Page Text
________________
અત્યંત આસક્તિ ધારણ કરે નહિ. કેમકે રાગ દ્વેષ અને વૃદ્ધતા એ ચીકણાં કર્મ બાંધવાના મુખ્ય કારણ છે. આમ વિચારી શ્રાવક સર્વ પદાર્થોમાં ચીકણાં માઠા બનાવોમાં મધ્યસ્થ રહે. રૂક્ષ, શુષ્કવૃત્તિ ધારણ કરે કે જેથી ચીકણાં કર્મો બંધાય નહિ અને પૂર્વપાર્જિત કર્મ શિથિલ થઈ જાય, જેથી શીઘ્ર તેનો છુટકારો થઈ જાય. (૧ર) સુદૃષ્ટિવંત હોય ઇન્દ્રિયોમાં વિકાર ઉત્પન્ન કરવાવાળા પદાર્થોનું અવલોકન કરી અંતઃકરણને મલિન ન બનાવે, દૃષ્ટિને ફેરવી લે આંખમાં અમી હોય, વિકાર વાળી દૃષ્ટિ ન કરે. (૧૩) ગુણાનુરાગી હોય : જ્ઞાની-ધ્યાની, તપસ્વી, સંયમી શુદ્ધ ક્રિયાના પાલક, બ્રહ્મચારી, ક્ષમાશીલ, વૈર્યવંત, ધર્મપ્રદીપક, દાનેશ્વરી ઇત્યાદિ ગુણવાનો પર પ્રેમ રાખે, તેમનું બહુમાન કરે, માહાભ્ય વધારે, યથાશક્તિ સહાય કરે, ગુણોની પ્રશંસા કરે અને વિચારે કે મારા અહોભાગ્ય છે કે, મારા કુળમાં, ગામમાં કે સમાજમાં આવાં આવાં ગુણવાન ઉપસ્થિત છે. તેમને લીધે મારા કુળની કે ધર્મની ઉન્નતિ થશે ઇત્યાદિ વિચારથી તેમના ગુણનો પ્રેમી હોય. (૧૪) સુપક્ષયુક્ત : ન્યાયનો પક્ષ ગ્રહણ કરે અને અન્યાયનો પક્ષ છોડે. અહીં શંકા કરે કે, સમકિતીએ રાગદ્વેષ છોડવાં જોઈએ અને જો ન્યાયનો પક્ષ ધારણ કરે અને અન્યાયનો પક્ષ છોડે તો રાગદ્વેષ થયો નહિ? સમાધાન ઝેરને ઝેર અને અમૃતને અમૃત જાણવું અને કહેવું તેને રાગદ્વેષ શી રીતે કહેવાય? સમકિત દૃષ્ટિ તે જ છે કે જે વસ્તુના યથાતથ્ય સ્વરૂપને સમજીને આદરણીય હોય તે આદરે અને છાંડવા યોગ્ય છાંડે. શ્રાવકે ન્યાયપક્ષી જરૂર થવું જોઈએ. આનો બીજો એવો પણ અર્થ છે કે, શ્રાવકનાં માતા, પિતા, સ્ત્રી, પુત્ર, મિત્રાદિ, સ્વજન, શુદ્ધાચારી, ધર્મપરાયણ હોવાથી શ્રાવક સુપક્ષયુક્ત કહેવાય છે. કોઈનો
સમકિત દૃષ્ટિ જીવડો કરે કુટુંબ પ્રતિપાળ
અંતરથી ન્યારો રહે, જેમ ધાવ ખિલાવે બાળ.” અર્થ : જેવી રીતે ઓરમાન માતા અચવા ધાવ માતા બચ્ચાનું લાલન પાલન કરતી હોય, પણ મનમાં સમજતી હોય કે આ બાળક મારું નથી. જ્યાં સુધી હું સ્તનપાન કરાવું છું ત્યાં સુધી તે મને માતા માને છે. દૂધ છુટયા પછી તે મને સંભારશે પણ નહિ. તેવી જ રીતે સમકિત દૃષ્ટિ પણ કુટુંબનું પાલનપોષણ કરતા અંતઃકરણથી સર્વને સ્વાર્થના સગા જાણીને તેના મોહ, માયા અને પ્રપંચથી અલિપ્ત રહે.
૩૨૬
શ્રાવક ધર્મ અધિકાર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005285 |
| Book Title | Jain Tattvasara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Niranjanmuni, Chetanmuni |
| Publisher | Niranjanmuni |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 474 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |