________________
३६८
स्थामाशास्त्र नथा-सङ्गापत्रज्या-सङ्गरात्-सङ्केतात् प्रवज्या सगरप्रवन्या, मेतार्यादीनामेव, यद्वा-' यदित्वं प्रव्रजसि तदाऽहमपि प्रत्रनिष्यामी ' त्येवं सङ्केतात् पत्रज्या सार प्रव्रज्या २, तथा-विहगगतिप्रवज्या-विहास्य-पक्षिणो गति:-प्रकारो न्यायो विहगगतिः तथा प्रवज्या विदगगतिमत्रज्या-परिवारादि वियोगेनैकाकिन:, तेपां देशान्तरगमनेन वा या प्रवज्या सा (३)।
यद्वा-पित्रादीनां प्रत्रज्याग्रहणेन पुत्रादीनामपि क्रमेण या प्रत्रज्या सा ४(३)।
" चउब्धिहा पयज्जा" इत्यादि-पुनः प्रवज्या चतुर्विधा प्रज्ञप्ता, तद्यथ-तोदयित्वा-व्यथामुत्पात्र या प्रत्रया दीयते, मुनिचन्द्रपुत्रस्य सागरचन्द्रेजाती है जैसे-प्रेतार्य आदिकोंने प्राप्तकी है वह-अथवा-यदि तुम प्रत्र. जित होते हो, तो मैं भी प्रबजित होता है । इस प्रकारके सङ्केत से जो प्रत्रज्या प्राप्तकी जाती हैं वह सगर प्रव्रज्या है और जिस प्रव्रज्यामें परिवार आदि जनोंकी उपस्थिति न हो उनका वियोग हो ऐसी एकाकी अवस्थाकी जो प्रत्रज्या है, वह विहगगति प्रत्रज्याहै क्योंकि ऐसी प्रव्रज्या पक्षीकी जैसी गति होती है उस गतिसे ली गई होतीहै । अथवा घरको छोडकर देशान्तरमें जा करके जो प्रव्रज्यों ली जाति है, वह विहगगति प्रवज्या है (३) अथवा-पिता आदिके द्वारा प्रव्रज्या ग्रहण कर लेने पर जो पुत्रादिकों द्वारा बादमें दीक्षा लेली जातीहै वह विहगगति प्रव्रज्या है अर्थात् पिताके दीक्षित होने पर पुत्र भी दीक्षित हो जाता हैं ।
फिर भी--प्रव्रज्या चार प्रकारकी है जैसे-तोदयित्वा१ प्लावयित्वा २ मोचयित्वा ३ और परिप्लुनयित्वा ४ (४) व्यथाको उत्पन्न कराकर થયેલી પ્રવજ્યાને આખ્યાત પ્રવ્રજ્યા કહી છે. મેતાર્ય આદિની જેમ જે પ્રવજયા સંકેતથી પ્રાપ્ત થાય છે તેને સંગર પ્રāજ્યા કહે છે. અથવા તમે પ્રવજ્યા અંગીકાર કરે તે હું પણ પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરીશ. આ પ્રકારના સંકેતપૂર્વક જે પ્રવજ્યા લેવામાં આવે છે તેને “સંગર પ્રવ્રયા' કહે છે. પરિવાર આદિની અનુપસ્થિતિમાં અથવા તેના વિગ રૂપ એકાકી અવસ્થામાં જે પ્રત્રજ્યા લેવામાં આવે છે તેને વિહગગતિ પ્રવજ્યા કહે છે, કારણ કે પક્ષીની જેવી ગતિ હોય છે એવી ગતિને કારણે એવી પ્રવ્રા લેવામાં આવી હોય છે. અથવા ઘર છોડીને પરદેશમાં જઈને જે પ્રવજ્યા લેવામાં આવે છે તેને વિહગગતિ પ્રવ્રજ્યા કહે છે. અથવા પિતા આદિ દ્વારા પ્રવ્રજ્યા લેવામાં આવી હોય અને ત્યારબાદ પુત્રાદિક દ્વારા જે પ્રવજ્યા લેવામાં આવે છે તેનું નામ વિહગગતિ પ્રજ્યા છે. ૩ !
વળી પ્રવજ્યાના નીચે પ્રમાણે ચાર પકાર પણ કહ્યા છે–(૧) તેદવિવા (२) सापयित्वा, (3) माययित्वा, (४) पतियित्वा. व्यथा उत्पन्न ४२१
