________________
थानामसूत्रे
1
उत्थानम्-ऊर्ध्वोभवनरूपकायचेष्टाविशेषः क्रमः - परिभ्रमणादिक्रिया, बलं = शारीरम्, वीर्य = जीवजनितं पुरुषकारः = पौरुपं, पराक्रमः - बलवीर्ययोर्व्यापारणम् तेषां प्रतिघः =प्रतिघातः, शुभदेवगत्यादेरभावे उत्थानक्रमबलवीर्य पुरुपकारपराक्रमाणामप्यभावो भवतीति ५ ॥ सू० १९ ॥ '
चारित्रातिचावतां च देवगत्यादिप्रतिघातो भवतीति उत्तरगुणानाश्रित्य तभेदानाह
मूलम् - पंचविहे आजीवे पण्णत्ते, तं जहा- जाइ आजीवे १, कुलाजीवे, २, कम्माजीवे ३, सिप्पाजीवे ४, लिंगाजी ४ ॥ ॥ सू० २० ॥
छाया -- पञ्चविध आजीवः प्रज्ञप्तः, तद्यथा जात्याजीवः १ कुलाजीवः, २ कर्माजीवः ३, शिल्पाजीवः, ४ लिङ्गा जीवः ५ ॥ सू० २० ॥ टीका - पंचविहे ' इत्यादि -
'
आजीवः - आजीवति - आश्रयति लब्धिपूजताख्यात्या
14922
तपश्चर्यादिकं यः सः आजीवः - पाखण्डिविशेषः, स च पञ्चविधः प्रज्ञप्तः । तद्यथा - पञ्चविधत्वं यथापराक्रम प्रतिध है, खडे होनेका नाम उत्थान है, परिभ्रमण आदि क्रियाका नाम कम है, शारीरिक शक्तिका नाम बल है, आत्मिक शक्तिका नाम वीर्य है, पुरुषार्थका नाम - पौरुषका नाम - पुरुषकार है, और बल एवं धीर्यको किसी कार्य में लगाना इसका नाम पराक्रम है, इन सबका भी शुभदेवगति आदिके अभाव में अभाव होता है || सू० १९ ॥
चारित्र में जो अतिचार लगाते हैं, ऐसे चारित्राचारवाले जीवोंकी देवगति आदिका प्रतिघात होता है, इस बात को चित्तमें धारण कर अब सूत्रकार उत्तरगुणों को लेकर उनके भेदों को कहते हैं
ક્રમનેા, ખલવીયના અને પુરુષકાર પરાક્રમના જે પ્રતિષ્ઠાત છે, તેને ઉત્થાન ક્રમ અલવીય પુરુષ પરાક્રમ પ્રતિવ્ર કહે છે. ઊભા થવું તેનું નામ ઉત્થાન છે, પરિભ્રમણ આદિ ક્રિયાનું નામ ક્રમ છે, શારીરિક શક્તિનું નામ મળ છે, આત્મિક શક્તિનું નામ વીય છે, પુરુષાર્થ (પૌરુષ ) નું નામ પુરુષકાર છે, તથા ખ૩ અને વીને કાઇ કામમાં લગાડવુ તેનું નામ પરાક્રમ છે. આ બધાના પશુ શુભ દેવગતિ આદિના અભાવમાં અભાવ જ રહે છે. । . ૧૯ ॥ જે જીવોના ચારિત્રમાં અતિચાર લાગી જાય છે એવા ચારિત્રાતિચારવાળા જીવાની દેવગતિ આદિના પ્રતિઘાત થાય છે. આ વાતને ચિત્તમાં
