Jain Tattvasara

SR No.: 005285
Original Sutra Author: N/A
Author: Niranjanmuni, Chetanmuni
Publisher: Niranjanmuni
Publication Year: 2000
Total Pages: 474
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 109

પડ્યો જાણી સંઘયણ આદિની હીનતા જોઈ ચતુર્વિધ સંઘ એકત્ર થઈ જે નિરવદ્ય મર્યાદા નિયમ કરે અને તે પ્રમાણે વર્તે તે “જિત વ્યવહાર”
આ પાંચે વ્યવહારના આચાર્યજી સમ્યક પ્રકારે જ્ઞાતા હોય છે અને તે પ્રમાણે પ્રવૃત્તિ કરે, કરાવે છે. નિરંતર જ્ઞાન, ધ્યાન, તપ, સંયમમાં તથા સદુપદેશાદિ ધર્મવૃધ્ધિના પ્રત્યેક કાર્યમાં પ્રવૃત્ત રહી બળ, વીર્ય, પરાક્રમ ફોરવે છે અને અન્યને સમજાવે છે કે “અહો ભવ્ય જીવો ! આ જીવે ભવ ભ્રમણ કરતા સુધા, તૃષા, શીત, તાપ ઇત્યાદિ દુઃખ પરવશપણે અનંત સહ્યા સકામ નિર્જરા ન થઈ પરંતુ કર્મબંધન થયું પરિણામે દુર્ગતિના બંધને બંધાયો. હે જીવો ! હવે સુખી થવું હોય તો ધર્મના શરણે જાઓ. સંયમનું આચરણ કરો. અનુકૂળ પ્રતિકૂળ પરિષહોને સહન કરો. કષાયોનું દમન કરો. જેના ફળ રૂપે ત્રિવિધ તાપ ટળશે અને મોક્ષનો પરમ આનંદ પ્રાપ્ત થશે....”
ચારે તીર્થને યથોચિત્ત સહાય પોતે આપીને તથા બીજા પાસે અપાવીને ધર્મ વૃધ્ધિના કામમાં વીર્યબળ ફોરવે છે તે “વીર્યાચાર'
વર્યાચારના ત્રણ ભેદ : (૧) ઉપયોગ પૂર્વક ધર્મ કરવો, (૨) ધર્મ કાર્યમાં વીર્ય ગોપવવું નહિ, (૩) યથાશક્તિ ધર્મકાર્ય કરવું. આચાર્યજી આ પ્રમાણે કરે અને બીજા સાધુઓ પાસે કરાવે છે.
પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિનું વર્ણન ચારિત્રાચારમાં બતાવેલ છે.
પાંચ ઇન્દ્રિય નિગ્રહ
(૧) શ્રોતેન્દ્રિય તેના ૩ વિષય (૧) મનુષ્ય પશુ, પક્ષી આદિ બોલે તે “જીવ શબ્દ”, (૨) ભીંત વગેરેના પડવાથી જે શબ્દ થાય તે “અજીવ શબ્દ”, (૩) વાજીંત્ર વગાડનાર જીવ તથા વાજીંત્ર અજીવ એ બંનેના સંયોગે શબ્દોત્પત્તિ થાય તે “મિશ્ર શબ્દ”.
શ્રોતેન્દ્રિયના ૧૨ વિકાર છે. જેમ પુણ્યાત્મા બોલે તો સારું લાગે, પાપાત્મા બોલે તો ખરાબ લાગે. એ જીવ શબ્દના બે પ્રકાર. રૂપિયાનો અવાજ સારો લાગે ભીંત પડવાનો અવાજ ખરાબ લાગે, તે અજીવ શબ્દના બે પ્રકાર. ઉત્સવના વાજિંત્ર સારાં લાગે, મૃત્યુના વાજિંત્ર ખરાબ લાગે તે મિશ્રના બે પ્રકાર, ઉકત ૩ શબ્દો શુભ અને ૩ અશુભ એમ છ પ્રકાર થયા. એ ૬ પ્રકારના શબ્દો ક્યારેક ખરાબ લાગે ક્યારેક સારા લાગે જેમ લગ્નના ફટાણા ખરાબ
શ્રી જૈન તત્વ સાર
|૮૯]
[.