________________
सुधा टीका स्था०५ उ०१ सू०९ शरीरगतधर्मविशेषनिरूपणम् अथवा-संयमः-आस्रवविरमणादिरूपः सोऽपि ससदशविधः ।
" पञ्चास्रवाद विरमणं ५, पञ्चेन्द्रियनिग्रहः १० कपायजय' १४ । दण्डत्रयविरतिश्चेति संयमः सप्तदशभेदः ॥इति।। तथा-तप-तप्यन्ते रसरुधिरादीनि अशुभकर्माणि माऽनेनेति तपः । उक्तंच-" रसरुधिरमांस मेदोस्थिमज्जशुक्राण्यनेन तप्यन्ते ।
कर्माणि वाऽशुभानीत्यतस्तपो नाम नैरुक्तम् ' ।।इति। आस्रवसे विरमण-विरक्त होने रूप जो आत्मपरिणति है, वह संयम है। इस प्रकारका भी संयम १७ प्रकारका कहा गया है-जैसे “पञ्चास्त्रघाद विरमणं" संयमके सत्रह प्रकार इस तरहसे है-पूक्ति पांच स्थावर जीवोंके और चार बस जीवों के विषयमें यतना रखना नौ तो ये संयमके भेद हुए तथा अजीवके विषयमें संयम प्रेक्षा संयम, उत्पेक्षा संयम प्रमार्जन संयम परिष्ठापन संयम एवं मनका संयम वचनका संयम और कायसंयम एवं आठ भेद ये हुए, इस प्रकारसे १७ भेद ये संयमके "पुढविदग" आदि गाथा द्वारा प्रकट किये गये हैं, तथा पांच आस्रवोंसे विरक्त होना पांच इंन्द्रियोंका निग्रह करना उन्हें वशमें रखना-चार कषायोंका जीतना एवं मन वचन कायकी अशुभ क्रिया ओंसे विरक्त होना, इस प्रकारसे भी ये १७ प्रकारके संयमके भेद प्रकट किये गये हैं, जिसके द्वारा शरीरगत रस रुधिर आदि अथवा अशुभ कर्म तपाये जाते हैं, वह तप है। कहा भी है-" रसજે આત્મપરિણતિ છે, તેને સંયમ કહે છે. આ પ્રકારના સંયમના પણ ૧૭ સત્તર
१२ zan छ. रेम " पञ्चानवादविरमण " त्याहि-सयभना १७ प्रा। નીચે પ્રમાણે છે–પૃથ્વીકાય આદિ પાંચ સ્થાવર જીના વિષયમાં યતના રાખવી, ચાર પ્રકારના ત્રસ જીવેની યતના કરવી, આ પ્રકારે નવ ભેદ સમજવા બાકીના આઠ ભેદ નીચે પ્રમાણે છે-પ્રેક્ષા સંયમ, ઉપ્રેક્ષા સંયમ, પ્રમાર્જન સંયમ, પરિઝાપન સંયમ, મન સંયમ, વચન સંયમ, કાય સંયમ मन विषयमा सयम "पुढविदग" त्यादि गाथा द्वा२१ सयमना सत्तर ભેદ અહીં પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે તથા પાંચ આસ્ત્રોથી વિરક્ત થવું, પાંચ ઈન્દ્રિયને નિગ્રહ કરવો–તેમને વશ રાખવી, ચાર કષાયોને જીતવા અને મન, વચન અને કાયાની અશુભ કિયાએથી વિરક્ત થવું, એ પ્રકારને આ થી વિરક્ત થવા રૂપ જે સંયમ છે તેના પણ ૧૭ સત્તર ભેદ પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે. જેના દ્વારા શરીરમાં રહેલા રસ, રુધિર આદિને અથવા અશુભ भने तपााम मा छ, तेन त५४ छ. युं पण छे , रसरुधिर.
