________________
स्थानाङ्ग सूत्रे
५०८
| ८ | तथा - जीवाः पञ्चभिरिन्द्रियै गन्दादिस्पर्शान्तेषु पञ्चसु रागायाश्रयेषु विनिः घातं = मृगादीनामिव मरणं संसारं वा आपद्यन्ते = प्राप्नुवन्ति । उक्तं चरक्तः शब्दे हरिणः, स्पर्शे नागो रसे च वारिचरः । कृपण पतङ्गो रूपे, भुजगो गन्धे ननु विनष्टः ॥ १ ॥ पञ्च रक्ताः पञ्च विनिष्टा यत्रागृहीत परमार्थाः ।
51
एकः पञ्चसु रक्तः, प्रयाति भस्मान्ततां मूढः ॥ २ ॥ किंच-" कुरङ्गमातङ्गपतङ्गभृङ्ग मीना हताः पञ्चभिरेव पञ्च ।
एकः प्रमादी स कथं न हन्यते यः सेवते पञ्चभिरेव पञ्च ||१|| " इति ॥ ९॥ होकर अपने प्रिय जीवनसे रहित बन जाते हैं, उसी प्रकार रागादिकके आश्रयभूत शब्दादि स्पर्शान्ति तक के पांच विषयोंमें पांच अपनी इन्द्रियों द्वारा खींचे जाकर अन्तमें उन्होंमें मृत्युको प्राप्त हो जाते हैं, या उनके वशवर्ती बनकर पुनः पुनः इसी संसारमें जन्म मरण आदि करते रहते हैं । कहा भी है- " रक्तः शब्दे हरिणः " इत्यादि ।
हरिण शब्द में जो कर्ण इन्द्रियका विषय है, अनुरागी बनकर अपने प्राणोंको नष्ट कर देता है, हाथी स्पर्शन इन्द्रियके विषयभूत स्पर्शमें अधिक अनुरागी बनकर अपने जीवनको नष्ट कर देता है, वारिचरमछली रस्में जो कि जिहा इन्द्रियका विषय है, अनुरागी हुआ अपने जीवनको समाप्त कर देती है, तथा रूपमें जो कि चक्षुइन्द्रियका विषय है, अनुरागी हुआ विचारा पतंग अपने जीवनको नष्ट कर देता है, भुजग-सर्पगन्ध में - जो कि घ्राण इन्द्रियका विषय है, अधिक अनुरागी
પ્રાણેાથી પણ રહિત થઈ જાય છે, એ જ પ્રમાણે રાગાદ્દિકના આશ્રયભૂત શબ્દથી લઈને સ્પર્શે પન્તના પાંચ વિષયેામાં પેાતાની પાંચ ઇન્દ્રિયા દ્વારા આકર્ષિત થયેલા જીવેા પણ અન્તે મૃત્યુ પામે છે એટલુ જ નહી પણ તેમને અધીન બનેલા જીવા આ સંસારમાં વારંવાર જન્મ-મરણુ રૂપ આવાગમન छेउ छे -' रक्त शब्दे हरिणः " इत्यादि.
શબ્દ કે જે કન્દ્રિયને વિષય છે તેમાં અનુરાગી બનીને હરણું પેાતાના પ્રાણેાને ગુમાવી દે છે. સ્પર્શેન્દ્રિયના વિષયભૂત સ્પર્શીમાં અધિક અનુરાગયુક્ત ખનીને હાથી પેાતાનાં પ્રણાને ગુમાવી બેસે છે, પ્રાણી, કે જે સ્વાદેન્દ્રિયના વિષય છે, તેમાં આસક્ત ખનીને માછલી પેાતાનાં પ્રણેાને ગુમાવે છે તથા ચક્ષુઇન્દ્રિયના વિષયરૂપ રૂપમાં આસક્ત થત્રાથી પતંગિયું પાતાના જાન ગુમાવી બેસે છે પ્રાણેન્દ્રિયના વિષયભૂત ગન્ધમાં અધિક અનુ
