Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: - upAdhyAya zrI ratnacaMdragaNI praNita zrI pradyumna caritra bhASAMtara # bhASAMtara kartA H muni mahArAja zrI cAritravijayajI mahArAjA * saMyojaka % pU. AcArya zrI vijaya azokacaMdra sUrIzvarajI mahArAjA (DahelAvAlA) prakAra ke * mAstara ramaNIkalAla trIkamalAla jhaverIvADa, jI.mahesANA(u.gu.) pATaNa,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ che pU. gurUdeva ugra tapasvI zAstra vizArada che sva. AcAryadeveza zrI nipuNaprabhasUri mahArAjAnI zraddhAMjalI nimitte paM. cidAnaMda muninI preraNAthI pragaTa karAyela zrI pradyumna caritra
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: panyAsa dhama-azAka-granthamALA puSpa 10 muM pU.paM. rana-mana-dharma-azokacaMdrasUri saddaguru nama: upAdhyAya zrI ratnacaMdragaNI praNita pradya na caritra | bhASAMtara kartA muni mahArAja zrI cAritravijayajI mahArAjA - saMjaka pU AcArya zrI vijaya azokacaMdra sUrIzvarajI mahArAjA ja (DahelAvAlA) prakAzaka kIrti prakAzana, C/o. jhaverI sTe gopIpurA subhASaceka, surata-1.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIra saMvata 2510 vikrama savaMta 2040 kiMmata rUA. 16=00 dha savata 50 * prApti sthAna * mukhya prAptisthAna tathA kAyamI patra vahevAra kIrti prakAzana, C/o. ketana ke, paramAra 13. DAkoradAra sAsAyaTI, gheADadADaroDa, aThavAlAInsa. surata-395001. kIrti prakAzana C/o. jhaverI sTArsa -gopIpurA subhASacoka. surata-1. kIrti prakAzana, C/o. sumatilAla jamanAdAsa 227, adAsAnI khaDakI, patAsA peALa gAMdhIroDa, amadAvAda-1. sevatilAla vI. jaina 20, mahAjana galI, jhaverI bajAra, muMbaI-2. sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapoLa, hAthIkhAnA, amadAvAda-1. sAmaDha DI. zAhu jIvananivAsa sAme pAlItANA. (saurASTra)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagapUjya zrI mehanalAlajI mahArAjanA samudAyavatI sAdhvIjI zrI vinayazrIjI ma. nA sadupadezathI takhatagaDhavAlA zrI bAbulAla kapuracaMdajI taraphathI gurUbhakti nimitte | ugra tapasvI zAstravizArada pU. A. zrI nipuNaprabhasUrijI mahArAjA janma : gAma vasI (mevADa) saMvata 196 8 nA jeTha suda 14. dIkSA ; zatru jayAvatAra katAragAma tItha (surata) 1984 nA mahA vada 3. | AcArya padavI : pAlItANA saMvata 202 3nA caitra vada 7, 30-3-1967| svargavAsa : surata phAgaNa vada 2 budhavAra, 30-3-1983.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka guNarUpI puSpAthI nadanavana samAna ugra tapasvI zAsravizArada khAlabrahmacArI pU. AcArya mahArAjA zrI nipuNaprabhasUri mahArAjAnI jIvana suvAsa mevADanA vasI gAmamAM suzrAvaka kharatAjIne tyAM navalamalajI tarIke saMvata 1960 te jeTha suda 14nA janma laI surata pAse marolI gAmamAM temanA phoIne tyAM prAthamika zikSaNa lIdhuM. 16 varSanI vaye suratanA dharmAMniSTha vratadhArI suzrAvaka zrI kRSNAjI jodhAjIne tyAM rahetA dhammU- preraNA meLavI vrata, paccakakhANa sAmAyika pauSadhamAM joDAyA. vikrama saMvata 1980 mAM surata gepIpurAmAM 5. zrI padmamunijI mahArAjA pAse upadhAna karyAM. tyAM dIkSAnI bhAvanA thaI ane 1984nAM mahA vada 3 nAM zrI zatru yAvatAra katAragAma tImAM dIkSA thaI. nAmakaraNa pU. paM. zrI kanakamuni gaNinA ziSya zrI nipuNamunijI mahArAja thayuM. pU. zrI mehunalAlajI mahArAjanAM ziSya pU. zrI devamunijI ma. pAse vaiyAvacca bhakti karatAM AgamasUtreAnuM vAMcana karyuM. paM. zrI kIrtimunijI ma. tathA paM. zrI hIramunijI ma tathA pU. A. zrI amRtasUrijI ma. pAse yogohana karyAM.... saMvata 2012 mAM surata vaDAcauTAmAM pU. A. zrI samudrasUrijI pAse panyAsa padavI thaI. saM. 2018 mAM muMbaI lAlabAga ceAmAsuM karI pU. zrI meAhanalAlajI smRti grantha pragaTa karAvyeA. sa. 2023 nAM caitra vada cha te tA. 30-3-1967mAM pU. A. zrI vijayaudayasUrijI Adi pAMca AcAryaMnI nizrAmAM AcAya padavI thaI. ane sameta zikharajInAM tathA kalakattAthI pAlItANA saMghamAM padhAryA. vihAramAM paNa zrI vamAna tapanI oLIe cAlu rAkhI 110 eLI sudhI pahoMcyA. aMtima paNa covihArA cAra upavAsa karI. sa. 2039nAM phAgaNu vada 2 ne budhavAra tA. 30-3-83nAM samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. zrI vamAna tapanAM ArAdhaka ugravihArI, tapasvI sUridevane koTIza: vaMdanA. li. 5. cidAnaMdamunine ziSya kIrtisenamuni
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 * prastAvanA kak zrI vetAmbara tapAgaccha mUrtipUjaka jaina saMghamAM zAsana prabhAvanA aneka pUrvAcAryo karatA AvyA che. temAM mogala bAdazAha akabarane pratibadha karanAra pU. A. zrI hirasUrijI (hIralA) sAthe vihAra karanAra upAdhyAya zrI zAMticaMdra gaNivaranA mukhya zima upAdhyAya zrI ratnacaMdra gaNie A mahAkAvya saMvata 1674nA Adhina mAsamAM vijyAdazamI ane candravAsare saMskRta bhASAmAM raceluM hatuM. teozrIe bhaktAmara stava. zrI kalyANumaMdira stava. zrI devaprabha stava, zrImad dharma stava, zrI ghabhavIra stava, pArasa koza, adhyAtma kapama nidhi mahAkAvya, raghuvaMza mahAkAvya vigerenI vRtti racela che tevI ja rIte A pradyumna caritra mahAkAvya paNa (traNa hajAra pAMca agaNosittera) 3pa69 kaloka pramANu gIrvANa bhASAmAM racela che. A saMskRta pradyumna caritranuM gujarAtI bhASAMtara pU. munirAja zrI cAritra vijayajI mahArAje karI gurjara bhASAnA jANakAra upara mahAna upakAra karyo che. A bhASAMtara poNosa (5) varSa pahelAM vIra saMvata 243pa mAM chapAyela paraMtu Aje e alabhya che. pU. AcArya deveza zrI azokacaMdrasUrijI mahArAje (DahelAvAlA) sadupadeza ApI A grantha prasiddha karavA je stutya prayAsa karyo che te mATe zrI saMghe gaurava levA jevuM che. paM. cidAnaMdamuni gaNIvaramAM bhAna' je upAya, ahavA geTa sAme, surata-1. mahA suda 5 kIrtisenamuninAM dharmalAbha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 100 15ra 193 ke anukramaNikA ja viSaya 1 le sarga : dvArikA sthApana, kRSNa rAjya prApti .. 2jo saga : rUkimaNIne tyAM nAradanuM Agamana... ... 15 3 jo saga : rukimaNI grahaNa karavA kRSNanuM kuMDAnapuramAM AvavuM 4 the saga : rukimaNInuM pANigrahaNa. ... .. 5 mo saga : pradyumna haraNa,nAradaAgamana.sImaMdharasvAmIne prazna 6 sarga : rukimaNIne pUrvabhava, nAradanuM AvavuM ... 7 mo sarga : pradyumnanI vanAvasthA, 16 lAbha 8sarga : pradyumnanuM dvArikAmAM javuM, mAtA-pitAnuM milana.. 9 me sarga : zabane janma, vaidabha sAthe pradyumnanuM pANigrahaNa. navANuM kanyA sAthe lAMbanuM pANigrahaNa 10 mo saga : jarAsaMdha vadha, zrIkRSNa rAjya prApti .. 11 me sarga : sAgaracandra kamalAmelA pANigrahaNa, upaharaNa... 12 mo sarga : neminAtha vivAha, dIkSA grahaNa, kevala utpatti... 1 13 mo saga : draupadI haraNa, kRSNa-pAMDavanuM amarakaMkAgamana draupadInuM lAvavuM, pAMDavane dezavaTo Apo, dvArakA Agamana ... ... 14 me sarga : devakInA cha putra, gajasukumAla-sAgaracaMdrane adhikAra, deva-parikSA, bherI samarpaNa, dhavaMtarI vaitaraNa vaidya-DhaMDhaNakumAra adhikAra tathA pUrvabhava. 313 15 mo sarga : rathanemi-rAjimati zAMba-pAlakane adhikAra ... 334 16 mo sarga : dvArikA pralaya pRcchA, kRSNa maraNa nimitta pRcchA, zrI neminAthane pratyuttara ... ... 330 17mo saga : baladeva dIkSA, tapasyA, svargagamana ... 300 356
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhI anamastA zrI pradyumna prArisita zrI pradyumna caritra mahAkAvyanI nirvidhdhatAthI samApti thavA mATe zrIyut upAdhyAya zrI ratnacaMdragaNi, svakIyagraMthAraMbhamAM pAMca kathI sveSTa devatAnukulyartha maMgalAcaraNa kare che. athA rAjyalakSmIAyalakSmIdharmalakSmIzca niHsamA // yenopadiSTA lokAnAM sa jIyAdRSabhaprabhuH // 1 // atha-lekene anupama, rAjyalakSmI nyAyalakSmI tathA dharmalakSmIne ApanArA zrI rASabhadeva prabhu jayazAlI thAo. azvAra zarmA zAstra vitaraNa che sa jIyAt sAnvayaM nAma dadhAnaHzAntitIrtharAT // 2 // artha -paMcaMdriyane saMyama karanAra, bhuvanatritayavatI akhila janenA hRdayamAM AdhivyAdhine samleccheda karI zAMti karavAthI pitAnuM zanitanAtha" nAma sArthaka karanAra zrI zAMtinAtha bhagavAna jaya pAme. yadUnAM haThavRtyApi brahmasImA mumoca na // sa nemirjayatAnnityaM kalAkeliviDaMbanaH // 3 // atha-strI paraNavA vize yAdavene atyAgraha hovAthI paNa zrI brahmacarya vrata sImAne nahIM choDI mAtra kalAkelInuM anukaraNa karanAra zrI neminAtha bhagavAna nitya utkRSTatAe varte.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjJAM yo bhUyasIM lebhe'vadAtetinirmalaiH // vighnAta tApArzvaH sa jIyAt pArzvasArvavit // 4 // athaH--ati nila yazaiAthI aneka sajJA sa`pAdana karanAra, vighna samUharUpa latAonA nirmUla ucchedakAraka pazu samAna zrI pArzvanAtha bhagavAn jayavAn thAo. zrIgautama gaNeH pUrvapakSa siddhAMtakRt prabhuH // jIyAzciraM mahAvIraH kaivalyapathabhAskaraH // 5 // artha :--zrI gautamagaNie karelA pUrva pakSAnuM samAdhAna karanAra, meAkSa mArganA prakAza karavAmAM bhAskara samAna zrI mahAvIra bhagavAna cirakAla jaya pAme, upara darzAvelA jInezvarIne namana karI tathA zrutadevatAnuM hRdayamAM smaraNa karI yathAmati yathAzruta tathA pradyumnacaritra lakhavAnA huM prAraMbha karU chuM. sevAvRtti karanArA aneka bhUpeAthI parivRta cakravarti rAjAnI mAphaka asaMkhya dvIpa tathA samudrothI veSTita ati prasiddha ja budvIpa jemAM, aneka muni nAyakAthI tathA aneka tIkarAnA caityAthI bhUSita dakSiNa dizAnA bhUSaNabhUta bharatakSetrane vize, puNyarUpa padmathI ati maneAhara tathA zrImat tIrthaMkarAnA aneka tIrthone laI sa purUSAne pAvana karanAra ati uttama magadha nAme deza che, je dezamAM sUryacaMdranuM ja rAhuthI grahaNa thAya che paNa leAkAnuM amuka Aropane laI grahaNa thatuM nathI, je dezamAM bhUpattinA chatramAM ja daMDa che paNa leAkeAne kAI jAtanA daMDa thatA nathI, tathA vivAhamAMja
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara grahaNa thAya che, ke pAsethI kaI jAtane kara levAte nathI, yuvati janenA kezapAzanuM ja baMdhana thAya che tathA agarUvAsa (agaranIvAsa) paNa temAM ja thAya che, zikSA mATe lekenuM baMdhana nathI tathA sarva lekane kulavAsI gurU grahavAsI thAya che, mRdaMgamAMja tADana (vagADavuM) che, doSane laI lekenuM tADana nathI. dvijIhatA (be jIbhapaNuM) te samAM ja che. lekamAM dvijIhatA (cADIyApaNuM) nathI. taskarapaNuM vAyumAMja che, lokomAM taskarapaNuM (cerI karavApaNuM) nathI, te magadha dezamAM lakSmI ane sarasvatInuM sadA nivAsasthAna havAthI ati prazaMsanIya, keDe dhanikethI maMDita, kadApi zatruothI khaMDita nahi karAyeluM bhUminuM mukhya bhUSaNa rAjagRha nAme prasiddha puramAM svakIya yazanI zreNI karanAra kSAyika darzanane dhAraka, anAgata vizimAM Adi tIrthaMkara thanArA, deva upasargarUpa kaTIthI parIkSita, samyakatvarUpa suvarNa bhUSasudhAraka, kadApi mithyAtvanA leza mAtrathI paNa dUSita nahIM thayela, nikhila vidvajanathI prazaMsApAtra zreNika nAme rAjA rAjya kare che. eka samaye surAsura pariSada sahavartamAna, karmarUpa iMdhana samuhamAM agni samAna, suyazasvI zrI mahAvIra bhagavAna samavasaryA tyAM devatAoe zaraNathI purUSane zaraNarUpa maNisvarNa rajatAdikathI samavasaraNa racyuM. te samaye jenA hRdayamAM harSa mATe nathI tevA vanapAle AvI rAjAne vijJapti karI ke he svAminuM Aje udyAmAM zrI vIra bhagavAna samavasaryA che, A vAta zravaNa pathagecara thatAMja usthita
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmAvalirUpa kaMcuka dhAraNa karanAra, aucityane jANanAra ati harSavAna thayelA te zreNika rAjAe svazarIrastha sarva alaMkArAdika te vanapAlane ApyAM. kA. savyapANigatamayyapasavyaprApaNAvadhi na deyavilaMbaH // na dhruvatvaniyamaHkila lakSamyAstadvilaMbanavidhau na vivekaH // 1 // athaDa-dAna ApavA mATe DAbA hAthamAMthI jamaNuM hAthamAM grahaNa karavA jeTaluM paNa vilaMba na kare, kAraNa ke lakSmInI caMcaLatA hovAthI teTale samaya paNa lakSamInI sthiratA vize saMzaya che. eTalA mATe dAna ApavAmAM kaI jAtane paNa vilaMba kare e viveka na kahevAya. __ aucityamekamekatra guNAnAM koTirekataH // viSAyate guNagrAma aucityaparivarjitaH // 2 // artha -eka tarapha aucitya ane eka tarapha keTi guNe hoya paNa keTa guNe aucityathI vajIta hoya te koTi guNe paNa viSatulya thaI paDe che. mATe ucitapaNuMja zreSTha che. tadanaMtara svargamAMthI nIkalatA iMdranI upamA cagya sarva alaMkArothI dedIpyamAna zreNika rAjA mahAna hasti upara besI uttama ane agresara karI aMtaHpura sahIta gAjate vAjate zrI vIra bhagavAnane vAMcavA mATe pitAnI nagarImAMthI nIkaLyo. zreNika rAjA udyAnanI pAse AvI hAthI uparathI utarI chatra cAmarAdika rAjacihe cheDI daI vinayAvanatA thaI zAstrokta vidhipuraHsara sadUbhAvapUrvaka jInezvarane praNAma karyA pachI, iMdrAdike sanmAna apAyela, svAminA mukha sanmukha
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTi rAkhI aMjalIpuTa karI Asana upara beThe. vikathA catuSThayane cheDI ekAgra citta thayele te rAjA dharmadezanA ApavA tatpara thayelA svAminA mukhamAMthI pravAharUpe nIkalatI vApha sudhAnuM karNapuTa vaDe pAna karavA lAgyA. jemake he bhavya che! sAdhu dharma ane zrAvaka dharma evI rIte dharma dvadhA che. temAM sAdhu dharmanI zuddha sevA karavAthI mokSa athavA svarga maLe che. ane zrAvaka dharma pALavAthI zrAvakanI sImArU5 bAra devaleka sudhI gati thAya che. mATe A leka palekamAM AtmakalyANAthI purUSane yathArUci bemAMthI eka dharma seva. saMsArastha sarve sukhAbhilASI hoya che, paNa sukha te sarvajJokta dharma karavAthI ja thAya che. Itara prANI prakalpita je dharma te karavAthI kadApI sukha thavAnuM nathI. he bhavya che te dharmamAM pratibaMdhaka dhAdika cAra zatruo vidyamAna chatAM karele dharma naSTa thavAthI te cAra zatrune tyAga kara ucita che. koho, pII, paNAsei mANo viNayanAsano // mAyA mittANi nAsei loho samvaviNAsaNI // 1 // atha -dha karavAthI paraspara prIti naSTa thAya che, mAna rAkhavAthI vinayane nAza thAya che, mAyA karavAthI mitre tajI daye che, tathA lebha karavAthI sarva abhISTa vastune nAza thatAM vAra lAgatI nathI. e hetuthI pUrvokta vairiono mUlataH ucheda karI sarva prANIomAM mitratA karI svarga tathA apavargane ApanAra beyamAMthI eka paNa dharma karavAthI lakSamI bala rUpanI prApti
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA mekSanI prApti thAya che. jema pradyumnane mokSa thaye tema. zreNika rAjA pUche che he bhagavan! pradhumra koNa hato, te vize ApanI je rUci hoya te te caritra zravaNa karAve, kAraNa ke te sarvajJa praNita zAstroja suzAstra hevAthI micchAdaSTi purUSanA vacanathI dagdhakarma keTaravALA asmat sadaza dehIone upakAraka A caritra he prabhu ApanA mukhathI sAMbhaLavA icchuM chuM. A pramANe zreNika rAjAnuM vacana zravaNa karI jagatanAtha zrI mahAvIra bhagavAne karNane vize pIyuSa samAna zrI pradyumna caritra kahevAne prAraMbha karyo. A dharAmAM sarva dvIpamAM madhyavatI pUrNa caMdra samAna mane hara jaMbuvRkSathI upekSita jaMbudvipa che temAM nAnA prakAranA tIrthothI manohara lAgate aneka caityothI saMyukta madhyamAM rahelA rajatanA vaitADhya girithI be bhAga karAyela tavaiva himAlayanI putrI gaMgA siMdhU nadI vaDe pakhaMDa karAyela ati uttama bharata kSetra che. tenI dakSiNa bAju rahela madhya khaMDamAM manohara aneka vApI, kUpa, taDAkAdi jalAzrayethI Azrita aneka udyAna latA puSpothI suzobhita dAnazIla jana saMyukta zatruMjayAdika sat tIrtho vaDe nikhila prANIone pAvana karanAra aneka pattanethI yukta duSTa nathI ayukta jemAM kaleza te leza mAtra paNa nathI e saurASTra nAme deza che. temAM IdrinA nidezathI kubera mahArAje banAvelI suvarNanA prakArathI (gaDhathI) saMyukta pharatI khAI rUpa thayelA sAgaravALI, svarNa ratna tathA maNiothI nimita gRhethI ati dedIpyamAna, tIrthakarenA caityothI bhUSita vApI, kUpa, bahathI) kabara mahArASTra karavAnA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ taDAka tathA upavananI zreNiothI ati suzobhita lAgatI jemAM dhanika purUSanA gRhe dhana dhAnya maNi kanakAdika vastuothI saMkIrNa thayelA che, jemAM dukAne kapUra kastUrI kuMkumAdi sAra vastuothI paripUrita che. hemakaMda tathA uttama muktAnA samUhathI bhUSita zrIphaLa, IlAyacI laviMgAdikanA rAzithI jemAM catuH patha le che. jemAM rAjyamArgo ati vistarNa che te paNa hasti a rathAdikanA saMmarda thavAthI saMkIrNa thaI jANe A pRthvImAM bIjI svargapurI AvI hoya tevI ati ramya zrIdvArikApurI che. - prativAsudeva jarAsaMghanA jamAI kaMsarAyane mAravAnA vairane lIdhe zatruthI agamya nagarInI prApti vize tiSikane pUchatAM teNe jaNAvyuM ke tamAro udaya pazcima dizAmAM thaze. ema jANa karelA aSTama tapathI ati prasanna thayelA samudrAdhiSThAtA deve samudrane khaseDI jene bhUmi arpaNa karI che, iMdranA AdezathI kubere jene nagarInI racanA karI ApI che, prativAsudeva jarAsaMghane vadha karavAthI prApta thayela trikhaMDane bhogavatA koTi koTi yAdathI parivRta anupama addhine bhogavatA zrIneminAtha baLadevAdi brAtAnA sauhArdathI bhita samudravijyAdika bhUpone vinaya jALavanAra nIti pramANe cAlanAra vasudevane putra zrIkRSNa te zrIdvArikAmAM rAjA che. pUrNa iMdu samAna mukhavALI nIlakamala sadaza lecanavALI zukanI caMcu samAna nAsikAvALI praphullita rakta kamala samAna jene adharoSTha che. jene zvAsozvAsa prakullita araviMdanI sugaMdha samAna che. dADimanI kaLIe samAna dAMtathI ati
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ maneAhara lAgatI, zakha sadeza kaTha hAvAthI peAtAnuM zubha bhAgya sUcavatI jeneA kaMTha kekilanA kaMThe samAna che. vizAla vakSasthalathI virAjIta unnata tathA puSTa stanane lIdhe ramyAkRtivALI zyAma rAmAvalI yukta jenI kI muSTigrAhya che. nAbhi nimna (uMDI) hAvAthI peAtAnuM sadabhAgya prakaTa karanArI, nitaMba bhAga puSTa hAvAthI gatimAM maMdatA karanArI, jene jaghananA bhAga unnata ane puSTa che. jenA be urU raMbhA kadalI staMbha samAna che. pAkela raktakamala samAna kara tathA pAyugmavALI gaja samAna gati karanArI, audAya ane dhaiyasa'panna nArInA aneka lakSaNAthI paripUrNa jovAmAM AvatI, svapatinA cittane anusaranArI, subhaga bhAgyazALI svAminA parama prema mArA upara che ema mAnanArI, peAtAnA lAvaNyanA gane lIdhe sa strIone tRNu samAna mAnanArI, ati tejasvI sa aMtaHpuramAM mAnavAlAyaka, sa` AbharaNAthI bhUSita, madhura vacana khelanArI ugrasena mahArAjAnI putrI satyabhAmA nAmanI kRSNanI agra mahISI che. peAtAnI gaMbhIratAmAM samudrane jItanAra, praNAma karatA aneka rAjAonA mukuTamAM rahelA mANikyathI pUjA karatA suvarNa nA siMhAsana upara beThelA, sa alakArAthI daidipyamAna lAgatA, aneka dezeAmAMthI AvelA bheTAMone jovAmAM sAvadhAna, vinaMti karavA AvelA keTalAeka leAkeAnI vinaMtinuM mAna rAkhatA, nAnA prakAranA dezanI vArtAne zravaNu karatA, nRtya karatA strIpurUSAnA nRtyone enArA, padma samAna netravALA prasanna thaI aneka deze ApI denArA, krodha AvavAthI aneka vastunuM grahaNa karanArA,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSakAthI hAsyarasamAM magna thaelA, hAthInuM yuddha, madhunuM yuddha, kukaDAnuM yuddha, uMTanuM yuddha ane gheTAnuM yuddha ityAdi yuddhane karAvanArA ane tenA yuddhane aMdha pADanArA, udAra manavALA khaladevanA bhrAtA, lakSmInA nAtha kRSNamahArAja eka divase sabhAmAM kheDA che. te samaye AkAzamArge cAlyA AvatA dUra rahelA sAkSAt tejomaya purUSane joI A kANu haze ema sabhAsado zakApUrvaka vicAra kare che, teTalAmAM te purUSa ati najIka AvavAthI sane nizcaya thayA ke, mRgacarma dhAraNa karanArA, jaTArUpa mukuTathI suAbhita, hastamAM daMDa rAkhanAra, jenAM netra pILAM che, kalezanI vArtA jene ati priya che, mahAt leAkeAne paNa mAnavA lAyaka, akhaMDita brahmacarya vrata dharanAra A nArada che, ema jANI zrIkRSNa baLadevAdika purUSo potAnA Asana uparathI uThI sanmukha jaI praNAma karI ardhapAdyArdika ApI, hastagrahaNa karI sabhAmAM laI AvyA. kRSNe karelA sanmAnathI harSita thatAM te nAradamunine kRSNa tathA baladeve durvA (dhrokhaDa) tathA sarasavathI pujIne moTA Asana upara besADyA. zAstramAM kahyuM che ke-- pahyAgaccha samAvizAsanamidaM prItosmi te darzanAMtU kA vArtA paridurbalosi ca kathaM kasmAcciraM dRzyase // ityevaM gRhamAgataM praNayinaM ye bhASantyAdarAt teSAM yuktamazaMkitena manasA gaMtuM gRhe sarvadA // 1 // atha H--ahA ! hA padhAre padhArI, A Asana upara khIrAjamAna thAo, ApanA darzanathI huM bahuja khuzI thaye chuM kheMleA zuM hakIkata che, Ama ati dula kema thaI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA che, Aja te ghaNeka divase darzanano lAbha Ape. AvI rIte je satapurUSo pitAne ghera AvelA snehIjanane Adara satkArapUrvaka kahe che tevA purUSone ghera manamAM koI jAtanI zaMkA rAkhyA vagara javuM sarvadA gya che. vacane pi daridratva dhanAzA tatra kIdRzI // yavAgujaraNe jADayaM modakAnAM tu kA kathA // 2 // atha-jenA vacanamAMja sadA daridratA rahelI che, tyAM vaLI dhananI AzA kevI hoya ? jene rAbaDI pacavI paNa mukela thatI hoya tene lADu pacavAnI zI vAta kahevI ? nAradamuninA mukhanI sanmukha daSTi rAkhI hAtha joDI pitAnA siMhAsana upara beThelA kRSNa baladeva nAradamuninI pAse aneka dezanI vArtA karavA lAgyA. nAradamuni paNa kuzalatA pUche che ke he kRSNa baladeva! tamArA dezamAM, nagaramAM kulamAM, sainyamAM, kuzalatA vate che! tathA bane bhAIne sneha paNa pUrva pramANe ja che ! nAradamuninAM AvAM nehapUrvaka vacana zravaNa karI kRSNamahArAja kahe che ke jenuM kIrtana samagra jagatamAM prasiddha che evA Apa jevA mahAtmA amArA zubhaciMtaka che te amArUM akuzala kyAMthI hoya? ane baMdhuomAM paraspara premane abhAva paNa kyAMthIja hoya ? tathA aneka janmathI cAlI AvatI ApaNuM beyanI prIti paNa kema naSTa thAya ? ItyAdika madhura vacanathI saMtuSTa thayelA devarSi punaH belyA ke he purUSottama! tamArI saMpattinuM avalokana karavA mATe Avele huM lekethI avarNanIya tamArI saMpatti joI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 AzcaryarUpa samudramAM magna thaye huM tamArI rUpasaMpatti, udAratA, dAna ApavAnI caturAI nirAbhimAnatA Azcarya catara patti, janaka che tathA tamArUM aizvarya, bAhavIrya, vairya ane pUjyamAM vinayayukta rahevuM ityAdi samagra janane mohajanaka che, kAma, krodhAdi zatruothI na jItI zakAya tevA zAMtyAdika guNe purUSottamatvane lIdhe ahapUrviktAthI tamane Azraya karI rahyA che, te samagra huM jANuM chuM. e samagra joI cittanI AkAMkSA zAMta karI, paNa meM sAMbhaLeluM che ke suMdara mukhavALI lekamAM prakhyAta rUpasaMpatti-anya strIne tiraskAra karanArI satyabhAmA nAmanI tamArI mukhya mahiSI che. te huM te tamArI strIne joI mArA netranA janmane saphaLa karuM, kAraNa ke mArA karNa te lekanA mukhathI zravaNa karI saMtuSTa thayA che, paNa darzana nahI thavAthI netranI utkaMThA pUrNa thaI nathI. mATe je tamArI AjJA hoya te te netranI utkaMThA pUrNa karUM. nAradamuninA A vAkyAmRtanuM karNadvArA pAna karI harSita thayelA kRSNa mahArAja kara saMpuTa karI bolyA ke he devarSi! Apa te brahmacArI che tethI ApanI gati sarva sthaLamAM akhalita che. te paNa huM rajA ApuM chuM ke Apa mArA sarva aMtaHpurane daSTigocara karI pavitra kare temaja satyabhAmAM paNa tamArA caraNamAM mastaka namAvI, satyavAdI brahmacaryavrata dharanArA tamArI pAsethI apuNya janane ati durlabha kalyANa karanArI uttama AziSane prApta thAo evI rIte kRSNathI anumati apAyelA kaMcuki janee nahI aTakAvelA mithyA kalaha karAvavAmAM prIti rAkhanArA nAradamuni aMtaHpuramAM gayA.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 evA samayamAM snAna karavAthI zarIrane svaccha karI sava aMgeAmAM kukumanuM lepana karI mAlatI puSpa mU'thI sugadhI karelA akhADAthI zebhatI jeNe kheDAmAM manehara suvaNunA cAMda khAselA che, kAnamAM jeNe kuMDaLa paherelAM che, jeNe ati uttama se'thA pUrelA che, bhAlamAM haMsapAdathI karelA tilakane lIdhe ati bhavya AkRtivALI, kharAsa kastUrI ane kuMkumanA dravathI peAtAnI lalATIkA zaiAbhAvatI hatI. aneka jAtanA sugaMdhI puSpAthI gUMthelA hArane peAtAnA kaMThamAM dhAraNa karatI, zreSTha caMdana kapUra kasturI kuMkumArdikanA dravathI unnata tathA sthUla kUca upara patra racanA karI maNi svarNAdikathI banAvelA bhUSaNAne bhujAmAM dhAraNa karatI, kaTinA bhAgamAM kAra jeNe paherelA che. pAda yugmamAM jeNe nUpura (jhAMjhara) paherelAM che suvaNaeNnA tathA ratnanA banAvelA kaMkaNA paheravAthI jenA hasta padma zeAle che. kRSNanA siMhAsana upara besI hasta grahaNa karelA ujavala daNamAM pAte sarajelA zRMgArane jotI. maMda maMda hasatI sakhIye apaNu karelI pAnanI khIDI mukhamAM nAMkhatI zrI satyabhAmA kharekhara mUrtidhArI devatAnI sadeza jovAmAM AvatI hatI. e samayamAM nAradamuni AvI tenI paDakhe ubhA rahevAthI darpaNamAM paDelA muni sayukta potAnA pratibiMbane joI "A kANu durmukha Avyo che" ema tiraskAra karatI zru karI satvara vimukha thaI ubhI rahI ane vicAra karavA lAgI ke veSa dharanAra pApI pApAkRti AkhA zarIramAM bhasma cALanAra A purUSa ahIMthI kathAre jaze ?
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 satyabhAmAe karelA apamAnathI khinna thayelA te devarSi gagana mAge gamanazIla thayA. apamAnane lIdhe satyabhAmA upara kharAba vicAra AvavAthI vicAre che ke e satyabhAmAne sApa dagdha karUM! niMdita rUpavALI karUM ! kivA te satyabhAmAne keI anya janane ApI dauM! athavA bhegathI viyAga karUM? (jarA vicAra karIne) nA nA ema te na karavuM ema karavAthI te kRSNamAM lAMbA vakhatathI rahelI mArI mitratA tuTe mATe apamAnane badale vAravA mATe evI keI yukti racuM ke jethI satyabhAmA janmaparyata duHkharUpa apamAnanA phalane svAda cAkhe. ane kRSNa sAthe mArI maitrI paNa yathAsthita rahe. Ama cheDe vakhata vicAra karatA te yukti pitAnA dhyAnamAM AvavAthI nAradamuni harSa pAmyA. zrI zAnticaMdra vara vAcaka dugdhasiMdhulabdha pratiSThAvara pAcaka ratnacaMdra; // zrI kRSNaputracaritaM lalitaM cakAra sargo nisargasubhago gata eva AdvayaH // 2 // artha -zrI zAMticaMdra mahopAdhyAyarUpa kSIrasAgara pAsethI pratiSThA meLavanAra mahopAdhyAya zrI ratnacaMdra kavi praNIta manohara zrI pradyumnacaritra mahAkAvyane prathama sarga samApta thaze. evI rIte zrI prameyaratna maMjUSA banAvanAra zrI jaMbudvIpa prajJapti sUtro pAMganI bRhadravRtti banAvanAra mahopAdhyAya zrI zAMticaMdragaNInA ziSya upAdhyAya zrI ratnacaMdra gaNIye racelA, zrI bhaktAmarastutra zrI kalyANa
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 madistotra, zrIman dha stotra zrIRSabhavIrastAtra, kRpArasakAza, zrI adhyAtmakalpadruma, zrI naiSadha mahAkAvyanI tathA zrI raghuvaMzanI vyAkhyA, zrIsamyaphavasaptatikA prakaraNanuM bAlAvabedha tat sadeza zrI pradyumna caritra mahAkAvyamAM pradyumna caritranI utpatti zrI kRSNanI dvArikAnagarInuM sthApana zrI kRSNane rAjya prApti tathA nArada AgamananuM varNana darzAvanAra prathama sa sa pUrNa thayA.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dvitIya sargaH tyAra pachI dhArelA kAryane pAra pahoMcADanArI yukti pitAnA dhyAnamAM AvavAthI manamAM ati saMtuSTa thatA nAradamuni manamAM vicAre che ke e satyabhAmAne evA sapatnIrUpa saMkaTamAM nAkhuM ke jethI mArA jevAnuM punaH apamAna na kare ane tevI kanyAnuM darzana karAvavAthI kRSNamahArAja paNa mAharA upara saMtuSTa thAya tathA ati puSTa stanavALI kRSNane mAnItI hovAthI rUpalAvaNyAdikanuM abhimAna rAkhanArI A satyabhAmA rUpalAvaNya saMpanna sapatnInA samAgamathI ati duHkhI thaI apamAnanA phalane pAme. ema vicAra karatA karatA lATa bheTa mahAbheTa kAzmIra ane magadhAdika dezomAM bhramaNa karavA lAgyA. eka divase vAyunI peThe akhalita vihAra karanArA satyabhAmA upara kadhAyamAna thayelA kRSNa upara prasanna thayelA nAradamuni vidarbha dezamAM ati manohara rAjadhAnInA guNone AdhAra vizvatrayanuM bhUSaNa kuMThinapuramAM gayA, te nagarImAM zatruonuM damana karanAra, rUpamAM kAmadevasamAna, pratApamAM sUrya samAna, samatAmAM caMdra samAna, kalpavRkSanI peThe yAcakajanenI IcchA paripUrNa karanAra, jenA zatrusamUhe naSTa thayA che, lahamIthI paripUrNa, mukhamAM sarasvatIne dhAraNa karanAra, kara paMkajamAM lakSamIne dhAraNa karanAra, zarIramAM kAMtine dhAraNa karanAra, hRdayakamalamAM lajajAne dhAraNa karanAra, sarva rAjAomAM mukhya
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 gaNAtA, praphurttita kamala samAna netravALA, svajanomAM abhISma ( nahI bhayaMkara ) teje karI bhISma ( bhayaMkara ) nAme rAjA rAjya kare che. namana karatA aneka rAjAenA praNAma svIkAramAM sanmukha sabhAmAM beThelA bhISmarAjAe, zarIramAM ceApaDelI bhasmane lIdhe ati zveta lAgatA, mastakamAM bAMdhelA jaTAjUTathI zaiAlatAM, jenAM pILAM netra che tevA dUrathI AvatA brahmacArI nAradamunine joyA. joI ne ekadama siMhAsana uparathI uThI pAdukAne cheDI daI AdarapUrNAMka te rAjAe muninI sanmukha jaI paramabhaktithI praNAma karyAM, vinayazAlI te rAjA munine AgaLa karI sabhAmAM laI AvI pAgha aghordikathI pUjana karI moTA Asana upara besADI kara sapuTa karI stuti kare che ke, he maharSi-ApanA caraNakamalanA darzInathI mArA sa` deza Aja vRddhi pAmyA. mArI nagarI paNa kRtArtha thaI. ApanA caraNasparza thavAthI mArI salA Aja pavitra thaI. mAre janma Aja saphaLa thayA. AjanA divasa saphLa thayA tathA vamAna samaya paNa saphaLa thaye, kAraNa ke ApanA pAdapadmanAM darzana thayAM. evI rIte samayecita vAkaya samUhathI stuti karI te rAjA muninA AdezathI hAtha joDI nAradamuninI sanmukha STi daI Asana upara beThA. rAjA upara snehane lIdhe nAradamuni vacanAmRta varSAvavA lAgyA ke he rAjana-tArA dezamAM, rAjyamAM, strI putrAdikamAM, sainyamAM tathA svajanAdikamAM kuzalatA vate che! tema tuM paNu kuzala che. !
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 AvI rIte nAradanAM amRta samAna madhura vacana zravaNa karI snehI bhISma rAjA bolyA ke-he mahAtmana, traNe lokomAM pUjAyelA che svAmina, lagna upara paDelI bRhaspatinI zubha dRSTinI peThe jenA upara ApanI zubha daSTi paDe tyAM azubha kyAMthI ja rahe? tamArA nAmarUpa maMtrano japa karavAthI mArI sarva Apattio naSTa thaI tethI Aje "pharI pharIne A saMghAta kyAM maLaze" ema vicArI ApanA pUjya caraNanI sAthe saMpattio paNa mAharA gharamAM prApta thaI che. paNa Apa te Aje ghaNeka varSe padhAryA. tamArA darzanAbhilASI A bhaktane kema visArI mUka? khetaramAM vAvelA anAjane visArI mUkanAra meghanI peThe Apa jevA pUjya purUSe ama jevA bhakto sAmuM kaI divasa na jue te amArI zI gati thAya? caraNakamala vaDe ghara pAvana karavA mATe vakhato vakhata padhAravuM. caMdranA darzananI mAphaka ApanA darzanane sadA IcchuM chuM. | ityAdika premavArtA paraspara cAle che tevAmAM, jenuM divya rUpa che, jenA kAnamAM paherelA suvarNana kuMDale calAyamAna che, jenA prakullita nayana che, aSTamInA caMdrasamAna jenuM bhAla che, pAkelA biMbasamAna jenA adhara che, puSpasamAna ujvala jenA dAMta che, remama harSavALe, kaMThamAM vividha prakAranA hArane dhAraNa karanAra, kaMcukiye arpaNa karelA surabhi tAMbulane mukhamAM cAvate, jeNe mastaka upara sAcI jarInI pAgha bAMdhI che. cInAI kApaDanuM banAvela ati uttama aMgarakhuM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 jeNe paheluM che, jenI AgaLa aneka pratIhAre lekene dUra karatA jAya che, samAna avasthAvALA mitree hAsyakAraka vArtAothI hAsyarasamAM magna karAta, kalAonuM te kIDAsthAna trIje azvinIkumAra heya nahIM zuM? cothe agni heya nahIM zuM ? pAMcame lokapAla hoya nahIM ? yuvAna strIonA vairyane kaMpAvI de tevA rUpathI saMpanna eka yuvAna purUSa sabhAmAM AvI rAjAne praNAma karI maMtrI vigere sarva sabhAsadanA praNAma svIkArato rAjAe batAvelA zubhasthAna upara beThe. - atizaya rUpathI A vismita thayelA nAradamuni bhISmarAjAne pUche che ke he rAjana vizvamAM rahelA samagra guNathI paripUrNa puNyazAlI A yuvAna purUSa koNa che? rAjAe kahyuM ke he kaSi-zrImatI nAmanI mArI patnInA udarathI utpanna thayele tathA Apa jevA pUjyanA prasAdathI prApta thayele A rUkima nAmane mAre putra che. trASi belyA ke-tyAre te putrI paNa haze. rAjA kahe che ke-hA mahArAja. zrImatIrUpa zuktimAM nipajela mauktika samAna rukimaNuM nAmanI mArI putrI paNa che. putrInuM astitvapratipAdaka rAjAnuM vacana zravaNa karatAM ja saMtoSa pAmelA nAradamuni manamAM vicAra kare che ke, je rukimaNune bhAI rUpasaMpattithI jagatanA yuvAvasthAnA madane nAza karanAra che te rUkimaNI paNa kharekhara tevI ja haze. kAraNa ke ka9pavallI kalpavRkSa samAna ja hoya che. paNa je have te paraNelI na hoya te, mArA mananI dhAraNuM sarve pAra
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 paDe. ema vicArI nAradamunie vAtacItamAM tenA vivAha vize rAjAne pUchyuM. tyAre rAjAe jaNAvyuM ke zizupAlarAjAne ApI che paNa hajI vivAha karelA nathI. AvAM vacanAmRta sAMbhaLatAM ja ati harSa thavAthI jenI rAmapakti ubhI thaI gaI che tathA paraspara kalahu karAvavAmAM prIti dharAvanArA nAradamuni AvI rIte premavArtAe karI bAlyA ke rAjan tane kuzala joI huM khuzI thayA chuM. have pachI sAdhuemAM bhAva rAkhanArI zrImatIne ane khAla vidhavA tArI benane tathA rUkimaNI nAmanI tArI putrIne huM jovA icchuM chuM. rAjAe kahyuM ke mahArAja bahu sArUM, amArUM ghara pavitra kare. tamArA caraNamAM praNAma karI sa` strIe uttama AzirvAMda pAme. Ama kahI pachI tarata ja muni Asana uparathI uThIne aMtaHpuramAM gayA. AvatA devarSine joI pramudrita thayelI, aMtaHpuramAM rahenArI sarve strIe AdarapUrNAMka Asana uparathI ubhI thaI, eka eka jaNI munine praNAma karavA lAgI. mahAtmA pAsethI ceAgyatA pramANe AzirvAda maLyA. rUkimaNIe pazu uttama RSine vAMdyA. tyAre RSie AziSa ApI ke yAdavakuLanuM AbhUSaNa dvArikArUpa svarga purIne bhaktA IMdranA anuja khaMdhu zrIkRSNa mahArAjanI tuM mukhya paTarANI thA. muninA Ama kahevAthI AzIvacanamAM lajjIta thayelI rUkimaNI ghumaTo kADhI peAtAnI phaIne netranA IsArAthI pUche che ke; sUryaMnA tApathI praphulrita thayelA kamala samAna netravALA A muni ( tuM kRSNanI mukhya paTarANI thA e vacana ) |
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ belyA? kAraNa ke brahmacArI hovAthI tenuM vacana asatya na hoya. bhImarAjAnI bena munine kahe che ke, svAmina? Ape kahelA kRSNa mahArAja e koNa che, kyA vaMzane bhAve che, kayA rAjAnI putrIne paraNelA che, kayA dezane pavitra kare che, kaI purIne pavitra kare che, tathA rUpa AkRtyAdikanI zI hakIkata che te saghaLuM sAMbhaLavA utsuka chIe mATe kRpA karI kaho. - vANInA samudrarUpa nAradamuni dhArelA kAmanI siddhi thavAthI manamAM hasatAM hasatAM belyA ke, he mAnani, putronI manavAMchA pUranAra pitAnI peThe je dezamAM samudra muktAdi uttama vastuo ApI dhanika lokenI IcchA pUrNa kare che, je dezamAM pagale pagale sopArI vRkSo ane zrIphaLanAM vRkSo che, je dezamAM pAkelAM agaNita phaLane lIdhe ati namI gayelI zAkhAothI kadApi nahi namatA bAvaLanA vRkSane dhikkAratA, mArgane bhAvatA manohara asaMkhya Amra vRkSa che, je dezamAM khela purUSane dAna rUpa mAge caDAvanArA sajajananI samAna rahelA, madhura rasane dhAraNa karanAra seMkaDo zeraDInA vADa rahelA che. je dezamAM nadIo, tRSAthI Akula thayelA pathika janane vAraMvAra jalapAna karAve che, je dezamAM samudrane pavana pathikajananA zramathI thayelA sveda biMdunuM pAna kare che, je dezamAM nadInA tIra upara rahelAM vRkSo, mAMgelA phaLa tathA jaLa ApavAthI lokone Atithya zIkhave che, khala (cUno tathA kAtho) ne saMga karavAthI ame niSphaLa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayA chIe mATe koIe paNa khala purUSano saMga na kare ema je dezamAM nAgaravela lekane zikhAmaNa Ape che, aneka tIrthothI pavitra manahara soraTha nAme deza che, te dezanA pUrva bhAgamAM bhaktine lIdhe kRSNanuM atithya karavA mATe prApta thaI hoya tema jaNAtI, kubera mahArAje banAvelI, keTi ranethI bharelI, jene pharate suvarNa killo tathA samudrarUpa khAI che, aneka vastune jemAM saMyama che evI, netrane AnaMda karanArI zrIdvArikA nagarI che. rUpamAM kAmadeva samAna, cAre dizAonI lakSmIthI Azraya karAyela, zrI neminAtha tathA baladevAdika baMdhu vargathI zobhatA, yAdava vaMzarUpa samudrane AnaMdajanaka caMdra samAna te dezane tathA te nagarIne pAvana karanAra, vasudeva rAjAnA putra kRSNa mahArAja che. huM mAnuni ! mArI eka jI hA hovAthI kRSNanuM varNana huM karI zakuM tema nathI, je mArI koTI jI hA hoya te tenuM saMpUrNa varNana karI zakuM, AvI rIte kRSNanuM varNana karI pRthvInI aMdara DATelA nidhinI peThe rUkimaNInA hRdayamAM kRSNane sthira karI svArtha siddha thavAthI nAradamuni cAlatA thayA. | muni gayA pachI rUkamaNuM potAnI phaIne kahe che ke phaI! munirAja belyA te satya haze ke asatya haze? huM dhAruM chuM ke, ghaNuM karIne gurujana bhaktajananuM mana saMtuSTa thavA mATe priya vacane bole che. zAstramAM kahyuM che ke - sAmudrikazAstravido guravo brAhmaNAHpikA: priya meva hi bhASante vINA vezyAzca veNava: // 1 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 artha :-sAmudrika zAstrane jANanArA, gurue, brAhmaNA, kAyala, vINA, vezyAe ane vAMsanI vAMsaLIe e saghaLAM priya zabda ja khele che. tyAre bhImarAjAnI ena eTalI ke nAradAdika munie asatya vaktA hotA nathI. meM paNa eka bIjA muninA mukhathI sAMbhaLela che. he putrI ! kaNa ne amRtanA rasa samAna te hakIkata tane kahuM chuM te sAMbhaLa. kaMsanA nAnAbhAI, jyAtiSazAstra jANanArA, yathA vaktA, atimuktaka nAmanA muni eka divase geAcarI mATe ApaNe ghera AvyA hatA. tyAre tArA bApe uttama annapAnArdikathI saMtuSTa karI, zubha sthAna upara besADI munine A pramANe pUchyuM ke, he munirAja, suvaNu samAna kAMtivALI rUkimaNI nAmanI mArI putrIne ceAgya tathA bhuvanamAM ati prakhyAta kANu pati thaze, te Apa jarA vicArI kaheA. bhISmarAjAnA vacana zravana karI atimuktaka nAmanA muni khelyA, he rAjana ! yAdava vazamAM mANikaya samAna, gaMbhIratAmAM samudranI gaMbhIratAne nahIM gaNanAra, nArInA nayanane utsava karAvanAra, guNeAmAM sAgara samAna, ati alavAn, rUpamAM kAmadeva samAna, vasudeva mahArAjanA putra zrIkRSNe ka MsanA samUla uccheda karI, aneka yAdaveAsahita soraTha dezamAM AvI, devatAe banAvI dIdhelI zrI dvArikApurImAM hAla rahelA che. te kRSNu mahArAjA, ketakInA upabhAga lenArA, bhramaranI peThe kanaka samAna va vALI A tArI putrInA upabhAga leze. arthAt teja pati thaze.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ he putrI ! Ama kahI te muni cAlyA gayA, kAraNa ke vAyunI peThe tathA pakSionI peThe munio eka sthAnamAM rahetA nathI. te samaye huM rAjAnI pAse beThelI. meM sarva hakIkata, dhyAna daI sAMbhaLI hatI. mATe he putrI ! nAradamunie dIdhele AzIrvAda mithyA thAya tema nathI. rUkimaNI belI he phaI! A vAta te tame jANe che ke mane zizupALane ApI che. te muninA AzIrvAdanI satyatA zI rIte banI zakaze ? yathArtha ane amRtasamAna vANI bolanArI te bhISmarAjAnI bahena rUkimaNane kahe che ke tArA mAtApitAe tane zizupALane ApI nathI, paNa zizupALanI pAse gayelA tArA baMdhuye tane tyAM ApI che. tyAMthI AvI tArA bhAIe e vAta karI tyAre tArA mAtApitAe e vAta kabula karI, ane jo tuM pUchatI he ke mAre baMdhu zizupALa pAse zA mATe gaye hatuM, te tenuM tyAM javAnuM kAraNa kahuM chuM te tuM sAMbhaLa. tArA pitAnI sAthe zizupALanI mitratA che ema mArA jANavAmAM che. eka divase tAre pitA bhISmarAjA harSa sahita sabhAmAM beThe hatuM tevA samayamAM dvAra pAse AvI jaNAvyuM ke mahArAja ! dvAra pradezamAM eka dUta AvI ubhele che, te ApanI AjJA hoya te tene ahIMyA belAvuM. tyAre rAjAe kahyuM ke teDI Ava. Ama rAjAnI AjJA thatAM ja dvArapAle te dUtane aMdara praveza karAvyo. te dUta mastaka namAvI praNAma karI ubhe rahyo. rAjAe pUchyuM ke zizupALa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 kuzaLa che ke ? krUte kahyuM ke ApanA mitranI kuzaLatA vate che, paNa parAkramI zizupALa rAjA zatruo upara caDAI karavA dhAre che. temAM parAkramI, duHsahu ApanI sahAyatA levA dhAre che tethIja teNe mekalelA huM ApanI pAse AvyA chuM. mATe ApanI je icchA hoya te mane pharamAveA. Ama vacana sAMbhaLI tanA satkAra karyAM. pachI hRdayane AhlAdajanaka tathA vinayaviziSTa eka patra lakhI kUtane ApyA ane kahyuM ke A pramANe moDhAnA samAcAra kaheje ke, huM rAjansajja karelI senA sahita mane satvara AvelA ja jANaje. haNahaNATIthI duzmanAnI chAtImAM kaMpa utpanna karanArA uttama azvo taiyAra karAya che, mAvata leAke hAthIone hasta cApalyAdikathI sajaja kare che. sUtradhArAne (sutAra leAkeAne) khelAvI bhAMgI gayelA thAdIka taiyAra karAya che. zastra sajanArAe pAse zastro sajAvI ati tIkSNa karAvAya che. gheADesvAra tathA pAyadaLA pAse kavAceta karAvAya che. truTi gayelAM akhatarA navIna karAvAya che. mATe kazI paNa ciMtA na karaze. huM dUta! upara kahelA meDhAnA samAcAra kaheje. ema kahI dUtane vidAya karyAM. pachI peAtAnA putrane kheAlAvI kahyuM he putra! kula paraMparAgata rAjyanuM niraMkuzapaNe tuM pAlana kara ne jarA paNa pramAda karIza nahI. kAraNa ke pramAda karavAthI sUSane mAra jema satvara grahaNa karI lIe che tema TAMpI rahelA ApaNA duzmane rAjyane kabaje karatAM vAra nahI lagADe, mATe tuM sAvadhAna thaI raheje ALasu
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 thaIza nahI. ame te zizupAla rAjAnI sahAyatA karavA jaIe chIe. Ama kahI bhImarAjA mauna rahyA. tyAra pachI mUrtidhArI sAhasa hoya nahIM zuM? dehadhArI pratyakSa siMha heya nahI zuM? zarIradhArI Avela vinaya hAya zuM? jANe AkRtivALI nIti kema hoya? tathA zarIradhArI parAkramanI zaMkA karAvate yuvAna bhammarAjAne putra rUkikumAra bole ke-akhatara paherI ubhele huM hayAta chatAM Apa yuddha karavA jazo te te mAre jIvavuM vRthA che. kAraNa ke yuvAna putranI hayAtI chatAM pitA saMgrAmamAM jaze te pachI yuvAna putra zuM ghAsa kApaze? je ke Apa te putranA nehane lIdhe athavA saMgrAmamAM azakta jANI mane aTakAve che, paNa pitA. ikvAku vaMzamAM janmelA bALakomAM parAkama janmathI ja siddha hoya che. mATe manamAM zaMkAne avakAza na ApatAM kRpA karI Apa pAchA phare. niHzaMkapaNe Apa rAjya karo ane prajAnuM pAlana kare. vividha kIDAothI bALakone ramADe. gekhamAM besI nRtya karanArAonuM nRtya juo ane vidUSakanAM hAsyajanaka vAkyo zravaNa karo. he rUkimaNuM! bhISmarAjA putranI madhura vANI zravaNa karI ati saMtuSTa thaze, kAraNa ke putranI madhura vANI kayA pitAne sukhadAyI na thAya? eka te putranuM vacana ane vaLI zravaNendriyane prItijanaka, eka to ati uttama jAtinuM suvarNa ane bIjI sugaMdha, e kone vahAluM na lAge? putranuM vAkya hitakAra mAnI bhImarAjAe sajaja karelI senAnI sAthe
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrane vidAya karyo. anukUla vAyu hevAthI zIdhra gamana kare tathA jAtAM dakSiNa bAhu tarapha utaratA zubha sUcaka mRgacAtakAdi prANIo vaDe abhiSTa kAryanI siddhi viSe niHzaMka karAte, rUkimakumAra thaDA divasamAM ja gaMgAno saMgama thavAthI majAne uchALatA samudranI mAphaka saMgrAmane mATe AkuLa thayelA zizupALa rAjAne maLe. zizupALe rUkimanI sahAyatAthI yuddhamAM kAzI dezanA bhUpane jItI jaza meLavI gAjate vAjate pitAnA puramAM AvIne sabhA bharI hAthI, ratha, azva, alaMkArAdi saMpatti ApI rUkimakumArane saMtuSTa karyo. te rukimaNuM! te samaye rUkimakumAre paNa prasanna thaI zizupALane tane ApI. ema karavuM egya che, kAraNa ke anya anya ApavAthI baMne mitranA premamAM vadhAre thAya che. ghaNA divase tyAM rokAI mAtApitAne maLavA utsuka thayelA rUmikumArane zizupALe mAnapUrvaka vidAya karyo. bhISmarAjA vijya meLavI AvelA pitAne putrane patAkAdikathI suzobhita pitAnA nagaramAM mahotsavapUrvaka laI Avyo. harSajanaka anya anya premavArtAo karavA vaDe pitA putrane te divasa kSaNavAramAM vyatIta thaye. mAtApitAne vAta kahI ke huM ApanI anumatI lIdhA sivAya rUkimaNIne zizupAlane ApI cUka chuM. Ama putranuM vacana sAMbhaLI pitAne kaMI niSiddha na hatuM tethI putre kareluM te kArya mAtApitAe kabula rAkhyuM. he putrI ! AvI rIte tuM tArA bhAI rUkima vaDe apAI che. paNa mAtApitA vaDe tuM apAI nathI, tethI tuM manamAM AnaMda rAkha. jarA kheda karIza nahIM. he putrI ! A vAtanI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 to tuM khAtrI ja rAkhaje ke game te upAyathI paNa, pavitrAtmA zrIkRSNa mahArAjanI sAthe huM tAre vivAha karAvI daIza. phaIe AvI rIte bane taraphanA vAkayathI AnaMda pAmatI rUkimaNa sukhethI AnaMdamAM divase gujAravA lAgI. cakravAkInI peThe pitAnA hRdayamAM harinuM ja dhyAna dharatI, dvArikAthI AvelA lekene harinA guNa saMbaMdhI hakIkta pUchatI, divase divase vaya guNa kAMti rUpa cAturyAdikathI vRddhi pAmatI te rukimaNuM kaI eka navina ja banI gaI - zrI zAMticaMdra mahopAdhyAya kSIrasAgara pAsethI pratiSThA meLavanAra, upAdhyAya zrI ratnacaMdra kavi praNIta zrI pradyumna caritra mahA kAvyane svabhAvathI suMdara bIje sarga saMpUrNa thaze. AvI rIte zrI pradyumna caritra mahAkAvyamAM, rUkimaNInA gharamAM nAradamuninuM AvavuM ane zrI kRSNarUpa patinuM nivedana karanAra bIje sarga saMpUrNa thaye.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha tRtIyaH sargaH rukimaNa pAsethI gagana mAge gayelA nAradamuni ekAMta sthaLamAM jaIveta vastramAM rUkimaNanuM rUpa citaravA lAgyA. AlekhavAnA sAdhanamAM saphedAdika ati uttama raMga ane citrAmaNa karanAra sAkSAt devarSi pite temaja citaravAnuM te ati manohara rUkimaNunuM rUpa che te pachI e chabImAM zuM khAmI rahe? rukimaNInuM sarva zarIra AlekhI tene mAkhaNane opa ApI te paTane saMkelI dvArikA nagarImAM gayA. tyAM ekAMta sthaLamAM beThelA kRSNa mahArAjane nAradamunie joyA. dUrathI AvatA munine jaI kRSNa mahArAjA Asana uparathI uThI sAmA jaI vinayapUrvaka mahA bhaktithI praNAma karI stuti kare che ke, he munirAja ! pUjyapAdanA darzana thavAthI Aja mArI pUrI pAvana thaI tathA mAruM ghara pAvana thayuM tathA huM kRtArtha thaye. ItyAdika vacanethI stuti karI kRSNa nAradane Asana upara besADI tenI AgaLa pite beThA. premapUrvaka kuzaLa prakSAdika vAtacIta karatAM kRSNa munine pUchyuM ke mahArAja ! dvIpa, samudra, vana, parvatAdika sarva sthaLamAM ApanI gati akhalita che. te pharatAM pharatAM Apa yegya vastu zuM daSTigocara karI AvyA che ke jene joI huM ati AnaMda pAmuM! ema kRSNa kahyuM tyAre nAradamunie mauna rahI citrale paTa ukheDI kRSNanI pAse mukya. uttama
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ purUSe vAcAla hotA nathI, paNa pitAne je vaktavya hoya tene kAryathI ja kahI batAve che te paTamAM citreluM madhura rUpa jeI kAmAtura thayA. lekamAM, kahevata che ke yuvAna purUSane yuvAna strIo priya hoya che. tevuM anupama manohara nArInuM rUpa joI je yuvAna purUSanA hRdayamAM kAmadevane prAdurbhAva na thAya tene napuMsaka jANa athavA ke jJAnI jANa. te bhavya rUpa joI kRSNa pitAnA manamAM vicAra kare che ke, jagatamAM yuvAna purUSanA manane vihala karanArU tathA sarva aMgamAM suMdara A rUpa, satyayugamAM thayelI kaI puNyazALI purUSanI puzAlI strInuM hovuM joIe. kAraNa ke AvuM rUpa meM tretAyugamAM, dvApara yugamAM tathA kaliyugamAM kaI divasa paNa joyuM nathI. A strInuM huM zuM varNana karuM? A strInA rUpamAM mehita thayele caMdra suvarNarUpa banI AnA kezapAsamAM ja sthira thaI gayA che. sarpiNa samAna zyAma tathA dIrgha jenI veNuM che; kAmadevanA hiMcoLA samAna AnA karNa che. AnuM bhAla te jANe ApeApa aSTamIne caMdramA kema hoya tevuM zobhe che. baMdhuka puSpa samAna rakta eka che. mukharUpa talAvane sevatI haMsanI paMkti samAna daMtapaMkti zobhe che. rakta kamalanA dala samAna jIhA che. dIpakanI zIkhA samAna nAsike che, A strInA be gAla che te kAmadevarUpa hastine zayana karavAnuM ucca sthAnaka che. zaMkha samAna traNa rekhAvALe Ano kaMTha balavattara bhAgya sUcave che. hRdaya dayAvAluM jaNAya che. dharmarAjAnI rAjadhAnInI peThe vizALa
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIyaLa dhAraNa karanAruM che. kAmadevarUpa bALakane ramavAnA kaMduka (daDA) samAna AnA be stana zobhe che. zaNagArelA kAmadevarUpa bALakanI jANe zikhA kema hoya tema remavAlI ati dIpe che. atigaMbhIra je nabhI che te te lAvaNyarUpa jalanI vAva che, A strIe karI pradeza te siMhane ja grahaNa karelo che. sarva karatAM adhika avarNanIya hAsya to e che ke mArA jevAnA mananuM adhika AkarSaNa kare che. A strIne nitaMba pradeza to kAmadevanA rathanuM eka caka che. jaghana pradeza te kAmadevanA gRhanA AMgaNAmAM rahelI vedikA che. A strInA , be ura te kAmadeva ane ratInA vivAhamAM maMgala mATe brahmAe atidaDha bAMdhelA kadalI thaMbha che. AnI be jaMghAo upalA bhAgamAM skUla ane nIcalA bhAgamAM kRza hovAthI ati suMdara zebhe che, A strInA pAda to amArA jevA yuvAna purUSone vAraMvAra praNAma karavA gya che. AnI bhujAnuM te huM varNana ja zuM karuM? A nArInA rtA sAkSAt brahmA ja che. strIonA je aMge mukhya tapAsavA joIe te aMge te ati manoraMjaka che. AvI avarNanIya madhurAkRti rUpAdikathI anya strIone tiraskAra karanArI A pramadAne joI mane kheda thAya che ke ApaNane dhikkAra che ke atyAra sudhI AvI yuvAna madamAM uchaLatI nArInI bhega saMpatti bhegavI nahI. mATe A strI vize hakIkata A munine pUchuM. kAraNa ke A muni aneka dezamAM pharanAra che. zAstramAM kahyuM che ke, dezATanaM paMDitamitratA ca paNyAMganA rAjasabhA pravezaH anekazAstrArthavicAraNaM ca cAturyamUlAni bhavaMti paJca // 1 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 artha aneka dezamAM bhramaNa karavuM, paMDita sAthe mitratA karavI, vezyAono samAgama, rAjAonI sabhAmAM javuM, tathA vividha zAstrono arthane vicAra kare, e pAMca caturAI meLavavAnA kAraNe che. Ama dhArI jarA hasI kRSNa mahArAja munine pUche che ke, mahArAja ! Apa satvara kahe ke A pikacara paraNelI pramadAnuM che ke nahIM paraNelInuM? bhUmi upara rahelInuM che ke svargamAM rahelInuM? Ape daSTigocara karelInuM che ke nahI daSTigocara karelInuM? A pratikRti Ape pite AlekhelI che ke kaI bIjA kArIgare? A prazna sAMbhaLI saMtoSa pAmelA muni belyA ke iMdranA anujabaMdhu! sAMbhaLe. vidabha nAmanA dezamAM AvelA kuDina nAme pUramAM zatrune kSaya karanAra parAkramI bhIma nAmanA rAjAnI zrImati nAmanI strIne rUkima nAme putra tathA eka rUkimaNuM nAme putrI che. te paraNelI nathI paNa tenA bhAIe zizupALane ApI che. tenA mAtApitAe ApI nathI. te strI meM cakSu dvArA dIThI che. tenI sAthe vAtacIta karatAM be ghaDI tamArA rUpAdikanuM varNana meM kareluM che. he deva ! jema hase bhImarAjAnI putrI damayaMtInA hRdayamAM naLarAjanI sthApanA karI hatI tema meM paNa rUkimaNInA hRdayamAM tamArI daDha sthApanA evI karI che ke tene ukheDavA mATe iMdra paNa samartha na thAya. tema karI tyAMthI pAchA pharelA meM tamArA jevA mitrane bheTa ApavA mATe A mUrti AlekhI laI Avyo chuM. kAraNa ke amArA jevA niSkicana
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhuo pAse tamArA jevA rAjAone bheTa ApavA lAyaka vastu bIjI kayAMthI hoya, ema dhArI A laI Avyo chuM. mATe have te strI ranane grahaNa karavA mATe tamArAmAM sattA heya te grahaNa kare. kAraNa ke sattAhIna napuMsaka purUSa te strI ratnane kabaje karI zake tema nathI. paNa huM dhAruM chuM ke jema vidhAtrAe damayaMtI naLarAjAne mATe ja khAsa banAvI hatI tema rukimaNuM paNa khAsa tamAre mATe ja vidhAtrAe banAvelI che. mATe te viSe jarApaNa tamAre ciMtA na karavI kAraNa ke jema pitAnA svAminA putranI saMbhALa rAkhavAnI ciMtA sevakane hoya che tema nikhila suSTinI ciMtA brahmAne hoya che. Ama kahI vecchAvihArI nAradamuni svecchA mujaba cAlatA thayA. nAradanuM gamana thayA pachI kAmAtura thayelA kRSNane kyAMya paNa cena paDayuM nahIM. bhejana upara rUci na thavA lAgI tathA zayanamAM paNa kRSNane zAMti na thaI. kRSNa sabhAmAM beThAM beThAM paNa kAma ceSTAo karavA lAgyA. Ama rukimaNune virahane lIdhe kRSNa asvastha tathA atikRza thayA. kavi kahe che ke A vAta hamaNuM ahIMthI ja rAkhIye ne have DinapuramAM zI hakIkata banI te upara jarA lakSa daIye. zizupAla rAjAe tivettAo pAse zubha lagna jevarAvI lakhAvI lagnapatrikA bhImarAjA upara mokalI. lagna patrikAmAM ati najIka lagna levAthI kRSNamAM manavALI rukimaNI vicArasamudramAM magna thaI. kAraNa ke belasarInA ati surabhi
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 puSpomAM AnaMda pAmanArI bhramarI, keraDAnA vRkSamAM za AnaMda pAme? te samaye saMkaTamAM paDelI rUkimaNune joI tenI phaI belI ke putrI ! tuM UgaTa duHkhI thA mA, tathA phegaTa vicAra kara mA, kAraNa ke je bhavitavyatA thavAnI haze te kadApi anyathA thavAnI nathI ja. te paNa tArI upara mArI prIti hovAthI te vAtane huM vicAra karIza. kAraNa ke barobara vicAra karI kareluM kArya koI divasa paNa zithila thatuM nathI. ema kahI baMne jaNa e ekAMta pradezamAM te vAtane vicAra karI eka patra lakhyo. tyArapachI svAminuM kAma bajAvavAmAM caturakuzaLa nAmanA eka dUtane patra ApI khAnagI rIte dvArikA tarapha vidAya karyo. te dUta DA divasamAM dvArikA nagarImAM AvI kRSNa mahArAjane ekAMtamAM belAvI rUkimaNIe arpaNa karela hRdayane AnaMdajanaka lekha arpaNa karyo patra khelI kRSNa mahArAja vAMce che. bhramarI sadA mAlatInA puSpano samAgama karavA pRhA rAkhe che paNa kaI divasa karIra vRkSanA samAgamanI vAMchA paNa karatI nathI. siMhanI yuvAna thayelI kanyA siMhane ja maLavA Icche che, paNa tRNa caranArA mRgane maLavA kadApi dhAratI nathI. he pakSIonA svAmI cakravAka? A cakravAkI tamane maLavA dhAre che mATe satvara maLe. virahAtura thayelI cakavAkI cakravAka vinA kSaNabhara have te rahI zake tema nathI." AvI rIte anyaktipUrvaka lakhelA lekhane vAMcI hRdayamAM AnaMda pAmelA kRSNa dUtane pUchayuM ke, tuM kayAMthI Avyo che ane A patra keNe ApeluM che?
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 hRta be , mahArAja, Apa zravaNa kare. huM prathamathI ja vAta kahuM chuM. A bhUmimAM lakSmIthI Azrita thayela kalyANakAraka vidarbha dezamAM ati parAkramI bhIma nAme rAjA che, tene rUkima nAme putra ane rukimaNI nAme putrI che. zatru upara ( caDAI karavA taiyAra thayelA cedi dezanA bhUpati zizupALane dUta eka divase virdabha dezamAM AvI bhammarAjAne kahe che ke zizupALa duzamane sAthe yuddha karavA tatpara thayA che. temAM sahAyatA mATe sainya sahita Apane belAve che. dUtanA vacana sAMbhaLI yuddhamAM javA tatpara thatAM potAnA pitAne aTakAvI rUkimakumAra caturaMga senA laIne gaye. vAyunI sahAyatAthI prabaLa thayelA agninI peThe, rUkimakumAranI sahAyatAthI prabaLa thayele zizupALa yuddhamAM duzmanane parAjya karI potAnA puramAM Avyo. zizupALe tejasvI tathA mahA parAkramI rUkimakumArane jANuM gaja, azva, ratha, tathA svarNaratnanA alaMkArAdika kumArane ApyuM. dadAti kiM na saMtuSTo bhUpatidhUri dAninAm // gRhNIyAt kiM na ruSTaHsan mAninAM dhuri saMsthitaH // 1 // a -dAna ApanArAomAM agresara rAja saMtuSTa thaye hoya te zuM na Ape? mAnavaMta purUSamAM paNa agresarapaNe rahele rAjA kedhayukta thAya te zuM na laI le? te samaye prasanna thayelA rUjhimakumAre paNa mahA parAkramI zizupALa rAjAne pitAnI nAnI bena rUkimaNIne ApI. tyAM keTalAka divasa sudhI rahI zizupALa rAjAnI rajA laI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 rUkimakumAra pitAnA nagaramAM Avyo. mAtApitAnA locanane zAMta karanAra caMdramA samAna rUkimakumAre mAtApitAne tathA pitAnI phaIne praNAma karI vAtacIta karatAM karatAM kahyuM ke huM zizupAlane mArI bhaginI rukimaNIne ApI Avela chuM. A vacana sAMbhaLI bhISmarAjAe te vAta kabUla karI. he kRSNa! pitAnA parAkramI putre karelA kAryane, ke buddhizALI purUSa na svIkAre? eTalA samayamAM pharatA pharatA nAradamuni bhISmarAjAnI sabhAmAM AvyA rAjAne vacanAmRtathI tRpta karI tyAMthI uThI rAjAnA aMtapuramAM gayA te samaye nAradamuni, praNAma karatI zrImatine tathA rAjAnI benane yogya AzIrvAda ApI rUkimaNanA gharamAM gayA. AvatA munine joI rukimaNuM satvara Asana uparathI uThI muninA pAdapakvamAM ziSa namAvI praNAma karyA. tyAre munie bhISmarAjAnI benane pUchayuM ke A konI putrI che? ema pUchavAthI rukimaNInI phaI belI ke mahArAja! bhImarAjAnI A putrI che ane rUkimakumAranI nAnI bena che. Ama sAMbhaLI AnaMda pAmelA munie tene AzIrvAda Ape ke, he mahA bhAgyazALI rukimaNI! seraThadezamAM rahelI zrI dvArikA nagarInA svAsI, zrI neminAthanA baMdhu, bharatAddha cakavatI, pitAnA zatru kaMsane damana karanAra, kAjaLa samAna svaccha kAMtivALA, pItAMbara dharanArA, pAMcajanya zaMkhane vajAvanArA naMdaka nAmanA khaDagane tathA kaumudI gadAne dhAraNa karanAra cAra bhujAthI virAjamAna, sahA parAkramI kRSNa nAmanA patine tuM prApta thA.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' Ama AzIrvAda ApI nAradamuni tyAMthI gamanazIla thayA. he kRSNa rAjana! ApanA viyegane lIdhe rUkimaNanI thayelI ceSTAonuM varNana karuM chuM te sAMbhaLe. tamArA viraharU5 agninI pIDAne lIdhe te pramadAne anna upara rUcI thatI nathI. kopAyamAna thayelI rUkimaNane nidrA paNa kyAMya jatI rahI che. ati zItala caMdranI prabhA paNa zItalatAnA badale uSNatAjanaka thAya che. caMdanane rasa tenA zarIrane sparza thatAM ja sUkAI jAya che. paNa mahArAja ! kevaLa tamArA nAmamaMtranA japa mahAmyathI ja te jIve che e niHsaMzaya che. AvI rIte sarva hakIkata meM ApanI rUbarU kahI batAvI che. he rAjana ! svAmInA kAryanI kharI hakIkata kahevI e amArA jevA tenuM mukhya kAma che. mATe have pachI Apane jema yogya lAge tema kare. paNa A kAryamAM jarA paNa vilaMba karavAthI sarva kArya naSTaprAya thaI jaze. mahArAja ! taiyAra thayelI rasoImAM vilaMba koNa kare? kRSNa dUtane pUchyuM ke huM baladeva sahIta satvara AvuM chuM paNa tyAM AvI mAre kyAM ubhuM rahevuM ane tene samAgama zI rIte thaze? tathA teNInA lagna kayA mAsamAM kaye divase che? vaktAjanomAM ziramaNa samAna tathA buddhizALI te dUta pitAnA cittamAM svAmInuM vacana dhArI be. mahArAja? tyAM vividha vividha vRkSothI virAjamAna, aneka pakSIothI Azraya karAyeluM pramada nAme udyAna che. te udyAnamAM suMdara AkRtivALI kAmadevanI mUrti sthApelI che. tenI AsapAsa aneka zAkhAothI vistAra pAmela kalyANakAraka azoka
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 vRkSa che. tenI upara bAMdhelI manahara tathA yuvAna purUSone samAgama karavAmAM rAga sUcavatI dhajA che. te sthaLe baladeva sahita tamAre AvI sthira rahevuM. jarA paNa vilaMba na karaze. rUmiNI vivAha yogya vastrAbharaNadikathI alaMkRta thaI arcAnI sAmagrI grahaNa karI mAtA pitAne tathA jeSTha baMdhu rUkimakumArane chetarI pitAnI phaI sahita kAmadevanI pUjA nimittathI tyAM Avaze. mAgha mAsanI zukala aSTamInA lagna che te upara zizupALanI sAthe tamAre saMgrAma thaze e vAta tamAre prathamathI ja dhyAnamAM rAkhavI. yuddhamAM tene jItyA pachI tamAre rUkimaNInuM grahaNa karI javuM. AvI rIte dUtanAM vacana zravaNa karI manamAM harSa pAmelA kRSNa anyoktipUrvaka pada racanAvALI eka patrikA lakhI, jemake : ke haMsi? tuM manamAM dhairya rAkhaje, jarA paNa manamAM utAvaLa karIza nahi. tAre sadA sadA samAgamane abhilASI huM haMsa satvara AvuM chuM. kamala patrane sadA bhegI haMsa, kAkapatnInA samAgamamAM kadApi AnaMda pAme ja nahi. he nAgavadvi? tuM mArA vinA nIraMga (raMga vagaranI) thaI che, mATe parivAra sahita raMga ApanAra huM raMga A pagale AvuM chuM." AvI rIte patra lakhI DUtane Apyo ane dUtane miSTAnna jamADI alaMkArAdika ApI vidAya karyo. ekAMtamAM baladevane belAvI sarva hakIkata kahI batAvI. kRSNa kahyuM ke Apa
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArA jyeSTha baMdhu che, vicAra karavAmAM catura che mATe Apa vicAra karI kahe ke mAre tyAM zI rIte javuM ane mane te zI rIte maLe. baLadeve kahyuM ke AmAM vaLI vicAra zo kare. sarva sArUM thaze. ahiMyA keIne paNa khabara na paDe tevI rIte ApaNe beya jaNAMe tyAM javuM. paNa je A vAtanI khabara satyabhAmAne paDaze te te nakkI vibraja karaze mATe khabara na paDe tema jAvuM. AvI rIte beya jaNuM salAha karI sarva AyudhothI saMpanna thayelA rathamAM besI vidAya thayA, ghaNeka dUra gayA tyAre baladeve kahyuM ke he kRSNa! thatA svara sAMbhaLe. mArgamAM DAbI bAju zabda karanArI A duga kuzala sUcave che. punaH dakSiNa bAju AvI zabda kare che tethI dhArelA kAryanI siddhi sUcave che. A nIla pakSI DAbI bAjuthI dakSiNa bAju Ave che. tethI nice kArya siddhi thaze ema A pakSI cetave che. A bhairavapakSI zuSka taLAvamAM ubhI virasa zabda kare che tethI ema jaNAve che ke zatrunI sAthe ugra yuddha thaze. evI rIte zukane jotAM jotAM, paraspara premavArtA karatA karatA kRSNa baladeva keTalAka divase vidarbha dezamAM prApta thayA. tyArapachI anukrame kuMDInapuramAM AvI iMte nazAnI ApelA udyAnamAM AvI pahoMcyA. banne bhAIo rathamAMthI utarI azoka vRkSanI taLe ati uttama sevaMcha pAtharI kRSNabaladeva sukhethI beThA. ati svAdiSTa phale khAI tathA vAvanuM ati zItala jalapAna karI kRSNabaladeva vizrAMtI levA lAgyA.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zAMticaMdra mahopAdhyAya rUpa kSIra samudra pAsethI pratiSThA meLavanAra mahopAdhyAya zrI ratnacaMdra kavi praNita zrI pradyumnacaritra mahA kAvyane trIje sarga saMpUrNa tha. evI rIte zrI pradyumna caritra mahA kAvyamAM, rukimaNuM grahaNa karavA mATe kRSNanuM zrI kuMDInapuramAM AvavuM ityAdi nivedana karanAra trIje sarga saMpUrNa tha.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha vaturtha : eka divase paraspara kalaha karAvavAmAM prItIvALA nAradamuni pharatA pharatA zizupALarAjAnI sabhAmAM gayA tyAre zizupAlarAjAe muninI sanmukha AvavA, praNAma karavA vigerethI satkAra karyo, tathA uttama Asana upara besADyA. rAjAnA kuTuMba saMbaMdhI kuzaLaprazna pUchI nAradamuni hasatA hisatA bolyA ke, zizupAla? meM sAMbhaLyuM che ke kuMDInapuramAM bhISmarAjAnI putrI rUkimaNuM sAthe tAre vivAha thanAre che. je ema hoya to tArA je bhAgyazAlI purUSa sAMpratakALamAM keI nahi. A bhUmimAM kharekhara tuM ja mahAna rAjA che. ane te kanyA kharekhara tane ja yogya che. jema, iMdrane yogya zacI, ravIne yogya kaumudI, naLarAjAne yogya damayaMtI che temaja rUkimaNuM khAsa tane ja yogya che. paNa vivAhanI lagna patrikA mane batAva; kAraNa ke lagnamAM jyotirvid brAhmaNoe lagna zuddhi kevI karelI che te jarA huM joI tapAsuM. | muninA kahevAthI rAjAnI samIpa beThelA brAhmaNe kuMkumacarcita lagna patrikA munine ApI munie temAM dvighaTikAtmaka lagna joI mastaka halAvI te patra pRthvI upara mUkI dIdhuM. muninuM mastaka kaMpatuM jaI zaMkA pAmelA rAjAe hAtha joDIne kahyuM ke mahArAja? Apa mastaka zA kAraNe halA che, te kAraNa mane kRpA karI kahe.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 muni kahe che ke he rAjana? A lagna karavAthI mane ema jANavAmAM Ave che ke tane abhiSTa kAryanI siddhi saMzaya bharelI che, kAraNa ke tyAM mahA saMgrAma thaze. A vAta niHsaMdeha che. mATe kahuM chuM ke kAM to jA mA ane je jA, te yuddhanI sAmagrIpUrvaka jaje. ATaluM kahI muni cAlatA thayA. nArada vANuM sAMbhaLI zizupALarAjA ati ciMtAtura thaye. paNa kArya karavAmAM utsuka thayelA zUravIra purUSe zubhAzubhane vicAra karatA nathI. | svabhujAnA balathI garviSTha thayele zizupALa, caturaMga senAne sAthe laI tyAMthI vidAya thayo. keTaleka divase, patAkAethI suzobhita kuMDinapuramAM prApta thayo. bhImarAjAe pitAnA jamAIne manahara utAre ApI utAryA. rUkimakumAra paNa tenI pAse hAthamAM chaDI laI ubhe rahyo. zizupALanA hukamathI tenA samagra ghoDesvAroe kuMDinapura cipherathI gherI lIdhuM. zizupALa paNa sAvadhAna thaI rahyo tathA nAradanA vacanathI zaMkA pAmelA rAjAe pitAnI AsapAsa keTalAeka rakSake rAkhyA. tyAra pachI rukimaNI pitAnI phaIne kahe che ke, zizupALanA gheDesvAroe, hAthI upara beThelA purUe tathA bIjA aneka pAyadala vaDe A kuMThinapura taraphathI gherAyeluM che, te he phaI ApaNuM gamana zI rIte thaze. rukimaNInI phaI belI ke tuM tArA manamAM jarA paNa ciMtA karIza nahi kAraNa ke jagatamAM tevuM kaI paNa kArya nathI ke je upAya karavAthI siddha na thAya. yogya upAya karavAthI sarva kAryo siddha thAya che mATe vicAra choDI uTha
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara beThI thA, kAmadevanI pUjAnA sarvAM upakara grahaNa kara. maunavrata dharI dhIre dhIre mArI pAchaLa cAlI Avaje. Ama vicAra karI cAlatI thayelI beu jaNIne dvAra pAse AvatAM zizupALanA anucarAe jatI aTakAvI. temAMthI keTalAeka sainikA doDI jaI karajoDI zizupALane kahe che ke, svAmin rUkimaNI, vivAha yAgya alakArA paherI peAtAnI I sahita puranI bahAra rahelA udyAnamAM jAya che. A vAta sAMbhaLatAM ja zizupALa Avye ke jAe, ekadama jaI teNIne jatI aTakAvA ane kaho ke tamane zizupALarAjA gAma bahAra javA manA kare che. rAjAnI AjJA zira caDAvI pAchA pharelAM anucarAe rUkimaNIne tema kahyuM tyAre bhISmarAjAnI bahena khAlI ke, tame rAjAnI pAse jaI kahe ke, zizupAla narendranuM zubha icchatI rUkimaNIe vivAha divase kAmadevanI pUjA mAnelI che. mATe Apa kahe teA jAuM. Ama kahI rUkimaNInI phaie suvarNAdika ApI anucarone sa MtuSTa karI rAjAnI pAse meAkalyA. te anucarAe punaH zizupAlanI pAse sa hakIkata yuktipUrvaka kahI batAvI. vAta sAMbhaLatAM ja prasanna thayelA zizupAle kahyuM ke, jo rUkimaNI mAruM kuzaLa icchatI kAmadevanI pUjA karavA jatI hAya teA javA de aTakAvaze nahIM. Ama AjJA meLavI pAchA AvelA anucarAe hakIkata kahI jaNAvI. javA mATe thayelA rAjAne hukama sAMbhaLI cittamAM murdita thayelI beu jaNI gAma khahAra nIkaLI vanamAM gaI. vanamAM jaI I e kahyuM ke putrI ! tuM ekalI jaI kAmadevanI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 pUjA kara. huM ahiMyA ubhI jatAAvatA mANasanI tapAsa rAkhuM chuM. ema kahI bhISmarAjAnI bhaginI tyAMja ubhI rahI. sAkSAta dehadhArI vananI adhiSThAtAdevI kema hoya tema jovAmAM AvatI avAja karatA nUpuravALI haMsasamAna gati karanArI rukimaNI tyAMthI AgaLa cAlI. tyAM jaI kAmadevanI mUrti AgaLa ubhI karasaMpuTa karI A vacana bolI. mArA puNya vaDe preraNuM karAyelA, vasudevanA putra, baladevanA anujabaMdhu, zrI dvArikApati kRSNamahArAja je ahiMyAM AvyA hoya te satvara mane darzana Ape, huM bhISmarAjAnI putrI rUkimaNuM chuM. latAkuMjamAM tirahita thaI gupacupa ubhelA kRSNa hRdayane AhAdajanaka vacana zravaNa karatAMja latAkuMjamAMthI bahAra nIkaLI teNInI pAse AvI belyA ke, subhAgyavati! A huM kRSNa chuM jarA premAdra daSTithI mane joI kRtArtha kara. te mokalelA kuzala nAmanA dUte kahelA saMketa mujaba Avyo chuM. A mArI AgaLa ubhelA, nIlavastra paheranArA baladeva nAmanA mArA jyeSTha Ama kahenArA pitAnI AgaLa ubhelA pitAMbara dharanArA kRSNane joI takSaNa utpanna thayelI lajajAne lIdhe rUkimaNI namra mukha karI ubhI rahI. azva joDI ratha taiyAra karI baladeva belyA ke, he kRSNa! kulavAna strIne svAbhAvika lajajA thAya che mATe paDI na jAya tema sukemala rUkimaNIne tame be hAthe teDI satvara rathamAM besADe. baladevanA vacana sAMbhaLI kuNe remAMcita
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayelI rUkamaNIne he hAthe teDI rathamAM besADI. sArathI thayelA baladeve ratha calAvyuM. rathamAM beThelA kRSNa pitAne pAMcajanya zaMkha vagADI uMce svare kahyuM ke, he bhISmarAjana ! he rUkimakumAra ! he zizupAla ! tame sarve sAMbhaLe. vasudevane putra, baladevano anujabaMdhu, zrI dvArikApati huM kRSNa tamArI A rUkimaNune harI jAuM chuM. mATe je tamArAmAM kaImAM paNa zakti hoya to te mArI sanmukha Avo, eTale tenI bhujAnI kharaja dUra karuM. prathama thayelA zaMkhane zabda sAMbhaLI tenI pAchaLa thayela dArUNa vacana sAMbhaLI sarva sainike. pitapatAnA zatre grahaNa karI satvara bhAgavA lAgyA, keTalAeka rathamAM besIne gayA, keTalAeka ghoDesvAra thaI gayA, ane keTalAka te hAthI upara tathA uMTa upara besI gayA. bhISmarAjA paNa bhIma bakhatara paherI yuddha karavA mATe gayA. rUkimakumAra paNa hAthamAM dhanuSabANa laI deDI gaye. madyapAna karavA mATe madyane kare grahaNa karI beThela tathA rUkimaNInuM haraNa sAMbhaLatAM ja utpanna thayelA krodhathI lAla netravALe zizupAla, azvapAle taiyAra karI laI AvelA azva upara caDI keTaluMka sainya pitAnI sAthe laI takSaNa cAlato thayo. kRSNanI sanmukha AvI bhImarAjA uMce svare kahe che ke are kRSNa? u rahe ubhe rahe, zatrurUpI kAdavane zoSI lenAra grISmaRtu samAna huM bhammarAjA tArI sAthe yuddha karavA prApta thayela chuM. are tuM kyAM jAya che, kyAM jAya che, rUkikumAra bolyo
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpAMtakAlanA sUrya samAna pratApI huM rUkimakumAra tArA jevA nIca duzmanane ThAra karavA Avyo chuM. ' are gavALa? jAmAM jAmAM, ubhuM rahe ubhuM rahe, rukimaNune prajApAlaka zizupALa huM Avyo chuM. are govALIyA ? tuM keTaleka javAna hatuM? ati uttama lehanA bakhataravALA, sAkSAt kALa samAna A traNe jaNA ya AvI rIte vAkyabANane varasAda varasAvatA varasAvatA kRSNane cotaraphathI gherI lIdhe. taraphathI gherAyelA kRSNane joI bhayane lIdhe trAsa pAmelI rukimaNI dhrujatI dhrujatI manamAM vicAra kare che ke arere ! have zuM thaze? zuM thaze? sAmA leke te lAkhe che ane A te be jaNe che. arere Izvara? sukemala A be yuvaka bALaka mAre mATe A kevI dazAne prApta thayA? hAthamAM khullI tIkSaNa taravAra dharI ubhelA A mahAbhaTe kharekhara A baMnene mArI ja nAkhaze. A beu jaNA avAja samajavA, emAM kazo paNa saMdeha nathI. AvI rIte ciMtAtura thayelI rUkimaNIne joI baLadeve kRSNane kahyuM ke he bhAI? tame rUkimaNIne tamArI zakti batAve ke je tamArA baLane joI manamAM vizvAsa pAmI bhayane cheDI dIye ane svastha thaI rahe. nahIMtara vAraMvAra kaMpatI A rUkimaNInuM hRdaya bhayane lIdhe akasmAta phATI jaze ane marI jaze e vAta niHsaMdeha che. ane je A rukimaNI mRtyu pAmI te karele sarva prayAsa niSphaLa jaze ane A lekanI sAthe ApaNuM baMnenuM yuddha te kazuM ja emAM ke te ciMtAtura tha kamaNIne te
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 che. mATe Ane e vizvAsa besI jAya ke A beu jaNane kaI paNa pahoMcI zake tema nathI evuM kArya batAve. AvI rIte baLadevanAM vacana sAMbhaLI buddhizAlI kRSNa pote AMgaLImAM paherelI vIMTImAM rahele hIre kADhI hatheLImAM laI aMguSThanI bhIsathI tenA cUrecUrA karI rUkimaNInAM hAthamAM Ape ane vaLI kahyuM ke hajI bIjuM paNa parAkrama batAvuM chuM ema kahI ati baLavAna kRSNa dhanuSa caDAvI eka ja bANathI eka zreNImAM rahelA sAta tADanA vRkSe vegathI vIMdhI nAkhyA. AvuM AzcaryakAraka baLa joI rukimaNIne vizvAsa Avyo ke Ane kAI paNa jItI zake tema nathI. Ama pratIti thaI chatAM dina mukhavALI rukimaNune joI kRSNa kahyuM ke he devi? hajI paNa zuM ciMtA che kahe! je ciMtA hoya teno upAya karuM. ekaThA thayelA gajarUpa A sainyamAM siMha samAna mArUM parAkrama, nizcita thaI tuM joyAkara, zeka tathA vicAra cheDI niHzaMkapaNe hasatuM mukha kara, kAraNa ke ame khAsa tAre mATe ja A saghaLo prayAsa karela che, tuM jyAre thatuM yuddha je Iza! tyAre ja amAruM sarva kArya saphaLa thaze. - namratApUrvaka hAtha joDI rukimaNIe kahyuM ke he svAmina? mane bIje kaze paNa vicAra nathI. mAtra ATale ja vicAra che ke kadI tame mArA pitAne tathA mArA bhAIne mArI nAkhe, te e vicAra manamAM rahe che. tethI Apa baMne jaNuM mane vacana Ape ke "amArA baMne ya jaNAmAMthI koIe paNa tArA pitAne tathA tArA bhAIne mAre nathI." Ama vacana ApI pachI tame IcchA pramANe yuddha kare.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvAM rUkimaNInAM vacana zravaNa karI kRSNa baladeve teNanA kahevA mujaba vacana ApI rUkimaNIne AnaMdita karI. AvI rIte bhISma putrIne pairya yukta karI, hAthamAM kaumudI gadA dharanAra kRSNa pitAnA yeSTha baMdhune kahe che ke he bhAI? siMha samAna parAkramI mArI sanmukha, parAkramamAM ziyALa samAna A loke deDatA doDatA vadhyA Ave che paNa tame jeje ke, keTalAeka te ati bIkaNa hovAthI saMgrAma choDI nAzI jaze ane keTalAka te yamadvAranI gati pAmaze. A sainyanA madhya bhAgamAM ati bhayaMkara dekhAvavALo je ubhele che te zizupALa che. mATe huM te tenI sAthe ja yuddha karIza ane bhISmAdikanI sAthe tame yuddha kare ema vibhAga pADI yuddha karavA te tatpara thayA. paraspara zastra prahAra zarU thavAthI ati trAsajanaka thatA yuddhane, rathamAM beThelI rukimaNI nirnimeSa dRSTithI jovA lAgI; yauvana madathI ati uchaLate zizupALa rADa pADI kahe che ke, are ! kRSNa kyAM gayo, are kRSNa kyAM gayo, are kRSNa kyAM gayo, are gevALa bALaka kyAM gayo, tane ThAra karanAra kALa A huM zizupALa Avyo chuM, mATe mArI AgaLa Ava; kRSNa paNa ekadama sajja thaI zizupALane kahe che ke, are mUrkha, tArI AgaLa kaumudI gadA dharI ubhelA mane je! re mUDha hajI te tuM jIve che chatAM kema dekhate nathI? paNa huM jANuM chuM ke, najIka AvelA maraNe tane prathamathI ja aMdha banAvI dIdhe che tethI dekhAtuM nathI. Ama paraspara vivAda karatA kRSNa zizupALa ghaNe vakhata sudhI yuddha karavA lAgyA.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 baladeva tathA anya sainike eka bIjAnI upara khaDagono prahAra karavA lAgyA, bANono varasAda varasAvavA lAgyA, eka bIjA bhujAo pachADavA lAgyA, tathA eka bIjAnA hAthanuM AkarSaNa karavA lAgyA, paNa mahA parAkramI ekalA baladeve samagra sainya hata prAyaH karyuM te samaye yuddha karavAmAM phakta eka rUkimakumAra ja rahyo, tyAre baladeve rUkimakumAranI sAthe ugra yuddha zarU karyuM. ThAra na mAravA viSe pote rUkimaNune vacana ApeluM hovAthI baladeve rUkimakumArane mAryo nahI tyAre kRSNa kahyuM ke he baMdhu! e rUkimakumArane nAga pAzathI daDha bAMdhI . anuja baMdhunuM vacana sAMbhaLI baladeve, nAga pAza mUkI uddhata rUkimakumArane bAMdhI rathamAM beThelI rUkimaNIne seMpI dIdho; rUkimakumAra pAzathI baMdhAI gaye ema jANI zizupALa raNakSetra choDI palAyana thaye. bhAgI jatA zizupALane -pakaDavA mATe pAchaLa doDatA kRSNane baladeve aTakAvyA. bhayane lIdhe saMgrAma choDI jatA puruSane pakaDI le e kSatriyane dharma nathI. mATe tene javA dyo. palAyana thayelA zizupALane tathA baMdhAI gayelA rUkimakumArane joIne bAkInuM sarva sainya palAyana thaI gayuM, kAraNa ke, siMha samAna parAkramI zizupALa tathA rUkimakumAra kRSNa baladevanI sanmukha ubhA rahI na zakayA te ziyALa samAna parAkramI anya sainike te benI sanmukha kayAMthI ja TakI zake? ati balavAna kRSNa baladeva, saMgrAmamAM pitAno vijaya thavAthI harSapUrvaka siMhanAda karatA karatA rukimaNanI pAse AvyA. rukimaNIe baladevane kahyuM ke amArA bhAIne nAga pAzathI cheDI mUke kAraNa ke mArA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAIne duHkhI joI mAruM mana bahu ja kacavAya che ema rukimaNIne ati Agraha thavAthI baladeve rUkimakumArane nAgapAzathI mukta karI kahyuM ke, he rUkimakumAra? tArI bhaginInA pati kuSNune tuM seva, je sevA karavAnI kabulAta Apate he te ame tArI upara prasanna thaI grAma, deza, azva, gajAdika tane ApIe chIe te tuM grahaNa kara. ATaluM kahyA chatAM paNa, lajajA AvavAthI kaMI paNa pratyuttara na ApI zakyo tyAre praNAma karI nIcuM mukha karI pitAnI nagarImAM gaye. kRtArtha thayelA, cittamAM AnaMda pAmatA, prakullita kamaLa samAna mukhavALA e traNe jaNAM rathamAM besI cAlatA thayA, baladeve ratha calAvyuM ane kRSNa bhISma putrIne pitAnA utkaMgamAM besADI vijaya zaMkha vagADyo. pazcima bhAgamAM rahelA vAyu vaDe zIdhra gati karAto te ratha tvarAthI cAlavA lAge. pavana pAchaLa hevAthI uDelI raja teone paDatI na hatI. ema cAlatAM cAlatAM, medathI pUrNa thayelA, mahAbhAgyazAlI, jene Azaya zuddha che tevA e traNe jaNAM, aneka udyAnethI tathA vividha vRkSothI nala, nAnA prakAranA asaMkhya pakSione Azraya ApanAra zrI raivatakagirinI najIka prApta thayA. tyAre pitAnA khoLAmAM sutelI rukimaNIne kRNe kahyuM ke, he sulsa, he mahAbhAge ! tIrthakarenA caityothI suzobhita tathA mukti ApanAra, tIrtha svarUpa zrI rivatAcalane tuM je! tathA praNAma karavAmAM catura AzayavALI tuM
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 50. e girine vinayathI praNAma kara kAraNa ke dUrathI paNa A girine namana karanArA purUSanA sarva pApane kSaya karanAra A raivatAcala che. kRSNanA kahevAthI rukimaNI ubhI thaI kara saMpuTa karI namI. AvI rIte cAlatAM cAlatAM te ratha zrI dvArikApurInI najIka prApta thaye. tyAre rUkimaNIe baladevane pUchayuM ke, nayanane AnaMda ApanArI, A kaI purI dekhAya che ane tenuM zuM nAma che? baladeve kahyuM ke rUkimaNI ! tamArA bharathAra zrI kRSNanA puNya puMja vaDe preraNA karAyelA zrI kubera mahArAje banAvelI, suvarNana gaDhavALI, rAjAonA tathA sarvajJonA maNimayakoTi prAsAdathI bhUSita, dvArikA nAmanI purI che. te traNe jaNa Ama vAtacIta kare che tevAmAM, sarva jAtanA vRkSonA samudAyathI zubhatuM, vApI phUpa taLAva yukta aneka pakSionA thatA ke lAhalathI manahara lAgatuM, aneka vividha maMDapathI maMDita ati ramaNIya udyAna AvyuM. te udyAnamAM jaI ratha cheDI te traNe jaNa tyAM besI sukhethI bhajana karavA lAgyA. tyAra pachI zrI dvArikAmAM yAdavone khabara thaI kRSNa baladeva kuMDinapuranA rAjA bhISmanI kanyA rukimaNInuM haraNa karavA gayelA, te Aje zrI dvArikAnA udyAnamAM rukimaNI sahita AvelA che. e vAta sAMbhaLatAM ja keTalAka yAda azva upara caDI, keTalAka rathamAM besI, keTalAka gaja upara caDI, tathA keTalAka pagapAlA ahapUrvikapaNue tyAM AvyA. keTalAka te sevA karavA mATe ane keTalAka te cAle tene
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ joI e !" evI icchAthI AvyA. nIti zAstrane jANanArA keTalAka kuzala prazna pUchavA mATe AvyA. maLavA mATe AvelA keTalAeka vRddha leAkeAne sanmukha uThI kRSNa baladeve praNAma karyAM. samAna vayavALAne AliMgana karI maLyA. nAnI vayavALA purUSA kRSNa baladevane praNAma karavA lAgyA. keTalAka sevakanA AvI praNAma karI dUra beThA. Ama sarve purUSA krama pramANe besI gayA. karajoDI beThelA sa janeAnI dRSTinuM sthAna mAtra rUkimaNIja thayAM. kRSNa mahArAja vAtacIta karavA lAgyA ke tarata ja sa janA peAtAnA sthAnathI khasI khasIne kRSNanI pAse AvavA lAgyA. ane bhAgyazALI kRSNa tathA rUkimaNInI praza'sA karavA lAgyA ke, A baMne strI purUSanuM bhAgya tA kAI alaukikaja che, A bannenuM lalATa kevuM tape che? ane A kRSNanuM maLa te anupama che. ema samagra leAkeA praza'sA karavA tatpara thayA. have tyAra pachI kRSNe jyAtivettAone lagna sabaMdhI pUchyuM tyAre devajJa brAhmaNeAe vicArI ApelA ati zubha lagnamAM kRSNe zrI rUkimaNInuM pANigrahaNa karyuM. kRSNe keTalA divase rUkimaNI sahIta tyAMja rahyA. eka divase rUkimaNIe AnaMdamAM beThelA kRSNa mahArAjane kahyuM ke, huM svAmina! tamArI satyabhAmAdika strIcAne tA mahA samRddhi che, teonA tevA anupama mahelA, tevI suMdara sakhIe, tevI dAsIe, ane tevI bhraSAdika sapatti che. mArA pitA bhrAtAdikane yuddha karI mArIne baLAtkArathI mane
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ektI tame upADI AvyA che. tethI ahiyAM pitA nathI, mAtA nathI, bhrAtA nathI, paNa jIvita payatanuM mAruM kharUM jIvana te eka prANapriya tame ja cho. ane je prANapriya Ape che te mane sarva vastu che ema huM mAnuM chuM. kAraNa ke, jenA hAthamAM ciMtAmaNi ratna che tenI pAse sarva vastu che, mATe mane sarvathI adhika kare ke jethI tamArI anya bhAyaonI huM hAsya pAtra na thAuM. AvI rIte potAnI patnInuM vacana zravaNa karI kRSNa hAsyapUrvaka madhura vacana kahyuM ke priyA ! tuM tArA manamAM jarA paNa ciMtA na kara, bephikara rahe, tane huM sarva strI karatAM adhika karIza. Ama madhura vacanathI zAMta karI. eka divase tirvid purUSane bolAvI kRSNa pUchayuM ke Apa sarva maLI dvArikAmAM praveza karavAnuM zubha muhUrta joI kahe. tistAoe zubhagrahanA balasaMpanna zubha lagna ApyuM. tyAre teja lagna samaye devakI vaDe karAyuM che maMgala evA kRSNa mahArAje dvArikAmAM praveza karyo. dvArikAmAM praveza karI rAjamArgamAM cAlyA AvatA, rukimaNI sahita rathamAM beThelA zrI kRSNane jovA mATe strInAM TeLeTeLAM AvavA lAgyAM. keTalIka strI gokhamAM ubhI harSa sahita eka najarathI jevA lAgI keI eka kahe che ke, are A zuM rati sahita kAmadeva Ave che? rehiNI sahita caMdra Ave che? athavA zacI sahita iMdra Ave che? A ati dedipyamAna keNa che? A strIne dhanyavAda Apa joIe, kAraNa ke jene puNyarUpa saMpattithI kamala samAna netravALA AvA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 pati maLyA che. keAI eka bIjI strI elI ke, A purUSane dhanya che, kAraNa ke jene AvuM adbhUta srI ratna maLyuM che. jo ke purUSarUpI ratnA paNa A pRthvImAM asa`khya hoya che te paNa putrarUpa ratnanI utpattinI khANu te eka strI ratnaja hAya che; kAraNa ke, tItha kara cakravarti vigere puruSa ratnA zrI ratnAmAMthIja pedA thAya che. mATe srI ratna sa karatAM adhika che. evI rIte asa`khya strI janAthI praza'sA karAtA tathA jANe rUpAnA kema anAvelA hAya tevA akha'Dita zveta akSatA vaDe strI janA pagale pagale pUjA karatA, kRSNa ane rUkimaNI, satyabhAmAnA prAsAdanI pAseja tattkAla navIna karAvelA, agaNita bhUSaNavALA prAsAdamAM AvI rahyA. kRSNa mahArAje samAnarUpavALI asa`khya sakhIo tathA asa`khya dAsIe rUkimaNIne apaNuM karI. dararoja navIna navIna AbhUSaNA ApavA lAgyA. peAtAnA anuja khaMdhu kRSNanI sava icchAone pUrNa karanAra baladeva, peAtAne ghera jaI peAtAnI strI revatInI sAthe svecchA pramANe bhAga bhAgavatA sukhethI rahyA. kRSNa, bhAjana karavuM, zayana karavuM, ityAdika sarva rUkimaNInA gharamAMja kare che. teNIe kAmaNathI jANe kema bAMdhI lIdhA hAya tema teNInA prema vacanAthI baMdhAyelA kRSNa lajajAne lIdhe kAI divasa paNa satyabhAmAnA gharamAM jatA nathI. eka divase nAradamuni pharatA pharatA satyabhAmAne tyAM AvyA. duHkharUpe sAgaramAM magna thayelI satyabhAmAne joI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdayamAM harSa pAmatA muni kaThina vacana belyA ke, satyabhAmA ! sAMbhare che? je divase huM AvyuM hatuM te divase te vakra mukha karI mAre tiraskAra karyo hato, te te tiraskAranuM sapatnI saMkaTarUpa phaLa tane prApta thayuM. tArI zeka kevI laI AvIne meM harine arpaNa karI che, ane teNIye tArA karatAM paNa adhika harine prema ke meLavyuM che, ke je premane laI kRSNa tArA ghara sAmuM paNa kaI divasa jetA nathI. mATe pharIthI mAruM apamAna karaje ke jethI hadayamAM zalyanI peThe janma paryata tuM saMbhAre tevuM tenuM phaLa tane huM batAvI ApuM. AvI rIte te hameza nAradamuni AvI kSatamAM (zastrAdikathI thayelA ghAmAM) kSAra samAna vyathAjanaka vAkyonI vRSTi karI javA lAgyA. eka divase mithunanA aMtamAM mudita thayelA kRSNane rukimaNIe kahyuM ke, he svAmin ! rUpasaMpattinuM ekaja dhAmarUpa satyabhAmA nAme tamArI strI kevI che te jovAnI mane lAMbA vakhatathI utkaMThA che mATe Apa mArI upara kRpA karI prAtaHkALamAM mane dekhADe. kRSNa kahyuM ke jyArathI tArI sAthe vivAha thaye che, tyArathI huM koI divase paNa zaramane lIdhe mAnavaMtI teNIne ghera gaye nathI, mATe kevaLa tArAmAM ja mAruM mana Asakta hevAthI teNune tyAM huM jaIza nahIM. bhISmathI utpanna thayela che te paNa bhISaNa (bhayaMkara) nahIM evI jumativALI zAMta rukimaNuM belI ke nAtha ! pitAnA hRdayamAM AvI
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdayatA rAkhavI te Apa jevA pramANika satapurUSanuM kartavya nathI. sarvastrIo upara samAna daSTi, samAnubhAva rAkhe te Apa jevAnuM kRtya che. mATe Apa nirdayapaNuM choDI mArA vacanathI eka divasa paNa satyabhAmAne ghera jAo. ane paNa tamArI sAthe AvIza. kAraNa ke satyabhAmAM mArI moTI bahena che ane huM tenI nAnI bahena chuM tethI nAnI bahene meTI bahenanI sevA karavI joIe ane tenI AjJA mAnavI joIe. Ama rukimaNIne Agraha thavAthI kRSNa kabula karyuM ke je te Agraha kare che to huM teNIne ghera jaIza. eka divase kRSNa vicAra karyo ke huM Aje satyabhAmAne ghera jaI satyabhAmAnI mazkarI karuM, Ama vicArI kRSNa bhUmaMDalamAM apsarA samAna te rUkimaNIe barAsakastUrI yukta atisurabhi tAMbula cAvI bhUmi upara ghUMkI nAkhela hatuM te ucchiSTa tAMbula laI potAnI pacheDIne cheDe bAMdhI satyabhAmAnA gRha pratye gayA. AvelA kRSNane jotAM veMta ja utpanna thayelA kedhane lIdhe lAlacoLa netra karI satyabhAmA bolI uThI ke, are hari ? A tamArUM ghara nathI. bhUlathI A gharamAM AvI gayA che, paNa A ghara rUkimaNInuM nathI, mATe satvara tyAM jAo. navI strInA gharamAM jAo. huM te have jIrNa thaI gaI chuM jIrNa thayela vastra, vanitA, bhejanAdi rUciprada thatAM nathI, tethI jIrNa thayelI huM tamane AnaMdajanaka kyAMthI thAuM ? tyAre kRSNa hasI belyA ke suMdarI? Ama na bela kAraNa ke sAkara jIrNa thayelI hoya te paNa amRta tulya
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 svAda Ape che, svAdamAM pheraphAra thatA nathI. bhramaNa karavAmAM prIta dharAvanAra bhramara game tyAM jAya paNa tene AnaMda bhAgavavAnI icchA thAya tyAre sane cheDI pramAda sahita mAlatImAM AvI apUrva Anada bhAgave che. huM manasvIni ? mArU' paNu temaja samajavuM. AvI rIte premajanaka vANInA samUhathI saMtoSa pAmelI udAra manavALI te satyabhAmA uThI premasahita priya AlApa puraHsara Asana ApI kRSNane besADI rUkimaNInA uddAha saMbadhI vAtacIta pUchavA lAgI, pramadAjane pUchelI vAtacIta yuvAna purUSAne prema ApanArI thAya che. tyAra pachI kRSNe vivAha saMbaMdhI sa` hakIkata premapUrvaka kahI saMbhaLAvI. premIjananI vArtA paNa purUSone prema ApanArI thaI paDe che. Ama vAtacIta karatAM karatAM kRSNa kapaTa nidrA karavA lAgyA. vAtavAtamAM kAM khAtA kRSNane joI satyabhAmA khAlI ke have meM jANyuM ke, tamane ghaNA divasanA ujAgarA thayA haze. mane maLavAnuM bahAnu karI tame mAre tyAM zayana karavA mATe ja AvelA che. te rUkimaNI tamane rAtrimAM kSaNavAra paNa nidrA karavA detI nahi hoya. kapaTanuM nivAsasthAna evA kRSNa satyabhAmAe eTaluM kahyA chatAM uttarIya vastra pagathI mastaka sudhI eDhI sarva avayava DhAMkI sUI gayA ane atyaMta naskArAM sukAravA lAgyAM. gheAra nidrAmAM sUI gayelA kRSNane jANI satyabhAmA pAse AvI uttarIya vasranI cheDe khAMdhela sugaMdhI dravya joI Ana Mda pAmatI pAmatI tenI gAMTha cheDI te vastu laI lIdhI. pANInI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ava sAthe te vastu pASANu upara vATI harSa pAmatI satyabhAmA peAtAnA zarIra upara lepana karatI karatI kahevA lAgI ke, are! have me kRSNane vaza karavAnuM sAdhana jANyuM. paradezanI tArI rUkimaNIe kharekhara AvA surabhidravyarUpa kAmaNathI ja kRSNane vaza karI lIdhA che. kharekhara teA te dyUta ja che. A vacana sAMbhaLatAM ja hasatAM hasatAM kRSNe khelI uDacA ke are ! teM AA zarIramAM zuM lagAvyuM e te rUkimaNIe cAvI thUMkI nAMkheluM tAMbula hatuM ! are ! jyAre huM tAre ghera AvatA hatA tyAre te ucchiSTa tAMbula hasatAM hasatAM rUkimaNIe A cheDe bAMdheluM hatuM. te te te agarAga jANI zarIramAM lepana karyuM. are satyabhAmA ! e tane kevI chetarI, tArI zAkanuM ucchiSTa meM tArA zarIra upar lepana karAvyu'? rUkimaNI kevI ustAda, ke jeNe peAtAne eThavADa tArA zarIra upara cApaDAvye ? satyabhAmA A vacana sAMbhaLatAMja ekadama uDhI svaccha jaLI vaDe peAtAnuM zarIra sApha karI vasra vaDe lUchI, lajjAne lIdhe nIcu mukha karI kheAlI ke nirlajja purUSAmAM ziromaNI geAvALa, ahiMyAthI cAlyA jA, cAlyA jA, janmathI ja kapaTI tathA taskara che, ema sa leAkeA jANe che. mAyAthI jatuM pedA thayA che, mAyAe ja tane manAvyo che, mAyAthI ja tane rAjya maLyuM che. mATe kharekhara tane vidhAtrAe mAyAmaya ja banAvyo che. AvI rIte mahA krodhI thayelI satyabhAmAne zAMta pamADatAM pamADatAM kRSNa khelyA ke, huM bhUlI gayA, phIne
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM kAma nahIM karuM, mAre thayele aparAdha kSamA kare. amRta samAna vacana kahevAthI zAMta thayelI satyabhAmA belI ke tamArI priyA mane batAve, ke jeNe premapAsathI tamane vAnaranI peThe bAMdhI lIdhA che. Ne kahyuM ke zubha divasa joI rukimaNI AgaLa tArA caraNamAM praNAma karAvIza. Ama AnaMda karI kRSNa rukimaNIne ghera AvyA ane sarva hakIkata kahI batAvI tyAre eka bIjAnA hAthamAM tAlikA vagADI hasavA lAgyA. satyabhAmAnI pharIthI paNa ThekaDI karavI ema vicArI kRSNa rukimaNune kahyuM ke tuM zveta vastra paherI divya alaMkAre paherI vanamAM rahelI lakSmInA maMdiramAM jA, huM pAchaLathI AvuM chuM. ema kahI rUkimaNIne AgaLathI mekalI kRSNa pAchaLathI gayA. lakSmInA maMdiranI aMdara jyAM lakSmInI pratimA hatI tenI AgaLa rUkimaNIne pratimAne AkAre ubhI rAkhI kRSNa zikhAmaNa ApI ke satyabhAmA AvI jyAM sudhI darzana kare tyAM sudhI jarApaNa aMga halAvIza nahi tathA eka maTakuM paNa mArIza nahi, barAbara pratimA sadaza thaI ubhI raheje. Ama karIne kRSNa satyabhAmAne jaI kahyuM ke tArI nAnI bena jevI hoya to cAla tane vanamAM batAvuM; Ama kahevAthI harSa pAmelI satyabhAmAM snAna karI aneka jAtanA vastro tathA alaMkAre paherI keTalIka sakhIone sAthe laI rathamAM besI vanamAM AvI pahoMcI. tyAre kRSNa kahyuM ke tuM snAnAdika karI sAmI rahelI lakSmInI mUrtinI pUjA kara,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTa teTalAmAM huM ghera jaI rukimaNIne ahiMyA teDI AvuM chuM. Ama kahI kRSNa te keI na jANe tema eka latAkuMjanI aMdara saMtAI gayA. satyabhAmA rathamAMthI utarI sakhI sahita maMdiramAM AvI tyAre satyabhAmAnI koIeka priya sakhI prItIkara vacana bolI ke, mahArANI? Apa snAnAdika phaLapuSpAdikathI A lakSmInI pUjA kare, kAraNa ke je AnI pUjA karI varadAna mAge te A mUrti abhiSTaphaLa Ape che. A vAta dvArIkApurInA sarva lokomAM prasiddha che. keTalAka rAjAo hAthI upara besI, keTalAeka rathamAM besI ane keTalAeka atibhakta kSatrie te pagapALA A mUrtinI pUjA karavA Ave che. yAdavanI strIo tathA gAmanA vepArInI strIe te pUjananI sAmagrI grahaNa karI pUjana karavA mATe dararoja Ave che, mATe tame A mUrtinI pUjA bhAvapUrvaka kare ke jethI tamArI IcchA pUrNa thAya. AvI hitabedhaka, priya sakhInI vANI zravaNa karI pitAnA vastrAbharaNAdika utArI nAkhI vAvamAM snAna karI puSpAdika laI pavitra va paheryA. maMdIramAM AvI mUrtinI pUjA karI kara joDI prArthanA kare che ke he jagadaMbA ! ApanI pAse huM prArthanA karI mAguM chuM ke mArA svAmI kRSNa mane vaza thAya tema A tamArA caraNamAM paDelI upAsikAne kare. mArAmAM kaI divyarUpa evuM banAve ke jeNe karI, rUpamAM IMdrANa samAna suprauDhA samAna navIna yauvanavALI rukimaNune jItI lauM, ItyAdika mArUM dhAreluM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya thaze te huM tamArI upara vizvAsa rAkhI 'jaLapAnane abhigraha dharI sadUbhaktithI tamArI aharniza pUjA karIza. AvI rItanA satyabhAmAnA vacana sAMbhaLatAM veMta ja kRSNa latAkuMjamAMthI nIkaLI hasatA hasatA satyabhAmAnI pAse AvI ubhA rahyA. AvelA kRSNane joI satyabhAmAnuM zyAma mukha thaI gayuM. hari bolyA ke priyA ! A rUkima. NInI pUjA karavI, AnI pAse varadAna mAgavuM, e tane yukta che, kAraNa, tArA karatAM rUpa lAvaNyamAM rukimaNuM adhika che tethI rUkimaNuM tAre pUjavA gya che, ane hamaNuM teM AnI pUjA karI che tenA prabhAvathI tane vaza the chuM. mATe jalanA abhigrahapUrvaka tAre AnI aharniza pUjA karavI. AvA vacana sAMbhaLI kepathI AkulavyAkula thayelI satyabhAmA kRSNane jema tema bolavA lAgI. are zaTha ! leka tane gopAla bAlaka kahe che, te vAta satyaja che. dvArikAnA rAjyabhoktA thayA paNa hajI tamArI bAlakanI ceSTA na gaI. govALanA bALake dudha pIne madenmatta bane che e lekamAM kahevata sAcI che. kapaTa karanArA, mahAmUrnAdhirAja kAryAkAya nahi vicAra karanArA gopAla bAlake strIonA TeLAmAM AvI DhaMgadhaDA vagara jema Ave tema bakavAda tyAre kRSNa hasI bolyA ke suMdari! huM jyAre tAre ghera AvyuM hatuM tyAre teMja mane mAyAmaya TharAvyuM hatuM, 1 darzana karyA paIja apANI levA 2 darzana pachI paNa pIje.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe meM A mAyA racI mAruM mAyAmayatva siddha karyuM. Ama sAMbhaLI hasatA hasatA sarve loke, svargavAsi denA vimAna samAna ramaNIya zrI dvArikAmAM gayA. jyArathI rUkimaNune lakSmI mAnI satyabhAmAe pUjA karI tyArathI rukimaNInuM lakSmI evuM nAma jagaprasiddha thayuM; kAraNa ke kRSNane mAnya hovAthI vizvamAM kema pUjApAtra na thAya ? AvI rIte mahopAdhyAya zrI ratnacaMdra kavi praNeta zrI pradyumna caritra mahAkAvyamAM rukimaNI pANagrahaNanuM varNana darzAvanAra ethe sarga saMpUrNa thaze. che. dharma badhuM ja Ape che. je joIe te badhuM ja Ape che. che che. ApaNane meLavatAM AvaDavuM jAIe. dharma svarganAM . * sAmrAjya Ape che ane mokSanAM zAzvata sukha Ape che. ? che ATaluM badhuM ApanAre dharma zuM mAnavajIvananAM sukhe na che Ape? Ape ja vizvAsa rAkhe e dharmanI mahAsattA che 4 upara nizcita bane e dharmanA sahAre.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaH sa. rukimaNa lakSmI evA apara nAmane pAmI kRSNanI sAthe AnaMdamAM divase gujAravA lAgI. jema varSARtumAM praphullita thayelI vanaspatine dekhI javAsA nAmanuM vRkSa taddana zuSka banI jAya che temaja AnaMda pAmatI rUkimaNIne joI satyabhAmA IrSAne lIdhe mRtaHprAya banI gaI eka divase tivettA atimukta nAmanA RSi bhikSA mATe rUkimaNInA ghara pratye AvyA. rUmiNI sahasA Asana uparathI uThI traNa pradakSiNA daI namI atisurabhi mAdaka vahorAvI pitAnA AtmAne lAbhayukta karyo. pramudita thayelA te munine rukimaNue pUchyuM ke, mahArAja ? huM Apane namratApUrvaka pUchuM chuM ke mane putra thaze ke nahi thAya, ane je thaze to keTale vakhata lAgaze, te Apa jarA vicArI kahe. A samAcAra satyabhAmAne jANa thatAM tarata ja te paNa rukimaNune tyAM AvI ane teNIe spardhAne lIdhe muni AgaLa te ja prazna pUchaye. rukimaNIe vinayathI modaka ApelA tethI tenI upara prasanna thaelA yatie rUkimaNI upara uddeza rAkhI kahyuM ke, bhAgyazALI udAra manavALI? mahApratApI, pitA samAna baliSTha putra tane thoDA vakhatamAM thaze ane te tAre putra neminAthanI pAse dIkSA laI thaDA vakhatamAM mukti pAmaze.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama kahI atimuktaka yati rukimaNInA gharamAMthI uThI cAlyA gayA. te saghaLI vAta sAMbhaLI rUkimaNI AnaMda pAmI. bhaviSyakAlamAM thanAra putra ratnane zravaNa karI kone pramoda na thAya? aSADha mAsamAM megha garjanA sAMbhaLI harSita thayelI mayurInI peThe, satyabhAmA muninAM vacana sAMbhaLI harSane lIdhe nAcavA lAgI. satyabhAmA pitAnI sakhI pAse kahe che ke munie te mane kahyuM che ke tane ceDA vakhatamAM putra thaze. rukimaNIe kahyuM ke putra tane thaze ema mane kaheluM vacana tuM kapaTathI tArI upara laI le tethI zuM thavAnuM? zAstramAM kahela che ke, zakuna, svapna, tathA nimitta e jene thayelA hoya tene ja phaLa Ape che, bIjAne phaLa maLatuM nathI. Ama belatI baMne kRSNanI sabhAmAM gaI. te samaye duryodhana rAjA kRSNane maLavA mATe Avyo hato. tyAre satyabhAmAM duryodhanane kahe che ke mAre putra tArI putrIne pati thaze. te pachI rukimaNa bolI, he duryodhana ! mAre putra tAre jamAI thaze. Ama baMne jaNI vAraMvAra kahevA lAgI tyAre duHsaha mahAsaMkaTamAM paDele duryodhana barobara vicAra karI bolyo ke tamArA bemAMthI jene prathama putra thaze tenA putrane huM mArI putrI ApIza. madenmata, vicAra vagaranI satyabhAmA belI ke, amArA baMnemAMthI jene putra prathama vivAha yogya thAya tenA vivAhamAM, vivAha yogya nahI thayelA putravALIe pitAnA mastakanA keza utArI ApavA.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 vivAdane nahI cheDatI rUkimaNI paNa tema ke, baladeva kRSNa tathA duryodhana e traNe jaNA sAkSI rahejo, kAraNa ke tameA satyavAdI che. kahI kholI A vAtamAM potAnA mukhamAMthI thuka nIkaLe tyAM sudhI mATI khume pADI akavAda karatI te be jaNI potAnI meLe svasthAnake gaI. zAstramAM kahyuM che ke - striyo mallAzca meSAzca kurkuTA mahiSAstathA // parasparaM yuddhamAnA nivartate svataHhi // z|| artha :-paraspara yuddha karavAmAM magna thayelA, strIcA, mallA, kukaDAo, ekaDAe ane pADAe yuddhamAMthI peAtAnI meLeja nivRtta thAya che. koI ce aTakAvelA aTakatA nathI. ghaNAka divaso gayA pachI eka divase rAtrinA sutelI rUkimaNIye svapnAmAM utsaMgamAM beTheleA siMha joyA. jAgrata thaI te pachI sutI nahIM, pAtAnA gharamAMthI nIkaLI kRSNanA gharamAM jaI sudhAsamAna vANI vaDe kRSNane jagADI zubha Asana upara besI rUkimaNIe sAraMgI samAna madhura dhvanI karI kRSNanI AgaLa potAnuM svapnuM kahyuM ke huM svAmina ! huM Aje ramya zayanamAM sutI hatI tyAre meM svapnamAM mArA utsaga para beThelA siMha joyo. tyArapachI huM tarata jAgI tamArI pAse AvI tamane jagADI A vAta kahI eTale vakhata thayA che. mATe Apa kaheA ke e svapnanuM zuM phaLa thaze ? kAraNa strIcA karatAM purUSA vizeSa jANanArA hAya che, mATe Apane huM pUchuM chuM.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vacana sAMbhaLI harSa pAmelA buddhizALI kRSNa kSaNavAra vicAra karI rUkimane kahyuM ke A svapnanA phalamAM tane mArA jevo siMha samAna parAkramI manohara putra thaze, mATe have tuM gharamAM jA ane have nidrA karIza nahi. kevaLa dharmanI kathA karaje. kRSNanA kahevAthI rUkimaNI manamAM bahu ja rAjI thatI thatI pitAnA gharamAM gaI. te samaye kaI mahaddhikadeva mahAzaka devalokamAMthI cavI rUkimaNInA udaramAM prApta thaye. A vAtanI satyabhAmAne khabara paDI tyAre satyabhAmAM paNa IrSyAne lIdhe kRSNanI AgaLa AvI belI ke, svAmin ! Aje meM svapnamAM tahasti je che te tenuM phala Apa kahe. A IrSyAne lIdhe kapaTa karI AvI che ema jANutA hatA te paNa satyabhAmAne sArUM lagADavA mATe kRSNa bolyA ke tane paNa mahAbaliSTha mahAparAkramI putra thaze. putra thavAnA vacana sAMbhaLI prasanna thayelI satyabhAmAM pitAne ghera gaI kAkatAlIya daSTAMtanI peThe satyabhAmAne paNa garbha rahyo. kame kame tenuM udara harSanI sAthe vRddhi thavA lAgyuM. rukimaNunA udaramAM puNyazAlI garbha avele tethI tenuM udara madhyama sthitimAM rahyuM. eka divase satyabhAmAe kRSNane kahyuM ke mahArAja ! rukimaNuM kahe che ke mane garbha rahyo che paNa te vAta beTI che. tenA purAvAmAM mArUM udara juo ane tenuM udara jue. kRSNa te puNyazAlI putranA lakSaNane jANatA hatA tethI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 khelyA ke he devI? satya asatyanuM phaLa samaya upara dekhAI raheze, kAraNa, keAkilanI parIkSA svaramAM ja thAya che paNa vaNuM thI nathI thatI. mATe je bhavitavyatA haze te banaze. AvI rIte kRSNa satyabhAmAnI sAthe vAtacIta kare che teTalAmAM AnaMda pAmatI, kRSNanI pAsethI dAna levA icchAtura thayelI, hune lIdhe peAtAnuM uttarIya vasra utarI gayuM tene paNa nahi jANatI, rUkmiNInI bhakta eka dAsIe AvI kRSNane vadhAmaNI ApI, ke he svAmin! hatuM eka kAraNa sAMbhaLe. rUkimaNIne sUrya samAna tejasvI putra janmele che. Ama vAta kare che teTalIvAramAM bIjI dAsI AvI te temaja khAlI, tarata ja trIjI dAsI AvI te paNu temaja belI. putra janma sAMbhaLatAM ja hu pAmelA kRSNe traNe dAsIne vastrAlaMkArAdika ApI prasanna karI. eka tA trikhaMDanA adhipati kRSNa jevA pitA, bIje vadhAmaNImAM putra janma ane trIne vaLI peAtAnI mAnIti rUkimaNInA prasava tyAM to dAna ApavAnI zuM khAmI rahe? te samaye peAtAne vA samAna lAgatuM A vacana sAMbhaLI ati manamAM du:khI thayelI, ganuM te maMdira, satyabhAmAne mahA kaSTathI putrane janma thayA; tyAre satyabhAmAnI dAsIoe paNa ekadama doDI jaI kRSNane vadhAmaNI ApI tyAre mahAsamRddhimAna kRSNe te dAsIone paNa ceAgyatA pramANe dAna Apyu. kavi kahe che ke bhavya jIvA? vicAra kare ke A samaye paNa dAna ApanArA kRSNe ja hatA. nivedana karavAnuM paNa ma
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra janma ja hatuM. ATaluM chatAM paNa satyabhAmAnI dAsIone rukimaNInI dAsIo karatAM ochuM maLyuM, mATe prANIo purUSArtha game teTale kare paNa draviNadika te bhAgya pramANe ja maLe che. megha pite dAtA che, cAtaka pakSI pote yAcaka che. zrAvaNa mAsa che, chatAM paNa tRSAtura thaelA cAtaka pakSIne eka paNa jaLabiMdu maLatuM nathI e kevI bhAgyanI khUbI? mATe jagatamAM bhAgyanI ja balihArI che. - zrI dvArikAdhipati kRSNa mahArAje te samaye keTalAeka kedi lekone choDI mUkyA, tathA samagra dvArikA nagarIne dhajA patAkAo vaDe alaMkRta karI. vadhAmaNI mATe AvelA asaMkhya lekene suvarNa dAna ApI kRSNa saMtuSTa karyA. aneka rAjAoe mokalelA azva gajAdika bheTa svIkAravA lAgyA. nIti zAstrane jANanArA kRNe pitAnA gAmamAM ATha divasa sudhI ghANI, gADAM joDavAM, ItyAdika adharma pravRtti aTakAvI tathA bIjA keTalAMka dhArmika kAryo karyA. have rukimaNane tyAM putra janma prathama thayuM che, tethI caMdramA samAna netra zItala karanAra putra ratnane jovA mATe rUkimaNane ghera prathama kRSNa gayA. sakhIe ApelA siMhAsana upara beThA. sUrya samAna ati tejasvI putra rUpa maNiyane joI pitAnA be hAthamAM laI kRSNa bolyA ke he bhAmini? kyArathI A bALaka mArA gharamAM Avela che tyArathI A gharanI sarva dizAo prakAzita thaI rahI che tethI A bALakanuM pradyumna evuM nAma pADuM chuM, ema nAma pADI bALakane ramADavA lAgyA. have pradhumnane pUrva bhavano vairI, dhUmaketunI peThe aniSTa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa ApanAra, devatAomAM adhama, dhUmaketu pitAnuM vera vALavA mATe rUkimaNIne veza laI kRSNanI AgaLa AvyA. kRNe te kSaNavAra ramADI rUkimaNIrUpa banelA dhUmaketunA hAthamAM seMpI dIdho. te deva te putrane laI te ja takSaNe aMtahita thaI gayo ane bhUmaMDalanA AbharaNa rUpa, aneka vizALa zilAothI bhUSita, vaitAdya parvata upara rahelA udyAnamAM gayo. tyAM jaI teNe vicAra karyo ke, A bALakane mArI nAkhyuM. vaLI vicAra thayo ke, ekadama A bALaka marI jaze, te mAruM kharUM vaira nahI vaLe, mATe kSudhA tRSAthI AkuLa vyAkuLa thayela tathA atyaMta rUdana karate, A mAro vairI bALaka, ghaNu vakhata sudhI duHkhI thaI thaIne mare tema huM karUM, ane ema karavAthI ja vairane badale vaLaze. Ama vicArI nirdaya te dhUmaketu, nirdhana purUSa pitAnA nidhine mUke tema te bALakane eka zilA upara mUkI cAlate thayo. paNa jenuM AyuSya prabala che te jIva kema mRtyu pAme? kavi kahe che ke, jema AkaDAnA rUne pavana uce nIce laI jAya che, tema jIva pitAnA kamarane lIdhe ja uMcI nIcI dazAne pAme che. temaja A bALakanA laghu karma hovAthI Aja bhavamAM mekSe javAnuM che tethI te bALaka mRtyu na pAmatAM ulaTuM tene zubha bhAgyane lIdhe je banyuM te sAMbhaLe. te ja vaitADhaya parvata upara rahelA meghakuTa nAme nagaramAM vidyAdharene adhipati kAlasaMvara nAme rAjA vimAnamAM besI kIDA karavA mATe nIkaLele, cAlatAM tenuM vimAna te bALakanI upara AvatAM khalita thaI acala (parvata) samAna acala
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayuM. calAvavA mATe ghaNoka yatna karyo tathApi jarA paNa tyAMthI calita na thayuM, tyAre kAlasaMvara vidyAre vimAna kuMThita thavAnuM kAraNa vicAryuM. paNa kaMI dhyAnamAM na AvyuM. ati khinna thaI gayelA te vidyAdharanI daSTi nIce paDatAM nIce rahela suMdara eka bALaka jevAmAM AvyuM. tarata ja te vimAna nIce utArI temAMthI nIce utarI te vidyAdhare puNya samuhanI mAphaka sukhajanaka, jenuM vizALa bhAla che tevA te bALakane potAnA kara saMpuTamAM upADI lIdhe. nirdhana purUSa suvarNAdikano nidhi hAthamAM AvavAthI jema ati harSa pAme che temaja putra vagarane kAlasaMvara rAjA, ravibiMba samAna tejasvI, pitAnA teje karI dizAone prakAzita karato te zreSTha bALaka maLavAthI ati harSa pAme. vidyAre te bALakane sAthe laI vimAnamAM besI pitAnA meghakuTa nagaramAM jaI putra vagaranI pitAnI kanakamAlA nAmanI patnIne te bhavya bALaka seMge. ane rAjAe gAmamAM evI vAta calAvI ke ATalA divasa kanakamAlA gUDha garbhavatI hovAthI rahela garbha koIne jANavAmAM AvatuM na hato. paNa have te spaSTa rIte tene garbha sarvane jANavAmAM AvyuM che ane nava mAsa pUrNa thatAM kanakamAlAne putra rUpa ratnane janma thaye che. ema kahI lokone samajAvyA ane te pachI AnaMda pAmelA rAjAe gAmamAM utsava karAvyo. keTalAka baMdijanone choDI mUkyA, AkhA gAmamAM AnaMdamahotsava thaI rahyo. sUrya samAna tejasvI hovAthI rAjAe lekamAM pradyumna evuM sArthaka nAma prasiddha karyuM. kavi kahe che ke guNa uparathI ja
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma pADavAmAM catura purUnI eka ja saMmati hoya che. te bALaka, pArjIta puNya prabhAve karI tyAM paNa mahApUjApAtra thaze. kAraNa ke, rane jyAM hoya tyAM ratna ja kahevAya che, paNa bIjA nAmathI nathI oLakhAtA. have zrI dvArikAmAM zI bInA banI te viSe jIjJAsu jananuM lakSa kheMcIye chIye. thoDo vakhata thayA pachI rUkiMmaNe kRSNane kahe che ke mahArAja ! mAre putra tame kone Ape ane te kyAM che? mane Ape eTale tene stanapAna karAvI nidrA levarAvuM. kRSNa bolyA ke hAMsI zuM kare che? meM te te ja vakhate tArA hAthamAM ja putra seMge hatA. rUkimaNI bAlI, have nAhaka mazkarI zuM kare che? A hAsya karavAno vakhata che ke? hAsya to samaya upara zobhe che, nahItara te hAsya viSatulya thaI paDe che, mATe hAsya cheDI de ane mane putra tarata sepe. Ama vAda karatAM banne jaNAe cotarapha tapAsa karatAM putra na maLe tyAre ati duHkhayukta thayAM. rukimaNuM te te ja kSaNe mUccha AvavAthI bhUmi para paDI gaI. dAsIoe tatkAla zIta pacAra karyo tyAre jarA zuddhimAM AvelI rukimaNI lAMbA savarathI vilApa kare che ke, are mAre putra kyAM che? are, mane prANathI paNa adhika priya mAre putra Apa. he deva! tuM jagatamAM sat purUSa kahevAya che te te A zuM karyuM? eka hAthe putrarUpa mANikya ApI bIjA hAthe kheMcI levuM e kAma tArA jevA sat purUSane karavuM ghaTatuM nathI. tuM jagatamAM dayAne samudra kahevAya che chatAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave vakhate tAzamAM dayAnuM eka biMdu paNa kema dekhAtuM nathI? kharekhara tuM nirdaya ja che. AvI rIte dIrgha svarathI rUdana karatI rukimaNIne joI bIjA purUSo paNa rUdana karavA lAgyA. sarvanA aMtaHkaraNe cheka sAgaramAM magna thaI gayAM. kRSNa mahArAje bALakanI tapAsa karavA mATe aneka anucarane mokalyA. te sarve anucare dareka sthaLe zodha karatAM kyAMya paNa patto na maLavAthI pAchA AvyA. eka satyabhAmA sivAya, zokAtura thayelA sarve lekene uThavuM, besavuM, cAlavuM, suvuM, khAvuM, pIvuM, ramavuM, hasavuM, ItyAdi keIpaNa kriyAomAM cena paDatuM na hatuM. putranAM janma samaye rAjya harSakAraka thayuM hatuM ane te ja rAjya Ave vakhate zekakAraka thaI paDyuM. kavi kahe che ke, bhavya jI! AgaLanA vegI purUSa saMsAranI AvI ja duHkhamaya sthitinI hRdayamAM bhAvanA karI te ja kSaNe parama vairAgya dazAne pAmyAM che. zakAtura thaI sabhAmAM beThelA kRSNane samudravijyAdika yAdave khinna thaI vIMTI besI gayA. je sabhAmAM gAyanadhvani tathA mRdaMgadhvani saMbhaLAte hatA te ja sabhAmAM A samaye prArabdhanA ge eka zekadhvani gAjI rahyo. AvA zokasamayamAM, pharatAM pharatAM nAradamuni AvyA. zokAtura banI sabhAmAM beThelA kRSNane joI muni pUche che ke, huM rAjana ! harSanuM kAraNa chatAM zeka kema? meM sAMbhaLeluM che ke kRSNa mahArAjanI strI rukimaNane putrane janma thaye che ema sAMbhaLI tArI sabhAmAM Avyo chuM. meM manamAM vicAra
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyo hato ke, Aja putranA janmadivase huM jAuM tethI mane Aje ati svAdiSTa miSTAnna maLaze. ema dhArI Avyo, tyAM te mArA nasIba joge A tArI sabhAmAM mane zeka sulabha maLyo. mATe he rAjana harSane badale zoka thavAnuM kAraNa zuM che te satvara kahe. kRSNa nAradane AdithI aMta sudhI sarva hakIkata kahI batAvI. tyAre nAradamuni belyA, A vAtano uttara je jJAnI heya te ApI zake. tevA mahA jJAnI, kAlatrayavettA purUSamAM agresara atimuktaka nAmanA RSi hatA paNa te kaSi kevalajJAna pAmI hamaNuM ja mokSe gayA, tethI have A bharatakhaMDamAM te jJAnI hAlamAM bIje kaI paNa nathI, ke jene jaI pUchuM. paNa prAvideha kSetramAM sImaMdhara svAmI che mATe tyAM jaI rukimaNanA putra saMbaMdhI vAtacIta pUchuM. kRSNa ! rukimaNa mArI ati bhakta che ane te rUkimaNI tamane meMja ApI che. mATe huM tyAM jaIne zedha karI sarva khabara lAvIza, mATe tame jarApaNa dilagIra na thAo. - hiMmata ApanAra tathA zekanAzaka AvAM nAradanA vacana sAMbhaLI harSita thayelA kRSNa tathA yAda karajeDI muninI prazaMsA kare che ke, amArA kula saMbaMdhI dareka kAryanI siddhi karavA Apa ja samartha che, tathA ItarajanathI duHsAdhya sarva kArya Apa ja kare che. ame sarva jANIe chIe ke A kArya paNa Apa ja karaze ane tame tamArA yaza diga vibhAgamAM prakhyAta karaze ityAdika vacano vaDe
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ $3 preraNA karAyelA nAradamuni vidAya thayA. nAradamuni prANavideha kSetramAM samavasarelA sImadhara prabhunI AgaLa AvI traNa pradakSiNA karI jagatagurUne praNAma karyAM. dezanA apAI rahyA pachI ceAgya samaye nAradamunie sImadhara prabhune pUchyuM ke, he svAmin ! kRSNanI rUkimaNIneA pradyumna nAme putra kAM che te Apa kRpA karI kaheA. tyAre sImaMdhara prabhu melyA ke, te puNyazALI putranA pUrva bhavanA kAge je hakIkata banI te sa` kahuM chuM te sAMbhaLe. pradyumnanA pUrva janmanA vairI nIca kRtya karanAra dhUmaketu, rUkimaNIne veSa paherI tyAM AvI kRSNunA hAthamAMthI te bALakane laI vaitADhaya paryaMta upara gayA, ane niya dhUmaketue mArI nAkhavAnI icchAthI te bALakane zilA upara mUkI dIdhA paNa e bALakanA A deha chello hovAthI tene koI paNa mArI zake tema na hatuM. je prANinuM AyuSya prabala che te prANInA parAbhava karavA mATe viSa, zastra, abhUkSA tathA pipAsA ItyAdika samatha thatAM nathI. tyAra pachI prAtaHkAlamAM pharavA nIkaLelA kAlasavara nAmanA rAjAe te bALa joyA ane pote laI lIdho. meghakUTa nAme moTA nagaramAM jaI teNe peAtAnI patnIne arpaNa karyo. te rAjAnI kanakamAlA nAmanI strI putra vagaranI hAvAthI te bALakane svaputravat pAlanapoSaNa kare che. bALaka paNa tyAM sukhI che, kAI jAtanI ciMtA nathI. tyAra pachI sarvAM sa Mdeha rUpa aMdhakAra samUhane nAza karavAmAM sUrya samAna, tItha pravartaka, kevalajJAnane lIdhe nikhila vastune jANanAra zrI sImaMdhara
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha4 prabhune punaH pUchavAnI nAradamunine utkaMThA thaI kAraNa ati svaccha darpaNane pAmI ka mANasa temAM svamukha na jue? citAmaNi pitAnA gharamAM AvavAthI ke mANasa sudhA sahana kare? gaMgA nadIne prApta thaI tRSAtura thayela ke mANasa te jalapAna na kare? temaja kevalajJAnIne samAgama karanAra kaye purUSa svasaMdehane na bhAge. he zreNika rAjan ! punaH A samAgama kyAM maLaze ema vicArI nArade pUchyuM ke svAmin ! pUrva janmamAM rukimaNInA putra sAthe dhUmaketunuM vaira thavAnuM kAraNa zuM hatuM vigere sarva hakIkta Apa savistara kahe. pradyumnane ane dhUmaketune pUrvabhava tyAre sImaMdhara svAmI madhura vANu vaDe kahevA lAgyA, he nArada ! gata janmamAM dhUmaketune pradyumna sAthe vaira thavAnA kAraNamAM sarva vRttAMta sAMbhaLa. jaMbudvIpamAM AvelA bharata kSetrane viSe magadha nAmanA dezamAM zAligrAma nAme eka gAma che te gAmanI bahAra aneka jAtinA vRkSonI zreNIthI virAchata manane AnaMdakAraka marama nAme eka udyAna che, te udyAnane adhiSThAtA, sAdhu lekenI bhakti karanAra tathA teonA upadezathI samyakatva dhAraNa karanAra tathA udAra mana rAkhanAra sumanasa nAme yakSa hato. te gAmamAM veda bhaNele tathA prakhyAta emadeva nAme brAhmaNa raheluM hatuM. tenI agnilA nAmanI strI hatI ane agnibhUti tathA vAyubhUti nAmanA be putra hatA. baMne jaNA svavidyAnA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 abhimAnane lIdhe Itara leAkeAne tiraskAra karanAra tathA yauvananA madathI chakelA hatA. eka samaye naMdivardhana nAmanA muni aneka munima`DaLa sahita te maneArama nAmanA udyAnamAM AvyA. gAmanA loko tyAM AvI munirAjane praNAma karI dharma zravaNa karI tenA bhakta thayA. naMdivarSoMna nAmanA muninI thatI A dhAmadhuma joI irSyAne lIdhe krodhAyamAna thayelA te be bhAIo tyAM AvyA. dezanA vakhate sava leAke ekAgra citte beThA hatA te samaye madonmatta te anne jaNAe naMdivardhanane kahyuM ke, "he sAthe! zAstro jANA che ke kema ? athavA te nahi jANavAthI mUDha ja che ? jo zAstro jANatA hA teA amArI sAthe vAdavivAda karavA taiyAra thAe nahIMtara maunavrata dharI ahIMthI palAyana thAe ane vRthA abhimAna rAkhI tamAre dhasa`panna A amArA gAmamAM koIne paNa khATe upadeza ApI chetaravA nahIM." nadina AcAye satya nAmanA potAnA ziSyane kahyuM ke, "A e mUkhadhirAjanI sAthe mAre khelavuM cit nathI. mATe tuM A bannene nirUttara karI akavAda karatA adha kara." AvI rIte thayelI AcAyanI AAnA zira upara caDAvI satya nAme RSi te brAhmaNane pUche che ke, "are brAhmaNA, tame kayAMthI AvelA che ?" tyAre agnibhUti ane vAyubhUti olyA ke, "zAligrAma nAme gAmamAMthI ame AvelA chIye." satya nAme munie kahyuM ke, "huM tamane ema nathI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchate paNa tamane kyA bhavamAMthI A purUSatva maLyuM che ema pUchuM chuM mATe je tamane te saMbaMdhI jJAna hoya te akhila nija vRttAMta kahI batAve." - Ama pUchelI gatabhava saMbaMdhI vAtanuM jJAna na hovAthI lajajAne lIdhe adhamukha karI teo maunavratane zaraNe thayA kAraNa ke mithyASTi purUSane pUrva bhavanuM jJAna kyAMthI ja hoya? te pachI avadhijJAnI satya muni bolyA, "he brAhmaNa, tame baMne jaNA pUrva bhavamAM A gAmanI sImamAM kevaLa mAMsa khAI pitAnI AjIvikA calAvanArA, eka ja mAtAnA putra ziyALa hatA. keI eka kheDute pitAnA kSetramAM carma rajaju mUkI hatI. varasAdane lIdhe A thaI gayelI te carma raju kSudhAtura thayelA te be ziyALa AvI khAI gayA. ati AhAra thavAthI te be ziyALa mRtyuvaza thaI A ja nagaramAM tame be bhAI rUpe jamyA che. prAtaHkAla thatAM te kheDute carma raju na dIThI, kheDuta ghaNe zeka karatA kare ghera AvI keTaleka kALe mRtyu pAmI pitAnA putrane ja ghera ja . anukrame karmanA kSayathI jAti smaraNa thayuM. te kheDute manamAM vicAra karyo ke hAla jene ghera mAro janma thaye che te te kharI rIte mAre putra thAya che, te huM tene pitA e zabdathI kema bolAvuM tathA hAla je mAtA thaI che te to mArA putranI vahu thAya che te tene mAtA e zabdathI kema bolAvAya tathA bIjA svajanAdikanI sAthe paNa pUrva saMbaMdhathI kema vartAya? mATe mauna rahevuM te ja zreyaskara che ema vicArI te kheDuta maMge thaye che. tamane vAta upara
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 vizvAsa na AvatuM hoya te tame tene ahiMyA teDI lAve. mArA kahevAthI te kheDuta mUkatva cheDI bolaze." Azcaryajanaka A vAta sAMbhaLI vismaya pAmelA leke te kheDUtane ghera jaI te mUMgA kheDutane laI munirAjanI AgaLa AvyA; satya nAmanA vyaSie kheDutane kahyuM ke, "tuM mauna vrata cheDI, A lekone vizvAsakAraka, pUrvajanmanuM tArUM vRttAMta kahI saMbhaLAva; tuM tArA manamAM dhArate haIza ke pUrvanAM vyavahAra karatAM sAMpratakALamAM thayele mAtApitAdikano vyavahAra ati viparIta hovAthI huM belIza nahIM, paNa ajJAnane lIdhe saMsAramAM bhramaNa karatA purUSone anekavAra pitA putra thAya che, mAtA putranI vahu thAya che, putranI vahu mAtA thAya che, ema ja A saMsAra cakranuM bhramaNa thayAM ja , kare che. mATe vairAgyavALA purUSoe A vAtamAM kaze paNa vimaya na kare." AvAM muninAM vacana zravaNa karI kheDute maunavrata choDI daI pUrvabhava saMbaMdhI sarva vRttAMta kahI batAvyuM. sarve leke A Azcarya joI AnaMda pAmI parama vairAgyane pAmyA. he nArada ! Ama pratyakSa te saMbaMdha jovAmAM Ave che ke purUSa vairAgyane na pAme? keTalAka lokee te samaye dIkSA lIdhI, keTalAka lokoe bAra vrata grahaNa karyA, ane keTalAeka leke niraticAra samyakatva pALavA lAgyA. te kheDute paNa te ja samaye dIkSA grahaNa karI. tyAra pachI lokoe mazkarI karatA tathA hAMsI karAtA te be brAhmaNe tyAMthI uThI pitAne ghera AvyA. pachI te baMnee vicAra karyo ke e munie ApanI bharI sabhAmAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbarU lIdhI che mATe ApaNe Aje rAtrimAM tenuM vera levuM. ema saMketa karI hAthamAM khaDaga laI be bhAIo udyAna AgaLa AvyA. tyAre te udyAnanA pAlaka sumanasa nAmanA cakSe te baMnene svavidyAnA prAbalyathI kASThanA putaLAnI peThe thaMbhAvI rAkhyA. prAtaHkAlamAM AvelA tenA mAtApitAe tathA anya lokee tevI dazAne pAmelA duSTabuddhivALA, agnibhUti vAyubhUtine joyA. tyAre pitAnA putranI A dazA jeI rUdana karatA tathA vilApa karatA tenA mAtApitAe yakSane praNAmapUrvaka prArthanA karI kahyuM ke, "A amArA be putrane choDI mUko." yakSe kahyuM ke, "duSTabuddhi A be jaNe hAthamAM taravAra laI munine khAsa mAravA mATe ja AvelA tethI ja meM ahiMyA thaMbhAvI rAkhyA che. te have te dumatIne huM kadApi choDuM tema nathI; te paNa tame tene choDAvavA Agraha kare che tethI huM kahuM chuM ke je A be jaNa sAdhu dharma aMgIkAra kare te temane choDI dauM, nahIM te vAta ja karaje mAM." tyAre tenA mAtApitAe kahyuM ke, "yakSarAja ! AnA jevA maMda prANIoe te sAdhudharma pALa bahu ja suduSkara che tethI A bene zrAddhadharma grahaNa karAvI cheDI mUke." Ama kahI pitAnA be putrane zrAddhadharma aMgIkAra karAvyuM, tyAre yakSe tene choDI mUkyA. sImaMdhara prabhu nAradane kahe che ke, "te divasathI agnibhUtie ane vAyubhUtie rAtrIjana tathA kaMdamUlAdika tajI dIdhuM. te baMnenA mAtApitA gurU kamI hovAthI ahaddharma aMgIkAra na karyo, arhaddharma. ArAdhavAthI tathA azeSa jatuone khamAvavAthI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ hae laghu karmavALA thayelA, agnibhUti ane vAyubhUti aMte mRtyu pAmI prathama svargamAM cha 59pama AyuSyavALA deva thayA tyArapachI te be deva pitAnuM AyuSya pUrNa thatAM prathama deva lekamAMthI eNvI hastinAgapuramAM ahaMdadAsa nAme vaNikanA pUrNabhadra ane mANibhadra nAmanA putra thayA te bhavamAM paNa jaina dharmamAM parAyaNa thayA, dharma kAryamAM prItivALA thayA tathA mahAvaibhavavALA, ane vidyA meLavanAra, paraspara prIti rAkhanArA, pitAnI bhakti karanArA, zuddha aMta:karaNavALA, zrAvakanA ekavIza guNothI saMpanna, ane jaina zAstranA rahasyanA jANa thayA. eka divase hastinApuranI bahAra rahelA udyAnamAM AvelA mahendra munine sAMbhaLI, bhaktithI AdracittavALA pUrNabhadra tathA mANibhadra rathamAM besI vAMcavA mATe cAlyA. cAlatAM cAlatAM mArgamAM eka cAMDAlane tathA eka zunIne (kutarIne) joI te beu upara te baneno parama prema tha. te viSe manamAM vismaya pAmatA pAmatA muninI AgaLa jaI traNa pradakSiNA karI, munine namyA. munie sudhAsamAna madhura bhASA vaDe kahelA dharmane bhaktipUrvaka sAMbhaLI, ati AnaMda pAmyA. dharma sAMbhaLI rAjAdika sarva leke gayA. pachI ekAMta sthaLamAM beThelA munine praNAma karI pUrNabhadra tathA mANibhadre pUchayuM ke, munimahArAja Apane vAMdavA mATe AvatA hatA, tyAre rastAmAM eka cAMDAlane tathA eka zunIne (kutarIne) joI te be upara amAre anupama prema thaye tenuM kAraNa zuM? kAraNa, e be nidita jAtimAM che
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ stabaka lAgyA ke, ke keIe. ane ame te uttama kuLamAM janmelA chIe tethI te upara prIti thavI na joIe, chatAM sneha thA mATe tenuM kAraNa kahe. A tene prazna sAMbhaLI maMdahAsyanI prabhA vaDe adharane stabaka (puSpanA guccha) samAna karatA mahekamuni amRtasadazA vacane kahevA lAgyA ke, mahAnubhAve ! sneha thavAnuM kAraNa sAMbhaLe. jagatamAM e niyama che ke keIne joI hRdayamAM thata prema niSkAraNa hatuM ja nathI. sakAraNa hoya che. jema cAlI AvatI sugadhareNuM AkAzamAM jaNAI Ave che temaja te prema, pUrva bhavano ja che ema be nayana tathA hRdaya kahI batAve che. he vaNikajane, A cAlatA bhavanI pahelAM gayelA. trIjA bhavamAM emadeva nAme brAhmaNa ane agnilA nAmanI brAhmaNa te bena tame veda bhaNelA ane lokomAM mAna pAmelA agnibhUti tathA vAyubhUti nAme putra hatA te bhavamAM tame zrAvakadharma pAmI prathama svarge gayA tyAMthI evI tame hAla zrAvaka jAtimAM janmelA che. midaSTi somadeva nAmane tamAro pitA mRtyu pAmI bharatakSetrane viSe AvelA zaMkhapuranA rAjAne jItazatru nAme putra thaye te sAte vyasanane sevanAra, aMtaHkaraNamAM mahA nirdaya, parastrIomAM adhikalaMpaTa, tathA madanmatta hite; agnilA nAmanI tamArI mAtA paNa keTaleka kALe maraNa pAmI e ja zaMkhapuramAM rahenArA samabhUti nAmanA brAhmaNanI rukimaNuM nAme patnI thaI eka divase rAjAne putra jItazatru te rUkimaNane joI tenA rUpathI mohita tathA ati kAmAtura thaze ane te vinA eka kSaNabhara paNa uThavA besavA,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 puramAM te rUpiyA somabhUtine zatrue rukimaNInA khAvA pIvA, zayana karavA, kIDA karavA samartha na thaye. kAmamUhita thayelA jItazatrue kaMI kapaTa racI samabhUtine samajAvI pitAnA aMtaHpuramAM te rUkimaNane rAkhI. chatazatrue rukimaNInI sAthe sahastra varSa sudhI kAmakrIDA sevI paraMtu te tRpta na thaye. svajIvitane kSaya thatAM maraNa vaza thaI tripalyopama AyuSka bAMdhI ghara narakamAM utpanna thaye. he pUrNabhadra! mANibhadra! paranArImAM laMpaTa thayelA purUSonI e ja gati thAya che. zAstramAM kahevuM che ke - rararakAro nAthadvArA prathamaM rimozana . parastrIgamanaM caiva saMdhAnAnaMtabhakSaNe // 1 // artha:-rAtribhejana, parastrIgamana, bera athANuM, tathA kaMdamUlAdikanuM bhakSaNa e cAra narakanA dvAra che. narakajanya aneka duHkhe sahana karI tyAMthI evI vanamAM mRga thaye. te mRgane vyAghe zara prahArathI mArI nAMkhe. punaH te kaI zeThane putra thaye. te avatAramAM pitAnA vyApAramAM zaThatA karavAthI mRtyu pAmI hAthI thaye. te gaja pitAne jAtismaraNa thavAthI anazana grahaNa karI aDhAramAM divase mRtyu pAmI tripalyopama AyuSyavALa vaimAnika deva tha. pitAne jAti garva thayAthI tyAMthI evI hAla cAMDAla thaye che. rukimaNuM paNa jAti garvane lIdhe aneka bhavamAM bhramaNa karI hAla zunI (kutarI) thaI che. te pUrNabhadra! mANibhadra ! AvI rItanA pUrva saMbaMdha lIdhe tene dekhavAthI tenI upara tamAre neha thaye che."
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 sImaMdhara svAmI nAradane kahe che ke, "huM nArada, AvI rIte mahedra muninAM vacana sAMbhaLI adbhudAsanA be putrAne jAtismaraNa thayuM. dharmAMnA mane jANanArA pUrNa bhadra tathA mANibhadra cAMDAla ane zunInI pAse AvI te baMnenA samagra bhava kahI batAvI dharmanA bedha ApavA lAgyA. Ave! uttama dharmo sAMbhaLI pratiSedha pAmele! cAMDAla te mAMsAdika niSiddha vastunA paccakhANa laI uttama zrAvaka thayeA. tyAra pachI eka mAsa sudhI anazana laI mRtyu pAmI naMdIzvaramAM mahA RddhivALA tathA sarvajJa dhama meLavanAra ati prakhyAta deva thayeA. pratimAdha pAmelI zunI paNa uttama zrAvikA khanI anazana laI mRtyu pAmI, za'khapuramAM sudanA nAme rAjaputrI thaI. he nAradamuni ! teja mahendrasuni A pRthvImAM vicaratA vicaratA keTaleka varSe punaH teja gajapuramAM samavasaryAM. adAsanA putrAne A vAtanI khabara paDatAM tarata ja muninI AgaLa AvI praNAma karI te bannee munine mAtA pitA saMbadhI hakIkata pUchI. tyAre teo hAlamAM zaMkhapuramAM che. vigere hakIkata munie kahI batAvI. A sAMbhaLI harSita thayelA te e khaMdhue za`khapuramAM jaI rAjaputrI sudanAne pUrvabhavA kahI batAvI dharmanA tatvAtatvamAM nipuNa karI. sudarzanA pratidha pAmI aMtima vayamAM dIkSA laI mRtyu pAmI svarganI gati pAmI. addiAsanA be putra te nizcaladhama ArAdhI samyak ArAdhanapUrvaka mRtyu pAmI prathama svargamAM jInapUjAmAM parAyaNa sAmAnika deva thayA; tyAM teNe ghaNA tItha'karAnAM paMcakalyANaka
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyA; ghaNeka kALe te be baMdhuo prathama svargathI evI hastinApuramAM vizvakasena bhUpatinA madhu tathA kaiTabha nAme putra thayA. je cAMDAla deva thaI naMdIzvaramAM gaye hatA te deva tyAMthI cavI aneka bhavamAM bhramaNa karI vaTapuramAM kanakaprabha nAme rAjA thaye. sudazanA tyAMthI evI aneka bhava karatI karatI kanakaprabha rAjAnI caMdrabhA nAme patnI thaI." "he nArada ! ghaNe vakhata thayAM rAjyapAlana karatAM vizvakasena rAjAne saMsAramAM vairAgya thavAthI pite rAjya gya thayelA madhu nAmanA jayeSTha putrane rAjyabhAra soMpI tathA kaiTabha nAmanA kaniSTha putrane yuvarAjyapada soMpI saddagurU pAse cAritra grahaNa karyuM cAritra rUDI rIte pALI sArI ArAdhanA karI viSyakasena devapaNane pApe." tyAra pachI aneka rAjyane vaza karI svataMtrapaNe rAjya karatA madhurAjAne sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, pallI dezane bhIma nAme rAjA ApaNA dezamAM AvI upadrava kare che. Ama sAMbhaLatAM mahA kevI thayelA mahA parAkramI madhurAjAe mahA sainya laI tenI upara caDAI karI. mArgamAM AvelA vaTapuranA kanakaprabha rAjAe bhejana vAstu nimaMtraNa karyuM tyAre zramAtura thayelA madhurAjAe vizrAma levA mATe tathA kanakaprabha rAjAne atyAgraha hovAthI te gAmamAM rahyA. kanakaprabha rAjAe tenAthI kaMI paNa abhISTa phaLa meLavavAnI icchAne lIdhe madhurAjAne saMtuSTa karavA mATe vividha bhajana sAmagrI taiyAra karI, madhurAjAne bhejana karavA besADyo. te
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaye pUrNa caMdrasamAna AnanavALI caMdrAbhA zRMgAra sajI hAthamAM paMkhe laI madhurAjAnI sevAmAM hAjara thaIbhojana karatA madhurAjA caMdrasamAna daSTine zItala karanArI caMdrAbhAne jeI kAmavaza thaye. temAM ja citta Asakta thavAthI madhurAjAne madhura vastunA svAdanI khabara paDI nahIM tathA khArI tIkhI khATI vastunuM paNa potAne bhAna na rahyuM. bhajana karI uThelA madhurAjAne teja samaye caMdrAbhAne grahaNa karavAnI IcchA thaI paNa nItimAM nipuNa maMtrijoe te atinidita karma karavA dIdhuM nahIM. te pachI kanakaprabha rAjAe vividha upahArethI madhurAjAne saMtuSTa karyo. madhurAjA tyAMthI AgaLa cAlI pallIpati bhImarAjAne jItI tyAMthI pAcho vaLI punaH vaTapuramAM AvyuM tyAre kanakaprabha rAjAe svAdayukta vividha bhajanathI bhajana karAvI ati uttama adhAdika vastu AdithI madhurAjAne saMtaSita karyo. kanakaprabha rAjAe ATalI sevA karI chatAM paNa caMdrAbhAmAMja Asakta thayele madhurAjA te strI vinA saMtoSa na pAme ane chevaTe madhurAjAe kanakaprabha rAjAnI AgaLa caMdrAbhAnI mAgaNI karI. kanakaprabha rAjAe kahyuM ke, mahArAja ! huM tamAre sevaka hovAthI AvI mAgaNI karavI tamane ghaTatI nathI, azva, gaja, gAmaDAM, nagara ityAdika je mArUM che te sarve tamArUM ja che emAM saMzaya nathI, paNa sevakanI strInI mAgaNI karavI te svAmIne gya nathI ane svAmInI te mAgaNI purI pADavI te sevakajanane regya nathI. kanakaprabha rAjAe ATaluM kahyAM chatAM paNa madhurAjA Akhare baLAtkArathI caMdrabhAne upADI cAlato
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 thayA. peAtAnI nagarImAM AvI madhurAjA caMdrAbhAnI sAthe arniza bhAge bhAgavavA lAgyA. kanakaprabharAjA peAtAnI strIne jora julamathI laI jatA madhurAjAne aTakAvavA nahIM samatha thavAthI atyaMta pAkAra karI ghelA banI gayA. zarIranuM bhAna na rahyuM, khelavAnuM bhAna na rahyuM, vastrAdikanuM bhAna na rahyuM, dareka gAmeAmAM AvI cauTAmAM bheA rahI peAtAnI strInA nAmanA pAkAra karavA lAgyA, aneka bALakAthI gherAyelA kanakaprabhu zerIe galIe bhamavA lAgyA. kevala tenA mukhamAMthI nIkaLatA caMdrAbhA ! caMdrAbhA ! caMdrAlA ! eTalA akSaro ja zravaNa gAcara thatA hatA. eka divase kaiTabha nAmanA baMdhu sahIta madhurAjA sabhAmAM beThela hatA te samaye eka purUSe AvI krIyAda karI ke, "mahArAja! mArI strI upara eka purUSa baLAtkAra karyo che mATe Apa tene khelAvI zikSA karo." rAjAe te pharIyAda sAMbhaLI parastrIgamana karanAra purUSane melAvI tenA nyAya karatAM karatAM ghaNA vakhata vyatIta thayeA; tyAre bhAjana samaya vyatIta thavAthI bhAjana vAste rAjAne khelAvavA caMdrAbhAe mokalelI dAsIe jaI rAjAne vinaMti karI ke, "mahArAja ! padhAro, bheAjana samaya thaI gayA che." Ama dAsInAM vacana sAMbhaLI nyAya karavA adhurA mUkI rAjA bhAjana vAste uDDI nIkaLyeA. bhAjananI sarva sAmagrI taiyAra hAvAthI rAja rasoDAmAM jaI jamavA beThA, tyAre caMdrAbhAe pUchyuM ke, "ATalA vakhata sudhI zuM karatA hatA ! A sarva bhojana
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItala thaI gayuM. jarA manamAM vicAra na hoya ke bhejana TharI jaze ?" tyAre madhurAjAe kahyuM ke, "kamala samAna netravALI caMdrabhA ! parastrI upara kaI purUSe baLAtkAra karele te saMbaMdhI nyAya calAvatAM calAvatAM ATale vakhata thaI gaye; hajI aDadhe nyAya thaye hatuM tyAM te bhejana vAte teDAvyo tethI te nyAya adhure mUkI, vAdI prativAdI janene tyAM besADI huM bhajana vAste ahiMyA Avyo chuM." he nAradamuni ! caMdrAbhAe vicAryuM ke bhejana tathA vacana avasara upara suMdara lAge che. mATe mAre bolavAne A samaya che ema dhArI caMdrAbhAe madhurAjAne pUchyuM ke, svAmina! baLAtkAra karI parastrIgamana karanAra te purUSa kyA daMDane prApta thaze ?" "caMdra samAna darzanavALI devI caMdrA! te julama karanAra te purUSanuM sarvasva haraNa karI laIza, tathA mastakanuM muMDana karAvI rAsabhA upara besADI tene AkhA nagaramAM pheravIza athavA te karatAM vadhAre anyAya haze te te purUSanuM liMga chedana thaze. he suMdarI ! parastrIgamana karavAmAM laMpaTa thayele purUSa AvI ugrazikSAnuM pAtra thAya che. mahA anyAya karanAra purUSone je zikSA na kare te ulaTe rAjA te pApathI lepAya che tathA jagatanI sarva maryAdAo tUTI jAya, mATe baMne jALavavA mATe rAjAe yogyatA pramANe purUSone tathA strIone zikSA karavI....! caMdrasamAna hAsya karanArI caMdrAmA jarA hasI madhurAjAne kahe che ke, "svAmin ! nItizAstra pramANe tamAre
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAe pati kanaka' ema bolo , cauTa mATe kaye daMDa Ave che te satvara kahe, kAraNa parastrIgamana karanAra purUSomAM tame te ziremaNi che. mATe parastrIgamana karanAra anya purUSo karatAM tame adhika zikSAne pAtra che. A vAtane jarA vicAra kare. madhurAja Ama sAMbhaLI pitAne vairAgya AvavAthI tathA lajajA AvavAthI kaI paNa uttara nahIM ApI punaH sabhAmAM cAlyA gaye. tyAra pachI eka divase gokhamAM beThelI caMdrAbhAe, bALakothI gherAyele, jema tema kudakA mArate, cauTAmAM ubhA rahI caMdrabhA caMdrAbhA ! ema bela vikala banI gayela pitAne pati kanakaprabha che. AvI karUNAjanaka avasthAne pAmelA pitAnA bharathArane joI ati khinna thayelI caMdrAbhA pitAne adhamAdhama mAnI dhikkAratI dhikkAratI pitAnA manamAM vicAra kare che ke, "are deva ! mArI zI gati thaze je mAro pati mArA viyogane lIdhe AvI vikala dazAne pAmele che, ne huM madhurAjAnI sAthe bhega bhegavatI mejamajA uDAvuM chuM! temAM koI divasa Ane vicAra paNa karatI nathI. he jIva! tuM kharekhara mahA pApI che. A mahApApanuM phala tAre avazya bhegavavuM ja paDaze." Ama dilagIra thaI pazcAtApa karavA lAgI. eka divase caMdrAbhAe madhurAjAne durdazA pAmele pitAne pati kanakaprabha dekhADyo tyAre tevI siMgha dazAne pAmelA kanakaprabhane joI madhurAjA vicAra kare che ke, "Ave anyAya karanArA mane dhikkAra che! strI purUSane viyega karAvavArUpa tathA parastrIgamanarUSa pApanuM zuM pariNAma Avaze!
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharekhara duHsaha pariNAma Avaze ja. AmravRkSa jema jema vRddhi pAme tema tema ati madhura thAya che ane huM te jema jema vRddha thatuM jAuM chuM tema tema amla (khA) thata jAuM chuM. A kevuM Azcarya che! are deva! mArI zI gati thaze." Ama pazcAtApa karatAM karatAM vairAgya dazAne pAmelA madhurAjAe kaitabhanA putrane rAjyAbhiSeka karyo. eka divase rAjA vicAramAM beThe hatA te samaye eka udyAnapAle AvI jaNAvyuM ke, "mahArAja! ApanA udyAnamAM vimalavAhana nAme muni padhArelA che mATe Apa tene vAMdavA padhAro." pitAne ati abhISTa muninuM Agamana sAMbhaLatAMja jene rema rema harSa thayA che te madhurAjA pitAne vadhAmaNI ApanArA udyAnapAlane amUlya AbharaNa vastrAdika ApI, saMtuSTa karI kaiTabhane sAthe laI gAjate vAjate RSine vAMdavA gaye. tyAM jaI savinaya bhaktipUrvaka munine vAMdI dharma sAMbhaLavA utsuka thayele rAjA kara joDI muninI sanmukha daSTi rAkhI beThe. he nAradamuni te samaye vimalavAhana nAmanA gurUrUpa meghe varasAvelA upadezarUpa jalathI rAjAnA hRdayarUpa pRthvImAM upazamarU5 aMkura pedA thaye, bhaviSya kALamAM je aMkuramAMthI sadA svAdiSTa tathA madhura nivRttirUpa phala nipajaze. ati uttama dhama zravaNa karI vairAgya raMgathI raMgAyelA madhurAjAe pitAnA kaniSTha baMdhu kaiTabha sahita, vimalavAhana gurUnI pAse cAritra grahaNa karyuM hajAra varSa sudhI tapa
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 . karI sadA dvAdazAMgIne pATha karanArA, bAla tathA glAni pAmelA sAdhuonI sevA karavAmAM tatpara rahenArA madhukaiTabha aMte anazana karI mRtyu pAmI mahAzukra devalekamAM sAmAnika deva thayA. kanakaprabha rAjA paNa traNa hajAra varSa sudhI vilApa karI maraNa pAmI tiSka devalokamAM virbhAgajJAnI deva thayeka tyAM paNa madhurAjA upara rahelA potAnA vairane jANe che paNa tyAM madhurAjAne dIThe nahIM tethI pitAnA AyuSyano kSaya thayA pachI tyAMthI cyavI, kanakaprabha manuSya bhava pAmI tApasa thayeka mahA kaSTakAraka tapa karI ati alpa trAddhivALe vaimAnika deva thaye; te samaye paNa madhurAja upara raheluM vaira vALavA samartha na thaye; pitAnuM AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI evI saMsAramAM aneka bhavamAM bhramaNa karatA karatA punaH tiSka lekamAM dhUmaketu deva thaye madhurAjAne jIva paNa mahAzukamAMthI evI ekAvatArI thaI kRSNanI patnI rukimaNunA udaramAM prApta thaye; jema pUrva dizA sUryane prakAzita kare che tema pUrNa samaye rUkimaNIne pradyumna nAme putrane prasava thaye. A vAtanI khabara dhUmaketune paDatAM rUkimaNane veSa laI rUkimaNInA gharamAM AvI kRSNanA hAthamAMthI te bALakane laI vaitADhaya parvata upara jaI mArI nAMkhavAnI IcchAthI tyAM zilA upara te bALakane mUkI dhUmaketu cAlyA gaye. he nArada ! te mekSe janAra che mATe te bALaka mRtyu na pAme paNa dukula zAmAM jema suteluM hoya tema sukhethI te bALaka zilA upara sutela che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ te samaye kAlasaMdhara nAme vidyAdhara vimAnamAM besI jate hite tenuM vimAna te bALaka upara AvavAthI cAlatuM aTakI gayuM. te vidyAdhare nIcI daSTi karI tyAre ati ramaNIya bALaka je. tarata ja te nIce AvI bALakane laI potAnA gAmamAM jaI kanakamAlA nAme pitAnI strIne bALaka seMge. putra vagaranI kanakamAlA paNa tenuM svaputra samAna pAlana sAya jaje tArA bALakane sImaMdhara svAmI kahe che ke, he nArada ! pUrvabhavamAM karelA karmane lIdhe sela varSa pachI rukimaNune pradyumnane samAgama thaze. zrI ratnacaMdra kavi praNita zrI pradyumnacaritra mahAkAvyamAM pradyumnanuM haraNa, nAradamuninuM AvavuM tathA nAradanA praznathI sImaMdhara svAmie kahela pradyumnanA pUrva bhavanuM varNana ItyAdi darzAvanAra pAMcame sarga saMpUrNa thaze. che priyajanone viga thatAM Akho AMsuthI ubharAya che ja che ne? hadaya apAra vedanA anubhave che ne? zA mATe? che priyajanone saMga nitya che ja nahIM! saMganI che anityatA ane viyAganI nizcitatA samajIne ja saMganuM che che sukha anubhave! te viga vakhate kalpAMta nahIM thAya che che ne saMgamAM bhAna nahIM bhUlAya !
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatha paNa na tyAra pachI saMzayarUpa parvatane vidAraNa karavAmAM vahyA samAna, vacananA atizaya guNothI virAjamAna, sarvajJa zrI sImaMdhara prabhune praNAma karI nArade punaH pUchyuM ke, svAmina ! kyA karmane lIdhe bAla ravi samAna tejasvI pitAnA putrane rUkimaNine sela varSa sudhI viyoga thaye? pUrva bhavamAM rUkimaNIe evAM zuM karma karela che te Apa kRpA karI kahe. daMtapaMktinI kAMtithI tarakta thayelA adharathI zubhatA jinAdhIza zrI sImaMdhara svAmI nArada RSinI AgaLa belyA ke, "he nArada ! A saMsAramAM prANIone saMpatti AvavI athavA viga thave, koI vastune bhega mala athavA bhegamAM aMtarAya thavo, A saghaLuM karmanuM ja pariNAma che. he munisattama! rukimaNIe je karma kareluM che te karma sAMbhaLa. saMzayarUpa pASANane chedavAmAM iMdranA vaja samAna vANI vaDe huM tane kahuM chuM." rUkimaNIne pUrva bhava A jaMbudvIpamAM AvelA bharatakSetrane viSe magadha nAmanA dezamAM lakSmI nAme eka gAma che te gAmamAM emadeva nAme brAhmaNa hato ane lakSmIvatI tenI priyA hatI. te lahamIvatI eka divase ramatI ramatI mayUranA madhura zabdothI gAjI rahelA udyAnamAM gaI udyAnamAM pharatAM pharatAM teNIe manora AkRtivALuM meranuM IMDuM dIThuM. jotAMja
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ // teNIne bahu Anada thayA. te lakSmIvatIe kukumavALA hAthe te iMDAMnA sparza karyo. hAtha ku'kumavALA hAvAthI te iMDu' lAla anI gayuM ne rAtAzane lIdhe tenI mAtAe "A iMDuM mArUM nathI" ema dhArI cheDI dIdhu. soLa ghaDI sudhI tenI mAtAe sevyuM nahIM. zIta ane tApane sahana karatuM. tyAM ja paDI rahyuM. tenA AyuSya yAgathI te samaye meghavRSTi thavAthI kuMkuma dhovAI gayu. ane jevA raMga hatA teve ja rahyo. tyAra pachI "A accu mArU che" ema ALakhI AvelI mAtAe te sevyu', keTaleka kAle te IMDuM maDhI pAMca jAtanA vaNu vALAM pichAne dhAraNa karanAra mAra thayA. lakSmIvatI brAhmaNI pAchI udyAnamAM AvI. krIDA mATe teNIe dInasvare pAkAratI tenI mAtA AgaLathI te khAlaka merane pakaDI peAtAne ghera laI jaI pAMjarAmAM pUrI dIdhA. te mAranA bAlakane uttama vastu khavarAvavA lAgI, svaccha jalapAna karAvavA lAgI, ane pote hAthamAM tAlikA mArI madhura svare gAtI gAtI tene nRtya zIkhavavA lAgI. karUNAjanaka svare rADo nAMkhatI tenI mAtA brAhmaNInAM AMgaNAne cheDatI na hatI. brAhmaNI tenI mAtAne vAraMvAra kADhI mUkatI hatI paNa te te tyAM AvIne ja ubhI rahetI hatI. eka divase mayUrIne bahu rADo pADatI sAMbhaLI lakSmIvatInI paDozamAM rahenArA leAkeAe lakSmIvatIne kahyuM ke, "are, pApI ! te A zuM pApanA dhaMdhA AdarelA che ? tane teA gamata thAya che ane AnI mAtA A vagara marI jAya che! jarA vicAra teA kara, jarA pApathI te bhaya rAkha. mATe jo tuM tArU
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArUM icchatI ho te jyAMthI A meranuM baccuM lIdhuM hoya tyAM jaI A meranAM baccAMne mUkI Ava." pADozI janonA Ama kahevAthI te lakSmIvatI brAhmaNa soLa mAsa thayA pachI tarata ja te meranA bAlakane pAMjarAmAMthI kADhI jyAMthI lIdhuM hatuM tyAM jaI mUkI AvI. tenI mAtA AvI maLI ane ati AnaMda pAmI pitAnAM baccAMne sevavA lAgI. kAraNa ke pitAnA putra upara keNa khuzI na thAya ? he nArada ! te brAhmaNIe soLa mAsa sudhI mAtA putrane dusaha viyega karAvavArUpa seLa varSanuM karma bAMdhyuM hatuM mATe teNIe A janmamAM potAnA putranA vigathI veThavA lAyaka te karma avazya bhegavavuM ja paDaze. zAstramAM kaheluM che ke, hasadbhirbadhyate karma rudadbhistacca bhujyate // yAdRzaM dIyate dAnaM tAdRzaM prApyate khalu // 1 // arthahasatAM hasatAM je karma baMdhAya che te karma retAM ratAM bhegavavuM paDe che ane jevuM dAna Ape tevuM ja phaLa maLe che. te pachI eka divase ati garviSTa thayelI lakSmIvatI patraracanAthI bhUSita karelA pitAnA mukhane nirmaLa darpaNamAM jotI hatI te samaye tene ghera bhikSA mATe zAMtinA samudra samAna samAdhiguma nAme kaSi AvyA. tyAre emadeva brAhmaNa uThI ulaTe sAdhune kahe che ke, mikSa rada (bhikSA Apa); te ja samaye kaI zraddhALu purUSe munine lAvyA ke, "mahArAja ! amAre ghera padhArI lAbha Apa." Ama
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ te purUSanA AgrahathI lakSmIvatInuM ghara choDI te purUSane ghera gayA. jharatA parasevAnA biMduvALuM, malIna vastrane dhAraNa karanArUM tathA ati kRSi muninA zarIrane joI cU cU karatI, na belAya tevA kaThera zabda bolatI lakSamIvatIe punaH AvavAnI zaMkAthI bAra baMdha karI dIdhAM. he nAradamuni ! muni upara Akreza karavAthI baMdhAyelA karma vaDe te lakSmIvatIne AkhA zarIramAM galatu keDha thaye; viSTAnA pAtra samAna asahya durgadhavALuM zarIra banI gayuM; zAstramAM cegi purUSoe kahyuM che ke - atyugra puNyapApAnAmihaiva phalamApyate // tribhirvarSe stribhirmAsai stribhiH pakSa tribhi dinai // 1 // atha-puNya athavA pApa ati ujha karelAM hoya te tenuM phaLa Aja bhavamAM traNa divasanI aMdara maLe che; te pahelA varga karatAM kaI halakAM puNya pApa hoya te doDha mAsamAM ja tenuM phaLa maLe che. bIjA varganA karatAM kaMIka ochAM puNya pApa hoya to tenuM phaLa traNa mAsanI aMdara maLe che; trIjA varga karatAM ghaNAM ochA puNya pApa hoya te traNa varSanI aMdara tenuM phaLa maLe che. munijananA tiraskAranAM phaLa rUpa dusaha vedanAne nahI sahana karI zakatI lakSamIvatI agnimAM praveza karI mRtyu pAmI rajakane ghera gardabhI (gadheDI) thaI ghaNe vakhata te avatAra bhagavI mRtyu pAmI zukaranI (suvaranI) strI thaI tyAM paNa cheDe vakhata jIvI mRtyu pAmI kutarI thaI te avatAramAM manuSyanuM AyuSya bAMdhI dAvAnala (vanane agnimAM baLI javAthI prANa tyAga karI bhRgukaccha
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 nAmanA puramAM macchImAranI putrI thaI; sAkSAt pApanA zarIra samAna ati durgaMdhI, bhasma samAna va vALA zarIrane dhAraNa karanArI thaI. peAtAnI putrInA zarIranI gaMdhane nahIM sahana karI zakatA tenA mAtapitA, lajajA cheDI daI phakta be traNa divasanI thayelI peAtAnI putrIne nadA nadInA tIra upara mUkI daI cAlatAM thayAM; narmadA nadInA tIra upara paDelI te chokarI daivayeAgathI pASaNu pAmI cuvAvasthAne pAmI; te yuvAna strI, jatAM AvatAM leAkeAne vahANamAM besADI nadA nadI utAratI hatI; peAtAnu peTa bharavA mATe te strI A udyoga karatI tyAMja rahetI hatI; eka vakhate zItakALamAM samAdhigupta nAme RSi tyAM AvyA; nA~dA nadInA taTa upara te muni kAyAtsaga grahaNa karI beThA; e ghaDI rAtrI gayA pachI ati zItathI pIDAtA tathA dhrujatA munine joI te DhImaranI putrIne dayA AvI ke, A muni AvI TADhane kema sahana karI zakaze ? ema vicArI te strIe te munine ghAsathI DhAMkI dvIdhA; tyAra pachI prAtaHkAla thayA tyAre muni kAcAtsaga mAMthI uThyA. te samaye DhImaranI putrIe AvI munine vAMdyA, tyAre munie dharmalAbha ApyuM; A strI dhama jANavA icche che ema dhArI munie te strIne dhArmika upadeza ApyA; dhArmika upadeza sAMbhaLI manamAM prasanna thayelI te strIe vicAyu ke puNyazALI A mahAtmAnAM koI vakhata meM dana karyAM che paNa mane te sAMbharatuM nathI, mATe mahAjJAnI A mahAtmAne pUchI jouM. Ama manamAM vicAra karI teNIe munine kara joDI pUchyuM ke, "mahArAja !
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apane meM kaIka vakhata joyA te che paNa mane tenuM smaraNa nathI AvatuM mATe Apa kaho." tene prazna dhyAnamAM laI munie tenA samagra pUrva bhava kahI batAvyA. "he DhImaranI putrI ! A tAruM zarIra pUrva bhavamAM sAdhunI niMdArUpa bAMdhelAM karmane lIdhe ja durgadhi thayuM che, kAraNa ke, sarva prANIonuM azubhAdika, pUrve karelA karmothI ja nipaje che." muninAM vacana sAMbhaLI jAtismaraNa thavAthI pitAnA sarva bhavone jotI te strI pote karelI muninI niMdAne niMdatI dUra ubhI munine khamAvyA te pachI kaMdamUlAdika AhArane tyAga karI uttama zrAvikA bana keTaleka samaye tyAM dharmazrI nAme sAdhvI AvyAM tyAre muni te sAdhvIne A zrAvikA seMpI pite vihAra karI gayA. te zrAvikA te sAdhvInI sAthe ghaNuM vakhata sudhI rahI; dharmazrI sAdhvI kaI eka gAmamAM gayAM ane gAmamAM rahenArA "nAgila" nAmanA zrAvakane te zrAvikA sAdhvIe soMpI; nAgila nAmanA zrAvake tene pitAnA gharamAM rAkhI; te zrAvikA te zrAvakane tyAM rahIne jInezvara mahArAjanI pUjA tathA ghaNuM upavAsa karavA lAgI; namaskAra maMtra gaNavA lAgI; pite karelAM duSkRta karmane pazcAtApa karatI hatI evI rIte dharma kAryamAM sadA tatpara thayelI te zrAvikA nAgila zrAvakane ghera bAra varSa sudhI rahI. aMte anazana laI prANa tyAga karI paMcAvana palyopama AyuSya dharanArI amyureMdranI mukhya paTarANI thaI tyAMthI vI kulinapuranA bhImarAjAnI rukimaNuM nAme putrI thaI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97. te rUkamaNI hAla kRSNa mahArAjanI mukhya paTaNI thayelA che; pUrva bhavamAM karelAM karmanA yogathI rukimaNI seLa varSa sudhI putrane viyegane anubhava lezeH seLa varSa pachI rukimaNane putrane samAgama thaze. A vAta niHsaMdeha che. he nArada ! jJAni purUe jJAnadaSTithI joyelI hakIkata lezamAtra paNa anyathA na thAya. mahAvIra bhagavAna zreNika rAjAne kahe che ke, he rAjana ! AvI rIte zrI sImaMdhara svAmInI madhura vANuM sAMbhaLavAthI sarva saMza dUra thaI javAne lIdhe ati prasanna thayelA nAradamuni sImaMdhara prabhune vAMdI, tyAMthI uThI, vaitAya parvata upara AvelA meghakUTapuramAM gayA. kAlasaMvara rAjA nAradamunine AvatA joI mastaka namAvI bhAvathI munine praNAma karI, zubha Asana upara besADI namratApUrvaka kahe che ke, "mahArAja ! Aje mAre kaI zubhano udaya thaye haze ke jethI ApanuM padhAravuM thayuM; huM Aje kRtArtha thayA chuM." nAradamunie paNa rAjAne kuzala samAcAra pUchayA. anya vArtAo karatAM karatAM muni bolyA ke, "he rAjana ! tArI kanakamAlA nAmanI paTarANane putra janma thaye che, ema sAMbhaLyuM che te te bahu ja sAruM thayuM huM paNa e bALakane joI khuzI thAuM mATe mane te bALaka batAve." | muninAM vacana sAMbhaLI kAlasaMvara rAjAe suvarNanA AbharaNothI suzobhita, aSTamInA caMdra samAna bhAlavALA pradyumna nAmanA bALakane laI AvI, muninA caraNamAM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ namAvyuM tyAre munie te bALakanA mastaka upara pitAne hAtha mUkI AzIrvAda Ape ke, "he vatsa! ciraMjIva raheje, mahaTe thaje ane tArA mAtApitAnA maneraze paripUrNa karaje, ane khuzImAM raheje." Ama AzIrvAda ApyA pachI kAlasaMvara rAjAe te putrane aMtaHpuramAM mekalAvyo. nAradamuni zeDe vakhata tyAM besI uThI nIkaLyA. aMtaHkaraNamAM AnaMda pAmatA, tathA kRtArtha thayelA nAradamuni zrI dvArikApurImAM AvI, zokAtura thaI karatala upara lamaNe rAkhI beThelA, yAdothI gherAyelA kRSNane joI sabhAmAM gayA. nAradamunine AvatA joI AnaMda pAmelA kRSNadika yAda Asana uparathI uThI AdarapUrvaka sAmA gayA. munine praNAma karI sarva yAda munine AgaLa karI sabhAmAM AvI pitapotAnA Asana upara besI gayA. muni paNa yogya Asana upara beThA. kSaNavAra mauna rahI nAradamunie zravaNa karavA utsuka thayelA sarva yAdanA sAMbhaLatAM, kRSNanI AgaLa sImaMdhara prabhue kaheluM pradyumnanuM sarva vRttAMta kahI batAvyuM. A vAtanI rUkimaNIne khabara paDatAM teNe dAsIne mekalI pitAne ghera munine bolAvyA. nArada rukimaNIne ghera gayA. rUkimaNue munine kahyuM ke, mahArAja, prathamathI sarva vRttAMta kahe, tyAre nAradamunie sImaMdhara prabhue kahelA rUkimaNunA lakSmIvatI ItyAdika sarva bhe kahI batAvyA, A sAMbhaLI rukimaNIe tyAM beThAM beThAM ja
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ sImaMdhara svAmIne praNAma karyA. soLa varSa pachI putrane samAgama thaze ema sImaMdhara svAmInA vacana sAMbhaLI harSa pAmelI tathA putra upara mahita thayelI rUkimaNuM vAraMvAra pitAnA putra saMbaMdhI samAcAra nAradane pUchavA lAgI, tyAre nArade kahyuM ke, "he putrI ! kAlasaMvara rAjAne tyAM rahelA tArA putrane meM joyA. che ane khuzImAM che. jema ke kAgaDInA mALAmAM rahelA bALakane pitAnA mALAmAM ja raheluM ja jANe che tema tyAM rahelA tArA putrane mArA gharamAM ja rahyo che ema huM jANuM. tuM te saMbaMdhI jarA paNa udvega nA kara. kanakamAlA tArA karatAM sarasa rAkhe che." Ama kahI nAradamuni gagana mAge cAlatA thayA. he zreNikarAjana ! nAradamuninAM manane saMtoSakAraka vacana sAMbhaLI harSa pAmelI rUkimaNI sImaMdhara svAmInuM dhyAna dharatI dharatI, tathA aharniza putranA samAgamanI rAha jotI jotI, dharmaparAyaNa thaI mahAmahopAdhyAya zrI ratnacaMdra kavie banAvelA zrI pradyumna caritra mahAkAvyamAM, rUkimaNIe pUrvabhavamAM karelAM karmanuM prazna, sImaMdhara svAmI pAsethI zrI dvArikAmAM nAradanuM AvavuM, zrI sImaMdhara svAmIe kaheluM pradyumnanuM vRttAMta kahevAthI zrI kRSNa rukimaNI Adi yAdavane saMtoSa pamADe, ItyAdi varNana darzAvanAre chaThTho sarga samApta thayo.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ utha saptama sa have kAlasaMvara rAjAne tyAM pradyumna kumAra, zukalapakSanA caMdranI peThe tathA udayAcala upara rahelA sUryanI peThe, pratidina vRddhi pAmavA lAgyA. lekonA lecanane caMdramAna zItala karanAra, tathA rUpa lAvaNyathI saMpanna pradyumana kumAre ATha varSanI vaya thatAM ja samagrakalAo grahaNa karI lIdhI. ema anukrame vRddhi pAmatAM pAmatAM rAjyogya avasthAne pAme. mArI rAjyagAdIne bhAvanAra tathA rAjya karavAne gya Aja kumAra che, mATe bIjAone te na ApatAM mAre te kevala A kumArane ja rAjya ApavuM ema kAlasaMvara rAjAnI IcchA thaI. he zreNika rAjA ! vidyAdharonA adhipati kAlasaMvara rAjAnI rUpasaudaryathI saMyukta pAMcaze strIo hatI ane te strIonA rUpasaMpanna putro paNa ghaNA hatA te paNa temAMthI ekane paNa rAjya ApavAnI IcchA na thatAM kevala pradyumna kumArane rAjya arpaNa karavAnI rAjAne IcchA thaI. kAlasaMvaranA bIjA putrone A vAtanI khabara paDatAM sarve bALako ekaThA thaI paraspara salAha kare che ke, "he baMdhuo! A vAtane vicAra kare, ane je kAMIpaNa udyoga ryA sivAya ema ne ema beThA rahezuM te kaI eka rajhaLate rajhaLate Avele tathA jenA kuLanI te khabara ja nathI ke kayA kuLane che ane kaI jAtine che te ati mUrkha pradyumna ApaNA rAtyane laI leze, te te ApaNe jIvatA chatAM mRtaprAya ja samajavA mATe ApaNe e bALakane kaI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 paNa upAyathI sahasA mArI nAkhe; paNa baMdhuo ! ApaNuM sarva karatAM te adhika baLavAna che tethI ApaNe tene baLathI te nahIM mArI zakIye paNa kapaTathI tene mAra." Ama salAha karIne sarva bALake pradyumna kumArane ThAra mArI nAkhavA mATe chala karavAmAM tatpara thayA. keTalAke te viSamizrita anna ApyuM paNa te te pradyumnane amRta samAna svAdiSTa thayuM. keI bALakee sutelA pradyumnanI zayyAmAM meTA sarpo nAkhyA paNa te te suMdara kusuma mALA samAna sukhajanaka thayA. te bALakoe pradyumnane mAravA mATe AvA seMkaDo upAya karyA paNa puNyAtmAthI pradyumnanuM talamAtra paNa buruM na thatAM ulaTuM zubha ja thayuM. pachI vajadaMTAdika bALaka pradyumnanI sAthe mitratA karI ramavA mATe pradyumnane sAthe laI vijyAddhagiri upara virAjatA jiteMdra bhavanamAM zrI jinanAyakone abhinaMdana karavA gayA. tyAM jaI sarva bALake zrI tIrthakarenI bhAvapUjA karI tyAMthI bahAra nIkaLI eka suMdara oTalA upara beThA. te bALakane parvatanA uMcA pradezamAM rahela ramya tathA ati uce eka kille jovAmAM AvyuM, tyAre vajI samAna kaThera hRdayavALo pradyumna upara duSTa vicAra dhAranAre sarva bALakamAM mATe vajamukha be ke, "baMdhuo , meM eka vRddha purUSanA mukhethI vAkya sAMbhaLela che te tame sAMbhaLe; je purUSa azakitapaNe A killAnI aMdara jAya, te purUSane nice apUrva arthanI prApti thAya che mATe tame
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10ra lAbha 1 la sarve ahIMyA ja beThA rahe ane huM ekalo ja temAM jAuM chuM." ema kahI vamukha javA mATe tatpara thaye. tyAre daMta paMktinI prabhAvaDe adharane vicitra raMgita karanArA vadane pradyumna vamukhane kahyuM ke, "he bhAI! A kAma te mane ja sepe. vajamukhe kahyuM, "anuja baMdha! bhale e kAma tuM ja kara, kAraNa ApaNe be te eka ja chIe. ApaNA bemAM kaI jAtane aMtara nathI, mATe je saMpattie tane maLI te mane ja maLI che. huM te ema ja sadA mAnuM chuM. mATe je tArI IcchA hoya te bhale khuzIthI jA." lAbha 1 le vizvamAM addabhuta caritra karanAra, udAra dila rAkhanAra, sAhasika ziromaNi pradyumnakumAra teone choDI daI temAM peThe; praveza karatAM ja harSane lIdhe pradyumna siMhanAda karyo, te killAne adhiSThAtA bhujagAsura nAme deva, hadayane kaMpAvI de tevA siMhanAdane sAMbhaLI kepane lIdhe lAlaceLa netra karato karato AvI che ke, "arere duSTa ? tuM keNa che, ke je tuM mArA gharamAM Avyo. are! mUrkha ziromaNi ! jema yamarAjAnA gharamAM javAnI IcchA tathA sarpanA zirapara rahelI maNi levAnI IcchA pitAne ja nAza karanArI che, tema mArA gharamAM praveza karavAnI IcchA paNa tevI ja samajavI. mATe tuM ahIMthI jIvate pAchA jaIza nahIM." A vacane sAMbhaLI pradyumna hasIne be, "jaLa vagara vRthA garjanA karatA zarada RtunA meghanI peThe baLahIna tuM vRthA bakavAda zA mATe kare che, ane jera hoya to yuddha kara."
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 jAmaNi 2 kapa aDA para vaja prahAra samAna pradyumnanAM vacana sAMbhaLI nahIM sahI zakato te deva ekadama yuddha karavA tatpara thaye; te beya jaNue paraspara be mahAmaa samAna ghaNe vakhata yuddha karyuM. mahA baLavAna pradyumnakumAre jItI lIdhele bhujagAsura deva Azcarya pAmI, naramAM ziremaNi samAna A purUSa koNa haze ema aMtaHkaraNamAM vicAra karatA karato madahIna thaI pradhumnanA caraNamAM mastaka namAvI be ke, "mahA purUSa! Apa A ramya siMhAsana upara besI vizrAMti le ane hRdayamAM camatkAra karanArI mArI vijJapti sAMbhaLo." jyAre deve Ama prArthanA karI tyAre manoramaNIya siMhAsana upara besI pradyumnakumAre kahyuM, "kahe ? Apa koNa che ? mArI upara prIti thavAnuM kAraNa zuM?" bhujagAsura deva karajeDI namratApUrvaka bebhe, "he prabhu ! Aja vijayAddhagiri upara pramadAnA alaMkAra samAna dedipyamAna laMkApura nAme pura che temAM rAjA kanakanAbha nAme ane rANuM nilA nAme hatAM. te baMne strI purUSa paMcendriya saMbaMdhI sukha bhogavatAM hatAM te samaye eka deva pitAnA AyuSyane kSaya thavAthI svargamAMthI evI te rAjAne tyAM putra paNe utpanna thaye; harSa saMpattine pAmelA kanakanAbha rAjAe zubha divase potAnA putranuM hiraNyanAbha nAma pADyuM. anukrame vRddhi pAmate te bALaka, kAmadevarUpa bhUpAlane kIDA karavA yogya, amadAjanenA manane AkarSaNa karanArA evA pAvana yauvanane prApta thaye; te avasthAmAM te kumAre zastrakalAo tathA zAstrakalAo samagra meLavI; jema
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiracanA kanakanA pitAnA putra munirAja 104 : nadIo samudrane jaI maLe tathA kaLAe caMdrane jaI maLe che temaja aneka bhUpanI putrIo AvI svayaMvarapaNe te hiraNyanAbhane varI. saMsAramAM virakta thayelA tathA vrata levA utsuka thayelA kanakanAbha bhUpAle rAjyagya thayelA putrane jANuM siMhAsana upara besADI potAnA putrane paTTAbhiSeka karyo. te samaye tenA gAmamAM vihitAzrava nAme munirAja AvyA; A vAtanI kanakanAbhane khabara paDatAM satvara muninI AgaLa jaI vaMdana karI tenI AgaLa bhAvapUrvaka vrata grahaNa karyuM. buddhizALI kanakanAbhe muninI AgaLa saMpUrNa dvAdazAMgInuM adhyayana karyuM; ghaNu vakhata sudhI ghora tapa tapI te muktimAM kAraNabhUta tathA zAzvatuM kevalajJAna pAme." tenA pachI nItizAstravettA hiraNyanAbha rAjA potAnA pitAnuM rAjya pAlavA lAgyA. eka divase gokhamAM beThelA hiraNyanAbhe aneka vidyAne jANanAra mahA samRddhimAna cAlyA jatA koIeka daityarAjAne joI manamAM vicAryuM ke, mArI rAjyanI saMpattine dhikkAra che ane vidyAhIna mane jIvavA karatAM maravuM vadhAre uttama che. mATe huM A rAjyane thApaNanI mAphaka nAnA baMdhune seMpI gahana vanamAM jaI te vidyAo sAdhu jema yati purUSa viSayane vazya kare che tema huM paNa sarva maMtrone vazya karUM. Ama manamAM vicAra karI pitAnA anuja baMdhune rAjya soMpI siddha vanamAM jaI dhAreluM kArya satvara siddha karyuM. hiraNyanAbha rAjA sarva vidyA tathA sarva maMtro siddha karI pitAnI nagarImAM utsavapUrvaka Avyo. pitAnA bhAI pAsethI rAjya laI vidyA maMtranA pratApathI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 mahA baLavAna te rAjAe ghaNA vakhata sudhI rAjya karyuM. vRddhAvasthAmAM pitAne vairAgya thavAthI putrane rAjya bhAra zeMpI trata grahaNa karavA utsuka thayela hiraNyanAbha zrI naminAthane vAMdavA mATe cAlyo. naminAthanI AgaLa jaI vAMdI tathA vacanAmRta sAMbhaLI adhika vairAgya thavAthI rAjAe naminAthanI AgaLa vrata levAnI mAgaNI karI. tyAre zrI naminAthe kahyuM ke vrata grahaNa karavAnI IcchA hoya to temAM jarA paNa vilaMba na kara. je kAle kArya karavAnuM hoya te Aje ja karI le, kAraNa ke mananA pariNAma kSaNavAramAM badalAI jAya che. mATe je kArya karavAnuM vicAra je samaye thAya te kArya te samaye karI levuM ucita che." pahelAM ja rAjAne vata grahaNa karavAnI IcchA thaI hatI temAM naminAthe puSTi karI tethI rAjA te grahaNa karavAmAM vizeSa utsuka thaye. naminAthane praNAma karI rAjAe prArthanA karI, "he prabho ! mane Apa vrata Apo" AvI rIte vatanI mAgaNI karatA hiraNyanAbhane joI vidyA tathA maMtra ApanAra deve kahyuM ke, mahArAja ! Apa te bhavane mUlataH ucheda karanArI dIkSA le che te he nAtha ! A anAtha mArI zI gati thavAnI? jema tame rAjya putrane seMpI dIdhuM temaja mane paNa kaI yogya purUSane sepI pachI tamAre dIkSA levI ucita che. matalaba ke mAre adhipati karI pachI dIkSA le." "AvI rIte vidyAmaMtranA adhipati deve kahevAyelA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 hiraNyanAbhe zrI naminAthane pUchayuM ke, "mahArAja ! mane vidyA tathA maMtra ApanAra A deva che, te ATalA divasa sudhI te huM tene svAmI hatuM ane have to dIkSA laIza tyAre A prabhu vagarane thaI jaze. mATe Apa vicArI kahe ke bhaviSyakAlamAM A devane prabhu keNa thaze ?" zrImAna naminAtha prabhu bolyA ke, "rAjan sAMbhaLa. Aja bharatakSetramAM bAvIsamA neminAtha nAme tIrthakara thaze. tathA vasudevane putra kRSNa nAme navamA addhacakravatI thaze, tenI rUkimaNa nAmanI patnIthI utpanna thayele mahA baLavAna mahA sAhasika tathA bhAgyazALI pradyumnakumAra te killAmAM AvI vidyA maMtrAdhipati devanI sAthe saMgrAma karI devane jItI leze te kumAra A devane svAmI thaze." naminAthanI vANI sAMbhaLI pramoda pAmelA hiraNyanAbha maMtrAdhipa devane kahyuM, "tuM A killAmAM ja rahe. je purUSa A killAmAM AvI tArI sAthe mahA yuddha karI tene jItI le te purUSane tAre svAmI jANu. mArI AjJAnI peThe te svAmInI AjJA tAre zira caDAvavI." Ama kahI hiraNyanAbhe cAritra lIdhuM. dvAdazAMgano pATha karI, ghera tapa tapI, ghAti karmone nimaeNla ucheda karI te pavitrAtmA puNyazALI hiraNyanAbha bhUpAla zivapada pAmyA. paraMparAgata bhujanAsura deva pradyumnane kahe che, "he svAmin ! maMtragaNuno svAmi huM te divasathI svAminI rAha jete jete A killAmAM raheluM che. jenA darzanane cirakAlathI cAhate hatA te Apa Aja bhAgya yoge mArA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 nayanane amRtane pAraNuM samAna padhAryA che. mATe svAmina! maMtragaNu, nidhi, koza tathA ratnAlaMkArAdika grahaNa karI A tamArA sevakane kRtArtha kare." Ama kahI te deve be kuMDala, uttama hAra tathA bIjAM amUlya AbharaNe ApI kumArane bhUSita karyA pachI kara saMpuTa karI namratApUrvaka kahyuM ke, "mahAbhAga ! zrI naminAthe kahelA tame mArA AjathI svAmI che-prabhu che-adhipati che ane huM AjathI tamAre kiMkara chuM mATe mArA jevuM kArya pharamAvI A sevakano janma saphaLa kare." tyAra pachI pradyumnakumAre kahyuM ke, "tuM mAro uttama sadda che mATe tuM mArA kahevA mujaba ahIMyA ja rahe, ane koI kArya prasaMge huM tAruM smaraNa karI tane belAvuM tyAre kSaNa mAtra paNa vilaMba na karatAM tAre satvara mArI AgaLa hAjara thavuM." Ama kahI tenI rajA laI praphullita thayelA gAla tathA nayanavALa tathA calAyamAna be kuMDalethI bhavya lAgato pradyumnakumAra te killAmAMthI bahAra AvyA. have jina maMdiranI bahAra beThelA vamukha Adi bALakoe ghaNe vakhata thatAM paNa pradyumna na AvavAthI vicAryuM ke, pradyumna atyAra sudhI AvyuM nahIM tethI nakkI te marI ja game che mATe cAlo ApaNe have sukhethI ghera jaIe. Ama vicAra karI manamAM ati harSa pAmelA te bALake ghera javA taiyAra thAya che teTalAmAM kusumAdikathI pUjA thaelA, aneka amUlya AbharaNethI bhAsura cAlyA AvatA pradyumnane joye. jemAM vAra ja sarve bALako kapaTathI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 neha batAvatA kRtrima vacana premathI bolyA ke, "are bhAI! atyAra sudhI tuM kyAM hato? tyAM ATale badhe vakhata kema lAge? amArA te ahIMyAM prANa uDI gayA; bhAI, bela, zuM hakIkata banI." Ama kuTilArothI dUSita te bALakanI AgaLa niSkapaTI pradune sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI ane pahele amUlya lAbha pAmI khuzI thaye. lAbha 2 je sarve bALake maLI ramavA sArU AgaLa cAlyA. tyAM eka guphA AvI te joI vajamukha be, je purUSa A guphAmAM jAya te mahA bhAgyazALI purUSa aneka siddhi meLavI Ave, mATe huM guphAmAM pasuM chuM, ane tame huM AvuM tyAM sudhI ahIMyAM ja beDA raheje." A vAta sAMbhaLI punaH lAbha meLavavAnI abhilASA rAkhatA rukimaNunA putre kahyuM, baMdhu vajamukha ! tame pite ja mane javA AjJA Ape, A guphAmAM te huM ja jaIza ane tame ahIMyAM beso." tyAre vamukha bolyo, "bhAgyazAlina ! bhale, IcchA hoya to khuzIthI tuM ja jA, tane saMpatti maLaze e mArI ja che, huM to ema ja dhAruM chuM." Ama kahyA pachI, manasvI tathA eka sAhasanI ja sahAyatA lenAro pradyumnakumAra potAnA gharanI peThe niHzaMkapaNe te guphAmAM paThe. temAM keTaleka dUra game tyAre eka ramya sthAna AvyuM. te sthaLamAM eka khAlI siMhAsana paDeluM hatuM te siMhAsana upara nirbhayapaNe besI kRSNa putre siMhanAda karI AkhI guphA gajAvI
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 mUkI. pratidhvanine lIdhe bamaNI garjanA karatA AvA advaita siMhanAdathI kSaNavAramAM jAgela, kedhane lIdhe lAlacoLa netravALo rAkSasa, "mArA gharamAM maravA mATe bolAvyA vinA A mahAmUkha keNu Avelo che? ema belata khullI taravAra laI rUkimasutane mAravA mATe satvara AvyuM. pradyumna paNa kadhathI lAla netra karI deDI tene hAtha pakaDI tenA hAthamAMthI taravAra laI lIdhI. dADha pADI nAkhavAthI baLahIna thayelA nAganI peThe pitAnA hAthamAMthI khaDaga javAthI baLa rahita te rAkSasa zuM kare? te samaye teNe vicAra karyo ke, keIthI paNa nahIM jItAyelA mane jItI lenAra A keI paNa mahAtmA have joIe, mATe mAre te AnI kharekhara pUjA ja karavI ucita che." Ama vicAramAM catura e rAkSasa pAse AvI praNAma karI belyo, "mahAbhAga ! mArA aparAdhane kSamA kare. ApanI pAda rajane sparza thavAthI mArUM ghara Aje pAvana thayuM tathA Aje siMhAsana paNa saphaLa thayuM, ke je sihAsana upara siMhasamAna Apa beThA." Ama kahI te rAkSase sthUla muktAmaya, nirmala amUlya hAra pradyumnanA kaMThamAM paherAvyo. caMdra samAna veta be cAmara, caMdramaMDala samAna eka chatra tathA rAjAne yogya umadA vacce tathA AbharaNo, maNijaDita suvarNane eka mukuTa, kadApi na karamAI tevA puSpanI mAlA ItyAdika vastuothI kumAranI pUjA karI, vaza thayelo rAkSasone adhipati vANIthI satkAra kare che ke, "he nAtha ! huM Apane dAsa chuM mATe A dAsane pharamAve te kArya karuM."
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 pradyune kahyuM ke, "tuM AjathI mAre ja mahAbhaTa che mATe A mArI guphAnI rakSA karanAra tarIke tuM ahIMyAM sukhethI rahe." Ama kahI pradyumna cAlatA thayA tyAre pitAne vaLAvA mATe pAchaLa cAlyA AvatA te rAkSasane mahA AdarapUrvaka pAcho vALI pradyumna guphAnI bahAra nIkaLyo. AvatA kRSNaputrane joI IrSAyukta thayelA, khalanI peThe moDhe mIThuM bolatA ane hRdayamAM krUratAthI bharelA te bALake vinayapUrvaka hakIkata pUchavA lAgyA. mukhamAM tathA hRdayamAM IllusamAna madhura bhAvavALA harinA putre teonI AgaLa pitAne jaya nivedana karanArI sarva vArtA kahI batAvI; AvI rIte bIje lAbha meLavI adhika adhika harSa pAmate pradyumnakumAra vajamukhAdika baMdhuonI sAthe krIDAmAM tatpara thaye. lAbha 3 jo ramatA ramatA te bALake eka nAgadevanI guphA AgaLa AvyA. tyAre mahAkapaTI vajamukha mAyA karI che, je mANasa A guphAnI aMdara jAya te purUSanI sarva kAmanAo paripUrNa thAya, e kAraNathI huM guphAmAM jAuM chuM ane tame ahIMyAM ja besajo." tyAre pradyumna kahe che ke, "he bhAI ! udAra dilane Apa jarA mArI upara kRpA karI mane javA AjJA Apo." tyAre kiMpAkanA phalanI peThe aMdara duSTa ane mukhamAM mIThA lAgatA vamukhe guphAmAM javA viSe daDha Agraha karAvI javA AjJA ApI. puNyarUpa mitranI sAthe pradyumanakumAra vegathI mallanI
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 peMTha bhujA Thakata guphAmAM gaye; jatAM jatAM guphAmAM eka sabhAgRha AvyuM tyAM jaI atyaMta bhujA ThekI tenA pracaMDa zabdathI gheranidrAmAMthI jAgI uThele eka mahAna nAga, "are tuM keNa che? ema bolato AvI kumArane kahe che ke, "are duSTa ! durAcAra ! kema te jAte maravA dhAre che ke zuM? jethI tuM sarva nAganA adhipati mArA nivAsasthAnamAM Avyo ?" AvAM vacana sAMbhaLI kedhayukta thayelA pradyumna te nAgane kahyuM ke, "huM te nAnuM bALaka chuM tethI huM maravA Icchato nathI, paNa tuM te maravA icchate ja haIza, kAraNa ke tuM vRddha thayuM che, ane tethI ja tuM mArI sAthe niraMkuzapaNe bake che. mATe tane yamarAjAnA gharane atithI karI huM tArI icchA pAra pADIza." AvI vacana yuktithI ja saMtoSa pAmele nAga be ke, "vatsa! A vAkyaracanAthI ja meM tArUM sarva vaMzAdika jANuM lIdhuM; he mahA bhAga ! A tArA sAhasathI tathA caturAIbharelA vacanathI huM raMjita thayela chuM, mATe huM je vastu ApuM te tuM kRpA karI grahaNa kara." Ama kahI te nAge jemAM pitAnI IcchA mujaba nidrA laI zakAya tathA jAgI zakAya tevI eka zamyA tathA vaNA ApI tathA potAne gRharacanA karavAnI IcchA thAya te ja kSaNe gRha nirmANa karI zakAya tevI eka vidyA pradyumnane ApI. pachI hAtha joDI nAga bolyA ke, "mahArAja ! huM ApanI AjJA uThAvanAre dAsa chuM. mArA jevuM kAma pharamAvI mane kRtArtha karazo ema AzA rAkhuM chuM."
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 AvI rIte te nAge satpadArthothI tathA madhura vANIthI satkAra karAyele rukimaNuM putra te guphAmAMthI bahAra nIkaLI te bALakane maLe; IrSAyukta aMta:karaNavALA te bALako kutUhalathI adhika adhika pUchavA lAgyA tyAre pradhumane paNa pitAnA zubha bhAgyanA udayasUcaka sarva vRttAMta kahI jaNAvyuM. AvI rIte te kumAra trIje lAbha meLavI bALako sAthe kIDAmAM Asakta thaye. lAbha 4 thI ekasarakhA vezavALA tathA esarakhI vayanA e bALake aneka kIDAothI ramatA ramatA jarA dUra gayA tyAre dUra rahelI eka vAva joI khala vajamukha belya, "je purUSa A vAvamAM nirbhayapaNe yathArUci snAna kare te purUSa, svargamAM rahenArI pramahAjanane vaza karanAra rUpa pAme tathA A tIrthanA prabhAvathI te purUSa sarva saMpattionuM nivAsasthAna thAya che." vajamukhanI AvI lAbhabedhaka vANI sAMbhaLI sarala buddhine te pradyumna jema gaMgA nadImAM mahAna gaja paDe tema eka sAhasarUpa sakhAne sAthe snAna mATe te vAvamAM paDyo. jema marAla be pAMkhethI mAna sarovarane tare tema pradyumna te vAvamAM be bAhu vaDe tarI IcchA mujaba kIDA karate hate. jala kIDAne dhvani sAMbhaLI deDI Avele te te vAvane adhipati deva bolavA lAgyuM ke, "arere ! A keNa purUSa potAnI deha dheI A mArI vAvane malIna kare che! kharekhara A mArA khaDagathI akAla maraNa pAmI tuM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 durgatimAM ja javAno che !" Ama bolate kumAranI AgaLa AvyuM tyAre aneka zatruono saMhAra karanAra rukimaNuM putre kahyuM ke, "are ajJAni ! phekaTa bakvAda zuM kare che, baLa hoya te AvI jA sAme." Ama kahI mahAbaLavAna rUkimaNuM putre tenA hAthamAMthI taravAra kheMcI lIdhI. pitAnI baLarUpa pAMkha kapAI javAthI baLahIna thayelA pakSInI peThe khaDaga harAI javAthI nirbala thayela te deva pachI zuM karI zake ? AvA adbhuta parAkramane joI cittamAM camatkAra pAmele te deva aMjalIpUrvaka praNAma karI belyA, "he mahA purUSa ! A vAvamAM snAna mATe AvelA aneka purUSane prANa mukta karyA che paNa tamArA je satya parAkramI bIje koI paNa purUSa meM hajI sudhI je nathI. zAstramAM kaheluM che ke - ahayo bahavaH santi bhekabhakSaNatatparAH // eka eva sa zeSA'hirdharitrIdharaNakSamaH // 1 // atha-deDakAMonuM bhakSaNa karavAmAM tatpara te ghaNuM sape che paNa samagra bhUmaMDalane dhAraNa karavA samartha to eka zeSanAga ja che. AvI rIte ghaNe vakhata stuti karI deve pradyumanane mIna dhvaja (mAchalAnA cinhavALI dhajA) Ape, jene laI traNe jagatamAM pradyumnanuM "mInavajaevuM nAma prakhyAta thayuM. aneka jAtinA pothI pUjAyela tathA dikane surabhi karate pradyumnakumAra hAthamAM mIna dhvajane laI vApIthI bahAra
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 nIkaLe. cAlyA AvatA kRSNa putrane joI jamukhAdika bALakonAM netro IrSAthI dagdha thayAM, ane pradyumnakumAra AvI rIte ce lAbha meLavI te bALakonI sAthe aneka kIDA karavA lAgyuM. lAbha 5 me vAyunI peThe ati caMcala te bALake jyAM tyAM bhamatA AgaLa gayA tyAre jarA dUra rahele baLatA agnino eka kuMDa Avya; te joI vimukha kahe che ke, "he baMdhuo! AgaLa ApaNuM vRddha purUSa kahI gayA che te sAMbhaLe; je purUSa jarA paNa vicAra karyA sivAya A agni kuMDamAM pase te purUSa agnithI nirmaLa thayelA suvarNa samAna anadhara rUpa pAme tathA te purUSane deha anya agnithI paNa na baLe." Ama sAMbhaLatAM veMta ja mahA sAhasI kumAra te agninA kuMDamAM paDyo; jema jaLamAM snAna kare tema tApathI baLavAnI nahIM zaMkA rAkhate te kumAra agnimAM snAna karavA lAgyA. te samaye te kuMDane adhiSThAyaka deva kedha pAmI bahAra nIkaLI be , "are! narAdhama A purUSa keNu che ke je AkhA kuMDane khudi nAkhe che ? te samaye kRSNa putre kahyuM ke, "are! mane tuM narAdhama na kahe paNa naramAM uttama kahe, kAraNa ke, narottama vagara A kuMDamAM pesavA mATe paNa keNa samartha thAya? e vicArI he deva ! mArI ucita pUjA kara. Ama kahevAthI saMtuSTa thayelA te deve kumArane be veta vastra ApI kahyuM, "he purUSa! narottama! A kuMDamAM praveza karavAthI tame nirmaLa thayA che tathA huM AjathI tamAre
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 anucara" Ama kahI te deve kumArane bahAra kheMcI lIdhe. agnithI nirmaLa thayela suvarNanI mAphaka svaccha thayelA te kumArane joI ne lIdhe jenAM mukha zyAma banI gayAM che tevA kumAre pradyumnane maLyA. teonI AgaLa samagra vArtA kahI harSa pAmele kumAra A pAMcamo lAbha meLavI punaH lAbha meLavavA utsuka tha. lAbha 6 pho punaH kIDAmAM tatpara thayelA te bALake AgaLa cAlatAM cAlatAM meSAkAra girinI najIka gayA. paranI saMpattine nahIM dekhI zakato vaja dUra rahI belyo, "he arbhakoA mevAkAra girInA be zikharanA madhya bhAgamAM je purUSa jAya te apUrva lAbha pAme." vamukhanuM Ama kahevuM sAMbhaLI pradyumnakumAre te te ja vakhate tyAM javA kabula karI lIdhuM, kAraNa ke kapaTI purUSanA prapaMcane sarala buddhine mANasa kyAMthI ja jANI zake ? siMha samAna parAkramI pradyumnakumAra te parvata upara caDI be zikharanA madhyamAM jAya che teTalAmAM te te be zikhare bhegAM thavA lAgyAM. A keI devanI mAyA che jANI kumAre pitAnI be keNuthI be bAjunA zikharane khaseDI zaMkA vagara aMdara gaye, teTalAmAM te eka deva pragaTa thaI bolyo ke, "are ! kSudhAtura jANa AmAM sapiMDa e A keNa Avyo ?" "ahe! he ! Aja te huM tArA mAMsapiMDathI kharekhara tRpta thaIza." rUkimaNuM putre paNa tenA pratyuttaramAM bahu ja sarasa
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 : kahyuM je, "he deva! meM vicAryuM ke A deva ATalI badhI sudhAnI vedanAne kema sahana karI zakaze, mATe te vedanAmAMthI cheDAvuM, ema dhArI huM kSudhAtura thayelA tane khAsa mAravA mATe Avyo chuM. mATe cAla tane sudhAnI pIDAmAMthI cheDAvuM." Ama kahI kumAra te devanI sAme thaye. vajI prahAra tulya vacana sAMbhaLI kedha pAmele te deva sAme AvI yuddha karavA lAgyo. baLazAlI kumAre Akhare yuddhamAM devane jItI lIdhe. parAjaya pAmele deva karajeDI mahA baLavAna kumArane praNAma karI kahe che ke, "bhAgyazAlina ! mArI ATalI umaramAM huM tamArA sivAya bIjA keIthI paNa jItAye nathI." Ama kahI te deve kumArane be kuMDala tathA eka hAra ApI kahyuM ke, "AjathI huM tamAre sevaka chuM. ane tame AjathI prabhu che mATe kaI paNa kAma prasaMge mane bolAvaze ke tarata ja ApanI sevAmAM A sevaka hAjara thaze." Ama kahI te kumArane upADI parvatanI nIce mUkyo ane te deva aMtahiMta tha. hAra tathA kuMDalathI alaMkRta thayelA kumAre te bALakanI AgaLa AvI te girinA zikhara saMbaMdhI vAta kahI batAvI. AvI rIte chaThThA lAbhane pAmI pharIne paNa te lAbha meLavavA utsuka tha. lAbha 7 me aneka lAbha meLavanArA pradyumnane joI ati ciMtAtura thayelA tathA adekhAIne lIdhe manamAM ati kheda pAmatA sarve bALake vicAra kare che ke jema utpanna thatAM ja agnine jalAdika upacArathI zAMta thaI zake che ane vRddhi
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 pAmI gayA pachI zAMta karI zakAtA nathI temaja paNa nizca satvara mArI nAkhavA nahIMtara ApaNe koI rItathI paNa mArI zakIzuM nahIM. udvega pAmelA peAtAnA anuja ene ApavA mATe jyeSTha a vamukha kahe che ke, bALake ! tame jarA paNa kheda na kareA, Izvara badhuM sArU karaze, hajI paNa mArI pAse Ane mAravA mATe daza upAya che, mATe e kumArane huM mArA buddhibaLathI ja mArIza. tame sukhethI nizcitapaNe raheA." Ama gupta salAha karI te save khALaka pradyumnane sAthe laI vijyAddhagirinI zobhA jotA bhamatA hatA tevAmAM aneka vRkSeAthI viMTAyela, sekaDA zAkhAethI manahara, meATA phaLAthI vyAsa tathA jemAM aneka bhamarAe guMjArava karI kahelA che tevA AmravRkSane joI vajasukha olyA ke, huM aMko ! pUrve thaI gayelA vRddha purUSA kahI gayA che ke je purUSa A AmravRkSa upara caDI ati pAkelAM phaLA khAya te purUSa nitya yauvana meLavI Ave." A pramANe vacana sAMbhaLI pradyumnakumAra te maneAhara AmravRkSa upara caDI gayA. tenI eka uMcI zAkhA upara besI phaphLA laI charIthI kaTakA karI khAvA lAgyA. mahA maLavAna kumAra tenI upara manamAM niza'kapaNe krIDA karatA karatA ghaNA vakhata rahyo, te samaye tene adhiSThAyaka deva kapirUpa dharI tyAM AvI DhAdhathI khelyA ke, "are! pApI ! mArA AmravRkSa upara caDI mArI rajA vagara phaLa kema khAya che ? ubhA rahe, tane huM phaLa cAkhavAnuM phaLa hamaNAM ja khatAvI dauM." A A kumArane pachIthI tene A pramANe joI utsAha
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 thayelA mArA ne Apa pAra tathA vacana sAMbhaLI kRSNaputra be, "re, re, mUDha! tuM jANata nathI ke vRkSo paropakAra mATe ja vAvelAM che! phaLane svAda levAmAM aMtarAya karanAra bAvaLanA vRkSa samAna tuM dekhAya che, mATe nIca kRtya karavAthI te deva nathI paNa kharekhara surAdhama che." Ama kahevAthI mahA kodhayukta thayela te deva kumAranI sAthe saMgrAma karavA lAgyA. kumAre tene Akhare jItI lIdhA tyAre pitAnuM kapinuM rUpa cheDI daI svAbhAvika rUpa dharI hAtha joDI praNAma karatA te deva bence ke, "ajANatAM thayelA mArA aparAdhane Apa kSamA karo tathA yathAzakti huM je ApuM te Apa kRpA karI svIkAre." Ama kahIne deve kumArane eka amulya mukuTa Ape tathA AkAzamAge gati karAvanArI be pAdukA ApI kahyuM ke, "he mahAbhAga ! huM Apane kikara chuM mATe pharIthI paNa mArA jevuM kArya pharamAvaze." Ama kahI te deva kumArane AmravRkSanI taLe mUkI adazya thaye. - puSpathI pUchata tathA alaMkArothI bhUSita thayelA pradyumnane joI vajamukhAdika bALake ISya rUpa agnithI pUrita thayA. pradyumna teonI AgaLa sarva kathA kathana karI. AvI rIte sAtame lAbha saMpAdana karI pharI lAbha mATe spRhAlu thayo. lAbha 8 mA madana sahita sarva bALake ramatA ramatA AgaLa gayA. tyAre jemAM ghaNAM pAkelAM kaThanAM phaLe rahelAM che tevuM kapittha nAme eka vana jevAmAM AvyuM te joI jamukha bolyo ke adhiSThAyaka devavALA A vanamAM je praveza kare te vacanathI kahI na zakAya tevI nirmaLa kAMti pAme. "tyAre huM ja AmAM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ekale jaIza." ema kahI pradyumna te bALakanI AjJA laI kapittha nAmanA vanamAM gaye. tyAM koThanA vRkSa upara caDI pAkelA koThanA phaLe bhAMgI khAIne chAlane bhAga nIce pheMkavA lAgyo. te samaye aMjana samAna zyAma varNavALA, muzala samAna lAMbA dAMtavALA, zuMDhane vAraMvAra uchALatA tathA gaMDasthalamAMthI jharatA madanalavALA hAthInA rUpane dharI eka deva Ave. pitAnI zuMDha uMcI karI kumArane grahaNa karavA yatna kare che te ja kSaNe gajazikSAmAM catura te kumAra gajazikSAthI gajane vaza karI gajanA be dAMta upara paga mUkI satvara tenI upara caDI gaye. ane kumAre gaMDasthala upara thappaDa mArI tene mada rahita karyo. vaza thayele gajasura be ke, "huM tamAre dAsa chuM, mATe kAma prasaMge mArUM saMsmaraNa karajo." A pramANe kahIne te gajasure AmaLAM samAna moTAM motIno eka hAra kumArane bakSisa karI koThanA vRkSanI nIce utAryo. hasate kumAra gahana vanamAMthI bahAra nIkaLI kumArane maLyo. amUlya hArathI pUjAyelA tene joI sarva bALakonAM mukha IrSAne lIdhe zyAma thayAM. saghaLI vArtA kahetAM kumAre AThamA lAbhanI prazaMsA karI. lAbha 9 meM kIDAmAM laMpaTa thayelA duSTabuddhi te bALake sadabuddhivALA kumAranI saMgAte jarA AgaLa cAlyA tyAre eka zaMga nAme AvelA girine joI ja mukhe kahyuM, "baMdhuo ! vRddha puruSonuM vacana meM sAMbhaLeluM te aneka kautuka saMpanna,
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 dUra rahelA uMcA parvatane joI mane yAda AvavAthI kahuM chuM. eka zRMga nAmanA giri upara janAra mANasa avarNanIya saMpattine lAbha pAme." A vacana sAMbhaLI harSathI pradyumna moTAbhAI vajAsukhane kahe che ke, "bhAI tamArI AjJA hAya te ahIMyAM paNa huM ja jAuM! kAraNa ke tamArI AjJA mane bahu ja lAbhadAyaka che." tyAre jyeSTha baMdhu vamukhe kahyuM ke, "he bhAI! bhale, tuM jA." Ama kahevAthI pradyumnakumAra siMhanI garjanane lIdhe ati bhayaMkara lAgatA eka zRMga giri upara jaI uMcA zikhara upara besI kesarI sihanI peThe siMhanAda-gajanAda hayanAda karavA lAge. AvI gaMbhIra garjanA sAMbhaLI ghora nidrAmAMthI jAgI uThele bhujagezvara pitAnI pheNa uMcI karI kuMphADA nAkhate AvI kumAranI sAthe saMgrAma karavA lAgyuM. bhayAnaka yuddha karatAM kumAre tenuM mukha pakaDI jItI lIdho. pitAnuM mukha pakaDAI javAthI nirbala thayele te deva nAganuM svarUpa choDI daI bhUla rUpa dharI ati namra thaI kahe che, "he vIra ziromaNi ! tame to jo ke nispRha che te paNa A tamArA sAhasathI prasanna thaI huM je A kAMI ApuM te grahaNa karI mArI upara anugraha kare." Ama kahIne te deve eka uttama azva, hIrAnI mudrikA tathA hIrAthI jaDelA kavacavALI eka charI ApI kumArane saMtuSTa karI kahyuM ke, "mahArAja ! huM Apane ja anucara chuM, ema dhArI sArA cogya kAmakAja pharamAvaje tathA punaH padhArI mAruM ghara pAvana karaje." Ama kahIne kumArane te girinI nIce utArI adazya thaye. kumAra
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 tyAMthI azva upara caDI bhAgyahIne te bALake jyAM beThA hatA tyAM Avyo. sahIsalAmata AvelA kumArane joI teonI AMkhamAM kSAra pAta thaye. te bALako paraspara vicAra kare che ke, have ApaNe zuM karavuM? A samaye deva pratikUla hevAthI je dhArIe chIe tethI viparIta bane che. dhArelI koIpaNa vAta siddha thatI nathI mATe ApaNe A kAma cheDI daIe; Ama ciMtAthI AkuLavyAkula thayelA bALakone joI jamukha be ke, "arbhako ! tame jarA paNa ciMtA na kare, kAraNa ke A kumArane mAravA mATe mArI AgaLa ghaNuM upAya che tethI thoDA vakhatamAM ja ene saMhAra karIza." AvI rIte vAtacIta kare che tevAmAM mahA ADaMbarapUrvaka kumAra teonI AgaLa Avyo tyAre vajamukha hasI belI uThyo ke, "bhAI sukhethI Avyo ke ? koI jAtanI aDacaNa te nathI AvI ke ?" "nA, bhAI! hajI sudhI te Apa jevA nehI baMdhuonA prasAdathI koI jAtanI paNa harakata AvI nathI." Ama kaheto kaheta kumAra bALakanI madhya paMktimAM beThe. mukha ughaDatAM vistIrNa thatA data paMktinA aMzujAthI svakIya adharane vizada karatA pradyumnakumAre azeSa vRttAMta teonI AgaLa nivedana karIne te viSe pratItikAraka azvaratnAdikanI nizAnI batAvI, "A navIna navamo lAbha Apa sarjananI kRpAthI ja maLe che," ema kahI, grahanA madhya bhAgamAM rahelA zarada RtunI pUrNimAnA caMdramAnI peThe bALakanA madhyamAM rahele mahA baLavAna pradyumna kumAra harSita thaI gamatamAM Asakta thaye.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 lAbha 10 me kapaTathI neha darzAvanArA bALake pradyumnane laI aneka vividha keli karatA karatA rAvaNa nAme giri AgaLa gayA. tyAre vajAsadaza kaThana manavALo mahApApI agraja vamukha bolyA, "vRddha purUSo A rAvaNa nAmanA parvatane mahApratApI kahI gayA che, je purUSa A giri upara caDe te bhAgyavAna parUpa bahu saMpatti meLavI Ave." A vAta sAMbhaLatAM romAMcarUpa kavacane dhAraNa karanAra tathA vizALa vakSasthalane lIdhe pitAnuM zubha bhAgya sUcavate ane baLavAna purUSomAM dhuraMdhara te kRSNa putra, potAnI kamara kasIne sattvarUpa pAtheya sAthe vAnaranI peThe ekadama te giri para caDI gayA. te girine adhiSThAtRdeva manuSyane avAja sAMbhaLI ekadama lAla netra karate karato AvI kumArane kahe che ke, "are bALa! mArA nivAsa parvata upara kema Avyo che? arere mUDha! tane tArI jIMdagI vahAlI hoya te jema caDyo tema ahiMthI pache utarI jA nahIMtara amUlya A deha gumAvIza." guNa rUpa nenuM utpatti sthaLa, sattvane rahevAnA maMdira samAna pradyumna kumAra dAMtanI prabhAthI adharane ujavala karatA bolyA, "are mUrkha ! huM ahiMthI nIce kleravA mATe caDele nathI paNa khAsa rahevA mATe ja ahiMyA AveluM chuM tane ahiMthI kADhI mUkI huM mAruM nivAsagRha karIza. Ama kahevAyela deva manamAM vicAra kare che ke A purUSa mArA karatAM adhika baLavAna tathA sAhasika dekhAya che
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 tethI AvA mahA parAkramI purUSanI sAthe kaIpaNa yuktithI mitratA karavI yukta che nahIMtara mAruM sarvasva laI leze. AvI rIte aMtaHkaraNamAM vicAra karI bolyA, "mahArAja! mArI upara kRpA kare. tamane vaza thayele huM tamAre AjJAnusAra eka dAsa chuM, tethI huM Apane je kaMI upahAra ApuM te saumya daSTithI Apa svIkAre" ema kahIne kaMThanuM eka AbhUSaNa, be bAjubaMdha, be kaDAM tathA eka kaMdore, eTalI vastu ApI. kumAra sarva alaMkAre paherI parvatanI nIce AvI te bALakane maLyo. vajamukhAdika uparathI neha darzAvatA AliMgana karavA lAgyA teonI AgaLa kumAre dazame lAbha nivedana karanAruM akhila vRttAMta kahI jaNAvyuM. lAbha 11 me bALake ramatA ramatA varAhavadana nAme parvatanI taLeTImAM AvyA. te vakhate vajamukha bolyA, "baMdhuo! tame sAMbhaLe. A sanmukha rahelA varAhavadana nAme giri upara je pitAnI zaktithI caDI jAya te purUSa tenA adhiSThAtA deva pAsethI pUjA pAme." A sAMbhaLatAM pradyumnakumAra ati viSama te giri upara dhIme dhIme paga mUkate caDI gaye. te parvatane adhiSThAtA deva pitAnuM mukha phADI beThe hate. tenA mukhamAM pradyumna Avyo ke tarata ja ogaLI javAnI IcchAthI pitAnuM mukha baMdha karavA lAgyuM, te ja samaye pradyumnakumAre pitAnI kaNI vatI tenA samagra dAMta pADI nAMkhyA ane tenA mukhamAMthI sukhethI kumAra nIkaLI gayo.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 AvAM anupama baLa tathA sAhasathI prabheda pAmelA te deve samIpa AvI praNAma karI, jaya" nAme eka zaMkha tathA puSpanuM banAveluM eka dhanuSa kumArane ApyuM pachI kara saMpuTa karI sudhA samAna vANIthI bolyA, "huM Apane vaza chuM mATe kArya prasaMge mAruM smaraNa karaze ke tarata ja ApanI sevAmAM A dAsa hAjara thaze." A pramANe pUjAne pAmI kumAra te giri uparathI sukhethI nIce utarI IrSyAthI kaluSita te bALakone maLe. teone tyAM thayelI sarva vAto saMbhaLAvI. A vAta sAMbhaLatAM kumAre ati duHkhI thayA. pradyumnakumAra A agIyArame lAbha pAmI AnaMda pAmate pAmate kIDAmAM tatpara thayo. lAbha 12 meM sarva bALako maLI anukrame padravana nAmanA vanamAM gayAM tyAre mahA zaTha vamukhe kahyuM ke, "je purUSa jarApaNa bhaya na rAkhatA A vanamAM praveza kare te purUSa nirbhaya lakSmIne saMpAdaka thAya." A sAMbhaLI pradyumnane tyAM javAnuM mana thayuM tethI teNe vajamukhane kahyuM ke, "je Apa rajA Ape te huM tyAM jAuM." tene pratyuttaramAM teNe kahyuM, "tArI jevI IcchA." Ama rajA meLavI kumAre vanamAM praveza karyo. jyAM aMdara jAya che tyAM ati majabuta rIte bAMdhela tathA uce svare rUdana karata eka vidyAdhara jevAmAM AvyuM. atyaMta dayALu pradyumna kumAra te purUSane pUche che ke, "are bhAI! tuM keNa che ane tane zA kAraNathI AvI dazA prApta thaI che? he mitra! huM tAre uttama mitra che mATe manamAM zAMti rAkhI kahe."
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 vidyAdhara bolyo, "he mahAbhAga ! mArA kaI sadbhAgyane udaya che ke jethI tame ahiM AvI pahoMcyA. huM pRthvImAM "mane java" e nAmathI prakhyAta eka vidyAdhara chuM. he svAmin ! A padvavana nAme vanamAM vasaMtaka nAme eka vidyAdhara rahe che te mArA pUrva bhavane vairI che. te vidyAre pUrva vairane lIdhe mane bAMdhI lIdhuM che. ane he karUNAnA samudra! tame mArA niSkAraNa baMdhu che, mATe tame mane A duHkhadAyaka daDha baMdhanathI mukta kare." A vacana sAMbhaLatAM tarata ja pradyumnakumAre tIkSaNa dhAravALI charIthI tenAM samagra baMdhane kApI mane java vidyAdharane daDha baMdhanathI nimukta karyo. kemake sUryane tathA sajjanane upakAra karavA rUpa samAna dharma hoya che. jagatane upakAra karatI vakhate e bannene sajajana durjana saMbaMdhI kaze paNa vicAra hotuM nathI. te vidyAdhara je kSaNe baMdhanathI mukta thaye teja kSaNe pradyumnane pUchayA sivAya satvara doDI jaI pitAnA zatru vasaMtaka vidyAdharane keza majabUta pakaDI kumAranI AgaLa kheMcI lAvyo ane kumArane kahe che ke, "tame te mArA prANadAtA che, niSkAraNa upakAra karanArA che. he mahArAja ! tevI keI amUlya cIja nathI ke je cIja ApI tame karelA upakArane badale vALI zakuM, te paNa mane tamAre sevaka jANe ane mArI bheTa svIkAro." Ama kahIne manejava vidyAdhare kumArane uttama be vidyA, maTI kIMmatane mane hara eka matIne hAra tathA iMdrajAlanI vidyA ApI. tyAre kumAre kahyuM ke, "he mitra! jyAM sudhI tuM A tArA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zatrune choDIza nahIM tyAM sudhI huM AmAMnI eka paNa vastu levAne nathI." tyAre mane kahyuM ke, "he svAmin ! je anucara potAnA svAminuM kahyuM na kare te anucara ja na kahevAya mATe Apa te prabhu che tethI mAre tamAruM vacana mAnavuM ja joIe, te have tamArA kahevA mujaba A mArA zatrune choDI mUkuM chuM." Ama kahIne mane ja pitAnA zatru vasaMtakane choDI mUkyo. pachI pradyumnakumAre te baMnene hitakAraka vacana kahyuM ke, "he mane java! tathA vasaMtaka! tame baMne jaNe paraspara gADha AliMgana karI anya maitrI kare ane pUrva vaira choDI de, huM A vAtamAM sAkSI beTho chuM." mAMtrika purUSanA kahevA mujaba jema nAga kare che temaja pradyumananA kahevA pramANe te baMne jaNAe karyuM. te pachI manojave ApelI sarva vastu kumAre svIkArI lIdhI. te samaye vidyAdhara vasaMta ke vicAra karyo ke, mArI putrIne yogya A ja pati che, ema dhArI, sarva aMgomAM alaMkAra paherAvelI, sarva zubha lakSaNothI saMpanna tathA pUrve karelAM puNyane lIdhe ja maLI zake tevI pitAnI tilakasuMdarI nAmanI putrIne kumAranI sAthe zubha muhUrtamAM udvAha karyo. pradyumana kumAra teNInI sAthe keTalAka vakhata kIDA karato karato tyAM ja rahyo. pavana nAmanA vananI bahAra rahelA mahAdveSI vaja. mukhAdika bALakee vicAra karyo ke, ApaNuM dhArelAM kAryo Aje sArthaka thayAM atyAra sudhI hajI te Avyo nahIM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 tethI ApaNA rAjyane dhaNI thanAre Aja te nakkI mue, AvI rIte ati AnaMda pAmatA te bALake kaMdoIne tyAMthI mIThAI laI utsAhathI khAvA lAgyA. thoDA vakhatamAM, vAmabhAgamAM beThelI tilakasuMdarI nAmanI patnI sahIta tathA aneka gaMdha sahita, vivAhanI sAmagrIthI saMpanna pradyunakumAra vimAnamAM besI Avyo te joI bALakee vicAra karyo ke, are A keNa Avato jaNAya che? Ama vicAra kare che tyAM te kSaNavAramAM bALakonI AgaLa sUrya samAna tejasvI vimAna AvI ubhuM rahyuM, ane temAMthI kumAra ekadama bahAra nIkaLyA. kumArane joI jamukhAdika sArUM lagADavA belyA ke, "bhAI ! Ava, Ave, bhalA, eTale vilaMba kema tha? bhAI sarva hakIkta kahI batAva." A pramANe teoe kapaTathI pUchyuM, tyAre sarala buddhinA pradyumna pitAnA vivAha paryata sarva hakIkta kahI jaNAvI. bArame lAbha sAMbhaLI bALakanI ISyamAM vadhAre thaye. ghaNu kASThothI paNa nahIM saMtuSTa thatA agninI mAphaka pradyumnakumArane A bAramo lAbha maLavAthI paNa hajI saMtoSa na thaye ane anya lAbha saMpAdana karavA utsuka thaye. lAbha 13 muM eka divase vaitADhaya giri upara ramatA bALake pharatA pharatA kAlavana nAme vana AgaLa AvyA, te vanathI dUra rahIne vajamukha bolyo, "je A vanamAM jAya te uttama zrIne pAme." A vAta sAMbhaLI kumAra lebhathI lobha vadhe
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1.28 che, A nyAyanI satyatA karatA satvara te vanamAM gayA. te vanamAM zItala chAyAvALA ramaNIya pradezamAM AvI yatheccha krIDA karavA lAgyo, mardonmattanI mAphaka kudakA mAravA lAgyo tathA hasavA lAgyA. AvA unmAda dhvanine sAMbhaLI te araNyanA adhiSThAtA deva dyutasvarathI pAkAratA yuddha karavA Avyo. pradyumnakumAra te devane jItI laI tene nIce pachADI nAkhI tenI chAtI upara caDI peAtAnI Dha muSTineA prahAra karavA tatpara thAya che te ja kSaNe te deva khelyo ke, kRpALu ! mane choDI do, huM tamArA niraMtara dAsa chuM ane AjathI tame mArA svAmI che, Ama te deve AjIjI karI tyAre kumAre tene choDI mUkayA. te deve kahyuM ke, "huM tamArA sAhasa tathA khaLathI saMtuSTa thaI tamane kaMIka ApavA utsuka chuM, te te Apa svIkArI leze." Ama kahI te dhruve kumArane 1 madana, 2 meAhana, 3 tApana, 4 zASaNa, tathA 5 unmAdana, A pAMca khANA sahIta kaustubha nAme eka dhanuSya Apyu. pachI namratApUrvaka khelyo ke, "he dayAsiMdhu ! kAI paNa kArya prasaMge mane AjJA karI A karaze." Ama kahI te deva kumArane thADeka gayA. pradyumne tene pAchA vAryAM tyAre te deva svasthAne gayA ane kumArate vananI bahAra Avyo. utsAhita thaI cAlyA AvatA kumArane joI te bALake nirUtsAha thayA ane chalathI kumArane maLyA. AvA zreSTha teramA lAbha maLavAthI harSita thayelA kumAre bALakanI AgaLa sa vArtA kahI batAvI. dAsane kRtA sudhI vaLAvA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 lAbha 14 mA chalaparAyaNa te khALakA chalarahIta kumArane eka divase bhIma nAmanI eka guphA AgaLa laI gayA; guphAthI jarA dUra rahI vajramukha khelyo, "je mANasa A guphAmAM praveza kare te mANasane adUbhUta lakSmI pote vare." Ama jyAM kahyuM ke tarata ja te kumAra niHzakapaNe te guphAmAM gayA. te guphAmAM adhiSThAtApaNe rahenArA koI eka deva mahA nAganuM rUpa dharI moTI phaNAone ADaMbara karatA Avyo, ane krodha pAmelA te nAgakumAranI upara phuMphADA mArI viSa varasAvavA lAgyA. te samaye kRSNanA putra pradyumnakumAre peAtAnA hAtha vatI te nAganuM mukha majabuta pakaDI traNavAra pheravI mRtaprAya karI pRthvI upara phekI dIdhA. phrIne paNa mArA AvA hAla karaze, evI bIkane lIdhe nAganuM rUpa cheADI daI peAtAnuM kharU deva zarIra dhAraNa karI te deve praNAma karyA, ane kumArane puSpamaya chatra, svaccha zveta be cAmara tathA puSpamaya ramaNIya eka zayyA ApI olyo ke, "mahArAja ! huM te ApanA dAsanA dAsa chuM. mArI upara krUra STi nahIM karatAM kRpAdRSTi karaze." Ama kahI te deva kumAranI pAchaLa vaLAvA gayeA. kumAre rA ApI tyAre te deva pAcho vaLI potAnAM sthaLe gayA. kumAra paNa sarva saMpatti laI guphAnI bahAra AvI nija bhrAtR vane maLyo ane caudamA lAbha darzAvanArU sarvAM vRttAMta saMbhaLAvI jANu karyAM. 9
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 lAbha 15 mA eka divase pApI vicAranA ati pApI sarve bALake maLI mahApApI vamukhane ekAMta sthaLamAM teDI jaI kahevA lAgyA ke, "he jyeSTha aDadhu ! e pradyumnakumAra mahA utkaTa cauda upAcAthI pazu nahIM maratAM ulaTA kApI nAMkhelA thAranA vRkSanI mAphaka adhika sa`patti pAmyA. mATe have ApaNe anya sarva upAyeA cheDI daI vijyAdazamIne dahADe devIne caDAvavAmAM AvatA mahiSanI peThe pAMcaseA jaNAe ekadama tenI upara tUTI paDavuM ane zastrAthI tene ThAra karavA. AvI rIte bALakonA abhiprAya jANI vamukha belyo ke, baMdhue ! mahAvidyAvAt, vajra samAna dRDha zarIravALe e kumAra seMkaDA khaDgAthI paNa mArI zakAya tema nathI, ane A vAtanI ApaNA pitAzrIne jo khabara paDe teA pitAzrInI sAthe paNa ApaNuM vaira thAya ane ApaNI upara pitAnI sadA ra STi rahe, mATe huM aMdhue ! A tamAro vicAra mane jarA paNa zreyaskara lAgatA nathI. paraMtu chalathI ja enA prANu haraNu karavA ema mArU mAnavuM che. hajI paNa Ane mAravA mATe meTA e upAcA che ane te upAyAthI paNa khacI gayA tA A bALakane mAranAra A jagatamAM koI paNa nathI ja." Ama vicAra karI pradyumnakumArane sAthe laI te vAmukhArdika mALA krIDA sArU vipula nAmanA vanamAM gayA. tyAM dUra ubhA rahI vAsadeza AzayavALA vajramukhe kahyuM, dhairyanuM ja avala khana karanAra je purUSa A vipula nAmanA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vanamAM jAya te nara uttama lAbha pAme." dazAha kuLamAM utpanna thayelA zrI pradyumnakumAra vajamukhanA AvAM vAkayo zravaNa karI bolI uThyo ke, "jyeSTha baMdhu! te nara uttama lAbha pAme e tamAruM vacana ja prathama zakuna che ema praNAma karI vanamAM javA utsuka thayelA mane kaI paNa tame aTakAvaze nahIM." Ama kahIne eka sAhasarUpI dhanuSyanIja sahAyatA laI kumAra te vanamAM gayo. keTaleka mArga oLaMgI vananA madhya bhAgamAM gayo tyAre, girimAMthI nIkaLatI, jaLathI paripUrNa tathA jANe pRthvInI kaTimekhalA heya nahIM zuM? tema eka nadI jovAmAM AvI. te nadInA banne bAjunA taTa para hajAre tamAla vigerenAM vRkSa hatAM. te vRkSonA nIcenA bhAgamAM, aMjana samAna zyAma varNavALI moTI seMkaDe zilAo jovAmAM AvI. teomAMnI eka zilA upara padmAsana karI beThelI, manahara, nAsikAnA agra bhAga para nizcala lenavALI kalApa sadaza veNIne dharanArI, kamala samAna AnanavALI. aSTamInA caMdra samAna vizALa bhAlavALI, mukhamAMthI nIkaLatA surabhi vAyuthI kheMcAI AvelI bhramaranI mALAthI suMdara lAgatI, kaMThamAM muktAnAM hArane dhAraNa karanArI, padma samAna nayanavALI, stananA bhArane lIdhe namI gayelAM aMgavALI, vA samAna madhya bhAgavALI, amRta samAna madhura vANIvALI, suvarNanI kaTimekhalAvALI, kadalI staMbha samAna sAthaLa vALI, dhvani karatA nUpuravALI, haMsa samAna manahara gativALI, mRNAlanI upamA cagya be bAhuvALI, hastamAM rUdrAkSanI uttama
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 mALA laI abhISTa vastunA japa japatI, ati duHsahu tapa tapatI, pApa karmothI virAma pAmelI, pUrva dizA tarapha mukha karI beThelI, kSIrasAgara samAna zveta aMbara dhAraNa karanArI, zIyala rUpa amUlya alaMkArathI suAAbhita tathA iMdra mahArAjanI putrI samAna bhavya jenA caherA che tevI seALa varSoMnI eka kanyA kumArane nayanageAcara thaI. te bALAne jotAM veMta ja pradyumnakumArane manamAM zakA thaI ke, A keAI devapatnI haze ke mAnavI haze ? jarA nIhALIne joyuM tyAre nimeSavALAM netro jovAmAM AvyAM tethI tene nizcaya thayeA ke A mALA devapatnI nathI paNa kAI mAnavI che. tenuM svarUpAdika jotAM madana madanathI pIDita thayA. Ama peAtAnA manamAM teNInI hakIkata viSe jIjJAsu te kumAra jeTalAmAM Amatema bhame che te ja kSaNe vasaMta nAme eka vidyAdhara tenI pAse AvI hAtha joDI praNAma karI ubhe rahyo. tyAre rUkimaNI kumAre tene pUchyuM ke, "he vidyAdhara ! A sanmukha beThelI mALA kANu che! kAnI putrI che tenI sarva hakIkata kahIne mArA saMzayane dUra kara." pradyumnakumAranA vacana sAMbhaLI vasaMta nAme vidyAdhara sudhAsamAna madhura vANIthI kahevA lAgyA ke, "mahA purUSa ! vidyAdhara puranA svAmI vAyuvega nAme khecara che ane vANI e nAmathI prakhyAta tenI strI che, te baMnenI A putrI che. te kanyA janmathI ja sarva upara rati (prema) rAkhatI hatI te uparathI teNInA mAtApitAe "rati" evuM sAka nAma rAkhyu che. anukrame te putrI madanane krIDA karavAnA upavana
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 samAna ramaNIya yauvana avasthAne pAmI" "eka divase vAyuvega vidyAdharanA ghare eka munirAja AvyA. vidyAdhare ghaNA ja mAnapUrvaka Asana upara besADI vastra, anna pAnAdika ApI satkAra karI vinayapUrvaka kara joDI munine pUchyuM, "he svAmin ! Apa kRpA karI kahA ke mArI putrIrUpI ratnanA upabheAkatA vararUpI ratna kANu thaze ? A pramANe vidyAdharanAM vacana sAMbhaLI mahAjJAnI muni belyA ke, "rAjan ! tuM ekAgra manathI zravaNu kara. sa hakIkata kahI jaNAvuM chuM." saurASTra dezamAM AvelI navIna, aneka daravAjAvALI, pRthvInuM eka amUlya AbhUSaNa rUpa zrI dvArikA purI che, lakSmIpati zrI kRSNa mahArAja te nagarInA adhipati che; te kRSNa mahArAjane mahA baLavAna mahAbhAgyavAna aneka zubha lakSaNuvAna pradyumna nAmanA putra, bhramaranI mAphka sukhethI svecchA mujaba bhamatA krIDA mATe A vipula nAmanA vanamAM nizce Avaze. huM vidyAdhara ! tAre te varatnane tArU putrI ratna aNu karI saMtuSTa thavA jevuM che. ratnA ratnanI sAthe saMyoga thavAthI vidhi paNa lekamAM DahApaNabharelI kahevAze. viSNunA lakSmI sAthe tathA caMdranA rohiNI sAthe samAgama karI vidhi ati prasanna thayA che temaja tArI putrInI sAthe kRSNe putranA meLApa karI saMtuSTa thaze." "Ama kahIne munirAja te vidyAdharane sukRtijanAne abhiSTa dharmAziSa ApI tyAMthI uThI icchA mujaba cAlatA thayA." "huM pradyumnakumAra ! munijaneAnI vANI kadApi mithyA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 134 thatI nathI ema vizvAsa hevAthI te vidyAdhara rAjA svaputrInA pati viSe nizcita thaye. te vidyAdharanI rati nAmanI putrIne A vAtanI khabara paDatAM te ja patinI prApti mATe A zilA para besI kevala te ja patinuM citavana karatI tathA eka tenA nAmano ja japa karatI niraMtara tIvra tapa kare che, ane satI strIomAM ratna samAna A strI potAnA patinI rAha jotI ahiMyAM ja beThI che. huM dhAruM chuM ke, teNIne kaI puNya prabhAvathI prerAyelA tame munine kahevA pramANe sarva lakSaNethI paripUrNa aMgavALA ahiMyAM AvelA jaNAo che. he mahArAja ! huM te ema ja mAnuM chuM ke, Apa nara ratna che tethI suvarNa ane maNinA yoganI peThe tamArA baMnene vega ati prazaMsanIya-ucita che." madanathI Atura thayelA madane vasaMta nAmanA vidyAdharane kahyuM ke, "Ape kahelI sarva hakIkata huM kabula karUM chuM paNa suvarNanI sAthe vega karavAmAM jema maNine lAkhanI jarUra paDe che temaja A kAryamAM amArA baMnene saMga karAvanAra lAkSArUpa tamArI jarUra che; trIjA ghaNI vagara e kArya siddha thavuM suduSkara che, mATe A kAryamAM yogya pejanA tamAre karavI joIe." pradyumnanA harSajanaka AvAM vacana zravaNa karI harSita thayelA vasaMta vidyAdhare, ratinA pitA vAyuveganI AgaLa jaIne sarva hakIkata kahI jaNAvI. A vAta sAMbhaLatAM ja vidyAdhara ati AnaMda pAme, kAraNa ke tevA anupama jamAInI prApti thavAthI ke purUSa pramudita na thAya ! vAyuvega nA coganI A kahyuM ke nathI Atura thayelA prazasanIya
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 vidyAdhara te ja kSaNe tyAM AvIne potAnI putrIne pradyumna kumAranI sAthe uddAha karI peAtAnA manamAM ati AnaMda pAmyo. amUlya putrIrUpI ratnanI sAthe bIjA paNa amUlya ratnA tathA azva gArdika uttama vastuo kumArane apaNu karI. pradyumnakumAra tyAM keTalAeka divaseA rahIne ratinI sAthe bhAga soMpatti bhAgavavA lAgyA. kAraNa ke, bhAga sa`patti ja udbAharUpa kalpavRkSanuM rasAla phaLa che. ghaNAka divasA vyatIta thayA pachI pradyumnakumAra potAnA zvasuranI rajA laIne paMdaramA lAbhamAM prApta thayelI rati nAmanI bhAryonI sagAthe rathamAM besI mahA samRddhi sahita cAlatA thayA. lAbha 16 mA rastAmAM sanmukha cAlyA AvatA zakya nAme eka vidyAdhare Aditya samAna tejasvI te kumArane joI hRdayamAM pramudrita thatA thatA tenA caraNamAM mastaka namAvyu. ane eka kAmadhenu tathA puSpaka nAme eka ratha kumArane ApI saMtuSTa thayo. sajjane ! A kevuM Azcaya jevuM che ke je, A jagatamAM pUjya purUSonI pUjA satkAra karavAmAM tatpara ghaNAM leAkeA jovAmAM Ave che jema ke, kRSNanI upara prasanna thaIne samudre kRSNane lakSmI ApI ane rUdrane teA mahAkAlakUTa viSa ApyuM. pachIthI zakaya vidyAdhara kumAranI rajA laI vidAya thaye tyAre meghathI mukta thayelA ravinI mAphaka paNa te vananI bahAra nIkaLyo. cAlyA AvatA kumArane joI zyAma mukha jenAM thaI gayAM che tevA vajramukhAkrika khALakA AvI chalathI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 maLyA. pradyumnakumAre tenI AgaLa paMdaramAM tathA seLamAM lAbhanI vAta kahI batAvI. AvI rIte vajamukhAdika bALakee kumArane mAravA mATe ghaNA upAyo karyA paNa nirbhAgya hovAthI sarva upAyo niSphaLa thayA. dhAreluM kArya siddha na thavAthI khinna thayelA te bALakee praghunakumAranI sAthe zrI meghakUTapuramAM praveza karyo. rati nAmanI strI sahita cAlyA AvatA kumArane jevA mATe aneka strIo mArgamAM maLI keTalIka te gekhamAM { ubhIne jovA lAgI. temAMthI keI strI najIka ubhelI strIne kahe che ke, A strIne dhanyavAda Apa joIe ke, jeNIne Ave ati uttama bhavyAkRti pati maLyo che. koI kahe che ke, A kumArane dhanya che ke jene AvuM zreSTha amUlya strI ratna maLyuM che. A strIne kharekhara brahmAe potAnA hAtha vatI banAvI nathI paNa kevala yaMtrathI banAvelI che. kAraNa ke, je vastu hAthathI banAvelI hoya che te te malIna jovAmAM Ave che. koI eka strI kahe che ke, he bALAo! huM paNa eka mAre vicAra darzAvuM chuM te sAMbhaLo. brahmAe A bALakane ati uttama paramANuothI banAvela che, ane temAMthI avazeSa rahelA keTalAeka paramANuothI A kRzAMgIne banAvelI che. tenI sAbitImAM A strInI nigna nAbhi che. A strIne banAvatAM banAvatAM tevA paramANuo khuTI javAthI nAbhine bhAga uDe rahI gaye che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 keI eka bALA bolI uThI ke, A nArInuM mukha te caMdra ja che, netra te kamala ja che, adhara te vidyuma (paravALA) che, AnI daMtapaMkti to kuMda (olara) puSpanI mALA ja che; nAsikA te zukanI caMcu samAna che; smita to caMdra galikA ja che; traNa rekhAthI suzobhita kaMTha te zaMkhaja che, vANI te sudhArasa ja che, be stana te be cakravAka pakSi ja che tathA AnI kaTIne bhAga te siMhane ja jovAmAM Ave che, tethI A jagatamAM je je uttama vastuo jevAmAM Ave che te te vastuo A abalAe nakkI karI lIdhela che. koI eka pramadA belI ke, bahena ! mane te tamArA karatAM viparIta jovAmAM Ave che. juo, A strInuM mukha pravra samAna che, adhara bibaphaLa samAna che, nayana zyAma kamala sadaza che, A be gAla te nAraMgInA jevA ja dekhAya che, Ane stana te dADimanA AkAranA che, A te. kharekhara koI eka vicitratA darzAvanArI latA che, ke jemAM judI judI jAtanAM pupi ane judI judI jAtanAM phaLe rahelAM che; anyonya mukhanuM pAna karatAM A strI purUSanuM saMsAranuM sukha anirvacanIya che. AvI rIte nagaravAsI strIonI vANI sAMbhaLI harSa pAmatA pradyumnakumAra anukame kAlasaMvara nAmanA pitAnI sabhAmAM AvatAM dUrathI ja praNAma karate pAse AvI pitAnA caraNamAM mastaka namAvI bahu ja harSa pAmyo. kAlasaMvara rAjAe tenI pITha para hAtha pheravI premapUrvaka kumArane saLa lAbha saMbaMdhI sarva hakIkata pUchI. pradyumnakumAre paNa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 nirahaMkArapaNe savinaya namratApUrvaka sarva hakIkata kahI jaNAvI ane seLa lAbhamAM maLelI sakala vastuo batAvI. pachI kara saMpuTa karI belyo ke, "je kaMI mane maLyuM che te saghaLe Apane ja pratApa che, mArAmAM kAMI tevI zakti nathI." - puNyazALI pitAne putra pradyumnakumAranuM atizaya bhAgya joI vidyAdharone adhipati kAlasaMvara bhUpati parama AnaMda samudramAM magna thayo. kSaNavAra pitAnI pAse besI, pitAnI mAtAnA caraNanuM abhivaMdana karavA sArU pitAnI rajA laI tyAMthI uDyo. pitAnI mAtA AgaLa jaIne mastaka namAvI kumAre praNAma karyA tyAre tenI mAtAe Asana ApyuM tenI upara beThe; tenI AgaLa paNa sakala vArtA jaNAvI. te sAMbhaLI kanakamAla ghaNo AnaMda pAmI. banI gayelI vAta punaH kahevA AraMbhIe tyAre te vAta takSaNa banelI mAluma thAya che ane vaktAne tathA tAjanone te ja AnaMda Ape che. ati rAjI thatI kanakamAlAe mAdaka dravya mizrita modakAdika uttama bhakSya padArtho khavarAvyA ane pachIthI paMcagaMdha samanvita tAMbUla khavarAvyuM tathA kumAranA saghaLA zarIramAM kasturI Adi sugaMdhi dravyathI banAvela aMgarAganuM lepana karyuM | sarva aMgemAM saubhAgyavAna, maNijaDita muguTathI virAjatA, aSTamInA caMdra samAna vistIrNa bhAlavALA, kAnamAM paherelA Ama tema DelatA kuMDalethI suzobhita, hemakaMda samAna lAla oSThavALA, caMdranI kAMti samAna smita
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 (hAsya)vALA, karNa sudhI paheAMcelAM dvIdha netravALA, phulela puSTa gAlavALA, tAMbUlanI sugadharUpa vRSTine varasAvanArA sukha kamalavALA, suvarNanI mALAthI kaMThane zaiAbhAvanAra, parighasamAna bAhuvALA, pramadAjanAnA thai neka...pAvI de tevA anupama rUpa lAvaNyAdikane dhAraNa karanArA pradyumnakumArane joI kanakamAlA tatkSaNe ja kAmAtura thaI ane tenA cittamAM kAma saMbaMdhI aneka tarehanA vicAra rUpI laherA uchaLavA lAgI, jemake, "meM A kumAra janmathI ArabhIne pAlana karelA, aneka tarehanA lADa laDAveleA, khavarAvI pIva rAvI meTo karelA che. A samaye yuvAna thayelA te kumAranI sAthe jo kadI huM bhAga na leAgavuM te te mAre A uchaLatuM mArU yauvana vRthA ja gayuM. samajavuM joI e tathA rAjya sapatti ane samagrakalAe paNa vya gayelI jANavI joIe. jyAM sudhI te kumAra mArA adharanuM pAna na kare ane huM tenA adharanuM pAna na karUM, jyAM sudhI AliMganapUrvaka anyAnyanuM vakSasthala bhIMsAyeluM nathI tathA paraspara mukhakamalanuM tathA netranuM' cuMana karIne ane utkaTa maithuna sevIne jarApaNu aMtara vagara jyAM sudhI na suvAya tyAM sudhI araNyamAM rahelA puSpanI peThe mArUM sa jIvita vRthA ja che, sathA nakAmuM ja che." AvI rIte namAlA kRpaNu mANasanI pAsethI dhana grahaNa karavAnI icchAnI mAphaka aghaTita vicAro karavA lAgI. pradhumnakumAra te kSaNavAra pachI tyAMthI uThI peAtAnA mahelamAM cAlyA gayA. kumAra gayA ke tarata ja kanakamAlA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 mUchita thaI dAsIjanane khabara paDatAM tarata ja deDI AvI ane mUcha utAravA mATe jaLa sekAdika hajAre upAya karavAmAM dAsIoe khAmI na rAkhI. DIvAra pachI mUccha utarI tyAre dAsI janoe roganuM kAraNa pUchayuM paNa pratyuttara kaMI paNa na Ape, kAraNa ke, nahIM kahI zakAya tevI hakIkta anya janane kema kahevAya ? AvI rIte kRSNa pakSamAM caMdramAnI kalA mAphaka kanakamAlA pratidina kSINa thavA lAgI, anna upara jarApaNa rUci na thavA lAgI tathA tevA ja vicAro khyAlamAM AvavAthI rAtrImAM kSaNavAra paNa nidrA na AvatI hatI. kAlasaMvara rAjAe paNa ati AgrahapUrvaka zarIranI kSINutA thavAnuM kAraNu ghaNuM pUchyuM paNa te kanakamAla kaMI paNa uttara nahIM ApatAM kevala mIna rahI. rAjAe deza dezAMtarethI meTA vaidyone teDAvI kanakamAlAne batAvI, kanakamAlAne jotAM veMta ja mahAcatura vaidyone cikitsA karatAM jaNAyuM ke, "A strIne mAtra viraha vyathAthI ja zarIranI kSINatA thaI che. A sivAya anya kAraNa nathI." Ama vaidyone jANavAmAM AvyuM chatAM paNa AgaLa pAchaLa vicAra karanArA vaidyoe te kAraNe bIjAone nahIM kahyuM kAraNa ke, A strIne pitAne bharathAra AnI pAse ja che te virahavyathA amArAthI kema kahI zakAya? A vicArane lIdhe te hakIkata kahevAne samartha na thayA; chevaTamAM vaidyoe kahyuM ke, "AnA roganuM kharuM nidAna amArAthI thaI zakatuM nathI." tyAre have zuM karavuM ?" AvA vicAramAM muMjhAI gayele kAlasaMvara rAjA sabhAmAM beThele che te samaye i, A " Ama to jINutA thaI cheA strIne kahacatura chatAM paNa nahI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 pradyumana kumAra prAtaHkAlamAM praNAma karavA pitAnI AgaLa Avyo. praNAma karI kara joDI ubhe rahyo, tyAre rAjAe ! putrane sudhAsamAna madhura vacane kahyuM ke, are priya putra! tArI ? pitAnI mAtA ati duHkhI che e tane khabara nahIM hoya, mATe jA, kuzala samAcAra pUcha, ane tenI AsanAvAsanA . kara, ke jethI tArI mAtA tArUM mukhakamala joI saMteSa pAme." AvAM pitAnAM vacana sAMbhaLI vinayavAna pradyumana kumAra" hAtha joDI bolyo ke, "pitAjI! mArI jananI gAta che, e viSe mane jarA paNa khabara nathI. hamaNuM ApanA mukhathI te vAtanI khabara paDI che mATe A pagale tyAM jaI te vAtanI khabara pUchIza, ane uttama vaidyo AgaLa tenA banatA upAye karAvI mArI mAtAne hamaNuM ja rega rahita karIza. A viSe tamAre kSaNavAra paNa vicAra na kare, sarva sArUM ja thaze." madhura vacanothI pitAne zAMta karI tenI rajA laI kumAra mAtuzrInA mahelamAM gaye. jaI mAtRcaraNamAM praNAma karI kuzala samAcAra pUchayA ke, "mAtuzrI ! ApanI tabiyata , kema che? huM tamArI tabiyata kharAba sAMbhaLI ApanI khabara levA ApanI pAse Avyo chuM. kema, have te ThIka che ne ?" Ama kuzalanA samAcAra pUchI teNInI AgaLa kumAra beThe. tyAM kanakamAlAe sarva pitAnA dAsI vigere parivArajanone dUra karyA ane pote be sivAya kaMI paNa mANasa na rahyuM tyAre kanakamAlA pradyumnane daSTAMtapUrvaka kahe che, "priya pradyumna ! sAMbhaLa, tane eka vAta kahuM chuM. keI eka purUSa
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 hatA, tene AmraphaLa khAvAnI icchA thaI tyAre teNe upavanamAM eka uttama AmravRkSa vAvyuM, tene ucherI moTuM karavA sArU te purUSa pote pANInA bharelA ghaDAethI te vRkSane pANI pIvarAvatA ane bhaviSyakALamAM svecchA mujaba bhega levAnI icchAthI ahineza tenuM pASaNa karatA; zIta kALamAM paNa vividha upacArathI tenI rakSA karatA. ema karatAM karatAM te vRkSa mATuM thayuM ane keTaleka kALe temAM phaLe AvyAM ane te phaLe ati paripakava thayAM chatAM paNu, jeNe e vRkSa vAveluM ane jene mATe aneka sakaTa jene veThavAM paDyAM hatAM te purUSa te AmravRkSanA phaLane kaze paNa upabhAga laI zakayA nahIM ane anya janAe pAtAnI kAmanA pramANe aharniza te AmravRkSanAM phaLanA upabheAga lIdheA. kumAra ! tuM buddhimAna che te vicArIne kahe ke te purUSane keTaluM duHkha thAya ?" Ama pUchyuM tyAre kRSNa putre kahyuM, "jananI ! AmAM zuM pUchyuM ? e te sava" leAka jANe che ke tevA purUSane mahA du:kha thAya, emAM zuM? paNu mAtuzrI ! huM pUchuM chuM ke, tame A dRSTAMta ApI zu kahevA mAgeA che te hu hajI sudhI samayA nathI, te Apa kRpA karI huM samajuM tema spaSTa rIte je kahevAnuM hoya te kaheA." tyAre mATA nizvAsa mUkI kanakamAlA melI, sAMbhaLa, kumAra ! tArI potAnI hakIkata kahI sastaMbhaLAvuM chuM. kharI rIte pUchatA ho te huM tArI mukhya janetA nathI, ane tuM mArA kharI rIte putra paNa nathI. kAlasaMvara rAjA tArA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 pitA nathI ane te tene putra nathI." "tyAre huM ahIM kyAMthI Avyo ?" Ama zaMkA tane thAya teTalA mATe huM kahuM chuM. eka divase kAlasaMvara rAjA gAma bahAra pharavA gayela, te pharatAM pharatAM eka zilA upara sutele tane je. jotAM veMta ja rAjAe tyAMthI tene upADI gAmamAM AvI piSaNa karavA mATe tane mArA hAthamAM seM; tyArathI meM tane pALI piSI mATe karyo ane have tuM pramadA jananA hadayane mehita karanAra yauvana pAmyo che tethI AmravRkSanI upamA yogya tArA bhegane huM kaI divasa paNa na pAmuM ane kulaTA samAna anya pramadA tArA bhegane pAme, e joIne mArA manamAM kema kheda na thAya? kahe, tArI rUpa saMpatti joI mane atyaMta pratidina kAma paDe che. AmAM kahevAnuM che eTaluM ja che ke, je tuM tArUM tathA mArUM kalyANa IcchatA ho te tuM mArI lAMbA vakhatanI IcchA pUrNa kara arthAt mArI sAthe tuM eka vAra bhega bhegava. daDha AliMgana daI viyogajanya vyathAne dUra kara. tenI sAthe eka bIjuM paNa kahevAnuM te huM kahuM chuM, sAMbhaLa." "A mahI upara uttara dizAmAM analapura nAme eka pura che; te puramAM gaurIvaMza rUpa mahAsAgarane AhAdita karavAmAM caMdra samAna niSadha nAme ati prakhyAta rAjA che; te mahAna rAjAnI huM mAnItI putrI chuM ane mahA parAkramI naiSedhI e nAmathI prakhyAta putra che. mArA pitAne mArI upara ati prema hato tethI mArA vivAhanI pahelAM mArA pitAe gaurI nAmanI mahA vidyA mane ApI che. kAlasaMvara
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAnI sAthe je divase mAre vivAha thavAne hato te ja divase kAlasaMvara rAjAe patnInA premane lIdhe mane prajJaptikA nAmanI vidyA ApelI che. te be vidyAnA sAmaaithI mane cheDI khecarAdhIza kAlasaMvara rAjA bIjI koIpaNa kAminIne icchato nathI, kAraNa ke mAlatInA guNa jANanAra madhukara mAlatIne choDI itara kusumane Icchato nathI. tuM tArA kRtrima pitAthI tathA bhrAtRvargathI jarA paNa bhaya rAkhIza. nahIM. mane je tRpta karIza te tane mArI pAsethI te be vidyA maLaze, jene laI tAre sarva lekamAM vijaya thaze, je tuM mArI IcchAo pUrNa karIza te huM tane sarva vidyAemAM ziramaNi samAna be mahA vidyA ApIza, je vidyA sAdhavAthI A traNe vizvamAM kyAMya paNa tuM parAjaya pAmIza nahIM, tathA mahA baLavAna vidyAre paNa tane jItI nahIM zake. kharekhara, tAre te tArA AtmAne ati bhAgyazALI ja mAnave joIe, kAraNa ke huM keIne nahIM bhajanArI, te huM pite prIti-prema-neha tathA kharA dIlathI be vidyA rUpa samRddhi ApI tane bhajavA cAhuM chuM, mATe sarva zaMkAo dUra karI bedhaDakathI AnaMdapUrvaka daDha AliMgana karI tuM mane bhaja. ema karavAthI ApaNe beunI paraspara prema vRddhi cirakAla sudhI jArI raheze, ane AmAM tAruM hita samAyeluM che. AvAM kAryamAM vilaMba kare mane ucita lAgatuM nathI. have huM bolatI baMdha paDuM chuM." sapurUSamAM agraNa, dhIraziremaNi, zuddhavaMzamAM janmelo, satIputra zrI pradyumna kaMI divasa paNa kAne nahIM paDelAM, tathA nahIM sAMbhaLI zakAya
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14pa tevAM vA jevAM kaThera, AvAM apriya vacana sAMbhaLI kSaNa vAra te mauna banI gaye. zeDo vakhata dIrgha vicAra karI dhImethI bolyo ke, "Ape je vAta kahI te vAta sAMbhaLI, paNa e vAtane vicAra karIne mArA kuLane dIpAvanArUM yogya kArya haze to huM pachI karIza ane hAla te mane tame e be vidyAo Ape eTale tene anubhava laI jeuM." AvI rIte putranA vAkaye sAMbhaLI kevaLa svArtha sAdhavAmAM ja magarUra thayelI kanakamAlAe "bhaviSyakAlamAM mArI IcchA pAra paDaze." ema dhArI kumArane te be vidyAo ApI. "viSTAmAM paDeluM paNa ratna avazya grahaNa karI levuM" e nyAyane anusarI kumAre paNa te vidyA tenI pAsethI svIkArI lIdhI; tene sArUM lagADavA mATe kumAre kahyuM, "tame ApelI be vidyAnI sAdhana kriyA siddha thayA pachI mane jema ucita lAgaze tema huM tamAruM vacana pALIza, jarA paNa saMzaya rAkha nahIM, huM paNa tamArI peThe tamArI upara premI thaye chuM." AvAM sudhA samAna madhura vacanothI tene zAMta pADI kumAre eka kSaNavAramAM be vidyAo sAdhI siddha karI; kAraNa ke bhAgyazALI purUSane vidyA maMtrAdika siddha thavAmAM jarA paNa vilaMba lAgatuM nathI. vidyA siddha thayA pachI vicAra vagaranI kanakamAlA belI ke, "have tame tamAruM vacana pALI mArI kAmanA pUrNa kare. kAraNa ke, sajajana purUSe kaheluM vacana, paththaramAM kotarelA lekha mAphaka thavuM joIe, 10
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 mATe tame pote svamukhathI kaheluM vacana pALavuM e tamArI pharaja che." tyAre rukimaNIputra pradyumne kahyuM, "mAtuzrI, kharuM kahuM te te tame ja mArI mAtA che, kAraNa ke, jyArathI huM janmele tyArathI tame ja mane pAlanapoSaNa karI ucherele che, ane vaLI tame mArI mAtA thAo che, e vAta jagatamAM prakhyAta che; bIju vaLI hamaNuM tame mane be vidyA bhaNAvI tethI tame mArA gurU-AcArya thAo che; AvA moTA be saMbaMdhane laIne huM te nIca kRtya nahIM karuM ane uttama vaMzamAM janmelA tamAre paNa pharIthI mane na kahevA yogya AvAM vacana na kahevAM. A lekamAM sakaLa jagatane dhikkAravA gya te karma mArAthI zI rIte banI zake? kharekhara, tevuM kRtya te paralekamAM lAMbA vakhata sudhI narakanI gati ApanAruM che. A uparathI tamAre mane mithyAvAdi na kahe, kAraNa ke tamArI pAsethI vidyA letI vakhate meM tamane kahyuM che ke, je ucita haze te tamAruM vacana pALIza." mATe mane A kRtya ucita na hovAthI huM te karma karatuM nathI." buddhizALI purUSe pApakarma karavAmAM kAlakSepa kare" e nyAyane anusarate kumAra ATaluM kahI satvara tyAMthI uThI nIkaLI gayA. - kumAra ekadama uThI cAlate thaye tyAre nirAza thayelI kanakamAlAe vicAra karyo ke, "hAya! hAya! A te nIca mane chetarI mArI pAsethI be vidyA laI cAlatA thaye, paNa phikara nahIM, huM eka evuM tephAna rahyuM ke jethI te
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 duSTabuddhi jIvavA ja na pAme." Ama vicAra karI ati tuccha buddhinI te kanakamAtA pitAnA nakha vatI chAtImAM rUdhira kADhIne evI cIse tathA rADe nAkhavA lAgI ke, jene laIne eka kSaNamAM sarva parijane doDI AvyAM tathA teNInA zekanA dIkarAo paNa hAthamAM vividha zastro laI ekadama doDI AvyAM. "are zuM che?" ema pUchatAM sarva lokee kanakamAlAne gherI lIdhI tyAre mahA mAyAvI kanakamAlA retI retI gaLagaLA svarathI belI, "are putro ! kharI rIte to tamAre bhrAtA nahi, paNa bhrAtA kahevAtA, yauvanane lIdhe unmatta thayelA e pApI pradyumnakumAre mArI sAthe bhega bhegavavAnI IcchAthI AvuM nidha karma karyuM, je ke meM te satIpaNAne lIdhe te pApInI prArthanAnI nA kahI, chatAM paNa teNe mArI upara baLAtkAra karyo, chAtImAM rUdhira nIkaLe che te tene purAve che." mAtAnA mukhathI A vAta sAMbhaLI kumArane mAravAno A samaya che ema dhArI vajamukhAdika bALake hAthamAM zastro laI tyAM gayA ke jyAM pradyumnakumAra sukhethI hasate beThe hatA. jatAM veMta ja vAkprahAra karavA lAgyA ke, "arere ! nIca! mAtAnI sAthe AvuM nIca karma zuM karyuM? A mahApApa karmanuM phaLa tuM hamaNAM ja bhegava." Ama kahIne kumAranI upara atyaMta prahAra karyo, paraMtu patthara upara thayelA prahAranI mAphaka kumAra upara thayelA sarva prahAra niSphaLa thayA. mahA kedha pAmelA, sihasamAna parAkramI ekalA kumAre ja mRgasamAna nirbaLa kAlasaMvara rAjAnA putrone
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mAryA. kumAre mArA putrone mArI nAkhyA, A vAta sAMbhaLI mahA kopAyamAna thayele khecarane adhipati kAlasaMvara rAjA paNa kumAranI sanmukha AvI ubhe rahyo ane bhayAnaka saMgrAma karavA lAgyA. pradyumnakumAre kanakamAlA pAsethI meLavelI be vidyAonI zaktithI aneka zastro kalpI kAla samAna durdhara kAlasaMvara rAjAne paNa kSaNavAramAM jItI lIdhe ane pite phateha meLavI. pradyumanakumAranuM AvuM avarNanIya siMhasamAna parAkrama jeI kAlasaMvarane hRdayamAM Azcarya thayuM ke, jenuM kuLa tathA jAti ati zuddha che tathA nirmaLavaMzamAM janmelA mahA pavitra A kumAramAM kaI jAtane mAtRbheganI pRhAdikane saMbhava ghaTatA nathI, kAraNa ke, mAtRbhegAdinI vAMchA karanArA purUSane viSe eka kSaNa paNa vidyAe rahetI nathI arthAt te ja kSaNe vidyAo nAza pAme che, jema mRttikAnA pAtramAM siMhaNanuM dUdha cirakAla sudhI rahI zakatuM nathI. AvI rIte pUrvApara dIrgha vicAra karavAmAM mahA catura kAlasaMvara rAjAne jANa, pitRvadhajanya pApathI bhIrU pradyumnakamAre kara joDI pitAne kahyuM, "he rAjana ! tamArA kuLamAM janmelA, vicAra karavAmAM catura AzayavALA mArAmAM AvuM nIca kRtya ghaTe ke nahIM A vAtane pitAnA aMtaHkaraNamAM pUrate vicAra tamAre karavuM joIe, paNa keIne kahevA upara lakSa daI phekaTa mArI sAthe tame yuddha na karo, kAraNa ke, lAMbe vicAra karyA vagara karavAmAM AveluM kArya bhaviSyakALamAM pazcAttApane pAtra thAya che. kahyuM che ke -
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 mahasA vidadhIta na kriyAmaviveka paramApadAM padam vRNvate hi bimRzyakAriNaM guNalubdhAHsvayameva saMpadaH 1 bhAvArtha-koIpaNa kArya sahasA na karavuM arthAt vicAra karyA sivAya na karavuM, kAraNa ke, aviveka-avicAra te parama ApattinuM sthAnaka che ane je pUrvApara labe vicAra karI kArya kare che te te purUSane, dAkSiNya vivekAdi guNemAM lubdha thayelI saMpattie pitAnI meLe ja AvI vare che. prathama te Apa mane sarva vRttAMta pUche ane te sAMbhaLyA pachI tamane je ucita lAge te kare, paNa kevala eka teNInA kahevA upara AdhAra rAkhI vRthA jora karavuM e tamArA jevA buddhizALI purUSane ghaTatuM nathI. kahyuM che ke - mA hou suyaggAhI ja na vi dilu tu hoi paJcakkhe paJcakkhe vi hu diThU juttAjuttaM viyArijA 2 bhAvArtha:-kaIpaNa vRttAMta jyAM sudhI pratyakSa na joyuM hoya tyAM sudhI keIne mukhathI sAMbhaLavA pramANe pakaDI na besavuM ane je kadI te pitAne pratyakSa jovAmAM AveluM hoya to paNa yukta che ke ayukta che ema AgaLa pAchaLa vicAra kara." evI rIte kumAranA mukhathI nItinAM vacana sAMbhaLavAthI rAjAne krodha zAMta thaze ane citta svastha thayuM. tyAra pachI kAlasaMvara rAjAe pUchayuM ke, "putra! je vAta banI hoya te sAcesAcI mArI AgaLa kahI de." pitAnAM vacana zira para caDAvI kumAre mUlathI mAMDIne sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM ane pharIthI kahyuM ke, "jo tamene A mArA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 kahevA upara pratIti na AvatI hoya te tame tyAM jAo ane tamArI strInI chAtI tapAsI juo ke, pitAnA nakhanA ujharaDA che ke nahIM. A mAyA racavAnuM kAraNa e che ke, meM teNInA kahevA mujaba na karyuM tethI mane mAravAnA uddezathI kanakamAlAe A sarva prapaMca racele che, mahA buddhizALI kAlasaMvara rAjA ekadama pitAnI strI pAse gaye, jaIne teNInA urasthala upara tapAsa karatAM kanakamAlAe pote ja karelA nakhanA ujharaDA jovAmAM AvyA, te joIne kumAranA sarva vacana para rAjAne saMpUrNa pratIti thaI. tyAMthI pAchA AvI kAlasaMvara pazcAttApa thavAthI kumArane kahe che, "kumAra ! mArAthI vicAra vagara banI gayelA mArA aparAdhane kSamA kara. tuM te kharekhara satyavaktA purUSamAM agraNI che tathA ceginI mAphaka akhaMDa zIla jALavI rAkhanAra che. mArI strI te niraMtara vyabhicAriNI che ane tethI ja asatya bolanArI che." kAlasaMvara rAjA Ama kahIne kumArane hAtha pakaDI zAMta kare che ke, "tuM mArA gharamAM AvI nirbhayapaNe rahe, tAre kaI jAtanI phikara rAkhavI nahIM, kAraNa ke tuM mane mArA prANa karatAM adhika vahRbha che," ItyAdika vacano kahI Agraha karI khecareza kAlasaMvara rAjA kumArane pitAne ghera laI gaye. kumAre vicAra karyo ke, mAre AnA gharamAM kema rahevuM, kAraNa ke mAtAnI sAthe vaira che, ane pitA tene AdhIna che. te sarpavALA gharanI peThe ahiMyAM rahevuM te mane kharekhara yogya lAgatuM nathI. Ama ciMtAtura thayelA kumAra
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 udAsa mana karI beThe che, te ja samaye avasara pramANe ja AvanArA nAradaRSi AvI pahoMcyA. evI rIte zrI ratnacaMdra kavie racelA zrI pradyumnacaritra mahAkAvyamAM, pradyumnane yauvana prApti, seLa lAbhanI prApti, mAtA pitAnI sAthe kalaha tathA nAradanuM Agamana ityAdi darzAvanAra sAtamo sarga saMpUrNa thaye. che che tuM bhale priyajananA saMgane bhAvI gherI che che mUDI samaje ene tArI aNamela saMpatti samaje, paNa che - e saMpatti kSaNika che. che be kSaNa AMkha baMdha karIne manane sthira karIne... che e soganI, saMpattinI kSaNikatAne vicAra kara. hA, che vicAra karIne nirAza na banIza. A saMpatti karatAM paNa che vadhu mUlyavAna saMpatti tArI pAse che ! 4 pAMca IndriyenAM viSaya sukha tarapha paNa aniche tyatAnI daSTi keLavavAnI che. bhale tArI pAse Aje vipula 8 viSaya sukha hoya, paNa e tArI pAse kAyama nathI ! ! rahevAnAM e vicAra karI ja rAkhavAno.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ atha aSTamaH sargaH dUrathI AvatA munine joI tarata uThI sanmukha jaI vinayapUrvaka pradyumnakumAre munine praNAma karyA, tyAre traSie AzirvAda Ape ke, "bALaka ! lAMbA kALathI thayelA tArA vigathI saMtApa pAmatA tArAM mAtApitAnI sAthe tAre samAgama turata thAo." muninuM AvuM AzIrvacana sAMbhaLI kumAre munine kahyuM ke, "he munirAja, mAtApitAnA gharamAM ja rahelA mane A anucita AzIrvAda kema Ape che? meM tamArI huMzIyArI jANI." | muni hasIne belyA, "putra ! zuM tuM hajI sudhI mAtApitAne jANato nathI ? tyAre tuM zuM jANIne hase che ? sAMbhaLa, vatsa, kanakamAlA tathA kAlasaMvara e kharI rIte tArA mAtApitA nathI paNa zrI dvArakApurImAM nivAsa karanArAM rukimaNuM tathA kRSNa e tArAM kharAM mAtApitA che." munirAja, e zI rIte ?" ema ati Azcarya pUrvaka kumAre pUchayuM tyAre, zrI sImaMdhara svAmIe kaheluM vRttAMta nAradamunie kumArane kahI saMbhaLAvyuM. Ama nAradanuM kaheluM vacana sAMbhaLI, kanakamAlAe kahelA, "tuM mAre putra nathI ane huM tArI mAtA nathI." AvA vacanamAM kumArane je zaMkA thaI hatI te zaMkA Aje nivRtta thaI pharIne muni belyA, "vatsa! mAruM vacana sAMbhaLa; tArA pitAnI satyabhAmA nAme patnI che. rUpa lAvaNyAdikanA garvane lIdhe teNue eka samaye mAruM apamAna kareluM,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 tethI tene rUpa lAvaNyAdika garva utAravA mATe huM vidarbha dezamAM AvelI kuDina nagarInA adhipati bhImarAjAne ghera gayA, tyAM jANe IMdrANanI bhaginI hoya nahIM zuM, tevI apUrva rUpa saMpanna rukimaNuM nAme bhISmarAjAnI putrI meM dIThI; pachI eka paTamAM tene citrI meM kRSNane batAvI, tyAre tenA rUpamAM meha pAmelA kRSNa, te rUkimaNane paraNyA ityAdika enuM caritra moTuM che, A te meM tane saMkSepathI kahyuM che, jyAre tuM tArA pitAne ghera jaIza tyAre, tuM tArI meLe ja sarva vRttAMta jANaza. tArA pitAnuM tathA tArA kAkAnuM caritra mahA Azcaryajanaka che." anya spardhA karavI e strIone jAti svabhAva che, tene lIdhe satyabhAmAnI tArI mAtA sAthe spardhA anukrame pratidina vadhatI che, ema karatAM karatAM keTalAka samaya vyatIta thaye tyAre te bannene garbha rahyo. eka divase koI kAma prasaMgane lIdhe duryodhana rAjA kRSNane ghera AvyA. tyAre satyabhAmA tathA rUkimaNuM e baMne duryodhana pAse AvI; temAM prathama satyabhAmAM belI, "he duryodhana ! mArA putra vere tAre tArI putrI ApavAnI che." rUkimaNue kahyuM ke, duryodhana ! mAro putra tArI putrIne paraNaze." AvI rIte benuM mAguM sAMbhaLI mahAsaMkaTamAM paDele duryodhana rAjA, buddhizALI hovAthI vicAra karI te bene saMtoSakAraka vAkya che ke, "tamArA bemAMthI jene prathama putrane prasava thaze tenA putrane mArI putrI huM ApIza, ema huM tamArAthI baMdhAuM chuM."
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vaLI satyabhAmA ISyane lIdhe belI che, jene putra prathama tArI kanyAne paraNe tenA vivAhamAM nahIM paraNavA yogya thayelA putravALIe pitAnA mastakanA keza utArI ApavA, AvI rIte ApaNuM benI zarata che. A zaratamAM kRSNa, baladeva tathA duryodhana rAjA sAkSI che." AvI rIte vivAda karatI te be jaNa pitAne ghera gaI ane bolatI thAkI gaI tyAre zAMta rahI. he pradyumna kumAre ! pitAnI tejathI sUryanA tejanI spardhA karanArA " bhAnu" nAme satyabhAmAnA putrane thoDA vakhatamAM udvAha thanAra che. je have bhAnukumAra duryodhana bhUpanI putrIne paraNaze ke te ja vakhate zaratane lIdhe tArI mAtAnA keza utArI ApavA A ciMtAne lIdhe zuSka banI gayelI tArI mAtAne joI huM paNa tenA duHkhamAM bhAga paDAvanAre thaye, kAraNa ke rukimaNune meM mArI putrI tulya mAnI che. eka divase mahAduHkhamAM AvI paDelI tArI mAtAe mane kahyuM ke, "he devarSe kRSNanI sAthe mAruM pANigrahaNa tame ja karAveluM che tethI tame ja mArA pitA tulya che ane huM tamArI putrI tulya chuM, mATe he dayAnA samudra! have te tame mane duHkha rUpa samudramAMthI bahAra kADhe ane vijyAdhagiri upara jaIne tame mArA vahAlA putrane laI Ava. AvAM tArI mAtAnAM dIna vacana sAMbhaLI mane dayA AvavAthI huM tane teDavA AveluM chuM, mATe vatsa, mArI sAthe tuM cAla ane tyAM AvIne tArI mAtAnuM duHkha dUra kara, kAraNa ke, garbhAdika duHkhane dhAraNa karanArI tArI kharI jananI te te ja che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa tArA je parAkramI soLa varSano putra chatAM jananI duHkhI thAya te pachI putravatI ane aputravatI strImAM ze aMtara samaja? strIone sapatnInA saMkaTathI thayeluM mahAduHkha vidvAna purUSee seMkaDe jInhAothI paNa kahI zakAya tevuM nathI, mATe AvI bAbatamAM jarApaNa vilaMba kare ucita nathI; tethI tuM mArI sAthe AvavA hamaNAM ja satvara taiyAra thA. kAraNa ke, je tyAM vivAha thaI jaze te javA karatAM na javuM te ja zreSTha che ema mAruM mAnavuM che tethI jarA paNa vilaMba na kara." AvAM prakAranAM muninAM vacana zravaNa karI kharA tatvanA jANu thayelA vivekI pradyumna kumAre kAlasaMvara AgaLa jaI sarva vRttAMta kahI jaNAvyuM. tyAre sarve dakSapurUSonI eka ja saMmati hoya che. e kahevata pramANe te kAlasaMvara rAjA paNa vicAra karavAmAM caturAzaya hovAthI potAnA cittamAM vicAra karI bolyA ke, "bahu sArUM, vatsa ! tuM khuzIthI jA ane mAtAne duHkhamAMthI mukta kara; mAtAnuM duHkha TALavuM e ja saputrane dharma che, mATe tuM saputranuM kartavya karI punaH satvara ahIMyAM Avaje. A saghaLuM rAjya tArUM ja che. amArAthI ajJAnatAne lIdhe banI gayelA AcaraNanuM nahIM smaraNa karatAM mAtra amArA upakAranuM ja smaraNa karaje." AvI rIte kumArane zikSaNa ApI kAlasaMvara rAjAe prajJapti vidyAne kahyuM ke, "he devI! ati uttama eka vimAna jaladI taiyAra kara." devatAonI zaktio aciMtya hoya che tethI te devatAe
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 eka kSaNavAramAM, devatAonA manamAM paNa meha karI de tevuM ati zreSTha eka vimAna banAvI rAjAnI AgaLa hAjara karyuM tyAre pradyumnakumAra pitA kAlasaMvarane praNAma karI tenI rajA laI te vimAnamAM beThe ane nAradamuni paNa tenI paDakhe beThA. te vimAna cAlatI vakhate bhairavapakSanA tathA vAyasanA zabdo thavA lAgyA, nIlapakSIo Ama tema gamana karavA lAgyAM ityAdi zubhasUcaka zakuno thayA. rastAmAM AvatA parvata, vR, mahA prabhAvavALI aneka auSadhIo, uchaLatA mojAothI suzobhita gaMgA vigere nadIo, vividha deze, vividha rAjadhAnIo, mahAna patta, vApI, rUpa, taDAga, tIrtharUpa jaLAzaye, aneka jAtanAM pazuo tathA aneka jAtanAM pakSIo ItyAdika jevAmAM AvyAM. te sarvenAM nAma kahI kahIne munie kumArane dekhADyAM. AvI rIte aneka vastuone daSTigocara karatA cAlyA jAya che tevAmAM kumArane eka uttama giri jovAmAM AvyuM tyAre kumAre munine pUchayuM ke, "mahArAja ! A ka parvata che? Ane zuM nAma che, te Apa kahe. tyAre nArade kahyuM ke, "vatsa! Adi tIrthakaranA caityathI vibhUSita zatruMjaya nAme A giri che. siMhanuM darzana thavAthI jema mRgalAo palAyana thaI jAya che temaja A girinA darzana thavAthI te ja kSaNe sarva pApane pralaya thAya che. AnI upara aneka munijane siddha thaI gayA che ane aneka siddha thaze tathA vartamAnakAlamAM paNa seMkaDe munio siddha thAya che. tethI A giri kharekhara siddhakSetra che, mATe he putra ! hamaNuM te tane javAnI utAvaLa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15s che tethI tuM A siddhagirine dUrathI praNAma kara. ane jyAre mAtAnuM sarva kArya thaI rahe tyAre tuM A girinI yAtrA karavA avazya Avaje." AvAM muninAM vacana sAMbhaLI kumAre siddhakSetrane abhivaMdana karyuM ane janmabhUmimAM javA mATe utsuka thayelA kumAre te vimAna AgaLa calAvyuM. zAstramAM kaheluM che ke - jaNaNI ya janmabhUmi pacchimanidA subhAsiyA guThI // maNaiThaM mANussaM paMcavi duHkhehiM muJcati // 1 // bhAvArtha-pitAnI mAtA, janmabhUmi, pAchalI rAtanI nidrA, vidvajananI geSThI, tathA manane icchita mANasa, A pAMca vAnA duHkhethI cheDI zakAya che, mahA samRddhivALA vimAnane utAvaLuM utAvaLuM calAvatAM kumAre bIjo eka mahAgiri jaI munine pUchyuM ke, "he gure ! A sanmukha jevAmAM AvatA sajala meghasamAna zyAma tathA nirmaLa A karyo parvata che?" tyAre tenA pratyuttaramAM yatie kahyuM ke, "A raivataka nAme giri che. A girinuM darzana, sparzana, pUjana mahA maMgalakAraka che. A parvata upara tIrthakarenAM aneka caityo che, jemAM hajAro suvarNanAM tathA ratnanAM arihaMtanA bibo rahelAM che. A giri upara aneka zikhare rahelAM che tethI ja A parvatanuM "zikharI" e nAma sArthaka che ane Itara parvatanuM te rUDhithI zikharI" evuM nAma paDeluM che. vatsa ! tArA pitA kRSNanA bhrAtA zrI neminAthanA traNa kalyANaka A giri para thavAnA che ema zrI naminAthanA kahevAthI huM
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 jANuM chuM. mATe aneka vRkSothI saMpanna, vividha auSadhiothI virAjIta, tathA sura asure e pUjA karAtA seMkaDe jenabiMbathI yukta A raivataka parvata namaskAra karavA yogya che ane dUrathI paNa pApano kSaya karanAra che. tuM jarA AgaLa jaIza tyAre lAkha AMbAnA vanane lIdhe suMdara lAgatI sahassAmra vananI mahA zebhAne tuM dekhIza." devarSinA mukhathI AvuM mAhAtmya sAMbhaLI pradyumnakumAra te ja bhavamAM siddha pada pAmanAra che tethI kumAre parama bhaktipUrvaka kara je praNAma karyA. jarA AgaLa gayA tyAre, gati karatA parvate hoya nahIM zuM? tathA pRthvI para megha rahelA nahIM zuM? tevA mahAna ane zyAma seMkaDo hAthIothI yukta tathA pAMkhevALA heya nahIM zuM? tevA zIvra gati karatA aneka jAtinA adhothI suzobhita, jANe maMdire kema cAlatAM hoya tevA asaMkhya rathavALuM, jemAM vividha raMganA taMbuo che paNa koI jAtanuM jemAM dUSaNa nathI tevuM, tathA praphullita thayelA puSpavALA atasIne vananI mAphaka vicitra eka moTuM sainya jovAmAM AvyuM. te joI kumAre nAradane pUchyuM ke, "mahArAja ! A zuM dekhAya che?" nArada bolyA, vatsa ! sAMbhaLa, pUve RSabha svAminA "kurU' nAme putra thaI gayA che jenA nAmathI jagaprasiddha "kurUkSetra" evuM nAma paDeluM che. te kurUno "hasti" nAme putra thaye hato jenA nAmathI "hastinApura" evuM nagarInuM nAma paDeluM che, te hasti rAjAnA vaMzamAM anaMtavIya nAme rAjA thaye; tene kRtavIya nAme putra thaye; tenAthI subhUma nAme putra
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 thaye ke je cakravatI hatI ityAdika asaMkhya rAjAo thaI gayA pachI, tenA ja vaMzamAM zAMtanu nAme rAjA thaye; te rAjAnI gaMgA ane satyavatI e nAmanI be strIo hatI; temAM gaMgA nadInA jaLa samAna gaura dehano kAMtimAna tathA pavitra gAMgeya nAme gaMgAno putra thayo. teNe janmathI mAMDIne akhaMDa brahmacarya seveluM tethI tenuM bhIma evuM bIju nAma vizeSa prakhyAta thayuM. have satyavatInA citrAMgada ane citravIrya e nAmanA satyavaktA be putra thayA; citravIryanI traNa strIo hatI-eka aMbikA, bIjI aMbAlikA ane trIjI aMbA, teonA anukrame dhRtarASTra, pAMDu ane vidura e putro thayA. teomAM dharASTra te janmathI ja aMdha hato tethI rAjyane cogya na thaye tyAre kurUvaMza rUpa samudrane prasanna rAkhavAmAM caMdra samAna pAMDue te rAjya karyuM." gAMdhAra dezanA rAjA subela nAmanA rAjAnI gAMdhArI Adi ATha putrIone dhRtarASTra para. ghatarASTranA ati ugra, tejasvI, mahAddhA, duryodhanAdika se putra thayA. pAMDurAjAnI kuMtI ane mAdrI e be strIo hatI, temAM kuMtInA traNa putra thayA, eka to yudhiSThira, bIje bhIma ane trIje ajuna; mAdrInA nakula ane sahadeva e be putra thayA A pAMce putra pAMDunA hatA tethI e pAMce jaNa pAMDava" e nAmathI oLakhAya che, arthAt e nAmathI ja teo prasiddha che. te pAMDavo mahA kIrtivALA che, mahA parAkramI che, vANIthI na kahI zakAya tevA guNavALA
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16o che, tathA jenuM caritra paNa lakattara che ane traNe vizvamAM teo ati prakhyAti pAmelA che" pAMDu rAjAe ApelA hastinApuramAM hAla yudhiSThira rAjya kare che ane praNAma karavA AvelA aneka nRpatinA namelA mukuTanI mAlAothI jenA caraNanI pUjA thAya che te duryodhana mahArAjA indraprasthamAM rAjya kare che. ema karatAM ghaNe vakhata vyatIta thayA pachI mAranI peThe hastinApuranA rAjyarUpa dUdha pIvAnI IcchAthI duryodhana pAMDe upara IrSyAla thaye. pAMDenuM rAjya laI levA mATe duryodhane ghaNe yatna karyo paNa tethI kAMI tenuM vaLyuM nahIM, kAraNa ke pAMDave mahA baLavAna hatA tethI duryodhana teone pahecI zake tema nahotuM. yudhiSThira bahu nikhAlasa dilane hato tethI dudhane jema tema samajAvI jugaTu ramavA besADyA. ramatAM ramatAM yudhiSThira sarva hArI gaye, potAnI strI draupadIne paNa hArI gaye; "hArI gayela jugArI bamaNuM rame," e nyAya pramANe chevaTa yudhiSThire hAramAM pitAnA cAre bhAIone mUkyA. duryodhane kapaTathI teone paNa jItI laIne kahyuM ke, "are yudhiSThira ! have tuM sarva pRthvIne, tArI strI draupadIne tathA baMdhuone choDI daI tuM ekAeka ja vanamAM cAlyA jA ane bhramaNa kara." te samaye tyAM beThelA keTalAeka khaMDIyA rAjAoe duryodhanane kahyuM ke, he rAjana ! jeke yudhiSThira draupadIne hArI cUkyA che te paNa je tAruM potAnuM kalyANa IcchatA he te e mahAsati ratna kApadI pAMDene saMpI de,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 nahIMtara AmAMthI nakkI tene mATe anartha pedA thaze. bIju vaLI jema moTA siMha sAcavavA bahu ja dusaha che temaja A yudhiSThiranA bhImAdika cAra bhrAtAone sAcavatAM tamane bahu ja muzkelI paDaze. jema sarpavALA gharamAM rahevuM e maitanuM kAraNa che temaja tArA rAjyamAM rahelA meTA nAga samAna AnA cAra bhrAtAo tAre samajavA. ane jyAM sudhI teo tArA rAjyamAM rahelA haze, tyAM sudhI tArAthI niHzaMkapaNe nahIM rahevAya. mATe evA e baMdhuone bAra varSa sudhI vanamAM tuM javA de. emAMthI koIne paNa tuM aTakAvIza nahIM. khaMDIyA rAjAonuM Ama kahevuM sAMbhaLI duryodhane kahyuM ke, "bhale, teo sarvane huM rajA ApuM chuM." AvI rIte duryodhane kahyuM tyAre te pAMDave pitAnI mAtA kuMtIne tathA draupadIne sAthe laI vanamAM gayA." AvI rIte kapaTa karI pAMce pAMDene jItI vanavAsa ApyA pachI, mahA ahaMkArI duryodhana rAjA hAlamAM niHzaMkapaNe hastinApuranuM rAjya kare che. satyabhAmAnA putra bhAnukumAra karatAM tuM mahaTe che tethI duryodhane pitAnI putrI tane ApavA dhArI hatI paNa tane te dhUmaketu nAme deva harI gaye hatuM tethI bhAnukumArane paraNAvavA mATe mahA baLavAna duryodhana rAjA pitAnI udadhI nAmanI putrI laIne jAya che, tene A sarva paDAva paDe che." AvAM nAradamuninAM vAkaya sAMbhaLI be ghaDI AnaMda karavA mATe pradyumna munine kahyuM ke, "mahArAja ! tame be 31
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 ghaDI vimAna ubhuM rAkhI ahIMyAM ja ubhA rahejo ane huM jarA sainya joIne hamaNAM AvuM chuM.'' muni khelyA ke, "vatsa ! jarA paNa vilaMba karIza nahIM, satvara AvatA raheje." muninI AjJA zira para caDAvI pradyumnakumAre tyAMthI nIce utarI pRthvI upara AvI bhaya'kara jillanu rUpa dharyuM, jemake, maSanA puja jevA zyAmadeha, uMTanA jevA lAMmA jenA eka che, gaNezanA jevuM jenuM lAMbuM udara che, bilADAnA jevA jenA pILA netra che, jenuM bhAla vakra che, jenA mATA meATA dAMta rahelA che, jenA keza velAnA samuhathI guMthAelA che, tathA jene sa dekhAva lAkone aNagamatA lAge tevuM bhilanuM vicitra rUpa dhAraNa karI kumAra jyAM jAnanAM mANase jamatAM hatAM tyAM gayA ane pUchyA lAgyA ke, "duAMdhana mahArAjAnA taMbu kayAM che ?" Ama pUchavA lAgyo tyAM te| jAnanA sava mANasa ekaThA thaI gayA ane tenI hAMsI karavA lAgyA. duryodhana jyAM siMhAsana upara beThA che ane jAnanAM aneka kArya patAve che tyAM kumAra AvI namIne duryodhanane kahe che ke, "mahArAja ! kRSNa mahArAjanI AjJAthI huM jatA AvatA leAkA pAsethI dANu (jakAta) levA ahIMyAM rahelA chuM. mATe mahArAja ! mane dANu dvIdhA pachI tamArI icchA pramANe jajo, nahIMtara tameA ahIMyAMthI javA pAmaze nahIM; A vAta tamane prathamathI jaNAvuM chuM, pachI mane doSa deze nahIM." bilanAM AvAM hAsyajanaka vacano sAMbhaLI duryodhana khaDakhaDa hasIne khelyA ke, khela, dANumAM (jakAtamAM) hAthI,
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratha, ghoDA laIza ke zuM laIza? bela." pitAnA lAMbA dAMta dekhADato te bhala bolyo ke, "tamArI jAnamAM zreSTha vastu zuM che te kaMI huM jANato nathI mATe je ati uttama vastu hoya te mane Apa." ghaNuM karIne rAjAone hAsya adhika priya hoya che tethI be ghaDI majA karavA mATe pharIthI duryodhane kahyuM ke, amArI jAnamAM uttamamAM uttama amArI udadhi nAmanI kanyA che." bhillu be ke, "tyAre to mane te ja kanyA Apo, kAraNa ke huM janmathI vADhe chuM te huM tene paraNIza. ane A vAtanI kRSNane khabara paDaze ke te paNa khuzI thaze, kAraNa ke huM tene putra chuM. huM tamArI putrInI sAthe ghaNe vakhata bhega bhegavIza ane ati AnaMda pAmIza." bhillanA mukhathI AvAM vacana sAMbhaLatAM veMta ja sarva leke hAsyamAM gulatAna banI gayA. bhavA jyAre hasavA bese tyAre kone hasavuM na Ave ? vaLI bhinna haTha karI che ke, "tame mane e kanyA ApyA pachI ahIMyAMthI jaje, nahIMtara huM keIne paNa javA daIza nahIM." Ama kahevAthI gusse thayelo duryodhana rAjA pitAnA mahAbhane kahe che ke, "jAo, enI gaLacI pakaDI ene dara kADhI mUke." Ama rAjAno hukama thatAM mahA yoddhAo taiyAra thAya che teTalAmAM to bhilla jarA dUra jaI yuddha mATe saja thaI che ke, "AvI jAo, mArI sAthe saMgrAma karanAra che keNu? mArI hAMsInuM phaLa tathA saMgrAmanuM phaLa A pagale batAvI dauM." ema belatAM mahA baLavAna kumAre muSTi prahArathI sarva ddhAonAM zarIra jarjarita karI nAkhyAM
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ane keTalAekanA to dAMte pADI nAkhyA. duryodhana rAjA tathA sarva paddhAe jotAM chatAM jema samaLI, suvarNanA hArane upADI jAya temaja kumAra paNa ekadama te kanyAne upADI potAnA vimAnamAM gayA ane kanyAne vimAnamAM mUkI. bhayabhIta thayelI tathA atyaMta tharathara dhrujatI te kanyAne joI nArade kahyuM ke, "he vatsa ! tuM jarA paNa bhaya rAkhIza nahi, tane je A bhilla je jovAmAM Ave che te bhilla nathI paNa zrI dvArikAdhipati kRSNa mahArAjane sUrya samAna tejasvI mahA buddhizALI, savecchA pramANe vicitra rUpa dharanAra tathA mahA yaza saMpAdana karanAra pradyumna nAmane putra che. he putrI ! prathamathI ja tArA pitAe tane A kumArane ApavA dhArI hatI paNa A kumArane janma thayo ke tarata ja dhUmaketu deva Ane upADI vidyAdharanA puramAM mUkI cAlyA gaye. AvI rIte rUkimaNunA putra pradyumnakumAranuM haraNa thaI gayA pachI tapAsa karatAM kyAMya paNa patto na maLe tyAre tArA pitAe tene satyabhAmAnA putra bhAnukumAra vere ApI che. have A kumAra pitAnA pitA pAse jAya che." "A kanyA to mane ApelI te ja che," ema jANIne kumAre tArUM haraNa kareluM che tethI tuM mArI pAse niHzaMkapaNe svastha thaI rahe. manamAM kaI jAtane uga rAkhIza nahIM." Ama kahI nArede teNune zAMta karI. pradyumna kumAre paNa bhillanuM rUpa cheDI daI pitAnuM bhavya svarUpa dhAraNa karI, vAyu samAna vegavALuM pitAnuM vimAna AgaLa calAvyuM. cAlatAM cAlatAM ghaNA ja uMcA aneka mahele jovAmAM AvyA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 te joI manamAM ati umaMga AvavAthI kumAre nAradane pUchyuM ke, "munirAja ! A sanmukha jovAmAM AvatI kaI purI che?" nArada bolyA ke, "vatsa ! tArA pitA zrIkRSNa mahArAjanI A purI che. jarA dhyAna daI je. e purImAM suvarNanA kalazavALe je mahela dekhAya che tathA jenI upara garUDanA cinhavALI dhajA pharake che te prAsAda tArA pitA kRSNane che. jenI upara siMhanA lakSaNavALI dhajA rahelI che te mahela samudravijayane che. he vatsa ! jenA uMcA ane vicitra aneka gokha chalakI rahyA che tathA jenI upara hAthIne citrAmaNavALI dhajA birAje che te mahela tArA pitAmaha vasudevane che. A sanmukha rahele prAsAda tArA pitAnA yeSTha baMdhu baladevane che, ke jenI upara asaMkhya ghugharIovALI zyAma vastranI dhajA dekhAya che. jenI dhajAmAM vAnaranuM citrAmaNa che te ugrasena mahArAjAno mahela che. bhAnukumAranAM vivAha nimitta bAMdhavAmAM AvelA kadalI taMbhethI tathA nava pallava taraNanI paMktiothI virAjate tathA kaLI cuna chAMTI zveta karela je prAsAda dekhAya che te satyabhAmAne che. A sivAya bIjA paNa manahara tathA vividha dhvajAothI alaMkRta ghaNuM prAsAde jovAmAM Ave che, te te mahA moTA vepArIonA che. vatsa ! je, jenI upara ati zreSTha suvarNane kalaza bIrAje che tathA jenI dhajAnuM vastra vAyune lIdhe Ama tema uDe che te zrI Adi tIrthakaranuM caitya che, jemAM gaMgAnA jaLa samAna gaura
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 varNavALI, nAbhirAjAnA putra zrI RSabhadevanI pratimA birAje che. zikhara ati uMcu hovAthI je adhika zAle che, tathA jenI dhajAnuM vastra ghaNuM paheALu' che te zAMtinAthanA prAsAda theAle che. dUrathI ja maneAhara lAgatA tathA nIla vasranI dhajAvALe zrI naminAthanA prAsAda che. dvArikApurImAM bhUSaNarUpa, tathA sacetana prabhunI mUrtine lIdhe adhika zaiAlatA. zveta dhajAvALA A zrI neminAthanA prAsAda che. AvI rIte eka sarakhA AvelA tathA jatA AvatA aneka janasamuhathI vibhUSita bAvIza tIrthakaronAM caityone tuM eka najarathI jo. he putra ! sphaTikamaNi samAna paththarothI bAMdhelA je mahela che te tArI mAtA rUkimaNIne che. te mahela hAlamAM te putramAM ratna samAna tArA sivAya zeAkamAM magna thaI gayeA che tathA tamAma AAbhAthI TvIna thayeA che." A rIte nAradanAM vacana sAMbhaLI manamAM ullAsa AvavAthI kumAre nAradane kahyuM ke, "Apa kanyAnI sAthe vimAnamAM kSaNavAra besI rahejo ane mane jarA krIDA karavAne umaga thayA che tethI huM to e purImAM jaIza." munie kahyuM, vatsa ! have jarA paNa vila ba karavA tane ucita nathI, kAraNa ke tArA sivAya tArI mAtAne eka ghaTikA paNa varSa jevaDI thaI paDe che. mATe hAla te tAre sapatnI jananI paddhAne lIdhe ati pIDA pAmatI tArI mAtAne satvara maLavuM joI e." pradyumnakumAre pratyuttara ApyuM ke, "munidhara ! parAkrama
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 batAvI jANa karyA sivAya pitAne maLavA mATe mArA manamAM jarA paNa utsAha thatuM nathI, nahIMtara kRSNa pitAnI meLe ja mane "A to mAre pitAne putra che," ema zI rIte jANI zake, ane dhAre ke kadI tamArA jevAnA kahevAthI mane teNe oLakhe, te paNa jyAM sudhI teNe mAruM parAkrama joyuM nathI tyAM sudhI kRSNanA manamAM pUrepUrI khAtarI kema thAya ke, A te kharekhara mAre potAnA ja putra che. kharUM pUchatA he te siMhane siMhanA baLathI ja siMhatvanI khAtrI thAya che. nahIMtara Apa mane kahe ke, A ziyALa che ane A siMha che, A bheda zI rIte jANuM zakAya ? mATe he munirAja ! Apa mane javA mATe AjJA Apa, ke jene zirapara caDAvI huM jAuM. pitAnI pAse je putra koI kArya karavAnI AjJA mAge te pitA paNa putrane yogya AjJA Ape che mATe huM ApanI pAse mAgaNI karuM chuM te Apa hukama Ape." caturAI bharelAM kumAranAM AvAM vacana sAMbhaLI manamAM ati saMtuSTa thayelA munie kumArane daDha Agraha joI kahyuM ke, "bhale, tuM khuzIthI jA." Ama munirAjano hukama thayA pachI tarata ja kumAra te vimAnamAMthI nIce utarI zrI dvArikA tarapha AvyuM. jarA dUra gaye tyAre, phaLanA bhArathI namI gayelA AmranAM, liMbunAM tathA kadaMbAdikanAM aneka vRkSethI zubhatuM, tathA drAkSAdikanA mAMDavAothI chavAI gayeluM, nALIyeranAM vRkSamAMthI paDelAM phaLethI jANe pRthvInA dAMta ugelA kema hoya tevI zaMkA karAvanArUM, dADamanA phaLathI tathA jAMbunAM phaLothI bharapUra
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 kaI sthaLe rahelA caMpakanAM tathA azekanAM vRkSanI sugadhIne lIdhe manahara lAgatuM, koI jagee mAlatInA puSpa upara bhramaranuM ToLuM Ama tema bhramaNa karyA kare che, kaI bhAgamAM ketakInA puSponI sugaMdha rUpI varasAdanI dhArAo varase che, sAMbhaLatAM AnaMda upaje tevA mayUranA zabdothI gAjI raheluM, uDI AvelAM aneka jAtanAM pakSI samUhathI Akula thayeluM zrI dvArikApurIthI pUrva dizAmAM AveluM eka manahara udyAna jevAmAM AvyuM. - kumAre svavidyAnI prabala zaktithI leDhAnI sAMkaLa vatI bAMdhele eka kapi banAvyuM. tene sAthe laI kumAra te udyAnamAM gaye. jaIne kumAre udyAna pAlakane pUchyuM ke, A AvuM ramya udyAna konuM che ?" vanapAlakoe kahyuM ke, "zrI kRSNa mahArAjanI strI satyabhAmAnuM A vana che. satyabhAmAnA putra bhAnukumAranA vivAha mATe A vananI ame cokI karIe chIe ke jethI kaI paNa mANasa AmAMthI phaLa toDI na zake. mATe tuM ahIMthI pAche ja. A vanamAM keIne paNa pesavAno hukama nathI." - kumAre kahyuM ke, "A mArI pAse je vAnara che tene bahu ja bhUkha lAgI che mATe tame meDhethI mAge teTalA paisA ApuM ane A mArA vAnarane aMdara jaIne tRpta thavA dyo." AvAM lobhajanaka vacana sAMbhaLI teoe meDhe mAgyA pisA laI kapi sahita kumArane aMdara javA dIdhuM. vanamAM pesIne kumAre tamAma phaLe teDI nAMkhyAM. tyAMthI ekadama bahAra nIkaLI eka abdha banAvyo. tene laI dvArikAmAM jyAM
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 khaDathI bharI mUkelI sarakArI vakhArI hatI tyAM gayA; jaI ne kumAre tenA uparI leAkeAne kahyuM ke, "AmAMthI theADAka khaDanA puLA Ape. A mAA azva bahu ja bhUkhyo che." tyAre khaDanA vakhAradAra AlyA ke, "bhAnukumAranA vivAha karavA mATe jAna AvanArI che temAM azva gAdika pazuo paNa Avaze, te sArUM A khaDanI vakhAro bharI mUkI che. tethI AmAMthI eka paNa puLA amArAthI tane apAya tema nathI, mATe tuM bIje sthaLe jaI tArA azvanuM poSaNa kara." Ama kahyuM tyAre kumAre tene dhanAdika ApI leAbhAvyA. adhika dhanane lIdhe leAbha pAmelA te vakhAradArAe kumArane te vakhAramAM javAnI rajA ApI. kumAre aMdara jaIne eka kSaNamAM sa vakhArA ghAsa vagaranI karI dvIdhI. ghAsanuM eka paNa taNakhaluM rahevA dvIdhuM nahIM. tyAMthI tarata ja bahAra nIkaLI azva sahita kumAra jaLazALAe (pANInI parabe ) gayA. jaIne jaLazALAnA adhyakSAne kahyuM ke, "mane tathA mArA gheADAne pANInI bahu ja tRSA lAgI che mATe mane tameA pANI pIvA Ape. jaLazALAnA adhyakSAe paNa ghAsanI vakhAravALAnI mAphaka uttara ApyA. leAkamAM kahevAya che ke, dhanADhaya ane dAnazIla mANasa je dhAre te karI zake," e kahevata pramANe kumAra te lekene ghaNuM dhana ApyuM ke tarata ja te leAkeA kahevA lAgyA ke, "tuM tArI icchA pramANe jaLapAna kara ane tArA azvane paNa jaLapAna karAva. ahIMyAM tuM vizeSa rAkAIza nahIM." AvI rIte maMjurI meLavI jaLazALAnI aMdara jaI kumAre AkhI
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 jaLazALA mAravADa dezanI bhUmi samAna jaLa vagaranI karI mUkI. tyAMthI tarata bahAra nIkaLI jyAM bhAnukumAra parIkSA levA mATe yavana dezano azva khelavatA hatA tyAM kumAra pitAne azva laI gaye. bhAnukumArane ghoDAne bahu ja zekha hata tethI kumAranI pAse rahele uttama azva joI bolyA ke, "A azva kena che ane te vecavAne che ke kema?" - pradyumnakumAra be ke, amArI mAgaNI pramANe mUlya maLe te mATe adha vecavAno che. he rAjana A kaMI je te azva na dhAraze, khAsa kaja dezane ati zreSTha abdha che. mATe ApanI IcchA hoya te bhale Apa khuzIthI le." - bhAnukumAre kahyuM ke, "tArI IcchA pramANe mUlya ApIe ane te azva amane Apa." tyAre kumAre kahyuM ke, "rAjaputra! Apa prathama mArA azvanI parIkSA karI juo ane tethI Apane pasaMda paDe to te leje ane tamArUM mana prasanna thayA pachI ja huM mUlya laIza, nahIMtara kRSNarAjA niraparAdhI mAre daMDa kare. mATe Apa prathama A ane khelavI juo." - kumAranAM mukhathI AvAM nyAyayukta vacana sAMbhaLI bhAnukumAre pitAne azva cheDI daI sajaja karelA kebeja dezanA azva upara caDI calAvavA lAgyuM. ema karatAM karatAM te ave bhAnukumArane dAMtArI jamIna upara pachADI nAkhe. dADamamAMthI jema bI nIkaLI paDe tema bhAnukumAranA mukhamAMthI pachATane lIdhe saghaLA dAMta paDI gayA. tethI rUdhiranI dhArA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenA mukhamAMthI nIkaLe che tathA saghaLA lekee mazkarI. karAta bhAnukumAra lajajAne lIdhe nIcuM mukha karI ubhe rahyo. azvane svAmI pradyumna kumAra kahe che, "kema, rAjaputra? tuM AvaDI umarane thaye chatAM paNa azva vidyAmAM jarA paNa kuzaLa nathI tha? kharekhara hajI paNa tArAmAM mUrkhatA ja che. kRSNanAM kuLamAM tuM janame tethI zuM thayuM ? pitAnA kuLanI unnati karavI te te eka bAju rahI paNa ulaTe A samaye te te yadurAjAnA samagra kuLane kalaMka lagADyuM che." Akroza bharelAM AvAM vacana sAMbhaLI krodhI banelo bhAnukumAra kahe che ke, "azva khelAvatAM te jagatamAM tane ekane ja AvaDe che? tArI daSTie te Itara purUSe sarva mUrkha ja che. te parajanane upadeza karavAmAM ja kuzala che ke kevala mUrkha ziromaNi che?" pradyune kahyuM ke, "bhAnukumAra ! A azvane khelavatAM te mane AvaDe che paNa have to vRddha thaye chuM tethI azva upara caDavAnI paNa mArAmAM zakti nathI to paNa pAMca cha mANase maLI mane azva upara caDAvI de te pachI tamane azvazAstramAM mArI buddhi kevI che e sava batAvI ApuM." bhAnukumAre anucarone kahyuM ke, "tame pAMca cha jaNA maLI A purUSane upara caDAve eTale ene kAMI paNa kalA AvaDe che ke vRthA AtmazlAghA ja kare che e viSenI khabara te paDe." AvI rIte bhAnukumAranI AjJA thavAthI pAMca cha purUSoe maLIne tene upADyo tyAM kumAre pitAnuM AkhuM zarIra zithila karI nAkhyuM tethI te mANaso tene caDAvI na zakyA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ulaTA paDI gayA ane kumAre teone kacarI nAkhyA. pachI pradyumnakumAre bhAnukumArane kahyuM ke, "e mUrkhAoe ulaTa mane pADI nAkhe. have te tame pote je mane caDAve te huM mArI vidyA batAvuM tyAre bhAnukumAre upADI tene azva upara caDAvyo. tyAM caDatAM ekadama bhAnukumAra upara paDyo ane bhAnukumArane kacarI eka kSaNamAM vidyAnI zaktithI adazya thaI gayo ane bhAnukumAra re te pitAnI mAtA AgaLa doDI gaye. pradyumnakumAra te eka brAhmaNa banI meTA rastA upara besI sudhA samAna madhura vANIthI pustaka vAMcavA lAgyA. satyabhAmAnI dAsI jenuM zarIra kubaDuM hatuM tethI teNInuM kujIkA evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM hatuM. te kujIkA dAsI te brAhmaNa AgaLa AvI. tyAre brAhmaNe pUchyuM ke, "bena ! tuM koNa che ane tAruM nAma zuM che? dAsI belI, "he brAhmaNa ! huM satyabhAmAnI kujIkA nAme dAsI chuM. koI prArabdhanA saMbaMdhane lIdhe satyabhAmAne huM ghaNI ja vahAlI chuM." brAhmaNe kahyuM ke, "huM aneka vidyAo jANuM chuM tethI tuM ahIMyAM Ava eTale kubaDApaNane roga maTADI tane sarala karI dauM." A sAMbhaLatAM ekadama te tenA pagamAM paDI vinayathI bolI ke, "mahArAja ! Apa mArI upara kRpA karI mAre rega dUra kare" dAsIe prArthanA karI tyAre teNInA zira para pitAne hAtha mUkI maMtra bhaNIne eka kSaNamAM te
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 kubejIkAne sarala banAvI dIdhI. kumbhatvane dUra karanArI Azcaryajanaka AvI vidyAnI zakti joI manamAM vismaya pAmelI te dAsI brAhmaNane pUche che ke, "mahArAja ! Apa kena atithi che, tathA ApanuM nAma zuM che? | mAyAthI brAhmaNa banelA kumAre kahyuM, "bahena ! sAMbhaLa, mArA be nAma che, eka te modakapriya ane bIjuM vaTakapriya. A be nAmathI huM oLakhAuM chuM. jene tyAM modaka vizeSa banAvyA hoya tathA jene tyAM sugaMdhidAra vaDAM banAvelAM hoya tenA gharane huM atithi thAuM chuM." dAsI bolI ke, "he brAhmaNa ! satyabhAmAne tyAM bhAnumArano vivAha mahotsava thoDA vakhatamAM ja thavAne che tethI moTA moTA ghaNu modaka banAvI rAkhelA che mATe mArI sAthe tame satvara cAlo. huM tamane tamArI IcchA pramANe khavarAvIza tathA ati svAdiSTa vaDAM paNa tyAM taiyAra che tethI te be cIja yathArUci khAIne tame tamArAM be nAmanuM sArthaka karo." dAsIe nimaMtraNa karyuM tyAre te brAhmaNa dAsInI sAthe satyabhAmAne ghera gaye. brAhmaNane tenAM AMgaNumAM ubhe rAkhI dAsI gharanI aMdara gaI suMdara AkRtivALI strIne joI manamAM vismaya pAmelI satyabhAmAe teNIne pUchyuM ke, "are! tuM koNa che? dAsI bolI ke, "svAmini ! ApanA premanuM pAtra kuMbajIkA dAsI chuM." satyabhAmAe kahyuM, "are bhUta ! mArA gharamAMthI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 satvara cAlI jA, khoTekhoTI kubajIkA dAsI bane che. kubejIkA dAsI te kubaDI che ane tuM te asara samAna rUpALI che." - AkRtimAM pheraphAra thavAthI satyabhAmAe jyAre na oLakhI tyAre dAsIe pitAnI khAtrI ApavA mATe keTalIka guhya nizAnIo ApI. pUrepUrI khAtrI AvatAM ekadama satyabhAmA belI uThI ke, "are, dAsI ! kahe ke zuM hakIkata banI jethI eka kSaNavAramAM ja tArUM kuja paNuM naSTa thayuM ?" Ama satyabhAmAe pUchyuM tyAre dAsIe brAhmaNe karelA upakAra saMbaMdhI banelI sarva hakIkata kahI batAvI A vAta sAMbhaLatA tarata ja satyabhAmAM bolI ke, "he dAsI ! te brAhmaNane jaladI lAvI Ava." rANIne hukama thatAM dAsI doDI jaI AMgaNAmAM ubhelA brAhmaNane bolAvI AvI. AvatA brAhmaNane joIne tarata ja Asana uparathI uThIne satyabhAmAe kara joDI vinayapUrvaka brAhmaNane praNAma karyA. brAhmaNe AzIrvAda Ape ke, lAMbA vakhata sudhI anupama rUpavALI thA, kRSNa mahArAjanA manane raMjIta kara tathA pharIthI navIna yauvanavAlI thA." he svAmina ! ApanI kRpA haze te tema thavAmAM saMzaya nathI." Ama kahIne satyabhAmAe moTuM Asana nAkhI brAhmaNane besADyA. pote tenI AgaLa besI brAhmaNane kahevA lAgI ke, "mahArAja ! je tame mane AzIrvAda Ape che tevI ja mane banAvI tamArA AzIrvAdanI satyatA karo. mahArAja rukimaNI nAme mArI eka zeka che teNIe mArA pati kRSNane vaza karI lIdhA che. teNIe kRSNa upara
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 evuM kAmaNa kareluM che ke mAre ghera koI divasa AvatA nathI. mATe hai dvija ! mArUM' evuM rUpa banAve ke jene lIdhe huM rUkimaNIne jItI lauM ane mArA prema rUpI rajuthI baMdhAcelA kRSNa sadA mAre ja ghera vase." satyabhAmAnAM AvAM vacana sAMbhaLI brAhmaNe hasatAM hasatAM kahyuM ke, prathama peAtAnA zarIranuM kharAba rUpa karyAM sivAya rUpALApaNuM thatuM nathI jemake, prathama purUSanuM zarIra khArA ceApaDavAthI kadarUpuM thAya che paNa te pachI svaccha jaLathI snAna karavAne lIdhe purUSanuM zarIra nirmaLa ane rUpALuM ane che. temaja da, maNI, khaDaga ane vastra, ityAdika padAthI svaccha karatAM pahelAM malIna heAya che tyAra bAda uttama vastunA yAgathI nirmaLa tejasvI thAya che. he mAnunI ! temaja tuM paNa kRSNa mahArAjAnI mukhya paTarANIthI ane mArA maMtranI prabaLa zaktithI tuM IMdrANIne paNa jItI laIza. huM saubhAgyavatI ! tuM paNa pratyakSa anubhava laIza tyAre tane pUrNa khAtrI thaze." AvAM brAhmaNunAM vacana sAMbhaLI manamAM ghaNA utsAha pAmatI satyabhAmA belI ke, vipra ! tyAre mAre vidhi zu karavI te Apa jema jANatA heA tema darzAvA ane pachI tenA maMtra paNa zIkhavA." mAyAthI brAhmaNu banelA pradyumnakumAre kahyuM ke, "tenI vidhimAM prathama te tame tamArA mastakanuM muMDana karAvA ane oraDAnI aMdara jaIne sarva vastra utArI nagna thAo. te pachI telanI sAthe masa meLavIne AkhA zarIramAM tenuM lepana
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 176 karavuM ke zarIrane kaI paNa bhAga koro rahI na jAya. tyAra pachI jIrNa vastranA kakaDAothI sAMdheluM vastra paherI mArI AgaLa AvI ubhAM raho; AmAM jarA paNa tamAre zaramAvA jevuM nathI, kAraNa ke huM te tamArA putra tulya chuM. pachIthI huM je maMtra tamane ApuM te maMtrane tamAre ekAgra manathI tamArI kuLadevInI AgaLa japa kare, teTalA vakhatamAM huM bhajana karI lauM." brAhmaNanA kahevA pramANe satyabhAmAe sarva kArya karyuM. tyAra pachI brAhmaNe tene maMtrane upadeza Ape jema ke, za aaN # # 9 zAM zAM" A maMtrane upadeza karI sarva vidhi batAvI brAhmaNa bhejana karavA beThe ane satyabhAmA pitAnI kuLadevI AgaLa jaI mauna vrata dharI maMtrano japa karavA lAgI. ati sudhAtura thayele mAyAvI te vipra khUba medanI uDAvavA lAgyo. satyabhAmAnI dAsI jema jema ApatI gaI tema tema te khAte jAya che ane kahe che ke, "are, huM te hajI bahu ja bhUkhe chuM, hajI mAruM peTa bharAyuM nathI, hajI mane lADu Ape" Ama kahete jAya che ane svavidyAnI zaktithI khAte jAya che. Ama karatAM karatAM sarva raI khuTADI tyAre ati gusse thayelI sarva dAsIo jema tema bakavA lAgI ke, "are adhama brAhmaNa ! jeTaluM hatuM teTaluM te tuM khAI gaye, have te ahIMthI jA !" brAhmaNa bolyA ke, "tamArI dUra daSTi hovAthI mArI upara tamArI najara paDI. te have meM je tamArUM khAdhuM che
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 te kadI mane pacavAnuM nathI mATe mAre te tamArI rasoI tamArA AMgaNAmAM mUkI javI. Ama kahIne te brAhmaNe je khAdhuM hatuM te sarve anukrame vamana karI nAkhyuM; tene lIdhe AkhA gharamAM durgadha durgadha thaI rahI. "are uTha uTha, nIca brAhmaNa ! amAruM saghaLuM ghara bagADI dIdhuM. ahIMthI vahyo jA, vahyo jA." AvI rIte dAsIoe tiraskAra karAele te vipra tyAMthI uThI bahAra cAlyA gaye. bahAra nIkaLI eka bALamuni banI pradyumnakumAra prajJapti vidyAthI oLakhI kADhelA tathA zekamAM garakAva thaI gayelA rukimaNInA mahelamAM gaye. AvelA muni vAste Asana levA sArU rukimaNuM gharamAM gaI teTalI vAramAM te bALamuni AvI kRSNanA siMhAsana upara besI gaye. te ja kSaNe rukimaNuM zubha Asana laI bahAra AvI. munine vAMdI teNIe kahyuM ke, "munirAja! Apa te Asana cheDI de, kAraNa ke A siMhAsana upara kRSNa mahArAja athavA teno putra besI zake che, te sivAya kaI paNa anya purUSa bese te te siMhAsanane adhiSThAyaka deva sahana karI zakato nathI. mATe he mune ! A kRSNanA siMhAsana uparathI satvara uThI A bIjA zubhAsana upara bese ane kayA kAraNathI ApanuM padhAravuM thayuM che te Apa kaho." bALamuni hasI belyA, "he mAtA ! huM bALapaNathI tapasvI chuM tene lIdhe mAre parAbhava karavA kaI paNa deva zaktimAna nathI. huM Aja bahu musApharI karI tAre ghare
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 Avyo chuM, tethI ghaNe thAkI gayo chuM, mATe tuM ahIMthI uThavAnuM na bela ane e tAruM Asana eka ThekANe mUkI de." rukimaNue kahyuM ke, "svAmina ! tame tapa keTaluM kareluM che ?" | muni belyA, "he mahAbhAge ! huM bALapaNathI ja muni chuM. bALapaNathI ja tapasvI chuM ane bALapaNathI ja paMDita chuM. te tapa karatAM mane Aja barobara seLa varSa thayAM jyArathI ja chuM tyArathI meM kaI divasa paNa mAtAnuM stanapAna karyuM nathI. te tapanuM Aje mane pAraNuM che." rUkimaNI bolI ke, "he mahAbhAga! kaI munirAjanA mukhathI meM sAMbhaLeluM che ke, jaina zAstramAM eka upavAsathI prAraMbhIne eka varSa sudhInuM utkRSTa tapa che. paNa soLa varSa sudhInuM te tapa meM hajI sudhI sAMbhaLyuM nathI te pachI Apa beTuM kema bole che ?" | muni belyA ke, "have nAhaka tuM mane zA mATe tapAve che? ApavuM hoya te Apa nahIMtara nA kahe eTale koI bIjAne tyAM jAuM." | munie Ama kahyuM tyAre aphasosane lIdhe lAMbe niHzvAsa mUkI rukimaNuM bolI ke, "munirAja ! zekane lIdhe meM Aja kAMI paNa banAvyuM nathI." muni belyA, "are tuM te kRSNa mahArAjanI mukhya paTarANuM che te vaLI tane zoka thavAnuM kAraNa zuM che?" rUkima belI ke, "he sAdhe! mane zeka thavAnuM kAraNuM te mArA putrane viga che. putrane viga thaye
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 kharekhara sALa varSa thayAM paNa haju putrane samAgama na thayA; mane putrane samAgama thAya eTalA vAste meM vidhipUrNAMka kuLadevatAnI ArAdhanA karI hatI. ema ArAdhanA karatAM karatAM paNa jyAre kuLadevatA prasanna na thayA tyAre khAsa prANa tyAga karavAnI IcchAthI huM tIkSNa khaDagavatI mastaka cheddI balidAna ApavA tatpara thaI ke te ja kSaNe kuLadevatAe pratyakSa thaI mane kahyuM ke, he putrI ! tuM sAhasa na kara. tArA AMgaNAmAM ugelA AmravRkSamAM samaya sivAya paNa mAMjara Ave tyAre tArA putra AvelA ja samajave. AmAM jarA paNa zaMkA na rAkhavI. huM mune ! kuLadevatA ATaluM kahI ahita thaI gayA ane huM paNa te sAMbhaLI rAjI thai. Aje e AmravRkSamAM manehara mAMjara AvelA che paNa haju putra na Avyo. A duHkhane lIdhe huM bahu ja du:khI chuM. mahArAja ! Apa teA tapasvI che, muni che, mahA jJAnI che tathA leAkeAnA mahATI upakAra karanAra che. mATe Apa A samaye lagna joI kahA ke mArA putra kayAre Avaze ? munirAjonuM tathA devatAonu darzIna kaI divasa paNa vRthA catuM nathI tethI Apa paNa mArA putrane virahujanya zAka satvara dUra kare." rUkimaNInAM vacana sAMbhaLI munie peAtAnA hAthavatI peAtAnI nAsikAneA pavana jeI kahyuM ke, "mAtuzrI ! tamAro putra teA AvelA ja che ema jANA, AmAM jarApaNa saMzaya nathI. jema, prAtaHkAlamAM megha beTI garjanA karatA nathI tema munijanA paNa khATuM khelatA ja nathI."
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 muninAM vacana sAMbhaLI ati rAjI thayelI rUkimaNue kahyuM ke, "he tapasvina ! bele, tamane zuM ApuM? tame tamArA manane pUchI juo ke jenI upara ApanI rUci hoya te ApuM. tamane jyAM huM jouM chuM tyAM mane putranA je adhika adhika prema vadhe che. mATe he brahmacArina ! pitAnI mAtA AgaLa jema, tema tamAre mArI AgaLa mAgatAM jarA paNa zaramAvuM nahIM." bALamuni belyA, "meM soLa varSa sudhI tapa kareluM che tethI huM bahu kRza thaI gayo chuM mATe mane pace tevI navI rAbaDI banAvI Apa." - Ama kahevAthI rUkimaNIe AgaLa karI mUkelA lADu bhAMgI bhUko karI temAM khUba ghI nAMkhI culA upara caDAvyA. tenI nIce agni saLagAvyo. tApa karavA mATe teNIe ghaNe prayAsa karyo paNa te muninI mAyAthI agni jarA paNa prajvalita na thayuM. Akhare ati prayAsane lIdhe tenuM AkhuM zarIra parasevAthI rebajheba thaI gayuM ane bahu thAkI gaI. ghaNe vakhata thaI gaye tyAre mAyAvI muni belyA ke, kSudhAne lIdhe mAruM udara te cheka pAtALamAM utarI gayuM che. have te huM eka kSaNa paNa bhUkha sahana karI zakuM tema nathI ane A tAre cUle kyAre prajavalita thaze ane kyAre rAba thaze mATe cAla, mane lADu ja ApI de." ( rUkimaNuM belI ke, "mahArAja! e medake te mAdaka dravya nAkhI khAsa kRSNane mATe ja banAvelA che. te lADu je bIje kaI khAya te te ja kSaNe mRtyu pAme, kAraNa ke e
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 medako pacavA bahu ja muzkela che." bALamuni kahe che ke, "have e game tevA hAya paNa tu e meAdake mane ApI de ! tuM te mahA kRpaNa lAge che ke jethI ApatI nathI; amuka vAste banAvelA che ema nAhaka khATu' zA mATe khele che ?" Ama kahevAthI rUkimaNIe khItAM khItAM eka lADu muninA hAthamAM ApyA, tyAre munie tA te lADunA eka ja koLIyA karyAM; rUkimaNIe bIjo lADu ApyA teneA paNa eka ja kavala karI khAI gayA. evI rIte trIjo ApyA, cAthe ASyA, emAMthI kAInA paNa e kavala na karyAM. rUkimaNI jema jema ApatI gaI tema tema pradyumnakumAra khAtA gayA. A joI rUkimaNI manamAM vismaya pAmI ke, "hira karatAM paNa mahA maMLavAna A purUSa kANu haze ? kRSNa mahArAja paNa eka uparAMta bIjo lADu khAI zakatA nathI ane A tA bALaka che, te paNa khAdhe ja jAya che. dharAtA ja nathI." Ama vicAra kare che tevAmAM jenI kSudhA zAMta thaI che tevA khALamunie (car lIdhu) pANI pIdhu A vAta hamaNAM eTalethI ja rAkhIe ane satyabhAmA taraphe jarA lakSa daI e. satyabhAmA eraDAmAM kuLadevInI pAse besI ekAgra cittathI japa japatI hatI te samaye, udyAnapAla, ghAsanA vakhAradAra vigere AvI kahevA lAgyA ke, he svAmini ! koI purUSe AvI tamArUM vana tamAma phaLa rahita karI mUkayuM che. hAla tA temAM eka paNa phaLa nathI."
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 ghAsanI vakhAravALA kahe che ke ghAsanI tamAma vakhAromAM eka paNa paLe nathI. koI purUSe AvI tamAma vakhAre khAlI karI dIdhI che." jaLazALAnA adhikArIo bolyA ke, "koI purUSa AvI jaLazALAmAMthI tamAma pAchuM pI gayela che. hAla te jaLanuM eka biMdu paNa nathI. anucare AvI belyA ke, "Dhaga karI AvelA koI eka purUSe bhAnukumArane azva uparathI pachADI nAkhela che." dAsIoe AvI brAhmaNe kareluM sarva nukazAna kahI batAvyuM. - sarvajananA mukhathI nukasAnInA samAcAra sAMbhaLI ekadama satyabhAmA oraDAnI bahAra AvI, tyAM vamanane lIdhe ati durgadhI thayelI pitAnI zALA jovAmAM AvI, tathA mAdaka, edana, vrata ane vividha zAkAdika tamAma vastuothI khAlI thayelI bhejanazALA jevAmAM AvI. A anartha joI satyabhAmA paNa bolI ke, "hAya, hAya, mane paNa koI kapaTI duSTa purUSa AvI chetarI gayuM che, ke je phATela vastra paherAvI zarIra durgadha karI mane muMDI gaye." jarA manamAM vicAra kare che ke, "A vAtanI rUkimaNane khabara na thAya teTalAmAM huM tenA keza maMgAvI lauM." Ama vicAra karI satyabhAmAe, keza levA mATe chAba hAthamAM daI keTalIka dAsIone rUkimaNane ghera mekalI. te dAsIo rukimaNane tyAM AvI hasatI hasatI rUkamaNane kahe che ke, amArA mAnavaMtA rANe satyabhAmAM tamane Adeza kare che ke, sUrya samAna tejasvI bhAnukumAra nAme mAre putra
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 paraNavAne che te ApaNuM TharAva pramANe tame hArI gayA che mATe tamArA keza utArI Apo." dAsIoe Ama kahyuM ke te ja kSaNe rukimaNuM zekAtura thaI lAMbA svarathI rUdana karavA lAgI, tyAre bALamunie pUchayuM ke, "mAtA tame zA kAraNathI rUdana kare che ? ATalAM badhAM dIlagIra zA mATe thAo che ? tevuM koI kAraNa heya te kaho ke jene tarata upAya thAya." bALamuninA pUchavAthI rukimaNIe retAM retAM sarva vAta savistara kahI jaNevI. tyAre mAyAvI bALamunie siMhAsana upara beThAM beThAM ja pitAnI vidyAnI aciMtya zaktithI te dAsIonA puSpa guMthelA keza utArI chAba bharI dAsIone ApI kahyuM ke, "jAo A chAba laI gIta gAtI gAtI tame tamArI rANane ghera jAoane A keza teNIne Apaje." Ama zikhAmaNa ApI munie te dAsIone tyAMthI vidAya karI. kezathI bharelI chAba laI dAsIo retI rotI satyabhAmA AgaLa AvI. muMDAI gayelI sarva dAsIene joI manamAM vismaya pAmatI satyabhAmA belI, are ! A zuM thayuM ? A AvuM kAma koNe karyuM ?" dAsIoe retAM retAM kahyuM ke, "rukimaNIne tyAM keI eka muni Avela che teNe A sarva kRtya karyuM." A vAta sAMbhaLatAM atyaMta gusse thayelI satyabhAmAe pitAnA keTalAka anucarone hukama karyo ke, "are, anucare? jAo, rukimaNIne tyAM jaIne baLAtkAra karI tame rUkimaNune muMDI nAkho. tenA sarva parivAra janone muMDI nAkhe. tenA ane jaNa ApI ane A kesanI ronI saraya karI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 saghaLAnA keza laI pAchA satvara Avo. AvI rIte hukamane tAbe thayelA, parataMtra sarve anucara kaMpatA kaMpatA rukimaNune ghera gayA tyAre bALamunie teone paNa muMDI nAMkhyA ane zarIramAM keTalIka jagoe cAmaDI ukheDI nAMkhI. tvacA ukhaDI javAne lIdhe vahetA rUdhira pravAhathI duHkhI thayelA te sarve dAsa jane, mUrkha ziromaNI satyabhAmAnI niMdA karatA karatA tathA raDe pADatA pADatA satyabhAmAnI AgaLa AvyA. AvIne sarva hakIkata kahI jaNAvI, tyAre vicAra vagaranI satyabhAmAM ekadama kRSNanI pAse jaI kahevA lAgI ke, "tame mane rukimaNInA keza satvara apA, kAraNa ke, amAre TharAva thatI vakhate tame tathA baLadeva sAkSI che, mATe ahIMthI uThI tyAM jaI tame pite tenA keza utArI Apa." - hAMsI karavAnI jene Teva che tevA kRSNa mazkarImAM kahyuM ke, "he satyabhAmA ! tuM muMDAI eTale basa sarva thaI gayuM ! sAkSIonI sAkSI pUrAI gaI. have rUkimaNInA keza utAravAnI zI jarUra che? kAraNa ke rukimaNIne badale tuM muMDAI ane tyAre badale rUkimaNa na muMDAI e te bahu ja sAruM thayuM, kAraNa ke bemAMthI ekanuM muMDana thavAnuM hatuM te thayuM, te have zuM che ? kRSNanA mukhathI AvAM vAkyo zravaNa karI, koi pAmelI sAkSAt nAgaNa samAna uchaLatI satyabhAmAM bolI ke, "are kapaTI! AvuM kapaTa karI karIne ja AkhA kuLane vinaya vagaranuM karI dIdhuM che, mATe hasIne samaya nathI,
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 hAMsI samaya upara sArI lAge che, ane samaya vinA te hAMsI viSa tulya thaI paDe che. mATe hAMsI choDI daI keza apAve." AvI rIte satyabhAmAe ghaNe ja Thapake Ape tyAre teNanI ghaNIka preraNAthI kRSNa baLadevane kahyuM ke, "bhAI ! tame rUkimaNanA ghera jAo ane tene samajAve ke, "tuM zaratamAM tArA keza hArI gaI che. e bAbatamAM huM kRSNa ane duryodhana e traNe jaNa ame sAkSI chIe, mATe tuM tArI meLe samajI keza ApI de. he rUkimaNuM! A bAbatamAM tAre jarA paNa haTha kare joIto nathI." A pramANe jaIne madhura vANIthI tene kahe. Apa te vidvAna che, samaju che, ane saumya che, tethI tamane koI vizeSa kahevuM paDe tema nathI." kRSNa mahArAje Ama kahyuM tyAre baLadeva tyAMthI cAlI rUkimaNInA ghara AgaLa AvyA tyAM pradyumnakumArane khabara paDatAM tarata ja pitAnI vidyAne lIdhe aciMtya zakti hevAthI kRSNanuM rUpa karI besI gaye. Ama karavAthI zAstranA rahasyane jANanAra puNyazALI tathA vicakSaNa kumAre, putra pitA tulya hoya che, A laukika nyAyanI satyatA karI batAvI. baLadeva gharamAM AvI juve che tyAM pitAnA siMhAsana upara beThelA kRSNane joyA ane tenI AgaLa besI pAnapaTI karavAmAM vyagra thayelI rUkimaNIne dIThI. A beune, joI lajajata thayelA baLadeva tarata ja tyAMthI pAchA vaLI pitAne sthAnake AvyA. tyAM paNa kRSNane dIThA. Ama beu
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 sthaLe kRSNane joI baLadeva ati kopAyamAna thaI kRSNane kahe che ke, are kRSNa ! tArA moTAbhAInI paNu hAMsI karavAnI Teva tane ucita nathI ke, je eka taraphathI mane tyAM samajAvavA mekale che ane khIjI taraphathI tyAM jaI siMhAsana upara caDI bese che. A zuM kahevAya ? huM teA e joI zaramAI gayA. tuM teA sattA nilajja che. A leAkamAM kahevata che ke uddhRta janAne lajjA janAne vidyA kayAMthI hoya ?' kayAMthI ja hAya ane pramAdi baLadeva krodhane lIdhe lAlaceALa manI jema tema khelavA lAgyA tyAre kRSNe kara joDI vinayapUrvaka kahyuM ke, he jyeSTha badhA ! huM tyAM khIlakula gayA ja nathI, tamane jo pratIti na AvatI hAya to A bAbatamAM huM pitAzrI vasudevanA tathA tamArA caraNanA sparza karU chuM. A vizvamAM vasudeva karatAM tathA tamArA karatAM mane mArA prANa karatAM paNa adhika priya bIjo kAI nathI.' AvI rIte kRSNe madhura vANIthI ghaNuM samajAvyA tyAre baLadevanuM citta svastha thayuM. paNa sApaNunI peThe krUra AzayanI satyabhAmA samajAvI samajI nahi, tyAre hAtha lAMbA karI jema tema bakatI garala samAna ugArI bahAra kADhatI kADhatI tathA utAvaLane lIdhe jenAM vastra zithila thaI gayAM che, tevI satyabhAmA peAtAne ghera cAlI gaI. lAkamAM eka kahevata che The, rAMdhelA bhAta ekadama zItaLa thaI jAya che paNa dALanuM esAmaNa ekadama zItaLa thatuM nathI.' pradyumnakumAra tathA rUkimaNI jyAM beThAM che tyAM nAradamuni AvI rUkimaNIne
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ cetave che ke, he rukimaNI ! A tArI AgaLa beThela che te mahA tejasvI pradyumna nAme tAre putra che, tene joI tuM khuzI thA, tene gADha AliMgana daI maLa, tuM tene tArA baLAmAM besADa ane premathI tenA mukhanuM cuMbana kara." Ama nAradamuni kahe che teTalAmAM pradyumnakumAre potAnuM asala rUpa karI mAtAnA caraNamAM jaI zira namAvI praNAma karyA. pitAnA putrane joI rukimaNIne eTale badhe harSa thaye ke je hRdayamAM na mAvAthI cAlIne bhedIne stana dvArA dUdhanI dhArA rUpe bahAra nIkaLyo. rUkimaNuM premathI vAraMvAra putranuM AliMgana karavA lAgI. pachI rukimaNIe pitAnA putrane kahyuM ke, "have tuM tArA pitAnA pitAne maLa, ane tArA pitA tulya mAnavA lAyaka, pratApane lIdhe vizvamAM prakhyAta baLadevane maLa. pradyumna pitAnI mAtAne kahe che ke, " jananI tamAre mArA pitA kRSNanI AgaLa mArA AvavA saMbaMdhI vAta na karavI, kAraNa ke jyAM sudhI mAruM baLa jovAmAM AvyuM nathI tyAM sudhI A mAro putra che ema tene pratIti zI rIte thAya? mATe he mAtA ! jyAM sudhI meM mAruM camatkArI baLa tene batAvyuM nathI tyAM sudhI tamAre kRSNanI AgaLa mArI vAta karavI nahIM. e to mArA baLathI ja pite mane oLakhI leze. koyala potAnAM baccAMne zabda uparathI oLakhI le che, nahIMtara vAyasa ane kokilanI bhinnatA zI rIte jANI zakAya? AvI rIte rUkimaNIne samajAvI pitAnI mAyAthI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 racelA rathamAM pitAnI mAtAne besADI leko dekhe tema jAhera rIte rAjamArgamAM pradyumna kumAra cAlate thaye. ratha upara beThA beThA zaMkhadhvani karI jAhera kare che ke, "kRSNanI mukhya paTarANI tathA tenuM prema pAtra rUkimaNIne huM harI jAu chuM, mATe A dvArikApurImAM je koI baLavAna hoya te purUSa mArI AgaLa AvI jAo ane mArA hAthamAMthI rukimaNane choDAvI jAo. kRSNa mahArAja, baLadeva athavA te baMnene je kaMI bIjo putra hoya, te sarve AvI mArI sAthe yuddha karI mArA hAthamAMthI A rUkimaNIne choDAvI jAo. nahIMtara bhayabhIta thayelA tathA zarIramAM kaMpatA te purUSe pitAnA gharamAM jaIne pitAnI strInuM zaraNa le." AvAM Akroza bharelAM vacana sAMbhaLI keTalAka zUravIra rAjAo hAthI, ratha, gheDA upara besI, keTalAka pagapALA, pradyumnanI sanmukha AvI ubhA rahyA tyAre kumAre teone eka pachI eka sahejamAM jItI lIdhA, lajajAne lIdhe te rAjAo nIcAM moDhAM karI pAchA pitAne ghera cAlyA gayA. A vAtanI kRSNane khabara paDatAM pitAnI moTI senA laI tathA baLadevane sAthe laI kRNu mahArAja ugrasenAdika yAda sahita yuddha mATe kumAranI AgaLa AvyA. AvelA kRSNAdikane joI pradyumna kumAra hasate hasate bole che ke, "are kRSNa! tane je lajajA priya hoya te lajajA sahita tuM tAre ghera cAlyA jA. kaMsAdikane vadha karavAthI je tArI kIrti thaI che te AkhA vizvamAM jenA sAhasanI tulanA thaI zakatI nathI tevA mane jItI kIrti
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 nahIM meLavI zake, mATe tuM ghere jA ane asarA samAna satyabhAmAdika bahu strIo che te teonI sAthe bhege bhogavyA kara, eka A rUkimaNane mATe tuM aneka kIrtirUpa strIone jatI na kara. nahIMtara, teM zatruone jItI ekaThI karelI kIrtirUpa strIe tAre cakkasa nAzavaMta samajavI. temaja A rUkimaNuM paNa tArA hAthamAM nahIM Ave, mATe tAre to be jaze, eka paNa tArA kabajAmAM nahIM rahe, mATe jarA vicAra kara, mArUM kahyuM mAna te ghera jA ane sukha bhogava." pradyumana kumAre Ama kahyuM tyAM te jenAM lAlacoLa netra thayAM che tevA kRSNa bAlyA ke, "arere ! A zuM bake che? baLa hoya te batAva, batAva." kRSNa jyAre Ama kahyuM tyAre kumAre pitAnI vidyAthI sainyanI racanA karI kAntArUpa ratnanuM haraNa thavAne lIdhe utpanna thayelI lajajAthI kRSNa (zyAma) banI gayelA kRSNanI sAthe ghaNu vakhata sudhI yuddha karyuM. Akhare kumAre vidyAnA baLathI kRSNane ekadama zastra vagaranA karI dIdhA. dAMta kApI nAkhavAthI je hAthI lAge, pitAnI phAla cUkI gayela je vAnara lAge, pAMkha kapAI javAthI nirbaLa baneluM jevuM pakSI lAge, zAkhAo kApI nAkhavAthI jevuM vRkSa jevAmAM Ave, dADhe pADI nAkhavAthI je nAga nirbaLa thaI gayele lAge, tevA te vakhate kRSNa mahArAja zAstra vagaranA lAgatA hatA. manamAM vismaya pAmelA kRSNa vicAra kare che ke, "are, mane jItI lenAra A keNa haze ? A keI je te
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnya nathI tema paricita paNa nathI, tyAre te kaI deva have joIe. paNa AnA netro mIMcAya che ane ughaDe che tethI A deva te nathI ja, paNa vidyAvALe A kaI vidyAdhara che. Ama vicAra karatAM karatAM kRSNa Ayudha vagara ubhelA che te samaye dakSiNa bAhu pharakavA lAgyuM. tyAre kRSNa pitAnA dakSiNa bAhunuM pharakavuM baLadevane batAvyuM. baLadeve kahyuM ke, tenA phaLamAM ISTajanane samAgama thaze." Ama saMzaya bharelI vAte kare che teTalAmAM nAradamuni AvI kRSNane kahe che ke, "are kRSNa! tuM tenI sAthe yuddha kare che? A te tArI zrI rUkimaNane putra che. kAlasaMvara rAjAne gherathI huM A seLa varSanA mahA buddhizALI pradyumna nAmanA tArA putrane ahIMyAM lAvyo chuM." Ama nAradamuni jyAM kahe che tyAM pradyumnakumAra AvI pitAnA pitA kRSNanA caraNakamalamAM paDyo. AnaMdane lIdhe thatI azrudhArAthI kRSNanA caraNane bhIMjavI dete kumAra vAraMvAra praNAma karavA lAgyuM. tyAre kRSNa mahArAje potAnA putra zrI pradyumnakumArane potAnA khoLAmAM besADI ati AnaMda thavAthI netramAMthI jharatA jaLathI abhiSekapUrvaka putranA mastakanuM cuMbana karyuM. tyAra pachI kumAre baLadevane praNAma karyA, tyAre baLadeve paNa kumAranuM harSapUrvaka cuMbana karyuM. te pachI kumAre samudravijayane tathA vasudevane praNAma karyA. te vakhate yuddhanI bhUmi, AnaMdanI bhUmi thaI gaI. te samaye kRSNa mahArAje tiSa zAstrane jANanArA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 brAhmaNeAne melAvI zrI dvArikApurImAM pradyumnanu praveza muhUrta pUchyuM, tyAre brAhmaNee paNa te ja vakhate muhUta Apyu. kRSNa mahArAjAe te ja samaye pradyumnakumArane zrI dvArikApurImAM praveza karAvyo, je dvArikAmAM ghera ghera utsava thaI rahyo che, patAkA tArAdikanI gheAlA jemAM rahI che, chAMTelA kukuma yukta jaLathI sugadhI ane zItala vAtAvaraNa lAge che. jemAM pradyumnane jovA mATe strIe geAkhamAM beThela che, jemAM rastAomAM puSpA pAtharI mUkela che, je dvArikAnA rastAo bahu ja paheALA che chatAM jovA maLelA leAkeAnA samUhothI jenA rastA sAMkaDA thaI gayA che, jemAM kumArane jovAnA rasathI dADatA leAkeAnA zarIra uparathI paDI jatAM aneka AbhUSAthI zaiAlatI, jANe ke Ana MdarUpa rAjAnI rAjadhAnI hoya tevI lAgatI, jemAM pradyumnane jotI vakhate sarva janAnI STi nimeSa vagaranI hatI, jayaMta samAna pradyumna hatA ane Indra samAna kRSNa hatA tethI jANe ke khIjI sva purI hoya tevI lAgatI. zrI dvArikApurImAM praveza karI cAlyA jatA, madanmatta gaja upara beThelA, jenI upara chatra dharAyeluM che, pAse beThelA anucarA jenI upara cAmara DhALe che, cAtaram sa yAdaveAthI nidhinI peThe vITAyalA zrI pradyumnakumArane keTalIka kanyAe akhaDa zALathI, vadhAvavA lAgI. aneka bhATacAraNeAthI stuti karAtA kalpavRkSanI peThe manovAMchita suvarNAdikanuM dAna ApatA jANe mUrtidhArI sAkSAt AnaMda kema hAya ? dehadhArI puNyanA rAzi hAya nahIM zuM tathA zarIradhArI yazane rAzi hoya nahIM zuM, tevA
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 pradyumna kumAra pitAnI mAtA zrI rUkimaNane ghera AvyA. zrI pradyumnacaritra mahAkAvyamAM pradyumnanuM dvArikAmAM AvavuM ane mAtApitAne maLavuM ItyAdika darzAvanAra AThame sarga saMpUrNa thaze. che nIcenA sUtranAM rUA. cAlIza hajAra . tamAruM magaja zAnta rAkhe, tamArA paga ke garama rAkhe, eTale tame sauthI sArA DokaTarane 4 che paNa garIba banAvI zakaze." che "DokTara haramana beraheDe" eka pustakanI racanA che. ja karI hatI. A pustakanAM 99 pAnA kerA ja hatA, ane chesome (100) pAne mAtra upara mujabanA 17 zabdo ApavAmAM AvyA hatA. lekhakanA maraNa pachI eka virala * cIja tarIke e pustakanI gaNanA thaI hatI. tenI kiMmata tarIke 3000 pAuMDa (40000 rUpiyA)thI tenI asala che. hasta prata kharIdanAra vyakti paNa maLI AvI hatI.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha navamaH sargaH pradyumnakumAra mAtApitAne ghera AvyuM tyAre kRSNa vasudevAdi sarva yAdava putra samAgamane mahatsava karI rahyA che, aneka vAjiMtro vAgI rahyAM che, kRSNanI sabhAmAM mANasa kyAMya paNa mAtA nathI, tathA AkhI sabhAmAM AnaMda maMgala thaI rahela che. te samaye duryodhana rAjA, IndranI sabhAne paNa tiraskAra karanAra zrI kRSNanI sabhAmAM pokAra karatA karatA AvI kahe che ke, "he svAmina! zrI dvArikApurInI bahAra amArI jAna rahelI che temAMthI, aneka AbharaNAdika vaDe bhUSita mArI kanyAne ke eka purUSa baLAtkAra karI upADI gayela che. kRSNa kahe che ke, "he rAjana ! e vize mane jarA paNa khabara nathI, kAraNa ke huM kaMI sarvajJa nathI, mATe tame pote anucane mokalI tenI zodha karI. te vakhate pradyumnakumAra kahe che ke, "prajJapti vidyAnA baLathI zedha karI tamArI putrI lAvI ApIza, te viSe tamAre jarA paNa ciMtA na karavI. nizcita rahe." Ama kahI thoDo vilaMba karI pradyumnakumAre nAradanI AgaLa te putrI maMgAvI duryodhana rAjAne seMpI dIdhI. tyAra pachI kRSNane khabara paDI ke, kanyAharaNAdika sarve caritra A kumAranuM che. Ama khabara paDatAM mahA baLavAna potAnA putra pradyumnakumArane te kanyA ApavA mATe kRSNanI IcchA thaI ane
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 kumArane te ApavA lAgyA paNa kumAre te kanyA na lIdhI. tenA kAraNamAM kahe che ke, "mArA bhAI bhAnukumArane tame e kanyA ApI cUkyA che, te have te te mane bhrAtRpatnI thAya mATe mane ucita nathI." AvAM nyAyayukta kumAranAM vacana sAMbhaLI saMteSa pAmelA kRSNa moTe vivAha mahotsava karI te kanyA bhAnukumArane ApI. have pradyumnakumAre vidyAdharonA adhipati kAlasaMvara rAjAne tyAMthI sarva saMpattio tathA "rati" vigere sarva strIo dvArikAmAM maMgAvI lIdhI. kRSNa mahArAje paNa vidyAbaLa ane bAhubaLa vaDe adhika baLavAna pradyumnakumArano te kanyAonI sAthe harSapUrvaka vivAha karyo. pradyumnanA caritro tAlasuramAM gAI zakAya tevA meTA chaMdamAM banAvI bhATa cAraNa sadA gAvA lAgyA tathA viSNu vagADanArAe te caritro viNAmAM gAvA lAgyA. AvI rIte bhATa cAraNanA mukhathI tAla suramAM gavAtA, pavitra tathA vizALa pradyumnanA caritro sAMbhaLI satyabhAmAne IrSArUpa agni vizeSa prajavalita thaye. satyabhAmA pitAnA manamAM vicAra kare che ke, "are, mAre putra te puNyahIna ane jIvatAM chatAM paNa marI gayA jevuM ja che kAraNa ke jenuM nAma ke IpaNa jANatuM nathI te mane koNa oLakhe pradyumnakumAra ane tenuM caritra te AkhA jagatamAM prakhyAta thaI gayuM che, tene lIdhe tenI mA rukimaNunA guNa gavAya che; jema ariSTaneminI mAtA zivAdevI pitAnA putrane lIdhe AkhA vizvamAM prakhyAta che temaja rUkimaNa paNa pitAnA putrane lIdhe prasiddha
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 thaI che. mane te A keI e adhama putra thayuM che ke jethI mane kaMI paNa jANatuM nathI. mATe huM te zarada RtumAM tApathI karamAI gayelI velanI peThe jIvatI chatI paNa marI gayA jevI ja chuM." Ama ciMtAtura thayelI satyabhAmAM aMtaramAM baLatA tApane lIdhe uSNu ane lAMbA niHzvAsa mUkatI, eka jIrNa mAMcaDA upara paDI. satyabhAmAnA premathI baMdhAyelA kRSNa mahArAja zeDI vAra pachI tenI AgaLa AvyA. tevI avasthAmAM paDelI satyabhAmAne joI tenuM kAraNa pUche che ke, he devI ! he subra! tane zuM duHkha thayuM ? keNe tAre parAbhava kare che? athavA kaI vastumAM tArI IcchA thaI che? bela, tArI sarva IcchA pUrNa karanAra A huM beThe chuM mATe tane je duHkha hoya te belI de eTale tene tarata upAya thAya." bahu ja duHkhanA bojAthI dabAI gayelI satyabhAmAM gaLagaLA svare bolI ke, "he prabhe ! Aja divasa sudhI te ApanA pratApathI mAre parAbhava thaye nathI, temaja keIpaNa ratnAdika zreSTha vastuomAM mArI spRhA paNa nathI, kAraNa ke, ciMtAmaNi samAna tamArI kRpAthI mArI pAse sarva uttama vastuono saMgraha che, paNa he svAmina ! pradyumna sadaza mane putra nathI mATe tenA je mane putra Apo ke je huM ciMtavuM te karI Ape. jagatamAM strIone sapatnIne vyavahAra bahu ja dusaha hoya che tethI te duHkhane lIdhe mAruM mana Akula vyAkula thaI javAthI huM nakkI marI jaIza." tyAre kRSNa bolyA ke, "he devI! tuM jarApaNuM dilagIra thaIza
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, tuM sukhaduHkhamAM mArI sahAyatA karanArI che mATe tene je Icchita che te te huM A pagale karI daIza kAraNa ke meM devanI ArAdhanA karI che tethI mane kaMIpaNa kAryamAM agavaDa paDe tema nathI. tuM e viSe bephIkara raheje." AvAM madhura vacanathI satyabhAmAne zAMta karI kRSNa pitAne ghera AvyA ane satyabhAmAne bhAgyazALI putra thavA mATe ze vidhi kare ema vicAra karavA lAgyA. vicAra karatAM karatAM aSThama tapa karavAnI pitAne buddhi thaI tyAre kRSNa brahmacaryavrata dharI aSTama tApUrvaka hariNugameSI nAmanA devanI ArAdhanA karI. jenI siddhi aciMtya che tevA tapanA prabhAvathI trIje divase pauSadhane aMte te deva divya veSa dharI pragaTa thaI kRSNane pUche che ke, "he rAjana! te zA mATe mArUM smaraNa kareluM che ? tyAre kRSNa kara joDI kahyuM ke, "he deva! mArI satyabhAmAM strIne viSe pradyumna sadaza putra thavAnI IcchAthI meM tamAruM smaraNa kareluM che." Ama kahevAthI saMtuSTa thayelA deva kRSNane kahe che ke, tane je strImAM putra thavAnI IcchA hoya te strInA kaMThamAM, mAre Apela metIne hAra paherAvI tuM te strIne bhagava, tane pradyumna samAna mahA puNyazALI putra thaze. A bAbatamAM tuM vizvAsu raheje kAraNa ke devanI vANuM koI divasa paNa mithyA thatI nathI." te deva A pramANe kahI eka metIne hAra kRSNane ApI adazya thayA. kRSNa tyAMthI uThI tIrthanA jaLathI snAna karI aSTama tapanuM pAraNuM dudhapAkathI karI AnaMda pAmyA. prajJasi vidyAnA prabhAvathI pradyumnane A
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAtanI khabara paDI tyAre kumAre potAnI mAtAne kahyuM ke, he mA ! mArA pitA pAsethI tame pote te hAra laI le. tamane mArA jevA parAkramI putra thaze to mane paNa eka bIje sahAyatA karanAra bhAI thAya." rukimaNI kahe che ke, "putra ! huM to eka tArAthI ja kRtArtha chuM. kAraNa, siMhanI mAtAne eka ja putra hoya che ane te eka ja putrathI ja te sukhe jIve che. mATe yovanamAM kaleza karanAra ghaNuM putronI mAre kAMI paNa jarUra nathI." tyAre kumAra rukimaNune pUche che ke, "mAtA ! sarva patnIemAM tane ati vahAlI tathA prema pAtra keNa che, te mane batAve eTale tene huM putra ApuM, ke je sarva kAryomAM mane sahAya thAya." - rukimaNI kahe che ke, he vatsa ! kharUM pUche te mane jAMbuvatI bahu ja vahAlI che, kAraNa ke jeNIe tArA virahamAM tathA satyabhAmAe ApelAM saMkaTamAM mane sahAyatA karI hatI. mATe jo tuM zaktimAna che te jAMbuvatIne putra Apa." mahA buddhizALI kumAre potAnI mAtAnuM vacana kabula karI tyAMthI potAne sthAnake jaI vidyAnA prabhAve jAMbuvatInuM rUpAdika sarva satyabhAmA jevuM banAvI dIdhuM, kAraNa ke vidyAthI zuM thatuM nathI ? je dhAre te thaI zake che. AvI rIte pitAnuM dhAreluM karI kumAre potAnI mA AgaLa AvI kahyuM ke, "mArAthI banate prayAsa meM karela che. have tenI sArthakatA karavI tamArA hAthamAM che. Ama
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 kahI kumAra svasthAne gaye. tyAra pachI rUkimaNIe saMbhega samaya jANI satyabhAmAne badale jAMbuvatIne vastra alaMkArAdika paherAvI kRSNanA zayanagRhamAM mokalI. saMdhyAkAle zRMgAra sajI AvelI A satyabhAmAM ja che ema dhArI pitAne deve arpaNa karele muktAhAra jAMbuvatInA kaMThamAM paherAvI jema siMha siMhaNane, hAthI hAthaNIne tema baLavAna tathA jenuM vIrya balavattara che tevA kRSNa verachA mujaba jAMbuvatIne bhagavavA lAgyA. te ja samaye keTabha nAme deva mahAzuka devalokamAMthI cyavI jAMbuvatInA udaramAM putra paNe dAkhala the. bhega bheLavI lIdhA pachI, jema siMha siMhaNane, tathA hAthI hAthaNIne cheDI de tema kRSNa janvatIne cheDI dIdhI. tyAre sagarbhA thayelI jAMbuvatI kaMThamAM te hArane dhAraNa karI cAlI gaI. satyabhAmA paNa kAMIka vizeSa vakhata thaI javAthI ekadama zRMgAra sajI hAthamAM pAnapaTI laI saMga gRhamAM gaI. AvelI satyabhAmAne joI kuNe manamAM vicAra karyo ke, "hajI hamaNA bhegavI rajA ApI. te hajI hamaNAM gaI te, pAchI vaLI A kema AvI haze ? athavA kaI strIe mane satyabhAmAnA rUpathI chetaryo te nahi hoya ? haze, je banyuM te kharUM. mAre nAhaka ciMtA zA mATe karavI joIe ? kAraNa ke, ApaNuM e gupta vRttAMta bIju koI jANatuM ja nathI e viSe pUNe khAtarI che. ane A satyabhAmAnuM punaH ahIMyAM AvavAnuM kAraNa te e ja che ke, kadAca bhegathI saMtuSTa nahIM thaI hoya tethI punaH viSayanI IcchAthI Avela che, kAraNa ke, khIlatA navA yauvanamAM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 madamAtI strIo bhegathI tRpta thatI ja nathI, sadA atRpta ja rahe che. mATe je have AvI che te tenuM AvavuM niSphaLa na thavuM joIe, ema vicArI kRSNa mahArAja satyabhAmAnI sAthe ratI kIDA karavA lAgyA. kRSNa satyabhAmAnI sAthe bhega bhegave che, Ama pradyumanane khabara thatAM tarata ja kumAre cittamAM kSe utpanna kare te duMdubhi vagADa zarU karyo. AkhA vizvamAM moTo khaLabhaLATa utpanna karanAra jezathI vAgatA duMdubhi nAdane sAMbhaLI te ja kSaNe kRSNanA manamAM paNa vizebha thaye ke, "are, A samaye A zuM ?" ema bolatA bolatA uThI gharanI bahAra AvI, parivAra janone kRSNa pUchayuM ke, "Ave vakhate A duMdubhi koNa vagADe che? anucarAe javAba Ape ke, "svAmina e te pradyumnakumAra bajAve che. dAsajananA mukhathI AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa pitAnA manamAM vicAra kare che ke, "are bahu ja kharAba thayuM. kharekhara kumAre satyabhAmAne chetarI che. lekamAM kahevata che ke, zekane eka paNa putra se zokanuM kAma kare, jema vanamAM eka paNa siMha heya te seMkaDe mRgone mArI nAkhe che. satyabhAmAnI sAthe saMbhoga bhaya sahita thayA che tethI Ane je putra thaze te mahA bIkaNa thaze, ema kRSNa pitAnA hRdayamAM nizcaya karyo. mahAvIra svAmI zreNika rAjAne kahe che ke, he rAjana ! kRSNa satyabhAmAne mATe prayAsa karelo, te prayAsa jAMbuvatIne kAma AvI gaye, mATe je thavAnuM hoya te
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 kaI divasa anyathA thatuM nathI." tyAra pachI kRSNa rukimaNInA gharamAM gayA tyAM te hAra paherI beThelI jAMbuvatIne dIThI. krUra dRSTithI jotA kRSNane jAMbuvatI kahe che ke, vaka daSTipUrvaka mane kema juo che ? zuM huM tamArI strI nathI ?' tyAre kRSNa hasI belyA ke, A divya muktAhAra tamArI pAse kyAMthI ?" jAMbuvatI kahe che ke, "mane te tamArI kRpAthI sarva vastu anAyAse ja maLI jAya che. tame rAtrIe je kArya karyuM te A vakhate ja bhUlI gayA zuM ? jarA saMbhAre, A hAra tame ja mane Ape che te kema bhUlI jAo che ? Ama vAta karI jAMbuvatIe kaNane kahyuM ke, "svAmin ! Aje svapnamAM siMhanA bALake mArA udara pratye praveza karyo che." A sAMbhaLI saMtuSTa thayelA kRNe kahyuM ke, "tyAre te bahu ja sAruM thayuM. he su! A svapnAphaLamAM tane pradyumna sadaza vizvamAM prakhyAta, sUrya samAna tejasvI, caMdra samAna manohara kAMtivALe mahA baLavAna putra thaze. rUkimaNInA eka putre paNa chala racI kAma kevuM karyuM? kharekhara Azcaryajanaka ja che, kAraNa ke, baLavAna eka paNa siMha je kArya eka kSaNamAM karavA zaktimAna che te kArya zuM seMkaDe mRgalAo seMkaDo varSe paNa karavA zaktimAna thAya ? Ama vicAra karatA karatA kRSNa pitAne ghera gayA. A vAta satyabhAmAnI AgaLa jaNAvI nahIM, kAraNa ke kRSNa pite zAstrarUpa samudrane pAra pahoMcelA tethI sArI rIte strIne svabhAva jANatA hatA.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 have jAbuvatIne daza mAsa saMpUrNa thayA tyAre kAMtimAna caMdra samAna, pratApamAM agni samAna putrano janma thaye. kRSNa te bALakanuM zAMba evuM nAma prakhyAta karyuM. te ja samaye kRSNanA sArathine paNa dArUka ane jayasena e nAme be putra thayA. kRSNanA maMtrIne paNa subuddhi nAme putrane janma thaye. anukrame satyabhAmAne paNa putrane janma thaye paNa te janmathI ja bhayazIla hovAthI jagatamAM bhIrU e nAme ja prasiddha thaye. te samaye kRSNanI anya strIone paNa bhAgyazALI putrano janma thaye. kavi kahe che ke, jyAre daiva anukULa hoya che tyAre putrAdika saMpattie sahaja vRddhi pAme che. jAMbuvatIne putra, maMtrInA putra ane sArathinA putra sahita pratidina vRddhi pAmavA lAgyA. ema karatAM karatAM zAMba ATha varSanI vayane thaye teTalI vayamAM te sadUgurU pAsethI samagra kalAo zIkhI gaye, kAraNa ke, buddhizALI ane bhAgyazALI purUSane kalAone abhyAsa saheje ramatAM ramatAM AvaDI jAya che. jarA paNa zrama levuM paDatuM nathI. Ama karatAM karatAM ghaNe samaya vyatIta thayA bAda rUkimaNane khabara thayA ke mArA bhAI rUkimane tyAM garva karanArI IMdrANIne paNa kAMtimAM jItI lenArI vaidabha nAmanI putrI che. e kanyA te mArA putra pradyumnakumArane ja gya che, ema dhArI, madhura zabdapUrvaka eka uttama patra lakhI te eka dUtane ApI pitAnA janakanA pura tarapha vidAya karyo. duta tyAM jaI phakimane namratApUrvaka praNAma karI patra
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA hAthamAM ApI che ke, "he rAjana ! tamArI bena rukimaNIe A patra Apela che te vAMcI tame vizeSa vAkepha thaze, ane meMDhAnA je samAcAra che te huM ApanI AgaLa kahI saMbhaLAvuM chuM. rukimaNuM tamane premapUrvaka kahevarAve che ke, he bhAI! te te mAre vivAha kRSNanI sAthe na karyo paNa te to devagathI thaye, te he bhrAta! mArA putranI sAthe tArI vaidabhI nAmanI putrIne tuM tAre hAthe vivAha karI le. mAre pradyumana nAme putra, vidyAvAna, baLavAna ane jagata prakhyAta che, te varane pAmI vaidabhI uttama saMtatine pAme, ema huM icchuM chuM." Ama dUtanA mukhethI sAMbhaLatAM tarata ja utpanna thayelA kepanA ADaMbarathI vakra thayelI bhrakuTIne lIdhe bhayaMkara rUkima AgaLanuM vaira yAda lAvI te dUtane kahe che ke, "zuM A huM rUkima e cAMDAlane mArI putrI ApIza ? nahIM, e govALanA putra pradyumnane kadApi huM mArI putrI nahIM ApavAno. are bahena ! kapaTathI tArA mAtApitAne chetarI tuM govALanI thaI che to hajI paNa tuM zaramAtI nathI ? mArA vairIne kanyA ApI, zuM huM mArA kuLane lajAvuM? e vAta kadApi thavAnI nathI. he bahena ! tuM tyAM gaI che eTalethI basa che." - "he dUta! jA, jaIne A maDhAnA samAcAra tuM rUkimane kaheje." Ama kahIne rUkimae bhejana ApyA vagara ja dUtane rajA ApI dIdhI. dUte tyAMthI cAlI rukimaNanI AgaLa AvI, rUkimae je apamAnabharelA zabdo kahyA hatA temAM jarA mIThuM maracuM bheLavI dUte savistara kahI batAvyuM.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 jema sUrya vikAsI kamalinI nizAnA prAraMbhamAM ane rAtrI kamalinI sUryodaya veLAe nisteja thaI jAya che temaja baMdhue apamAna karAyelI rUkimaNI lajajAne lIdhe nisteja banI gaI dararoja prAtaHkAlamAM potAnI mAtAnA caraNanuM abhivaMdana karavA pradhumna AvatA hatA, te haMmezanI peThe Aje paNa AvI abhivaMdana karI mAtAnI sanmukha juve che tyAre kAMIka dukhathI Atura thayelAM jovAmAM AvyAM te joI kumAra pUche che, "he jananI ! Apane duHkha thavAnuM zuM kAraNa che te kahe. traNa khaMDanA adhipati kRSNa je tamArA pati che, tathA jagatane jItanAra huM tamAre tra tamArI AgaLa kara joDI ubhe ' ema chatAM he mAtA ! tamane duHkha zuM thayuM, te satvare kahe ke je tamArA duHkhane eka kSaNamAM dUra karI karajathI mukta thAuM." premayukta AvAM putranAM vacana sAMbhaLI rukimaNIe kumAra pAse sarva vAta kahI jaNAvI. kumAre kahyuM ke, "ThIka che, phakara nahIM. huM cAMDAla banIne ja enI putrIne paraNuM tyAre ja huM pradyumna khare, nahIMtara nahIM." Ama pratijJA karI ke dha sahita ekadama gharathI bahAra nIkaLI zAbanI pAse gayA ane tenI AgaLa sarva hakIkata kahI jaNAvI sAMbhaLatAM veMta ja, jANe pradyumnanuM bIju mana kema hoya tema zAMba paNa e vAtamAM sAmela thaye; banne baMdhue te ja kSaNe vimAnamAM besI mAtulanA puramAM gayA. jaIne banne jaNa cAMDAla banI, hAthamAM eka cAMDAlIne laI gAmamAM
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 AvyA ane cauTAmAM ubhA rahI be jaNa kinaranI peThe madhura svare gAvA lAgyA; A madhura svara sAMbhaLI sarva lekenuM citta tenA tarapha kheMcAyuM. A vAtanI rUkimane khabara paDatAM te bene pitAnI sabhAmAM bolAvI, pitAnI putrIne pitAnA khoLAmAM besADI rUkima teonI AgaLa gavarAvavA lAgyo. AvuM manoraMjaka saMgIta sAMbhaLI cittamAM AnaMda pAmelI vaidabhI e pUchayuM ke, "tame be jaNa kyAMthI AvelA che ? beu jaNA belyA ke, "Indra devanA kahevAthI kubera deve khAsa kRSNane mATe ja banAvI ApelI zrI dvArikApurI jevA sArU ame pahelA svargamAMthI AvelA chIe. te joI anukrame pharatA pharatA ame tamArI uttama nagarI sAMbhaLI ahIMyAM AvyA chIe. he rAjana ! A pRthvI upara kevala vicitratA jovA mATe ja ame svargamAMthI ahIMyAM AvyA chIe. udAra dilanI vaidabho te beune pUche che, "tame kRSNanI strI rUkamaNInAM putra pradyumnane jANo cho ? biba samAna adharavALA zabe uttara Apyo ke, "hA, jANIe chIe. strIone vaza karavAmAM kAma samAna, rUpa saMpanna e pradyumna kumArane kaNa na jANe? sarve leke jANe che. pUrva bhavamAM je strIe mahA duSkara tapa kareluM hoya te ja strI evA varane pAme; sAdhAraNane te e pati svapnamAM paNa na maLe." AvI pradyumnanI prazaMsA sAMbhaLI tene maLavA utsuka thayelI vedabhIe khAsa pradyumnane varavA mATe ja dRDha nizcaya karyo.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 A samaye, sAMkaLa teDI chUTele rUkima rAjAne madenmatta hAthI deDI jaI lekane mAravA lAgya, bajAramAM seMkaDe dukAne pADI nAMkhavA lAgya, pitAnI suMDha uchALI lokone bIvaDAvavA lAgyA, jANe ke kedhathI aMdha banele sAkSAta mUrtimAna yama heya tema lekene mahA trAsajanaka thaye. sarva jane te hAthIne AvatA joI pokAra karavA lAgyA, ane dUra bhAgavA lAgyA, AvatA nadInA pUranI peThe te hAthIne keI paNa jana rekavA zaktimAna na thayA; te hAthIe khUba dhamAla macAvI tethI AkhA puramAM mahA ke lAhala gAjI rahyo. A kelAhala rUkima rAjAnA kAna para Avyo, te sAMbhaLatAM veMta ja rAjAe gAmamAM sAda pheravyuM ke, je kaI e hAthIne pakaDI vaza karI bAMdhI deze te te purUSa je mAgaze te huM ApIza." cAMDAla banI AvelA zAMba tathA pradyumna kumAre A sAda sAMbhaLI, jyAM te hAthI ubhela hatuM tyAM jaI eka uttama gAnathI ja tene vaza karI tenI upara beu jaNA caDI, jyAM tene bAMdhavAne khIle hatuM tyAM laI jaI bAMdhI dIdhA. A camatkAra joI pitAnA manamAM harSa pAmelA rUkimarAjAe potAnA anucara mAraphata te beune sabhAmAM bolAvI premapUrvaka kahyuM ke, "mahA baLavAna purUSe ! je tamArA manane abhiSTa hoya te satvara mAMgI , te ApavA huM khuza chuM. be kumAra bolyA ke, "he rAjana ! Apa amArI IcchA mujaba ApatA he te amane A tamArI vaidabhI nAmanI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrI Ape, kAraNa ke amArA gharamAM sarva vastuo che paNa pAka kriyA karanArI AvI vidvAna strI nathI." karNamAM vajapAta samAna evAM vacano zravaNa karI ati gusse thayelA rUkima rAjAe potAnA anucare AgaLa te beune gAma bahAra kaDhAvI mukyA. gAma bahAra jaI zAba pradyumnane kahe che ke, "bhAI! have A kIDA karavI baMdha kare, kAraNa ke, jeTalo vilaMba thAya che, teTale mAtA rukimaNIne duHkhakAraka che. mATe have eka kSaNa mAtra paNa vilaMba nahIM karatAM jaladI vaidabhIne paraNuM dvArikAmAM javuM ucita che. Ama beu jaNe vAtacIta karatA hatA tyAM rAtrIne samaya thaI gaye, nagaravAsI sarva leke nidrAdhIna thaI gayA tyAre, zabane te ja sthaLe rahevAnuM kahI pradyumnakumAra svavidyAnI prabaLa zaktithI vedabhInA mahelamAM gaye. tyAM sAtame meDe pitAnA virahathI Akula vyAkula banI, cakravAkI peThe ekAeka sutelI, manohara mukhavALI te vaidabhIne joI kumAre potAnA paga vatI, teNanA pAdatalamAM prahAra karavAthI te ekadama jAgI uThI. te kumArane joI ahIMyAM Ave vakhate koNa? ema dhArI bebAkaLI banI gayelI rAjakanyA kumArane pUche che ke, "are ! tuM koNa che? ahIMyAM kema Avyo che ?" zAMtithI kumAre kahyuM ke, "he priya ! tuM jarA paNa bhaya rAkhIza nahIM, huM rukimaNane putra pradyumna chuM. rukimaNInA kahevAthI tene paraNavA mATe huM ahIMyAM AveluM che. A vAtane tene vizvAsa na Avato hoya te le. A rUkimaNInA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthane patra" ema kahI eka banAvaTI patra tenA hAthamAM Ape. kalAo rUpI samudranA pArane pahoMcelI, mahA catura rAjaputrI te patra laI vAMcavA lAgI; vAMcIne, AnaMda pAmatI vaidabhI lajajA AvavAthI nIcuM mukha karI vicAra karavA lAgI ke, "ahe! mArA koI zubha deve A ghATa ke sarasa ghaDyo che?" Ama aneka vicAra taraMgamAM magna thayelI, mauna banI gayelI, zaramane lIdhe nIcuM mukha karI ubhelI te ramaNane joI kumAre, teNInA hRdayane khare abhiprAya jANuM ekadama vidyAnA baLathI vivAhanI tamAma sAmagrI sahita agni pragaTa karyo. te ja vakhate kumAre, dAMtanAM kaMkaNuM, zveta hIravanuM vastra tathA keTalAka suvarNanA AbhUSaNe paherAvI, agninI sAkSIe vaidabhanuM pANagrahaNa karyuM. te pachI aneka rati kIDAothI kumAre tene tRpta karI, kAraNa ke, ratikIDAnI samagra sAmagrI maLe tyAre kAmadeva konI rAha juve ? Ama beu jaNAM kIDAmAM Asakta thayAM tyAre te rAtrI to eka kSaNamAM vyatIta thaI. bAkI rahelI rAtrIne joI pradyumna potAnI strIne kahe che ke, "he devI! have mArA nAnA bhAI zAbanI pAse jAuM chuM, ane savAre tane tArA mAtApitA ke kaI tArI dAsI pUche te tuM kaMIpaNa uttara nahIM ApatA kevala mauna ja raheje, kAraNa ke, mauna e uttama zaraNa che. meM tArA zarIranI vidyAthI rakSA karI che tethI eka leza mAtra paNa tAre koI parAbhava karI zakaze nahIM. have tuM khuzImAM raheje." Ama bhalAmaNa ApI pradyumna kumAra tyAMthI zAMbanI AgaLa
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ hakIkata che kabhIne baLajaNe joi zake AvyuM. vedabha te surata kIDAthI zramita thayelI ane AkhI rAtrIne ujAgare thayele tethI sukhethI zayAmAM suI gaI ane aghora nidrAdhIna thaI prabhAta thayuM te paNa te jAgI nahIM, tyAre tenI dhAva uThADavA sArU tenI AgaLa AvI, tyAM kaMkaNadika vaivAhika cinha jovAmAM AvyAM. A eka ajAyaba dekhI manamAM bhaya pAmatI te dhAve teNInI jananInI AgaLa jaI sarva hakIkata kahI jaNAvI. te mAtAe, suIne uThelA rUkima rAjAne A vAta jaNAvI tyAre rAjA rANuM beu jaNe tyAM jaI vivAha lakSaNe joI bhramita banI gayAM. tyAra bAda vaidabhane baLAtkArathI jagADI beu jaNa sarva hakIkata pUchavA lAgyAM, paNa te te pitAnA patinI zikhAmaNa pramANe mUMgI hoya tema mauna ja rahI. teNanA mAtApitAe ghaNu rIte pUchayuM paNa hA ke nA kaMI bolI ja nahIM. tethI atyaMta gusse thayele rUkima rAjA pitAnA manamAM Ama vicAra kare che ke, "are ! A mArI yuvAna putrI meM atyAra sudhI koIne paNa ApI nathI chatAM koIka purUSa AvI tene bhegavI gayela che tethI AvuM niMdya kArya karanArI mahA adhama A putrI mArA kuLamAM kalaMka lagADanArI nIvaDI, mATe have te Ane te be cAMDAlene varadAnamAM ApI devI te ja ucita che tema karavAthI teone ApeluM mAruM vacana paNa maLaze." Ama vicAra karI rAjAe ekadama anucarene mokalI te beu cAMDAlane lAvyA. hAjara thayelA be cAMDAlane kahyuM ke, "huM tamane A mArI kanyA ApuM chuM. tene laI tame te sthaLe jAo ke jyAM patinI
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 mane pharIthI A najare na paDe." A sAMbhaLI rAjI thayelA te cAMDAleA vaidIne kahe che ke, he rAjaputrI ! tane ame prathamathI cetavI daI e chIe ke tuM amArA gharamAM AvIza ke tarata tAre cAmaDAnAM doraDAM vecavAM paDaze, pANImAM rahenArA jalaukA pakaDavA paDaze ane sAvaraNIogu thavI paDaze, AvuM kAma sadA karavuM paDaze, mATe jo tArAthI banI zake tema karavA kabula thatI haiA tA amArA nahIMtara ahIMyAM ja besI rahe.' ema hAya, ane gharamAM Ava, Ama e cAMDAleAnuM kahevuM sAMbhaLI vaidalI namratApUrvaka kahe che ke, pUrva bhavamAM kareluM zubhAzubha ka, je karAvaze te huM karIza. kAraNa ke, bhAgavyA sivAya zubhAzubha karmAMnA kSaya thatA nathI. jue, dumayaMtI tathA rAmanI srI sItA jevI mahA pativratA strIe paNa kane vaza thaI gayela che, teA mArA jevI hIna bhAgyanI strIonI tA vAta ja zI karavI ? mATe sava vicAra cheDI daI tame mane laI cAleA. IcchA pramANe koI sthaLe jaIe . ane bhAgyanI parIkSA karIe.' vaidarbhInuM' kahevuM dhyAnamAM laI pradyumna tathA zAMkhakumAra veda"ne laI eka kSaNamAM anya sthaLe jatA rahyA. peAtAnI putrInuM nirgamana thayA pachI pazcAttApa pAmelA kima rAjA sabhAmAM besI rUdana karatA kahe che ke, hu putrI ! tuM vicArazIla chatAM te A samaye AvuM vicAra vagaranuM kRtya zuM karyuM ? kharekhara, A tArA avicArIta 14
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra10 kRtye mArA manoratha rUpI vAdaLane cheka mULamAMthI ukheDI nAkhyo che. karoDo rUpiyA kharacI tane egya kaI prakhyAta rAjaputranI sAthe tAre svayaMvara vivAha kare ema meM nakkI dhAreluM hatuM paNa putrI, A mATe aphasosa che ke tane kaI karmanA mege mahA kadarUpA be cAMDAle maLyA. paNa karmanI AgaLa ApaNe sau lAcAra chIe ke, pUrva bhavamAM meLavelAM karmone anyathA karavA jagatamAM kaI upAya nathI. putrI vaidabhI ! tuM kyAM che? have ApaNuM beune saMga te kyAMthI ja thAya, kAraNa ke, krodhathI aMdha banelA, sAhasa karanArA meM mArA hAthe karIne ja A akhila vizvamAM niMdanIya tAre anucita ega kare che ke, je meM premapAtra evI tane cAMDAlane svAdhIna karI. jema suvarNanA AbhUSaNa maNi sivAya manohara lAgatAM nathI temaja he putrI ! tArA sivAya A mAre khAlI thayele utsaga jarA paNa zobhata nathI. priya putrI vaidarbhI ! mArI mUrkhAI te je ke, je mArI bhaginI rUkimaNue pitAnA putra sArUM tArI mAMgaNI karI hatI paNa tene nahIM ApatAM ulaTI tane meM cAMDAlane ApI dIdhI. are! A mArI moTAmAM moTI bhUla che.' evI rIte pazcAttApa karatA rUkima rAjAne rAtrImAM jarApaNa nidrA na AvI. saghaLA nagaravAsI leke suI rahyA che ane aMdhakArathI ghora madhyarAtrIne samaya thaye che. tevAmAM, rAjAne murajane dhvani sAMbhaLavAmAM Avya; te sAMbhaLI cittamAM vicAra kare che ke, "Aje A mahotsava kane ghera thatA jaNAya che? ane zuM Aje mArA duHkhanA
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 dahADAmAM paNa e utkaTa mRdaMgano dhvani! are sipAIo, tapAsa kare, kone tyAM A mahotsava che? Ama svAmine Adeza thavAthI te anucare zabdane anusaMdhAne jAya che tyAM suvarNanA gaDhane lIdhe suMdara lAgata tathA tenA daravAjAmAM aneka dvArapAle beThA che te sAta meDAne eka prAsAda jovAmAM Avyo. tyAM jaI sipAIo dvArapAlane pUche che ke, A mahela kone che? AnI aMdara je saMgIta karAve che te rAjaputra kayuM che? dvArapAlako kahe che ke, "zrI dvArikAnA adhipati zrI kRSNa mahArAjane putra pradyumnakumAra tathA zAMba rUkima rAjAnI putrI vaidabhInI sAthe vivAha karI kIDA kare che." A sAMbhaLI ati harSa pAmelA anucaree ekadama AvI rAjAnI AgaLa te sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. karNane priya lAge tevA zabdothI jenA mAMcA khaDAM thaI gayAM che, tevA rUkima rAjAe ekadama pitAnA keTalAka amAtya janane mokalI teone belAvyA, tyAre aneka bhATa cAraNe jenA nirmaLa caritre gAya che tevA, tathA asaMkhya parivAra janothI gherAyelA pradyumna tathA zAba, vaidarbhone sAthe laI rAjAnI sabhAmAM AvyA, tyAre rUkima rAjAe paNa premapUrvaka ghaNo satkAra karyo. rUkima rAjA potAnI putrIne kahe che ke, "he putrI ! tane A mahA parAkramI pradyumnakumAra je pati maLe tethI tuM kharekhara mahA bhAgyazALI che. Ama prazaMsA karI vaidabhIne pitAnA kheALAmAM besADI anupama AnaMda pAme. keTalAka hAthI,
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ratha, gheADA tathA keTalAka AbharaNA ApI pAtAnI putrIne kumAranI sAthe vidAya karI. have dhAreluM kArya saMpUrNa thavAthI mahA utsAha pAmelA pradyumnakumAra tathA zAMma vaidarbhInI saMgAthe rathamAM besI satvara cAlatA thayA. theDA ja divasamAM zrI dvArikApurImAM pahAMcI gayA. gAmamAM beThelI pramadAjanAthI premapUrvaka jovAtA, rUkimaNInA nayanane Ana Mdita karavAmAM caMdra samAna pradyumnakumAre tathA zAMe zubha divase peAtAnA mahelamAM vaidInA praveza karAvyo. gharamAM AvI vahe sahita beu jaNAe rUkimaNInA caraNamAM praNAma karyAM. rUkimaNI paNa vahune joI bahu ja Anandva pAmI. navA yauvanavALI vaidarbhInI sAthe ramaNa karatAM keTaleka kALa vyatIta thayA tenI kumArane khakhara na paDI. hemAMgada rAjAnI suhAriNI nAme putrIne zAMba paraNyA. eka divase zAMba tathA bhIrU ramatA hatA temAM mahA baLavAna zAMkha, niSphaLa satyabhAmAnA putra bhIrUne ramatAM rAvarAvavA lAgyA. eka divase bhIrU sAthe dyuta krIDA karatA zAMkha hArI gayA, chatAM paNa jorajulamathI zAMkhe tenI AgaLathI jItelI sa` vastuo laI lIdhI. bhIrU pAse vIMTI bahu kIMmatanI hatI te zAMkhe mAgI paNa bhIrUe na ApI tyAre te vIMTI paNa paDAvI lIdhI. tyAre bhIrUe rAtA rAtA ghera jaI peAtAnI mAtA AgaLa pharIyAda karI, kAraNu ke, niSaLa putra ghera jaI peAtAnI mAtAnuM zaraNu le. putranI krIyAda sAMbhaLI satyabhAmAe kRSNanI AgaLa vAta karI ane
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 kRSNa jAbuvatIne Thapake Ape tyAre jAMbuvatI kahe che ke e satyabhAmA to juThI che. hajIsudhI to meM kaI divasa paNa "zabe avinaya karyo" ema sAMbhaLyuM nathI. mAre zAba te suMvALa rezama jevuM che, ane "kalaha e zuM che te paNa e haju samajAtuM nathI, ane e satyabhAmA te ISyane lIdhe sadA khoTA bolI ja che. rukimaNI sAthe huM salAha saMpathI rahuM chuM tethI mArI paNa e spardhA kare che. mArA chokarAne e dekhI zakatI nathI." - kRSNa kahe che ke, "jAMbuvatI! tuM tArA putrane vAMka DhAMke che. emAM tAro vAMka nathI, kAraNa ke e te lokomAM kahevata che ja ke, "mA pite pitAnA putre karelA anyAyane na jANe, e te siMhanA bALakanA parAkramane hAthIo jANe, sihaNa na jANe. huM te dararoja tenI geracAla bahu ja sAMbhaLuM chuM. lokomAM zAMba ke anyAya kare che te huM tane pratyakSa batAvIza. eka divase kRSNa bharavADanuM rUpa lIdhuM ane jAMbuvatIe bharavADaNano veSa lIdhe. mastaka upara dahIM dudhanI maTukIo caDAvI, dhAbaLA paherI bharavADane AgaLa karI bharavADaNa zrI dvArikApurImAM AvI. zerIe galIe AvI, dudha lyo dudha, dahIM bhe dahIM, Ama pikAratI pikAratI cAlI Ave che tyAM anya bALaka sAthe gamata karatAM karatAM zAbe te eka mahA svarUpavALI bharavADaNa dIThI. te jeI kAmane Aveza AvyAthI zAMba te bharavADaNane kahe che ke, "ahIMyAM Ava, ahIMyAM Ava, tane ucita lAge tevuM mUlya ApI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 mAre dudha levuM che. Ama kahIne zAMba AgaLa cAlyA, ane te bharavADaNa tenI pAchaLa cAlI. ema cAlatAM cAlatAM keTaleka dUra gayAM tyAre eka zUnya ghara AvyuM tenI aMdara jaI zAbe teNene aMdara bolAvI paNa bolAvavA chatAM bharavADaNa te ujajaDa gharamAM na gaI tyAre jora julamathI aMdara laI javA mATe zAbe teNInuM kAMDu majabuta pakaDayuM. te vakhate bharavADaNa belI, "e ujajaDa gharamAM huM nahIM AvuM, tAre dudha levuM hoya to ahIMyAM ja laI le, jora julama na kara. ane je nyAyamAM kaTTA kRSNa rAjAne A AvA tArA anyAyanI khabara paDaze te tArA burA hAla thavAnA che. mATe mane tuM satvara cheDI de, cheDI de, zA mATe pakaDI rAkhe che?" tyAre zAMba kahe che ke, "are, e kRSNa vaLI zuM karavAnuM hatuM ?" to AvAM ghaNuM kAme karI tenI parIkSA karI che. emAM kAMI nathI. ane tAre ATaluM badhuM jora hoya te jA, kara phariyAdi. paNa che, ramaNi! huM tane have choDuM tema nathI ja." Ama kahIne : teNInuM vastra pakaDI kheMcI javA lAgyA. A rakajhaka joI bharavADa zAbane kahe che ke, "kRSNa jevA rAjA chatAM mArI strIne jora julamathI kema pakaDI jAya che ?" Ama bharavADa kahe che tyAM te zAMba moTI DAMga laI te bharavADane mAravA deDyo tyAre kRSNa jANyuM ke, A bALaka nakkI mane mAraze ja, ane huM mArA putrane zI rIte mArUM? Ama vicAra karI kRSNa tathA jAMbuvatIe bharavADane veSa cheDI potAnuM svarUpa dhAraNa karI lIdhuM. potAnA mAtApitAne
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne putra che paNa khAla Ama kara. ma 215 jotAM veMta ja mukha saMtADI zAMba palAyana thaI gayA ane pitAne ghera jaI zayyAmAM suI gaye. kRSNa jAMbuvatIne kahe che ke, joyuM ke, tuM kahetI nahatI ke, mAre putra suMvALo rezama je che? mAre putra to kAMI samajato ja nathI? to have tuM tArI potAnI daSTithI suMvALA rezama jevA tArA putranI sukumALatA dIThIne ? AvI ja geracAla huM sAMbhaLuM chuM. keI divasa paNa khAlI jato nathI, paNa zuM karuM ke tAre putra che, nahIMtara bIjAne te pUrNa zikSA karuM. mATe havethI tene Thapake detI raheje Ama jAMbuvatIne Thapake ApI kRSNa tathA jabuvatI svasthAne gayAM. bIje divase prAtaHkAlamAM haMmezanI peThe zAMba kRSNane praNAma karavA na Avyo te joI kRNe keTalAka pramANika anucarone mekalI tene bolAvyo tyAre zAMba potAnA hAthamAM eka loDhAne khIle laI pitAnI AgaLa AvI ubhe rahyo. kRNe pUchayuM ke, "A tArA hAthamAM zuM che ? tyAre zAba vA samAna kaThera vacana bolyA ke, "je purUSa mArUM kAle baneluM kRtya phegaTa belaze tenA mukhamAM nAMkhavA mATe meM A lehane khIle hAthamAM rAkhele che." AvAM putranAM vAkabANa sAMbhaLI ati gusse thayelA kazuM kahe che ke, "are pApI ! nIca ! bALaka chatAM paNa teM mArI AkhI purI naSTa bhraSTa karI nAMkhI che. AvA unmatta, chakelA, bezaramI tArA jevA putranuM amAre keTaluMka DhAMkI DhAMkI sahana karavuM? mATe, ja, A mArI purIne choDI mArI AkhI 5 tArA jevA putra para choDI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 tuM vahyo jA, pharIthI tArU' mukha mane batAvIza nahIM.' Ama pitAnI AjJA thatAM tarata ja peAtAnI mAtA AgaLa AvI sarva hakIkata kahI jaNAvI. A vAtanI khabara pradyumnane paDatAM tarata ja zAMkhanI AgaLa AvI, javA taiyAra thayelA zAMkhane snehane lIdhe prApti nAmanI vidyA ApI tathA bIjI keTalIka zikhAmaNu ApI tyAMthI vidAya karyo. have pradyumna paNa bhIrUne mAra mArI bIvarAvavA lAgyA tathA tenA hAthamAMthI meAkArdika zreSTha vastuo jhuMTavI levA lAgyA. niLa bhIrU satyabhAmAnI AgaLa jaI rAvA lAgyA tyAre satyabhAmA pUche che ke, are bhIrU ! tane keNe mAryo?' bhIrU kahe che ke, mA ! mane te Aje pradyumne mAryAM che.' AvAM putranAM vacana sAMbhaLI satyabhAmA ekadama rADA nAMkhatI nAMkhatI pradyumnanI AgaLa AvI. jema tema makavA lAgI ke, are nIca ! duSTa buddhi ! mArA putrane saMtApate zAMkha te ahIMthI gayA paNa tuM kema jateA nathI ? jAne, eTale saMtApa maTe." pradyumna jarA hasIne khelyA ke, bhalI, mAtA ! huM kyAM jAuM ?' satyabhAmA kahe che ke, jyAM tArA anuja khaMdhu zAMkha kheDA che tyAM smazAnamAM jA." vaLI pradyumna hasIne madhura vacana kahe che ke, beleA, mAtA ! huM jAuM te kharA paNu pAche ahIMyAM kayAre AvuM, te prathama nakkI kare.'
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 satyabhAmA kahe che ke, "jyAre huM hAtha pakaDI zAbane moTI dhAmadhumathI A purImAM teDI lAvuM tyAre tAre paNa AvavuM." ThIka, tyAre tema kabula che, ema kahI kumAra gAmabahAra jaI jyAM zAMba pitAnA virahathI khinna thaI ubhe che tyAM gayo, ane kumAranA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI zAMba paNa ekadama doDI AvI maLyo. barAbara che ke, vasaMtaRtu vinA kAmadeva rahI zakate nathI tema nehI jana nehI vinA eka kSaNa paNa rahI zakato nathI. jeonuM baLa tathA sAhasa tulya che tevA pradyumnakumAra tathA zAMba e be jaNe maLI vividha kIDAe karI gaMmata karavA lAgyA. dvArikAmAM maraNa pAmelA prANIone dahana karavA AvanArA loko pAsethI pitAnI icchA mujaba jamIna bhADuM laI dahana kriyA karavA detA hatA. AvI rIte nirvAha karI beu jaNA smazAna bhUmimAM vAsa karI rahyA. sukha duHkhamAM je sahAyatA karanAra hoya te ja kharo mitra kahevAya che. ' have dvArikAmAM rahelI satyabhAmA AnaMda maMgala karatI kRSNanI sAthe niraMtara vividha kIDA sevavA lAgI. pradyumna ane zAMba gayA eTale koI paNa vidhra karanAra na rahyo tethI nirvidhrapaNe bhejanAdika sukhane anubhava letI bahu ja umaMgamAM rahevA lAgI. ema karatAM karatAM satyabhAmAe pitAnA putra bhAnukumAra mATe rUpamAM eka bIjA karatAM
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 caDhIyAtI navANuM kanyAo ekaThI karI, ane have je eka kanyA maLI jAya te se kanyAone vivAha karI dauM, Ama vicAra karI eka kanyA vAste keTalAka purUSane tapAsa karavA mekalyA. paNa tevA vayanI, tevA kuLanI ane tevA svarUpane kanyA na maLavAthI cittamAM kheda pAmatI satyabhAmAne tevI kanyAnI zodhamAM kayAMya paNa cena na paDayuM. A sarva vRttAMta, prajJapti vidyAe AvI pradyumnanI AgaLa kahI jaNAvyuM, tyAre pradyumnakumAre pitAnI vidyAnA baLathI gaja, azva, ratha ane pAyadaLa vigere sarva senAonI racanA karI, dvArikAnI bahAranA pradezamAM tevA meTA taMbuo tANa dIdhA. pradyumna pitAnuM "jitazatru evuM nAma rAkhyuM ane zAbane eka apUrva svarUpa saMpanna kanyA banAvI. te kanyA jANe ke, sarANathI tIkSaNa dhAra karelI, zyAma kAMtithI cakacakATa karatI, yuvAna purUSane mAravAnI kAmadevanI taravAra hoya, tevI zyAma kabarIne dhAraNa karatI, mastakamAM cUDA ratnane dhAraNa karI kumArikAomAM ratna samAna kumArI te huM ja chuM, ema sarva yuvAna purUSane jaNAvatI, mukhanI kAMtithI tathA pratApathI jItAyelA caMdra ane sUrya pote sevAmAM hAjara thayA hoya tevA, suvarNa ane maNionI zreNathI vibhUSita be kuMDalene be karNamAM dhAraNa karatI, zaradatunI pUrNimAnA caMdra samAna bhAlane dhAraNa karatI, A be te pravAla jevA be adharane dhAraNa karatI, dADamanA bIjanI A be paMkti kema na hoya tevI daMta paMktine dhAraNa karatI, jeNanuM smita (maMdahAsya) che te te mukha
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 caMdranA prakAza che, gAla nIce rAkhavAnA kAmakumAranA jANe ke gAlamasUrIyAM hoya tevA puSTa maneAhara jenA e kapAla zobhe che, meAtIneA hAra tathA nIlamaNinA hAra paherelA hAvAthI jeNInA kaMTha, gaMgA yamunAnA saMgama thavAthI jANe ke tItha hAya tevA zAle che, gagA nadImAM ugelI e latA hoya tevA jeNInA e bAhu khirAjamAna che, jeNInA jaghana pradeza, kAmadevane rahevAnuM nivRta maMdira che, kAmadeva ane ratinA vivAhamAM vidhie e kadalI stabha rAkhyA hoya tevA nIcethI kRza ane uparathI sthUla jenA be urU che, jeNInI e ja ghAonuM varNana avarNanIya che, brahmAe jeNInA unA bhAgamAMthI tathA ja ghAnA bhAgamAMthI thoDA thADA mAMsane bhAga laI jeNInA stana, jaghana ane nitaMba ati puSTa karelA che, jeNInI e ghuTIe te adRzya thavAnI vidyA kema sAdhatI hoya tema sadA adRzya ja rahetI, jarA saheja ratAzane lIdhe ati maneAhara lAgatA jeNInA be kara tathA be caraNa pe|te rAga (pakSe raMga) nahIM choDI yuvAna purUSonA cittane raMgita karatA hatA, peAtAnA rUpa lAvaNyAdikane ucita lAge tevA ati zreSTha vastra ane AbharaNAthI bhUSita thayelI zAMba kumArI keTalIka samAna vayanI sakhIenI sAthe Ama tema bhramaNa karatI khelatI hatI. eka divase gAma bahAra AvelI bhIrUnI dhAtrIe (dhAve) peAtAnA udyAna pradezamAM kaduka vatI khelatI nayanane amRta samAna te zAMkha kumArI najare joI. jotAM veMta ja tarata te dhAtrI satyabhAmAnI AgaLa doDatI AvI praNAmapUrvaka kahe
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara0 che ke, "mAnavaMtA rANI sAheba ! zrI dvArikApurInI bahAra AvelA pradezamAM keTalAka tabue koI moTA sainyane paDAva paDele hoya tema jaNAya che, tyAM huM gaI tyAre meM kaI eka apUrva kanyA joI. kharekhara, tevI kanyA meM haju kaI divasa paNa dIThI nathI, tethI tenA khabara ApavA mATe huM AvI chuM, te tenI tapAsa karAve. je e kanyA Ave te Apane maratha paripUrNa thAya." dhAtrInuM kahevuM sAMbhaLI satyabhAmAe keTalAka yogya purUSane amUlya vastrAbharaNAdikathI zaNagArI jitazatru rAjAnI pAse te kanyAnI mAMgaNI karavA mokalyA. te purUSe AvI jitazatru rAjAne vinayapUrvaka namI kahe che ke, he rAjana ! kRSNa mahArAjanI mukhya paTarANuM satyabhAmA pitAnA putra bhIrUne mATe tamArI kanyAnI mAMgaNI karAve che. satyabhAmAe ati suMdara navANuM kanyA to meLavI che paNa eka ochI havAthI A eka tamArI kanyA Ave te se kanyA saMpUrNa thAya, AvA samAcAra satyabhAmAe kahevarAvelA che. te rAjana ! A mAMgaNe dhyAnamAM laI tame tamArI kanyA Ape. ane tema karavAthI kRSNa mahArAja paNa tamArI upara prasanna thaze, kAraNa ke, soLa hajAra strIomAM kRSNanI mukhya paTarANa satyabhAmA che. Ama kahyA pachI jitazatru rAjA kahe che ke, "bhale, tema karavA ame paNa khuzI chIe. satyabhAmA amArI be vAta kabula rAkhe te te bane." anucare kahe che ke, he rAjana ! kaho kaI te be vAta
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAnI che, eTale jaIne teNIne ame pUchI joIe." jitazatru kahe che ke, "he anucare ! sAMbhaLe. pahelI vAta te e ja che ke, satyabhAmA pite A amArI kanyAne hAtha pakaDI gAmanA tamAma mANasa juve tema jAhera rIte gAjate vAjate meTA utsavapUrvaka zrI dvArikAmAM praveza kare, ane bIjI vAta e che ke, vivAhamAM pANigrahaNa samaye varanA hAtha upara amArI kanyAne hAtha rahe. A be karAra kabula hoya te bhale khuzIthI huM mArI kanyA ApavA baMdhAuM chuM. mATe jAo, jaIne tame te satyabhAmAne pUche." Ama kahIne tAMbula vigere ApI egya satkAra karI te lokone tyAMthI vidAya karyo. te sarve anucaree satyabhAmAnI AgaLa jaIne sarva hakIkata kahI jaNAvI. tyAre satyabhAmAe paNa tema karavuM kabula rAkhyuM. te pachI tivettA brAhmaNoe zubha muhUrta ApyuM, te ja pramANe satyabhAmA pite eka uttama rathamAM besI pitAnA sarva parivAra jana sahita, gAjate vAjate maTI dhAmadhumathI kanyAne teDavA cAlI. jitazatru rAjA paNa bahu mAnapUrvaka satyabhAmAnI sanmukha Avyo. jitazatrue satyabhAmAne amUlya vastrAbharaNAdika ApI tathA pitAnI kanyA ApI tyAMthI vidAya karI. satyabhAmAe zAbakumArIno hAtha pakaDI parivAra sahita mahotsava pUrvaka zrI dvArikApurImAM praveza karyo. prajJapti vidyAnA pratApathI satyabhAmA tathA tenA sarva parivAra jano zabane zAMbakumArI ja dekhe che ane e sivAyanA itara jane te zAMkhakumArIne zAMba ja dekhe che. AvI rIte dvidhA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 AkRtino jovAmAM Avate satyabhAmAe pitAnA dakSiNa karamAM pakaDAyele zAMba bahu mAnapUrvaka gAjate vAjate dvArikAmAM cAlyA jAya che, tyAre rastAmAM ubhelA leke zAbane joI bahu ja tenI stuti karatA hatA. A jevA mATe keTalAMka strIonAM ToLeTeLAM maLyAM, temAMnI keI eka strI itara strI AgaLa kahe che ke, "satyabhAmAe A kAma te ghaNuM zreSTha karyuM ke potAnA putra bhAnukumAranA vivAha prasaMge potAnA putra zAMbane manAvI lAve che. keI eka strI belI ke, "satyabhAmAmAM Ave guNa che to ja sarva strIomAM kRSNanI agramahiSI thaI che." keI eka nArI kahe che ke, "he sakhI! satyabhAmA svabhAvanI te bahu ja sArI che paNa zuM kare ke, zAMbe tene bahu ja saMtApI eTale te tapI gaI. e te ati zItala jaLa paNa agnithI tapI jAya che. paNa A samaye to A bahu ja sAruM thayuM ke, ghaNe kALe mAtA putranI paraspara prIti thaI ane have zAMbanA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI pradyumnakumAra paNa Avaze, athavA te jema satyabhAmAM zAbane laI AvI temaja pradyumnane paNa laI Avaze kAraNa ke, satyabhAmA mukhathI bele teTaluM ja che paNa teNanA hRdayamAM koI jAtane vikAra nathI." AvI rIte lokenI vividha vANI sAMbhaLI zAbakumAra manamAM hasate hasate vivAha maMDapamAM Avyo. maMDapamAM AvI kanyAdAna samaye upara rAkhelA pitAnA DAbA hAtha vatI bhIrUnA jamaNuM hAthane grahaNa karI zAMbe pitAnA jamaNA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 hAthethI navANu' kanyAonA hAthane grahaNa karI eka sAthe sa strIe sahita agnine ktI traNa pradakSiNA kIdhI ane vidhi pramANe sarva vivAhavidhi karyo; sava strIe te zAMkhane joI ghaNA harSa pAmI ane vicAra kare che ke, ApaNA bhava te saphaLa thayA ke jethI ApaNune rUpamAM kAmadeva samAna AvA pati maLyA; A zAMkhakumAra sAkSAt kAmadeva ja hAvA joIe athavA kAmadeva anuja khaMdhu hAvA joIe, kAraNa ke te e vinA A jagatamAM AvuM alaukika rUpa hAtuM nathI.' Ama peAtAnA hRdayamAM vicAra karatI tathA ati harSa pAmatI te navANuM kanyAe, vivAiivadha samApta thavAthI vivAha maDapamAMthI uThI cAlatA thayelA zAMkhanI pAchaLa zayanagRhamAM gaI. te zayanagRhamAM AvatA bhIrUne zAMkhakumAre vakra STithI ja pAchA kADhI mUkayA tyAre lajavAi gayelA bhAnukumAre peAtAnI mAtA AgaLa jaI, mA ! tyAM te zAMkha che ane mane teNe tyAMthI pAche kADhI mUkayA,' vigere sarva hakIkata kahI jaNAvI, kAraNa ke, mUkhAM bALakonuM zaraNu te mAtra mAtA ja hoya che. tyAre peAtAnA putranA kahevA upara vizvAsa na AvavAthI satyabhAmA ekadama tyAM gaI. jaI ne juve che tyAM teA hAsya karatA zAMma jovAmAM Avyo. zAMkhakumAra paNa mA, mA,' ema kahetA kahetA satyabhAmAnA caraNamAM namyA. zAMkhakumArane joI mahA gusse thayelI satyabhAmA bhRkuTI caDAvI kaThora vacaneA kahevA lAgI ke, are nIca ! pApI ! kapaTa karI AkhA vizvane chetaranAra ! nIkaLa, ahIMyAM tane kANe teDAvyeA che ?'
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zAMba kahe che ke, "he mAtA ! tame mAre hAtha pakaDI mane parANe ahIMyAM laI AvyAM che, tyAre ja huM atre Avyo chuM. A viSe dvArikAnA sarva leke sAkSI che. tame temane pUchI ju." A vAta sAMbhaLI saMdehamAM paDelI satyabhAmA, je je leka Ave che te sarvane pUche che ke, "bhalA ! huM zabakumArIne hAtha pakaDI teDI AvatI hatI ke zAMba kumArane, te tame satya kaheje." A vAta sAMbhaLI khaDakhaDa hasatA seve jana kahe che ke, "tame te zAMbane hAtha pakaDI teDI AvatAM hatAM ema ame te dIThuM che. koI kumArIne te dIThI ja nathI." Ama takarAra cAlatAM cAlatAM ghaNuM leke bhegA thaI gayA ane satyabhAmAne vinayapUrvaka kahe che ke, he satyabhAmA ! teM pite ja zAMbane laI AvIne sarva kanyAone paraNAvI dIdhI che, te nAhaka zAMba upara krodha zA mATe kare che ! A te pANI pIne ghara pUchavA jevuM tuM kare che. te tema karavuM tane egya nathI." A pramANe lekenA mukhathI upAlaMbhanA vacane sAMbhaLI A te mATe anyAya kahevAya, ema pikAratI piokAratI satyabhAmA kRSNanI nyAyasabhAmAM gaI jyAM kRSNa, baLadeva tathA samudravijayAdika sabhAsado ane bIjA keTalAka leke hAsyarasa mAMhe magna thayelA beThA hatA tyAM jaI satyabhAmAe sarva hakIkata kahI jaNAvI. tyAre AdithI aMta sudhInuM baneluM sarva vRttAMta sAMbhaLI kRSNa sarva kanyAe zAMbane saMpI dIdhI, tyAre hadayamAM ati umaMga pAmate zabakumAra pitAne hukama thavAthI te kanyAo laI pitAne ghera gaye.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara5 navANuM vahu sahita pitAne putra gharamAM AvavAthI jenA hRdayamAM harSa mATe nathI tevI jAMbuvatIe ghaNe utsava karyo; A jotAM eka laukika kahevata sAcI paDe che ke, dravya meLavanAra te dravya meLave che paNa tene upaga te je bhAgyazALI hoya te ja le che." ati prasanna thayelI sarva vadhuo AvI potAnI sAsu jAMbuvatInA caraNamAM zira namAvI page paDI tyAre bahu ja rAjI thatI jAMbuvatIe AzIrvAda ApyA ke, "tame sarve thaDA vakhatamAM ja putravatI thAo ane lAMbA vakhata sudhI nija patinI sAthe sukha bhega. satyabhAmAne te mahA kedha thavAthI rADe nAMkhatI nAMkhatI potAne ghera cAlI gaI, kAraNa ke, satyabhAmAnI sarva AzAo niSphaLa thaI te pachI tene krodha kema na thAya ? vidhAtrA hAsyazIla hovAthI sadA AvI ja gaMmata karyA kare che. jo ke svarNa ratnAdika padArtho tenA pitAnA che ja nahIM, te paNa, koIe meLavelI vastu keIkane ApI de che ane vaLI jagatano svAmI kahevAya che. A kevuM meTuM Azcarya che ! have pitAnI pratijJA pUrNa thaI javAthI kRtArtha thayela pradyumnakumAra paNa potAne ghera Avato rahyo. vaLI paNa AvI rItanI krIDA karavAmAM tatpara thayA. prabhAtakALa thatAM zAMba kumAra vasudevanI AgaLa jaI namratApUrvaka tenA caraNanuM abhivaMdana karI kara joDI ubhe
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 rahyo, tyAre vasudeva kahe che ke, are zAMkha ! te AvaDe satyabhAmAne zA mATe te badhA daMbha kema karyAM ane ThagI lIdhI ?' Ama kahevAthI zAMba hasI khelyA ke, tame te ghaNA vakhata bhUbhramaNu karI mahA kaSTathI ghaNeka kALe A sa strIo paraNyA che, temAM paNa kAi jageAe tamAre badhAvuM paDyuM, keAI jagAe palAyana paNa thavuM paDayuM, koI sthaLe pANImAM patana karavuM paDayuM ane kaI jageAe veSa paNa palaTAvavA paDyo haze. he pitA ! ityAdika mahAkaSTa veThI cirakAle tame strIone udvAha karI laI AvyA che ane me te eka sahejamAM satyabhAmAne chetarI lIdhI che. sAMbhaLeA, satyabhAmAe nija putra bhIrUne mATe asaMkhya dravyanA vyaya karI rUpa lAvaNyAdi viziSTa navANu kanyA ekatra karI hatI ane meM te te sava kanyA nyAyasara eka lIlA mAtrathI ja laI lIdhI che. huM pitAmaha ! A eka mArI pAse vizvane vismaya pamADe tevI kaLA che ema tamAre khAsa dhyAnamAM rAkhavuM.' AvI rIte ahaMkAra karavAthI unmatta banelA zAMkhane bahu ja jussAthI vasudeva kahe che ke, are! grUpamAM nivAsa karanArA daranI peThe vRthA ahaMkArI ! nirlajja ! tArA pitAe tane khurA hAle purImAMthI kADhI mUkayeA che chatAM paNa gAmamAM AvI tuM tArU mukha batAvatAM jarA paNa lajavAtA nathI ? jarA te zarama rAkha. ane mane te vIratvanuM abhimAna hatuM teTalA mATe mArA khadhu vargane jaNAvyA sivAya
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 vIravRttithI ja huM bahAra nIkaLela ane tera hajAra kanyAne vivAha karI huM brAtRvargane atyAgraha thavAthI A nagarImAM Avyo chuM. temAM paNa mArA baMdhuoe ApelA sanmukhAgamanAdika mAnapUrvaka A chuM. tArI peThe rajhaLate rajhaLate nathI AvyuM, huM jyAM jyAM gaye hoIza te te sthaLe aneka vidyAdharonA adhipatio mArA caraNa paMkajanI sevAmAM hAjara hatA, te AjakAlanuM chokaruM tuM mane zuM kahe che? mahA buddhizALI vasudeve AvA kodhabharelA vAka prahArothI tarachoDI nAkhele zAMba lajajA AvavAthI adhamukha karI pitAnA manamAM vicAre che ke, "are ! meM A kevI moTI bhUla karI! ke je sadA pUjanIya, abhivaMdanIya mArA pitAmahanI sAthe meM A vivAda karyo? sarSava merU parvatanI sAthe vAda kare ke huM to tArA karatAM moTo chuM,' A vAda kyAMthI ubhe rahe, temaja huM eka tuccha buddhine mANasa te kayAM, ane mahA parAkramI buddhizALI mArA pitAmaha vasudeva te kayAM? ghaNe ja taphAvata che, mATe have huM ene khamAvuM." Ama vicAra karI tenI AgaLa AvI tenA caraNamAM pitAnuM zira namAvI zAMba pite kara joDI pitAmahane kahe che ke, "mArAthI je kAMI mUrkhAIne lIdhe avinaya bharelA kaThera zabda kahevAyA hoya te Apa kSamA kare. Apa te mahA samartha che ane anupama guNazALI che. huM te mUrkha tAthI bharele tuccha buddhine eka ajJAnI bALaka chuM. merU parvata meM kyAM ane vAlmika (rAphaDo) te kayAM? sUrya te kayAM ane nakSatra gaNuM te kyAM ? caMdra te kayAM ane IMdragopa
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 (eka jAtane kIDe) te kyAM ? temaja huM kayAM ane Apa kayAM? ghaNe ja taphAvata che. mATe have Apa zAMta thAo." AvI rIte nagna thaI zabe savinaya vacane kahyAM tyAre prasanna thayelA vasudeva tenI pITha para hAtha pheravI tene rAjI karI tene ghera jate karyo. AvI rIte gamata karavAmAM khIlA zAMba bane pradyumana kumAra haMmeza tevI ja paddhatithI cittane AnaMdita karatA hatA. zabane janma, vaidabhanI sAthe pradyumnanuM pANigrahaNa ane navANuM kanyAnuM zabe kareluM pANigrahaNa ityAdika varNana darzAvanAra zrI pradyumna caritra mahAkAvyane navame sarga samApta thaye. AMkha sAme keTalAyanA madamAtA yauvana cImaLAI che jatAM nathI jayAM? yauvananuM puSpa karamAI jatAM vAra zI? ? che. dhyAna rAkhe ke yauvana e eka pAkelA phaLa jevuM che..... che ene saDI jatAM vAra nahIM lAge... AtmAnuM yauvana ja zAzvata che. e ja sAcuM yauvana che che che. dehanAM yauvana para mohita thavAnI jarUra nathI. enA che A tarapha te vinazvaratAnI daSTi ja keLavaje.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dazamaH sarga: have evA samayamAM keTalAka vepArIo yavana nAmanA dvIpamAMthI keTalIka uttama vastuo kharIdI laI vyApArane arthe dvArikApurImAM AvyA. AvIne vizeSa lAbha laI keTalIka vastuonuM tyAM ja vecANa karyuM. te karatAM paNa vizeSa naphe meLavavAnI IcchAthI keTalAka ratnakaMbale laI ekadama rAjagRhapura bhaNI cAlatA thayA. keTaleka divase te vepArIo jarAsaMgha rAjAnA rAjagrahapuramAM AvyA. jarAsaMgha rAjAnI putrI jIvayazAne khabara paDI ke, mArA gAmamAM keTalAka vepArIo navIna mAla laI Avela che, te sAMbhaLI pitAnA vepArIone mokalI te paradezI vepArIone bolAvyA, tyAre te vepArIo rAjAnI putrIne ghera gayA. AvIne, meTI kiMmatanA ratnakaMbale te jIvayazAne batAvyA, ke je ratnakaMbala grISma RtumAM oDhavAthI zItalatA karatA hatA ane zItakAlamAM oDhavAthI garamI karatA hatA. AvA kaMbale batAvyA paNa mAgyuM mULa na maLavAthI te vepArIo atyaMta aphasosa karI belyA ke, "ame dvArikAne choDI A tamArI nagarImAM vRthA ja AvyA. amArA vicAra pramANe amane koI paNa phaLa na thayuM." tyAre magadha dezanA mahArAjA jarAsaMghanI putrI jIvayazA te vepArIone pUche che ke, "tame jenI ATalI badhI prazaMsA kare che te dvArikApurI kyA maMDalamAM ane tenuM pAlana karanAra rAjA keNa che, te tame kahe."
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 230 te vepArIo kahe che ke, "are ! zuM hajI sudhI jagaprasiddha zrI dvArikApurIne paNa tuM jANatI nathI? tathA te purImAM rAjyakartA, soraTha dezanuM bhUSaNa, yAdavenA adhipati ane tArA pati kasa rAjAne mAranAra mahA pratApI zrI kRSNa mahArAjane paNa tuM jANatI nathI ? tyAre te teM zuM jANyuM che? kharUM jANavAnuM che te te tuM jANatI nathI." A pramANe sAMbhaLatAM veMta ja jANe ke vajathI haNAI hoya tema te ja kSaNe jIvayazA bhUmi para paDI. tarata ja ubhI thaIne, "are ! A kevI khedanI vAta kahevAya ! are ! A te mATe aphasosa che ke, mArA svAmInA prANa lenAra amAre kaTTo zatru adyApi rAjya bhagavate jIve che? Ama pikAra karatI karatI ane rUdana karatI karatI jIvayazA pitAnA keza chUTA mUkI pitAnA pitA jarAsaMghanI AgaLa gaI ane sarva vAta nivedana karI belI ke, "he pitAjI ! mArA prANajIvananuM nikaMdana karanAra adyApi jIve che ane vaLI te A bhUmaMDala upara AvelA seraTha dezamAM AvelI dvArikApurInA adhipati thaI beThe che. ahe, he ! keTale aphasa ! mATe he tAta ! Apa mane have choDI de eTale huM agni prajavalita karI temAM praveza karuM. mArA bharathArane prANa lenAra je haju nirupadrava sukhethI jIve che te pachI mAre jIvI zuM karavuM? nahi, basa, have te mAre eka kSaNa paNa jIvavuM cogya nathI." pitAnI putrInA AvA khedajanaka vacana sAMbhaLI, jarAsaMgha rAjA kahe che ke, "he putrI ! tuM jarA paNa rUdana na kara ane
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra31 mAruM kahevuM sAMbhaLa. je huM jarAsaMgha khare houM te te tArA patine haNanAranA prANa laI te sarva yAdavane bera bora azruthI revarAvIza. mATe tuM jarA paNa kacavA nahIM. prANu priya putrI ! AvuM moTuM kArya karatAM ghaNe vilaMba lAge che. tuM tArA manamAM vicAra ke, eka rAjamahela banAvatAM keTale vakhata lAge che temaja A kArya paNa kaMI nAnuMsunuM nathI ke tarata thaI jAya. e te mahA moTuM kAma che, tethI tuM adhIrI na bane ane zAMta thA. sarva sArUM ja thaze. A pagale tyAM jaIne kRSNa baLadeva vagaranuM A AkhuM jagata karI dauM." AvA zAMtikAraka vacanathI jIvayazAne zAMta karI. jarAsaMgha rAjAe te ja vakhate pitAnI nagarImAM Dhela vagaDAvI sarva lokone khabara ApI ke, "sarva haiddhAo saMgrAma mATe thatA pramANamAM sajaja thaI jAo. A khabara thatAM veMta ja jarAsaMghanA mahA baLavAna sahadevAdika putra sajja thaI pitAnI AgaLa gayA. zizupAlAdika rAjAo, duryodhanAdika saghaLA kaura, hiraNyanAbha tathA khaMDIyA hajAre rAjAo jarAsaMgha rAjAnI sahAyatA mATe pAchaLa prayANa karavAmAM hAjara thayA. tathA pAyadale te lakSanI saMkhyA karatAM paNa vadhAre raNamAM prIti dharAvatA sajaja thaI AvI gayA. jANe ke, kiraNonA samUhathI AvRta thayela sUrya hoya te mahA pratApI jarAsaMgha rAjA agaNita vIra putrothI vIMTAyela zebhate hate. sarva senA taiyAra thaI gaI tyAre jarAsaMgha rAjA azva para caDe che. tyAM tenA mastaka uparathI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 tene muguTa paDI gayuM ane te ja vakhate tenI samukha, phateha viSe saMzaya jaNAvatI chIMka thaI. agnimAMthI nIkaLatA dhumanA geTegeTa jovAmAM AvyA; ane jarAsaMghanuM nAma (DAbuM) netra pharakavA lAgyuM. AvAM azubha sUcaka zakunane nahIM gaNakArI senA sahita rAjA cAlate thaye. te samaye mahA buddhizALI maMtrIoe tathA bIjA keTalAka hitecchu janee prayANa karavAnI nA pADI chatAM paNa kodhathI vihala banI gayelA te jarAsaMgha rAjAe teonA kahevA upara jarA paNu lakSa nahIM detAM prayANa jArI rAkhyuM. zAstramAM jaNAve che ke - vidhau viruddha sakalAH kAMtikIrtimatizriyaH // prayAnti sarasaHzeSe yathA jalajapaMktayaH // 1 // bhAvArtha-jema sarovara tadana sukAI javAthI tenI aMdara rahelI kamalanI paMktio sukAI jAya che, temaja je prANI upara devanI akRpA thAya che tyAre te prANInI kAMti, kIrti, mati ane lakSamI vigere sarvane pralaya thAya che. have rastAmAM kyAMya paNa vizeSa nahIM rekANa karatAM kevala avicchinna prayANathI jarAsaMgha rAjA mArganuM atikramaNa karavA lAgyA. have nAradamuni zrI dvArikAmAM jaI kRSNane kahe che ke, kRSNa! tame sarve sAvadha rahe, kAraNa ke tamAre zatru jarAsaMgha rAjA tamArI upara caDAI karI Ave che. Ama kahI RSi vidAya thayA. A vAta sAMbhaLatAM ja kaidhathI lAlaciLa banI gayelA, sAraMga dhanuSya dharanAra kRSNa te ja kSaNe,
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 vAjiMtra vagaDAvI lekone khabara ApI ke yuddha mATe prayANamAM taiyAra thAo. A zUrajanaka vAjitrane zabda sAMbhaLI zUra caDavAthI tathA kedha AvavAthI keIna pakaDyA na pakaDI zakAya tevA sarva yAdave te ja vakhate ekaThA thaI gayA, tyAre raNasaMgrAmamAM caDavA mATe taiyAra thavAnI kRSNanI AjJA thatAM veMta ja yuddha karavA umaMga dharAvatA sarva yAdave kamara kasI zastrAdika laI sajaja banI kRSNanI AgaLa hAjara thayA. te samaye devakI tathA rahie, tamAre jaya thAo." ema AzIrvacana pUrvaka jenA bhAla pradezamAM kuMkumanuM tilaka kareluM che, tathA jenA manamAM utsAha thaI rahyo che tevA kRSNa jyotirvid dvije kahelA, tamAma doSarahita sarvottama divase prayANa karyuM. te vakhate cAtaka Adi zubha pakSIo anukUla gamana karI dhArelAM kAryanuM zubha pariNAma sUcavatAM hatAM. kRSNanuM dakSiNa (jamaNe) netranuM phuraNa thayuM ItyAdika zubhasUcaka zakunoe prayANa pratye preraNuM karAyelA kRSNa mahArAja gAma bahAra nIkaLI pitAnA sImADAmAM sainyane paDAva nAkhI rahyA. kRSNanA AvyA pahelAM jarAsaMgha rAjA cAra janamAM potAnA lazkarano paDAva nAkhI paDyo hate. ubhaya sainyamAM raNaturInA nAda thavA lAgyA tethI jANe ke A pagale saMgrAma zarU thaze ema jANavAmAM AvatuM hatuM. vasudevane AdhIna thayelA keTalAka vidyAre kRSNanA sainyamAM AvI praNAma karI zubha Asana para besI samudravijaya rAjAne kahe che ke, he rAjana ! amo sarve vidyAdhare tamArA brAtA vasudevanA guNathI vaza thayelA sevaka
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 chIe, chatAM paNa svAmine hitajanaka vAkaya kahevAnI sevaka jananI ja che, ane svAmIe paNa peAtAnuM hita jANI te sevakanuM kahevuM lakSamAM levuM joIe. jue, zAstramAM kaheluM che ke, vAjAni ttitaM grAhyam, bALaka pAsethI paNa je hitakara vAkaya hoya te paNa grAhya che, svIkArI levA ceAgya che mATe je Apa A vAkayanuM prAmANya mAnatA hai| te Apa Adeza kareA eTale ame tamane e akSara kahIe.' AvI rIte savinaya prArthanA dhyAnamAM laI samudravijaya kahe che ke, tamAre je kahevuM hoya te khuzIthI kaheA.' Ama Adeza thatAM te vidyAdharI vinayapUrNAMka kahe che ke, vaitADhya parvatamAM vidyAmaMtrArdikanA baLathI mahA baLavAna keTalAka vidyAdharA rahe che. te vidyAdharA jarAsaMgha rAjAne Adeza thavAthI yuddhamAM umeda rAkhI jarAsaMghanA sainyamAM Ave che, mATe huM svAmin! Apa AjJA Ape te ame tyAM jaI vidyAma`tranI sahAyatAthI ekadama te leAkeAne tyAM jatA aTakAvIe. temAM mahA bhAgyazALI pradyumnakumAra tathA zAMkhakumAranI sAthe tamArA anuja badhu vasudevane amArI sahAyatA mATe tamAre mAkalavA joIze. A kAma prathama karavuM ucita che, nahitara jo kadI te vidyAdharo AvI jarAsaMghanA sainyamAM maLI jaze teA pachI vAyunI sahAyatAvALA agninI peThe jarAsaMgha rAjA jItavA bahu ja suduHsaha thaze. mATe tenI pratikriyA jaladI karavA keAziza karo.' vidyAdharAnAM AvAM maneAhara ane pathya vacanA sAMbhaLI, are, A te bahu vakhatasara ja khakhara laI AvyA,' Ama
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakapa vAraMvAra prazaMsA karatA samudravijaya rAjAe kRSNanI sAthe ekAMta pradezamAM besI gupta salAha karI; tadanaMtara vasudevane belAvI, vidyAdharonA kahevA mujaba sarva hakIkata kahI samajAvI; ane zAMba tathA pradyumna sahita vasudevane te vidyAdhare saMgAthe ravAnA karyA potAnA anuja baMdhu upara anupama prema hovAthI samudravijaya rAjAe potAnA janma snAtra samaye Indradeve AvI pitAnA bAhumAM je mahauSadhi bAMdhelI hatI te choDI jatI vakhate vasudevanA bAhae bAMdhI dIdhI; neminAthe paNa A avasara che ema jANe vasudevane abhiSeka jaLa ApyuM, kAraNa ke, samaya upara ApeluM thoDuM paNa mahA premajanaka thaI paDe che. vasudeva cAlatA thayA tyAre samudravijaye pitAnA baMdhunI sAthe cheDeka sudhI jaI ApavA lAyaka keTalIka zIkhAmaNa ApI tene vidAya karyA ane pite pAchA AvatA rahyA. have jarAsaMghane mahA baLavAna Dika nAme maMtrI jarAsaMghane kahe che ke, "he svAmin ! Apa yuddha mATe tAkIde taiyAra thAo, ane kaI rItithI yuddha karavuM che tathA kaI racanAthI senA goThavavI che te pharamAvo." tyAre magadhAdhIza pitAnA maMtrIne kahe che ke, vairI rAjAo na toDI zake te caka vyuha racA ane temAM gyatA pramANe sarva rAjAone goThavI de. Ama svAmIne hukama thatAM Dibhaka maMtrIe hajAre ArAovALuM caka vyuha racyuM ane tenI aMdara moTA moTA hajAra rAjAo gyatA pramANe goThavyA. jarAsaMgha rAjAe te vakhate, saMgrAma karavAmAM mahA catura hira nAmanA rAjane senAdhipatinI jagA ApI.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 jarAsaMgha rAjAe pitAnA sainyanI caka vyuha racanA karI che, Ama khabara thatAM kRSNa potAnA maMtrIo AgaLa garUDa vyuha karAvyuM. temAM sthaLe sthaLe parAjaya na pAme tevA pitAnA sarva putrane goThavI dIdhA ane bIjA keTalAka pAMca pAMDavAdika sarva rAjAone geThavyA. tathA raNamAM jenI sAme koI paNa hAma na bhIDI zake tevA mahA yoddhA anAdhRNi nAmanA pitAnA vRddha bhrAtAne suvarNane paTTo ApI senAdhipatitvano abhiSeka karyo. Indra mahArAjAne avadhijJAnathI khabara paDI ke bhrAtu saMbaMdhane laIne neminAtha yuddha karavA cAhe che. Ama khabara thatAM Indradeve vividha zAthI bharele eka divya ratha ApI potAnA mAtali sArathine neminAtha AgaLa mokale. barAbara che ke, je samayanA jANu hoya te ja kharA svAmibhakta kahevAya. aneka zastra sahita tathA mahA tejasvI mAtali sArathi rathamAM besI Avate jovAmAM Avyo ke te ja kSaNe, jema, sUryane udaya thayA bAda saghaLuM tika nisteja thaI jAya che, jema, garUDane joI nAgakuLa bhayabhIta bane che, temaja jarAsaMgha rAjAnuM sarva sainya nisteja tathA Akula vyAkula banI gayuM ane te ja kSaNe sarva yAdava sainyarUpa kamala harSita thayuM. mAtali rUpa ravine udaya thayo eTale jarAsaMgha rAjAnuM sainya rUpa kumuda ( rAtre khIlatuM kamala) saMkoca pAmyuM. te samaye spaSTa rIte jotAM, yAdava sainyamAM divasa thaye ane zatrunA sainyamAM rAtri thaI
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 anA have tyAra pachI ubhaya pakSanA svAmI jue che ane mane senApatinA Adeza thatAM veMta ja beu pakSanA mahAbhA zastra prahArathI, anyAnya karanuM AkaSaNa karavAthI tathA eka bIjAnI bhujAonA prahArathI mahA trAsajanaka yuddha karavA lAgyA. Akhare jarAsaMghanA mahAlaTAe yAdavabhaTAmAM bhaMgANa pADayuM tethI yAdava caddhAe Ama tema nAsI javA lAgyA. peAtAnA lazkaramAM paDeluM bhaMgANa joI. kRSNe eka madamasta gaja upara caDhI garUDa ALekhelI patAkA uMcI karI uMce svarethI cASThAene nAsI jatA aTakAvyA. teTalAmAM mahAparAkramI ane mahA bhujAvALA mahAnemi, dhRSNui ane arjuna e traNe mahA cAddhAe sajja thaI yuddhamAM hAjara thayA ane traNe mahAbhaTAe peAta peAtAnA ati nAda karanAra zaMkha vagADyo. A traNe zakhanI ganAthI duzmanAnA hRdayamAM trAsa thayA. mahA zaktimAna te traNe jaNA meghanI peThe bANunA varasAda varasAvavA lAgyA. jhapATAbaMdha varasatAM pANInAM jorathI nAnAM vRkSeA paDI jAya che temaja jozathI paDatI khANu vRSTithI keTalAka kSudra ddhAe paDyA. jema vizvane bhaya upajAvanArA mAnmatta vananA hAthIe niHzaMkapaNe vananA madhya bhAgamAM praveza kare che, tema mahA baLavAna te traNe mahAbhaTo khaNuvRSTi varasAvatA varasAvatA ekadama samudramAMthI uDelI urmienI mAka peAtAnI meLe mAga karatA karatA, te cakra vyuhanA madhyamAM pesI gayA. aMdara jaIne te vyuhanA be vibhAga pADI nAkhyA, ane tenI pAchaLa yAdava sainikA AvI sArI rIte
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 pitAne hAtha batAvavA lAgyA. yAdanA mAtra traNa ddhAoe Akhe caka vyuha vIkhI nAkhe te joI jarAsaMghe rUkima, duryodhana ane raudhiri e traNe kahyuM ke, "jAo, jaIne vyuhamAM haju AgaLa vadhatA AvatA arjunAdika traNene reke. pitAnA svAminI Ama preraNA thatAM ekadama teonI sAmA gayA temAM duryodhane arjunane rekI dIdho, raudhirie anAdhRNine aTakAyata karI ane mahA zaktimAna aneka rAjAothI saMpanna rUkima rAjAe mahAnemine reyA ane teo hAthInI mAphaka paraspara draDha yuddha karavA lAgyA. jANe ke krodharUpa bhUte teonA zarIramAM Aveza karyo hoya tevA bhAna vagaranA banelA teo ghaNo vakhata thayo chatAM yuddhathI nivRtta na thayA. temAM mahA utsAhI mahAnemie rUkimane zastra vinAne karI zastra prahArathI nIce pADI nAkhe. mRtaprAya thaI gayelA rUkimane joI duryodhana tathA aidhiri ityAdika ghaNA rAjAo nIce paDI gayA. temAM jayanI IcchA dharAvatA zatrutapa Adi sAta rAjAe ati tvarAthI bANane varasAda varasAvavA lAgyA. paNa arjunAdika mahA baLavAna rAjAe ekadama jItI zakAya tevA nathI ema vicAra karI zatrutapa rAjAe eka asahya zakti nAmanuM astra anAdika upara pheMkayuM. garjanA karatI cAlI AvatI te pracaMDa tejasvI zaktine joI, hAthamAM vividha za dharI ubhelA hajAre ddhAo te zaktine aTakAvavA ekadama uparA upara paDavA lAgyA. te samaye
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 mAtali sArathI neminAthane kahe che ke, "he svAmina ! e zatrutapa rAjAe tapazcaryAthI prasanna karelA Indra pAsethI A saMhAra karanArI zakti meLavI che tethI te zakti itara zastrothI bhedAze nahIM paNa kevala vajathI ja bhedI zakAze." Ama sAMbhaLyA pachI tarata ja neminAthane hukama thatAM veMta ja mAtali sArathie mahAneminA zaramAM vajI caDAvyuM, te ja same mahAnemie eka lakSa ddhAone viMdhI nAMkhe tevuM zara mUkIne te zaktine bhUmI para pADI nAkhI ane vaLI zatrutA rAjAne zastra ane ratha vagarane karI mUke. te samaye jANe ke nidrAmAMthI jAgyA hoya tevA sarva yAdave yuddhamAM sajaja thaI zatru para bANavRSTi te evI karavA lAgyA ke DI vAramAM ja sAmA pakSanA ddhAo trAsa pAmatA pAmatA senApati hiraNyanAbhane zaraNe gayA ane keTalAka te jIvavAnI icchAthI palAyana thaI gayA. jANe ke kALe pite be rUpa dharyA hoya tevA bhayaMkara dekhAvanA ane tevA mahA zUravIra, bhIma ane ajuna tathA jANe ke sAkSAt yamarAjAnA putra ja hoya tevA uddhata baLadevanA putre bANane varasAvatA varasAvatA, dhRtarASTranA putrone pakaDavA mATe Ama tema doDAdoDI karavA lAgyA, paNa vAghane joI jema suvare nAsI jAya tema sarve karava nAsI gayA. te samaye gAMDIva dhanuSamAMthI chuTelA saNasaNuTa karatA ati bhayajanaka bANu samUhathI ajune te raNabhUmine DhAMkI dIdhI tene lIdhe mahAbha trAsa pAmI daza dizAomAM bhAgavA lAgyA.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 yuddhamAM kSatriya dharma, ke je nItipuraHsara yuddha, tene cheDI daI keTalAka rAjAo sahita duryodhana rAjAe AvI ekadama arjunane gherI lIdhe; temaja zakunie sahadevane, duzAsane bhImane, ulUka nAmanA rAjAe nakulane ane zalya rAjAe yudhiSThirane gherI lIdhe. jema cittAne sthAne vIMTI le, temaja duSaNadi cha rAjAoe draupadInA putrone ane keTalAka itara rAjAoe baLadevanA putrane gherI lIdhA. te sarva ddhAo paraspara bANane varasAda varasAvatAM keTaleka kALa vyatIta thaye. have ajune yuddha karatAM karatAM duryodhananA sArathine tathA ghaDAone mArI nAMkhyA ane tene ratha bhAMgI nAMkhe. duryodhananuM bakhtara bhUmi para pADI nAkhyuM, te vakhate te phakta avazeSamAM eka deha ja rahyo. tadana pAyadala je banI gayela duryodhana bebAkaLA banI Ama tema jevA lAge tyAM ekadama vicAra sujhavAthI zakunInA rathamAM caDI beThe. zalya rAjAe potAnA bANa vatI yudhiSThira rAjAnI rathanI dhvajA teDI nAkhI. A joI nahIM sahana karI zakatA yudhiSThire zalya rAjAnuM zarayukta dhanuSa bhAMgI nAMkhyuM tyAre zalya rAjA te ja kSaNe bIju dhanuSa laI hAjara thaye. yudhiSThire IndranA vajanI peThe keIthI paNa na aTakAvI zakAya tevI duHsaha zakti zalya upara choDI mUkI, jema vIjaLI caMdanaghone mArI nAkhe che tema ekadama te zaktie AvI zalya rAjAnA prANa lIdhA. zalya rAjA jyAre paDyo tyAre kAhizika Adi ghaNu rAjAo bhayabhIta thaI nAsI gayA. jyeSTha baMdhunuM A kRtya joI jANe spardhA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 kema thaI hoya tema bhImasene paNa duryodhanane anuja baMdhu duHzAsanane mArI draupadInAM kezAkarSaNanuM vaira vALyuM. vidvAna purUSa kahe che ke, abhimAnI purUSa je kArya karavA aMgIkAra kare che te jyAre samaya Ave tyAre kaye ja rahe che, cUkatA nathI. yudhiSThira tathA bhImasenanuM bahAdurInuM AvuM kRtya joI spardhA thavAthI sahadeve zakuninA prANa lenAra eka bANano prahAra karyo. zakuni A pagale ja marI jaze, ema joI zakuninA rathamAM beThelA duryodhane pitAnA bANathI sahadevanA bANane adhavacagALe ja kApI nAkhyuM. niSphaLa thaelA pitAnA bANane joI sahadeva kahe che ke, "are ! duryodhana ! tuM adyApi ghutanI peThe mAyAthI zuM rame che ? bAhumAM baLa hoya te mArI sanmukha ubhuM rahe eTale khabara pADI dauM. paNa bhale, tame baMne jaNa mArI sAthe AvI jAo eTale tamane ene mArI, sAthe ja narakamAM pahoMcADuM, kAraNa ke tame be anya anya mitra hovAthI eka bIjAne viyega sahana nahIM karI zake." Ama kahIne sahadeve te be sAthe yuddha zarU karyuM, kAraNa ke pAMDu putrane te be hoya athavA sahastra hoya te paNa te tRNa samAna che. have yuddhamAM sahadeve avicichanna ghATI bANavRSTithI duryodhanane Akula vyAkula karI dIdhuM tyAre ati kodha pAmelA duryodhane sahadevane mAravA mATe maMtra bhaNuM eka bANa mUkayuM. ati tvarAthI cAlyA AvatA te bANane joI ajune garUDa bANa mUkI tene kApI nAkhyuM. eka kSaNabhara 16
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 vizrAMti laI zakuni dhanuSa laI sAme Avyo ane sahadevanI sanmukha bANe varasAvavA lAgyA. paNa sahadevanA puNya prabhAvathI bANane varasAda taddana niSphaLa gaye. zakuni te bANa pheMkI zramita thaye che, ema jANI sahadeve gadA vatI ekadama zakunine ratha bhAMgI nAMkhyo, ghoDAne mArI nAMkhyA ane zakuninuM zira chedI nAkhyuM. pitAnA anuja baMdhu sahadevanuM AvuM parAkrama joI nakulane jANe zarama AvI hoya ke mArA karatAM to mAre nAno bhAI vadhI gaye, tema nakule gadA vaDe ulUka rAjAne ratha bhAMgI nAkhe tethI ratha vagarane thayela ulUka rAjA prANa bacAvI bhAgI chuTaye. raNamAM pitAnI phatehanI cAhanA rAkhatA kumaSaNadika cha rAjAoe vividha zara prahArothI draupadInA putro sAthe ghaNe vakhata yuddha karyuM. temAM yuddha karatAM karatAM draupadInA putroe ekadama zara prahAra e te Adaryo ke jene laIne dumarSaNAdika che rAjAo trAhya, trAhya karatA bhAgI chUTayA ane vicAra vagaranA teo kauranA adhipati duryodhananA zaraNe gayA. tyAra pachI paNa duryodhana ajunanI sAthe yuddha karavA sAmela thaye. te samaye baLadevanA putro sahita ajune bANavRSTithI duryodhana tyAM hovA chatAM paNa AkhI kaurava senAne sUryanI jema tapAvI dIdhI. temAM vacamAM arjune chalathI jayadratha rAjAnuM zira chedI nAkhyuM. tAla vRkSa uparathI jema phaLa paDe tema tenuM zira nIce paDyuM. jyAre jayadratha rAjA bharAye tyAre duryodhana rAjA bhayabhIta banI uparathI DoLa batAvI manamAM ghaNuM ja zeca karavA lAgyA. duryodhanane
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 tathA prakArane joI mA uddhata karyuM rAjA kAlaprazna nAme meTuM dhanuSa laI dAMta vatI hATha karaDatA karaDatA AvI makavA lAgyA ke, are arjuna ! tuM kayAM che, kayAM che ? tuM raNubhUmimAMthI bhAgI jaIza nahIM. kAlapraSTha dhanuSa dharanAra tArA dveSI A huM ka Avyo chuM.' taddana tara arjuna paNa khelyA ke, are, sakhe kahyuM ! jalaThThI cAlyeA Ava, tArA paNu jayadrathane viyeAga na thAe, ane khIjuM paNa sAMbhaLa, rAdhAputra ! dutiH kaNu ! tuM jIvatAM chatAM tArI AgaLa ubhelA mane dekhatA nathI ? ema jaNAya che ke jema asta pAmatA dvIpakanA tathA viddhane saMkoca thAya che temaja maravA taiyAra thayelA tArI cakSu Adi indriyone prathamathI ja saMkoca thatA jAya che tethI tuM mane dekhatA nathI.' AvI rIte eka bIjAnA hRdayanAM masthalane chedI nAkhe tevAM vacane kahetAM kahetAM te beu mahA ceASThAe yuddha karavA macyA. te beunuM evuM yuddha thayuM ke jenA yuddhane devatAo paNa kutUhalathI jovA AvyA; AvIne, ApaNane kayAMka vAgI jaze ema khItA khItA dUra ubhA rahI jevA lAgyA. te beunA yuddhamAM kAI kAI vakhata kahyuM caDI jatA hatA ane kAI koI vakhata arjuna vadhI jatA hatA. temAM jene jaya thatA hatA tenI tenI upara prati kSaNe deva puSpanI vRSTi karatA hatA. Ama yuddha karatAM ghaNA ja samaya gayA tyAre arjune tevA lAga meLavI ka nA rathanA tathA dhanuSanA be kakaDA karI nAkhyA, tenA sArathine tathA gheADAne mArI nAMkhyA tyAre asra vagaranA thayelA rAdhA putra kaNnu. zirachedI
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAkhyuM. mahA zUravIra karNa marAye ekale sahAya vagarane thayele duryodhana mukta kaMThe atyaMta vAraMvAra pike pike rUdana karavA lAgyA. ane yAdo tathA pAMDave siMhanAda sAthe mRdaMga dhvanipUrvaka nRtya karavA lAgyA. thoDI vAra pachI bhImasena hAthamAM gadA laI duryodhanane kahe che ke, "are ! tuM A raNabhUmimAM rUdana karavA Avyo che ke yuddha karavA ? jarA zaramAM ane uTha, ubhe thA, eTale hamaNAM ja tane huM sUryanA putra karNanI AgaLa pahoMcADI dauM, jethI tAre ane karNane viyoga maTe. he bhAI duryodhana ! ubho thA, ubhe thA, A samaye rUdana karavuM tane ucita nathI, mATe uTha, hAthamAM gadA le ane tArA mitra karNane jaI maLa." AvAM vAkaye zravaNa karI ati gusse thayelo duryodhana keTalIka senA laI bhImasenane mAravAnI icchAthI gadA laI ekadama tenI sAme deDyo, tyAre bhImasene te AvatAM veMta ja vairanuM smaraNa thavAthI ekadama azva, gaja ane ratha vigerene gadA vatI cUrecUro karI nAkhyo. je tenI sanmukha Avyo ke te ja vakhate tene uDADI devA lAgyo. bhImasenanuM AvuM sAhasa joI trAsa pAmelA kaurava ddhAo te te samaye palAyana thaI gayA. kauravanI senAmAM te kaI mahAbhaTa na hato ke je eka kSaNabhara bhImasenanI sanmukha ubhe rahe. paNa duryodhanane te vIratvanuM abhimAna hatuM tethI bhAgatAM tene lajajA AvatI hatI, mATe kevala te zaramane lIdhe ja bhImasenanI sanmukha ekAeka ubhe rahyo. tyAre bhImasena kahe che ke, huM tane ghaNA divasathI cAhato hate
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 paNa je cAhanA Aje pAra paDI. mArA sarva manArathA saphaLa thayA, ke jethI tuM ekAeka mane maLyA che. A te ahu ja sArU' thayuM. teM mArI sevA karavAmAM kazI paNa khAmI rAkhI nathI, matalaba ke bahu ja sevAbhakti karI che teA have mAre paNa tArI sevA karyAM sivAya cAlaze nahIM. zAstramAM kahe che ke, uptameva hi lUyate rAddhaM yattazca bhujyate // amitreNApi mitreNa kRtaM yacca tadApyate // 1 // bhAvAtha : jevuM vAveluM hoya tevuM ja laNAya che; jevu rAMdheluM hoya tevuM ja jamAya che; tathA zatru athavA mitra jevuM kRtya kare tevuM tene phaLa maLe che, arthAt tevuM veThavu paDe che. mATe mAre tArI sevA bajAvyA vagara kema cAle ?" Ama kahyuM tyAM te hradayamAM krodha rUpa agnimAMthI zikhAe nIkaLI ane ekadama duryodhane hAthamAM gadA laI bhImanI sAthe sagrAma zarU karyuM. jema e gheTAe laDe tema krodhanA to paryaMta rUpa bhIma tathA duryodhana laDavA lAgyA, jarA paNa virAma na pAmyA. mallanI peThe khADunA pracaMDa zabdo karatA te be zUravIrAe pAtAnA paganI eDInA prahArathI A bhUtala kaMpAvI dIdhuM. ema karatAM karatAM durgaMdhane draupadI upara gujArelA saMskAro potAne yAda AvavAthI bhImasene "A~pha " evA lupta uccAra karI ekadama gadAthI durgaMdhananA e sAthaLa bhAMgI nAkhyA. durdhAdhane lAMbA vakhata tenI pIDA bhAgavI. " ' A uparathI evuM siddha thAya che ke, pote jAte karelAM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zubhAzubha karmane upabhoga pitAne ja avazya karavuM paDe che, kaI paNa temAM bhAga paDAvatuM nathI. jyAre duryodhana rAjA vipattimAM AvI paDyo tyAre anAtha kaurava senA hiraNyanAbha senApatinA zaraNe gaI. aMga dezane rAja karyuM ane kauraveza duryodhana e be naSTa thayA eTale kaurava senA aMdha banI gaI kharekhara kaurava senAnA e vAma dakSiNa netra hatA. tyAra pachI kauravane senApati hiraNyanAbha raNabhUmi para Avyo, tathA yAdava senApati anAdhRSNi tenI sanmukha AvI khaDe thaye. jema pUrNimAnA caMdrane nakSatre tathA gra vIMTI le che temaja pAMDavoe tathA yaduoe AvI kaurava senApatine gherI lIdhuM. te samaye kodha pAmelA hiraNyanAbhe yaduo upara bANe varasAvyAM, jethI yAda trAsa pAmI bhAgI chuTayA tyAre samudravijyano putra jayasena yuddhamAM agresara thaye; tene joI hiraNyanAbha kahe che ke, "are durmati jayasena ! nAhaka tuM mRtyu pAmI tArA pitA samudra vijayane duHkhamAM zA mATe nAMkhe che? tArA sivAya bIjA yAda paNa ghaNA zUravIra che te tuM tArA prANa bacAvI ahIMthI khasI jA, nAhaka tuM maravA Iccha nahi." AvAM vacana sAMbhaLI jayasena kahe che ke, "are! mUrkhanI peThe baDAI zuM kare che? baLa hoya to batAvI de;" Ama kahIne samudravijayanA putra jayasene hiraNyanAbha senApati sAthe saMgrAma zarU karyuM. yuddha karatAM karatAM jayasene bANa varSaNathI hiraNyanAbhanA rathane cUrecUre karI nAMkhe tathA tenA
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArathine mArI nAMkhe tyAre te samaye hiraNyanAbha ekadama te rathamAMthI kudako mArI anya rathamAM caDI gaye. baLazALI tathA bANAvalI hiraNyanAbhe paNa eka kSaNamAM zara prahAra karI jayasenanA sArathino, ghoDAne tathA rathane saMhAra karI nAMkhe. A dekhAvane nahIM sahana karI zakatA jayasene ugra bANonuM varSaNa cAlu rAkhyuM. tyAre mahA zUravIra hiraNyanAbha potAnA mukha ADI DhAla rAkhI bANanI vRSTine jhIlato AgaLa gaye ane tINa talavAra vatI jayasenanuM zira kApI nAkhyuM. jayasena mRtyu pAme te vakhate yAdava sainyamAM mahA kolAhala thaI rahyo. mAre bhAI marAye, ema jayasenanA bAMdhava mahIjayane khabara paDatAM ekadama tIkSaNa khaDaga hAthamAM laI te kevala pagapALe doDI gaye. dara ubhelA hiraNyanAbhe doDI AvatA mahIjayane dekhI ati tIkSaNa bANa phekI tenuM mastaka chedI nAkhyuM tethI te mahIjaya paNa bhUmi para paDyo. AvA mahA be mahA yoddhAo paDyA tyAre yAdava sainyanA nAyaka anAdhRSNuie pratijJA karI ke, huM je khare houM to hiraNyanAbhane ThAra karIne ja AvuM." Ama pratijJA karI sarva astrothI bharelA rathamAM besI krodhane lIdhe jene adhara tharathara kaMpe che te anAdhaSNi hiraNyanAbhanI sanmukha Avyo, temaja Itara yaduo paNa jarAsaMgha rAjAnA bhUpatio sAthe raNamAM sAmela thayA ane eka bIjA upara e bANane varasAda varasAvavA lAgyA ke jene lIdhe sUrya paNa dekhAte baMdha thaye. temAM prAgajyotiSapurano svAmi bhagadatta nAme rAjA ke, je garvanuM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 putaLuM hatu, te gaja para svArI karI mahAneminI AgaLa AvI bakavA lAgyA ke, huM mahAneme ! tuM mArI sAmeA AvI jA, eTale ApaNe e jaNA yuddha karIe ane tane huM surAMganAMe apAvuM. Ama kahIne mahAnemine kacarI nAkhavAnI icchAthI bhagadatta peAtAneA hAthI tenI sanmukha calAvye tyAre apratima baLazALI mahAnemie peAtAnA hAthathI tene gajanI nIce pachADI nAMkhyuM ane ubhaya pakSanA sava sainikAe hAMsI karAtA te bhagadatta gajasahita bhUtala para Amatema ALeATavA lAgyuM. A uparathI ema dhyAnamAM levAnuM che ke, abhimAna e eka kSaNamAM peAtAnI kSati karAve che. A viSe tatvavettA purUSAe bhagadattanuM dRSTAMta darzAveluM che. jIrA hAle paDelA bhagadattane mahAnemi kahe che ke, 'jA, tane huM choDI dauM , mAratA nathI, tuM viSayAbhilASI che tethI tuM jaI strIonI sAthe viSaya sukha bhogava.' teTalAmAM jarAsaMghanA pakSamAMthI bhUrizravA nAme yoddho taiyAra thayA ane kRSNanI senAmAMthI sAtyaki nAme yAdava taiyAra thayeA. te beu jaNA kukaDAnI peThe saMgrAma karavAmAM macyA. vacamAM jarA paNa baMdha na rahyA. e bannenA yuddhane AkAzamAM ubhelA devatAe hAsyapUrvaka jotA hatA. tevAmAM mahAnemi sAtyakIne kahe che ke, huM sAtmakI ! e bhUrIzravA pote surAMganAnA soMga bahu ja cAhe che te tene tyAM jaladI pahoMcADo. jarA paNa vilaMba nahIM karo." AvI preraNA thavAthI khamaNA utsAhI thayelA sAtyakIe bhUrizravAne bhUmi para pachADI
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 nAkhI, muSTinA prahArathI mRttikAnA piMDanI peThe tenuM mardana karI prANa rahita karyo, te samaye devAMganAo AvI tene varI. bhUrIzravA marI javAthI sarva yAdave eka bIjAne hAthamAM tALIo mArI khuzI khuzI thayA; ane jarAsaMghanI senAmAM mahA kolAhala zabdapUrvaka zeka zeka thaI rahyo. te pachI ubhaya sainyanA senApati hiraNyanAbha ane anAdhRNinuM be ghaDI devatAo paNa sarva kArya choDI ekI najarathI jue tevuM vicitra yuddha zarU thayuM. te saMgrAma, bANenA prahArothI, eka bIjAnI bhujAo athaDAvAthI tathA eka bIjAnA hastAkarSaNa karavAthI lAMbA vakhata sudhI TakI ra. chevaTamAM mahA abhimAnI hiraNyanAbha khAsa mAravAnI IcchAthI hAthamAM DhAla taravAra laI anAdhaSNinI abhimukha doDyo. te samaye baLavAna ane mahA caMcala anAdhRSNuie pitAnI najIka AvelA hiraNyanAbhanuM ughADuM mastaka dekhI tarata ja tIkSNa khaDagavatI tenuM zira dhaDa uparathI utArI nAkhyuM. te vakhate sarva yAdave tathA pAMDave AvI anAdhaSNuine gherI lIdhA ane pitAnA uttarIya vastrathI tenA zarIra uparanI raja saphA karI ane tenuM AkhuM zarIra svastha karyuM. pAMDavAdika pitAnI buddhithI vicAre che ke, have to AnA upara prahAra na paDe te ThIka. jarAsaMghanA pakSanA rAjAo bhayathI trAsa pAmyA ane bahu ja thAkI gayA tethI jarAsaMghanA zaraNe gayA. sUrya paNa Akho divasa bhramaNa karI thAkI gaye tethI pazcima samudramAM snAna karavA gaye, kAraNa ke nAna karavAthI thAka utArI
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 jAya che. sUrya asta thayo eTale sarve yoddhAo kSudhAtura tRSAtura thavAthI potapotAne sthAnake cAlyA gayA. yAda te pitAne sthAnake jaI AvhArAdika karI kRSNanI AgaLa gAnatAna karavA lAgyA. puNyahIna jarAsaMgha rAjAe maMtrIo sAthe salAha karI senA patinA pada upara zizupAla rAjAne abhiSeka karyo, ane pitAnI mahera chApavALa suvarNane paTo Ape. rAtrInA samaya sukhethI nirgamana thayA pachI prabhAta kALamAM zizupAla rAjAe pitAnuM sainya cakravyuhe goThavI dIdhuM. A saMgrAmamAM chevaTe kRSNane ja zubha udaya thavAne che ema jANuM anAdhaSNuie nirbhayapaNe punaH garUDa vyuha racyuM. AvI rIte be bAjunA yoddhAo taiyAra thaI ubhA thaI gayA tyAre jarAsaMgha rAjA pitAnA maMtrI haMsakane kahe che ke, he maMtrI ! mArI abhimukha ubhelA A sarva yAdavenAM nAma laI laIne tuM mane oLakhAva, ke jethI huM pote e lokene gaNI gaNIne kevala nAma mAtrathI ja avazeSa karUM, matalaba ke, mArA khaDaganI dhArArUpa pavitra jaLamAM snAna karAvI e lokone svargamAM pahoMcADI dauM." jarAsaMghanA AvAM vacana sAMbhaLI haMsaka nAme maMtrI kahe che ke, "he rAjana ! Apa sAvadhAna thaI sAMbhaLe. A kRSNa baLadeva vigere sarva yAdavone huM tamane oLakhAvuM chuM. A yAdava sainyanA madhya bhAge garUDanI dhvajAvAlA rathamAM je beThelA che, te kRSNa che. jenA rathane zyAma gheDAo joDelA che ane jeNe zyAma vastro paherelAM che, te A kRSNanA jyeSTha baMdhu baladeva
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ rapa1 che. jenA rathanA azvo sonerI raMganA che, te A sarva yAdavamAM vRddha ane mahA bhAgyazALI samudravijaya che. gulAbI raMganA azvavALe ane hAthInA cihnavALI dhvajAvALe te A anAdhRSNui yAdava che. nIla azvavALA ratha upara beThele A pAMDune putra yudhiSThira che. veta raMganA adhavAlA rathamAM beThele A madhyama pAMDava arjuna che. nIla azvanA ratha upara beThele ane jenA hAthamAM gadA che evo A bhIma che. naLIyAnA jevA raMgavAlA gheDAnA rathamAM beThele A nakula pAMDava che, tenI paDakhe veta azvavALe A sahadeva che, ane kAbarA adhivALe A sAtyaki che. Indra jemane ratha arpaNa karelo che evA A vRSabhanA cinhavALA neminAtha che. piyaNanA jevA raMgavALA ghoDAnA ratha upara beThelo A mahAnemi ane hiMsanA jevA azvavALe. A ugrasena rAjA che, te tame jANI leje. he rAjA, bIjA jAtajAtanA ghaDAvALA rathe ane dhvajAovALA bIjA ghaNuM yAda che, teonAM nAma kevI rIte kahI zakAya ? kAraNa ke, teo hajAronI saMkhyAvALA che." haMsakanA AvA vacana sAMbhaLI potAnA mitra kaMsanA vadhanuM vaira saMbhArI jarAsaMghe balarAma kRSNanI sanmukha pitAne ratha haMkAryo. pachI vegavAna ghaDAvALe jarAsaMghane putra yavana vasudevanA akrUra vigere putrone haNavAne tatkAla pitAne ratha haMkArI kodhathI lAla thaI bANonI vRSTi karavA lAgyo. te vakhate balarAmanA bhAI sAraNe AgaLa AvIne tene aTakAvyo. yavane tatkAla sAraNane ratha bhAMgI nAMkhyo,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2para eTale sAraNe tenI najIka AvI yavananA mastakane chedI nAkhyuM. jarAsaMghano putra yavana jyAre haNAye tyAre kRSNa gopAlanI jema yAdavanI sAthe nAcavA lAgyo. pitAnA putrano vadha najare thayele jeI jarAsaMghane ghaNe krodha caDyo. siMha jema mRgalAne mAravA deTa mUke tema teNe yAdavene mAravA doTa mUkI, vIra jarAsaMghe tatkAla rAmanA daza putro mArI nAkhyA. te sivAya bIjA subhaTa eTalA badhA mAryA ke jemanI saMkhyA koNa karI zake ? te vakhate yamarAjanI jema jarAsaMghanA bhayathI yAdava senA nAsavA mAMDI, ane jarAsaMgha A jagatane yAdava vagaranuM karavA tenI pAchaLa doDyo. A vakhate senApati zizupAla hasate hasato kRSNa pratye be, "are gopAla, A tArUM gekuLa nathI, kiMtu A te yuddhabhUmi che." zizupAlanI AvI marmavedhaka vANIthI vIMdhAyele kRSNa te nAsI jatAM potAnA lokone AzvAsana ApI temanI AgaLa AvI ubhe rahyo. te vakhate zizupAla AvI kRSNanI ADe ubhe rahyo, eTale kRSNa kahyuM, "yamarAjAnA mukhane pahele koLI tuM thA ane bIje kaLIye tAro svAmI thaze." A pramANe kahI kRSNa zizupAlanI sAthe yuddha karavA mAMDyuM. cedI dezano mahArAjA zizupAla megha jema karA varSAve tema bANane varSAvatAM thAkyo nahIM, tevI ja rIte lakSavelI ane moTI bhujAvALo kRSNa te bane chedatAM thAkyo nahIM. pachI cedIpati bANonI vRSTi cheDI daI hAthamAM gadA laI ubhe rahyo, eTale kRSNa paNa pote kaumudI gadA hAthamAM laI ubho rahyo. kRSNa
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 te gadAthI zizupAlanA rathane bhAMgI nAMkhyo; pachI zizupAla khaDaga laI pedala thaI kRSNanI AgaLa yuddha karavAne ubho rahyo. kRNe siMhanI jema chalaMga mArI zizupAlanA hAthamAMthI khaDaga laI tenAthI ja tenuM mastaka tarata chedI nAkhyuM. jyAre puSya nAza pAme che tyAre dhana vigere sarva bIjAnuM thaI jAya che te zastronI zI vAta karavI? te vakhate pitAnuM zastra potAnuM ja ghAtaka thAya che. A pramANe jyAre zizupAlane vadha thaze eTale badhA yAdavone haNavAnI IcchA rAkhato jarAsaMgha mukhethI be , "he yAdave, tame badhA vRthA mare nahIM. A bala ane kRSNa baMne gopAla mane seMpI do." te sAMbhaLI kRSNa bolyo, "are ! tuM phegaTane zuM baDabaDe che ? A ame baMne gopAla tArI AgaLa ja ubhA chIe. amane pakaDI le. je tAre amane pakaDavA na hoya te jANe maravAne IcchatA hoya evA tane ame pakaDI laIzuM. kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI reSathI aMdha thayele jarAsaMgha kRSNa upara doDI Avyo. te vakhate jarAsaMghanA aThayAvIza putro baladevanI sAmA AvyA ane agaNotera putro jarAsaMghane aTakAvI kRSNanI sAme ubhA rahyA. pitAnA putranuM bala jete jarAsaMgha eka tarapha rahyo ane kRSNa tathA baladevane teonI sAthe ghora yuddha cAlyuM. baladeve kSaNamAM te aThayAvIza putrone haLa ane muzalathI cUrNa karI mArI nAMkhyA. eTalA badhA putrono ekI sAthe saMhAra joI jarAsaMgha rAjAonI AgaLa hRdayamAM kSobha pAmI gayo. te vakhate
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 baLavAna baladeve magadhapati jarAsa'ghane kahyu', are mUrkha, yuddhamAM AvI marelA putroneA zA mATe zeka kare che? mArI sAthe yuddha karavAne taiyAra thA.' baladevanAM A vacana sAMbhaLatAM ja maMgadhapati siMhanI jema krodha karI tarata beThA thayA, ane gadAthI yAdavAne mAravA lAgyA. te vakhate vacamAM rahelA khalarAma upara teNe baLathI evI gadA mArI ke, je hRdayamAM lAgavAthI baladeva sUrUM khAIne paDI gayeA; ane tenA mukhamAMthI rUdhiranu vamana thaI gayuM. baladevane paDelA joI badhA yAdavA hAhAkAra karavA lAgyA. pachI jarAsaMgha AvIne jevAmAM gadAnA bIjo ghA mAravA jatA hatA, tevAmAM aju ne AvI tene aTakAvI dIdhA mUrcchA~thI paDelA balarAmanI vidhuratA joI krodhathI prajavalita thayelA kRSNa tIkSNa bANAne varSAvavA lAgyA. ane teNe garUDanI pAMkhAnI jema jarAsaMghanA agaNAtera putrAne eka ramata mAtramAM mArI nAkhyA. peAttAnA putrone haNAelA joI magadhapati jarAsaMghe vicAryuM ke, have A rAma teA mRtaprAya thayela che, tene mArIne mAre zuM karavuM che, ane siMha AgaLa mRgalAnI jema A aju nane mArca paNa zuM thavAnuM che?" AvuM vicArI jarAsaMgha alarAma ane arjunane choDI kRSNane mAravA AvyeA. mahAbAhu jarAsaMgha jyAre sAkSAt yamarAjanI jema krodha karI kRSNa upara dhasI Avyau, te vakhate sa yAdave bhaya pAmI hAhAkAra karavA lAgyA. A vakhate zaka iMdranA sArathi mAtalie ariSTanemine
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 kahyuM, svAmI! A balarAma mAryAM gayA ane kRSNane hamaNAM mArI nAMkhaze. jo ema banaze te zastrothI bharelA ane Indra mekalelA A ratha vRthA thaze; ane pachI huM ahIM Avyo te paNu zA kAmaneA ? he prabhu, jarA maLa batAveA. tame choDI dIdheluM! A jarAsa'dha siMha jema baLathI vanane zIkArI prANI vagaranuM karI de tema A jagatane yAdava vagaranuM karI deze. huM nirdoSa jagatasvAmI, jo ke tame janmathI ja vItarAga che, tathApi tamAre A vyavahAra rAkhavA joI e. zatrue haNavA mAMDelA tamArA peAtAnA kulanI upekSA tamAre na karavI joIe.' A pramANe jyAre mAtali sArathie kahyuM, eTale neminAthe potAnA hAthamAM zakha lIdhe, prabhue te IndranA zaMkhane jarA khaLa karIne phUM kayo, eTale tenA nAdathI jarAsaMghanA rAjAe kSeAbha pAmI gayA. meghanI vRSTithI jema sarvAM vanaspati vikAsa pAmI jAya, tema kRSNunuM badhuM sainya kSaNamAM vikAsa pAmI gayuM. pachI neminAtha prabhunI AjJAthI mAtali sArathie mananA jevA vegavAlA ane pRthvInA jevA khaLavAlA te IndranA rathane zatrunA sainya tarapha huM kAryAM. prabhue IndranuM dhanuSya laI tenI paNacha caDAvI ane rathane sa sthaLe bhamAvI prabhu bANAnI dhArAe varSovavA lAgyA. pachI temaNe keTalAkanA rathA, keTalAkanA mugaTA ane keTalAkanA dhanuSyA bhAMgI nAMkhyA. udaya pAmatA sUryanI jema prabhu joI zakAtA nathI, tema temanI AgaLa rahI prahAra karavAne kANu zaktimAna thaI zake ? jema ekale siMha kSaNavAramAM
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 mRgalAnA bhaMga kare tema ekalA prabhue lAkhA rAjAonA bhaMga karI dIdhA. A prativAsudeva jarAsaMgha vAsudevathIja vadhyuM che,' ema dhArI prabhu tenI upekSA karI dUra ubhA rahyA. jIvahiMsA karavAmAM vimukha evA prabhu keTaleAka vakhata prativAsudeva jarAsaMdhanu sainya rUdhI ratha pheravatA hatA. yAdaveAnA sainike eTaleA samaya vizrAma laI pachI utsAha prApta karI nAhiMmata thayelA zatruonI sAthe pAchA yuddha karavA lAgyA. A arasAmAM pAMDunA putrae yuddha karavAnI icchAe AvelA bAkInA kauravAne mArI nAMkhyA. pachI baladeva paNa svastha thaIne raNabhUmimAM beThA thayA ane hAthamAM hala tathA muzala laIne teNe ghaNAene mAravA mAMDyA. pachI jarAsaMghe pA kRSNane raNabhUmimAM khelAvyo ane kahyuM, 'are kRSNa ! bIjAone mAryA tethI zuM thayuM ? tuM mArI sAthe yuddha karavA Ava. are mAyAvI, tuM mAyAthI ja jIve che. te kaMsane paNa mAyAthI ja mAryAM che. are gAvALIyA, koI ThekANe paNa tArU khaLa mAyA vagaranuM sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI. have A tArI mAyA tArA prANunI sAthe nAza karavAnI che.' kRSNa hasatA hasatA khelyA, are DAsA, tuM zuM baDaaDe che? tArA aMta karI huM tArI duhitAnI pratijJA pUrI karIza. jema kIDI maravAnI hoya tyAre tene pAMkhA Ave che, tema maraNamAM unmukha thayelA evA tane je A maLa AvyuM che, te mArA jANavAmAM che. tane mArI nAMkhavAthI tArI
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 citAgnimAM tene tarata baLavuM paDaze, tethI asamartha evA tArAthI lAMbo kALa thayAM e pratijJA pUrI thaI nathI. A pramANe vacanarUpa prahArathI jene krodhAgni jAgrata thaye che e magadhapati varSAkALanA meghanI jema bANanI dhArAvRSTi karavA lAgyuM. pracaMDa pavananI jema kRNe tene akaLAvI dIdho. baMnenI vacce samAna baLathI cirakAla yuddha cAlyuM. AkAzamAM maLelA khecaro, devatAo ane asure bIjA viSayane choDI daI dUra rahI eka najare te yuddha jevA lAgyA. kRSNa maMgadhapatinA hAstrone hAstrothI ane daivata astrone devata astrothI chedatA hatA. jyAre badhA astro niSphaLa thayAM eTale magadhapati jarAsaMghe sarva zastromAM ziramaNi rUpa ane dukhethI vArI zakAya tevA cakranuM smaraNa karyuM. hajAre devatAoe seveluM ane hajAro ArAvAluM te cakra AvI magadhapatinA hAthanA alaMkAra rUpa thayuM. pachI rAjA jarAsaMghe te cakrane ati bhamAvIne choDI dIdhuM. jyAre te cakra cAlavA lAgyuM, eTale pAMDava vigere hajAre yoddhAo hAthamAM gadA ane muddagaLa rAkhI sAvadhAna thaI ubhA rahyA paNa temanAthI te khalita karI zakAyuM nahi. anukrame te cakra AvI kRSNanI chAtImAM vAgyuM. pachI kRSNa tene potAnI vastunI jema hAthamAM laI lIdhuM. te vakhate devatAoe puSpavRSTi karI ane teo AkAzamAM rahI hAthe tALI ApI kahevA lAgyA ke, "ardha bharatanI bhUminA bhoktA ane prati vAsudevanA haNanAra A navamA cakadhArI thayA che." AvI rIte A
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 jagatanI anAdikALanI sRSTi varte che. ahA ! vidhi (ka)nA vipAka kevA vicitra che ? eka tarapha sUryanA udaya thAya che ane khIjI tarapha caMdranA asta thAya che, tyAre pAyaNAnuM vana zAlA rahita thAya che ane kamalavana zAbhAvALuM thAya che, ghuvaDa pakSI harSoMnA tyAga kare che ane cakravAka pakSI harSa pAme che. pachI kRSNe dayA lAvI magadhezvara jarAsaMghane kahyuM, rAjan! tuM mUrkha thA nahi. vicAra karI ghera cAlyA jA. mArI AjJA aMgIkAra karI magadha dezanuM rAjya bhAgava ane cirakAla jIva. pachI tAre maraNanA bhaya rAkhavA nahi.'kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI magadhapati kRSNa pratye khelyA, are kRSNa A zuM khele che ? bhale rAjya jAe, lakSmI jAe ane A nAzavaMta prANu jAe, paNa mRtyu pAmatAM mArI kIrti nizcala raheA. tuM cakra cheDI de. vicAra zA kare che? je bhAvi haze te thaze.' jarAsaMghanA AvAM vacana sAMbhaLI kRSNe te cakra pheravIne mUkayuM. te cakre prativAsudeva jarAsa ghanu mastaka cheThThI nAkhyu. jyAre puNyanA udaya hAya, tyAre ja sarva vastu peAtAnI rahe che. paNa jo puNyanA nAza thAya tA peAtAnuM vajra paNa khIjAnuM thaI jAya che. have jarAsaMgha mRtyu pAmIne ceAthI narake gaye. devatAoe hRdayamAM harSoM pAmIne puSpanI vRSTi karI. ane A kRSNa navamA vAsudeva thayA che,' ema dheASaNA karatA teo kRSNa upara khuzI thaI jaya dhvani karavA lAgyA. pachI jarAsaMghanA pakSanA badhA rAjAe zrI neminAthanI zaraNe
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 AvyA ane vinayathI namra thaI A pramANe belyA, "svAmI, jyArathI Indrano mAtali sArathi tamAre mATe ratha laIne AvyA hatA, tyArathI ja amee kRSNa vAsudevane ja vijaya jANI lIdhuM hatuM. he prabhu! vAsudeva ekale hoya te paNa te prativAsudevane haNanAra thAya evI maryAdA che, te A vAsudeve jagannAthanI sahAya prApta karI che, tenI zI vAta karavI? he svAmi ! have ame tamArA zaraNe AvyA chIe, amane jIvADe." teonAM AvAM vacana sAMbhaLI neminAthe temane sAMtvana karI svastha karyA. pachI neminAtha te badhA rAjAone laIne kRSNanI pAse AvyA. kaNe neminAthane gADha AliMgana pUrvaka bahumAna karI AvavAnuM kAraNa pUchyuM. neminAthe te kAraNa kahI batAvyuM. pachI prabhunAM vacanathI kRSNa te namra thayelA rAjAone aMgIkAra karyo. "tame have mArA thaIne raho. mAre bhaya rAkhaze nahi, je thaI gayuM te thayuM, have huM tene saMbhArato nathI. A pramANe kahI kRSNa temanA pRSTa upara hAtha mUko ane tAMbula vigerethI temane satkAra karyo. pachI kRSNa magadha dezane cotho bhAga ApI jarAsaMghanA putra sahadevane tenA pitAnI padavI upara Arepita karyo. sUrya jANe cirakAla bhamI bhamI zAMta thaI snAna karavAnI icchA karato hoya tema tene pazcima samudrane prApta karyo. te pachI zrI neminAthe IndranA sArathi mAtaline vidAya karyo eTale te cAlyA ga. sarva yAda harSathI potAnA taMbumAM cAlyA gayA. bIje divase prAtaHkALe traNa vidyAdharIe AvI temaNe
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudravijayanI sAthe rahelA kRSNane kahyuM, "kRSNa! tamArA pitA vasudevanuM vRttAMta sAMbhaLo. amone temaNe mokalelAM che. he svAmi, A sthAnamAMthI tamArA be pautre vijayAddhagirimAM gayA hatA. tyAM zatrurUpa khecaronI sAthe temane yuddha thayuM hatuM. pachI tenA pUrvanA TheSI nIlakaMTha vigere vidyAre vasudevanI sAthe yuddha karavAnI IcchAthI AvyA. gaI kAle devatAoe AvIne kahyuM ke, jarAsaMghanA caka vaDe kRSNa pitAnA hAthe prativAsudeva jarAsaMghane mAryo che ane te navamA vAsudeva thayA che. A pramANe AkAzavANI thaI che." A sAMbhaLI badhA becare duHkhI thaI gayA. pachI yuddhane cheDI daI teo maMdaravega nAmanA rAjAnI pAse AvyA. tyAM jaI temaNe ekaThA thaI vijJapti karI ke, "svAmI amone kAMI kAma karavAnI AjJA kare. A pramANe kahevAthI rAjA maMdaraga bolyA, "are khecara, tame badhA mArI sAthe vasudevanI pAse Ave. temane vijJapti karI ApaNe kRSNane jaI namI paDIe." pachI A pramANe maMdaravega rAjAnA kahevAthI teo hAthamAM bheTe laI meTA harSa sAthe vasudevane AvI namI paDyA, temAMthI keTalAka rAjAoe pradyumna ane zabane potAnI putrIo ApI. have te vidyAre vasudevanI sAthe ahIM Ave che. A khabara kahevAne mATe amane AgaLathI mokalyAM che. A pramANe te traNa khecarI kahetI hatI, teTalAmAM te kSaNavAramAM AkAzanI aMdara duMdubhinA dhvani sAthe hajAro vimAna pragaTa thaI gayA. samIpamAM AvI vimAna cheDI hAthamAM bheTa
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 laI mastaka namAvatA teo kRSNanI AgaLa AvyA. temane joI tarata ja kRSNa beThe thaI vinaya sahita sAme gaye. bhaktithI pitA vasudevane teNe namana karyuM. pachI pitAne AgaLa karI pAchA lAvI siMhAsana upara besADyA. tyAra bAda pradyumna ane zAMbe AvI daMDAvatta pUrvaka pitAnA caraNa kamalamAM namaskAra karyo. pachI pradyumna kRSNanI AgaLa khecarezvarane nAma laI oLakhAvyA ane temanI bheTe nivedana karI. kRSNa bolyA, "he prAjJo, tame mArA pitAnA thayA che tethI have nirbhaya ane niSkapa thaI tamArA pitApitAnA rAjyanuM sukhe cirakAla pAlana kare." A pramANe kahI kaNe vidAya karelA teo harSathI potapotAnA vimAnamAM cAlyA gayA. tyAra pachI kRSNa zekathI jayasena vigerenI uttara kiyA karI ane sahadeve jarAsaMgha vigerenI uttara kriyA karI. kaMsanI strI jIvayazAe pitAnA pitAnuM ane patinuM mRtyu thavAnuM kAraNa pote che evuM dhArI zakAkula thaI pitAnuM jIvita agnine AdhIna karI dIdhuM (te baLI muI). pachI kRSNa AnaMdano lAbha ApavAthI tyAM AnaMdapura nagara kayuM. rAjAo ane vidyAdharonI sAthe kRSNa sarva adhe bharatane sAdhI lIdhuM ane pote moTI senA laI magadha dezamAM AvyA. tyAM badhA rAjAo ane vidyAdhare jue tema eka yojanA vistAravALI devatAthI adhiSThita kaTi zilA nAmanI eka zilA kRSNa savyabhujAthI cAra AMgala uMcI karI. e zilAne pahelA vAsudeve bhujanA agrabhAge, bIjAe mastaka upara,
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 trIjAe gaLA upara, cethAe chAtI upara, pAMcamAe hRdaya upara, chaThThAe kaTi upara, sAtamAe sAthala upara, AThamAe jAnu upara ane A navamA vAsudeve cAra AMgala uMcI upADI hatI. te pachI kRSNa vAsudeva tyAMthI pAchA pharI ghaNA rAjAone sAdhI ghaNAM toraNathI zaNagArelI dvArakA nagarImAM AvyA. tyAM sarva rAjAone maLI mahotsavapUrvaka tIrthajaLa ane mahauSadhI vagerethI kRSNano rAjyAbhiSeka karyo. kRSNa vAsudeve pachI vidyAdharone, pAMDavone ane bIjA rAjAone vastro tathA AbhUSaNathI satkAra karI pitapatAnA dezamAM mekalyA. pratyeka bharatAddhanA rAjAoe AvI ratnanI bheTe sAthe kRSNane be kanyA arpaNa karI. kRSNa vAsudeva pitAnI mele seLahajAra kanyAone lAvyA hatA. temAM ATha hajAra baLadevane ane bAkInI pitAnA putrone ApI hatI. pachI te yAda rAjya prApta karI manamAM harSa pAmI revatagirinA vanamAM svachaMda rIte kIDA karatA hatA. ratnacaMdra nAmanA vAcakendra A suMdara pradyumna caritra raceluM che, temAM A dazame saga prasiddha thayela che. iti pradyumnacarite mahAkAvye jarAsaMghavadha zrIkRSNa raajyprati vargane rAma rAma: va: | 20 | zayana samayanI bhAvanA che dararoja rAtre sUtAM pahelA nIce mujaba vicAravuM. che AhAra zarIra ne upadhi, paccakakhuM pApa aDhAra; maraNa Ave te sire, jIvuM te AgAra che
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ gvArA sa sAgaracaMdra ane kamalAmelAnuM pANigrahaNa, uSAharaNa ane bANAsurane vadha. dvArikA nagarImAM dhanasena nAmanA yAdave ugrasenanA putra nabhasenane pitAnI kamalAmelA nAmanI svarUpavAna kanyA harSathI ApI hatI. eka vakhate nAradamuni nabhasenane ghera AvI caDyA. vivAhanA kAmamAM vyagra manavAlA nabhasene nArada AvyA te jANyuM paNa tenI pUjA karI nahi. nArada kradhAtura thaI jema AvyA hatA, tema pAchA cAlyA gayA. tyArathI te pitAnA hRdayamAM nabhasenanuM viparIta citavatA hatA. eka vakhate nArada balabhadranA putra niSadhane ghera gayA. niSadhanA putra sAgaracaMdra temane sanmAna karI zubha Asana upara besAya ane A pramANe pUchyuM, "he devarSi! pRthvImAM bhramaNa karatAM Ape kAMI apUrva joyuM che? nArada pitAnA svArthanI siddhine vicAra karI bolyA, "are bALaka, tuM zuM pUche che? A nagaramAM meM eka moTuM Azcarya joyuM che. dhanasenanI kanyA ghaNuM ja svarUpavALI mArA jevAmAM AvI che. tene jotAM ja mane vicAra thaye ke, jANe sarvaguNamaya hoya tevI A kanyA vidhie kayA yuvAnane mATe prayAsa karI banAvI haze ? tenuM nAma kamalAmelA che te arthathI paNa barAbara che. tene jotAM huM dhAruM chuM ke, vidhie te kanyA tAre mATe karI haze. paraMtu te kanyA tenA
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALAo naraka cAlIne ja levA lAgyA. jatAM jatAM ane pitA ugrasenanA putra nabhasenane ApI che, tethI mane ciMtA rahe che. tathApi tuM tene meLavavA upAya prApta kara eve mAre tane AzIrvAda che. A pramANe AzISa ApatA nArada tyAMthI cAlyA gayA. tyArathI sAgaracaMdra te kamalAmelA upara ghaNe ja rAgI thaI gaye. te svecchAthI hasatAM, ramatAM khAtAM ane sutAM rAtri divasa tenuM nAma levA lAgyA. tyAMthI utAvaLA utAvaLa nArada cAlIne kamalAmelAne ghera AvyA. te catura bALAe nAradanI pUjA karI. pachI teNIe paNa nAradane kAMI Azcarya jevA viSe pUchayuM. kapaTanA nivAsa rUpa nArada kahyuM, "he bALA, AzcaryamAM meM A nagaramAM be purUSa joyA. kurUpamAM nabhasena ane surUpamAM sAgaracaMdra ATaluM kahI nArada pitAnA Icchita sthAnamAM cAlyA gayA. kamalAmelA cAturyabharelA strI svabhAvathI haMsalI jema bagalAne cheDIne haMsa upara rAga kare tema kamalAmelAe te sAMbhaLatAM ja nabhasenane cheDI sAgaracaMdra upara rAga karyo. pitAnuM kArya sAdhanAra nArade jaIne sAgaracaMdrane kamalAmelAne rAga nivedana karyo. je kArya karavAnI icchA rAkhanAre heya te haMmezAM temAM jAgrata rahe che. - sAgaracaMdra teNanA premamAM ghela thaI gaye, te jANuM tenAM sagAMvahAlAMo ciMtAmAM paDyAM ke, A sAgaranI ghelachA kayA upAyathI dUra karavI ? - te loke A pramANe ciMtA karatA hatA, tyAM zAMbakumAra pitAnA mitra sAgaranI matalaba jANavAne AvyuM.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 teNe chUpI rIte pachavADethI AvI sAgaranI e AMkhA DhAMkI dIdhI. te vakhate sAgara belyo, he priyA kamalAmelA, zu tuM ahIM AvI che ?' zAMkha elyo, mitra sAgara, huM kamalAmelA nathI paNa kamalAyelAnA meLApa karAvanAra tArA mitra chuM.' A pramANe kahI teNe AkhA uparathI hAtha laI lIdheA eTale sAgaracaMdra zAMkhane joI khelyo, mitra, tuM ahIM Avyo te bahu sArU thayu. have huM jANuM chuM ke, tuM mane kamalAmelA meLavI ApIza.' te sAMbhaLI zAMkha vicAravA lAgyo, A kAma mArUM zI rIte karavuM ? game te thAya, paNa je kAma meM kabula karyuM, te avazya pAra utAravuM joIe. mArI pAse prajJapti vidyA che, tenA prabhAvathI sarve siddha thaze.' AvuM vicArI zAMkha te kAmamAM tatpara rahyo. jyAre nabha:sainanA pANigrahaNanA divasa Avyo, eTale zAMba ghaNA mitrAne laI eka uttama udyAnamAM AvyA. tyAM tenA mitro suraMga mAge gIta gAtA, hasatA ane duMdubhi vagADatA kamalAmelAne udyAnamAM lAvyA. pachI sAgaracaMdranI sAthe tene vidhithI paraNAvI. ahIM dvArikAmAM ane pakSanA leAkeA gAmamAM ane vanamAM sava sthaLe e kanyAne zodhavA lAgyA. zeAdhatAM zodhatAM teo anukrame te udyAnamAM AvI caDyA, tyAM kamalAmelA jovAmAM AvI. te vakhate zAMba vigere prajJapti vidyAthI peAtAnuM rUpa badalAvI UbhA rahyA. madyanuM pAna karanAra yAdaveAnA bhayathI tee kAMI paNa belyA nahi. te jANatA hatA ke, madyapAna yAdave| mArI nAMkhaze. kSaNa vAra pachI tyAMthI nivRtta thaI ne karanAra A
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhAmAM beThelA yAdava pati kRSNanI AgaLa "anyAya thaye, ema pikAra karavA lAgyA. nyAyI kRSNa temane pUchayuM eTale teoe sAcesAcuM kahI dIdhuM. pachI kRSNa kamalAmelA sahita te sarvane mAravAne AvyA, te vakhate zAMba bhaya pAmyo. tatkALa pitAnuM svarUpe pragaTa karI teNe kamalAmelAnI sAthe sAgaracaMdrane hAtha pakaDyo. pachI uttarAsaMga karI pitAnA caraNamAM namI paDyo. kRSNa jarA iMdha karIne bolyo, "are bALaka, te A zuM karyuM ?" zAMba hisIne bolyo, "meM je karyuM che te pUjya pitAnA prasAdathI ja, nahIM te zuM A pramANe kAI bIje karI paNa zake ? zAMbanA vacanathI kRSNa vAsudeva hRdayamAM khuzI thaI gayA. eka te pitAne putra ane vaLI te AvAM mIThAM vacana bele. eka ghebara ane temAM vaLI sAkara pUre temaja AMbAne rasa ane temAM vaLI ghI nAkhe te kone priya na lAge ? kRSNa hAsya karatAM bolyA, "nabhasena, A bALakane zuM karavuM? vaLI tArI upara A kanyAne rAga paNa nathI, mATe tuM jA, bIjI kanyA joI le ane jaladI tenuM pANigrahaNa kara, nahIM te tane vinna karaze. A pramANe mIThAM mIThAM vacano kahI kRSNa nabhasenane samajAvyuM ane kamalA jevI kamalAmelA sAgaracaMdrane ApI. ahIM kRSNanA putra pradyumnane vaidarbhA strIthI eka putra utpanna thayo. kRSNa harSa pAmIne tenuM nAma anirUddha pADayuM. te anukrame moTe thaze eTale teNe kalAo ane zAstrone abhyAsa karyo. suMdara yauvanavayane prApta thayele te
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra pitAne ane pitAmaha (kRSNa) vigerene ati priya thaI paDyo. A arasAmAM zubhanivAsa nagaramAM bANa nAme eka ugra parAkramI vidyAdharone rAjA hato; tene uSA nAme eka putrI hatI. te catura bALAe ciMtavyuM ke, pitA mane je te vara Ape te mAre na che ke je mArA hRdayane pratikULa hoya. AvuM citavI pitAne anurUpa evA varanI IcchAthI te gaurIdevInuM pUjana karavA lAgI. prati divasa pavitra thaIne te vidyAne trikALa jApa karavA lAgI. gaurIe saMtuSTa thaIne kahyuM, "he putrI uSA, pradyumnane putra ane kuSNano pautra te tAre vara thAo." - have uSAnA pitA bANe gaurIdevInA pati zaMkara nAmanA devanuM pUjA naivedyapUrvaka ArAdhana karyuM. te deve prasanna thaI bANane raNabhUmimAM ajeya thavAnuM varadAna ApyuM tyAre gaurIdevIe pitAnA pati zaMkarane kahyuM ke, 'tame bANane varadAna kema ApyuM ? kAraNa ke tenI putrI uSAne madanathI utpanna thayelo anirUddha nAme vara meM Apela che, te bANune jItyA vinA kaI rIte uSAne prApta thAya tema nathI; tethI tamAruM varadAna virUddha che, mATe tene anyathA kare." gaurIdevInAM AvAM vacana sAMbhaLI strI jene pradhAna che e zaMkaradeva pAcho bANanI pAse jaI belyo ke, "meM ApelA varadAnamAM eTale sudhAro karavAne che ke, strI kArya sivAya tuM tArA zatruone ajaya thaIza." "tema ja thAo, ema bANe e vAta harSathI svIkArI lIdhI. je bhAvI hoya
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ te thavAnuM ja bhavitavyatA anyathA thatI nathI. jema tRNa vaMTeLIyAne anusarI sarva tarapha bhame che, tema vidhAtA paNa bhAvI bhAvane anusarIne pravarte che. have jema varSAkALanI nadI jaLathI ane zobhAthI niraMtara vadhe che, tema bANanI putrI uSA yauvanathI ane lakSamIthI vadhavA lAgI. keTalAka bhUcara ane khecara uSAnI mAgaNI karatA, to paNa uttama varanI IcchAthI bANa tene Apate na hato. devage te uSA anirUddha upara rakta thaI. tene pati rUpe citavatI ane hRdayamAM tene meLavavAne upAya zodhatI te kAla nirgamana karavA lAgI. eka vakhate samaya jANuM uSAe citralekhA nAmanI pitAnI sakhIne kahyuM ke, "sakhI, tuM mArA upara premathI baMdhAelI che, mATe tuM jaI anirUddhane lAvI Apa." uSAnA kahevAthI catura citralekhAe jaI uSAnA guNonA vakhANa karI pitAnA cAturyathI anirUddhane paNa tenA upara rAgI karyo. premamAM baMdhAI gayela anirUddha citralekhAnI sAthe uSA pAse Avyo ane zubha lagna gAMdharva vivAhathI te uSAne paraNya. vividha jAtanI rati kIDAthI tenI sAthe ramata anirUddha tyAM rAtrI rahyo ane eka praharanI jema rAtrIne nirgamana karI prAtaHkALe uSAne laI cAlyo. "huM pradyumnane putra ane kRSNa vAsudevano patra anirUddha A uSAne harI jAuM chuM ane teNInI sAthe dvArikAmAM jAuM chuM. bANa athavA keI bIje dhanuSadhArI ke khaDagadhArI hoya, te mArI AgaLa Ave ane mAruM baLa juo. huM
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 chAnI rIte jatuM nathI. A pramANe gADha svarathI belate anirUddha uSAnI sAthe cAlatuM thayuM. tyAM dhanuSa upara paNacha caDAvI bANa tenI pAchaLa doDyo. tenI pAse AvI maLI tene aTakAvI tenI sAthe yuddha karI baLane garva rAkhanArA anirUddhane bANe nAgapAzathI bAMdhI lIdhe. pachI prajJapti vidyAe AvI A badhe vRttAMta kRSNane jaNAvyo. kRSNa baLadeva pradyumnane laI tyAM cAlyA. kRSNanA garUDanA cinhavALA dhvajane joI nAgapAza tUTI gayA eTale madana putra anirUddha chUTI gaye. kRSNane AvelA jANI baLathI garva pAmele bANa tyAM Avyo ane baLa tathA sthAna meLavI yuddha karavA lAgyo. pachI bANe kRSNane kahyuM, "are kapaTI, te mAyAthI rukimaNInuM haraNa karyuM hatuM ane tArA putre mAyAthI vaidabhanuM haraNa karyuM hatuM, tethI tamArI kula paraMparAmAM mAyA cAlatI Ave che, te A tArA pautramAM paNa prApta thaI che. have hamaNAM tamane traNenI mArI nAMkhI te pApane uccheda kare che. kRSNa vAsudeva AkSepa karI belyA, "are zuM babaDe che? A pRthvI ane kanyA e be baLavAnanA hAthamAM ja jAya che. kanyA te pArakI ja hoya che, tene harI lAvavAmAM zuM doSa che? ame baLavAna thaI kanyAone harIe chIe. pachI devatAo jue tevI rIte bANuM ane kRSNanI vacce meTuM yuddha thayuM. kRSNa ardhacaMdra bANathI bANunAM bANone chedI nAkhyAM. kSaNamAM bANu zastra vagarane thaI gaye. pachI te bAhu yuddha karavAne Avyo. mallanI jema te baMnenI vacce cirakALa bAhu yuddha cAlyuM..
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 sarva yuddhamAM aDhAMta ane atulya parAkamavALA evA kRSNa cirakALa bAhu yuddha karI bANane kSaNavAramAM thakavI daI yamarAjane AdhIna karI dIdhuM. pachI kRSNa, baLadeva, pradyumna ane uSA sahita anirUddha e pAMce harSita thaI tyAMthI dvArikAmAM AvyA. zrI ratnacaMdra vAcakendra A suMdara pradyumna caritra raceluM che, temAM A agIyAramo saga sukhe saMpUrNa tha. iti zrI pradyumnacarite mahAkAvye sAgaracandra kamalAmelA pANigrahaNa uSAharaNa bANavadha varNano nAma ekAdazaH sargaH / dhIraja cInamAM eka kALe evuM kuTuMba vasatuM hatuM ke nava che. A peDhI sudhI sAsare jatI dIkarI sivAya bIjuM kaI che che kuTuMbIjana ghara choDIne juduM rahevA jatuM na hatuM. AvA che sukhI ane saMyukta gRhajIvananI suvAsanI vAta tyAMnA che zahenazAha sudhI pahoMcI. zahenazAhe kuTuMbanA vaDAne sukhI* saMpIlA jIvananuM rahasya pUchayuM. javAbamAM kuTuMbanA vaDAe che pIMchI laI cInI citralipimAM zabda lakhyA. zahenazAhe ! ? vAMcyuM te te citramAM dhIraja' zabda se vAra - citarela hatuM.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza sarga: zrI neminAthanA vivAha, dakSA, kevalajJAna ane tIrthasthApana eka vakhate devanA jevA svarUpavAlA zrI neminAtha bhagavAna kumAranI sAthe egya kIDA karatA AyudhazALAmAM gayA. tyAM tejanA ane lakSmInA sthAna rUpa potAnA bhAI kRSNanuM sudarzana nAmanuM caka jovAmAM AvyuM tenI bAjumAM kArtika mAsanI pUrNimAnA caMdra je pAMcajanya nAmane zaMkha, zeSanAganA zarIranA jevuM vistAravALuM zAMga dhanuSya, kaumudakI gadA ane naMdaka nAmanuM khaDaga te badhAM jovAmAM AvyAM. neminAthe te Ayune levAnI IcchA karI eTale tenA rakSake prabhune namana karI aTakAvatAM jaNAvyuM ke, svAmI, A hathIAre kRSNa vAsudevane ja yogya che, bIjAne nathI, kAraNa, te kRSNa ja mahA baLavAna che ane zastro paNa tevAM ja che. te nirdoSa svAmI, A hathIAra letAM tamane pagamAM ghAta thavA vagere vikiyA na thAo ane huM yAdava pati kRSNanA ThapakAne pAtra na thAuM, mATe Apa A hathIo pAsethI nivRtta thAo. keI bIjI kIDA kare. te sevakanAM AvAM vacane sAMbhaLI nemi prabhu tenA manane sthira karavAne te Ayudha pAsethI nivRtta thayA paNa temaNe sevakane kahyuM ke, "A zakha te hathIAra nathI." ema kahI prabhue te zaMkha hAthamAM lIdhuM ane rAtA kamala upara haMsanI jema tene pitAnA hoTha upara vizrAMta karyo. pachI
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 27ra harSanA bhArathI pUti thaelA prabhue te zaMkhane uMce svare kuMkaye. tenA vaninI pAse rahele samudra gAjI uThyo, madonmatta hAthIo sAMkaLe toDI ane ghoDAo page bAMdhelA dera teDI nAsavA lAgyA, killo dhrujI uThyo, tenA kAMgarA paDavA lAgyA, strIe capalanetre patio pAse AvI ane kumAre pitA pAse doDI AvyA. A vakhata kahyuM, balabhadra dAzAha bakhtara paherI taiyAra thaI gayA ane, "A koNa che, A koNa che, ema kahI dhanuSya laI sajaja thaI gayA. jyAre te vani zAMta thaye ane tene pratidhvani gAjavA lAge, tyAre kRSNa pUchayuM ke, "A mAre zaMkha koNe vagADyo ? ATalA moTA baLavALe keNa che? ke je mArAthI paNa adhika baLavAna hoya, athavA zuM kaI na cakavatI utpanna thaI mArI sAthe yuddha karavA Ave che ?" A pramANe kRSNa ane baLadeva vicAra karatA hatA, tyAM pelA zastra rakSaka sevake tyAM AvIne jaNAvyuM, "svAmI, tamArA baMdhu zrI neminAthane meM vAryA chatAM AvIne capaLatA karI pAMcajanya zaMkha vagADyo che." te sAMbhaLyuM to paNa kRSNanA manamAM neminAthanuM eTaluM baLa che, evI zraddhA AvI nahi. te manamAM vismaya pAmavA lAgyA, tevAmAM neminAtha pite ja tyAM AvyA. te traNa jagatanA pati neminAthane AvatA joI kRSNa siMhAsana uparathI beThA thayA. tene AnaMdathI AliMgana karI pitAnI sAthe Asana upara besADyA. pachI kRSNa avasare pUchyuM, "he sakhA, tame e zaMkha vagADyo ke jenA nAdathI A samudra paNa Aje mudrA
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 rahita thaI uchaLe che. nemi hasIne belyA, "he ardhabharatanA rAjA, Aje huM Ayudha zALAmAM gaye hatA, tyAM meM e to ramata karI che. kRSNa hasIne belyA, "bhrAtA, je tamArI IcchA hoya te tamArI sAthe kIDA yuddha karavAnI mArI IcchA che. nemi vicAramAM paDyA ke, A kRSNa mArA baLane zI rIte sahana karI zakaze? tathApi tenI IcchA to pUravI joIe. AvuM vicArI prabhu bolyA ke, "puSpanI sAkSI e vArtAthI kAMI yuddha karAtuM nathI. evuM nIti zAstranuM vacana che; mATe pahelAM te ApaNI vacce kIDA bAhayuddha thavuM joIe." pachI kRSNa pitAno hAtha sarpanA joga (zarIra)nI jema lAMbe karI prasAryo, tene neminAthe maraDIne sarpanA kuMDALAnA je karI dIdhA pachI pote pitAne hAtha nagaranA daravAjAnI bhugala jevo akkaDa rAkhyo. pachI kRSNa kaTibaddha thaI doTa mUkI sarva baLathI prabhunA hAthane halAvavA lAgyA, te paNa prabhue trAjavAnI DAMDInI jema pitAne bhuja ema ne ema dharI rAkhyo. kRSNa te upara laTakI rahyo ane tenuM mukha vilakhuM thaI gayuM. pachI jagatanAM netrane caMdra rUpa evA prabhue, pRthvInA pheTathI A duHkhI na thAo, evuM dhArI kRpA vaDe kRSNane jamIna upara mUkI dIdhA. kRSNa neminAthane bhuja rUpI staMbha ane cittamAM thayelA garva rUpI staMbhane choDI daI jagatpati pratye bolyo, "he traNa jagatanA pati, tamArA janmathI yAdava kuLa pavitra thayeluM che. tamArI madadathI huM jarAsaMghanA saMgrAma rUpa sAgarane tarI gaye chuM. A
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe kRSNa kahetA hatA, tyAM prabhu jANe pitAnA caraNarajathI pavitra karavAnuM hoya tema potAne ghera gayA. prabhu gayA pachI kRNe manamAM zaMkA lAvI balabhadrane kahyuM, "bhAI, A neminAtha AvA baLavAlA che, te te zuM bharata kSetrane kema grahaNa na kare? baladeve kahyuM, "kRSNa, jevA prabhu baLavAna che, tevA kSamAvAna paNa che. sarve tIrthakare tevA ja hoya che. te neminAtha haju paraNavAne icchatA nathI te temane rAjya levAnI vAta kyAMthI hoya? parAza khAte na hoya tenI AgaLa lADunI vAta zI karavI ? balarAme AvAM vacane kahyAM te paNa temAM kRSNane saMdeha rahevA lAgyo, tevAmAM devatAoe AvI kRSNane kahyuM ke, "vAsudeva, ciMtA kare nahi. tIrthakaranuM vacana sAMbhaLe zrI neminAthe kahyuM hatuM ke, zrI neminAtha kumAra avasthAmAM rAjya vimukha thaI avazya dIkSA leze." devatAoe A pramANe kahyuM, tyAre kRSNanA manamAMthI zaMkA maTI gaI. pachI teNe aMtaHpuramAM jaIne neminAthane bolAvyA. baMne bhAI snAna pITha upara beThA. vArAMganAoe lAvelA jaLanA kuMbhathI zyAma ane gaura kAMtivAlA bhAIoe zuddha jaLathI snAna karyuM. pachI devadUSya vastrothI aMga luMchI devatAoe lAvelA kezara mizrita caMdanathI temaNe aMgarAga karyo. tyAra bAda baMnee SaTa rasa bhajana karyuM. pachI kRSNa gADha prItithI neminAthane be vastrAbharaNe bheTa ApyAM. pachI kRSNa aMtaHpuranA janane harSathI kahyuM ke, "A neminAtha Ave tyAre temane kayAMya paNa aTakAvavA nahi. satyabhAmA vigere rANIonA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyamAM te khuzIthI kriIDA kare. tamAre tenI jarA paNa ISya karavI nahi." pachI saddabuddhi kRSNa satyabhAmA vigerene paNa jaNAvyuM ke, "A tamArA diyaranI sAthe tamAre niHzaMkapaNe kIDA karavI. temAM jarA paNa mArI lajajA rAkhavI nahi. aMtaHpuranA kaMcukIo ane strIoe kRSNanI AjJA svIkArI. te temane "bhAvatuM hatuM ane vaidhe kahyuM," tenA jevuM thayuM. tyAra pachI neminAtha kRSNanA aMtaHpuramAM ane kaI vAra baladevanA aMtaHpuramAM temanI ramaNIonI sAthe AdarathI ramavA lAgyA. eka tarapha badhuM aMtaHpura ane eka tarapha zivAdevInA putra neminAtha baMne sArI rIte ramatA hatA, temAM eTaluM AzcaryuM hatuM ke, teonI aMdara trIjo kAmadeva AvI zakato nahote. eka vakhate vasaMtaRtu AvI eTale kRSNa vAsudeva kIDA karavAne nagarajana ane aMtaHpuranA lekenI sAthe bahAra nIkaLyA. caMdana vigere kIDAnI badhI sAmagrI laI teo jAtajAtanAM vRkSathI ramaNIya evA revatagirinAM udyAnamAM AvyA. pradyumna ane zAMba vigere sarva kumAre jANe kAmadevanA kumAre hoya tevA zRMgAra dhAraNa karI tyAM AvyA. te vasaMtanA utsavamAM zrImAna nemikumAra paNa AvyA hatA. badhA yAdave naMdana vanamAM devatAonI jema te udyAnamAM kIDA karavA lAgyA. keI vasaMta utsavamAM vINA vagADatA hatA, to kaI veNu vagADatA hatA. keI puSpa cuMTatA hatA, ne keI gIta gAtA hatA. keI madirAnuM, kaI drAkSAsavanuM, ane kaI pittane nAza karanArUM nArIyelanA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 hIMcatAM potAnI badhI strInI sAthe koI AmravRkSanI zItaLa jaLanuM pAna karatA hatA. keImeTI mALA banAvI ramaNanA kaMThamAM paherAvatA, te jANe rAtre AliMgana karavAne saMketa ApatA hoya tevA dekhAtA hatA. keI AmravRkSanI zAkhA upara hIMcakA bAMdhI strInI sAthe hIMcatA ane hIMcatAM hIMcatAM pitAnA hAthathI strInuM gADha AliMgana karI letA hatA. kRSNanA hRdayane bhAva jANuM satyabhAmA vigere rANIo pupinI AMgI karI neminAthane dharAvatI hatI. keI gaurI temanA mastaka upara puSpanuM AbhUSaNa ane temanA baMne kAna upara gaMDasthala sAthe gharSaNa karanArA be kuMDala paherAvatI hatI. keI ramaNa jAtajAtanAM puSponI mALAothI prabhunA kaMTha upara puSpane hAra, bahu upara be bAjubaMdha ane mastaka para mugaTa dharAvatI hatI. kRSNanI patnIe temanI sAthe harSathI lAMbe kALa cALA karatI hatI, te paNa prabhu manamAM nirvikArI rahetA hatA. A pramANe vasaMtetsava karI kRSNa pitAnA maMdiramAM AvyA ane badhA nagarajana paNa parivAra sahita potapitAne ghera AvyA. te pachI samudravijaya vigere purUSa ane zivAdevI vigere mAtAo neminAthanI, pAse pANigrahaNa karavAne mATe kahevA AvyAM. temaNe kahyuM ke, he. nemi, tame nispRha che, tathApi amArA harSane mATe eka ja yAdava kanyAnuM uttama pANigrahaNa kare. ApaNAmAM keIne hajAre, keIne seMkaDe, koIne batrIza ane koIne ATha paNa strIo che. tame ekalA ja gI rahyA che. A pramANe temaNe ghaNuM samajAvIne kahyuM te paNa prabhue
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra77 pANigrahaNa karavAne mAnyuM nahi. pavananA vaMToLIothI acala e merU parvata zuM kayAre paDI jAya ? na ja paDe. te arasAmAM jema moTe rAjA bIjA saumya rAjAne ucheda karIne Ave tema saumya evI vasaMta Rtune jItIne pratApI grISma Rtu AvI. grISma haju bALa hato to paNa komala zarIravALA prANIone dusaha thaI paDyo. kezarI siMha bALa hoya to paNa zuM zAMta kahevAya ? te grISma RtumAM yuvAna leka zvAsanA majAthI uDe tevAM veta ane nirmala be va phakta lajAne mATe ja dhAraNa karatA hatA. nara ane nArIo haMmezAM sutA sutAM paNa hAthamAMthI paMkhe cheDatAM na hatAM ane teo vyatyayathI (vArApharathI) hAthamAM letAM hatAM. e trAtamAM sarva strIo suvarNa ane ratnanAM alaMkAre choDI daI patie cAturyathI racelA puSpanA alaMkAre dhAraNa karatI hatI. bhegI leke garamImAM paNa zItala pavALI ane caMdana tathA agarUthI suvAsita thayelI jaLanI AdratA hRdaya uparathI strInI jema cheDatA nathI. A pramANe grISma rUturAja pitAnuM Adhipatya batAvate A; kRSNa tenA utkRSTa tApane sahana karavA samartha thayA nahi. pachI grISma RtuthI bhaya pAmI kRSNa raivatagirimAM gayA ane tenA udyAnanA saravara rUpa zerImAM AvIne rahyA. kIDA karavAnI IcchAe kRSNa temAM praveza karyo eTale satyabhAmA vigere sarva ramaNIo paNa temAM dAkhala thaI. teo sonAnI jhArIo jaLathI bharI kRSNane chAMTavA lAgI. ane kRSNa paNa jaLathI bharI temane chAMTavA lAgyA. pachI te sarva
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ramaNIoe ekaThI thaIne kRSNane evA Akula karI dIdhA ke jethI kRNa tenI upara kAMI paNa karI zakyA nahIM. kaI strI jaLanA atyaMta chaMTakAvathI AkarSAI eTale tenA zarIranuM madhya vastra paDI gayuM tathApi netra mIMcAvAne lIdhe pite nagna thaI gaI che, e paNa te jANatI na hatI. pachI jyAre jaLano chaMTakAvathI te mukta thatI tyAre netrarUpa kamalane vikAzI jotAM pote nagna che evuM jANI zaramAI jatI hatI. have A barAbara avasara Avele jANa kRNa pitAnI strIone sUcanA ApI neminAthane ekalA rAkhI pote te sarevaranI bahAra nIkaLI kayAMka cAlyA gayA. kRSNa gayA pachI jema bhamarIo kamalane vIMTAI vaLe ane hAthaNIe hAthIne vIMTAI vaLe tema te kRSNanI ramaNao neminAthane vIMTAI vaLI. temaNe neminAtha upara je jaLano chaMTakAva karyo, tevI ja rIte neminAthe paNa kautukathI baLa vaDe temanI upara te chaMTakAva karyo. pachI te strIoe neminAthane jaLa vaDe AkulavyAkula karI temanuM vastra laI lIdhuM. tyAre neminAthe paNa tevI rIte ja temanA vacce laI lIdhAM. vaya che te atizaya baLavAna che. A pramANe pitAnA bhrAtA kRSNanI strIo sAthe krIDA karI neminAtha mada jharatA hAthInI jema rasa sahita te sarovaramAMthI bahAra nIkaLI gayA. pachI bahAra paNa te ramaNIe temanI AsapAsa vIMTAI vaLI ane karma rAzio jema jIvane choDe nahi tema teoe nemine kSaNavAra paNa dUra cheDyA nahi. pachI rukimaNIe jemanA lIlAM vastra jharatAM hatAM evA neminAthane ratnamaya
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asana upara besADI komala vastrathI temanAM aMga lUchayA. pachI satyabhAmAe AvI prabhunA sarva aMgane nirjala karI strI svabhAvane laI lajajA ane hAsya karatAM karatAM yakSa kardama vaDe aMgarAga karyo. keIsuMdarIe neminA kaMThamAM hAra paherAvyo, koIe temanA mastaka upara sUryanA jevo mugaTa dharAvyo. koIe temanA lalATa upara pUrNa caMdranA madane utAranArUM tilaka karyuM. keIe temanA kAnamAM puSpadaMtane anusaranArA be kuMDala paherAvyA. pachI satyabhAmAe be hAtha joDI prabhune kahyuM, neminAtha, tame amArA dIyara che ane ame badhI tamArI bhejaIe chIe. ame badhI maLIne pANigrahaNa karavAne mATe tamane vinaMti karIe chIe. he svAmI, amAruM vacana aMgIkAra kare ane A vakhate amAruM mAna rAkhavuM joIe. vaLI dIyarajI, tame vicAra karo. pUrve paNa zrI haSabhadeva vigere tIrthakare je A jagatamAM uttama thaI gayA, teoe paNa pANigrahaNa karyuM hatuM ane temane putro paNa thayA hatA. vaLI nItizAstra ema kahe che ke, yauvanavayamAM strI paraNavI ane vRddha vayamAM muninI vRtti rAkhavI. bIjA jinezvaree paNa te pramANe kareluM che. zuM tame kaI navA jina che ke je yauvana vayamAMthI ja strIne tyAga kare che? cAlatA mArga choDI unmAge ke jAya? bhrAtR patnIo AvAM vacano kahetI to paNa neminAtha tene kAMI paNa uttara ApatA na hatA. tathApi kRSNanI ramaNIo temanI AgaLa na na bhAva ane nave nava zRMgAra karatI hatI. pachI rukimaNue ane na thanA ramaNIe che paNa uttara e vacana kahetA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kahyuM, "svAmI, tame purUSa che ke nahi ? sAcuM kahe huM tamArA kAnamAM gupta rIte pUchuM chuM. jo tame purUSa na ho te. pachI belIzuM nahIM ane purUSa che te pANigrahaNa karavAnI yegyatA che. te vakhate jAMbuvatI belI, "bahene, zuM te e vAta kharekharI kaheze? temane gRhanI aMdara laI jAo ane temanI ceSTA juo. te viSe gya jeIne pachI IcchA pramANe karavuM." lakSmaNuM belI, "DAhI hena, hAla evuM kare nahi, ApaNu badhAthI te zaramAI jaze mATe te ekAMte juo." susImA nAme eka strI belI, "sakhIo, mane saMdeha rahevAthI meM temane snAna karatI vakhate vikasita netre jeyA hatA. teo purUSa te che, paNa strIonuM bharaNa piSaNa karavAmAM kAyara che. je te strInuM piSaNa karavAne zaktimAna thAya te teo pANigrahaNa karI zake tema che." pachI gaurI belI, je ema hoya to neminAtha paraNe ane pachI te daMpatIne ApaNe badhIoe eka eka divasa bhejana ApI temane nirvAha kare ane paheravAnA vacce temanA premI baMdhu kRSNa Apaze. te vakhate padmAvatI bolI, "are bena, AvuM aghaTatuM kema bole che? jyAre evI vRtti kalpaze tyAre te pachI temane bhikSAvRtti jevuM thAya, evuM kAMI belaze nahi, kAraNa ke, tethI meTAnI laghutA thAya che. emanI badhI beThavaNa temanA bhAI kRSNa ja karaze, temAM koI jAtane saMzaya nathI." pachI gAMdhArI bolI, "are caturA ! mAruM vacana sAMbhaLe. je neminAtha vivAhanI vAta kabula kare te pachI badhuM sArUM thaze. jyAM
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 sudhI te vAta kabula karI na hoya, tyAM sudhI badhuM AkAzamAM citra karavA jevuM nakAmu che. have jaLane mathana karavA jevu... A badhu choDI daI te prabhune pagamAM paDI kaheA te vakhate kadAca te kabula kare. pUjya neminAthanI AgaLa jevAM tevAM vacana khelavAM te ceAgya na kahevAya, kAraNa ke, te vidvAneAne praNAma karavA lAyaka mAnanIya che,' pachI badhIe uThI ne neminAthanA caraNakamalamAM paDI, prabhu dAkSiNyatAvAlA haiAvAthI, AvA saMkaTamAM have zuM karavuM? tevA vicAramAM paDyA. chevaTe temaNe vicAyu ke A strIenuM vacana mAre vANIthI mAtra mAnya karavuM ane jyAre samaya Ave tyAre avasara joI ne Atmahita karavuM. AvuM vicArI nemi prabhue temanuM vacana aMgIkAra karyuM. te sAMbhaLatAM ja meghanI ganA sAMbhaLI mayurInI jema te kRSNanI ramaNIe ghaNA ja ha pAmI. pachI badhI gAtI gAtI nagarImAM AvI ane temaNe kRSNane ane samudravijayane te vAta jaNAvI. teoe judA judA mANasAne kanyA joI lAvavAnI AjJA karI. te vakhate satyabhAmAe kRSNane kahyu ke, svAmI, mAre rAjImatI nAme eka nAnI bahena che; te ApaNA neminAthane sa rIte lAyaka che.' te sAMbhaLI kRSNa aparimita AnaMdane prApta thayA. vAkaya ane bhAjana kharAkhara ceAgya vakhate ja sArU' lAge che. vakhata vinA te ane viSa samAna thAya che. pachI kRSNe tyAMthI uThI utAvaLA ugrasena rAjAne ghera gayA. nagaranI strIoe temane AdarathI avaleAkayA. kRSNe ghera AvyA, te jANI rAjA ugrasena ghaNA khuzI thayA ane manamAM
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 vismaya pAmI beThe thaI kRNanI sAme Avyo. kRSNane siMhAsana upara besADI tene pAdya artha vigere karAvyuM ane pachI temane AvavAnuM kAraNa pUchayuM. "ApaNuM kArya te siddha thayuM," ema citavatA kRSNa bolyA, "rAjA, tamAre rAjImatI nAme je duhitA che, te mArA nAnA bhAI nemine egya che. to je tamArI IcchA hoya te teNIne tenI sAthe saMbaMdha kare." kRSNanA AvAM vacana sAMbhaLI bhejarAja ugrasena harSa pAmI vinayathI namra thaI be, svAmI, tame mArI pIDA dUra karavAne mATe ja mAre ghera AvyA che ema lAge che. je pote sevakonI pIDAne hare te ja kharekharA yogya svAmI kahevAya che. Apane je yogya lAge ke karo, temAM zuM pUchavAnuM che? huM mArI putrI rAjImatI temaja A badhuM tamAruM ja che." ugrasenanAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa khuzI thayA ane te kArya siddha karI pitAne ghera AvyA. ghera AvI kAryane mATe tatpara thaI teNe te vAta samudravijayane jaNAvI. pachI kRSNa harSavAna thaI lagnane suMdara divasa pUchavAne kepyuki nAmanA joSIne belAvyA, kepyuki joSI AvI aMjali jeDI bolyA, svAmI A varSARtu che, temAM zubha kAryanA AraMbha kadi paNa thatA nathI. te vakhate samudravijaya bolyA, "are joSI, atyAre eTale vakhata kAvAya tema nathI. he vidvadarya, vicAra karIne je najIkano lagna divasa hoya te kahe." kaTuki vicAra karIne bolyo, "rAjendra, je tamArI evI rUci hoya te A bhAdrapada mAsanI zukala chaThane divase
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 nemikumArane vivAha karavA. hai yAdava pati, tamArI vAraMvAra jaNAtI utkaMThAthI ane AgrahathI Ave vivAha karI zakAya. paNa A kAmAM zAstranI sAkSI AvatI nathI.' pachI kRSNe 'tathAstu' kahI puSpanI samRddhi sahita vastrAlaMkAra ApI krejhukine vidAya karyo. kRSNe te lagnanA divasa ugrasenane jaNAvyo. pachI samudravijaya ane ugrasena ane taiyAra thayA. kRSNe potAnI badhI nagarIne lAkheA patAkAthI maMDita karI ane tenA cauTAone teraNA ane ratnanA mAMcAethI vibhUSita karyAM. samudravijaya pratidivasa jAtajAtanAM khAMDakhAjAthI, jAtajAtanAM mevA tathA phaLothI, vividha jAtanAM suMdara dravya sAthe meLavelA pAnathI ane kapUra tathA IlAyacIthI vAsita karelA niraila dahIMnA sAthavAthI yAdave ne jamADavA lAgyA. jyAre lagnanA divasa AvyA eTale zivAdevI sArA veSa paherI zaMgAra dhAraNa karI sakhIonAM vRdgha sAthe badhAMne Ama MtraNa karavA nIkaLyA. rohINI tathA devakI vigere hajAre kula vRddhA, revatI vigere khaLavAna baladevanI patnIe ane bIjI yAdavAnI strIone zivAdevIe . Ama traNa karyuM. te khazrI harSoMthI parivAra sAthe samudravijayane ghera ekaThI maLI. nemikumArane pUrvAbhimukhe suvarNanA Asana upara besADI teo uMce svare vivAhanAM maMgala gIta gAvA lAgI. temAMthI keTalIka ramaNIee prabhune havarAvyA; keAmala rUmAlathI prabhunuM aMga luMchyu, yakSa kamanA jaLathI aMgarAga karyo ane prabhunAM dareka aMgamAM ratna tathA mANikayanAM AbhUSaNeA haSa~thI paherAvyAM. vivAhamAM
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghelI thaI gayelI te badhI strIo pachI kSaNavAramAM rAjImatI pAse AvI ane evI ja rIte temane paNa sarva aMgamAM zaNagAryA. rAjA samudravijaya, kRSNa ane baladeva yAdavone belAvI kezaranA tilaka karI vinayapUrvaka zrIphaLa ApavA lAgyA. pachI temanI AgaLa mAMgalyane sUcavanAra sarva vAjiMtronA dhvani thavA mAMDyA. neminAthane rathamAM besAryA. temane mAthe veta chatra dhAraNa karyuM. suMdara cAmarathI temane vIMjavA mAMDyA. temane kazabI cheDAvAlAM vastra paherAvyAM ane puSpanA hAra tathA chogA laTakatA rAkhyA. zveta azva jene joDelA che evA rathamAM svAmI beThA hatA ane temanI AgaLa samAna vayanA koTI kumAre cAlatA hatA. temAM keTalAka rAtA vastra dharanArA, keTalAka pItAMbaravAlA, koI nIla vastra vAlA ane koI zveta vastrane dhAraNa karanArA hatA. ane tevA tevA raMganA azvo upara teo beThA hatA. temanI kAMtie sarakhI hatI ane mukhamAM tAMbula rAkhelA hatA. teo "huM pahele, huM pahele, ema dhArI cAlatA hatA. jemanA mAthA upara traNa chatre dharelAM che, evA neminAtha prabhunI baMne bAju hajAre rAjAe hAthI upara caDI cAlatA hatA. pAchaLa moTA mUlyavALI zibikA upara beThelI kRSNanI strIo ane bIjI yAdanI strIo lAMbe svare maMgala gIta gAtI cAlatI hatI. evI rIte meTI samRddhi sAthe neminAtha karAyuM che. maMgaLa evA cAlatA hatA. temanI baMne bAju ghaNu maMgalapAThake maMgalapATha bhaNatA hatA. mArgamAM temanA rUpanI zobhA joI harSa pAmatI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 nagaranI kanyAe svaccha ane suMdara vANIthI temane vadhAvatI hatI. havelIenA geAkhamAM rahelI puranI ramaNIe temane vAravAra nIrakhatI hatI. sura, asura ane manuSyanA sa rAjAe temanA guNAnuM varNana karatA hatA. jemanuM bhAre maMgala gavAya che evA zrI neminAtha vasramaMDapathI suzebhita evA ugrasena rAjAnA maMDapamAM AvI pahoMcyA. rAjakumArI rAjImatI neminAthanA AvavAne dhvani sAMbhaLI meghanA dhvanine sAMbhaLI mayurInI jema harSoMthI paripUrNa thaI gaI. peAtAnA suMdara vastu rUpa jovAne atyaMta utsuka thaI. teNIe sakhIonA vRMdanI sAthe mahelanA geAkhane alaMkRta karyAM. gokha upara besI te neminAthane jovA lAgI. te vakhate teNIne ghaNA harSa thaI Avyo ane te peAtAnA cittamAM ciMtavavA lAgI ke, A zuM mArU AvuM bhAgya che ?'jyAre A neminAtha AvIne mane paraNe che e mArA kevA bhAgya ? meM pUrve zuM sukRta karyAM haze ke A suMdaravara mane prApta thAya che ?' Ama citavatA teNInuM jamaNuM leAcana krUkaryuM. tarata ja e leAcanA kSaNamAM phulocanA thaI gaI. tarata ja te rAjakanyAnuM mana kacavANuM. sakhIenA samuhe teNIne tema thavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre te gadgugad svare melI, 'sakhIe mArU jamaNu` netra pharaka che, te zuM haze ?' sakhIe melI, 'tamArUM zubha thAo, pApa ane ama'gala zAMta thAe. sakhI ! A vivAha vakhate evAM aniSTanI zaMkA zuM kare che ? AvA zubha divase evuM dunimitta kahevuM na joIe.' A pramANe tee vArtA karatI
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI tyAM vararAjA neminAtha vivAha maMDapanI pAse AvyA. tevAmAM pAzanA baMdhanamAM paDelA pazuone moTo AkaMda svara temane sAMbhaLavAmAM Avyo; te sAMbhaLI rathamAM beThelA nemie sArathIne pUchayuM ke, "A dhvani kone thAya che ? tyAre te mugdha sArathI belyA, "zuM tame nathI jANatA ? A tamArA vivAhanA bhejananI taiyArI che. rAjA ugrasene mRga, gheTAM ane tItara vigere jAtajAtanAM ghaNuM pazuo ekaThAM karelAM che. A vivAha prasaMge AvelA yAdane te pazuonA mAMsanuM bhejana karAvaze tethI te rUbelA hajAro pazuo AkaMda kare che. te sAMbhaLI dayAnA sAgara neminAthe sArathIne kahyuM, "jyAM vADAnI aMdara pazuo rahelAM hoya tyAM mAre ratha laI ." sArathI temanA rathane tyAM laI gayo; tyAM neminAthe pazuone judI judI rIte joyAM. keTalAMkane be page bAMdhyAM hatAM, keIne nirdayatAthI Deka upara bAMdhyAM hatAM, keIne pAMjarAmAM pUryA hatAM ane keIne pAzamAM sapaDAvyAM hatAM. teo uMcuM mukha karI dIna AMkha rAkhI ubhAM hatAM. temanAM aMga kaMpatAM hatAM. dayAnA bhaMDAra zAMta svarUpa neminAthane joI te pazuo, prabhu amArI rakSA kare" ema potapotAnI bhASAmAM kahevA lAgyAM. karUNAnidhi neminAthe te pazuonA vADAne bhUgala rahita karI temane pAza vinAnAM chUTAM karI dIdhA. pachI te pazuonA baMdhana mukta thavAthI teo potapotAnAM sthAnamAM cAlyAM gayAM. kone pitAnuM jIvita ISTa na hoya ? te pazuo jyAre pitapotAne gya sthAne cAlyAM gayAM tyAre neminAtha prabhu rathamAMthI utarI
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnA ghara tarapha pAchA vaLyA. temane pAchA vaLatA joI kRSNa vigere yAdave temanI pAchaLa cAlI AgaLa thaI gayA. teo badhA maLIne kahevA lAgyA, "are paMDitamAnI neminAtha ! A tame zuM bALa ceSTA mAMDI che? zuM tamAre amArI mazkarI karAvavI che? eka vAra e rAjakanyAne paNa pachI tamArI IcchA Ave tema kare je tamane ThIka lAge to tene bhegavaje athavA choDI deje, paNa atyAre amane zaramAvAnuM kare nahi." neminAtha bolyA, "A pANipIDana nathI paNa A te prANIpIDana che, kAraNa ke, temAM ghaNuM prANIonI hiMsA thAya che. he viSNu mane Agraha karaze nahIM. mAruM bhoga karmakSINa thayeluM che, tethI mAre pANigrahaNa karavuM yukta nathI. huM ghera AvavAne ughata thayele dIkSA grahaNuM karIza." te sAMbhaLI zivAdevI ane samudravijaye bhAre rUdana karyuM. temanAM baMne netromAM jANe zrAvaNa bhAdare AvyA hoya tema azrunI dhArA cAlavA lAgI. te rUdana karatA vaDilene vArI kRSNa neminAtha pratye madhura ane dhIra vANIthI bolyA, "prabhu, je tamAre Ama karavuM hatuM te paraNavAnuM vacana zA mATe ApyuM hatuM ? jyAre vacana ApyuM te pachI tamAre cheDavuM egya nathI. tethI e rAjakanyAne paraNo, adbhuta putro utpanna kare, ane rUSabhadeva vigere jinezvaranI paMktimAM bese nItivettAonuM evuM vacana che ke, mahAna purUSe prathama saMsAra sAdhave ane pachI paheleka sAdhavo." kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI nemi belyA, "hari, have pharI vAra tame te viSe
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 mane kaheze nahi. meM mArI jJAnadaSTimAM mAruM pANigrahaNa joyuM nathI. meM te ja bAbata joI hatI ane te pramANe ja thayuM che. baLavAna purUSathI paNa bhAvInuM ullaMghana thatuM nathI." kaNa ane yAda zrI neminAtha prabhuno A pramANe vrata levAno nizcaya jANI temanA rathane mArga choDI tipitAnA ratha pAse AvyA. prabhu ghera AvI vrata levAne utAvaLA thayA, tyAM lokAMtika devatAoe AvI samayasara sUcanA karI kahyuM ke, "he prabhu, tIthane pravartAve. samudranI peThe sajajano pitAnI maryAdA choDatA nathI" pachI prabhue tatkAla vArSika dAna ApavAno AraMbha karyo jemAM zakra IndranA kahevAthI jabhaka devatAoe ghaNuM dravya pUryuM. prabhunI dIkSAnA utsavanA vAjitrone zabda sAMbhaLI rAjakanyA rAmatIe pitAnI sakhIone pUchyuM ke, 'sakhIo, A dUrathI zene zabda saMbhaLAya che?" te khabara jANe sakhIoe rAjaputrI rAjImatine kahyuM ke, "tamArA pati dIkSA levAmAM utkaMThita thayA che. te khabara jANatAM ja te bALI mUcha khAIne paDI gaI. kSaNamAM mUcchathI niSTa thayelI rAjakumArIne tenI parivArikA sakhIoe caMdananAM jaLathI jAgrata karI. tene saMjJA AvI eTale te bALA chuTe keza beThI thaI teNInAM sarva aMga dhuLathI dhUsarita thaI gayAM hatAM ane tenI kaMcuka azru jaLathI Adra thaI gaI "are deva, zuM tArA gharamAM paNa hAMsi che ke vivAha gRhamAM AvelA varane te pAcho vALe? mArA jevI nirdoSa strIne choDI e prabhue zuM karyuM ? jyAre evA
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra89 mahA pure evuM kare to pachI pAmara jananI zI vAta karavI? athavA meM pUrva janme karelA karmane ja A doSa che, nahIM te A pati paraNyA vagara pAcho kema jAya ? pUrve meM kaI strIne tenA svAmIne viga karAvyo haze, athavA koI strInA pANigrahaNamAM vigha nAkhyuM haze. pApanAM AvAM kaDavAM phaLa ja thAya che. lIMbaDA pramukha vRkSenAM phaLa paNa kaDavAM hoya che. A pramANe zeka karatI rAjakumArIne tenI sakhIe kahyuM, "sakhI, tuM sneha vagaranA bharathAra upara vRthA sneha zA mATe kare che? snehavAlA pati upara ja sneha kara ghaTe che. vaLI eka rIte sAruM karyuM ke, teNe paraNyA vagara tAro tyAga karyo. e uparathI anumAna thAya che ke, te napuMsaka haze, temAM koI jAtano saMzaya nathI. athavA strIonuM poSaNa karavAnA vyavahArane nahi jANanAre vA mUrkha haze. hA, samajAyuM, tene bhUta vaLagyuM haze, nahi to te AvIne pAcho kema jAya ? te zyAma mUrti tane paraNyA vinA mUkIne gaye e tAruM sAruM bhAgya. tethI tArA kuLanA adhiSThAyaka devatA jAge che. have tArA pitA ugrasena gaura aMgavALI evI tArA yogya evA koI bIjA yAdava patine joIne vivAhatsava karaze. teNe A zyAma varano je aMgIkAra karyo te kRSNanA AgrahathI ja. gaura aMgavALI strIne rohiNIne caMdranI jema gaura aMgavALo pati ja ghaTe che?" sakhIe A pramANe kahyuM eTale rAjImatI be kAnamAM AMgaLI nAkhI bolI, "are pApINuM zuM 19
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 bole che ? te bolavA lAyaka ane sAMbhaLavA lAyaka nathI. zuM huM neminAthane mUkIne bIje pati karavA utsAha karuM? rAtri paNa caMdrane mUkI zuM anya pati kare? pazcinI sUryane cheDI anyane priya kare? zuM rati madanane mUkI bIjAne vare? A bhavamAM nemi mArA vara thAo athavA gurU thAo, te sivAya bIjo koI trikaraNathI zuddha mA gurU nathI." A pramANe sarva sakhIone nivArI rAjImatIe evI pratijJA karI ane te pachI tapa tathA vrata karI teNe ghaNuM varSo nigamana karyA. neminAtha prabhu avadhijJAnathI ane lokenA mukhathI rAmatInI te pratijJA jANatA hatA, tathApi teo teNImAM rAgI thayA na hatA. te prabhu haMmezAM icchA pramANe yAcanA karatA purUSane jAbhaka devatAnA pUravAthI divasane pahele pahere dAna ApatA hatA. te vakhate samayane jANanArA cosaTha Indro avadhijJAnathI dIkSAno samaya najIka jANuM prabhunI pAse AvyA. prabhu uttarakurU nAmanI zibikAmAM beThA. deva ane manuSya harSathI pUrNa thaI te zibikAne vahana karavA lAgyA. zaka tathA IzAna Indra prabhunI baMne bAju cAmara dharI rAkhyA. sanakumAre chatra ane mahendra uttama khaDaga dharI rAkhyuM. bhaktinA bhArathI pUrNa evA bIjAoe svastikAdi maMgala dharI rAkhyA. pachI prabhu utsuka thaI sarva yAdavenI sAthe cAlyA. jyAre prabhu ugrasenanA gharanI najIka AvyA tyAre ugrasenanI sutA rAjImatI prabhune joI pharIvAra mUccha pAmI gaI. sakhIoe jaLasiMcana karI tene kSaNamAM sAvadhAna karI. pachI atizaya
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyane pAmIne te rAjakumArIe dikSA levAnuM mana karyuM. A prabhune kevalajJAnanI utpatti thAya tyAre huM vrata laIza, A pramANe AnaMda dharatI rAjakumArI prabhunA darzana karavA lAgI. prabhu pRthvInA AbhUSaNarUpa raivatagiri pAse AvyA ane sukhethI tenI para ArUDha thayA. tyAM nAmathI ane sArthakatAthI ghaTita evA sahasAgra vanamAM AvI prabhu zibikAmAMthI utaryo. pachI temaNe aMga uparathI AbhUSaNe utArI nAkhyAM. zrI nemiprabhue janmathI traNa varSa gayAM pachI zrAvaNa mAsanA zukalapakSane divase caMdra citrA nakSatramAM AvatAM chaTha karI vidhi pramANe leca karyo. te vakhate Adi Indra prabhune pAMca muSTi leca grahaNa karyo ane tene kSIrasamudramAM padharAvI ghaMghATane niSedha karyo. Indra pramukha leke sAMbhaLatAM, "mAre have sarva sAvadya kArya karavuM nahi, ema prabhue sAmAyika vratane ucayuM. jyAre prabhue bhAvacAritra grahaNa karyuM tyAre jANe saMketa karIne AvyuM hoya, tema mana:paryava jJAna utpanna thayuM. te vakhate prabhunI sAthe eka hajAra rAjAoe dIkSA lIdhI. baMne hari tathA bIjA rAjAo prabhune namI pachI pitAne sthAne gayA. dIkSita thayelA te hajAra rAjAo vidhithI zikSA prApta karI zrI naminAthanA pakSanA munionI sAthe vihAra karavA lAgyA. prabhu paNa devadUSya nAmanuM vastra pitAnI kAMdha upara dhAraNa karI be prakAre parigrahano tyAga karI vihAra karavA lAgyA. bIje divase varadatta nAmanA brAhmaNane ghera temaNe pAyasannathI chaTha tapanuM pAraNuM karyuM.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM devatAoe manamAM harSa dharIne pAMca divya pragaTa karyA. pachI nemiprabhu tyAMthI karmane kSaya karavAne pRthvImAM vihAra karyo. have neminAthane rathanemi nAme eka anuja baMdhu hite. te rAmatIne dekhI kAmadevathI pIDAvA lAgyA. zuM badhA jiteMdriya hoya che? te haMmezAM apUrva vastuothI rAjImatInI upAsanA karavA lAgyuM. rAjamatI te pavitra buddhithI svIkAratI hatI. eka vakhate kAmAtura thayela rathanemi maLavAnuM bahAnuM karI rAjImatIne ghera AvyA. pavitra rAjamatIe tene ghaNuM ja satkAra karyo. pachI kAmatura rathanemie ekAMte rAmatIne mazkarIpUrvaka kahyuM ke, are mugdhA, tuM kevI mUrNa che ke, tArA A yauvanane vRthA gumAve che? amArA bhAIomAM mAtra pahelA eka ja padano bheda che, e nemi ane huM rathanemi kahevAuM chuM; tethI mane te rUpe ciMtavI mArI sAthe moTA utsavathI vivAha kara ane bhega bhegavI tArA yauvanane saphaLa kara. pharIvAra AvuM mugdha ane pavitra yauvana tane kyAM maLaze? huM paNa mArA yauvanane vyatyayathI saphaLa karUM -ApaNe baMne tema karIe. chevaTe tuM neminAthanI pAse nizcala vrata grahaNa karaje, huM paNa vrata grahaNa karIza. ApaNe baMne bhega bhegavI te nirmala vratane pALIzuM. je yauvana vayamAM vrata levAya te te dUSita thAya che, kAraNa ke, keI rUpavALI strIne joI purUSanuM athavA svarUpavAna purUSane joI strInuM mana temAM lAgyA vinA rahetuM nathI. ane ahaMta bhagavAne te hamezAM niHspRha hoya che, te mATe neminAthe tAre tyAga karyo, huM ane tuM baMne niHspRha
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 nathI. he caMdramukhI, tArA ane mArA premane mizra thAya te pachI dudha ane sAkarane bhegA thaye kahevAya. he zubhAnanA mArAM kaTAkSe lAMbo kALa bhamI bhamI tArAmAM ja zAMta thayAM che. have tArAM kaTAkSonI sAthe joDI temane mAna Apa." rathaneminAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjImatI bhUmi para daSTi rAkhI belI, meM tamane mArA dIyara jANyA che ane tethI ja meM tamArI sAthe vAta karI che. jyAre tame AvuM bake che, te mAre have tamArI sAthe vAta paNa karavI nathI. meM te ema jANyuM hatuM ke tame neminAthanA bhAI che, tethI temanA jevA ja haze. kAca ane maNine bheda te Aje ja mArA jANavAmAM Avyo. sahavAsamAM manuSya ane gharSaNamAM senAnI parIkSA thAya che. jo tame premanI vAMchA rAkhatA ho te have AjathI kaIvAra AvuM bolaze nahi. ApaNe dIyara ane bhejAIno prema cirakAla TakI rahe. tame neminAthanA bhAI thaIne AvuM kema bele che? e vaMzamAM motIpaNAne prApta karI tame pASANa he tema varte che. vaLI tame jinadharmane prApta karyo che, te chatAM AvuM bole che ? AvuM bhAre pApa karI tame kaI durgatimAM javAnA che ? he dIyara, tame sarva rasanA rAjA zAMta rasane zAMta mane se ane kiMpAkanA phaLa jevA virasa zRMgAra rasane choDI de." rAmatIe A pramANe bodha Ape, te paNa pASANu jevAM hRdayavAlA kaThera rathanemine jarA paNa baMdha thaye nahi. pachI adhika tarjanA pAmele te tyAMthI uThIne pitAne ghera cAlyA gaye.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 rathanemi te dunamAMthI ane jamatI te sadhyAna mAMthI calayamAna thayAM nahIM evI rIte vartatAM temane keTalAka divasa cAlyA gayA. eka vakhate rAjImatIe pitAnA dIyarane bodha ApavAne gaLA sudhI gAyanuM dUdha pIdhuM ane te upara tatkAla vamana karAve tevuM mIMDhaLanuM phaLa khAdhuM. pachI teNIe rathanemi pAse sonAno uttama thALa mAMgyuM. teNe te tarata lAvI Ape eTale temAM rAjImatIe vamana karI badhuM dUdha kAryuM. pachI rAjakumArIe rathanemine kahyuM ke, "A badhuM dUdha pI jAo." rathanemi be , "kAMI kutare nathI ke, te vamana kareluM dUdha pI jAuM." rAjImatIe kahyuM, "tame ja kharekhara vamana karelAne khAnArA che, bIje kaI nathI. tame tamArA baMdhu neminAthe vamana karelI-choDI dIdhelI mane bhogavavAnI zA mATe IcchA rAkhe che tethI tame kharekhara manuSyarUpI zvAna ja che, temAM keI jAtane saMzaya nathI. havethI kaIvAra narakanA kAraNarUpa AvuM vacana bolaze nahIM." rAjImatIe A pramANe karyuM eTale rathanemi pitAne ghera AvyuM ane tyAM pitAnI abhilASA pUrI na thavAthI te kacavAte mane rahevA lAge. uttama hRdayavAlI rAjImatI neminAthanuM ja dhyAna karatI ghera rahI ane temanA viyoge divasane varSanA jevA mAnavA lAgI. zrI neminAtha prabhu vratadhArI thayA pachI capana divase gayA tyAre raivatagiri upara AvyA. tyAM AvelAM sahastrAgna vanamAM vetaranAM vRkSa nIce aSThama tapa karI kAtsage rahetAM temaNe ghAtakarmano nAza
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 karyo ane Azvina mAsanI amAsane divase cadra citrA nakSatramAM AvatAM tee kevalajJAnane prApta thayA. devatAoe AvI tyAM traNa kIllAthI maneAhara evuM samavasaraNa racyuM. prabhue pUdvAre pethI 'tIvanamaH' ema kahI tIne namaskAra karyo. pachI pUri upara sUryanI jema te pUrva siMhAsana upara beThA ane bhavya janarUpI kamalane proAdha karanArA prabhue peAtAnI vANIne vistArI. tatkAla vyaMtara devatAoe harSoMnA bhArathI prabhunA pratibiMbe ratnanAM siMhAsana upara traNe dizAmAM vidhuryAM. mAre padAo harSathI pUrNa ekaThI thaI ane prabhunI vANI sAMbhaLavAnI icchAthI ceAgya sthAne beThI. raivatagirinA pAlake kRSNanI AgaLa doDatA gayA ane temaNe AdarathI zrI neminAtha prabhune kevalajJAna thavAnA khabara ApyA. te khabara sAMbhaLatAM ja kRSNe tatkAla harSa pAmI peAtAnA aMganAM vastro ane AbhUSaNe teone ApI dIdhAM ane te uparAMta sADAbAra keATI suvarNa ApyuM. pachI prabhune vaMdana karavAnI icchAthI kRSNa sa samRddhi sAthe hAthI para caDIne cAlyA. temanI pAchaLa daza dazA mAtApitA ane kATI kumAre cAlavA lAgyA. pachI ugrasena vigere badhA rAjAe cAlyA ane kamalanA jevAM leAcanavALI rAjImatI paNa harSita thaI cAlI. A pramANe mATI RddhithI kRSNa hRdayamAM bhakti dhAraNa karI samavasaraNamAM AvyA. dUrathI hAthI uparathI utarI, rAjaci mUkI vidvAna sUrya kamalane praznAdha karI peAtAnA ge-kIraNA vistAre che. A leSomAM alaMkAra che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRNe uttara dvArathI temAM praveza karyo. pachI neminAthane traNa pradakSiNa ApI ane namaskAra karI kRSNa gya sthAne beThA ane te pachI bIjA rAjAo beThA. cosaTha Idro paNa jANe saMketa karyo hoya tema ekI sAthe tyAM AvyA ane bIjA kalpavAsI devatAo paNa AvI hAjara thayA. te pachI jagatanA svAmI zrI neminAtha prabhue kevalajJAnathI prApta thayelI janagAmI vANu vaDe nIce pramANe dharmadezanA ApI: he bhavya, devagati vigere cAra prakAranI gati kahevAya che, temAM devatAo viSayAsaMgI hoya che, tethI temanAmAM dharma De hoya che. nArakInA cha duHkhathI saMtapta hoya tethI temane te kyAMthI ja dharma hoya? ane tiryaMcamAM te viveka hotuM nathI tethI temane dharma ghaNe durlabha che. tethI sarvamAM manuSyane dharma karmanI pUrNa sAmagrI hoya che. te sAmagrI manuSyapaNuM pramukha cAra prakAre che. te cAra prakAranI sAmagrI prApta thayAM chatAM je mANasa pramAda kare che, tene chatAM jaLe tarasyA rahenArA mANasanI jema mUrkha samaja. A lakSmI, AyuSya ane yovana caMcala che, tethI manuSya e traNene prApta karI vacamAM vacamAM dharma karI le. uttama manavAlA purUSe dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakArane dharma Acare. temAM virati lakSaNavAle dharma vizeSapaNe duSkara che. temAM karmanI nirjarA moTI che ane karmanI nirjarAthI purUSane kSaNamAM mekSa thaI jAya che. AvuM jANIne samartha purUSe dharmane vidhra karanArA pAMca pramAdane cheDI virati lakSaNa dharma Acare. he bhavya, tethI tame
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 dharmamAM tvarA rAkhe ane pramAda karazo nahi. dharmanuM phaLa mokSa che ane adharmanuM phaLa naraka che." prabhunI AvI kAnane amRta rasa jevI vANI sAMbhaLI varadatta rAjA muktinA kAraNa rUpa vairAgyane prApta thayuM. te vakhate vAsudeva kRSNa aMjali jeDI pUchayuM, "prabhu, tame rAjImatI kanyAne paraNyA vinA choDI dIdhI, tathApi te tamArI upara gADha premavAlI thaI ane tamArAmAM nizcaya karIne rahelI che. tenA pitA vigeree ghaNuM kahyuM, te chatAM teNIe bIjA varanI IcchA karI nahi. he svAmI, tame tene paraNyA nahi, te chatAM tamArAmAM rAmatIne eTale badhe prema che tenuM zuM kAraNa? ulaTo ema karavAthI te tamArI para dveSa the joIe." kRSNa A pramANe pUchyuM eTale neminAthe dhanavatInA bhavathI mAMDIne rAmatI sudhInA badhA nava bhavanI vArtA kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI kRSNa, rAjamatI ane badhI parSadA khuzI thaI gaI ke saddabuddhivAle mANasa kaMTha sudhI amRtanuM pAna karI tRpta na thAya? te vakhate varadatta beThe thaI vinayathI nagna thaI bolyA, "he jagatpati, A saMsAra rUpa sAgarane tAranArI dIkSA Apa." pachI varadattanI sAthe be hajAra kSatrie svAmI sevaka bhAvathI dIkSA grahaNa karI. jeo prabhunA dhananA bhavathI baMdhu thayA hatA, evA dhanadatta ane dhanadeva baMne vairAgyane pAmI gayA. vimalabodha maMtrI ke je aparAjitanA bhavathI svAmInI sAthe hatA ane bIjA traNa rAjAe ke je A bhavamAM prabhunI sAthe hatA, teo tyAM
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyA. rAjImatInA prasaMge potAnA pUrva bhava sAMbhaLI teone jAtismaraNa thaI bhALyu. ane pachI vairAgyanI saMpatti prApta karI temaNe neminAtha prabhunI pAse AdarathI mata grahaNa karyu. tenI sAthe te varadatta vigere agIyAra gaNadharAne vidhithI tripadI dAna ApI sthApita karyAM. te gaNudharAe te tripaDhIne anusAre dvAdazAMgI racI. te vakhate yakSiNI nAme rAjaputrIne vairAgya thayA. teNIe bIjI ghaNI rAjaputrIonI sAthe prabhunI pAse vrata grahaNa karyu. te cAlIza hajAra sAdhvIomAM mukhya thaI ane prabhue ekAdaza adhyayanavAlI te sAdhvIne sanI pravRttinI karI. kRSNa vAsudeva, daza dazA, balabhadra ane khIjA pradhumna, zAMba vigere kumAra, ziyAdevI, devakI, rUkimaNI, rAhiNI tathA khIjA yAdaveA zrAvakapaNAne prApta thayA. evA zrI nemiprabhuno caturvidha sa'dha thayA. temaja caturvidha dharma paNa vRddhivAlA thayA. bhagavAna neminAtha manuSyAne pavitra karanArU potAnuM pavitra nI sthApana karI dharma dezanAnI vANI karatA pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. indra pramukha devatAo ane kRSNa vigere yAdave potapotAne sthAne gayA. prabhunA tInA adhiSThAyaka deva megha nAme cakSu thaze. te zyAma azvanA jevA mukhavAleA, manuSyanAM thAhana upara besanAre ane cha bhujAvAle parAkramI hatA. tenI jamaNI traNa bhujAmAM bIjor, pharazI sane cakra hatAM ane DAbI traNa bhujAmAM temara, trizUla ane zakti hatAM. temanI zAsanadevI kuSmAMDI nAme hatI. tene suvarNa nA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pha jevA vadhu hatA. tene siMhanuM vAhana hatuM. tenI e jamaNI bhujAmAM AMbAnI luMkha ane pAza hatAM ane be DAbI bhujAmAM putra tathA aMkuza hatAM. icchA pramANe rUpa dharanArI ane bhaktibhAvane dhAraNa karanArI e devInuM khIjuM nAma aMbikA hatuM. iti zrI pradyumna carite mahAkAvye zrI neminAtha vivAha varNana - dIkSAgrahaNa kevalotpatti-tIrthasthApana barNano nAma dvAdazaH sarpa saMpUrNaH // 2 // 5 AtmAne drutinA khADAmAM paTakanAra, unnatine aTakAvanAra, hiMsA, jUTha Adi aDhAre pApanAM sthAnaka pUrvImAM sevyA hoya tenI kSamA yAcuM chuM. vamAnamAM na sevAya enA mATe sAvacetI ane bhaviSyamAM enAthI acavAnI mAMgaNI karU chuM. zarIrAdi sarva anitya che, huM ekaleA janmyA chuM', ekale ja maraNane pAmIza, paraleAkamAM ekaaA jaIza, karela puNya-pApanAM phaLa ekalA bhogavIza. huM koIno nathI, mArUM kAI nathI, leza mAtra dInatA mArA cittamAM nathI.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ trayodaza sargaH draupadInu' haraNu-zrI kRSNa tathA pAMDavAnu amaraka'kA nagarImAM javu'draupadInu...lAvavu. pAMDavAne dezavaTo ApavA ane dvArakAmAM AvavuM. pAMca pAMDavA svecchAthI vilAsa karatA hastinApuramAM jaIne potAnuM rAjya bhogavatA hatA. teo potapotAnA vArA pramANe dvApadInI sAthe krIDA karatA hatA ane bhaktithI sthAne sthAne jina kriza karAvatA hatA. te haMmezAM jinapUjAmAM parAyaNa ane sAdhuenI sevAmAM tatpara rahI dAnazAlAe karI uttama prakAranAM dAna ApatA hatA. eka nyAya dharmAMne jANanArA, gurUnI upAsanA karanArA ane zastra tayA zAstramAM pravINa evA tee gayelA kALane jANatA na hatA. eka vakhate draupadIne ghera nAradamuni AvI caDyA. A mithyAdaSTi che,' ema jANI draupadIe tenuM sanmAna karyuM nahi. AthI kALI kAMtine dhAraNa karatA nArada jANe sAkSAt sapa` hAya, tema krodha pAmI jema tema khelatA rASa karIne cAlyA gayA. kalaha karavAnA kautukI evA te nArade manamAM vicAyu" ke, e draupadI pAMDA jevA patine meLavI mAnavatI thaI che. mane AvelA joyA, te paNa te UThI nahIM ke nagna thaI nahi. have mATI buddhivAlA huM tene evA saMkaTamAM pADuM ke jethI te mArI avajJAnuM phaLa lAMbA kALa bhogave. A bharatakha'DamAM teNInA svajane, pAMDava pati che, mATe kAI bIjo teNInA athI na thAya AvuM manamAM
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 / lAMbuM vicArI krodhamAM ziromaNi nArada pratikULa thaI samudrane pAra ghAtakIkhaMDamAM gayA. tyAM kapila (vAsudeva) caMpApurInA rAjAneA sevaka padma nAme rAjA hatA. te strI la.paTamAM zirAmaNa hatA. mAnI purUSAne agresara, sarva zatru rAjAene trAsa ApanAra ane rUpanA gavAlA te amaraka'kA nagarImAM rahetA hatA. tenI pAse nAradamuni AvyA. teNe praNipAta vigerethI nAradaneA ghaNA satkAra karyAM. padma rAjA nAradane hAtha pakaDI peAtAnA janAnAmAM laI gaye ane atizaya rUpavAlI potAnI strIe teNe nAradane matAvI pachI kahyuM, muni, A traNa jagatamAM keI ThekANe Ave! janAne che ?'rAjAnuM AvuM vacana sAMbhaLI nArada hasIne khelyuM, are ! eka kuvAnA deDakA jevA thaI tuM ahakAra kare che ane A strIene joI ne gava dhAraNa kare che, paNa tane haju khakhara nathI. A ja budvIpanA dakSiNa bharatamAM hastinApurane viSe meTI RddhivAlA pAMca pAMDave che, temane draupadI nAme uttama srIratna bhAryAM che. jyAM sudhI te teNIne joI nathI, tyAM sudhI te zuM joyu che? A tArI strIonuM mukha tenA paganA eka aMguThAnI upamAne paNa meLavI zake tema nathI. tuM zeneA gava kare che ?" A pramANe kahI majIThanA raganI jema tene rAga draupadmI upara karI nArada harSa pAmatA peAtAne sthAne gayA. padmanAbha draupadIne meLavavAnI icchAthI ghaNA upAyA ciMtavavA lAgyA. pachI teNe kAne sAdhanArA ane mAnasika pIDAne nAza karanArA devanu smaraNu karyuM. teNe tapasyAthI peAtAnA pUrvabhavanA mitranI ArAdhanA
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 karI eTale zuddha premanI sthiratAne dhAraNa karatA te deva tenI AgaLa hAjara thayeA. teNe pratyakSa thaI kahyuM ke, mAre ceAgya kAya batAvo.' padmanAbhe kahyuM, draupadIne ahIM lAvo.' deva AlyA, evI AjJA karI nahIM, te draupadI ekalI strIratna nathI paNa te vikhyAta satIratna paNa che. teNIne lAvI duHkha bhAgI thAe nahIM.' kAmadevathI pIDIta evA padmanAbhe kahyu', deva, tamAre e vAtanI zI phIkara che? tame te tene ahIM lAve. bIju kAMI khelazeA nahi.' pachI te deve hastinApuramAM jaI draupadIne harI laI kSaNa vAramAM pAchA AvI te padmane apaNu karI. draupadrI padmanA gharamAM jAgI uThI tyAM peAtAnI sthiti joI manamAM vicAravA lAgI ke, zuM A svapna che ? ke IndrajALa che ? pachI padma TThIte auIteA AvI teNIne kahevA lAgyA, he suzru, tuM bhaya pAmIza nahiM, huM tAre arthI tane ahIM lAgye chuM. A dhAtakI khaMDa nAme bIjo eTa che, tenA svAmI kapila nAme vAsudeva che, tene huM padma nAme sevaka chuM. jANe bIjI amarAvatI hoya tevI A amarakaMkA nAme mArI nagarI che. he devI, samRddhithI naMdana vananA jevuM A mArUM udyAna che. ahIM devatAe pUjelA munisuvrata nAme bAvIzamA ahaMta che. tethI aMta dharmane AcaratI tuM ahIM mArI sAthe krIDA kara. vizvanI sarvazrIenA karatAM adhika evuM tArU rUpa sAMbhaLI mArA pUrvInA mitra eka devanI pAse meM tane ANelI che. tuM bhaya pAmIza nahi. devI, huM tAro dAsa chuM. A badhI mArI strIo paNa tArI dAsIe che; tethI tuM
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 amArI upara cirakAla svAmIpaNuM kara. huM jANuM chuM ke tuM pAMca pAMDavathI herAna thAya che, kAraNa ke, vanitAne ane pRthvIne eka pati hovuM joIe. devI, have tuM mArA ekanI sAthe ja bhoga bhagava, kAraNa ke, kAmadeva jarA paNa khamI zakato nathI. padmanuM AvuM kAne kaDavuM lAge tevuM vacana sAMbhaLI draupadIe vicAryuM ke, "A duHkha pUrva bhavanA karmanA cage AvI paDayuM; jyAre duHkha AvI paDe tyAre kAlakSepa kare cagya che tethI huM atyAre kAlakSepa karuM te sArUM thaze." AvuM vicArI meTI buddhizALI draupadI bolI, je para purUSane bhegavavA Icche te kulavadhune dharma nathI tathApi je eka mAsa sudhImAM kaI mAro svajana varga mane zodhavAne Avaze nahIM te pachI huM tamArI ja chuM. te sivAya nahi. je tame hamaNuM mArI sAthe baLAtkAra karaze te mane marelI mAnaje. tethI tamAre baLAtkAra kare nahi. draupadInAM AvAM vacana sAMbhaLI pa vicAra karyo ke, eka mAsa hamaNuM cAlyA jaze, pachI A strI mArI ja che; teTalAmAM zA mATe baLAtkAra kare joIe? vaLI be lAkha jana pramANu lavaNasamudrane tarIne ahIMyA koNa Avaze ? A pramANe hRdayamAM vicArI te draupadInuM kahevuM kabula karIne pitAnI sabhAmAM gayo. have draupadIe evI pratijJA karI ke, "jyAM sudhI koI eka mAsanI aMdara mArI zene mATe na Ave tyAM sudhI snigdha bhajana karUM nahi ane tethI kadI mArUM maraNa thAya te paNa te zreyaH che." AvI pratijJA karI bIcArI draupadI padyane ghera rahI. pAMca pAMDavo ane pAMca
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 parameSThI nAmano japa karatI tathA abela tapa karatI draupadI tyAM rahI pitAnuM vrata pALavA lAgI. ahIM hastinApuramAM prAtaHkAle pAMca pAMDave pitAnI zayyA draupadI vagaranI joIne, te kyAM gaI?" ema vicAramAM paDyA tethI teo ciMtAthI AkuLavyAkula thaI nagaranI bahAra vanamAM ane kIDA parvatamAM jovA lAgyA, paNa koI ThekANe draupadIne patto lAgyo nahi. pachI temaNe potAnI mAtA kuMtAne mokalI kRSNane te khabara pahoMcADyA te jANI kRSNa tenI zodha karavA lAgyA, paNa tene kaI ThekANe draupadI maLyAM nahIM. kRSNa vilakhe mukhe pitAnI parSadAmAM beThA, tyAM kalipriya ane sArthaka nAmavAlA nArada AvI caDyA. kRSNa vigeree temane sanmAna karI Asana ApyuM. nArada Asana upara beThA. pote badhuM jANatA hatA, te paNa ajANyA thaIne belyA, "kRSNa, jarAsaMghane mAryA pachI ardha bharatane bhegavatA evA tamAre have zI ciMtA che? ke jethI duHkhI che tema dekhAo che ? kRSNa kahyuM, "devarSi, svecchAthI pharatA evA tame kaI dezamAM pAMDanI strI draupadIne dIThI ? nArada adhara upara hAsya karatA belyA, "kRSNa, samudranI pelI pAra dhAtakIkhaMDamAM AvelI amarakaMkA nagarImAM huM game tyAM padmarAjAnA gRhanA manahara udyAnamAM jANe nizcala putaLI hoya tevI pAMcAlI jovAmAM AvI hatI. AvI vArtAne aMkura mUkI nAradajI tyAMthI uThIne kayAMya cAlyA gayA. kRSNa jANI lIdhuM ke, A kAma e nAradanuM ja che. pachI kRSNa khuzI thaI e khabara kuMtAne mukhe pAMDavone kahevarAvyA,
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke, sujJa purUSa pramAdI hotA nathI. tyAra pachI kRSNa pAMDavonI sAthe saMketa karI sainya sAthe cAlyA. teo badhA pazcima samudranA kAMThA upara mAgadha tIrthamAM AvI pahoMcyA. tyAM lavaNa samudrane joI pAMDavoe kRSNane kahyuM ke, "tamArA jevA baLavAna purUSathI paNa A samudra utarI zakAya te nathI." kRSNe kahyuM, "jyAM sudhI huM svastha thaI A samudranA adhiSThAtA deva susthitane vaza karuM, tyAM sudhI tame ahIM rahe." A pramANe kahI kRSNa brahmacarya pALI aThThama tapa karI dhyAnastha thaI te susthita devanI ArAdhanA karI. deve pratyakSa thaI kahyuM, "mAre egya kAma batAvo." kRSNa kahyuM, mAre ghAtakIkhaMDamAM amarakaMkA nagarIne viSe javAnuM che, tyAMthI padmanAbhe harelI nitya yauvanavAlI draupadIne lAvavI che. temAM tame sahAya kare" susthita deve hAsya karI kahyuM, kAza-ghAsane kApavAmAM kuhADAnuM zuM kAma paDe? tame badhA ahIM rahe. huM tene lAvI ApuM. tamAre tyAM javAnI jarUra nathI." kRSNa bolyA, "ema karavAthI mane leke chalakRSNa kahe, tethI mAre tevuM chalakapaTa karavuM nathI. huM te tyAM jaI te padmane yuddhamAM jatI draupadIne lAvuM, tyAre mAruM zreya-sAruM kahevAya ane zAstramAM mAro yaza cirasthAyI rahe. tethI he deva, amArA che rathane samudranI aMdara mArga maLe tevuM kare. te karavAthI tame badhuM karyuM, ema huM mAnIza." kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI mana eja sAdhana che jenuM evA susthita devatAe evuM karyuM ke, kRSNa pAMDenI sAthe
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 padmanAbhanA nagaramAM paheAMcI gayA. ganA patarUpa evA te chae jaNu tenA udyAnamAM utaryAM ane tyAM ha` dharI jAtajAtanAM bhAjana karavA lAgyA. bhAjana karyAM pachI kRSNe cIThThI lakhI dArUka sArathine padmanI pAse mekalyA. te utAvaLA tyAM gaye. svAmInI AjJA sathI vadhAre maLavAna che. te baLavAna sArathi pAtAnA pagathI padmanA siMhAsananuM pAdyapITha dabAvI khaDganA agra bhAga vaDe te cIThThI ApI sukhe khelyA, are pApI durAtmA, satIvrata rUpI meoTA dhanavAlI pAMDavAnI priyA draupadIne tuM ahIM lAvyeA che, teNIne mATe te pAMDavA kRSNa vAsudevane sAthe laI AvelA che. jo tane jIvita vahAluM hAya teA tuM sarala mArge teNIne pAchI soMpI de. jo tAre soMpavI na hoya teA mRtyue joyelA tuM yuddha karavAne taiyAra thA. pAMca pAMDava ane kRSNa e cha sathI baLavAna che.' te sAMbhaLI mahA baLavAna padma lalATa upara bhrakuTI caDAvI elyA, are pAMDavA kANu che ? zuM mArA gheADAnA pAlaka te pAMDava ? vaLI kRSNu kANu che? kRSNa tA mArA hAthamAM kRSNe khaDga che te che ? huM te kRSNathI kRSNane mArI pAMDavAnI bhAryAMne sukhe bhAgavIza. are, tuM dUta che mATe avadhya che. tuM jIvatA cAlyA jA.' A pramANe kahI teNe pAtAnA sevake pAse tene gaLe pakaDI kADhI mUkayA. A pramANe tiraskAra karI kADhI mUkelA dArUke kepathI ka MpatA ka'patA te badhI vAta pAMDava sahita kRSNane kahI. pachI kRSNa pAMDavAnI sAthe tenA vicAra karatA hatA tevAmAM padmasaMkhyAvAlA sainyane laI padma rAjA temanI para caDI Avyo.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 padmane Avele jaI kRNe hasatAM hasatAM kahyuM, "he pAMDavo ! jAo, A padma rAjAnI sAthe yuddha karo. jo tame ahIM na hatuM te huM ekalo tene haNI nAMkhata. pAMDee kahyuM, kRSNa, A vakhata to amArUM yuddha tame sabhya thaIne juo, ame yuddha karIzuM." pachI pAMDa cAlyA. temaNe pratijJA karI ke, kAM te pa nahIM ane kAM to ame nahIM." pachI teo padmanA sainyanI sAthe AvI maLyA ane garvathI yuddha karavA lAgyA. bANabANa ane khaggAnagI cirakAla yuddha karatA evA te pAMDavo baLavAna hatA te paNa padanA baLavAna sAmaMtee temane harAvI dIdhA. teo pachI nAsIne kRSNanAM zaraNe AvyA ane, "amArI rakSA kare," ema bolatA kRSNanI pAse beThA. kRNe kahyuM, "meM pahelethI ja jANyuM hatuM ke, A pAMDave padma rAjAnAM evAM vacanathI jaladI doDyA che, paNa teo parAbhava pAmI pAchA Avaze. have tame ubhA rahe. mArA rathanA rakSaka thaI mArUM baLa juo. pachI huM ja rAjA chuM ane pa mAre dAsa che." ema kahetA kRSNa cAlyA ane baLavAna vIre pAMcajanya zaMkhane nAda karyo. te nAda sAMbhaLI tene nahIM sahana karanArA pavanA baLane trIjo bhAga tUTI gayA. pachI kRSNa zAMga dhanuSyane paNacha upara caDAvI TaMkAranA zabdothI badhI dizAone baherI karavA lAgyA. dhanuSyanA TaMkAra sAMbhaLI pavanathI phetarAnA DhagalAnI jema ane agnithI pArAnI jema padmanA baLane vadhu trIjo bhAga nAza pAmI gayo. pachI ratine nahi sahana karanArI navoDhA strI jema patinI pAsethI pitAne ghera cAlI jAya
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 tema kRSNanI AgaLa rahevAne asamartha eve pa pAtAnI nagarImAM cAlyuM gayo. padmane je baLaneA bAkInA vibhAga rahyo hato, te rAkhavAne asamartha evA teNe leADhAnI bhUgalavAlA peAtAnA nagaranA daravAjA DhAMkI dIdhA. pachI krodha rUpa agnithI prajvalita evA kRSNa dAMta vaDe hADane pIsatA tarata rathamAMthI utarI pagapAlA doDyA. te vakhate temaNe narasiMhanu rUpa lIdhuM. mukha phADI ane cAra dADho batAvatA te bIkaNu leAkeAne bhayaMkara dekhAvA lAgyA. pachI temaNe paganA ghAthI badhA kIllAne toDI pADyo ane jINu vastranI jema kamADanA kaTake kaTakA karI nAMkhyA. pachI paganA ghAthI meATA ghA paNa bhAMgI nAMkhyAM ane, pa kayAM che ?' ema te vAravAra kahevA lAgyA. pachI kRSNa baLathI aMdara pesI padmanA mahelamAM dAkhala thayA; te vakhate, have zuM karavuM ?' ema mUDha banI gayeleA padma rAjA draupadIne zaraNe AvyA. teNe pAkAra karI kahyuM, mArI rakSA kare, rakSA kare. huM dAsa tamArA zaraNe Avyo chuM. A narasiMha kapa pAmatAM huM jIvatAM marelA jevA chuM." draupadI khelI, jo tAre jIvavAnI icchA hAya to tuM strI veSa pahera ane mane AgaLa karI ane kRSNanA caraNamAM paDa.' pachI padma srI veSa paherI draupadIne AgaLa karI ane pAte dhrujate zarIre AvI naraharine namI paDyo. narahari melyA, padmanAbha, have bhaya pAmIza nahi. mArAthI strIone bhaya hAtA nathI. vIraputrA bALaka, amalA ane hathIAra cheDI denArane zuM mAre che ? jA cAlyA jA, tArU rAjya bhAgava. phrIvAra
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 AvuM kAma karIza nahi.' A pramANe kahI kRSNe tenI nagarI choDI dIdhI ane dropadIne pAMDavAne soMpI kRSNe ratha upara esI pAMDavAnI sAthe satvara cAlatA thayA. A tarapha caMpApurImAM udyAnanI aMdara tIrthaMkara prabhu sameAsaryAM hatA. te khabara jANI kapila vAsudeva temane vaMdanA karavA gayA hatA. kapila padAmAM besI prabhunI amRta jevI dezanA sAMbhaLatA hatA, tyAM kRSNanA za'khanA mATe baLavAna dhvani prasaratA tyAM Avyo. pAMcajanya za`khanA ni sAMbhaLI kapila vAsudevanu mana AkulavyAkula thaI gayuM. teNe prabhune pUchyuM ke, A kAnA za`khanA dhvani prasare che ?'pachI zrI munisuvrata svAmIe dropadI, padmarAjA, kRSNa ane pAMDavAnI kathA vistArathI kahI sa'bhaLAvI. kapile kahyu', svAmI, abhyAgata thaI ghara AvelA viSNunI pUjA karU ?' bhagavAna khelyA, kadAcita vAsudeva meTA kArya mATe AvI caDe, paNa e vAsudeva paraspara maLe nahIM, e te nizcaya che.' A pramANe kahetAM ja vAsudeva manamAM utkaMThA lAvI beThA thayA, kAraNa ke, utkaMThAvAlA purUSA kAryanI siddhi ke asiddhi jANatA nathI samudranA taTa upara AvI samudranI vacce joyu, tyAM meTA vAyue prerelA ane suMdara kAMtivAlA rathanA dhvajo tenA jovAmAM AvyA. pachI temaNe zaMkha vagADI jaNAvyu' ke, he pUjya, tame maLIne jAe, kAraNa ke, huM atithinI pUjA karU chuM. tethI tame satvara pAchA vaLo.' pachI kRSNe pAMcajanya za khanA nAdathI temane jaNAvyuM ke, te ghera AvavAmAM satvara taiyAra thayela che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 samudranI madhye dura AvelA ane ghera javA utkaMThita thaI rahelA ane tamArA vacanathI pUjAelA teo have vilaMbane sahana karI zakaze nahi. ethI A uddhata vani sAMbhaLI te viSe kAMI bolavuM nahi." pachI kapila vAsudeva kaMkApurI pratye pAcho vaLe. ane kapila vAsudeve AvIne padmane kahyuM ke, "are durAtmA, te A loka ane paralekane nAza karanArUM parastrI haraNanuM pApa kareluM che. mATe tuM rAjyane lAyaka nathI." A pramANe vacanathI tiraskAra karI tene dezapAra karyo ane tenA yeSTha putrane rAjya upara besA. samudrane utarI pAMDavone kahyuM ke, huM pelA susthita devanI rajA laIne utAvaLe AvIza. tyAM sudhImAM tame mArI AjJAthI A gaMgA nadI utarI jAo." pachI teo vahANa upara besI gaMgAnI pele pAra utarI gayA. pitAnuM kArya siddha thavAthI teo harSa pAmI paraspara kahevA lAgyA ke, "ApaNuM vahANa ahIM ubhuM rAkhe, ApaNe ahIM rahI vAsudevanuM baLa joIe. kRSNanI pAse vahANa nathI to teo vahANa vinA A gaMgA nadIne zI rIte Utaraze ? AvuM dhArI teo vahANane chupAvI gaMgAnA kAMThA upara saMtAIne ubhA rahyA. kRSNa pelA susthita devanI rajA laI kRtArtha thaI gaMgAne kAMThe ubhe rahyo, paNa keI nAva jovAmAM AvyuM nahi. pachI kRSNa eka hAthe azva sahita ratha upADI bIje hAthe gaMgAnA pravAha upara taravA lAgyuM. jyAre gaMgAnA madhya bhAge AvyuM tyAre tene thAka lAgI gaye.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 eTale te vicAravA lAgyA ke, "ahA ! pAMDavo zuM mArAthI paNa baLavAna ke jeo vahANa vinA bhujAnA baLathI A gaMgAnadI utarI gayA ? pachI thAkI gayelA kRSNane gaMgAdevIe talIyuM (sthAna) ApyuM. kSaNavAra vizrAMta thaI pachI kRSNa gaMgA nadIne utarI gayA. kRNe AvI pAMDavone pUchyuM ke, "tame gaMgA kevI rIte utarI zakyA ?" pAMDe hasatA hasatA bolyA, "prabhu, ame nAvathI utaryAM. kRSNa kahyuM, "tame mAre mATe nAva kema na mokalyuM ?" pAMDa bolyA, "tamArA baLanI parIkSA karavAne mATe ame vahANa mokalyuM na hatuM. te sAMbhaLI kRSNa rAtI AMkhe karI bolyA, "ahA ! padmanAbhane jItye to paNa tame mArUM baLa jANyuM na hatuM ke pAchuM A nadIne karavAmAM baLa jANavAnI IcchA thaI?" A pramANe kahI kRSNa krodhathI hAthamAM leDhAne daMDa lIdhe ane te pAMca pAMDavonA ratha kSaNamAM bhAMgI nAMkhyA ane AjJA karI ke, "tamAre mArI bhUmimAM rahevuM nahi." pachI kRSNa ratha bhAMgavAnI nIzAnI tarIke tyAM rathamadana nAme eka nagara vasAvyuM. pachI pitAnuM sainya ekatra karI duMdubhine vani karato ane rAjAee ApelI bheTe lete kRSNa dvArikA nagarImAM AvyuM. pAMDa paNa pitAnA aparAdhanI niMdA karatA pitAne nagara gayA ane pitAne kRSNanI sAthe je vRttAMta baLe te potAnI mAtA kuMtAnI AgaLa kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI kuMtA belI, putro, A bAbata to tame ja aparAdhI cho kAraNa ke, prastuta vinA kareluM hAsya pazcAtApane mATe thaI
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 paDe che. tame ApaNA svAmIrUpa kRSNanI sAthe A ghaNuM anucita kAma karyuM che. have mAre kRSNane hamaNAM ja prasanna karavuM paDaze." A pramANe kahI kutA rathamAM besI dvArakAmAM AvI. kRSNa sAmA AvI pitAnI nagarImAM tene praveza karAvyuM. kuMtA snAna bhajana vigere badhuM kAma karI svaccha thaI kRSNa pratye belI, "bhAI kRSNa, tame mArA putrone tamArI bhUmimAMthI kADhI mUkyA te have te kaye sthAne jaI rahevAnA? A ardha bharatane te tame vaza kareluM che, tethI tame temane evuM keI sthAna Apa ke jyAM teo jaIne rahe." kRSNa belyA, "teo pUrva samudrane kAMThe mathurA nAme navuM nagara vasAvIne temAM rahe." kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI kuMtA ghera AvI ane teNIe pitAnA putrone te kRSNanI AjJA kahI saMbhaLAvI. pachI pAMDavoe te pramANe karyuM. svAmInI AjJA atizaya baLavAna che. kRSNa hastinApura rAjya pitAnA bhANejanA putra abhimanyune kumArane ApyuM ane teNe te rAjyanuM cirakAla pAlana karyuM. iti pradyumna carite mahAkAvye draupadI haraNa zrIkRSNapAMDavA' marakaMkA gamana-draupadI samAnayana-pAMDava dezATanapradAna dvArakAsamAgamana varNano nAma trayodazaH sarga: // 13 // gayA bhavamAM ke A bhavamAM karelAM cheTAM kAme vAraMvAra che niMdu chuM, dharma anuSThAnAdi zubha kAryonI prazaMsA karuM chuM. !
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdaza sargaH devakInA cha putrane adhikAra-gajasukumAlane adhikAra-sAgaracaMdranuM caritra-devatAnI parIkSA-bherInuM samarpaNa-dhavaMtari tathA vaitariNuM vaidyone adhikAra ane taMdaNa kumArane adhikAra. hajAre kAraNothI sUryanI jema pRthvIne vihArathI pavitra karatA zrI neminAtha bhagavAna bhalipuramAM AvI caDyA. te nagaramAM vyavahArijamAM mugaTamaNinAga nAme eka dhanavAna gRhastha rahetA hatA. tene dharma karmamAM pramAda rahita evI sulanA nAme priyA hatI. te nAga ane sulasA daMpatIne anukrame adhika saMpattivAlA cha putro thayA. teone meTA zrImaMtanI batrIza kanyAonI sAthe paraNAvyA. devatAo jema devIonI sAthe bhoga bhogave tema teo batrIza mahelamAM rahelI te batrIza strIonI sAthe mehavAlA cirakAla bhoga bhegavatA hatA. teoe zrI nemi prabhunI upadezavANI sAMbhaLI dakSA grahaNa karI, ane anukrame gurUnI sevAthI teo dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA thayA. teone dIkSA ApyA pachI nemi prabhu dvArikAmAM AvyA. tyAM sahastrAvana nAme udyAnamAM samesaryA. te sulasAnA cha putra ke jeo hamezAM chaThTha karatA hatA, teo be benI traNa joDI thaI bhikSA levAne dvArikAmAM gayA. temAM anIyazA ane anaMtasena nAme be munio ke jemanI kAMti bhamarAnA jevI kALI che, teo jANe bIjA kRSNa hoya, tema devakIne ghera AvyA.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ u14 temane joI kRSNanI vIramAtA harSita thaI dAna ApavAne beThI thaI. teNae siMha kezarIA lADuothI baMnene bhakti pUrvaka pratilAbhita karyA. baMne munio dharmalAbha ApI tyAMthI cAlyA gayA. te pachI ajitasena ane nihatazatru nAme bIjI muninI joDa tyAM vahoravA AvI. teonI kAMti paNa jaLavAlA meghanA jevI zyAma hatI. devakIe temane paNa premathI vaMdanA karI pratilAbhita karyA pachI teo cAlyA gayA. te pachI devayazA ane zatrusena nAme sAdhunI trIjI jeDa AvI temane paNa bhaktithI vaMdanA karI siMhakezarIA lADuthI pratilAbhita karyA. jyAre eka sarakhA te sAdhuone joyA eTale devakIe temane aMjali jeDI pUchayuM, "zuM tame vAraMvAra dimUDha thaI pAraNAne mATe ahIM ghera ja Avo cho ? athavA sarakhA darzana thavAthI mane meha thaye che, athavA samRddhithI svargapurI jevI A dvArikAnagarImAM zuM sAdhuone bIje bhAta pANI nahi maLatAM hoya? A pramANe devakInuM manarUpI bALaka saMzayarUpa hIMcakAmAM khelavA lAgyuM. te sAMbhaLI baMne munio belyA, he zubhe, amane dimeha thaye nathI, paNa tane ja meha thaye che, kAraNa ke, ame je AvIe chIe te badhA sarakhA ja chIe. ame chIe bhaddilapuranA rahevAsI sulasA ane nAganA paraspara prema karanArA sahedara putro chIe. tyAM zrI neminAtha prabhu AvyA hatA, temanI pAse dharma sAMbhaLI parama vairAgyane pAmI cAritra laI tapasyA karanArA chIe. he zreSTha mAnavAlI zrAvikA, te pachI ame prabhunI
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 sAthe ahIM AvelA chIe. Aje chaThThane pAraNe temanI AjJA laI ahIM vahoravAne AvyA chIe. ame chIe bhAIo traNa jeDIe thaI bhikSA mATe pharIe chIe, amAre bhikSA sulabha che. te muninAM vacanathI harSa pAmelI devakI manamAM ne manamAM vicAra karavA lAgI ke, A kRSNanA sarakhA che ane mane harSa ApanArA kema che? eka jhADanAM phaLa paNa sarakhA hetAM nathI. rakhene A mArA kRSNanA sahodara cha putro te nahi hoya? pUrve atimukta munie mane kahyuM hatuM ke, "he mahA bhAgA, tuM jIvatA putrone jenArI thaIza. te mahA muninuM vacana mithyA na thAya. are zrI neminAtha prabhu chatAM mAre saMdeha zA mATe rAkhavo joIe? huM jaIne zrI neminAthane pUchI jouM. prabhu saMzaya rU5 aMdhakAramAM sUrya rUpa che." AvuM citavI devakI samavasaraNamAM AvI. devakInA manane bhAva jANe zrImAna nemiprabhu bolyA, "he devakI, A tArA cha putrone je ane harSa pAma. pUjAelA naMgamelI devatAe saMtuSTa thaI te janma ApelA putro sulasAne anukrame ApyA hatA. te deva marI gayelA evA sulasAe janma Apela garbhane tamArI pAse mUkate tene mUDha buddhine garvathI kadarzana pAmele kaMsa vRthA mArato hato." A pramANe prabhunAM mukhethI sAMbhaLI harSa pAmelI devakIe te cha munione vaMdanA karI. te vakhate nizcala rahelI devakInAM stanamAMthI nIkaLatI dUdhanI dhArAthI pRthvIne siMcana karavA lAgI. te cha munione nirakhatI devakI pitAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgI ke mAre sAta putra
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 thayA, paraMtu eka paNa putranuM meM lAlana karyuM nahi. "mA, mA, ema karatA putrane meM mArA ullaMgamAM besAryo nahi. meM garbhanuM ghaNuM dukha vRthA sahana karyuM, tethI huM kharekhara maMda bhAgyavAlI chuM. A pramANe AtmaniMdA karatI devakIne vANImAM bRhaspati jevA zrI nemiprabhue amRtanA jevI madhuravANIthI kahyuM "devi, ciMtA kara nahi. pUrva bhave karelAM karmane saMbhAra. te pUrva bhave tArI zeSanAM sAta rane coryA hatAM. pachI te zakya ratnonI corIthI ghaNuM duHkha karavA lAgI, tyAre pAchaLathI te ghaNe kaNe tene eka ratna pAchuM ApyuM hatuM. e duSTa kamathI te A duHkha prApta kareluM che temAM kaI jAtane saMzaya nathI." A pramANe prabhunuM vacana sAMbhaLI teNe pitAnA pUrva karmane niMdavA lAgI. pachI prabhune ane pitAnA cha pune namana karI harSa pAmatI devakI pitAne ghera gaI ane putranI abhilASAthI duHkhI thavA lAgI. bIje divase prabhAta kAle maTI addhivAlA kRSNa pitAnI mAtA devakIne caraNamAM namavA gayA. tyAM mAtAne duHkhI joI tenuM kAraNa pUchyuM. devakI netramAM AMsu lAvI belI, "vatsa, A tArA cha bhAIo ane mArA putre bhadilapura nAmanA nagaramAM tulasI ane nAgane ghera meTA thayA ane te paNa gekulamAM naMdane ghera chAnI rIte Ucharyo che. tamArA mAMhele kaI paNa putra mArA lADa pAmyuM nathI, tethI mane putrane ramADavAnuM kautuka thAya che. jI hAthI pitAnA vAcharaDAne cATatI gAyane paNa dhanya che." mAtA devakInAM AvAM vacana
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 sAMbhaLI bhAgyanuM gRharUpa kRSNa bolyA, "mAtA, kAMI paNa ciMtA kare nahi. bhAIone lAlana karavAmAM kautukI evo huM paNa te viSe yatna karIza." A pramANe kahI kRSNa tyAMthI jaI pauSadha laI ane brahmacarya rAkhI IdrinA senApati evA negamelI devanuM ArAdhana karavA lAgyuM. traNa upavAsa karyo tyAM te deva prasanna thaye ane AvIne bolyo, "mitra, vara mAMga, tArI icchA pUrI karUM." kRSNa kahyuM, "devakInA udarathI eka mane suMdara bhAI Ape." deva bolyo, "devakInA udaramAMthI tamAre eka sahedara bhAI thaze, paNa te yauvana vayamAM Avaze tyAre dIkSA leze." kRNe kahyuM, "tema thAo." pachI deva "tathAstu kahI jema Avyo hate, tema cAle gaye. pachI keTaleka divase te deva svargamAMthI cavIne hiMsa jema mAnasarovaramAM Ave tema devakInA udaramAM avataryo. jyAre samaya thaye tyAre pRthvI jema kAMtivAlA mANijyane janma Ape tema Adhi rahita evI devakIe pUrNa guNavAlA putrane janma Ape. mUrtithI jANe bIjA kRSNa hoya tevA te putranuM nAma gajasukumAra pADayuM. devakI harSathI tenuM pAlana karavA lAgI. vasudeva vigerenA khoLethI kheLe levAte te bALaka bIjanA caMdranI jema badhAone netranA utsavane mATe thaI rahyo. anukrame vadhate te bALaka ghUMTaNIe cAlavA lAge ane mAtapitAnA maneranI sAthe vadhavA lAgyA. - jyAre te moTI bhujAvAle yuvAna thayuM tyAre kRSNanA AdezathI duma nAmanA rAjAnI prabhAvatI nAmanI putrInI sAthe tene vivAha karavAmAM Avyo. valI somazarmA
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 318 brAhmaNanI kSatriyANuM strIthI thayelI mA nAmanI eka putrI ke jene paraNavA tenI IcchA na hatI, tathApi kRSNa maTI samRddhithI tene paraNAvyo. eka vakhate zrI neminAtha prabhu sahastrA>> vanamAM samasaya. devatAoe pitApitAne ghaTe tevI rIte tyAM utsava karyo. te vakhate kRSNa pitAnA nAnA bhAI gajasukumArane laI meTA vaibhava sAthe tyAM AvyA. amRtanA jevI prabhunI dezanA temaNe pitAnA kAnamAM sAMbhaLI. tarata ja devakIne chelle putra gajasukumAra pratibaMdha pAye ane mAtA, bhrAtA ane pitAnI AjJA laI teNe satvara dIkSA lIdhI. saMdhyAkALe prabhune pUchI te muni smazAnamAM gayA ane tyAM nAsikAnA agra bhAga upara daSTi karI teo kAtsage rahyA. tevAmAM mazarmA brAhmaNa iMdhaNAM levA tyAM AvI caDyo. teNe gajasukumArane joyA eTale te ke dhAgni pragaTa karI vacanarUpa dhumADAne varSAvavA lAgyA, "are pAkhaMDI pApI, je tAre AvuM karavuM hatuM, te mArI rAMka putrIne zA mATe raMDAvI? e pApanuM phaLa pAmIne tuM nArakImAM jA." A pramANe kahI tene citAne agni mastaka upara mUkI dIdhuM. te agni prajvalita thaye, te paNa gajasukumAra potAnA dhyAnathI calAyamAna thayA nahi. temanA zukala dhyAnarUpa agni vaDe kSaNa vAramAM ATha karma baLI gayAM. sarve karma baLI javAnI sAthe tenuM mastaka paNa baLI gayuM, te muni aMtakRta kevalI thaI mokSane prApta thayA. A vakhate utsAhI ane meTA baLavAlA kRSNa parivAra
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 laImeTI utkaMThAthI pitAnA bhAI zrI neminAthane vaMdanA karavA jatA hatA. mArgamAM jatAM teNe eka daridrI vRddha brAhmaNane je. teNe potAne mAthe uparAuparI eka eka IMTa lIdhelI hatI. evI rIte tene herAna thaI eka eka IMTa mAthe upADI jato joI kRSNane dayA upajI kRSNa tenA iMTonA saMcayamAMthI eka ITa upADI, pachI bIjA rAjAoe ane badhA pALAoe eka eka IMTa upADI eTale te vRddha brAhmaNa khuzI thayuM. tene khuzI karI kRSNa sahasAgra vanamAM AvyA ane temaNe zrI neminAtha prabhune parama bhaktithI vaMdanA karI pUchyuM ke, "svAmI, mAre nAno bhAI gajasukumAra kayAM che ?" prabhu belyA, "te upasargane sahana karI mokSe gayela che. te sAMbhaLI kRNane bhAre mUccha AvI gaI. thoDI vAre bhAna AvatAM temaNe mehathI lAMbA vakhata vilApa karavA mAMDyo. meha sarvane duratikama che." prabhu bolyA, "kRSNa tamArA bhrAtAnAM vadha karanAranI upara tame TheSa karaze nahi, kAraNa ke, tamArA bhAIne mekSa gati meLavavAmAM te sahAyakArI thaye hatA. jemAM te vRddha brAhmaNa tamArI sahAya meLavI lAMbe kALe thAya tevA potAnA gharanA kAmane tatkAla karI zaka hatA. kuNe pharIthI pUchayuM, tene mAre zI rIte oLakhavo ? prabhu bolyA, "kRSNa, tamane nagarImAM pesatA joIne je ghaNe Akula vyAkula thayele, hRdayamAM kSebha pAmI ane pApathI pUrAIne je mRtyu pAme te tamArA bhAIno haNanAra oLakhI le. te pote ja pApanuM phaLa meLavanAre thaze?
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNe smazAnamAM jaI ne peAtAnA bhAInA zarIrane agnisaMskAra karyo ane pachI peAte peAtAnI nagarImAM peThA. kRSNane nagarImAM pesatA joI te seAma brAhmaNa Akula vyAkula thaI gayo ane tenu hRdaya phATavAthI te mRtyu pAmI narake cAlyA gayA. te marI gayelA brAhmaNanA zabane pagamAM kaThora dorI bAMdhI cAMDAleAne soMpI dIdhu. dareka cauTe tene gune jAhera karI te zaane pheravavAmAM AvyuM, pachI tene khAImAM nAMkhI dIdhuM, jyAM te gIdha, zvAna vigerethI lakSaNa thaI gayuM. tenA zAkathI jemane vairAgya thayelA che. evA ghaNA yAdaveAe tatkAla saMsArane uccheda karanArI dIkSA lIdhI. temaja vasudeva vinA dazAoe paNa prabhunI pAse dIkSA lIdhI. mAtA zivAdevI mIna kRSNanA putro, rAjImatI anya yAdaveAnI strIe ane bIjA yAdaveAnA kumAree paNa dIkSA lIdhI. kRSNe kanyAe nA vivAha na karavAnA paccakkhANa lIdhAM. kanavatA, rAhiNI ane devakI sivAya bIjI aladeva tathA vAsudevanI mAtAoe ane ghaNA bhrAtAoe dIkSA laI paralAkanuM sAdhana prApta karyuM. navatI ke je gRhAvAsamAM rahela hatI, tene A saMsAranI sthiti ciMtavatA ujavala evuM kevalajJAna utpanna thayu. svAmIthI jaNAvAyela devatAoe tenA adbhuta mahimA karyo. devatAe teNIne muniveSa Apyo, pachI teNe potAnI meLe dIkSA lIdhI. chevaTe anazana karI kanavatI mAnne gaI. rAmaneA putra naiSadhI sAgaracaMdra nAme hatA, te vairAgyathI zrAvakapaNAmAM pratimAdhArI thaI ne
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 rahetA hatA. eka vakhate te zmazAnamAM kayetsage raheleA; tevAmAM tenAM chidra zeSatA nabhasena tyAM Avyo. tene ekAMta joI ne te hoTha phaphaDAvI melyA, are pAkhaDI, A zu laI beThA che ? have tuM tArA pAkhaMDanuM phaLa prApta kara ke je phaLa kamalAyelAnu haraNu karavAnA pApathI utpanna thayeluM che.' A pramANe kahI teNe vRddhi pAmatI zikhAvAlA agni tenA mastaka upara mUkayeA. tethI tenu mastaka agnithI maLI gayuM. paNa tenuM dhyAna jarA dugdha thayuM nahi. te vakhate paMcaparameSThI namaskAra maMtranuM smaraNa karI te tatkAla svage gayA. kRSNanuM guNagrAhIpaNuM eka vakhate Indra sabhAmAM besI kRSNanA guNanI stuti karavA mAMDI. teNe kahyuM ke, kRSNe ghaNA deSathI mukta thaI guNagrAhI thayela che. temaja te kI paNa nIca yuddha karatA nathI.' A vacana sAMbhaLI kAI eka devane te para zraddhA na AvI ane tethI te dvArikAmAM Avyo ane te mAyAvI deva jenA aMgamAMthI dudha chUTe che evA marelA kALA kutarAnuM rUpa laIne rastAmAM paDyo. te vakhate kRSNa azva krIDA karavAne nagaranI bahAra nIkaLyA. tyAM mAgamAM te zvAnanu (kutarA) paDeluM zaba joI teNe sarva rAjAone kahyuM, A zvAnanA meAtInI mALAnA jevA dAMta jue.' pachI te dhruve zvAnanuM rUpa cheDI daI kRSNanA azvane harI lIdhA ane teNe jatAM jatAM kahyuM ke, 'huM A azvane harI jAuM chuM, te koI yoddho hAya te mArI AgaLa AveA.' pachI pradyumna, zAMma vigere 1
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI kRSNanA putro tenI pAchaLa gayA. devatAe temane jitI lIdhA kacAM eTale kALAM mukha karI teo kRSNe eka azva ratna upara kahyuM, are tuM mArA azvane harIne tArAmAM maLa hAya te svastha thA." devatA he kRSNa, tuM mane jItIne A azva le. je ratna che, te ekane ja hotAM nathI, te baLavAnane ja hAya che.' kRSNe kahyuM, huM dhanuSyavAlA chuM, te tuM yuddha karavAne mArI AgaLa dhanuSyavAleA thA.' devatA AkSepathI khelyA, mAre dhanuSya vigerenuM kAMI prayeAjana nathI. prathama ApaNu pRSTa yuddha (vAMsAnI sAthe vAMseA bhaTakAvavAnuM yuddha) thAo.' kRSNa khelyA, evuM nIca yuddha meM kadI paNa karyuM nathI. ane huM karIza paNa nahi. mAre azvanuM koI prayeAjana nathI. mArU rAjya, mArI lakSmI ane mArA hArA azvo bhale jAya, paNa huM kRSNe yAdava vaMzane lajajA thAya tevuM yuddha karIza nahIM. tethI tuM cAlyA jA ane meM aNu karelA azvane laI jA.' kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI te deva prasanna thaI gayA ane teNe kRSNane kahyuM, kRSNa, Indra je tamArI praza'sA karI hatI. te mArI parIkSAmAM barAbara satya thaI. he mahA bhAga, mArI pAse kAMI vara mAgeA. tArA A caritrathI huM prasanna thayA chuM. devatAnuM dana vRthA thatuM nathI.'devatAnAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNe khelyA, he deva, mArI dvArikA nagarImAM rAganA upadrava ghaNA che tene upAya kahe.' pachI devatAe eka bherI-vAdya ApyuM ane kahyuM ke, A dRDha pAchA vaLIne AvyA. pachI besI tenI pAchaLa DhaoNDIne jAya che ? jo hasIne bolyA,
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 zabdavAlI bherA cha mAsane aMte dvArikAmAM vagADavI. tenA zabdanA prabhAvathI tamArI nagarImAM badhI jAtanA pUrvanA rege cAlyA jaze ane pachI AgaLa rega thaze nahi." A pramANe kahI te deva aMtadhyAna thaI gayA. kRSNa ghaDA sAthe pitAnI nagarImAM AvyA tyAM koI adhika baLavAna purUSanI pAse te bherI vagaDAvI; te vAgatAM ja tatkAla badhA regane uccheda thaI ga. satparUSanA vacananI jema devatAnuM vacana mithyA thatuM nathI. dvArikAmAM bherI vagADavAthI rega nAza pAme che, e vAta badhe prasiddha thaI. te sAMbhaLI dAha javarathI piDAto koI purUSa bIjA dezamAMthI tyAM AvyuM ane bherI pAlakanI pAse evI mAgaNI karI ke, tuM eka lAkha dravya laI gupta rIte A bherIne eka kaTake mane Apa. A vAta kaI jANaze nahi, kAraNa ke, cAra kAne thayelI vAta kadI paNa bhedotI nathI. AvI tenI mAgaNI uparathI dravyamAM lukhya evA te bherI pAlake te arthe purUSane eka pala mAtra bherIne kaTake kApI Ape ane tene ThekANe caMdana tathA lAkha bharI te bherIne sAMdhI dIdhI. te dhanalubdha purUSe vaLI tevI rIte bIjA purUSane paNa te bherIne kaTakA Ape ane pAchI tevI rIte sAMdhI lIdhI. AthI te bherI caMdananA kaTakAnI kathA jevI thaI gaI ane tene tucha nAda nikaLavA mAMDyo. eka vakhate kRSNa regane nAza karanArI te bherI vagaDAvI. te vakhate tene nAda sabhAmAM jarA paNa prasaryo nahi. AthI kRSNa bherInA pAlakane pUchayuM ke, A bherI AvI kema thaI gaI?" ema kahI tene mAryo eTale
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 teNe sAce sAcuM kahI ApyuM; pachI tene mRtyu pamADyo. kRSNe pharIvAra pelA devanI ArAdhanA karI khIjI bherInI mAMgaNI karI. aThThama tapathI saMtuSTa thayelA te devatAthI nagarImAM rAganeA nAza thaI gayA. e vedhonI vAtA dvArikA nagarImAM dhanvaMtari ane vaitaraNa nAme e vaidyo hatA. tame baMne kRSNunI AjJA prApta karI hamezAM nagarInI aMdara vaiduM karatA hatA. teomAM je dhanvaMtari hatA, te niya hatA, tethI leAkeAne mAMsa tathA madirA vigere levAnA pApApadeza karatA hatA, ane vaitaraNa bahu sAvadyane vanArA ane pApa bhIrU hatA, tethI ka tathA akalpsanA vibhAgathI yAgyatA pramANe upadeza karatA hatA. eka vakhate kRSNe aMjali joDI zrI neminAtha prabhune pUchyuM, bhagavAna, A baMne vaidyo judA judA bhAvavAlA che. tee mRtyu pAmIne kacAM jaze ?' prabhu melyA, kRSNa, A dhanvaMtari abhavya che. te mahA sAvadya karmoMmAM tatpara thaI sAtamI narake jaze. je vaitaraNa nAme vaidya che, te vadhyagirinA vanamAM svecchA vihArI evA yUthapati unmatta vAnara thaze. eka vakhate tyAM keTalAka sArA sAdhue sAnI sAthe AvI caDaze. teemAMthI eka munine pagamAM kAMTo bhAMgavAthI laMgaDA thaze. te vakhate muni khIjA sAdhuone kaheze ke, tame mane choDI cAlyA jAo. jo nahiM jAo teA tame sA mAMthI vikhuTA thaI jaze ane kSudhA tathA tRSAthI pIDita thaI mRtyu pAmI jaze.' A pramANe te munie samajAvelA te badhA munie kSaNu vAra duHkhI
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 325 thaI tene te chAyAvAlA sArA sthAne mUkIne jaze. pachI pele kapIzvara yUtha vaDe vIMTAIne tyAM Avaze ane te sthAna upara paDelA sAdhune joI pitAnI pUrva jAtine saMbhAraze. pachI pUrvanI vaidya vidyA saMbhArI te vAnara vizalya auSadhI lAvI tene dAMta vaDe pIsI muninA caraNa talanA traNa upara ghasI munine naregI karaze pachI te yUthapati vAnara, "huM pUrve dvArikAmAM vaitaraNi nAme vaidya hata" evA akSare lakhIne jaNAvaze. pachI te muni pAsethI dharma sAMbhaLI traNa divasa anazana karI tenA prabhAvathI te sahastrAra devakamAM devatA thaze. pachI te deva avadhijJAnathI namasakAra maMtrane ApatA evA te munine ane pRthvI upara paDelA pitAnA zabane premapUrvaka avalokaze. pachI tyAM AvI pragaTa thaI munine vaMdanA karI pitAnI gati jaNAvaze ke, "he muni, tamArA prasAdathI meM AvI devatAnI Rddhi prApta karI che. pachI te deva te munine pilA sAdhuonA sAthamAM mUkI cAlyo jaze ane te muni sAdhunI AgaLa te vAnaranI vArtA kahI saMbhaLAvaze. "he kRSNa, e siddha vidyAvALA baMne vaidyonI vArtA A pramANe jANI ucca padanI prAptine mATe dharmane viSe AsthA kare." A pramANe prabhunI pAse te vRttAMta sAMbhaLI zraddhArUpa AbhUSaNathI suzobhita evA kRSNa prabhune namI cAlyA gayA ane prabhu paNa tyAMthI vihAra karI bIjI tarapha gayA. sura asure e jenA caraNane namaskAra kare che evA nemi prabhu eka vakhate dvArikAnAM udyAnanI bahAra cAturmAsa rahevAne samosaryA. temaNe dezanA ApI ane te dezanAne
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 aMte kRSNe aMjala jeDIne pUchyuM, svAmI, sAdhue cAturmAsamAM kema vihAra karatA nathI ?" prabhu khelyA, kRSNa, varSAkALamAM ghaNI ayatanA thAya che, tethI temAM sAdhuee vihAra karavA yukta nathI.' te sAMbhaLI kRSNe kahyuM, prabhu, tyAre huM paNa bahu jIveAnI rakSA karavAne varSARtumAM gharanI ahAra nahi jAu.' prabhunI pAse Ave abhigraha laI kRSNa peAtAne ghera gayA ane peAtAnA dvArapAlAne AjJA karI ke, varSARtumAM koI rAjA Ave te paNa temane praveza karavA devA nahi." AvI AjJA karIne kRSNu pAtAnA gharamAM rahyA. tevAmAM vIraka nAmanA eka sALavI kRSNanA bhakta hatA, tene evA niyama hatA ke, kRSNanu dana karyAM vinA jamavuM nahi. tethI te kRSNanA gharanI aMdara praveza nahi maLavAthI huMmezAM dvAra upara AvI besatA hatA. kRSNe AkhI varSARtu vyatIta karI pachI rAjAethI bharapUra ane zeAbhAvALI karelI sabhAmAM bahAra AvyA. te vakhate pelA vIraka sALavIne dukhala thayelA kRSNe joyA ane tene pUchyuM ke, 'tuM du'la kema dekhAya che ?? tyAre dvArapAleAe tenA badhA vRttAMta yathA jaNAvyA. te sAMbhaLI kRSNe ghaNA ja saMtuSTa thayA ane pachI tene satra askhalita praveza karavA devAnI AjJA karI. pachI kRSNa parivAra sahita sarva samRddhie yukta zrI nemiprabhune vAMdavA gayA, tyAM jaI dharmopadeza sAMbhaLI prabhune kahyuM, svAmI, kAI kanA cAgathI cAritra grahaNa karavAnAM bhAva thatA nathI, paNa khIjAone meTA utsava sAthe cAritra grahaNa karAvIza. mArA putro ke putrIe cAritra letA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra7 hoya te huM temane aMtarAya karIza nahi, paNa ulaTe temane sarvathI vadhu atizayavAle utsava karIza." A abhigraha laI ane nemi prabhune namI kRSNa nagarImAM AvyA. te vakhate vivAhane egya evI kanyAo kRSNanI pAse AvI eTale kRNe kahyuM, "he kanyAo, tamAre rANuM thavuM che ke dAsI thavuM che?" tyAre teo belI, "amAre rANuM thavuM che." pachI kRSNa nemi prabhunI pAse AvI temane satvara dakSA apAvI. temAMthI eka kanyA bAkI hatI, tene tenI mAtAe zIkhavyuM ke, je tane tArA pitA pUche te tuM kaheje ke, mAre te dAsI thavuM che." kRSNa teNIne pUchatAM teNIe dAsI thavAnuM kahyuM. teNIne tenI mAtAe zIkhavyuM che, e vAta kRSNanA jANavAmAM AvI eTale teNe manamAM vicAryuM ke, mArI kanyAo vivAhita thaIne A saMsArakupa rUpI aTavImAM bhama nahi. have A kanyAne mATe huM kAMI tevuM karyuM ke, jethI bIjI kanyAo pharIvAra teNanI jema kahe nahi. AvuM vicArI kRSNa ekAMte AvI pelA vIraka vaNakarane hasatAM hasatAM pUchyuM, "are vaNakara vIraka, teM koI moTuM kAma zuM karyuM che te jaNAva." vIraka bence, "mahArAjA kRSNa, mArUM baLa kevuM che te sAMbhaLe. meM eka vakhata badarInA vRkSa upara rahelA kAkIDAne patharAthI mAryo hate. eka vakhata ratha cAlavAnA mArgamAM vahetA pANIne DAbA pagathI rekI dIdhuM hatuM. kahe, kRSNa huM kevo baLavAna? he kRSNarAjA, vaLI mArUM bIjuM baLa sAvadha thaIne sAMbhaLo. eka vakhate vastrapAnanA kalazamAM seMkaDe mAkhIo pesI gaI hatI, te badhI
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 meM hAtha nAMkhIne pakaDI hatI." vIrakanAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa sabhAmAM AvI rAjAone kahyuM, "bhAIo, tame sarve A varakanuM meTuM baLa sAMbhaLe." harinAM AvAM vacanathI rAjAe te sAMbhaLavAne ati AdaravAlA thayA. pachI kRSNa bolyA, "jeNe badarI (baraDI) vanamAM rahelA evA lAla phaNAvAlA bhayaMkara sarpane bhUmizastrathI kSaNamAM mArI nAkhyo hite, vaLI jeNe cakathI paiDAMthI khadelI ane DohaLAM jaLane vahana karatI gaMgA pitAnA DAbA pagathI aTakAvI hatI' vaLI jeNe kuMbhapuramAM garjanA karatI senAne tarata DAbA hAthathI rUdheilI hatI, te A mahA kSatriya che. mATe mArI putrI ketumaMjarIne yogya e A ja pati thAo." A pramANe kahI kRSNa kahyuM, "he vIra, meM arpaNa karelI A putrIne te grahaNa kara." pachI putrIne kahyuM, "vatsa! tuM A patinI patnI thA ane tenI sAthe sukhe rahI bhega bhegava, A vara meM tane sepyo che. vIraka ketumaMjarIne paraNavA Icchato na hate paNa kRSNa bhrakuTI caDAvI tene bIvarA eTale ketumaMjarIne hAthe pakaDI pitAne ghera tene teDI laI gaye. pachI A kRSNanI putrI che, ema dhArI te vIraka teNIne palaMga para besADI uttama bhojya rasavatIthI teNInI haMmezAM sArI baradAsa karavA lAgyo. eka divase kRSNa vIrakane pUchayuM ke, "tuM mArI putrIne zuM kare che?" rika belyo, "mahArAja, tamArI putrI che, ema jANI rAtrI divasa tenI ArAdhanA karUM chuM." te sAMbhaLI ( 1 khAbocIAnuM pANI. 2 ghaDAnuM pANI aTakAvavuM te.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 kRSNa bolyo, "are mUrkha, meM tane te putrI kAMI pUjA karavA mATe ApI nathI. satvara jA ane tenI pAse gharanAM kAma karAva. je tuM tema nahi kare te tane mArIza." kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI viraka ghera gaye ane hAthamAM lAkaDI laI bhrakuTI caDAvI ketumaMjarI pratye bolyo, "are raDe, beThI thA, A kemala taNAI vAlA palaMga upara zuM beThI che ? A bhANa le ane A vastra dhaMI Ava." ke,maMjarIe kahyuM, "zuM huM kRSNanI putrI tAre ghera kAma karUM?" teNIe e pramANe kahyuM eTale vIraka lAkaDI laIne tene ni durapaNe tADana karavA lAge. pachI ketumaMjarI retI ane pikAra karatI pitAnI pAse gaI kRNe kahyuM, "sutA, te tArI potAnI meLe ja dAsIpaNuM svIkAra kareluM che. te belI, pitA, huM dAsIpaNuM nahi karuM, tame svAmIpaNuM Apo." pachI kRSNa prabhunI pAse teNIne dIkSA apAvI. eka vakhate kRSNa maTI bhaktithI sarva rAjAonI sAthe sarva sAdhuone dvAdazAvatta vaMdana karyuM. bIjA rAjAoe paNa keTalAkane vaMdanA karI. te vakhate badhAe vaMdanA karatAM thAkI gayA; mAtra eka vIrakane thAka lAge nahi. te vIrakanI sAthe sarva sAdhuone vaMdanA karI saMgrAma karmamAM pravINa evA kRSNa prabhune kahyuM, "svAmI, meM ghaNuM bhayaMkara saMgrAme karyA che, temAM paNa kadI nahi thAkele huM Aje sarva sAdhuone vaMdanA karatAM thAkI gaye chuM." prabhu bolyA, "he mahAmati kRSNa, A vakhate vaMdanA karatAM tame je zubha karma saMpAdana karyuM che, te tame sAMbhaLe. tame kSAyika
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 samyakattva, ane tIthaMkara gAtrakama upAna karyu che ane sAtamI nArakInuM AyuSya AMdhelu' te zubha bhAvathI trIjI nArakIne cAgya karyu che. vaLI aMte karmAMnA kSayathI nikAcita karazeA.' prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNe prasanna manathI kahyuM, svAmI, huM pharIvAra vaMdanA karU ke jethI mArU trIjI nArakInuM AyuSya chedAI jAya.' prabhu melyA, kRSNa, pahelAM tamane sthira hRdayathI je bhAva Avyo hatA, te bhAva have puna: kadI nahi Ave.' pachI kRSNe prabhune pUchyuM, svAmI, mArI sAthe vaMdanA karanArA vIrakane zuM phaLa thayuM ?' prabhu khelyA, tene teA kevala zarIrane kaleza ja thayA che. huM rAjA, tamane tenI upara je sa tASa thayA te tene ane paralAkanuM phaLa tA bhAvathI ja pragaTe che.' A pramANe prabhunAM vacana sAMbhaLI kaMsane hanAra kRSNe potAnA nagaramAM A lAkanuM phaLa che cAlyAM gayA. eka vakhate kRSNanI DhAMDhArANIthI utpanna thayela DhaDhaNu nAmanA putra ke je ghaNI strIone paraNyA hatA teNe prabhunI pAse dhama sAMbhaLI te strIonA tyAga karI dIkSA lIdhI. pachI zuddha buddhivAlA te DhaDhaNe tapasyA karatAM prabhunI sAthe vihAra karyAM. evI rIte rahetAM tene pUrve karela aMtarAya ka. udayamAM AvyuM. tethI meATI samRddhivAlI te nagarImAM bhikSA arthe pharatAM tene bhikSAnI prApti thaI nahi. bIjA paNa sAdhuo tenI sAthe bhikSA arthe aTana karatA hatA, temane paNa tenI saMgatane laIne bhikSAnA lAbhanA udaya thayo nahi. pachI te sAdhuoe AvIne prabhune pUchyuM
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 ke, "svAmI, A DhaDhaNa munie pUrve zuM karma karyuM haze ke jethI bhikSAmAM aMtarAya Ave che. hAthamAM rahelA AMmalAnAM phaLanI jema athavA hAthamAM rahelAM nirmaLa jaLanI jema vizvane jenArA te sAdhuone kahyuM. A DhaDhaNakumArane pUrvabhava magadha dezamAM dhAnyapura nAmanAM gAmane viSe parAzara nAme eka brAhmaNa hatA. te rAjAne moTI samRddhivAle purahita hato. te kaNabI lekonI pAse rAjAnA kSetrane vavarAvate hatete kaNabI kheDutone bhojana karavAne samaya thate ane temanuM bhAta AvatuM te paNa te nirdaya parAzara te kSudhAtura kaNabIone bhojana levAne cheDatuM na hatuM. sudhA ane tRSAthI pIDita ane atyaMta duHkhI thatA baLadonI pAse te judA judA cAsa karI kheDAvate hate. AvAM pApa karmathI aMtarAya karma bAMdhI tathA ghaNA bhavamAM bhaTakI te parAzara kRSNane putra DhaMDhaNukumAra thayela che. pUrvanuM te azubha karma udaya AvatAM DhaMDhaNakumAre e samRddhivAlI nagarImAM paNa bhikSA meLavI nahi. prabhunAM mukhathI pitAnuM pUrva karma sAMbhaLI DhaMDhaNa munie kahyuM, "he svAmI, kadI huM paralabdhithI bhikSA grahaNa karIza nahi. paNa have huM labdhithI aMtarAya karma kSINa thaye bhikSA meLavIza ane havethI A rIte bhikSAnA abhigrahavALo huM thaye chuM." A pramANe abhigraha laI te udAra buddhi DhaDhaNukumAra nagarImAM bhamavA lAge, paNa teNe jaLa paNa prApta karyuM nahi. pAye karIne kama dutyaja che.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 232 eka vakhate kRSNa harSathI pUchayuM ke, "A sAdhuonA vRdamAM duSkara kAma karanAra koNa che?" svAmI belyA, "kRSNa, sarva yatio duSkara kAma karanArA che. hAranA maNionI jema temanAmAM aMtara taphAvata kahevAmAM huM utsAha rAkhate nathI. tathApi mAre kahevuM joIe ke, teomAM DhaMDhaNamuni ati duSkara kArya karanAra che, kAraNa ke, teNe bhikSAnA alAbhane parISahuM sahana karyo che." A vArtA sAMbhaLI kRSNa prabhune namI potAnI nagarI tarapha gayA. mArgamAM jatAM IryApathikI kriyA vaDe jatA DhaDhaNamuni temanA jevAmAM AvyA. temane jotAM ja rAjAomAM zreSTha kRSNa hAthI uparathI utarI paDyA ane parama bhakti vaDe temaNe lalATa upara rajanuM tilaka karatAM munine vaMdanA karI. kRSNane A pramANe AdarathI vaMdanA karatA jeI kaI eka gRhastha manamAM ciMtavyuM ke, "jene kRSNa jevA rAjA mahAbhaktithI vaMdanA kare che, te A keI uttama purUSa lAge che. AvuM ciMtavI te gRhastha DhaDhaNamunine pitAne ghera laI gaye ane teNe bhakti vaDe siMhakezarIA modakathI munine pratilAbhita karyA. te vakhate DhaMDhaNamuni harSa pAmI manamAM ciMtavavA lAgyA ke, Aje AvA lAbhathI mArA karmane kSaya thaI gayo. pachI DhaMDhaNamuni siMhakezarIA modakathI patra bharI prabhunI pAse AvyA. ane prabhune namaskAra karI te medaka batAvyA. te uparathI prabhue kahyuM, "he DhaDhaNamuni, A tArI labdhi nathI, paNa te kRSNa vAsudevanI labdhi che, tethI tAruM karma kSINa thayuM nathI, kAraNa ke, kaI gRhastha tane kRSNane vaMdana karatA joya,
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 333 tethI tane uttama mAnI A modaka vaherAvyA che." DhaDhaNe kahyuM, "svAmI, kahe, tyAre huM zuM karuM? A modaka mAre kalpe ke nahi?" prabhu bolyA, "te modakane zuddha jagyAmAM cUrNa karI paraThavI de." prabhunAM A vacana sAMbhaLI rAgAdikathI varjita evA DhaMDhaNamunie zuddha jagyAmAM jaI te mAdakanuM cUrNa karyuM, ane te samaye hRdayathI pitAnA karmanI niMdA karatA DhaMDhaNamuni uttama kSepaka zreNa para ArUDha thayA. tarata ja te vakhate temane kevalajJAna utpanna thayuM. tatkAla devatAoe AvI temanA kevala jJAnane mATe mahimA karyo. pachI DhaDhaNamuni prabhune pradakSiNA karI kevalIonI parSadAmAM gayA. iti zrI0 zrI pradyumnacarite mahAkAvye devkiissttputraadhira-kaNamAAdhikAra-caMdrAdhikAra - revatIkSAbherii samarpaNa-dhanvaMtari-vaitaraNivaidyAdhikAra-DhaMDhaNakumArAdhikAra vano rAma turtA saf: 24 .. che mAro AtmA jJAna, darzana, cAritra, sukha, vIrya ane . upayogane prajAne che. duniyAnA badhA padArtho bAhya che, A che. AtmAne saMsAranA e bhAva sAthe sAro saMbaMdha nathI ? che tethI tene sirAvuM chuM AtmAne pudgalanI saMgatithI duHkhI thavuM paDe che, mATe para pariNatino raMga ghaTe eTale ghaTADIne AtmAne che sAcA svarUpamAM lAva e jIvanamAM atyaMta jarUranuM che kArya che.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 15 mo rathanemi ane rAjImatInA adhikAra tathA zAMma, pAlakanA bhavyatvanuM varNana. eka vakhate munipati neminAtha prabhu keTalAka lAbha jANI kRSNanI nagarI dvArikAmAM cAturmAMsa rahevAnI icchAthI samAsaryAM. tethI maharSie AhAra levAne dvArikAmAM gayA. temAM rathanemi sAdhu dvArikA nagarImAMthI bhikSA laI prabhunI pAse AvatA hatA, tyAM akasmAta megha vRSTi thaI. rathanemi bhaya pAmI eka mATI guphAmAM pesI gayA. te ja samaye rAjImatI ghaNI sAdhvIenI sAthe prabhune vaMdanA karI pAchI pharatI hatI. trIjI sAdhvIe apakAya jIvanI virAdhanAthI bhaya pAmI Ama tema cAlI gaI ane rAjImatI paNa varasAdathI bhaya pAmI jemAM rathanemie praveza karyAM hatA, te ja guphAmAM peThI. tyAM teNIe peAtAnAM bhInAM vastrA sukavavA mAMDyAM, eTale rathanemi teNIne nagna joI kAma rUpa bhUtathI pIDita thaI gayeA ane tenI pAse AvI A pramANe khelyA, are suMdarI, ApaNA anene dhruve akasmAta samAgama karyAM che, tethI mArI sAthe bhega bhogava. pharIvAra AveA saMgama nahIM thAya. meM tane pUrve paNa prAthanA karI hatI, paraMtu te te vAta aMgIkAra karI na hatI. ane atyAre daivayoge tuM mane nagna rUpe prApta thaI che.' thanemine svara eLakhI teNIe peAtAnA aga vastrathI geApavI dIdhAM. pachI uttama buddhivAlI te dhairyAM rAkhI amRta jevI vANIthI khelI, vRSNi kuLamAM
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 335 utpanna thayelA, samudravijaya rAjAnA putra, svAmI neminAthanA bhAI ane temanA ziSya evA rathanemi, tame haju paNa kema zaramAtA nathI? prathamathI niSkalaMka evA kuLane kalaMkita kare nahi. je masa heya te caMdranAM kiraNa jevAM veta vastrane kalaMkti -malina kare che. tuM sarvajJAne ziSya thaI AvuM niMdita karma zuM kare che? ane huM mahAsatI thaIzuM evuM niMdita karma karI ghera narakamAM paDIza? are ! tuM gadheDAnA jevI AvI naThArI AzA choDI de. prabhunI pAse jA ane punaH zuddha vrata kara. adhama kuLamAM utpanna thayela nAga paNa vamana karelAne pharIvAra grahaNa karavA Icchate nathI. te he durmati, tuM enAthI paNa nIca lAge che. je tuM A pramANe kAmavaza hatA te tAre zA mATe vrata levuM hatuM ? ane je te A vrata satya rIte lIdhuM hoya te have e nirmaLa vratanuM pAlana karavuM joIe. baLatA agnimAM praveza karavo sAre paNa vratane bhaMga karavo sAre nahi. ApaNe baMnene narakanuM kAraNarUpa evuM A durvacana have mArI pAse kahIza nahi. kadI tArAmAM evI kubuddhi utpanna thaI hoya to tene tArA hRdayamAM ja rAkhaje." A pramANe sAdhvI rAjImatIe cAturyabharelAM vacanothI pratibaMdha karavAthI rathaneminA hRdayamAM sArI asara thaI ane te potAnA duSkarmanI niMdA karate bhagavaMta neminAthanI pAse Avyo. teNe prabhunI AgaLa pote karelA vratanA bhaMganI AlecanA lIdhI. pachI prabhue batAvelI tapasyA karI prabhunI sAthe teNe vihAra karyo. eka varSa sudhI chadmastha avasthAmAM rahI temane kevalajJAna
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thayuM, kAraNa ke, seya sUtara sahita hoya to jaDyA vinA rahetI nathI. pachI prabhu neminAtha lAbhane arthe vihAra karI pharI tyAM samavasaryA. munio ane vaNike lAbha joIne ja vicAre che. prabhune samosarelA jANI kRSNa zAMba vigerene belAvI kahyuM ke, je prabhune jaI pahele namaze tene A gheDe maLaze." kRSNanAM A vacana sAMbhaLI bhavyapaNuthI rahita e pAlaka nAme temano putra azva upara besI rahelI rAtamAM satvara cAlyuM. teNe prabhune vaMdana karI kahyuM ke, "tamAre kRSNane kahevuM ke, pAlake sarva prathama mane vAdyo che." meTI bhaktivAle zAMba kumAra prabhAte uThI zayyA choDI zrI nemiprabhunI sanmukha sAta ATha pagalAM jaI ubho rahyo. pachI teNe eka sATika uttarAsaMga karI ane sarva karmane nAza karanArA zakastava vigerethI prabhune vaMdana stuti karI. pele pAlaka utAvaLe kRSNanI pAse Avyo ane teNe darpaka azvanI mAMgaNI karI. kRSNa kahyuM, "neminAtha prabhunI pAse jAuM chuM. temane pUchIne pachI azva ApIza." A pramANe kahI pradyuna, zAMba vigere putrathI vIMTAelA kRSNa neminAthane namavAne utkaMThita thaI samavasaraNamAM AvyA kRSNa vaMdanA karI prabhune pUchayuM ke, "svAmI, A zAMba ane pAlaka e baMnemAMthI Apane prathama vaMdanA keNe karI che ke jene huM azva ApuM." prabhue kRSNa vAsudevane utsuka thaI kahyuM, "tamArA putra pAlake mane dravyathI vaMdanA karI che ane hRdayamAM pUrNa bhaktivAlA zabe bhAvathI vaMdanA athama vadanA koNa azva Apu usuka thaI ko.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 karI che" kRSNa AzcaryathI pUchyuM, "te baMnemAM ze bheda che?" kRSNanA pUchavAthI prabhu belyA, "tamAre putra pAlaka bhavya nathI. tethI teNe dravyathI vaMdanA karI che, bhAvathI karI nathI. ane jAMbuvatIne putra zAMba A ja bhave mokSagAmI che, tethI teNe bhAvathI vaMdanA karI che. te vaMdanA tene mikSa mArgamAM ratha samAna che." prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa kedha karI pAlakane kADhI mUkyo ane tatkAla sAMbakumArane harSita thaI te azva Ape ane tene maMDalezvara banAvyuM. iti zrI pradyumnacarite mahAkAvye rathanemi rAjimatyadhikAra zAba-pAlaka bhavya tvavarNano nAma paMcadazaH sargaH // 15 // ka - rAga-dveSa Adi aMtaraMga zatruone nAza karIne che che paramAtmapaNAne prApta karanAra e ja sudeva saMsAranA sarva che bAhya-atyaMtara baMdhane choDIne AtmakalyANamAM haMmezA - rakta rahenAra e ja suguru ane vitarAga kathita sarva jenI sUkSmamAM sUkSma dayA pALavI e ja sudharma. A che ( traNe tane sAcA bhAvathI svIkAruM chuM. ' che. jagatanA ja pitapatAnA karmanA anusAre corAzI che 0 lAkha chavAyenimAM bhaTake che ane herAna thAya che. te che badhA mArA mitra che. sarvene huM khAvuM chuM. sarve mane che ne kSamA Apo, mAre koInI sAthe vera nathI.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 16 mo pradyumna ane zAMba vigere kumArenI dIkSA, dvArikA nagarInuM dahana ane kRSNane avasAna kALa. eka vakhate zrI neminAtha prabhunI dezanA samApta thayA pachI vinaya ane harSathI yukta evA kRSNa aMjali jeDI prabhune pUchayuM, "he svAmI, aneka ratnone sevanArI A dvArikA nagarIne koI vAra kSaya che ke nahIM? athavA te te merU parvatanI jema dhruva che? ane sarva sthaLe vijaya meLavanArA evA mArA AyuSyane kSaya che ke nahi? je kSaya hoya te te zA nimitte che? te kRpA karI kahe." A pramANe kRSNanA pUchavAthI zrI neminAtha bolyA, "he kRSNa rAjA, tamArA jevA DAhyA mANasane temAM ze meha che? je vastu utpanna thaI tene avazya nAza thavAne ja. dareka utpanna thayela vastu nAzavaMta che. tamArI A dvArikAne ane tamAre baMnene kSaya thavAne che. tene kSayanuM nimitta kevI rIte che, te mULathI sAMbhaLe." zauryapuramAM bahAra Azraya karI rahela parAzara nAme eka tApasa che, te badhA tApamAM vikhyAta che. eka vakhate te tApasa kAmAtura thayele nIca kuLamAM utpanna thayelI kaI kanyAne laI yamunA dviIpamAM gaye. kAmathI uddhata evA te tApase te dvIpane Azraya laI te kanyAnI sAthe viSaya sevana karyuM. temAMthI tene eka putra thayA. tenuM kaipAyana evuM nAma pADyuM. taipAyana mahAna bALa tapasvI che, te A giranAra
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 parvata upara Avela che. have thADA vakhatamAM zAMkha vigere kumAre tyAM jaze. teo madyapAna karI unmatta thaI tene mArI nAMkhaze. pachI te tApasa niyANu' karI ghaNA yAdaveAnI sAthe mRtyu pAmI devamAM utpanna thaI dvArikA nagarIne bALI nAMkhaze ane tamArI jarA mAtAnA udarathI thayelA tamArA bhAI jarAkumArathI tamAro nAza thaze. sasAranI sthiti evI ja che.' A vakhate jarAkumAra tyAM hAjara hatA. prabhunAM mukhathI A badhu sAMbhaLI teNe vicAyuM ke, AvuM agAdha pApa karIne huM narake na jAuM teA vadhAre sArU, have ahIMthI cAlyA jAu ke jethI mane A kRSNanA saMgama na thAya. A pramANe vicArI jarAkumAra dhanuSya ane bhAthA laI vanamAM cAlyA gaye. pelA tApasa dvaipAyana paNa e pApanA bhayathI bhIrU thaI vanamAM rahyo hatA, ane yAdavA tathA dvArikAnA kSaya na karavA, evuM te dhAratA hatA. zrI neminAtha prabhunAM A vacana sAMbhaLI kRSNa vAsudeva, mada rahita thayelA hastInI jema zithila thaI gayA ane prabhune vaMdanA karI hRdayamAM duHkhI thatA temaNe dvArikAmAM praveza karyo. pachI kRSNe peAtAnA putra vigere sa yAdavAne khelAvI prabhue kahelAM vacanA saMbhaLAvyAM ane kahyuM ke, huM loko, ApaNI dvArikA nagarInA kSayanuM mULa madirA che ane madirAthIja tenA nAza thavAnA che, tethI tame tenA tyAga karo. jheranI jema tenuM pAna kAI e karavuM nahi.'kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI temaNe bhaya pAmI madirAne tyAga karavAne patanI guphAomAM cheDI dIdhI. pachI kRSNe pahanI
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 340. , svAmI che tevuM ja kAya Apa. huM ghoSaNA karAvI madirAne tyAga karAvyuM ane pote tathA baladeva tatkAla dharmamAM tatpara thayA. | baladevano bhAI siddhArtha sArathi ke je ghaNI buddhivAle hato teNe kamalanA keza jevA be hAtha joDI baladevane kahyuM, "svAmI, have huM mArI sanmukha pralaya kALane na jevuM mATe tamArI AjJA laI tevuM ja kArya karavAne icchuM chuM. zrI neminAtha prabhunI pAse dIkSA levA mane rajA Apa. huM himaNAM ja jaIne dikSA lauM. have kAlakSepa kare megya nathI." siddhArthanAM AvAM vacana sAMbhaLI baladeve kahyuM, "bhrAtA tamAre viraha mAre duHsaha che, tathApi tamArA hitane mATe huM prabhunI pAse dIkSA levA tamane rajA ApuM chuM. paraMtu tame eka vAta yAda rAkhaje ke, je tame ghaNuM utkRSTa tapa karI svarge jAo te ati meha dazAne prApta thaI unmAge cAlatA evA mane pratibaMdha karo ane tene mATe mane vacana Apa." siddhAthe te vAta kabula karI. pachI meha rahita ane udAra buddhivAlA siddhArthe moTA utsava sAthe prabhunI pAse dIkSA lIdhI. meTI tapasyAne AcaratA siddhArtha muni cha mAsa sudhI mahAvratane pALI svarge gayA ane pachI bhavAMtare mekSe paNa jaze. A tarapha kRSNanI AjJAthI dvArikA nagarImAMthI badhuM madha ekaThuM karI parvatanI zilAnA eka kuMDamAM nAMkhyuM. tenI AsapAsa AvelAM vRkSe tathA latAonA puSpothI vAsita thayeluM te madya ghaNuM khuzabodAra banI gayuM. devage eka vakhate zAMbano keI sevaka vaizAkha mAsamAM tyAM jaI caDyo.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 tene ati tRSA lAgavAthI ghaNe divase prApta thayelAM te maghane harSathI pI gayo. pachI bAkInA madhathI eka cAmaDAMnI mazaka bharI te zAbanI pAse AvyuM ane tene te madya bheTa karyuM. tevAone te priya hoya che. te madhanuM khUba pAna karI ane tethI atyaMta khuzI thaI zAMbe te sevakane pUchayuM ke, "are sevaka, kahe AvuM magha tane kyAMthI maLyuM ?" pitAnA svAmIne priya thavAnI IcchAvAlA te sevake te madyanI vAta kahI saMbhaLAvI. pachI bIje divase zAMba pitAnI TeLIne sAthe laI tyAM gaye. zAMba ane bIjA kumAre harSathI te madirA pIvA lAgyA, te duryaja madirAnuM atizaya pAna karI teo garviSTa ane unmatta thayelA teo atizaya nAcavA lAgyA ane gAvA lAgyA. temaja chuTA keza mUkI te parvata upara pharavA lAgyA. devage pharatAM pharatAM temaNe kaipAyana tApasane ekAMte beThele che. te tApasa tyAM bhayathI ekAMte durUpa tapa karatA hatA. "are, A pApI che, ema kahI krodhathI rAtA thaI te ati baLavAna kumAre tene pattharathI, muSTiethI ane latAothI mAravA lAgyA. kuMbhAra jema mATIne coLI nAkhe tema teoe madathI te tApasane coLI nAMkhI maraNa tulya karI harSa pAmatA dvArikAmAM AvyA. A vRttAMta keIe AvI kRSNane jaNavyo. te sAMbhaLI "are, e mUrkhAoe kevuM kAma karyuM?" ema kRSNa hRdayamAM ciMtavavA lAgyA. pachI kRSNa balabhadrane sAthe laI satvara parvata upara AvyA. tyAM temaNe dRSTiviSa sarSanI jema kepathI rAtAM netravAlA te tApasane je. pachI- kepa rUpa -agnine
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 bujhAvavAmAM jaLa jevI ane amRtanA pravAhane varSanI evI vANIthI temaNe dvaipAyana tApasane zAMta karavA mAMDyo. temaNe kahyuM, "he maharSi, iMdha kare nahi. A krodha agnithI paNa adhika duHkhadAyaka che, kAraNa ke ke mANasane bhavAMtaramAM paNa cirakAla duHkhadAyI thAya che. tethI sarva prANIone krodha kare egya ja nathI. he mahA muni, A madanmatta evA mUkha kumAree tamane je A parISaha karyo che, te kSamA kare. gAyanA dUdhamAM sauvIra nAMkhavAnI jema, tame kareluM A meTuM tapa niyANuthI vRthA karavuM ghaTita nathI." kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI kaipAyana be, "basa thayuM, have tamAre vacana bolavAnI jarUra nathI. tamArA kumAre e jyAre mane nirdayatAthI mAryo, tyAre meM niyANuM bAMdhI dIdhuM che. mAre A dvArikA nagarI leka sahita bhasma karI devI che. mAtra tamane bene ja choDyA che. A viSe mAre nizcaya che." te vakhate punaH tene vijJapti karavA utsuka thayelA kRSNane balabhadra vAryA ane kahyuM ke, "kodhathI vihala thayelA AvA loko kadI samajatA nathI. jemanAM paga, nAka ane hAtha vAMkA heya, haTha tathA dAMta jADA hoya, bIlADAnA jevI AMkha hoya, ane pILA kezavALA hoya teo kadI paNa krodhanI zAMtine pAmatA nathI. tethI jenuM citta mithyAtvathI grasta thayuM che evA A tApasanI AgaLa tamArA jevA meTA purUSoe dIna vacane na belavAM joIe." A pramANe balabhadre kahyuM, eTale kRSNa bhavitavyatAnuM ciMtavana karatA balabhadrane laI dvArikAmAM pitAne ghera gayA.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 tyAM jaI sarva nagaramAM dararoja paTa ghoSaNA pUrvaka te duSTa buddhivAlA tApasanuM niyANuM sarvane jAhera karyuM. A vakhate saMsAra sAgaramAM paDatA evA prANIone rakSaNa karavAne jema moTuM nAva Ave tema zrI neminAtha prabhu tyAM AvI meTI samRddhi sAthe samasaya. prabhue dezanA ApavAne AraMbha karyo. kRSNa haMmezAM jaI te dezanA sAMbhaLavA lAgyA ane bIjA sarva leke sAvadhAna thaI dharma karavAmAM tatpara thayA. te vakhate neminAtha prabhunI dezanA sAMbhaLI pradyumnakumAranI buddhi virakta thaI gaI teNe AvI be hAtha joDI kRSNane tarata vinaMti karI ke, "pitAjI, zrI neminAtha prabhunI dezanA sAMbhaLI huM A saMsAra uparathI udvigna thaI gaye chuM mATe mane dIkSA levA AjJA Apo. have A saMsAramAM rahevuM mane yegya lAgatuM nathI." kumAranAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa karyuM, "vatsa, tane dhanya che. tuM bALaka chatAM duHkhane nAza karanArI ane A saMsArane tAranArI AvI tArI buddhi thaIhuM jANuM chuM te chatAM mane svapnAmAM paNa AvI buddhi thatI nathI te uparathI mane lAge che ke, mane naraka gatinuM duHkha ghaNe kALa prApta thaze. he putra, huM tane nehane laIne dIkSA letA aTakAvuM, paNa pariNAma vicAratAM tane tapasyA karavAne mATe AjJA ApuM chuM. jema gya lAge tema satvara kara." te pachI zAMba ane bIjA kRSNanA tathA baladevanA kumAroe paNa AvIne tema kahyuM, eTale kRNe temane AjJA ApI. pachI teoe pradyumnanI sAthe prabhu pAse jaI mahAvata grahaNa karyuM. rUkiMmaNa, jAMbuvatI
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 vigere kRNanI patnIee ane khaladeva vagerenI patnIee paNa te vakhate dIkSA grahaNa karI. A samaye kRSNa citavavA lAgyA ke, viSayanI lAlasAvAlA evA mane dhikkAra che ! A bALako paNa pratibAdha pAmyA ane huM pratibeAdha pAmyA nahi. A pramANe duHkha pAmatA kRSNane jJAnanA sUryarUpa zrI neminAtha prabhue kahyuM, he kRSNa, agalAnI jema niyANAMthI vAsudeve dIkSA grahaNa karI zakatA nathI. tame kheda pAmaze nahi. tamAre trIjI narake javuM paDaze, paNa tyAMthI nIkaLIne tame A bharatakhaMDamAM tItha kara thaze. A tamArA bhAI baladeva brahmadevalAkamAM jaze. tyAMthI cyavIne Aja bharatakha'DamAM parama samRddhivAlA thaze. pachI utsarpiNI kALa pravarttatAM e moTA manavAlA khaladeva, tItha `kara evA tamArA ja tIthamAM dIkSA laI parama Anada padane prApta thaze.'pachI pradyumna ane zAMma vigere uttama vratane grahaNa karI ka`rUpI iMdhaNA mATe agnirUpa evA anuttara tapane karavA lAgyA pachI sU nI jema tejasvI kiraNAthI yukta evA prabhu pAtAnA vihArathI pRthvItalane pavitra karatA tyAMthI bIjA dezamAM gayA. pachI kRSNa vAsudeva dvArikAmAM paTahanI gheASaNA dararoja karAvI leAkAne jinapUjA vigeremAM tatpara ane dharmAMniSTha karI sAvadhAna karavA lAgyA. sa yAdave tapa tathA dhyAnane sevana karanArA, navakAra maMtrane gaNanArA ane satya bhASaNa karanArA thayA. have duSTa buddhivAlA dvaipAyana tApasa mRtyu pAmIne agnikumAra devatAomAM utpanna thayeA, kAraNa ke, tevAonI
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 tevI ja gati thAya che. tyAM utpanna thaI teNe yAdavenI sAthe thayeluM vaira ane te viSe kareluM niyANanuM smaraNa karyuM. pachI te dvArikApurImAM AvyuM, tyAM teNe koIne navakAra maMtrane japa karato ane koIne neminAtha prabhunI pratimAne pUjavAmAM tatpara thate joye. koI pauSadhavata grahaNa karate hato to kaI sAmAyika vrata leto hato. keI kAryotsarga karato hato ane koI uttama dAna Apato hato. jyAre chachuM, aThThamanI tapasyA karatI, devapUjAmAM tatpara thatI, brAcarya vratane dhAraNa karatI ane hAthamAM navakAravALI laI zrI neminAtha prabhunAM nAmane mukhe japa karatI, dvArikAnI strIe tenA jevAmAM AvI. A pramANe purUSa ane strIone satkarmamAM nizcala joI chala karanAra te dvaipAyana dhAnanI jema temAM pesI zakaze nahi. te kaI chalanI gaveSaNa karato agIyAra varSa sudhI bahAra rahyo. jyAre bAramA varSane praveza thaye, tyAre leke pAchA pramAdamAM paDI gayA. teo kahevA lAgyA ke, "te dvaipAyana tApasa keNa che? te durgAnI mRtyu pAmIne narake game che. have tenuM ahIM Agamana zI rIte thAya? athavA te dudhdhanI devatA tiryapaNAne pAye haze." AvuM vicArI dvArikAnA loko pramAdamAM paDI gayA. teo niHzaMka thaIne strIonI sAthe madyapAna karI sukhavilAsa karavA lAgyA. A vakhate dvArikA nagarImAM kalpAMta jevA bhUmikaMpa vigere meTA utpAta thavA lAgyA. pASANanI pratimAo hasavA lAgI ane uMce svare revA lAgI. sUryanA
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 346 maMDalamAMthI aMgArAnI vRSTie thavA mAMDI. ghaNuM leke sUrya maMDalane chidravAluM jevA lAgyA. akALe vIjaLIo ane megha garjanA thavA lAgI. svapnAmAM cAre tarapha agninI vRSTi jevA lAgyA. caka ratna vigere ratane pitAnI meLe ja vinAza pAmyA. A vakhate kRSNa ane baladevanI buddhimAM paNa atyaMta meha thaI gaye pachI dvaipAyane saMvatta pavanane vikalpe pachI teNe pralaya kALanA agni je mahAna prajvalita agni cheDyo. pavanathI jANe pAMkhovAle hoya, tema te agni nagarImAM cAre tarapha bhamavA lAge. sarva leke nAsatA hatA, te paNa te tApasa teone lAvI agnimAM pheMkavA lAgyuM. teNe aMtaHpurane paNa temAM nAMkhI dIdhuM. te AThe dizAothI kASTha lAvyuM ane tenAthI dvArikAne pUrI dIdhI lekanA kolAhalathI, bALakonAM revAthI, abaLAonA pikArothI ane rakSaNa kare, rakSaNa kare, evA zabdothI kAna upara paDeluM vacana koI paNa saMbhaLAtuM na hatuM. sAta mALanA prAsAde taDa taDa karatA paDavA lAgyA ane pralaya kALanA agni jevA meTa agnine bhaDake dhaga dhaga balavA lAge. leka nAmIne ghaNuM bhAgavA jAya che, paNa teo eka pagaluM paNa jaI zaktAM nathI. nagarImAM jyAM tyAM baLato agni ja temanA jevAmAM Ave che. pitAnA svajanone agnimAM baLatA najare joI kRSNa ane balabhadrane ghaNuM duHkha lAgavA mAMDyuM. pachI rAma ane kRSNa baMne bhAIoe eka uttama ratha sajja karyo ane temAM pitAnA mAtA, pitA, devakI, vasudeva ane rohiNune
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 besAya. pachI teo satvara cAlavA lAgyAM, paNa ghaDA ane baLade cAlavAne zaktivAna thayA nahi. pachI te baMne bhAIo ghaDAne sthAne pite joDAI te rathane baLAtkAre kheMcavA lAgyA. tevAmAM mATInA pAtranI jema taDa taDa avAja karatAM te rathanAM baMne cako bhAMgI gayAM, tathApi teo pitAnA sAmarthyathI te rathane nagaranA dvAra sudhI laI gayA. tyAM argalA sahita te dvAra baMdha thayeluM temanA jovAmAM AvyuM. tenA eka kamADane rAme ane eka kamADane kRSNa pATu mArI te bhAgI nAMkhyuM, jethI mATInAM pAtranI jema te baMne kamADa se kaTakA thaIne tUTI paDyAM. pachI baMne bhujA upara ratha laIne teo AgaLa cAlyA. tevAmAM pele kaipAyana deva AvIne be, "are, rAma kRSNa, tame jANavA chatAM A zuM kare che? meM niyANuM karyuM che ke tamArA be siyAya bIju eka tiryaMca paNa huM cheDavAne nathI, te tamArA mAtApitAne choDavAnI zI vAta karavI ? tethI tame temane choDI cAlyA jAo. ahIMthI keIno chuTakAro thavAno nathI." pachI vasudeva vigeree rAma kRSNane kahyuM, "putra, have tame cAlyA jAo. amArI AvI ja gati thavAnI haze. ame jANatAM chatAM paNa dIkSA aMgIkAra karI nahIM. pradyumna, zAMba vigere kumAra ane samudravijaya vigere vRddhoe je dIkSA aMgIkAra karI te kevuM sAruM karyuM? ApaNe jANatAM chatAM pramAdI rahyA, tethI ApaNane dhikkAra che. A pramANe kahI te vasudeva, devakI ane rohiNuM te ja vakhate anazana laI paMca parameSThInuM smaraNa karavA
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 lAgyAM, zrI neminAtha bhagavAnanuM nAma japavA lAgyAM ane AdarathI sarvane khamAvA lAgyAM. te pachI DhaMpAyana devatAe kurAyamAna taNakhAvAle baLato agni temanI upara mUko. teo traNe samAdhi dhyAnanA vegathI mRtyu pAmI devalokamAM cAlyAM gayAM. pachI rAma kRSNa pAchuM vALI te baLatI nagarIne jotA jetA duHkhI thatA te nagarImAMthI bahAra nIkaLI gayA. dvArikA nagarImAM seMkaDo prAsAda paDI gayA, tenA kaNekaNa thaI gayA, ane caMdananA hajAre staMbhe bhasma thaI gayA. AkAza sudhI lAgelI javAlA ane dhumADAthI dhumra thayelI dizAo rAma kRSNanA jovAmAM AvI ane bhayaMkara zabda temanA sAMbhaLavAmAM AvyA. A vakhate baladeve kRSNane kahyuM, "bhAI, ApaNe pitAnI jAte vasAvelI A nagarInuM rakSaNa karavAne azakaya chIe, te have ApaNe tene baLatI jevI te ThIka nahIM. mATe ahIMthI cAlyA javuM e uttama che. kRSNa kahyuM, moTA bhAI, e vAta satya che, paNa ApaNe kyAM jaIne rahevuM?" baladeva bolyA, "pAMDavo ApaNe sahudu ane baMdhu che, mATe temanI navI nagarImAM jaIne rahIe." kRNe kahyuM, moTAbhAI ApaNAthI temanI pAse zI rIte jaI zakAze ? kAraNa ke, meM temane pUrve hastinApurathI kaDhAvI dezarahita karelA che. balabhadre kahyuM, "he bhrAtA, te uttama pAMDa e vAta nahIM saMbhAre paNa pUrve ApaNe je temanI upara hajAre upakAre karelA che, te saMbhAraze. he hari je durjane heya, te ja upakArane bhUlI jaI apakArane saMbhAre che.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajajane te apakArane bhUlI upakArane saMbhAre che. tethI he kRSNa, nirmala hRdayavAlA te pAMDavone ghera javuM te sarva rIte yukta che. potAnA gharanI jema tyAM javAmAM koI jAtanI lajajA rAkhavI nahi." A pramANe vicArI baMne bhAIo hastinApuranI dizA tarapha cAlyA; cAlatAM cAlatAM grIvAne vAlI netramAM azru lAvI e baLatI nagarIne jotA hatA. A vakhate balabhadrane eka kunja bALaka hato. teNe pitAnA kezane leca karI vratanA uccAra sAthe dIkSA lIdhI. jyAre dvArikA baLavA lAgI tyAre te pitAnA mahelanI agAzImAM AvyuM. tyAM ubhe rahI uMce hAtha karIne bolyA, devatAo, huM adhunA vratadhArI thaI zrI neminAtha prabhuno ziSya thaye chuM. prabhunA kahevAthI huM Aja bhave mokSe jaIza, svAmInuM vacana mithyA na thAo, mArI rakSA kare." tenAM AvAM vacana sAMbhaLI jAMbhaka devatAo tyAM AvyA ane tene upADI kSaNavAramAM neminAtha prabhunI pAse mUkI dIdhuM. tyAM teNe prabhunI pAse dIkSA lIdhI, dvArikA nagarI evI rIte cha mAsa sudhI agninI javAlAthI baLI. pachI te devatAe tene samudrane arpaNa karI ane te samudra tene svIkArI lIdhI. ahIM rAma ane kRSNa baMne bhAI dvArikAthI nIkaLIne hastinApura pAse AvI pahoMcyA. te vakhate kRSNa baladevane kahyuM, "bhAI, huM ghaNe kSudhAtura thayo chuM. meM zaramathI tamane kahyuM na hatuM, mATe tame satvara A nagaramAM jaI khAvAnuM lA. tyAM sudhI ahIM rahIza.", balabhadra belyA, bahu sArUM, tame sAvadhAna raheje, huM nagaramAM jAuM
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 350 chuM. je nagaramAM jatAM mane koI aDacaNa Avaze to huM siMhanAda karIza. tamAre te vakhate mArI pAse satvara hAjara thavuM." A pramANe saMketa karI baladeva hastinApuramAM gayA. deva svarUpI baladevane joI "A keNa haze? ema leke kahevA lAgyA. mahAzaya baladeve pitAnI AMgaLImAMthI mudrikA kADhI te vaDe kaMdoI pAsethI jAtajAtanAM khAjA lIdhAM ane kaDAne badale kalAlanI dukAnethI madirA lIdhI. te laIne baladeva jatA hatA, tyAM keI rAjapurUSanA jovAmAM AvyA. "A baladeva che," ema oLakhI teNe satvara jaIne rAjAne jaNAvyuM. dhRtarASTranA putra acharadana nAme tyAM rAjA hatA. te baladevane khabara sAMbhaLI pUrvanuM vaira saMbhArI balavAhana sahita tenA upara caDI AvyA. te vakhate rAjAnI AjJAthI daravAjAnA adhyakSe argalA sahita kamADa baMdha karyA, jethI vacce Avela baladeva zaktivAna chatAM bahAra nIkaLI zake nahIM. A joI mahAmati baladeva sAthe lIdhelA bhojanapAna nIce mUkI hastine khIle ukheDI accharadana rAjAnI sAme deDyA ane tenI sAthe yuddha karavA lAgyA. yuddha karatI vakhate baladeve siMhanA zabda je siMhanAda karyo, je sAMbhaLI kRSNa daravAjAnA kamADa teDI argalA sahita nagaramAM peThA. teNe hAthamAM te parigha lI. pachI baMne mahAbAhU bhAI te vaDe zatrunA sainyane mAravA lAgyA. chevaTe kRSNa accharadanane eTale pakaDIne vaza karI kahyuM, "are pApI, te AvuM sAhasa kema karyuM? tuM ema samaje che ke, amArUM badhuM gayuM che? paNa amArI bhujAnuM
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa1 khaLa gayuM nathI. siMha bhUkhyo thayA hoya, tA paNa zuM te ziyALane vaza thAya ? jA, tane A aparAdhamAMthI cheDI mUkIe chIe. amArU ApeluM rAjya bhogava.' A pramANe kahI te rAjAne cheDIne ane bhAIo cAlyA gayA. udyAnamAM jaIne temaNe bhAjana karyu. pachI tee duHkhI thaI AgaLa cAlyA. mArgamAM thAkI javAthI ane ati khAre khArAka levAthI du:khI thayelA kRSNe khaladevane kahyuM, baMdhu, mane ghaNI tRSA lAgI che, tethI ahIMthI eka pagaluM cAlavAne huM zaktivAna nathI; mATe huM ahIM rahuM chuM. jo svAdiSTa jaLa lAvA te pIuM.' khaladeve joIne kahyuM, bhrAtA, A ThekANe jaLa nathI. A chAyAthI zItala evA vRkSa nIce bese. A kauzAMba nAme ati bhayakara vana che. A vana aneka zIkArIonA gaNuthI vyApta che ane siMha vigere zIkArI prANIothI yukta che, tethI tame sAvadhAna thaine rahejo. jarA paNa pramAdI thaze nahiM, kAraNa ke, A vana che, kAMI dvArikA nagarIne sAta mALanA mahela nathI.'A pramANe kahI aladeva vAravAra pAchuM vAlI jotAM ane daivayeAge pratikULa zukanane nahIM gaNatAM AgaLa cAlyA. jo deva anukULa hoya te buddhi anukULa thAya che ane daiva pratikULa hoya te buddhi pratikULa thAya che. khalabhadra gayA pachI zramathI pIDita thayelA kRSNa eka paga jAnu upara mUkI ane pILAM vastrathI peAtAnuM mukha DhAMkI te mAnA vRkSa nIce suI gayA. sutA veMta ja temane nidrA AvI gaI, kAraNa ke, zramitane nidrA sulabha che. tevAmAM jAya nAmanA zIkArI hAthamAM dhanuSya khANu
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3para laI tyAM AvI caDyo. tevI rIte sutelA kRSNane mRga mAnI te zIkArIe dhanuSyane paNacha upara caDAvI te pacha kAna sudhI khe cI khaLathI khANa cheDayu.. moTA phaLavALuM te ANu caraNutalamAM vAgyuM, kRSNa kSaNumAM beThA thaI Amatema jotAM melyA, are, sukhe sutelA mane kANu duddhie bANu mAyu ? te mArI AgaLa satvara pragaTa thAe.' peleA pAradhI jAreya te mRgane badale purUSa jANI ghaNA pazcAttApa karatA khelyA, huM rAma kRSNanA jyeSTha baMdhu, vasudevanA putra ane jarAne kumAra chuM. mAtApitAne, bhAione ane ghara vigerene cheDI hu` kRSNanI rakSAne mATe Avyo chuM. mArA nimittathI kRSNanuM maraNa thavAnu che, e vAta zrI neminAtha prabhu pAsethI jANI khAra varSa thayAM huM vanavAsa karI rahyo chuM. meM ahIM koI paNa manuSyane joyuM nathI. Aje huM krIDA karavAne ahIM AvyA; tyAM tamane mRga dhArIne meM ANu cheDayuM hatuM. huM bhadra, tame A ajJAnathI karelA mArA aparAdha kSamA karo ane yathArUci tamArUM nAma vagere jAvA.' kRSNa khelyA, bhAI jarAkumAra, mArI pAse Ava. jenA rakSaNa mATe tuM ahIM AvyA, te hu' tArA bhAI kRSNa chuM. je thavAnuM hAya te thAya che, te kadi paNa anyathA thatuM nathI. kardi mahAna parvata calita thAya paNa tIthaMkaranu vacana calita thatuM nathI.' kRSNanAM A vacano sAMbhaLI, are, A zuM thayuM ?" ema ciMtavA jarAkumAra kRSNanI pAse AvyA ane kRSNane ALakhI temanA caraNamAM paDyo. jenA netramAMthI azrudhArAnI vRSTi cAle che evA jAreyane hAtha vaDe
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 UMcuM mukha karI kRSNe badhI vAto kahI saMbhaLAvI. jAreya kheda karatA bolyeA, are bhrAtA kRSNa, zuM meM tamArU AvuM Atithya karyuM ? zrI neminAthanAM vacaneAthI bhAIno vadha mAre hAthe jANIne huM te vakhate kema na marI gayeA ? are! A zuM AvI paDyuM ? he pRthvI, mA Apa ane ati pApI evA mane grahaNa karI le. are dilagIra chuM ke, mAre khAra varSoMnA prayAsa hamaNAM vRthA thaI gayA. are vidhAtA mAra purUSAttama bhAIno vadha karAvI te A zuM karyu? meM tArI zI virAdhanA karI hatI ? AvuM mahat pApa karI huM kayAM narakamAM jaIza ? have teA maraNa thAya, te ja zreya che. jIvavAthI have sayu ?" A pramANe kahI te sAhasika jarAkumAre potAnA hAthamAM charI lIdhI. te vakhate maravAnI icchAvAlA jarAkumArane kRSNe aTakAvyA, ane kahyuM, bhrAtA, AvuM sAhasa kara nahIM. tArA maravAthI zuM thavAnuM ? have cAdavakuLamAM aMkura rUpa tuM eka ja rahyo che. are bhAI, tuM cira'jIvI rahe ane AtmakuLanI vRddhi kara. tArAthI ke mArAthI bhavitavyatA ullu dhana thaI zake tema nathI. huM sAhisaka baLavAna bhAI, tuM du:kha choDI de ane mArU vacana sAMbhaLa. tuM have satvara pAMDavAnI nagarImAM jA. A mAro kaustubha maNu laI jA ane sava rIte mArA duHkhamAM sahAya karanArA pAMDavAne A vRttAMta prathamathI kaheje, tArAM vacanane sAkhIta karanAra A kaustubha maNui khatAvaje. vilaMba kara nahi. jaladI cAlyA jA. bhrAtA baladeva hamaNAM satvara ahIM Avaze. tAre 23
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 hAthe mAre vadha thaye che, e vAta je baladeva jANaze te te tane mAraze, kAraNa ke, te mAre viSe premavAle che." ema kahI tene kaustubha ratna ApyuM. vaLI jaNAvyuM ke, "bhAI, tuM A mArge jaIza nahIM, bIje mAge thaIne cAlaje. vakhate balabhadra tAre pagale cAlI tArI pAchaLa Avaze. A pramANe kaNe zikSita karela jarAkamAra bANuM kheMcI laI kRSNanA caraNamAM namI duHkhathI rUdana karete utAvaLe cAlyA ane siMhAlekana karate te dRSTi mArgathI dUra cAlyA gaye. jarA putra gayA pachI kRSNane bANanI vedanA thavA lAgI. pachI jenA netramAMthI azru cAlyAM jAya che evA kRSNa be hAtha joDI uttarAbhimukhe rahI nIce pramANe chelyA :-- namo namaH zrI arhadbhayaH siddhebhyazca tathA namaH / - AcAryebhyo'pyupAdhyAyasAdhubhyazca namo'stume // 1 // zrI arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhuone mAre namaskAra che." A pramANe kahI teNe neminAthane uddezIne kahyuM, "yadu vaMzamAM AbhUSaNa rUpa evA he mahAmati zrI neminAtha prabhu, tamane namaskAra che. AvA duHkhanA rAzithI bhaya pAmI tame gRhAvAsano tyAga karyo che. zrI neminAtha prabhunAM mukhathI AvuM meTuM duHkha jANyA chatAM paNa huM virata thaye nahIM, te mane dhikkAra che. pachI kRSNa zrI neminAtha prabhunI dizA tarapha caityavaMdana karyuM ane zuddha buddhithI sarva pApasthAnanI AlocanA karI, "huM eka chuM, mAre koI nathI ane huM keIno nathI. A pramANe adIna hRdayathI citavatA evA
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 kRSNe ArAdhana karyu. jyAre eka muhUttanuM AyuSya mAkI rahyuM, eTale kSudhAtRSAthI pIDAelA prahAranI vedanAthI vyApta evA kRSNane kSaNu vAra A pramANe duSyana thayuM, are, mArI dvArikApurI dvaipAyana munie bALI nAkhI. jo huM dvaipAyanane jouM te tene teja agnimAM iMdhaNAM rUpa karI 4. are ! e duSTa buddhivALA dvaipAyana mArI badhI nagarIne dugdha karI kayAM gayA ? jo te pApI mArA hAthamAM Ave te huM tene cALI cALIne mArI nAkhuM.' A pramANe kSaNa vAra raudra dhyAna karI vairanuM ciMtana karatA kRSNa mRtyu pAmIne eka hajAra varSanuM AyuSya pALI trIjI nArakImAM gayA. bAlya vayamAM soLa varSe, rAjApAmAM chappana va ane navasAne aDayAvIza varSa addhacakrIpaNAmAM-ema eka hAra vanuM AyuSya kRSNa vAsudeve bhagavyuM. iti zrI pradyumnacarite mahAkAvye dvArakAnagarI pralayakAraNapRcchA ravakIyamaraNanimittapRcchA zrInemipratyuttara zrI pradyumnazAMbAdikumAradIkSA dvArakAdAha zrIkRSNAvasAnavarNano nAma hoDAH sargaH // 26 // Wan uttama prakAranA jJAnathI jIvana zuddhi keLavIne prabhunA mAmAM bhakti, tapa, dhyAna AdinA Ala aneA dvArA nirAlaMbana dazAne prApta karIne huM kyAre anatA sukhanA dhAmarUpa siddhipadamAM vAsa karIza ?.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 17 mo baladevanu dIkSA laI pAMcame devalAke javu' ane pradyumna tathA zAMba vigerenu mukti gamana. moTA manavAlA baladeva apazukanathI aTakAvAtA kamalanA paDIAmAM jala laI jyAM kRSNanuM mRta zarIra paDyuM hatuM, tyAM AvyA. A nidrAvAna che, tethI AvelA mane jANatA nathI ane je ati zrAMta hAya tene ghaNI nidrA Ave te dUra na karavI,' AvuM dhArI baladeva ubhA rahyA. kSaNavAra ubhA rahyA pachI aladeva khelyA. bhAI kRSNa, satvara beThA thAe ane kamalanA paDIyAmAM lAveluM A svaccha jaLa pIe.' A pramANe kahetAM paNa jyAre kRSNa uThayA nahIM eTale khaladeva temanA mukha uparathI vajra dUra karyuM, tyAM kAvat ceSTArahita ane vitanA cinha vagaranA kRSNa temanA jovAmAM AvyA. zuM A mArA bhAI mRtyu pAmyA ?" ema jANI aladeva ati duHkhavAlA gADha rUdana karatAM mUrchA pAmI nIce paDI gayA. zItala pavAlA pavanathI sa jJA prApta karI pachI te peAtAnA bhrAtAnA guNa samuhane kahetA vilApa karavA lAgyA. balabhadre kahyuM, jeNe mArA maLavAna bhAine sutA mAryAM che, te jo mArI AgaLa pragaTa thAya tA huM tene tenuM phaLa cakhADuM. sutelAne, gAMDAne, bALakane ane strIne kadi paNa haNavAM na joie. te AvI nItine ulluddIne kANe A pApa karma karyuM ? te mAranAra AvIne mArI AgaLa ubhA rahe. te dRSTa kayAM gayA ?" A pramANe khelatA
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357 balabhadra mUcha pAmatA paDavA ane uchaLavA lAgyA. A pramANe vilApa karatA balabhadra mahAkula thaI gayA. tenA manamAM vaLI vicAra thaye ke, rakhe bhrAtA kRSNa mRtyu pAmyA nahi hoya kadAca reSa karI rasAyA haze, kAraNa ke temane thayuM haze ke, "balabhadra jaLa lAvavAmAM vilaMba karyo." AvuM dhArI "he baMdhu, mAre aparAdha kSamA kare," ema kahI balabhadra kRSNanA caraNamAM paDyA ane bolyA, "are bhAI, beThA thAo. A rAgavatI saMdhyA zebhI rahI che. A vakhate nItizAstrane jANanArA evA tamAre A suvAne samaya nathI. he bhAI dvArikAnA dAhathI duHkhI evA mane zA mATe saMtApa cho ? A pramANe kahI baladeva kRSNanA mRta zarIrane ubhaMgamAM laI mastaka para vAraMvAra cuMbana karavA lAgyA ane pachI teNe kRSNanA kAnamAM kahyuM ke, "bhAI, mAre aparAdha kSamA kare ane beThA thAo. ApaNe A vanamAMthI bIje cAlyA jaIe, kAraNa ke, ahIM tamArA ghaNA duHsaha vairIo vase che. he bhrAtA, beThA thAo ane A zItala jaLa pIe." A pramANe kahI baladeva tenA mukhamAM kamalanA paDIAnuM jaLa mUkavA lAgyA. A pramANe kRSNane usaMgamAM laI vilApa karatA ane sAMtvanA karatA evA balabhadre badhI rAtri nigamana karI. pachI jyAre prabhAta kALa thayA eTale brAtAnA snehathI mohita thayelA balabha te svaccha jaLa vaDe kRSNanA mukhanuM prakSAlana karyuM. pachI potAnA vastranA cheDAthI luchIne te mukhane darpaNanA jevuM banAvyuM. pachI teNe prArthanA karI ke, "bhAI, beThA thAo ane jala
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 pIvA.'ema kahyA chatAM jyAre teo uththA nahIM eTale mUDha buddhivAlA balabhadre kRSNane skaMdha upara caDAvyA ane upADIne bIjAne rAvarAvatA ane pAte tA AtA vanamAM bhamyA. evI rIte haMmezA khalabhadra kRSNanA mRtadehane svaccha jaLathI snAna karAvatA ane potAnA vastranA cheDAthI luchatAM hatA. vaLI ghaNAM kamala puSpA tathA patro laI temane manAvavA mATe temanI pUjA karatA hatA. A pramANe karatAM karatAM balabhadrane cha mAsa vItI gayA. pachI kRSNane laI teja pramANe bhamatA hatA evAmAM varSAkALa AvyA. A vakhate devaleAkamAM gayelA siddhArtha joyuM te khalabhadranI tevI sthiti jovAmAM AvI. teNe vicAyuM, ahA ! moTA lokone paNa kevA mAhu che? are, AmAM mAre paNa pramAda che. meM jJAnathI taiyuM ja nahi. have tene pratikhAdha karavAne huM satvara jAuM.' AvuM ciMtavI te deva eka pASANunA TukaDAvAlAtha vidhuryAM aladevanI AgaLa ubho rahyo. pachI te ratha upara pAse rahelA eka mATeA patthara lAvI mUkayeA. pattharanI zilAnA ghAtathI te rathanA se...kaDo kaTakA thaI gayA. pachI te dhruva kuTuMba rUpe thaI sAMdhavA mATe lAkSA vigere badhI sAmagrI laI te pASANanA rathane sAMdhavA beThA. te joI baladeva meAlyA, are bhAI, tuM sUkha lAge che. vRthA mahenata zuM kAma kare che.? bhAMgI gayelA pASANanA ratha zuM sAMdhI zakAya ?" te deva khelyA, A tamArA bhrAtA je ghaNA saMgrAmamAM haNAyA na hatA te hamaNAM koI zatruthI haNAyA che ane kAie tene eka ja khANuthI kSaNamAM mAryAM che, te jo jIvatA thaze, te
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 359 A mAre ratha paNa sadhAIne sArA thaze.' te devanAM AvAM vacana sAMbhaLI balabhadra muSTi ugAmI doDyo ane melyo, are mUkha, mArA jIvatA ane marelA kema kahe che ?' pachI te devatA kAI kALA paththaranI zilA upara kamalane vAvI te upara svaccha jaLathI bharelA ghaDA vaDe siMcana karavA lAgyA. te joI alabhadre kahyuM, are jaDa, vRthA zrama zA mATe kare che ? kALA pASANunI zilA upara zuM kamala zapAya ?" devatAe kahyuM, cirakAla thayA mRtyu pAmelA tamArA bhAI jo jIvaze te A zilA upara kamalinInuM vana thaze.' A vacana sAMbhaLI baladeva bhayakara bhrakuTI caDAvI melyA, 'are mUDha, mane pUchyA vinA svacchaMdatAthI pANI paNa pIe nahIM, te zuM mane jarA paNa pUchyA vagara mRtyu pAme ? tuM dUra cAlyA jA. AvuM AvuM kaTu vacana bela nahi." pachI te deva gheADe cheTe jaI eka baLI gayelA vRkSane phaLa levAnI icchAthI kayAre karI temAM svaccha jaLathI siMcana karavA lAgyA; te joI balabhadra melyA, are mUDha, A zuM kare che? zuM keAI aLI gayeluM vRkSa kadI kaLeluM joyuM che ?'siddhAtha deva bolyA, A tamArA skaMdha upara rahelA tamArA bhAI kRSNa te jIvaze, te A baLeluM vRkSa phalita thaze.' khaladeve kahyuM, are bhAI, tu mRSA mAla nahIM. jyeSTha khaMdhu jIvatAM zuM laghu badhu mRtyu pAme ? A tArA aparAdha me` sahana karyAM che. have pharIvAra evuM melIza te pachI tuM tArA AtmAnuM zubha joIza nahi." AvI rIte devatAe karatAM chatAM paNa jyAre balabhadra
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 samajyA nahIM, tyAre pilA mitra devatAe tAjI lIlI dro (dUvAM) lAvI tarata vikulA gAyanAM muDadAMnA mukhamAM nAMkhI. te jeI balabhadra bolyA, "are ! tuM mane mUDha purUSa lAge che. zuM A marelI gAya AvI lIlI dro (dhruva care?" devatAo hasIne kahyuM, "tame A mRtyu pAmelA kRSNane kema jalapAna karAve che ? A tame pote ja evuM kAma karatAM mane upadeza kema Ape che ? je bIjAone upadeza ApavAmAM kuzaLa hoya che, teo pote upadeza levAmAM jaDa hoya che. A nItinuM dRSTAMta tame pote ja sAcuM karI batAve che. devatAnAM AvAM vacana sAMbhaLI balabhadra cittamAM vicAryuM, "zuM A mAre baMdhu mRtyu pAme che? vakhate te kadAca sAcuM hoya, kAraNa ke, ghaNuo judA judA eka ja vAkya kahe che." A pramANe jyAre baladevane saMzayavAlA joyA eTale te devatA siddhArthanuM rUpa laI AgaLa AvI ubho rahyo ane teNe balabhadranA caraNamAM vaMdanA karI. te be , "svAmI, huM tamAre bhaktimAna siddhArtha nAme sArathi chuM. tamArI AjJAthI dIkSA laI mRtyu pAmIne huM devatA thayA chuM. tamAruM vacana smaraNa karI temane pratibodha ApavAne huM ahIM Avyo chuM. devatAo mithyAbhASI thatA nathI. zrI nemiprabhue sabhAne viSe kahyuM hatuM ke, kRSNane vadhu jarAkumArathI thavAno che, te vAta kadI paNuM mithyA na thAya. tIrthaMkaranuM vacana anyathA thatuM nathI. he balabhadra, tame kRSNane mUkIne jaLa levAne gayA, te pachI kRSNane nidrA AvI gaI. te mukha upara pItAMbara oDhI suI gayA. te vakhate jarAkumAra Avyo.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 teNe kRSNane mRga dhArIne temanA caraNa kamala upara bANane ghA karyo ane temane mArI nAMkhyA. pachI kRSNane oLakhI te jarAkumAre ghaNe vilApa karI rUdana karyuM. pachI kRSNa te jarAkumArane kaustubha rana ApI satvara vidAya karyo ane pAMDavonI pAse javAnI AjJA karI. tamArA AvavAnA bhayathI te satvara cAlyA gaye. te pachI tamAruM A ceSTita thayuM, te tame jANe che. te sAMbhaLI balabhadre kahyuM, "bhadra, tame bahu sAruM karyuM. ajJAna rUpI aMdhakArathI grasta thayelA evA mane tame sUryanuM kArya karI batAvyuM. te siddhArtha, mAre gya kArya hoya to kahe. tame mArA pUrvanA rathanA sArathi hatA ane have mArA dharmanA sArathi thayA cho." devatAe premathI kahyuM, "tamAre yogya evI dikSA che. te sivAya bIju kaI paralokanuM sAdhana huM jete nathI. balabhadra te vAta aMgIkAra karI. pachI teNe siMdhu ane sAgaranA saMgamamAM caMdana, agurU, kasturI ane kapUra vigere vastuothI kRSNanA mRta zarIrane prajvalita agnimAM saMskAra karyo ane saMsAranI evI sthiti che, ema jANI teNe pitAnA zekane nivRtta kayo. pachI siddhArtha deva namana karI je Avyo hate te pAcho cAlyA gaye ane pote ApelA vacanane pALavAthI te ghaNe ja khuzI gaye. | zrI nemi bhagavAnanA jANavAmAM AvyuM ke tapaHparAyaNa evA balabhadrane pratibodha thayo che, eTale dayALu prabhue eka vidyAdhara munine tyAM mokalyA. mamatA rahIta thayelA balabhadra tenI pAse vrata grahaNa karyuM. pachI temaNe karmane nAza
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36ra karanArUM tIvra tapa karavA mAMDayuM. samAdhivAlA te balabhadra taMgikA parvatanA zikhara upara jaI nitya mAsakSamaNe pAraNuM karatA kAryAtsage rahetA hatA. eka vakhate balabhadra mAsakSamaNanuM pAraNuM karavAne nagaramAM piThA. AtmAne bhAvita karatA ane samyaga prakAre iyapathikI pALatA te balabhadranuM kArtikI pUrNimAnA caMdra jevuM svarUpa joI jaLa bharavA jatI strIo kAmathI vihala banI gaI. te strIo mATenI kaI eka strIe balabhadramuninuM mukha jenI jaLane ghaDAnA kAMThAnA bramathI pitAnA putranA kaMTha upara derIne pAza daDhatAthI bAMdhI dIdhe. vyagra hRdayavAhI te strI jevAmAM te bALakane kuvAnI aMdara nAMkhavA jatI hatI, tevAmAM tenI te avasthA balabhadramuninA jovAmAM AvI. tatkAla balabhadrasunie citavyuM ke, je darzana yuvatione kAmadevane ullAsanuM kAraNa rUpa thAya che evA mArA anarthakAraka manahara rUpane dhikkAra che. vaLI rAjamArganI aMdara bahAra rahelI dhanADhya lokonI ghaNuM putrIone paNa AvuM ja thaze to temane karmanA baMdhananuM kAraNa mAruM svarUpa thaI paDaze AvuM citavI balabhadra pelI strIne bALahatyA karatI aTakAvI bahAra cAlyA gayA. pachI temaNe abhigraha lIdhe ke, "AjathI keI zahera ke gAmamAM mAre praveza kare nahi. je AhAra na maLe te bahAra kASThanA bhArAvAlAe je bhAvathI prAzuka AhAra Apaze te vaDe mArA sapanuM pAraNuM karIza. jo te nahIM maLe te kamane khapAvanArUM bIju mAsakSamaNuM karIza." A abhigraha laI balabhadra taMgika parvata upara AvyA. tyAM rahI kASThanA
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 363 bhArAvAlA kaThIyArA lAkoe zraddhAthI ApelA AhAra vadhu e maiTA manavAlA balabhadra pAraNuM karavA lAgyA. eka vakhate te bhadrika leAkeAe nagaramAM jaI rAjAne khabara ApyA ke, 'koI svarUpavAna muni tamArA parvata upara AvI rahyA che. te udAra svarUpavAlA muni tyAM rahIne tIvra tapasyA kare che.' te khakhara sAMbhaLI rAjAe ciMtavyuM ke, A ugra tapavAlA sAdhu rakhene mArU rAjya laI le.'AvuM ciMtavI te rAjA sainya sAthe taiyAra thaI balabhadrane haNavA Avyo. tyAre pelA siddhA dhruve tyAM lAkho siMha vidhurvI dIdhA, tethI rAjAe te parvatane ghaNA bhayaMkara joce. pachI rAjA senA sAthe AvI tenA caraNamAM namI paDyo. eTale siddhArthe te rAjAne pUrvanI vAto karI samajAvyeA. te pachI rAjA medha pAmI peAtAnA nagaramAM pALe gayA tyArathI baladevasuni narasiMhamuninA nAmathI vikhyAta thayA hatA. te tuMgikA parvata upara balabhadra munie evI tapasyA karavA mAMDI ke, jenI amRta jevI vANIthI vyAghra vigere pazue paNa Ahata dhane pALavA lAgyA. koI aNuvratadhArI thayA. kAI samyakatvane prApta karanArA thayA, koi bhAgyayeAge mAMsAhArathI nivRtta thayA, koI vairAgyanA ragathI rAtribhAjananA tyAga karanArA thayA, kAie brahmacaya lIdhuM, ane kAie parastrInA tyAga karyo. tee tiyaca chatAM paNa te alabhadra muninI vANIrUpa amRtanu pAna karatAM ane temanA darzana karatAM hatAM. vinIta ziSyAnI jema temanu paDakhu cheADatA na hatAM. temAMthI kei eka
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 mRga pUrvabhavanA saMbaMdhathI balabhadra munine ati bhakta banI gaye ane tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM hatuM. jyAre munine pAraNAne divasa Ave tyAre te mRga badhA vanamAM bhamI kaThIArA lekee karelI prAsuka rasavatInI tapAsa karI pUchaDuM halAvavAnI saMjJAthI munine jaNAvate hatA. muni tenI saMjJA jANuM pArAguM karavAne mATe vaheravA jatA. jyAre muni vaheravAne cAlatA tyAre te mRga zraddhALu zrAvakanI jema parama harSa pAmI muninI AgaLa cAlI temane mArga batAvato hato. A pramANe karatAM te ghaNe kALa cAlyo gayo. eka vakhate rathakAra ke kASTha levAne mATe te parvata upara AvyA. temAMthI keTalAka kASTha kApavA lAgyA ane keTalAka rasoI karavA lAgyA. te vakhate pile mRga pharate pharate tyAM Avyo. te rasoI thatI jaI tarata balabhadra muni pAse AvyA ane teNe pitAnI saMjJA karI munine jaNAvyuM. pachI muni dhyAnamukta thaI IyapathikI zodhatA tyAM AvyA. pilA rathakAro rasoInI sarva sAmagrI taiyAra karI bhajana levA taiyAra thatA hatA, temaNe jaMgama kalpavRkSa jevA te skurAyamAna kAyAvAlA munine joyA. jenI AgaLa mRga cAle che evA munIzvarane barAbara vakhate AvelA joI teo manamAM atyaMta khuzI thaI gayA. temAM je rathakArano svAmI hatuM, te beThe thaI aMjali jeDI mastakathI namana karata temanI sanmukha AvyuM. teNe manamAM ciMtavyuM, ahA ! A muninI chabI kevI che? mahAna upazama ke che? jANe
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 365 zarada RtunA caMdranuM bIju pratibiMba hoya tevuM kevuM suMdara mukha che? Aje mAre janma saphaLa thaye. Aje mArAM netroe phaLa prApta karyuM, aho ! Aje mArA sukRtane ullAsa ! Aje mAruM zuM zubha thaze ? A bhajananI veLA che, bhojana paNa taiyAra che. prAye karIne kalpavRkSa jevA A keI gya atithi prApta thayA che. A pramANe ciMtavI te rathakArapati mukhane prakulita karate potAnA hAthamAM sarva bhejana laI muninI AgaLa Avyo. prAsuka, zuddha ane eSaNIya evuM te bhejana tathA dAtAno nirmaLa bhAva vicArI munie yogyatA pramANe bhejana vaherI lIdhuM. pele mRga pitAnuM pUchaDuM pheravavA lAge ane te baMnene joI UMcuM mukha karI ciMtavavA lAgyuM ke, "ahA ! A rathakAranA svAmIne dhanya che ke jeNe yAnapAtranA jevuM AvuM uttama pAtra prApta karyuM. A bhajananI veLA, AvuM ati suMdara bhejana ane mAsakSamaNunA pAraNAvAlA A muni teonuM citta, vitta ane nirmaLa pAtra AvA tripuTIne vega prAya karIne manuSyane durlabha che. huM ke nirbhAgI ke jene A tripuTIne ega nathI. tiyacapaNathI dUSita thayela huM dAna ApavAne ane tapa karavAne paNa zaktimAna nathI. pele rathakAra, muni ane mRga e traNe A pramANe nirmala mane citavatA hatA, tevAmAM vRkSone ukheDI nAkhe te pavana caDI AvyuM. pavananA vegathI ardha chedeluM kaI vRkSa te traNenI upara paDyuM. teo traNe mRtyu pAmI brahmakamAM mahartika devatA thayA. tyAM pakvottara vimAnanI aMdara jANe
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 tejanA rAzi hAya, ane jANe mUrtimAna puNyanA samUha hoya tema svarganA AbhUSaNa rUpa thaIne rahyA. alabhadra sA va sudhI ati nirmaLa vrata pALI devapaNAne prApta thayA. tyAM teNe avadhijJAna rUpa cakSuthI joyuM te trIjI nArakImAM adhama daivatArUpa paramAdhArmiko vaDe ati niyapaNe marAtA kRSNe jovAmAM AvyA. pachI te vaikriya zarIra vaDe kRSNanI pAse AvyA. snehathI mAha pAmelA alabhadre tyAM tevI avasthAmAM kRSNane joyA. kRSNane joI khalabhadra khelyA, 'huM tamArA bhAI balabhadra chuM. cirakAla vrata pALIne brahmaleAkamAM devatA thayA chuM. huM ahIM tamane maLavA Avyo chuM. kahe huM zuM karU ? kRSNa khelyA, bhAI, mane ahIMthI khecI le. A paramAdhArmikoe karelI tathA kSetra ja vedanA sahana karavAne huM azakta chuM, kAraNa ke, huM pUrva bhave sukhI hatA.' kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI te baLavAna devatAe peAtAnA e bhujAthI tene levA mAMDyA, tevAmAM te te pArAnI peThe verAine pRthvI upara paDI gayA. pachI pharIvAra gADha yatraNApUrvaka temane e bhujAmAM levA mAMDyA, te te galatkRSTInI jema ulaTI atyaMta vyathA pAmyA. eTale teNe kahyuM, bhAI, ema karaze nahi. tame hAthe mane pakaDA che, tethI je duHsahu pIDA thAya che, te huM sahana karI zakatA nathI. meM have jANyuM che ke, mArUM karmAM mAre ja sahana karavuM. zrI neminAtha prabhue je kahyuM che, te zuM anyathA thAya ?' balabhadre kahyuM, 'hu balavAna chuM paNa ka`thI yaMtrita evA tamane laI zakatA nathI. jo tamArI icchA hoya te huM tamArI pAse ubhuM rahyuM," kRSNe kahyuM,
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 bhAI, tame nirarthaka pAse raheze, tethI zuM thavAnuM? tame chatAM paNa mAre dusaha vedanA sahana karavAnI ahiM ja che. suvarNa, rUpuM, ratna ane gRhane bhAga vaheMcI levAya che, paNa kaI svajananI vedanAno bhAga laI zakatuM nathI. mArI dvArikA nagarIne dAha thavAthI ane AvI avasthA vaDe mAruM mRtyu thavAthI mArA zatruone harSa ane mArA suhadone zaka thayele che; tethI zaMkha, caka ane gadAne dhAraNa karanArI, zAM dhanuSyavAlI, pILA pItAMbaravAlI, AbhUSaNathI yukta, garUDanA vAhanavAlI, lakSmI sahita ane suvarNa tathA ratnanA vimAnamAM rahelI mArI caMdanayukta mUrti mArA mitrone ane zatruone tame batAvaje. temaja nIla vastrane dhAraNa karanArI, dhIra, tAladhvajanA cihnathI mane hara ane pRthvIne vidAravAne ugra hAthavAlI tamArI pavitra mUrtine mArI mUrtinI pAse rahelI batAvaje. A pramANe deza deze ane zahere zahere karaje eTale ApaNe sarve anazvara che ema lokone pratIti thAya. jagatamAM uttama purUSe vipatti ane saMpattimAM samabhAva rAkhavo joIe. premane vaza thayelA balarAme te vAta kabula karI bharatabhUmimAM AvI vimAnanI samRddhi batAvI deze deza, zahere zahera ane gAme gAma lekone kahyuM ke, he leke sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. A sRSTi amee banAvI che ane tene saMhAra paNa ame karIzuM. dvArikA nagarI paNa ame racI ane ame saMhAra karI che. ame IcchAthI svarga tathA pRthvI upara jaIe chIe ane IcchAthI AvIe chIe. ame parataMtra nathI. A pRthvI upara amArA sivAya
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 Ajo kAI karyAM nathI, amane pUjanArane svaga ApanArA chIe ane apUjanArane duHkha ApIe chIe. pAMcajanya vigerethI vibhUSita evI amArI pratimA karI puSpAdika sarvAM upakarathI (sAmagrIthI) pUjA karo.' balabhadranI A vANI sAMbhaLI sava leAkeAe tema kyuM ane te rAma kRSNanI pratimA ane pUjA sa` ThekANe pravartI temanI pratimAnuM pUjana karanArA leAkeAne khaladeva devatAe mATI samRddhi ApI, tethI badhA leka viSNu bhakta thayA. ane divase divase jagatamAM peAtAnI meLe ja mithyAtva vadhavA lAgyuM. AkaDAnA vRkSane keAI vAvatuM nathI, te pAtAnI meLe ja uge che, A pramANe ceAnA karI baladeva harSoMthI peAtAnA devalAkamAM gayA ane te cAritra rUpI vRkSanuM puSpa hAya tevuM nioMdha sukha bhAgavavA lAgyA. A tarapha pelA jarAkumAra pAMDavAnI nagarImAM gayA. tyAM sabhAmAM beThelA dharmAMputra yudhiSThiranI pAse jaI te rUdana karatA zAka karavA lAgyo. tene ati rUdana karatA joi dha putra yudhiSThire manamAM Akula vyAkula thaI ne pUchyuM, 'zuM thayuM che ? tuM kema rUve che ?" ema pUchI ghaNI mahenate vastrathI tenAM AMsu luchIne yudhiSThire tene svastha karyAM. pachI jarAkumAre mULathI vattAMta kahI saMbhaLAvyuM ane kRSNa iMdhANI tarIke Apela kaustubha ratna yudhiSThirane ApyuM. te kaustubha ratnane joI badhA pAMDavA zevihala thai bIjAne rAvarAvatA paraspara thayelA zAkathI ekI sAthe rAvA lAgyA. tatkAla temane mUrchA AvI gaI. kSaNavAre saMjJA prApta karI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 369 kRSNanA upakAraka guNone saMbhArI vilApa karavA lAgyA. evI rIte cirakAla vilApa karI, "A saMsAranI sthiti evI che, ema jANu sukRtI yudhiSThire kacchanI uttara kiyA karI. lokonAM vacanathI meTA kaSTa zekane nivRtta karI yudhiSThire jarAkumArane mATe utsava karI rAjya upara besADyo. A vakhate karUNAsAgara zrI nemi tIrthakare jJAna rUpa cakSuthI te pAMca pAMDavone dIkSA levAnI IcchAvAlA jANI cAra jJAnane dhAraNa karanAra, dhIra, ane pAMcaso sAdhuothI parivRta evA nAmathI ane pariNAmathI ghamaghoSa AcAryane tyAM mekalyA. AcAryane joI teo khuzI thayA. purUSAmAM uttama evA pAMce pAMDavoe meTA utsavathI te dharmaghoSa AcAryanI pAse dIkSA lIdhI. draupadIe paNa harSathI temanI sAthe dIkSA lIdhI, kAraNa ke, pativratAne e dharma che ke, te patine cheDatI nathI. teoe vividha abhigraha laI vrata pALavA mAMDayuM, ane gurUnI pAse abhyAsa karI teo dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA thayA. temAMthI bhImamunie evo abhigraha dhAraNa karyo ke, je kaI purUSa bhAlAnA agra bhAgathI AhAra Ape te ja mAre AhAra le, nahIM te upavAsa kare." A pramANe dRDha hadayavALA ane zubha buddhivALA bhImamunie abhigraha laI cha mAsa sudhI nirAhArapaNe tapasyA karI. jyAre te abhigraha pUrNa thayo eTale teNe pArANuM karyuM. evI rIte te pAMce pAMDa vratakarmamAM paNa zUravIra thayA.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 have zrI neminAtha prabhu aneka dezamAM vihAra karI peAtAnA nirvANunA avasara jANI raivataka-giranAra parvata upara AvyA. tyAM devatAoe mATI bhaktithI traNa killAthI prakAzamAna evuM temanuM chelluM samavasaraNa racyuM. A vakhate pAMca pAMDavAnA sAMbhaLavAmAM Avyu ke, zrI neminAtha prabhu giranAra upara AvyA che, eTale tee temane vAMDhavAne utsuka manavAlA thayA. pachI gurUnI rajA mAgI eTale gurUe AjJA ApI. tethI hRdayamAM harSa pAmatAM te pAMce pAMDava munie mAsakSamaNunA pAraNAvAlA zrI neminAtha prabhune vaMdana karavA cAlyA. ghaNA dezone, zaherAne ane gAmAne chADatA cheDatA teo saurASTra dezanuM AbhUSaNa rUpa evAM hastapa nagaramAM AvyA. A nagarathI vatagiri khAra ceAjana che tethI neminAthane vaMdanA karI ApaNe mAsakSamaNanuM pAraNa' karIe,' evuM ciMtavI te mahAzayeA kAyAtsaga karI te nagaramAM rAtri vAsa rahyA. prAtaHkALe jevAmAM tee u thI cAlavAne upakrama karatA hatA, tevAmAM leAkeAnA mukhathI sAMbhaLyu ke, ASADha mAsanI zukala aSTamIe caMdra citrA nakSatramAM AvatAM zrI neminAtha prabhu raivatAcala paryaMta upara nirvANu pAmI gayA.' A khabara sAMbhaLI jemane gADha duHkha utpanna thayuM che, evA te pAMDava munie AhAra karyAM vagara tyAMthI cAlI nIkaLyA ane siddhAcalamAM AvyA. tyAM zrI rUSabhadevane praNAma karI temaNe anazana vrata grahaNa karyuM. pachI kevalajJAna prApta karI teo mahAnada pada-mAkSane prApta thayA.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRSNanI ATha paTTarANIo, neminAthanA baMdhuo ane rAjImatI vigere uttama kevalajJAnane prApta thayA. zrI zivAdevanA putra neminAtha prabhu mekSe gayA pachI pradyumna muni zAMba vigere kumArathI parivRta thaI rahetA hatA. kRpAdhArI, kSamApAtra ane meTA manavAlA pradyumna muni mAsakSamaNa, ardhamAsakSamaNa, vigere ghaNuM tapa karatA hatA. chevaTe ghAti karmane kSaya thavAthI temane ujavala kevalajJAna prApta thayuM. kAraNa ke, tapasyA karyA vinA koI paNa kevalajJAna pAmatuM nathI. zAMba vigere munioe paNa tevI rIte uttala kevalajJAna prApta karyuM. mekSanA sAdhanane te eka ja mArga che. pradyumna munie kevalajJAna prApta karI pRthvI para vihAra karI amRta jevI madhura vANathI bhavya prANIone bodha karyo hato. saddabuddhivAlA te pradyumna muni jANe pRthvI upara jiteMdranA dharmanuM bIja vAvavAnI IcchA dharAvatA hoya, tema teoe Arya tathA anArya dezomAM paNa cirakAla vihAra kaye. kAraNa ke, sUryanI jema sAdhunI gati (gamana) parepakArane athe ja che, tema meghanI jema sAdhune paNa eka varSaNa thAya che. municaryAthI vihAra karatA muni pitAnuM zeSa AyuSya mAnI tIrthomAM uttama tIrtha evA zatruMjayagiri upara AvyA. tyAM zuddha buddhivAlA ane mahAna samAdhivAlA pradyumna munie aneka yationI sAthe anazana karyuM. zukaladhyAnane thatA te munie AyuSa vigere cAra karmanuM * megha ge eTale jaLanI vRSTi kare che ane sAdhu ge eTale vANanI vRSTi kare che.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 unmelana karyuM. ema AThe karmathI mukta thaI mahAnaMda padamokSa padane prApta thayA. bIjA zAMba vigere munio paNa evI rIte mokSe gayA. sarva sAdhuonI paNa te ja uttama gati cha. A pramANe magadha dezanA svAmI zreNIka rAjA amRta rasanA jevuM pradyumana kumAranuM caritra chelA tIrthakara zrI mahAvIra prabhunA dAMtarUpI hiMsane dhAraNa karanArA mukhakamalamAMthI sAMbhaLI atyaMta harSa pAmyA ane nirmala darzanavALA zreNika rAjA sukRta karmamAM vizeSa AdaravALA thayA. pachI mahaddhivAlA ane moTI buddhivAlA te rAjA bhagavaMtanA caraNayugalane praNAma karI pitAnA sthAnamAM gayA. iti zrI dillideze phattehapurastheH pAtasAhizrIakabaraiH zrI gurudarzanArthasamAhUta-bhaTTAraka zrI 5 zrIhIravijaya sUrIzvaraiH saha vihArakRtAM, svayaMkRtakRpArasakozagraMthazrAvaNaraMjitapAtasAhizrIakabarANAM, zrIhIravijaya sUrinAmnA kArita jIjIyAkaranivAraNasphuranmAnAnA~ tathA kAritaSaDamAsikajIvAbhayadAnapradhAnasphuranmAnAnAM, zrI jaMbudvIpaprajJapti sUtrasya prameyaratnamajuSAnAmabRhadavRttikRtAM, pAtasAhizrIakabaradApitopAdhyAyapadAnAM mahopAdhyAya zrI 5 sakalacandragaNiziSya mahopAdhyAya zrI 5 zrIzAMticandragaNInAM ziSyamukhyopAdhyAya zrIratnacandragaNiviracite zrI bhaktAmarastava-zrI kalyANamaMdirastava-zrI devaprabhostavazrIdharmastaSa-zrIRSabhacIrastava-kRpArasakoza-adhyAtma kalpadrumazrInaiSadhamahAkAvya raghuvaMzamahAkAvyavRtti-bhrAtRbhaginInAmanuje bhrAtari zrI pradhumnacarite mahAkAvye baladevadIkSAtapaHsAdhana
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 paMcamasvarga gamana pradyumna-zAMbAdikebalajJAnamuktigamanavarNano nAma sattAvAma: : ! 27 | . saMpUrNa / pradyumna caritaM mahAkAvyam / dillI dezamAM AvelA phatehapuramAM bAdazAha akabare gurUdarzana mATe lAvelA bhaTTAraka zrI hIravijya sUrinI sAthe vihAra karanArA, pite racelA kRpArasa keSa nAmanA graMthane saMbhaLAvavAthI jemaNe akabara bAdazAhane khuzI karelA che evA, hIravijaya sUrinA nAmathI jayAre baMdha karAvI jemaNe mAna meLaveluM evA, tathA duHkhI thatA jIne abhayadAna apAvI mAna meLavanArA, jabUdvIpa prajJapti sUtranI prameyaratna maMjuSA nAmanI bRhadravRti karanArA ane bAdazAha akabare jemane upAdhyAya pada ApeluM che evA mahepAdhyAya zrI zAMticaMdra gaNanA mukhya ziSya upAdhyAya zrI ratnacaMdra gaNue racelA ane zrI bhaktAmara stava, zrI kalyANa maMdirastava, zrI devaprastava, zrI dharmastava, zrI rUSabhavIrastava, kRpArasakeSa, adhyAtmakapaThumarUpa bhAIo ane niSadha mahAkAvya tathA raghuvaMza mahAkAvyanI vRttirUpa bahenonA anuja baMdhurUpa A pradyumnacaritra mahAkAvyane baladevanI dIkSA, tapa sAdhana ane pAMcamA devalekamAM gamana tathA pradyumna zAMba vigerene kevaLajJAna tathA mekSa gamanane varNana rUpa A sattarama sarga samApta thaye che.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti dvAdazAMgInA jANu, zrImAna tapAgaccha rUpI meTA vRkSanuM mULa rUpa ane saMsAra sAgaramAM vahANu rUpa evA zrIvIra prabhunA ziSya sudharmAM gaNadhara thayA. te gurUnI para'parAmAM sAdhunA kriyA mAne vikAsa karavAmAM sUryarUpa ane buddhithI bRhaspatinI samAna evA Ana'vimalasUri thayA. temanI pATa rUpI AkAzamAM sUrya` samAna zrI vijayadAnasUri thayA, jeo bhAgyanA nidhAna, guNu gaNanA sthAna rUpa ane kriyAnA pAtra hatA. temanI pATanA AbhUSaNa rUpa zrI hIravijayasUri thayA, jemanI rAjAenA samUhanA namelA ratna mugaTothI pUjA thatI hatI. temanA ziSya ratna zrI vijayasenasUri thayA, jee labdhionA mahAna samudrarUpa, zamarasanu pAtra ane jagatamAM vikhyAta thayA hatA. temanI pATarUpa vaMzanA nhaNe muktANu hrAya, tevA tejasvIpaNAdikaguNavAlA zrI vijayadevasUri thayA. te guNavAna sUrie tapAgaccha upara sArU zAsana pravRttALyuM hatuM. je peAtAnA saubhAgya guNa ane zIla guNanA yogathI ja busvAmInu smaraNa karAve che, evA zrI vijayadevagurU jaya pAme. zrI Ana'vimala gurUnA ziSya zrI sahajakuzalajI vidvAna thayA. tee siddhAMtarUpa suvarNanI kasoTIrUpa ane uttama guNAnA samUhathI yukta thayA. temanA mukhya ziSya vAcakazreSTha zrI salacaMdra nAme thayA hatA. jeenI vANIne amRtanI jema pAna karI bhayajaneA pramAda pAme che, te
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ma guNapAtra gurUnA ghaNA ziSyeAmAM mukhya ane pravINa kamala samAna mukhavAlA varavAcakedra zrI zAMtica'dra thayA. teo zrI jamUdrIpa prajJaptirUpa sUryakAMta maNimAM sUryarUpa, akabara AdaeNzAhanI sabhAmAM mAna meLavanArA ane zrI jaina pravacananI prabhAvanA karavAnI vidhimAM vRkSa evA thayA. teo vidyAnA dAnathI ghaNA ziSyAne atizaya pUjya thayA hatA. guNunA sAgara rUpa evA te gurUnA prasAda meLavI vinIta ziSyAnI prAthanAthI vAcaka zrI ratnacaMdre A caritra raceluM che. vidvAnoe mAre viSe kRpA karI zeAdhavuM, zeAdhIne nirdoSa karI vAMcavuM, bIjAnA upakArane mATe sArI rIte lakhavuM ane ziSyAdikane pAThana karAvI tenuM parizIlana karavuM. saMvata 1674 nA varSa Azvina mAsamAM vijyAdazamI ane caMdravAre vAcakavara zrI ratnacaMdra 3569 zrlAka ane 16 akSara adhika pramANuvAlA saMskRta padya rUpe A graMtha racele che. samApto'yaM graMthaH
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376. pANInA eka TIpAmAM haratA-kratA chavA siMdha padArtha vijJAna " nAmanuM pustaka alhAbAda gavanamenTa presamAM chapAyalu' che, jemAM kepTana skAsa e sUkSmadarzaka yaMtrathI eka pANInA TIpAmAM 36450 jIvA hAlatA cAlatA joyA tenu A citra che.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ aprApya aprApya aprApya paM. dharma. azoka granthamAlA taraphathI chapAyela * pustakonI yAdI zrI malaya suMdarI zrI azoka gIta maMjarI zrI paMca pratikramaNa sUtra zrI vidhisahita pauSadha vidhi zrI tapArana mahodadhi dharmajIvanajyota zrI dharma azAka svAdhyAya citAmaNI zrI nUtana stavanAvalI zrI pUjA saMgraha zrI kalpasUtra khImazAhI pratAkAra zrI pradyumana caritra aprApya amA amAca aprAya aprApya A 31=0 0 19=0 0 epa --: prAptisthAna :mAstara ramaNIkalAla trIkamalAla che. jhaverIvADa, jI. mahesANA. (u. gu.) pATaNa, Savasara acomasaco