Jain Tattvasara

SR No.: 005285
Original Sutra Author: N/A
Author: Niranjanmuni, Chetanmuni
Publisher: Niranjanmuni
Publication Year: 2000
Total Pages: 474
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 234

(૬) નાણ વિસંવાયણા જોગેણં - જ્ઞાની સાથે ખોટા ઝઘડા વિખવાદ કરે.
એ છે પ્રકારે બાંધેલાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મનું ફળ દસ પ્રકારે ભોગવે છે. (૧) મતિ જ્ઞાનાવરણીય, બુધ્ધિ નિર્મળ ન મળે, (૨) શ્રુતજ્ઞાનાવરણીય, ઉપયોગ, શ્રુતિ નિર્મળ ન પામે, (૩) અવધિ જ્ઞાનાવરણીય, અવધિજ્ઞાન પામે નહિ, (૪) મનઃ પર્યવ જ્ઞાનાવરણીય મન:પર્યવજ્ઞાન પામે નહિ, (૫) કેવળ જ્ઞાનાવરણીય, કેવળજ્ઞાન પામે નહિ, (૬) સોયાવરણે - બહેરો હોય, (૭) નેત્તાવરણે – આંધળો હોય, (૮) ઘાણાવરણે - ગંગો હોય, (૯) રસાવરણે - બોબડો મૂંગો હોય અને સ્વાદ ન લઈ શકે, (૧૦) ફાસાવરણે - કાયા શૂન્ય હોય એટલે કાયા બહેર મારી ગઈ હોય.
(૨) દર્શનાવરણીય કર્મઃ દર્શનાવરણીય કર્મ છ પ્રકારે બાંધે છે તે એ છ ૦ બોલ જ્ઞાનાવરણીય કર્મબંધના જે રીતે છે તે રીતે અહીં દર્શની = જોનાર ઉપર ઉતારવા.
હવે છ પ્રકારે બાંધેલ દર્શનાવરણીય કર્મનાં ફળ નવ પ્રકારે ભોગવે છે. (૧) ચક્ષુ દર્શનાવરણીય, (૨) અચલું દર્શનાવરણીય, (૩) અવધિ દર્શનાવરણીય, (૪) કેવળ દર્શનાવરણીય, (૫) નિદ્રા (સુખે જાગૃત થાય), (૬) નિદ્રા નિદ્રા (દુઃખે જાગૃત થાય), (૭) પ્રચલા - બેઠાં બેઠાં ઊંઘ, (૮) “પ્રચલા પ્રચલા (તે રસ્તે ચાલતાં ઊંઘ આવે), (૯) થિણદ્ધિ નિદ્રા (આ નિદ્રા છ મહિને આવે, તેમાં અર્ધા વાસુદેવનું બળ હોય આ નિદ્રામાં મરે તે નરકમાં જાય.)
(૩) વેદનીય કર્મ ઃ વેદનીય કર્મના બે ભેદ છે. (૧) શાતા વેદનીય અને (૨) અશાતા વેદનીય.
શાતા વેદનીય કર્મ ૧૦ પ્રકારે બાંધે છે (૧) પાણાકંડયાએ – પ્રાણી (બેઈન્દ્રિય, ઇન્દ્રિય, ચોરેન્દ્રિય) પર દયા લાવે, (૨) ભુયાણુકંપયાએ -
૦ કોઈ સ્થળે નીચે પ્રમાણેના દસ પ્રકારે જ્ઞાનાવરણીય કર્મનાં ફળ ભોગવે છે એમ - જણાવ્યું છે.
(૧) શ્રોત્ર આવરણ, (૨) શ્રોત્ર વિજ્ઞાન આવરણ, (૩) નેત્ર આવરણ, (૪) નેત્ર વિજ્ઞાન આવરણ, (૫) પ્રાણ આવરણ, (૬) ઘાણ વિજ્ઞાન આવરણ, (૭) રસ આવરણ, (૮) રસ વિજ્ઞાન આવરણ (૯) સ્પર્શ આવરણ, (૧૦) સ્પર્શ વિજ્ઞાન આવરણ.
વળી, બીજે સ્થળે ૫ પ્રકારે ભોગવે છે એમ દર્શાવે છે. પાંચ પ્રકાર (૧) મતિજ્ઞાનાવરણીય, (૨) શ્રુતજ્ઞાનાવરણીય, (૩) અવધિ જ્ઞાનાવરણીય, (૪) મનઃ પર્યવ જ્ઞાનાવરણીય, (૫) કેવલ જ્ઞાનાવરણીય.
૨૧૪
સૂત્ર ધર્મ અધિકાર