________________
सुमा टीका 403 3 ३ सू२१ चतुधारु प्रजातविषाचतुर्दशचतुर्भङ्गोनि० १५५ यम् । तत्र द्वितीयभायो वाजतास्त्री, तयाविधश्रद्धावान् साधु २॥ तृतीयमगस्थः सुश्रावकः ३। चतुर्थभङ्गस्थस्तु कालसोकरिकादिमूढोवेति ।४। (१३) __" चत्तारि पुरिसमाया” इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चंगारि प्रज्ञप्तानि, तपथा-एकः पुरुषः एकेन-श्रुतेन वर्धते, एकेन-सम्यग्दर्शनेन हीयते-हीनो भवति, यथोक्तं च"जह जब बहुस्सुओ संमओ य सीसगणसंपरिवुडो य ।
अविणिच्छिी य समए तह तह सिद्धतपरिणी मो ।१। छाया-" यथा यथा बहुश्रुतः संमतश्च शिष्यगणसंपरिकृतश्च ।
____ अविनिश्चितश्च समये तथा तथा सिद्धान्तप्रत्यनीकः ।१॥” इति, ..
अयमर्थ:-पुरुषो यथा यथा बहुश्रुतः-बहुशास्त्रज्ञो भवति, संपतः-जनैराहतः शिण्यगगसंपरितः - शिष्य गणपरिवेष्टितश्च भवति, स च यदि समयेहोता है द्वीतीय भङ्ग में बाल तपस्वीको तथाविध श्रद्धाशाली पुरुष को तृतीय भङ्ग में सुश्रावकको और चतुर्थ भङ्ग में कालसौकरिक आदि अथवा सूढको दृष्टान्तमें रखना चाहिये (१३) ।
चौदहवें सूत्र में जो चार प्रकार के पुरुष कहे गये हैं-सो उनका सारांश ऐसा है कि इनमें कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो एकसेश्रुतसे तो बढता है अर्थात् स्वाध्याय करते २ या अध्ययन करते २ अपने श्रुतज्ञानको तो बढा लेना है-बहुश्रुन हो जाता है पर बह एकसे-सम्यग्दर्शन से रहित होता है कहा भी है-- ___“जह जह बहुस्सुआ" इत्यादि ॥१॥ इस गाथा का तात्पर्यार्थ ऐसा है-पुरुष जैसे २ बहुश्रुत बहु शास्त्रज्ञ होता है संमत जनों द्वारा
બીજા ભાંગામાં બાલતપસ્વીને, તે પ્રકારની શ્રદ્ધાવાળા પુરુષને અથવા સાધુને મૂકી શકાય છે ત્રીજા ભાંગામાં સુશ્રાવકને અને ચોથા ભાંગામાં મૂઢ અથવા કાલસૌકરિક જેવા પુરુષને મૂકી શકાય છે.
ચૌદમાં સૂત્રમાં જે ચાર પ્રકારના પુરુષો કહ્યા છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ-(૧) કોઈ એક પુરુષ એ હેય છે કે જે એક બાબતમાં–જેમકે શ્રતમાં તે આગળ વધતું જાય છે એટલે કે સ્વાધ્યાય કરતે કરતે શ્રતજ્ઞાનમાં તે આગળ વધતું જાય છે પરંતુ બીજી બાબતમાં હીયમાણ થતું રહે છે જેમકે સમ્યગુ शनिथी २डित थने तय छे. ५ छ है-"जह जह वहुस्सुआ"त्याहि.
આ ગાથાને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે–પુરુષ જેમ જેમ બહુશ્રુત-બહુ શાસ્ત્રજ્ઞ થતો જાય છે, સંમત (લેકે દ્વારા તેના અભિપ્રાયને સ્વીકારવામાં
