________________
सुधा टीका स्था५३०४ सू०१६ पुरुषजातनिरूपणम्
३४५. 'चत्तारि पुरिसजापा" इत्यादि पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्राप्तानि, तद्यथा-एको घुधः-सत्क्रियापण्डितो भवति, उक्तं च- - करता है वह द्वितीय भंगमें लिया गयाहै । इसी प्रकारसे अवशिष्ट दो भंग भी समझ लेना चाहिये अथवा-निष्कृष्ट निष्कृष्ट ऐसा जो ३९ वां मूत्र कहा गया है उसका ऐसा भी अर्थ हो सकता है, कि कोई एक पुरुष ऐसा है जो पहिले भी तपस्यासे कृशीकृतदेहवाला होता है, और बादमें भी तपस्थासे कृशीकृत देहवाला बना रहता है, अर्थात् पहिले भी वह तपस्या करता है और तपस्या आगे भी करता जाता है जब तक जीवित रहता है तब तक तपस्या करना नहीं छोडता है, ऐसा अर्थ लेकर इस सूत्रकी व्याख्या करलेनी चाहिये और जो यह ४० वां सूत्र कहा गया है उसमें जैसी अभी व्याख्यांकी गई है वैलीही व्याख्या कर लेनी चाहिये ३९ वें सूत्र में " कृशीकृतकषायत्वात् उपशान्तचित्तो. भवतीति" ऐसी व्याख्या नहीं करनी चाहिये ऐसी व्याख्या तो यहां ४० वें सूत्रमें करनी चाहिये । फिरभी-"चत्तारि पुरिसजाया' इत्यादि, पुरुषजात चार कहे गयेहैं जैसे बुध. बुध १ वुध अवुध२ अयुध वुध३ और अधुध अवुध४ इनमें जो सत् क्रियामें पण्डित होता है और विवेक सम्पन्न मनवाला होता है, ऐसा वह बुध
૩૯ માં સૂત્રમાં નિકૃષ્ટ-નિષ્કૃષ્ટ” જે પહેલે ભાગે છે તેને નીચે ? પ્રમાણે અર્થ પણ થાય છે.—કેઈ એક પુરુષ એ ય છે કે જે પહેલાં પણ તપસ્યાથી કુશકૃત દેહવાળો હોય છે અને પછી પણ તપસ્યા ચાલુ રાખીને કૃશીકૃતદેહવાળો જ રહે છે. એટલે કે પહેલાં પણ તપસ્યા કરે છે અને પછી પણ તપસ્યા ચાલુ જ રાખે છે એટલે કે જીવે ત્યાં સુધી તપસ્યા કર્યા જ કરે છે. આ પ્રકારને અર્થે કરીને સૂત્રની વ્યાખ્યા કરવી જોઈએ અને આ જે ૪૦ મું સૂત્ર કહ્યું છે, તેમાં આગળ બતાવ્યા પ્રમાણે જ વ્યાખ્યા ४२वी ने मे. 36 सूत्रमा “ कृशीकुतकषायत्वात् उपशान्तचित्तो भवतीति " मा પ્રકારની વ્યાખ્યા કરવી જોઈએ નહીં,એવી વ્યાખ્યા તે ૪૦માં સૂત્રમાં કરવી જોઈએ.
___" चत्तारि पुरिसजाया" त्याह-पुरुषाना नाय प्रमाणे या२ १२ ५९५ ४ा छ-(१) अध, सुध, (२)- सुध-मसुध, (3) मसुध-बुध भने (૪) અબુધ-અબુધ હવે આ ચારે ભાંગને અર્થ સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છેજે પુરુષ સ&િયા સંપન્ન હોય છે અને વિવેકસંપન્ન મનવાળા હોય છે તેને “બુધ બુધ” રૂપ પહેલા ભાંગામાં મૂકી શકાય છે કહ્યું પણ છે કેस-४४
