________________
सुंधाटीका स्था०३३०३सू०२९ चतुर्विधपुरुष जातविषयकचतुर्दशचतुर्भङ्गीनि० १४७ __ " चत्तारि पुरिसजाया” इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तघधा एकः पुरुषः पूर्वतमः-दुराचारितया मलिनस्वभावो भवति, स पश्चात् तमोबल परञ्जन:-तमोऽधकार एव वलं तमोवलं, यद्वा-तमो मिथ्याज्ञानमेव वलं तमोवलं, तत्र परज्यते अनुरक्तो भवतीति तथा मिथ्याज्ञानरतिकरः, रात्रि. चरश्वोरो वा, यहा-तमएच बलं यस्मिन् यस्य वा स तमोबला-असदाचारी मिथ्याज्ञानी रात्रिचरश्चौरो वा, तत्र प्ररज्यत इति तमोवलपरञ्जनः-मिथ्याज्ञानिषुचौरेषु वाऽनुरागवान् । इति प्रथमः । १ । सूर्यादिका प्रकाश ही है बल जिसका ऐसा होता है अथवा-सूर्यादि के प्रकाश होने पर है बल जिसका ऐसा होता है ऐसा वह पुरुष सदा. चारी ज्ञानी या दिवसचारी होता है (८)
आठवें सत्र में जो पुरुष चार प्रकार के कहे गये हैं-उनका सारांश ऐसा है-कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहिले से तमा-दुराचारी होने से मलिन स्वभाववाला होता है और पीछे भी तमोबल प्ररञ्जन अन्धकार रूप बल में या मिथ्याज्ञान रूप बलमें ही बना रहता है या मिथ्याज्ञानमें रति करनेवाला बना रहता है ऐसा वह जीव या तो मिथ्यादृष्टि होता है या रात्रिचर-चौर होता है अथवा-तम ही है बल जिसमें-या तमही है बल जिसका ऐमा वह मनुष्य तमोघल है ऐसा वह तमोबल मनुष्य असदाचारी मिथ्याज्ञानी या रात्रिचर-चौर होता है इस तमोगल में जिसका अनुराग होता है वह तमोबल प्ररञ्जन है ऐसा तमोपल प्ररजन मिथ्याज्ञानियों में तथा चोरोंमें अनुराग रखने. પ્રકાશ થતાં જ જેને બળ પ્રાપ્ત થાય છે એવા પુરુષને યે તિર્બલ સંપન્ન કહે છે. એ તે પુરુષ સદાચારી જ્ઞાની અથવા દિવસચારી હોય છે.
'આઠમાં સૂત્રમાં નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકારના પુરુષે કહ્યા છે--(૧) કઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે પહેલેથી જ તમ સંપને (દુરાચારી) હોવાથી મલિન સ્વભાવવાળો હોય છે અને પાછળથી પણ તમબલ પુ૨જન (
તબલ પ્રજવલન) એટલે કે અંધકારરૂપ બલથી અથવા મિથ્યાજ્ઞાન રૂપ બલથી સંપન્ન રહે છે એટલે કે મિથ્યાજ્ઞાનમાં જ રત રહ્યા કરે છે એવો જીવ કાં તે મિચ્છાદષ્ટિ હોય છે, અથવા રાત્રિચર ચેર' હેાય છે. અથવા તમામલો અર્થ આ પ્રમાણે પણ છેતરમ (અંધકાર)જ છે બળરૂપ જેમાં અથવા તેમ જ છે બળ જેનું એવા મનુષ્યને તમેબલ સંપન કહે છે. એ તે તમેબલ સંપન મનુષ્ય અસદાચારી, મિથ્યાજ્ઞાની અથવા નિશાચર (ચોર) હોય છે, આ તબલમાં જેને અનુરાગ હોય છે તે પુરુષને તમેબલ પ્રરંજન કહે
