Sthanang Sutram Part 03

Book Title: Sthanang Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 265
________________

२४७
सुघाटीका स्था०४३०३-०४१ दृष्टान्तभेदनिरूपणम्
वह्निमान् धूमात्, तथा नित्यानित्यं वस्तु द्रव्यपर्यायतस्तथैव प्रतीयमानलात् अनयो प्रतिपादितत्वोर्ज्ञातव्याप्तितया झटित्येव साध्यस्य समर्थनात् भवति स्थापकत्वमुभयोर्हेत्वोः । यद्वा कस्मिंश्चिद् धूर्ते परिव्राजके -' लोकमध्यभागे दत्तं बहुफलं भवति, तच्चाहमेव जानामि इति मायया प्रतिग्राममन्यान्यलोकमध्यं प्ररूपयति सति तन्निग्रहाय कथिन्मुनिराह - भो परिव्राजक ! लोकमध्यभागस्त्वेको वत्वात्, अथवा नित्यानित्यात्मकं वस्तु द्रव्यपर्यायतस्तथैव प्रतीय" यहां धूम और वह्निकी "पत्र २ धूमस्तत्र तत्र बह्निः” इस रूप से व्याप्ति प्रसिद्ध है अतः धूम " हेतु शीघ्रता से अपने साध्य अग्निका स्थापक होता है इसी प्रकार प्रत्येक वस्तु द्रव्यको अपेक्षा से free और पर्यायकी अपेक्षासे अनित्य मानी गई है तो इससे यह बात झटिति स्थापित हो जाती है वस्तु नित्यानित्यात्मक है । अतः ये दोनों हेतु अपने साध्यके शीघ्रता से गमक होने के कारण उसे बताने में समर्थ होने से स्थापक होते हैं ।
मानत्वात्
66
यद्वा-किसी धूर्त परिव्राजकने मायासे ऐसी प्ररूपणा प्रत्येक ग्राम में हरएक लोकके समक्ष की कि लोकके मध्य भागमें दिया गया दान बहुत फलवाला होता है इस बातको केवल मैं ही जानता हूं तब उसकी इस प्ररूपणा निग्रह करने के निमित्त उससे किसी मुनिने कहा- भा स्थाय हेतु छे. नेम - " पर्वतोऽयं वह्निमान् धूमवत्त्वात् " अथवा " नित्या नित्यात्मकं वस्तु द्रव्यपर्यायतस्तथैव प्रतीयमानभावात् ” अहीं घुमाडा मने અગ્નિની “ જ્યાં જયાં ધૂમાડે ડાય છે ત્યાં ત્યાં અગ્નિ ાય છે ' આ રૂપે વ્યાપ્તિ પ્રસિદ્ધ છે. તેથી ધૂમરૂપ હેતુ પોતાના અગ્નિરૂપ સાધ્યના શીઘ્રતાથી
સ્થાપક અને છે.
એ જ પ્રમાણે પ્રત્યેક વસ્તુ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિત્ય અને પર્યાયની અપેક્ષાએ અનિત્ય મનાય છે તેથી એ વાત શીવ્રતાથી સ્થાપિત થઈ જાય છે વસ્તુ નિત્યાનિત્યાત્મક છે. આ બન્ને હેતુ પોતાના સાધ્યને શીવ્રતાથી ગ્રહણુ કરાવનારા હોવાથી તેમને બતાવવામાં સમથ હાય છે તે કારણે આ પ્રકારના હેતુને સ્થાપક કહ્યો છે અથવા-કેાઇ એક ધૂત પરિવ્રાજકે માયાભાવથી યુક્ત થઈને પ્રત્યેક ગામમા પ્રત્યેક મનુષ્યની સમક્ષ એવી પ્રરૂપણા કરવા માંડી કે “ લેાકના મધ્ય ભાગમાં અર્પણુ કરવામાં આવેલુ દાન મહાફલ પ્રદાન કરનારૂ હાય છે, આ વાત કેવળ હું... જ જાણુ' છું'' ત્યારે તેની આ મિથ્યા પ્રરૂપણાને રાકવાને માટે કેાઇ મુનિએ તેને આ પ્રમાણે કહ્યુ—“ હું પરિવા


Page Navigation
1 ... 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636