________________
सुधा टीका स्था०५३०३ सू०१९ चतुष्प्रकारकपुरुषजातनिरूपण ७१ करोति, आचार्योग्लानो वा २। तथा-एको वैयावृत्त्यं करोत्यपि प्रतीच्छत्यपि, स च स्थविरविशेषः ३, तथा-एको वैयावृत्त्यं नो करोति नो प्रतीच्छति, स च जिनकल्पिकादिः ४, इति ।
"चत्तारि पुरिसजाया " इत्यादि-पुनः पुरुपजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-एकः पुरुषोऽर्थकरः-अर्थान् करोतीत्येवंशीलस्तथा राजादीनां दिग्यात्रादौ तथोपदेशतो हितप्राप्त्यहितपरिहारादिकारी भवति, किन्तु नो मानकर:-मानगर्व करोतीत्येवंशीलस्तथा' कथमहमनभ्यर्थितो रानादीनेवं कथयिष्यामीत्यभिमानी न भवति. अपितु तदहितो भवति, स च सन्मन्त्री नैमित्तिको वा १, नहीं करवाता है, क्योंकि-वह व्यक्ति नि:स्पृह होतो है-१ कोई एक अपना वैयावृत्य करवातो है पर औरोंका वैयावृत्त्य स्वयं नहीं करता है ऐसा वह यातो आचार्य, या ग्लान होता है-२ कोई एक वैयावृत्त्य करता भी है और अपना भी वैयावृत्य परोसे करवाता है, ऐसा स्वविर विशेष होता है-३ कोई एक न तो वैयावृत्य करता है न अपना वैयावृत्त्य करानाही चाहता है ऐसा जिनकल्पिक आदि होता है ।-४ ___" चत्तारि पुरिसजाया"-इत्यादि 'पुनश्च-पुरुष चार कहे गये हैं, जैसे कोई एक पुरुष अर्थकर होता है मानकर नहीं, अर्थात् राजा आदिकों के साथ दिग्यात्रा आदिके समयमें उस प्रकारके उपदेश से उनका हित प्राप्तिकारी और अहित परिहारकारी होता है पर अहङ्कारका करनेवाला नहीं होता है, अर्थात् वह ऐसा अहङ्कार नहीं करता है कि પિતાનું વૈયાવૃત્ય કરાવતું નથી, કારણ કે તે પુરુષ નિહ હોય છે. (૨) કોઈ વ્યકિત એવી હોય છે કે જે અન્યની પાસે પિતાનુ વૈયાવૃત્ય કરાવે છે, પણ પિતે અન્યનું વૈયાવૃત્ય કરતી નથી આચાર્ય અથવા પ્લાન (માંદા સાધુને આ પ્રકારમાં ગણાવી શકાય. (૩) કોઈ પુરુષ પરનું વૈયાવૃત્ય પણ કરે છે અને અન્ય દ્વારા પિતાનું વૈયાવૃત્ય પણ કરાવે છે. સ્થવિર વિશેષનો આ ભાંગામાં સમાવેશ કરી શકાય છે. (૪) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે પરનું વૈયાવૃત્ય પણ કરતા નથી અને પિતાનું અવયાવૃત્ય કરાવતે પણ નથી, જિન કલ્પિત આદિને આ પ્રકારમાં ગણાવી શકાય છે
" चत्तारि पुरिसजाया" पुरुषमा नीय प्रमाणे ५ यार ४१२ ५४ हैકોઈ એક પુરુષ અર્થકર હોય છે પણ માનકર હોતું નથી. એટલે કે દિગ્વિજય આદિ સમયે રાજા આદિને ચગ્ય સલાહ આપીને તેમનું હિત કરનાર અને અહિત પરિહારી હોય છે, પણ અહંકાર કરનાર તે નથી આ કથનને
