________________
सुधां टीका स्था० ४ ७०४ सु०९ मेघदृप्रान्तेनपुरुषजातनिरूपणम्
३०९
२। तथा-एको गर्जिताऽपि विद्ययिताऽपि च भवतीति तृतीयः ३ तथा एको नो गर्जिता नो विद्ययिताऽपि व भवतीति चतुर्थः ४ (६)
" चत्तारि मेहा " इत्यादि — स्पष्टम् - नवरम् - कालवर्षी अवसरवर्षी, एवमन्येऽपि बोध्याः ४ (७) एवमेव पुरुषजातानि चत्वारि तद्यथा - एकः पुरुषः कालवर्षी - कालवर्षीय कालवर्षी अवसरे दानव्याख्यानादिपरोपकारार्थमवृत्तिकः, न तु अकालवर्षी भवतीति प्रथमः १, तथा - एकः अकालवर्षी - अनवसरवर्षी भवति न तु कालवर्षीति द्वितीयः २ (७) तथा - एक: कालाकालवर्षी भवति इति तृतीय. ३ । एको नो कालवर्षी नो अकालवर्षीति चतुर्थः । ४ । (८)
यिता भी होता है ३ तथा कोई एक ऐसा पुरुष होता जो न गर्जिता होता है, और न विद्ययिता भी होता है ४ (६)
फिरभी - " चत्तारि मेहा " इत्यादि-मेघ चार प्रकार के कहे गये हैं जैसे - कोई एक मेघ ऐसा होता है, जो कालवर्षी अवसर पर वरसता है, विना अवसरके नहीं वरसता है । इसी प्रकार से शेष तीन भङ्ग भी समझ लेना चाहिये (७) इसी प्रकार से पुरुषजात चार कहे गये हैं- इनमें कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो कालवर्षी मेघकी तरह अवसर पर दान देता है, व्याख्यान देता है और परके उपकार आदि करनेमें प्रवृत्तिवाला होता है, पर वह अकालवर्षी नहीं होता है १ तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो अकालवर्षी होता है, अवसरवर्षी होता है विना अवसर केही दान देता है व्याख्यान आदि देता है और परके उपकार करने आदि सुकार्य में प्रवृत्ति करनेवाला होता है, पर कालवर्षी વરસતા પણુ નથી અને ચમકતા પણ નથી. પહેલા એ ભાંગાને આધારે ત્રીજા અને ચેાથા ભાગાના ભાવાર્થ સમજી લેધે. દા
" चत्तारि मेहा " हत्याहि-भेधना नीथे प्रभाबे यार अमर पशु उद्या છે-(૧) કોઇ મેઘ એવે! હોય છે કે જે કાલવી હોય છે પણ અકાલવી હોતા નથી. એટલે કે ચેગ્ય અવસરે વરસનારા હોય છે પણ અચેાગ્ય અવ સરે વરસતા નથી. એજ ક્રમે ખીજા ત્રણુ ભાંગા પણુ સમજી લેવા. શાળા
એજ પ્રમાણે પુરુષ પણ ચાર પ્રકારના કહ્યા છે-(૧) કોઈ એક પુરુષ એવેા હોય છે કે જે કાલવી મેઘની જેમ અવસર આવે ત્યારે દાન દે છે, અને પરોપકાર આદિ કરે છે, પણ તે અકાલવી હાતા નથી. એટલે કે ચેગ્ય અવસર આવ્યા વિના એવી પ્રવૃત્તિ કરતા નથી. (૨) કોઈ પુરુષ અકાલવર્ષી હોય છે પણ કાલવી હાતા નથી. એટલે કે ચેાગ્ય અવસર વિના પણુ દાનાદ્ધિ પ્રવૃત્તિએ કરનારા હોય છે પણુ ચેગ્ય અવસરે દાનાદિ સુર્કાય
