________________
स्थानाङ्गसूत्रे ५०४
इच्छापरिमाणम् इन्द्रियागोचरं श्रेयो मयतीति इन्द्रियार्थवक्तव्यताध पंच. वन्ना' इत्यादीनि त्रयोदश अवान्तरसूत्राणि माह
मूलम्-पंच वन्ना पाणत्ता, तं जहा-किण्हा १ नीला २, लोहिया ३ हालिद्दा ४ सुकिल्ला ५ ॥१॥ पंच रसा पण्णत्ता, तं जहा--तित्ता जाव महुरा ॥२॥ पंच कासगुणा पणत्ता, तं जहा--सदा १, रूवा २, गंधा ३, रसा ४ फाला ५॥३॥ पंचहिं ठाणेहिं जीवासत्ति,तं जहा--सदेहि जाव फासहि॥४॥एवं रजति ५, सुच्छति ६, गिझंति ७, अज्झोववति ॥८॥ पंचहि ठाणेहिं जीवा विणिघायमावति, तं जहा--सदेहिं जाव फासेहिं ॥९॥ पंच ठाणा अपरिणगाया जीवाणं अहियाए १०, असुहाए २, अखमाए ३. अणिस्तेयसाए ४ अणाणुगामियत्ताए ५ है, इच्छापरिमाग-धन वान्यादि विषयक अभिलापाका परिमाणनियमन करना अर्थात् एकदेश परिग्रह का त्याग करना-यह पांचवां अगुवन है, इस समस्त कयन का सारांश यही है कि मनव वन कायसे कनकारित अनुमोदनासे द्रव्यक्षेत्र काल और मात्र संबंधी हिंसादिक पांचों पापोंका जो त्याग है, वह महावत है या महावन सर्वविरति रूप होता है और हिमादिक पांच पापोंका एकदेशसे त्याग करना यह अणुवरहै। महावत ५ और अणुवसर होते हैं, इच्छापरिमाण इन्द्रियोंके अर्थ विषय में होता है, और यह कल्याण के लिये होता है।५० १॥ કરવા વિષે મર્યાદા નક્કી કરવી, અમુક પ્રમાણુ કરતાં વધારે પરિગ્રહ ન રાખ. એટલે કે પરિગ્રહને અંશત: ત્યાગ કરવો તેનું નામ પરિગ્રહ વિરમણ અથવા ઈચ્છા પરિમાણ વ્રત છે. આ પાંચમું અણુવ્રત સમજવું. આ સમસ્ત કથનને સારાંશ નીચે પ્રમાણે છે મન, વચન અને કાયથી, કૃત, કારિત અને અનુમેદના રૂ૫ ત્રણ કરથી, દ્રવ્યક્ષેત્રકાળ અને ભાવસંબંધી હિંસાદિક પાંચ પાપને જે પરિત્યાગ છે તેને મહાવત કહે છે તે મહાવ્રત સર્વવિરતિ રૂપ હોય છે. હિંસાદિક પાંચ પાપને એક દેશની અપેક્ષાએ (અંશતઃ) ત્યાગ કરો તે અણુવ્રત છે તે દેશવિરતિ રૂપ હોય છે. માત્ર પાંચ છે અને અણુત્રને પણ પાંચ છે.
