________________
सुघोडीका स्था०४ उ०३ सू०१८ चतुष्प्रकारकफलजातस्वरूपनिरूपणम्
तदेव, वा, मधुरमामलकमधुरम् १, तथा - मृद्वीकामधुरं - मृद्वीका = द्राक्षा सेव सैव वा मधुरं तथा २, तथा क्षीरमधुरं क्षीरं- दुग्धं तदिव मधुरं क्षीरमधुरम् ३, तथाखण्डमधुरं - खण्डं = शर्करा तदित्र मधुरं खण्डमधुरम् ४, क्रमेणेमानि चत्वारि अल्पबहु - बहुतर - बहुतममधुराणि भवन्ति ।
"
" एवामेव चत्तारि आयरिया " इत्यादि - एवमेव - उक्तफलवदेव आचार्या - चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-आमलकमधुर फलसमानः, यावत्पदेन ' स्वीकारा धुरफ लसमाना, क्षीरमधुरफलसमानः ' इति पदद्वयग्रहणम्, तथा - खण्डमधुरफलसमान इति । तत्राऽऽमलकमधुरफलसमानः- आमलकवन्मधुर यत्फलं तत्तुल्यः यथाऽऽमहै वह आमलक मधुर है या स्वयं वही एक फल मधुर है - १ इस लिये वह आमलक मधुर (फल) है । कोई एक फल मृद्वीका मधुर होता है, मृडीका दाखका नाम है, द्राक्ष जैसा जो मधुर हो वह मधुर है - २ या यों कहिये कि मुद्रीका स्वयं ही एक मधुर फल है | कोई एक क्षीर मधुर होता है, क्षीर - दूधका नाम है दूत्र जसा मीठा जो हो वह क्षीर मधुर फल है - ३ कोई एक खण्ड मधुर होता है, शक्कर जैसा मधुर होने से खण्ड मधुर फल होता है - ४ ये सब क्रमशः अल्प बहु बहुतर, और बहुत मधुरवाले होते हैं । इसी प्रकारसे आचार्य भी चार प्रकार के होते हैं, इनमें कोई एक आचार्य आमलक मधुर फल समान होता है, आमलक के जैसे मधुर फल समान होता है, जैसे आमलक तुल्य मधुर फलमें अल्प माधुर्य होता है वैसे ही उसमें भी उपशमादि गुण अल्प मात्रामें होता है अतः ऐसे आचार्यको आमलक मधुर ' धात्रीतरु" छे, तेना ने आम ( ) उडे छे, तेना नेवां मधुर સ્વાદને આમલક મધુર કહે છે તે પાતે જ એક મધુર ફળ છે
મૃદ્દીકામધુરના ભાવાર્થ-મૃદ્રીકા એટલે દ્રાક્ષ દ્રાક્ષ જેવાં મધુર રસને સૃઢીકા કહે છે અથવા એમ કહી શકાય કે દ્રાક્ષ પેાતે જ એક મધુર ફળ છે.
દૂધ જેવાં મીઠા ફળને ક્ષીર મધુર લ કહે છે. સાકર જેવાં મધુર ફળને ખંડમર ફળ કહે છે આ ચારે અનુક્રમે અલ્પ, મહુ, બહુતર અને બહુતમ મધુરતાવાળા હાય છે.
એજ પ્રમાણે આચાય પણ ચાર પ્રકારના હાય છે—(૧) ટાઈ એક આચાર્ય આમલક મધુર ફૂલ સમાન હોય છે જેમ આમલક સમાન ફળમાં અલ્પ માય હાય છે, એજ પ્રમાણે કાઇ આચાય'માં ઉપશમ આદિ ગુણે અલ્પ માત્રામાં હોય છે તે કારણે એવા આચાય ને આમલક મધુર ફળસમાન કહ્યા છે. એજ પ્રમાણે જે આચાર્યંજન બહુ માત્રામાં, મહેતર માત્રામાં અને
