________________
सुपा टीका स्था० उ० ४ सू०२६ कर्मविशेषनिरूपणम् यथा-भरतादीनाम्, इति प्रथमो भङ्गः १। तथा-एक कर्स शुभं-पुण्यात्मकं सदपि अशुभम्-अकल्याणकरं भवति अशुभानुबन्धित्वात् यथा-ब्रह्मदत्तादीनाम् इति द्वितीयो भः २। तथा-एक कम अशुभ यापप्रकृतिरूपं भवति, तत्पुनः शुभ-शुभानुवन्धितात् यथा-कष्टप्राप्तानां विनाऽपि कर्मनिर्जरेच्छां स्वयंजायमानकर्म निर्मराणां गवादीनाम् इति तृतीयो भङ्गः ३, तथा-एकं कर्म-अशुभं-पापप्रकृतिरूपं भवति तत्पुनरशुभम् भवति,अशुभानुबन्धित्वात् यथा धीवरादीनामिति चतुर्थः ४।(१) ___ " चउबिहे कम्मे " इत्यादि-कर्म पुनश्चतुर्विधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-एकं कर्म भरतादिकोंका कर्म उनके कल्याणका कारक हुआ है । कोई एक कार्य ऐसा होता है जो पुण्यप्रकृतिरूप हुआ भी अशुनानुबन्धी होनेसे कल्या. णका कारक नहीं होताहै। जैसे ब्रह्मदत्तादिकोंका कर्म उलके कल्याणका कारक नहीं हुआ है २ कोई एक कर ऐसा होता है जो अशुभ प्रकृतिरूप होने पर भी शुभआनुवत्धी होनेले शुभ कल्याणकारक होता है जैसे-कष्टमें पतित गाय आदि जानवरोंका कर्म अशुभ होता हुआ भी वह उनके कल्याणका कारक होताहै क्योंकि वे उस समय कर्मों की निर्जरा करनेके अभिलाषी तो होले नहीं हैं, स्वयंही उनके कर्मों की निर्जरा होती रहती है ३ तथा-कोई एक कर्म ऐसा होता है जो अशुभ पाप प्रकृतिरूप होता है और अशुभानुवन्धी होनेले अशुभ अकल्याणकारक होता है जैसे धीवरोंका कर्म अशुभ होता हुमा उनके अशुभा. तुबन्धी होनेसे अशुभकारकही होता है ४ ।
पुनश्च-" चउबिहे कम्ने" इत्यादि-कर्म चार प्रकार का कहा કલ્યાણનું કારક બન્યું હતું કેઈ એક કર્મ એવું હોય છે કે જે પુણ્ય પ્રકૃતિરૂપ હોવા છતાં પણ અશુભાનુબંધી હોવાથી કલ્યાણકારક હોતું નથી જેમકે બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તી આદિકનું કર્મ તેમના કલ્યાણનું કારક બન્યું હતું. કોઈ એક કર્મ એવું હોય છે કે જે અશુભ પ્રકૃતિરૂપ હોવા છતાં પણ શુભાનુબન્ધી હોવાથી શુભ કલ્યાણકારક હોય છે જેમકે કષ્ટપતિત (કષ્ટ સહન કરતી) ગાય આદિ જાનવરનું કર્મ અશુભ હોવા છતાં પણ તે તેમના કલ્યાણનું કારક બને છે, કારણ કે તે સમયે તે જ કમની નિજ કરવાની અભિલાષાવાળાં હતાં નથી, છતાં પણ આપોઆપ તેમનાં કર્મોની નિર્જરા થતી રહે છે.
કઈ એક કમ એવું હોય છે કે જે અશુમ પાપપ્રકૃતિ રૂપ હોય છે અને અશુભાનુબન્ધી હેવાથી અશુભ–અકલ્યાણકારક હોય છે. જેમકે માછી મારોનું કર્મ અશુભ હોય છે, અશુભાનુબન્ધી હોય છે અને અશુભકારકજ હોય છે.
" चलबिहे कम्मे " भनी म प्रमाणे या२ ५२ ५५ ४ा छ
