________________
२६४
स्थानासूत्रे
तथा - एकः प्रसर्पकोऽनुत्पन्नानां सौख्यानां - शब्दादिभोगं सम्पाद्य पुखविशेषाणाम् उत्पादयिता सन् प्रसर्पति ३ |
तथा -- एकः प्रसर्पकः पूर्वोत्पन्नानां सौख्यानाम् अविमयोगेण- रक्षणाय प्रस पति ४ | मसर्पकाश्च प्रलोभन एव भवन्ति, तदुक्तम्
(6
धाव रोहणं तरह सागरं भमर गिरिनिकु जेसु । मारे वधपि हु पुरिसो जो होज्न धणलुद्रो । १ । अडर बहुं बह भरं, सहइ छु पात्रमायर घिो । कुळसीलनापचयद्विच, लोभद्दुओ चयः । २ । " छाया - " धावति रोहणं तरति सागरं भ्रमति गिरिनिकुः खेषु । मारयति बान्धवमपि हि पुरुषो यो भवेद् धनलुब्धः | १ |
1
एक प्रसर्पक ऐसा होता है जो पूवेपिन सुखों के संरक्षण के लिये एकदेश से दूसरे देश में जाता है। प्रसर्पक जीव प्रलोभीही होते हैं । तदुक्तम्कहा भी है “घाइ रोहणं तरह" इत्यादि । जो जीव धनलुब्ध होता है यह 'क्या २ काम नहीं करता है यही इन श्लोकों द्वारा प्रकट किया गया है, धन लुग्धक जीव रातदिन इधर से उधर भमता रहता है समुद्र मार्ग से जाने में भी वह अपने जीवनकी परवाह नहीं करता है भयंकर से भी भयंकर गिरि निकुञ्जों में जानेमें वह नहीं डरता है यहाँ तक कुकृत्य वह धन लुब्धक कर देता है कि वह अपने बन्धुजनों का भी गलाघोट डालता है, भूख की वेदना वह सह लेना है घोरसे घोर पाप वह कर सकता है अपने कुलकी मर्यादा वह तोडता है और शील और કે જે શબ્દાદિ લાગેા દ્વારા પ્રાપ્ત થનારા સુખવિશેષાના ઉત્પાદક બનતા થકા એક દેશમાંથી ખીજા દેશમાં જાય (૪) કાઇ પ્રશ્નક જીવ એવા હાય છે કે જે પૂર્વોત્પન્ન સુખના સરક્ષણ નિમિત્તે એક દેશમાંથી ખીજા દેશમાં જાય છે, असर्प व बोली होय छेउ पशु छे - " धावइ रोहणं तरइ " ઇત્યાદિ-ધનલેાભી જીવ ધનને માટે શું શું નથી કરતા એ વાત આ બ્લેકમાં પ્રકટ કરવામાં આવી છે. ધનલેાભી જીવ રાતદિને ધનપ્રાપ્તિ માટે ભટકચા કરે છે. સમુદ્રમાળે પરદેશ જવાનું જોખમ પણ તે ખેડે છે, ભયંકરમાં ભયંકર પહાડા અને વનાને આળગતા પણ તે ડરતા નથી. ધનલુબ્ધક માણસ ગમે તેવુ' દુષ્કૃત્ય કરતા પાછા હડતા નથી. અરે! ધનને ખાતર તે તે પેાતાના સહેાઢરની પણ હત્યા કરી નાખે છે! તેને ખાતર તે ભૂખની વ્યથા સહુન કરી લે છે, ભયંકરમાં ભયંકર પાપ પણ કરી શકે છે, પેાતાના કુળની મર્યો
