________________
स्थानासूत्रे
खलु
चत्वारों द्विशरीराः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - पृथिवीका
छाया - ऊर्ध्वलो के विकाः १, अकायिकाः २, वनस्पतिकायिकाः ३, उदारास्त्रमाः प्राणाः ४ | rator खलु चत्वारो द्विशरीराः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - एवमेव, एवं दिर्यग्लोकेऽपि । । ० ३२ ॥
टीका - " उडूलोगे णं " इत्यादि - ऊर्ध्वलोके खलु चत्वारः - चतुःसंख्यका द्विशरीरा:- द्वे शरीरें येषां ते तथा, प्रज्ञप्ताः, तद्यथा- पृथिवी का थिका :- पृथिव्येव काय येषां ते तथा १, अप्फायिकाः २, वनस्पतिकायिकाः ३, उदाराः - स्थूलाः साः पञ्चन्द्रियत्रसाः प्राणाः प्राणिनः । अयं भावः केपांचित् पृथिव्यव्वनस्पति अनन्तर कथित ईपरप्राग्भारा पृथिवी उर्ध्वलोक में हैं इसलिये अब सूत्रकार उर्ध्वलोकके वर्णन से यह सूत्र कहते हैं—
उड्ढलोगे णं चत्तारि बिसरीरा इत्यादि । सूत्र ३२ ॥ ऊर्ध्वलोक में चार दो शरीरवाले कहे गये हैं- जैसे- पृथिवीकायिक १ अकाधिक २ वनस्पतिकाधिक ३ और उदारत्र सप्राण ४ ।
पुनश्च अधोलोक में चार दो शरीरवाले कहे गये हैं जैसे- पृथिवीकायिक १ आदि इसी तरहसे तिर्यग्लोक में भी समझना चाहिये ।
दो शरीर जिनके होते हैं वे दि शरीर हैं इनमें पृथिवीकायिक पृथिवी ही हैं काय जिन्होंका वे पृथिवीकायिक १ इसी तरहसे अम्ही काय जिन्होंका के अष्कायिक हैं २ वनस्पतिही है शरीर जिन्होंका वे वनस्पतिकायिक हैं- एवं पंचेन्द्रिय प्राणी स्थूल बस हैं । इस कथनका भाव
१८०
-
પહેલાના સૂત્રમાં જે ઇષત્પ્રાગ્મારા પૃથ્વીની વાત કરવામાં આવી તે ઇષ પ્રાભારા પૃથ્વી ઉલેાકમાં છે તે સાધને અનુલક્ષીને હવે સૂત્રકાર ઉષ્ણુલેાકનું ચાર સ્થાનકની અપેક્ષાએ કથન કરે છે
“उढलोगे णं चत्तारि बिसरीरा " इत्यादि ३२
ઉધ્વ લેાકમાં નીચેના ચાર જીવાને એ શરીરવાળા કહ્યા છે.
(१) पृथ्वी अयिक, (२) मधुमायि४, ( 3 ) वनस्पतिठायिष्ठ रमने (४) ઉદારવસમ્રાણુ
1
1
(૧) પૃથ્વીકાયિક આદિ ઉપર્યુક્ત ચાર પ્રકારે જ સમજવા, એજ પ્રમાણે તિય બ્લેકમાં પણ એજ ચાર જીવાને એ શરીરવાળા સમજવા,
જેમને બે શરીર હાય છે તેમને દ્વિશરીરી કહે છે, જેમાં પહેલા પૃથ્વીકાયિકા કહ્યા છે. પૃથ્વી જ છે કાય જેની એવા જીવાને પૃથ્વીકાયૅક કહે છે અપૂ (જળ)જ છે કાય જેમની એવા જીવેને અપ્રકાયિક કહે છે. વનસ્પતિ જ છે. કાય જેમની એવા જીવેને વનસ્પતિ'ાયિક કહે છે. અને
