Page Text
________________
જે વખતે આ બારે અંગ પૂર્ણ અને વિદ્યમાન હતાં. એ વખતે ઉપાધ્યાયજી એ બધામાં પારંગત હતા. હાલ અગિયાર અંગ જે પ્રમાણે રહ્યાં છે તે પ્રમાણે જેઓ જાણે તેમને ઉપાધ્યાયજી કહીએ.
બાર ઉપાંગ સૂત્ર-|
દૃષ્ટિવાદ સિવાયનાં બાકીનાં અગિયાર અંગના બાર ઉપાંગ શ્રી ગણધરઆચાર્યો બનાવ્યાં છે, અંગ એટલે શરીર અને ઉપાંગ એટલે શરીરના, હાથ, પગ, આંગળી એ પ્રમાણે કહે છે. હવે બારે ઉપાંગના નામ અને સંક્ષેપે વર્ણન કહે છે.
(૧) “શ્રી વિવાદ” : આ ઉપાંગ “આચારાંગ” સૂત્રનું છે. આ ઉપાંગમાં ચંપાનગરી, કોણિકરાજા, શ્રી મહાવીર પ્રભુ, સાધુજીના ગુણો, તપના બાર પ્રકાર. શ્રી તીર્થંકર પ્રભુના સમોસરણની રચના, ચાર ગતિમાં જવાના કારણો, દસ હજાર વર્ષના આયુષ્યથી માંડીને મોક્ષ મળે ત્યાં સુધીની કરણી, કેવળ સમુદ્યાત, મોક્ષનું સુખ ઇત્યાદિ બાબતોનું બહુ વિસ્તારથી વર્ણન છે. એ ઉપાંગના મૂળ શ્લોક ૧૧૬૭ છે.
(૨) “શ્રી રાયપરોણીય' : આ ઉપાંગ “સૂયગડાંગ' સૂત્રનું છે. એમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુના સંતાનિયા (ચેલાના ચેલા) શ્રી કેશી સ્વામી સાથે શ્વેતાંબિકા નગરીના નાસ્તિક મતવાળા પરદેશી રાજાનો સંવાદ છે. એના મૂળ શ્લોક ૨૦૭૮ છે.
(૩) “શ્રી જીવાભિગમ': આ ઉપાંગ શ્રી ઠાણાંગ સૂત્રનું છે. તેની નવ પ્રતિપત્તી છે. પ્રથમ નવકાર મંત્ર છે. પછી અરૂપી, રૂપી જીવના ભેદ છે. જેમાં સિધ્ધના ૧૫ પ્રકાર કહ્યા છે. ત્યારબાદ સંસારી જીવોની ૯ પ્રતિપત્તી છે.
પ્રથમ પ્રતિપત્તીમાં ૬ કાયમાં ત્રણ ત્રણ સ્થાવર તેના ઉપર ૨૩ દ્વાર છે.
બીજી પ્રતિપત્તીમાં ત્રણે વેદની સ્થિતિ, અંતર, અલ્પ બહુત્વ અને વિષયના ભેદ છે. ત્રીજી પ્રતિપત્તીમાં નરકના ત્રણ ઉદ્દેશામાં નરકનું વર્ણન છે. તિર્યંચના ૨ ઉદ્દેશામાં તિર્યંચનું વર્ણન છે. સાધુના અવધિનું, વેશ્યાનું, અંતરદ્વીપ મનુષ્યનું કર્મ ભૂમિનાં મનુષ્યનું, ભવનપતિ, વાણવ્યંતર, જ્યોતિષી દેવોનું વર્ણન છે. અસંખ્યાત દ્વીપ સમુદ્રોનું તથા જંબૂદીપનું વિસ્તારથી વર્ણન છે. વિજયદેવનું
શ્રી જૈન તત્ત્વ સાર
૧૨૧
|
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |