________________
सुपा दीका स्था०४ उ०४ सू०२ नारकाणामाहारनिरूपणम्
૨૬ अटति वहु वहति भारं सहते क्षुधां पापमाचरति धृष्टः । कुलशीलजातिप्रत्ययस्थितिं च लोभोपद्रुतस्त्यजति ।।" इति ।मु०१॥ पूर्व प्रसर्पका उक्ताः, ते च भोगसौख्यलोभेनैव प्रसर्पन्ति, लोभिनश्च नरकानुवन्धिकर्म समुपायं नारकत्वेनोत्पद्यन्त इति नारकाणामाहारनिरूपणामाह
मूलम्—णेरइयाणं चउबिहे आहारे पण्णते, तं जहा-- इंगालोवमे १, मुम्मरोवमे २, सीयले ३, हिमतीयले ४। सू०२।। . छाया-नरयिकाणां चतुर्विध आहारः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-अङ्गारोपमः १, मुर्मुरोपमः २, शीतलः ३, हिमशीतलः ४' सू० २।।
टीका-"णेरइयाणं " इत्यादि-स्पष्टम् , नवरम्-अङ्गारोपमः-अङ्गारतुल्यः, अल्पकालदाहत्वात् १, तथा-मुर्मुरोपमः-सुर्मुरः-करीपाग्निः, तदुपमः-तत्तुल्यः, स्वभावमें आग वह लगा सकता है उसको तो धन मिलना चाहिये इस प्रकोरसे बह जघन्य से भी जघन्य नीच से भी नीच कार्य करनेमें जरा साभी संकोच नहीं करता है ।।०१।। ____ कथित प्रसर्पक जीव भोग एवं सुखके लोभलेही इधरसे उघर जाते हैं, लोभी जीव नरकानुबन्धी कर्मको उपार्जित करके नारककी पर्यायसे उत्पन्न होते हैं अतः अब सूत्रकार नारकोंके आहारकी प्ररूपणा करतेहैं-'णेरइयाणं च उब्धिहे आहारे पण्णत्ते' इत्यादि सूत्र २॥
नैरयिकोंका चार प्रकारका आहार कहा गया है जैसे-अङ्गारोपन १ मुरोपम २ शीतल ३ और हिमशीतल ४ जो आहार अल्प कालतक दाह करनेवाला होता है वह आहार अङ्गारोपम है । जो आहार करीषाग्निके जैसा स्थिरता दाहक होता है वह मुसुरोपम आहार है २ जो દાનો લેપ પણ કરી શકે છે, શીલ અને સ્વભાવમાં આગ પણ લગાવી શકે છે. આ રીતે ધનને ખાતર અધમમાં અધમ કાર્ય કરતાં પણ તે પાછા હઠ નથી. | સૂ ૧ છે
પૂર્વોક્ત પ્રસર્પક જીવ ભોગ અને સુખના લોભથી જ દેશવિદેશમાં . સંચરણ કરે છે. એ જીવ નરકાયુબન્ધનું ઉપાર્જન કરીને નારકની પર્યાયે ઉત્પન્ન થાય છે. આ સંબંધને અનુલક્ષીને હવે સૂત્રકાર આહારનું નિરૂપણ કરે છે–
"णेरइयाणं चरविहे आहारे पण्णत्ते" त्यहि-(सू. २) नाना पाहा या२ छो 2-(१) म ॥।५म, (२) भुभु२५भ, (3) शीतल, मने (४) मिशीतस.
જે આહાર ચેડા કાળ સુધી શરીરમાં દાહ ઉત્પન કરનારો હોય છે તે આહારને અંગારોપમ કહે છે. જે આહાર કરીષાગ્નિ સમાન દીર્ઘકાલિન દાહકતાને જનક હોય છે તેને યુરોપમ આહાર કહે છે. જે આહાર શીત
स-३४
