________________
(૧) દક્ષિણ અને (૨) ઉત્તર. જેમાં વસનારાં ૧૬ જાતિનાં અંતર અને વાણવ્યંતર દેવોની એક એક જાતિ ઉપર બબ્બે ઇન્દ્રો છે. એમ ૧૬ જાતિના ૩૨ ઇન્દ્રો છે. જેમના નામો યંત્રમાં છે. એ એક એક ઇન્દ્રને ચાર ચાર હજાર સામાનિક દેવો ૧૬-૧૬ હજાર આત્મરક્ષક દેવો છે. ૪-૪ અગ્રમહિષી-ઇન્દ્રાણીઓ છે. પ્રત્યેક ઇન્દ્રાણીને હજાર હજાર દેવીનો પરિવાર છે. ૭ અણિકા છે. ૩ પરિષદા (૧) આત્યંતર પરિષદના ૮૦૦૦. દેવો (૨) મધ્ય પરિષદના ૧૦,૦૦૦ દેવો (૩) બાહ્ય પરિષદના ૧૨,૦૦૦ દેવો છે. એ સોળ જાતિના દેવોનું જઘન્ય આયુષ્ય ૧૦,૦૦૦ વર્ષનું ઉત્કૃષ્ટ એક પલ્યોપમનું છે.
તેમની દેવીઓનું આયુષ્ય જઘન્ય ૧૦,૦૦૦ વર્ષનું ઉત્કૃષ્ટ અર્ધ પલ્યોપમનું છે. વ્યંતર અને વાણવ્યંતર દેવ ચંચળ સ્વભાવવાળાં મનોહર નગરમાં દેવીઓની સાથે નૃત્ય ગાયન કરતાં ભોગ ભોગવતાં પૂર્વોપાર્જિત પુણ્યના ફળ અનુભવતાં વિચરે છે. વનમાં ફરવાથી વધારે આનંદ માનતાં હોવાથી વાણવ્યંતર દેવ કહેવાય છે.
૮૦૦ યોજનના પ્રથમ પ્રતરના ૮ જાતિના
વ્યંતર દેવોનો કોઠો
વ્યંતર દક્ષિણ
દેવોના |દિશાના
નામો |ઇન્દ્ર
શરીર, મુકુટ
દિશાના દિશાના વર્ણ ચિહ્ન |ઇન્દ્ર
વિધાર્તન્દ્ર | કાળો શાલીવૃક્ષ
૨) ભૂત
|ઇન્દ્ર ૧) પિશાચ| કાલેન્દ્ર મહાકાલેન્દ્ર ૯) આણપત્રી સત્રિહિતેન્દ્ર સનમાનેન્દ્ર કાળો કદંબવૃક્ષ સુરૂપેન્દ્ર પ્રતિરૂપેન્દ્ર ૧૦) પાણપન્ની ધાતેન્દ્ર ૩) યક્ષ પૂર્ણભદ્રેન્દ્ર મણીભદ્રેન્દ્ર ૧૧) ઇસિવાઈ ઈસીન્દ્ર ૪) રાક્ષસ ભીમેન્દ્ર મહાભીમેન્દ્ર ૧૨) ભૂઈ વાઈ ઈશ્વરેન્દ્ર ૫) કિન્નર કિન્નરેન્દ્ર |કિંપુરુષેન્દ્ર ૧૩) કંદીય સુવછેન્દ્ર ૬) કિંપુરુષ સુપુરુષેન્દ્ર મહાપુરુષે ૧૪) મહાકદીય હાસ્યેન્દ્ર ૭) મહોરગ અતિકાયેન્દ્ર મહાકાયેન્દ્ર ૧૫) કોઠંડ શ્વેતેન્દ્ર ૯) ગંધર્વ |ગીતરતીન્દ્ર ગીતરસેન્દ્ર ૧૬) પયંગદેવ પહંગેન્દ્ર
Jain Education International
૮૦૦ યોજનના બીજી પ્રતરના ૮ જાતિના
વાણવ્યંતર દેવોનો કોઠો
ઉત્તર
દિશાના
ઇન્દ્ર
૮ વાણ- દક્ષિણ ઉત્તર
અંતર
દેવ
બન્ને પ્રતરનાં દિવનાંશરીર વર્ણન અને મુકુટ ચિહ્ન
ઇસીપતેન્દ્ર કાળો વડવૃક્ષ
મહેશ્વરેન્દ્ર સફેદ પાડલીવૃક્ષ
વિશાલેન્દ્ર લીલો અશોકવૃક્ષ
હાસ્યરસે સફેદ ચંપક વૃક્ષ
શ્રી જૈન તત્ત્વ સાર
મહાક્ષેતેન્દ્ર કાળો નાગવૃક્ષ પતંગપતેન્દ્ર કાળો ટીંબરુવૃક્ષ
For Private & Personal Use Only
૪૫
www.jainelibrary.org