________________
स्थानास्त्रे
३६६
" चउन्त्रिहा पन्त्रज्जा " इत्यादि - पुनः प्रव्रज्या चतुर्विधा प्रज्ञाता, तद्यथापुरतः प्रतित्र द्वा- पुरतः - अग्रतः प्राज्यापर्यायभाविषु शिष्याहाराssदिषु या पतिवेद्वा सा पुरतः प्रतिवद्धा १, तथा मार्गतः प्रतिवद्धा मार्गतः - पृष्ठतः स्वजनादिषु प्रतिवद्धा स्वजनायाशंसा सहितलक्षणा मार्गतः प्रतिवद्धा २ तथा द्विघातः प्रतिनेकी आशंसा से इच्छासे रहित होती है यह अप्रतिबद्ध प्रव्रज्याहै ऐसी चढ प्रव्रज्या विशिष्ट सामाधिकवाले मोक्षाभिलापी जीवों के होती है ४ (१)
फिर भी -- प्रव्रज्या चार प्रकारकी कही गई है - जैसे पुरतः प्रतिबद्ध १ मार्गतः प्रतिबद्ध २ उभयतः प्रतिबद्ध ३ और अप्रतिवद्ध ४ इनमें जो प्रवज्या प्रव्रज्या पर्याय में आगे होनेवाली वस्तुओंकी प्राप्तिकी चाहना आकाङ्क्षासे प्रतिबद्ध होती है जैसे- मैं प्रवज्या लेकर अमुक २ प्रकार के आहार प्राप्त करूंगा ऐसे२ शिष्य बनाऊंगा आदि १| जो प्रव्रज्या पीछेकी वस्तुओं में प्रतिबद्ध होती है, वह मार्गतः प्रतिबद्ध व्रज्या है | जैसे दीक्षा लेकर भी अपने सगे सम्बन्धियोंकी चाहनासे बंधे रहना यह दीक्षा प्रव्रज्या मार्गतः प्रतिबद्ध इसलिये कही गई है कि प्रवज्या लेनेके बाद स्वजन संधियोंके मोहसे प्राणी सर्वथा रहित हो जाता है, वह समस्त जीवों में समभावी बन जाता है, परन्तु प्रव्रज्या लेकर भी अपने सगे અપ્રતિબદ્ધા પ્રવ્રજ્યા કહે છે એવી પ્રવ્રજ્યા વિશિષ્ટ સામાયિકવાળા માક્ષાભિલાષી જીવેાની હાય છે. । ૧ ।
"
વળી પ્રર્નયાના નીચે પ્રમાણે ચર પ્રકાર પણુ કહ્યા છે—(૧) પુરતઃ अंतिमद्ध, (२) भार्गतः प्रतिमद्ध, ( 3 ) उलयतः प्रतिमद्ध, (४) अप्रतिमद्ध., જે પ્રવ્રજ્યા સાધુપર્યાયમાં પ્રાપ્ત થનારી વસ્તુએની આકાંક્ષાથી પ્રતિબદ્ધ હાય છે એવી પ્રત્રજ્યાનું નામ પુરતઃ પ્રતિશ્રદ્ધા પ્રવ્રજ્યા છે. જેમકે પ્રત્રજ્યા અગીકાર કરવાથી મને સારા સારા આહારની પ્રાપ્તિ થશે, શિષ્યાની પ્રાપ્તિ થશે આ રીતે આગામી ભૌતિક લાલુની આકાંક્ષાપૂર્વક જે પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરાય છે તેને પુરતઃ પ્રતિબદ્ધા પ્રવ્રજ્યા ’ કહે છે. ૧ જે પ્રત્રયા પાછળથી ( पूर्वअसिन ) वस्तुभां प्रतिभद्ध होय छे, ते वयाने "भोगतः अतिબુદ્ધા પ્રવ્રજ્યા ' કહે છે. જેમકે દીક્ષા અંગીકાર કર્યા બાદ પણ પેાતાના સાંસારિક સગાસબંધીએના સ્નેહપાશમાં બંધાયેલા રહેવું તેનું નામ માત પ્રતિદ્વા પ્રત્રયા છે. તે પ્રયાને માગતઃ પ્રતિબદ્ધા કહેવાનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે-પ્રત્રજયા લીધા પછી તે સગસ ખ'ધીએાના મેહથી રહિત થઈ જવું જોઈએ અને સમસ્ત જીવેા પ્રત્યે સમભાવ રાખવા જોઇએ. પણ પ્રયા
८८
