________________
सुधा टीका स्था० ४ उ०३ सु०२२ श्रमणोपासकस्वरूपनिरूपणम्
९६
'
पुनः " चत्तारि समणोवासगा " इत्यादि - चत्वारः श्रमणोपासकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - आदर्शसमानः- आदर्शों-दर्पण: तेन समानस्तथा = यथा-दर्पणः स्वसनिहितानर्थान् प्रतिविम्वितान् यथावत् प्रतिपद्यते, तथा यः श्रावकः साधुभिरुपदिश्यमानान् उत्सर्गापवादादीन् भावान् प्रतिपद्यते - स्वीकरोति स आदर्श समानः १ |
तथा - पताकासमानः - पताका यथा विचित्रपवनेन सर्वतश्चात्यते तथा यस्य श्रावकस्यावस्थितबोध विचित्रदेशनया चाल्यते स पताकासमानः २। तथास्थाणुसमानः- तिष्ठतीति स्थाणुः - शङ्कुः, तत्समानः- स्थाणुर्यथा न नम्रीक्रियते नापि चाल्यते तथा यः श्रावकः सुगुरुदेशनया कुतश्चिदपि कदाग्रहान्न नम्री क्रियते साधुजनोंके दोषोंकाही अन्वेषण किया करते हैं उनकी बुराई या अपकार करते हैं वे श्रावक सपत्नी समान कहे गये हैं । पुनश्च - आदर्श नाम दर्पण (ऐनक) जैसे अपने समीपवर्ती पदार्थों के प्रतिferent धारण करता है उसी प्रकार साधुजन द्वारा उपदिष्ट या उपदिश्यमान उत्सर्ग और अपवादरूप भावोंको जो श्रावक यथावत् स्वीकार करता है वह आदर्शका समान कहा गया है - १ तथा पत्ताका जिस प्रकार विचित्र पवन द्वारा सब ओर से चञ्चल करदी जाती है वैसे जिन श्रावकका अनवस्थित बोध विलक्षण देशनासे नयमिश्रित कथन से चलायमान किया जा सके वह श्रावक पताका के समान कहा गया है - २ जैसे स्थाणु न कभी चलायमान किया जाता है और न कभी नमाया जा सकता है वैसे तो श्रावक सुगुरुकी देशनासे भी શેાધ્યા કરે છે, તેમનુ અહિત જ કરે છે અથવા તેમના ઉપકાર કરે છે, એવા શ્રાવકને સપત્ની સમાન કહ્યો છે.
શ્રમણેાપાસકેાના આદશ સમાન આદિ ચાર પ્રકારાનું હવે સ્પષ્ટીકરણુ કરવામાં આવે છે—(૧) આદશ એટલે દશ જેમ દર્પણુ પેાતાની સામેની વસ્તુએના યથા પ્રતિબિંબને ધારણ કરે છે, એજ પ્રમાણે સાધુજના દ્વારા ઉપષ્ટિ અથવા ઉપદિશ્ય માન, ઉત્સર્ગ અને અપવાદ રૂપ ભાવના જે શ્રાવક યથા રૂપે સ્વીકાર કરે છે તે શ્રાવકને આદશ સમાન કહે છે. (૨) જેમ પતાકા પવન દ્વારા ચલાયમાન થાય છે—સ્થિરતા છેાડીને ચ'ચલતા સપન્ન અને છે, એજ પ્રમાણે જે શ્રાવકના અનવસ્થિત મેધને વિલક્ષણ દેશના દ્વારા નયમિશ્રિત કથન દ્વારા ચલાયમાન કરી શકાય છે તે શ્રાવકને પતાકા સમાન કહ્યો છે. (૩) જેમ સ્થાણુને (વૃક્ષના ઠૂંઠાને) કદી ચલાયમાન કરી શકાતું નથી કે નમાવી શકાતું નથી, એજ પ્રમાણે જે શ્રાવક સુગુરુની દેશના સાંભળવા
