________________
घाटीका स्था०४४०३ सू०२९ चतुर्विधपुरुषजातविषय कच्चतुर्दशच्चतुर्भङ्गी नि० १४३ तिगामी - देवादियुगतिगमनशीलो भवति । २ । तथा-एकः सुगतो दुर्गतिगामी भवति ३ | तथा - एकः सुगतः सुगतिगामी भवति । ४ । ( ५ )
" चत्तारि पुरिसजाया" इत्यादि - पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथां - एकः पुरुषः पूर्व दुर्गतः पञ्चादपि दुर्गतिं दुष्टगतिं गतः प्राप्तो भवति, मृगापुत्रवत् १। एनद्वर्णन दुःखविपाकस्य प्रथमाध्ययनतोऽव सेयम् । १ एकः पूर्व दुर्गतः पश्चात् सुगतिं - शोमनगतिं गतो भवति दृढमहारिचौरवत् । २ । तथाएक: सुनो दुर्गतिं गतो भवति सुभूमनामकाष्टमचक्रवर्तित्रत् ३ तथा - एकः पूर्व सुगतः पचादपि सुगतिं गतो भवति भरतचक्रवर्तिवत् । ४ । ( ६ )
आदि दुर्गतियों में जिसके जानेका स्वभाव होता है ऐसा होता है । तथा कोई एक मनुष्य ऐसा होता है जो दुर्गंत - दरिद्र तो होता है पर वह सुगतिगामी होता है- देवादि गतियों में जानेके स्वभाववाला होता है २ तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो सुगत धनादि संपन्न होता है और दुर्गतिगामी भी होता है ३ तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो सुगत भी होता है और सुगतिगामी भी होता है ४ (५)
छट्ठे सूत्र में जो पुरुषजात कहे गये हैं उनका सारांश ऐसा है कि कोई एक पुरुष ऐसो होता है जो मृगापुत्र की तरह पहिले से भी दुर्गंत होता है और पश्चादपि वह दुर्गतिको ही प्राप्त होता है इसके दुःखविपाकका वर्णन विपाक सूत्रके प्रथम अध्ययन से जान लेना चाहिये १, दृढ प्रहारि चौर की तरह कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहिले तो दुर्गत होता है और बाद में वह शोभन गतिको प्राप्त होता है २ सुभूमनामक अष्टमचक्रवर्ती की तरह कोई एक पुरुष ऐसा होता
छे (२) होर्ध खेड पुरुष हुर्गंत (हरिद्र) तो होय छे पशु सुगतिभाभी (हेवाहि ગતિમાં ગમન કરવાના સ્વભાવવાળા) હાય છે. (૩) કેાઇ એક પુરુષ એવા હાય છે કે જે સુગત (ધનાદિથી સપન્ન) તે હાય છે પણ દુગ તિગામી હાય છે (૪) કેઇ એક પુરુષ સુગત પણ હોય છે અને સુગતિગામી પણ હૈાય છે. છઠ્ઠા સૂત્રના ચાર ભાંગાઓનું સ્પષ્ટીકરણ—(૧) કાઇ એક પુરુષ એવે હાય છે કે જે મૃગાપુત્રની જેમ પહેલાં પણ દુગત હેાય છે અને પાછળથી પણ ક્રુતિને પ્રાપ્ત કરનારા હાય છે. તેના દુઃખ વિપાકનું વર્ણન વિપાક સૂત્રના પ્રથમ અધ્યયનમાથી વાંચી લેવુ'. (૨) દૃઢપ્રહારી ચારની જેમ કંઈ એક પુરુષ પહેલાં તે દુર્ગંત હાય છે પણ પાછળથી સુગતિને પ્રાપ્ત કરનારા હાય છે (૩) સભ્રમ નામના આઠમાં ચક્રવતીની જેમ કાઈ પુરુષ પહેલાં
