________________
५०६
स्थानाङ्गसूत्रे योध्यम् ॥ २॥ तथा-कामगुणा:-काम्यन्ते इति कामाः, ते घ ते गुणाति । यद्वा-कामस्य मदनाभिलापत्य अभिलापमात्रस्य वा उत्पादका गुणा: पुद्गलधर्माः कामगुणाः, ते च शब्दावात्मकाः पञ्चसंख्यका बोध्या: ॥३॥ तथा-जीवाः होते हैं-जैसे-शब्द १ रूप २ गन्ध ३ रम ४ और स्पर्श ५ जीव पांच स्थानों में आसक्त होते हैं, जसे-ठायमें यावत् स्पर्शमें इसी तरहसे जीव शब्दादिक पांच स्थानों में राग करते हैं, उनमें मोहित होते हैं, उनमें गृद्ध होते हैं, उनमें एकचित्त होते हैं, और इन्हीं पांच स्थानों में ये विनिघातको प्राप्त होते हैं, यहां तकके कथन का तात्पर्य ऐसा है-यद्यपि वर्गों में एवं रसोंमें संयोगजन वर्णों की अपेक्षा और संयोगी रसोकी अपेक्षा पांच संख्यासे भी अधिकता आती है परन्तु यहां उनकी विवक्षा नहीं हुई है, इसलिये उन्हें ५-५ कहा गया है “काम्यन्ते इति कामाः ते च ते गुणाश्च इति कामगुणाः" इति कर्मधारय समासके अनुसार जो गुण कामनाके विषयभूत घनते हैं वे कामगुण हैं, अथवामदनाभिलाषके या अभिलाप मात्रके जो उत्पादक होते हैं, ऐसे पुदगल धर्म कामगुण हैं, वे कामगुण शब्दादि स्वरूप होते हैं, और संख्यामें (તીખા) થી લઈને મધુર પર્યન્તના પાંચ રસ અહીં શહણું કરવા કામગs पाय डेय छ-(१) ०७४, (२) ३५, (3) ५, (४) २५ मने (५) २१'. જ પાંચ સ્થાનમાં આસક્ત થાય છે–શબઇથી લઈને સ્પર્શ પર્વતના પાંચ સ્થાનો અહીં સમજી લેવા. જીવ શબ્દાદિક પંચ સ્થાને પ્રત્યે રાગ કરે છે, તેમના પ્રત્યે મોહિત થાય છે, તેમના પ્રત્યે ગૃદ્ધ (લેલુપ) થાય છે, અને તે પાંચમાં જ જીવ એકચિત્ત થાય છે. આ પાંચ સ્થાનોની તરફ આકર્ષિત - રહેલા જીવ અને વિનિઘાત (મૃત્યુ) પ્રાપ્ત કરે છે. આ સમસ્ત કથનને - ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે કે વર્ષોમાં અને રમોમાં સંગજન્ય વર્ણોની
અપેક્ષાએ અને સંયોગી રસની અપેક્ષાએ પાંચ કરતાં પણ અધિક પ્રકારે સંભવી શકે છે, પરંતુ અહીં પાંચ સ્થાનનું કથન ચાલતું રહેવાથી પાંચ મુખ્ય વ અને પાંચ મુખ્ય રસેનું જ કથન કર્યું છે.
. "काम्यसे इति कामाः ते पते गुणाश्व इति, कामगुणाः" AL मधारय સમાસ અનુસાર જે ગુણ કામનાના વિષયભૂત બને છે, તેમને કામગુગ કહે છે. અથવા મદનાભિલાષાના અગર અભિલાષા માત્રના જે ઉત્પાદક હોય છે, એવાં પુદગલમ કામથણ છે, તે શબ્દાદિ સ્વરૂપ હોય છે, અને તેમની સંખ્યા
