________________
सुधा टीका स्था०४३०३ सू:२५ लोकान्धकारलोकोद्योतकारणनिरूपणम् ११३. त्रिस्थाने यावत् लोकान्तिका देवाः 'यथा-येन प्रकारेण त्रिस्थाने त्रिस्थानके अस्यैव स्थानाङ्गस्य तृतीयस्थाने प्रथमोद्देशके अहज्जन्मादिकारणत्रयेण देवेन्द्रादि लोकान्तिकपर्यन्तानां देवानां मनुष्यलोके शीघ्राऽऽगमनमुक्तं, तथाऽत्रापि देवेन्द्रा दिलोकान्तिकपर्यन्तानां देवानां तीर्थकरजन्मादिकारणचतुष्टयेन मनुष्यलोके शीघ्राऽऽगमनं वाच्यम् । तत्र त्रीणि कारणानि त्रिस्थानकानुरोधेनोक्तानि, इह चतुःस्थानकानुरोधेन परिनिर्वाणमहिमरूप चतुर्थ कारणमिति विशेषः ।४। इममेव विशेष दर्शयितुमाह-तं जहा-अरिहंतेहिं जायमाणेहिं " इत्यादि-सू०२५॥
अनन्तरमहंतां जन्मादिप्रसङ्गेन देवाऽऽगमनमुक्तं, सम्पति अहंतामेव प्रवचने दुःस्थितस्य साधोः दुःखशय्यां सुस्थितस्य मुखशय्यां च निरूपयितुं सूत्रद्वयमाह
मूलम्-चत्तारि दुहसेजाओ पण्णत्ताओ, तत्थ खल्ल इमा पढमा दुहसेजा, तं जहा-से णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अण. रूप चार कारणोंसे बहुतही शीघ्र मनुष्य लोकमें आते हैं। इस तरह जैसा पहले इस स्थानाङ्गके स्थानकके प्रथम उद्देशे में अहज्जन्मादि कारणप्रय लेकर देवेन्द्रादि लोकान्तिक तकके देवोंका मनुष्य लोकमें शीघागमन कहा गया है। उसी प्रकारसे यहां पर भी देवेन्द्र से लेकर लोकान्तिक तकके देवोंका तीर्थङ्करके जन्मादिरूप चोर कारणोंको लेकर मनुष्यलोकमें शीघ्रागमन कह लेना चाहिये । वहां तीन कारण त्रिस्थानकके अनुरोधसे कहे गये हैं, यहां चतुःस्थानकके अनुरोधसे उन तीन कारणोंके साथ चौथा कारण परिनिर्वाण महिमा रूप है। यही बात"तंजहा जायमाणेहिं " इत्यादि सूत्र द्वारा प्रगट की गई है । सू०२५॥ એજ ચાર કારણોને લીધે દેવેન્દ્રોનું મનુષ્યમાં ઘણું જ ત્વરાપૂર્વક આગમન થાય છે.
આ સ્થાનાંગસૂત્રના ત્રિસ્થાનકના પહેલા ઉદ્દેશામાં અહંતજન્માદિ ત્રણ કારણોને લીધે દેવેન્દ્રાદિ કાન્તિક પર્યન્તના દેના મનુષ્યલેકમાં શીઘ આગમનનું જેવું કથન કરવામાં આવ્યું છે. એવું જ કથન અહીં પણ દેવેન્દ્રથી લઈને લોકાન્તિક પતને દેના તીર્થકર જન્માદિ રૂપ ચાર,કારોને લીધે મનુષ્યલોકમાં શીઘ આગમન વિષે પણ થવું જોઈએ. ત્યાં ત્રણ કારણો પ્રકટ કરવામાં આવ્યા હતા, કારણ કે ત્યાં ત્રિસ્થાનકની પ્રરૂપણા કરવાની હતી પરંતુ અહીં ચતુઃસ્થાનકને અધિકાર ચાલતું હોવાથી તે ત્રણ કારણેની સાથે નિર્વાણમહિમા રૂપ શું કારણ પણ અહીં પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે એજ पात " जहा जायमाणेहि" त्याठि सूत्र वा ४८ ४२वामा मावस छ. सू. २५
म-१७
