Page Text
________________
પૂરાં કરવાં જેમકે તલવારની મૂઠ, ઘટીનો ખીલડો, ચપ્પનો હાથો વગેરે બેસાડવાં વળી, બૂઠ્ઠી ધારને તીક્ષ્ણ ધાર કરવી. જેથી તે શસ્ત્ર ઉપયોગમાં આવે અને આરંભના કામો ચાલુ થાય. વચનશસ્ત્રની ક્રિયા જૂના કજિયાની ફરીથી ઉદીરણા કરવાથી ઉખેડવાથી લાગે, (૨) નિવર્સનાધિકરણિકી - શસ્ત્રો નવાં બનાવી એકઠાં કરે અને એ શસ્ત્રોથી જગતમાં જેટલાં જેટલાં પાપ થાય તેની ક્રિયા બનાવનારને લાગે છે. વચનરૂપી શસ્ત્રથી નવા કજિયા ઉપજાવે તો ક્રિયા લાગે. વચન રૂપી શસ્ત્રથી મરણ પામેલા જીવો દુર્ગતિમાં અતિ દુઃખ પામે છે, માટે વચનરૂપી શસ્ત્રથી પણ અધિકરણિકી ક્રિયા લાગે છે. કોઈ શસ્ત્રનો પોતાને અર્થે ઉપયોગ કરવાથી પણ ક્રિયા લાગે છે.
(૩) પ્રાધેષિકી ક્રિયા : અદેખાઈના વિચાર કરવાથી અક્રિયા લાગે છે. બીજાને ધનવાન, બળવાન, સુખી, સત્તાધીશ, વિદ્વાન દેખી ઠેષભાવ લાવે, ઇર્ષ્યા કરે અને એવું ચિંતવે કે એ ક્યારે દુઃખી ને પાયમાલ થાય! વળી, લોભિયો, ચોર, જૂઠો વગેરે જીવો દુઃખ પામે અગર તેને નુકશાન થાય તો તે ખુશી થાય અને બોલી નાંખે કે બહુ સારું થયું. એ પાપી એ જ લાગનો હતો. દુષ્ટ જનો ઉપર તો દુઃખ પડવું જ જોઈએ વગેરે.
પ્રાàષિકી ક્રિયાના બે ભેદ છે. (૧) જીવ ઉપર દ્વેષ લાવવો. મનુષ્ય પશુ વગેરે જીવોને દુઃખ થાય અગર મરી જાય અગર નુકશાન થાય તો રૂડું માને, (૨) અજીવ ઉપર દ્વેષ લાવવો – વસ્ત્ર, ઘરેણાં, મકાન વગેરે અજીવ ચીજોનો વિનાશ ક્યારે થશે એમ ચિતવે એ બંને કર્મબંધના હેતુ છે. અજીવ વસ્તુ ઉપર દ્વેષ આવે તો પણ ક્રિયા લાગે.
(૪) પરિતાપનિકી ક્રિયા: તે હાથની મૂઠી, લાકડી વગેરેથી શરીરનાં અવયવ છેદવા કે તાડન તર્જનથી પરિતાપ ઉપજાવતાં લાગે છે.
તેના બે ભેદ છે. (૧) “સ્વહસ્ત’ - પોતાને હાથે અને વચનથી પોતાને અને બીજાને દુઃખ દે (૨) “પરહસ્ત - બીજાને હાથે અને વચનથી પોતાને કે બીજાને દુઃખ દેવરાવવું તે.
(૫) પ્રાણાતિપાતિકી ક્રિયા વિષ, શસ્ત્ર, વગેરેથી જીવોની ઘાત કરે તે પ્રાણાતિપાત ક્રિયા લાગે છે.
શ્રી જૈન તત્વ સાર
૨૦૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |