________________
स्थान १३ स
क्षेत्रापायमाह- क्षेत्रात् क्षेत्रे क्षेत्र वा अपायः क्षेत्रापायः यथा संभवत्यपायः सशत्रु क्षेत्रे ससर्पगृहवत् " ससर्पे च गृहे वासो मृत्युरेव न संशयः " इति । यथा च जरासन्धाभिध मतिवासुदेवात् संभावितापायं सौर्यपुरं परित्यक्तवन्तो दशाही इति । कालापायमाह - कालापायो यथा सापायकालवर्जने प्रयत्नं कुर्यात द्वेषानवत् यथा द्वादशवर्षेण द्वारका, विनश्यतीति नेमिनाथवचनश्रवणेन द्वैपायनो उत्तरापथमवृत्तोऽभूत् । भावापायमाह - भावापायो यथा - कोपभावं परिहरेत् चण्डकौशिकवदिति यथा - समुत्पन्न - जातिस्मरण्डकौशिकः कोपरूपं भावापायं परिहृतवानिति । १ ।
つ
द्वादशवलक्षण सापाय कालपरिहारेच्छया.
अपाय है वह क्षेत्रापाय है जिस प्रकार सर्प सहित गृहमें निवास करने से मृत्यु संभावित है उसी प्रकार शत्रु सहित क्षेत्र में रहने से भी अपाय संभावित है - " ससर्पे च गृहे वासो मृत्युरेव न संशयः " जिस क्षेत्र में अपाय संभवित होना है उसे छोड़ देना चाहिये जैसे - जरासंध प्रति वासुदेव से संभावित अपापवाले सौर्यपुर नगरको दशाहों ने छोड दिया धा यह क्षेत्रापाय है अपाय सहित कालके त्यागमें द्वैपायनकी तरह प्रयत्न करना चाहिये जैसे कि १२ वर्षके बाद द्वारका नगरी नष्ट हो जावेगी ऐसी भविष्यवाती जय द्वैपायनने नेमिनाथके मुंहसे सुनी तो वे उस सापाकालको छोडने की इच्छा से उत्तरापथमें चले गये थे यह कालापाय है कोपभाव (क्रोध) का चण्डकौशिककी तरह छोड देना भावापाय है चण्डकौशिकको जब जातिस्मरण ज्ञान हो गया तब उसने कोपरूप भाषा
ક્ષેત્ર વડે, ક્ષેત્રમાં કે ક્ષેત્રરૂપ જે અપાય છે તેને ક્ષેત્રાપાય કહે છે. જેવી રીતે સર્પવાળા ઘરમાં નિવાસ કરવાથી મૃત્યુના સ ́ભવ રહે છે. એજ પ્રમાણે શત્રુસહિતના ક્ષેત્રમાં રહેવાથી અપાયના સભવ રહે છે. કહ્યું પણ छे -" सर्पे च गृहे वासो मृत्युरेव न संशयः " ने क्षेत्रमां अपाय (अनर्थ) સભવિત હાય તે ક્ષેત્રના ત્યાગ કરવા જોઇએ. જેમકે-પ્રતિવાસુદેવ જરાસ’ઘ દ્વારા અપાય (અનથ) થવાનેા સભવ લાગવાથી દશા''એ સૌ પુર છેડી દીધુ હતુ. આ ક્ષેત્રાપાયના દૃષ્ટાન્તરૂપ સમજવુ. કાલાપાયના ત્યાગમાં દ્વૈપાયનની જેમ પ્રયત્નશીલ રહેવુ' જોઇએ. નેમિનાથ ભગવાને એવી ભવિષ્યવાણી ઉચ્ચારી કે ૧૨ વર્ષ પછી દ્વારકા નગરીનેા નાશ થશે, ત્યારે તે અપાયચુક્ત કાળથી ખચવાને માટે દ્વૈપાયન ઉત્તરપથમાં ચાલ્યા ગયા હતા. આ પાયનુ દૃષ્ટાન્ત છે, ચંડકૌશિકની જેમ કાપભાવને પરિત્યાગ કરી નાખવા
असा..
