________________
सुधा टी. स्था. ५ उ १ सू.२ वर्णादिनिरूपणम्
५०७ शब्दादि स्पर्शान्तेषु पञ्चसु स्थानेषु-रागाथाश्रयेषु सनन्ति आसक्ता भवन्तिसङ्गं कुर्वन्तीति । 'पंचहिं ठाणेहि ' इत्यादिषु सर्वत्र सप्तम्यर्ये तृतीया वोध्या। यद्वा-'पंचहिं ' इत्यत्र तृतीया स्वार्थ एव बोध्या। 'ठाणेहि ' इत्यादिषु तु सप्तम्यर्थे वोध्या । अत्र पक्षे-पञ्चभिरिन्द्रियैर्जीवाः रागाधाश्रयभूतेषु शब्दादिषु सङ्गं कुर्वन्तीत्यर्थो बोध्यः ॥ ४ ॥ एवम् अमुना प्रकारेणैत्र जीवाः शब्दादिषु पञ्चसु स्थानेषु रज्यन्ते साकारणं रागं कुर्वन्ति । ५। मूर्च्छन्ति शब्दादिदोपदर्शनेऽशक्त्या तेषु मोहम् अचेतनत्त्रमित्र यान्ति, संरक्षणानुबन्धवन्तो वा भवन्तीत्यर्थः ॥६॥ गृध्यन्ति प्राप्तवस्तुष्वसन्तोषादप्राप्तेषु प्रभूनाकाङ्क्षावन्तो भवन्ति ॥७॥ तथा अध्युपपद्यन्ते तदेकचित्ता भवन्ति, तदुपार्जनाय वाऽधिकं चेष्टमाना भवन्तीति पांच होते हैं । जीव शब्दादि स्पर्शान्तों में पांच स्थानोंमें आसक्त होते हैं, इस पक्षमें ऐसा अर्थ होता है कि पांच इन्द्रियोंसे जीव रागादिकोंके आश्रयभूत शब्दादिकों में आसक्त होते हैं ४। इसी तरहसे जीव शन्दादिक पांच स्थानों में आसक्तिके कारणभूत रागको करते हैं ५। उन शब्दादिक रूप विषयोंमें अनेकविध दोषोंको देखते हुए भी जीव अपनी अशक्तिके वश उनमें मूच्छित होते हैं, अचेतनकी जैसी अवस्थाको प्राप्त करतेहैं अथवा-उनके संरक्षण करने के लिये आग्रहवाले होते । “गृध्यन्ति" प्राप्त वस्तुओंमें असन्तोषसे और अप्राप्त वस्तुओंमें अधिकसे अधिक आकाङ्क्षासे बंधे रहते हैं ७. " अध्युपपद्यन्ते" उनमें एकचित्तवाले होते हैं अथवा उनके उपार्जनके लिये अधिकसे अधिक चेष्टामें लगे रहते हैं ८ जिस प्रकार मृगादिक शब्दादिक विषयों में आकृष्ट પાંચની છે જે શબ્દથી લઈને સ્પર્શ પર્યન્તના પાંચ સ્થાનમાં આસક્ત થાય છે. આ પક્ષે અહીં એ અર્થ થાય છે કે પાંચ ઈન્દ્રિય વડે જીવ રાગાદિ કેના કારણરૂપ શબ્દાદિ કેમાં આસક્ત થાય છે. (૪) આ રીતે જીવ શબ્દાદિક પાંચ સ્થાનમાં આસક્તિના કારણભૂત રાગથી યુક્ત બને છે તે દાદિક રૂપ વિષયમાં અનેક દે જેવા છતાં પણ જીવ પોતાની અશક્તિને કારણે તેમાંથી છૂટવાને બદલે તેમાં વધારેને વધારે મૂછિત (આસક્ત) થતા રહે છે. અચેતન જેવી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે અથવા તેમનું રક્ષણ ४२वाने भाटे माया मने छ (6) "गृध्यन्ति" तसा पास पस्तुमाथी સંતોષ પામતાં નથી અને અપ્રાપ્ત વસ્તુઓની અધિકમાં અધિક લાલસાથી माया २७ . (७) " अध्युपपद्यन्ते" तो तेमा मेयित्त पनी गया હેય છે, અથવા તેની પ્રાપ્તિ માટે અધિકમાં અધિક પ્રયત્નશીલ રહે છે. (૮) જેવી રીતે મૃગાદિ છે શાદિક વિષયમાં લુબ્ધ થઈને પિતાના પ્રિય
