Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ GUJARATI KAHEVAT SANGRAHA : OR A COLI.F.CTION OF GUJARATI PROVERBS BY The Late) ASHARAM DALICHAND SHAH SECOND EDITION 2000 COPIES A. D. 1923 Samvat 1979 Price Rs. Four Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ All Rights Reserved. Printed by Manilal Itcharam Desai at THE GUJARATI PRINTING PRESS, No. 8, SASSOON BUILDINGS, CIRCLE, FORT, BOMBAY. Published by Mulchand Asharam Shah, OUTSIDE PANCH KUWA GATE, NEAR MADHAV BAG, AHMEDABAD. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI kahevata saMgraha prAcIna doharAo, sAmIo ItyAdi tathA kartA sva. AzArAma dalIcaMda zAha bIjI AvRtti prata 2070 vikrama saMvata 1979 sane 1927 kImata rUpiyA cAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustakanA sarva haka kattAe svAdhIna rAkhyA che. sAsuna bilDiMga, sarkala, kaTa, muMbaI gujarAtI" prinTiMga presamAM maNilAla IcchArAma dezAie chApyuM. prakaTakatI mULacaMda AzArAma zAha, pAMca kuvA daravAjA bahAra, mAdhavabAga pAse amadAvAda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ --mAya|1 dIcaMda janma vi. saM. 1898 mahAzivarAtrI, (tA0 8-2-1942) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat avasAna vi. saM. 1977 phAlguna vada 3. (tA. 26-3-1921) www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNupatrikA akhaMDa prauDhapratApI vaDavAsI mahArAjA ThAkora sAheba zrImAna ravAjI sAheba, saMsthAna merI. je zrImAna mahArAjAzrIe vikrama saMvata 1884nA zrAvaNa zukala pakSanI aSTamIne divase mayUrapurI(morabI)mAM janma lIdhe, vikrama saMvata 1902 mAM pUjya pitA mahArAja ThAkora sAheba zrI pRthirAjajIno svargavAsa thavAthI rAjyane bhAra potAnA zirapara lIdhe, ane evA prakAranuM rAjyanIti paNuM tathA kAryakuzaLatA darzAvyAM ke, ejansInA amaladAre, bhAyAto ane prajAjano saMtoSa pAmyA. rAjyanI AbAdI vadhArI, AmadAnI vadhArI, rAjyavaibhava vadhAryo, revanyu khAtuM sudhAryuM, yitane vAjabI nyAya maLe evAM dhoraNe bAMdhyAM, ane lokonA jAnamAlanuM rakSaNa evuM uttama prakAranuM karyuM ke, morabI vepAranuM meTuM mathaka thayuM, A AbAdInA pariNAme rAjayanI tIjorI paNa tara thaI rAjA e prajAnA mAtApitA che, ema mAnIne prajA para prIti dharAvanArAo, prajAnA kalyANamAM sarvadA prasanna rahenArA, evA sarva zubha guNasaMpanna mahArAjAzrInI sevA bajAvavAnI mane taka maLI. zrImAna mahArAjAzrInI mArA para karUNadaSTi hatI, e kRpA karUNadaSTi vaDe karIne niraMtara mArI saMbhALa letA. pitAzrInI peThe bhAva rAkhatA. evA zrImAn mahArAjazrIne vikrama saMvata 1926 nA mAhA zukala pakSamAM vaikuMThavAsa thayA chatAM e upakAranuM smaraNa haju sudhI jevuM ne tevuM rahyuM che ne mArI jIMdagI sudhI kAyama raheze. e saghaLA AbhAranA yatkiMcita smaraNa mATe A ladhu pustaka e pratApI vaikuMThavAsI mahArAjAzrI ThAkora sAheba zrI ravAjI sAhebane premapUrvaka arpaNa karIne AnaMda pAmuM chuM. zrIparamAtmA vaikuMThavAsI mahArAjAnA pavitra AtmAne zAMti Ape tathAstu. zAhapura amadAvAda, rA ii , vijayAdazamI saM. 1967. cha 008- 09-06-08-000000000000 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA (pahelI AvRtti) kahevata eTale DahApaNavALA manuSyanAM vacanabANa" (harbarTa) duniyAnI dareka bhASAmAM vadhAre ochI kahevata eTale UkhANuM hoya che, ane kahevatonA artha judA judA vidvAna ane anubhavI lekhakoe judA jUdA kIdhA che te chatAM temAMthI sAmAnya artha to ekano eka ja nikaLe che. kahevata eTale zuM? javAba eTalo ja che ke "paraMparAthI lekamAM kahevAtAM bodharUpa, dRSTAMtarUpa vAkyo ke vacano." - dareka bhASAmAM lakhANanI zarUAta vahetI thaI te pahelAMthI ja prajAno anubhava ane DahApaNu kahevato tArA bahAra paDyAM che. e kahevarUpI DahApaNuM eka mANasane maheDethI bIjA mANasane heDe eka jamAnAthI bIjA jamAnAmAM vArasA tarIke utaratuM AveluM che. rItabhAte, AcAra, vicAra, dharmazraddhA, vahema ane nItirIti upara te prajAnI kahevata prakAza pADe che. prajAnI upara je cIje vadhAre asara kIdhI hoya che, te kahevata mAraphate prakaTa thAya che. nahi lakhelA kAnune ane pATho tarIke ghaNAka upayogI hunnaraudyoganI cAvIo tarIke kahevate eka moDethI bIje cheDe ane eka jamAnAthI 1 kahevAno artha yupIana vidvAne ApaNane nIce pramANe samajAve che "tatvajJAnanA khaMDeremAMthI cuMTI kahADelA kakaDAo, bacAvelA cosalAMo. (erisToTala) "prAcIna vakhatanA TuMkAM vacano aMdagImAM vaparAyelAM te kahevata. (egrIphalA) "DahApaNanA kaDakA." (lorDa DajharAyelI) "lAMbA DahApaNamAMthI kheMcI kADhelA TuMkA vAkya." (saravenTIsa) "lekethI vAraMvAra belAtAM TuMkAM vALe." (DekaTara jonasana). "kartA vagaranA vAkyo ArcabIzapa nainya) "lokeAnI vANI." (heva) "vicAranA tatvanuM AkaruM vacana." (Tapura) eka mANasanI samayasUcaktA ane ghaNAnuM DahApaNu." (emarsana) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bIjA jamAnAmAM utaravA lAgI tethI ApaNe mAnIzuM ke kahevata eTale mANasAI svabhAva ane duniyAI DahApaNane sIkko che, ane je sIkko prajA ekamate jamAnAnA jamAnA sudhI svIkAre che te ja kahevata kahevAya. lokamata ne lakapasaMdagIvALAM vacano ja kahevata gaNAya che. je vacane lokone maheDethI bolAIcavAIne prajAmAMthI pasAra thayAM nathI te vacane kahevata tarIke gaNuya ja nahi. kahevato e prajAno sIkko athavA thApaNa che ane e thApaNu pustakanA AkAramAM navI prajAne mATe jALavI rAkhavI e eka lAbhakArI kAma che. kahevatane upayoga keLavAyelA varga karatAM vagara keLavAyelAM mANaso vizeSa kare che, ema duniyAmAM jAhera thayuM che, ane tethI A TuMkAM AkAramAM samAyeluM je UMDuM DahApaNa eka prajAnA sAmAnya DahApaNanI cAvIkuMcI gaNI zakAya te DahApaNu junA lokonA anubhavanuM sattva che. e navI prajAnA upayoga mATe saMgraha karI rAkhavAnI AvazyakatA che. duniyAnI dareka bhASAmAM thoDI vadhAre kahevato cAle che ne tene vaparAsa cAlato Ave che, paNa e saghaLI bhASAo karatAM speniza bhASAmAM kahevata bhaMDaLa vizeSa che, ane teno upayoga paNa bIjI prajA karatAM e loko vadhAre kare che. je prajA AnaMdI, utsAhI ane anubhavamAM AgaLa vadhelI hoya che, te prajAmAM kahevate vadhAre janma le che ne vadhAre upayogamAM Ave che. kahevata e mANasAI DahApaNane namuno che, ane e DahApaNane namune aneka bhUlacUkanI ApaNane cetavaNI Ape che, ane tethI kahevatane lakSapUrvaka abhyAsa karavAmAM Ave te A saMsAramAM saMpUrNa sukha bharelI jaMdagI bhogavavAne manuSya zaktivAna thaI zake emAM kAMI saMdeha nathI, kAraNa ke manuSyanI jIMdagImAM kema vartavuM, pArakAonA saMbaMdhamAM kevI rIte tapAsI sAvacetI rAkhIne cAlavuM, te ApaNane kahevato ja zikhave che. mANasanI jIMdagImAM uThatA tarehavAra savAlo ane muzkelIo zAMta karavA mATe navInavI sUcanAo, zikhAmaNo tathA sAvacetInA dhaDAe, ApaNane kahevata pUrA pADe che. kahevatonI khUbI ke jethI ApaNuM mana upara vAraMvAra ane uMDI asara thAya che, te teonI aMdara samAyeluM DahApaNa che. AvuM DahApaNa je bhASA vizeSa dharAve te bhASA bhAgyazALI hovI joIe, ane AvI bhASAne upayoga karavAne bIjA zIkhe tema e keLavAyelo varga kare te te bezaka vadhAre khIlI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA Disrael says: "Proverbs embrace the wide sphere of human existence, they take all the colours of life, they are often exquisite strokes of genius, they delight by their airy sarcasm or their caustic satire, the luxuriance of their humour, the playfulness of their turn and even the elegance of their imagery, and the tenderness of their sentiment. They give a deep insight into domestic life and open for us the heart of man, in the various states which he may occupy. A frequent review of proverbs should enter into our readings; and although they are no longer the ornaments of conversations, they have not ceased to be the treasures of thoughts." kahevato e manuSyanuM astitva bahALA bhAgamAM darzAve che. chaMdagInA jUdA jUdA saghaLA raMga te grahaNa kare che. kahevata e akkalanA sarvottama TakArA che, eja temanI havAI niMdA athavA tiraskArathI AnaMda Ape che. emAM rahelI ramUjanI vipulatAthI tathA temanA sAranA maroDathI ramatagamata thAya che, tenI banAvaTanI zreSThatAne lIdhe tathA temAM rahelAM satvanI naramAzane lIdhe paNa AnaMda Ape che. kahevata gharasaMsArane vyavahAranuM UMDuM jJAna Ape che ane mANaso jaMdagAnInI judI judI sthiti bhogave che te sarvemAM mANasanuM aMtaHkaraNa ApaNe mATe khulluM kare che. kahevatanuM vAraMvAra avalokana ApaNuM vAMcanamAM AvavuM ja joIe, ane vAtacItano zaNagAra e have kahevata tarIke nathI, te paNa vicArane khajAne te che, che ne cheja, lerDa DijharAyalI ApaNI gujarAtI bhASAmAM kahevatane laMDaLa bIjI bhASAonI mAphaka sAra bhareluM che, ane e kahevatane ahIMtahIM chinnabhinna thayele verAI paDelA khajAnAno je saMgraha karavAmAM Ave to prajAne AzirvAda rUpa thaI paDyA vinA raheja nahi.. gujarAtI bhASAmAM Aja sudhImAM kahevatonA nAnA moTA saMgraha pustakanA AkAramAM pragaTa thayA che, te chatAM haju ghaNI kahevato janasamUhane maheDe bolAya che; ne te aprasiddha rahI gayelI jaNAya che. janasamUhane maheDe rahelI evI kahevata che kharo utsAha, kharI khaMtathI ekaThI karavAmAM 1 havAI=havAnA jevI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prastAvanA Ave to gujarAtI bhASAmAM kahevatane bezaka vadhAro thAya ane e vadhAre saune navI prajAne AzirvAda rU5) upayegI thaI paDe, emAM kazo zaka nathI. evA IrAdAthI A nAno saMgraha bahAra pADavAmAM Avyo che. kahevatonI kiMmata vidvAna ane lekhaka mANaso ja jANe che. kahevata e vidvAna mANasanA maheDAmAMthI nIkaLelAM vacanabANa che. e vacanabANa je manuSyanA hadayamAM vAge che, tene asara kare che. ane tethI bhASAmAM tathA lakhANamAM kahevato bahu bahu kAma kare che. kahevata vagaranI bhASA rasakasa vagaranI, lukhI lAge che. kahevatathI bhASaNo ne lakhANe jhamakadAra, rasadAra lAge che. "haiovela" kahe che ke, "ApaNe lekavANune devavANuM kahIe chIe, tyAre kahevato eka lekavANuM vagara bIjuM zuM che? te pahelavahelI ghaDAI ane pachI lokonI pasaMdagIthI vAtacItamAM phelANuM, tethI tenA vajana ane vadhArAmAM zreSThatA hevI joIe. ArabI kahevata che ke, "jema namaka vagaranuM bhojana lakhuM tema kahevata vagaranI bhASA lukhI" e yathArtha che. namaka vagaranuM bhajana phIkuM lAge che, tema kahevata vagaranAM bhASaNo ane lakhANe zikAM nirasa lAge che. game evuM bhejana hoya, paNa namaka vagara svAdadAra lAgatuM nathI, tema game evuM sundara ane alaMkArayukta lakhANa tathA bhASaNa kahevata vagara jhamakadAra lAgatAM nathI. tethI karIne kahevatonA abhyAsanI bahuja AvazyakatA che. kahevatane abhyAsa pasaMda karavA lAyaka ane upayogI che. mANasAI anubhava ane avalokananI koI paNa zAkhA evI nahi hoya ke je kahevatamAMthI bAkI rahI haze. ApaNe AgaLa joI gayA chIe ke kahevato e vidvAna puruSone anubhava ane DahApaNano siddhAMtasAra che, ane e siddhAMtasAra manuSya mAtrane bahuja asara kare che. anubhavIonA anubhavathI siddha thayelAM e vacane che. e vacane lAMbA vakhatanA paripakava vicAra anubhavano sAra mAtra che, ane te kadApi asatya heta nathI. te batAvavAne keTalAMka sAdhAraNa kahevAno matalaba ApaNe ukelI zuM bAra keSei bolI badale, tarUvara badale zAkhA; jAte dADe keza badale, lakhaNu na badale lAkhA. bAra ke bhASA badale te keTale daraje satya che tenI ApaNe tapAsa karIzuM. kAThiyAvADa ilAkAmAM gohilavADa, hAlAra, jhAlAvADa ane soraTha evA prAMti AvelA che. hAlAra prAMtamAMthI "La" akSarane hAMkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA mUkavAmAM Avyo che. baLA ne badale e loko "ra" akSara vApare che, jemake vArI, gerI, kArU, pIruM, gAra, karasIo vigere. pachI e prAMtamAM jAmanagaramAM "za"ne ThekANe "sa" vaparAya che. jemake, "zuMne ThekANe "zuM" jaIne badale jaIzuM; "AvIzuM" ne ThekANe "AvIzuM." gujarAtamAM kahaDI, kahADavuM, kahevAya che, ne e prAMtamAM kadI, kADhavuM ityAdi vaparAya che. jhAlAvADamAM ka, kha, ga, gha kuTAI gayA che. A akSarane badale keTalAka ThekANe ca, cha, ja vaparAya che; jemake, "phIke" ne badale "cake," kAkI" ne badale "cAcI," kyAM" ne badale baccAM" "khIcaDI" ThekANe "chIsaDI" "khIMTIne badale "chIMTI;" "dhI" ne ThekANe "jhI." gohilavADamAM ca, cha ne badale "sa" belAya che; jemake, cAha ne ThekANe "sAha" "jeTalI" ne ThekANe "soTalI;" "cAra" ne ThekANe "sAra" vigere. soraThamAM "huM" ne badale "cha" vaparAya che; jemake, "jAye" che,"Ave che;" "mane" ThekANe "ha" lakhAyalAya che. surata tarapha paNa "za" ne ThekANe "sa" bolAya che; vakhate "huM" chIene badale che: "ca" vaparAya che, jemake, "Aveca" "jAyeca" khAca." vaLI bhUtakALane pratyaya yA vigere te AMhInI mAphaka kriyApadane cheDe nahi melatAM vacce "ca" mUke che; jemake, "AyavA "lAyavA" oyelA." vaLI keTalAMka vAkyo vicitra rIte belAya che; jemake elahA te mArI lAkhahA." temaja vaDodarA ane cotara bhaNI paNa keTalAka zabdomAM taphAvata paDe che. carotara tarapha "gAmane badale "goma" "Ie ThekANe e, jemake, "pIpaLAne ThekANe paLe," "lImaDAne ThekANe "lemaDe" matalaba ke "bAra koSe bhASA badale e kahevata upalAM daSTAMtathI yathArtha kare che. lakhaNa na badale lAkhA" e paNa satya ja che. je Teva paDe che te TaLatI nathI. kUtarAnI pUchaDIne game teTalI vAra sudhI bhoyamAM dATa ke rAkhe, paNa pAMsarI na thatAM chUTI thAya ke vAMkI ne vAkI ja rahevAnI. "bhalAM bhavo nava vIsare, naguNuM nA've cita; kALI Una kamANasa, cahaDe na duje raMga." arthAta bhalA mANaso bhavabhava visare nahi ne naguNA eTale guNa vagaranAM mANase smaraNamAM paNa Ave nahiM; eTale tenI yAdI paNa na rahe. kALI Una, kamANasa eTale naThArAM manuSyone game tevo raMga cahaDAvIe, paNa tenA para bIje raMga caDe ja nahi; je raMga che tene te ja rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prastAvanA AvI rIte kahevAmAMthI aneka bedha maLI zake che. tIna janakA saMga na kIje, laMgaDa, buyaDa, kAnekA" laMgaDe, buca ne kAraNe e traNene saMga na kara. matalaba e traNeno saMga karavAnI jarUra paDe to tenAthI sAvaceta rahevuM, kAraNa ke temanAmAM kAMIka kapaTabhAva pAtharavAnI ne lokone chetaravAnI bIjA loke karatAM vizeSa kaLA heAya che. kahevata sAdhAraNa rIte belI javAnI nathI, paNa tene khAsa anu. bhava karavAno hoya che. anubhava abhyAsa vagarano thato nathI ane abhyAsa paNa uDANu yanathI karavAno che. bAkI arthane badale anartha paNa kahevatonA abhyAsa vagara ekalA gokhavAthI thAya che. "kANuA nara koka sAdhu, keka nirdhana tAlIA kahevata kahevAya che. teno artha e che ke, "jenA mAthAmAM TAla paDI hoya, te kAIka ja nirdhana hoya che." matalaba TAlavALo mANasa zrImaMta ja hoya. A kahevata sAmudrika vidyA pramANe jenA mAthAmAM svAbhAvika tAla hoya tene ja mATe che. te upara eka dRSTAMta che ke-- koI eka mANasane sAmudrika zAma jANanArAe kahyuM ke, "jenA pagamAM urdhva rekhA hoya, tenA nasIbamAM caDhavAne ghoDuM maLe." paNa te mANasa mUrkha hatA tethI sAmudrika zAstravettAnI kahevAnI matalaba te na samaje. te mANasanA pagamAM urva rekhA nahetI tethI teNe eka loDhAMne cIpiyo agnimAM lAlacoLa tapAvya ne pitAnA jamaNA pagamAM dabAvya ne urva rekhA sarakhI nizAnI kIdhI. mAMsa baLI javAthI keTalAka divasa sudhI tene bichAnAmAM rahevuM paDyuM ne aMte pagamAM kAyamanI khoDa AvI, tethI lAkaDAMnI gheDI vaDe cAlavAne vakhata Avyo. eka divasa tene pelo sAmudrika zAstravettA mArgamAM maLyo tene pelA mUkhAe kahyuM ke, "tame mane te divase kahetA hatA ke jenA pagamAM urva rekhA heya tene besavAne ghoDI maLe che, te mane kema na maLI? mArA pagamAM urdhva rekhA pADI che te juo.' zAstravettAe javAba dIdhe, "amAruM kahevuM kaI divasa asatya na ja kare; tamane paNa tamArI urva rekhAnuM phaLa maLyuM che. jevI tamArI urdhva rekhA tevuM tenuM phaLa. e svAbhAvika kharI urva rekhA heta to tamane kharI ghoDI besavAne mATe maLata; paNa tame tamArA pagamAM hastakRta urdhva rekhA pADI to tamane chaMdagI sudhI hastakRta lAkaDAnI ghaDI maLI che te laIne phare." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA 13 matalaba, kahevatane khare bhAvArtha jANyA vagara tene upayoga vyavahAramAM na mUkavo joIe. mArI jIMdagImAM huM kAThiyAvADamAM ghaNuM anubhavI mANasonA samAgamamAM Avelo hovAthI kahevato ane sAkhIo, duhAo ane rAphaDIA sAMbhaLavAmAM AvatA ane evA sAhityanI jijJAsAthI tathA mArA mitra khAna bahAdura bejanajI maheravAnajI DamarI tathA bIjA mitronI preraNAthI A nAnuM pustaka prakaTa karavAnuM banyuM che. | vAMcanAra joI zakaze ke ApaNuM gujarAtI bhASAmAM ahIMtahIM veraNuM cheraNa thaI paDelI kahevatane cuMTI kADhIne AvA AkAramAM goThavavI e kAma banatA prayAsathI karyuM che. dareka kahevata kAMIne kAMI kAraNasara janma le che, tethI tenuM mULa jANavAne daSTAMta hoya che, paNa jo e dareka kahevatanAM mULa UkelavAmAM Ave eTale tenAM dRSTAMta ApavAmAM Ave to pustaka bahu moTuM thaI paDe ne tethI phakta namunA tarIke kAI kaI kahevatane lagatA TuMkAmAM daSTAMte yogya sthaLe ApavAmAM AvyAM che. kahevatanI pAchaLa subhASita duhAo tathA evAM ja jANItA purUSonAM bodhadAyaka zikSArUpa vacane ApavAmAM AvyAM che te vAMcanArane upadeza rUpa thai paDaze. A pustaka gujarAtI bhASA jANanArane upayogI thaI paDaze te mane saMtoSa thaze. vijayAdazama 1967, 1 AzArAma dalIcaMda zAha zAhapura, amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI AvRtti sabaMdhe be bela A pustakanI pahelI AvRtti sane 1911 mAM prasiddha thayA bAda tenA saMbaMdhamAM je je abhiprAye darzAvavAmAM AvelA te lakSamAM rAkhI navI AvRtti bahAra pADatI vakhate temAM yogya sudhAro vadhAre karavAne hArA saddagata pUjyapitAe vicAra rAkhela. te uparAMta A pustakanA viSayamAM pite eTale rasa letA ke pitAnI vRddhAvasthA chatAM temAM bane teTaluM vadhAre karavAne temano parizrama cAluja hatuM. tene pariNAme ghaNI navI kahevata, prAstAvika doharA ane kaI kaI sthaLe kahevatane lagatI navI vAto umeratA gayA. A kAma pate ghaNuM AnaMda ane AgrahathI karatA te temanA paricayamAM AvanArAo sArI rIte jANe che. saMvata 1977 nI phAguna vada 3 tA. 26-3-1921 ne zanivAre temanuM avasAna thayuM tyAra pahelAM upara jaNAvyA pramANe bIjI AvRttine sArU pitAne hAthe lakhelA sudhArA vadhArA badhA taiyAra hatA. emanI hayAtImAM A pustakanI bIjI AvRtti prasiddha thaI zakI hota te emane pitAne ghaNe saMtoSa thaye hota, eTaluM ja nahI paNa chapAvavAnuM kAma emanI potAnI najara AgaLa thavAno lAbha paNa maLI zakata, paNa daivayoge te banI zakyuM nahI. emanA svargavAsa bAda thoDA vakhatamAM hastalikhita prata tapAsI jaI tene chapAvavA lAyaka sthitimAM mukavAnuM kAma heM zarU karyuM, ane 1921 nA sapTembara mAsamAM A pustaka gujarAtI presamAM chApavAne ApyuM. hAlanA saMjogomAM chApakhAnAmAM paNa vilaMba thAya che te pramANe A pustakanA saMbaMdhamAM paNa keTaleka aMze thayuM che. chApavAne mATe A pustakanI nakala taiyAra karavAmAM svargasthanA vRddha snehI. rA. tribhuvana jagajIvana jAnIe mArA pitAzrI pratye temanA pUjya bhAvathI zrama lIdhe che tene sArU temano upakAra mAnuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bIjI AvRtti saMbaMdhe be bela chApavAnA kAmamAM banatI saMbhALa rAkhavA tathA vakhato vakhata yogya sUcanAo karavA bAbata presanA mAleka rA. maNilAla IcchArAma desAIne AbhAra mAnuM chuM. mahArA pitAzrInA AgrahapUrvaka lIdhelA zramanuM phala vAcaka samakSa mUkatAM mane emanA aneka guNa tathA upakAronuM smaraNa thAya te svAbhAvika che; mane mAtra saMtoSa eTalo ja che ke temanA vAtsalya tathA agaNita upakAranuM RNu bIjI AvRtti prasiddha karavAmAM mahArA bhAIne madadarUpa thaI yatkiMcita paNa ochuM karavA prayatna karI zako chuM. pehara reDa, muMbAI | lalubhAI AzArAma zAha vijayA dazamI, saMvata 1979 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 ... 1 judA judA mathALA nIce viSayavAra kahevato 2 kAi mathALA nIce AvI zake nahIM tevI akSaravAra anu sAMkaLIuM **** ... 800 kramamAM kahevata prAstAvika dAharA, vigere nIcenA mukhya vibhAgamAM.. 1 prAstAvika 2 zuravIranuM aMga... 3 junAgaDhanA rAkheMgAranI rANI rANakadevInA saMbaMdhamAM pracalita dAharA vigere 000 ... ... 4 nIti 5 dharma ... huM prema ... 7 maitri... 8 zarIranA nAzavaMtapaNA viSe 9 ciMtA ... ::::: ... ... ... 000 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... ... 10 verInuM cAle nahIM. ... 11 kavi prakhyAta thaI gayA te viSe 12 zvara mahimA... 13 paramezvaranuM bhajana tathA ciMtavana ... 14 paramezvara upara vizvAsa-zraddhA rAkhavA viSe... 15 satsaMga 16 paranArI tarapha mAha nahIM rAkhavA saMbaMdhI 17. pativratA nArInI rIta ... ... 000 ... ... .... ... ... ... pAnuM 1 thI 285 ... 286-391 392-426 ... ... 800 .-.. ... ... ... ... 400 ... ... ... ... sara 426 429 432 444 444 447 kapara 455 455 456 456 457 461 44 47 ste www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA judA viSayavAra kahevatAnA mathALAnuM akSaravAra sAMkaLI.* saMkhyA naMbara 21 akarmInA paDIe kAMNA. ala phAInA mApanI che, wwwwwww ... ... akalane upayoga karavA saMbaMdhI. ala maLa kai paisA karatAM vadhAre upayeAgI che agni AgaLa dhI ogaLyA vagara rahe nahIM. ajavALI tA e rAta. ajANyA ne AMdhaLA kharAkhara... *abethanA udhArA nahIM, *aDasaThuM bheguM khaDasaruM. aNu khAlAvye khele te tarakhalAne tAle. *ati bhalA na thatAM kAMI TeDA rahevuM te viSe atizayamAM sAra nahIM. .. 000 ... atize lADathI karAM bagaDe. ati paricayAdanAdarA bhati. ardhavasAnuM mAnavI, vIza vasAnuM lugaDuM. | mukIne AkhIne dhAya, te adhI paNa khAI bese. anna tevA oDakAra anna vastra ne AkharU e traNanI tANu, *apavAsIne ghera DhokaLAM aphINanA baMdhANIonA saMEdhamAM, ... akhI khAlyAne akhI phAka avasara gaye budha kayA karanI *avasare nahIM bhUlatAM (avasara sAcavI levA viSe) avaLa caMDI rAMDa jevA ... ... ... 100 *azaya khAkhatA.... asI javAna narabhaveta sAdhu, kurUpa nArI pativratA. aLakhAmaNuM! AMkhanA pATA jevA. AkRtiguNAna thayati. ... *Aga jale tA jalakuM kahuM, jala jale te kIsakuM kahuM. AgaLa daDane pAchaLa cheDa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat G 12 9 10 11 23 3 5 19 . 15 16 6 9 4 5 3 1 1 684 180 182 80 204 401 178 185 158 198 176 186 187 109 743 *** 17 49 109 193 231 195 402 587 pAnuM * 1 1 255 104 104 174 103 106 95 107 102 106 106 202 10 13 176 109 123 110 5 222 * jyAM kahevatAnA amuka samuhane eka karatAM vadhAre mathALAM ApelAM che tyAM pehelA mathALA sivAyanA anya mathALAnuM A pramANe * sUcaka cihna che. www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ *AchakaDAI saMbaMdhamAM. ATA vecI gAjara khAvA. AdAnI suMTha thaI gaI che. Adi vera svAbhAvika vera viSe. Adu khAIne lAgyA che. ... ... sAMkaLIuM ... ... 800 ... AnaMdanI ghaDI. Apa tevuM jaga viSe. Apa baDAI hAMkavI. Apa bhalA teA jaga bhalA ... ... AsamAna baLa nahIM, ne medhasamAna jaLa nahIM. ApIzuM, kAMi cAlyA tA nathI? ... *Ape tene rAma Abha phATayuM tyAM kayAM thIMgaDuM devuM ... AbhaDacheTa aMtyajanI jaNI, brAhmaNa vaiSNava kIdhA dhaNI. Ape tyAre eTaluM ne ghAMyajo jame keTaluM Ava suhAgana lakaDI, tevA paDhIyA kAja AvI bharANA bhAi AvI bharANA AvI maLavA ne besADI daLavA Ave bhAine bhAi, te ubhA nevAM sAhI AzakakA ghara nAzika, raMDIkA dhara punA ... ... ... ... ... ... A zarIrane sArUM rAkhavA tathA sArUM kema jaNAya te saMbaMdhamAM kahevatA. AzIrvAdyanA eke nahIM, bheNejAMnA e... AzIrvAda ApavAne vaparAtAM vAyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 0.0 : 900 ... AzA amara che ALasa daridratAnuM mULa che inasAne hAthapaga nathI *izaka kAMi DhAMkyA rahe nahI izaka ThaMDAgAra thayA che izaka AMdhaLA che IzvarI nyAya enI meLe utare che Izvara IcchA AgaLa manuSya nirUpAya che, ukaraDAmAM sAMDha jItA~, te zuM jaNAya. udharANI karavI teA AkarI karavI. uMghatA kheAle paNa jAgatA na khAle. (jANI joine.) ... ... 633 630 ... saMkhyA OM 4 11 7 7 15 10 17 18 * 2 11 34 29 10 ' . 17 10 23 11 11 2 7 naMbara 726 207 209 404 734 607 214 506 rAya 138 218 307 19 740 204 577 210 645 676 66 pAnuM 115 116 175 277 255 203 117. 4 110 19 rA 114 230 11 243 252 234 636 239 302 167 373 . 167 57 43 70 50 234 124 15 643 117 306 520 343 241 242 242 75 144 207 157 26 127 www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM saMkhyA pAnuM naMbara 243 560 127 216 126 284 239 747 245 127 247 127 1 397. 173 473 193 563 589 663 223 247 212 uMdha bagAsuM mokale ja bagAsA te uchedInA A vArasa. .. ujaLe lugaDe DAga lAge. .. .. ujaDa gAmanI jame zI bharavI. .. ujaDa gAmamAM eraMDo pradhAna. ' ... UMTanA aDhAre vAMkAM ... ... UMTe karyA DhekA te mANase karyA kAThAM." utAvaLA bAvaLA dhIrA se gaMbhIra... utAvaLIA viSe. * * * * udaya pachI asta, asta pachI udaya. .. uMdara ghara gharanAM paraNuM. .. udyoga sArAM nasIbanuM mULa che. .... udhAnI mAne kutarA paraNe. * * WUdhAre UkaraDe thAya. * . une pANue ghara baLe nahIM .. .. UnuM khAtAM moDhAmAM dAjhayA te kone kahevuM ... upakArane bhale apakAra. * Upa tevuM nIpajyu. .. * uparakI te AchI banI bhItarakI to rAma jAne. ulaTo cora koTavAlane daMDe. " UlamAMthI nIkaLI cUlamAM paDyA. . " eka karatAM bIjuM thAya. eka ghAe kUvo khodAya nahIM ekajaranA choDamAM aMgArIo Ave te AkhuM khetara baLe ekkA vagaranAM mIMDAM. eka taraphI prIti viSe. *** .. * ekathI be bhalA. * * * * eka dahADe be parva .... eka duHkhamAMthI chuTavA jatAM bIjuM Ave che te viSe. eka nakaTo se nakaTA kare. * * * eka nara ne so hunnara * * eka nAnAM chaDI * * *ekanuM kareluM ne lAbha bIjA laI jAya te viSe. ... ekanuM thANuM bIje uthApe. * * >>eka paMtha do kAja . 12 11 12 304 143 238 126 122 77 30 48 250 128 251 257 128 130 260 131 8 205 512 148 212 12 pA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM pAnuM saMkhyA naMbara 263 451 132 187 103 246 218 133 Wa W = 6 namin 662 569 270 272 561 279 281 134 216 137 136 280 133 267 721 273 493 344 273 134 158 277 168 eka myAnamAM be taravAra. .. eka Ape ne bIje vAre, tene ghAla jamanA bAre.... e kAMI paramezvarane dIkare thaI Avyo nathI. . eThuM khAya te copaDyAne bharose. * * e te kAkIDAnA je haphataraMgI che. * * e te khare nara che * * e to garbhazrImaMta che , e te chaThThInA bagaDelA che , enI lAkaDI ne ene baraDe * enuM gADuM ThIka cAle che .. .. enuM gADuM aTakayuM che .. ... ene oLakhe che keNu? .. ... emane te mevALe gAMTha baMdhANuM che. * e maMgAne meza vaLavA de tevA nathI ... evA taNane udhAra, raMDApo rekaDe . evA pocA pANuM nathI ke zIALa karaDI khAya? ... e che ke mUkI jAya gAgara ne laI jAya gALe e sAco ke jyAMhAM bele tyAM khAe tamAce. evuM enuM zuM paherIe ke kAna tuTe? ochuM pAtra ne adhi bhaNya, vaDhakaNa vahue dIkara jaNyA ... * * * * * * eDanuM coDa, rAmaDI mATe sAmaDI ... >> orDa athavA nirmAlya mANasa saMbaMdhI , oLakhyA pachI nava gajanA namaskAra karavA , aMte bhalAnuM bhaluM thAya che .. aMdhA AgaLa ArasI, ne baherA AgaLa gAna ... aMdhakI gAvaDI ane allA rakhavALa , . AMkhamAM kamaLa te jagata AkhuM pILuM dekhe che AMgaLI kApaze te lehI kahADaze. * * AMdhaLA beheruM kUTAya . . " AMdhaLA sAthe maitrI te levA javuM ne mukvA javuM .. AMdhaLe chInALa gharamAM khele. * kajIAnuM mULa hAMsI, reganuM mULa khAMsI. .... kaTakamAM kANe uMTa badanAma * * * kaDavuM osaDa mA pAe. * * * 214 149 276 135 101 173 141 723 411 177 17, - 102 273 mmna in se pot avea AG a 616 120 117 223 214 137 156 94 246 246 169 990 381 675 525 252 208 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM pAnuM saMkhyA nabara naMbara 446 659 500 246 221 330 283 285 287 29 154 137 137 139 290 552 214 233 133 23 17 7 291 140 kaDavo ghUMTaDA utAravA paDe che .* kaDI upara tALuM nahI, ne lADu upara vALu nahI. .. kaNabI pAchaLa karoDa, kaNabI kaI pAchaLa nahIM ... kadi khatA na khAya vicArI vANuM ucare. . kanyA ane eThuM dhAna vAsI na rakhAya. .. kapAsIe keDo phATe naheM. ... .. pALe kapALe juI mata, paNa roTalA TANe eka mata... kamara gussA bahata va mAra khAnekI nizAnI karma vagara kheDa kare te dukALa paDe kAM baLada mare. .. kamAu dIkare kuTuMbane hAlo. *** .. karyuM te kAma ne viMdhayuM te metI. * * ka ghoLa. * * kyAMnI rANaka devaDI, kyAMnA dAyala pIra ... kara kasara te bIjo bhAI. * * karaNuM tevI pAra UtaraNa. . karavI khetI te jeDa gaNuM, karavI vahaDavADA bela ADuM. lAlanI dukAnamAM besIne dudha pIe, te paNa kahevAze ke dArU pIdhe. * * * kahyAgarA mAsusa viSe .. . *kaheNuM ne raheNuM judI te vize . kahata mA mArI jAya, nA kahuM to bApa kuttA khAya. kahetAbI divAnA, sunatAbI divAnA ... .. gAla sthitinuM varNana ... * * * kAkA maTIne bhatrIjA thavuM .* * * kAkA marazo ke? te kahe cumAIne ja te . .. kAganuM besavuM ne tADanuM paDavuM... ... kAgano vAgha karo * * * * kAgaja hoya to bAMca lauM karma na vAMcyo jAya kAgaDAnI koTe ratana ... ... kAgaDAnI gAM-mAMthI gaMgAjaLa nItare nahIM .. kAgaLanI hAMDI cUle caDe nahIM ... kAcA kAnanuM te nahIM sAnanuM.. .. kAchanI kutarI marI gaI tyAre AkhuM gAma AbhaDyuM, kAjI marI gayA tyAre ke nahIM. . . kALajI dubaLe karyuM, to kahe sAre zeherakI phikara .. 292 140 A che. o 200 12 141 296 187 244 300 306 127 143 308 433 301 146 182 143 266 147 133 710 310 - 315 149 133 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLI naMbara pAnuM 720 160 193 * * 320 17 0 0 223 152 324 '88 721 273 47 kAThIyAvADanA sAdhAraNa varganA loko bIjanA darzana karIne mAge che te viSe. * * * kArtika mahIne kaNabI DAhyo ... ... .. kAtI kApaDa, jeThe ghI, bhAdarave kapAsa. ... . *kAma karyA pachI vicAra karavo te viSe.... *kAma baMdha karavuM nahIM ne phoziArI mAravI te viSe kAmaLa bhIjAya tema bhAre thAya. * * *kAmethI utaryo kAmere, vezyA bana hIna. . kAla kare se Aja kara, Aja kare se aba. ... kALA akSarane kadI mAre tevo che. . . kALI caudaza ne AditavAra pharI pharIne nahIM Ave. *kAMI paNa sAra je kAmamAM ke vAtamAM na hoya tene viSe kIDInuM kaTaka eka cAlI eTale badhI kIDIo cAle. kIDIne kaNa ane hAthIne maNa paramezvara ApI rahyo che. kIDI senee caDhI te senuM dekhe. . kukaDe hoya te ja zuM vahANuM vAya? ... kuNuM jhADa jema vALIe tema vaLe. .. kutarAnA peTamAM khIra Take nahIM. . kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyA. * kuMbhAra rIse baLe tyAre gadheDInA kAna umaLe. kullAmAMthI hIMga jAya, paNa kulluM gaMdhAya. kuvAmAM hoya te avADAmAM Ave. * kuvArI kanyAnA se vara ne so ghara .. *kuLa athavA sukhama pramANe guNa viSe * keLAmAM khAMDa ne muLAmAM mIThuM .. koThI haze te DhAMkaNuM ghaNuMe maLaze, ... keNu vasyuM ne keNu vase, dharatI beThI hase keLIAnuM mAthuM nIcuM jIve, DAMganuM mAryuM ucu jIve. keAIne TopI paherAvavI ... ... keinA peTa upara paga mU nahIM ... kautuka vagara hasavuM hoya nahIM .. kaMkAsathI geLanuM pANI sukAya che , *kaMgAla sthitinuM varNana che. * kAMTe ke trAjavuM koinI zarama rAkhe nahI ... kAMtyAM tenA sUta, ne jAyA tenA pUta .. 146 153 8 1 1 0 0 0 0 157 302 328 341 615 165 331 229 154 88 156 * 0 u36 424 179 Ta * * * * 692 347 550 340 319 299 187 3rara 642 257 15 214 157 151 142 2 ba 3 152 242 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM nabara pAna 268 715 34 159 83 253 0. saMkhyA naMbara ke se ke TAla . khadaDA khAMDe vahakyAM jANyA nathI ... 494 200 khapa tenI chata nahIM ... . 24 kharA na kharAnAM pArakhA dhIgANe ... 583 222 #kharI moTAIne baDAI hAya nahIM te viSe 77 kharuM ra je gAMTha karI ... " 510. ' 205 #khAtAM khuTe ne paheratAM tuTe .. * 348 khAdhe rAjAnAM bhaMDAra khuTI jAya che. 348 159 khApare keDIo be bhAI ... .. 174 khAvAnA sAMsA tyAre pareNunA vAsA khAvAnuM maLyuM, eTale badhAM duHkha vIsaryA khALe DucA ne bAraNuM ughADAM .. * 56 kheca paDa muje jora AtA he .. .. 287 138 kharI DAMga paNa hAMllA jega kharI .. 439 kharUM hAMlluM khAtara ne maheDe. . ... kAma karanAra tenAM phaLa pote ja bhagave che te viSe 22 khe te paNa gAMThana rUpIo. * * 353 khAde uMdara ne bhegave beriMga... .. 148 khAMDaNImAM mAthuM ne dhabakArAthI bIpIvuM e yogya nahI. gajA pramANe gAtara karavI. * * * gajI vicArI kAma karavA viSe. . . gadheDAnuM pUMchaDuM pakaDyuM te pakaDyuM. .. * 131 gadheDA upara aMbADI. .. . . . 163 gadhene khAyA kheta nahIM pApa nahIM puNya. * 358 163 gapIne ghera gappI AvyA, sAMbhaLe gapI che. ... 220 game tenI gAM-game, na game tenuM moM na game ... 118 75 game tema suo gAM-khATalA vage. ... ... 359 garaja saryA pachI mANasane paravA nathI rahetI te viSe. 317 garaje gadheDAne kAkA kahevo paDe. * * 318 150 garatha vinAne gAMgala. * * * garIbane belI paramezvara. ... ... ... garIbanA nisAsA nakhoda vALe. . garIba bole te TapalA paDe, ne moTA le tyAre tALIo paDe. 14 363 164 garIbImAM kAMI zarama nathI * * * 364 garIba mANasanI sthiti viSe 0 4 ra 81 257. 163 41 5 164 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaI gujarI saMbhAravI nahIM gaI AkharU pAchI na Ave. ... gADuM nAvamAM te nAva gADAM upara gAMNuM garAsIAnuM, khANuM vANIAnuM gAmaDe bheMsa ne ghera araDakA (valANAnA) gAmane heDe garaNuM baMdhAya nahIM gAma bhAMgIne (lUMTIne) ceArAsI (brAhmaNanI) karavI. **4 gAma hAya tyAM DheDavADA hAya gAyane sukha te garbhane sukha gAya bakarAnA vADA, siMhanA vADA hAya nahIM gArUM gaLAmAM ulaTa vagara Ave nahIM gALa eka daine daza sAMbhaLavI gAie aaN sudhI gAie phIra jhAMpA deke naie. guDIA vehelamAM besIne AvyA 930 guNa cAra ane nimaka harAmanI eka dazA *guNanA bhAi doSa gumaDuM phUTayuM ne vaidya verI gurU kahe tema karavuM gurU kare tema na karavuM gApAbhAinI gAmavaNI, ne yAga AMdhe UparaNI... gApIcaMdana ne gerU, te bhAgyAnA bherU ... gAra paraNAvI Ape, paNa ghara calAvI Ape nahIM gALa nAMkhe tevuM gaLyuM thAya ... ... ... ... ... sAMkaLAuM ... dhara dekhI paga joramAM UpaDe.... gharanA bhuvA ne gharanA jaMDI 3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... 600 ... gALavagara meLeA kaMsAra zrIvagara sunA saMsAra gALe mare tene viSathI mArIe nahIM gAMThanuM khAvuM ne gAMDA sAthe javuM e mUrkhAinAM cihna gAMThe purA ne belavAmAM zUrA. *gAMDA sAthe mAthAM sIkavAM viSe. ghaDAnuM ajavALuM ghaDAmAM ja rahe. ghaDI pItaLI vAgI gayAM che. ghaNA khIe te ghaNA sapaDAya. gharaDAM gADAM vALe. dharaDI gAya gArane Ape. gharaDAM te ghelAM. ... ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 100 ... ... ... 494 *** '... ... ... ... ... ... 0.0 saMkhyA 5 17 9 3 12 11 * 3 4 . 9 3 ya 10 5 3 11 9 11 7 5 5 pa . 4 va 7 naMbara 209 355 481 736 329 334 275 367 634 301 365 252 447 48 731 112 317 555 356 649 390 377 37. 29 304 594 17 335 635 382 389 391 227 - 395 507 pAnuM 115 161 195 278 153 155 135 1.65 239 167 165 129 186 243 276 149 114 162 243 71 168 16 20 167 214 155 239 169 171 171 170 204 www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. ... 018 gharanAM ucAM vanamAM gayAM vanamAM uThI lAla. gharamAM khIlADIthI khIhe, ne mhAra vAdha mATe, gharamAM TakAnA traNa rora,ne mhAra tIsmArakhAM ghara vecIne tIrtha karavA javuM, .. ghara UkheLI jIvA, ne vivAha mAMDI tuvA. ghaUMnI kaNaka jema kreLavIe tema keLavAya. *dhATI chavAna maitrInA saMbaMdhe kahevatA. zvAse te nAse. dhI kyAM DhaLyuM, te khIcaDImAM, dhI vinA lukhA kaMsAra, dIkarA vagara sune saMsAra 098 ghera ghera mATInA culA. dhelI sau pahelI. ... ... sAMkaLAva caDe darabAra ke jAya dharamAra... caTapaTImAM uDAvavuM ... calane do bhAI calane do, sAMikA TaTTu calane de cADIAnuM aa cAMpavuM cukyA ke suvA, cukyA ke cAlyA *cupakI rAkhavA viSe ... cAra divasanuM cAMdaraNuM ne rAta aMdhArI dhAra ciMtAnuM esA nahIM 019 gheADA ghara ApaNAM, mAre rAkha ne tAre lAkaDAM. gheADI pAchaLa vacherUM. ... dhaMTInA seA pherA, ne ghaMTanA eka pharA ghAMcInA baLada AkhA dahADA pharyo paNa TheraneA Thera caDatI paDatI cAlI Ave che ... cetatA nara sadA sukhI caitra caDe nahIM ne vaizAkha utare nahIM *** ... ... ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat *** ... ... *ceATalI hAthamAM che kyAM jaze... cAranI gata cAra jANe cAranI mAne bhAMDa paraNe cArAnuM nakhAda jAya nahIM cAmAsAmAM varSAda kevA thaze te jANavA sArU anubha-. vathI zAstrAdhAre varatArA kahADavAne leAkAmAM pracalita eThAM athavA AdhArabhUta vAkayeA. cAraNA sIvaDAve te mutaravAnA mArge rAkhe :: ... saMkhyA 12 2 ya * 5 3 10 ~ 7 15 21 21 5 5 11 5 . x 6 5 3 7 4 9. 5 naMbara 6 387 38 517 383 679 722 406 393 339 396 311 150 352 394 197 4 2. 430 399 92 143 403 405 15 120 568 139 100 562 58 708 102 pAnuM 6 101 170 206 170 253 172 156 173 147 160 . 172 111 3. 80 181 174 87 175 176 76 218 63 316 225 201 26 www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIe panuM 176 saMkhyA naMbara 407. 298 596 12 225 176 17 320 410 250 704 413 10 | 259 17 45 534 271 623 415 178 207 522 cauda jANe tene cAra jANanAre zuM zikhave . caMdaravo bAMdhavA sau Ave, choDavA kaI na Ave chata nahIM tyAM chaLabheda. * * - chachuMdaranAM chae sarakhAM. * * * chanuM ardha paNa jANe nahIM. * * * chAsamAM mAkhaNa jAya ne vahu kuvaDa kahevAya. " chAza levA javuM ne deNuM saMtADavI. * * chInALa rAMDa chamaktI cAle, ne ghuMghaTaDAmAM ghara ghAle chokarAM AgaLa chAnI vAta karavI nahIM.. ... jaDa buddhi samaje nahIM te viSe. . * jananI jaNa to dAtA jaNe, kAM paMDita kAM zara... jamanA jogIdAsa ne nAma pADyuM bhIkhArIdAsa janmaregI mANasa marI jAya tyAre lAgu paDe che te viSe jamIna jerU ne jara, e traNa kajIAnAM ghara. . janme brAhmaNa ne ghA suvara e bene cheDavAM nahIM. jaza jAnagare che. * jaLa tevA maca7. jAge koNa? jAgyA tyAMthI havAra. .. jANapaNuM jaga helAM, dhana te kAlAM ghera hoya jANuM joIne bhUla karavA viSe . jAta jAtanA devI ... * * * jAta vinA bhAta paDe nahIM * * * jAnamAM koI jANe nahIM ne huM varanI kuI ... jayA te jAvAnA ... .. * * jAvuM che te ThAle hAthe, mAla koI chAtIe bAMdhI laI jatuM nathI. .. . . * jyAre Ape premanI reDI, tyAre nahIM prabhAta ke gADI. jotiSanA be bhAga che, gaNita ane phaLAdeza" ... jyAM maLyuM khAvA, tyAM bAjI beThA bajAvA. * chatanAM vadhAmaNuM . . * * jIbhane vAraje nIkara jIbha dAMta paDAvaze juThanI AvaradA bahu te sADAtraNa dahADA - *judAM judAM gAme, ke deza viSe cAlatI kahevata juvAna vahu ne buddo lADe,ene ja uThIne bhavADe 137 181 748 221 284 39 , 474 193 107 739 417 597 125 423 178 225 179 608 : 228 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra ... jIvAnI javAthI patiApa juvAnInuM rahyuM ne rAtanuM daLyuM jIvAnI viSe je kare te bhAgave ... je kAdare kALa UtaryAM, te kAdare mINA caDhayA je gayA marI tenI khabara na AvI pharI je gAma javuM nahIM tene mArge zuM pUchane ? je jene paraNA te tenA paramezvara je jevAM tenAM tevAM... jeNe raste caDAvyA, tenA kharA pADa jeNe rAkhI lAja (garama) tenuM bagaDyuM kAja jenAM kAma te tethI thAya, khIjA kare tA khattA khAya. jenA dIThA na suvA, tenA mAryA zuM maraze. jene gADe besIe, tenAM gIta gAie ... jene nahIM lAja tene ardhuM rAja. jene RNa nahIM te rAja. jene Agu AMdhaLA tenuM kaTaka kuvAmAM, jene AhIM khapa tene tyAM khaya ... ... sAMkaLAvuM ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... *je vAta grAmsa hAya te viSe. jevA jAlIe jogI tevI mavANI mAlI. jevA deza tenA veSa. ... ... ... ... ... ... jevA mAe jaNyA tevA *esekuM tesA mIlA te viSe jogI jugata jAnA nahIM, kapaDe raMge teA kyA huvA? jo thAya jatI, paNa chupe nahIM karmanI rati. jozI, DAsI ne vaTemArgu e traNa phATI jhAjhI suyANIe vetara vavuM. jhADa vaMcuM je khagaluM beThuM. Take zera bhAjI Take zera khAjAM. Tapa TapanuM zuM kAma, roTalAthI kAma, *TahADuM hADu kheAle, te kALajuM kAre TahADe pANIe khasa gai *TuMku ne Taca ne madhathI mIThuM ThAkarane cAkara ghaNA, cAkarane ThAkara ghaNA hAma jAya tyAre DIkuM Ave ... --- -- : ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 900 ... ... ... ... ... ... 600 ... ... ... saMkhyA 9 9 4 8. 10 4 11 7 4 16 . 17 13 6 3 27 15 ra 13 2 9 7 8 5 7 " ja naMbara que 60 749 69 426 155 689 724 337 556 255 50 431 427 2 102 449 450 465 109 167 435 108 7. 605 65 129 670 146 422 455 384 444 46 69 pAnuM 204 232 284 256 190 94 256 203 156 15 130 40 11 180 15 63 17 187 69 193 53 227 245 90 253 9 179 170 243 258 www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIha saMkhyA naMbara naMbara pAnuM pAnuM 184 438 134 437, 414 43 523 439 258 , 440 126 205 26 70 65 * 478 ThAkare khAtAM huIAra thavAya TheTha nizALIAne vataraNuM ghaNuM * * ThaMDA lehIne suke reTalo sAre . . kADhI mucha Avaze te dIkarAne Avaze *DahApaNa ne mAna viSe .. ... DAhIbAine teDAve ne khIramAM mIThuM naMkhAve DAho dIkaro dezAvara bhegave ... ... *DAhyA mANasa isArethI samaje te viSe DuMgara viyANe ne uMdara nI ... DuMgaLImAM elacIne sA Ave nahIM .. Dubata mANasa taraNAM cAle . . Dare Dere mIra * * DeTeDa vAMka vagara kaI thAya nahIM ... DhIlagaDAnI senata karavI nahIM DheDanA vivAha dhakA pATue * * DheDavADe javuM ne hADakAne dharava karyA vagara AvavuM te bhula). * * * * heranA cAvyAmAM kuce paDe, paNa lokanA cAnyAmAM ku paDe nahIM.... * * - Dhola vAge te DhAMkayuM rahe nahIM ... - tapasI gayA lapasI, ne jegI thayA bhegI .. tamAku pIvAnA, khAvAnA ne suMdhavAnA vyasana viSe. tamAM tara bhaNatara. * * * * hArA jevA te enA khIssAmAM paDyA che. .. tA mAla turata khape. * * * tAte ghAe malama paTe. .. . tALI pADI deSa dekhADI kahuM chuM dahADI duhADI tIrthe sau muMDAya - turatadAna mahApuNya. .. te upara cAbuka nahIM .. terA tela gayA merA khela gayA. telanuM TIpuM ne hIranI gAMTha .. thuvare keLAM. thoDAmAM beDuM , DuM rAMdha ne mane dharava. - 362 654 558 705 599 443 245 215 260 225 542 75 212 - 52 185 442 567 28 54 119 448 75 187 191 18 210 245 454 536 655 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 cADe naphe vhALA vepAra dRgA kIsIkA sagA nahIM ... darada mAtranI devA. ... tarImAM rahevuM ne magara mathI vera~ dalAle dIvAnuM nahIM ne masIde khAtara nahIM. danyAnuM kaLAmaNu Ape temAM pADa zAne? dADhathA bhUle paNa lakhyA na bhUle. dADhInI dADhI ne sAvaraNInI sAvaraNI.... dANIne ghera chAMTa utAravI dAtaraDAM gaLavAM sahela che, paNa hADavAM muzkela che.... dAtA phrAna kare, ne upara vinaya kare dAma kare. kAma lAMDI kare salAma hiMgamaranA gAmamAM dheAkhInuM zuM kAma. divAsA, sA parvanA vAseA (aSADha vada 0)). divALInuM dArUkhAnuM ne paisAmAM palItA... dIkarA meDhA thA paraNAvazuM dIkarA AvyAnI navAI nathI, jIvyAnI navAI che. dIThe raste javuM ne dIThe raste AvavuM. dIvA pAchaLa aMdhArUM. ... ... ... ... ... ... sAMkaLAka ... ... .08 ... ... ... ... ... ... 630 ... 630 ... 0 dunI jhuktI hai, jhukAnevAlA cAhIe. dunI AMdhaLI nathI. duHkhanuM osaDa dahADA. dUdhanA dUdhamAM ne pANInA pANImAM. duSa putanA dhaNI khoTuM kare nahIM. dUdhamAMthI peArA kahADe tevA DAhyo baLuM bhUta krusake rIAta. dekhavuM nahIM ne dAjhavuM nahIM. dekhAya che deDakA paNa mAMhethI kALA nAga. deDakAMnI pAMcazerI. *Te dALamAM pANI. devaLanA dheMTa je Avete vagADe. deza cAkarI ne paradeza bhIkha.... kAraDIe chedAya che. pAkA kALA pahANa.... daMDa kuMDa ne DahAma, e raNacheDajInAM kAma. ghaNI ghaNIANI rAcha tA yA kare mA kAjI ... ... ... ... ... ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 600 0.0 ... ... ... ... ... ... ... saMkhyA * 14 5 3 17 4 6 10 2 33 3 1 8 25 3 va * 3 5 17 5 . 7 11 7 12 va 4 9 naMbara 197 21 6 309 1 656 132 51 98 700 702 40 495 62 258 re 588 191 54 460 459 458 a 375 140 246 72 360 193 496 746 213 15 647 395 pAnuM 258 17 99 169 14 245 82 41 258 259 3 200 254 130 15 223 104 42 189 189 189 76 16. 17 pa 163 257 23 117 93 243 173 www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhumADAnA bAcakA... dhULagA sArU vera karavuM mULathI kAMkarA sArA dhULadhANI ne vA pANI *mULane e khapa paDe dhULamAMthI dhana pedA karavuM dhoke jAra mAjarI .. ... ghaNInI mAnItI DhacaDhI gAma abhaDAve. dhaNIne sujhe DhAMkaNImAM, pADesIne arIsAmAM paNa na sUjhe. ghaNI re dhaNI mhArA nidhaNa paNI, tuM beThAM mhAre ciMtA ghaNI. 8 7 . dhaNI vagaranAM dhALa sunAM ppA mArIne pAdhaDI baMdhAvavI dharma karatAM dhADa thai dharmanAM mULa uMDAM che... dharmanI gAyane dAMta zA jovA? dhAnane AdhAre DhAkanuM caDe dhAnya khAvuM dhaNInuM, ne gIta gAvAM vIrAnAM *dhAravuM manuSyanuM ne karavuM harinuM te viSe dhAine maLIe nahIM, ne aLagA rahIe nahIM *dhIraja rAkhavA viSe... ... 900 600 ... ... ... ... ... ... sAMkaLIuM ... ... ... ... ... ... dhAbInA dharamAM khAtara paDe te gharAkanuM jAya dheAlakA dheAlakA kyA karatehA, cAra bhAi mIlake beThe vhAM dheAlakA dhaMdhA khAra bahu bhuMDA dhaMdhA kare teA dhAnya maLe nakaTA jogInI jamAta naTIne vara jogI. nagAra khAnAmAM tutIne avAja ze saMbhaLAya ?... naTa mehemAna tevA ja ghara dhaNI haiAya te viSe.... nabaLA samaLAne guNu kare te ADhAluNamAM jAya..... na khelyAmAM nava guNa. .30 ... ... ... na muLIuM jhADa, uDI jatAM vAra nahIM... tarama garama thaIe. tyAre meLa Ave, na rahyA gharanA ke na rahyA ghATanA nava nejAM pANI caDe, patthara na bhIMje kAra -- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... ... ... ... ... ... 034 saMkhya ... 7 7 4 ra . 4 3 17 2 17 pa ma 3 13 18 ya 7 13 6 11 15 naMbara pAnuM 41 192 01 50 24 137 483 196 179 103 657 245 745 283 153 91 14 233 428 181 142 477 96 464 466 603 600 73 467 63 468 501 327 7 333 354 69 725 37 5 446 190 45 124 190 191 226 225 1 46 1 201 153 55 161 49 274 28 11 250 RTE 107 3 www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkaLAuM naMbara 683 609 434 182 131 259 436 229 6x at war w a w of 183 122 59 214 15 551 479 531 225 209 121 saMkhyA navare brAhANa nitya kare ke niMdA kare. * 12 navAbanuM nagAruM tyAM puMjIAnuM tagAruM ... " nasiba koInAM vecI khAdhAM che eka nara ne se hAra 6 nasibamAM haze te thaze. * * * *nasIba vinA udyama yArI detuM nathI te viSe. nahIM karavAnAM hajAra bahAnAM te viSe .. nAhAnAmAMthI moTuM thavAya ... .. nAhAne bhaDake divALI ne maheTe bhaDake haLI. . nAhAne te paNa rAIne dANe nAka vADhIne apazukana karavA * nAcavuM nahIM tyAre AMgaNuM vAMkuM .. ... nANuM cADIAnI jIbhamAM ke navAbanA khajAnAmAM. nAtare javuM ne dahADA gALavA te chokarAMnI hANa... nAdAnanI dastI jIvanuM jokhama. * nAma rahe gItaDe, ke bhItaDe. * nAma lIdhe pApa jAya, kAma paDe jIva jAya. nirdhana sthiti viSe.... ... *nIcane bolAvavAthI geraphAyadA viSe - *nIcA kuLane kalaMka nahIM .* * * nevanAM pANI mobhe jAya nahIM ... . * naLanAM gADAM neLamAM rahetAM nathI * * * naMdakaLAthI deva nAce.. ... ... pagataLe baLe te jue nahIM ne laMkA elavavA jAya. paga mALA paDI gayA che * * * *paDI Teva te TaLe nahIM te viSe ... pRthvI upara cAlavuM, pagamAM joDA paheryA eTale - pRthvI cAmaDe mahaDI lIdhI jANavI ... prabhu je kare che te sArAne mATe... * * prabhu pAdharA te verI AMdhaLA * * paraNyA nahIM hoIe, paNa pote te beThA hazuM paramezvarane ghera sau sarakhuM che. * * paramezvara sabaramAM rAja che * paramezvare dAMta ApyA che te cAvAnuM Apaze , parANe prIta thAya nahIM * * * paNa nAra devI . . . 6 25ra 239 485 Dewm 149 42 34 643 14 256 188 453 192 209 632 712 540 519 238 267 211 206 198 129 253 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLI saMkhyA naMbara 406 572 172 492 pAnuM 176 219 100 199 6 24 2 ja che 160 199 138 499 286 502 150 123 548 202 213 971 pahele keLAe makSikA * pahelo sago paDezI ... pahoMce mukIne hAtha cATa pApaDI bheMsa cAvI gaI .. pADAne darada ne pakhAlIne DAma pANI pIne pUche ghara . pANI pahelAM ja utAravAM. pANI velave mAkhaNa na nIkaLe *pAdazAhanuM paNa parajThe buruM bolAya ... pApanAM baDabaDIyAM bolyA vagara rahe nahIM pArakI niMdA karanAra chidra zeAdhe ... pArakI puMjIe tahevAra uTha jamIe be vAra pArakke bhUla tarata dekhAya che pArake maheDe pAna cAvavAM .. prANa ne prakRti sAthe javAnAM .. pAve pAvAne pApe jaze pAsa paDe te dAva, ne rAjA bele te nyAya pIThI coLe varNa (raMga) na pAlaTe pIranI mAnatA mujAvara vadhAre pILuM eTaluM senuM nahIM ... .. pUchatA nara paMDita * * puMTha pAdazAnI * * * * putranAM lakSaNa pAraNumAMthI jaNuya . piTa karAve veTha peTane mATe mANasane udyoga karavA pharaja paDe che te viSe) * * * *peTa coLI zULa pedA karyuM . piTathI sau heTha peTa dunIAmAM sauthI vahAluM che. piTane baLe gAma bALe * * * peTa peTa agharaNuM nahIM ... peTamAM te peTImAM ne hoTha bahAra te koTa bahAra premanI pIDAmAM ve cAle nahIM prema AMkhamAM jhaLake .* * * paisA dhIrIne mAge te duzmana * *paisAnA mahimA viSe. paisAne khapa, upaga tathA tenAM du:kha viSe - 251 143 1 2 ja = 2 ba = = * = = * 6 : : : : : dai: : 303 147 212 116 163 498 201 201 68 105 6 123 230 122 241 165 399 - 2 1 ja ja ra pa 125 235 124 6 217. 118 2013 202 40. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM saMkhyA naMbara pAnuM 218 505 504 2i - 4 - 203 203 169 2 151 125 24 124 175 102 0 0 0 274 30. paisA mAgavA jAya tyAre mAganArane javAba Ape che te saMbaMdhI * * * * paise durgaNa zikhave che - - - paise paga karIne jAya che . . paise vadhatuM jAya tema lAbha vadhatuM jAya che, picuM dekhI saha dabAve ... ... pitAnA DahApaNanuM mAna saune te viSe .... pitAnI pAse hoya te bAbata vicAra nahIM, ne duranI vAta kare te viSe .. * * pitAnI matalaba saratI hoya te bIjAnuM game tema thAo te viSe * * * pitAnuM te sAruM manAya che te viSe ... pitAnuM rAkhe ne pArakuM tAke * * pitI bagaDI jAya che .* * * pithImAMnAM rIMgaNuM .. * paMca kahe te paramezvara bAlyA .... paMca mA bApa che, paNa hArI khIlI khase nahIM... paMDa raLe te peTa bharAya, dhana raLe te Dhagalo thAya. paDyo kahe che paMDANune, sAMbhaLa mArI vANuM , paMDANIne parIo jANe, dIkarAnuM nAma dAudIe. pathavira bhAge hADa, bIjavara laDAve lADa .... pheTe meM pAu, tuTemeM zira, bIcame merA cAMda bhAIphAMsa kahADatAM pese sAla . kuTelA kuhallAmAM dhI bharavuM * * kula nahIM ne phulanI pAMkhaDI... >> phuDanA mela phAgaNa mahine utare ... kuchanI khAreka AMkha kahADe .. . *bacakAre Ave ne DacakAre jAya barebarIAthI neha karavA viSe bahu caLake te turata elAya te viSe bahu DAhyo gaNuM ThekANe kharaDAya , bahu tAMtaNa baLIuM . . bahu phule te karamAvA ... bahu bheLasArAthI mAna ghaTe che te viSe baha hasavuM te ravAne . * 104 445 489 186 298 1 ba 1 = ja cha cha ja 1 0 729 508 200 251 276 204 37 128 208 232 204 248 529 619 509 121 751 143 140, + ha hai 55 109 158 - 54 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM saMkhyA naMbara 13 515 18 7 84 735 623 103 77. 0 0 0 0 pAnuM 267 205 112 56 ra77 233 8 0 0 543. 10% 550 0 0 10 52 heta gaI cheDI rahI baLatAmAM ghI homavuM . baLatAmAMthI nIkaLyuM te lAbha.. baLIAnA be bhAga - bAjarI, bAvA vAla viSe .. bApaDo bhava chuTayo .. bApa tevA beTA ne vaDa tevA TeTA ... bArA gAkA codharI, terA gAUMkA rAva brAhmaNa lADavA joI avAyA paDe brAhmaNa vaDe phAtiA . . aubA ke bhIkha mAMgato karI bilADIne kahe chIMke tuTatuM nathI bilADIne dUdha bhaLAvavuM * be kAthInI ramata karavA viSe. be ghoDe caDhAya nahIM beThAMnI DALa kApavI nahIM . e daradInI balA jANe * benI laDAImAM trIjAne lAbha .. besIe joI te uThADe nahIM koI .. behayAnA bela, ne gAMDAnI gADI baDI beya cukI... . belIne abAlyA nahIM karanAra . bele nahIM te baLI mAre . *** baMdha nahIM .. ... . baMdha pihoLA ne zerI sADI... . bAMdhava heya alaNuM, tee pitAnI bAMhe bane bAju sacavAya nahIM te vize . bAMDA gAmamAM be terasa * * bAMdhI muThI lAkhanI ughADI vA khAya... bhaNe tenI vidyA * * * bharyA carUmAMthI dANe cAMpI jovAya - #bharyuM ThalavAya te viSe * * *bharatAmAM bharAya * * * bharama bhArI ne khIsA khAlI . bhalAMnI duniyAM nathI * * : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 0 da 0 0 62 711 che 13 455 12 744 pa76 28. 2 219 para 9 1 1 8 546 970 586 212 251 222 110 165 0. : : : : cha 5 294 141 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 ... *bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa bhava AkhA rahyA, tyAre pArake lAkaDe maLyA. bhasatA kuttAkara' nahIM, gAjyA medha varase nahIM. ... bhAgyuM gArDe ghalAya. ... 800 bhAi muLA kAMI zAkamAM lekhuM? bhAbhAjInI jAnamAM, ne khAvuM pIvuM kAnamAM' bhAbhAjI bhAramAM, te vahu lAjamAM bhAva khAdhA vagara kahyuM kare bhAvatuM hatuM ne vaide kahyuM bhiDI karIAvara te kare je dIThA khApa ghera bhIkhanAM hAllAM sIdhe caDe nahIM. bhIkha tene bhukha zI ? bhIkha bhArA ne bhaNatara, shavAramAM sArAM bhIkha bhaMDAre nakhAya nahIM *bhIMDA mAravA viSe.... bhukhI netarI ne kAkhamAM bhANuM bhula cuka levI devI... ... 634 sAMkaLAvuM ... : ... ... ... ... mana vinA maLavuM, ne heta vinA haLavuM nakAmuM mana hIMDALe caDyuM che mRgAmaraMtI mAdhavA,... macchu taraNane zikhave ... bhuMDAmAM bhuMDI cAkarI ... bhuMDA bhAve nahIM, ne rUDuM tAkaDe Ave nahIM bhuMDA bhuMDAnA bhAva bhajavyA vagara rahe nahIM bhUkhyAne zuM lakhuM? (bhUkhaviSe.) makhkhI cusa *maDA upara vijaLI paDe nahIM... mathurAMnA peMDA nyArA manakI manameM rahI, hA gaI Ara mana caMgA tA katharoTamAM gaMgA *mana bhAvatuM maLe te saMbaMdhI.... *manamAM je vAta ramatI heAya te kheAlAI javAya te viSe. *manamAM AvyuM ke taiyAra joie manamAM Ave tema kheAlavuM nahIM khAvuM nahIM *** 488 P ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 400 ... ... ... ... 930 bhAve teTaluM ... ... ... 480 ... 930 1.D saMkhyA 4 9 . 11 3 3 7 5 2 1 5 na | 4 11 17 19 5 16 13 4 12 7 9 3 nakhara 530 709 76 110 497 226 ext e 1 028 419 418 para1 420 220 205 524 278 591 461 144 398 213 kapa 142 39 21 31 304 224 193 292 191 416 pAnuM 266 52 71 200 121 201 58 16 275 179 178 207 179 115 207 136 223 190 98 173 233 662 53 121 213 137 256 9 www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM saMkhyA naMbara pAnuM 39 264 132 .160 151 244 236 124 236 125 463 221 205 579 511 185 56. 115 26 179 maraNa viSe "maraNa Agame" (jokhama vahore) te cAhe te kare. marate nathI ne mAM mukto nathI . " maradanI garadamAM rahevuM, paNa nAmaradanA saradAra thaIne rahevuM nahIM. ' * * * marane bhALa levAya nahIM ... ... marI, mIThuM ne rAI tenA ghaDyA pitrAI mare te mIAnuM ne jAya te bAragIranuM mahArA chagana magana senAnA * * ha joIne TIluM karavuM * hoTAnI jIbhamAM kAma thAya. * heTAno maMdavADa ne garIbanuM chInALuM turata chatuM thAya. hoTA bApanA dIkarA, gharamAM na maLe ThIkarAM ... hADe caDAvyuM chokaruM, hemAM mutara * meDhe "nA" "nA" ne peTamAM hAza hAza ... heDe mIThuM belI manamAM kapaTa rAkhe tevA viSe mahomAM keLIo ne mAthe TuMba .. mahAmAM Avyo kALIo pAcho jAya che. * moTuM vAghanuM ne vAMse gadheDAne .* * maLyA tyAre mIra, na maLyA tyAre phakIra ... mAMkha mAre te mANasa mAre... * * mAgyAM te muktAphaLa maLe paNa bhIkhane mAthe bhaTha. mAgyA vagara mA paNa na pIrase che. * mAge se tyAge, ne tyAge se Age. .. mAchalAne jaLa sAthe prIti, jaLane kAMI nahIM. mAThA khabara vijaLI vege jAya ... .. mANasa te badhAM sAruM, kaI kAI ne kAI kAine. mANasanI parIkSA paMthe ke pAse * mANasanuM mAna dhaMdhAmAM che . . mANasa phikara ke duHkhathI sukAI gayuM hoya te saMbaMdhamAM mANasa mANasamAM AMtara, eka jharate bIje kAMkaro mAthAnA vALa page luhyA, paNa eka TaLI be na thayA. mAthuM sopyA pachI nAka kAnanI adhIra zI? - mAthuM Ape te mitra * * * mAthe bahu duHkha paDe che tyAre vaparAtAM vAkyo .. 325 526 55 170 527 152 208 210 208 47. 37. 472 89 57 26 28 272 719 316 - 149 518 206 0 9 231 227 228 57 276 7 - 1 7 730 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra mAdhuDA suvA ne goThaDI paravArI mA pUche AvatA, khAyaDI puae lAvatA ... mApha ImAM majA mA maLe khApa gAjara, tenA dIkarA samazera --- 000 bahAdura mA suI eTale bApa vacceA mAyA khuTI ke jaMjALa tuTI mAyAne bhaya kAyAne nahIM... *bhArathI sIdhI vAta thAya che te viSe sAra tApa khuThThA samyA huM mAravA tA mAra mAravA mAravA uMdara khAdavA DuMgara *mAre tenI talavAra ... mArA lAlA lAbha vagara leTe nahIM 100 040 ... ... sAMkaLAvuM :.. ... ... ... ... ... ... ... mALI rUThaco phula leze *mIThuM bAlavA viSe *mI kheADA ne khIkhI jhamaku khAkhI mImAM mahAdevane ane nahIM jhukIe khasatuM te Ave hasatuM mukhamaiM rAma agalameM churI, bhagata thayA dAnata surI muktakA caMdana dhakhe vAlIA *muktane mAla khAvA viSe muMbaI mAstara, hAthamAM chatara, ne khIsAmAM patthara... muA pachavADe mAla, gAlaNa mara gADAM bhare muA pachI so vakhaNAya mUrkhanAM lakSaNa mUrkhane kaMI pere samajAvuM, ene nizce narakamAM jovuM. *sUrkhane zikhAmaNa viSe ... 200 ... *** 000 ... ... ... 000 mehane mehamAna keTalA dahADA ? mehatAjI gayA, eTale nizALIAne mA mehatAjI mAre nahIM ne bhaNAve nahIM... meTAne du:kha che. mADhAnuM du:kha mATuM *mATA AgaLa nAnuM zA lekhAmAM te viSe mezvaranAM iMDAne cItaravuM paDe nahIM : : : : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... ... ... ... ... ... 090 ... 610 ... ... saMkhyA ho 5 5 10 11 | huM ta Jam . 11 29 10 6 10 10 14 6 * 10 7 ma naMmara 547 732 694 01 640 530 475 63 307 173 323 586 486 452 29 354 149 189 115 20 20 727 216 130 '346 93 93 157 kara 202 113 * 151 pAnuM 212 206 257 326 242 209 194 145 219 152 197 189 28 139 73 16 205 119 81 159 = 95 229 113 72 *3 www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLAuM saMkhyA naMbara 107 470 192 m m 537 m m 210 236 85 208 210 238 139 528 538 633 m h h m 539 135 222 w m m @ 457 211 mevALAne zeraDe na jANe ne mAruM nAma pagI mAMDa asavArane moDe caDe. mAMDa kamAu ne meDe uDe. mAMsa khAIne hADakAM keTe na baMdhAya * * yathA rAjA tathA prajA * * * rahI rahIne jAge, tyAre je khIcaDa mAge che. rAjA kabaje to mulaka TeTe .. * * rAjA dAne ne prajA khAne . . . rAjA mitra kAne sAMbhaLe ke najare je nathI rAjA rAja ne prajA sukha * * * rANAjInAM abArAM * * - rAta gheDI ne veza jhAjhA * * rAta divasanA abhyAsathI mUrkha paNa zikhe che te viSe. rAta aMdhArIne tala kALA, levANuMo hArA ne hArA. rAvaNane laMkAM ne brAhmaNane vAchaDI . rAInA pADa rAte gayA * * * retImAM nAva calAvavuM * * * rega ne zatru ugatA davA rega Ave ghaDAM vege ne jAya kIDI vege regI vaidya zA kAmane? ... .. reTI tyAM cATI nahIM; ceTI tyAM reTI nahIM .. kare jAya te muvAnI khabara lAve che. * roethI kAMI dahADe vaLe che ? .... " reI ghara rAkhe tevo che . . "raMganAM kuMDAM na heca cakAM hoya ... raMgabheganI mA muI mane seDamAMthI kahADa raMDIkA cha heDImeM * * rAMkane maLe , te vAva bekAvuM ke kuvA? rAMkamAMthI rAjA kare * * * * rAMDa mahAre raTale ne ghaDatAM bhAMgyo . - *rAMDI rAMDanA zApa lAgatA nathI * * rAMDa rAMDane page paDI, te kahe huM tevI tuM thaje. lake laku khAyagA ve pastAyagA, nahIM khAyagA veba pastAyagA * * * lapasI paDyA, te kahe devane namaskAra karyA .. lakSamI dAne zele che 120 254 189 116 51 181 m bh 462 201 s 113 bh 156 yy 120 8 338 105 221 742 178 673. 59 183 309 252 h h h h h 105 147 186 h m m h 557 559 215 26 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIuM saMkhyA naMbara 18 41 10 196 716 6 563 184 553 268 216 105 214 19 132 228 212 265 610 545 104 585 paM54 114 222 214 12 ra na ja 255 che . lakSamI vinAne lapeDa * * * lAkkAnI talavAre khAvuM * * lAkaDAMnI polanI ne mANasanA peTanI khabara paDe nahIM lAkhanI pANa * * * * lADI pADI nivaDe vakhANuM . lApasI jIbhe pIrasavI, tyAre maLI zI pIrasavI .. lIdhAM lADa ne khAdhAM khAsaDAM pharI pharIne Ave nahIM laTANe te raste javuM nahIM * * * lene lakakaDa, dene, patthara . * * le lAlA ne de haradAsa * * * lavANI te devavANuM .. ** lobha viSe che saghaLA dela, sukhanuM mULa che te satiSa lobhI gurU celA lAlacu, denuM khele dAva ... leze lakSaNa saghaLAM zULa, lobha pApa saghaLAnuM mULa vakhata gayA pachI kAma kare te nakAmuM .. vagaDAmAM rUdana ... *vagara paise DoLa kare te viSe ... vaDAne vikAra nahIM .. .. .... vaparAtI kuMcI hamezAM ujaLI rahe . . vyAjane ghoDAM na pahoMce " ... " varaNAgImAM vALa . . . . . . varane paraNyAne lAbha, te jAnaiAne jagyAne lAbha. vara vare kanyA vara, geranuM tarabhANuM bhare .... vaheNAmAM mutaravuM * * * * vahAra tenI dhADa . * * vahelA te pahelo, bhale te thele .... , vAchaDI varatamAM DulI - vAjate gAjatuM mAMDave Avaze . vAyuM osaDa ne muMDyo jegI tenI jAtabhAta kaI jANe nahIM * * * * vATe jAtAM vaDhavADa vahore tevA che .. vADa vinA velo caDe nahIM .. . vAtamAM mAre, telamAM mAre, mUlyamAM mAre vANIe. vAte pADA gAbhaNa karavA * * vAda nahIM karavA viSe . .. * Za on na amninmis saam maanmuo ne 77 52 224 595 564 726 631 24 703 275 238 18 259 402 488 305 491 175 198 144 717 733 617 714 297 | 342 272 276 230 268 142 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakaLAuM saMkhyA naMbara 206 18 pAnuM 115 188 0 8 159 u8 639 = 84 8 8 2 289 630 44 24 237 139 238 25 136 : : : : : : : : : : : ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? 613 vAdharI sApha bheMsa mAravI * * vAyadA karavA viSe . * * vAyada na karatAM tarata karavA viSe . *vAryA na vaLe, hAryA vaLe . " vikhane vilAsI jIva sAkarane zuM kare?... vizva sASi athavA adekhAM mANasa viSe vicAra pure karIne belavA viSe vinAza kALe viparIta buddhi * vivAhanI varaNI karavI vivAhane harakha sahune sarakhAM vivAhanAM gIta vivAhamAM gavAya' vivAha vItyo ne maheDa thAMbhale vatI hoya te jANe... .. ra karavuM te DaravuM nahIM te viSe verIvaza Adara bhAva * veNa tenI vAratA . vezyA varSa ghaTADe, ne jegI vadhAre che. veLAvI ne vATapADu . vAMDhAne vANuM nahIM, ne vezyAne vANuM nahIM zarIra sukhI te sukhI sarva vAte * zaca mAra karatAM vacana mAra vadho .... ... zAka bagaDyuM tene divasa bagaDyo .. * zIrA sArUM zrAvaka thavuM * * ragaDuM zANugAryuM paNa jamavAnuM teDuM na AvyuM." zakana viSe .. . .. * zurA sAcA jenA verI ghAva vakhANe... ... zekhacallInA vicAra * zeThanI peThe phollI thaI paMpALane mahI karI zerane mAthe savAzera * * * zerI mahene siMha (katare) * * * saIne dIkaro jIve tyAMhAM sudhI sI. sagAM vahAlAmAM kayA thAya paNa temAMthI eka bIjAnuM buruM na thaI zake te viSe , je sajajana saba jaga sarasa, jabalaga paDyo na kAma sattA AgaLa zANapaNa kare ? " " 229 1 = 258 701 171 * * * 9 - 8 8 + 61 570 653 738 24 229 218 244 278 209 533 487 57 218 * 171 388 456 * * 589 45. 549 213 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAMkaLIuM saMkhyA naMbara 293 140 69 249 148 313 513 42 179 203 114 9ii 45 478 26 131 242 22 sthAna pradhAna baLa nahIM pradhAna * sarpa gayA ne lIsaraDA rahyA . sarpa phuphavADe te rAkhavo . sapUta dIkarA viSe .. "sabI ThAkara athavA zeTha * * sama khAya te sadA juThe che. * samatA (dhIrajanAM phaLa mIThAM che . samayane mAna che, purUSane nathI .. samaya vinA zobhe nahIM paramezvaranuM nAma. samayane anukULa belavA viSe .. *samudra sarakhA sakhAne aluNuM khAvuM , saseke tIna pAM9 ... sahasA na kare kAma, heya je dilanA DAhyA sahiyArI sAsu ne ukaraDe kANuM . sanyA ghauM dA sArA sAcane AMca nahIM. sAca viSe sAThI buddhi nAThI . .... sAta kaputa dIkare nakheda gayA barAbara sAdA rAya jAdA - sApa karaDyo sauMdarIthI Dare.. . sApa e mAruM ke gharanAne khAya - sArI narasI karaNuM viSe . " sAsa tyAM sudhI seSa - - sAsarAnuM mAna sALIe . . . sAsarA sukha vAsarA, do dinakA AsarA sAsare jatAM koI chInALa kahe nahIM . sAsare samAya nahIM ne pIemAM koI skAya nahIM siMhane vanane Azraya, vanane siMhane Azraya >> strInA saMbaMdhe cAlatI kahevata - - sukA bheguM lIluM baLe . * - sukhaDa ghAse erasIo na ghAsa - sukhe suve jene zira bApa * * suMThane gAMgaDe gAMdhI thavAya nahIM ... suMTha suMTha to bhUpatasiMhanI mA khAI gaI, have te keyAM rahyAM che * * 53 644 32 227 312 637 122 147 241 429 181 23 56 253 678 154 229 230 195 480 247 5 261 194 7 707 476 - 78 25 272 4 3 622 233 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLavuM 27. saMkhyA naMbara 200 127 80 217 25aa 672 141 242 182 258 145 174 35. 25 21 185 219 153 suDI vacce sopArI.* * * * sute sApa jagADavo nahIM.... * * suyANuM AgaLa peTa chupAvavuM nahIM . sui senIne sALavI tene jama na zake jALavI sUraja sAmI dhuLa nAkhIe te AMkhamAM paDe . se jaje paNa sene pAlaNahAra jaze nahIM." jo jesI ne eka DosI * * seDhI zaNagAre, tyAM bajAra uThI jAya senA karatAM ghaDAmaNuM moMghuM.. * sanuM ne sugaMdha * * * bate asara . * * sAmAM re te ekamAM nahIM pure . seya pAchaLa deze.. ... .... seraMgI jema tema raMga kahADe ... se sa cave mArake billI calI haja; sau kahe bApI paNa koI na zI kApaDI sI kIsaba cora * * sau saunA kALe AvI ubhuM rahe che . sau saunuM kuTI leze, ApaNe zuM . sau saune mana DAhyA .. : so ugatAne muMje .. .. * * saMgharyo sApa paNa kAma Ave saMsthA tarpaNa sAMtIDuM ne kodALI khaTaka saMbhArIne nAmuM lakhe, UMTa caDIne UMdhe haju to zrIgaNezAya namaH che. haju to gaNezanA veSa che, haNatAne haNue tenuM pApa deSa na gaNIe ... harakatamAM barakta ne phajeta phAyadA - halAlamAM harakata, harAmamAM barakta , " havanamAM hADakuM . * * * havelI je gupaDuM pADavuM nahIM have hadapAra vAta gaI che * * harSanA vakhatamAM mANaso uddagAra kahADe che te vA. hAjara se hathIAra , , , hATa bhADe ghara bhADe vAtane vyAja : hATaDI hAnI - harakata ghaNuM pa74 352 441 652 575 326 584 562 125 . 240 93 706 222 7 126 261 221 582 604 226 Saa 295 500 342 412 217 141 201 157 177 578 pa44 254 : 212 129 . 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMkaLIe saMkhyA naMbara * pAnuM 233 123 376 168 54 : hAtha ApIe te gaLuM pakaDe * * hAthIe hAthI laDe ne vacce jhADane che " hAthe karIne hoLI ramyA . * * hAla khuzAmada tAjA rAjagAra . , hAla jAya havAla jAya, badhekA khyAla na jAya hayuM heya hAtha te jaie dArInI sAtha . haiye hAma na hoya paNa pagamAM baLa () rAkhavuM heya hAya te heThe Ave * 392 685 532 31 212 171 255 209 10 2aa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI kahevatasaMgraha 1. akkala baLa ke paisA karatAM vadhAre upayogI che. 12 patthara heTha AMgaLI AvI te kaLathI kahADavI, baLathI nIkaLe nahi, alathI paisA maLe che, paisAthI ala maLatI nathI. kaLathI thAya te baLathI na thAya. akkala baDI ke bheMsa ? karoDa rUpIA kharacatAM paNa maLe nahIM te (akakala). se baLa kAma kare nahIM, te akala kare. akala pAMca mANasamAM rahelI che. akkala vinAne AMdhaLo, paisA vinA pAMgaLA. deha-baLathI buddhi AgaLI, je upaje tatkALa; vAMdara vAgha levI, ekalaDe zIALa. akkala udhAre nA maLe, heta na hATara vecAya; rUpa uchInuM nA maLe, prIta parANe na thAya. 2 seraThA-kaLathI thAya kAma, te baLathI thatuM nathI; jarabaLa na Ave kAma, sAcuM seraThI bhaNe. 3 Ave vastu aneka, dhanamAyA gAMThe have; akkala na Ave eka, karoDa rUpiye kasanIyA.5 4 Policy goes far beyond force. Reason can do more than brutal force. 2. akkalane upaga karavA saMbaMdhI. 7 Apa buddhie jayajayakAra, pArakI mane pralayakAra, sAMbhaLIe sonuM, paNa karIe dhAryuM mananuM. ghI khAnA sakase, dunIo calAnA makarase. khetara kheDo haLathI, magaja kheDe kaLathI. kahenAre kahI chUTe, ne vehenAra vahI chuTe. 1 paMcamAM. 1 dukAna. 3 jorAvarIthI. 4 paisAnuM jora. 5 e nAmane eka vi 6 kahenAre kahe khare, 5NuM kAma karanAramAM ala hoya te upayegI thaI paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI. pUchIe saune paNa karIe pitAne phAvatuM. 1 eka zAhukAre pitAnA munamane dilhI jhaverAta tathA jarIne mAla vigere levA mokalyo. muhurtane divase munIma taiyAra thayA. zeTha vaLAvavA sArU cAlyA. munImane hAtha jhAlI cAlatAM rastAmAM zeTha munImane kahevA lAgyA ke, hIrA levA te eba vagaranA levA, pAnAM, mANeka raMgadAra, mAMhe resA vagaranAM levAM, zanI, lasaNa AvAM levAM, jarIne mAla A le, je mAla levA jevuM lAge te levAnI garaja batAvyA vagara le, raMga pita AvAM levAM, telatAla karavAmAM jarA khabaradArI rAkhavI. ema bhalAmaNa detAdetA zeTha nadI sudhI gayA. munIma gADImAM beThA tyAre zeThe chevaTe kahyuM, mArI zikhAmaNa dhyAnamAM rAkhaje; tyAre munIme javAba Apyo ke, "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI." munImanuM A vAkya sAMbhaLIne zeThane ghaNo gusso caDyo, ane e gussAne lIdhe munImanuM rAItuM kema thAya tevo upAya karavAno vicAra zeThane thayo. tethI amadAvAda ke muMbaI jevA zaheramAM ghAMyajAnI dukAne tathA vALa kAtaravAnI dukAne hoya che tyAMthI jeTalA banI zake teTalA vALa ekaThA karAvatAM zera daheDa zera vALa bhegA karyA tenI eka bAMdaDI karI, te upara lappAne kinakhApa vIMTo, cAre tarapha jarInI jhAlara tathA kumatAM mukIne badaDI jeTalI bhapakAdAra banI zake teTalI banAvI, mudAma svAra sAthe munImane rastAmAM maLe tevI rIte melI, ne sAthe cIThThI lakhI ke, ApaNuM ADatIAnI sAthe jaI jahAMpanAha bAdazAha salAmatane A bIMdaDI bheTa ApavI. majala dara majala cAlatAM munIma dilhI pahoMcyA, ADatI ane tyAM utaryA. trIje divase munIme ADatIAne kahyuM ke, eka bIMdaDI zeThe bAdazAhane bheTa karavAne ApI che, mATe tame te bAbata goThavaNa kare. ADatIe divAnane maLyo ne bIje dahADe bapore bheTa laIne AvavAnuM TharatAM bheTanI bIMdaDI rUpAnA suMdara khumacAmAM mukIne upara bharagacchIne kasabI rUmAla DhAMkI darabAramAM munIma tathA ADatIo gayA. bAdazAhanI hAramAM teone bolAvyA. munIma ne chAvara(La) daza rUpIA karI bheTane thALa hajuranA paga AgaLa mukI kacerImAM beThA. bAdazAhe munImane zeThanI kherakhuzI pUchI, bIjI vAta karI, munImane tathA ADatIAne rajA ApI. bAda bAdazAhe icchA karI ke, juo to kharA bIMdaDImAM zuM che? bIMdaDI ukheLI te Akhe khumacA vALathI bharAI rahyo. AthI bAdazAhane gusso caDyo, eTale AkhI kacerIne paNuM gusso caDyo. bAdazAhe ekadama hukama karyo ke, A laI AvanAra munImane garadana mAre. hukamanI sAthe phirastA chuTayA. dilhIne ADatIo ne munIma cAlyA jatA hatA tyAM munImane pakaDIne bAM; tyAre teNe potAnA gunAhane prakAra pUchaye. badhAe bolI uThayA ke, bAdazAhanI mazkarI karIne mevALAnI bheTa karI mATe tene garadana mAravo che. A vAta sAMbhaLI munIma zAntithI be, "e vALa mArA mane pAchA Apo. te mArI chAtI para bAMdhIza ne marIza, ne mAruM muDaduM bALatI vakhate paNa chAtI para laI baLaza, ane temAMthI mArA zeTha na jANe tevI rIte ardhA vALa mArA dIkarAne mekalIza. pachI mane bharavAmAM jarA paNa harakta nathI, mATe mArA vALa mane pAchA Apo." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha You must use your own judgment for guidance of yourself. Too much consulting confounds. Borrowed garments never fit well. Hear all, but follow thy own counsels. Give every one thy ear, but few thy voice. ema kahI revAkuTavA lAgyo ane pachADe khAvA mAMDI. A vAta bAdazAha hajura jAhera thatAM bAdazAhe vicAra karyo ke, mArA jevA bAdazAhane vALanI bheTa kaI kare nahi, mATe emAM kAMI bheda haze. Ama vicArIne munImane potAnI hajuramAM belA. munIme AvIne kaniza bajAvI. bAdazAhe khUba dhamakInI sAthe mazkarI karyAne Thapako dIdho. munIme kahyuM, "mArA vALa pAchA Ape. huM tene upayoga karIza ane pachI mane khuzIthI garadana mAre.' bAdazAhe munImane vALa pAchA meLavavAne bahu utkaMThita joI pUchayuM ke, e vALamAM zuM che? munIme zAna mijAjathI uttara Apyo ke, hajura, bAdazAha salAmatane tyAM koI jAtanI kamI nathI. hIrA, mANeka, pAnAM, sonAmahora, rUpAherathI nAmadArakhAnAM, zAkhAnAM ne khajAnA bharyA che, eTale mArA zeThe evI halakI cIja meklavAnuM munAsaba dhAryuM nahi, paNa mArA zeTha revatAcaLa(girinAra)nI jAtrAe gayA hatA tyAM meTA moTA jogIo maLyA. temaNe zeTha upara navAjeza karI teonA gurUonI jaTAnA vALa ApyA. zeThanA gharamAM te vALa AvyA pachI lakSamInI lIlAlahera thaI; temAMthI thoDAka Apane bheTa sArU ApyA te meM Apane bheTa ryA. A vALa ApanA khajAnAmAM, jAmadArakhAnAmAM rAkhavAthI Apane khajAne akhUTa raheze ema jANI bheTa karI che, ne mAMhethI eka vALa paNa koIne kahADavA devAnA mane sama khavarAvyA che jethI beMgI akabaMdha Apane bheTa karI che. bAdazAha tathA kacerInI najaramAM A vAta kharI lAgI, kemake vALanI bheTa kaI kare nahi, tethI badhA vALa saMbhALathI senAnI dAbaDIomAM bharI khajAnA vigeremAM rAkhavA hukama pharamAvyo, ne te sAthe amadAvAdanA zeTha sArU game teTalo mAla le tenI jakAta mApha karI, ne pAcho jAya tyAre sAme AvavA munImane hukama karyo. munIme mAla dazeka lAkhane kharIda kI ne javAnI taiyArI thaI tyAre bAdazAhanI salAme gaye. te vakhate bAdazAhe paravAne karI Apyo ke, A mAla upara koI ThekANe kaI prakAranI jakAta levI nahi. zeTha, zeThANuM ne chokarAMne mATe vizeka hajArano zirapAva Ape, ne munImane hajAra rUpIA ApyA, ne sAthe amadAvAda sudhI vaza ghoDAnI pAyagA rastAmAM mAlanI salAmatI sArU ApI. munIma mAla leI amadAvAda AvyA. amadAvAda eka gAu rahyuM eTale zeThane khabara ApyA ke, huM AvuM chuM. zeTha sAmA gayA. munIma ghera AvyA, mAla lAvyA, zirapAva zeThane Ape, ane mAlanI jakAta mApha thavAthI pacAsa hajArane lAbha thayo te jaNAvyuM, bAdazAhI savArene vidAyagIrIne piSAka ApI zake temane pAchA ravAnA karyA, ne munImane dhanyavAda ApIne kahyuM, "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI." e tamArA jeve munIma kahe te kharuM che. pitAnI ala ja khapamAM Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 3. akkala keinA bApanI che? 8 akkala koInA bApanI che? akkalano othamIra, maMgAvI bhAjI ne laI Avyo kothamIra. 1 akkala vecAtI maLe te kaI dhanavAna mUrkha rahe nahi. mAgI akkala ne dIdhI zikhAmaNa kAma Ave nahi. akkala vagara jAMbu khAvAM. akkalarsa allA pIchAnIe. dIdhI mata ne mAgI teNe keTalA divasa cAle. akakalane bAradAna. It is folly to think of being wise alone. None by wealth can purchase intellect. 4. bilADIne kahe chIMkuM tuTatuM nathI. rAMDarAMDanA zApa lAgatA nathI. 7 bilADIne kahe chIMke tuTatuM nathI. rAMDarAMDanA zApa lAgatA nathI. kaNIAnA nisAsAthI varasAda aTakatuM nathI. camAranA zApathI Dhera maratAM nathI. kAgane kahe DabAM maratAM nathI. satI zApa de nahIM, ane zaMkhaNunA zApa lAge nahIM. satI zApa de nahiM, ane je te phaLyA vinA rahe nahiM. Cattle do not die from crow's cursing. 5. hAthe karIne hoLI ramyA. peTa ceLI zuLa pedA karyuM. 19 (jANI joIne bhUla karavA viSe.) hAthe karIne hoLI ramyAM. hAthanAM karyA haiye vAgyAM. peTa coLI zULa pedA karyuM. DhIMcaNa mArIne AMkha pheDavI. 1 keTalAke, "maMgAvyAM maracAM ne laI AvyuM kethamIra ema paNa kahe che. 2 bharavADe chAzane teNa kahe che. matalaba e che ke ala potAnI svAbhAvika joIe. mAMgI ANelI chAza ekabe divasa cAle tema bhADUtI anne lAMbe na javAya. 3 bAradAna eTale kothaLo ke peTI ke Dabbo jemAM mAla bhaya hoya te ThalavI le ne ThAlA kothaLA, peTI vagere je rahe tene mAlanuM bAradAna kahevAmAM Ave che. akkala ThalavAI gayeluM pAtra te akalanuM bAradAna. 4 eka brAhaNe baLadanA zIMgaDAmAM mAthuM ghAlyuM! eka brAhmaNa nAme papA jAnI nitya nadI kAMThe jAya, tyAM nAhIne pachI nadInA kAMDA para besI saMdhyAvaMdana karI gAyatrInI mALA pherave. te vakhate sAmA kinArA upara eka Akhale ja AvI nadImAM pANuM pIne vAgoLavA bese. tenAM giDAM bahu suMdara rIte vaLelAM tethI zaMkaranA naMdI jevo te rUpALA lAge. mahArAja A kAMThe mALA pherave ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaM dIve lekha kuvAmAM paDavuM. dekhate DAbe chetarAvuM. vADamAM hAtha dhAlIe te kAMTA vAgeja, dekhatI AMkhe AMdhaLA thai kuvAmAM paDavuM, ne nasImaneA vAMka kahADavA. dekhate DALe AMkhamAM AMgaLI cAlavA devI. uThe pAhANA paga upara paDe. Ava balA, pakaDa galA. 5 peAtAnA paga upara kuvADA mAravA. hAthe karI peTamAM pALI mAravI. kANe kahyuM hatuM ke kheTA bAvaLIe caDajo?1 aLatAmAM hAtha dhAlavA. kaMtheramAM hAtha dhAlI vimAsanuM. kAjIjI bheMsa nahIM lAyA, khaDI alA lAyA. uchaLI paga bhAMgavA nahIM. Ava balA, pakaDa galA, Isa khalAse bhAganAra bhalA He that risks danger, dies therein unpitied. He runs against a point of spear. He that cuts himself wilfully, deserves no balsam. Look before you leap. AkhalA sAmeA esI vAgeALe, tethI jAnIne manamAM vicAra AvyA kare ke A AkhalAnAM zIMgaDAmAM mAthuM nAkhyuM hoya te kharAkhara AvI rahe. cAmAsuM vItI gayuM. Akhala| sImanAM khetaranA mAla carI puSTa thayA hatA, te sAme kAMThe AvIne roja pramANe eka divasa kheThA. jAnI paNa nAhIne mALA pheravavA beThelA, tenA manamAM AvyuM ke bAra mahinAthI vicAra karuM chuM, mATe Aja mAthuM nAkhuM. hAthamAM gaumukhI sahita jAnI ucA, AkhalA pAse gayA. AkhalAnI pAse mANusa jAya tA te kAMI hAle ke bhaDake nahi, tethI jAnIe mheA AgaLa jaI zIMgaDAMmAM mAthuM nAkhyuM tyAre AkhalA ubhA thayA ne mANasanuM mAthuM zIMgaDAMmAM bharAyuM ANI bhaDakIne nAThA. jAnIne UMcAnIcA khUba karyo, tenA pagahAtha, chAtI chelAyAM, teTalAmAM mANasAe ekaThAM thai sAMDhane pakaDyo, ne jAnIne cheADAvI khATalAmAM dhAlI ghera mukI AvyA. badhAM ThapakA devA lAgyAM tyAre jAnI kheAlyA ke, pApA jAnIne vAgyuM jANI sagAMvahAlAM jovA AvyAM; te ke, sAMDhanAM zIMgaDAMmAM mAthuM nAMkhatAM vicAra tA karavA hatA? "mane tame sau bevakupha dhArI che, paNa khAra mahinA sudhI vicAra karIne ja e kAma meM karyuM hatuM" ema mUrkha mANasane peAtAnI bhUla jaNAtI nathI. 1 khAvaLIe caDyA ne kAMTA vAgyA eTale chekare, bApA, bApA, mhI bUma pADI tyAre bApe upalI kahevata kahI. 2 nAsavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 6. gharanAM uDyAM vanamAM gayAM vanamAM uThI lAhya. UlamAMthI nIkaLI cUlamAM paDyA. 12 (eka duHkhamAMthI chuTavA jatAM bIjuM duHkha Ave che te viSe.) gharanAM uThayAM vanamAM gayAM, vanamAM lAgI lAhya. UlamAMthI nIkaLI cUlamAM paDyAM. alA gaI ne belA AvI. gharamAM khAdhe rAMDe, ne bahAra khAdho bhUte. kaphanADu gAya ne mekhamArU Avyo. bhUta mare tyAM palIta jAge. sukhane mATe sAsare gaI tyAM duHkhanAM ugyAM jhADa. sAta (athavA nava) sAMdhe tyAM tera tUTe. kALI kutarIne kAne kIDA, eka gaI ne bIjI pIDA. avADAmAMthI nIkaLI kUvAmAM paDavuM. zayatAnase kItanAhI dura bhAge, magara kamabakhta AgekA Age. dehare-gharanAM ukyAM vana gayAM, vanamAM UThI lhAya; UlethI cule paDyAM, karma pramANe thAya. Out of the frying pan into the fire . From bad to worse. The thrush avoiding a trap, fell into birdlime. 7, udyoga sArAM nasIbanuM mULa che. dhaMdhe kare te dhAnya maLe. 16 (udyoga karavA viSe.) udyoga sArAM nasIbanuM mULa che. dhaMdhe karyo dhAnya maLe. halAvyA vagara dhAna paNa dAjhe. hAthapaga halAvIe tyAre roTalo maLe. phare te care, ne bAMdhyuM bhUkhe mare. cAkarI karatAM bhAkharI maLe. hAtha halAvyA vagara keLIo paNa mahemAM pese nahIM. cAkarI karatAM bhAkharI pAme rUDI pera kare sevA to maLe mIThA mevA. jyAre vaLe parase tyAre maLe mevo, udyamathI dAri ghaTe. prayatna prabhu sahAya. purUSa prayatna, Izvara kRpA. udyoga AgaLa badhI cIja AsAna che, himate maradane madade khudA. sudharI nAmanuM eka pakSI thAya che te taraNuM cIrI tenI saLIo banAvI jhADa upara tenA mALA bAMdhe che, te laTakatA rahe che, temAM judA judA khaMDa kare che. te viSe kavie kahyuM che ke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dAharA--taraNetaraNe sudharI, Adarajoja dharAM; kara cAle ALasa kare, mATI kheADa narAM. vidyA dhana udyama binA, kaheAjI pAve kAna; binA phulAye nA phule, jyoM paMkhe kA pauna, No gain without pain. Industry is the mother of good luck. Help yourself, God will help you. Heaven helps those, who help themselves. The hand of the diligent maketh rich, but the hand of the sluggard hath nothing. 8. karma vagara kheDa kare teA dukALa paDe kAM baLada mare. 24 (nasIba vinA udyama yArI detuM nathI te viSe. ) baLada mare. karma vinA kheDa kare, teA dukALa paDe kAM karme kALA pAhANa bhukaravAra lAge nahIM. nasIba be DagalAM AgaLanuM AgaLa. huM jAuM relamAM, te nasIba jAya tAramAM. nasIbanA maLIA, rAMdhI khIcaDI te thaI gayA phaLIA. karavA gayA kaMsAra, maiM thaI gaI thulI. karma kahe che kAThImAM pesa, te mana kahe che mALIe sTuDuM. AzAnA karmamAM ADuM, te jyAM jAya tyAM khAtaranuM gADuM. karmamAM lakhyuM dIvela te ghI kyAMthI khAuM? karmamAM lakhyAM kAThAM, teA kAnAM jovAM eThAM ? karma kaNa ne kAyA suMvALI. kADIA jeTaluM kapALa ne vacce bhamareza. karma AvyuM kAMDe, dharamAM DAsA bhAMDe. karmanAM kasyAM, jAna joDI tyAM kutarAM bhasyAM, nasIbakI kheATI, jahAM jAve vahAM pyAja era rATI. mana kahe che hAthI para besuM, karma kahe che kullAmAM pesuM, abhAgaNIne bhANuM` Ave tyAre varane vAsI vaLe. paradeza kamAvA jAya paNa kAMI vaLe nahIM te zarIra bagaDe. 1 ema-khADa. 2 bhukA thaI jAya tevA paththara. 3 gALA devI. 5 bhANuM eTale sArA bheAjananA thALa. 6 vAsI vaLe eTale ulaTI thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 4 tANIne khAMdhelAM. www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha deharA-karma vinA karasanIA, jAne konI jAuM; karmamAM lakhyuM divela, te ghI kyAMthI khAuM? 8 daridrI cale dariyAva, karma le cale sAtha; marane; Duba mare, te zaMkha laga gayA hAtha. 9 bakhe jaIne bakha thayA, kamANImAM UThI Aga; kaMtha saveLA AviyA, bhATaNa tArAM bhAga. 10 soraThA-mATI ghase majura, cejALA beThA caNe; pALaNahAra, karma pramANe kasaniyA. 11 himata karo hajAra, jAce garUpatine ghaNuM; cIThI lakhI citAra, karma pramANe rAjIA. 12 kaMDaLIo-kauDI mIle na bhAga bIna, hunnara kare hajAra, kayuM nara pAve sAhebI, binA lIkhA kirtAra; binA lIkhA kirtAra, sAta samuMdara pharI Ave, bhaTaka bhaTaka dina jAta, gAMDakI lAja gumAve; kathe sukavi kahAna, bhAga bina rahe je leDI, hunnara kare hajAra, bhAga bina male na kauDI. 13 . There is no flying from luck. No help for misluck. The more I try, the more I am off. 9 akamane paDiye kANe. 21 (garIba mANasanI sthiti viSe) akamane paDIo kANe. garIbanI aiyara saunI bhAbhI. dukALamAM adhika mAsa. dAjhayA upara DAma, ne paDyA upara pATuM. duHkhatI AMkhe ke vAge. dubaLA Dherane bagAIo ghaNI. nabaLI vADe chIMDAM ghaNuM. nIcI beraDI sahu khaMkhere. garIbane ghera geda ne paisAdArano saMde. maratAne sau mAre. daMDa upara DAma. duHkha upara DAma. ghA upara luNa chAMTavuM. dubaLAMne duHkha devA sau taiyAra. dubaLo jeTha daheramAM lekhAya. : 1 darIAmAM pANuM chIcharuM AvyuM eTale maravAne DUbakI mArI chatAM marI javAyuM nahIM, paNa zaMkha hAtha AvyA. 2 salATa, kaDiyA 3 vidhAtA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha bakarAnI mAnatA sau kare, vAghanI mAnatA keI kare nahIM. duHkhate Thesa ne dubaLe veTha. garIbane sahu dabAve. deharA-dekhI daridra; dUrase, leka kare apamAna; jAcakakuM kyuM dekhake, bhasata he bahu zvAna. 14 sabaLAthI sau koI bIe, nabaLAne ja naDAya; vAgha taNe mAge nahIM, bhAga bhavAnI mAya. 15 sera-lAvara tItara lAra, harakeI hAkA kare; sAvajanA zikAra, ramavA muzkela rAjIA. A lean dog gets nothing but fleas. Misfortunes never come singly, but with their battalions. 10. khAvAnA sAMsA tyAre paraNanA vAsA. bharatAmAM bharAya. 12 ekAdazIne ghera zivarAtrIbAI paraNamAM. khAvAnA sAMsA tyAre pareNunA vAsA. bharatAmAM bharAya. gharamAM keThIe jAra tyAre pIrasaNanI bahAra. bharatAmAM bharAya ne khAlImAM TIpuM na paDe. bhAgyazALIne ghera bhUta raLe. devo durbaLa ghAtaka. sukhanA sAthI duHkhanA verI. dIThA Ave dIkarA ne vukyA Ave meha. jenI gAMThe nANAM, tene nitya TANuM. . netaruM Ave tyAre sIdhuM paNa Ave, ne gharamAM ATa na hoya tyAre memAna Ave. serA-dhIMgAne Alachara dhAna, rAMkAMthI rUrahe; pAse nahIM pradhAna, nIkara tuM samajAvata zAmaLA. 17 Riches beget riches, poverty poverty. . 11. garIbane belI paramezvara. 6 garIbane belI paramezvara athavA rAma. nahIM belIne rAma belI. gau saMtanake kAraNe hari barasAvata meha. Izvara dInadayALa che. 1 hAkA zikAra karavAne mATe jAnavarane tenI beDamAMthI ke rahevAnA ThekANAmAMthI hAMkIne ke kADhIne bahAra medAnamAM lAva tene hAke karavo kahe che. 2 Ape che. 3 paramezvara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha deharA-motI kahu moM kI, so kIye anAja; - tulasI taba meM jAnI, hari he garIbanivAja. 18 sarovara, tarUvara, saMta jana, cothA barasata meha; paramArthane kAraNe, cAre dharIA dehaGod helps the poor, for the rich help themselves. 12. abI bolyA ne abI pheka. betye baMdha nahIM. 15 abI bolyA ne abI pheka. gADAnuM paiDuM phare tema belIne phare. bAI brAhmaNa ne varatI, traNe sATAM pharatI. ziMgaDe jhAle te khAMDe, ne puMchaDe jhAle to baDe. thuMkIne cATe te bola. bole baMdha nahIM. vAMphaLa. kaDhaMgAne bela te kutarAne kela. gAM vagarane loTIo game tema raDe. hajI to pano panaravAra paraNaze. gAMDI mAthe beheDuM deha-jAke bele baMdha nahIM, marma nahIM mana mAMhI; vAke saMga na kIjIe, cheDa cele banamAMhI. 20 seraThA-besara kerA bela, dIdhelA raheze nahIM; kuDA deze kela, pachI jAya pataLI. belelA mukha bola, nara je nibhAvatA nathI; teha purUSanuM tela, keDI sarakhuM karaNiyA. 22 pahele dIdhela bela, pApI thaI pataLIe nahIM; nikaLe kALo kADha, vAne tAre vIMjarA.10 23 As slippery as an eel. To blow hot and cold with the same mouth, 21 1 "pavana pANuM kayo" ema paNa vaparAya che. 2 varatIAM varatI agara mAgI khAnAra. 3 vArevAre laze, ne vArevAre pharaze. 4 vakhate ghare laI Ave ne vakhate pheDe, eTale ThekANuM vagaranI vAta. 5 varNasaMkara. 6 badalI jAya ke pharI jAya. 7 pratipAlana karavuM. 8 kavi. 9 vAna=zarIrane raMga. 10 vijarakavinuM nAma. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 11 13. belIne abolyA nahIM karanAra. 13 bolyA abolyA thAya nahIM. jabAna hoya te janma hAya. bolyA abolyA kare, tenuM dUdha ThIkare. maradane bela prANa jatAM phare nahIM. je bolane sAce tene ja tola.! hAthInA daMtuzaLa nIkaLyA te nIkaLyA, pAchA pese nahIM. sAkaranA hIrA gaLyA te gaLyA. cuMkyuM gaLAya nahIM. zuM karyuM caTAya nahIM. je moDe pAna cAvyAM te moDe lALA cavAya nahIM. maradanuM vacana eka, je belyA te dhruvanA akSara. dehare-daLa phare, vAdaLa phare, phare nadInAM pUra; uttama bolyA nA phare, pazcima uge sUra. 24 An honest man's word is as good as his bond. A man of honour has but one word. Keep your promise. A word once spoken cannot be recalled. 14. prANa ne prakRti sAthe javAnAM. 21 (paDI Teva TaLe nahIM te viSe) prANa ne prakRti sAthe javAnAM. deraDI baLe, paNa vaLa na mUke. kutarAnI pUMchaDI bhoyamAM dATe, paNa vAMkI ne vAMkI, sIdhI thAya nahIM. Adata AI he jAnake sAtha, jAegI janAjeke sAtha. jAkA paDyA svabhAva jAyagA jIvase. svabhAvanuM osaDa nahIM. akhaNa gayA, dakhaNa gayA, paNa lakhaNuM na gayAM. TADha jAya rUe, ne Teva jAya mu. chatAnI kheDa mue jAya. sApa kAMcaLI badale, paNa jhera muke nahIM. brAhmaNa hAthI upara beThe, paNa mULA sArU hAtha dharyo." lIMba ne mIThA hoya, sI guDa ghIyae. dAdara jAya cuve, ne Teva jAya mue. 1 vajana. 2 dhruva tAre avicaLa rahe che tevA akSara. 7 daLaja. 4 lakhaNa =Teva 5 brAhmaNane svabhAva bhikSA sArU hAtha dharavAne che. 6 dAdara cAmaDInuM darada che, te cu, kAcalI vagerene arka lagADyAthI dUra thAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 kahevata saMgraha vAMdare se varSane thAya paNa Theka bhUle nahIM. jhaDara jAya bhuve, Teva jAya mue. dehare-durjana te durjana hoya, sajana keme na huvaMta; goLe rAMdhe lIMbaDe, kaDavo nahIM mITata. 25 soraThA-avani roga aneka jenAM kIdhAM che jAtana; Izu tabiyatanuM eka osaDa karyuM na rAjavI. 26 sao-pAvaka jaLabuMda nivArana sUraja tApake chatra kI he, vyAdhimuM vaidya turaga; cAbuka, cepagaku bakhadaMDa dI he; hastI mahAmadaku aMkuza he, bhUta pizAca maMtra kIya he, okhada he sabake sukhakAraka, svabhAvake okhada nAhIM kIyo he. 27 copAyA bAra kAsI bhASA badale, tarUvara badale zAkhA; jAte dahADe keza badale, paNa lakhaNa na badale lAkhA. 28 kaDavI velakI kaDavI tuMbaDIA, aDasaTha tIrtha phIrake AI gaMgA nAhI, gomatI nAhI, tobI na mITI kaDavAI 29 Habit is second nature. Crooked by nature, will never be straight by education. What is bred in the bone, will not come out in flesh. A rope even after it is burnt to ashes it keeps its coils, 15. na bolyAmAM nava guNa. (cupakI rAkhavA viSe) 13 nahIM bolyAmAM nava guNa. sabase bhalI cUpa. maunena sarvArthasAdhanama. bole te be khAya, abole traNa khAya. 1 Theka eTale kudako mAravAnI kaLA. 2 jhaDa=bhUta, pretane vaLagADa. 3 bhaDAklAM vagADI dhuNave te. 4 jatana=rakSaNa upAya. 5 pAvaka agni. 6 nivArata-upAya. 7 bakhadaMDa= jhADane seTe. 8 "bele te be khAya." be brAhmaNa hatA temaNe raseI karI, temAM pAMca lADavA banAvyA te khAvAmAM banne jaNe TharAva karyo ke je "bele te be khAya" ne "muMge rahe te traNa lADu khAya" banne jaNa suI rahyA. jene traNa lADu khAvAne vicAra hatuM te majabuta mana karI paDI rahyo, tyAre bIje utAvaLe hato te, "A to bolaze nahIM ne raseI bagaDaze ne bhukhe marIzuM ema dhArI bolI uThyo ke, "ThIka traNa tArA ne be mArA." ema belanArane be lADavA khAvA paDyA te uparathI kahevata thaI ke "bele te be khAya." utAvaLo thaine bele tene nukasAna lAge e A kahevatane bhAvArtha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha melyAthI bharama jAya. melatA peApaTa pAMjare paDe. muMgImaMtara sADAsatara. dAharA--nahIM ziMga nahIM pUMchaDuM, nahIM karava# nizAna; vacanathI varatAya che, akulina ke kuLavAna. mAlIkA bhalA kharasanA, paiAkhIkI bhalI pa; mAgaNukA bhalA kheAlane, caturakI bhalI cupa. sAraDA--kahIra na mAne kAMI, jugatI aNubhrugatI jahAM; zANAne sukhadAI, cupa rahevuM rAjI. meTala uparathI tAla baMdhAya. khelyA uparathI manuSya parIkSA. vANI uparathI prANI parakhAya. 3. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 13 kara Speech is the picture of the mind. A bird is known by its note, and a man by his talk. Silence is the best virtue 16. avasara gaye mudha kyA karanI ? kArtika mahine kaNabI DAhyo. 16 avasara gaye mudha kyA karanI kArtika mahine kaNabI DAhyo. rAMkyA pachI DahApaNu, te garatha gayA pachI jJAna. dhA bhulyeA te bhava bhulyeA. gaI paLa pAchI. na Ave. sadA dvAra dvArA dIkhAtA nahIM, gayA vakta phIra hAtha AtA nahIM. lakSmI cAMllA karavA Ave tyAre mhAM dhAvA javuM. sasalA zikAre Avye tyAre kutarA mutarANA thayA. nANuM maLe paNa TANuM na maLe. pIlu TAMNe cAMca pAkI. maravA TANe pazcAttApa te pUrvajanmanAM pApa. TAharA--khaDa khuTavAM dhaNa vasukIyAM, vahAlA gayA videza; avasara cukyA mehulA, varasI kAMuM karaza. jo mati pIche upaje, sA mati Age heAya; kAma na khaNuse ApA, durijana hase na krAya. 33 34 1 jyAre kAI mANasa vAta kare che te vajanadAra ane cApaDAnI mAphaka baMdhabesatI hAya tyAre te vAta viSe kahevAya che ke, "sALa vAla ne eka ratI"nI, sattara AnAnI vAta' che. tema "muMgImaMtara " eTale gupta vAta maMtranI peThe chAnI rAkhavA muMgA rahIe te tethI paNa vadhAre eTale sADAsatara AnAnI vAta che, e bhAvArtha kahevatanA che. 2 2 chuM manAya nahIM, tyAM cupa rahevuM te zANA purUSane sukhadAi che. www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha gayuM dhana te sAMpaDe, gayAM vaLe che vahANa; gayo avasara Ave nahIM, ne gayA na Ave prANa. 35 ujaDa kheDA pharI vase, nirdhanI A dhana hoya; gayuM na jobana sAMpaDe, muvA na jIve kAya. 36 agale dina pIche gaye, hararse kayA na heta; aba pIchatAke kyA kare, jaba cIrIo cuga gaI kheta. 37 Better one word in time than more afterwards. Past time is irrevocable. Make hay while the sun shines. 17. kALI caudaza ne AditavAra pharIpharIne nahIM Ave. avasare nahI bhUlatAM (avasara sAcavI levA viSe.) 16 kALI caudaza ne AditavAra pharIpharIne nahIM Ave. sAtama ne somavAre vAre vAre Ave nahIM. hAtha AvelI taka chevI nahIM. karavuM hoya te karI le, nIkara vahANuM vAI jaze. TANe thAya te nANe na thAya. avasare cetyA bhalA. dAva Abe saMgaThI mAravI. lAge lAkaDuM lAge. vakhata joI vAta karavI. vA joI vahANa haMkAravuM. pavana joI pITha devI. vaLa jaIne TAMkaNuM mAravuM. deharA-jaba tuma A jagatameM, jaga hase tuma rAya; aba karanI esI kare, pIche hase na kAya. besI dahIe bAkarI, ubhAM dehIe UTa; jesA vA vAyarA, tesI daIe paM. TANe bhUle TevaNI, vitye vALe hAtha; amala veLA ALasu, e raDakharIne sAtha. seraThennara te catura sujANa, sara avasara cUke nahIM avasaranAM eMdhANa, rahe ghaNuM di rAjIA. Strike the iron while it is hot. Hoist your sail when the wind is fair. Every thing has its time and that time must be watched. 1 chAtI phare. 2 raMDakharI napuMsaka 3 nizAnI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 18. dIkarA mATe thA paraNAvazuM. rANajInAM abArAM. 25 . (vAyadA karavA viSe.) dIkarA meTo thA paraNAvazuM. rANAjanAM abArAM.' mesANAnA bhATa jame kAla. divasane kyAM dukALa che. somavatI amAsa ne zukravAra. agatyanA vAyadA. vAyade hoLI dIvALI vacce te khuTe ja nahIM. hajI te rahiNImAM gAje che. vAyade gayuM te vAe gayuM. vAyadA upara vAyado temAM kANu kADhe phAyade. mulatavI rAkhyAnAM mAThAM phaLa. tALave goLa caTADa. palakakA pakhavADI, ghaDI ke khaTa mAsa. dAsa jIna kahe kAla, Unake kANu havAla. ADI rAta tenI zI vAta? TADhuM patharA jevuM. dIrghasUtrI. lAMbI kase dhavarAve che. bAvA mareMge, taba bela bAheMge. hajI te gaganamAM gAje che, cahaDe jAo, baDe thAo. deha-abI kahetAM dina ATha, tabI kahetAM dina viza; hoya kAlane vAyade, te jANe jagadIza. - marAThI jeDakaNuM. AtA dina sAtA, udyA dina viza; paravAcA vAyadA, to jANe jagadIza. saInI sAMja ne mocInuM vahANuM; ghAe jAnI bAyaDI kahe huM zuM jANuM? zivArAma gArdI, jyAM paDyA tyAM be mahinA ne bAra dI; UDyA tyAMthI ATha dI, ne cAlyA tyAMthI cAra dI. AtA bhAIe AzA ApI, AMTA khUba khavarAvyA; AjakAla karIne Akhara, goLane pANue navarAvyA. Tomorrow comes never. False promises. Whenever two Sundays meet, never. 1 abAramaNe. 2 DhamaDhela ne piisa paNa kahevAya che. 3 A traNanA vAyadAne kadi aMta Avato nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 43 19. kAla kare so Aja kara, Aja kare so aba. 5 (vAyadA na karatAM tarata karavA viSe.) AjanuM kAma kAla upara rAkhavuM nahIM. kANe dIThI kAla? kAma karyA teNe kAmaNa karyo. karyuM te kAma, viMdhyuM te metI. dAhare-kAla kare so Aja kara, Aja kare so aba; parasu prale hayagI, phIra karegA kaba. Procrastination is the thief of time. Delay is dangerous. 20, muphatakA caMdana ghasabe lAlIA. 10 (muphatane mAla khAvA viSe.) mutakA caMdana ghasabe lAlIA. muphatake laDu khAo mere lAla. muphatakA mAla luTe mere lAla. muktake muLe kele jesI majA. maphatanAM marI tIkhAM na lAge. maphata maLyuM te bahu majA. dharmarAjAne geLa jema luMTAya tema luMTa. maphatanI majA mIThI lAge. muphate mAla, dila berahema. deharA-rahe amArA nagaramAM, hukama binA mata jAo; kare hamArI cAkarI, bhIkha mAMga ke khAo. 44. To cry yule at other men's costs. To be merry at the expense of others. The wholesome meat is at another's cost. 21. bhAvatuM hatuM ne vaidhe kahyuM. 7 - (mana bhAvatuM maLe te saMbaMdhI.) bhAvatuM hatuM ne vaidhe kahyuM. rAtI hatI ne pIerI maLyAM. baLada gaLIo ne bucakAryo, te besI gaye. gADuM dekhI lAge thAka, ghoDA dekhI thAke pAga. devuM hatuM ne DhALa Avyo. gADuM dekhI guDA bhAMgyA. seraThe-jenI jetA'tA vATa, te zeraDIe sAmAM maLyA; ughaDyAM haiyAnAM kapATa, kuMcI keruM kAma nahIM. What a man desires, he easily believes. 1 zerImAMmArgamAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 17 22, dagA kIsIkA sagA nahIM. 14 (khoTuM kAma karanAra tenAM phaLa pote ja bhogave che te viSe.) dagA kIsIkA sagA nahIM, kayA na hoya te kara dekho. - enA TAMTIo enA gaLAmAM. khede te paDe. nItie nArAyaNa vase, anItie kutarA bhase. . bhuMDuM tAke (Icche) tenuM bhuMDuM thAya. dAnata tevI barakata.' kapaTa tyAM capaTa, kuDa tyAM dhULa. kuDanA DAMDIA kapALamAM vAge, jenuM mana cekhuM, tene zAnI bIka? ThagabAjIe ThAThana cAle. jIsakI dAnata burI, Usake gale churI. deharA-degA so paDegA, tuma phikara nA rAkho bhAI cIThI ApI brAhmaNane, gaDhe caDyo nAI Icche jevuM avaranuM, tevuM ApaNuM thAya; karyuM na hoya te karI juo, jethI turata jaNAya. Underhand practices fail in the end. Evil to him, who thinks of evil. He who digs falls Deceitful men dig their own graves. . Cheating play never thrives. 23. karaNI tevI pAra UtarI. 13 | (sArInarasI karaNI viSe.) jevI karaNI tevI pAra UtaraNuM. dIdhavAna phaLa bhogavavAM vAvyAM tevAM laNavAM. kavaca vAvI mogarA levAya nahIM. hAthe karyuM haze te muvA pachI sAthe thAya. hAthe te sAthe. karegA jesA pAyegA, bAgA so laNegA. karavuM tevuM pAmavuM. jamaNo kare te jamaNe bhagave, ne DAbo kare te DAbe bhegave. sAruM karI sArAnI vATa jevI. bolazo tevuM sAMbhaLaze. kalajuga nahIM, karajuga he; eka hAthase le, dusare hAthameM de. 1 ghara na bharAya. 2 hAlane jamAne kaliyuga kahevAya che. te juga viSe ema manAya che ke pApakarma karyA hoya paNa kAMI tenuM phaLa dekhAtuM nathI. te saMbaMdhamAM sArA sadaguNI purUSe tema nahIM mAnatAM kahe che ke, "kaliyugamAM karyo karma zubha ke azubhatAM phaLa turata maLe che eTale eka hAthathI karma kara, ne bIje hAthe bhegava." arthAta jevAM karma karaze tenAM phaLa turata bhegavaze. 3 turata karaNInuM phaLa maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kahevata saMgraha deha-kalijuga kahe che jagata paNa, karajuga enuM nAma; mAMhInuM phaLa ahIM maLe, evuM che A kAma, As you sow, you will reap so. Do good and have good. 24, vara vare kanyA vare, goranuM tarabhANuM bhare. 10 (pitAno matalaba saratI hoya te bIjanuM game tema thAo te viSe.) vara varo, kanyA vare, goranuM tarabhANuM bharo. kIsIkA ghara jale, kIsIkA puta maro, baMdaku kherasalA. kIsIkA ghara jale, kIsIkA puta mare, baMdA khAve era tApe. mInI DADhI baLe, ne dAsIne ajavALuM thAya. kIsIkI vela, kIsIke bela, era baMdekA DacakArA. AratI Uta ne maMgaLa gAu, bIjAne ApuM tyAre huM zuM khAuM? maranArane UpADanAranI pIThA zI? muDadAM behasta jAya, ke dojakha jAya, ApaNe te chanachanI. gharanAM chokarAM ghaMTI cATe upAdhyAyane ATo. pA -pADAsaNa kahe ATe Apa, gharanAM cATe ghaMTI; chorUDAM to chAsa pIe, ne bAho mAge baMTI. 49 Plough or not plough, pay me my rent. His bread is buttered on both sides. Oharity begins at home. 25. suMThane gAMgaDe gAMdhI thavAya nahIM. 3 suMThane gAMgaDe gAMdhI thavAya nahIM. bArA sudhI bhaNu paMDita thavAya nahIM. adhI sopArI ne hIre dalAla vepArI. One flower makes no garland. Ore swallow does not make spring. 2 velagADI. 1 vara masa, kanyA maro paNa bole che, paNa te zuddha nathI. 3 chanAnI mejamajA athavA paisA uchaLe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 26. DAhIDa vAMka vagara kajIe thAya nahIM. 6 DAheADa vAMka vagara kajIe thAya nahIM. eka hAthe tALI paDe nahIM, raMgadoSa ne pAzadeoSa vagara luDuM kharAba thAya nahIM. raMgamAM te paiAtamAM bannemAM vAMka. dAhara--Avata gAlI eka hai, kabIra jo UlaTe nahIM, gALa daIne gALa sAMbhaLavI. UlaTata hAta aneka; teA rahe ekakI eka. It takes two to make a bargain. The second blow makes the fray. It requires two to quarrel. 27 lIdhAM lADa ne khAdhAM khAsaDAM pharIpharIne Ave nahIM. 9 lIdhAM lADa ne khAdhAM khAsaDAM krIkarIne Ave nahIM. kAle marI javuM che, khAIpI khUba UDAvI te kharI. ADI rAta tenI zI vAta? kANe dIThI kAla? kANa jANe kAle zuM thaze? kAla khuddA che (te Aparze). kAlanI vAta kAle. khAnArpInArane khudA ApanAra. DhArA--palaka pAvakI khabara nahIM, kare kAlakI Ata; jIva Upara jamA kare, jyuM tetapura khAja. 29. sUraja sAmI dhuLa nAkhIe te AMkhamAM paDe. 9 sUraja sAmI dhuLa nAkhIe te AMkhamAM paDe. pattharane bacakuM bharIe tA peAtAnA dAMta paDe, bhIMtamAM mAre lAta, te peAtAnI dhAta. Eat drink, be merry, we shall die tomorrow. To morrow will take care of itself, spend and God will send. AsamAnapara thUMke, te mhAM Upara paDe. caMdramAnuM vera levA ghara saLagAvIe teA ApaNuM dhara khaLe. 50 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 51 66 tArUM nAma zuM?" javAba, " jIve. " dhaMdhA zuM kare che? " sarpa jhAlyAnA;" tyAre " jIvA na jIngeA. " bahAravaTIo zvAse, rAja dhAse nahIM. www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha hAthI pAchaLa kutarAM dhaNAM bhase che (paNa paravA nahIM kemake ijA thavAnA bhaya nahIM). meTAnI vAta karIe te vaNumeAte marIe. 20 Spit not against the heaven, it will fall back on your face. 29. gALe mare tene viSathI mArIe nahIM. 21 (mIThuM khelavA viSe. ) jIbhamAM sAkara rAkhavI. jamAM zIrI te! mulakagIrI. mIThI jIbhamAM zikaraNu vase che. jIbha caDAve te jIbha pADe. gALe mare tene viSathI mArIe nahIM. mIThI jIbha rAkhavAmAM kAMI jatuM nathI. jIbhamAM amRta, jIbhamAM jhera. ApanI aiyara kahevA karatAM mA kahIe te pANI pAya. vacane daridratA zI? vacane kiM daridratA. mIThI jIbha, sarva kArya siddha. jIbhamAM jhera te mulakathI vera. vAta karavI teA gALe vIMTI karavI. joDA mAravA te zAlamAM lapeTIne mAravA. saMpata hAya tA dejo dAnajI, nIkara jIbhaDIe jaza lene, DhAharA--tulasI kaheta pukArake, sunIe sakha de kAna; hemAna gajadAna te, aDe| dAna sanmAna. saba dhanakA dhana acana hai, bacana ratanakI khAna; tIna lAkakI saMpatti, rahI bacata khIca Ana. * jIvIe teA jaza lIjIe, zakara jeDA saM; marI jAvuM mAnavIo, rahe bhalerAM veNu. sAraDA kAyalaDI ne kAga, vAne varatArAra nahIM; jIbhalaDImAM javAba, sAcuM sArahIe bhaNe. upajAve anurAga, kAyala mana harSita kare; kaDavA lAge kAga, rasanAnA guNu rAjI. peApaTa kAyala khela, theADA paNa lAge bhale; vRthA gumAve tela, bahu khelIne meMDakAM, Large bounties we wish to give in vain, But all may shun the offence of giving pain. 1 raMge. 2 varatArAnA artha tA pArakhI kAhADavuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat para 53 54 55 pa 57 www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 21 30. pithImAMnAM rIMgaNAM. 11 (kaheNI ne raheNa judI te viSe.) pithImAMnAM rIMgaNAM. paropadeze pAMDityam. DAhI sAsare jAya ne ghelI zikhAmaNa de.' kahevuM saheluM che, karavuM kaThaNa che. kahevuM kAMI, ne karavuM bIjuM. kahevA karatAM karI batAvavuM sAruM. be dethaLInI ramata. jIbhanA ne peTanA judA. kahe kAMIne kare kAMI tene ghAle culA mAMhI. kahevuM kAMIne karavuM kAMI e te jANe meTI bhavAI dehare-kaheNa mIsarI khAMDa he, raheNI tAtA leha; " kaheNI kahe ne raheNI rahe, e jevalA keha. 58 Wise for othesr, but fools to themselves... He is not wise who is not wise for himself. A man of words, not of deeds, like a garden of weeds. Precept begins, but example completes. An example is better than a precept. It is easy preaching fasting with a full belly. Practice what you preach. Easier said than done. 31. haie heya te heThe Ave. 10 (manamAM je vAta ramatI hoya te belAI javAya te viSe) haie tevuM hoThe. vANi aMtaHkaraNanuM pratibiMba che. corane mAthe cAMdaraNuM. jevuM aMtaramAM hoya te jIbhe Ave. doSArinuM haiyuM kAcuM. corane mAthe kAgaDe. patakALuM cereluM te hoM upara AvI gayuM. patakALuM na cere bAvo brahmacArI. koNa kahe che rApIno ghA ? eka vAgharI Akho janmAre jAnavarane pakaDavA tathA mAravAne dhaMdhe karIne gaMgAsnAna karI AvI dharmAcaraNa karavA lAgyA. eka vAra jaMgalamAM te gaye. tyAM keTalAka nAnI umaranA chokarA pakaDavA mahenata karatA hatA, 1 ghelI sAsare na jAya, ane DAhIne zikhAmaNa de evI kahevata che. 2 "taNakhaluM paNa belAya che. 3 rAMdhI eka hathiyAra che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 kahevatasaMgraha dhA daramAM peThI paNa puMchaDI bahAra rahI gaI hatI. vAdharInA juvAna chekarAoe dhAne puMchaDethI jhAlIne tANavA mAMDI paNu dhAne kheMcIne bahAra kADhI zakayA nahIM, eTalAmAM dharmAcaraNa karanArA vRddha vAdharI tyAM Avye te juvAna che.karAonI mahenata aphaLa gaI jANI mANyeH~~ jANuM chuM paNa kahetA nathI, nAhAvA gayeA'tA gaMga, dhAnI gAM--mAM AMgaLI kare teA, DhIlAM thAye aMga. te pramANe juvAna AkarAoe karyuM ane dheAnAM aMga DhIlAM thayAM. daramAM cATI rahevAnuM jora ghA karI zakI nahIM, eTale bahAra tene kheMcI kADhI chekarAAe pakaDI lIdhI. mArA rUpI zuM khAya che? Nearest the heart, comes out first. As we think so we speak. 32. sAcane AMca nahIM. 20 ( sAca viSe. ) sAya tare te jUTha muDe, sAcane AMca nahIM. sAceA rUpI sarvatra parakhAya. sAcane e paga (jethI khaDaga ubhuM rahI zake). satya e ja parama dharma, satyameva jayati. satyakI jIkara, khudAkuM kira. satyakA elI rAma, sAthe rAce jagati. dAnata pAka tene zAnI dhAka. sAcA ghaMTa devaLa vAgaze. ceAkhA manane ciMtA zI ? sAnAne spAmatA nahIM. jyAM saSa tyAM rahemata. satya bhaya jANe nahIM te mRtyu kALa pIchANe nahIM. sAcanA melI paramezvara. kharAne kherasalA, khATAne khullAM.ra DhArA--satiyA sata nava cheADIe, sata cheDe pata jAya; satakI bAMdhI lakSmI, dharahuM calI Aya.3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 59 1 eka mANasa pAse khATA rUpIA hatA te vAta te jANatA hatA. khajAramAM te pIe calAvavA gayA, paNa manamAM te khoTA hatA eTale khAlAI javAyuM ke, "mArA rUpIe zuM khAya che?" arthAt te calAvatAM keTaluM kamatI Avaze. dukAnadAro te sAMbhaLI vehemAI gayA ane kheATa) rUpIA cAlyuM. nahIM. 2 khAsaDAM. 3 bIna elAI Aya paNa kahevAya che, www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha satiyA sata cheDe nahIM, rAja, prANa, ghara jAya; harizcandranuM jIvana e, satiyAno yaza gAya. 60 hari bhajavo hakaka bolavo, denuM bAta avala; tulasI tAke na utare, AThe pahora amala.1 61 Virtue is always victorious. Honesty is the best policy. Truth seeks no corners. Truth is God's daughter. A elear conscience can bear any trouble. 33. bharama bhArI ne khIsA khAlI. 35 (vagara paise DoLa kare te viSe.) bharama bhArI ne khIsA khAlI. ThAle cA ne vAge ghaNo. muche cepaDavA tela nahIM ne DahelIe dIvA karo nAma rAkhyuM dhanAzA ne gharamAM hAMllAM kustI kare. kula phaTAkIyA ne phAMTamAM chANAM, ghera Ave tyAM kaleDAM kANuM. ThAlI ThakarAI ne phAMTamAM chANuM, suve tyAre bheTha bIchAnAM. phulI bAInI phula, ne gharamAM na maLe dhULa. DhamaDhola ne mAMhe pila. nAma moTAM ne darzana khoTAM. zekhAI zAhajAdAnI, ne kasaba bhADabhuMjAne. bAI bokhArU ne vahune gharacoLuM joIe, kyA kare nara kakaDA, ke thelIkA mahe sAMkaDA. gharamAM ADI zerInI De, ne bahAra mucha maraDe. uparathI phUla ne gharamAM dhULa. kArA vAnA kakaDe ghaNuM. daLanArInA dIkarA ne nAma pADayuM gulAbakhAM. mIyAM keDIo cATe ne bIbIne phulela joIe. UMcI dukAna ne phIkA pakavAna. kArA vAdhA kaDakaDe, ne gharanI rAMDa phaDaphaDe. upara vAgA ne mAMhe nAgA. tamAro mArI he lAla rAkhavuM. khAlI vAsaNa khaDakhaDe ghaNuM. aThaka pArekhanI ne jAta hajAmanI. gharamAM covIza hAthane vAMsa phare ne bahAra bApa cALIsa lAkhanA. 1 amala kepha 2 ThAlAM khaDakhaDe. 3 ADI zerInI dhULa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha lADabAI luhAraDI, kAkhamAM khuvAraDI. pAse na maLe kaDI ne ubhI bajAra devI.' peTamAM pumaDuM pANI nahIM, ne nAma mAruM dariyAvanAM. gharamAM hAMllAM kustI kare, ne bahAra lAlajI maNIAra. . bahAra bApa cALIza lAkhanA, ne dIkare vyAjamAM Du. bAIDIne balaiyuM nahIM ne pabe ghaDAnAM sATAM kare. bhAInI bagale dekhAya, vahune caMgA sADI joIe. adhUro ghaDo chalakAya. peTane pUruM maLe nahIM ne TIMgane vaDAM. karavI gulAmI ne mIjAja amIrano. copAI-hIre, motI, jhaveradAsa, dAma maLe nahIM khoTo pAsa; nAma dharAve che raNachoDa, bhare vyAja maTI e kheDa. A great cry a little wool. A large building a low foundation. Great show, empty pocket. Great boast, little roast. He robs his belly to provide for his beach. Empty vessels make mostsound. Large trees give more shade than fruit. Clean clothes and empty pocket. 34. khapa tenI chata nahI. 8 khapa tenI chata nahIM. Arata tenI AbhaDacheTa nahIM. mAthe oDhI cAdara eTale jyAM beThA tyAM pAdara. hAjatamAM hajajata nahIM. hAjata vakhata pAyakhAnuM gaMdhAtuM nathI, vahAlAmAM vaTALa nahIM. kAmI bAra gAU UjaDa dekhe. hera keheDane doSa nahIM. 1 buvAraDI sAvaraNuM. 2 balayuM cuDI. 3 heDa lAkaDAnA moTA pATaDAne veherIne be sarakhA bhAga karI, ane kaDakAmAM ardha goLa phAMkAM ke gALA karavAmAM Ave che. te lAkaDAnA uparanA bhAgane UMce karIne mAMhe geLA gALAmAM kedIne eka paga khosIne pATaDAnA be kaDakA uparAupara mUkI cheDe tALuM mAre ne kedI judI judI jAtanA hoya paNa heDamAM badhAnA paga kheselA chatAM varNavarNane deSa nahIM gaNatAM, eka heDamAM paga rAkhIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Necessity knows no law. . All is fine that is fit. 35. sebate asara. 16 sebate asara, sukhame tAsIra. saMga tevo raMga. vAna na Ave paNa sAna Ave. badhA khAya che athavA khAvuM paDe che. te kedI jyAre chUTIne Ave che tyAre nAtamAM tene kAMI dekha nahIM gaNatAM dAkhala karavAmAM Ave che. eArata game te jAtanI rAkhavAmAM deSa gaNAto nathI. sobate asara 1. bAdazAha ane lavAnA saMvAdamAM lave kahyuM, "sebate asara, sukhame tAsIra" tyAre bAdazAhe kahyuM, "tukhame tAsIra" vAta kharI che, paNa mANasanuM mana majabuta hoya te sabata asara karI zake nahIM, mATe sebate asaranI vAta mane kharI lAgatI nathI. te uparathI lave kahyuM, "sebate asara" kharI vAta che. lave tenA kharApaNuM viSe Agraha pakaDavAthI bAdazAhe kahyuM, "bAra mahinAmAM e vAta kharI siddha karI Apaje, nahIM te garadana mArIza. lave kabula karyuM. ' becAra mAsa javA deI, lave kAzI vagere tarapha javAnI rajA lIdhI ne kAzI tarapha gayAne badhe DoLa karyo, ne pachI vANIo thaI dilhImAM zAhukAra banI moTI bajAramAM sArI traNa mALanI dukAna bhADe rAkhI. pahelA majalAmAM dukAna karI becAra gumAstA tathA nekara rAkhyA, ne teNe UparanA majalAmAM pitAnI strI sAthe reNuka karI. bIje dahADe teNe pitAnA nekarane kahyuM, "eka hajAmane belAvI lAva. bAdazAhane hajAma haze te sArI hajAmata karate haze mATe tene teDI lAvaje." kara gaye ane bAdazAhanA hajAmane teDI lAvyA. zeThe (lave) hajAmata karAvI hajAmanAM bahu vakhANa karyA ne hajAmane hajAmatanA mahenatANuMnA pAMcaso rUpIA ApyA. bAdazAhane hajAma khare, paNa pAMca rUpIA ekaThA joyelA nahIM tethI bahu khuzI thaI gaye. zeTha hajAmata karAvI rahyA ke, surata upale mALathI eka dAsI AvI teNe hajAmane kahyuM, "mArI bAInA nakha levarAvavA che mATe upara cAla." upara gaye, nakha levAne AMgaLI hAthamAM lIdhI kharI, paNa tenA jevI bAinI deha, bhavya ne saudaryathI bharapura mukha joI hajAma te dimUDha bane. bAI kahe, 'barAbara chava ThekANe rAkha nahIM te jIvate nakha utaraze." kALajuM mAMDamAMDa ThekANe rAkhIne ghAMyaje nakha utAryA. nakha utarAyaNanA te bAIe be rUpIA ApI, dara trije dahADe nakha utAravA AvavAne varadI ApI, te hajAme khuzI thaI kabula rAkhI. ema vahIvaTa cAlatAM beeka mahinA nIkaLI gayA. pachI hajAma eka vAra nakha levA Avyo, tyAre bAIe pUchyuM, "kAle sAMjanA cAra vAgatAM eka savArI nIkaLI base ghoDA AgaLa, sebase ghoDA pAchaLa ne vacce eka ghoDAvALa ghaDe nacAvata hatA e keNa haze ?" hajAe kahyuM, "e ja bAdazAha salAmata hatA." tyAre bAI bolyAM, "bahu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha gadheDA sAthe joDuM bAMdhe te, bhuMkatAM na zikhe paNa ALoTatAM zikhe. dekhe tevuM zIkhe, UDe na toya ThekavA zIkhe vasI vihaMgamAM. khubasurata che, ne ghaDe paNa khuba nacAvatA hatA. meM bArImAMthI cupakIthI joyA paNa temanI najara nahatI." A vAtacItane prasaMga banyA pachI hajAma bAdazAhanI hajAmata karavA gayo tyAre bAdazAhane vAtamAM kahyuM ke, "eka zAhukAra amuka dukAnamAM rahevA Avela che tenI eArata bahu khubasurata ane pArijAdI che. huM be mahinAthI nakha utAravA jAuM chuM, paNa kaI divasa belatI nahIM. Aja belI,' ema kahI bAInuM kahevuM saMbhaLAvI chevaTe kahyuM ke, "ApanI khubasuratI upara phIdA che." dukAnanI nizAnI bAdazAhe puchI lIdhI, ne hajAmane kahyuM ke, "huM kAle tyAMthI savArI sAthe nIkaLIza." hajAma kahe, "huM zeThANIne khabara ApIza." hajAma te zeThANunA nakha levA gayo tyAre bIjuM kAMI nahIM bolatAM eTaluM be ke, "Aja bAdazAhanI savArI nIkaLanAra che." zeThANuM e vAta jANu khuzI thayAne tathA pitAne bAdazAhanuM kahevuM jovA Umeda hoya evuM hajAmane darzAvyuM. A bAIe potAne poSAka cittAkarSaka banAvavA tajavIja karI ane savArI nIkaLavAnI rAha jotI beThI. bAdazAhanI savArI nIkaLI. bAdazAha hajAmanI sUcanA pramANe uMcuM jatA hatA tyAM zeThANIe mAthAnA vALa mora kaLAnI mAphaka karI, pitAnuM ardha zarIra dekhAya tevI rIte bArImAMthI kahADIne pAchI pesI gaI, paNa bAdazAhe joI lIdhuM. bAinuM mane hara rUpa joI bAdazAhanuM mana bharAI gayuM. hajAma hajAmata karavA gayo tyAre bAdazAhe hajAmane kahyuM, "have e bAinI icchA mane maLavAnI che, te mArI paNa IcchA tIvra thaI che, mATe puchI jo ke zI rIte maLavuM?" ghAMya vAyaDI jAta, ne bAdazAhe vAta karI eTale nakha levAne bahAne zeThane ghera gaye, bAIne maLyo ane bAdazAhanI IcchA jaNAvI. bAie te vAtane rasIlI gaNI javAba Apyo ke, "ame zAhukAra vANuo ne jaIna, paNa bAdazAha garajIne veSa laIne ahIM Ave to mAre paNa maLavAnI icchA tevI ja joradAra che. mATe kAle bapore AvavuM hoya te geracha thaIne Ave. kaI jANaze nahIM ne zeThane paNa vahema Avaze nahIM." AvI rIte vAta maLavAthI hajAma to harakhapaduDe thaye, darabAramAM gaye, ane bAdazAhane vAta karI. bAdazAha te talapApaDa thayA hatA ane dahADI muLa utarAvavA ghAMya te hAjara hatA ja. bajAramAMthI malamalanA kerA tAkA maMgAvI gerachanA jevI gAtarI vALI. eka malamala gerachanI mAphaka eheDI, hAthamAM raNuM, pAtarUM jhoLImAM mukI hajAmanI pAchaLa eka chupe daravAjethI nIkaLI, zAha rAha paDyo mUkI peTA galIne raste cAlI zeThanI dukAna5ra caDyA. AgaLa hajAmane pAchaLa geracha kaTakaTa trije mALa gayA. bAI zaMgAra sajI phakkaDa thaI beThI hatI te garajIne AvatA joI ubhI thaI page lAgI, eka bAjaTha nAMkhI ApI te upara AsanIuM nAkhI geraine besADyA, hajAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dALanI sobatathI ceo nara mATI bhArI thaze. sebata pramANe nobata vAge. jene jevo vAsa, tene te pAsa. paDosInuM karma na Ave, paNa seMjhara te Ave. nIcano saMga ne mAno bhaMga. deharA-jayasI sobata jagatameM, te karata upAya; sobata guna chUTe nahIM, kahI raMka kahA rAva. sobatase sudho nahI, vAke baDe abhAga; sabatameM bIgaDyo nahIM, vAke baDe subhAga. saMgata kIje sAdhakI, banata banata bana jAya; ayA kuMjara zirapara, manamAne phala khAya. 63 65 nIce gaye; kamADa baMdha karI bAi bIjA eAraDAmAM gaI tyAM kamADa keke khakhaDAvyuM. kamADa ughADavA bAI AvI. bAdazAhe pUchyuM, "keNa che?" bAI bolI, "kaI nahIM zeDa gharadhaNuM che tenI phikara nahIM, Apa nizcita raho." bAraNuM UghADI bAI bIjA khaMDamAM gaI, zeTha AvyA, cAMcALI pAghaDI, gheradAra jAma, kamara bAMdhelI ne aMdara AvyA. balyA, "padhAre, padhAre mahArAja, bhale padhAryA. mahArAja vaMduM chuM" bAdazAha (gera) kAMI bolyA nahIM, eTale zeThe kahyuM, "va6 che, te paNa geracha bolyA nahIM. tyAre zeTha kahe, "kema bolatA nathI ? mahArAja vaMduM chuM" eTale garajI bolyA, "vaMduM chuM kayA ?" zeTha kahe, "mahArAja, Ama kema? tame amArA gArajI thaIne kema bolatA nathI?" ema kahI zeTha nIce beThA. bAdazAhe sArI rIte najara mAMDI joyuM te lAgyuM ke zeTha nathI paNa lavo che. bAdazAhe zeThane kahyuM, "abe vauvA jesA mAluma paDatA he." eTale la kahe che, "hajura, Apa mane bAdazAha salAmata jevA lAgo cho." pachI paraspara maLyA, ane hajAmanI sebatanI zI asara thaI te lavAe siddha karI ApyuM. 1 khIcaDI. 2 vAsa raheThANa, samAgama pAsa raMga. 3 seMjha lakSaNa 4 eka bakarI nadI upara pANI pIvA gaI. nadI AgaLa bhInI retImAM vAghanAM pagalAM paDelAM joyAM. bakarIe vicAryuM ke, sAme kAMThe mArAthI nadI UtarIne javAya ane nAsIne chUTAya tema nathI mATe zuM karavuM? dhIrajathI vicAra karI pagalAMnuM kuMDALuM karIne pagalA AgaLa beThI. thoDI vAre hAthI pANI pIvA AvehAthIne bakarI kahe che ke, "tuM bhale AvyuM. A vAghanAM pagalAM je. vAdhe mane bhalAmaNa ApyA mujaba huM beThI hatI ane te pramANe jaIne vAdhane khabara ApuM chuM ke, "hAthIbhAI AvyA che." ema kahI bakarIe cAlavA mAMDyuM eTale hAthIe bakarIne pAchI bolAvI kahyuM ke, "vAdhane belAvIza nahIM ne UgaravAne Are batAva." tyAre bakarI kahe che ke, "mane pratijJAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha jaLa pramANe piyaNuM, karma pramANe matta; je jevA nara sevIe, te tevI phaLapata. karata kusaMga cAhata kuzaLa,ehI baDA aphasesa; mahimA ghaTayo samudrake, rAvane bo paDosa. 67 baLadane guNa to gayo, ke jeDa kajoDAM jAte; maradane guNa gaye, ke seDa kaDAM suto. 68. A man is known by the company he keeps. One is known by his companions. 36. mAThA khabara vijaLI vege jAya. 4 mAThA khabara vIjaLI vege jAya. vA vAta laI jAya. palaka ekamAM pahoMcI jAya, khabara narasA hAya. bhoMyarAmAM nAgI nAcI, te mahetAjIe jANyuM. Ill news travel apace. Scandal has wings. 37. nabaLe sabaLAne guNa kare te ATaluNamAM jAya. 7 samudra AgaLa luNanI bheTa (te zI gaNatImAM)? jabare nabaLAne khAya (ne khuzI thAya). vacana Ape te batAvuM." hAthIe te pramANe vacana ApyuM tyAre bakarIe kahyuM ke, nadI UtarI sAme kAMThe ApaNe bane jaIe te UgAre thAya. hAthIe kahyuM, "tuM mArA mastaka upara besa. huM ne tuM bane nadI utarI jaIe." tyAre bakarI kahe ke, "sAme kAMThe UtarIne tuM to mane pheMkI de te mane zuM lAbha? pachI hAthIe vacana ApyuM ke, huM jIvuM tyAM sudhI mArA mAthA upara rAkhuM." pachI bakarIne hAthIe suMDhavatI laI mAthe besADI sAme kAMThe gayAM ne hAthI caravA jAya tyAre bakarIne mAthe besADe jethI sArAM sArAM jhADanAM phaLa, kuMpaLe bakarI khAdhA kare. vAdha jevA vananA rAjAnA pagalAMne Azraya lIdhe ne hAthI je sajajana bakarIne maLyo tethI "ajayA kuMjara zirapara, mana mAne phala khAya." 1 eka chokarA upara mahetAjI gusse thayA ne kahyuM ke, "esa rAMDa nAcaNanAte uparathI chokarAe ghera jaI tenI mAne pUchayuM ke, "mahetAjIe mane rAMDa nAcaNane kaho tenuM kAraNa zuM? tethI tenI mAe naryuM ke, " nAgyAnI vAta" mehetAjIe jANuM haze" tyAre tenI mAe chokarAne vAta karI ke, "huM bhoMyarAmAM eka vAra nAgI nAcI hatI." eTale bhayarAmAM nAcyAnI vAta jAhera thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha meTA maccha nAnA mAchalAMne gaLI jAya. tAlevaMtanA tejamAM garIba taNAI jAya. senAnA cuDAvALI dAtaNavALIne dhesave. meATAnI gAMmAM pesIe te cagadAI marIe.1 DhAherA--rAga vinA rAgADe, nirdhanI kuTAya; nakhaLeA sabaLAne guNa kare, te ATAluNamAM jAya. sAkhI--ANaMda kahe paramAnaMdA, meTAmAM jAvuM gheADuM; kAma karAve kusa kADhe, kAMtA keheze ADuM. The rich eat up the labour of the poor. 38. kadi khatA na khAya vicArI vANI ucare 9 (vicAra purA karIne khelavA viSe.) kadI khatA na khAya, vicArI vANI Ucare. vicArIne vANI vade, kadI na vaNuse kAma. 9 70 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 29 melyuM bahAra paDe te rAMdhyuM vare. zuMkyuM pAchuM gaLAya nahIM. meAla meAlyA te pAchA mhoMmAM pese nahIM. seA gaLaNe gALI vAta karIe. sAta gaNe gALIne pANI pIvuM. khelyA te ameANyA thAya nahIM. 1 meATAnI gAM'mAM pesavuM nahIM tenI vAta che. eka taLAvamAM hAthI gayA, paNa taLAvanA uMDA bhAgamAM jatAM marI gayA ane tenuM zama te taLAvamAM ja rahyuM. eka zIALe joyuM ke hAthInuM mAMsa dhaNA dahADA cAlaze mATe hAthInA peTamAM pesI mAMsa khAvAnuM maLaze ne taLAvamAM pIvAnuM pANI paNa maLaze. hAthInuM mhoM te marI gayelA tethI aMdha thayuM hatuM, paNa puMTha pANImAM palaLavAthI cAmaDuM narama thayuM hatuM eTale temAMthI hAthInA peTamAM zIALa peThuM. mAMsa khAya ne puMTha dvArA DokIyuM kAhADI pANI pIe. tema karatAM UnALA AvyA, taLAva sukAyuM ne pANI heThuM gayuM tethI puMThanuM cAmaDuM sukAyuM ne kaThaNa thayuM. zIALathI bahAra nIkaLI pANI pIvAya nahIM teTalAmAM cakalAMnuM ToLuM AvyuM te zIALe avAja uparathI jANyuM. cakalAMne kahyuM ke, tame badhAM bhegAM thaI hAthInI puMTha upara pANI sIMceA eTale huM tamane eka agatyanI vAta karUM. caklAM hamezAM pANI pIvA Ave ne cAMcethI pANI sIMce. ghaNI vAre cAmaDuM palaLyuM, tyAre zIALe mAMhethI mAthuM mArI jora karyuM ane zIALa bahAra nIkaLI nAkuM. tyAre cakalAMe kahyuM, vAta teA kara, tyAre zIALe nAsatAM nAsatAM kahyuM ke, "meATAnI gAM-mAM paisIe teA cagadAI marIe." www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha deha-bola te ala he, je koI bele jANa; de trAju tela kara, tuM mukha bAhera ANa, 71 The word once escaped, cannot be recalled. A word spoken is an arrow let. Think to-day, speak tomorrow. Think twice before you act once. 39 jAyA te jAvAnA. 26 (maraNa viSe.) jAyA te jAvAnA. kAyA kAge kuMbha. nAma tene nAza UgyA te AthamavAnA. kALa saune zira che. kAyA mAyA kuDI. kALa koIthI chatAyo nathI. maraNa ne moMdhuM keAInA hAthamAM nathI. maraNa saune mAthe che. kALe saune kSaya. motane vAyado nahIM. TuTInI buTTI nahIM, maraNa keIne mUke nahIM. eka vAra maravuM maravuM ne maravuM e kharuM che. loDhAnI keThImAM ghAle te paNa maraNa mUke nahIM. maratAM mATIne bApa kahe te paNa jIve nahIM. maratI bAyaDIne mA kahe te paNa uThe nahIM. navANuM esaDa, samuM osaDa nahIM. kAThImAM ghAlyAM jIve nahIM. zarIra cAle tyAM sudhI vahANa, nahIM te paththara ne pahANa. kAyA pANune parapoTo phUTatAM vAra nahIM. deharA-jAyA te jAvAnA, rAjA che ke raMka; vRddha bAla juvAna paNa, jhaDape jama nizaMka, kALa na choDe kAIne, bhale hoya bhagavAna; bhale bhAluM beMkIyuM, kRSNa hatA baLavAna. soraThA-sagaja jANyA zvAsa, zvAsa paNa sago nahIM; ene zo vizvAsa, sAcuM soraThIo bhaNe. citAmaNI nara deha, muA pachI masANamAM; tenI thAze kheha, kaI vibhUti paNa bhuMse nahIM. 75 beta-khAkhakA putalA banA, khAkhakI tasavIra he; khAkha mIla jAge, phIra khAkha dAmanagara he. 76 1 buddI-eTale auSadha-jaDIbuTTI. 2 kahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Death de fies the doctor. There is no medicine against death. Dust thou art, and to dust shalt thou return. Death is deaf and hears no denial. 40. dAma kare kAma lIMDI kare salAma. 33 (paisAnA mahimA viSe). dAma kare kAma laDI kare salAma. sakarmInA sALA ghaNuM. kAkA mAmA gAvAnA, pAse hoya to khAvAnA. sarve muLa kAMcanamAtra thaze. madha tyAM mAkha. sukhanA sAthI, duHkhanA verI. badhA dolatanI mAMkha. dravya tyAM sarva. lIlA vananA suDA ghaNuM. ghamaghamatI vahele sau besavA Ave. paisAnA sau sagA. namate trAjave sau bese. sau jagatI tApe, sau lIlAMnAM haraNuM. sonuM dekhI munIvara caLe. paise duniyAmAM paramezvara. dAmake saba gulAma. sukha saMpatinA sau sAthI. sukhe sAMbhare sonI, duHkhe sAMbhare rAma. ane tyAM sudhI tanenAM. hAtha pile te jaga gelo. jara basiyAra, marada siyAra. khIsA tarate cAhe se kara. duHkhamAM sAthI rAma. paisA hoya to cheka ghughare rame. karI dekhe AkhI, tyAre bole bAvo khAkhI. jArane juhAra.' gAMThe heya jara, sau pUche dhara. jara kare dariyAmAM ghara. gAMThe hoya dhana, sau hAjara jana. deharA-mAyAku mAyA mIle, karake laMbe hAtha; tulasIdAsa garIbakI, keIna pUche bAta. saba sahAya sabalake, keIna nirbala sahAya; pavana jagAvata AgavuM, dIpaka deta bujhAya. 78 1 sakamanI vahune so "bA" kahI bolAve ne tenA bhAI ghaNA thAya. 2 devatA saLagato hoya tevI sagaDI. 3 koThImAM jAra-paise. 4 karI jAmanagara, kaccha, porabaMdara, junAgaDhamAM rUpAne e nAmane zika cAlatuM hatuM. 5 jAra-ThImAM jAra ke gharamAM nANuM. 6 Aga jabara che tene pavana madada karIne vadhAre jagAve che, paNa dIvo nirbaLa che tethI elavI nAkhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha savaiyA--mAta kahe mere| puta saputara, bahena kahe merA suMdara bhaiyA, tAta kahe mere kulakA dIpaka,leAkarme atizaya lAja bacaiyA; bahu kahe merA prANapyArA, sAsa kahe meM le+ balaiyA, kavi gaMga kahe sune zAha akabara,jInakI gAMThe sapeta rUpaiyA, In time of prosperity friends will be plenty. He is most loved that has mony bags. Money makes the mare go, let her have a leg or no. Every one is kin to the rich. 3ra A bribe in the lap blinds one's eyes, Prosperity gains friends, adversity tries them. With provisions in store, we have friends by score. 41. lakSmI vinAnA lADa gartha vinAnA gAMgalA. 18 ( nirdhana sthiti viSe. ) lakSmI vinAnA lapADa, 1 kharacI khuTI +- yArI tuTI. 7 garatha vinAne gAMgale. jara gayA te je gayeA. lakSmI vinAnA lapeDa 1. eka zAhukAra pAse dravya ghaNuM hatuM ne ghaNI peDhIthI dhanADhaca sthiti bhAgavatA AvelA heAvAthI vaMzaparaMparAnA gumAstA, munIma, cAkara, pezA, dheAkhI, darajI, suthAra, brAhmaNeA heAvAthI dhera kAyama mANasanI bhIDa jAmelI rahetI. te zAhukAra gujarI jatAM dIkarA vArasa thayA, tene evA saMyeAge banyA ke dravya paga karIne jAya tema gayuM ne gharabAra sivAya pAse kaMI rahyuM nahIM tyAre munIma, gumAstA vagere badhA jatA rahyA ane gera vagere AzIrvAda devA AvatA baMdha thayA. tyAre roke peAtAnI hamaseA jAtanA mANasane pUchyuM ke, have kema kAI AvatA nathI ne ADA paNa utaratA nathI ? tyAre teNe javAba dIdhA ke, "paisAne sa mAna ApatA hatA te paisA gayA eTale mAna paNa gayAM; have kAI bhAva pUche tema nathI." A zAhukAranA manamAM ceTa lAgI gaI jethI dravya upArjana karavAnA nizcaya karI paradeza prayANa karyuM. pAtA mAMhe pANI teA hatuM ja tethI cIna-jAvA tarapha jai vepAra kheDavA mAMDyo. IzvarakRpAthI napho puSkaLa thayA, gharanAM vAhANa karyAM ne muMbaI, kalakattA, raMguna, siMgApAra vagere vepAranA makAmAM zeDanI AbarU vadhI ne vyavahAra sArA baMdhAyA ne anargaLa dravya saMpAdana kIdhuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat peAtAnA manane tRpti thAya teTaluM dravya thayuM eTale svadeza bhUmi tarapha vaLavA vicAra thayA ne rAjanagara ADatIAne khabara ApI ke mArUM nANuM mekaluM chuM te sAthenI www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vasu vinA nara pazu. kaMgAlanAM kALajAM pelAM. cAka vagaranuM gADuM jema, dhana vinAnuM manuSya tema. paisA vagara dhele, ne sAbu vagara melA. paisA vagara padakuMDIo na thAya. 33 TIpa pramANe UtArI vakhAramAM rAkho, te pachI peAtAnI meLavelI dolatathI rUpA ane seAnAnA nANAnI peTIpaTArA bharyAM, tema ja javAhIranA dAgInA vagerenI trijorIe bharI rAjanagara tarapha ravAnA karyAM. ADatIe te zeThanI deAlatanI vipulatA viSe tathA zeTha AvanAra che tenA khabara vatanamAM tathA eLakhANavALAne ApyA. zeTha anargaLa dolata kamAine Ave che tema ja ghaNe varSe Ave che jANI sagAMvahAlAM snehI vargane hetanA haraDakA UchaLyA ane sau aMdara sudhI sAmA javAnI taiyArI karavA lAgyA. teTalAmAM zeTha peAtAnI sAthe dolatanAM vAhANu sAthe aMdare lAMgaryo eTale pehela vehelA kuLagAra AzIrvAda devA AvyA ne khAlyA, "zeTha rAjAdhirAja, AzIrvAda che." eTale zeDa kheAlyA, "hIzuM" kahIzuM." ema sau maLavA AvyA temaNe jIhAra vyavahAra karyAM, te sarvane kahe "hIzuM," kahIzuM"nA javAba ApyA. A javAbathI sarvanA manamAM AvyuM ke zeThanuM cItaLiyuM khasI gayuM che. pachI aMdaranA ADatIAne prathama mekalelI deAlata tathA pAte lAvelA tenAM asaMkhyagADAM bharyAM ne pATaNa tarapha cAlyA, keTalAka rastAmAM zeThane maLyA temane paNa zeThe kahyuM ke, kahIzuM." 1 padmakuDI=mastI. p pATaNa AvyA, gADAMmAMthI dolata UtArI ghera lAvyA. khApATTAnA pratApathI ghara tA meTAM hatAM ja temAM dAlatanI peTIe utArI, seAnAnI dIvIemAM dhInA dIvA karI zeTha gAdI nAkhI kheThA. pachI sagAM, vahAlAM, mAmastI, Azrita nAkarA AvatA gayA, jIhAra vyavahAra karatA gayA tema zeTha pelI peTIone hAtha joDIne kahe che, mahAlakSmI mAtA ApaNA mehetA tamane jIhAra kare che" ema saunA jIhAra jhIlI mahAlakSmI mAtAne nivedana karatA gayA ne saune ratna ApatA gayA, pachI paisA ThekANe karI jarUrI paisA bahAra rAkhI jhADa kAyama rahe tevI gAThavaNa karI, phaLa khAine peAtAne nirvAha AnaMdamAM karatA gayA. A dravyahIna mANasa thAya che tenuM A draSTAMta che. akhA bhagata zrInAthajI gayA hatA, tyAM garIba mANasane veSa dhAraNa karIne gayA hatA tyAre geAlITAnA mAra khAI UtAre AvyA hatA. khIje divasa dhanADhacanAM vastraalaMkAra dhAraNa karIne gayA, tyAre badhAM mANasane AdhAM karI darzana karAvyAM te vakhate akekA dAgInA kahADIne dAgInAne kahetA gayA ke, "amuka dAgInA tuM darzana kara." AvI vAta lAkAmAM cAle che ane dravyanA mAnanA dAkhalAmAM Aja paNa kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha jara ketA te marda tA. nANuM gayuM eTale huMpha gaI. sarovara sukAyuM, ke pakSI uDyAM. garIbanuM nasIba garIba. nirdhanIAne jAya, te bAvaLiyAne chAMya. paise AI, pise bhAi, pisA vinAnI zI sagAI? deha-jaba laga pisA hAthameM, taba laga usake yAra; sAMI Isa saMsArameM, svArathakA vyavahAra seraTho-lakSmI vinA lapADa, caturbhuja gAye cAratA; thaI beThA raNachoDa merAmaNa maLyA pachI. 81 kavita-paisA bIne bApa kahe, puta kaputa merA, paisA bIna bhAI kahe, baDe duHkhadAyI he; paisA bina cAcA kahe, kanake tijo lAge, paisA bina sAsa kahe, kenake jamAI he; paisA bina paMcaname, beThave ke Thera nAhIM, paisA bina caturanameM, cAturI na gAI he; paisA bina Adara, AyabekuM kAhu Thera, . paisA esI cIja, zrIrAmajI banAI he. 82 When good cheer is lacking, our friends will be packing. Adversity distinguishes or tries friends In time of adversity not one amongst twenty. 42. paga taLe baLe te jue nahi ne laMkA olavavA jAya. 10 pitAnI pAse hoya te bAbata vicAra nahIM, ne dUranI vAta kare te viSe) paga taLe baLe te jue nahIM, ne laMkA olavavA jAya. keDamAM chokaruM ne gAmamAM DhaMDhero. beTA bagalameM, TUMDhe jaMgalameM. kuLadevane dIva maLe nahIM, ne pArakA devane phUla. peTa puruM karavAnA sAMsA, ne gaDabaDazAne vaDAM. mahene maracuM maLe nahIM, ne gAM-ne jAyaphaLa. bhalabhalA kuMvArA, ne vAMDho kahe mAre che. 1. zrIkRSNa gAyo cAratA hatA, paNa merAmaNa samudra maMthana karIne lakSamI lAvyA pachI dvArikAmAM zrI raNachoDa thaIne beThA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 5 saba sabakI saMbhALIo, meM merI pheDatA huM pIDA patI, te kahe page ja vaLagI che. seraThe-DuMgara baLatI lAhAya, dekhe sArI jagata te parajaLatI nija pAya, ratI na sUje rAjIA. 83 43. jANapaNAM jagadehelAM, dhana te kAlAM ghera heya. 11 (DahApaNane mAna viSe) jANapaNuM jaga dehelAM, dhana te kAlAM ghera hoya. buddhimAna sarvatra pujAya. DAhyo paMcamAM puchAya. DahApaNane mAna che. viveka dazamo nidhi. DAhyo te gharaDe. DahApaNa keAInA bApanuM nathI (jene Izvara Ape tenuM). guNavAnanAM hajAra gharAka. rItabhAta jANe tene sau vakhANe. dehamati he te mAna che, mati binA nahIM mAna; bhAgahI bAta alAyedI, jAnata sakala jahAna. 84 seraThe-tame vaNakara, ame vaNAra, nAte neDo nahIM; tArA guNane reU gajamAra, jAta na pUchuM jagaDA. 85 Wisdom alone is age and commands respect. 44. vItI hoya te jANe che daradInI balA jANe 25 jo tana lAgI hI tana jANe, bedaradIkI balA jANe. duHkhe tene pIDA. vAge tene sAle. pachI tene pIDA. 1 eka mANasane tyAM kaI mIjabAna AvyuM. gharadhaNIe vicAryuM ke, "A pIDA kayAMthI AvI, te jAya te sAruM." pachI pate tAva Avyo ke mAMde thayAne DeLa karI eADhIne suI gaye, ane potAnI strIne kahyuM ke, paga cAMpa. strI paga cAMpatI hatI te vakhate paNo muMge muMge eAraDAmAM besI rahyo hato, teTalAmAM strIne kaMI kAma levAthI paga cAMpatA paDyA mUkI bIjA khaMDamAM gaI, eTale gharadhaNI meDhe oDhIne sutA hatA tenA paga cAMpavA paNe vaLagI gaye. gharadhaNIe mAnyuM ke, mArI strI ja paga cAMpe che, mATe thoDI vAre pUchyuM ke, "pelI pIDA patI ?" eTale memAna kahe che ke "page ja vaLagI che." gharadhaNuM samajyo ane jhaMkhavANe paDI gaye ne pareNunI khAtarabaradAsa karI. 2 eka nAta. 3 saMbaMdha, sAMdhe. 4 khAdI vaNavAmAM ne vecavAmAM DheDha gaja vApare che, mATe gajamAra kahyo che, te paNa DheDa. 5 vaNAra zAkhAnA AhIra hoya che te zAkhAnI strIne, jagaDA nAmanA heDa sAthe heta baMdhANuM jagaDe DheDa hatA paNa tenA guNa joi heta baMdhANa te viSe sera che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha vaMdhyA kahA jAnahI prasutanakI pIDa, vItI hoya te jANe. jenA peTa upara sApa paDyo te UchALe. dharAyelo te bhukhyAnI pIDA zuM jANe ? dukhe tene veNu. peTanI pIDA mAthe zuM jANe? vIANI vedanA jANe, vagara vIANI ThIka kare. hADIone mana ramata, deDakAMno jIva jAya. bilADIne mana ramata, UMdarane jIva jAya. beThele UbhAnuM duHkha zuM jANe? peTamAM dukhe te ajame phake. jenAM lAgyAM te bhogave. paDegI jaba bajegI. mAthe paDI vizvadevA. jene na dukhe peTa ke pAsuM, tene Ave khaDakhaDa hasuM. vADA keDe vAre, tene zuM udhAro. Apa vItI sau jANe, para vItI kAI na jANe. jaNe te jANe. jene vItI hoya te nara jANe, bIjA ANe ahaMkAra; DahApaNano dalapata kahe, koI garva na karazo lagAra. deza-pIpala pAna kharaMta, hasatI kuMpaLI; ama vItI tama vItaze, dhIrI bApuDIo. 86 mALI AyA bAgameM, kalIana karI pukAra; pAkI pAkI cuna laI, aba kala he terI vAra. 87 The wearer knows best where the shoe pinches him. The full belly knows not the meaning of hunger, Mock none in his misfortunes. None knows the weight of another's burden. 45. nava nejA pANI caDe, patthara na bhIMje kera. 8 (jaDa buddhi samaje nahIM te viSe.) patthara upara pANI, bhIMje paNa rIjhe nahIM. kALamIMDha pAchuM je, kAMI asara thAya nahIM. se maNa sAbue dhuo paNa sIdIbhAI kALAne kALA. dAharA-kahAM kahuM kirtAramuM, hIradA bhayA kaThera; nava nejA paNa caDe, patthara na bhaje kara. 88 1 prasUti vakhatanI vedanA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha ka7 saMgata bIcArI zuM kare, jenuM hRdaya kaThera; nava ne ja pANI caDe, patthara na bhIMje kera. mukha mere mAthe maNI, jhera tAryuM nahIM nAga; saMgata paNa sudharyo nahIM, vAke baDe abhAga. bhalA bhavo na vIsare, nagaNuM na Ave tyaMta; kALI una ne kamANasA, caDe na duje raMga. 91 akhA bhagatane chape talaka karatAM trepana vahAM, japamALAnAM nAkAM gayAM; tIrtha pharI pharI thAkyAM carNa, e na pahoMcyAM harine zaraNa; kathA sAMbhaLI phUTayA kAna, to e na AvyuM brahmajJAna. He who is born a fool is never cured. It is a bad cloth that will not take colour. You will end him, but never mend him. 46, phAMsa kahADatAM pese sAla. eka karatAM bIjuM thAya. huM phasa kahADatAM pese sAla. kaDI letAM pATaNa gayuM. mALI chIMDe rAkhe chUTa, bakaruM kahADatAM pese UTa. hAthameM daMDA bagala meI, havelI letAM gujarAta I. Abu letAM jAMbu gayuM. lene gaI puta, be AI khasama. levAnuM devA thayuM. lIdhuM caDavA ne paDyuM upADavA. DhIMgalA sArU kuTavA gaI tyAM UMTa kaDhAmaNa adha beThe. To go for wool and come home shorn, King log to the king stork is no improvement. All grasp, all lose. 47. mAgyA vagara mA paNa na pIrase bele tenAM bera vecAya. 4 mAgyA vagara mA paNa, na pIrase. bele tenAM bAra vecAya. rAyA vagara chokarAMne mA dhavarAve nahIM. gAje tenuM vAje, 1 nejA eTale bhAlA je lAMbe dAMDe, jemAM nizAna besavAne khaLuM bharAvela che. 2 mukhamAM jhera UtAravAne mere ne mAthe maNi che tethI maNidhara kahevAya che. nAgane evI sArI sebata chatAM jhera taja nathI e bhAvArtha che. 3 AbunuM rAja letAM jAMbu gayuM, jAMbu lIbaDI sTeTamAM gAma che te. prathama lIMbaDI zaheranI rAjadhAnI hatuM. jAMbu phaLa che, Abu eTale karI letAM jaMbu gayuM, e paNa A kahevatane bhAvArtha che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Unreasonable silence is folly. He who spares to speak, does spare to speed. A closed mouth catches no mice. A dumb man never gets land. 48, caDatIpaDatI cAlI Ave che. 21 .. (uddaya pachI asta, asta pachI uddaya.) caDatIpaDatI cAlI Ave che. uddaya pachI asta, asta pachI uDDaya. sukha pAchaLa duHkha ne duHkha pAchaLa sukha. sukhaduHkhanA joDA che. vakhata vakhatanA raMga judo. veLA veLAnI chAMyaDI. cAlatuM nathI. taDakAchAMyAnI vAta che. veLAveLAnI chAMyaDI. divasa pachI rAta ne rAta pachI divasa. Aja rAjA kAle rAMka. sarAdharA sarakhuM cAle nahIM. zeraDIneA sAMThA te thaDathI puMchaDA sudhI sarakhA mIThA hAya nahIM. Aja amIra kAle phakIra. sadA kALa sarakhA cAle nahIM. caDatI paDatInA cakra AgaLa kAInuM taDakAchAMyA cAlyA jAya che. veLAveLAnI vAta che. dAhurA--sadA kIsIkI nA rahI, prItamake gale mAMya; late late la gaI, jyuM taravarakI chAMya, duHkhase Dara mata marda jana, caDatIpaDatI sadAya; magana kahe dhIraja dharA, zazi vItaka mana lAya. khaNu khINeA,OM khaNavAlA,4 khaNuAdhApa khaNu lI;6 daiva na dIdhA caMdane, same sarIkhA dI. manahara chaMda kabahuka bAga hAtha, bAjate nagAre sAtha, kabahuka pAMuSmAdA, sira meAja sahIe;7 93 94 1 zazinAM vItaka eTale duHkha kyAM te nIce kahe che. (2 khaNa=kSaNa. 3 khINA=kSANu. 4 vAlA=purA. 6 TIlITI jevA.) " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hara 5 AdhA=ardha. : 7 kyAreka gheADAnI vAdha (lagAma) hAthamAM rahI gaI che; ne sAthe nagArAMnA DaMkA thaI rahyA che, ne kayAreka page cAlatA mAthe bhAra upADayo hoya. www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha kabahuka evA misarInI acharana hota, kabahuka muThIbhara cunago nA lahIe. kabahuka ApaDhAra, bhIra bhaI bhIkhAranakI, kabahuka Apa jAI paradvAra rahIe; hArIe na hiMmata, bIsArI na hara nAma, jAhI bIdhI rAkhe rAma, tAhI bidha rahIe. 95 Sadness and gladness succeed each other. There are ups and downs in life. After joy comes sorrow. He who swells in prosperity will shrink in adversity. 49, jAta jAtanA hevI. 7. vaidya vidyane verI. jAta jAtanuM de. billAM, brAhmaNa ne kutarAM, e traNane aNurAga. temane pADApAra paDyA che." kutaro kAzI jaI Avyo, te ghera AvIne gAmegAma nAtIlAnuM duHkha gAyuM. 1 cuna-caveNuM 2 kyAreka mevA tathA sAkara miSTAnnanuM ajIrNa thAya teTaluM khAvA maLe ne kyAreka muThI bhara caNuM paNa maLe nahI e vakhata paNa Ave. 3 kayAreka ApaNe ghera bhIkhArInI bhIDa jAmI haya, ne kayAreka ApaNe koIne bAraNe kAMI maLavAnI IcchA rAkhIe. 4 mATe duHkhamAM himata nahI hAratAM, IzvaranuM nAma nahI visAratAM, prabhu rAkhe tema khuzIthI rahevuM, e kharI maradAInAM lakSaNa che. - 5 ApaNAmAM kaI vacce kadI zatrutA hoya che tyAre kahevAya che ke temane pADApAra paDyA che."--eTale pADAone parasparane khAra hoya che te jabare khAra gaNAya che. khAra=oSa, adekhAI. 6 tare jAtrAe gayo te kAzI, mathurA, zrInAthajI, gokuLa jaIne ghera AvyuM. sagAMhAlAMe kuzaLasamAcAra pUchIne jAtrAnI hakIkta pUchI tyAre tare kahe che, "siddhapuramAM lADavA khuba khAdhA, zrAddha sAre che ne zvAnabhAga badhA kADhe che; zrInAthajI gaye tyAMnA prasAdanI te vAta zI karavI ? pachI gokuLa, mathurA, vRMdAvana gaye, tyAMnI paNa khAvApIvAnI majA te have kyAMye maLaze ja nahIM. eTale khAvApIvAnuM sukha bahu, paNa gAmegAma nAtIlAnuM duHkha bhAre gAmamAM pesavA de nahIM ne gAma bahAra mane kADhI mukSma vAne TeLAbaMdha nAtIlA Ave, e duHkha ghaNuM paDyuM. sukha te AvyuM, paNa nAtIlAnuM duHkha bhAre. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 kahevata saMgraha raharA- jAta jAtane verI, te jAta jAtane khAya; bhATa, brAhmaNa, ne kutarAM, dekha dekha ghurakAya. 9 paMDyo, pADe, ne kutare, traNe jAtanA pI; nAgara, kAgaDAne kukaDo, e traNa jAtanA hasI. 97 Two of the same profession seldom agree. 50. jenAM kAma te tethI thAya, bIjA kare te khatA khAya. 16 jenAM kAma te tethI thAya, bIjA kare te khatA khAya. vAMdaro sutAranuM kAma karavA gaye, ne maraNa pAmyo. ajANI vAtamAM mAthuM mAre, te pitAne vakkara hAre. kAgaDe haMsanI cAla cAlavA gayo, te pitAnI paNa bhulI gayo. telInuM kAma taMbalI kare, te culAmAM Aga uThe. jIsakA kAma UsIkuM chAje, era kare te ThegA bAje. AvaDe nahIM IMsa, ne rAMdhavA pesa. ApaNe rasto lIjIe, ne zikhyo dhaMdhe kIjIe. ajANya upAdhyAya bamaNuM ghI me. jenA gheDA tene adhAra.1 keLane thAMbhalo bhAra na khame. khela khelADIkA, ghoDA azvArakA. nareNIthI nakha utare, mAthuM baDAya nahIM. hAthIne bhAre hAthI upADe. DagaluM pADavuM. dehare karatA heya se kIjIe, ora na kIje kaga; mAthuM rahe zevALamAM, ne uMcA rahe paga. 98 The young inexperienced priest burnt his moustache by blowing the sacrificial fire. Every man to his business. He who does his own business, defileth not his hands. Fog cannot be dispelled by a fan. 1 ghoDAnI svArI karI jANanArane vaza ghoDe rahe. 2 bhIta khaLabaDI ne DagatI hoya tene pATu mArIe te paDI jAya; paNa sAjI bhIMta hoya temAM pATu mArIe to paga bhAge. 3 kaga mAgadhI bhASAmAM artha kAja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha, 41' 51. dADhInI dADhI ne sAvaraNanI sAvaraNI. eka paMtha de kAja. 10 dADhInI dADhI ne sAvaraNInI sAvaraNI. zeTha gayA jAtrA, Avaze te hAtha joDazuM, nahIM te khAzuM lADavA. baMne hAthamAM lADavA. mAnIe tyAM sudhI zAligrAma, nIkara UparavaTaNa. gAjaranI pIDI vAgI te vAgI, nIkara karaDI khAdhI. brAhmaNa jAya vaiduM karavA, te garUDapurANa sAthe laI jAya. bhADekA bhADA era kabADekA kabADA. haranuM hara ne gharanuM ghara deharA-calo sakhI jAIe, jahAM base brajarAja; dadhi becana ora hari milana, eka paMtha do kAja. 99 eka kAmamAM traNa kAma karyo, sAMbhaLa mArI sahI; zAka vadhAryuM, snAna karyuM ne jeTalA karI rahI. 100 To kill two birds with one stone. To make two nails with one hit. To stop two mouths with one morsel. para be ghaDe caDAya nahIM. 14 (banne bAju sacavAya nahIM te viSe.) be ghaDe caDAya nahIM. be gharane paraNe bhUkhe mare. banne bAju bole te ekanuM na taLe. be goLIne caDavo. aDakadAkIo koIne nahIM. dahImAM ne dUdhamAM paga rAkhe teva. hasavuM ne bhasavuM sAthe bane nahIM. bhANavALA terI bI jaya, ne rAmavALA terI bI jaya. ane bhraSTa ne to bhraSTa. khemane khAya ne kuzaLane, paNa khAya. tulasI do gheDe caDIe, to phaTe gAM-ke UMdhA paDIe. nAtane nANuM be rakhAya nahIM, nAta rahe ke nANuM rahe. pAyA-tyAga mArganI vAta karavI, vanitA bheguM vasavuM; banne vAta bane nahIM sAthe, leTa phAka ne bhasavuM. 101 2 vATavAne pathare. 3 sahIbenapaNuM, 1 game te hAthamAMthI khAo. 4 nAto mehabatane saMbaMdha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara kahevatasaMgraha beDakaNuM--mAdhA hiMdu ASA musalamAna, lIkhatemeM pArasI, veSameM kistAna. No man can serve two masters at the same time. Between two stools you come to the ground. Conscience and covetousness never coalesce. pa3. sahiyArI sAsu ne ukaraDe mAkANu. 8 sahiyArI sAsu ne ukaraDe mAkANu, patIALAnA poMkha peTa phATAphATa khavAya. kAM jAya vAMjhInuM, ke jAya jADa' bhAgIAnuM. khAraiyAnuM khAre vATe, sahiyArAthI siMha hAryo che. mAtA mATI karavA, te sahiyArI karavA barAbara che. paMcanA mAla, game te khAya, bhAva puchAya nahIM. dAharA--kANura kare e kAmane, je majhIrUM haiAya; sATha nizALIe UMcakI, mehetAjInI sAya. He who has many friends has none. What belongs to public belongs to nobody. The common horse is worst shod, Everybody's work is nobody's work, 54. dIvA pAchaLa aMdhArUM, 4 102 dIvA pAchaLa aMdhArUM. mAra kaLA kare, paNa pAchaLathI nAgeA dekhAya, karmInA karmI te te kAka ThekANe thAya. dIvA pAchaLa dIveA thAya, te mahA puNyavAna gaNAya. There is always darkness, under the lamp. 1 jADa ghaNA. 2 eka mehetAjIe nizALamAM AvI vAta karI ke byAre sAya joie chIe." badhA nizALIAee seAya lAvI ApavA khuzI khatAvI. mahetAjI khuzI thayA ne saune kahyuM, "eka seAya lAvA." bajAramAMthI eka seAya lIdhI, paNa upADIne mehetAjIne ghera laI javAmAM nizALIAmAM vAda thayA tyAre badhAe vicAra karyo ke ApaNe badhA maLIne sAya upADIe tethI eka lAMbuM mebhiyuM laI AvyA ane temAM vacce sAya khAsIne sAThe nizALIAe seAya suddhAM meAbhiyuM upADyuM ne mehetAjInI seAya mahetAjIne ghera paheAMcADI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 55. bahu tAMtaNa maLI. 13 bahu tAMtaNa baLI. paMcakI lakaDI ekakA baja. ghaNuM kIDIo sApane tANuM jAya. jutha tyAM suthAra jhAjhI vADa jhAMkharAMnI paNa sArI. pAMca AMgaLIe paMce sabada. mora pIMche raLIAmaNe. jamAta hAtha te moTI karAmAta. mAMDavAnI zobhA mANase. jhADa Take che jhuMDamAM, ekala uDI jAya. vivAhanI zobhA sAjanathI. jhAjhA hAtha raLiyAmaNuM, jhAjhAM he adITha. dehare bahu nirbaLa maLI baLa kare, kare je cAhe ya; sUtasamUha mIlAvatAM, hAthI baMdhana heya. 103 Unanimity is the bond of friendship. Weak things united become strong. Union is strength. Many hands make light work. pada. sAsa tyAM sudhI zeSa. 5 sAsa tyAM sudhI seSa. dama tyAM lagI davA. jaba laga sAsa, taba laga Aza. jIva tyAMsudhI jaMjALa, seraTho-AvatAnI jaMjALa, muA sudhI maTe nahIM; enA rAma nahIM rakhavALa, sAcuM soraThIo bhaNe. 104 While there is life there is hope. 57. AzA amara che. 8 AzA amara che. AzAmAM ne AzAmAM mANasa jIve che. jema jema divasa jAya, tema tema AzA vadhe che. 1 eka vANIAnA gharamAM cAra peThe. vANuo jAge te care jANyuM eTale thAMbhalAne eThe saMtANe. vANIe te jANyuM paNa ajANyuM karI, bAIDIne jagADI kahe ke sutaranA bhAva camakavAnA che mATe sutara kahADa, cere dhAryuM je vANIe mane dITho nathI ne sutara kaheDAve che. bAIDIe sutara kahaze ane vANIo AMTIo upara AMTI laI thAMbhalAne vIMTavA mAMDyuM ne kahete jAya ke, "bahu tAMtaNa baLI thAranA manamAM AvyuM ke kAcuM sutara che ne eka marakI bhega teDIne chuTA thaiza. vANue puSkaLa sutara viTayuM, ane cAra hAtha ne chAtI sAthe thAMbhale puro jakaDAI gayo eTale vANIe buma pADI ane polIsa vagere ekaThA thayA eTale jora pakaDAI gayo, 2 sutha AbAdI, 3 sUtasamUha jADuM deraDuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mAta Ave paNa AzA maTe nahIM. AvaradA tuTe che, paNa AzA tuTatI nathI. dAharAAzAne amRta gaNA, paNa che kaDavI jhera; chADA cetI sudhaDa nara, nahIM tA thAze kara. DAkI Dagamaga DagaDage, zithila thayuM zarIra; teA paNa ubhe nAcatA, tRSNA nadIne tIra. sArahA--AzA uMDI khADa, paDhADathI thAya na purI; hema merU sama heAya, te paNu rahe adhurI. Live in hopes and die in despair. It is hope alone that makes us willing to live. 58. vinAzakALe viparIta buddhi. 11 44 59 raMDIkA jI huMDImeM. 6 vinAzakAle viparItabuddhiH * buddhi: rmAnusAranI. kAMdha upar mAta caDhI kheDuM hAya tyAM sumati dIdhI kAma Ave nahIM. sumati sujai nahIM jyAre Ave viparIta kALa, nabaLuM thavAnuM heAya tyAre vidhi bhulAve che. dazA kare tyAre buddhi kare, jAya cule cahaDI caturAi. allAha rUDyA kayA kare, avaLI matI deve. DhAharA--mata dIdhe mAne nahIM, kamate mana kALAya; raMDIkA jI huMDImeM. amanakA jI lAm, 105 avaLe akSare AvIyA, te savaLA krama sahevAya. 108 jayasI haiAta hai|tavyatA, aisI upajata buddha; hAnahAra hIrade khase, khIsar jAta sakha zuddha, 109 jaLa UMDAM eDI jAjarI, kAMThe| kayAMe na dekhAya; jenA khuTyA khAravA, tenA vA paNa kavAra vAya. 110 AnaMda kahe paramAnaMdrA, bhedu karyuM bhujaMta; dvi UThe dizA kare, avaLA kheApa karaMta. 111 sutAranuM mana AvIe, UMTanuM mana jhAMkharAmAM. 106 107 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 kALAya=khIle, rAjI thAya. 2 vAyA vA. 3 beDuM jJAtA, jANItA. 4 khApa=jokhamamAM paDavAnAM mUrkhAi bharelAM kAma, www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 5 ceranI najara bacake, ne bhIkhArInI najara lacake. jogIne vahAlAM tuMbaDAM, ne bhegIne vahAlA bhega. The cat dreams of mice. 60 gajA pramANe gAtara karavI. 14 (gajuM vicArI kAma karavA viSe.) gajA pramANe gAtara karavI. gajuM vicArI kAma kare. seDa pramANe sAtha kare. ghara pramANe bArasAkha. haMgaNI vagara reca levo, ne gajA uparAMta cAlavuM te barAbara, dhiMTI pramANe oraNuM, ne culA pramANe preraNuM - kIDInI gAM-mAM kezane DAma. ghara pramANe mobha. lAMbAnI sAthe TuMke jAya, mare nahi te mAMdo thAya. DagalAM bharIe jeTha, to rAvuM paDe ne kaI pAtharaNuM joI paga tANe. gaja pramANe kharaca kare. joIta rAkho vare tene na khuTe dhare.' deha-apanI pahoca bicArake, kartavya kIje deDa; ItA pAuM pasArIe, chattI laMbI soDa. 112 We must live within our means. Cut your coat according to your cloth. Stretch your legs according to your coverlet. Little ships should keep the shore, Larger ships may venture more. 21. samaya vinA zebhe nahI paramezvaranuM nAma. 12 (samayane anukULa bolavA viSe) samaya vinA zobhe nahI paramezvaranuM nAma; cehe saLagAvatAM gaNeza paramezvara, hathevALe bhAI rAma. vivAhamAM dhoLa, ne kaMsAramAM geLa. UlaLe gADe zA gaNeza. maraNamAM te rAjIA zobhe. belivuM te sabhA sehatu. 1 dhare=bharI rAkheluM. 2 gADuM joDatI vakhata gADIvAna "gaNeza paramezvara" bele che, paNa gADuM UlaLe tyAre te zabda nahIM bolatAM, "rAma" bele chemATe UlaLe gADe "gaNeza" balAya nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kahevata saMgraha 115 vivAhanAM gIta vivAhamAM gavAya. vakhatanAM gIta vakhate gavAya. maraNamAM rAjIA, ne vivAhamAM dhULa. deharA-sabhA sehaMtu belIe, jema rIjhato rAya; vAnara kerAM pIsaNuM, zilA taNuNI jAya. 113 phIkase nIkI lage, kahIe samaya bicAra; sabake mana harSita kare, jaryuM vivAhakI gAra.' 114 nIkI se phIkI lage, bina avasarakI bAta; jayase banata yuddhama, rasa zRMgAra suhAta. joDakaNuM-vivAhamAM rAgaraMga, maiyatamAM rANuM; sabhAmAM gupacupa, tamAzAmAM joNuM. Everything is good in its season. 62. besIe joI te uThADe nahIM ke I. 2 besIe joI te uThADe nahIM koI aisA kaho ke keAIna kahe juTha, aisI jagApara beThake keI na kahe UTha. Sit in your right place, none will make you rise. 63. cheke jAra bAjarI. 17 (mArathI sIdhI vAta thAya che te viSe) ke jAra bAjarI, joke nAra pAdharI; joke DoLuM dehAvA de, joke karUM chAnuM rahe. seTI vAge camacama, vidyA Ave ramajhama. mAra caudamuM ratna che. lAkaDI AgaLa bakarI nAce. mAra sAra ne jIve dAtAra. mAre budhuM ne kara sudhuM. TIpyA vagara pAMsaruM thAya nahI. kApyA vagara keLa paNa phaLe nahIM. (RTIA) trAkane paNa TharaDa kahADyA vagara sAruM kaMtAya nahIM. so paTAIta ne eka laDAIta. bhaya vagara prIta nahIM. jyAM gALa ne lAta tyAM sIdhI vAta. mArathI bhUta paNa nAse, jhAMjhavuM jhaTa maLe. mAMkaDu madArI AgaLa pAMsaruM, deharA-tulasI pArasake lIye, kaMcana bhAI talavAra; tIna avaguna nA game, mAra, dhAra, AkAra, 1 gAra-phaTANuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha hAtha hatheADI le kara, sadgurU mIle sunAra; tIna avazuna mITa gaye, mAra, dhAra, AkAra. 47 117 Spare the rod and spoil the child, Lay on a rod and you will bring on a good scholar. A whip for a fool and a rod for a school is always good in season. Foolish pity spoils the city. 64. pANI valAve mAMkhaNu na nIkaLe. 18 hAtha cATavAthI bhUkha na lAge. pANI valeAve mAMkhaNa na nIkaLe. gadheDAnA lIMDAnA pApaDa na thAya. dAtaNa vece dALadara na jAya. mAMsa cuMTavAthI paisA maLe nahIM. pADA kAMI pArasAra na vALe ke dUdha dekhIe. pattharamAMthI leAhI na nIkaLe. kacukA pIle tela na nIkaLe. thuMke sAMdhA na thAya. phuMke vaDAM na thAya. khAvA Ave baLada na do thAthAM phUTe kAMI vaLe nahI. kusakA khAMDe cAkhA na maLe. dhumADAnA bAcakA bharavAthI hAthamAM kAMi Ave nahIM. gadheDAMne lIMDe lApasI gaLI na thAya. hAtha mUkIne kANI kayAM cATavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat veLu pIle tela na nIkaLe. phuMke paDA na vaLAya. You cannot gather figs from thistles. He ploughs in the air. You cannot have blood out of stones. 65. kuMNuM jhADa jema vALIe tema vaLe. hu kuMNuM jhADa jema vALIe tema vaLe. lIlI DALa jema vALIe tema vaLe.4 khALapaNamAM je Teva TALavI hAya te TaLe ne pADavI hAya te paDe. DhALA DhaLyA te DhaLyA pachI krUre nahIM. nAnapaNamAM DhALA DhaLyA te DhaLyA. pArka vaDe kAnA na caDe. mAre yuddha, sALe sAna, nahIM teA patthara pahANu, lIlA ghaDA TapalAM khame, suDhDhA nA khame. 1 tamAkuMnA paDA. 2 pArasA=dohavA sArU jAnavarane thatI hAjata 3 AMbalIA. 4 kuNuM jhADa, lIlI DALa, nAnuM bALa jema vALIe tema vaLe www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 kahevata saMgraha doha-mucha, meLA, pAghaDI, cothI caturAI jANa; nAnapaNamAM Ave ThAme, pachI kadI na Ave ThAma. 118 Youth and white paper take any impression. Habit in infancy becomes nature in old age. A young twig is easily twisted than an old one, To fix a rim after the jar has been made. 66. eka jAranA cheDamAM aMgArIo Ave te AkhuM khetara bALe. 14 eka jAranA cheDamAM aMgArIo Ave te AkhuM khetara bALe. ekane pApe vahANa Dube. ThIkarI ghaDe pheDI nAMkhe. eka kaputa kuLa baLe. lagAra devatA gAma bALe. nAnI cuke mATe bagADa thAya. eka cInagArI vana bALe. eke UjaLA chatrIze kheMgAra. ekanuM pApa badhAne vaLage. nAnuM kANuM vahANa DubADe. eka keheluM pAna so pAna kahevarAve, kaNabI bagaDyA kaeDave, ne maNIdhara bagaDyA paeDave, so maNa dArUmAM cINagArI. eka kehelI mAchalIe Topalo gaMdhAya. A small spark makes a great fire. A small little leak, sinks a great ship. One scabbed sheep infects the whole flock. All might perish for the sake of one gonah. 67. aMdhA AgaLa ArasI, ne baherA AgaLa gAna. 14 (gAMDA sAthe mAthAM jhIkavAM viSe.) aMdhA AgaLa ArasI, beherA AgaLa gAna khAkharAnI khIsakolI te zuM jANe sAkarane svAda? gadhA kayA jAne jApharAnakI lijajata ? gAMDA sAthe mAthAM jhIkavAM. bheMsanA hoM AgaLa bhAgavata. hIrAnI parIkSA jharI jANe. aMdhA AgaLa ArasI, ne baherA AgaLa zaMkha. AMdhaLA AgaLa revuM te Akha khevI. AMdhaLA AgaLa zaNagAra zekha zuM jANe sAbune bhAva. muMDo zuM jANe machaThane bhAva. 1 khegAra=nakAmA. 2 baLI javAthI bagaDelI ITa. 3 nAnI jAtane sApa, ja muMDe phakIra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha - - deharA-aherA pAse gANuM, ne muMgA pAse gAla; aMdhA AgaLa nAcavuM, e sarave hAlahavAla. 119 niSphaLa tA mUkajo, kavitA bacana bilAsa; hAva bhAva kyuM tiyake, pati aMdhake pAsa. 120 savaiyA-rAMka jAta te ratna zuM oLakhe, Akhara cetana cAkarane; garIba taNe ghera peTa bhare, te ThATha zuM jANe ThAkarane? merU taNe mahimA nava dIThe, kare vakhANa te kAMkarane; khAkharanI khIsakelI aMgada, svAda zuM jANe sAkarane? 121 zAmaLa bhaTa. A book to a blind signifies nothing. Those who are in hell think there is no other heaven. Throw not pearls before swine. A pebble and a diamond are alike to a blind man. 68. ujaDa gAmamAM eraMDo pradhAna. 6 ujaDa gAmamAM era pradhAna. nahIM jhADa tyAM eraDo rUkha. AMdhaLAmAM kANo rAjIe. nahI mAmA karatAM kaheNe mAmo sAre. so aMdhAmAM kANe rAva. dehara (kacchI)-aMdheme kANe rAjIo, phIrAI jaga daMDI; jaDeM Avo akhavA, taDe telameM makha buDI.3 122 A figure among ciphers. Some thing is better than no thing. . 69 nagArakhAnAmAM tutIne avAja saMbhaLAya? 18 maTA AgaLa nAnuM zA lekhAmAM te viSe.) nagArakhAnAmAM tutIne avAja zo saMbhaLAya ? tepanA bhaDAkAmAM tALIne ze Azaro? sUrya uge tyAM dIvo re baLe? sUryanA tejamAM tArA badhA laya pAme. kyAM rAjA bhoja ne kyAM gAMgo telI? dariyA AgaLa khAbocI, hAthInI gAM-mAM haraDe kayAM rAjA ne kyAM rAMka ? 1 tiya strI. 2 bahu phulA. 3 jaDe=jyAre be AMkhavALe AvyA taDe jyAre telamAM mAMkha buDe tema kaNo zaramAI gaye. 4 AzaregaNatarI, lekhuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 kahevata saMgraha kyAM kIDI ne kayAM kuMjara? kanaka AgaLa kathIra. DuMgara AgaLa taraNuM. ATAmAM luNa. kyAM kaMkara ne kyAM pArasamaNI? kyAM ghoDu ne kyAM gadheDuM? cauda vidyA jANe tene cAra jANanAre zuM zikhave ? UMTanA peTamAM jIrAne vaghAra. kyAM mUlyavAna mehera, ne kayAM adhelI ? jaMgI Dhela gaDagaDe tyAM jhINI vAta kAne na paDe. A drop in the ocean. Can a pauper be compared with a mighty prince ? 70. ALasa daridratAnuM mULa che. 17 ALasa daridratAnuM mULa che. jAgatAnI pADI ne UMdhatAno pADe. ALasunuM gAma phesI mArI jAya, UMghatI bilADI UMdara pakaDe nahI. udhogI nara sadA sukhI. daDha khaMta te kAmane ANe aMta. kheDa, khAtara ne pANI, karmamAM na hoya paNa lAve tANuM. jAgegA sa pAvega, sevega se vegA. jAgate jIve ne ghorato mare, jAge tenuM nagAruM vAge. ALasune kahe pAMca zerI lAva, te kahe ke mAruM mAthuM. ALasunAM Dhera phesI vALI jAya. kAyarathI kAMI bane nahI. gAphaloMkA mAla, akkala khuradukA kherAka. ughama vagara vidyA vAMjhaNuM. doharA-alpa buddhi ne ALasu, trIjI cAraNa jAta; cothe dIrghasUtrI, karavI na kadI ekAMta. 123 rAjArANuM moja kare, tyAM pharaja pAdara AvI; khabara karI rAjAne, tyAre thaze thavAnuM bhAvI. 124 Sloth is the mother of poverty. Idleness is the parent of want and shame. Idleness clothes a man with rags. A sleeping cat catches no mice. 71. dhaNane sujhe DhAMkaNImAM, DesIne arIsAmAM paNa na sujhe. 7 dhaNIne sujhe DhAMkaNImAM, paDosIne arIsAmAM paNa na sujhe. so varasa sutAra ne pAMca varasane gharadhaNuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 51 dhaNIne joIe nahIM ne pAsIne zira sATe te zA kAmamAM Ave? dhaNI dhAre temAM pANInuM zuM cAle? dhaNIne kaI dhaNI che. dhaNI dhAre te pAra utAre. maNane mATI loDhAnA caNA cavarAve. Every man is his own master. A gamestor always sees more than lookers-on. Respect your superiors. 7ra dekhavuM nahIM ne dAjhavuM nahIM. 7 AMkhe dIThAnuM jhera ne kAne sAMbhaLavAnA saMtApa. dekhIe te dAjhavAnuM. UMbarethI utayoM ke haiDethI visayI. AMkhathI adITha te manathI adITha. dekhavuM nahIM ne dAjhavuM nahIM. jevuM nahIM ne ravuiM nahI. najare dIThAnuM jhera che. He who knows nothing doubts nothing. Ignorance is a bliss. Unseen unrued. Out of sight, out of mind, 73, saMgharyo sApa paNa kAma Ave. dhULanee khapa paDe. 6 saMdharyo sApa paNa kAma Ave che. duniyAmAM koI cIja nakAmI nathI. saveLAnuM saMdhayuM, te kaLA kAma Ave. dhULanee khapa paDe che.. kaputa ane be paise paNa keka divasa kAma Ave. dehare--baDe baDeluM dekha kara, chaTA na dIje DAra; kAma paDe jaba seyakA, kahA kare talavAra. 125 A store is no sore. Keep a thing for seven years, and you will find a use for it. 74. rega ne zatru UgatA davA. 5 roga ne zatru UgatA chedavA. zatru ne rega vadhavA devA nahIM. roga, kaNa ne zatru UgatAM DAMbhavAM. ghA, roga ne duzmanane tuccha gaNavAM nahIM. 1 DApheMkI. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ para kahevata saMgraha seraDe rAga, agni ne rADa, jANI a5 kIje jatana; vadhyA pachI bIgADa, kayA na rahe rAjIA. 126 Prevention is better than cure. Nip the briar in its bud. 75. tAte ghAe malama paTe. 3 tAte ghAe malama paTo. tAte ghAe sau thAya. dharmanA kAmamAM DhIla nahIM. Meet the disorder in its outeet. A green wound is soon healed. 76. bhasatA kuttA karaDe nahIM, gAjyA megha varase nahIM. 8 bhasatA kuttA karaDe nahIM. gAjyA megha varase nahIM. patarAjI karanArA pilA. bahu bole te bADe. bahu bele te vAyaDA. thuMka uDADe te thothAM. merA nAma akkaDa, kayuM khAve chakkaDa, deha-gAjyA meha varase nahIM, bhasyA kuttA na khAya; thaDa belA te raNa rahe, bahu belA ghera jAya. 127 Barking dogs seldom bite. True valour is fire, but bullying is smoke. 77. vaDAne vikAra nahIM. 6 (kharI moTAIne baDAI heya nahi te viSe.) vaDAne vikAra nahIM. vaDA kharA jene vaTa vahAlI. vaDA lAjane mATe mare. moTA te moTA ke jenAM peTa moTAM de re baDA baDAI nA kare, baDA na bele bela; hIrA mukhase nA kahe, lAkha hamArI mela. 128 sera-avaguNa kare hajAra, jaLa mAchalIo jALa; vaDAne nahIM vikAra, sAhera peTA sAmaLA. 128 Really great men never boast. 1 rADa=vera. 2 jAtanaupAya, rega, agni ne vera DAM heya tyAre upAya karavA, vadhyA pachI kabajAmAM AvatAM nathI. 3 baDe adhika pAMsaLI, 4 vaTa, AbarU. 5 peTa mana. 6 sAmo kavi kahe che ke hajAra avaguNu mAchalAM kare, paNa pANI temane jALave che, tema sAra eTale sAgara jevA peTavALA vaDAne vikAra nahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 78. jogI jugata jAnA nahIM, kapaDe raMge te kayA huvA 13 jogI jugata jAnA nahIM, kapaDe raMge to kyA huvA? bhagave lugaDe saMta thavAtuM nathI. gadheDe vAghanuM cAmaDuM oDhe, paNa tethI vAgha thAya nahIM. mAthuM muMDA jati nahIM, ne ghuMghaTa tANe satI nahIM. pAghaDI paheravAthI bhAyaDA thavAya nahIM. mAthuM muMDAvyuM, paNa mana muMDAvyuM nahIM tyAM sudhI saMta nahIM. ekalA tape bA thavAya nahIM. baga dhyAna dhare tapasvI nahIM. veza lIdho vairAgane, paNa bhajava kaThaNa che. dharmanuM nAma, svArthanuM kAma. seraThA-bhaTake laIne bhekha, ghara ghara aleka jagAvatA; duniyAnA Thaga dekha, maLaze jhAjhA metIA. 130 paDe meTAM pApa, paMtha vahe bAtha bhIDe; aLagA rahIe Apa, melA mANasa motIA. 131 cha -jaTA vadhAre vaDa vRkSa, kITa bALe che kAyA, jaLacara jaLamAM nahAya, baga bahu dhyAne dhAyA; garadhava loTe chAra, zuka rAma nAma ja bhAkhe, gADara muMDAve ziza, ajAmukha DahADu rAkhe; mera taje che mAnanI, zvAna sakalanuM khAya che, zAmaLa kahe sAcA vinA, kANu svargamAM jAya che? 132 All hoods make no monks. 79 mana caMgA te kathareTamAM gaMgA. 13 mana caMgA to katharoTamAM gaMgA. mana rAzI te zuM kare gayA kAzI? bhAvanA tevI siddhi. ghera beThAM gaMgA AvI. yakIna baDA ke deva? bhAva sahita bhakti phaLe che. mana mathurA, citta kAzI, heDe zAligrAma, AsthA phaLe che. zraddhA moTI vAta che. bhAva vinA bhakti nahI. mana gamanAM te hRdayameM japanAM. 1 lekha laIne bhaTakanArA duniyAnA Thaga bahu maLaze, pote ja paDe pApI hoya ne paMthane bAtha bhIDI bhIDIne calAve tevA nimelA mANasathI alaga rahevuM ema metIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 kahevata saMgraha deharA nirvikalpa AnaMdamaya, sva svarUpa nirlepa; manakI jesI bhAvanA, tesA phala tehI deta. 133 saritA saba gaMgA bhaI, paththara zAligrAma; tulasI saba vRMdA bhai, jaba ci AtmArAma. 134 Faith is everything. A clear conscience is the best divinity. 80. turata dAna mahA puNya. aDabethane udhAre nahIM. 10 turata dAna mahA puNya. rUDA kAmane muhurta zuM? lAMca, bhADu ne dakSiNAne udhAro nahIM. dharmanAM kAmamAM DhIla nahIM. aDabothane udhAre nahIM. parvaNanAM dAna, teja kALe devAya. devuM tyAre vAyade zo ? allA deve, paNa hA hA ke deve te duHkhadAyaka). eka ghA ne be kaTakA. dehare-AgaLa buddhi vANIo, pAchaLa buddhi brahma; tarata buddhi tarakaDa, ghume mAre ghama. 135 He doubles his gift who gives in time, A gift long waited is sold and not given, A gift with a kind countenance is a double present. 81. dalAle dIvALuM nahIM ne masIde khAtara nahIM. 17 dalAle dIvALuM nahIM ne masIde khAtara nahIM. are hAtha, para hAtha, rakSA kare gurU gorakhanAtha. maphatanuM khAvuM ne masIde suvuM. gAM--e hAtha ne jagannAtha. bAvA ne bagalamAM laMgoTI. nAgo nahAya zuM ne nIce zuM? hAthamAM muzaLa, jyAM paDyA tyAM premane kuzaLa. le leTI ne mAra laMgoTI. nAgI pahere tApa ne bhUkhI khAya bI. kerAM(keraDAM)nuM athANuM temAM kApe zuM ne karaDe zuM? phakIrAM masIda, jayAM paDyA tyAM naciMta. khabhe pitIyuM laI phare, tene keAI kare? 1 AtmajJAna thAya te badhAM tIrtha hRdayamAM che. 2 pAThAntara, goda mele ghama. 3 tApaguNapATanuM laga, pAtharaNAM jevuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha AgaLa beThe dharALa nahIM, ne pAchaLa beThe UlALa nahIM. luMTAyAnuM zuM luMTe, te verAgInuM zuM jhuMTe? eka geAdaDI temAM pAtharavuM zuM ne evuM zuM? khAvA UThyo bagalamAM hAtha, zuM kare AvA kAnaDanAtha. dAharA sahu sutA eTale, mullAM sutA masIta; AiDI vagara bhAyaDA, jyAM paDyA tyAMDhA naciMta. 136 Beware of him who has nothing to lose. Where nothing is to be had, the king loses his right. Beggars can not be bankrupts. He is as free as the wind. 55 82. jene nahIM lAja tene ardhuM rAja. 17 nAgeA mANasa sauthI Adhe. jete nahIM lAja, tene ardhuM rAja, nAgA khAdazAhathI (sauthI) AdheA. heDI pADe peDhuMDI, nAgI mAre ThaMkaDA, jene badhe eTalAM zAthe. aDhAre peAzAkanA dhaNI. nAge kule phatemAM. nAgAne kule bAvaLAe na karUM vA, jamuM kharA, aDhAre varNa bhAre.. nAgAnI TALI, acAnaka ke rALI. savAla-kisa kArana e nAcata gaddA.pa nAgeA garaje ghaNuM. nAgA meM ke jAgAra me. chatrapati ke patrapati.3 ugyA, tA kahe chAMyaDA thayA. te mane zeTha kareA. mAthe nAMkhyA cheDA, pachI game tema kheDA,4 javAba-Age nAtha na pIae baMdhA, isa kArana e nAcata gaThThA. Beware of him who regards not his reputation. When the heart is past hope, the face is past shame. He who has no modesty has all the town for his own. He who has no shame, has no conscience. 1 heDI=marAkharIe. 2 jAgA=paisAvALA. 3 patrAmapAtra ke zakArUM. 4 kheDA=hAMkA. 5 gadheDAne AgaLa nAtha nAkamAM sutaranI derI nahIM, ane pAchaLa kAMi baMdhana nahIM tethI gadheDA chUTA nAce che. bhAvArtha e che ke tene nAta, jAta, vyavahAra, AbarU ke kAyadAnuM baMdhana nahIM ke maryAdA nahIM tevA bezarama ke ehayA mANasa game tevAM kharAba AcaraNa kare eTale game tema nAce kUde. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa kahevatasaMgraha chAsanA lAla ne ghInI meAkaLa, 83. khALe DucA ne bAraNAM ughADAM. 11 khALe DucA ne khArAM UdhADAM. UMTa salItA jAya ne DAsI puNIe vIze. paraNyAnI bhASA te nAtarAnI chUTa. kADI kADImAM kRpaNu, te rUpIAmAM dAtAra. bInA dhaDA DhaLatA mUkayA, ane kAcalI-DhDhADI kharaca kare ne na jAya vAhyo, tenuM nAma khIjo DAhyo, uMTanAM uMTa UDI gayAM, te gadheDAnA pADara puchAya. ardha zera sArU DAhADIe jAya, DAhADa zera dharamAM uMdara khAya. teMke tALuM. kADhe bAMdhyAM. dAharA--pe tenuM lekhuM gaNe, kharace avara apAra; khAse DucA khALamAM, ghara UdhADAM dvAra. Penny wise pound foolish. 84. khaLIAnA e bhAga. 7 khaLIAnA be bhAga mAratA mInI dunI. khAMDA khaLatuM rAja. Might is right. jorAvara jIte. jIsakI tega usakI dvega, hamArAkhI lagatA hai. jakharAnI pAMcazerI bhAre. 85. nAdAnanI dostI jIvanuM jokhama. 15 nAdAnanI dAstI, jIvanuM jokhama. paMDito'pi varam * zatruH na mUrkho hitakArakaH nAdAna dAsta karatAM dAnA duzmana sArA. maitrI sAcI, jevI dUdha te pANInI. sAcI prIta zevALanI jaLa bheLI sukAya. edila cAkara duzmananA artha sAre. DhAherA--prIti aisI z2IjIe, jaisA TaMkaNakhAra; Apa jale para rIjhave, bhAgyAM sAMdhe hADa, 137 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mUrkha mitra verInA artha sAre. 138 1 mAkaLa= 2 pADe=bhAva. 3 DAhADI=makAnanA daravAje ja jorAvara=paisethI, zarIrathI, kuTuMbathI, nAtathI ne akkalathI 5 vara=zreSTha. 6 ukaLatI vakhate eka bIjAne acAvI levA yatna kare che. www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha : haMsA prItuM kAyakI, vipata paDe UDa jAya; sAcI prIta zevALanI, jaLa bheLI sukAya. 139 soraThA-sukhamAM prIti savAI duHkhamAM mahaTALadIye; te pAse keNuM jAya, rAma kacerI rAjIA. 140 nahAnAMthI neha, kAlAMthI karIe nahIM; chaTaka dIe cheha, saravALo sAdhe nahIM. 141 sArasa pakSanI jeDa, juduM eke nava rahe; paDe ekanI kheDa, bIjuM nA bacI zake. 142 meDhe mIThI vAta, pAchaLa vageNuM kare; e akama jAta, sAcuM seraThIo bhaNe. 143 moDhe kaDavuM kahe, vAMse kAMI bole nahIM; tevAne nahI bhe, sAcuM soraThIo bhaNe. 144 mAyA kerA mitra, jagamAMhI jhAjhA jaDe; paramAratha taNI prIta, koIka pALe kIsanIA. 145 bhUtanI bhAIbaMdhImAM jIvanuM jokhama. A sensible foe is preferable to a foolish friend, He is not a fool that fool is, but he that with & fool deals. 86. mAchalAne jaLa sAthe prIti, jaLane kAMI nahIM. 5 (ekataraphI prIti viSe.) mAchalAne jaLa sAthe prIti, jaLane kAMI nahIM. vyasanIne mana vezyA, vezyAne mana pazama. jAra purUSanI prIti, jAra karma karatAM sudhI. garajavAnanI prIti garaja saratAM sudhI. vaidya upara prIti, roga maTatAM sudhI. 87. mAthuM Ape te mitra. 8 mAthuM Ape te mitra. duHkha paDe tyAre stanI parIkSA. . mAmalAmAM kharA khoTA mitranAM pArakhAM paDe. deharA-mahebata kIje maradakI, kabahu Avata kAma; zira sATe zira deta he, dukhIanake vizrAma. 146 1 mahIM pheravIne belAvavAnI IcchA paNa na kare. 2 khAmI. 3 bhaya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kahevatasaMgraha 150 muzkelImAM mitranI, kharI kaseTI thAya; hIre saMdhADe caDe to ja camaka parakhAya. 147 sajajana vanavelI bhalI, kara jhADazuM prIta; suke paNa mUke nahIM, e sajajananI rIta. 148 seraTho-prIta UtAre pAra, e viralA lAdhe jagata; hetu maLe hajAra, matalaba ApaNuM metI A. 149 copAI-dhIraja dharma mitra arUM nArI; Apatti kALa parakhIe cArI. A friend in need is a friend indeed. 88. jAta vinA bhAta paDe nahIM. 12 (kuLa athavA sukhama pramANe guNa viSe.) jAta vagara bhAta paDe nahIM. khAnadAna vagara kherakhvAhI nahIM. bhIMta vagara bhAra jhIle nahIM. jAta upara bhAta, ne kAmaLa para bIbAM. jAta kAMI chAnI rahetI nathI. be chIpanuM metI te jAtavAna. dhana jIrave vANIo, khANa charavera bheMsa vipattimAM jAtanI kasoTI thAya. deharA-dharA vidhAna nanIpaje, kula viNa mAThuM nahoya; oDhA ghera jakhare te, jenI mA hothala heya. 151 UdyamathI lakSmI maLe, mane dravyathI mAna; dulaeNbha pArasa jagatamAM, maLavo mitra sujA. 15ra joI vahorIe jAta, jAte jokho lAge nahIM paDe paToLe bhAta, vaDhe paNa veDe nahIM. 153 seraThe-joI vahorIe jAta, varasALe veDe nahIM; paDI paToLe bhAta, phATe paNa phITe nahIM. 154 89. bhAva khAdhA vagara kahyuM kare. 3 (kahyAgarA mANasa viSe.) gA kahetAM gAya ne bhaNu kahetAM bhaNe, evA dIkarA to keka mA jaNe. cAkara terA, paNa kahyA na karuM. kahe tyAre bhAva khAya. 1 lAdhe=maLe, jaDe. 2 jIrave khamI zake ke pacAve. 3 mAddha=marada purUSa, parAkramI. 4 oDhe ane hothala bane UMcA kuLanAM zuravIra hatAM, temane dIkare jakhare thaye te zuravIra hoya temAM navAI zuM? pa De naDe, bhuMDuM kare. 6 veDe=naDe. 7 meM thAya, AnAkAnI kare, maraDAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 58 - 90, nAcavuM nahiM tyAre AMgaNuM vAMkuM. 4 (nahIM karavAnAM hajAra bahAnAM te viSe.) nAcavuM nahIM tyAre AMgaNuM vAMkuM. nahIM karavAnAM hajAra bahAnAM. lakhavuM nahIM tyAre lekhaNane vAMka. mana hoya te mALave javAya. Where there is will there is way. A bad workman quarrels with his tools. Nothing is impossible to a willing mind. 91. benI laDAimAM trIjAne lAbha. 7 benI laDAImAM trIjAne lAbha. (trIjAnuM kAma thAya.) taraDa paDe tyAre AMgaLI khasAya. ghara pataLyuM tenI dizA pataLI. vana pALyuM tyAre kuhADAne hAthe maLe. ghara phuTaye ghara jAya. peTa patavyuM tyAM kyAM pATo bAMdhavo. tuma laDe hamArI phateha haya. By discord the greatest are destroyed. Divide and rule. In a quarrel between two, a third is a gainer. 2, verI vaza AdarabhAva, cADIAnuM he cAMpavuM. 10 verI vaza AdarabhAva. vana (vinaya) verIne vaza kare. satA kutarAne roTalo nAMkha (ke cupa rahe). duzmananA DAcAmAM nAMkhavAthI dabAya. se saphArasa, ne eka mULApaNuM (mULApaNI vadhe) mRdaMganuM cAmaDuM leTa lagAvI kuTe te madhuruM bele. lAlace levAya. cADIAnuM mahIM cAMpavuM. venuM osaDa vahAla. beta-na barachIthI, na bhAlAthI, na khaMjarathI, na talavArathI, je mAre duzamana to tene mAro upakArathI. To stop the mouth of a dog with sop. To stop one's mouth with gold. 93. mUrkhane kaI pere samajAvuM, ene niro narakamAM jAvuM. 14 (mUrkhane zikhAmaNa viSe.) mUrkhane kaI pere samajAvuM, ene niSe narakamAM jAvuM. mUrkhane zikhAmaNa, viSa barAbara. zikhAmaNa ApavAthI mUrkha kApe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha senuM vaLe Ape, DuM vaLe tApe. mUkhanuM maLavuM, ne mAMkaDAnuM daLavuM. samANasa vaLe vAta, kamANasa vaLe lAte. bevakuphI koInA bApanI nathI (je kare tenI). mUrkhanAM gAma judAM nathI vasatAM. mUrkhane mAthe zIMgaDAM nathI hotAM. kubuddhi, jIva ane kapAsa, te pIMjyA viNa na Ave rAsa. bevakuphI ane enasIbI joDe rahe che. AkIlakuM IzArA, gaheke cAbuka, deharA-mUrkha sAthe goThaDI, 56 pada heya vinAza; mUrkhane pratibodhatAM, manamAM thAya khaTAza. 155 UderAja mUrkha jAkI, kahA heta he khAna; bina matalaba khArA lage, sehI mUrkha jAne. 156 Where ignorance is bliss, it is folly to be wise. Wisdom and goodness to the vile seem vile. 94. navare brAhmaNa nitya kare ke niMdA kare. 12 (navarA viSe.). navare brAhmaNa nitya kare ke niMdA kare. navaro hajAma pATalA baDe. navara beThe nakhoda vALe. navare baThe DhephAM bhAge. navaro hAtha utareDa pheDe. navare hAtha taNakhalAM taDe ke vALa cuMTe. navara salATa pAhaNe bhAge. gALo de ke kajIA kare te navarAnI nizAnI. navare vANIo kATalAM sAkhe. navare brAhmaNa pATalA pUje. navarA beThA kAma kare, vahANa ukelI khATale bhare. navara baLadIo mocama khuMde. An idle brain is devil's workshop. They that do nothing learn to do ill. Idle hands shall always find some mischief to do. An idle man tempts the devil. lpa. piTamAM te peTImAM, ne hoTha bahAra te keTa bahAra. 8 peTamAM te peTImAM ne hoTha bahAra te koTa bahAra. - - vADa sAMbhaLe vADane koTe sAMbhaLe. bhIMtane paNa kAna hoya che. 1 khANuM. 2 khAreaLakhAmaNa. 3 sAMkhe=mApa ke tola kare. 4 camakoDa, Dhera bAMdhavAnI jage. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vAta na karIe vATe, vAta na karIe ghATe, ne vAta na karIe rAte. vADa vAta kare ne kAMTe kAna dhare. hoTha phaDaphaDyA ke vAta caracAya. AbarU rAkhavI joIne, vAta na karIe keine, piTa devuM joIne, nahIM to kahevuM na koIne. Even the walls have ears. It is not safe to confide our secrets on a road, nor in the stillness of night, ha. samatA dhIraja)nAM phaLa mIThAM che. 11 (dhIraja rAkhavA viSe.) samatAnAM phaLa mIThAM che. dhIrajanAM phaLa mIThAM che. saburIne badalo sAheba Ape. dhIrAM kAma sArAM thAya, saburInuM bhADu khudA Ape. zILAM kAma te sAhebanAM. dhIraja moTI vAta che. te tela juo, telanI dhAra juo. dhIrajane khare khapa saMkaTa same. dehare--dhIre dhIre rAvatAM, dhIre saba kucha haiya; mALI sIce gaNuM, paNa rata vinA phaLa na hoya. 157 cAkha-kAM re jIva tuM dagadaga kare, tAre haIe dhIra ne dhare; . jene mAthe hatAlA, tene artha kema nahIM sare. 158 Patience is the plaster of all sores. Patience is bitter, but its fruits are sweet. Those that are slow, are sure. Steady and slow must succeed. 97. utAvaLA so bAvarA dhIrA so gaMbhIra. 16 (utAvaLIA viSe.) utAvaLA so bAvarA, dhIrA so gaMbhIra. AkaLAnA pALIA thAya te jIvatA na Ave. 1 AkaLA(utAvaLIA)nA pALIA, je mANasa dhIMgANAmAM mare tenA pALIA athavA khAMbhI, khAMbhA UbhA karavAnI rIti prasiddha che. tethI AkaLA ke utAvaLI A vagara vicAre utAvaLamAM dhIMgANuM kare mATe A kahevata thaI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 kahevatasaMgraha utAvaLe sAta vAra pAcho vaLe. utAvaLIo vahele thAke. AkaLA utAvaLamAM game tema bharaDe ke vetare. bahu bhUkhyA be hAthe khavAya nahIM. ' ekadama lADavo khavAya nahIM. ekadama kudake marAya nahIM. pagathIe pagathIe caDAya. AkaDA bhALI ghaDA guDe. DAM dekhI ghaDAM guDe. ju bhANuM paheraNuM kahADI nAMkhavuM. utAvaLe AMbA pAke nahIM. UtAvaLo daDe te athaDAI paDe. UtAvaLamAM kAcuM kapAya. AvatI dhADe kAMIjhera khavAya ? (na khavAya.) They tumble down who run fast. Hasty climbers have sudden falls. The more haste, the worst speed. Error lies always in haste. Haste makes waste. Rome was not built in a day. 98. bilADIne dUdha bhaLAvavuMdANane ghera chAMTa UtAravI. 8 bilADIne dUdha bhaLAvavuM. dANIne ghera chAMTa UtAravI. karajadArane ghera gADuM. corane ghera gADAM cheDavAM. luhAravADe seya vecavA javuM. 1 utAvaLIA coranI pAchaLa vAra caDelI hovI joIe ema svAbhAvika rIte eka re dhAryuM. rastAmAM AkaDA dUrathI pavanathI teNe hAlatA joyA. teNe utAvaLamAM dhArI lIdhuM ke vAra AvI. tethI ghoDAMne mArI nAMkhI DuMgaranI khINamAM cAra utarI gayA. eTale AkaDA jyAre kule che, kula Ave che tyAre ghaLAM kula mathALe puSkaLa AvavAthI ghaLA dekhAya che. tevA AkaDA pavanathI hAle tyAre vegaLathI mANasa jevo bhAsa thAya che. te vakhate bahAravaTIAmAM utAvaLA heya te AkaDAne mANasa dhArIne ghoDAM kApI nAkhIne pite nadInI khINamAM ke DuMgaramAM ke jhADImAM saMtAI jAya e bahu utAvaLanuM pariNAma che. "AkaDA bhALI ghaDAM guDe," tema khetaramAM cADIA ke DAM UbhAM kare che te joDAjoDa khetaramAM ADAM vadhAre hoya te mANasa jevAM dekhAya, eTale zatru pAchaLa AvI pahoMcyA che ema mAnIne "DAM dekhI ghoDAM guDe" ema paNa kahevata thaI che. 2 bilADIne dUdha saMbhALavAnI bhalAmaNa devI. 3 chaTa=dANanI guNa (dANuM eTale mAla upara jakAta UgharAvanAra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha erane dhana saMpavuM. laMkAmAM sonuM vecavA javuM. vAMDhAne vevizALa karavA mokalyo, te pitAnuM karI AvyA. 9. vikhane vilAsI jIva sAkarane zuM kare? 7 vikhane vilAsI jIva sAkarane zuM kare? vanacarane vastI sAthe vera. sAkara gaLI paNa gadheDAne jhera. khArA jaLanuM mAchaluM te mIThA jaLamAM mare. aphINane kIDe aphINamAM jIve (sAkaramAM mare). chANane kI ghImAM mare. vichAne kI kamaLamAM mare. Sad souls are slain in merry company. 100. ceranI gata cera jANe. 3 ceranI gata cAra jANe. cAranAM pagalAM cera oLakhe. jAte jAtane oLakhe. Set a thief to catch a thief. Hiders are good finders. 101. veLAvIAne vATADu 8 (be kothaLInI ramata karavA viSe.) vaLAvI ne vATapADu. mIThA phAMsIA. mAMhenA mAMhe ne bahAranA bahAra. maheDhe chacha ne aMtaramAM bIjI dhaNIne kaheze dhA ne corane kaheze nAza. dhaNIne kaheze jAgate suje, ne corane kaheze khAtara pADaje. jatAnA jAnaIA, ne vaLatAnA kAMdhIA (maratAnA kAMdhIA). AnevAleka belabAlA, jAnevAlAkA mahIM kAlA. To carry two faces under one head, To play double part. To be on both sides. 102. jene gANa nahIM te rAjA. 13 jene aNu nahIM te rAjA, RNuM vagarano sukhe suve. leNuM hajo lAkha, deNuM na hajo dekaDo. devAnA dAsa. * * leheNane dhaNu lADake. gaNu vALyuM eTale gaMgA nAhyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha RNIe purUSa rAtadivasa UjAgarA veThe. jenA upara RNu gAje tenuM kAMI na chAje. dIna thavuM paNu devAdAra na thavuM. karja vALyuM teNe divasa vALyeA. karjadArI Akhara khuvArI. karajIe~ ne daradII. soraThA--karaje mana kALe nahI, sukhe na Ave niMda; zetruMjAnA sAmaLA?ra ene gALa kyAMthI, 4 Out of debt, out of danger. Happy is the man who owes nothing. Worst kind of poverty is debt. To go to borrow is to go 103. mApa tevA beTA ne vaDa tevA TeTA. 19 sorrow. 159 Apa tevA beTA ne vaDa tevA TeTA. mAe puta ne bApanI chAyA. mAe puta ne bApe dheADA, baheAta nahI te thADA thADA. junA peTamAM lIkha pArka, tukhame tAsIra.3 1 kALe=nava pallava thAya ke rAjI thAya. 2 sAmaLA kavi kahe che ke tene gALa zetrujAne kyAMthI maLe ? tukhame tAsIra 3 eka varasa cAmAsAmAM varasAdanuM jhera thayuM. ddilhImAM muzaLadhAra varSAMdanI helI thaI. UparavAsa varasAda paNa tevAja jorathI paDyo ke jethI jamunAjImAM mATI rela AvI. jamunAjImAM rela ne dilhImAM varasAda tethI jamunA nadInuM pANI kAMThA mUkI lI garyuM ane dilhI zahera taNAvAnI dhAstI lAgI. helIbaMdha varasAda dilhImAM varasatA hatA temAM vAdaLamAM kyAMe taraDa dekhAtI nahIM. tethI vadhAre bhaya lAgavAthI khAdazAhe vRdhdhAne khelAvI salAha pU. salAha maLI ke kIdhA tathA buro Upara tApe che temAM jaMgI ane gaMjAvara teAA che tenA puSkaLa avAja karavAnuM zarU karo. tema karavAthI pavatane vega maLyA ne vAdaLa sudhI te vega paheAMcavAthI vAdaLamAM taraDa paDI. pavana khUba cAlyA, ne vAdaLAM vIkharAyAM, varSAda baMdha thayA, leAkeAnAM mana AnaMdamAM AvyAM. jammunAnA pUramAM paNa mArge thayeA. tethI jamunAjIne vadhAvavA sArU leAkA javA lAgyA. te leAkAnI medranImAM dilhI zeheranA eka zAhukAranA cAra dIkarAnI cAra vahue kAzmiranI mRgalI jevI, zaNugAra sajI, suMdara vastrA peherI, meADIe, cuMdaDI, seAnA rUpAnAM phula, tathA meAtI ane pUnapAnI sAmagrInA thALa lei jamunAjI pUjavA cAlI. pUjana karI ghara tarapha vaLatAM eka sAMkaDI galImAMthI pasAra thatAM bAdazAhanA eka hAthI chuTelA te galImAM peAtAnI pAchaLa AvatAM joyA. bhayabhIta thayelI cAre srIe jIva lei nADI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha kAma tevI ThIkarI, mA tevI dIkarI. khetara tevA vetara.. jhADa tevAM phaLa. gAMDAnuM getara gAMDa. vIsa varasa mosALa. bAjupara eka DahelA jevuM bAraNuM AvyuM temAM peThI ne AgaLa cAlatAM eka coka jevuM medAna AvyuM. tyAM eka kasAI gAyane yapara nAMkhI hAthamAM meTe chere leI halAla karavA jato hatA te A bAIoe joyuM. teo pAse gaI ne kasAIne kahyuM ke, "huM A gAyane mAre nahIM te tuM kahe teTalA paisA ApIe. amArA aMga upara jevara che te ApIe. paNa tuM gAyane choDI de." kasAIe gAyane choDI devAne nA kahI. tyAre A cAre bAIo dilagIra thaI, ne pharI kasAIne pUchyuM ke kaI UpAye tuM choDI deIza? kasAIe kAmAMdha thaI kahyuM ke, "tamArA cAramAMthI eka mArI pAse Ave te mUkI dauM." A bAIe vicAra karavA lAgI ke gAyane mukAvavA zicaLavratanA bhaMganuM pApa horavuM ke zI rIte? Akhara gAya mukAvavAmAM mahA puNya che, e vicAra prabaLa thatAM eka jaNa kasAI pAse jAya ema nakkI karyuM. cAre jaNao eka bIjIne tuM ja, tuM jA, ema kahevA lAgI, eTale kasAIe kahyuM, "tame rakajhaka zA sArU kare che, huM jene hAtha pakaDuM te Ave."eTale rajhaka baMdha thaIne kasAIe eka jaNane hAtha pakaDyo. te bAie kasAIne kahyuM, "A jA huM AvuM chuM" kasAI A gaye eTale je bAIne javAnuM che te derANI hatI, te jeThANune kahe che ke, "huM ratamAM AvI hatI, Aja ja nAhI chuM. mATe mArA javAthI je garbha raheze te mahA utpAta thaze; mATe mAre javAnuM baMdha rahe te sAruM." derANune jeThANue kahyuM, "ame zuM karIe tAre hAtha jhAlyo mATe tuM na jAya to kasAI gAyane mAraze. te pApa tAre zira lAgaze." ethI A bAI lAcAra thaI pitAnA ziyaLavratanA bhaMganuM mahA pApa herI ghaNAja khinna manathI gAya bacAvavAnuM puNya levAnI IcchAthI kasAI pAse gaI. kasAIe gAyane choDI dIdhI, paNa kasAI pAse javAthI bAIne garbha rahyo. pure mAse putraprasava thayo. zukla pakSane candra vadhe tema te vadhavA lAge. "putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya." te be varasane thayo ane mATIdhULanAM bakarAM, baLada, ghaDA banAve, tene kApe, pachADe, mAre vagere bALacaritrathI te zAhukAra eTale chokarAnA dAdAne ghaNI cintA thavA lAgI. nizALe javAthI bhaNe gaNe te sudhare evI AzAthI tene nizALe besADyo, paNa bhaNavA karatAM tephAna bahu kare. mehetAjIne mAravA deDe. ema karatAM paMdara varasa thayo. eTale DhAla, talavAra, kaDAbIna, barachI bAMdhatAM zIkhe. kucAla ke kuraste jatAM rekAya tevA hetuthI paraNAvyuM. paNa zeThe rAkhelI sudhAravAnI badhI AzA vyartha gaI te gaI paNa eka gaNikA rAkhI ane paise joIe tyAre dukAnapara AvIne jabaradastIthI paiso leI jAya. zeThe paisA ApavAnI munImane manA karI. eTale bhAI memacanTa barachI, talavAra laI dukAne Ave, munImane Dara batAvI manamAnatA paisA leI jAya ne mejamaja uDAve. zeThe A ghATa je vicAryuM ke, AvI rIte mekamacaMda paisA laI jAya te dIvALAnuM A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgrahe gurU tevA celA, vagutI rAMDa ne vevalAM cheAkarAM, halAvI khIcaDI te mahAvI dIkarI.1 pagaraNa beThuM. upAya karavAnA vicAra karI peAtAnA mitra eka meTA amIranI pAse vAta karI madada mAgI. te amIra dukAna upara dazavIza rAhIlAne leine AvyA ane hukama karyo ke mekamacaMdane pakaDI lAveA. rAhIlA chUTayA te giNakAne ghera gayA. rAhIlAne joI meAkamacaMdanA hAMjA gaDagaDI gayA. kSetra vANIAnuM ane "vIza vasA meAsALanA, tethI DhAla, talavAra khAMdhavAnI seAMra rahI nahIM ne cALInIka mAphaka rAhIlA kAna jhAlI dukAnapara mekamacaMdane lai AvyA. amIre hukama karyAM ke, khAMdhA, zuM joi rahyA che? mAro. eTale mekamacaMdra pAMsarA netara jevA thai kahe che, "sAheba, Apa hukama karo tema karavA taiyAra chuM." eTale amIre zeThane hukama karyAM ke, mAkamacaMdane eka lAkha rUpIA rokaDA, ane rahevAne dhara alaga duranA latAmAM Ape. te pramANe zeThe eka lAkha rokaDA ane dUra vANIAnA mehAdAmAM peAtAnuM eka makAna hatuM te mAkamacaMdane ApyuM. mAkamacaMde peAtAne tamAma haka uThAvIne phAragatI lakhI ApI. amIre kahyuM, phrI dukAnapara caDhIza tA tArI garadanathI mAthuM uDI jaze. tethI Darane lIdhe mAkamacaMda pachI kAi divasa dukAne paisA mATe AvyA nahIM, ne juThThA mehellAmAM dhara ApeluM tyAM jaI rahyo. meAkamacaMde gaNikA rAkhelI tethI paraNelI strI game nahIM. tenI sAthe aNabanAva rahevA lAgyA eTale paraNelI strI sArA kuTuMbanI dIkarI te tenA pAheramAM rahevA lAgI eTale meAkamacaMda ekalA ja dharamAM rahetA hatA. lAkha rUpIA maLyA te meAkamacaMdanA kharcanA jhapATA AgaLa jhIka jIlI zakyA nahIM, ne cAra pAMca varasamAM tamAma rUpIA kharacAi gayA. pAse rUpIA maLe nahI eTale gaNikAe pAtAnA gharamAM pesavA dIdhA nahIM. tethI meAkamacaMdya udAsa thai paisA vagara herAna thavA lAgyA. te eka divasa pAtAnA ATalA upara udbhAsa thai beThA hatA. tyAre nIcena prasaMga banyo. dilhI zaheranA kAi zAhukAra paradezamAM khUba paisA kamAine AvyA. teNe vANIAnI tamAma jJAtine khambe lADavA, dareka lADumAM akeka sAnAmaheAra ane eka thALI eTaluM lAhANuM karI pAte prasiddha thavA vicAra karyo, ne te pramANe lAhANuM vaheMcavA mAMDyuM. te lAhArUM karanAra zAhukAranA dharanI strIe lADavA, ane thALIe gADImAM bharI vANIAnA dareka mehAda AgaLa jai ubhI rahe ne vANIAnA gharanAM nAma vAMcI gAra lAhANuM levA saune kahI Ave; eTale mahAdAnA vANInA dharanI strIe mehalAne nArka jai pAtapeAtAnuM lAhANuM lei Ave. te rIta mujaba mekamacaMdanA mehAdAmAM gAra AvI netarAM ApI gayA, eTale mehelAnI srIe dhareNAMgAMDAM ane suMdara vastra paherI lAhANuM levA cAlI. 1 khIcaDI halAve te sArI thAya nahIM. bhAna 7 kharI garIba hAya te. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mANasanA guNa e Utare. edhIo odhe na jAya to harAma pANIne kahevAya. mekamacaMde tamAma rUpIA pANI karyA hatA, raLatAM zIkhelo nahI, eTale tenI hAlata taMga thaI hatI. gaNikAe paNa "nirta purSa cAnti LiyA" nA niyama pramANe tajI dIdhe hato. paraNetara strI paNa bhAInA lakSaNa jai AvatI nahi. AvI sthiti bhagavate pitAnA oTalA para beThA beThA badhI strIone lAhANuM levA jatI jete hate. lohANAmAM nAma pramANe badhAnA gharanI strIo AvI hatI. paNa mekamacaMdanuM nAma nIkaLyuM paNa koI strI lenAra nahIM hovAthI paDesInI strIe kahyuM, "lA huM laI jaI tene ApIza." te pramANe paDesaNune mekamacaMdanA gharanuM lohANuM ApyuM. te bAIe lahANuM makamacaMda oTale beTho hate tene ApyuM. tyAre mekamacaMda kahe, "gharamAM mUktI jA, nIkara lADa vAMsAmAM mArIza ne lohI ekAvIza." bAI nAgA mANasathI DarI gharamAM mUkyA gaI eTale vAghanI peThe talapa mArI gharamAM jaI kamADa vAsI te bAIne jame karI tamAma ghareNuM UtArI lIdhuM, ne bAInA kaDaka karI eka mATInA gALAmAM bharyA, ne te gaLe rAtre jamunAjImAM nAMkhI AvyuM. bAI viSe tajavIja tenAM gharanAMe karI paNa patto lAgyo nahIM, paNa zaheramAM e saMbaMdhI he he cAlu rahI. savAramAM pAchalI rAtre bhAI lake mAchalAM pakaDavA jamunAjI para gayA tyAM pANImAM A gaLe DabakaDeio thato jo. bhAI pANImAM utarI geLe bahAra lAvyA ane ughADI letAM temAM keI eAratanA zarIranA kaTakA joyA. bhAIe tethI gabharAyA ane gaLe laI turata bAdazAhanA darabAramAM laI gayA. bAdazAha UThI prabhunI baMdagI karatA hatA tyAM devaDIvALe bheInA khabara ApyA. bAdazAha nIce AvyA ane strI jAtanA kaDakA jeI divAnane bolAvyA. A khunIne patto maLyA pachI anAja levuM che ema bAdazAhe kahyAthI dIvAne tapAsa calAvI. dIvAne gAmanA kuMbhAra ekaThA karyA ane geLo kero ghaDelo che te pUchatAM eka kuMbhAre kahyuM, "mAre ghaDela." keTalA ghaDelA, kene kene ghera ApelA te badhuM bhAre kahyuM temAM be goLA mekamacaMdanA nAma para paNa lakhAvyA. bAvIza geLA jene jene ApelA te badhAne gherathI maMgAvyA. ane sahue raju karyA. mekamacaMde eka goLo raju karyo. bIje geLe pANuM bharanArIe pheDI nAMkhyo evuM jAhera karyuM. pANunI bharanArIe kahyuM ke, pheDyo nathI, gaI kAla sudhI hatA." mekamacaMdane pakaDa, dAba dIdho, tethI badhuM mAnI gayo. ghareNuM te bAinuM gharamAMthI nIkaLyuM ne lahANuM vehecanAra tathA mahollAnI bIjI strIothI tapAsa karI ane mekamacaMde khuna karyAnuM sAbita thayuM. mekamacaMdane dehAMta daMDanI zikSA bAdazAhe pharamAvI. * bAdazAhe pharamAvyuM ke, "dIvAnajI tamane paNa teja zikSA thaze, kAraNa ke tame kahyuM che ke vANuone dIkare khuna kare nahIM, te vAta juThI paDI mATe karAra mujaba tamAre mATe paNa te ja sajA che." 1 aAdhe rAmA, , . .. . . . . . . * * * * * * * * * * * * - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha te velA vaDhyo. badhA AdhavADA sarakhA. velA vaMThI tuMbaDI. dAharo--zUravIrake vaMzameM, vIra suta DhAya, jyuM siMhaNake garbhama, haraNa na nIpaje kAya. joDakaNuM-Adhe lAgI UMdaraDI, parIAnA lAgyA vA. te dhaNeA nahIM paNa thoDAye thA. Like father like son. Such is the tree such is the fruit. 104. lAkavANI te devavANI. leAkavANI te devavANI. paMca khAlyA te pramANu, khalI jamAta, khuddAkA nagArA. The voice of the public is the voice of God. rAtA jAya te paMca kahe te paramezvara melyA. pu paMca kahe te paramezvara elsA. paMca kare te pramANu. 10. putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya. muAnI khabara lAve. 8 160 putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jAya, ne vahunAM lakSaNa mArAmAMthI jaDDAya. sa parvanuM parva sahavAramAMthI jAya. lazkarakA bheda pAyA ke aNurse gaddA AyA. rAtA jAya te muAnI khabara lAve. esatA rAjA ne AvatI vahunA bhAra paDyo te| paDyo. caDatA divasanAM cinha mAgaLathI jaNAya. mANasanA mananI vAta paga uparathI parakhAya. kAkavANI zukranALI gaNAya nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dIvAna kahe, "sAheba, A khuna karanAra vANIAnA dIkaro hovA na joie mATe Apa rUbarU tapAsa karavAnI jarUra che." khAddazAhe hA pADI eTale eka ratha meAkamacaMdranI mAne teDavA meklyA. bAI AvI. bAdazAha tathA dIvAna beThA che, te dIvAna khAine kahe che ke khAI, bahena tuM khAdazAhanI dIkarI che. jarA paNa vAta chupAvyA vagara A dIkarAnA saMbaMdhamAM je banyuM hoya te kahe." mAie dIlagIra thaI athathI te iti sudhI tamAma vAta karI. bAdazAhe kasAine khelAvI te kALanI rIta pramANe sakhta sajA karI. gAya bacA vavAnuM dharma karavA bAie je kAma karyuM tene mATe bAdazAhe dhanyavAda ApI ane dIkarI kahelI tethI yAgya karIAvara karI tene ghera mokalI, ane dIvAnane sAcA gaNI sarjAmAMthI mukta karyo ne memacaMdane garadana mAryo, 1 dAdaranA jevA daradanuM nAma che. www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha * * * Coming events cast their shadows before. The childhood shows the man, as the morning shows the day. A crow never bears the good news A good beginning makes a good end. 106. sarpa gayA ne lIsaraDA rahyA. 5 sarpa gayA ne lIsaraDA rahyA. rAjamahela gayA ne raDAM rahyAM. raja gaye, rAjaputa gaye, tabuta rahe. ThAkara gayA ne Thaga rahyA. dehare-dAtA dAtA mara gaye, rahe gaye mammIcUsa; lenAM denAM kuccha nahIM, laDane majabuta. 161 107. mAMDa asavArane meDe caDe. mAMDa kamAU ne meDo UThe. 8 mAMDa asavAra ne maDo cahaDe. mAMDa kamAU ne maDe UThe. . para dahADe caDe paheDIne UThe te zAM dALadara ke? jene hagatAM vAra, jene jamatAM vAra tenA kAmamAM zo bhalIvAra ? motanI ALase jIve (nabaLA zarIravALAthI) tethI zuM bane ? zekA pApaDa bhAge nahIM tevA. he uparathI mAMkha uDADavAnI peheca nahIM. deha-rAte sue vehele, ne vahelo UThe vIra; baLa buddhi bahu dhana vadhe, sukhI rahe zarIra. 162 Early to bed and early to rise makes a man healthy, wealthy and wise. Rise at six, and eat at ten, Eat at six and sleep at ten, Ten years ten times, You may live then. 108. je jAlIo jogI tevI makavANI mAlI. 27 . (jese terA mIlA te viSe.) jevo jAlI jogI tevI makavANI mAlI. jesI phanA phakIraDI, vaisA sAMInoda cAra bhAI ghaMTIcAra.' 1 ghaMTI cerameTe cAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha sarakhe sarakhA maLyA, ne bhavanA pherA TaLyA Avo bhAI harakhA, ApaNuM sau sarakhA. vyasanIne vyasanI maLe. AMdhaLAne haiyAphUTA maLe. jAte jAta maLe tyAre raMga jAme. pite pitA khIlAyuM. jevAM bAI tevA bhAI kutarAnuM he gadheDe cATayuM. kuMDu katharoTane hase nahIM. jevI luccI lAlabAI te bhaDa bhIma. yathA lAlA tathA kIkA. (yathA-jevA tathAtevA). samAnazIlaM vyasaneSu maitrI Ava bAI rUDI, huM muMDI ne tuM kuDI. joDe jeDAM maLyAM, ne bhavanA pherA TaLyA. choko mAne pUche ke "mA, meM bhalA, ke merA bhAI?" 1mA javAba Ape che, jenuM muvA DheDa, ora vo kasAI" (1) sajI pUche najIvAne, "tuM mane kAMI de, nicha pUche sachavAne, tArI eka phUTI ke be. (2) deharA-khIramAM bheLI sAkara, dUdhamAM bheLI khAMDa, 'tuM jAtakI kaMcanI, hama jAtake bhAMDa. 163 pAnI pAnI mIle, mIle kIcarsa kIca; sajajanase sajana mile, mIle nIcarsa nIca. rAjAse rAjA male, male nIcarsa nIca; pAnI pAnI mIle, bhale kIcarsa ka. 165 guNiyalaku guNiyala mIle, rasakI luMTa luMTa; mUrakha; mUrakha mole, baDI mAthAkUTa. 166 jeseku esA mIlA, mIlA bamanaku nAI; ekane dIkhAI ArasI, eke ghaMTa bajAI 167 gyAnIse gyAnI mIle, kare gyAnakI bAta; gahese gaddhA mIle, mAre lAtama lAta. 168 paTele mAryA kuttA, te mIMyAMe mAryA gheTA; koIkeIkI bAta kare, vo gAma sArakA beTA. 169 joDakaNuM--abe vyAsa ne kubera jAnI, eka rAkha ne bIje vAnI. 1 khIlANuM-zIvAyuM, 164 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 71 Diamond cats diamond. Art must be deluded by art, 109, brAhmaNavADe phAtiA. apavAsIne ghera DhokaLAM. 5 (azakya bAbata). brAhmaNa vADe phAtiyA. apavAsIne ghera DhokaLAM.. vAMDhAne ghera valeNuM. vAMjhIAne ghera pAraNuM. apAsare dhoMsaruM !' 110. bhAgye gADe ghalAya. 8 gAge gaLyAM gaTa, tenAM nahIM kAgaLa ke khata. bhAgye gADe ghalAya. bhAMgyAMnAM khobarAM. muvelA mAthuM UMcake nahIM. UTe gaLyAM te lIMDAM. masANa gayAM muDadAM pAchAM Ave nahIM. bhAgyuM ThAma kaMsAre jAya. rUThayuM karuM mAvatare jAya. 111 haNatAne haNIe tenuM pApa deSa na gaNue. 6 haNatAne haNIe tenuM pApa deSa na gaNue. OM gata rAya karyA. bApanuM paNa vera te laIe tyAre karaja chUTe. vIMchInA mahIMne khAsaDuM. vIMchInuM mota khAsaDe. lAta sATe lAta, temAM keNa gaNe ghAta. Tit for tat. Like for like. Deceiving a deceiver is no knavery, He who pardons the bad injures the good. 112. upakArane badale apakAra, guNanA bhAi deSa. 12 upakArane badale apakAra. guNanA bhAI doSa. dayA DAkaNa thaIne khAya. khAIne khAsaDAM mAre. jazane badale jutI . dUdha pAIne sApa uchera. (tevuM tenuM phaLa.) pALe sApa karaDe. guNa upara avaguNa. guNa kupAtrane karyo te jAya. deharA-ANaMda kahe paramAnaMda, guNu karyo kAM jAya; sAvaja paDyo ajADIe, kahADe tene khAya. 170 1 apAsare sa3 hevA saMbhava nahIM. 2 siMha, 3 pIMjaruM ke muzkela jagyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ df kahevatasaMgraha guNu upara guNu kare, e vahevArAM vaTa; guNu upara avaguNu kare, tene tA kUTa. pALI pASI mATA karyo, jAta na pUchI joya; guNa upara avaguNu kare, rakhe kAThI hAya. 172 Save a rogue from the gallows, he will be the first to cut your throat. Nothing emboldens sin as mercy. Mercy murders but pardons those that kill. 101 113 meTAne du:kha che. vaLInI gAM-mAM eka khIle. meTAne duHkha mATuM hAya. saMpata tevI vipata. DhAhurAmaDe baDeluM du:kha hai, cheTese duHkha dUra; tAre saba tyAre rahe, grahe caMdra era sUra. kAna pAse avatare, baDe khAke pUta. mAMgana mAge pAmarI,1 dhamaiM na mIle suta.ra Little gear, little cares. Regal honours have regal cares. Great fortune is great slavery. 7 meTAnuM du:kha mATuM. mAlanI gAM-mAM seA khIlA. meATA taNuM sarva meTuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 173 174 114 lAle lakSaNa saghaLAM zULa. (lAbha viSe.) leAlIe sadA kaMgALa. lAbhe lakSaNu sadhaLAM zULa, leAbha pApa sadhaLAMnuM mULa. lAbhInuM DAhApaNu aradhuM. zeTha kema taNAyA, te kahe lAbhe leAle. leAbhe lakSaNa jAya. leAbhIA vase tyAM dhutArA bhUkhe na mare. ati leAbha pApanuM mULa. pApane! bApa leAbha. lAbhIAne kAI saguM nahIM, paisA sagA. lAbhIe dhanathI dharAya nahIM, sadA bhUkhyA. DhAhurA--thAla nahIM jyAM lAbhanA, zAlA sadhaLI jAya; tRSNAthI tarasyA sadA, dhanathI nahIM dharAya. khAya na kharace zuddha mana, cAra sakhaLa leI jAya; pAchaLathI madhamAkha jema, hAtha dhasI pastAya. 1 UnanI halakI zAla. 2 sutara. lAbha pApa saghaLAMnuM mULa. 12 171 176 www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Avarice is the root of all evils. The avarice blinds our eyes. The miser is ever in want. A covetous man is his own torturer. 115. mukhameM rAma bagalameM churI, bhagata thayA paNa dAnata burI. 29 (heDe mIThuM belI manamAM kapaTa rAkhe tevA viSe.). mukhama rAma bagala meM churI, bhagata thayA paNa dAnata burI. bolavAnuM mIThuM, ApavAnuM kahyuM, ne na paDe dIThuM.' hariguNa gAtI ne haiyAmAM kAtI. maheDe rAma pukAre, ne page mAchalAM mAre. henA mIThA ne haiyAnA melA. DokamAM mALA, ne peTamAM lALA. ghaNI bhaktie chInALuM, ne ghaNe vepAre divALuM. baga bhagata ke Thaga bhagata. bhagata jagatakuM Thagata. jAhera rahemAnakA, bAtIna sayatAnakA. dekhADe gaLAne Ape caDavA. maheDe mIThAza ne peTamAM pALI. nAma khudAnuM le ne kAma sayatAnanAM kare. hAthInA dAMta dekhADavAnA judA ne cAvavAnA judA. ApavA levAnAM kATalAM judAM. maheDe parvata ne peTamAM karavata. rAma nAma japanA, parAyA mAla apanA. bAva beThe jape ne je Ave te khape. kIDIne khAMDa nAMkhe, ne mANasane mAre. zeTha DhasaLA paNa kATalAM kuDAM. bilADAe kedAra kaMkaNa paheryuM. mIThI charI ne jheranI bharI. lITe lITe calo mArA bhAyalA, khADAmAM che gadabadI. vAghanA apavAsamAM paNa bheda samajo. 1 dIThuM=UghADuM, jAhera. 2 kAtI charI. 3 bAtInaaMdarathI. 4 dharmAtmAne DaLa karI, UMdarane chetaravAne upAya. 5 rAme ne ratane be kaLI hatA te kAzI, mathurAM, haradvAra, jagannAtha, rAmezvara, dvArakA Adi tIrtha karI ghera AvyA. gAmanA pAdaramAM eka khADe pANIthI bharyo hato, temAM mAchalAM ghaNAM hatAM te jotAM mArIne laI javAnI icchA thaI. pAse koI sAdhana nahIM tethI emane ema ghera gayA, paNa pitAnI pAse lAkaDI hatI tenAthI bIjAne mArga darzAvavA khADA AgaLathI laTa dhuLamAM karatA cAlyA. te ghera AvIne pitAnA kuTuMbIone kahe che ke "lITa lIMTa cale mArA bhAIlA, khADAmAM che gadabadI." te sAMbhaLI kuTuMbIo lIMTe lIMTe cAlIne khADA pAse gayA ane puSkaLa mAchalAM mArIne ghera lAvyA. 6 eka vAthe apavAsa karyo, be cAra jAnavara AvyAM temane Aja mAre 1 0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 kahevata saMgraha 1G7 179 deharA-namana namaname phera he, bahota name nAdAna; dagAra dunA name, cittA era kamAna. dhuttA hoya salakSaNa, vezyA hoya salajaja; khArAM pANanirmaLAM, e traNe cIja akhajya. 178 manuSyamAM nApika juo, kAga paMkhI niradhAra; pazumAM jAMbuka juo, Thaga caMcaLa saradAra. sAkhI pAradhI baje satsaMgI, bhAle tilaka nizAnI, bhagavAM paheryA, kaMThI bAMdhI, e rAkha selI ne vAnI. mukha mIThAM manamAM kapaTa, svArtha lagI sagAI che, kadI jokhamakArI jIvane mUrkhanI mitrAI che. 181 Full of courtesy full of craft. He has one face to God, and another to devil. A honey tongue, devil at heart. The fair speeches of a bad man are designed for treachery. Beware of fine tongue, it will sting you mortally. God is in his tongue and devil in his heart. 112. pADAne darada ne pakhAlIne DAma. 13 pADAne darada ne pakhAlIne DAma kare keka ne bhagave bIje. pimalI jaNe ne pimalo suvAvaDa khAya. duHkhe peTa ne kUTe mAthuM. UMTa luluM thAya tyAre gadheDAne DAma, jamavAmAM jagalo, ne kUTavAmAM bhagala. taraNuM na cere bAvo brahmacArI, pativratA o nArI, khAtara paDAve bAvo dudhAdhArI; vacce mAya jAya gharabArI. karaDe mAMkaDane mAra khAya khATalo. jamavAmAM jIvo, smazAne jAyazI. khAI jAya khoDI (gAya)ra ne mAra paDe hareDIne. khAya pIe khAMDaNI ne kuTAI mare supaDuM. apavAsa che evuM kahIne javA dIdhAM. te vAta jAnavaramAM phelANI eTale bIjAM jAnavara AvyAM. temAM eka sAre geche Age eTale tene mArIne vALe khAdho. 1 akhajya khAvA joga nahIM. 2 hareDI je gAya ke bheMsane, khAvAnuM dekhe tyAM kAMI Dara rAkhyA vagara upara jaI paDavAnI ne khAvAnI Teva paDI hoya tevI.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 2 , 31 1 bApa jame ne dIkare hagavA jAya. chIpe chInALuM kare ne baLada baMdhAya ghAMcInA. Monarchs err, the people are punished, One does the blame, another bears the shame. The poor do penance for the folly of their superiors. 117. Izaka AMdhaLo che. 23 izaka AMdhaLe che. hagANuM ne kAmI bAra gAU UjaDa dekhe. IzakakA ghara phanA he. vyabhicAra, kare khuvAra. janA vahAM phanA. ikI chavaDA bAgamAM, junA joDA kAkhamAM. IzakanA mAryA capaNamAM khAya. izaka na juve jAta kajAta. nAgI dekhI saMnyAsI caLe. IzakanA mAryA gAjara khAvAM. rAjAne gamI te rANI, chANuM vINatI ANa. mana mAnyuM tyAM jAta zI jevI? dIla lagA ke sagA. Izaka lagA miDakIse pavanI kayA cIja che. Izaka ghelo che. kAmI purUSa AMdhaLo bhIMta. IzakanuM mUlya nahIM. Izaka burI cIja che. vahAlAmAM vaTALa che? ' IzakanI mArI jAya nAtare, sADalo kahADIne pAthare. IzakanA mAryA ThIkarAmAM khAya. viSayAsakta, vyAdhigrasta. mana maLyuM tyAM jAta bhAta zI jevI? Fair is not fair, but that which pleaseth. Fancy possesseth beauty. 118. game tenI gAM-game, na game tenuM ple na game. pa game tenI gAM-game, na game tenuM he na game. . jenuM he na game tenAM hajAra khotaraNuM kahADe. mAthuM kApI esIke mUkIe, te paNa kaheze khuMce che. na badhuM na baduM thAya, tene zo upAya? aNagamatI vahu umAde nAma, 119 tejI upara cAbuka nahIM. 9 (DAhyA mANasa isArethI samaje te viSe.) tejI upara cAbuka nahIM. tejI cAbuka khame nahIM. 1 zarU=rAmapAtra. 2 meMDakI=beDakI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha tane mAre ne teja kepe. kahevuM sAsune ne samajAvavuM vahune. gadheDAne DaphaNAM, ghoDAne IzArata. supAtra samaje vAte, kupAtra samaje lAte. pazu sAnamAM samaje nahIM. zANu sAnamAM samaje. caturakI cAra ghaDI, mUrkhakA janmArA. A nod for a wise, a rod for a fool. A sensible man understands half a word. A word to the wise is sufficient. 120. cetatA nara sadA sukhI. 7 cetatA nara sadA sukhI. pANI pahelI pALa bAMdhavI. Aga lAge tyAre ku khodAve te zA kAmamAM Ave ? duraMdezIthI duHkha dUra. khetara bolyuM lAbhe. ziyALAnI kheDa, mAse dabade. kAkA te khIcaDI ghAle gAM-mAM. A doctor after death. When the house is burnt, you bring water. You are a day after the fair. 121. dUdhanA dUdhamAM ne pANInA pANImAM bacakAre Ave ne DacakAre jAya. 17 dUdhanA dUdhamAM ne pANInA pANImAM cerane piTale dhULanI dhULa. bacakAre Ave ne DacakAre jAya. AmaNunI puMcha dAmaNamAM. aTAune mAla baTAu khAya, athavA baTAmAM jAya. ryuM lIyA huM dIyA, nareme jutI. cerIne mAla caMDALe jAya, pApI hAtha ghasatA jAya. aMte dharma jaya ne pApe kSaya. cArane mAla kuttA khAya, pApInuM dhana pralaya thAya. 1 lagAmanI ke eDInI. 2 duraMdezI bhaviSyakALane vicAra karI kAma karanAra. 3 khetaramAM kAma kareluM khaLAmAM dekhAya. 4 dabade lAbha Ape. 5 avasara gayA pachI AvI. 6 jAnavarane bolAvavuM hoya tyAre je avAja karI bolAya che te "bacakAre" 9 jAnavarane hAMkavA sArU avAja karavAmAM Ave che te "DacakAre" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha harAmane mAla harAmamAM jAya. harAmane mAla hAza karIne khavAya nahIM. jema AvyuM tema jAya. svastinuM DacakAre jAya. harAmane mAla hajama thAya nahIM. harAmanA dAma, jAya kaThAma. aNahakkanuM khAya te dALavATe thAya, hakkanuM khAya, te abhare bharAya. dAha-bAjaMdA bALa racI, lAkha rUpakA mUla; de ghaDIkA dekhanAM, Akhara dhUlakI dhUla. 182 Evil gotten, evil spent. Acquire wickedly, and spend foolishly. Ill gotten, ill spent. A thief's bag yields only dust. Cheating play never thrives. 122. ulaTa cAra keTavAlane daMDe. 9 sAmI ghaDI sAlavI, ne dAjhe dubhANA. phaLIAmAM hagavuM ne DoLA kahADavA. ulaTa cAra keTavAlane daMDepArakI chaDImAM hagavuM ne karAMjhavuM. cerI upara zirajorI ghelaiyAmAM jamavuM ne pAMca patrALAM. aNukamAUne UnAM pANu khUbI upara khAsaDuM nekI para jAra. kuMDaLIo-kalijugahuke rAjarma, bhaye aMdhere ghera; bhIDa paDe keTavAlakuM, ulaTA daDe cora. ulaTA daDe cera, jera keTavAla na cale; zAhukArakA vajIra, lAMca le anyAya bele. kahe dIna daraveza, na rahe dharaNake pAye; mara gaye garIba saba, kalajuga Aye. 183 Roguery supplants justice. 1 "svasti," zabda dAna letI vakhate brAhmaNe bole che tevuM, "svasti' kahIne lokone bheLavIne lIdheluM dravya DacakAre" eTale tAkIde jAya. 2 abhare bharyA vagara. 3 sAlavI dabAvIne lIdhI. 4 DarAvavuM. 5 mANasane dasta kabaje hevAthI jora karavuM paDe tyAre je avAja karavuM paDe che te "karAMjhavuM." 6 dhelaiyAne kAThIyAvADamAM, lAkhA kahe che. 7 piMjArajoDA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 123. pArakI bhUla tarata dekhAya. 8 pArakI bhUla tarata dekhAya, ApaNI bhUla ajANamAM jAya. pitAnI bhUla ne pArakI achata najare Ave nahIM. vAMkA cAsa te padamAnA. pArake bhANe moTo lADavo. pArake roTale jADI kera. bhaMDAM kAma te bhANakInAM. sera-pitA taNo vAMka DAhyo paNa dekhe nahi, dilamAM cAle DAMka, je dekhe bIjAomAM. 184 A saMbaMdhamAM kavezvara dalapatarAma DAhyAbhAInuM nIcaluM kavita che. manahara chaMda-UMTa kahe A sabhAmAM vAMkAM aMgavALA bhaMDA, bhUtalamAM pakSIo ne pazuo apAra che; bagalAnI Doka vAMkI, popaTanI cAMca vAMkI, kutarAnI pUMchaDIne vAMke vistAra che; vAraNanI suMDha vAMkI, vAghanA che nakha vAMkA, bheMsane te zIra vAMkAM zIMgaDAne bhAra che; sAMbhaLI ziyALa balya, dAkhe dalapatarAma, anyanuM te eka vAMkuM, ApanAM aDhAra che. 185 Everybody can see others' failings. 124 mArA chagana-magana senAnA. 15 (pitAnuM te sAruM manAya che te viSe.) mArA chagana-magana te sonAnA, pADosInAM pItaLanAM, ne gAmanAM chokarAM gArAnAM. varane koNa vakhANe varanI mA. potAnAM gIta sau gAya. bIjAne ghera rAMDa bhAMDa mAre ghera satI. mIkI bheMsakuM DabA kahyA. mAruM teTaluM sAruM. meM pAdyA se ghIkA pAda, aisA nasvAdA kANuM pADyA ? pitAnI chAzane kAI khATI kahe nahIM. pitAne vase ne bhUla koI dekhe nahI. garIbane pitAnuM ghara mahela barAbara. prIti pakSapAtI che. potAnI mAne keAI DAkaNuM kahe nahIM. pitAnuM saune sAruM lAge. 1 dilhI zaheramAM bAdazAhanI hajuramAM eka sIdI raheto hato. tene bAdazAhe hukama karyo ke, zaheramAMthI rUpALAmAM rUpALe chokare zodhI lAva. sIdI amIra, umarAva, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha ApaNI te rUDI, ne bIjAnI bApuDI. ApakI so lApasI, parAI se kusakI. Nothing is as good as his own. To every animal, its own offspring appears tho fairest in the whole creation. He thinks his fare as delicious as musk. Self love is the greatest of all flatterers. Every one thinks his shilling thirteen pence. Every cook praises his own broth. Every one blows his own trumpet. 125. sA saune mana DAhyA. 7 (potAnA DahApaNanuM mAna saune te viSe.) sau saune mana DAhyA. Apa Apake tAna gaddhAbI mastAna. ala aMdhAre vaMhecANa che, akakalamAM koI adhUro nahIM, ne dravyamAM kAI pUro nahIM. sau pita pitAne kakko kharo kahe. sau saune mana savAzera mArAthI DAhyo te gAMDe. Our own opinion is never wrong. Every one rides his own hobby. 126. Dubate mANasa taraNAM jhAle. 5 Dubate mANasa taraNuM jhAle, athavA taNe bAjhe. hAtha dIdhe hagAmaNuM rahe nahIM. vipata paDe sau valakhAM mAre. DubatAM sevALa pakaDIe tethI ugAro thAya nahIM. dehare-vipata paDe valakhIe nahIM, valakhe vipata na jAya; vipata veLA udyama kIjIe, udyama vipatane khAya, 186 zeTha vagere tamAma zaheranA mahollAmAM pharyo, paNa rUpALe chokare kaI najare na Avyo. pachI potAnA chokarAne hajuramAM hAjara karI teNe kahyuM ke mArA chokarA je kaI najare Avato nathI. dilhI zaheramAM sIdIbhAIe potAne dIkare rUpALuM gaNuM Ama hAjara karyo te uparathI A kahevata thaI. 1 eTale sau ema mAne che ke huM sauthI meDhe gAMsaDe akkalane bAMdhI lAvyo chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha A drowning man catches at straws. Submit where all opposition is vain, 127. sute sApa jagADe nahIM. 10 cAlatA baLadane Ara mAravI nahIM. sute sApa jagADa nahIM. rUjhAyo ghA ukheLa nahIM. be pApaDa ukheDavo nahIM. sAjI gAM-AkaDo mAravo nahIM, sutelo jhagaDo jagADavo nahIM. dADhyAM muDadAM UkheLavAM nahIM. vecAte jIo vaheravo nahIM. sute siMha jagADavo nahIM. cAlatA baLadane Ara mAravI nahIM. Wake not sleeping snake. Do not seek quarrel, which there is an opportunity to escape, Do not rip up old sores. Let the sleeping dog lie. 128 caDe darabAra ke jAya gharabAra. 8 caDe darabAra ke jAya gharabAra. divAnImAM javuM ne divAnA thavuM. sarakAra darabAra caDe, tene ATo ne AvaradA joIe. jene ghera moTI delata, tenA bhAgIA kAraTa. sarakAra darabAranA avaLA paga. karavo dAvo ne thavuM bA. traNa khuNAnI TopI, Ame phare ne tene phare. deha-sAma dAma ne bhedathI, samAdhAna jo thAya, dharAdhaNuM ke gharadhaNuM, na karo kaleza upAya. 187 Law licks up all. Fools and obstinate persons enrich the lawyers. Keep aloof from quarrels, be neither a party nor a witness. 129 jhAjhI suyANIe vetara vaMThe, 9 jhAjhI suyANIe vetara vaMThe. - jhAjhe maheDe vAta te bagADyA vagara rahe nahIM. 1 Ara lAkaDImAM beselo suiyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha ekaDe eka, bagaDe che, tagaDe traNa. traNa temaLa ne haLamekhaLa. jhAjhAM maLyAM ne khAvA TaLyAM. dhaNe paTele gAmanuM satyAnAza. jhAjhe dhaNue sau dhaNuM, ne koI dhaNuM nahIM.' jhAjhAM kheraDAM, jhAjhAM DharaDAM, jhAjhAM charaDAM, e badhAM duHkhanAM kAraNa. traNa tIkaTa, mahA vikaTa. Many cooks spoil the soup. 130 muA pachI sau vakhaNAya. 9 muA pachI sau vakhaNAya. muI bheMsanuM ghI ghaNuM. . muI mAnA DoLA meTA. jIvatA lAkhanA ne muA savA lAkhanA. jIvatA pumaDu pANI nahIM, ne mue masANamAM gAya. jIvatA bApane mAre daMDA, muA pachI pahoMcADe gaMgA. ratana jesI merI ThaMDI teDa DAlI. jIvatAM zekyAM kALAM, ne mue chAjIane saura varase. chavata pitRke anna na khIlAve, mara gaye pIche piMDa bharAve. jAlI bolI ke A dehA, muA pachI prIti snehA. All are praised after death. A thing is valued more during its absence. Scarcity raises the value. 131 gadheDAnuM puchaDuM pakaDyuM te pakaDyuM. 15 gadheDAnuM puchaDuM pakaDyuM te pakaDyuM. harala lAkaDI pakaDI te pakaDI. vAta gaLe paDI." jhAlyuM puchaDu mukavuM ja nahIM, tevo mamatI. mULa samULAM jAya, paNa khetazI khoTa na khAya. hAthamAM DAMga ne pherave phUle, lIdhI vAta na mUke lulo. vAta lIdhA mahelI thAya, te paDI na mukAya. 1 tagaDe nasADa, goTALAmAM nAMkhe. 2 nadhaNuAd. 3 hAMDI tuTI eTale rana jevI thaI 4 hala nAmanuM eka jAnavara che. e vAta gaLe pADavI nahIM. 11 - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mIA bhAInuM nADuM jhAlyuM te mUkeja nahIM. mamatanAM ghara khAlI che. memaNa ne mAchaluM sAmA pUre cAle. so tArI rAma duvAI ne eka mAruM u. gheDAnuM bacakuM, vachuTe nahIM. rAja haTha, strI haTha, bALa haTha, ne ghoDA haTha mUkeja nahIM. deha-mAkhI makaDa mUrkha nara, madhalALe marata, bhamara, bhoriMga, sughaDa nara, cAkhI dura khasaMta. 188 copAI magara mane hariala kAThI, tApe buddhi triyAnI mAThI. kAM pitAnuM dhAryuM kare, kAM te prANa chAMDIne mare. 188 A wise man changes his opinion, a fool never. The foolish and the dead never change their opinions. 132. dATyA bhUle paNa lakhyA na bhUle. 6 dATayA bhUle paNa lakhyA na bhUle. eka lakhyuM ne se bhAkhyuM. ghaLA Upara kALuM te jyAre tyAre ajavALuM. lakhANuM te vaMcANuM. gheLA upara kALuM thayuM te ja kharUM. lakhyuM bhAkhyAne Thele." A written letter remains as evidence in black and white. Setting down in writing is a lasting memory, 133. karakasara te bIjo bhAI. 10. karakasara te bIjo bhAI ThIka ThIka sAsa jAya. eka kasara ne so saphara. trevaDa trIjo bhAI 1. ghAsathI bharelA gADA Upara eka mIA ke vahere beThe. gADuM cAlyuM. gADuM hAkanAre mane kahyuM. "gADu ghAMcamAM paDe tyAre tame paDI jaze mATe nADuM jhAlI rAkhaje." mIAM samajyA ke ijAranuM nADuM jhAlavA kahe che mATe IjAranuM nADuM jhAlyuM. rastAmAM ghAMca AvI ne AMcake lAgyuM. mI paDyA. hAkanAre kahyuM ke nADuM kema na kAryuM. tyAre maae paDyAM paDyAM batAvyuM ke je nADuM hajI mahArA hAthamAM ja che. tyAre kahyuM ke have e na jhAlavuM zA kAmanuM che. meM te tamane ghAsa je deraDAMthI bAMdhyuM che te nADuM jhAlavAnuM kahyuM hatuM. te uparathI kahevata thaI ke mIA ke vaherAbhAinuM nADuM jhAlyuM te paDyA te paNa mUktA nathI eTale khoTuM nADuM jhAlyuM te mUkatA nathI. A bhAvArtha che. 2 UMhanA kahevA mATe A avAja karavAmAM Ave che. 3 madhalALa lAlaca, madhanI lALa cAle che. 4 bhADuM chuM. paTele rada kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kAMkare kAMkare pALa baMdhAya, te TIMpe TIMpe sarAvara bharAya. kADI kADI saMcatAM rUpI thAya. rAi upara marI ThAMse tyAre dhara cAle. dAharA--TIMpe TIMpe sarAvara, lakaDa kaDake vahANu, pALa kAMkare kAMkare, dANe dANe khANa. Small streams make large rivers. Sands form a mountain. economy. 83 kaNa kaNa karatAM maNu thAya. gALa gAMgaDI te ghI AMgaLI, 190 The whole ocean is made of drops. Penny and penny laid up will make many. There is no road to wealth more certain than Many a mickle makes a muckle. Take care with pence, and pounds will take care of themselves. Frugality is the hand of fortune. Constant dropping fills great lakes and strokes fell great oaks. 134. ThATha nizALIAne vataraNAM ghaNAM. 3 ThoTha nizALIAne vatarAM vaNAM. aNukasakhI hajAma ne asra ghaNA. DAlA ThATha ne ThamakA bhArI. He that knows least, commonly presumes most. 135, dAraDIe chedAya che, pAkA kALA pahANu. 8 (rAta divasanA abhyAsathI mUrkha paNu zikhe che te viSe.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kAma kAmane zikhave, abhyAsakAriNI vidyA, buddhi karmAnusAriNI. kAI zIkhIne avataratuM nathI. DhAhurA-kuvA uparanA kaThaNu je, pAkA kALA pahANu; dAraDIe chedAya che, e levuM eMdhANu. 191 1 gAMgaDInAne kaDakA, 2 prathama lAkDAnI pATI Upara dhuLanA jhINA bhUkA karI pachI lAkaDAnI klema ke khIlA jevI lekhaNathI Alekhe tene vataraNAM kahe che. www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha karata karata abhyAsaseM, jaDa mati heAta sujAna; rasarI Avata jAtahI, zilara para parata nizAna. 192 bhaNutAM paMDita nIpaje, lakhatAM lahI thAya; cAra cAra gAu cAlatAM, lAMkhe paMtha kapAya. 193 jo jAme nizadina khase, sA tAme paravIna; saritA gaja le calI, cale sAmane mAna. 194 lakhatAM lahIo, bhaNatAM chaie, vAMcatA paMDita hAya; laDatAM zeThIo nIpaje, tenuM kuLa na pUche kAya. Practice makes perfect. raja 136, khAMDaNImAM mAthuM ne dhabakArAthI khIhIvuM e ceAgya nahI. 11 (vera karavuM teA DaravuM nahIM te viSe. ) khAMDaNImAM mAthuM ne dhabakArAthI khIhIvuM. mAthA sATe mAla. hiMmate mardA tA madade khudA. A pAra ke pele pAra. mAthuM kApe te mAla kADhe. zira jAo ke pulAva khAo. vera karI sukhe sue te nIrAMte mAra sArA--sajavA nahIM saMgrAma, artha sAdhayAmi, vA dehuM pAtayAmi. gAdI takIe ke dArI leATA. khAya. sajavA tA dilamAM dalapatarAma, DaravAthI 137. jaza jAnagarI che. jaza jAnagarI che. kAMDA upara dhA karyAM vagara kaSTa vinA phaLa nahIM. khame te jame. 195 sajavA pachI; maravuM bhaluM. 196 AMgaLI kApaze te leAhI kahADaze. 8 AMgaLI kApIe tyAre leAhI nIkaLe. jaza maLe nahIM. khakA vahAM naphA. je AMgaLI kApaze te leAhI kADhADaze. dhara upara dhA jhIlyeA tA jazanA thAya. 1 rasarI=deraDI. 2 zila-patthara. mAchalAM puramAM sAmA cAle. 4 jAnagarA kAma karavuM sArUM. purUM karavuM ke purA thavuM. 138. Apa samAna baLa nahIM, ne megha samAna jaLa nahIM. 15 Apa samAna baLa nahIM, te medha samAna jaLa nahIM. haiyuM khAlyA karatAM hAtha khALyA pArakI Aza te saddA nirAza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sArA.pa Apa muA vinA svarge na javAya. 3 nadInuM pura hAthIne pADI nAMkhe, paNa nukasAna karanAra ke kharaca karAvanAra, 5 jAta www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 85 11 jaNanArImAM jera nahIM tyAM suyANa zuM kare? dhaNI vinAnAM Dhora sunAM. dhaNI dhAre te bIjA pAra utAre. hAthanuM bALyuM ne pArakuM samAI. dhaNuM vinAnuM Dhora, na maLe khIla ke na maLe dera. dhaNa na hoya pAsa te kheDa dhanane nAza. dhaNI vinAnI vADI, te vaDe pakaDI gADI, haiyADa karatAM hAthatoDa sArI. cAkaranuM raLyuM cAkara khAya, gharane ghaNuM paLe jAya ne jAte raLe tyAre kAThI bharAya. dehare-khetI pAMtI, vinatI, paMdanakI khaMjavAra, etAM nahIM para hathaDe, Apa karane sAra. 197 jAte je nara karI zake, te na avarathI thAya, Apa muA vinA keIthI, svarge na javAya. ' 198 If you want to do a thing right, do it yourself. Master's eye doth much. Servants will not be diligent if the master is negligent. Every tub must stand on its own bottom. Commit not to another what you can better do yourself. 139 rAjA kabaja te mulaka TaTe. 9 | (coTalI hAthamAM che, jyAM jaze te viSe.) rAjA kabaja to mulaka TeTe. DeTImAM hAre, muThImAMne chate. eTalI hAthamAM che, kyAM jaze? hAthe te sAthe, puche te juThe. usakI kayA corI ke jIsake hAtha derI hAthamAM tenA mahelamAM. hAthamAM AvyuM te ja kharuM. garatha gAMThe ne vidyA pAThe. DoTI lugaDAmAM ke zuMjAmAM. Catch not the shadow, and lose the substance, A bird in the hand is worth two in the bush. 1 barAbara. 2 pAMtI-sahIAre. 7 jThanakI vAMsAnI. 4 khaMjavAra ceLa, 5 DeTIne badale eTI paNa bolAya che, .... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 kahevata saMgraha 140. bahu DAhya traNa ThekANe kharaDAya. 15 dUdhamAMthI pirA kahADe tevo DAhyo. bahu DAhyo traNa ThekANe kharaDAya. dUdhamAMthI pirA kahADe tevo DAhyo. bahu DAhyo te bahu kharaDAya. catura kAgaDe vijhA upara bese. DAhyA bhUle tyAre bhIMta bhUle. . DahApaNumAMthI hAtha kahADa nathI. DAhIbAne teDAvo ne khIramAM mIThuM naMkhA. ati caturAI cule paDI. ati DahApaNe ghelachA. DaheDa DAhyo gAM-nAM veha sudhI DAhyo. caturanA gharamAM eThI kaDachI. caturanI coTalIe dhULa. lAkha mata laDabaDI, hajAra mata haDabaDI, mata saDabaDI, paNa ekamata bApaDI, te UbhI vATa tApaDI. DAhyo kAgaDo be page baMdhAya. deha-ati DAthe aLakhAmaNo, ati ghele ucATa; AnaMda kahe paramAnaMdA, bhale gaDagaDa ghATa. 199 The most exquisite folly is made by wisdom too fine spun. Too far east is west. : 141. eDanuM roDa rAmaDI mATe sAmaDI. 5. enuM coDa. alAne sATe mullA paraNyA. harakhAne ThekANe paro. AlI sATe mAlI, rAjalI sATe paMjalI. Lay the saddle on right horse. . Don't put the cart before the horse. 1 eka vanamAM kAca, sarpa, neLIo tathA ziyALa rahetAM hatAM. eka veLA acAnaka te vanamAM dava lAgyo. cAre jaNa vicAra karavA lAgyAM ke, have kema karavuM? tyAre kAcabo kahe, davamAMthI bacavAnA lAkha rastA huM jANuM chuM; sarpa kahe, huM hajAra jANuM chuM; ne naLIo kahe, huM e jANuM chuM. ziyALa kahe, huM to eka ja jANuM chuM ke dava lAge tyAMthI ekadama nAsavuM. dava baLa baLate najIka AvyuM tyAre kAca pANImAM paDyo sarSa pANInA jharAnI eka nAnI bhekhaDa nIce saMtA; neLIo pitAnA nAnA daramAM peThe. jharAmAM baLatA aMgArA paDavAthI pANuM unuM thayuM ne kAcabo ne sarpa baphAIne marI gayA. naLIo darane meDhe AvatAM jhADanAM thaDa paDavAthI mAMhe saDabaDyo, paNa ziyALa te pAchuM vALIne joyA vagara nAThe te bacI gaye. 2 tApaDIubhe raste nAThe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 14. manakI manameM rahI, he gaIera. 16 (dhAravuM manuSyanuM ne karavuM harinuM te viSe.) manakI manameM rahI, he gaI Ara. dhAravuM manuSyanuM ne karavuM harinuM. mANasa dhAre, khudA pAra utAre. zrIhari kare te kharI. goviMdane gamatuM thAya, hAruM hAruM mithA che. vicAryuM vAe jAya, aNadhAryuM AgaLa thAya. avaLAnuM savaLuM thAya, ApaNuM dhAryuM eLe jAya, mananuM dhAryuM thatuM hoya te bAkI joIe zuM? ' . . marajI pramANe thatuM hoya te saghaLA pAlakhIe bese. - dhAryuM keInuM thatuM nathI, dhAryuM dhaNInuM thAya. jIva tuM zIdane sacanA dhare, kRSNane karavuM hoya te kare. deha-mAnava jANe meM karuM, karatala dujA keya; Adaya adhavaca rahe, hari kare se hoya. 200 apane mana kachu era he, zrIharike mana era; udhava mAdhava kahe, juThI manakI dera. mere ci hara nA kare, kayA karUM meM ciMta; harake citya hara kare, tAte rahe naciMta. zidane mana ciMtA kare, thAvAnuM te thAya; gamatuM thAya goviMdanuM, te jANyuM nava jAya. 203 sera-kIdhuM je kIratAra, naranuM kIdhuM thAyanA sahu khAya saMsAra, mananA modakamotiyA. * 24 Man proposes, God disposes. God's will be done. What is fated must come to pass.. If wishes were horses, beggars would ride. 143. cAra divasanuM cAMdaraNuM ne rAta aMdhArI ghera. 11 (bahu caLake te turata olAya te viSe.) cAra divasanuM cAMdaraNuM, ne rAta aMdhArI ghera. UgyA te AthamavAnA. bahu pulyA te pahelA tulyA. DheDhaDInA paga cAra divasa rAtA cAra ghaDInuM caTake pataMga raMga. 1 mananA medamananA malIdA-manasubA. 2 tuta jhAMkhe thAya. 202 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha ekI jA, bekI jAUM, lAga Ave te nAzI jAUM. chate choTA paNa mAnavAmAM meTA varanA lADa cAra divasa. kheDu maraDAya khaLAM sudhI, darazananA meTA, eTalA aMdarathI khoTA. joDakaNuM-navo nizALIo nava dahADAno, ghaNuM kare te daza dahADAne; agIArame dahADe eraDe, ane bArame dahADe karaDe, New brooms sweep well. Alert in the beginning, negligent in the end. The finest shoe often hurts the foot. 144 bhUkhyAne zuM lakhuM? 17 (bhUkha viSe.) bhUkhyAne zuM lakhuM?. bhUkha manAve duHkha. bhUkhe bhaDakuM bhAve, ne UMgha ukaraDe Ave. bhUkha mIThI ke dhAna mIThuM bhUkhe kyA lukhA, era niMdaku kyA takiyA? bhUkhe bhAna bhUlAya. bhUkhe zuM na kare? bhUkhI kutarI bhoTIlA khAya. kALamAM kedarA bhAve, bhUkha corI karatAM zikhave. bhUkha chekarAM vecA, deharA-bhUkha na jANe bhAvatuM, ne prIta na jANe jAta; UMgha na jANe sAthare, jyAM sutA tyAM rAta. 2015 kAmI kuLa na oLakhe, lobhI na gaNe lajaja; atha saguM nA gaNe, bhUkha bharakhe akhajaja. 206 UMdha na jue sAtharo, bhUkha na jue bhAkharo; bhUkhyAne bhAna nahIM, svAthIne sAna nahIM. 207 seraTha-bhUkhyA peTe bhAna, zarAne paNa rahe nahIM; peTamAM paDe mastAna, sAcuM seraThIo bhaNe. 208 pAI-Ugha na jue tuTI khATa, izaka na jue jAta kajAta; bhUkha na jue aThA bhAta, tarasana jue dhAbIne ghATa, 209 joDakaNuM -bhUkha rAMDa bhuMDI, AMkha jAya uDI; paga thAya pANI, ne AMsu Ave tA. A hungry horse makes a clean monger. All is good in famine. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha With hunger no bread is nasty... . Hunger finds no fault with cookery... Hunger is the best sauce, and fatigue is the best pillow.. 145. senA karatAM ghaDAmaNa meMvuM. 8 senA karatAM ghaDAmaNa madhuM. ghATa karatAM ghaDAmaNa meMvuM. trAMbIAnI DesI, DhIMgalo muMDAmaNa. pAvalAnuM rU ne paNa pIMjAmaNa. evuM zuM raLIe ke dIvo mUkI daLIe ? pAvalAnI ghaDI, paNa derAmaNa. paInI bhAjI ne be TakAno vadhAra. eka AnAnI muraghI, ne pAvaluM pIMchAM TuMpAmaNa. Great toil, and little work. 146. Take zera bhAjI Take zera khAja. 8 Take zera bhAjI Take zera khAjAM. goLa khaLa sarakhAM gaNe je jana vinA viveka. gAMDA AgaLa ga- te kahe kuhADIne ghA. sarakhe mAthe sudAmaDA. bheMsa kALI ne bakarI paNa kALI. mALAnA maNakA badhA sarakhA. sabI ghaDe bAra Take. dehare eka tAsta bAte, gAya gadheDI eka goLa khoLa sarakhAM gaNe, je jana vinA viveka. 210 No distinction between a hog and a dog... All of the same value, 147. pIThI coLe varNa(raMga) na pAlaTe. 10 . pIThI coLe varNana pAlaTe. gadheDI gaMgA nahAya, paNa ghaDI na thAya. movALA rezama thAya nahIM. movALA hIra thAya nahIM... ' sIdI bhAI so maNa sAbue dhue, paNa kALA ne kALo, kajAta jAta thAya nahIM. kAma paDe tyAre kuLa oLakhAya. 1 cInanI baMgaDInI majurI jevuM.' cInanI senAnI baMgaDIo pacAsa rUpIAnA telAnA bhAvathI vecAya che. 2 sudAmaDA karIne kAThIAvADamAM gAma che tyAM besavAmAM nAnA moTAne AMtare nathI. 12. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 211 dArA--kALIe kadahADI, nadIe nahAvA jAya; paramezvara kALA kIdhA, te geArA kayAMthI thAya ? gAlI na thAya garAsaNI, khAjo thAya na pIra; dAsI satI thAya nahIM, vALa na thAya hIra. joDakaNuM--vAMsa vadhe seA vAma, topaNa peAlapeAlA; gAlA mesADe gAdIe, teAe gAlamgAlA, You cannot * wash the black Moor white. You will end him, but not mend him. 148. khATTu uMdara ne bhAgave bhAriMga, (ekanuM kareluM te lAbha khIjA khAde uMdara ne bhogave meriMga, kIDI saMce te tItara khAya. mAre mIma ne khulAya pIMjArA. suvara mArA pezakAra, jaza pAyA vAvanAra vAve te laNe khIjA. bheMsa cAre bhAthujI, te varata khAya vAhAlIe. kamAya TApIvALA ne uDAve dheAtIvALA, zALa` vahe gadheDAM, pazu khAya photarAM. pAdanArI suMTha khAI jAya ane jaNanArI joyA kare. kAMtI kAMtIne muI, pINA kahADI gayA kAI. vAve kalajI te laNe lAjI. rahe baLada te khAya turaMga. AMdhaLe vaNyuM te pADe gaLyuM. daherA--khAya na kharace sAdhu jana, cAra sakala le jAya; jayase madhu makSikA, hAtha mIlA pasatAya. sArAcAkarI karA lAkha, leNA devI lakaze; hIrale maLe halAka, zIrAvI jAya sIcale. huM 21 le Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 212 jAya te viSe. ) raLe rAmaparUM ne khAya khADu.ra AMdhaLuM daLe ne kutarUM cagaLe.4 rAMdhe kAka, jame kAka. jamAdAra. laDe sipAI te jaza jamAdArane. rAmanuM svapnuM, bharatane phAvyuM. 213 2314 1 kadahADIo=khATa divase janmelA. 2 rAmaparUM ne kheADu ane vaDhavANa rAjanAM gAma che. rAmaparUM ghaNI pedAzavALuM gAma che ne kheDumAM AgaLa meTA kharacathI thANuM rAkhavuM paDatuM hatuM tethI samaparAnI upaja khADumAM kharacAtI hatI tethI A kahevata thaI che. 3 saMce-saMgraha kare. 4 cagaLe cATI jAya. pa zALabhAta, DAMgara. 6 lakavuMkAvavuM. www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kaMDaliya-sAMIeka girivara gheryo, giridhara giridhara heya; hanumAna bahuM giri dharyo, giridhara kahena keya. giridhara kahe na keya, hanuM keNuM giri lA; take TukaDe TuTa, paya sa kRSNa uThA. kahe giridhara kavirAya, baDakI baDI bAI; DemeM jarA hoya, esa purUSa te sAMI. 215 The blood of the soldier makes the glory of the general. Bees do not make honey for their own use. One sows, another reaps. God cures and doctor takes the fee. Foxes never dig their own burrows." 14 sApane karo sIMdarIthI Dare. 3 sApane karo sIMdarIthI Dare. dUdhane dAjha, chAza puMkIne pIe. bhaDakA chAMyaDAthI Dare. A lizard alarms him whom a serpent has bitten. A burnt child dreads the fire. 150. pArakI puMjIe tehevAra, uTha jamIe be vAra. 25 '(gheDA ghara ApaNAM, mAre rAba ne tAre lAkaDAM.) pArakI puMjIe tehevAra, UTha jamIe be vAra. pArake paise divALI. ghoDA ghara ApaNu, mAre rAba ne tAra lAkaDAM. pArake ghera parANuM, tyAre AbhAmaMDaLa; pitAne ghera paraNuM tyAre pArakA peDu upara pATuM, ne dudhapAkanuM sATuM. bAdhAmaMDaLa. 1 paryA=paDyo. 2 sAMI=zrIkRSNa, paramezvara. 3 eka cAraNa potAnuM ghoDuM laI pharavA nIkaLe tyAre lokone ghera jaI utare tyAM ghoDAsArU sArUM ghAsa mAge. jogANu (caMdI) paNa sAre bAjara, caNa mAge. te cheDe khAI puSTa thaye; pote paNa lApasI curamAM jame ne temAM ghI bheMsanuM mAge. ema ghaNuM lADa kare ne lokone ema batAve ke mAre ghera huM uttama prakAranuM bhejana jamuM chuM. te bahArathI becAra mahIne pharIne ghare Avyo. ghara najIka AvyuM eTale ghoDAne kAnamAM kahe che ke, "ghaDA ghara ApaNu, mAre rAba ane tAre lAkaDAM." eTale have gharanuM khAvAnuM maLaze, tane lAkaDA jevuM ghAsa khAvAnuM maLaze ne caMdI nahIM maLe ne mAre jAranI UkALelI rAba khAvI paDaze. . . . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha pArakA peDhu upara lAta, te bhAge dudha ne bhAta. pArako kAgaLa, pArakI lekhaNa, pArakI zAhI, matuM kare mArA mAvajIbhAI pArake paise patA . pArake putre saputrA. pArakA chokarAne jatI karavA sahu taiyAra. pitAnAM chokarAMne jatI karavA vakhate divasa uDyo. pArake pAdara paheALA. pArake ghera parANuM, tyAre dhavaLagaLa. pArake ghera rAMdela mAvaDI vahelA Avajo. ' pArakAM mare tyAre vAya vAya, gharanAM mare tyAre babbe hAthe kuTe. pArake paise paramAnaMda, ne lAla kuMvarajI kare AnaMda, pArake ghera paDatAla, pitAne ghera haDatAla pArake ghera nagArAM sArAM lAge. pArake paise dhamatI. hama sabakA khAve, hamArA khAve se marajAva. pArakI pathArIe lIMbaDa jaza: sevaMta. . deharA-suma, zeLe ne kAcabe, paraghera pahoLA thAya; samaya Ave Apa ghare, sau saMkelAI jAya. 216 nAhI dheI pATale beThA, UbhAM tANe TIlA; pArake ghera jamavAnuM, tyAre potIo mUke DhIlAM. 217 soraThA-paraghera paheLo thAya, pitAne tyAM sAMkaDe; e kALamukhe kahevAya, sAcuM soraThIo bhaNe. 218 paraghera paNa thAya, pote paroNo le; dhuLa paDI jIvatara mAMya, sAcuM soraThIo bhaNe 219 To carry yules at other's cost. A hired horse never tires. Cocks make free of horses' corn. 151. picuM dekhI sahu dabAve. 15 pacuM dekhI sau dabAve. pahecAya tene hADe vIsame. '"mAkhaNamAM pATuM mAravI. picAmAM pATu mAravI. - rIMgaNa Upara hIma paDe. rAbanAM hAMllAM sau abhaDAve. 1 puNyane udaya thaye kahe. 2 kaheze ke divasa pAtaLo Avyo. 3 paDatAla= khuba DAMsIne khAvuM. 4 haDatAlanALAM vAsI ghara ke dukAna baMdha karavI. 5 pArakA paisA kharacIne jaza le tene lAgu che. 6 paNa lAkaDI. 7. hAlamAM duHkha lAge teTaluM de che ar tires. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ graha chANamAM taravAra mAravI. beDI brAhmaNInuM khetara sau luTe. mulAne mAravuM. phAphaDAnI phAMTa, pATu bhege bhuke. . narama dekhI so AMgaLI ke paga se. muMDe mArI pAvI. verAgIe pAvaIAne mAyo. garAsIAnI jAnane jAvA de, vANuonI jAna leTe. AkaDe madha ne mAkhIo vagaranuM. To stab the dead. It is a poor deed to crush a worm. 15ra. moranAM IMDAMne cItaravuM paDe nahIM. 5 moranAM IMDAne cItaravuM paDe nahIM. kAgaDAne kALo raMga paDe nahIM. mAchalAMne taratAM zikhavavuM paDe nahIM. kAgaDo kurAMTamAM Ave nahIM. vAMdarAne kudatAM zikhavavuM paDe nahIM. . Coral needs no colouring. "A good face needs no paint. ' ' 153. dharmanI gAyanA dAMta zA jevA? 6 dharmanI gAyanA dAMta zA jevA? dAna upara dakSiNa mAMgavI. jamaNa upara sIdhuM, ne peTa upara poTala. maphata khAnArane maraDa ghaNe. gAmamAM piThAnA sAMsA, ne paTelane ghera pANI mUkAvo. joDakaNuM-lAda de, dAmana de, lAdavAlA saMga de; beThanekuM du de, era oDakuM pakSa de. Beggars should not be choosers. Never look a gift horse in the mouth. 154. sAsarA sukha vAsarA, de dinakA AsarA. 1 sAsarA sukha vAsarA, do dinakA AzarA; tIna dIna rahegA vo khAya khAsaDAH kAMIka vadhu kIjIe, gaddhA hoya te rIjIe. 1 letAM vAra lAge nahIM. 2 karAMTa=eTale pATe ke AMTI. 3 eka kAMgaDIe potAnAM baccAMne zikhAmaNa ApI ke keI kAMkare levA nIcuM vaLe eTale DI. javuM. tyAre bacuM kahe che ke, keDamAM kAMkare rAkhI lIdho hoya te nIce vaLavuM paDe nahIM. mATe mANasanA aMganI capaLatA joIne ja cetI javuM. tyAre kAgaDIe jANyuM ke, kAMI zikhavavuM paDe tema nathI. 4 badAmana lAdavAnuM kharaca. 5 pada oDhavAne banAta. 6 eka bhUkhe bharate mANasa sAsare gaye. sAsarAmAM sArAM sArAM jamaNuM maLyAM eTale te khuzI tha: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 kahevatasaMgraha 155, je gayA marI tenI khakhara na AvI phrI. 10 je gayA marI tenI khabara na AvI krUrI, jIvatAnI mAyA che. muvA pAchaLa kAMI marAya che ? jIvatAnI jaMjALa che. suvAnuM saguMvahAluM maTI gayuM. jIvatAnA sahu sagA, muvA eTale tAMteA tuTyo. muvA pachI sarve zUnya. kaheta kakhIrA sunA mere bhaiyA, Apa muve pIae Duba gaI dunI. sAMI gayA, sAthe sAMInI zarama paNa gaI. maranAranA mAha dahADA sudhI. Death day is Dooms day. 156. AMdhaLA beheruM kuTAya. (kaDAkuTa bahu thAya te viSe.) 15 (samaje juduM ne uttara judA. meherA AgaLa vAta karIe te samaje nahIM tethI.) AMdhaLA sAthe kheherUM kuTAya. rAma rAma, teA kahe rIMgaNAM. maMgAve sAvaraNI, te lAve suthIU~.2 meherA AgaLa zaMkha kyA, teA kahe hADakAM karaDe che. A AMdhaLA kahe bhIMta, teA baherA kahe masIda. gAra page lAguM, te kahe khIMtIe ceAkaDuM. beherA kahe bUma paDI, AMdhaLA kahe AvyA, nAgeA kahe lUTyA. savAla Ara, javAba Ara. phaLI uThI tA kahe dilhI chUTI. vA vAya camake. paMDyAjI page lAguM, teA kahe kAzIA. DAsI, joDA phATI gayA, te kahe darzane gayAne jhAjhA divasa thayA. kAlAMnI kaca ne kheherAnA jhaghaDA, pAra Ave nahIM. AMdhaLA AMdhaLAnuM kuTe, meherA sAmuM leI uThe. DhArA!----vA vAyAthI naLIyuM khasyuM, te dekhIne kutarUM bharyuM; bahu thayA tyAM zArakAra, kAI kahe meM dIThA cAra. 220 I talk of chalk, you talk of cheese. .. ne sAsarAmAM rahevAnI icchA thaI, eTale eka bhIMta upara teNe lakhyuM "sAsarA sukha vAsA. eTale sALAe jANyuM ke, nevI AhIM rahevA cAhe che ne kapALe cATaze, tethI sALAe uparanI lITI nIce lakhyuM ke, "de dinakA AsarA." vigere. te vAMcI bhUkhe maratA jamAie jANyuM ke, A tA thoDA divasanI muddata nAMkhI. tethI te lITI nIce jamAie lakhyuM ke, " kAMIka vadhu kIjIe; " eTale sALe te nIce lakhyuM ke "gaddA hAya tA rIjIe." eTale jamAI cAlatA thayA. 1 dahADAUttarakAryuM. 2 sauthI moTI iMdrANI. 3 puMcALa kapAzI leI jatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 157. meha ne memAna keTalA dahADA? 6 meha ne memAna keTalA dahADA ? khAdhuM dhAna ne utaryuM mAna. , khAdhuM eTale bhoMya khAlI. eka dina mahemAna, dusare dina mahemAna, tIsare dina balAye jAna. (memAna Ave tyAre.) pahele divasa jhabaLa, bIje divasa copaDI, trIje divasa sukhataLI. joDakaNuM-pahele divasa pare, bIje divasa pachI trIje divasa rahe, tenI akkala gaI Constant guest is seldom welcomed. Short visits and seldom are best. Fresh fish and unwelcome guests smell when they are three days old. 158. ati paricayAdanAdare bhavati. 22 bahu bheLasArAthI mAna ghaTe che te viSe. ati paricayAdanAdaro bhavati. bahu bheLIsArAthI anAdara thAya che. caMdanamu Idhana karata, malayAvAsI bhIla. kaLyo keyaDe keDInuM mUla. kaLelo paMtha TuMke jaNAya. AghA rahethI heta vadhe. AghenAne teDa teDa, pAsenAne cheDa che. pAse rahyuM pAMca gaNuM, ne dUra rahe daza gaNuM. gAmanI chokarI, ne paragAmanI lADI. dura rahyAne mahimA che. pAse vasyuM ne gAM- ghasyuM. gharakA pIrane telane malIdo. gharakI muragI dAla barAbara. gharakA bamana bela barAbara gAmano jogI jogaTa, ne paragAmane siddha. kAzIvALAne dvArikAnuM mAhAsya ane dvArikAvALAne kAzInuM. golane darabAra" DhIMcaNa so. gharanI ghusa, sau kare pusa. roja kare AvajAva, teno koI na pUche bhAva. gharano mANasa, gharane gera; ane gAmanuM tIrtha e traNenA sare na artha. * 1 TalI dhImAM boLIne palALelI. 2 hAtha dhImAM bALa relIne ghaselI tevI. DAnuM taLuM pagamAM khuce nahIM mATe cAmaDAne kaDake jeDAmAM mUke te sukhataLI. 4 malayAcaLa parvatamAM caMdananAM ja lAkaDAM thAya che, tethI te parvatanA rahevAsI bhIla tene bALavAnA kAmamAM vApare che. 5 bIjA lekene darabAramAM javAnuM ucuM lAge.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha deharA-tulasI kabuM na joIe, janmabhomake ThAma; . guna guna jAne nahIM, lahe Agalo nAma. 221 bheLAM tyAM nathI jANatAM, jANazo jujavAM ; - sarovara ghaNuM saMbhAraze, haMsA merAmaNa gaye. 222 nagaNe vAso nA rAkhIe, saguNAnI pata jAya; caMdana paDayuM cekamAM, IdhaNa mula vecAya . 223 Too much familiarity brings contempt.. . Hot love is soon cold. , 159 vighasatevI athavA adekhAM mANasa viSe. 7 (bIjAne pote vigha kare athavA daivecchAe thAya temAM AnaMda mAne) pArake dukhe sukhIA, pArake sukhe duHkhIA. enI AMkhamAM zanizcara che. kAIne vinna thAya tyAre kaheze, DAhADI mAgatI hatI. adekhAI rAta divasa baLatarA karAve che. pArakI pITha para pANI, UnuM TAhADuM. dAhare-lIluM kahe che sukAne, kema tuja kRSa zarIra, de uttara tuja sudha taNuM, phakarathI kRSa zarIra. 224 sAkhI-sArUM kAInuM sAMkhe nahIM, peTamAM jhAjhA lALA; lAlo kahe che mAlAne, e baLatarAnA cALA.' To laugh at the misfortunes of others. 160. pANI pIne pUche ghara. 15 kAma karyA pachI vicAra karavo te viSe. thayuM. te thayuM have na thayuM thAya nahIM. TIpathI bagaDayuM te taLAvathI sudhare nahIM. AthamyA pachI asure zuM? ne lUTAyA pachI bhaya che ? - kaNakamAM pANuM paDayuM te paDayuM. vatuM karAvIne vAra pUcha. ---java-tala-hemANu te kharAbuMdakI bIgaDI hojarsa sudhare nahIM. - 1 eka vakhata bAdazAha salAmata eka attariyA pAsethI attara letA hatA. attaranI zIzI jotAM jotAM attaranuM TIpuM ke buMda jamIna para paDyuM. te TIpuM bAdazAhe AMgaLIthI luchI laI muche copaDyuM. pAse beThelAne tathA attara vaicanArane bAdazAhane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha deharA-jaba lAgI taba jAnI nahI, aba carAvata deha; pAnI pI ghara pUcho, kena zAnapata eha? 226 bIgaDI se samare nahIM, keTI kharace dAma; vAmanake vairATa bhaye, tabI mItyo ma nAma. 227 banI banAI bana rahI, aba banakI nAhI; secakIye kachu na sudhare, magana rahe manamAMhI. 228 joDakaNuM-pANI pIne pUche ghara, tenuM nAma pahelo khara; dIkarI deIne pUche kuLa, tenuM nAma bIje khara; AMgaLI ghAlI pUche dara, tenuM nAma trIje khara; bAtha bhIDIne pUche baLa, tenuM nAma che khara. No weeping for shed milk. It is too late to shut the stable door after the horse is stolen. 161. mevALAne zeraDe na jANe ne mAruM nAma pagI. 6 mevALAne zeraDe na jANe ne mAruM nAma pagI. alpa jJAna, atizaya hANa. julAba ApI jAye, eTale vaidya thayA. UMTavaiduM karI jANe ne vaidya kahevAyA. atilobha levAmAM AvatAM bAdazAha jevA purUSanI halakI najara jaNAI. badhAnI mukhamudrA uparathI bAdazAhanA manamAM paNa lAgyuM ke meM bhUla karIne eka TIpA attara mATe mArI udAratAne halake khyAla bAMdhavAne kAraNuM ApyuM. bAdazAhe potAnI bhUla sudhAravAne te ja vakhate zaheranA attariyAne belAvI attaranA meTA bATalAne bATalA kharIda karI attarane hoja bharIne lUTAvyo ane tethI potAnI udAra vRttinI sAkha besADavA prayatna karyo, paNa tethI tenI chApa te beThI nahIM paNa kahevata thaI ke "buMdakI bIgaDI (AbarU) heja sudhare nahIM." 1 UMTanA gaLAmAM cArAne ke ghAsane DuM bharAI rahyAthI te maravA paDe. eka DAhyA mANase kAraNu barAbara samajIne uMTanA gaLA upara pATu mAravAthI e ho bahAra nikaLe ne uMTane sAruM thayuM. A hakti eka mUrkha mANase jaIne yAda rAkhI. eka DosI mAMdI paDI hatI tene gaLe Duco ke kapha bharAI rahelo te maTADavA sArU e mUrkha mANase uMTane dAkhala yAda rAkhela tethI DesIne sAjI karavA gaLApara pATu mArI tene lIdhe DosI marI gaI tenuM nAma uMTave. 13. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevavAsaMgraha joDakaNuM-rAga na jANe hAya hajAma, kare vaLI vaidakanAM kAma; nIma hakIma khatare jAna, nIma mullAM khatare ImAna. A little knowledge is dangerous. 162. jAgyA tyAMthI savAra. 5 jAgyA tyAMthI savAra bhUlyA tyAMthI pharI gaNe. samajyA tyAMthI DahApaNu. khepa hAryA, kAMI bhava hAryA nathI. eka ravane kAMI rAta vahI gaI che? Try again, never give up. 163. pILuM eTaluM senuM nahI. 5 pILuM eTaluM senuM nahIM. UjaLuM eTaluM dUdha nahIM. . kALA eTalA bhUta nahIM. kALAM eTalAM jAMbu nahIM. joI eTale brAhmaNa nahIM. All is not gold that glitters. All are not thieves that dogs bark at. 164. kIDI senaie caDI te senuM dekhe. 6 kIDI senae caDI te sonuM dekhe. vaNajArAnI mA TAMDA dekhe. comAsAnuM lIluM dekhI gadheDe mAne ke bAre mAsa lIluM raheze.' gaddhApacIsImAM juvAnI sadA rahevAnI che ema manAya. , khATo khATa dekhe. khATayo cera pANa upADe. 1pa kuvAmAM heya te avADAmAM Ave. 13 bharyuM ThalavAya te viSe. kuvAmAM hoya te avADAmAM Ave. bharyuM ThalavAya. mUla nAsti kutaH zAkhA. paraNe pAnetara nahIM ne agharaNImAM cIra joIe. peTamAM khAya nahIM te bIjAne zuM Ape ? mAthA vagara pAghaDI zI? dIvela hoya te dI baLe. yAvata taila, tAvata vyAkhyA. - 1 eTale care nahIM. 2 gApacIsI 15 thI 40 sudhI. 3 khATo phAvyo cAra pathara upADatAM paNa Dare nahIM, ke jyAM sudhI tela tyAM sudhI vAta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mULamAM pAthe ja nahIM tyAM caNatara zuM? ' khATale moTI kheDa, ke prathama pAya ja nahIM. gharamAM hoya te bahAra dekhAya. mULamAM raDIe to pAMdaDA pIe. dAha-jAse kahyuM pAIe, vAkI karIe Asa; .. suke sAvara gaye, kayAse buje pyAsa. 229 Nothing is made out of nothing. . Nothing comes out of the sack, but what was in it. What is in the pot will come on the plate. 166. darada mAtranI davA. 5 - - darada mAtranI davA. * eka nArU ne se dArU. nArU eTalA dArU. "sa davA ne eka havA. paramezvare saunA upAya karI cUkyA che. Every sore has its salve. Pure air alone is worth hundreds of medicines. 167. je deza te veSa. 19 jevo deza tevo veSa. deza rivAja pramANe cAlavuM. vAyaro vAya tema cAlavuM. deza dezano cAla che. dezAcAla pramANe karavuM. gAma rIta te gAlA rIta. vAge tema nAcavuM. moTA cAle te cIle cAlavuM. thAya tevA thaIe tyAre sukhe rahIe. gAma rIte dIvALI, mane code cAMda. gADAM vATI te gAllI vATa. deha-jesA vAe vAyarA, tenI lIje eTa; banatI dekha banAIe, para nA dIje khoTa. 230 joDakaNa-tu je cAle DagaluM eka, te huM cAluM sATha;' tuM je sukuM lAkaDuM, te huM lehaDAnI lATa. . tuM che hu buThuM, te huM chuM marada muchALo. tuM che keLI nALI, te TakA tera talaDI tArI. Do as the most do, fewest will speak evil of you. I am a Roman in Rome. Be a Roman in Rome. 1 vATa mArga, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha - 168. vela tenI vArtA. 3 viza tenI vArtA.. paraNe tene gAvuM. marI gaye tene kuTavuM. Do not go astray from the subject of conversation. 169 zerane mAthe savAzera. 10 zerane mAthe savAzera. bhalAmAM bhalI pRthivI che. dhara kalara che. garva keAInA rahyA nathI. eka ekanI eTalI me tevA che. eka bIjAne mAthe pachADIe tevA che. eka bIjAne vaTalAve tevA che. eka bIjAthI gAje tema nathI. eka bIjAthI caDIAtA che. deha-ANaMda kahe paramAnaMdA, mane zerane savAzera rAvaNa lAvyo sItAne, rAme mAya Dera. 231 Every one has a match for him. 170. mAMkha mAre te mANasa mAre. 3 mAMkha mAre te mANasa mAre. koDI cAra, te pADI cera. taraNa cAra, te takhalA cAra, He who has done ill once, will do it again. He that will steal an egg, will steal an ox. 171. zarIre sukhI te sukhI sarva vAte. 6 zarIre sukhI te sukhI sarva vAte. hajAra nyAmata eka tanadurasti. nADe naravo te badhe pahoMcI vaLe. tAjA te kalaMdara rAjA. deha bhUle te deva bhUle. copAI-paheluM sukha te jAte narA, bIjuM sukha te peTa dIkarA; trIjuM sukha kAThIe jAra, cothuM sukha sakuLanI nAra. pAMcamuM sukha te ghera ghoDalAM, chaThuM sukha te bAMdhavanAM joDalAM; sAtamuM sukha je jANIe, te ghera dujhaNuM ANIe. 232 Health is wealth. Health alone is wealth. 172. pahocA mUkIne hAtha cATa. 4 pahoco mUkIne hAtha cATa mAne mUkIne mInIne kaNa dhAve? sarAne pAnI rahe, Aba Aba karate mara gayA. hAtha mUkIne keNa cATavI A bird in the band is worth two in the bush. 1 sane briIke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 101 173. ochuM pAtra ne adhikuM bhayane vaDhakaNI vahue dIkare ja. 28 phaLane vIMchI karaDyo. vAMdare ne vaLI vIMchI karaDyo. vAgharI ne vaLI lUTyo. ghelI ne bhUta vaLagyuM. vara kALA ne vaLI vAToDyA. UMTa ne ukaraDe caDayuM. sAMDhayara ne ghaDe lIdhI. UMdaraDe dArU pIdhe. heDane havAladArI maLI. kezane kAjaLe kharaDyo. heDIne havAladAre bolAvI. mIo hatA ne bhAMga pIdhI. bhUtane hAthamAM mazAla ApI. kANuM ghoDuM ne kaDakaNuM. hune hAlI. hajAma ne vaLI kArabhAra maLyo. nakaTI ne saLekhama thayuM. gadheDe ne bagAI vaLagI. zetruMjImAM gAgaDIo bhaLe. gadheDI ne phuleke caDI. vAMdarAne nIsaraNI maLI. kArelAne vela te lIMbaDe caDyo. mAMkaDAne vIMchI karaDayo." AgamAM tela hemavuM. deha-dhana jobana ne ThAkarI te upara aviveka, e cAre bhegAM huvAM, anartha kare aneka. 23 chappaI-ochuM pAtra ne adhikuM bhaNe, ne vaDhakaNa vahue dIkare ja. mArakaNe sAMDhane comAsuM mahAlyo, karaDakaNu kutarAne haDakavA hA. marakaTa ne vaLI madirA pIe, akhA ethI sA ke bIe, 234 An ill man in the office is mischief to the public. Nothing is more harsh than a low man raised to certain height. Learning makes a good man better, an ill man worse. 174. senuM ne sugaMdha. 9 sanuM ne temAM sugaMdha.7 mosALa vivAha ne mA pIrasaze. zaMkha ane dudhe bharyo. siMha ne pAMkhALo. 1 vATecA=musApharInA taDakA TADhathI vATa lAgI. 2 sAMDhaNune pAchaLa ghoDA paDyA. 3 ukelI bAyaDI ne niraMkA thaI. 4 bamaNuM ka. 5 ThAkarI karAI, rAjyapada, sAhebI, hakamata, 6 A kahevate halakA mANasane sattA maLavAthI halakAM kAma karavAne vadhAre zativAna thAya tenI niMdA karavAmAM lAgu paDe che. 7 sArA mANasamAM bhalAI hoya ne tene satA maLe te mATe upayoga kare tenAM vakhANa mATe A kahevata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dUdhamAM sAkara bhaLI. hIrA ne kuMdanamAM jaDyo. rUpALA ne zaNagAryo. 1 jevuM rUpa tevA guNavALA. dAharA--vidyA sAthe dravya maLI, rahe na ehe ThAma. seAnAnI kimata ghaNI, nahIM sugaMdhI nAma.2 175. pAtAnuM rAkhe ne pArakuM tAke peAtAnuM rAkhe te pArakuM tAke. mArUM mArUM AgavuM, tArUM mhArUM sahiyArUM. pArakA mAla luTAya ne baMdAnuM dila dariyAva. mArUM mArA bApanuM, tArUM mhArUM sahiyArUM. meM sabakA khAuM, merA khAya sA mar jAya. tuM mArA mAM AMgaLI dhAla, (ke karaDI khAuM) huM tArI AMkhamAM AMgaLI khAruM. 102 235 176. adhI mUkIne AkhIne thAya, te ardhI paNa khAi bese. 8 ardhI mUkIne AkhIne dhAya, te ardhI paNa kheAi bese. lAkhanA svamA karatAM trAMkhIe rAkaDA sAthe. Abha khAuM ke vAdaLa khAuM. badhuM levA jAya tenuM samULuM jAya.4 keLa lauM ke tuma lauM. cAlatI rAjIne lAta na mAravI. khaDa mAMkaDInI peThe eka paga TheravIne mUkayA pachI banne paga upADavA pa bahu kare te thADAne mATe. A little in one's own pocket is better than more in another's purse. 177. aMte bhalAnuM bhaluM thAya. huM aMte bhalAnuM bhaluM thAya. saunA bhalAmAM rAjI rahevAthI paramezvara ApaNuM bhaluM kare. bhalA kara bhalA haiAyagA, sAdA kara naphA hAyagA. 1 AMjyA. 2 sArA guNa ne sAhebI eka ThekANe maLe nahIM. 3 tAke levAnI icchA kare. 4 kUtarAe mhoMmAM reTalA leI nadI UtaratAM pANImAM peAtAnuM pratibiMba joyuM. temAM sAmA jo kutarA mhomAM rUTale leine jatAM dekhAyA. te kUtarAnA mhoMmAMthI roTalA levA jatAM potAnA hoMAiMnA TilA pANImAM paDI gayA. te gayA te uparathI bIjAnuM levA jatAM jamAMnA roTalA jAya te kahevata thaI 5 eka dhaMdhA cAkasa hAya tA bIno grAphasa thAya, tyAreja AgalA dhaMdhA choDavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha sArI jIbha vAparyAnuM paNa puNya che. AMgaLI cIMdhyAnuM paNa puNya che. duzamananuM paNa bhuMDu tAkavuM nahIM. mAthuM vADhanAranuM paNa zuM tAkavuM nahIM. deharA-cala vaibhava saMpatasu cala, cala yauvana cala deha; calAlI ke khelame, bhalAbhalI kara le. 236 karavata kAtara ne kujana e verI jUdAM karaMta, seya suhAgo sajana e, bhAMgyAne sAdhata. 237 178. atizayamAM sAra nahIM. raMganAM kuMDAM na hoya, caTakAM heya. 10 raMganAM kuMDAM na haya, raMganAM te caTakAM heya. atizayamAM sAra nahIM. sabakuM rasa" rAkhIe, aMta lIjIe nAhIM. ati sarvatra varjayeta. atize valethI jhera nIkaLe. ati tANe tuTI jAya. ati ghasyAthI caMdanazitaLa che chatAM)mAMthI Aga nIkaLe. atize mathana karavAthI jhera varI Ave. deharA-ati bhale nahi bola, ati bhalI nahIM cUpa; ati bhale nahi barasavo, ati bhalI nahIM dhUpa. 238 ati ghaNuM na tANue, tANe tuTI jAya; tuTayA pachI je sAMdhIe, gAMTha paDe vacamAMya. 239 Double charging will break even a cannon. Too much of a thing is good for nothing. Excess in merriment is the mother of grief, Every thing in excess is poison. 179 dhape mArIne pAghaDI baMdhAvavI. mahemAM keLIo ne mAthe dhapa mArIne pAghaDI baMdhAvavI. mahemAM keLAo, ne mAthe TuMbe hagIne usaDavuM. mAthuM kApI ne pAghaDI baMdhAvavI. mArIne rovA besavuM. tamAco mArI roTalo Apavo. 1 atizaya sarvathA tyAga kara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 kahevatasaMgraha 24. nAka vahADIne khoLAmAM ToparAno vADako Apo. He breaks his wife's head and then buys plaster for it. 180. ajavALI teo rAta. 9 ajavALI e rAta. chAza mIThThI paNa kAMI dUdha jesI? DAhApaNu e bAyaDInuM. kamANuM te paNa strInI. DAhyuM paNa pazu. dehare-gaja gAdI paNa sAthare, ajavALI e rAta; bhAthI bhUpa sarIkhaDe, Akhara bhIlanI jAta. joDakaNAM-gAMDu tee garAsiyuM, DAhyuM to e Duya; bhuMDuM teo bhagataDuM, rUDuM teo paMcha. bhaNela to e bhAminI, ajavALI teo rAta, DAhyA paNa dArUDIo, aMte jAta kujAta. zarada punamanI zobhItI, ajavALI teo rAta, bhaNIgaNuM DahApaNa bharI, Akhara strInI jAta. 181. dIThe raste javuM ne dIThe raste AvavuM. 8 dIThe raste javuMne dIThe raste AvavuM. ADe raste jAya te nakkI kharA khAya. ajANya phaLa veheravuM nahIM. ajANya phaLa khAvuM nahIM. ajANyA pANImAM utaravuM nahIM. sIdhe raste cAle to keka hAtha jhAle. sIdhI vATa mUkI, lIdhI ADI. bhAge dharI ke UlaLe gADI. Never wade in unknown waters 182. ajAne AMdhaLe barAbara. se jesIne eka DosI. 8 ajANyuM ne AMdhaLuM barAbara. so jezI, ne eka dezI. ajANyo hAe hA kahe. ajANe chetarAya. se huzIAra ne eka vAkephagAra. bhomIo bhUla paDe nahIM. ajANyAnI balA dUra, ajANyAne deSa nahIM. Ignorance has no light. 1 TeparA sudhAMta ardhA nALIeranI kAcalI athavA ekalA ToparA kAcalI vagarane bhAga te ardhA nALIerane "vADake." 2 pazune vizvAsa na thAya. 3 bhAthIbANanuM bhAthuM bAMdhe che. 4 phucakaNabI. 5 bhagataDuM eTale bhaLe ne bhalo mANasa te bhuM karI zake nahIM. 6 rUDuM tAe pucha=puMchaDuM rUpALuM hoya, paNa puMchaDuM koNa jue? badhA mahe sAmuM jue. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 105 183. rAMkane maLe rUve, te vAva dAvuM ke ku? 12. rAMkane maLe rU, te vAva bedAvuM ke ku? aNadIThAnuM dIThuM, te mAra muLAne mIThuM. anAja pArakuM, paNa peTa kAMI pArakuM. AMdhaLAne uchedI maLyuM.' bhIkhArIne chokare bhAta dIThe. - khAvAmAM na jue te vehele khATale sue. .. doharA-mA daLatAM daLaNuM, bApa bharAvatA jheLI; tenA dIkarA rathamAM beThA e vAta kAMI thoDI? - 241 khAkhara khedaNane khaDavaDhaNa, keDe bAMdhyA khallA; kAraDIAgheDe caDayA, te avaLI vAta allA. 242 bApa caDatA bAvaLIe, mA vaNatAM DeDI; tenA dIkarA ghoDe caDyA, e vAta kAMI DI. soraThA-khAvAmAM kedALa, sAmAnuM samaje nahIM, e aganotare kALa, sAcuM seraThIo bhaNe. 244 khIcaDanA khAnAra, tene mIThAIo kyAM maLe, paNa samaje nahIM gamAra, sAcuM soraThIo bhaNe, 245 joDakaNuM-bhUkhanI chokarI bhacamAM paDI, te rAba TaLI ne khIcaDI jaDI. There is no pride equal to enriched beggar's. 184. lADI pADI nIvaDe vakhANa 8 lADI pADI nIvaDe (nIvaye) vakhANuM. aNavIMdhyuM motI nIvaDaye vakhANa. bharyuM nALiyera nIvaDe te kharUM. vahu ne vAchaDI nIvaDaye vakhANu. cAka upara paDe, tela utare ke tolI. . kuMbhArane nibhADe nIvaDaye vakhANa. A tuMbalIne mAthe aDatAlIza saMskAra, cheDe khabara. deha-hA lAkaDa cAmaDAM, pahelAM te zAM vakhANuM? vahu, vachera, chokarAM, nimaDIAM vakhANa. 246 1 uchedIUgIALa gayuM hoya tene mAla. 2 mAgI khAvA mATe khabhe spaDAMnI jhALI. 3 khallA=joDA. 4 kAraDIA rajaputemAM halakI jAta, 5 bhaca=bhava-puSkaLa, 6 rAbarakAranA leTane chAzamAM rAMdhelI rAbaDI kahe che, 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha Praise a fair day at night. Judge not of men or things at first sight. The proof of the pudding lies in eating. 185. atize lADathI chokarAM bagaDe, maheDe harAvyuM karuM hemAM mutare. 11 atize lADathI chokarAM bagaDe. lADakAM chokarAM gAMDI. khATAM lADathI chokarAM bagaDe. sonAnI kaTArI keDamAM baMdhAya, peTamAM na bosAya. chokarAne vAMka Ave tyAre karaDa kahADa, roze to motI nahIM khare. jaNI jANyuM, paNa vaNI jANyuM nahIM. dUdha ne DAMga banne rAkhavAM. lukhAM lADa ne bacIe khADa. maheDe caDAvyuM chokaruM mahemAM mutare. khavarAva karIne senAne kaLIo, paNa moDe caDAvavAM nahIM. kAne keATe dekhuM nahIM, ne lADanuM te lekhuM nahIM. Nurture goes beyond nature. Birth in good family is good, but breeding is better. 18. anna tevo oDakAra. 5 AhAra tevA oDakAra. devatAnA chokarA kAyalA, ane chokarI rAkhaDI. dIvo aMdhAruM khAya, tenuM chokaruM kAjaLa. anna tevuM mana ane pANI tevI vANI. deha-aMba phaLa parivArasu, mahu phaLe pata khAI tArasa jekapIo, vAma ala kahAMse heI 247 187. anna, vastra ne AbarU e traNanI tANa. 19 (kaMgAla sthitinuM varNana.) anna, vastra ne AbarU e traNanI tANa. ane ne dAMtane vera. culA pANIArA vacce lena levAya. aDhAra gADAM bhUkha. gharamAM ADI zerInI (dhULa) uDe che. gharamAM covIza hAthane vAMsa phare che. gharamAM ThIkaruMe maLe nahIM. hanumAna haDIo kahADe, ne bhUta bhUsakA mAre che. 1 AMbe phaLe che tyAre pAMdaDAM hoya che, ne mahuDe phaLe che tyAre pAMdaDAM kharI jAya che, ne mahuDAM gare che. evAM jhADanAM phaLane dArU pInAramAM ala nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 107 dahADe dhaNI dekhe nahIM kAMI, te rAtre cAra zuM dekhe ? bhAyaDe zuM raLe ke rAMDa daLe? bhAyaDe zuM lAge ke rAMDa jhATake? gharamAM hAlAM kustI kare che. tenA gharamAM ghUMTIne apavAsa paDe che, e te kaDakabaMgAlI che. tyAM te mAMkhI jhATake Ave che. mAravADanI mAM9. e talamAM tela nathI. cAre khuNe cAra agiyArasa ane vacce janmASTamI rAsaDA le. jhuMpaDAmAM rahenArane jhUmaNuM kevuM? He lives from hand to mouth. 188. ardha vasAnuM mAnavI, vIza vasAnuM lugaDuM 3 adhe vasAnuM mAnavI, vIza vasA lugaDuM. eka nura AdamI, hajAra nUra kapaDA; lAkha nura jevara, karoDa nura nakharA. lIkhuM chuMpyuM AMgaNuM, ne paherI oDhI nAra (zebhe). Fine feathers make fine birds. 18. jyAre A premanI reDI, tyAre nahI prabhAta ke geDI. 5 jyAre Ave premanI reDI, tyAre nahIM prabhAtake geDI. ga-rAMDa ghelI, na jue taDake ke helI. UyA deva ne na gamyuM mAsuM. manamAM hullAsa Ave tyAre zukana ke muharta jevuM nahIM. UlaTa AIdaDI, te kayA malAra kayA geDI ? 190. na rahyA gharanA ke na rahA ghATanA. 11 babaDI beya cUkI. na rahyA gharanA ke na rahyA ghATanA. na rahyA A taDanA ke na rahyA pelA taDanA. 1 mIThIo ne vAghale be bhAI hatA. mIThI gharamAM sute hatA te bebhAI, cere khAtara pADyuM" tyAre vAgha bahAra sute hatA teNe javAba Apyo-"tArA upara hAtha pheravI rahe, eTale mArA upara hAtha pheravavA meklaje." eTale kazuM javAne bhaya nathI. 2 ThAlAM tethI khaDakhaDe, 3 mAravADamAM dukALa vadhAre paDe che tethI tyAMnA loko gujarAtamAM UtarI Ave che, anAjanA kaDAkA hevAthI anAje maLe tyAre teo bahu khAya che tevA lokone "mAravADanI mAM" kahe che. 4 gumaNuM senAne eka jAtane dAgIne, te DokamAM paherAya che. e nakharAkanImaka aMganuM. 6 reDI-UlaTo prabhAta ane geDI rAganAM nAma che. 8 helI= varasAdanAM jhApaTAM ekapara eka AvatA jAya .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vaMThayuM dUdha ukaraDe naMkhAya. hagANuM nahIM ne ghara snANuM nahIM. 20.. varNAzramathI vaMThe te eke khapane na rahyo. - boTo tyAga te paMDanuM ne mAbApanuM bagADayuM. dhAbIne kutaro nahIM gharane ke ghATane. gadvApaNuM ne brahmacaryapaNuM bee jAya. ' deharA-tulasI A saMsArameM, sayoM na eke kAma; dugdhAme denuM gaye, mAyA mIlI na rAma. 248 bAvA mekSe jaIza, je bAvI nahIM paraNIza, bA thaI bAvI vare, te be bagaDe bAvIza. 249 He is nowhere 1 vaMTharyuM bagaDeluM. e dUdha kazA kAmamAM Ave nahIM. 2 eka suthAre palaMga banAvyo. tenA cAra pAyA upara putaLI karI, ane te putaLIonAM mAthAM upara palaMganI chatrI karI. putaLIonA peTamAM evI rItanuM yaMtra kAma teNe geThavyuM ke, rAtanA pahelA paheranA yamana kalyANa, bhupAle kalyANa ane bIhAga rAganA sura thAya; madhya rAtre nATa, zaMkare, khaTa vagerenA sura thAya; pAchalI rAtanA hiMdela, sehI, kAliMgaDe vagere sura thAya, ne savAra thatAmAM bharava, bheravI, siMdhu, jega, AzA, bIbhAsanA sura thAya. Avo suMdara palaMga rAjAne teNe bheTa kayo. rAjA te Upara rAtre sutA to Ananda Avyo, ane suthAranI abhuta kArIgarI mATe dhanyavAda ApI hajAraeka rUpIAnI pedAzanuM eka gAma bakSIsa ApyuM. suthAranI AvI caDatI dazA joIne darajIthI te sahana thayuM nahI. eTale darajIoe rezamI kapaDAnAM, makhamalanAM, kInakhAbanAM lugaDAM raMgaberaMgI lAvI, tenA taMbu zamiyANuM banAvyA; kanAne jarInI jhAlara tathA temAM khaMDa pADIne vela, jhADa lugaDAnAM sIvIne vaLagADyAM. kAma AkhI nAte karyuM tyAre varasa dahADe puruM thayuM. rAjAne bheTa karavA sArU taMbu, zamiyANu, kanAte, aMdaranI bIchAta badhuM darabAragaDhamAM teoe ubhuM karyuM. rAjAne te jAhera thatAM jovA AvyA. jeIne lugaDAM bahu bhArI kImatanAM vAparelAM, kArIgarI paNa uttama prakAranI joI rAjAjI khuza thayA. darajIe te badhuM rAjAne bheTa karyuM. rAjA khuza thaine darajIne kahe che ke, tame mAge te ApuM. tethI darajIe mAgyuM ke, "suthAre banAvelA palaMga upara besI amAre hagavuM che." rAjA vacanathI baMdhAelA tethI palaMga maMgAvIne eka judA vaMDAmAM mUkAvyuM. darajImAMthI keTalAka palaMga para besI hagavAnA che, e vAtanI suthArane khabara paDatAM suthAranI nAta ekaThI karI. teo vicAravA beThA ke ApaNuM apamAna darajIe bahu karyuM, have zuM karavuM? tyAre nAte TharAva karyo ke darajInAM ghara saLagAve. suthAranA gharamAM paDelAM choDInA pATalA bAMdhI purUSa tathA strIoe darajInA ghara pAchaLa Dhagale karI saLagAvyAM. te joI darajInI strIo kakaLATa karatI dara bAramAM AvI. darajI haMgavA beThelA te adhurUM mUkI deDyA, tyAM keTalAMka ghara saLagelAM te rAkhI zakAya nahIM. tethI kahevata thaI ke bahagANuM nahIM ne ghara khANuM nahIM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 19 191. bahu phule te karamAvA. 6 - - bahu phule te karamAvA. bahuM beheke te maravAne sanipAtamAM teja dekhAya, te maraNane isAre. dIve ghera javAno thAya tyAre vadhAre teja kare.bahu caDhayA te paDavAne. phulane gheDe caDe te Akhara paDe. Pride never leaves his master till he gets a fall 192. prabhu pAdharA te verI AMdhaLA. 14 prabhu pAdharA te verI AMdhaLA. bhAgyazALIne jaMgalamAM maMgala. nirbhAgIne vastImAM kaDAkA. jene rAma rAkhe tene koNa cAkhe. khudA maherabAna, te gaddhA pahelavAna. sIdhA he raba, te jakha mAre saba. allA yAra che, te beDA pAra he. paramezvarane khoLe beThe, teno koI vALa vAMke kare nahIM. jIsakuM rAkhe sAMI, mArI zake na koI jIsakuM belI alA, usakuM kyA kara zake balA ? jene sahAya dinAnAtha, tethI keNu bhIDe bAtha? bhAgyazALIne bhUta raLe, akarmIne strI raLe. deharA-jhabhu hoya pAdhare, te zatruthI zuM thAya ? patharA pheke pApI, paNa phula thaI phelAya. 250 kare kacchamAM nAkhavA, durijana kATI upAya. paNa paramezvara pAMzare, vALa na vAMke thAya. 25 Whom God will help, none can hinder. Fortune often raises a man more than morits, Give a man luck and fling him into the sea. 13. asIjavAna nara bhaveta sAdhu, kurUpa nArI pativratA. 9 asIjavAna nara bhaveta sAdhu, kurUpa nArI pativratA. akA jogI saheje jati. AMdhaLuM daLe ke gAya, gamA DhIlA thayA eTale baMdA ne bakha. . 1 prabhu padharAne badale divasa pAdharA paNa cAle che. 2 kaDAkA=apavAsa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 kahevata saMgraha na maLI nArI eTale saheje bAvA brahmacArI. vRddhA nArI pativratA. je thAya mAvaDIyuM, tene na maLe kAvaDIyuM. DhIlA eTalA vilA. 14. bharyA carUmAMthI dANe cAMpI jevAya, 4 bharyA carUmAMthI dANe cAMpI jevAya. thoDA uparathI badhAnI parIkSA. aMguThA pramANe rAvaNa. kAkA dIThe kuTuMba dIThuM, ne mAmA dIThe masALa dIThuM. By a handful the whole sack may be known, A whole may be judged by a part. 15. AkRtiNAnuM kathati. 5 AkRtigRNana kayati. caMcalanI AMkha kahI de. je nara rUpe AgaLA, te nara naguNuM na hoya. pANI ruMvADImAM jhaLakyA vagara rahe nahIM. enI zikalaja kahI de che. Countenance is the index of mind. In the forhead and the eye, The lectures of the mind lie. 16. lAkaDAnI talavAre khAvuM. 10 (kAma kAMI karavuM nahIM ne phiziyArI mAravI te viSe) lAkaDAnI talavAre khAvuM. kAma kAMI karavuM nahIM ne motIe coka puravA. Akhunacha lAkaDA toDaze te kahe che kApharakA kAma; AkhunajI khIcaDI khAze? te kahe bismillAha. savAla-kamADa paMThe kANa? javAba-vahu bicArAM. savAla- zuM khAya? javAba-te kahe, traNa tagArAM, kAma karavAne nA bicArAM, zekhAI karavA "hA" bicArAM. khAvA pIvAmAM nahIM vANa, kAma karavAmAM kaThe prANa. vADhI AMgaLI upara mutare nahIM tevo che. jIbhe baLI ne kAme gaLIo. 1 kAvaDIyuM eka paise, traNa pAI. AgaLa trAMbAnA paisA upara kAvaDa ke trAMjavAnI chApa paDatI hatI tethI kAThiyAvADamAM te paisAne kAvaDIyuM kahevAnI cAla paDI che te Aja paNa che. 2 vilAThekANuM ke pAyA vagaranA. 3 gaLIo baLada jene hAMke tyAre basI jAya, IT IS A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 111 deharA-bhaiyanane to bhaiyAjI, phejinake saradAra; laDaneme sarapaTara, pagAramuM taiyAra. 25 kAma para te jIva nahIM, anna khUba bhAve, UnI UnI khIcaDI, uM, gharoghara Ave. 253 jeDakaNuM-kuvA vasamA, khetara vasamA, vasamI kheDavI vADI; gharamAM beThA sau bole, paNa sabhAmAM na UghaDe jADI.' 17. ghAMcIne baLada Akhe dahADe pharyo, paNa Thera Thera. 21 eka be ne eke nahIM. sAMge boDakuM karI Avyo. ghAMcIno baLada Akho dahADe pharyo paNa Thera Thera. kAkA mAMDyA to phuI rAMDyAM. AkhI rAta daLI daLIne DhAMkaNImAM ugharAvyuM. kahyuM pIMjavuM rUnuM rU. ADAavaLA ne AzIrvAda. raLIA gaDhavI kayAM gayA hatA? te kahe gheranA ghera, ne bharaDakA bhera, be mahinA gAma jaI AvyA, te ghera pacAsa paNu AvyA. AkhI rAta rAI, ne eka DosI mui. harIbhAI vaDodarUM. hIre ghoghe jaI Avyo, sAsu mUvAM, ne vahue jaNya, gharamAM traNanAM traNa gAma jaI AvyA, muMDAvI AvyA athavA muMDa karI AvyA." khAtarIbhAI khADamAM te khADamAM. dhoI hatheLImAM dhuLa bharI. lIMbaDe caDyA, pIpaLe caDyA, paNa TheranA Thera. zeTha kyAM, te kahe jyAM ne tyAM. kaMthaDo eDI zIkhIo jemA lA nahIM ke sA. kAkA kyAM te kahe TheranA Thera.7 mehenata barabAda, gunAha lAjama. vahelA uThayA ne bhUlA paDyA. joDakaNuM-kharA cahaDAvI khAsaDAM paheyI, UMcI caDAvI bAMhe; Ama tema pharIne, AvyA gharanI mAMhe. Like a mill horse, that goes much but performs no journey. 1 jADI=jADuM DAcuM. 2 mAMDyA paraNyA, ghara mAMDyuM. 3 ugharANuM eka I. 4 kyAMya netA gayA. 5 kAMI kAma na thavuM hoya tyAre. 6 eDI-evuM, lA-svAda, sA--gaMdha. 7 eTale paMtha pANe nahIM ne TheranA Thera. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 kahevata saMgraha 18. baLatAmAMthI nIkaLyuM te lAbha. 9 baLatAmAMthI nIkaLyuM te lAbha. bhAgatA bhUtanA vALa paNa sArA, mUI pADI te lAbhamAM lekhuM. jAtAM dhana dekhIe, to AdhA lIje bAMTa. " daLatAM kAkayuM te lAbha. baLatAmAMthI bukayuM te lAbha Aga lagate jhuMpaDe, je nIkaLyuM te lAbha. bhAge cerI meMghI nahIM. maratAM rahyuM te gharaDuM ne khAtAM rahyuM te bIja. . Something is better than nothing. Better a bare foot than no foot at all. 19. pANuM pahelAM mojAM utAravAM. 17 pANI pahelAM mAM utAravAM. pAghaDIne vaLa cheDe, ghaUM khetameM, baccA peTameM ne vasaMta pAMcamanAM lagna lIdhAM. AgaLathI phulAI vaLavuM nahIM. paraNyA pahelAM agharaNuM. mULamAM mATI nahIM ne sAsare saMdeze. muA pahelAM pika. vivAha pahelAM mAMDe. dADhI pahelAM dIkarI. bheMsa lAvyA pahelAM khuMTe khoDa. dAna ApyA pahelAM svasti. jamyA ke muA paheluM sutaka. vaDA pehelAM tela. darada pehelAM pIDA. pUchavA pahelAM javAba. bheMsa bhAgoLe, ne ghera chAza chAkamachoLa. gAmamAM pesavAnA sAMsA, ne paTelane ghera UnAM pA. 200. kahuM te mA mArI jAya, nA kahuM te bApa kuttA khAya. 14 (suDI vacce sopArI.) kahuM te mA mArI jAya, nA kahuM te bApa kuttA khAya. eka tarapha arNavanAM nIra, eka tarapha jhADI gaMbhIra, eka tarapha ku ne bIjI tarapha avADe.. suDI vacce sepArI. mRdaMgane banne bAju mAra. . . eka tarapha ku ne bIjI tarapha dharo. be dhAruM kharza. gaLe gAMTha ne maheDe Duce. kAzInuM karavata jAtAM vehere, ne AvatAM vehere, . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 113 sApe chachuMdara gaLI, mUke to AMdhaLo thAya, ne gaLe te marI jAya. AgaLa sApa ne pAchaLa vAgha. be pAMtInuM duHkha. ' deharA-dhAna sAthe prItaDI, de potIkA duHkha; khIjyA kATe pAMu, rIjhayA cATe mukha; 254 devatAmAM be duHkha che, anubhave parakhAya; jagate bALe aMgane, TharatAM dAga daI jAya. 255 Between the hammer and the anvil. 201. zagI vaidya zA kAmane 3 rAgI vaidya zA kAmane? bhIkha mAgI bhoga bhogavavA, te dATavA jevA. deha-jogI bhogI vaidya rogI, zurA peThe ghA; dhAtaravAdI bhIkha mAge, e cAra meLA ghA. 256 Though the physician of others, yet thyself is full of sores. 202. mahetAjI mAre nahIM ne bhaNAve nahIM. 10 mahetAjI mAre nahIM ne bhaNave nahIM. thApA thApaDa bhANu, cera mAthe chANuM. Apala bopala karyo chokarAM uchare nahIM. dorAdhAgA karyuM chokarAM uchare nahIM. dorA dhAgA karyAM chokarAM thatAM hoya, te gRhasthAzrama kaI mAMDe nahIM. paTelIAnuM paMca. pApaDIA vIra rIjhaze nahIM ane khIjAze nahIM. deharA-rIjhe kazuM na hasta grahe, khIje graha na keza; jayase pIyu ghara rahe, vayase gaye paradeza. vAyaDa thaI vAte kare, nahIM kaLa vakaLa; mahe mana keAI Ape nahIM, jakha mAre jemala. cere jaI covaTa kare, de deraDIne vaLa, sAruM dekhIne baLe, jakha mAre jemala. 259 1 kahevAya "zura" ne nAsI jatAM ghA vAge te puMThamAM vAge mATe khare re nahI. dhAtaravAdI kImIAgara. 2 koI vAtane cheDe Ave nahIM. 3 pApaDIA pIra che te rIte khasakhujalI) thAya ne khIje te tAva Ave; mATe loko pApaDIA pIra jANI name kharA paNa namIne mAge ke "pApaDIA pIra rIjhaze nahIM ne khIjazo nahIM." 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 kahevatasaMgraha 203. samayane mAna che, purUSane nathI. 7 samayane mAna che, purUSane nathI. ' gAdIne mAna che, gAdIne salAma. Avate divasa oLakhavo. jAra ne juhAra. dAha-same samo balavAna hai, nahIM purUSa balavAna; kAbe gopI luMTIyuM, e arjuna e bANa. 260 nara narake pAsa Avata nahIM, Avata dinake pAsa; che dina karyuM bIsArIe, kaheta bihArIdAsa. 261 joDakaNuM-kayA kare kIsmata kI bAta, muraghI UTheke mAre lAta; - 5haDyA phArasI bece tela,dekho e kismatakA khela. Man is the creature of circumstances. ra04. Ame tyAre eTaluM ne ghAMya jame keTaluM 18 " (aDasaThuM bheguM baDasaTha) Ame tyAre eTaluM ne ghAMya jame keTaluM ? khajurAne eka paga bhAge e zuM, ne sAjo toe ? lAkha tyAre savA lAkha. lAkhanuM dIvALuM, tyAre coLAnuM zuM vALa? navANuM tyAre purA se. gADA upara gAMsaDI, lAdI upara puLo. sApanA (maMtra) bhegA vIMchInA paNa bhaNavA. peTa varAmAM puNya vara. ghA bhege ghasaraka, ne lIMTI bhege lasarake. se tyAre pacAsa. cahaDa dIyADA kAMdhapara, so tema pacAsa. se maNuM suMThanuM thaze, tyAre adhezara AdunuM paNa thaze. pAMcanA govALa tyAre pacAsanAe govALa. bharatIe gADe supaDAne bhAra ze jaNAya. bhegA bhego ghANavo thaI jAya. * aDasaTha bheguM baDasaTha. bahu duHkhIAne duHkha nahI, ne bahu raNaAne raNa nahIM. 1 eTale naramAzathI varatI koInuM sAruM karavuM. 2 e saMbaMdhI mULa vAta ema che ke-sAsu vahu bane kharAba cAlanAM hovAthI pitAnAM premapAtrane jamADavA vicAra thaye tyAre sAsu kahe che, "UThe vahu lapi" (eTale abATa kare, jamADavAmAM be brAhmaNa ne eka chIpA, tyAre vahu kahe che ke "Ame tyAre eTaluM, te ghAMya jame keTaluM?" sAsu ? samajyAM. sAsune rAkhela chIpe ane vahune rAkhelo ghAMya bane jamyA, brAhmaNane bahAne. 3 vALa sAMjanuM bhajana. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 115 chaDIA pAchaLa chokaruM. rA, ghA, ne rIDIo badhuM bheguM. 205. bhUkhI netarI ne kAkhamAM bhANuM. 7 . . bhUkhI netarI ne kAkhamAM bhANuM. ATA tola ke ThIkarI jelatI he. mInI mInI dUdha pIzo? te kahe sasaNI rahI chuM. " mahArAja jamaze, kahe zI vAra? te kahe tArI vAre mArI vAra. zekhanI zirAvazo? to kahe sAnaka bagalamAM che. DozI DozI nAtare jaze ? to kahe reTIo UlALIne ja beThI chuM! jAhera-emAna, mAgaNa ne mahipati,cethI gharanI nAra; e ApyA viNa khase nahIM, kahe lAvane lAva. 262 206. vAdharI sArU pheMsa mAravI. 4 vAdharI sAruM bheMsa mAravI. vaDa bhAgI UTIpaNuM karavuM. - khIlA mATe bhIMta pADavI. Aga lagADI tApaNuM karavI. To bring nine pence to nothing. 207. ATe vecI gAjara khAvAM. 6 A vecI gAjara khAvAM. jhAMjhara vecI zeThANI kahevarAvavuM. kaMkaNa vecIne kAkI kahevarAvavuM. Take ApIne mehetA kahevarAvavuM.' kALIne vara hoMsale, ne mAthe pIchAM (chogAmAM) besele." 208. gaI gujarI saMbhAravI nahIM. 5 gaI gujarI saMbhAravI nahIM. gaI tithi joSI paNa vAMce nahIM. gujara gaI gujarAna, yA jhuMpaDI kyAM medAna? AjanI ghaDI ne kAlane dahADe. (saMbhAravuM ja nahIM.) 1 gADAmAM bhADuM eka chaDIAnuM karyuM hoya ne pAchaLa chokaruM masta bese. 2 ghA koIne mAravuM. 3 rIDIo bUma. 4 "Take le ne mehete kahe." mehato eTale sarakArI ke darabArI adhikArI.mehete kahIne sAthe mANasa belA, te je gAmamAM jAya tyAM lake mAna Ape, ane UtArA, sIdhAMnI sArI rIte baradAza thAya temAM paisAnuM kharaca lAge nahIM, tethI AgaLanA vakhatamAM mahete kahevarAvavA sArU seheja kharaca karIne me kahevarAvatA tethI A kahevata thaI che. 5 vara eLakhavA sArU. . . . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 kahevatasaMgraha dehare sukhakA dina bahI jAta che, duHkhakA dina bahI jAta; . gaye divasa so svamavata, bhAsata che ehI bhAta. 263 Say no more of what has passed. Done is done, it cannot be undone. Let bygones, be bygones. . 209. AdAnI suMTha thaI gaI che. 4 (mANasa phIkara ke duHkhathI sukAI gayuM hoya te saMbaMdhamAM.) AdAnI suMTha thaI gaI che. mI sukAIne sAla thaI gayA che. hADacAmaDI vacce cheTuM bhAgI gayuM che. hADakAne mALo thaI gayo che. 210. AvI bharANA bhAI AvI bharANA. 8 AvI bharANu bhAI AvI bharANa. Ana phase bhAI Ana karo. navaDe pAMcaDe paMcANuM, heDe AvyA te kaMcANuM.' have lAkaDuM lAge caDyuM che. lokaDI khapeThe paDI che. cuM kare ke cAM kare, have telamAM AvyA che. hAtha heThA AvyA pachI, UMcuMnIcuM thavAya nahIM. ghAmAM AvyA pachI lAMbuMTuMkuM thAya nahIM. 211. retImAM nAva calAvavuM. 10 e te retImAM nAva calAve che. AnI pAghaDI ene mAthe, enI pAghaDI Ane mAthe. gAyanA bheMsa heDa ane bheMsanA bakarI heTha. DAMDe mIDa calAvavuM. AkADakAne mAMDa racavo, athavA AkADakAnI gAlI hAMkavI. mekhe hAMkavuM. e te halasANa che. yInuM paheluM mAsIne, ne mAsInuM palluM phuIne. puMcha vagara peheDI mAMDavI. pile pAne vepAra. Borrowing Peter to pay Paul. 212. pIranI mAnatA sujAvara vadhAre. 4 . pIranI mAnatA mujAvara vadhAre. devanuM mAhAtma pujArI vadhAre. 1 kaMI dabANamAM AvavuM. 2 eTale evI sapaDAI che ke nAsI chuTAya tevuM nathI. 3 AkADekA eTale jAranA sAMThAnI chAla utArIne mAMhenA garbhanA kakaDA karIne chAlanI saLIo dezI tene mAMDa kara ke gAlI karavI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 117. zeThanI AbarU gumAstA vadhAre... mAbApanI AbarU dIkarA vadhAre. The leader's glory is magnified by his followers. 213. deza cAkarI ne paradeza bhIkha. 12 deza cAkarI ne paradeza bhIkha. (duHkha hoya tyAre) ghara mUkyAM ne duHkha visaryA.. jyAM rAjagAra tyAM gharabAra. jyAM rojI tyAM ghara. gAje tyAM garAsa. rojagAra vagara ghara khAvA dhAya. jyAM kamANI, te deza ApaNe. ghara khare bapore mUkyuM che. khabhe kAtho, ne deza mokaLo. deharA- goDe pUche goDIA, kIye bhalero deza; saMpatta hoya te ghara bhalAM, nIkara bhale paradeza. 264 kavI, keNa, ne siddha kaLA, ati cauDA abhyAsa etA jAya paradezamAM, jyAM gAje tyAM garAsa. 25 karIe jaI nivAsa jyAM paisAnI pedAza; jaMgalamAM maMgala kare, paise jenI pAsa. 266 214. AMkhamAM kamaLe te jagata AkhuM pILuM dekhe. 8 (Apa tevuM jaga viSe.) AMkhamAM kamaLe te jagata AkhuM pILuM dekhe. Apa tevuM jaga. mana udAsa tene aMgata udAsa bhAse. cAra badhAne cora dekhe. jAte cAra te sagAbhAIno vizvAsa kare nahIM. pote cora te badhAMne cAra jANe. pite ya tevA sAmAne dhAre. gAMDAne mana duniyA gAMThI. To jaundiced eye, every thing appears yellow. You measure every man by your own standard. 215. Apa bhalA te jaga bhalA. 8 Apa bhalA to jaga bhalA. rUDAM mANasa badhuM rUDuM karI dekhADe. ApaNe vaita namIe to sAme hAtha name. rAkhapata to rakhApata. te mujakuM te meM tuja. namatAne sau name. mAna ApIe to mAna pAmIe. gharano roTalo bahAra khAvo che. 1 coDA=ahe. 2 ApaNe ghera memAna Ave tyAre veTale ke mAna ApIe teja bahAra jaIe tyAre mAna ke riTale ApaNane maLe e bhAvAI che.. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 kahevAsaMgraha As you salute, you will be saluted. Love begets love. Good mind, good find. 21. muA pachavADe mAla, golaNa mara gADAM bhare. 2 - muA pachavADe mAla, golaNa mara gADAM bhare. muA pachI bhale bhIMta thAya. maranArane uMcakI janAranI phikara nahIM. AMkha mIMcANuM eTale jagane nAza. AMkha mIMcANI, kenagarI luTANI. seraTho adha muDIra adha vAla, UbhAM koIne apAya nahIM; - muA pachavADe mAla, golaNa mara gADAM bhare. 267 After me will come the Deluge 217. paisA dhIrIne mAge te dumana. 6 paisA dhIrIne mAge te dumana. dhIrIne mAge tenI akla jAya Adhe. jara karAve vera. dhanakA dhana gayA, era dastaka dejI gayA. moja zekha kyAre ? te dhIranAra maLe tyAre. dhapAdhapI kayAre? ke mAgavA Ave tyAre. Lend your money and lose your friend. 218 ApIzuM, kAMI ghAlyA te nathI? 6 (paisA mAgavA jAya tyAre mAganArane javAba Ape che te sabaMdhI.) ApIzuM, kAMI ghAlyA te nathI? AvaDI adhIra kema AvI che, kAMI nAsI te nathI jatA ?' denAM lenAM kyA baDI bAta che. tenA denA gAMDukA kAma hai. seke kIye sATha, AdhA gayA nAka; daza dekheMge, daza dIlAeMge, dazakA denA kayA dazakA lenA kyA? kaMDalie-juThe mIThe bacana kahI, aNu udhAra le jAya, leta parama sukha upaje, leke dIyo na jAya; leke dIye na jAya, uMca ara nIca batAve, aNu UdhArakI rIta, mAMgate mArana Ave; 1 mara=bhale. 2 barachI ke talavAranA hAthanuM chelluM ke beTho che. 3 jIvatAM. A duniyAmAM jIvatAM adha buDI jeTalI ke aradha vAla jeTaluM koIne apAya nahIM, ane marI gayA pachI gelA jevA bhale gADAM bharI laI jAya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 119 kahe giridhara kavirAya, jAnI reha manameM rUThA, bahuta dina bahI jAya, kahe kAgaja tuM juThA. 268 Give a thing and take again, You shall ride in hell's main. 219 Abha phATyuM tyAM kyAM thIMgaDuM devuM. 10 Abha phATayuM tyAM kyAM thIMgaDuM devuM ? pANI cAre tarapha pharI vaLyuM, tyAM kyAM javuM? madhya dariye beDI, UgaryAne Are nahIM.' have chelle kyAre paNa AvyuM che. hAtha dIdhe hagAmaNa rahe nahI. prabhu pata, tyAM mANasanuM zuM jora ? piTa phATayuM tyAM kayAM pATo bAMdhavo ? seraThA-bhANuM bhAMgyuM hoya, reNu daI revarAvIe; kAca phaTakayA hoya, tene sAMdhe na maLe suranA. 269 hIrAgaLa phATayuM hoya, trAge laI tunAvIe; kALaja phATayuM hoya, sAMdhe na maLe teNunA. 270 bahAra baLatara heya, esaDa karI lAvIe; kALaja baLatara hoya, kI elAya kALIA. 271 No fence against a fail. 220. gappIne ghera gappI AvyA, sAMbhaLe gappIcha. 15 (bhIDe mAravA viSe.) kAMkarA UDe tyAM vAMsajALa pANI dekhADavuM. khare bapore tArA batAvavA. dhuLa hoya tyAM pANI batAvavuM. juThuM bolavuM tyAre kaMjusAI karavI nahIM. TahADA pahoranuM DIMga mAravuM, te dUbaLuM na mAravuM. bAra maNanuM keLuM, ne tera maNanuM bI. bhIDa mAra. eka pUNI paDI, temAM bAra gAma dabAI gayAM. AMbalIe kahaLAM batAvavAM. AMbA AMbalI batAvavA. bAra kesano mAMDavo ane terA kAsano vAMsa dIThe. AMdhaLA cere cAMdaraDuM dIThuM. hatheLImAM paramezvara dekhADavA. 1 beDI= vahANuM, . . . . . . . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 kahevatasaMgraha dAharA--gappI kahe gapa na mArUM, gapa mAratAM khIruM; savA gajanuM kAreluM, te doDha gajanuM khIcuM. beDakaNuM--gappIne ghera gappI AvyA sAMbhaLeA gappItha, bAra hAthanuM cIbhaDuM, te tera hAthanuM khI. A camel in Media dances on a small cab. 221. rAethI kAMi dahADA vaLe che? pa rAethI kAMI dahADA vaLe che? rAe rAja kAMI maLe che? Ame tATA te Ame tATA, khAte rAMDa ghI ne TA. sarajyuM thAze zeTha, kara DhacakALA dhArazI. Ame divALuM te Ame divALuM tyAre zuM ceALAnuM vALu ? 272 Sorrow will pay no debt 222, rAta aMdhArI ne tala kALA, le vANIA tArA ne tArA. 8 rAta aMdhArI te tala, kALA, le vANI tArA ne tArA. aMdhArAnI khAdhI che. rAte sADale rAMDa ne pAzera rAta rANI te vahu kANI. seA maNa telere vaLatAM vaLI, te leI gaI telanI pI. aMdhAre mAMga. laI gaI khAMDa. rAta mAnuM peTa che. aMdhArUM. All cats are green in the dark, Ignorance augments our evils. 223. aMdhekI gAvaDI ane allA rakhavAla. maDA upara vijaLI paDe nahIM. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat aMdhakI gAvaDI ane allArakhavALa. rakhaDela vastunuM AvaradA dhaNuM. UdhArDa bAraNe dhADa nahIM, te UjaDa gAme rADa nahIM. nahIM. khATA ke trAMbAnA rUpiyA khAvAya UkaraDAne vadhatAM vAra nahIM. maDA upara vijaLI paDe nahIM. TreDanI cheDIneA kAI dhaNI nahIM. garIbanAM cheAkarAM ne rAmanAM rakheApAM. UkaraDAmAM sau capaTI cAMgaLuM dhULa nAkhatAM jAya. 1 DhacakALa AnaMda, jhlAla, maje. 2 tela puranAra nahIM. aMdhekI khAyaDIkA allA belI. thArane ucheravA paDe nahIM. www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 121 dehare-keLI bhAinAM kamyAM baccAM, jAra baMTI khAya; pIAvAnuM pANI pIe, ne saheje meTAM thAya. 273 224. manamAM Ave tema belavuM nahIM, ne bhAve teTaluM khAvuM nahIM. 4 manamAM Ave tema bolavuM nahIM, ne bhAve teTaluM khAvuM nahIM. jema tema bharaDavuM nahIM. anna pArakuM che, kAMI peTa pArakuM nathI. zobhatuM karavuM, sAMpaDatuM karavuM nahIM, 225. nAma lIdhe pApa jAya, kAma paDye jIva jAya. 7 nAma lIdhe pApa jAya, kAma paDyuM chava jAya. Ava mArI kANI, tuM kayAMya na samANuM ! jyAM jAya Uke, tyAM samudra suke. hADIo bese tyAM viSTA kare. bhAInAM pagalAM evAM che ke jyAM jAya tyAM pAvana paTa. mahe sAruM paNa paga TALyA jevA che. dehare-dAda dIThe duHkha upaje, saMbhArye sukha jAya; - je zerIe dAdo saMcare, tyAM hAla kalolaka thAya. 274 It is an ill wind that blows nobody good. 22. bhAbhAjInI jAnamAM, ne khAvuMpIvuM kAnamAM. 11 bhAbhAinI jAnamAM, ne khAvuMpIvuM kAnamAM. lIlA lehera, ne khAvAnAM ghera, khAvAnAM khokhAM, ne bakhubhAIno saMgAtha. sApe sApa maLyA, ne jIbhanA lapakArA. sApane ghera sApa pareNuM, sApe cATI dhULa; tAlAvelI tAnamAM, suI rahevuM medAnamAM. khAvAne khokhAM, ne paheravAnAM cekhAM; khAnAMpInAM berasallA, dhIMgANuM baheta. joDakaNuM-Ava mI, jAva mI, gharabAra tamArA; gAMDakI khAo khIcaDI, bAsaNa hamArA. mIMAbhAinI jAnamAM, bAjuM bAje tAnamAM; beThanekI baDI sAnamAM, era khAnekA AsmAnamAM. kALIbhAInI jAnamAM, khAvuM pIvuM kAnamAM; Dhola vAge tAnamAM, suI rahevuM medAnamAM. 1 avADe. 2 rUca, khAvuM. 3 tene badale pakAo khIcaDI baratana hamArA ema paNa belAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 kahevatasaMgraha 227. sAThI buddhi nAThI. gharaDAM te ghelAM. 9 sADI buddhi nAThI. - va vadhyA ne akSamAM ghaTayA. . gharaDAM ne ghelAM. paLIeTa ne caLIeTa (caLela.) gharaDAM thAya tema gati jAya. ghaDapaNa te bALapaNa. buDhA te bALA. ghaDapaNamAM aMga DhIlA thAya, tema lulI (jIbha) vadhe. ghaDapaNamAM laghu lALa ne lavarI vadhe. Old age is second dotage. 228. beThAnI DALa kApavI nahIM. 10 beThAnI DALa kApavI nahIM. khAvAnI thALImAM haLavuM nahIM. AMkha kANa karavI paNa dizA kANI karavI nahIM.. visAmAnuM ThekANuM bagADavuM nahIM. khArA dariyAmAM mIThI vIDI. dasta vagara dunIA sunI athavA akArI. khAvuM tenuM khodavuM nahIM. AzrayanA sthAnane avicaLa vAMcavuM. luNaharAma thAvuM nahIM. luNane sAce tene prabhu rAce. Cast not dirt in the well that gives you water. 229 nAka vADhIne apazukana karavA. 3 nAka vADhIne apazukana karavA.' AMkha kANuM karIne vera levuM. huM maruM, paNa tane rAMDa kahevarAvuM.' 230. peTathI sau heTha. peTa dunIAmAM sauthI vahAluM che. 19 peTathI sahu heka. peTathI vahAluM koI nahIM. pahelI pUjA peTanI, pachI devanI. peTa bharyuM eTale pATaNa bharyuM. Apa jamyA eTale jagata jagyuM. pahele gharame, pIche masajIdameM. yathA dehe tathA deve. paheluM piTanuM ne pachI pArakAnuM. AMgaLIthI nakha vegaLA teTalA vegaLA. saune hAtha mAM bhaNI vaLe, piMDathI vahAluM kAI nahIM. piMDe te brahmAMDe. peTa ne peheraNuM sAthe ja hoya. 1 dizA kANuM karavI eTale mitra gumAva. 2 mIThA pANIne vIraDe khArA dariyAmAM maLe tenAM jatana karI saMbhALa. 3 vAMcavuM icchavuM. 4 bIjAne apazukana karavA potAne nAka kApavuM. 5 bhAIDe potAnI strI upara krodhe bharAye eTale tene rAMDa" kahI. bAIDIe kahyuM, "tame beThAM huM rAMDa kahevAUM nahIM." tyAre puruSe kedha caDyo hata mATe kahyuM, "huM maruM, paNa tane rAMDa kahevarAvuM." 6 paheraNuM kamara heThe paheravAnuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 123 mAthethI utaratI sagA bApane mAthe jAya, tenI phikara nahIM. gAM- taLe Ave relo eTale vAta paDatI. mele. peTa bharyuM eTale bhaMDAra bhayo. peTa AgaLa paDuM to bIjA kAne teDu ? paheluM peTa ne pachI zeTha. sAkhI-ghaNaNaNa dhaMTA bAje, ThAkerekuM rIjhAve; aMjarIpaMjarI luTA deve, nagada mAla Apa khAve. 2% There is no body dearer, than one's self. 231. aLakhAmaNe AMkhanA pATA je. 4 aLakhAmaNe AMkhanA pATA jevo. talanI kheATe vAparavA je. bhuMDe bhamarALo. senAnI kheATe vAparavA je. 232. piTa karAve veTha. 10 (paTane mATe mANasane udyoga karavA pharaja paDe che te viSe.) peTa karAve veTha. paTa badhuM sujADe. peTanI DabarInuM pUruM karavuM paDe. peTa mUkIne koI AvatuM nathI. peTa saune lAgyuM che, te dhaMdhe to karavuM ja paDe. so maNanI kaThI bharAya, paNa savAzeranI kAThInuM puruM thAya nahIM. peTane mATe laMkAmAM javuM paDe. paramezvare peTa pApanI khANu karI che. piTa prapaMcanuM mULa che. peTane mATe chokarAM vecavAM paDe. 233. hAtha ApIe te gaLuM pakaDe. 10 hAtha ApIe te gaLuM pakaDe. AMgaLI ApIe te poMco pakaDe. bAvAjI namo nArAyaNa, te kahe tere ghara dhAmA. besa kahetA suI jAya. bArI mukavAnuM kahI bAraNuM muke. reTa ApIe, paNa oTale na ApIe. kaDIo ne koLa gharamAM pese te nIkaLe nahIM. 1 ThAkorajInI jayaMtitithine divase suMTha, TeparuM, sAkara vagerenI paMjarI banAve che te prasAda ThAkorajIne temanA pUjArI dharAve che ane te prasAda pUjArI bAvA ke brAhmaNa mekaLA manathI sau sevakemAM vaheMce che. bAkI magaja, mehanathALa bIjI sukhaDI je nagara mAla hoya che te pote khAya che, te prasaMgane A sAkhI lAgu che. 2 rAI rAI jevA jhINA ravA karavA jevuM. 3 kaDIo jyAM tyAM navAM navAM kAma batAvyAM ja kare ne reja leyAM jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 kahevata saMgraha paga mUkavA jagyA ApI ke gharadhaNI thAya. eTalo ApIe besavA, te mana kare (dharamAM) pesavA. deha bhATa ane brAhmaNanuM lAkaDa, vaNa pesAryuM pese; sAmuM joIe to ubho rahe, ne Avo kahetAM bese. 276 Give him an inch, he will take an ell. 234. InasAphane hAthapaga nathI. 6 inasAphane hAthapaga nathI. InasAphane mahemAyuM nathI. inasApha te AMdhaLe che. inasApha jema phAve tema phare. inasApha keAinI zarama rAkhe nahIM. inasApha pAMgaLo che. 235. prema AMkhamAM jhaLake. izaka kAMI DhAMka rahe nahIM. 12 prema AMkhamAM jhaLake. izaka kAMI DhAMka rahe nahIM. izakanI AMkha kahI Ape. prIta chupAvI chupe nahIM. deharA-kadI chupAyo nA chupa, aMtargatake heta; mukhasa gArI detA he, nena bale leta.2 277 izaka, muzaka, adAvata, khAMsI ora madhupAna; Ite chupAye nA chupe, pragaTa heya nidAna. 278 rAta aMdhArI ekalA, sAmA maLIyA saNa, haiyuM rAkhyuM hAkalI, paNa jhaDapa" nAMkhe neNa 279 soraThA hunnara kare hajAra, zANapaNuM ne cAturI; hata, kapaTa vehavAra, rahe na chAnAM rAjIA. 280 dUra chatAM kahI deta, zobhA, ghara, saMpattataNI; haiDAM kerAM heta, neNe jhaLake nAthIA. 281 nija rasa bharIyAM neNu, maLatAM je malakyAM nahIM; bele te suNa, neha na upaje nAthIA. 282 rahevuM ekaja raMga, kahevuM nahIM kuDu kathana; citaDuM ujavaLa aMga, bhalAM je koI bherIyA. 28 1 upara dehare bIjI rIte paNa belAya che - bhATa ane brAhANanuM lAkaDa, vaNa pesAI pese re AvyAnuM kahIe te, ghera AvIne bese. 2 bale dukhaDAM, mIThaDAM. 3 seNapremanuM pAtra. 4 hAlI khuba dabAvIne kabajAmAM rAkhyuM. 5 jhaDape=uparAupara jorathI TherAya te. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 125 so -tArekI jetameM caMda chupe nahIM, sUra chupe nahIM bAdala chAyA, rADa paDe rAjapUta chupe nahIM, dAtA chupe nahIM ghara mAMgana AyA; caMcala nArIke nena chupe nahIM, prIta chupe nahiM puMTha lagAyA, kavi gaMga kahe sune zAha akabara, bhAga chupe na bhabhuta lagAyA. 284 Lover's eyes are silent orators. 236. he joIne TIluM karavuM. 19 mahIM jeIne TIluM karavuM. chANanA devane kapAsIAnI AMkho. deva tevI pAtrI. nakaTA devane saDaka pujArA. gera tevA jajamAna. DhekhALAnA devane khAsaDAnI pUja. jevA deva tevA thALa. UMTanA mahene jhAMkharAM. muMDA mahene bharaDakuM. lAkaDA pramANe cheDa pADavuM. jevA pUjArA tevA thALa. sAjana tevAM bhojana. maha joIne tamAro mAravo. vehevAI te vivAha. nakaTIne vara jogI. mecInA devane, khAsaDAMne hAra, hanumAnane AkaDo ne zaMkarane bIlI. deharA-sa khAya sALa dALa, mAre bhAga thulI; huM karamane AgaLIo, ke tuM pIrasatAM bhulI ? 285 nathI karamano AgaLIo, ne nathI pIrasatAM bhulI; ha joIne TIluM karyuM, jhApaTa beThe thulI. 286 Like saint, like offering. 237. premanI pIDAmAM vaiduM cAle nahIM. 8 premanI pIDAmAM vaidu cAle nahIM. izkanA dadIne osaDa nahIM. izkanA dardIne vaidya zuM karI zake ? IkamAM ghAyala thaI phare, tene eke malama kAre na kare, tananA roganI davA che, mananA roganI davA nathI. baMdhana to premanuM, ne bANa to kAmanuM. beDI premanI tene koNa zake teDI? zera-dila lagA yArasa, Usa dilakA chuDAnA muzkela; IzkakA jakhame lagA, UsakA sIlAnA muzkela. 287 1 pAtrI=pUjA. 2 pAkI iMTanA kaTakA. 3 AkaDe AkaDAnAM kula. sALakhA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara} kahevatasaMgraha 238. uparakI te AchI manI, bhItarakI te rAmajI jAne. 12. UparakI tA AchI manI, bhItarI tA rAmajI jAne. TApaTIpa te khUba che, mAMDelA guNu mahAdeva jANe. UjaLe lugaDe lakhezarI. upara hIrA cakacakra, mAMDe kIDA kacakace sAthu sagALIA. IMdravaraNA jevuM rUpALuM, mAMDu kaDavuM jhera. guNu vinA rUpa, te jaLa vinA kUpa. dekhatemeM chu, calatema siravAI meTA paNa mAMhethI khATA. DhAharA-meTAM khAMdhe pAgaDAM, mahAniyA thaI mAhAle; anyAyane nyAya kare, maraze bhuMDe hAle. thayA mahAjananA zeThIA, na maLe kAMI mAla; mAthAnA maLaze taddA, thAze purA hevAla. mAthe ghAle pApaDAM, dhare mahAjananuM nAma; paisA lene paraNAvI, keheze dIdhuM kanyAdAna. An imposing exterior, but little worth. 188 289 290 239. UjaLe lugaDe dAga lAge. nIcA kuLane kalaMka nahI. 8 nIcA kuLane kalaMka nahIM. saDelAne cAMdu nahIM. dhAMcIne lugaDe dAga nahIM. kulina lajavyeA lAje. (agara kulinane lAja pahoMce.) kALAmAM mesanA dAga jAya nahIM. 240. sau ugatAne pUje. 5 ujaLe lugaDe dAga lAge. lAja vALAne jokhama. mAra samajIne. sau UgatAne pUje (candra ke sUrya), UbhA zeThIe lAkhaneA, beThe kAkhaneA. bALA rAjA sevIe, te vaLatI lIje chAMya. camatkAra vagara namaskAra nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zeTha mele te savAviza Men worship the rising sun. 241. UgharANI karavI teA AkarI karavI, cAMpIne karavI. 2 UdharANI karavI teA AkarI karavI, cAMpIte karavI. AkarA ArA vagara phAI jaMi Ape nahIM. 1 Dhabu=puSTa paNa cAlavAmAM meLe. Dhabu te e doDhiyAMnA trAMbAnA sIkko; saravAI eka jAtanA halakI jAtanA sikko jenI kismata kaMI nahi, paNa dekhAya chunA jevA. www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 127 242. uMghate bele paNa jAgate na bele (jANI joIne). 7 UMghate bole paNa jAgato na bole. jAga mutare tene zuM upAya ? tuma bakate jAva, hama sunate hai. eka kAne sAMbhaLavuM, ne bIje kAne kahADI nAMkhavuM. kAna heTha kahADI nAMkhavuM, athavA gaNakAravuM nahIM. AMkha ADA kAna karavA. jANI joine AMkha mIMcI javI, 243. uMgha bagAsuM mekale jA bagAsA tuM. 2 uMdha veraNa che. dehare uMgha bagAsuM mokale jA bagAsA tuM; - tAruM kahyuM nahIM mAne, te DhALI pADIza huM. 291 244. kAkA maTIne bhatrIjA thavuM. 6 kAkA maTIne bhatrIjA thavuM. gharadhaNI maTIne pADozI thavuM. gharadhaNI zIALI. zeTha maTIne vANetara thavuM. uce pagathIethI UtarI nIce pagathIe besavuM. daMtAzA dAtaNIe thaye, ne sadAvrata levAne gaye. 245. UMTanA aDhAre vAMkAM. 6. UMTanA aDhAre vAMkAM. zeTha, vALa ne dAtaraDAM e traNe vAMkA. ene sAMdhA eTalA vAMdhA. gAMThe gAMThe judo. AThe gAMThe kumedavAra guMdaLI ke zeraDIne sAMThe, gAMThe gAMThe rasa nyAre. 246. dUbaLuM bhUta kusake raLI Ata. 8 dUbaLuM bhUta kusake raLI Ata. kukaDInuM he hele. kaMgALa kAkaDIe rAjI. rAvaLIA TukaDe che. bhUMDa kAdave rAjI. , kIDIne kAgaLa pura. . bhUta bAkaLe rAjI. DheDa DhekhALe rAjI. 247. UMTe karyA DhekA to mANase karyA kAThA. 4 UMTe karyA DhekA to mANase karyA kAThAM. khudAe banAvyA UMTa te mAnavIe banAvyAM pegaDAM. 1 zIALI=bAhAra bhaTakanArAM. 2 ATha gAMThA ghoDAnA, cAra AgalA ne cAra chalA pA paganA. 3 rAjI. 4 DhekhALA=pAkI iMTanA kakaDA, reDAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha harADI bheMsane gaLe Daheze. belIe bAMdhe, tyAre chuTavAnI bArI rAkhI bele. 248, kuTelA kullAmAM ghI bharavuM. 8 phuTelA kullAmAM ghI bharavuM.. ADe mANe bharavuM. kuvo UDe ne phATelI bekhe pANI bharavuM. cAraNamAM pANI bharavuM. kANuM ghaDAthI pANuM sIMcavuM. kupAtra AgaLa chAnI vAta karavI, te varaghoDe caDAve. nAdAna pAse chAnI vAta te dhajA bAMdhe. copAI AMdhaLo sasare ne zaNagaTa vahu, kathA sAMbhaLavA cAlyAM sahu, sAMbhaLyuM kazuM ne samajyAM kazuM, AMkhanuM AMjaNa gAle ghasyuM; uDe kuve ne phATI bekha, zikhuM sAMbhaLyuM sarve pheka. 292 249 mI mahAdevane bane nahIM. 8 mI mahAdevane bane nahIM. bApe mAryA vera. UMdara bilADInA je meLa. bAramo caMdramA. UbhA rahyA bane nahIM. he dIThuM game nahIM. AMkho vaDhe. corane ne caMdramAne vera. ghuvaDane ne sUryane vera. 250. ekaDA vagaranAM mIMDAM, 7. ekaDA vagaranAM mIMDAM. eka ratI bina eka ratIke. vara vagaranI jAna. saradAra vagaranI pheja. pANI vinA pANI je. mIThA vagarane. so-ratI bina rAja, ratI bina pATa, ratI bina chatra nahIM eka TIke, ratI bina sAdhu, ratI bina saMta, ratI bina jogana heya jatIke; ratI bina mAta, ratI bina tAta, ratI bina mAnasa lAgata phike, kavi gaMga kahe suna zAha akabara, eka ratI bina eka ratIka. 293 251, ekathI be bhalA. 6 ekathI be bhalA. ekanuM osaDa be. cAra maLyA eTale cerane bhaya TaLyo. 1 lAkaDAne lAMbo kaTake deraDethI bAMdhI gaLAmAM nAMkhe che te. 2 dANanuM tela karavA sArU naLanA AkAranuM mApa thAya che. temAM daza zera mAya te mANuM kahevAya che. te ADuM rAkhI bhare tyAre tenA peTALa upara eke dANe rahI zake nahIM. 3 peTamAM rahe nahIM. 4 jagatamAM jAhera kare. 5 te kAMI AMkaDe ja nahIM. 6 ratI teja athavA pANI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 129 deharA-kazuM na nIpaje ekathI, pheTa mana pUlAya; kamADa ne tALuM maLI, gharanuM rakSaNuM thAya. 294 joIe temAM eka paNa, oche nahIM nIbhAya; * * pAyA, isa upaLAM, maLI khATalo thAya. 295 be jaNa nImyA hoya tyAM, eke sare nahIM artha; . : be kamADane bAraNe, vAsya eka te vyartha. 296 252. gALa eka daIne daza sAMbhaLavI. 9 (nIcane bolAvavAthI geraphAyadA viSe.) gALa eka daIne daza sAMbhaLavI. kAThI ghoI kAdava kAhADa. rANIne bolAvI core besavuM. dAsIne bolAvI khuNe pesavuM. gArAmAM patharo nAMkhIe te chAMTA uDe ne lugaDAM bagaDe. gALe gumaDAM thatAM nathI. eThane cheDIne utAra jevuM thavuM. gALa de tenuM moM gaMdhAya. bhAMDe te bhaMDAya, niMde te niMdAya. 253. paraNIne nAtare devI. 6 paraNIne nAtare devI, vAtanI karanArIne vehelamAM besAravI. beThAM bAI to kare sagAI vAta karyAnI gunhegArI levI. vAta karatAM gaLe paDavuM. pUgyAnI pUchAmaNI mAgavI. 254. hATaDI nAnI ne harakta ghaNa. 17 haTaDI nAnI ne harakata ghaNuM. ghara nAnuM paNa gaDabaDa moTI. khAnAMpInAM berasallA, dhIMgANuM bahetarA. ghaDInI navarAza nahIM, ne paisAnI pedAza nahIM. * hagavuM thoDu ne papaDATa bahu cakalI nAnI ne phaDake mATe, pujIbAIne parivAra. hIrajI gopALa kAmamAM ne kAmamAM, kAma kAMI nahIM ne phurasada ghaDInI nahIM. baMdha thaDa ne dhAMdhala ghaNI jaMinI kamANuM nahIM ne Ava jA vadhAre. kAmamAMne kAmamAM, haDIo kahADe gAmamAM. kANa kArabhAra, ne AMdhaLo rojagAra, vaikuMTha hAnuM ne bhakatonI bhIDa. 1 vahela eTale vararAjA agara paraNanAra puruSane besavAnI gADI. eka strI bIjI koI strInA vevizALa viSe vAta karavA AvI, tene ja strI karI levI. te vAtanI ka. nArIne vehelamAM besArI. 2 mUrkha parivAra tethI dhAgaDIo bahu kare. 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 kahevata saMgraha paDamAM mAla nahIM, ne pAda mAya nahIM. doDhiyAnI kamANI nahIM, ane paLanI phurasada nahIM. kANe kAmamAM, ne AMdhaLe vepAramAM. Great boast, small roast." 255. jeNe rAkhI lAja-zarama) tenuM bagaDyuM kAja. 10 jeNe rAkhI lAja,' tenuM bagaDyuM kAja. jeNe mUkI lAja, tene nAnuM sarakhuM rAja. jeNe rAkhI zarama, tenAM kuTayAM karama. sanasamAM gAbhaNuM thaIe nahIM. sanasamAM levANe te mu. zarama kare narama, bharama kare garama. AhAra vyavahAramAM zarama cAle nahIM. harakhe hagANuM e nahIM. AhAra vyavahAre zarama mUke te sukhI thAya. sAkhI-bhANe besI bhukhyo uThe, cAkaranI rAkhe mAjA; gharanI bAyaDIthI zaramAya, te mUrkhane rAjA. 297 25 eka ghAe kUve khedAya nahIM. 4 eka ghAe ka khadAya nahIM. ekadama lADavo khavAya nahIM. AkhuM kaheLuM zAka na thAya. kALIe kaLIe jhAjhuM jamAya, Rome was not built in a day. Expect not all at once. 257. eka dahADe be parva. 7 eka dahADe be parva. eka rAMDa ne se sAMDha. jhAjhe kAgaDe ghuvaDa vIMTayuM. dIkaro eka ne dezAvara ghaNuM. sAta vAra ne nava tahevAra. bADA gAmamAM be bArasa. divasanA kalAka jevIsa, ne kAma cALIza kalAkanuM. 258. divALInuM dArUkhAnuM ne paisAmAM palIta. 8 divALInuM dArUkhAnuM ne paisAmAM palIta. eka dahADAnI zobhA, ne janmArAnI bhA. - 1 lAja athavA zarama eTale dabAI javAne tathA sAmA mANasane joI AMkhamAMthI zaramAI javAne guNa tenuM nAma "lAja athavA zarama." 2 sanasa eTale zarama, 3 bhA=mujavaNu, phakara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 131 eka ghaDInI zekhAI, janmArAnuM duHkha. zobhA eTalI bhA. nakhabhara sukha, ne hAthabhara duHkha. kare vara ne Utare bare. phUlaNajI kUlyA ne vyAjamAM DuyA. sADA traNa dahADAne sannipAta. Short pleasure, long lament." Every pleasure is followed by pain. 259. nAne bhaDake divALI ne meTe bhaDake heLI. 3 nAne bhaDake divALI, ne moTe bhaDake hoLI. eka dIve dIvo, ghaNe dIne divALI. nAne jamaNe jamaNavAra, moTe jamaNe zaMbhumeLe. 260. eka nakaTa se nakaTA kare. 10 eka nakaTo, se nakaTA kare. nakaTA pitAnI nAta vadhAre. jagI vachara tyAM tumaDu rahe. gIranI bharatI hoya tyAM taratI thAya nahIM. brAhmaNa bhAI mAge ne magave. vaTa vaTalAve, bagaDyo bagADe. kharaDAyo kharaDe, maraDAyo maraDe. Dubato DubADe. juThe sAcAne vaTalAve. deha-kahAMke bamana kahAMke caMdana, kahAMke rANe rAya; je bamanakA saMga kare, te jaDamUlase jAya. 288 261. saseke tIna pAMu. 7 * saseke tIna pAMu. eka nanno so duHkha haNe, naro vA kuMjaro vA kAne hAtha devAmAM mAle che. maganuM nAma marI na pADIe. pheravI bAMdhavAmAM mAla che. 1 gIraguNahIna mANasa. 2 eka jamAdArane gheDe chUTIne vagaDAmAM nAsI gaye. jamAdAra tene patto meLavavA nIkaLyA. sAmA be vANuo maLyA. temane jamAdAre pUchavuM, mAre ghaDe joyo?" vANuAmAMne eka nAnI ummarane cheDe bInaanubhavI hato teNe sAcesAcuM kahI dIdhuM, hA, ghoDe nA jAya che. ame je." eTale jamAdAre kahyuM, "cAla batAva" sAthenA anubhavI vANIAe tethI kahyuM, "pheravI bAMdha." eTale bIje vANI (prathama bolanAra) be, "hA re, meTAM zIMgaDAM che" eTale jamAdAre kahyuM, "ghoDAne zIMgaDAM heya nahIM. koI gAya bheMsa haze" ema kahI vANuone javA dIdho. tethI vANuo chUTa ne raste paDI pitAne kAme gaye. te uparathI kahevata thaI ke, pheravI bAMdhavAmAM mAla che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 kahevatasaMgraha harebAvana akSara meM paDA, nannA akSara sAra; . . dahAke jAnuM nahIM, lallA akSara pyAra. 299 One refusal prevents hundred reproaches. 262. ekanuM thANuM bIje uthApe. 6 ekanuM thANuM bIje uthApe. mIAMbI nayA, ora kAyadAnI nayA. rAja palaTe, darasarA palaTAya. navI navI prIta ne navI navI majA. dhaNI badalAya, tyAre badhI bIchAta navI. navA rAjA ne navI prajA, Now Lords have new laws. 263. eka myAnamAM be talavAra. 6 eka myAnamAM be talavAra. eka gharamAM be mata. zIALa tANe sIma bhaNuM, ne kutaruM tANe gAma bhaNIeka gharamAM bahu mata te tANumatANuM thAya. eka lAkaDIe hake tenuM sarakhuM cAle.. jaNa jaNano judA mata, temAM jAya gharanI pata. Two heads in one cap. Friends may meet, but mountains never groet. 264. maraNa Agame (jokhama hora) te cAhe te kare. 4 maraNa Agame te cAhe te kare. eka maraNIo sone bhAre. jIva upara Ave te koIne gaNe nahIM. je metase nA Dare che cAhe so kare. 265. luTANu te raste javuM nahIM. 6 luTANu te raste javuM nahIM. chokare te paNa eka vAra chetarAya. je rasate khattA khAvA te raste mUkI de. kutaruM eka vAra pATalo leI jAya. phira phira banIA guDa nahIM de. eka vAra kharA, be vAra kharA, trIjI vAra mAdarabA . Confide not in him who has once deceived you. ( 1 nA akSara sahumAM sAravALe che. "nA" "da" akSara eTale devAnuM jANuM nahIM, ane "la" eTale levAmAM mane hoMsa che. 2 darasarAkacerInAM mANase. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 17 266. e kAMI paramezvarane dIkare thaI AvyuM nathI. pa e kAMI paramezvarano dIkaro thaI Avyo nathI. . - e kAMI daivane dIkarI nathI. ene be hAtha ne mAre paNa e hAtha, enAmAM chava ne mArAmAM paNa chavuM. enA mAthAmAM loDhAnA gaja jakyA nathI. 267. ene oLakhe che keNu? 3. ene oLakhe che ke e enI dIkarIne dIkarA thAya che? enI khAda zI? 268. kAchaLa dUbaLe karyuM, te kahe sAre zaherakI phikara. 4 kAchaLa dUbaLe karyuM, te kahe sAre zaheranI phIkara. paMcAtIAnAM chokarAM bhUkhe mare. dezanuM phaLe te gharanuM bane. maphatanI pArakI paMcAtamAM zuM vaLe, ke chokarAM moTAM thAya? 269 kAcA kAnanuM te nahIM sAnanuM. 3 kAcA kAnanuM te nahIM sAnanuM. ene kAna che, sAna nathI. moTAne kAna bharyA ke bharamANu. 270, e te khare nara che. 11 e te khare nara che. e te saDasaDa che. e te bhaDa che. enI mAe ene ja ja che. e siMhanuM bacyuM che. ene keAI gAMjI zake tema nathI. e kAIne lIdhe khAdho jAya tema nathI. enI mAe ja savAzera zuMTha khAdhI che. enI mAe ja zIre khAI hIre ja che. e te UDatAM paMkhI pADe che. e te Abhane thebha de tevo che. 71. janmanA jogIdAsa ne nAma pADyuM bhIkhArIdAsa. 8 janmanA jogIdAsa ne nAma pADayuM bhIkhArIdAsa. mIAM kayuM rote ho? to kahe, "dekI zIkala esIja che. jabase Aye bAla, 'tabase eI havAla. - 1 bhAMjagaDIAnAM chokarAM paNa kahevAya che. 2 bIjI mAtAoe e dIkare ja nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 kahevatasaMgraha e tA janmanA rAtA che. e tA kAI divasa be pADaeN e Uge tyAMthI ja peAleA. G DhArA dAdA ma karara dAkhaDA, vIrA makara vAra;4 je nara mue na dhara AMgaNe, te mare na jhAMpA bAhAra. It is a poor heart that never rejoices. 272. e tA garbhazrImaMta che. 7 . e tA garbhazrImaMta che. e te! sAnAnA pAraNAmAM jhulelA che. e to asala rezama che. e teA pAnA kulAMmAM ucharyo che. e tA dAlatamAM ALeATI meTA thayA che. e to asala amIra che. e teA karyAM kAmanA dhaNI che. He was born with a silver spoon in his mouth. 273. e maMgALe meza vaLavA Dhe tevA nathI. 11 janmanA du:khI, te bhukhtAvara nAma. thayAja nathI. e maMgALe meza vaLavA de tevA nathI.pa e kAinAM dAridra ke tevA nathI, enI gAM- bhamarA che. e kAinuM tALe tevA nathI. eNe kAinI coTalIe dArA emAM kAinA zukravAra thAya eka dI DharIr3Ama ese tevA nathI. e tA sadA ramatA bhame che. maMgaLavAre mAMDe te AditavAre rAMDe. nAkhyA nathI. tema nathI. e tA ramatA rAma che. e sAme sAjA te maMgaLe mAMdA che. 274. peAtI bagaDI jAya che. 13 300 (bIkaNune bIka lAge te vakhatanI sthiti. ) bagaDI jAya che. pagamAMthI dhULa nIkaLI gaI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat peAtI 1 e te| kAI divasa be pAnaDe thayA ja nathI," ene bhAvArtha:-jhADa vAve ke aeDanuM khIja vAve tyAre pANI pAvAthI kAMTA phUTI nIkaLe che ne e pAnaDAM Ave che te paNa jyAre Ave nahIM tyAre jamInamAM ne jamInamAM khI maLI gayuM kahevAya che. evuM khIja namAluM gaNAya che. tema je mAsa kAI divasa puSTa thAya nahIM tene A kahevata lAgu che. 2 nahIM=nakAra khatAvanAra. OM mehenata. 4 madada. 5 maMgALA-culA. e kAI ThekANe dhaNA divasa rahe tA culA upara kuMvADAnI meza khAjhe. kAraNa ke jhAjhA divasa rasAI karavI paDe, paNa e evA che ke roja navAM navAM ThekANAM zAdhe ne navA culA kare eTale culA upara meza vaLavA de nahIM arthAt asthira mananA mANusa che. www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 15 peTane maLa e narama thaI jAya che ke sekuM sephAne chabatuM nathI. jIva muThImAM AvI gayo che. zAha vihA thaI gayuM che. rADa nIkaLI gaI che. e to jANe telamAM mAM DubI. aThAre bhAI ekIle, de kAlIkI jhukAM. kAlI bhAI ke jharaDe, mIbhAI ke baraDe. ho upara laTa UDe che. chAzabAkaLA thaI gayA che. lIMDuM lIMDAne chabatuM nathI. tAka mokaLA rahe che. 275. gAma bhAgIne (luMTIne) rAsI (brAhmaNanI) karavI. 4. gAma bhAgIne corAsI karavI. bhesa corIne khIlAnuM dAna karavuM. eraNa cerIne soyanuM dAna karavuM. deha-rapanIra cerI kare, kare soyanuM dAna; UMTa caDI joyA kare, kema nAvyuM vimAna. 301 276. evuM enuM paherIe ke kAna tuTe? 7 evuM sonuM zuM paherIe ke kAna tuTe? evuM unuM zuM karavA khAIe, ke moMmAM dAjhIe ? UMDAM pANI ne vahu nAnI, e badhAM duHkhanI nizAnI. deharo Aka iMdhaNa java roTalA, chorU haLIyAM bApa; chAparuM cue ne nAra kubhArajA, e pAMce maLIyAM pApa. 302 pAI-paheluM duHkha je bAraNe tADa, bIjuM duHkha, paDesI labADa; trIjuM duHkha, je vAMsAmAM cAMduM, cothuM duHkha, je baI mAM. 303 sAMkaDuM ghara ne vacamAM vaDa, bApa mUrkha ne chokaro jaDa; khAvA na maLe ne meTuM taDa, mAthe bhAre ne AgaLa daDa.5 304 1 bIkane lIdhe e jhADe thayo che. 2 rAMpa khetInA kAmanuM eka ojAra che te pAMca zera loDhAnI thAya che. tevI rAMpanI corI karIne soyanuM dAna kare eTale pote mahApuNyanuM kAma karyuM, mAnI paramezvara svargamAM laI javAne vimAna melaze evI AzA rAkhIne UMTa upara caDI vATa jue che ke, kema vimAna AvyuM nahIM? paNa zAnuM Ave? 3 Aka iMdhaNa eTale AkaDAnuM baLataNa. 4 A dehare nIcenI rIte paNa belAya che - AkA iMdhaNa java caDhaNu, chorU bApa haLyAM; AMdhaLI bAyaDI ne ghara cue e pAMce pApa maLyAM. 5 daDaretALa raste. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha sAkhI-tANa bAMdhe pAgaDI, dAbI levarAve nakha; cAMpI pahere mejaDI, e aNu sarajyAM duHkha- 305 277. e bheLo ke mUkI jAya gAgara ne leI jAya geLe. 7 evo bheLo ke mUkI jAya gAgara ne laI jAya gALo. bera ApI ne kallIo kahADI jAya. ToparUM khAIne kAcalI Ape. seya ApI ne keza laI jAya. bhesa choDI khIlAnAM dAna kare. banIA esA bheLA, ke lavaMgame paisA telA. laMgoTa daIne pAghaDI laI le. 278. bhuMDAmAM bhuMDI cAkarI. 9 bhaMDAmAM bhuDI cAkarI. cAkarI sabase AkarI. parAdhIna svapna sukha nAMhI. uttama khetI, madhyama vepAra, ne kaniSTha cAkarI, khetI sadA sukha detI. jokara khAya Thekara, ne dAsa te sadA udAsa. deharA-ne kara bicArA kayA kare, parAI raTI khAya; bulAya AdhI rAtamuM che, cha karatA jAya. 306 bhuMDAmAM bhuMDI cAkarI, tethI bhuMDe bhAra; tethI bhUMDuM mAgavuM, je suma kahevo dAtAra. 307 cAra zukana na bAvare, mAgaNa kabu na jAya; cAkara bIcArA kyA kare, je mAla parAyA khAya. 308 279. enI lAkaDI ne ene baraDe ke vAse. 3 enI lAkaDI ne ene baraDe ke vAsa, enuM he ne enuM khAsaDuM. enI moI (gIllI) ne ene dAva, 280. enuM gADuM aTakayuM che. huM ena gADa aTakyuM che. tenA khATalAmAM mAMkaDa paDyA che. tarasALe AvI rahyo che. have ene le mela thaI che. vAhANa have chApyuM che. have pitIAM hAthamAM rahyAM che. 1 kyA ma kara kAsade Ama paNa bolAya che. 2 gherathI bahAra nIkaLavAmAM cArane zukana sArAM na thAya te jAya nahIM. mAMgaNanI marajI paDe tyAre ghara mUkI bahAra jAya ke na jAya paNa cAkara bIcAre zuM kare je pArake mAla khAya? tene jyAre hukama thAya tyAre ghara mUkI bahAra javuM paDe. mATe cAra karatAM, mAMgaNu karatAM cAkara kaniSTha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha gAllI lAMcamAM paDI che. have bhAre mukyAM che. 281. enuM gADuM ThIka cAle che. 4 enuM gADuM ThIka cAle che. enuM kAma sarADe cahaDyuM che. 282. mana hIMDALe caDyuM che. cha have uMdha Ave tevuM nathI. atyAre TAMka lIlI che. atyAre te vepAra dhATe cAle che. mana sthira nathI. mana hIMDALe caDyuM che. enuM mana Dhacupacu che. manane avaDhava rahe che. hajI jIva cakraDAne cahekyo che. atyAre dizA sUjatI nathI. atyAre mata muMjhANI che. He knows not on what leg to dance. 283. kapAsIe kAMThA phATe nahIM. 3 kapAsIe kAThA phATe nahIM.1 khIyaDI kahe meM Avana jAvana, rITI kahe meM majala pahoMcAvana; dAlabhAtakA saphUlA khAnA, usake bharoMse gAma na jAnA. 137 284. dhaNIre dhaNI mArA nidhaNu dhaNI, tuM beThAM mAre ciMtA ghaNI. 8 dhaNIre dhaNI mArA nidhaNu dhaNI, tuM beThAM mAre ciMtA ghaNI. khIcaDa khAyA, peTa kuTAyA, tere rAjamaiM kayA sukha pAyA? kALA dAMta te kathIrane cuDA, tuM karatAM mAre raMDApeA rUDA, 30. dhaNIre dhaNI tere kayA guNa gAU~, TIekI lATa terI pIThame khAU~ ? dhaNIre dhaNI tArI dhamaka dhaNI, lAvyA tAre mULAnI paNI; bhUMDA dhaNIe bhava khALavA, leph rAMDa setAnanI jaNI. dAho--dhaNI mArA lADakA, pAMca parAyAnuM khAya; cha mahine mAthuM eDAve, ne varasa dahADe nAhAya. cApAI-AvAre mArA niMdhaNa dhArI, tame lAvyA baiMgana cerI; gharamAM nathI tela eka paLI, tamane joIne ubhI baLI, 310 285. kapALe kapALe jII mata, paNa rATalA TANe eka mata. 7 kapALe kapALe jII mata, paNa rATalA TANe eka mata. muMDe muMDe matibhinnA, kAThe kAMThe zuddhi judI. kAThuM kADhe kaLA judI. 2 nuinudI. 1 halakuM bheAjana vadhAre levAya te paNa ajIrNa na thAya. 18 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 kahevata saMgraha kabADA TANe terIbI cupa ne merIbI cupa. jeTalI vyakti teTalI prakRti. jeTalA muni teTalA mata. Many men, many minds. 286. pApanAM baDabaDiyAM bolyA vagara rahe nahIM. 9 pApanAM baDabaDiyAM bolyA vagara rahe nahIM. pApa prakAzyA vagara rahe nahIM. pApInuM aMtaHkaraNa tene Dakhe. pApano ghaDe kuTayA vagara rahe nahIM. pApa haDakAyuM che, prakaTa thayA vagara rahe nahIM. pApa pipaLe caDI pokAre che. bahucarAjIno kukaDo peTamAM bele. pApano ghaDo bharAya tyAre chuTayA vagara rahe nahIM. harAmane mAla sasarA nIkaLe. A pitcher that often goes to well breaks at last. 287. kheMca pakaDa muje jora AtA he. 7. (kamara gussA baheta vo mAra khAnekI nizAnI.) kheca pakaDa muje jora AtA he. mI paDyA paNa TaMgaDI UMcI. vANIvALI tANa, te TheTha sudhI tANe. kamara gussA bahota, to mAra khAnekI nizAnI. heDamAM paga ne muche tAra. maLe nahIM paNa macake ghaNe. manamAM izaka ThaMDA, 5Na uparathI patarAja. His prosperity is fled, but his pride remains. A little pot is soon hot, 1 kabADuM nIcuM, duSTa kAma. 2 "bahucarAjIne kukaDe peTamAM bole" eka vAra musalamAna bAdazAhanI pheja gujarAtamAM bahucarAjI mAtA AgaLa AvI. mAtAjInA maMdiramAM kukaDA bahu tethI musalamAnee te kukaDA khAvAnI icchA karI. lekanA mananI dharma saMbaMdhI lAgaNI duHkhAyAthI kukaDA nahI khAvA sArU lekee bahu kahyuM, paNa musalamAna pheje mAnyuM nahIMne kukaDA rAMdhIne khAdhA. jeTalA lokoe kukaDA khAdhA hatA temanA peTamAM kukaDA jIvatA thaIne bolyA, khAnArA herAna thayA ne keTalAka marI gayA. te uparathI lokomAM evI vAta cAlI ke adharmane mArge cAlI kukaDA khAdhA mATe peTamAM bolyA. te uparathI kahevata thaI ke bahucarAjIno kukaDe peTamAM bele" eTale pApa naDyA vagara rahe nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 19 288. mUkIe khasatuM te Ave hasatuM. vAryA na vaLe, hAya, vaLe. 11 mUkIe khasatuM, te Ave hasatuM. thAke tyAre pAke. vAya na vaLe, hAryA vaLe. sanmukhanA na khAya, pIThanA khAya." samA rahyA dUdha na pIe, te vAMkA rahyA mutara pIe. ' gaLIne khAsaDAM banne khAya ne daMDa paNa Ape. hAjAnA khALIne rahe. kAMI upAya na cAle tyAre ApharaDA ThekANe Ave. kutaruM karaDayuM, ne khAsaDAM paNa vAgyAM. doharA-bahetekuM bahenadIo, mata samajAvo Thera; samajAyA samaje nahIM, te do jute de era, 311 bahetekuM bahetA kare, mata lagAo dera; kahA ne mAne erakA, de dhakkA do ora. 312 * What reason and candeavour cannot bring about, time often will. 289 vivAhanAM gIta vivAhamAM gavAya. 10 vivAhanAM gIta vivAhamAM gavAya. hAthI rAjadarabAre zebhe. kamosamanAM kaMDAM svAda Ape nahIM. vivAhanAM dhoLa vivAhamAM zobhe. DhelI nagAracI varaghoDAmAM zobhe. nAtarAmAM dhoLa nahIM, ne khIcaDImAM goLa nahIM. vakhate sahu sAruM lAge. dareka cIjane mATe vakhata che. vivAhamAM vAjAM ne maraNamAM AjhA. deha-rate Ave mogara, rate Ape phUla; rata vagara je leIe, te badhuM dhULa. 313 Everything is good in its season. 290 karyuM te kAma ne vidhyuM te metI. 6 karyuM te kAma ne viMdhyuM te metI. karyuM te kharuM, ne karazuM te khoTuM, karyuM teTaluM karavuM maTayuM. kukaDamuDa keTale bhAra, te kahe eka utAra 1 vakhata =prasaMga, 2 AjhagAtAM javuM ne chAtI kuTavI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 kahevatasaMgraha kAma karanArane ja bhAva pUchAya, kAma karyo teNe kAma karyA. Business is the salt of life. 291. karavI khetI tejeDa gADuM, karavI vaDhavADa te bela ADuM. 7 karavI khetI te jeDa gADu, karavI vaDhavADa te bela ADuM. jenI sAthe bane nahIM tenAM hajAra khetaraNuM kahADe. te gALa dIdhI nahIM hoya te tArA bApa dIdhI haze. chIMkatAM chIMDa paDe. chIMkatAM daDe. terI bhese merI khIja pADI. jene doSa vase tenAM chebakAM jevAya, He that is disposed to quarrel, will never want occasion. 292. kalAlanI dukAnamAM besI dUdha pIe, te paNa kahevAze ke dArU pIdhe. 2 kalAlanI dukAnamAM besI dUdha pIe, paNa kahevAze ke dArU pIdhe. tADI heTha besI gaMgAjaLa pAna kare, te paNa kaheze ke tADI pIdhI. 27. sthAna pradhAna, baLa nahIM pradhAna, kAmethI Utaryo kAmere, vezyA banahIna. 9 sthAna pradhAna, baLa nahIM pradhAna, kAmethI utaryo kAmora, vezyA banatIna (banne barAbara). sthAnaka beThe siMha, heya vanamAM te haraNuM re khIlAne jore bheMsa dujhe che (jhujhe che). jhADane nAme phaLa vecAya che. utaryo amale mANasa keDInuM. 1 kAmaNa vazIkaraNa vAta 2 eka vAra zaMkara kailAsamAM digabara sthitimAM beThA hatA tyAM eka pArSade AvI jAhera karyuM ke, zrI viSNu garUDe caDhIne Ave che, eTale zaMkara utAvaLamAM UbhA thayA. pAse vaya nahatuM tethI keDamAM nAgane kare peherI mAMhe mRgAlA laTakAvI viSNune maLavA cAlyA. rAMkara viSNune maLe che te vakhate keDane sapa garUDanA maha lagabhaga aDI gaye. eTale sarSe kuMphADA mArI garUDa upara humalo karato hoya tevuM jora batAvyuM, tyAre garUDa kahe che, zuM karuM chuM te mATe AhAra che paNa sthAna phera che eTale zaMkaranI keDamAM tuM che mATe jora kare che te sahana karavuM paDe che, te vakhate garUDe kahyuM: "sthAna pradhAna, na bala pradhAna" 3 vANuone sArU A kahevAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha terI zarama ke tere mIkI gAdInI zarama. sthAnahIna na zAbhaMte, daMtA, kezA, nakhA, narA. dAharA--kasame turka na cheDAe, bajAre bakAla; vagaDe jaTa na cheDIe, unALe aMgAra. 294. bhalAnI duniyAM nathI. 5 bhalAnI duniyAM nathI. mIThAM jhADanAM mULa mukhI upara khAsaDAM ne nekI upara pejAra. jo karate bhalAI, teA AMkhameM DAlate salAI.ra 295. halAlamAM harakata, herAmamAM kharakata. 11 sau khAde. halAlamAM harakata, harAmamAM barakata. pativratA bhUkhe mare, kasabaNune lIkeLAM, kasAIne ghera kuzaLa, dharmAMne ghera dhADa. jIsakI dAnata pArka, Uske dharme khAkha. jIsakI dAnata kheATI, Uske dharameM reTI. imAnadAra bhUkhe mare, emAna khAya lADu. satIne sADI nathI maLatI, ne vaizyA paTakuLa pehere. dharmIne ghera dhADa, pApI paramAnaMdamAM pasAra. DhAherA--khuzAmatiyA khuzI rahe, bhalA phare behAla; pativratA bhUkhe mare, evA kaLiyuga hAla. pativratA bhUkhe mare, kasabaNu khAya lADu; gAMDI gheADe caDe, te marada kheMce gADhuM. 26. kahetAkhI divAnA, sunatAkhI divAnA. 4 kahetAkhI divAnA, sunatA khI divAnA. 141 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 314 name tene sau dame. gAMDAne gAma, DAhyAne DAma. 15 31} 1. turkaeTale musalamAna, turkasthAnathI AvelA mATe keTalAka musalamAnane turka hevAnI sAdhAraNa rIte Teva paDI che. sUbe eTale musalamAna sIpAione rahevAne gAmanA bhAga te sakhA kahevAya che. te samAmAM turkane cheDavA nahIM, bajAramAM khakAlane eTale vANIAne cheDavA nahIM, kAraNa tyAM vANI ekDA tarata thAya ne jora vadhI jAya. jaMgalamAM jaTa eTale bharavADane cheDavA nahIM. A badhAM sthAnanuM jora sUcave che. 2 salAi=saLI. 3. A kahevata IzvarI niyamathI ulaTI che. paNa lAkA sArA mANasane ADe raste hAravAne vApare che. www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 kahevatasaMgraha vAta kAne AvyA bhegI haDI karavI te mUrkhAI vAta sAMbhaLI tela karavo.' seraThokaDIe nAthIe nAgaNI, hAthI heDamAM hoya; . paNa kIDI pIMjara paDI, sAMbhaLI nathI sAmaLA. 317 27. vAte pADA gAbhaNa karavA. 7 vAte pADA gAbhaNuM karavA. vAte pApaDa, vAte vaDI, vAte vahu gadheDe caDI. e te kahe ke, karane ke kucha nahIM. karavuM ne maravuM barAbara che. ame te tALI vagADanAra, khela karanAra bIjA. vIzA zrImALInA vicAra, be maNa ghI tAvaDAmAM baLI gayuM, vAtanAM cosalAM mukavAM, kALaje dhacake kAMI nahIM.. Work and not an empty promise will gain the object. 298. caMdara bAMdhavA sau Ave, paNa cheDavA keI na Ave. 6 caMdarave (mAMDavo) bAMdhavA sau Ave, paNa choDavA kAI na Ave. kahevA sau Ave, paNa karI Ape nahIM keI. kahevuM saheluM che, paNa karavuM muzkela. caDAvavA sau Ave, paNa bhogavavuM paDe pitAne mAthe paDe tyAre ADe hAtha devA kAI Ave nahIM. varaghoDAnA sAjana bahu maLe, ne varaghoDe caDAve, varaghoDo utaryA pachI kAI nahIM. 299 kaMkAsathI gaLInuM pANI sukAya che. 5 kaMkAsathI goLInuM pANu sukAya che. kalezanuM moM bALe. rAtadivasanA kaMkAsathI mANasanuM maraNa thAya che. deharA-mArgamAM maNidhara, gharamAM peThA cera; bAyaDI bahAravaTe phare, e sau maravAnA dara. 718 mArga khetara ne jAna raNAM, verI bhege vAsa; kuTuMba kaLAne bhIMta bhorIga,eTalAM kare vinAza.3 319 1 kharI che ke beTI. 2. vicArane badale khAlAM vaparAya che. 3. mArgamAM khetara, junuM raNa (9) mAthe gAje, verI sAthe rahevuM, kuTuMbane kaleza, bhIMtamAM sApa rahe heyate vinAza kare, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 300 kAkA mArazo ke? te kahe camAIne ja te. 5 kAkA marazo ke? to kahe cumAIne ja te. mIo marate he kayA ? to kahe jakha mArake. maraNa AvyuM, te hastAM raLe, ne rotAM reLe. have ghaDIe ghUMTa bharAya che. jyAM AvI banI tyAM keNa sAsa ghAle tema che. 301. kAgaDAnI keTe ratana. 5 kAgaDAnI koTe ratana. kAgaDo dahIMtharuM laI gayo. patthara sAthe ratana pachADavuM. there keLuM bAjhayuM. ukaraDe ratana. Fortune favours a man more than merits. 302. kutarAnA peTamAM khIra Take nahIM. 7 kutarAnA peTamAM khIra Take nahIM. kAgaDAnI korTe kaMkotarI. vAyaDAnepa vAta soMpavI. cADIo cere jaI cADI kare. adhikapAMsaLIne vAta karavI. ghAMyajAne vAta karI hoya to te turata caMdaro bAMdhe. enA peTamAM tAMdaLaje chabata nathI. 303. pAse paDe te dAva, ne rAjA bole te nyAya. 5 pAso paDe te dAva, ne rAjA bole te nyAya. paDe pAsA ne chate gamAra. jJAnIne game, jema nAMkhe tema sama. phALe vakhaNAya. kAjInI mArI halAla. 304. uparyuM tevuM nIpajyu. manamAM AvyuM ke taiyAra jaIe. 11 uparyuM tevuM nIpajya. manamAM AvyuM ke taiyAra joIe.' tala khAdhA bhegI gAM- cIkaNI thaI. ghA bhegA kIDA. dAgI ke lAgI. caDa reTI paDa pemAMTa. caTa maMgaNI ne paTa vivAha. 1 e badhI navAinI agara ayogya banAvadarzaka che. 2 karUpavara rUpALI kanyA varI jAya tene lAgu paDe che. 3 svAbhAvika vAta e che ke bIlADInA paTamAM khIra Take nahIM, kutarAM te cerIne khIra khAya che ane te ektAM nathI. 4 bahu belAne kahelI vAta jagajAhera thAya. 5 te AkhA gAmamAM kare. 6 game eTale sItAra, sAraMgInA tAra taMga ke DhIlA karavAnI lAkaDAnI khIMTIo. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 144 lAva gheADA ne caDAva vadheDA. caDhe culA khAU~. 305. vAchaDI varatamAM DulI. 2 vADI varatamAM phulI. dhara vyAjamAM khAyuM. 306. IzvarI nyAya enI meLe utare che. paDavuM. 11 IzvarI nyAya enI meLe utare che. AMkha chuTanArI te jhAMkA vAganAra. kAlI kuttI marate vAlI, era mIAMka jasa Ane vAlA. bagAsuM khAtAM sAkaranA gAMgaDA AvI gaye. prabhunI lAkaDIne DAkA vAge nahIM. lAganAr thAya tyAre gebanI geALA lAge. dhruva dASa letA ja nathI. AMdhaLAnA ghA pAdhA AvyeA.ra caTapaTa joIe. caDha roTI ne paTa dALa. kAganuM besavuM ne tADanuM kAganuM besavuM ne tADanuM paDavuM. 1. varata eTale DhAra cAranArane mAsika ke vArSika rakama agara dANA ApavAnA te varata. te ALasamAM apAyA nahIM tethI varata caDI gayuM. temAM vAchaDI te cAranArane ghera rAkhelI tenI kImata jeTaluM varata caDayuM. eTale te vAchaDI bharavADe varatamAM rAkhI. AMdhaLAnA dhA pAdharA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2 TIDA ozI karIne eka jozI hatA. te peAtAne sAsare khIje gAma jatA hatA. rastAmAM eka rakhaDatA khaLada joi vagaDAu velA leine eka jhADane ThuMThe AMdhyA ne pote sAsarAne ghera gayA. sAsu roTalA ghaDatI hatI tenA TapakArA uparathI te roTalA ghaDAyA evuM TIDe jANyuM. pachI sAsue nava roTalA pIrasyA, tyAre jozI khelyA, Tapa tera ne nava kAM? (TapakAM tenAM thayAM te mane nava kema pIrase che.) tyAre sAsu khAlyAM, grupa, cAra chAsamAM' (cupa raheA, cAra rATalA chAsamAM khAvA ApIza.) tera roTalA TapakA uparathI TIDA jozIe gaNelA te vAta sAsu jANatI nahIM hAvAthI sAsue dhAryuM ke raseADAmAM roTalA ghaDyA ne ozIe naNyuM te kAMika vidyA tenI pAse kharI. mATe sAsue TIDA jozInA sasarA pAse vAta karI ke, TIDA jozImAM jyAtiSa vidyAnuM adbhuta jJAna che.' tyAre sasarAe peAtAnA khAvAyalA baLada kyAMthI jaDaze e prazna pUchyA. TIDA jozIe jyAtiSa vidyAnI rIta pramANe vicAravAnA DALa karIne kahyuM ke, amuka dizAe e tyAM jaDaze.' kemake ozIe peAte baLada bAMdhela hatA te dizA batAvI. te dizAe jatAM vagaDAmAM khaLA jaDyo, ane jozInI Ama, bahu phelAI. te vakhate rAjAnA eka hAra khAvAyala hatA tethI rAjAe hukama karyo ke, TIDA jozIne keda karIne AMhIM lAvA ne tene keda tarIke darakhAranA mahelamAM rAkhavA ne pUchyuM www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 145 AMdhaLAnA ghAthI keTuM paDyuM. nAMkhe avaLA ne paDe savaLA (pAsAne dAva). 307 mAra tapa khudA saccA che. Ape tene rAma. 8 mAra tapa khudA saccA he. Ape tene rAma. deriyemeM doTa rakhanevAlA rAma he. lAgyuM te tIra nIkara tuko. suradAsakI TIkI lagI to lagI, nahIM te rAmadhuna macAI he. paramezvaranuM nAma leI dIkarA cahaDI jA zULI upara. ke bahAra kyAM jaDaze. rAjAne te jotiSa vidyAmAM zuM mAhAbhya che te jovuM hatuM tethI eka oraDAmAM tene suvAkyo. TIDA jozIne phIkara lAgI ke, have mAruM zuM thaze tethI uMdha AvI nahIM eTale jarA jorathI bolavA mAMDyuM, "niMdaraDI Ava, niMdaraDI Ava, niMdaraDI Ava." jozIne mahimA to gAmamAM vadhyo hato te AkhuM gAma jANe, tethI niMdaraDI karIne rAjAnI eka dAsI hatI jeNe e hAra lIdhe hato teNe sAMbhaLyuM ke, jethI te "nidaraDI niMdaraDI" bele che mATe te hAra mArI pAse che ema jozI jANI gayA che mATe te hAra mArI pAsethI nikaLaze te mArA bUrA hAla thaze, evI bIkathI te dAsI hAra lAvIne cupakIthI jozInI bAjumAM mUkI gaI. savAre jezIe hAra laI rAjAne Ape, rAjA khuzI thayA ane jezIne sAruM inAma ApyuM. pachI rAjAnA manamAM AvyuM ke jezInI parIkSA vadhAre karavI tethI jezIne rajA nahIM ApatAM rekIne rAjAe potAnA hAthamAM, jene kAThiyAvADamAM TIDa kahe che te rAkhIne jozIne belA ne pUchyuM ke, mArA hAthamAM zuM che? tyAre jezI bolyA: Tapa Tapa karatAM gaNuM peLI, DuMgara cAlatAM dIThe DoLI; niMdaraDIe Apyo hAra, mUka rAjA TIDAne khyAla. jozIe te mAgaNI karI ke, "have TIDA jozIno eTale pitAne khyAla maka paNa rAjA samajyo ke, mArA hAthamAM TIDa che tene chuTo mUkI de ema jozI kahe che mATe jezI khare vidvAna che ema samajIne kIDane hAthamAMthI choDI dIdhuM ne jozIne pharI inAma ApyuM. ema TIDA jozIne ghA pAMsare Utaryo. e bhAgyanI mAyA che e dAkhala TIDA jozIne cAle che. 1. paramezvaranuM nAma leI dIkarA cahuDI ja zaLIpara koI eka dhanavAna vANI tathA tenI strI gharamAM rAtre sutelAM hatAM tyAM adharAta vItyA pachI eka cora chAparuM phADI gharamAM utarato hato. vANue tene je ane vicAra karyo ke, have bUma pADavI vyartha che, kemake cora najIka AvI gayo che ne bUma pADavAthI vagADI besaze. tethI vANIe potAnI strIne jagADI ne kahe che, dhIre dI kara. ApaNe dIkare nathI ne mAtAjIe svapna ApyuM che ke AkAzamAMthI dIkare utaraze, mATe uTha dI 19 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 kahevata saMgraha bhale bIbI mAra bhusake, bajAva sikko, banatAM bane kharI. yAhema karIne cale, phateha che Age. I will either make a bolt or a shaft of it. 308. kAgano vAgha kara. 7. kAgano vAgha kare. piMchane kAga kare. ' rajanuM gaja karavuM. rAmamAMthI rAma kahANI karavI. kara. core A vAta sAMbhaLI, chAparA sudhI eka thAMbhalo hato tene vaLagI rahI che. strIe ghIne dI karyo ne uMcuM joI cArane dekhI zeTha pitAnI strIne kahe che, je chAparuM phAyuM che ne pelo dIkare, jo ke mAne che ? ucharela, pArela, rAyo rUte, ziLI nahIM, erI nahIM, achabaDA nahIM, vAvaLI nahIM, varAda nahIM ne ApaNuM ghara bharAI rahe te che, je. cora te sAMbhaLI khuzI thaI heThaLa utaryo. zeThe AvakAra deI tene besADyo, ne strIne kahe che ke, UnuM pANI kara, pachI lApasI rAMdha." ema karIne zeThe pote paTAre UghADyo, mAMhIthI hIrakerI dhUtIA, kasabI pAghaDI, UtarI, kaMdarA, vehe, viMTI badhuM kahADyuM. corane khAtarI thaI ke, have huM te vANiyAne dIkare thaya" pANu UnuM karI navarAtre; kaMsAra, dALa vagere jamAvyo, pachI sArAM lUgaDAM paherAvyAM, kaMkune cAMllo karyo. tyAM te savAra thaI eTale zeThe cerane kahyuM, "cAlo, dIkarA dukAne." banne jaNa cAlyA. rastAmAM keTalAke vANiyAne pUchayuM, "A keNu che?zeTha javAba detA jAya che, mAre dIkare, tamAre te kAMI chokarAM nathI ne A kyAMthI ? tyAre zeTha kahe, "paramezvare Apyo, AkAzamAMthI utayoM, rAte Avyo." ema javAba ApatA ApatA te dukAne AvyA. dIkarAne zaNagArIne dukAne besADayo che, je pUchatA jAya tene zeTha upara pramANe javAba ApatA jAya. paNa zeThe gupta rIte darabAramAM khabara meklAvela ke, meM cora pakaDyo che. tethI polIsanA jamAdAra AvyA ane pUchayuM, "zeTha, A keNa che?" "e to mAre dIkare che." "kayAMthI Avyo?" "AkAzamAMthI' paramezvare Ape? eTale jamAdAre lAkaDIne eka geda zeThane mAryo. zeTha kahe che, "bhAIsAba, dIkare che. temAM gedA zuM mAre che?" eTale jamAdAre hukama karyo ke, cAlo tame bane darabAramAM." eTale zeTha tathA cAra dIkare banne darabAramAM gayA. darabAramAM phajadAre pUchaparacha karI tyAre zeThe kahyuM, "dIkare AkAzamAMthI utaryo, chAparuM phATayuM, ne gharamAM Avyo. paramezvare rUDAM vAnAM karyAM, zAba, zAba" phejadAre zeThane mAravA lIdhe tyAre zeTha kahe che, "zuM kAma mAre che, zAba? tamArI najaramAM Ave tema kare." AgaLanA vakhatamAM cerane mATe sajA zULInI hatI tema sULInI sajA dIkarAne phejadAre pharamAvI eTale zeThe tenuM prathamanuM dhetiyuM lugaDAM ApyAM, ne kheALo pAtharI kahe che, "dIkarA ghareNuM gAMThuM lugaDAM lAve, ne beTA paramezvaranuM nAma leI zaLa upara caDavA jAo." kahI zeTha potAne mAla laI ghera gayA ne cerane zULIe caDAvyA. 1 atizayokti karI vAta karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 147 vAtanuM vaDuM karavuM. vAtanuM vatesara karavuM vAtanuM vatesara ne kAMTAnuM kasara karavuM. To make a mountain of a mole-hill, 39. rAMkamAMthI rAjA kara. 7. rAMkamAMthI rAjA karo. kIDImAMthI kuMjara kare. papAmAMthI pIramahamada banAvavo. movALAmAMthI garamara banAvavI. khAda vagara UMcapada jIravAya nahIM. deharA-raka nivAjata banata rAjezvara, bhUpata banata bhikhArI; chaske pAMUmeM penIyAM nAhIM, vAkuM dIne kuMjabihArI. 320 jAke pAMu penIyAM nahIM, vAkuM deta gajarAja; bikha dete bikhIyA mIlI, bhale garIbanivAja. 321 310. kAgaLanI hoDI cUle caDe nahIM. 7 kAgaLanI hAMDI cUle caDe nahIM. tuMbaDAM bAMdhI dariye tarAya nahIM. kAgaLanI heDIthI dariyo tarAya nahIM. kAgaLanI kothaLImAM Dhabu bharAya nahIM. tuMbaDAno Topa keTalI ghaDI TakI zake ? takalAdI kAma zuM jhIMka jhAle? AkA DokAne mAMDavo. 311. ghelI sau pahelI. huM ghelI sau pahelI. piThIA pehelI chAMTa UtAvaLa kare. morale gADe maTubAI gAma karatAM ghAyeLa utAvaLI. vagara Age baLI mare. joradAra bAyaDI chAchaAmAM kUdI paDe. dAha lAge tyAre sIMcANe sau pahela. hoLInuM nALiyara. maDaduM upaDe tyAre duNavALe sauthI AgaLa thAya. 312. sAta kaputa dIkare nakheda gayA barAbara. 8 sAta kaputa dIkare nAda gayA barAbara. patthara je heta to dhobIne dhovAnA kAmamAM te Avata. so pute bApa vAMjhIe. kaputa dIkaro bApanuM nAma baLe. kaputa dIkare kuLa hINuM paDe. kaputa dIkaro kuLamAM aMgAre. 1 penIyAM jeDA. 2 ApharaDe kudI paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 kahevatasaMgraha dehara-kAM ghaNuM kAgolI, kAM ghaNuM kaputa; sajajana to hakkaDa bhalA, hakeDa bhalA saputa. 322 sa -puta kaputa, kulakSaNa nAra, adekhe paDozI, cugalIo dastadAra; kavi gaMga kahe suna zAha akabara,e cArakuM garadana mAra. 323 313. saputa dIkarA viSe. 22 saputa dIkarA kuLa ujALe. dI vALe te dIkarA, che vALe te chekapo. eke (eka sapute) UjaLA, chatrIze kheMgAra. supAtra dIkare Ikotera paheDI tAre. dI vALe dIkarA, kAM dharI kAM dharA. eke hajArA, soe bicArAM. bAkara bacAM lAkha, lAkhe bicArAM. siMhaNa bacuM eka, eke hajArA. bApa karamI te beTekuM kAva, beTA karamI to bApaDuM lAva. bApathI savAI, te saputa dIkaro kahevAya. kuLadIpaka, te supAtra dIkare. bApanuM nAma dIpAve te saputa dIkaro. eka sapute badhuM kuLa zame. deharA-cIle cIle gADI cale, cIle cele kapUta; tInI cIle nA cale, azva, zera, sapUta. 324 grAhaka sabe sapUtake, sAre kAja sapUta; sabake DhAMkana heta hai jaise banake sUta.5 325 vidyA saMyuta ekahI, je kula sapUta heta; baMza uddIpana karata myuM, bidhurta rena udhota. 326 ekahI pUta gunarvata bhala, 'guNaviNa zata nahIM kAma; himakara ekahI tama hare,UDagajakoTa akAma. 327 kahA zoka saMtApa kata, je bahu hota kaputa; bhale eka manabhAvate, saba kula pAlaka pUta. 328 ekahI bhale sapUtarta, saba kula bhale kahAya; sarasa suvAsina vRkSa, ye bana sakala basAya. 329 sihanIke eke bhale, gajadala gaMjanahAra; bahuta tana kIsa kAmake, zukriI tanaya hajAra. 330 - 1 haDa=eka. 2 baLelI iMTanAM reDAM. 3 zerasiMha. 4 kAma sudhAre. 5 kapAsa. 6 saMpAdana karela. 7 vaMza. 8 bhalo. 9 caMdra. 10 tArA. 11 hAthInuM TeLuM. 12 gAMjanAra. 13 muMDaNa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 149 copAI--je guNavAna manuSya gaNAya, kuLamAM te dIvo kahevAya; hAya hajAra gaNuM jarajera, dIva vinA aMdhArU ghera. 331 sayA-puta saputa, sadaguNI nAra, sadaguNa pADozI, nirmaLa dastadAra; kavi gaMga kahe sune zAha akabara, e cAreke parivAra. 332 314. e sAce ke jyAM bole tyAM khAya tamA. 8 e sAce ke jyAM bole tyAM khAya tamAro. bahu sAcuM bolya satyAnAza. sAcuM sarva kALe bolAya nahIM. sAcA bolo mAe mAryo. he bAI bADI, chAsa deje jADI; jevI tArI vANI, tevuM chAsamAM pANuM. sAcA be sagI mAne game nahIM. DAkaNane maheo DAkaNa kahevAya nahIM. dehare aMdhAne aMdha kahe, kaDavuM lAge veNa; haLave rahIne pUchIe, zAthI kheyAM neNu? 333 315. kAjInI kutarI marI gaI tyAre AkhuM gAma AbhaDayuM, kAjI marI gayA tyAre ke nahIM. 5 kAchanI kutarI marI gaI tyAre AkhuM gAma AbhaDayuM, kAjI marI gayA tyAre kAI nahIM. be AMkhanI zarama. AMkhanI zarama maTI, eTale mArI tuTI. zarama jenI paDatI hoya tenI paDe. jene AMkha nahIM, (AMdhaLA) tene mahe zarama nahIM. 316. mANasanI parIkSA paMthe ke paDese. 4 mANasanI parIkSA paMthe ke pADose. mANasa joIe vasIne, sonuM joIe kasIne chelAvIe tyAre hajAmanI parIkSA. kAma uparathI kArIgaranI parIkSA. 317. gumaDuM phUTayuM ne vaidya verI. 10 (garaja saryA pachI mANasane paravA nathI rahetI te viSe.) gumaDu phUTayuM ne vaidya verI. garaja sarI amArI, zI paravA tamArI ? 1. jara nara=paisAnuM je game teTaluM hoya, paNa guNavAna purUSa vagara aMdhAruM ghara 2 kAjInI AMkhanI zarama gaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 kahevata saMgraha kAma vakhata kAkI, nIkara mUke hAMkI. garaja sarI ke mati karI. jamato paNa bheMsa mAne garajake vAste khudAkuM pusalAtIthI. vaidya, bhuvA ne DAkalAM vALA, Ave caDyA ne jAya pALA. darada maTayuM ke vaidha verI. dehare paDI garaja mana era he, sarI garaja mana era; uderAja kahe manuSyake, citta na rahe eka Thera. 334 seraThe-matalaba ne manavAra, loka jamADe curamAM; viNu matalaba manavAra, rAba na reDe rAjIA. 335 Danger passed, God is forgotten. Vows made in storm are forgotten in calm. A fig to the Doctor when cured. When the cow is old, she is soon sold, 318. garaje gadheDAne kAke kahevuM paDe. 12 garaje gadheDAne kAke kahevuM paDe. garajI gAmane zIALo. garaja bIcArI bApaDI, garaje godA khAya. garajIne daradIuM. garajavAnanI akkala jAya, ne daradavAnanI zikala jAya. vakhata have bAMkA, te gadhekuM kahenA kAkA. garajavAnane akkala nahIM. garaju kusakAthI sa. jamatA paNe bheMsa mAne 1 paraNo jamavA beDe hato tyAre bhojanane aMte dUdha lAvavA gharadhaNIe kahyuM. eTale strIe javAba Apyo ke, dUdha to nathI, bheMsa vasukI gaI che. eTale paraNAe kahyuM, ApaNe bheMsanuM khADuM che, temAMthI eka meklIza. paNa tene ghera gayo. paNa bheMsa melavI bhUlI gayo. khADuMbheMsanuM TeLuM. kAThIAvADamAM A zabdo vaparAya che. gAyanuM dhaNa tene TALe kahe che. bakarAnuM chuM te vAgha kahevAya che. baLadanuM TeLuM bALavuM kahevAya che. 2. eka DesIne ekano eka lADake dIkare mAM paDyo. osaDasaDa karatAM ArAma na jaNAya. eTale DesIe mAnatA karI ke, "khudA mere beTekuM ArAma kare te Abha jItanI baDI reTI khudAkuM caDAuMgI." dIkarAne ArAma thayo. dIkare pUchyuM, "Abha chatanI baDI reTI mAnI he, lekIna ittA baDA reTI pakAnekuM tavA kahAMse lAgI tyAre DesIe kahyuM ke, "garajake vAste meM khudAkuM kusalAtIthI." 3 aratha saryA pachI vaidya verI. 4 uderAja eka geranuM nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 151 garaja sAkarathI gaLI. kaNakIAnI bAyaDI, saunI ezIALI. ezIALI bilADI, ne UMdaranI lADI. sa -garajahI arjuna hIja bhaye, garajahI geviMda ghena carAve, garajahI draupadI dAsI bhaI, garajahI bhIma rasoI pakAve; garaja baDI ina lokaname, garaja binA kAI Ave na jAve, kavi gaMga kahe suna zAha akabara, garajahI bIbI gulAma rIjhAve. 336 Necessity knows no law. Need makes the old wife trot. 319. kautuka vagara hasavuM hoya nahIM. 6 kautuka vagara hasavuM hoya nahIM. kAraNa vagara kArya nahIM. Aga hoya tyAM dhumADe hoya. thaDa vagara zAkhA nahIM. duHkha vagara raMguM Ave nahIM. pADyA vagara gaMdhAya nahIM. No effect without cause. 320. kALA akSarane kuTI mAre teve che. chanuM ardha paNa jANe nahiM. 10 kALA akSarane kuTI mAre tevo che. chanuM ardha paNa jANe nahi. pATalA upara dhULa nAkhI hoya tyAre ne. 2 kALA kALA makaDA. rAtI eTalI jhImelo. pattharane bhamaraDe. bApa bhaNyA hatA. sakhI, mAre dhaNI evo catura che ke pitAnuM lakhyuM pote vAMcI zake nahIM. deharA-dekhAdekhI je kare, vaNa samaje vyartha; vagara bhaNele lITA lakhe, emAM na sare artha. mUrNa kara pothI daI bAMcanakuM gunagAtha; jayase nirmala ArasI, daI aMdhake hAtha. 338 You may as well expect a cat to read. It is all Greek and Latin to me. 321. marIne mALa levAya nahIM. 10 marIne mALo levAya nahIM. thAya teTaluM karIe. kAMI kAma sArU marIe ? kAMI culA upara caDhAya che. 1 kaNakIA (kaNaka) loTa mAganAra brAhmaNa 2 tyAre AvaDe. 3 eka jAtanAM jIvaDAM. 337 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra kahevatasaMgraha cAra hAtha thAya che? page calAya teTaluM cAlIe, kAMI UDAya che. sIje teTaluM pharIe. zarIra sAcavI kAma thAya. Abhane bAtha bharAtI nathI. be hAthe lADavo khavAya che? 322. kaTa ke trAjavuM keInI zarama rAkhe nahIM. 3 kAMTe ke trAjavuM koInI zarama rAkhe nahIM. kATe adala jokhI Ape. dharmarAjAne nyAya, keInI sIphAsa cAle nahIM. 323. mAra uMdara ne kheda DuMgara. 4 mAre uMdara ne khoda DuMgara. kIDI upara kaTaka caDAvavuM. mAravI mAMkha ne caDAvavI te pa. dhULagajAnI vAtamAM vera moTuM karI nAMkhavuM. Much ado about nothing. Much pains little gains. 324. kIDIne kaNa ane hAthIne maNa paramezvara ApI rahyo che. 9 kIDIne kaNa, ane hAthIne maNa paramezvara ApI rahyo che. khAnAra, pInArane khudA Ape. khAnArapInAranAM nasIbe maLI rahe che. paramezvara koInuM athuM rAkhatA nathI. dAtArane paramezvara ApI rahe che. khAnApInA era khuza rahenA. khAdhepIdhe dIvALI, ugare ucATa. kIDIne kaNa, hAthIne hA, haMsane motI ne deDakAne gAre paramezvara Ape che. dehare-dAtAkuM hara deta he, jahAM tahAMse Ana; suma pApI binati kare, kezava dhare na kAna. 339 325. heAmAM AvyuM keLIo pAcho jAya. 8. mAM Avyo kALIo pAcho jAya. kAThe AveluM vahANa DakhyuM, hAtha AvelI bAjI gaI. chatI bAjI hArI beThA. samudramAM tarI AvIne khAbocIAmAM DubavuM. dhanyuM sonuM dhULa maLyuM. karI kamANI khoI beThA. cheDe sudharyo tenuM badhuM sudharyuM. 1 be hAthe thAya te karIe chIe. 2 nahIM to meLavelI AbarU jatI rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 157 There is many a slip between the cup and the lip. To swallow a whole ox and be choked with the tail. 326. sau kasaba cora. 6 sau kasaba cora. kasaba badhe batAve keInahIM. kasaba batAvI zuM bhIkha mAgavI che? sau kasaba batAve, paNa gurU bhAga bAkI rAkhe. kAmaNuM zikhave, paNa vAlaNa pitAnI pAse rAkhe. tALuM batAve, paNa kuMcI karasanajIne hAtha. 327. dhaMdhAkhAra baha bhaMDe. 5 dhaMdhAkhAra bahu bhaMDe. kIsabakhAra te sAta peDhInA vera jevo. dhaMdhApAranuM vera peDhIo sudhI cAle. vidyano verI vaidya. dhaMdhApAramAM keka khuvAra maLyA che. Two of a trade seldom agree, 328. kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhya. 4 kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyAM. gurUthI celA AgaLa. zeTha karatAM vANetara vadhyA. bhaNuM gaNIne utaryA, gurUjInA mahemAM mutaryA. Fools rush in where angels fear to tread. 329. gAmaDe bheMsa ne ghera jharaDakA (valeNunA). 12. gAmaDe bheMsa ne ghera jharaDakA. ghoghe bheMsa ne gharamAM dhIMgANuM. ghauM khetameM, beTA peTameM, ne AMhI manasubA cAle. peTamAM chokaruM, ne nAma pADo hIre. bheMsa bhAgoLe ne chAsa chAgoLe. 1 kIsaba=suvara, kaLA, vidyA vagere chuTathI zikhave nahIM te. 2 "kAma" eTale muTha mAravAnI maMtravidyA tathA vazIkaraNanI maMtravidyA. te vidyAthI muTha mAre athavA vazIkaraNa vidyAthI koIne vaza karavA maMtra nAMkhe, tethI mAMdo paDe te te maMtrathI thayelI IjA agara darada (maMdavADa ke IjA maMtrathI thaI e te mAnanAranI buddhi ke samajaNanI vAta che). maTADavA sArU ne darada pAchuM kheMcI levAnA ke ArAma karavAnA maMtra ke vidyAne "vALaNa" kahe che. 3 eka dhaMdhAvALAne paraspara vera. 4. be mala kustI karatA hatA temAM eka mata che. te peca karIne jItyo, jenAra leke jItanAra mallane zAbAzI ApatAM bolyA ke, "raMga he ustAdakuM" tyAre mala be, "ustAda gAMDu kyA karegA, hama te alake phelAvase calate hai." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dharamAM bheMsa nahIM, ne chAsa phAr3a fAdA. vivAha pehelA mAMDavazeAra. paraNyA pahelAM jIvADuM. muvA meAra dhArI khAdavI. tAvaDI tAnA karU, bAjarI bajAramAM. 154 paraNyA pahelAM adharaNI. muvA mArra mAkANu. Do not count upon a thing until you get it. Count not upon chickens before they are hatched. Call not a surgeon before you are wounded. 330 kanyA ane ehuM dhAna vAsI na rakhAya. 11. kanyA ane eThuM dhAna vAsI na rakhAya. dIkarI pArakuM dhana che. dIkarInA bApane UMdha na Ave.4 sarpanA bhArA sAcavyA barAbara che. kuMvArI kanyA sAcavavI, jAge jenA gharamAM sApa, jAge dIkarIonA bApa. dIkarI kuMvArI rahe nahIM, dIkarA kuMvArA rahe lAja jAya nahIM. jhAjhI dIkarIe kuLa hINuM. jene ghera kanyA, tene paramezvare daMDyA. peTI rakhAya, paNa beTI na rakhAya. jhAjhepa varasAde kaNu hINuM. dAharo--calavA bhalA na kAsake, duhitA bhalI na eka; mAMgavA bhale| na khApasa, jo prabhu rAkhe Teka. 340 The worst store is a maiden unbestowed. 331. kuMvArI kanyAnA seA vara ne seA ghara. 5 kuMvArI kanyAnA seA vara ne sA dhara.6 varate TIkAvyA na heAya tyAM sudhI kahAna kuMvArA. khAlI ThekANAnA umedavAra dhaNuA. dhaNI jAge tyAre cAra bhAge, noMdhaNIAtA mAlanA sau dhaNI. 2 mAra=pahelAM. 5 AjhA eTale haduthI 1 mAMDavazeravavAha thayA pachI eka divasa jamaNavAra. 3 vAsI=ThaMDuM, rAtavAse. 4 kuMvArI hAya tyAM sudhI. vadhAre hoya tyAre kuMDAmAM ke kaNasalAmAM dANA ceDA caDe ne dANA nakhaLeA thAya. se| mAgAM Ave. 7 " TIlA tANavA" evuM kahevAya che, " DhIkA tANavA " cA TIkAvyA" e paNa prayAga che; paNa kahevatamAM nAgara kahe che ke varane poMkyA na heAya tyAMsudhI kahAna kuMvArA-teAraNethI pAchA kAhArDa mATe 8 hajAra ThekANe mAgAM karavAM paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 155 332. lakkaDaka lADu khAyagA ve pastAyagA, nahIM khAyagA ve bI pastAyagA. 9 lakkaDake lADu khAyagA ve pastAyagA, nahIM khAyagA vo bI pastAyagA, rAMDI rUve, mAMDI rUve, sAta dIkarAnI mA ho paNa ughADe nahIM. kuMvAro koDe mare, ne paraNyo pIDAe mare. keDe muvAM, ne kutare tANyA. A che keDe, paNa jaze mathe cheDe, keDa purA thayA, eTale DeDa maTayo. mathurAke paMDe khAgA se pastAvegA, nahIM khAvegA sa bI pastAvegA. sAkhI-rAjAbI duHkhIA, kabI duHkhIA, mahipati duHkhIA vikArameM; vinA viveka bhekhadhI duHkhIA, odhA eka saMta sukhI saMsArameM. 341 meM to duHkha dunIAnuM bhALI; paraNI nArI te pIera mUkI vALI. Age and wedlock, we all desire and repent. 333. nakaTA jegInI jamAta. 3 nakaTA jogInI jamAta, gAMDIA TeLuM. nakaTAnI jamAta. 334. gAmane maheDe garaNuM baMdhAya nahIM. 11 gAmane maheDe garaNuM baMdhAya nahIM. kUvAne moDe DhAMkaNa devAya paNa gAmane heDe DhAMkaNuM na devAya. gAmane hoDe Duco devAya nahIM. dunIA te dekhe tevuM bhAkhe. gAma vacce kUve, te kAI kahe UMDe ne koI kahe chIchare.. duniyA haphata raMgI che. duniyA de raMgI che. duniyA che, Ama paNa bele ne Ama paNa le. khalakakI halaka, kIsIne baMda kIyA he. jagata chatAyuM nathI. mAranArane hAtha jhalAya, paNa bolanAranI jIbha jhalAya nahI. No dish pleases all tables alike. Do as you like, you cannot curb men's tongues. 335. ghaDAnuM ajavALuM ghaDAmAMja rahe. 5 ghaDAnuM ajavALuM ghaDAmAM ja rahe. daranI mATI daramAM samAya. kuvAnI chAMyA kuvAmAM ja rahe. daridranA manoratha, Upaje ne laya pAme. manamAM paraNya ne manamAM rAMDyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 kahevatasaMgraha 336. keLAmAM khAMDa ne mULAmAM mIThuM. 7 (IzvaranI kRpA tathA apAthI je banI Ave te viSe.) keLAmAM khAMDa ne mULAmAM mIThuM, dUdhamAM sAkara ne chAsamAM mIThuM, mULA heya tyAre mIThuM paNa maLe nahIM. gharamAM lIlA lahera, tyAre jamavAnuM pArake ghera, gharamAM annanA sAMsA, tyAre parANunuM pUra. dUbaLA gharamAM suvAvaDa sAMDha. dukALamAM adhika mAsa hAya. 337. je jevAM tenAM tevAM. 7 je jevAM tenAM tevAM. kuTuMbane vA chokarAMmAM Ave. magare magare, ne kauce kauca. keLe keLAM, ne bAvaLe bAvaLIAra valavalatI rAMDane vevalAM chokarAM. kuTuMba karaDakaNuM, ne mosALa vaDhakaNuM. deha-ravIrake vaMza, zarIra suta hoya; kyuM siMhanake garbhame, siyAla na upaje kAya. 342 338. reTI tyAM coTI nahIM, cATI tyAM riTI nahIM. 5 roTI tyAM coTI nahIM, ceTI tyAM reTI nahIM. dhAnAM tyAM pAnAM nahIM, pAnAM tyAM dhAnAM nahIM. cAro che tyAM calIo nahIM, calI che tyAM cAro nahIM. dUdha ne dIkarA sAthe kayAMka heya. saMpatti ne saMtati bhegAM hoya te bhAgyazALI. 33 ghI vinA lukho kaMsAra, dIkarA vagara sune saMsAra. 10 ghI vinA lukho kaMsAra, dIkarA vagara sune saMsAra. gharano dIvo dIkaro. se gulAme ghara ujaDa.4 dIkarA dekhI kALajuM Thare. dIkarA devatAne durlabha. putahInakA ghara sunA, vidyAhInakA hRdaya sunA, daridrIkA saba sunA. bALA tenA zA dukALA dIkarA sArU paththara eTalA deva karavA paDe. jene ghera pAraNuM, tenuM zobhe bAraNuM 1 keLAM maLe tyAre khAMDa AvI maLe, 2. paraDA. 3 ceTI coTalI. dIkarA hoya te TalI heya. 4 dIkarA vagara. 5 AMkha Thare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 157 dehare cosaTha dIvA he sakhI, bArA ravi tapaMta; ghora aMdhAruM te ghare, jyAM suta na ramata. 343 340. keInA peTa upara paga mUke nahIM. 6 kAInA peTa upara paga mUkyo nahIM. pITha upara mArIe, paNa peTa upara mArIe nahIM. vahetI gaMgAmAM paga mUkavo nahIM. koInI cAlatI sera teDavI nahIM. cAlatI rojI teDavAnuM mahA pApa che. caDatI deraDI pADavI nahIM. 341. kuMbhAra rIse baLe tyAre gadheDInA kAna UmeLe. 8 kuMbhAra rIse baLe tyAre gadheDInA kAna UmeLe. akama mATI roDa para zaro. dIvAnI dAjha keDIAnAM bacakAM bhare. koinI rIsa koI upara UtAravI. AIne khAra bAI upara kahADavo. nabaLo sipAI DheDavADe zo. zokanA khAre dhaNune khATale hagI bhara. nabaLo dhaNI rAMDapara zo. A coward husband is a hero to his wife. 342. havelI joI jhuMpaDuM pADavuM nahIM. 7 (vAda nahIM karavA viSe.) havelI joI jhuMpaDuM pADavuM nahIM. koIne vAda thAya nahIM. dharmakarmamAM vAda nahIM. mIne vAde caNuM cAvavA nahIM. dekhAdekhI sAthe joga, paDe piMDa kAM vAdhe rAga. vAde varo karIe, te bAvA thavAnI nizAnI. cekhare anubhavI AgaLa vAda ja vade, te UMTa AgaLa jema pALe khade. 343. UkaraDAmAM sAMDha mutaryo, te zuM jaNAya? 11 UkaraDAmAM sAMDha mutaryo, te zuM jaNAya ? kegaLe dava elAya nahIM. phuke vAdaLuM khase nahIM. mevALA toDe maDAM haLavAM thAya nahIM. ghoDe gayuM te gadheDe pAchuM vaLe nahIM. juvAnImAM paisA thayA nahIM, te gharaDapaNamAM zuM thAya? 1 deraDI=nAnI deherI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 kahevatasaMgraha lehaDI upara tracake.' maNanAM tuTayAM zere saMdhAya nahIM. lAkhanAM tuTayAM see saMdhAya nahIM. cuMTIA khaNe vera vaLe nahIM. khAlasanA ghAthI duzmana gAje nahIM. 344. evA picA pahANa nathI ke zIALa karaDI khAya? 15 evA pocA pahANa nathI ke zIALa karaDI khAya. bhAthIne ghera bhAluM. dhArALAnuM vera che. e to dAMta khATA thAya evuM kAma che. hAthI AgaLa puLo che. vAghane kule madha che. jIvatI mAMkha gaLAya nahIM. sarpanA daramAM hAtha ghAlavAnuM che. siMhanI boDamAM paga ghAlavAnuM che. e kAMI bhuvAne mAla nathI. e te kALo nAga chaMcheDavAnuM che. e kAMI raMgI pagI dIThA, ke jera kare che ? vAghanA mahoMmAMthI kaLIo kADhavo che. deharA-jINuM vATe kezarI cAlIyA, raja UDI taraNa; te khaDa UbhAM suke, paNa kema care haraNuM ? 344 sati nAra, bheriMga maNI, zarA zaraNAgata; karapI dhana ne kezarI mUcha, muve jAya para hatha, 345 345. sajajana saba jaga sarasa che, jaba laga paDyo na kAma. 9 sajajana saba jaga sarasa che, jaba laga paDyo na kAma. zeThanuM kAma paDayuM tyAre zeTha chApare caDyA. kahelInuM kAma paDayuM, tyAre DuMgara upara caDI. kAma paDyuM tyAre belAvyo ADuM juve. kAma paDe nahIM tyAM sudhI sau sArA. kAma paDe tyAre purUSane piogara jaNAya. taDa paDe tyAre rAMkA moMghAM. deha-sajajana saba jaga sarasa hai, jaba laga paDyo na kAma; hema hutAzane parakhIe, pItala nIkase sAma. 346 1 khuba tapAvelI lehaDI upara pANIne tracake eTale AMgaLI upara pANI caDAvI choTe nAkhe te zuM jaNAya? 2 khAlasacAmaDI ja phakta cIrAya te. 3 dhArALA eTale kATIA varNanA rajaputa, sipAI, koLI vigere. 4 pagarapita. ya tenI takarAramAM taDa eTale pakSa paDe tyAre. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 159 beta-bhAI bhAI karake sArI kamAI khAI bhAIkA kAma paDA taba duma dabAI 347 346. mUrkhanAM lakSaNa. 10 bevakuphI keAinA bApanI nathI. mUrkha chAnA rahetA nathI. mUrkhane mAthe zIMgaDAM nathI hotAM. mUrkhanAM gAma judAM vasatAM nathI. mUrkha sAraasAra tAravI zake nahIM. bevakupha belI jANe nahIM ne muMgo rahI jANe nahIM. jaMInuM bole ne TakAnuM bhAna kare te mUrkha. deharA-jAme chatanI budha he, tIto deta batAya; vAke buro na mAnIe, era kahAMse lAya. 348 udayarAja mUrkha jAkI, kahA heta he khAna; bina matalaba khArolage, hI mUrakha jAna. 349 aNaghaTatI IcchA kare, aNadIThI kahe vAta; ThAkara kahe suNe ThAkare, eja mUrakhanI jAta. 350 347 keLIAnuM mAryuM nIcuM juve, DAMganuM mAryuM uMcuM juve. 4 kALIAnuM mAthuM nIcuM juve, DAMganuM mAryuM uMcuM juve. mahIM khAya ne AMkha lAje. AI vahAlI ke khAI vahAlI. piTamAM jenuM anna paDyuM, te keka kALe phaLadAyakA. 348. khAdhe rAjAnA bhaMDAra khuTI jAya. khAtAM khuTe ne paheratAM tuTe. 7 khAdhe rAjAnA bhaMDAra khuTI jAya. khAtAM khuTe ne peheratAM tuTe. je gAmamAM roja dhADa paDe te gAma vase nahIM. roganI kothaLI, te keTaluM nabhe? beThAthI begAra bhalI. Avaka rAjA che. vIraDAnI paNa Avaka heya te cAle. 349 khAvAnuM maLyuM eTale badhAM duHkha vIsaryA. 8 khAvAnuM maLyuM eTale badhAM duHkha vIsaryA. anenAM te tanenAM. anna samA prANu. peTamAM paDI khIcaDI, bhavanAM duHkha vIsarI. piTamAM na maLe roTI, saba bAtAM TI. 1 duma puMchaDI. 2 khAnakhANa. 3 khAreaLakhAmaNe. 4. nIcuM juve zaramAya. 5. begAra=majurI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 kahevatasaMgraha khAdhAnuM duHkha e sauthI moTuM. peTa Thare tyAre taDAkA cAle. peTamAM ku, ne varaghoDe juvo. 350. chAza levA javuM ne doNI saMtADavI. 10 chAza levA javuM, ne deNI saMtADavI. nAcavA javuM, ne ghuMghaTa tANavo. khAvuM kharuM, ne mahIM bagaDe nahIM. chAsa ane chokarI mAgavAmAM zarama nahIM. mAthuM UghADuM mukyuM, ne zarama rAkhavI te cAle nahIM. mAgaNa ne mahAne maLe. bhIkha mAgavI ne bharama rAkha. meja mAravI ne lAjavuM be bane nahIM. zekhane ne zaramane bane nahIM. deha bhATa bAhmaNane kuvADIA, je mukha meLAM hoya; peluM na kApe lAkaDuM, pelAne Ape na koya. 351 351. marato nathI ne mAM mUkato nathI. 6 marate nathI ne mAM mUkato nathI. gAMThe kahADa ja nathI. cheDe choDatuM nathI. melaDIne cepa. cIkaNe guMda je. lAlAzAhanI lapa. para. ghoDI pAchaLa vacheruM. seya pAchaLa dere. 7 ghoDI pAchaLa vacheruM. soya pAchaLa dore. gAya pAchaLa vAchaDuM. bokha pAchaLa vare. khIsakolI hAle tyAre puMchaDI paNa hAle. bA nA, eTale bAvalI nAcI. mIAM bolyA tyAre dahADI paNa hAlI. When the crow flies its tail follows. 353. beTe te paNa gAMThane rUpIo. 3 che te paNa gAMThana rUpIo. thele te paNa peTane dIkara. bAMkepa paNa mAke. chaws. 1 e cAle nahIM. 2 bane nahIM. 3 melaDI e eka malina devI che. 4 badalI nAcI paNa kahe che. 5. vALa ghareNe mukI mAravADI rUpIA levA gaye. nANAM dhIranAre kahyuM, "vAMke che tyAre mAravADI kahe, "bAMke paNuM mAMke " eTale vALa vAMke to che paNa te kone? mAMke mAre, huM kaMI sAdhAraNa nathI. potAnI muchanA vALa viSe mAMganAranuM abhimAna jaInANAM dhIranAre nANAM dhIryA ne vyAja sudhAM pAchAM AvI paNa gayAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 161 354. nakaTIne vara jegI. mIMA kheDA ne bIbI jhamaku bekhI. 13 nakaTIne vara jegI. mIMA kheDA ne bebI jhamaku bokhI. talanuM gharAka ghAMcI. khoLanuM gharAka ghAMcI. jene kAI na paraNe tene khetarapALa paraNe. vara kANo ne kanyA AMdhaLI. jugate je maLyuM che. ene bhUtarAta paNa bolAve tema nathI. bhUtane pIMpaLo paNa maLI rahe che. bhUtanuM ThekANuM pIMpaLa ke AMbalI. khudAne banAI jeDI, eka aMdhA era dusarI kheDI. mIyAM kANuM ne bIbI muMgAM. lAkaDe mAMkaDuM vaLagADavuM. 355. gaI AbarU pAchI na Ave. 17 gaI AbarU pAchI na Ave. nAka gayA pachI jIvatara dhULa. maNanuM mAthuM jaje, paNa navaTAMkanuM nAka na jazo. vahevAra kAco tAMtaNo che. aNI sAcavI, AbarU rAkhavI. maradane AbarU e ja mAyA. ve pANI mulatAna gayAM. mitInuM pANu UtaryuM te UtaryuM. meza mahoce beThI te utare nahIM. kALa jAya paNa kalaMka jAya nahIM. deharA-lAje saMpata pAmIe, lAje meTAM mAna; lAja vinAnAM mAnavI, tenA lAMbA kAna. 35ra veLA vaLe, vitta vaLe, vaLe videzathI vahANa; varI" vahAlA vadhu vaLe, vaLe na khyAtI jANa. 353 jAkI kIta jagatameM, jagata sarAhe jAhI; tAke jIvana saphala he, kahata "akabara"zAhI. 354 laja rAkhe te jIva rakha, laviNa chava ma rakha; e te mAguM sAMyAM, rakha te danuM rakha. 55 seraThe-bheMsa bhAyANu, kuMThIo kAle sAMpaDaze; paNa mesa beThI mAlA, AlAnI Utaraze nahIM. 356 1 khetarapALa=halakA vargane bhUta che. 2 ekaja ghara bagaDyuM. 3 tuTayo saMdhAya nahIM. 4 pAchAM Ave nahIM. 5 varI leine. vadhu bahu khyAtI kIrti gaI hoya te. 6 sAMyAM paramezvara. 7 bhAyANI kuTuMbanA mAlA nAmanA moTA garAsavALA kAThIne tyAM jaI AlA nAme cAraNe sArAM vakhANa karI kavitA kahyAM. mAla pitAnAM vakhANa sAMbhaLI khuza 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 kahevata saMgraha sAkhI lAkha gumAvI sAkha rAkhavI, sAkhe maLaze lAkha; lAkha rAkhIne sAkha gamAve, sAkha gaye sahu khAkha. 357 beta-je sati sata para caDI te pAna khAnA rama he; je AbarU jagame rahI te jAna jAnA pamara he. 358 The evil wound is cured, but not the evil name 356. gepAbhAinI gepavaNI, ne pAga bAMdhe UparaNa. 8 gopAbhAInI gApaNI, ne pAga bAMdhe UparaNuM. vAhavAre mIA bAMke, DagalImeM so so Take. hAthI upara beThe, paNa piTamAM hAtha ghAlI juve te lALA. Aja sevaka khAdhI che kahI dIveTa cAvI gayA. idhara mata AIo bhAI, ejhalakI bIbIAM ghAsa kATatI he. sAkhI-moTAM moTAM pAgaDa bAMdhe, mAMDe ghAle gAbhA; levA devAnuM nAma nahIM, ne vAta karavAmAM AbhA.5 59 ApA bhAInI gopavaNI, pAghaDI na ApI AchI; kAM te zIkhava gopavaNI, nahIM te le tArI pAchI. 360 - joDakaNuM-multAnake malajI, dilhIke lAlA, surata ke bhAIsAba, e saba bhIkha maMgane vAlA. thaye ane mAle AlA cAraNane kahyuM, "AlA je mAge te ApuM." tyAre AlA cAraNe kuThAM zIMgaDAvALI kaMThI bheMsa mAgI. e bheMsa bahu vahAlI hevAthI te ApavAnI mAlAnI maracha nahIM tethI pitAnI dIkarIne mAle kahyuM ke, "A cAraNa sAthe tuM hasIne vAta kara, eTale tene kharAba cAlanuM ALa caDAvI mArIne kahADI mukIza." tyAre dIkarI pitAnA bApa mAlAne kahe che, "he bhAyANuM kuTuMbanA kuMDI bhese to ghaNuM maLI raheze, paNa AlA cAraNane mArIne kADhI mukyAnI mesa kapALe coMTI te Utaraze nahIM." e uparanA seraThAne bhAvArtha che. pachI dIkarInI sUcanA mAlAe mAnIne AlA cAraNane kuMDI bheMsa ApI. 1 rama=sturI, rIvAja. 2 pama rU. 3 duHkhano pAra nahIM. 4 garAsIAne mUche lagADavA tela nahIM, te dIvAmAM vadheluM tela copaDyuM. paDatAM dIvAnI pAtaLI dIveTa paNu ThAkaranI mUchamAM cepaDAI gaI. koI sAme maLe teNe pUchayuM, "mUchamAM A zuM che tyAre ThAkore javAba dIdhuM ke, "Aja se khAdhI che" te tAMtaNo rahyo haze kahIne dIveTa khAI javI paDI. 5 AbhA patarAjakhera. 6 lugaDAne phATelo ke bagaDelo bhAga chupAvavAnI ke bhAre bhAga upara dekhADavAnI kaLAne "paNa" kahe che. 7 AchI sArI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 163 - - - - - 3pa7. gadheDA upara aMbADI. 5 gadheDA upara aMbADI. pIDhAra upara TIpaNI. trATA upara cItrAmaNa. dhULa upara lIMpaNa. kuku sutrA lagAva. 358, gaDhene khAyA kheta, nahIM pApa nahIM puNya. 9 gahene khAyA kheta, nahIM pApa nahIM puNya. gAya dehI kutarIne pAvuM. zekIne vAvavuM. vyAje kADhI uchItuM ApavuM. kupAtre dAna karavuM. gadheDa AgaLa che bheLAvavI. khArA pATamAM vAvavuM, te bIja paNa baLI jAya. pAmarIvALAnA leI dAtharIvALAne devA. savAyA leI uchInA ApavA. There is but little merit in inconsiderate bounty. Kindness is lost upon an ungrateful man. 359. game tema su, gAM- khATalA vacce. 7 game tema sUve, gAM- khATalA vacce. nAcI khuMdI paga sAmuM jovuM. game tema kharo, paNa relo gharamAM ne gharamAM Ave. harI pharIne haDaphe hAtha. je UDyo mAra dhanALuM. tA vele thaDe jAya. AMdhaLI bheMse maheDavuM dIThuM. 360. dekhAya che deDake, paNa mAMhethI kALo nAga. 11 dekhAya che ke, paNa mAMhethI kALo nAga. dekhAya che garIba, paNa bahAra che teTale bhoMyamAM che. TuMkI garadana, kama pizAnI, harAmajAdekI e nIzAnI. garIbanA mAthAmAM zuM kAMI AMgaLI khuMce che ? 1 pIDhAra mATInuM caNatara. 2 kudake kudake; keka surA lagAva paNa kahevAya che. 3 zekelo dANe Uge nahIM; kAca deNe vALe Uge. 4 kAtharI ThIkarAnI sAnaka, 5 haDaphe eTale paisA rAkhavAne gale, peTI. Ane artha ema che ke je mANasanA gharamAM bIje peTIpaTArAmAM paisA heya nahIM te jyAre kharace tyAre haDaphAmAMthI kharacavA paDe. 6 bIju gAma jANe ja nahIM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 kahevatasaMgraha garIbane gAM-mAM dAMta hoya. garIba golo. gaumukha vAgha che. suMvALe sarpa jevo. chabhamAM madha, ne aMtaramAM haLAhaLa jhera. uMdara kAma karanAra che, DuMkI puMkI khAnAra che. pAtALamAM paga ghAle te che. 361. garIbanA nizAsA nakheda vALe, 5. garIbanA nizAsA nakhoda vALe. garIbanuM khAya tenuM satyAnAza jAya. garIbanA paisA khAvA te lohInA dhuMTaDA. garIbane mAre tenuM jAya ADe bAre. deha-tulasI hAya garIbakI, kabahu na khAlI jAya; mue Dharake cAmaseM, luhA bhasma ho jAya. 361 362. DhoranA cAvyAmAM kuco paDe, paNa lokanA cAvyAmAM kopaDe nahIM. 6 DheranA cAvyAmAM kuco paDe, paNa lokanA cAvyAmAM kuco paDe nahIM. ghaMTInA gALAmAM bace, paNa lokanA cAvyAmAM bace nahIM. je bahu cahaDe te bahu lekamAM cavAya.' rUpa najarAya, mATe vararAjAne gAle mesano cAMllo thAya che. dunIAnI batrIsIe caDyo te mu. kaMcAyA sArA, paNa vaMcAyA boTA. 363. garIba le te TapalA paDe, ne meTA le tyAre tALIo paDe. 14 garIba bole te TapalA paDe, ne moTA bese tyAre tALIo paDe. dInanuM DahApaNa dATa, garIba saguM te gaNatarImAM nahIM. ' nAne heye moTI vAta karavI, te jakha mAravAnI. garIba gamAramAM khape. koI garIba thaze nahIM. lAMThAnuM lAkaDuM. vAghe mAya mAnavI tene zo InasApha? meTAnI pAMcazerI bhAre. sArAne sAgamaTe netarAM, garIbane keAI gaNe nahIM. lohI (cAmaDImAM) hoya tyAM sudhI saU saguM. moTA kahe mevALAnI bhAjI, zretA kahe sau hAjI hAjI. sau sArAnA sagA, garIbanuM saguM kAI nahI. cokhare-moTA je bole te chAje, Upara Dhola dhajAmaNa vAje; nA bele te vAe jAya, Upara gaDadA pATu khAya. 32 1 kharAba mANasa cahaDe te caracAyacavAya. 2 sahakuTuMba netarAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 364. garIkhImAM kAMI zarama nathI. 5garIkhImAM kAMI zarama nathI. daridratA kAMI durguNu nathI. phATele lugaDe te gharaDAM mAbApe kAMI lAjavAnuM nathI. garIba nirbhaya thaI nirAMte suve che. garIbI kAMI gunhA nathI. 365. gAvuM gaLAmAM, ulaTa vagara Ave nahIM. 8 gAvuM gaLAmAM, ulaTa vagara Ave nahIM. khAvuM kheALAmAM, bhUkha vagara bhAve nahIM. mana vinAnuM mAhAlavuM, ne paga vagara cAlavuM. premanA raMga, te kharA raMga, mana hAya teA mALave javAya. ulaTanAM kAma uttama thAya. daLeluM daLavuM, te mana vinA mAhAlavuM (e khareAkhara ). mana ceTayuM te hajAra AvaraNa bhedIne pahoMce. Nothing is imposible to a willing mind. 366, peTa peTa agharaNI nahIM. 4 peTa peDha adharaNI nahIM. kALIe kALIe bismillAha. 367. gAma hoya tyAM DheDavADA hAya. huM gAma haiAya tyAM DheDavADA hAya. dhAMdhalI dhuNe, te pAMca paDeAzIne puze. gAma hAya tyAM ukaraDA hAya. jyAM raMdhAya tyAM gaMdhAya. kuTuMbamAM mANasa hAya, temAM narama gama paNuM hAya. Roses have their thorns. bhAi tairanAra bhAvamAM khape che, phrAMsunI pUI ne Dusake muI. 1 bhANAM paDyAM heAya tyAM e 368, jAnamAM koI jANe nahIM ne huM varanI phuI. 11 jAnamAM kAI jANe nahIM ne huM varanI purNa. jAnamAM kAI jANe nahIM ne huM varane Apa. nahIM traNamAM, nahIM teramAM, ne nahIM chappananA meLamAM. hAya, lagne lagne kuMvArA. taLAve tarasyA te veLA bhUkhyA. jyAM maMDAya tyAM khaMDAya,1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 165 pAdara suvuM te sIsakArA zA ? 2 trAMbIAnA tera www.umaragyanbhandar.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ }} kahevatasaMgraha gADAM taLe kutaruM, te jANe badhA bhAra huM TITADI paga UMcA rAkhI suve, te ema dAtaNu karatAM DAkuM halAvyuM, te jANe mane mAnItI gaNI. DhADhIe zera, te Dhagale DheDa.1 joDakaNuM-jAnamAM kAI jANe nahIM, ne huM varanI purNa; gADe kAI khesavA na de, doDI doDI mu. tANuM chuM. dhAre che ke AkAza adhara mAre page rahyuM che. 369. marahanI garadamAM rahevuM, paNa nAmaradAnA saradAra thaIne rahevuM nahIM. 10 maradanI garadamAM rahevuM, pazu nAmaradAnA saradAra thaine rahevuM nahIM. dhaNI dhAravA te. dhIMgA dhAravA. bhaDa jhujhe ne bheMsa dujhe. bhAyaDAnA bhAga paDAve. bhAyaDAnA dhA dhumaiM. mardanI gIrada sArI, nAmaradanA chAMyaDA khATA. siMha pAMjare paDe paNa garjanA kare. maradanA sAkhA paDe. pArA bhoMyamAM dATA, paNu phADIne nIkaLe. hAthI vagara daravAjo tuTe nahIM. 370 DhIlagaMDAnI sAkhata karavI nahIM. 6 DhIlagaMDAnI sAkhata karavI. nahIM. nabaLAne TruDe besArIe, te cherI bhare. namaLAnA sAthe raNavagaDAmAM rakhaDAve. dAdhArIMgu va khALe, ne pAchaLanAnA bhava bALe. DhArA--gAmamAM nahIM khAraDuM,4 sImamAM nahIM khetara; dhaMdhA vinA krUratA phare, e zuM karaze khehetara? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 33 2 garada (garda )=rja. 1 eTale halakuM mahu kAi gaNatarImAM nahIM. 3 AinA daravAjo toDavA sArU AgaLanA vakhatamAM evI rIta hatI ke, daravAjAnA lAkaDAmAM gheADe thoDe aMtare khIlA jaDelA heAya che te hAthIne vAge nahIM mATe pAse UMTa ADuM UbhuM rAkhe ne hAthIne dArU pAI masta kare eTale hAthI peAtAnuM mAthuM jorathI daravAjAne mAre eTale vaccenuM UMTa hudAI jAya ane daravAjAnI sAMkaLA ke pATI chUTIne daravAje UMcaDI jAya. 4 khAraDudhara, kAThiyAvADamAM e zabda vaparAya che, www.umaragyanbhandar.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 3 sArA--maMDaLamAM sunakAra, pAchaLa paDakArA kare; e nahIM laDanAra AcAra, sAcuM sAraDIe bhaNe. 34 371. gAya makarAnA vADA, siMhanA vADA hAya nahIM. 4 gAya bakarAnA vADA, siMhanA vADA hAya nahIM. siMhane saMgAtha nahIM. mahAtmAne maTha nahIM. kharA saMta te ramatA rAma, 37ra. AzIrvAdanA eke nahIM, bheNejAMnA e. 10 AzIrvAdanA eke nahIM, bheNejAMnA che, verAgInA kaTakathI gAma mare nahIM. khAI kalyANIthI zuM thAya ? sAMDha vagara gAbha rahe nahIM. khAI kIdhe kAI khera Ape nahIM. mA khAtA sAtha, tene kAI na de hAtha. dAharA--ame tamekA eka rUpaiyA, aThe kaTherA AnA khAra; IkaDama tIkaDama ATha ANe, zuM zAM AnA cAr. 365 bhAI sAhebanA eke nahIM, zAlA kahe teA e; jo tethI paNa AgaLa cAle, te game teTalA le. 366 373. AzIrvAda ApavAne vaparAtAM vAkayeA. 11 sAdhunAM sIdhAM jokhAya nahIM. gAMDI gujarAta, Age lAta, pIae khAta. 17 rAmanI rakSA te bhImanA dvArA. sa" jAUM. dUdhe nAha! te putre phaLeA. suvarNa phUle kAlA te phaLeA. nA, mA, tArI saiA alA jA. seA varSane dharaDA DAsalA,4 ne sAta dIkarAnA bApa thaze. jIgeA juga jIveA. cAMdA suraja tape tyAM lagI tapA dhaNI khamA. paramezvara tamArA vALa vAMkA na kare. dAharA--sadA bhatrAnI sahAyanI, sanmukha raheA gaNeza; paMca deva rakSA karA, brahmA viSNu maheza. javuM (mUrkhAInAM cihna). | gAMThanA dokaDA kharacI gaDha pADavA. khAvI dhULa te mAMhe kAMkarA. 367 374. gAMThanuM khAvuM ne gAMDA sAthe gAMThanuM khAvuM ne gAMDA sAthe javuM. gAM khacI gu khAvuM. khAvAnAM geAkharU ne mAMDu kAMTA, 1 hekArA kare. 2 bhaDazUravIra. AzIrvAda. gAMThanuM gApIcaMdana gumAvavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3 AcAralakSaNa. 5 sadake jAuM=mIThaDAM ke evAraNAM lauM. 4 mAtAne www.umaragyanbhandar.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 kahevatasaMgraha 375. dUdha putanA dhaNI cheTuM kare nahIM. 5 dUdha putanA dhaNuM khoTuM kare nahIM. ImAna upara vAta, khoTuM kare te khudA pUche. je paramezvara mAthe rAkhI kAma kare, te nyAyaja kare. dUdha, puta ne anna dhana, e badhAM sukRtanAM phaLa. prabhu kRpAnuM pAtra, dharmane rasteja cAle. 376. hAthIe hAthI laDe ne vacce jhADane che. pa. hAthIe hAthI laDe ne vacce jhADane kho. pADe pADA laDe ne jhADane che. moTA moTA laDe, ne vacce rAMkanI kharAbI. rAjAe rAjA laDe, vacce raiyatano maro. trAMbApItaLanAM ThAma athaDAya tyAre gebo paDe, mATInAM athaDAya te phUTI jAya. The poor do pedance for the follies of the strong. 377. geLa nAkhe tevuM gaLyuM thAya. 11 goLa nAMkhe tevuM gaLyuM thAya. je tAre reLo, tevo mAre baLe. hAtha mIThe ke hATa mIThuM.' jevI tArI DhelakI, te mAre taMburo. jevAM bhAInAM mosALAM, tevAM behenanAM gIta. jevo tAro karIAvara, tevAM mArAM gIta. jevA mInA kedarA, te bUne vaghAra. mAla mIThe ke hAMDalI. jevI sAmagrI, tevI rasoI pasalI bhAInI ne Aziy bAinI. dehare-jevuM te karyuM tevuM meM karyuM, upara vALyo dhoka jevAM tArAM rIMgaNAM, te mAro poMkha. 368 Plenty makes dainty. 378. geLa vagara meLe kaMsAra. strI vagara sune saMsAra9 goLa vagara meLo kaMsAra. strI vagara suno saMsAra. strI vagara ghara zobhe nahIM. sunuM ghara zyAmA vinA. 1 hATa-mAlamasAlA paDe tyAre svAda thAya, ekale hAtha eTale rasa mIThAza lAvI zake nahIM. 2, ADe AMka. 3. vaMtA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha strI gaI eTale purUSa gharabhaMga. gharanuM DhAMkaNu nAra. strI vagarane purUSa daDIAmAM gaNAya. gharane pradhAna strI. strI gharanI lakSmI che. No life without wife. 379 dariyAmAM rahevuM ne magaramacchathI vera. 3 dariyAmAM rahevuM ne magaramacchathI vera. gAmamAM rahevuM ne paTelathI vera. batrIza dAMta vacce Abha ne dAMtathI vera. To live in Rome and fight with the pope. 380. paise vadhatuM jAya tema tebha vadhatuM jAya. 8 pase vadhato jAya tema lobha vadhatuM jAya, ghaNuvALa ghaNune dhAya. kukaDI mAtI thAya tema puMTha sAMkaDI thAya.1 chate paise bhIkhArI. kuMbhAra sAje hAMlle rAMdhe nahIM. ghaNAvALAne ghaNI lAhya, chate ghIe lukhuM khAya. ghera ghoDe ne pALe jAya, ghera dujhaNuM ne lakhuM khAya. chate paise rAkhe lAha, e koNa mUkhene rAya? Who is worse shod than a shoemaker's wife. 381. kachuAnuM mULa hAMsI, roganuM mULa khAMsI. 8 kachuAnuM mULa hAMsI, roganuM mULa khAMsI. hasavAmAMthI khasavuM thAya. bahu hase te bahu rovAne, mazkarInI khasakarI. mazkarInA ThaThThA thAya. ThaThThAbAjI, te daMDAbAjI. hasavuM ramavuM hadamAM heya. hasatAM ramatAM dahADe jAya, ne khIje tenuM nakheda jAya. Bitter jest is the poison of friendship. Slanders in jest often prove serious injuries. 382. ghaNe bIhe te ghaNe sapaDAya. 5 ghaNo bIhe te ghaNe sapaDAya. bIhIkaNuM bilADI. pitAnA ochAMyAthI paNa Dare. bIhe tene sau bIpIvarAve. bIhe tenAthI kAMI bane nahIM. 1. nikAsa ke kharacane mArga baMdha. 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 kahevata saMgraha 383. ghara UkheLI juo, ne vivAha mAMDI juo. 4 ghara ukheLI juo, ne vivAha mAMDI juo. ghara mAMDyuM, ke eka telaDI tera vAnAM mAge. mAMdAnI suvAvaDa, hajAra cIja joIe. sAta sAllA bhegA kare, tyAre kAma Ave. One cannot form an idea previously of what a marriage or a house will cost. 384. dahADe pANIe khasa gaI TahADe pANIe khasa gaI. vAe vAdaLa khasI gayuM. vAe kamADa (loDhAnAM) devAI gayAM. DheDa mu ne AbhaDacheTa TaLI, eka kAgaDo mare ne se gAyanAM ziMga Thare. dAha baLe ne jamIna pAka thAya. zuM muo ne bhAvaTa gaI. 385. ghara dekhI paga jeramAM UpaDe. 6 ghara dekhI paga jeramAM UpaDe. ghara dharatIne cheDe che.? ghara gayAne keDe che. hajAra gAu dUra deza jaIe, paNa ghara sAMbhare. UMTa mare tyAre mAravADa sAmuM juve. dAhara-pAMca kese pALe vase, daza kAse asvAra; kAM te nAra kubhArajA, kAM te kaMI gamAra. 369 386. gharamAM TakAnA traNa zora, ne bahAra tIsamArakhAM, 6 dharamAM TakAnA traNa zera, ne bahAra tIsmArakhAM. mulAnI deDa misajada sudhI.. gharamAM kAMI cAle nahIM, bahAra babe talavAra badhe. gharamAM calaNa culA pANIArA vacce. pANIArAnA munazI. paTelanI ghoDI pAdhara sudhI." 1. ghera AvyA eTale bIje javAnuM rahyuM nahIM. 2, gayAjI gayA pachI bIjI jAvAnI jarUra rahetI nathI, tema ghera gayA eTale kayAMya pachI javAnuM nahIM. 3. popaTa rana jaDita senAnA pAMjarAmAM hato, paNa vatana sAMbharI AvyuM. 4. pitAnuM ghara pAMca kesa dUra heya ne pedala cAlanAra mANasa rAtavAse tyAM rahe, ne daza kesa ghare dara hoya ne savAra bIje rAtavAse rahe te gharamAM nAra kubhAryA samajavI ne kAMte kaMthaDe gamAra samaja, nIkara pitAne ghera sIdhA pahoMcavuM ja joIe. 5 gheADIne badale dhurI-hAkala, pAdara sudhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 387. gharamAM khilADIthI khIruM, ne ahAra vAgha mAre. 2 gharamAM bilADIthI khIhe, ne bahAra vAdha mAre. zUrA te raNumAM rA, dharamAM dhIrA ne gaMbhIra. 388. zerI mAMhenA siMha. 6 zerI mAMDunA siMha.1 gharamAM vAdha te bahAra bakarI. dharamAM kajIthI dharAya nahIM, ne bahAra TapalA khAya, gharamAM re| purA, bahAra khIhIkaNu bilADI. ziyALa peAtAnI sImamAM siMha. (vANI) sthAnaka beThA siMha DaeNAya, paNa vanamAM tA haraNuM, Argus at home, but a mole abroad. 389. gharaDA gADAM vALe. 8 dharaDA gADAM vALe. gharaDA dhAMcamAMthI gADuM kahADe. gharaDAnI akkale cAle te kadI na bhUle. gharaDA je gata jANe te nAnA na jANe. dhaDA vagara dharanuM DhAMkaNu nahIM. gharaDAMnuMja dhara.ra gharaDAM pUchyAnuM ThekANuM che. jenA gharamAM dharaDuM nahi tenuM dhara gadheDe caha3, 390. gAra paraNAvI Ape, paNa ghara calAvI Ape nahIM. 3 gAra paraNAvI Ape, paNu dhara calAvI Ape nahIM. dalAla sedA karAvI Ape, tevuM devuM dhaNIe dhaNIne mAbApa dalAla che, AkhA bhavanA jamAna nathI. 391. gharaDI gAya gArane ApeA. 4 dharaDI gAya gArane Ape. khaLatuM dhara kRSNArpaNuM. gArane Ape! gharaDI gAya, pApa maTe te puNya thAya. dAharo--jhaDakAmaNunuM jhaDakAmaNu, vAcce UDyuM jAya; ApA dharanA brAhmaNane, te puMja puNyanA thAya. 392. hAla jAya, havAla jAya, aMdekA khyAla na jAya. 6 101 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 370 hAla jAya, havAla jAya, baMdekA khyAla na jAya. dharaDA thAya, paNa casakeA jAya nahIM. dharaDI gAyane TAkarA, 1 peAtAnI hadamAM kutarA siMha kharAmara. 2 gRhasthAzramamAM gharaDAM mANasanI zAbhA che. www.umaragyanbhandar.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 kahevatasaMgraha (zarIra). gharaDo thaye, paNa jIva (mana) gharaDe thato nathI. buDhI ghaDI lAla lagAma, caDane vAlA meM javAna. sero-avani rega aneka, tenAM bahu kIdhAM jatana INa prakRtinuM eka, racyuM na osaDa rAjIA. 371 He has a cold tooth yet in his mouth. 3ae. ghI kayAM DhaLyuM, te khIcaDImAM. 3 ghI kyAM DhaLyuM, te khIcaDImAM. Dhera gayuM te dhaNune ghera. lapasyA tee gaMgAmAM It is not lost, what a friend gets. 394. ghaMTInA se pherA, ne ghaMTane eka phere. 15 ghaMTInA se pherA, ne dhaMTano eka phero. eka tarapha rAma, eka tarapha gAma. zrImAnano kacaro, te garIbane paTavara.4 mIo core paLI paLI, allA cAre yupI pI. mIo cere muDe, ne allA core UTe. sonInA so, ne luhArane eka moTA holanI kharavADI" sAsunA se dahADA te vahune eka dahADe, suInuM sAruM te luhAranAM laheDAMmAM jAya. ardhamAM rAma ne ardhamAM gAma. moTAnI eThamAM garIbano gujAro. moTAne utAra te garIbane zaNagAra. se dahADAnI pAvasa, eka dahADAnI vAvasa. hAthIne haiyA samuM te gadheDAne gaLAbaLa. deha-hAthI mukharse gIra paDyo, ghaTo na gajake ahAra; kIDI mukhameM le calI, piSaNake parivAra, 372 1 jatana=upAya, auSadha. 2 jAna thayuM nathI, ke khATuM nathI thayuM. 3 gaMgAmAM nAhAthI pApa nAza pAme che evI mAnyatAthI saMtoSa thAya 4 karmIne kule hoya te akamIne kapALe na hoya. 5 meTAM hAlAMne dhatAM TeluM nIkaLe te para eka jaNane gujAre thAya. 6 pAvasa varasAda. marAThI "pAusa". varasAda se dahADA vara hoya paNa eka dahADe taDake ke ughADa thaIne vA vAya te te varasAdanA pANInA bhejane sukavI nAMkhe che, e bhAvArtha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 173 35. dhaNIdhaNI ANa rAjI, te kyA kare mIAM kAjI? 8. dhaNadhaNIANuM rAjI, te kyAM kare mIA kA? ghIkhIcaDI ekanAM eka, pApaDa beThe dekha. dhaNadhaNIANInA kajIA, te javAsAnI vADa, dahADe Ave DAMge ne rAte ekanAM eka. dhaNadhaNIANI vaDhe, paNa aMte ekanAM eka bIbI laDatI he jhaghaDatI hai, lekIna gharakI khabara rakhatI he. vighagAMdhInuM sahIAruM. deha-huM karIza tAgaDa, tuM rAkhaje Teka; paraNuM UThI ghera jaze, eTale ApaNe ekanAM eka ka73 36. ghera ghera mATInA culA. 6 ghera ghera mATInA culA. sUryanArAyaNa badhe sarakhA Uge che. badhAMnAM ghara gAre lIpelAM che. badhe sarakhA bapara. UMce caDa kara dekhA, to ghara ghara ekahI lekhA. badhe ThekANe vAyaro sarakho vAya che. No family without feud. 37. UMdara ghara gharanA paNuM. 4 UMdara ghara gharanA paNuM. ghelInAM ghera ghera sAsarAM. e te ghaTa ghaTa vyApI che. jyAM joIe tyAM taiyAra. 398makhkhI cusa. 19 makhkhI cusa. pANI pIne mutara khe. gAMDa dheAI kaThI kare. puMThamAM AMgaLI ghAlI suMge. telamAM mAMkha paDI hoya te nIcenI le. camaDI tuTe paNa damaDI na tuTe, narakamAM pAI paDI hoya te dAMtethI upADI le. pAIne mATe make jAya. nAsarI sArU navasArI jAya. damaDI mATe damaNa jAya. pAIne mATe nIMbhADe Aga mUke. pAMca mAruM, pacAsa mAruM, paNa eka muThI na hAruM. paise mAre zira sATe che. jIva jAya, paNa paise kevo thAya. * tela pAIeraMDI kahADe. paise gAMThethI chuTe nahIM. gamaDI choDe, paNa damaDI na choDe. 1 gamaDIgAma. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 kahevatasaMgraha suma mANusanuM mana kevuM hoya che tene mATe e doharA nIce lakhyA che. suma dhaNI che tene tenI strI pUche che, DhAharA--nArI pUchata suma, kahAMse adana malIna;o kahAM gAMose gIra paDyo, kahrA phAukuM dIna. sumanI strIne suma uttara Ape che. dArA--nahIM gAMThase gIra paDyo, nahIM kIsIkuM dIna; dete dekhA ArakuM, vAMse mukha malIna. His money comes from him like drops of blood. 39. calane do bhAI calane do, sAMikA TaTTu calane do. pa calane dA bhAI, calate dA, sAMikA TaTTu calane de. dhana mArA dhaNIne jema hAMke tema hAle. calA mere TaTuve, tIna kAsa mahuve. jhumagu cAle, te tIna dInameM aDhAI kAza. 375 TakuM cAle tyAM sudhI kharA. 400. khAparI kADhIe e bhAI. 9 khAparA kADhIe e bhAI. siddha te sAdhaka thaI mulaka muMkyo. caMdumaMdunI joDI. ekabIjAne page bAMdhI uDe tevA che. ekabIjAnA mhoMmAM bAcakA dhULa nAMkhanArA che, ekabIjAne mAthe capaTI dhULa bhabharAve tevA che. ekabIjAnA kAna kApe tevA che. cAranA bhAI gaThI Da, vAhADImAM paisI nALave nIkaLe tevA che. Gamblers and swindlers are near neighbours. 401. aNukhAlAvyA ele te tarakhalAne teAle. 6 aNumeAlAvyA khele te tarakhalAne tAle, seAkhata joIne sAsare gaI, ne tevAM jhAlI ubhI rahI. 3 mAna rahe tyAM zabda nAMkhavAmAM zAbhA che. sAnAnI jhAkSa pANImAM nAMkhavI nahIM. zeTha AvyA, teA kahe nAMkhA vakhAre, salAma bajAvI, teA kahe dhara / 7para para. 3 vagara teDe gaI mATe 1 udAsa. 2 dIdhA. senAnuM ghareNuM. 304 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 4 jhAla=kAnamAM peheravAnuM www.umaragyanbhandar.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 175 42. vAhAra tenI dhADa. Aga jale te jalakuM kahuM, jala jale te kIsakaM kahuM? 11. vAhAra tenI dhADa. Aga jale te jalakuM kahuM, jala jale te kIsake kahuM vADa cIbhaDAM gaLe, to dhaNane zuM pAke ? hetu zatru thaye, bApa uThIne verI thayo, sAMThImAMthI sApa tha. cIbhaDAMmAMthI varALa thaI dhaNI uThIne cere tene rAjA zuM kare ? rAjA thaIne luMTI le, te raiyata kANu AgaLa jaI kahe ? vana verI thayuM, tyAM kyAM Azraya levo? tAranAra DubADe tyAM kone kahevuM? rakSaka thaIne bhakSaka thAya, te duHkha keNa AgaLa kahevAya ? seraTho-khetara khAe vADa, rakhelA keNa kare; vahAro tenI dhADa, sAcuM soraThIo bhaNe. 376 403. ciMtAnuM osaDa nahIM. pa. ciMtAnuM osaDa nahIM. vahemanuM osaDa nahIM. manasA bhUta ne zaMkA DAkaNu. ciMtAthI citA sArI, kuMDali-ciMtA javAla zarIrameM, davA lage na bujhAya, bAhera dhuMvA na nikale, aMtaraDI dhuMdhavAya; aMtarahI dhuMdhavAya, jale yuM kASTakI bhaThThI, loha mAMsa jala jAya, rahe piMjarakI ThaThThI; kahe jamIraja zAha, suja rAkhare ciMtA, dava lAgI na bujhAya, jIska urameM ciMtA. 377 . 404. Adi vera svAbhAvika vera viSe. 11 Adi vera jegI ne jatI, Adi vera vesyA ne saMti. jogIne ne bhegIne vera. bhagata jagatane vera. rUDAne ne bhuMDAne vera, Adi vera ghaMTI ne ghauM, Adi vera sAsu ne vahu. sAcane ne juThane vera, "hA"ne "nA"ne vera. UMdara bilADIne Adi vera. sumane ne dAtArane vera carane ne zAhukArane vera. corane ne candramAne vera. 1 A dukha kaIne kahevAya nahIM tevAM che. 2 rakhelAM rakSaNa 3 hAre madada, sahAya, hAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Wisdom and goodness to the wile, seem vile. No and yes often cause disputes. 405. cukayA ke suvA, cukyA ke cAlyA. 8 bhUlyA ke bhAga maLyA. 176 cukyA ke muvA. cukyA ke cAlyA. e tA jatA sAMsarUM nIkaLavAnuM che. meAvALAnA phera paDavA de tema nathI. khAMDAnI dhAra upara rahevAnuM che. 406. pahele kALIe makSikA. pa mAvALA cIre tevA jhINA che. kIDI sAMcare tevuM nathI. pahele kALIe makSikA. ceArImAMthI dAMta kacaDavA. javuM jagannAtha, ne thAkyA pAdaramAMthI. A saMdha dvArikA AhoMce tema nathI. 407. cauda jANe, tene cAra jANanArA zuM zikhave. 3 cauda jANe, tene cAra jANanArA zuM zikhave ? brahmA AgaLa veda bhaNavA, caMdramA AgaLa zIALaDI kyAM naya ? zrIgaNezAya namaH mAM DabakA, 408. chachUMdaranAM chae sarakhAM. 10 chachuMdaranAM chae sarakhAM, rAMDe jaNyAM badhAM kharAkhara. eka vALanA traNa kaDakA, temAM kALA kayA ne gArA kIyeA. TaMkazALI rUpIA badhA kharAbara. kAi kAinAmAM vINAmaNu mAge tema nathI. rAMDe jaNyAM ratana badhAM sarakhAM, eka khADanAM galuDIAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ekamAM mA nathI. eka nIMbhADAnAM ThAma. eka nizALe bhaNelA. 409. avaLacaMDI rAMDa jevA. 6 avaLacaMDI rAMDa jevA. chAnAmAnA Avaje, teA kahe uMTe caDIne AvIza. bhoMyamAM dATyo rahe tema nathI. mAlIza nahIM, teA kahe gAma bahAra vAta nahIM karUM. uMdhI iMTanA caNanArA kaDIe. 1 mAMkha. 2 cauda vidyA ne cAra veda. sAme pure cAlanArA 3 rU memaNa ne mAchyuM. www.umaragyanbhandar.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 177 410. chAsamAM mAkhaNa jAya ne vahu kuvaDa kahevAya. 3 chAsamAM mAkhaNa jAya ne vahu phuvaDa kahevAya. gAMThethI garatha jAya, ne lokamAM hAMsI thAya. paisA kharcIne mUrkha banavuM. 411. elakhyA pachI nava gajanA namaskAra karavA. 7 lakhyA pachI nava gajanA namaskAra karavA. pichAna paDI, eTale tobA karavI. jAyA, eTale AghethI namaskAra. nAkalITI tANavI. oLakhIte sipAI be dhampA vadhAre mAre. kema lUTANA, te kahe oLakhItA maLyA. garajI vaMduM chuM, te kahe tArA guNa jANuM chuM. 412. have hadapAra vAta gaI che. 6. (sAruM tema kharAba, bannemAM vaparAya che.) have hadapAra vAta gaI che. A te ADo AMka vALyo che. have hada thaI che. have eka va che. have zaga (zikhara) caDI rahI che. have lI (maryAdAne) elaMghI javAya che. 413. chekarAM AgaLa chAnI vAta karavI nahIM. 4 chokarAM AgaLa chAnI vAta karavI nahIM. bAyaDI pAse sAcI vAta kahevI nahIM. chokarAMthI chAsa pIvAya nahIM. chokarAM te chokarajA. 1 paisA meLavavAmAM DahApaNa joIe che, temaja paisA saMbhALI rAkhavA ane paisAne jokhama lAgyA vagara jaLavAI rahe tema karavAmAM paNa DahApaNu joIe che. tema yogya rIte tene vyaya karI upayogI banAvavAmAM DahApaNanI jarUra che. te ThekANe koI mANasa agya rIte kharca karI paise gumAve che tene paise ne paise jAya che, ne mUrkha gaNAya che. te saMbaMdhamAM kahevata che ke chAsamAM mAkhaNa jAya, ne vahu kuvaDa kahevAya." kAraNa ke mAkhaNavALI chAsa ApavAthI vadhAre upakAra mAnavo ghaTe tene badale chAsa ApanAramAM mAkhaNa utAravAnI khabaradArInI khAmI gaNu lenAra mUrkha kahe che. 2 AvaData vagara ema thAya che. 3 naThAre che ema pachAna paDyA pachI. 4 keinA guNadoSa varNana karavAmAM. 23 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 kahevatasaMgraha 414. DADhImUcha Avaze tA dIkarAne Avaze. 3. DADhImUcha Avaze te dIkarAne Avaze. DADhIALA (bhAyaDA) kahevAze teA dIkarA kahevAze. dhara udhADuM raheze tA dIkarAthI raheze. 415. jamIna, jorU ne jara, e traNa kajInAM ghara. jamIna, jorU ne jara, e traNa kajIAnAM ghara.1 zIMga, DADI ne pApaTA, e traNa jAtanAM anAja. puMka, mAra ne dhasarakaiA, e traNa jAtanAM vAjIMtra. Utpatti, sthiti te pralaya, e traNa jagatanA khela. thAna eTalAMte kAna, mIMDAM tene iMDAM, dhA, vA te dhasaDkA e traNa jAtanAM vAjAM.3 pharatuM, caravuM ne taratuM, e traNa prakAranAM vAhana, dhAra, aNI ne dhubAkA, e traNa prakAranAM hathiyAra. 416. maraNu taraNane zikhave. 3 maraNa taraNane zikhave. saMkaTa paDe badhuM suje. mAthe paDe eTale badhuM AvaDe. Necessity is the mother of invention, 417, jyAM maLyuM khAvA tyAM khAveAjI beThA khajAvA. 7 jyAM maLyuM khAvA tyAM khAveAjI beThA bajAvA. jyAM maLyuM jamavA tyAM mArA samavA.4 jIsake taDameM laDu Usake tameM hama. jyAM cAvalakA dANA vahAM aMde jIse jamaNavAra tIse vAlIDA taiyAra. Wasps haunt honey pots. 418. bhIkha tene bhUkha zI? 2 bhIkha tene bhUkha zI? bhIkhArIne jyAM jAya tyAM dhara. jyAM maLI rUATI tyAM paDyA ALeTI, jAnAM. jyAM jamavA tyAM samavA. 1 jamIna, jorU ane jar e traNane mATeja kayA thAya che. te traNa cIja evI che ke "me ramADe rIjhave Akhara ANe vAja'(vAja ANavuM eTale duHkhI karavuM-herAna 2 thAna stana. 3 A kahevata zabda phera khIjI rIte kheAlAya che te prathama lakhI che. 4 samavAnAta. karavuM.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 179 419 bhIkhanAM hAMllAM sIke caDe nahIM. 2 bhIkhanAM hAMlAM sIMka caDe nahIM. bhIkhe bhaMDAra bharAya nahIM. 420. bhIkha bhaMDAre naMkhAya nahIM. 5 bhIkha bhaMDAre naMkhAya nahIM. dharmane paise pace nahIM. bhIkhane mAla ke nANuM, rAjA ke cora potAnA gharamAM bhAre nahIM. dharmAdAne paiso khAvo te mIMdaDInAM rUvADAM. deha-kAco pAre brahmarasa, zivanirmAlya je khAya; Izvara kahe che pAvaeNtIne, jaDamUlase jAya. 378 421. sama khAya te sadA juTho. 6 sama khAya te sadA juThe. savAyAnA so sama. zera magadaLanA zAhedI. jugArInA segana juThA. coranI "nA" ne chInALavAnI "mA" e banne barAbara. (juThAnA manamAM) sama ne sukhaDuM khAvAja karyo che. 422, TapaTapanuM zuM kAma, jeTalAthI kAma, 5 TapaTapanuM zuM kAma, roTalAthI kAma. pADApADInuM zuM kAma, baLI khAdhAthI kAma. pADApADInuM zuM kAma, chAsanI doNuM bharavAthI kAma. karatA ho te karo ne chAsanI deNuM bharo. deha-tulasI naphA bicArIe, kyA bhale arese kAma? bhUtase hanumAna mIle, hanumAna rAma. 379 423. juDanI AvaradA bahu te sADAtraNa dahADA. 7 juThanI AvaradA bahu te sADA traNa dahADA. juTha kyAM sudhI nabhe? juThane paga nahIM, te ubhuM rahI zake ja nahIM. juTha ne jaDatuM kyAM sudhI Ave? juThAnA hoTha labalaba thAya. juTha belavuM ne jakha mAravI barAbara. juThAnAM DagalAM cAra. A lie has no legs. 424. keThI haze te DhAMkaNAM ghaNAMe maLaze. 9 kAThI haze te DhAMkaNuM ghaNuMe maLaze. zira salAmata to paghaDI bahota. jIvato nara bhadra pAme. 1 savAyA-paisA. 2 baLa malAI tAjA vIAyela DheranA dUdhanI baLa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kahevata saMgraha jIegA nara te phIra basa ghara. hADa salAmata to mAMsa ghaNuMe Avaze. muvA pachI kaI maLanAra nathI. jIvatAne badhuM AvI maLe. muvA te gayA caMdramAthI DAbA. nAka haze te vALIe ghaNI maLI raheze. If you are sure of a substance, the form does not matter much. Health is at the root of all happiness. 425. jIbhane vAraje, nIkara jIbha dAMta paDAvaze. 8 jIbhane vAje, nIkara jIbha dAMta paDAvaze. jIbhane dAMtanI bhalAmaNa deje. jIbhane dAMtanI bhalAmaNa hAya nahIM. jIbha kare che ALapaMpALa, ane khAsaDAM khAya zira kapALa, mAthA mahene vAje, nIkara mahA mAthuM bhagAvaze. koInI jIbha cAle, te koIne hAtha cAle. jIbha jema vALIe tema vaLe. jIbhamAM kAMI hADakuM nathI. 4ra6. je kedare kALa UtaryA te kedare mINa caDhayA. 8 je kadare kALa UtaryA te kAdare mINe caDhayA.' maLatara patarAjanI mA. TIlAMTapakAM hAthanA cALA, dhotIpatI e chatanAM lAlAM. bakarakadIe badhI maLataranI. chatanA cALA. chata chAnI rahe nahIM. maLatara vagara caNatara nahIM. daridratA hoya te mahAtIAmAMthI jaNAya. 4ra7. jene gADe besIe tenAM gIta gAIe. 10 jene gADe besIe tenAM gIta gAIe. jenI ghaMTIe daLavuM tenAM gIta gAvAM. zeTha kahe pazamanI bhAjI te paNa kahIe hAjI hAi. jenI helamAM beThAM tenAM gIta gAvAM. jenuM khAvuM tenuM gAvuM. jenuM cATe tenuM dATe. jIsakI navAI(ANa)meM rIjIe UsakA kahyA kIjIe. UMTa billI le calI tenI hAM hAMjI kIjIe. 1 bIja dhAna maLyAM eTale kodarA khAvAthI mANe caDhaye ajIrNa thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 181 jene khAIe kaLIe tene vALIe dhoLIo. rehevuM tyAM vehevuM. He is an ill guest, who never drinks to his host. 428. dhAnya khAvuM dhaNInuM ne gIta gAvAM vIrAnAM. 2 dhAnya khAvuM dhaNInuM ne gIta gAvAM vIrAnAM. rahevuM kauravamAM ne jaya vAMcavI pAMDavanI. 429. sApa e mAruM ke gharanAMne khAya, 9 sApa e mAruM ke gharanAMne khAya. peTanI mukkI vagara kAma thAya nahIM. jA billI, koku mAra. paraNuM pAse sApa jhalAvo. jA bilADI, mobhA mobha. pArakAM kAma zILAM. AMga vagara DAMga lAge nahIM. peTa vagara Thesa nahIM. aMka vagara DaMkha nahIM. 430. capaTImAM uDAvavuM. 5 capaTImAM uDAvavuM. benA be gaNavavA. UThAM bhaNAvavAM. ghIsalAne mArge caDAvavuM. pANImAM bAcakA bharAvavA. 431. jenA dIThA ne muvA tenA mAryA zuM maraze? 8 jenA dIThA na muvA tene mAya zuM maraze? jemAM rAma nahIM te kAma zuM kare? maheDA uparathI mAMkha UDatI nathI. mAMcIne mAMkaDa. temanA dIdAra ja kahI Ape che, ke kevuM kAma karaze? zekA pApaDa bhAgI zake tema nathI. dAMte daMhI cAve tevA che. tarakhaluM toDIne be karI zake tevA nathI. 432. rega Ave ghaDAM vege ne jAya kIDI vege, 2 roga Ave ghoDA vege ne jAya kIDI vege. duHkha Ave tyAre sAmaTuM ne jAya tyAre kaDake kaDake. Mischiefs come by pounds and go by ounces. 1 ghoLavuM=bhaluM karavuM. joLIo vALo sAruM karavuM. peLIo vALo khATalo pAthara. 2 vahevuM=vetaruM karavuM. 3 peTanI ne badale chAtInI paNa vaparAya che. 4 aMka=AMkaDe, vAMko AMkaDe. 5 ghIsalAne haLa, rAMpa vigere khetInAM sAMtI. dhIsalAne mArge cAla hoya nahIM tethI gADuM cAle nahIM evo (khe) mArga batAva. kheTe mArga batAvI karakarI karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 381 182 kahevata saMgraha ' 433. kAgaja heya te bAMca lau, karma na bAMe jAya. 12 kAgaja heya te bAMca lauM, karma na bAMo jAya. DhAMkayAM karmanI khabara paDe nahIM. karma vaMcAtAM hatAM, te joSInAM raData nahIM ne vaidyanAM marata nahIM. chaThThInA lakhyA lekha tenI koIne khabara paDatI nathI. karmane zarama nahIM, ne corIne dAne dharma nahIM. karma kare te na kare mAne bApa. tadabIra nahIM calatI takadIrake Age. udyoga kare lAkha, paNa karma vagara khAkha. deharA-udyama te sau Adara, pAme karma pramANa; kamIne hIrA jaDe, akarmIne pahANa. hari kahAerabidhi lIkhA, chaThThI renake aMka; java ghaTe na tala vadhe, rahe re jIva nizaMka. ke purUSa kara zake, ulaTe bidhike aMka; buddhI pitA caMdrake, joIne zaka kalaMka 382 cokhare-Abha gAbha ne varSa kALa, strI caritra ne ratAM bALa; tenI jeIparIkSA kare, tene ghera sahadeva jozI pANI bhare. 383 434. nasibamAM haze te thaze. 14 nasibamAM haze te thaze koI chaThanI sAtama karanAra nathI. lIkho he lalATa lekha, vA nahIM mInamekha. karmanI rekha TALI daLe nahIM. karmanI rekha Upara kAI mekha mArI zake nahIM. tulasI rekhA karmakI meTa zake na rAma. chaThThInA lakhyA lekha maTavAnA nathI. lakhyA lekha maTe ke mithyA thAya nahIM. vidhAtAnA lekha TALyA TaLe nahIM. hAthamAMthI keAI laI jAya, paNa nasibamAMthI kAI na leI jAya. 1 aMka=AMkaDA, akSara. 2 hindustAnanA loko ema mAne che ke mANasa janme che tene chaThe divase (rAtre) vidhi eTale brahmA karmanA, bhAgyanA lekha lakhe che. te mAnavA pramANe kavie uparanA deharA banAvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 183 385 deharA-karma lalATanI AgaLe, sAMbhaLa mArI vAta; meM lIdhuM maLasakuM, paise lIdhI rAta. 384 kahA kahuM kIratArakuM, parAladhUkA khela; vibhUSaNakuM laMka dI, era hanumAnakuM tela. bidhi rUThe guThe kavana, ke karI zake sahAya; vana dava bhaya mehanivAre, vahAM hIma deta jalAya. 386 sara-nizcaya hoya nizaMka, citta na kIje caLavicaLa; e vidhAtAnA aMka, rAI ghaTe ne rAjIA. 387 There is no flying against destiny. The decrees of fate cannot be obliterated. 435. jevo mAe ja te. 2 jevo mAe jo te. paheravAne pRthvI ne oDhavAne Abha. Purely natural state. 436. mAne te paNa rAIne dANe. kharI DAMga paNa hAMllAM jega kharI. 14 nAne te paNa rAIne dANo. kharI DAMga paNa hAMllAM bega kharI. kahyAM toe sAganAM lAkaDAM. nAnuM paNa siMhanuM baccuM. vAMke topaNa ghaUMne roTalo. bhAgye bhAgye teo bharUca. eraDAnI lAkaDI UtareDa jega kharI ja. kIDIne khAdhela topaNa garAsIohAthI pANI pIe to paNa DhIMcaNa samA pANImAM pIe. hAthIne duzamana macchara, maNidharane duzmana kIDI. deharA-nAne kaNa paNa rAIno, pAMkhI to e mUcha; gharaDo tee garAsIo, bhAgI teo bharUca. 388 gharaDe te paNa baLadIo, tophAnI topaNa gAya; vakarelo paNa vANuo, rUThelI paNa mAya. 389 maLo topaNuM mahIpati, zaTha paNuM sattAdhIza; sutele teya kesari, UMghela paNa phaNIza. 790 1 karmamAM ghUsa lakhI hatI te mArA pehelAM jaIne ubhI rahI. 2 digaMbara je. 3 za=pheNavALo nAga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 kahevatasaMgraha joDakaNuM-moTe kuhADo kAMI na kApe, gajala kApe chINIo; retImAM je khAMDa verANI, te vINI kahADe kIDIo. 437. ThaMDA lehIne sUke Tale sAre. 5 ThaMDA lehIne sUke veTale sAro. lAkha maLatA nathI ne lakhezarI thatA nathI. sukhanI pIMjaNa pIMjatAM, kIM kamataDI dhAI. sukhano jIva duHkhamAM zA sArU nAMkho ? (uMce jIve) pArakA ghebara karatAM gharanI ghesa sArI. A great fortyne is a great misery. Better is a little with ease, than a great deal with anxiety. 438. ThAkare khAtAM hazIAra thavAya. 6 Theka khAtAM huzIAra thavAya. lAkha khAya tyAre lAkhano thAya. ghATa ghATanAM pANI pIe, tyAre ghaDAya. batrIza godA khAya tyAre batrIsa lakSaNe thAya. ghaNuM TakerA khAya tyAre pAke thAya. bahAra phare te bAdo thAya. Man is a foolish creature, he will follow no examples and he will pay too dear for his experience. 439 DAhyo dIkare dezAvara bhagave. 4 DAho dIkaro dezAvara bhagave. DAhI vahu culA AgaLa pese. bhalAne eMThAmaNa* dehare-caturaka citA ghaNI, nahIM mUrdhaka lAja; sAra asAra jANe nahIM, peTa bharanese kAja. 391 All lay the load on a willing horse. 440. DuMgaLImAM elacIne sA Ave nahIM. 8 DugaLImAM elacIna sA Ave nahIM. khaDane gADe goLapApaDInuM bhAtuM hoya nahI. masANIA lADumAM elacInI gaMdha hoya nahIM. 1 bAda huzI Ara. 2 bhaThAmaNuM=zarama. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 185 dArU pIdhe kapUranI gaMdha Ave nahIM. khAtaranA gADA sAthe copadAra zobhe nahIM. lasaNa kAMI kasturInI garaja sAre? aMbADImAM besI chANuM viNAya nahIM. sAkhI-sAre sAruM, narase narasuM, najaronajara dIThuM; sAkara nAMkhe dUdhamAM, chAzamAM nAMkhyuM mIThuM. 382 441. seraMgI jema kuTe tema raMga kahADe. 9 sAraMgI jema kuTe tema raMga kahADe. kAThI, kaNakane keLAM guMdAM guNade. Dhela jema kuTe tema avAja kare. uMTa gAMgaratAM palANAya. deharA-galAM, DholAM ne gAdalAM, kAgada ane kapAsa; eTalAM kuTayAM guNa kare, vaNa kuTayAM kare vinAza. 393 kAThA te ghAThAM bhalAM, tAjAM bhalAM taraka; TeTAM TagaTagatAM bhalAM, adhabhUkhyAM adha bharakha. 394 kaNuka, kaNabI ne kacuvo kasuM ne macha6; eTalAM guMdya guNa kare, vaNa guMghAM aDITha. 85 pAcha itarAjI vinA, kabu ne rAjI hoya; rAjA, jegI, sughaDa nara, rasahirma basa heya. 396 joDakaNuM-la, gamAra, pazu ora nArI, e saba tADana adhikArI. jara. tALI pADI cheSa dekhADI, kahuM chuM dahADI dahADI. 3 tALI pADI doSa dekhADI, kahuM chuM dahADI dahADI. dAMDI pITAvIne kahyuM che. cAre besI samajaNa pADI che. 443. tArA jevA te enA khIsAmAM paDyA che. 9 tArA jevA te enA khIsAmAM paDyA che. tArA jevAne te e page bAMdhI uDe te che. tArA jevAM te enA peTamAM galuDI rame che. tArA jevAM te enA peTamAM karI che. e te cIMthare vIMTayuM ratna che. vecIne dANa de evo nathI. e te bahu garavo che. peTa uMDe che. keTalAkane pANI pAI de tevo che. 1 hAthI upara mAMDI besavAnuM Asana te aMbADI. 2 sAraMgI=machaTha. 3 kaca=kAMcaLI, 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 kahevata saMgraha 444. rAMDa mAreTa ne ghaDatAM bhAgye, TuMkuM ne Tacane madhathI mIThuM 10 rAMDa mAre Tale, ne ghaDatAM bhA. huM ne Taca ne madhathI mIThuM tamArA bApa kema muvA ? te kahe uparathI paDyA ne TheThaNe The. te kyAM rAvaNanI kANa mAMDI? TuMkI kare. lAkha vAtanI eka vAta. ghI khIcaDInA akSara be. jhAjhI vAte gADAM bharAya. lAMbI pareDa sAMbhaLe koNa? The long and short of it. 445. paMca mAbApa che, paNa mArI khIlI khase nahIM. 7 paMca mAbApa che, paNa mArI khIlI khase nahIM. khase khADA, paNa na khase hADA. thavAnuM haze te thaze, paNa kAzI kevaLIne jaze. teje ghoDe ho, meje bola na haTe. DagAM, paNa meM nA DagAM. se tArI rAma duhAI ne eka mAruM UtuM. terI bAvaDI' haThe, merI haTha nA haTe. 446. naramagarama thaIe tyAre meLa Ave. kaDe ghUMTaDe utAra paDe. 6 naramagarama thaIe tyAre meLa Ave. kaDavo ghUMTaDA utAravo paDe. namatI dorI te mukavI paDe. garame garama bhegAM thAya, tyAM jhALa UThe. deha-uttama vidyA lIjIe, yadyapi nIcake hoya; paDyo apAvana TherameM, kaMcana taje na koya. 397 beta-sAme thAya Aga tyAre ApaNe thaIe pANI; jANu AgaLa ajANa thaIe, tatva laIe tANuM. 388 447. gAIo vahAM sudhI gAIe, zira jhAMpA deke jAIe. 6 gAIo vahAM sudhI gAIo, phIra jhAMpA ke bhAIo. 1 bAvaDI vAva. 2 eka vANuo eka gAmamAM sArA gRhasthane ghera rAta raho. UtAre eka vaMDAmAM Apela. gAma mIra sAruM mANasa jANuM gAIne rIjhavavA Avyo. teNe mahemAna vANuo AgaLa gAvA mAMDyuM. vANue jANyuM zeDI vAramAM ja raheze, paNa mIra gaye nahIM eTale vANuo suI jatI vakhate te mIrane kahe che:--- gAIo vahAM sudhI gAie, phara jhAMpA deke jAIe. jhAMpo ughADe mukIne jAIza to? ghoDA jAyagA merA, te javAba lagA terA. A javAba sAMbhaLI pachI mIra turata cAlyA gaye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 187 sAsu zikhAmaNa de tyAre vahu kIDIo gaNe. kathA cAle tyAre che. vAta karavA mAMDe, eTale AkAzanA tArA gaNe. vAMsa naLImAM phUMka. kAna heThaLa kahADI nAMkhavuM. 448, terA tela gayA merA khela gayA. 4 terA tela gayA merA khela gayA. tArI vAta gaI mArI rAta gaI terA bela gayA, merA tela gayA. terA mAla gayA, merA khyAla gayA. No longer pipe, no longer dance. 49. jene Azu AMdhaLe tenuM kaTaka kuvAmAM. 6 jene Agu AMdhaLe tenuM kaTaka kuvAmAM. ustAda bese pAsa to kAma Ave rAza.' mUrkhanI saradArI heThaLa badhA mUrkha bane. rAjA vaMThaye deza ujaDa. gurU AMdhaLA tenA celA bhIMta. deha-gama vinAne gAmetI, ajaDa heya dIvAna; raMjADe raiyatane je, cAra dinA memAna. 399 450. jene ahI khapa tene tyAM khapa. 3 jene AMhI khapa tene tyAM khapa. gharamAM mAna tenuM bahAra paNa mAna, je jagatamAM bhalo kahevAze, tene vAse svargamAM. 51. eka Ape ne bIje vAre, tene ghAle jamanA bAre. 6 eka Ape ne bIje vAre, tene ghAle jamanA bAre. tela bALanAranuM baLe ne masAlacI peTa kuTe. dAtArI dAna kare, ne bhaMDArI peTa kuTe. pArakI gAya, pArakuM khAya, je hAMke tenuM satyAnAza jAya. vAvaranAranuM vare, ne raMdhavArAnuM piTa baLe. anna tenuM puNya, rAMdhanArane dhumADe. It is the master, and not the steward who becomes generous at his master's cost, that deserves the blessings of the poor. 1 rAza=raste caDe. 2 gAmetI rAjA ke gAma dhaNuM. 3 raMjADe herAna kare. tyAM svargamAM. 5 dhanya dahADe paNa kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 kahevata saMgraha 45ra. mALI rUTha phUla leze. 3 mALI rUThe kUla leze. thaI thaIne zuM thavAnuM che ? mArI to nahIM nAkhe. hAthInI gAMmAM ghAlIne sIvaze te nahIM. 453. prabhu je kare che te sArAne mATe. 6 prabhu je kare che te sArAne mATe. je thAya che te sArA mATe. bheMsano paga bhAMge te sArA mATe. zaLInuM duHkha zaLathI TaLyuM. narasuM thAya te paNa sArAM mATe. deha-hari kare se bhalI kare, kezava burI na jAna; kRSNa aghaTatI nA kare, so vade veda purANa, 400 A stumble prevented a fall. 454. thuvare keLAM. 3 thuvare keLAM, AMbalIe AMbA thayA. rAkane ghera ratana pAkayuM. 455. bele nahIM te baLI mAre. TahADuM hADuM bele te kALajuM kere. 10 bele nahIM te baLI mAre. dahADu rahA bole te kALajuM kare. thoDAbolo thAMbhalo kare. moLuM dahIM dAMta pADe. pite nA, paNa pAkhaMDe mATe. thaDAbalo jItI jAya, bahu-bolo vetarI jAya. bele tenuM peTa kaLAya. chAnI charI chetare. e to DuMkI phaMkIne khAya tevo che. mIThuM mIThuM bolIne khodI kADhe. Silent men and still waters are deep and dangerous. Beware of a silent dog and still waters. 456. saIne dIkare jIve tyAM sudhI sIve. 5 sane dIkarI che tyAM sudhI sIve. muvA lagI dhara4 tANI. 1 nIkara bahAra gaI heta ne vAdhe mArI heta. 2 gadA khAya, ema paNa kahevAya che 3 uMdara karaDe tyAre kuMko jAya ne karaDatA jAya, tethI uMdarane karaDa mANasane karaDatI vakhata jaNuti nathI. 4 dhara=dhoMsaruM. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 189 jIvyA tyAM sudhI (bhAra) vahyA. maratAM sudhI nAtha' kahADI nahIM. bAMdhI bheThera gayA. He died in harness. 457. rAInA pADa rAte gayA. 5 rAInA pADa rAte gayA. DADhInA DaheDase, ne ceTInA cAra. pANIe dIvo baLI gayA. vara rahyo vAsI, paherAmaNI gaI nAsI. e to khela khelAI gayo. Every rogue is at length outrogued. 458. duHkhanuM osaDa dahADA, 6 duHkhanuM osaDa dahADA. duHkha paDe tyAre dhIraja rAkhavI. jema divasa vite tema duHkha visAre paDe, jIva svabhAve ja bhUlakaNe che. bhUlI javAnuM kahevuM paDatuM nathI. deharo-dIna gaNetAM mAsa gayA, varSe AMtarI; surata bhUlI sAhebA, nAme vIsarI. 401 459 dunIA AMdhaLI nathI. 5 dunIA AMdhaLI nathI. dunIAmAM kazuM ajANyuM ke chAnuM rahetuM nathI. dunIA sAtame pAtALathI vAta lAve. dunIAmAM thALI pITAvavI paDatI nathI. chAne na rahe dAtAra jhujhAra, chAne na rahe rAga gAnAra. 460 dunIA jhukatI he, kAnevAlA cAhIe. 3 dunIA jhukatI he, jhukAnevAlA cAhIe. dunIA divAnI che, samajAnevAlA cAhIe. dunIA daMbhe bheLavAya. 1 je baLada gharaDe athavA nirUpayogI thAya tyAre tenA nAmAMthI nAtha kahADIne ArAma Ape che. tema mANasa potAnuM vyAvahArika kAmakAja muke tyAre nAtha kahADI nAkhI ema kahevAya. 2 eTale jIvatAM sudhI pate udyogamAM kaselI kamara zrI ja nahIM. 3 rAInA pATha (bhAva) rAte gayA eka vANIAnA gharamAM rAtre eka cera peThe. vANIe tene joyo. core jANyuM je mane dIThe nathI, tethI lapAIne eka khUNAmAM ubhe. vANIe pitAnI strIne jagADI kahyuM ke, rAI bharI rAkhI che te kahADa, kAraNa kAle rAInA bhAva caDI jAze. bAIDIe rAI kahADI Dhagalo karyo. bane jaNa rAIne Dhagalo mUkI bIjA khaMDamAM gayAM. cere jANyuM peTIpeTA teDI kAMi mAla levAze nahIM, pachI core rAIne gAMThaDe maNuM be maNa bAMdhe ne upADI cAlyA gaye. bIje dahADe rAI vecavAne teja vANuonI dukAne te jaI cahaDa, rAIne bhAva teNe pUchayo tyAre vANIe kahyuM, "rAInA pADate rAte gayA." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 461. bhuMDA bhuMDAnA bhAva bhajavyA vagara rahe nahIM. 11 bhuMDA bhuMDAnA bhAva bhajavyA vagara rahe nahIM. pALeA paDyo te dhuLa lei UkhaDe. bhuMDI rAMDe bamaNA vA. bhuMDAthI bhUta paNa nAse. durjanathI dUra vasavuM. bhuMDAnuM mhA kALuM. bhaMDAthI bAra gAu nAsavuM. kheADI bilADI apazukana karyAM vagara rahe nahIM. 190 kasturImAM raMga nahIM, bhuMDImAM Dhaga nahIM. dAharA--cha bhaNIe bhalAne, bhuMDAne paNa jI;1 bhuMDA na heAta jagamAM, te sArA sAMbharata karyuM? 402 durijanakI kRpA jhurI, bhale! sajanA trAsa; jaba suraja garamI kare, taba basanI AAza 403 462. kamAU dIkarA kuTuMbane vahAlA. kramAU dIkarA kuTuMbane vahAlA. dujhaNI bheMsanI pATu sArI lAge, gharaDAMnI gALa te zikhAmaNanI dhAta. je mAre te bhaNAve. 8 kamANe dIkarA mAbApane vahAlA. dAtAnI gALa te zrInI nALa. gALa khAya te cAkaDAM khame. reATalA Ape te tamAceA paNa mAre 463. mATAnI jIbhamAM kAma thAya. 4 mATAnI jIbhamAM kAma thAya. moTAM DokuM halAve tyAM garIbanuM kAma thAya. meATA jarA kAna Ape, temAM eDA pAra thAya. meTAnA meAla sahu jhIle. 464. dhumADAnA khAcakA. (juThA dekhAva vALI vastumAMhe vastutaH kAMI nahIM.) 9 dhumADAnA bAcakAra pANImAM lIMTA. tImAM lITA (raheja nahIM.) mRgajaLa. jhAMjhavAnuM pANI dekhAya dhaNuM, paNa kAMI maLe nahIM. gADe gAMTha. dhAbaLe gAMTha. AkAzakusumavata. pANInI gAMsaDI AMdhavI. 1 bhaNIe vivekathI vAta karIe. 2 hAthamAM kazuM Ave nahIM. 3 gADAnI gAMThamAM kazuM baMdhAya nahIM. 4 dhAmaLA eTale kAmaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 465. telanuM TIpuM ne hIranI gAMTha. 9 (je vAta cokkasa hoya te viSe.). telanuM TIMpe ne hIranI gAMTha. aMke se. jaDabe salAkha. lehaDe lI ne paToLe bhAta. dhruvanA akSara. emAM mIna mekha nahIM. kaMkucokhA coTI gayA che. jeThavAne UjaLI kahe cheH sero- tuM zuM tALI laI, be ghaDIe belyAM nahIM; e avaDhava rahI gaI, jAma kAmI jeThavA. 404 A firm knot. 466. dhULagajA sArU vera karavuM. 4 ghaLagajA sArU vera karavuM. vistAra vagaranI vAtamAM vaDhavADha (rAkhavI.) kAcarIra sArU vivAha bagADa. ha-paDyA cabhAsara pAMsa, soDhA vIzuM sAta; eka tetarane kAraNe, ala rAkhI akhIyAta. 405 467. dhULamAMthI dhana pedA karavuM. 2. dhULamAMthI dhana pedA karavuM. zunyamAMthI sRSTi karavI. 468. dhobInA gharamAM khAtara paDe te gharAkanuM jAya. 5 ghebInA gharamAM khAtara paDe te gharAkanuM jAya. haze tenuM jaze, huM to maMgaLa gAuM. nAgA upara ughADo paDe. dhobIne pAMce pArakAM. aMge aMga ghAse, ne baDI patI nAse. 1 jAma kAmI=kAyama, kadI khase nahIM tevI. 2 kAcarI cIbhaDA vigerenI sukavaNI. 3 akhIyAtasadAne mATe kAyama. pArakara (tharapArakara jIllAmAM) AgaLa jyAre dukALa paDyo tyAre be hajAra soDhA paramAra potAnA gharakhaTalAne sAthe laI kAThiyAvADanA pAMcALa dezamAM AvyA. te paramAranA AgevAna kuMje ne lakhadhIra hatA. temaNe muLI najadIka ghAgarIA gAmamAM nivAsa karyo. te vakhate sAelAmAM cabhADa ThAkara rAja karatA hatA te zikAre nIkaLyA. teNe eka tItarane ghAyala ke jakhamI karyuM. te nA ne seDhA paramAranI chAvaNI ke vAMDhamAM AvyuM. cabhADa tenI pAchaLa gayA ne tItara seDhA paramAra pAse mAgyuM. zaraNe AveluM tItara paramAre ApyuM nahIM ane temAM laDAI thaI temAM pAMcaso cabhADa ne ekaso cALIza soDhA paramAra marAyA tene A dehare che. 4 patI najakhamone naDe nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 kahevatasaMgraha 469, sahasA na kare kAma hAya je linA DAhyA. 3 sahasA na kare kAma hAya je dilanA DAhyA. DAhyA mANusa vagara vicAryuM kare nahIM. vagara vicAryuM karIne pastAvuM (te DahApaNa nahIM). 470. mAMsa khAI ne hADakAM kATe na baMdhAya. 5 mAMsa khAine hADakAM kArTa na baMdhAya. deza jItI daravAjo DArka na baMdhAya. je vAta banI te tyAMja dATavI. sau strIvALA che, khAyaDIne bagalamAM mArIne na krAya. 471. dhaNInI mAnItI DhayaDI gAma abhaDAve. 6 hAthI mare tyAMja dRDhAya. dhaNInI mAnItI taiyaDI gAma abhaDAve. kAjInI bheMsa AkhA gAmanAM khetara bheLe. dhaNInI mAnItI bAyaDI bAra gAma ujaDa kare. jenA dhaNI hAtha tenA sau sAtha. dArA--kuvA kAMThe kevaDA, vAge vAMkA thAya; name te prabhune game, jene paraNyA nahIM hAthamAM, tenA janma eLe jAya. 406 472. mArge sA tyAge, ne tyAge se Age, 8 mAge sA tyAge, te tyAge se Age, mAna rAkhyuM mAna jAya, mAna mUkaye mAna maLe, akkaDa uDI jAya, Duba khubakI khUba.' pIsIArIkhAranA jetA. naramAzathI badhAM kAma sArAM thAya. na khAya tene khAkhA kare, khUba khAya tene AdhA kare. pA--mAgyA maLe na eTaDA, mAgyAM maLe na dhana; mAgyAM meAta maLe nahIM, mAgyAM maLe na anna. 407 Humility is the foundation of all virtue. Oaks may fall when reeds brave the storm. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat vakaryo sAMDha mATI ` uchALe. 1 hukha eTale cI tathA pAnabAjarI karIne eka jAtanuM ghAsa thAya che. te nadInA vahemAM Uge che. nadImAM pUra Ave che tyAre namI lAMkhA thaI suI jAya che. pura utare eTale vadhAre jherathI pAchA ubhA thAya ne kAyama rahe che, www.umaragyanbhandar.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha rAkaDA Aja te udhAra kAla. rAkaDA rAka ne kheANI ThAka. 473. udhAranI mAne kutarA paraze. 8 udhAranI mATe kutarA paraNe. udhAra Apa ne kharUM jokha. haDaphe` nANuM padhAre, te vANIo lugaDuM vadhere. udhAranA lADavA karatAM nagadanA TapalA sAre. udhAratA kahe "e" ne khUNe esI rU|. nagada tA kahe "jI," khA khIcaDI ne ghI. 44. jAvuM che te ThAle jatuM nathI. 20 jAvuM che teA ThAle hAthe. mAla krAi chAtIe khAMdhI lei jatuM nathI. saba ThATha paDA rahe jAvegA, jakha lAda calegA khanajArA. aMtakALe jAvuM che ekalA, sAthe kazuM Ave nahIM. nAgA AvyA te nAgA javuM che. hAthe. mAla keAI chAtIe mAMdhI lei AvyA bAMdhI muThIe, jAvuM che khule hAthe. nAgA AvyA, javuM che nAgA, kareA khUkhI te peherazeA vAdhA. aMtakALanA elI, te rAma-bhajana ne puNya karyAM hAya te. khA gayA se kheA gayA, khIlA gayA sA e gayA. hAthe te sAthe, puMThe te jIke. hAthe te sAthe. khA gayA, khIlA gayA, sAtha hai gayA, rkha gayA, jakha mArI gayA. muvA pachI puNya te sadhaLuM zUnya. DhAharA--dIyA lIyA seA apanA, 25 gayA se phoka; jIke le gayA jamarA, jorU le gayA lAka. vATathA te dehavaTa thayA, rAkhyA te thaI rAkha; kharcyA tenI khUbI, thayA ekanA lAkha. lAMgA' lAva saMsArakA,dIyA ne bhajI doya; na dIyA na bhajI,pa gayA janmArA khAya. mAlALA raheze meDIe,ujaDa thaze AvAsa;7 AgaLa tAre Avaze, sArapa ne suvAsa. 1 gallAmAM. ryAM te sAthe. 7 AvAsa mehela. 25 13 2 hAthe=jIvatAM puNya karyuM te sAthe. 4 lAMgA kavi. bhajIA=prabhu. 8 AgaLa=muvA pUchI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 408 409 410 411 3 jIvatAM svahaste puNya 5 bhajyA. 6 mAlALI=mAlavALI. * sArapa=bhalAI. www.umaragyanbhandar.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 kahevatasaMgraha seraThA meLe laIne bhekha, hAre kaI hAle nahIM; ahIMthI ekAeka, svarge javuM zAmaLA. 412 belapa karavA bApa, aMtakALe Ave nahIM; sAthe puSya ne pApa, svarga jAvuM zAmaLA. 417 masANa sudhI sAtha, cehamAM sUvuM ekalA; koI na bhIDe bAtha, sAcuM soraThIo bhaNe. 414 475. mAyAne bhaya, kAyAne nahIM. 8 mAyAne bhaya, kAyAne nahIM. nAgAne luTAyAne zo bhaya? hoya tene jAya, bA beThe maMgaLa gAya. bA uDyo bagalamAM hAtha, ne jyAM paDyA tyAM jagannAtha. paMDepaMDa, jyAM paDyA tyAM premane kuzaLa. vAMjhIAnAM hoya te mare. vaLAvIo vagara be cAle, tuMbaDuM ke zIMgaDuM. haze tenuM jaze. They only are in danger who have anything to lose. 476. sukhaDa ghAse, orasIo na ghAse. ghAse te nAse. 7 sukhaDa ghAsa, erasIo ne ghAse. ghAse te nAse. trAMbApItaLanAM ThAma abhaDAya nahIM, mATInuM hAMkaluM abhaDAya. baLIA sAthe bAtha te nabaLo ghAse. ' jenA chAparA upara naLIAM jhAjhAM te jIte. rAbanAM hAMlAM abhaDAya, pakavAna abhaDAya nahIM. pAtaLI phUTe. 477. dhAIne maLIe nahIM, ne aLagA rahIe nahIM. 4 dhAIne maLIe nahIM, ne aLagA rahIe nahIM. upara paDatA jaIe nahIM, ne ataDA rahIe nahIM. vagara teDyA jaIe nahIM, teDe tyAre AghA rahIe nahIM. lIMbunuM pANI thaI rahevuM. 1 hAre sAthe. 2 tuMbaDuM brAhmaNa. IMgaDuM bA, kAraNa tene cora luTe nahI. 3 sukhaDa ghasAya kAraNa ke narama che. 4 pAtaLI ThIkarI ke pAtaLAM nasIbavALe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 195 478. DheDavADe javuM ne hADakAMne dharava karyA vagara AvavuM (te bhUla). samudra sarakhA sakhA ne aluNuM khAvuM. 9 DheDavADe javuM ne hADakAMne dharava karyA vagara AvavuM. samudra sarakhA sakhA ne aluNuM khAvuM. nadIe jaIne tarasyA AvavuM. pANImAM mAchaluM tarasyuM. lIlA jhADa heThaLa bhUkhe maravuM, ke taDake tapavuM. sAsare gaI ne saubhAgya bhUlI AvI. taLAve jaI ne tarasyA AvavuM. laMkAmAM vasavuM, ne aDavA pharavuM. sAsare ANuM karavA gaye, ne vahu bhUlI AvyuM. 479 nAtare javuM ne dahADA gALavA te chokarAnI hANa. 4 nAtare javuM ne dahADA gALavA te chokarAnI hANa. maravuM tyAre muhatuM zuM? sAthare tyAre sAMkaDo zene taka mATI tyAre rAMkaDo che? 480. siMhane vanane Azraya, vanane siMhane Azraya. 6 siMhane vanane Azraya, vanane siMhane Azraya. jamAdArane jora jamAtanuM, jamAtane jora jamAdAranuM. vaLIne mobhano AdhAra, mobhane vaLIthI rakSaNa khetara rAkhe vADane, vADa rAkhe khetara, riyata rAjA vaDe, rAjA raiyata vaDe. deha-jIva chavake Azare, jIva karata he rAja; tulasI raghuvara Azare, kayuM bIgaDe kAja? 415 481. gADuM nAvamAM ne nAva gADAM upara (vakhate vakhate prasaMga paDe tema thAya che.) 9 gADuM nAvamAM ne nAva gADAM upara. mAthuM pAghaDImAM ne pAghaDI mAthA upara. gheDA upara caDIe tyAre ApaNe savAra, utarIe tyAre ghoDe savAra. nava nADIo chava te game te nADe caDI jAya. 1 dharava=tRpti. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 kahevatasaMgraha ( deharA-kabahu mana makaDI, koMka kesarI siMha, kaDeka karI dekaDe, kaka dekaDe DugarajI. 416 apanI apanI derameM, sabake lAgata dAva; jalameM gADI nApara, thala gADI para nAva. 417 kabubaDAIna kIjIe, mana rakhIe dariyAva; kabahuka gADI nAva5ra, kabahu gADI para nAva. 418 kaDeka mana maMkaDI, kaDeka kesarI siha; haiDe hakaDI dhAraNe, rahe na saje DI. 418 482. nAnAmAMthI moTuM thavAya. 4 nAnAmAMthI moTuM thavAya. bALakamAMthI moTAM manuSya thAya. bALaka mare paNa kuTuMbamAMthI eka mANasa ghaTayuM. nAnuM jANI useTI devAya nahIM. 483. dhaNI vagaranAM dhaLa sunA. 8 ghaNI vagaranAM dhaLa sunAM. saradAra vagaranuM sainya bArevAra nAyaka vagaranuM chuM ke piDuM. rAjA vagara nagarI sunI. prANa vagarane deha suno. jJAna vagara haiyuM sunuM. dhaNI vagara Dhera sunAM. ghaNuM vinAnAM DherU ane mAvatara vinA chorU-sunAM. The master's eye maketh the horse thrive. 484. nevanAM pANI meLe jAya nahIM. 6 nevanAM pANI mobhe jAya nahIM. pANI pANIne DhALe cAlaze. mahenI vATe kALI jAya, nAkanI vATe jAya nahIM. jema ghaTatuM haze tema thaze, kAMI brAhmaNa nAtare jaze? araghe te aradhe, kAMI brAhmaNavANIA gharaghe? (nAtare jAya.) -je chAje te chAje, kAMI gadheDA Upara nobata bAje ? 485. neLanAM gADAM neLamAM rahetAM nathI. 3 meLanAM gADAM naLamAM rahetAM nathI. bhoMyanA paDyA kAMI bhoMya rahe nahIM. 1 kaDeka kyAreka. 2 thala=jamIna. 3 dariyAva meTuM. 4 heDe-yuM. hakaDI eka saje=Akhe. DIdivase dI. 5 sunAM lukhAM. 6 nAyaka=bhavAyAne mukhI nAyaka kahevAya che. 7 sunuM UjaDa. 8 naLa=sAMkaDI galI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 187 sadA kALa sthiti tenI teja cAlatI nathI. No man lives so poor as he was born. If you do not do it, somebody else will do it. 486. mAre lAle lAbha vagara leTe nahIM. 11 mAre lAla lAbha vagara loTe nahIM.' zeTha kema taNANuM, to kahe lAbhe lobhe. vANiyo matalaba vagara taLe nahIM. paisAne mATe laMkA javuM paDe. lAlaca vagara kaI lapaTAya nahIM. saba kucha bAtAM he paisA. eka paisA mATe dhoLake jAvuM paDe. Ave paNe, ne lapake Ave Dhora, bilI ghI suMdhatI AvI che. eThuM khAya to cepaDyAne bharose. joDakaNuM-brAhmaNanuM jaya jame, bhavAyAnuM jAya rame; vANiyAnuM jAya lebhe, bharavADanuM jAya DAbhe, 487. zekhacallInA vicAra. 6 zekhacallInA vicAra. pataMkI reTI era pAnIkA ghI bana jAya, te baMdA jhabola jhabola khAya. 1 eka DosIne lAle nAme dIka hatA. te bajAramAM ghI levA gayo. pAchA vaLatAM lAlo rastAmAM paDI gaye, ghInuM vAsaNa paNa oMya paDI gayuM ne ghI DhaLI gayuM te lAlo hAthethI UsaraDIne vAsaNamAM nAMkhate hate. sAthe rastAnI dhULa paNa bebAmAM Ave te paNa vAsaNamAM nAMkhato hato, teTalAmAM keI oLakhIte mANasa pAsethI nIkaLyo teNe lAlAne je. lAlo dhI usaraDI nAMkhavAmAM rokAya ne pele mANasa to cAlyo gayo. teNe lAlAnA ghara AgaLathI pasAra thatAM lAlAnI mAne kahyuM, "tamAre lAlo paDI gayo ne ghI DhaLAI gayuM te usaraDe che." DosI lAlAnAM lakSaNa jANatI hovAthI bolI, "mAre lAlo lAbha vagara leTe te nathI." eTalAmAM lAla dhInuM ThAma laine Avyo. DesIe pUchyuM, "dIkarA, kema karatAM paDI gayo?" tyAre lAla kahe che ke, "mA, rastAmAM AvatAM senAheranuM paDIkuM paDeluM joyuM, paDIkuM upADavA vAMke vaLuM te hajAre mANasa jue ne pUchaparacha thAya, tethI paDI gayo, vAsaNa dhInuM paDIkA Upara nAMkhyuM ne rastAnI dhULa sAtha paDIkuM vAsaNamAM laI lIdhuM che; mATe dhI UbhuM karI nIkaLe teTaluM nItArI le ne senAhera kADhI le" tyAre DesIe kahyuM, huM te jANatI hatI ke "mAre lAlo lAbha vagara loTe nahI." A uparathI kahevata thaI ke mAre lAlo lAbha vagara leTe nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mananA malIdA vALavA tyAre mALA zA vALavA ? havAmAM killA bAMdhavA. gagana sAthe vAtA karavI. dariyA badhA vALI ghera lAvavA. Building castles in the air. 198 488. vehelA te pehelA, bhUle te gheleA. 8 vehalA te pehelA, bhUle te dhele. peDelAne pANI, pAchaLanAne kAdava. pehelA mAre te kadI na hAre. pehelAnI patrAvaLI savAnI, pAchalAne panI. pehalAnI pehula. pehelAne dUdha, pAchalAne pANI. pehelAne prasAda, pAchalAne eka rasakasa cUsAI gayA, have kucA rahyA. First come, first served. 489. paMDa raLe te peTa bharAya, dhana raLe te DhagalA thAya. 8 paMDa raLe te peTa bharAya, dhana rahe te DhagalA thAya. uMcAnIceA paga paDyA vagara paisA thAya nahIM. paise paisA peddA thAya. paise paisA vadhe. nANuM nANuAne tANI lAve, raLe rATalA maLe. dariyA,' ke darabAra,2 ke kAI dhara khetI AbAdAna. sArA--kAMtA haLane hacake, ke kAM lekhaNune lasarake; pazu telane Tasarake, nArI cIra na pAme nAgalA. jAva, huM kAI bIsara jAva,4 490. parANe prIta thAya nahIM. 12 parANe prIta thAya nahIM. parANe puNya thAya nahIM. AdhyA kazukhI(kheDu)e gAma vase nahIM. 5 420 1 ATale prakAre paisA maLe che: riyA eTale kheAheALA dezAvarI vepAra ke vahANuTI.2 darabAra sarakArI meATA AddA maLe te. 3 dhara jAvakAI anAmata paisA mukI gayuM hAya, ne te paisA cArInA agara chAneA rAkhavA jevA Aya te dabAvI rAkhavAmAM Ave, athavA kAI levA Ave tevuM na rahyuM heAya, te paisA thAya. 4 bIsara jAe dATelA paisA hAya te jagyA vIsarI javAya, athavA dATelA paisA heAya ne te jagyA vecavI paDe te vakhate paisAnI yAda Ave nahIM, ne jagyA kharIdanArane temAMthI maLe tA paisA thAya. 5 khetI sArI karavAthI paisA thAya, ke mANasa kalamabahAdura mutsaddI hoya te| paisA thAya; paNa tela sIMcIne gADAM hAMka teTalAmAM nAgalA, nArI cIra na pahere eTale paisA thAya nahIM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 199 daLaNuM daLatAM paNa vastI rahe nahIM. vehele vaLagatA jaIe te mahAbhera paDIe. jabaradastIne sedo nabhe nahIM. mArIne musalamAna karo temAM mAla nahIM. khuzIne sade, te sede. khuzIne sede, te hAthIne hode. che ke mArIne dharma karAvAya nahIM. parANe puNya karAya nahIM. dohare pAnI pIlAvata kyA phare, gharaghara sAyara vAra; je pyAsA hayagA, te pIgA jakha mAra. 421 491. vAjatuMgAjatuM mAMDave Avaze. 7. vAjatuMgAjatuM mAMDave Avaze. pAghaDIne vaLa cheDe. raDatuMraDatuM Aphara goLa thaze. kuTAtuMkuTAtuM enI meLe ThekANe Avaze. vakhata Ave sau jaNAze. suraja kAMI chAbaDe DhAMko nahIM rahe. caMdra bIjano nahIM te trIjane jaNAze. 42. pAghaDI bheMsa cAvI gaI. 5 pAghaDI bheMsa cAvI gaI se saphArasa ne eka mULApaNI. hAtha pilo te jaga gelo. paise parama daivata, jene dekhI munIvara caLe. se saphArasa ne eka Theso. 43. evAtaNane udhAre, raMDApa rekaDe. 5 evAtaNuno udhAro, raMDApo rokaDo. racatAM vAra, bagaDatAM kAMI vAra ? pAghaDI baMdhAvatAM vAra, pADatAM zI vAra? vALI ghaDAvatAM vAra, nAka kApatAM zI vAra? nAnAM chokarAM moTAM thatAM vAra, maravuM kSaNamAM. 1 vAra pANI. 2 eka mANasa koI adhikArIne potAnuM kAma lAbhamAM karI ApavA sArU rUzavatamAM pAghaDI ApavAnuM kahI Ave. te potAnA lAbhamAM pheMsalo thaze ema AzA rAkhI nIrAMte beThe. pachI sAmAvALe te adhikArI pAse jaI tene bheMsa ApavAnuM kahI AvyuM. mudatane roja kAma nIkaLyuM. bheMsavALAnA lAbhamAM pheMsalo thayo, eTale pAghaDIvALa adhikArIne kahe che ke, "sAheba, pAghaDInI te zarama rAkhavI hatI." tyAre adhikArI kahe che ke, "pAghaDI bheMsa cAvI gaI. 3 evAtaNuM saubhAgya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 494. khadaDA khAMDe vahaDyA jANyA nathI. 6 khadaDA khAMDe vahayA jANyA nathI. pAvaiA jhATake AvyA jANyA nathI. pAvaiAne pAno caDe nahIM. phesInI pheja sAMbhaLI nathI. dANIdhAranA sAdhu che, tethI zuM bane? dehakAThI luMTa, kALI luMTe, e te huM jANuM; vasAvaDanA vairAgI leTe, e te kuMbhA kANuM. 22 kalpa. digaMbaranA gAmamAM bebInuM zuM kAma? 3 digaMbaranA gAmamAM ghebInuM zuM kAma? pAvaiyAnA gAmamAM, vezyA karI dukAna. deha-jAke jahAM guna na lahe, tAke tahAM na kAma; bebI basake kyA kare, digabarake gAma ? 4ra3 46. paMDyo kahe che paMDyANane, sAMbhaLa mArI vANI. 4 | (de dALamAM pANa) deharA-paMDyo kahe che paMDyANIne, suNa mArI vANI; pAMcamAMthI paMdara thayA, de dALamAM pANI. tIna bulAye terA Ae, huI rAmakI bAnI; rAma bhagata ema bhaNe, de dALamAM pANI. 425 bArA bulAye batI Aye, dekhe jagakI rIta; bahArake A kara khA gaye, gharake gAve gIta. 426 be vaMtAkane bAvana bhANuM, taLe bALavAna maLe chANuM; gharamAM tyAre tapelAM kANu, e vAtano zAM ThekANuM? 4ra7 47. bhAjImULA kAMI zAkamAM lekhuM? 8 bhAjImULA kAMI zAkamAM lekhuM ? paisanuM khANuM, ne badAmanuM nANuM. cAmaDAnuM nANuM te baLela chANuM. mULApaNI kAMI jhADamAM lekhuM? bakarInuM dujhANuM zA hisAbamAM ? 1 dANIdhAra nAmanuM kAThIAvADamAM gAma che. 2 kANuM=zuM. 3 cAmaDAnuM nANuM milakatamAM DhoraDhAMkhara heya te cAmaDAnuM nANuM gaNAya. * bakarInuM valeNe paNa kahe che. 424 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 201 gIgInA hisAba keNa gaNe che? zakarakaMdanI bukalI. AmajI bhAmajI bhuTTAcAra zA hisAbamAM ? 498. pUchatA nara paMDita. 8 pUchatA nara paMDita. pUchayAmAM kAMI gAMsaDI javAnI nathI. pUchatAM pUchatAM laMkA javAya. pUchatAM te pune javAya. mUrkhanI paNa zikhAmaNa levI. gurU dattAtraya covIza gurU karI siddha thayA. pArakuM dekhIne paNa zIkhavuM athavA zikhAmaNa levI. zikhAmaNa detAM rIsa kare, te bhAgya dazA paravArI jANavI. 49. puMTha pAdazAhanI. (pAdazAhanuM paNa parajThe buruM bolAya) 4 paMTha pAdazAhanI. hAthI pAchaLa ghaNuM kutarAM bhase che. paMThe belAyeluM gaNavuM nahIM. cha -megaLa nIsarI, bahAra mahA sukha mANe; nahIM zatru nahIM mitra, vizvane sarakhuM jANe. peThe bhase bahu zvAna, keTalA besI rahe che ? maMgaLane nahIM mAna, apamAna sarve sahe che. ema harijanamegaLarUpa che, jene harinuM dhyAna che; kahe narabhe gurUthakI, durijana saghaLA zvAna che. 428 The moon does not heed the barking of dogs. 500. havanamAM hADakuM 6 havanamAM hADakuM. kabAbamAM haDI. saba sukI, paNa gAM- pItalakI. sunAnI thALImAM leDhAnI mekha. laganamAM vighana. deha-caMpA tujama tIna guna, rUpa raMga era bAsa; eka avaguna aiso bhayo, bhamara na Ave pAsa. 429 Dirt part friends. 501. ghelakA dhelaka kayA karate hai, cAra bhAI mIlake beThe hAM dholakA. 6 chelakA dholakA kayA karate hai, cAra bhAI mIlake beThe bahAM chelakA. jyAM deva tyAM jAtrA. gA vALe te govALa. jyAM mAme tyAM mosALa. jyAM bAdazAha tyAM bajAra. aThe dvArikA. 1 hAthI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 kahevatasaMgraha 502. pArakI niMdA karanAra chidra zAdhe, 4 (mATe paraniMdA mahA pApa.) pArakI niMdA karanAra chidra zeAdhe, mAMkha malIna vastu upara vadhAre bese. kAgataNuM kuTuMba te paranA cAMdAM jue. kAgaDA ALuM joI mese. 503. paisAnA khapa, upayAga tathA tenAM duHkha viSe. 20 paisAnA khapa Dagale Dagale. paisA vagara pagaluM bharAtuM nathI. paisA Ave tyAre duHkha, jAya tyAre duHkha ane sAcavavAnuM duHkha. paisAvALe sukhe na suve, UjAgarA veThe. ' paisA ApaNA mATe che, ApaNe paisA mATe nathI. paisA ApaNe pedA karIe chIe, ApaNane paiseA pedA karatA nathI. paisA Ave che tyAre dariyAnI juvALa mAphaka Ave che. paisA pAtrakupAtra jotA nathI. paisA vadhe che tyAre UkaraDAnI mAphaka DhagalA thAya che. taiyAra. jora; cAra, dAhAmAyA kahe huM nitya navI, kenI na purUM Aza; marI gayA jhurI dhaNuM, ghaNA gayA nirAza. kaIka kare che. kAsadAM, kaika kare vepAra; ceArI karavA cAra jana, tuja kAraNu tuM teA tatva trileAka, jakharUM tArUM sau tujathI kahevAya che, zAhukAra ke lAMca khAya che lAMcIA, satyane kare asatya; dhIM kare adharma je, te sau tArAM kRtya. dharAya nA kA tujathI, maLe lAkha ke krADa; jakha mAre jagamAM dhaNA,karIne deDAdeDa. ahe| lakSmI tuM avanavI, adbhuta evI eka; meTrA tuja mahImAthakI, upaje khape aneka jIvana tuM joI jagatamAM, tuM priya prANAdhAra; tuja arthe jatu tana taje, pAme kaSTa apAra. tuM teDAve saMpane, tuM joDAve tuja kAraNa bhamatA bhame, jIva na pAme jaMpa, saMpa; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 430 431 432 433 434 435 436 47 www.umaragyanbhandar.com
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha putra mitra sAthe laDe, putrI sAthe mAta; lakSmI mATe lakSadhA, laDe bhrAtathI bhAta. mAyA baDI mAhinI, jenA vajarazA gALA; sAMgA kahe salavANA, kaika caDyA ne kaiMika pALA. sAkhI--paisA mArA paramezvara, bAyaDI mArA gurU; che!karAM chaiyAM sAdhu saMta, huM sevA kAnI karUM ? Money is for life, life is not for money. 504. paisA paga karIne jAya che. 4 paisA paga karIne jAya che. paisAne paga Ave che. paisA javAne thAya tyAre dhaMdhA paNa tevA ja suje che. 55. paisA phurguNu zikhave che. 6 203 438 439 janArA paisA muThThImAMthI jAya che, 440 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat paisAnA madathI aMdhApA Ave che. paisA durguNu zikhave che. dhananA mada caDe che. dhanavAna nirmAnI kAka. paisAvALAne Abha e tasu cheTuM rahe che. dAharA--sabaLa kSamI niragarva dhanI, kAmala vidyAvata;ra bhU bhUSana e tInaDe, Upajata khapata anaMta. 506. ApamaDAi hAMkavI. 8 441 (te badhuM hAMsIpAtra che.) ApakhaDAi hAMkavI. kharI mATAi DhAMkI rahetI nathI. peAtAne mhADe pAtAnAM vakhANa (te niMdA thavA mATe). AtmazlAdhA moTA doSa che. varane kANu vakhANe, varanI mA. jayasA merA nAma, vayasA merA kAma. sAraDA--AvAM ? apAra, potAnA parAkramataNAM; e tA bhAMDa avatAra, sAcuM sAraDIe lakhyuM. 44ra 1 mAyAnA gALA (gAMTha) vaja jevA che temAMthI kAI chuTI zakatuM nathI, 2 sakhaLa=sattAthI, paisAthI, mANasanA jIthathI vagere kAraNeAthI baLavAna chatAM kSamAvAna, dhanavAna chatAM garvarahita, vidyAvaMta chatAM aMtaHkaraNa karyuM, e pRthvImAM rANa gArarUpa che. bAkI te| kIDAnI mAphaka apAra janme che te mare che. www.umaragyanbhandar.com
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 kahevatasaMgraha kuMDaliyA--bhiDA' bhAdu mAsakA, bhaDakuM kahe jarUra, meM tuma ihAM Ave nahIM, jagA kare| tuma dUra; jagA kare| tuma dUra, khaDe taba arajI kInI, tRSAtu eka mAsa, Aza basane dInI; kathe seA kaviyAM kahAna, mUla nahIM hai UMDA, AyA AsA mAsa, bhUkha duHkha sUkyA bhiDA. 507. gharanA bhuvA ne gharanA jaMghaDIA. 7 508. TemeM pAuM, tuTemeM kremeM pAMuM, tuTema zira, peAluM dekhI sau pese. gharanA bhuvA ne gharanA jaMDIA.ra peAte dAdI, pAte pharIAdI, te peAte nyAya cukAve. mAMDave gAthyA ke jAnamAM gAe (dhe pAte). gadA cAra ne gadAnI mA sAkSI, teAraNe gAe ke mAMDave gAe. e bhagavAna enA e. dharanI maMDaLI (sAdhunI) ne Ave| mahaMta. zira, khIcameM merA cAMdubhAi. 4 khIcameM merA cAMdabhAi. phAyAmAM sau paga dhAle. peAluM (zaraNA) che te kheAlyuM, sAMkheluM vagADe te sAce. 443 509. kuInI khAreka AMkha kahADe puchanI khAreka AMkha kahADe. vivAha vecAtA, ne zrAddha uchItuM. 3 zrAddhanI khIra pATale vaLagI Ave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 cAmAsAmAM vaDanA jhADa heTha bhiMDA vAvyA hatA te meATA thayA, phaLyA tyAre te vaDane kahe che ke huM ne tame ahIM mAtA, samAtA nathI mATe tame khasIne jagA karo; tyAre vaDa kahe che, tamane rahevA sArU jagA ApI che mATe hamaNAM sakhara karo. eTalAmAM varSARtu gaI ne Ase| mAsa AvyA eTale bhiDA sukAyA ne uDI gayeA ne vaDa kAyama rahyo. ema halakAM mANasa kAMika sArUM thAya che tyAre phulAya che te saMbaMdhamAM A vAta. 2 DAlIA. 3 kuine tyAM lagna heAya tyAre khAreka meAle ke Ape. kuI, behena ke dIkarInA dharanuM levuM ke khAvuM te mahA pApa manAyuM che, ne tene ApavAmAM mahimA manAyeA che; mATe kuinA gharanI khAreka Ave tyAre tyAre khalA evA ApavA paDe ke ApaNane AMcakA Ave ke kaThaNa paDe, mATe A kahevata, "kuinI khAreka AMkha kahADe." 4 zrAddhanuM netarUM jamavAnuM AvyuM hoya, te ApaNe tyAM zrAddhanA jamaNamAM sAmuM mAtarUM ApavuMja joie. vivAhamAM cAMllA ApIe te jamavAnuM notarUM Ave, mATe A kahevata thaI che. www.umaragyanbhandar.com
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 510. kharuM raLe je gAMTha karI. 5 kharuM raLyo je gAMTha karI. gAMThe bacyuM te ApaNuM kharuM ro je kharacyuM hAthathI. kharuM ro je na karyuM pApa. kharuM raLe jeNe niMdA karI nahIM. 511, meTA bApanA dIkarA, gharamAM na maLe ThIkarAM. 4 moTA bApanA dIkarA, gharamAM na maLe ThIkarAM. moTA ghara te bhUtanAM dara. moTAM ghara te vAsIdu na vaLe, ne dIvA purA na thAya. oDhI phare duzAlA, gharamAM hoya kasAlA. 512. eka nAvanAM chaDIo. 8 eka nAvanAM chaDI. DUbavuM ke taravuM sAthe ne sAthe. saunuM thaze te vahunuM thaze. zokanAM hAre bhAMgavAnAM (balaI). zekanAM kaMkaNa sAthe UtAravAnAM. sau gata te vahu gata. bhegAM maravuM te vivAha sarakhuM. seraThebeThA eka ja vahANa, te beThAM bIchara kare; bijaka bIjuM jANa, sAcuM soraThIo bhaNe. 444 To be in the same predicament. 513. Dere Dere mIra. sabI ThAkAra athavA zeTha. 5 Dere Dere mIra. sabI ThAkAra athavA zeTha. badhA pAlakhIe bese, tyAre UpADanAra koNa? huM rANI, tuM rANuM, kANu bhare A beheDe pANI ? sau ghoDe caDe, tyAre AgaLa doDe koNa? All men cannot be masters. pa14. bahu hasavuM te ravAne. 4 bahu hasavuM te revAne. jhAjhAM heta te verane mATe. jhAjhI lAje chInALuM. bahu hasavAmAMthI khasavuM thAya. pa15. baLatAmAM ghI homavuM. 6 baLatAmAM ghI hemavuM. vAyaDo ne vaLI vA dIdhe. kajIe ne mAMhI vaghAra muko. jhAjhe puLe jhAjhI jhALa. caDAu ne vaLI caDAvyo. ghA upara luNu chAMTavuM, 1 duHkha, 2 bIjI=judAI. 3 bijAbIja, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 kahevata saMgraha 516. meDhe "nA" "nA" ne peTamAM hAza, hAza. 8 moDhe "nA" "nA" ne peTamAM hAza, hAza. uparathI tANa karAve ne peTamAM "hA." haiyAmAM hAza ane moDhe "nA.' aphINanA baMdhANI, ane bAyaDIne eka svabhAva, uparathI abhAva, haiyAmAM bhAva. manamAM hAsuM ne AMkhamAM AMsu. manamAM bhAve, paNa muMDI halAve. mAthe laine mUkavA jAya, ne rahe rahe rAMdela gAtI jAya. Do as the lasses do, say no and take it. 517. ghara vecIne tIrtha karavA javuM. 5 (duHkhI thavAnI nIzAnI.) ghara vecIne tIrtha karavA vuiM. nAgA thaIne caMdara bAMdhavo. lAhI luhIne vara ghoDe caDyA. raMga he naraMku ke iMka dIyA gharUMka. joDakaNuM-vatana pheDIne lAvIe vahu, pachavADe du:kha pAmIe bahu karma saMjoge bAyaDI mare, te DAMDIo thaI dezamAM phare. pApa jege purUSa mare, te pachI rAMDanArI zuM kare ? To deal fool's doll. 518. mANasanuM mAna dhaMdhAmAM che. 5 mANasanuM mAna dhaMdhAmAM che. beThuM khAya te eThuM khAdhuM. bApanI delata upara tAgaDadhinnA. bApanI kamANuM upara gujaravuM, te rAhaDuM khAvA barobara. vagara dhaMdhAne mANasa harAyA Dhera je. 19. paramezvare dAMta ApyA che te cAvaNuM Apaze. 7 paramezvare dAMta ApyA che te cAvaNuM Apaze. paramezvare peTa ApyuM che te te bharaze. paramezvare prANunA janmavA pahelAM mAtAnA stanamAM dUdha karI mUkyuM che, paramezvarane saunI phIkara che. paramezvaranA kAmamAM bhUla nathI. paramezvarane ghera khoTa nathI, mANasanAM karmanI beTa che. deha-jeNe prANane janmatAM, paheluM pragaTayuM dUdha; te prabhune nahIM oLakhe, tethI keNa abuddha. 445 1 AbarU kheine jaza meLave2 bahu phanA karIne paraNyA. 8 zAbAsI levA ghara bA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 27 para0. Izvara IcchA AgaLa manuSya nirUpAya che. 9 Izvara IcchA AgaLa manuSya nirUpAya che. paramezvara ziMgaDA Ape te te veThavAM paDe. bhAvIne keAI khALI zakatuM nathI. bhAvI ja prabaLa che. sAheba rUkyo zuM kare, avaLI matiyAM deve. henAra padArtha AgaLa koI DAhyuM nathI. dhArDa dhaNInuM thAya. deharA-sune bharatha bhAvi prabala, vilakI kahe muninAtha; hAna, lAbha, jIvana, marana, jaza apajazavidhihAtha. 446 rAma lakSmaNa bANAvaLI, sItA jevAM supAtra; ene vana vasavuM paDyuM, mAnavI te kANu mAtra. 447 What is destined must take place. pa21. bhIkha, bhAre ne bhaNatara savAramAM sArAM. 4 bhIkha, bhAre ne bhaNatara savAramAM sArAM. vidyA bhaNavI te pahelI vayamAM. eka paheranI bhikSA, sAta paheranuM sukha. dehare vidyA pahelI vaya viSe, bIjI vayamAM dhana; rahyo na dharma trIjI vaye, eLe gALyuM tana. 448 para2. janme brAhmaNa ne ghA suvara e bene cheDavAM nahIM. 4 jame brAhmaNa ne ghAye suvara e bene cheDavAM nahIM. bhUkhya brAhmaNa ne dharA kaNabIne cheDavAM nahIM. bhUkhe mAravADI gAya, bhUkhe gujarAtI udhe. aphINanA baMdhANIne UtAra vakhata cheDe nahIM. pa23. DAhI bAIne teDAve ne khIramAM mIThuM naMkhAve. 3 DAhI bAIne teDAvo ne khIramAM mIThuM naMkhAve. bhula kahADavA so Ave, karI batAve nahIM keAI. theMsa rAMdhatAM AvaDe nahIM ne khAtI vakhata ceSTA. para4. bhUlacUka levIdevI. 6 bhUlacUka levIdevI. bhUla hoya te so varase majare ApavI. hisAbe thAya temAM vAMkuM nA bolAya. 1 bhAre ghAsa kApI bhAre lAvavA te. 2 eka pehera te pahelA pihAra arthAta savAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha hisAba keDIne ne bakSiSa lAkhanI. levuM devuM vahevAre. bhUlane bhegavaTA hoya nahIM. Count like jews and agree like brothers. 525. kaDavuM osaDa mA pAya. 6 kaDavuM osaDa mA pAya. mIThAM-lAM leka ne kaDavAM-belI mA. meDhe kahe te mitra. mIThA-belathI mahI javuM nahIM. - sau bhaluM manavavA Ave. mIThA belathI levAya tenI vAta khADe jAya. para moTuM vAghanuM ne vAse gadheDAne, 6 mahuM vAghanuM ne vAMse gadheDAne. meTuM vAghanuM, paNa mAMhethI gAya, moTuM vAghanuM ne gAM-zIALanI. moDhe era ghaNuM, paNa khare moLo, gAM-baLa ghaNuM, paNa phasakI jAtAM vAra nahIM. beDasAIne pAra nahIM, mAMhe bhIrU. para7. mAgyAM to muktAphaLa maLe, paNa bhIkhane mAthe bhaTha. 8 mAgyAM te muktAphaLa maLe, paNa bhIkhane mAthe bhaTha. mAgavuM ne maravuM barAbara mAgatI veLA meTuM kALuM. mAgatAM sumane dAtAra kahevo paDe. mAgaNa turathI haLa. mAganAra pANIthI pAtaLe. deha-kanaka kaMthaDe kuMjara caDyo, hema kaDAM do hatha; mAgyAM te muktAphaLa maLe, bhIkhane mAthe bhaTha. 449 khare-seja mIlA se dUdha barAbara, mAMgalIyA so pAnI; kheMca lIyA seragata barAbara, belegorakha vANa. 450 pa28. rAjA dAne ne prajA snAne. 5 rAjA dAne ne prajA khAne. moTAnI jIbha vaLe, tyAM nAnAnuM zarIra vaLe. enuM thuMka paDe, tyAM mAruM lohI paDe. sakarmInI jIbha ne akarmInA TAMTIA. jajamAnanI jIbha ne geranA TAMTIA. pa29 phUla nahIM ne phUlanI pAMkhaDI. 3 kula nahIM ne phUlanI pAMkhaDI. gataraDe hAtha dIdhAnuM paNa phaLa che. nAhyA teTaluM puNya. 1 beDasAIne kAThIAvADamAM musAI kahe che. 2 AkaDAnuM. 3 rAjA dAnathI ne prajA snAnathI prabhune rAjI kare che. 4 gaMgA Adi nadIomAM nAhyAnuM puNya gaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 20 - 4para pa30. mAyA khuTI ke jaMjALa tUTI. bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa. 6 mAyA khuTI ke jaMjALa tUTI. bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa. bhaya thA se pIche DAla dIyA. che paLe ochI kALa. bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe japIzuM zrIgopALa. dehare-nAtha bhagata naciMta thayA, bhale muI gAya; pUrNa sukha to pAmIe, je vAchaDA tuMe jAya. 451 pa31. nAma rahe gItaDe ke bhIMtaDe. 4. nAma rahe gIta ke bhIMtaDe. jeNe nAma rAkhyAM te muvA pachI paNa amara che. suratase kIrata baDI. deha-nAma rahaMda ThAkarAM, nANuM nahI raheta; kirata huMdAM keTaDA, pADyAM nahI paraMta. pa32. haiye hAma na hoya, paNa pagamAM baLa (73) rAkhavuM. 8 haiye hAma na hoya, paNa pagamAM baLa (3) rAkhavuM. himata hAryA hoIe, paNa paga pAcho paraTho nahIM. duzamana juve paga sAmuM, ne hetu juve mukha sAmuM. DhIlA paga kaLAvA devA nahIM. himata na hoya, paNa paDakAro rAkho. nimakakI zarata laDate hai, paNa gAM- jakha mAratI he. haiyuM paDI gayuM che, paNa gAM- baLa ghaNuM che. mAMhe hAjA gaDagaDI gayAM che, paNa patarAja mUkAtI nathI. He who has no heart (courage) should have a good pair of legs. 533. zUrA sAcA jenA verI ghAva vakhANe. 9 zarA sAcA jenA verI ghAva vakhANe. bhAyaDAnA ghA hajI baDabaDe che. marada mANasa pitAno vaTe kahADyA vagara rahe nahIM. maradanA ghA sAMbhaLI duzamananA pagamAMthI dhuLa nIkaLI jAya. 1 pachI game tyAM javAya che. 2 kavita karavAthI kavie gAvAthI te gItaDe nAma rahe ke sArAM kApayegI makAna baMdhAvI jAya te bhIMtaDe nAma ra gaNAya. 3 surata UDI jAya, kIrata kabu na jAya. 27 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 kahevatasaMgraha, bhaDAI koInA bApanI nathI. bhaDa hajAramAM suMsaro. zarIrane maraNane bhaya nahIM. deha-siMha mucha bhoriMga maNI, karapI dhana sati nAra; mu jAya para hathaDe, paDa pAsA pobAra 453 seraThe- himata kimata heya, kimata viNa himata kazI; kare na Adara keya, rada te kAgaLa rAjIA. 454 pa34. jananI jaNe te dAtA jaze, kAM paMDita kAM zUra. 3 bhIra purUSa mAtAnI kukha lajave che. bhIru purUSa mAtAnI DIMTaDI lajave che. deha-jananI jaNe te dAtA jaze, kAM paMDita kAM zUra; nahIM te raheje vAMjhaNI, mata gamAve nura. 455 pa35. maLyA tyAre mIra, na maLyA tyAre phakIra. 7 maLyA tyAre mIra, na maLyA tyAre phakIra maLe te Ida, nahIM te rajA. maLI to rojI, nahIM te roja. traNa pacAsIA.' Ave tyAre gadabadIA, jAya tyAre sAMsA. sukALe seheluM, ne dukALe sahu paheluM. maLe tyAre mIra, nA maLe te phakIra, ne mare tyAre pIra. pa36. DAmAM beDuM. 6 ceDAmAM borDa 2 vATakaDInuM zirAmaNa (temAM zuM karavuM?) mAgyAmAMthI mAMge, tenI jhuMpaDI lAge. vAsI rahe nahIM ne kuttA khAya nahIM. ceramAM mAra paDyA. hatuM zuM ne gayuM zuM. 537. yathA rAjA tathA prajA. 3 yathA rAja tathA praja. gurUnAM AcaraNa ziSyamAM Ave, dharamAM bele DokarAM, bahAra bole chokarAM. 538. rAjA mitra kAne sAMbhaLe ke najare joye nathI. 12 rAjA mitra kAne sAMbhaLe ke najare je nathI. 1 halakI varaNane DuM maLe te paNa bekI jAya tene lAgu che. 2 sukALa=vAvaravAmAM udAra. 3 hatuM thoDuM ne mAMhethI beDI gayA ke muMDI gayA te prasaMgane lAgu paDe che. 4 gharamAM gharaDAMnA bAla karAM zIkhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 kahevatasaMgraha rAjaputa ne garajaputa. sApalAM bApalAM kAInAM nahIM. rAjAnI kRpA te ThIkare dUdha. rAjA,vAjAne vAMdarAM,jema bhamAve tema bhame. kevalIA kIsIkI kAkA bI nahIM ne mAmA bI nahIM. vANIo mitra nahIM, ne haMgaNI pavitra nahIM.' rAjA koIno sago nahIM. rAjAnI mAyA te tADanI chAMyA, garAsIo ne gAM- eka dI na dheI te gadhAya. deha-rAjaputAM ne revaMtA, hAtha vachuTI jAya; hajAra varasa sevIe, paNa pitAnAM nava thAya. 456 sAkhI-chavaDAM jaga chetaryo, muA chetaryo mALI; sarva jAtane saMsarga karaje, TITAM mukaje TALI. 457 pa39. rAta gheDI ne veSa jhAjhA. 5 rAta gheDI ne veSa jhAjhA. kAmane pAra nahIM ne AvaradA TUMkI. jIvavuM thoDuM ne jaMjALa ghaNI. bAthamAM samAya teTalo vepAra kare. rAta divasanA kalAka vIza, ne kAma cALIza kalAkanuM. 540. paramezvara sabaramAM rAjI che. 8 paramezvara sabaramAM rAjI che. khudAku sabara pyArI he. paramezvarane ghera adala InsApha che. paramezvara jene je ghaTe che teja Ape che. khudAkI khudAI bhalI, ke mInI udhAI bhalI. paramezvarane ghera ghInA dIvA baLe che. haka kara halAla kara, dilama sabara kara. deha-rAma jharUkhe beThake, sabakA mujarA leta; jayasI janakI cAkarI, vaisA una deta. 458 1 vANuAne badale "rAjA" paNa vaparAya che. 2 pahocI na zakAya te kAma karavuM nahI. 3 eka phakIra gAmamAM garIba lokonA vAsamAM jaI caDhayo. garIba lekee teTalAnA vadhelA TukaDA phakIrane ApyA te leI phakIra majIdamAM AvIne jhoLImAMthI kAThADIne khAvA beThe. te prathama kALIe "bisimallAha" bolyo. pAse bIje phakIra beThA hatA teNe TukaDA khAtI vakhate te phakIrane eka tamAco kheMcI kahADI kahyuM ke, "ayase AdamIne khudAku bIgADA hai, karyuM ke e suke TukaDe para "bismillAha" balake zukra gujAratA he. aise TukaDe dene vAleku to gAlI denAM munAsiba he" paNa pehelA phakIre javAba Apyo kekhudAku sabara yArI he. 4 khudA terI gAlIparabI sabara karatA he. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 541. hAla khuzAmada, tAjA rAjagAra. 3 hAla khuzAmarda, tAjA rAjagAra. khuzAmadakhAra khAdI kahADe. 212 542. tAjo mAla turata khape, yu tAjo mAla turata khape. mAla rahyo vAsI, mUla gayuM nAsI. sArA mAla jIve te jevA mAla tenuM mUla. dharAkanAM mana Thare. AMkhane bhAve te manane athavA mukhane bhAve, khuzAmada khudAku khI pyArI huM. 543, brAhmaNu lADavA joI avAyA paDe, 3 brAhmaNa lADavA joI avAyA paDe, dArA--vAte rIjhe vANI, rAge rIjhe rajaputa; brAhmaNu rIjhe lADave, AkaLe rIjhe bhUta. joDakaNuM-lApasI khAdhI, lupasI khAdhI, Upara lIdhAM dahIM; sAta vAnAnI sukhaDI khAdhI, paNa cUramA jevuM nahIM. 544. hATa bhADe, ghara bhADe, vANAtarane vyAja. 3 hATa bhADe, ghara bhADe, vANeAtarane vyAja. zeThANI eThAM lApasI jame, dIvALAnI zI lAja ? lAkhanuM dIvAnuM tyAre cALAnuM vALu zuM? 545. le lAlA ne de haradAsa. 4 le lAlA ne de haradAsa. kAne levuM che te kAne devuM che ? 546. AMDA gAmamAM e terasa. khAMDA gAmamAM che terasa. nibaMdhI nAtamAM tera paTela, bAra bhaiyA ane tera ceAkA. 459 dIvALIAnI davAI. ApyuM vANIe, te khAdhuM prANIe. 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gAMDA gAmamAM bAra khela ne tera tAla, nibaMdhI vaijA kAinI nahIM. 547. mAdhuDA muvA ne geAThaDI paravArI. 7 mAdhuDA bhuvA ne gAMThaDI paravArI. puMjIAnIra mA gautrATa ujavI rahI. mAdhuDe rAja. purUSa gayA eTale dhara UjjaDa. 1 khAkaLA mAphelA aDada 2 puMjInI mAnA dharamAM sArUM eTale khAvApIvAnI khATa nahIM; tethI AkhA divasa kAMI cAve, phAke agara cIbhaDAmAMthI paNa bacakuM bharI karaDe, evI tene Teva paDelI. temAM puMjInA khApe gautrATa UjavavA vicAra darzAvatAM puMjIAnI mA khuzI thaI, kAraNa ke sArUM khAvApIvAne maLe tevA masaMga tema ja lUgaDAM. www.umaragyanbhandar.com
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 213 AvI DhALI ne paravAryAM kALI.1 purUSanI mAyA, ne maradanI yA. DhAherA--gAkulasa kahAna gaye, raha gaye hIra; zAbhA sama darabArakI, le cale khalavIra. 460 548. pArake mhADe pAna cAvavAM. huM pArake mhADe pAna cAvavAM. paravasu pariANe, Apavasu eke nahIM. tItarane mhADe zukana. parANA ne pazu, e gharadhaNI vasu. parahAtha lenA te parahAtha denAM, krAne prAsA? parahaste paradeza dukAna, temAM ApaNuM nAma na dharIe. dhaNIvasu Dhora, kAze nAtheA ke kAdALIe. dAharA--parAdhInatA duHkha mahA, sukha jagameM svAdhIna; sukheM ramata zuka ana viSe, kanaka pIMjare dina. sAraDA--paravasu parimANu, Apavasu eke nahIM; bALakathI aMdhANu,pa kAyAe karIe nahIM. 549. sattA AgaLa zANapaNuM zuM kare ? 6 sattA AgaLa zANapaNuM zuM kare? eThA AgaLa ubhAnuM zuM jora? bheMsa kude khIlAne jore. cApAyA-kAjala DADhI phgage, te jema kheAle tema chAje; 461 42 seA tArI dalIla, eka mArA hukama. pITha sabadI tA purUSa baLIe. khAbale khAMDA tA pIrasAya, ke vAMse gaNezane gAje. 463 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ghareNAM paherIne nAtamAM tathA leAkAmAM dekhAva karavAnA prasaMga maLe te gautrATa ujavavAmAM brAhmaNanuM vaNu karavuM paDe, ne e apavAsa karavA paDe te paNa puMjIAnI mAe kabula karyuM. apavAsa pahelA karyo, te te mahAmuzkelIthI mhArUM vaza rAkhIne karyo. khIje dahADe gautrATa ujavavAnA te divase puMchaAnI mAnuM heThuM vaza rahyuM nahIM ne chAnuMmAnuM khAtAM e jaNe joyuM teee bahAra AvI vAta karI eTale gautrATa UjavI zakAI nahIM. te uparathI kahevata paDI ke, "puMjIAnI mA gautrADha ujavI rahI." 1 kALInI kheDa dhULadhANI, te heALI AvatAM paravAre. 2 te raMga peAtAne Ave nahIM. 3 nAtheAnAthavuM, eTale nAkamAM sutaranI nAtha nAMkhavI.4 pariANu=manasukhA. paravasu=parAdhIna. baMdhA=sneha. 6 musalamAna sipai vargamAM dIkarAdIkarInuM sagapaNa thAya tyAre gALanI kAMkarI bhegA thanArane Ape te khAya evI rIta che. chatAM phAjala khALe khALe khAMDa eve prasaMge veheMcIne khaDAI mAratA hatA. te khAMDa phAjalanA zeTha gaNeza dAsIe ApI hatI. tyAre cAraNe kahyuM ke, gaNeza desIneA pIpara hAtha mAje che, temAM tuM zA patarAja kare che?'' www.umaragyanbhandar.com
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 kahevatasaMgraha Sophistry if not backed by power is of no avail. 550. keIne TepI paherAvavI. (bA ke bhIkha mAgate kare) 6 koIne TopI paherAvavI. gALe mAthuM cepaDI khAI javuM. dI devA. bAI besAravI. laMghI besADAvI. avaLe astare muMDa. 551 nANuM cADIAnI jIbhamAM ke navAbanA khajAnAmAM. 3 nANuM cADIAnI jIbhamAM ke navAbanA khajAnAmAM. * AMbe mera ne lAkha lekhAM, jAte dahADe kAMI na dekhAM. haiyA phaTAnA karmamAM hAtha ghasa. papara. karyuM cheLakuM. 4 karyuM dhoLakuM. emaNe te UjavyuM, bApanuM dhoLyuM. karyuM bhagAnA jevuM. papa4. lApasI jIbhe pIrasavI, tyAre maLI zI pIrasavI? 4 lApasI jIbhe pIrasavI, tyAre maLI zI pIrasavI? malIdA mananA vALavA, tyAre zere savAzera ghInA vALavA. malIdA mananAvALavA, tyAre moLA zA vALavA? vacanepi kA daridratA. 554. lebhI gurU ne celA lAlacu, danuM khele dAva. 5 lebhI gurU ne celA lAlacu, denuM khele dAva. lobhI gurU ne lAlacu celA, donuM narkame Thelama ThelA. siddhasAdhaka thaIne bheLAne DAkaNa kuMDALAmAM levA. revaDIvALA ne gaDerIvALe ekaThA thayA. deha-gurU lobhI ziSya lAlacu, danuM khele dAva; denuM buDe bApaDe, beTha pattharakI nAva. 464 555. gurU kahe tema karavuM, gurU kare tema na karavuM. 6 gurU kahe tema karavuM, gurU kare tema na karavuM. gurUnI AjJA mAthe caDAvavI. moTAnI vAde caDhIe, te dunIAmAMthI khaDIe 1. maraNane prasaMga Ave che tyAre chAjI levarAvavAM te kAma laMdhInuM gaNAya che, mATe laMdhI besADAvI paDe te maraNa thAya tyAre besADAya. 2 bane mIThAI vecanArA te ekabIjAnA mAlanAM vakhANa karI gharAne Thage. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha - 215 moTA vAMse nAne jAya, mare nahIM to madi thAya. gurU thaI beThe hose karI, kaMThe 5hANa, zake kema tarI? bhASAne zuM vaLage bhUra, je raNamAM jIte te zara. papa6. jeNe raste caDAvyA tene khare pADa. 4 jeNe raste caDAvyA tene khare pADa. hathevALe meLavI ApanAranA eziyALA. dalAla vagara sedo halAla nahIM. dehare-gurU govida denuM khaDe, kIsamuM lAguM pAya; balihArI Ina gurUnake, chane goviMda diyo batAya. 4pa papa7. lapasI paDyA, te kahe devane namaskAra karyA. 9 lapasI paDyA, te kahe devane namaskAra karyA. sojA AvyA, to kahe jADA thayA. nAka kaTTA te kaTTA, paNa ghI te caTTA. rAMDyAM eTale hAthe page haLavAM thayAM, ne dhaNInAM ozIALAM maTayAM. netaruM Avaze te jamavA jaituM, nIkara e vaTalelAne ghera keNi jAya? dhapi (dhela) vAge, te kahe dhULa uDI gaI bAvA gAyo bahu thaI te kahe dudha pIge. bAvA gAyo marI gaI te kahe chANamutaranI gaMdha gaI dAha-DADhI mUcha muMDAvIne, varavuM kIdhuM mukha; zobhA saghaLI jatI rahI, paNa zIrAvyAnuM sukha, 466 To make a virtue of necessity 558. tapasI gayA lapasI, ne jegI thayA bhegI. 6 tapasI gayA lapasI, ne jegI thayA bhagI. vairAgamAM vyasana vaLagyuM. mAyA tyAgI, mAyAe mahelyA nahIM. saMnyAsI thayA, paNa peTa mukANuM nahIM. nAma zAMtAnaMda (zItaladAsa), paNa krodhane pAra nahIM. sAdhu thayA, paNa saMsArIne TapI jAya, 1 bhASA-vANImAM zuM kehavuM, AcaraNane meha karavo. 2 varavuM=navaruM, badala. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 kahevatasaMgraha 559. lakSmI dAne zebhe che. 4 lakSmI dAne zobhe che. adAtAnuM uMcuM maMdira zobhatuM nathI. pApane paise chUTe nahIM. deha- jalakI zobhA kamala, hedalakI zobhA phila; dhanakI zobhA dharma che, kulakI robhA zIla. 467 560. UchedIAnA AThase vArasa. 4 uchedIAnA ATha vArasa. nadIonA navANuM dhaNuM. gIALa gayuM tenA gharanA burA hAla. gIALa gayuM tehanuM ghara pIMjANuM. 561. e te chaThThInA bagaDelA che. 5 e to chaThThInA bagaDelA che. zIMgamAMthI sanyA che. janmathIja aTakacALA che. ghoDIAmAM paNa sAcuM roye nathI. janmanA je ukhaDelA che. 562. ceranI mAne bhAMDa paraNe. sau saunuM kuTI leze, ApaNe zuM? 7 coranI mAne bhAMDa paraNe. sau saunuM kuTI leze, ApaNe zuM ? sausaunAM kAma sau jANe. laTuM jANe ne luhAra jANe. bokha ne vareDuM paDe kuvAmAM. mu vara ne baLI jAna. laMkAM baLe saMtelanI. Don't meddle with the affairs of others 563. lAkhanI pANa. UdhAre UkaraDo thAya. 6 lAkhanI pANa. (dhAre) khAte lakhAya te UkaraDo thAya. UdhAre hAthI baMdhAya, paNa rokaDe bakarNI na baMdhAya. AMkaDA upara AMkaDe caDe, tyAre bhaya bhArI thAya. bheca paDyA bamaNuM, beranA bamaNuM. 564. vyAjane ghoDA na pahoMce. 8 vyAjane gheDA na pahoMce. vyAjane visAme nahIM. eka rAme laMkA lIdhI, te jhAjhA rAma caDe tyAM zuM bAkI rahe ? 1 hedala hayadala, DesvAranuM lazkara. phalahAthI. 2 zIlasadUguNa, sArAM lakSaNa. 3 ApaNe bIjAnAM kAmamAM mAthuM mAravA jarUra nahIM. 4 mAMhe dhULa bhaLe eTale pAchA dANuM vALI le tyAre telamAM bamaNuM thAya. 5 bera vecanAra bamaNA dANuM laIne bera vece. te dANuM bamaNuM Ape, paNa thoDAM thoDAM bora lenArAM gharAka ghaNuM maLe tethI dANuM bahu thAya. 6 rAma=Ane, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vyAja ceDA cheDAve. vyAjamAM rAja jhule. vyAja bhalabhalAnI lAja mukAve, DhArA--eka rAma caDyuM gayuM, rAvaNa ke rAja; sALa rAma bhegA caDe, tyAM mANasa te zA mAtra? It is difficult to get out of debt. 565. suyANI AgaLa peTa chupAvavuM nahIM. 6 suyANI AgaLa peTa chupAvavuM nahIM. vaidya, guru AgaLa juThThuM khelavuM nahIM. UgaryAnA ArA AgaLa peTa DhAMkavuM nahIM. jIsake hAthameM dArI, UsakI kyA cArI. sAkhI--tanakI jANe manakI jANe, jANe cittakA ceArI; Uske Age kahAM jAnAM, jIsyuM hAthameM dorI. 217 vyAjanA dheADAne kAi pAheAMcatuM nathI. 48 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ThekaThekANe peTa ApavuM nahIM. 469 566, harakatamAM barakata ne phajete phAyadA. (kAgaDAne zrAddha bhalAM.) 9 harakatamAM barakata ne jete phAyadA. cArakuM khudA salAmata rakhe, nike lIe sipAIkI roTI huM. agalAne DALe lAbha. duHkha vagara kAI kAinA sAmuM jIve nahIM, 1. eka nAgara gRhastha sarakAranI nokarImAM hatA. te rajA upara ghera gayA ne sAthe peAtAnA tAbAnA eka sIpAine teDI gayA. ghera pahoMcyA te divasa kAinuM saMvatsarI hatuM eTale lADu karyAM hatA te pelA mImae paNa khAdhA. bIje divase zrAddha hAvAthI dUdhapAka banAvyA hatA te mIAMe paNa sahunI mAphka khAdhA. mIAMe pUchyuM A jamaNu vAra cAle che te zuM che? eTale eka cAkare kahyuM ke, Aja zrAddha hatuM ne kAle saMvatsarI hatI. eTale mIe namAja paDhI khuddA pAse duvA mAgI ke, cA paravaradegAra inake dharaku kAyama raheve nita nita zrAddha samasarI; mI mIThuM khAve khIra purIAM" eTale, harakatamAM barakta ne jete phAyadA. lIMbaDImAM evA cAla che ke hiMdumAM kAI maraNa thAya tyAre smazAna janAra ghaNuM karIne badhA loko masANIne tyAMthI chANAMlAkaDAM gheADAMghaNAM paNa upADI muDaduM khALavAne lAve. tema ke lIMbaDImAM mehetAjI hatA tyAre eka gRhasthanA maraNamAM smazAna gayA, ne tyAMnI rIta mujaba masANIne tyAMthI lAkaDAnA kakaDA masANamAM lAvavAne levA gayA, tyAre masANI dilagIra thayA ne kahevA lAgyA ke A phere mAre sArI meAsama jAgI nahIM, ne mAlanA bharAva bahu thayA che; mATe jo prabhu kRpA kare ne masANamAM jhAjhAM muDadAM Ave tA mAla khape. 28 www.umaragyanbhandar.com
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2i8 kahevatasaMgraha sArA mANasanA gharanuM vagoNuM jagatane . mAMkha jue cAMduM, ne vaidya jue mAMduM. deharA-vadhe kaleza te vakIlane, pUrNa harakha prakAza; tema ja kALA kAgane, bhale bhAdrapada mAsa. 470 vele zodhe vADane, purabIo pUche kuvo; masANI UThI maLasakAmAM, pUche kaI mu. 471 mALI sIce megare, kaNabI pUche kuvo; adhyArU nitya vATa juve, kema kaI mu. 472 7. tIrthe sau muMDAya. 4 tIrthe sau muMDAya. daramAM sarSa pAdharA, bIje vAMkecuke. mAra AgaLa badhA pAMsarA netara jevA. mArathI bhUta bhAge. 568, caitra caDe nahIM ne vaizAkha utare nahIM. 5 caitra caDe nahIM ne vaizAkha utare nahIM. sadA ekaraMgI mANasa che. raMga che eka raMgAne, leAnata che doraMgAne. UnALe rAtA nahIM ne zIALe mAtA nahIM. UnALe sukA nahIM ne comAse lIlA nahIM. pada9. e te kAMkIDAnA je haphata raMgI che. 8 e to kAMkIDAnA je haphata raMgI che. pANI tAro raMga kevo, jemAM bhaLuM tevo. - gekuLamAM gokuLadAsa ne mathurAmAM mathurAdAsa. vAge tevuM nAce te. e te tALamAM tALa meLave te che. cAsamAM cAsa de tevo che. eno raMga saMga pramANe che. Apa raMga ja nathI. 570. zIrA sArU zrAvaka thavuM. 3. zIrA sArU zrAvaka thavuM. saguNa vecI zrImaMta thAvuM, nyAyanItine aLagAM kare, te dunIAmAM DAhya Thare. To adopt new views for loaves and fishes. pa71. zeThanI pUMThe phellI thaI ne paMpALIne meTI karI. 5 zeThanI peThe phollI thaIne paMpALIne moTI karI, 1 masANu masANamAM muDadAM bALavAne chANAM lAkaDAM vecanAra. 2 adhyArU= pArasIne gera. 3 muMDAya athavA ThagAya. 4 sadA eka raMga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 219 vAMdarAne ghA je Ave te tare. gumaDuM bahu kecAya te bharanIMgaLa thAya. mamata karIne sehejamAMthI dIdhavAna vera karyo. cALIne cIkaNuM karyuM. pa72. pahele sage paDezI. 3 pahelo sago pADozI. sagAM dUra ne paDozI pahelo kAmamAM Ave. raNamAM paDakhe Ubho te bhAI. pa73. mA te mIra mAra. 6 mAravo te mAra mAra. mAre to hAthI, ne luMTava to bhaMDAra; paraNavuM te patinI, ne pahoMcavuM to darabAra. cIra te pATaDo cIro. eka rApara bhAgavI, te hajAro se thAya, cakalAM zAM cuMthavAM? deDakAM zAM DAMbhavAM?. pa74. emAM zure te ekamAM nahIM purA. 6 samAM zUre te ekamAM nahIM pure. saba baMdarake vepArI. sabameM merA lagatA he. mIA bhAIkA AdhA dAnA. saghaLAmAM mAthuM mAre te badhAmAMthI rakhaDe. sAkhI-tAstA vecyA, bAstA vecyA, vepAra saghaLA kIdhA; roTalA bhegA kyAre thayA, ke khabhe kuhADA lIdhA. 473 Jack of all trades and master of none. pa75. sau kahe bApI, paNa keIna sI kApaDI. 3 so kahe bApaDI, paNa koI na sIve kApaDI. sau bhaluM manAve, paNa AMdhaNamAM eAravA keI na Ave. sau kahe AI mAI, paNa koI na Ape khAI pa76. bAMdhava hoya abolA, teo pitAnI bAhi. 15 bAMdhava hoya abolaNA, toe potAnI bAMhya. hADa hase ne lohI tape. DIAmAM lohI tape. laDyA e eka lohI. virane dekhI terI kaMpe. bhIDa paDe tyAre bhAI (otha Ape). vinA bhAInuM mANasa, te raNu vagaDAmAM ekaluM jhADa sagapaNa senuM ne pItaLa prItaDI. dunIAmAM badhuM maLe, mA bApa ke mAja bhAI maLe nahIM. 1 dIdhavAna vira=parabhavanA vera jevuM-UMDuM vera. 2 rAMpabitInuM enara che. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 kahevata saMgraha 474 475 476 477 eka maganI be phADa. tana vagara tape nahIM. DAMge mAryo pANI judAM paDe nahIM. deharA- kaDavI heya lImaDI, mIThI hoye chAMya; baMdhava hoya abolaNa, e pitAnI bAMhya. zrI dhanathI sAMpaDe, pUtra saMge hoya; mADIjAyo nahIM maLe, lAkho kharace kAya. seraDo-bhAIonI bhalAI, mare te melAya nahIM; duHkhe dAjhe dilamAMhe, bhAI vinAno bhava nahIM. Blood is thicker than water. pAcha7. Ava suhAgana lakaDI, terA paDIA kAja, 4 deharA-Ava suhAgana lakaDI, terA paDIA kAja; mAtA deta ASizaDI,se dina Aye Aja. kuttA mAraNa, jaLataraNa, aDabaDI AdhAra; kaMthA dhAre lAkaDI, kAre hathI Ara. lAkaDI ke ApatI, vaLI bane hathiyAra; rAkhe rokaDa piTamAM, e teno upakArakuMDaLIo-lakaDIme guna baheta he, ghara le apane saMga, kara pakaDa dharanI Take, rakhatI apane aMga; rakhatI apane aMga, pAke tAga batAve, jIva jaMta kara dura, kutte mAra haThAve; kahe dIna daraveza, choDa sakhI jhakaDI,5 dharale apane saMga, guna bahata he lakaDI. 578. hAjara so hathI Ara. 3. hAjara so hathI Ara. osANa hathI Ara. himata hathiyArathI vadhe, 478 478 480 1 bhava=janmAre. 2 mAtAe dIkarAne Azir ApI, ke gharaDe che varasane phesalo thaje. Azik pramANe dIkare phesalo thayo tyAre lAkaDInuM kAma paDyuM. 3 aDabaDIuM Ave tyAre AdhAra, ne kAma paDe tyAre turata hathIAra. lAkaDI hoya tyAre kutaruM karaDe nahIM ane pANImAM cAlatI vakhate pANI mApavAnuM sAdhana thAya ke jethI uMDANamAM utarI na javAya. 4 polI lAkaDImAM rUpIA bharAya che eTale rUpIone vihema Ave nahIM. 5 jhakaDI kara. 6 esANa samayasUcaktAthI je sujI Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 21 pa9. moTAnA maMdavADa ne garImanuM chInALuM turata chatuM thAya. 3 meTAnA maMdavADa te garIbanuM chInALuM turata chatuM thAya. mATAnI chAza pATale vecAya. sArA--mATAnA maMdavADa, rajanA gaja thaI paDe; e vaidyonAM jhADa, sAcuM sAraDIe laze. 580. kaNabI pAchaLa karoDa, kaNabI kAI pAchaLa nahIM. 6 kaNabI samAna dAtA nahIM, te mAre khInA detA nahIM. AMjaNA kaNabI AkhalA barAbara. cIbhaDa kavaLa na ghuMTa DhArA--rAbhA, kazubA, rAMgaDA,OM kAchaDI kAdALa; paMca maLIne ApI, khIra64 pAMca tatkALa, kaNabI pAchaLa karADa, kaNabI kAI pAchaLa nahIM; mULe mATI khADa, UMhuMnuM osaDa nahIM. kALI pazu na mAnavI, rAjha baLada nahIM U~Ta; ziyALa jarakha nahIM kutarUM, rAjha baLada nahIM UMTa. 581. jaLa tevA maccha.. jaLa tevAM pAyaNAM. 7 jaLa tevA maccha. jaLa tevAM pAyAM. hAthI khAye ghaNuM te haMge paNa ghaNuM, meTAnI Amada dhaNI ne kharaca paNa ghaNuM. hAya meoTA taNuM sarva meTuM. pApa pramANe puM. lAkaDA pramANe peAla.6 Regal honours have regal cares. 582 saMbhArIne nAmuM lakhe, ne UTe caDIne uMdhe. 4 lIkhake hai, leke lIkha. bhIMte nAmuM, joDAne taLIe nAmuM, tene badhuM nakAmuM. AMgaLIne Terave badhA hisAba. DhArA--saMbhArIne nAmuM lakhe, ne TacaDIne vadhe. pArakAM che|karAM ramADe, te aLadanI gAM-- saMdhe. 1 rajagheADA, gajamoTA. 3 rAMgaDAne badale rAsabhA paNu 6 jevuM lAkaDuM moTuM tevI peAla tene badale "pArakAM karAMne khacI 481 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 482 483 485 2 cIbhaDu kALIe nahIM tema ghuMTaDo nahIM. vaparAya che. 4 khIradRvaradAna. 5 paDAimeTA pataMga. 7 te khabaradAra. 8 gaMdha "pArakAM karAMne ramADe kare" paNa vaparAya che. 44 www.umaragyanbhandar.com
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 kahevatasaMgraha TANuM Ave saunAM pArakhAM paDe. 583. kharA na kharAnAM pArakhAM dhIMgANuM. 8 kharA nakharAnAM pArakhAM dhIMgANuM. rANIjAyA ke khIkhIjAyAnI raNamAM khabara paDe. raNamAM nahIM te zUA. mAmalAmAM nahIM te mATI. dAharA nA DhA tarakasa AMdha kara, sakhI kahAvata ra; kAma paDe jaba dekhIe, kIsake mukhape nUra. devuM maravuM mAravuM, jhAlavuM khaDaga jha}; kalA kahe ThAkarA, vasamI kSatriyAM va. laDIne thAIe vegalA, kSatri vaTane kheATa; ahIMthI kemaja cAlIe,mara thAie cakaceTa. 584. sau saunA kALe AvI ubhuM rahe che. 4 sau sAnA kALe AvI ubhuM rahe che. jobana te jarA vakhata Ave ubhAM rahe che. dAharAta viSNu rAyaNu Le nahIM, mAgyA maLe na meha; samaye jagata viSe badhuM, jugate jaDaze teha. sAraTA--sau saunI sarA, veLAe Ave vaLI; eka jobana ne jarA, vaLI na Ave vIMjharA.4 585. lAbha viSe che saghaLA doSa, sukhanuM mULa te te saMtAya. 5 lAla viSe che sadhaLA doSa, sukhanuM mULa te te saMtAya. saMtASI nara sadA sukhI. veLAe maLyAM te keLAM. saMpata thADI, paNa saMtASa (manane) dhaNA. saMteASane badhI vAte tRpti. 586. bhaNe tenI vidyA. mAre tenI talavAra. 8 bhaNe tenI vidyA. 490 mAre tenI talavAra. bhaje tenA bhagavAna. lakta AdhIna bhagavAna. abhyAsakAriNI vidyA. 1 mar=bhale. phAinuM nAma che. ret 2 avasare. 3 sarAmAsA, Rtu. 487 pALe tenA dharma. kheDe tenuM khetara. vidyA kAinA bApanI nathI. 587. AgaLa DhoDa ne pAchaLa cheDa. pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ver AgaLa dADa ne pAchaLa cheDa. bhaNI bhaNIne mahetAjIne soMpavuM. bhaNe bhaNe te bhule te brAhmaNanI mata kule. krUDa caNAtA jAya, ne pAchaLa paDatA jAya. re 4 vIMjharI-eka www.umaragyanbhandar.com
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 223 bhaNyA bApanI gAM-, piMDyo adho mAge che. 588. dIkarA AvyAnI navAI nathI, jIvyAnI navAI che. 3 dIkarA AvyAnI navAI nathI, jIvyAnI navAI che. dIkarAne mukIne maravA vakhata Ave tyAre dIkarA kharA. ghaDapaNa pALe tyAre dIkarA. 589 une pANIe ghara baLe nahIM. 3. (sagAMvahAlAmAM kachuA thAya, paNa temAMthI ekabIjAnuM buruM na thaI zake te viSe.) une pANIe ghara baLe nahIM. sAsuvahunA kajIA te khIcaDIne Ubharo Ave tyAM sudhI. emAM kaI kaIte hADa jAya tema nathI. 50. kAmaLa bhIMjAya tema bhAre thAya. 3 kAmaLa bhIMjAya tema bhAre thAya. godaDa bhIMjAya tema bhAre thAya beheDAM upara behetu te pANuArIne mAthe bhAra. 591. bhUMDuM bhAve nahIM ne rUDuM tAkaDe Ave nahIM. 4 bhuMDuM bhAve nahIM ne rUDuM tAkaDe Ave nahIM. kANI bhAve nahIM ne kANI vagara ugha Ave nahIM. nAnI moTI karatAM kuMvArA rahyA. jugata jeDuM maLe nahIM, ne mananI hAMsa TaLe nahIM. 52. kIDInuM kaTaka eka cAlI eTale badhI kIDIo cAle. 4 kIDInuM kaTaka, eka cAlI eTale badhI kIDIo cAle. gADarIo pravAha, eka gADaranI pAchaLa badhAM cAle. lakAmAM gatAnugata, dekhAdekhI mAnatA cAle. bhAyaDAnuM dhaNu bhAgyuM eTale jhAlyuM rahe nahIM. 53. mana vinA maLavuM ne heta vinA haLavuM, nakAmuM. 12 mana vinA maLavuM ne heta vinA haLavuM, nakAmuM. kamananAM kaTheDAM sArAM lAge nahIM. hatanA kusakA sArA, paNa kamananI kamoda khoTI. 1 nizALamAM parIkSAmAM eka chokare nApAsa thaye. teNe insapekTarane araja karI ke, mane kema nApAsa karyo? inspekaTare kahyuM, "tane na AvaDyuM temAM tyAre chokare kahe che, tame pUche che teTaluM ja mAtra nathI AvaDatuM, bAkI badhuM AvaDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 kahevatasaMgraha 43 484 kamananAM pakavAna karatAM sumanane suke roTalo sAro. je ghera Adara nahIM tyAM ghInA ghaDA DhaLI jatA hoya to paNa javuM nahIM, mana vinA maLavuM, te bhIte bhaTakAvuM. cAhe tenA cAkara thaI rahIe, anacAhatane bAra na jaIe. deharA-Ava nahIM, Adara nahIM, nahIM naine neha, vA ghara kachu na jAIe, kaMcana barase meha. 4jI Ava era Adara jahAM, he nenuM meM neha, vA ghara nizadina jAIe, paththara barase meha, 442 bAra bolAvaNuM besaNuM, bIDuM ne bahu mAna; je ghera pAMca bakhkhA nahIM, te ghara jANu masANa. Ava kahe se olIA, beTha kahe so pIra jIsake ghara Adara nahIM, usakA kATa zira sera-Adara kare apAra, te bhejana bhAjI bhalI; ANe mana ahaMkAra, kaDavuM ghebara kisaniyA. 495 Better is a dinner of herbs where love is than & stalled ox and hatred therewith. 594, gAMThe pura ne belavAmAM zUra. 7 gAMThe pure bolavAmAM . hAma, dAma ne ThAmavALe cAhe te kare. jene khabake khIlA heTha, navase navANuM rokaDI. jenA hAtha lAMbA te badhe pahoMcI vaLe. pAMce pehace sabada te dhAryuM utAre. pAMca AMgaLIe pehace saba. nAMkhI najara pahoMce nahIM tenAthI kAMI bane nahIM. palpa. va5rAtI kuMcI hamezAM UjaLI rahe. 6 vaparAtI kuMcI hamezAM UjaLI rahe. gheDAM bAMdhyAM bagaDe. va, vidyA ne vANI vaparAtAM sArAM rahe. vidyA zikhavIe te sArI rahe. loDhuM ne ghaDu vAparyAM sArAM rahe. dehare-pAna saDe, gheDA ha, vidyA vIsara jAya; tavA upara roTI jale, kahe celA kema thAya? 496 Used keys are always bright. - 1 bA=bAraNuM khelAvaNa=AvakAra. besaNuM=Asana. bIDu=pAnasopArI. baha mAnasakAra-2 sunAmahara.3 buddhi, sthiti, zaktithI baLavAna te lAMbA hAthavALegaNAya. 4 javAba-pheravyA vagara, pAna pheravyA vagara, ghoDe pheravyA vagara, roTalI UthalAvyA vagara ne vizA AvRtti vagara visarI javAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 225 59. chata nahIM tyAM chaLabheda. 5 chata nahIM tyAM chaLabheda. achatanI DhAla prapaMca. na maLyAMnAM vevalAM vINAya. muphalasI InasAnane bhIkha mAgatAM zikhave che. harehatare TeTa badabakhta, tuje na gujarI ghAta; sudharanarse nIkasana lagI, kuvarana jesI bAta. 497 57. jItanAM vadhAmaNuM. 3 chatanAM vadhAmaNAM. phatehanI mubArakabAdI. vivAhanAM vadhAmaNuM. 598. cArAnuM nakhAda jAya nahIM. 4 cArAnuM nakhoda jAya nahIM. corAno vaMza jAya nahIM. koLI bhAIno kube, eka melI ne bIjo ubho. maThanI gAdInA vaMza jAya nahIM. 59 taramAM tara bhaNatara. 7 taramAM tara bhaNatara. vidyA eja kharuM vIrya. ' vidyA naranuM nUra che. vidyA vinA zubha dhanavAna paNa pazu. bhaNyA vinA bhava baLyo. rAjA svadeze pUjAya, vidvAna sarvatra pUjAya. vidyA AgaLa lakSmI hAtha joDIne ubhI rahe che. 600 dhULadhANI ne vApaNuM. 17 (kAMI paNuM sAra je kAmamAM ke vAtamAM na hoya tene lAgu paDe) dhULadhANI ne vApANI. dhULamAM kAMkarA zA jevA. DheruM bhAgI dhULa karI. muvA nahIM ne pAchA thayA. AMdhaLo vADa bhare, ne pAMgaLa dIva dhare. daLadara gayuM ne dAtharI AvI. rAkhanA roTalA ne gaLInAM AMdhaNu. be ardha maNa maNanuM maLyuM. kacarAno bhAI puMje. mela karavatIA karavata ke pAchA mocInA mocI. maNamAM ATha pAMcazerInI bhUla. muvA nahIM ne bhUta thayA. ghIe nathI ke mAkhIe nathI. * mAMhe hiMgane paNa sAruM nathI, bhulAzAnAM pAnaDAM. kAMtyuM pIMchyuM kapAsa, 1 DhAMkaNuM. 2 hata, te eTale khaTa, tuM marI gayo nahIM, kemake, jene ghera tuM game te sughaDa purUSa hoya te paNa kughaDa (naThAre)nA jevI vANuM tenAM mahoMmAMthI nIkaLe. 3 sAgaMdha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 kahevata saMgraha sAkhI-muMgA beherA bAta calAve, aMdhA kurAna bAM; jaba ne mRdaMga bajAyA, laMgaDA kyA khuba nAce? 498 It is all one and the same thing. 601. mAmULe ne bApa gAjara, tenA dIkarA samazera bahAdura. 10 mA mULo ne bApa gAjara, tenA dIkarA samazera bahAdura. DhAthe bheLI thAya tyAM kANuM dhIMgANuM kare. bApe mArI cuI ne beTA barakaMdAja. bAra bApanI veja, vAe jene Ave tema kare. AI telI, bApa taMbolI, beTe hu sujAnaAlI. meLAU dhADa bhegI thAya, temAM kANuM kAne vArI rAkhe ? vAjuM ekaThuM thayuM tyAM vivAhanI varasI. mA bhaThIArI, bApa kalAla, tenA dIkarA lAlamalAla. mA mecaNa ne bApa muMDe tene bhAI muSTaDe. dehara-pAMcase maLyA pIMjArA, chase maLyA tAI, jhAMpe jaIne ghere ghAlyo, tyAre muI mAMkha sAhI. 498 602. cAraNe sIvaDAve te mutaravAne mArga rAkhe. 5 caraNo sIvaDAve te mutaravAne mArga rAkhe. gAmane gaDha bAMdhe, paNa nAThAbArI rAkhe. nadI pAchaLa evA heya. taLAva baMdhAve te ogAna rAkhe. DAhyA bole te bArI rAkhe. Every sore has its salve. 603. dhULathI kAMkarA sArA. 3 dhULathI kAMkarA sArA. pattharathI iMTa kuNuM. iTa palaLe, paNa patthara na palaLe. 604. haju te zrIgaNezAya namaH che. haju te gaNezane veSa che. 9 (ALasu ane bahu dhIrethI kAma karanArane lAgu paDe) 1 A badhuM dhULadhANa ne vApaNuM. 2 uMdaraDI. 3 tIraMdAja paNa bolAya che. 4 muMDe phakIra. 5 tAI musalamAna vaNakara. 6 taLAva chalAila bharAyA pachI vadhArAnuM pANI vahI javAnA mArgane egAna kahe che. je tene mArga na rAkhe te taLAva phATI jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 227 haju te zrIgaNezAya namaH che. haju to gaNezane veSara che. * pAzerAmAM pahelI pUNI. hajI te soLe sogaThI kAcI che. hajI te sAte kharIA peTamAM che. hajI to ghara ghaDI ne dhara dahADe che hajI te dhaDa thAya che, to badho bAkI che. zrIkuM choDake "gu ku mahA lagA he. savAla-mahArAja kayA paDhate ho? javAba-gItA. savAla-kAnA adhyAya? javAba-pehelA. savAla-kenasA zleka? javAba-pehelA. savAla-kenasA akSara javAba-zrI choDake, "gu" mahA lagAyA he. (eTale zrIgurUbhyo namaH ne bIjo akSara bhaNatA hatA.) 65. je thAya jati, te paNa chupe nahIM karmanI rati. 6 je thAya jati, te paNa chupe nahIM karmanI rati. karma chupe nahIM bhabhUta lagAyA. bhAgya jaMgalamAM maMgala karAve. karama DhAMkyAM rahe nahIM. karmanA joga dehanA karmavaTAmAM dekhAya. sonAnI ratInuM mUla, paNa karamanI ratInuM mUla nahI. 606. mAthAnA vALa page luhyA, paNa eka TaLI be na tha. 7 mAthAnA vALa page luhyA, paNa eka TaLI be na thayo. paLasI karI prANu gayA, paNa pale nahIM. eLAsaNuM ghaNuM karyuM, paNa hade hari vasyA nahIM. mAkhaNa lIdhAmAM maNuM na rAkhI, paNa kuNa thaze nahIM. DAhImAM hAtha ghAlyA, paNa vaLe nahIM. dAMte taraNAM lIdhAM, paNa dayA AvI nahIM. mahemAM khAsaDuM leI page lAge, paNa mehera AvI nahIM. nahI. 1 grantha lakhatI vakhate prathama zrIgaNezAya namaH" lakhAya che. eTale eTaluM ja lakhyuM che, bIjuM lakhavAnuM che te bAkI che, eTale zarU karyuM che. 2 AgaLa nATaka thatAM hatAM, paNa te utarI gayAM ne bhavAyA bhavAI kare che, temAM ghaNuM veSa lAve che. te prathama veSa gaNezana lAve che, eTale hajI bIjA veSa badhA bAkI che, - 3 zrIgurubhya namaH sudhI paNa bhaNyA nathI. 4 bhAgya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 kahevatasaMgraha 607. mAthuM soMpyA pachI nAkakAnanI adhIra zI? 3. mAthuM sAMpyA pachI nAkakAnanI adhIra zI.? ceTalI sAMpyA pachI kAMkAM zAM mAravAM? gaLA sudhI UMDA UtaryAM pachI bIjAne ze! doSa devA? 608. juvAna vahu ne buDhDho lADA, enA rAja uThIne bhavADo. 7. juvAna vahu ne muDhDho lADA, enA rAja uDIne bhavADA. karme kajoDuM mAre jagamAM vageANuM, sarakhI sahiyaramAM maheNuM. khIkhI thAya mIma joga, tyAre mIAM thAya dhAra joga. muDhDhAne bAyaDI paraNAvavI, ne maDAMne mIMDhaLa bAMdhavAnuM. dAharA--mudro paraNe khADI, abhaNyA bese rAja; eja UThAve baLadIA, e sau parane kAja, pArevAM paga TuMkaDA, UDaMtAM khelADa;ra sarakhe sarakhAM tA maLe, jo lakhyAM hAya lalATa. OM cAkharA-paraNyA karatAM nAnA mApa, e te kayA janmanAM pApa? paisA mATe mArI thApa, maro banne mA ne bApa. 502 69. nasima kAinAM vecI khAdhAM che ? eka nara ne sA nasiba kAinAM vecI khAdhAM che? eka nara ne se| hunnara. dhaNI cAkarI kheMcI leze, kAMI nasiba kheMcI levAya che? A le tArI cAkarI, te le tArI lAkaDI, bhAgya tuM laI zakIza ? A le tArI khAlI, huM te mAre cAlI. eka dvAra baMdha, hajAra dvAra khullAM. hunnara. 6 610. lenekuM lakkaDa, phrenejuM patthara. 6 lenekuM lakkaDa, denekuM patthara. 5 jamavAmAM zarA pUrA, jamADavAnA nIma. 500 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 501 khAte khakharadAra, jame pAra jANuM nahIM. varane paraNAvI 1 eka buDhDho nAnI umaranI che|karI paraNIne lAvyA. tene khIjAe pUchyuM ke, mA tamArI dIkarI che?" tyAre buDhDhAe javAba ApyA ke, "badhuM emAM che." 2 khelADa= e sAthe. 3 lalATa=kapALa ke nasiba. 4 paisA leIne gharaDA te strI kahe che ke, paraNyA-paraNelA vara karatAM mArA bApa nAno che. meDhA varane paraNAvI te pUrva janmanAM pApanuM phaLa che. paisA mATe AvuM mATe mA ne bApa anne maro. p lenekuM lakkaDa, denekuM Da (Ama paNa khelAya che). te khApa karatAM duSTa kRtya karyuM www.umaragyanbhandar.com
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 229 ApavAnI AkhaDI, levAnI mokaLa. ApavAmAM cIkaTa, levAmAM vikaTa. damaDIkA tela cAhIe, te kahe hama janmake hIjaDe hai. 611, zAka bagaDayuM tene divasa bagaDyo. 5 zAka bagaDyuM tene divasa bagaDyo. athANuM bagaDyuM tenuM varSa bagaDyuM. bAyaDI bagaDI tene bhava bagaDyo. juvAnI bagaDI tenuM jIvatara bagaDyuM. dIkaro bagaDyo tenuM kuLa bagaDyuM. 612. mahetAjI gayA eTale nizALIAne majA, 4. mahetAjI gayA eTale nizALIAne majA. zeTha gayA eTale gumAstAne divALI. sAsu gayAM eTale vahune amala Avyo. gurU gayA gokaLa eTale celAne thaImokaLa. When cats are away, mice are at play. 13. vezyA varSa ghaTADe ne jegI vadhAre. 4 vezyA varSa ghaTADe, ne jegI vadhAre. vezyA, vADhe ne vighAthI, tenAM varSa laI gaye bA bhArathI. AjakAlanA jogI ne DhIMcaNa samI jaTA. haju te baLeve bAramuM varSa besaze. 614. sAsare jatAM keI chInALa kahe nahIM. 3 sAsare jatAM kAI chInALa kahe nahIM. prabhu bhajatAM kAIdoSa lahe nahIM. ghaNuM UThAve tene koI cora kahe nahIM. 15. kullAmAMthI hIMga jAya, paNa kuluM gaMdhAya. 8 kullAmAMthI hIMga jAya, paNa kuluM gaMdhAya. A hedo jAya, paNa mAya gede na jAya. karano karanAre jAya, paNa kara rahI jAya. mArga karanAre jAya, paNa zeraDe rahI jAya. sarpa gayA paNa lIsaraDA rahI gayA. kALa jAya ne kaheNuM rahe. 1 kaLa chuTa. 2 jogI jema junA tema manAya vadhAre 3 hIMganI vAsa na jAya, ema paNa belAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 kahevata saMgraha 500 doha-mahetA mAre mota bina, kalamataNI taravAra; kubI ghAva rUjhe nahIM, mahetAkA esA mAra. kuMDalIo-mahetA mAre mota bina, kalamataNuM taravAra, duniyAM ghA dekhe nahIM, baDe kalamake mAra; baDo kalamake mAra, dilake ghAva na rUjhe, akala rU5 medAna, kAgajakI DhAle jhujhe; kahe dIna daraveza, Unase sabahI hAre, kalama taNI talavAra, mota bina mahetA mAre. 504 Every tub will smell of the wine it holds. 61. sAsare samAya nahIM, ne pIyaramAM ke cahAya nahIM. 6 sAsare samAya nahIM, ne pIyaramAM koI sahAya nahIM. bhAI sArA che, paNa lakSaNa mAra khAvAnAM che. bolI evI kabADa che ke jyAM jAya tyAM lAta khAya tevI che. lakSaNanA lALA caraDA che. bolavAmAM cekaDara nathI. e akANe che ke lakSaNa chaMchaNuvyA vagara rahe nahIM. 617. vADa vinA vele caDe nahIM. 25 vADa vinA vele caDe nahIM. zerI jeIne cAlIe, pakSa joIne mahAlIe. vaga vagara paga thAya nahIM. vaga kare paga! sIphAkI gaddhI tejIku lAta mAre. sau vage vAvaNuM kare. DhAla hoya te ADA ghA jhIle. vaga vALe jIte. amala Ave tyAre sau kAkA-mAmAnAne saMbhAre. pakSa prabaLa te phAve. pakSa che te DhAla che. eka pAkhe UDAya nahIM ne eka page calAya nahIM. pakSe puje, pakSe nyAya, pakSa vinAne mAryo jAya. pakSe pAMDava jItyA. DhAla hoya te ADI dharAya. vage pIrasaNuM, vage nyAya, vaga na hoya te pAcho jAya. vage vAvaNuM, vage kuvA, vaga vinAnA kuMvArA muA, eka hAthe tALI paDe nahIM ne eka hAthe relo ghaDAya nahIM. doha-bInA vasIle cAkarI, binA DhAla juvAna; e tInuM pIke lage, binA supArI pAna. 505 1 lALA caraDA-kharAba. 2 DuM lagAma, 3 teja=dheDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 231 vaga viNa paga pese nahIM, paga UDe AkAza; vaga na hatuM pakSanI, te khaga thAta nirAza. 506 jaMgalamAM jaIne jue, te daSTa dekhAya; velAdharI vaga vRkSanI, UMce nabha caDI jAya. 507 rAjA rAma manAya che, vizva prabhu avatAra; paNa vAnaranI vaga vagara, lAvata nahIM ghara nAra. 508 pAMca pAMDavo ekalA, sAme khatri samAja; hota na vaga je kRSNanI, to pAmata nahIM rAja. 509 viNa vaga na phAvI zake, pagambara ke pIra; juo vaga satI draupadI, paravA pAmI cIra. 510 kAraja sahAyatA vinA, karI zake nahIM kAya; kaho hathoDe zuM kare, je nahIM hAtha heya. 511 No flying without wings. 618. mANasa mANasamAM AMtare, eka jhavera te bIje kAMkare. 10 mANasa mANasamAM AMtaro, eka jhavera te bIje kAMkare. pAMca AMgaLIo paNa sarakhI nathI. mANasano phera bhAgato nathI. rAjyamAM aDAbhIDa mANasa, te rAjanI DhAla che. deharA-AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka lAkhe lAbhe nahIM, eka trAMbIAnA tera. 512 kAka purUSa keka ghoDale, keka kuLavatI nAra; sarajanahAre sarajI, e traNa rana saMsAra. ANaMda kahe paramAnaMdA, mANasa mANase phera; eka lIlA lahera karAve, eka marAve Thera. 514 AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka bese gAdIe, eka vagADe bhera. 515 AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka gAma ujaDa kare, eka zobhAve zehera. 516 AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka bele te mIThuM lAge, eka kaDavuM jhera. 517 Black sheep in every flock. 1 nabha=AkAza. 2 lAbha maLe. lAdhe paNa vaparAya che. 513 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 kahevatasaMgraha 619 kuveDanA mela phAgaNa mahine Utare. 8. gveDanA mela phAgaNa mahine utare. "puDane ghera jeDa mADa ughADe kaNa ane aDakAve che." veDanuM ghara te kukaDAno khaDe. gharamAM vAsaNa eThAM, ne bAraNe AvI beThAM. kAlI kuNI marate merI khIcaDImese svAda gayA. kveDa rAMDane phaLImAM ukaraDo. puDanArI, UThe asurI AMkhe caLe, mukhe pahoLe, baDabaDa karatI bAreghaDI. dehere-zahera dahADe paheDIne uThe, te kare nahIM aboTa; UMdhI paDI ghaMTI tANe, kutarAM cATe leTa. pa18 da20, juvAnInuM zakyuM ne rAtanuM daLyuM. huM (vakhata gayA pachI kAma kare te nakAmuM.) juvAnInuM raLyuM ne rAtanuM daLyuM. zIALAnI kheDa ne juvAnImAM dIkaro sAMpaDe. gayo meha Ave, paNa gaI kheDa Ave nahIM. comAsAnI kheDa, zIALAnI cAkhaDI,UnALAno Dagalo,e achatane Dhagalo, rAMDyA pachI raLe, ne rAMdhyA pachI baLatuM baLe. ghaDapaNane dIkare, te kArajamAM goLa mAge. 1 kAraNa ke phuDa zIALAmAM nahAya dhuve nahIM. 2 eka mIA keI saradAranI devaDI upara nekara rahyA. bIjAnA makAnanA oTalA upara te rAMdhI khAtA hatA. savAre khIcaDI hAlamAM banAve te khAInekarI upara jAya pAchaLathI eka kALI kutarI mInI khAtAM vadhelI khIcaDI khAI jAya ne nIce cATI hoya te hAlamAM nakhathI khetarIne khAI jAya tethI hAlI sApha thatI. sAMje mI AvI bIjI khIcaDI te hAlImAM rAMdhe te mInA khAdhA pachI rAtre kALI kutarI vadhelI khIcaDI khAya ne hAMkI sApha kare. chaeka mahinA pachI kALI kutarI marI gaI, mIane te hAMllI jovAnI Teva nahIM tethI hamezanA rAbetA pramANe khIcaDI, hAMllImAM eAre ne pachI khAya. be traNa divasanA khareTA hAMllImAM bhegA thayA tyAre durgadha UThI te durgadhathI mInI khIcaDI kharAba thaI. tyAre mIA belyA ke, "kayA khudAkI kudarata che ke kAlI karI marate merI khIcaDImese svAda gayA." 3 meDI. 4 abeTaraDuM chANapANIthI sApha karavuM te. 5 barAbara vakhate kAma Ave. 6 te comAsAmAM ne ghaDapaNamAM kAma lAge. 7 te ucuM zI rIte Ave, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha DhAharA--mRgazara na vAyA vAyarA, AdarA na juThA meha; jekhana na jAyeA kheDA, traNe hAryA teha. bhUkha gaye bheAjana mIlA, daMDa gaye mIlI kabAhu; jokhana gaye jorU mIlI, e tInuMkuM Aga lagAva. sAraDA--sAMtI savAramAMra jANuSTa paNa joDate nathI; tenI khakharA khaLAmAM, jANIza tuM jesalA, 621. kyAMnI rANaka devaDI, kyAMnA dAvala pIra cha kyAMnI rANakadevaDI, kayAMnA dAvala pIra laMkAnI lADI ne dheAdhAnA vara. kAnI lADI kAnAM derAM jhAraze ?OM jyAM zera ceALA bAvA lakhyA haze tyAM khAze. kyAMnA jIva kamAlIe te kyAMnA mAdhA mIra dAharA--kyAM caMdana malayAgIrI, kyAM sAyarAM nIr jema jema paDe vipataDI, tema tema sahe zarIra. 233 519 khIcaDI bheguM DhokaLuM baphAya. cUDAmAM mUDI samAya. para0 kherUnAM khIkhI ne mAlegAmanA mIAM. para1 parara 622. suMTha suMTha te bhupatasiMhanI mA khAi gai, have teA kAcAM rahyAM che. 3 suMTha suMTha tA bhupatasiMhanI mA khAI gaI, have te kAcAM rahyAM che. rasakasa cusAI gayA che, have kucA rahyA che. have kazA svAda rahyo nathI, maje hatI te UDI gaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 623. ApaDo bhava chUTayA. 3. (janma rAgI mANasa marI jAya tyAre lAgu paDe che.) bApA bhava chUTyo. bApaDA pIDA pAmatA, rIbAtA maTayA. bhale gharamAM ghInA dhaDA DhaLI jAya, ene zA lAva levAnA hatA? 624. dhAnane AdhAre DhokaLuM caDe. 4 dhAnane AdhAre DhokaLuM caDe. zeraDI pAchaLa eraDI pANI pIe. 625 mathurAMnA peMDA nyArA. 5 mathurAMnA peMDA nyArA. jamAlanI mAtA judA cetA. 1 kamAhakAmaLa. 2 savAramAM sAMtI joDe nahIM tenI kheDa zuM thAya ne pArka paNa zuM ? 3 jhAraro=hAraze, pUjo ke sevaze. 4 peMDA=mArga, www.umaragyanbhandar.com
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 kahevata saMgraha trIjuM taDa gaMgAdAsanuM. emanA cokhAmaga judA caDe. bAra purabIA ke tera cakA. 626. AzakA ghara nAzika, raMDIkA ghara punA. 34 (judAM judAM gAma ke deza viSe cAlatI kahevato) AzakakA ghara nAzika, raMDIkA ghara punA. surata senAnI mUrata. amadAvAda so amadAvAdaDI, baDA zehera to kAcabapAlaDI. cIna paisA lIyA chIna, lAta mAre tIna, je jAya jAve te pharI na Ave, ne Ave to parIAnA parIA cAve.' kAlI kalakate vAlI, terA bacana na jAve khAlI. dhaMdhukAmAM dhADa nahIM, ne dhoLakAne vADa nahIM. dhoLakAnI dhANI ne malAvanuM pANI, dhaba dhaba dhue ne roTalAne rUe. pAMca peTalAdI, nava naDIAdI, sAta sarakheja ne eka vIramagAmI. deharA-Atma dhyAnI AgarA, jAre bIkAnera; rAga 5 gujarAtamAM, niMdaka jesalamera. para3 junANe jamiala vase, AmaraNa dAvala pIra; zatruMjaya aMgArazA, e traNe moTA vIra. para4 nadI khaLuke nIra vahe, meralA kare mahAra; sAte rasa nIpaje, beya dharA hAlAra. 525 sAkha paDe beDa ne zeraDI, kAThA ghauM karaTha; reTa khaTuke vADIe, bhaya dharA saraTha. vastI jyAM bahu meranI, nArI pAtaLa peTa; ghI patthara vakhANamAM, bheya baraDa beTa. 57 khuba gAma khaMbhALyuM, jene pAdara ghI; dhaMdhAnuM to nAma maLe nahIM, lAMbA lAMbA dI. 528 jaLa uDAM thaLa UjaLAM, nArI navale veSa; purUSa paTAdhara nIpaje, ahe marUdharadeza, 258 mAthe bhalo mAla, unALe gujarAta; comAse soraTha bhale, baraDe bAre mAsa. 530 * 1 eTaluM lAve ke paheDIo sudhI chokarAM khAya. 2 malAva=LakAmAM taLAva che. 3 junANuM=junAgaDha. 4 mahAraeka rAganuM nAma che te varSAdamAM mora gAya. 5 bhaya vAhavAha bhale. 6 saraThaseraTha. 7 ghI nadInuM nAma che. 8 retI ujaLa. 9 paTAdhara meTI DADhI ne thobhAvALA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 235 54 535 jAro DuMgara kacchamAM, azAvarI kheMgAra; se meM dekhA kacchamAM, ratana padArtha cAra- 531 DADhIe jhAjhA kAtarA, kAkhe jhAjhA keza; cUMthyAM vikhyAM lugaDAM, kuDe vAgaDa deza. 532 macchu kAMThe ne morabI vacce vAMkAnera; nara paTAdhara nIpaje, pAvaLAne phera. 533 jeDI macchu mALIe, eDI vAMkAnera; TIMbe mADu nipaje, te jamIna phaMdA zera. vAjo, ThAkarane aMbavana, nAra damaNI gheraghera; reTa khaTuke vADIe, bhale lIlI nAghera.' pAtaLI pahere mojaDI, cAle caTakatI cAla; vAMkI bAMdhe pAghaDI, bhale kAThiyAvADa. 56 rAMDa, sAMDha, ne saMnyAsI, tethI vasI che kAzI; vADa, khADa nege, khAvAne kedarA ne peheravAne baga. 537 paMDitake pUrva bhalI, jJAnike paMjAba; mAravADa bhalI mUrkhake, kapaTIyuM gujarAta. 538 joDakaNAM-dhULa gAma benerA, ne baMdara che bArAM; kAThA ghauMnI roTalI, pANI pIvAM khArAM. bhuja bhorIga ora bhIDakA nAkA, mAchInAla ora beTA bAMkA. nahIM dekhAya to dekho sarapaTakAnAkA,vahakArIkItInahajAmata. 1 kAnabagala. 2 vAgaDa kacchamAM agnikoNamAM eka paragaNuM che. 3 TabegAma vasavAnuM eka sthaLa. 4 nAgheraseraThane eka rasALa bhAga. reTa=dheDA bAMdhIne pANI kADhe che. 5 pUrvamAM mithila deza kAzI vagere che ne tyAM saMskRta vidyA bhaNanArA meTA meTA paMDita che ne te saMskRta bhASAnA vidvAnanuM mathaka che mATe pUrva deza paMDitane bhale kaho che. - jJAnI mANasane paMjAbamAM mAna vadhAre maLe che, mAravADamAM keLavaNuM bahu ochI che, deza svasthAne vadhAre che, e dezamAM keLavaNInAM sAdhana AgaLa nahatAM ne hAla dAkhala thayAM che te bahu moDAM dAkhala thayAM che tethI nirakSara deza te mUrNane bhale kahyo. gujarAta dezanI prajA bheLI che te kAraNathI gujarAtamAM judA judA mata, paMtha, jeTalA sahelAIthI cAlyA che teTalA kayAM cAlyA nathI. vaLI deva, devI, jhADa, kabara, pIra Adine mAnavAmAM gujarAtane naMbara pehele che. jJAtibheTa eTale nAtajAte hiMdustAnanA badhA prAMta karatAM gujarAtamAM vadhAre che eTale kapaTI mANasanuM gujarAtamAM TakuM sAruM cAle che mATe karIne gujarAta bhalI kahI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 kahevatasaMgraha. ghara ghara DhelakI, ghara ghara tAna, UsakA nAma hindustAna.' mAravADa manasube DubI, pUrva DubI gAne seM; khAnadeza khuradA DubI, dakSiNa DubI dAnuM meM. 2 naDIAda gAmanI nava bhAgoLo, neNuM bharI nara; se peDhI sudhI kheALI juo, paNa nahi sAmaLadAsa sarakhe. leTamAM kAMkarI, bhAMbhaLAM pANI; muDadAla mANaso e jhAlAvADanI eMdhANI. vAgharI jevAM lugaDAM, jovA laI jAya pANe; pavAlA jevA cuDalA, e jhAlAvADI jANo. nahIM chAsa, chamake,ne chAMyaDe evA ketAka avaguNu kahuM; paNa bhaMDAmAM bhaluM eTaluM ke, bhalA nIpaje ghatuM. 627. rahI rahIne jAge, tyAre je khIcaDa mAge. 6 rahI rahIne jAge, tyAre jo khIcaDa mAge. puMchaDe jatAM pheNa mAMDI. pahera muI sAsu ne eNu AvyAM AMsu. jAte janmAre varaNAgI, ne gheALAmAM dhuLa nAMkhavI. gALa dIdhI pahera ane rIsa caDI eNa. zeDhe AvI zIrAmaNa mAge. da28. mAre te mInuM ne jAya te bAragIranuM 17 mare te mInuM ne jAya te bAragIranuM. parabArUM ne piNubAra. tuTegA te tAIkA, maregA to nAIkA, gumAstAne khIMTIe potI. dhaLIA, dhADa AvI te kahe dhaNIne ghera. nAta nAtanuM khAya che, musAbhAInuM vA ne pANI. 1 uttara hindustAna. 2 dAna bahu kharaca. 3 vAgharI ThekANuM vagaranI. jhAlAvADanI nadIne kAMThe patthara nahIM mATe strIo nadIe jovA jAya tyAre pANo laI jAya. jhAlAvADanI nadInA kAMThA mATInA ne retInA heya che. 4 chamake vaghAra bhAlamAM jhADa nahIM eTale chAMya nahIM. 5 bhAla=nadIo relAI ne phelAI jAya tevA bhAgane bhAla kahe che. te mulaka lIMbaDInI dakSiNathI zarU thAya che ne temAM vaDhavANa, lIMbaDInA bhegAvA, sukabhAdara, ghelo vigere nadIo relIne phelAI jAya che. te bhAga bhAvanagaranI khADInA uttara kinArA sudhI che. 6 ghera hatA tyAre na mAgyuM, khetaranA zeDhA para AvI mAgyuM. 7 musAbhAInA vaDIlo zrImAna tathA AbarUdAra hatA tethI verAnI nAtanAM vAsaNuM tene tyAM rAkhavAmAM AvatAM hatAM. musAbhAI taMga hAlatamAM AvyA tyAre paNa paraMparAthI vAsaNa tene ghera rehetAM hatAM tema ja rAkhavAmAM AvatAM hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 237 sAthInA roTalAmAM gerU nahIM. konA bApanI gujarAta. reze rU vALa, ne pITaze pIMjAre. ApaNe snAna ke sutaka kAMI nahIM. bAInAM pula bAIne, zobhA mArA bhAIne. ApaNe nAhAvA jAvuM paDe tema nathI. nahIM hIMga ke phaTakaDI. UdhavakA lenA nahIM ne mAdhavakA denA nahIM. nahIM ArAdhavuM ke varAdhavuM. ApaNe nahIM levA ke devA. hIma, khIma ne dIvALI. 62 vivAhane harakha sahune sarakhA. 3 vivAhane harakha sahune sarakhe. musAbhAI garIba sthitimAM hovAthI verAnI jamAta jamADI zake tevuM nahIM hovAthI nAtIlA tene khIjavatA ke meNuM mAratA ke "musAbhAI, nAta jamADe." musAbhAIne AvAM meNAM sAMbhaLI bahu lAgI AvyuM tethI eka nAta jamADavAno nizcaya karyo. musAbhAie eka zAhukArane tyAM vAsaNa vecI paisA lIdhA, paNa nAta jamI rahyA pachI vAsaNa zAhukArane soMpavA karAra karyo hate. sIdhuMsAmAna lAvIne suMdara bhajana banAvyAM, nAtamAM musAbhAInA nAmanAM netarAM pheravyAM. vakhata thayo tyAre nAtanA gRhastho kuTuMba sAthe jamavA AvyA. paMgata beThI, bhajana pIrasAyAM tyAre musAbhAI hAthamAM meTe paMkhe leI nAtanA gRhasthane pavana nAkhavA lAgyA, ne temanAM bairoe ThaMDu pANuM ApavA mAMDyuM, te joI nAtIlA musAbhAInAM vakhANa karavA lAgyA tyAre musAbhAIe sAcI vAta kahI ke, mArAM vakhANuM nA kare. nAta nAtanuM khAya che, musAbhAInAM vA ne pANuM." e vAkayane nAtIlAoe vivekanuM vAkaya dhArI tene bhAvArtha jANavAne icchA karI nahI. nAta jamI rahI, saU sane ghera gayA. vAsaNa to musAbhAInA kabajAmAM hatAM ja te sApha karAvIne zAhukArane seMpI dIdhAM ne pachI lAMbe dahADe bIjI jamAta jamADavAne prasaMga AvyuM. nAta jamADanAra dhaNuM vAsaNa mAgavA gayo tyAre musAbhAie te vAsaNa vecI nAkhyAnuM kahyuM. te dhaNIe jamAtamAM te jAhera kIdhuM tyAre jamAta ekaThI thaine musAbhAIne javAba mAgyo. musAbhAIe kahyuM ke, nAta vacce meM to jAhera rIte kahyuM hatuM ke "nAta nAtanuM khAya che, musAbhAInAM vA ne pANI," te vakhate nAta khuzIthI jamI gaI, khAI gayA ne have vAsaNa kevAM? tamArAM hatAM ne tame jamI gayA che, have mane zuM karavA pUcho cho." nAta cupa thaI. A uparathI kahevata thaI ke, nA nAtanuM khAya che, musAbhAinAM vA ne pANuM." : 1. sAthI eTale kheDutane nekara. kheDutanA ghauMmAM gerU AvyuM. ghauM kheDutanA te bagaDavAnI sAthIne kAMI bIka nahIM. pitAnA peTalAmAM gerU na Ave tyAM tene zuM duHkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 kahevatasaMgraha vivAha samAna harakha nahIM, ne muvA samAna zoka nahIM. paraNyAne, paTelAIne ne paMDitAIne keDa sahune heya. 630. vivAha vItye ne moDa thAMbhale. 7 (jarnaAne mAna ApavuM paDe, paNa jAne AvyA vagara mAna mAge te viSe.) vivAha vityo ne maDa thAMbhale. vivAha, sivA ne pachI haDakavA.' vivAhanA Dhola vAge ne gAM-phATe. mANe vivAha ne muDe vivAha. zuM chokarAnI jAne Avyo chuM ? deharA-Dhola vAge ne jIva jAya, loka jANe je vivAha bAraNuM bhIDI chAza pIdhI, ne eTale karyA divA. pa39 gharamAM te TAMka tela nahIM, bahAra kare dIvA; Dhola vAge gAM-phATe, lekane mana vivAha.5 540 631. varane paraNyAne lAbha, te jAneAne jagyAne lAbha. 4 varane paraNyAno lAbha te jAnaione jagyAne lAbha.6 pAsAM sevyAM hoya teno paNa lAbha maLe. tamane camara DhaLaze, te pavanane leherakho amane paNa Avaze. pADesIne paNa sAruM hoya te lAbha maLe na maLe. 32. paraNyA nahIM heIe, paNa pote te beThA haithuM ja paraNyA nahIM hoIe, paNa pote te beThA hai. jIvatA jIva chaIe, te joyuM te hazeja.. ghera ghAle uThADI nathI, paNa ghAlamAM beThA te hoIzuM. bhaNyA nathI, paNa pATalA upara dhULa te nAMkhI haze. 633. rAjA rAja ne prajA sukha. 7 rAjA rAja ne prajA sukha. khAtuM khAya, ne bharatuM bhare, keAInI aNuka ke jhaNaka nahIM. 1 kharaca kAMI karavuM paDe te vasamuM lAge eTale rIsa karavI paDe mATe haDakvA. 2 kharIne lIdhe. 3 mANuM daza zeranuM, muDe daza kaLasIne. 4 chokarAnI jAnamAM AvelA jAnaiAne mAna devuM paDe che. 5 paisA vagaranA mANasene vivAhamAM 3La khADA paDe che, paNa aMtaranI vAta hari jANe 6 lAbhane badale lobha paNa vaparAya che. 7 ghAla paMgata, ... mA .. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha sAnuM UchALatA cAlyA jAo. bhAra nahIM ke sImamAM ceAra zIALI karI zake. rAmarAja, kAI kAInuM nAma le nahIM. 239 vAdha karI eka Are pANI pIe. 634. gAyane sukha teA garbhane sukha. 3 gAyane sukha te garbhane sukha. raiyata te te rAjAnA meTAmeTI che. 63pa. ghaDI pItaLIo vAgI gayAM che. 5 rAjAne sukha te raiyatane sukha, paDI pAtaLI vAgI gayAM che. dhaNA sAMDhA eLAMDela che. aDatAlIze saMskAra thaI gayA che. gadheDe besI ghera Utare tevA che. A kuve dhaNI dheDe puTI che. 636. A zarIrane sArUM rAkhavA tathA sArU kema jAya te saMbaMdhamAM kahevata. 29 khAte suI javuM, ne mArIne nAsI javuM. uMdha ne AhAra vadhAryAM vadhe ne ghaTADyAM ghaTe. zarIrane kahyuM hAya tema vadhAre cAle. jeNe khAdhI rasA(ya)Nu, te pahoMcyA masANuM, bAdazAhe khIrabalane pUchyuM ke, "sakhase acchA dina AnasA ?" khIrabale javAba ApyA, jIsa rAja dasta khulAsA hAve, e dina acchA," maLa zuddhitA doSa, sarva reAganuM kAraNa. eka jogI, e bhAgI ne traNa rAgI. OM nArDa navA tene vaidya zuM kare. pIcoTI khase tevI mahenata na karavI. mitAhAra ArAgyanuM mULa che. bhUkhane tathA tasane mAravI nahIM, UMdha na Ave tevA viSama Asane suvuM nahIM. jhAjhA svAda te rAganuM mULa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 UMTa khetaramAM paDyuM. tyAre khetarane rakhApIe thALI vagADavA mAMDI, tyAre UMTa kahe che ke A pITha upara traMbALu gaDagaDI gayAM che, thALInA ze| Asare ? magadura. 2 kuvAmAMthI krAsathI pANI kADhavAne badale dhaTamALa ke dheDAnI mAthI pANI kADhe che te mANamAM je gharaDA mAMdhavAmAM Ave che tene IMDA kahe che. 3 jogIne eka vAra daphta thAya, bhAgI eTale saMsArI mANasane be vAra, ne traNa vAra dasta thAya tyAre rogI jANavA, www.umaragyanbhandar.com
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha peTane pUchIne khAvuM, jIbhane pUchIne khAvuM nahIM. bhUkhyAne zuM dukhyuM? lIMbao guNu khatrIza, haraDe guNu chatrIza. je gaLyuM bahu khAya, te nitya vaidya ghera jAya. 240 suMTha, saMcaLa ne kAMcakA, je khAya tene Ave nahIM AMcakA. jene ghera jADI chAsa te dhera mArA vAsa.2 tAva kahe huM turIAmAM vasuM, galakuM dekhI khaDakhaDa hasuM. * UnuM khAya, UvAre suve, tenI nADa vaidya na jue. khAvuM teA teALI tALI, pIvuM teA dhALI dhoLI, suvuM teA rALI rALI, e esaDa ne e gALI.4 dAharA--ekI dAtaNa je kare, narAM haraDe khAya;pa dhe vALu je kare, te dhara vaidya na jAya. zrAvaNanI kAkaDI, bhAdaravAnI chAza; tAva saMdezA meAkale, Aja AvuM ke kAla ? bhoMya pathArI je kare, lAhADhI Dhekhara khAya; tuMkhe pANI je pIe, te ghara vaidya na jAya.6 dhAtu vadhAraNu, khaLakaraNa, jo piyA puche mAya; dudha samAna trilakameM, avara na auSadha krAya. chaMda kAphI--kar kaTana vAyu rana, dhAtu kSaya akSahIna; lAhukA pAnI kare, dA guna avaSNuna tIna. dAMte luNa je vApare, kavaLe UbhuM khAya; DAbuM paDakhuM dAbI sue, te ghara vaidya na jAya. 541 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 54ra 543 544 545 546 1 lIMba eTale lIMbaDA. 2 ema tAva kahe che. 3 dhALI dhALI=mhoMmAM maDhamaTAvIne, 4 khAvuM teA pramANamAM khAvuM, pace teTaluM ne pace tevuM khAvuM. pIvuM te mhoMmAM maTamaTAvIne pIvuM ke temAM kAMi stara ke bIjuM kaMi AvyuM heAya te| te tAravIne bahAra kahaDAya; suvuM teA DAmAM jamaNAM pAsAM pheravIne suvuM, eka pAse agara mAtra citApATa suvuM nahIM. A esaDa ne A geALI je khAya eTale te pramANe AcaraNa kare tene rAga thavA pAme nahIM, A bhAvArtha che. 5 AvAnA dharamAM ApavAlevAne hAtha dekhADavAne, eTale veda jAya nahi, tema rasAsvAdanA khArAka hAya nahIM tethI rAga paNa thAya nahIM, kAraNa ke "rasa mUlAni vyAdhi" 6 naraNAM=kAMI khAdhuM na heAya tevA kAMDA, peTa. www.umaragyanbhandar.com
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 241 637. sAdA rAyajAdA. 13 sAdA rAyajAdA. sAdAImAM maje che. jenI khArAkI pioSAkI sAdI, tene maLe suvA savA maNunI gAdI, paNa jene vAhAlo zRMgAra, temAM kayAreka uThe aMgAra. bhoMya beThA eTale paDavAne bhaya TaLe. suvuM te besIne suvuM, paDatuM mUkavuM nahIM. sAdo khorAka, sadA nirogI. sAdA mAdA, sAhebajAdA. sAdo poSAka te kharI moTAI. AchakaDAI te hAMsI karAve. AchakaDuM ochuM lAge. sAduM sadA kALa nabhe. sAduM te sadA sehAmaNuM. AnaMda kahe paramAnaMdA, sAduM rahevuM sAruM, kharacakhuTaNa jeIne karavuM, bacI javAnuM bAruM. 638. peTane baLe gAma bALe. 4 peTane baLe gAma bALe. gAma banyuM khamAya, paNa paTa banyuM na khamAya. dIpakanA baLelane malhAra ThAre. jenuM aMtara baLeluM te badhAne bALe. 39. vivAhanI varasI karavI. 7 vivAhanI varaNI karavI. vivAhanuM bAramuM karavuM. bele bele vADa ne jIbhe jIbhe kAMTA. "kAkA ajamera gayA che, ne kAkI keTe che," tenuM "kAkA Aja marI gayA che, ne kAkI phUTe che, karavuM. AkhAnA bharaDyA karavA. aDada, maga jema tema bharaDI nAMkhyA. nALane badale bIjuM vadheravuM. Funeral instead of marriage. 1 rAyajAdAsArUM. 2 AchakaDuM vAyaDAmAM khape. 3 dIpaka nAmane eka rAga che. je kAI e rAga gAya te te vakhate vAtAvaraNamAM agni pedA thAya ane gAnare badhuM baLuM thaI rahe. tene malhAra rAga gAnAre malhAra gAI, meha lAve tyAre ThaMDaka thAya, ema gAMdharva veda uparathI saMgIta zAstrIo kahe che. abaranA samayamAM e rAga eka vAra gavAye hato. tyAra pachI ene gAnAra kAi thayo nathI. 4 vadheravuM kApavuM. 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 kahevatasaMgraha 64. mA muI eTale bApa vece. 11 mA muI eTale bApa veco. * bApa te bApa ne mA te mA, oramAna mA te mAthAnA vA. bApathI saratuM hoya te mAne rUve kAM? khaDasalIne tApa te mA vinAne bApa. phulIbAIne kAkaDe, tevuM oramAna mAnuM heta. oramAna mA te veravA. mA te mA, ne bApa te khATalAne pAke. mAnA reTIAmAM chokarAM moTAM thAya, paNa bApanI sAhebImAM moTI nathAya. mAne pAne caDe, bIjAne caDe nahIM. mA te mA, bIjA saMsAranA vA. 641, se jaje, paNa sone pAlaNahAra jaze nahIM. 4 se jaje, paNa tene pAlaNahAra jaze nahIM.' paragajune paramezvara AbAda rAkhe. pArakI chaThIne jAganArane prabhu kuzaLa rAkhe. dAha-ApaNu kAje zIaLA5ra kAje samaratha; sAMyA vAkuM rAkhIe, ADA de de hatha. 547 642. kAMtyAM tenAM sUta, ne jAyA tenA pUta. 5 kAMtyAM tenAM sUta, ne jAyA tenA pUta. tharatharatI jAge jaNyA te dIkarA. pArake putra saputrA thavAya nahIM. lIdhelA ke pALelA dIkarA pAra pADe nahIM. peTanA dIkarA pAra pADe. 143. Izaka ThaMDAgAra thayA che. paga meLA paDI gayA che. 10 Izaka ThaMDAgAra thayA che. paga meLA paDI gayA che. TAMTIA bhAgyA che. phaDaphaDATa (chakakATa) maTI gayo che. TahADA rasa jevA thaI gayA che. meTuM lApasI khAya che. have huMkAra kare tema nathI. have lIMDI palaLI rahI che. have pAkyA che. have baro bhAgyo che. 644. sanyA ghauM danyA sArA. 6 sanyA ghauM daLyA sArA. gharaDAM kaThoLa bharaDyAM sArAM. ghauM sabhya ne vANIo Do. junuM lugaDu sau kahADI nAMkhe, junAM lugaDAM, buDhAM Dhora, Usake paise le gaye cora. kheLa junuM thAya eTale jIva paNa khoLI badalAve che. 1 lAkha paNa sene kAraNe vaparAya che. 2 AbAda kuzaLa. 3 Do . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 243 645. AvI maLavA ne besADI daLavA. 2 AvI maLavA ne besADI daLavA. vahu tuM vIsAme khA, huM kAM ne tuM daLavA jA.' 646. ThAkarane cAkara ghaNa, cAkarane ThAkara ghaNa. 3 ThAkarane cAkara ghaNuM, cAkarene ThAkara ghaNuM. zehera gAmamAM zeThanI khoTa nathI, cAkarI maLI raheze. deharo jasA na mAMge jAma, ehI bhATanI Teka; tere mAMgana bAta hai, mere bhUpa aneka. 548. 647. daMDa muMDa ne DahAma, e raNachoDajInAM kAma. 4 daMDa, muMDa ne DahAma, e raNachoDajInAM kAma. DhIlA maga ne khAkharA, e raNachoDajInI jAtrA. rekarDa mUke te raNacheDacha rIjhe. sAkhI bahucarAjI ghInI talAvaDI, bhImanAtha lADuDAnI pALa; raNachoDajI ghaNu chelachabIlA, paNa na maLe teTalA ke dALa, 549 648. guDIA vehelamAM besIne AvyA. 3 guDIA helamAM besIne AvyA. paga paIDAM, ne vAMse vehela, mAthuM besI jAye ghera. paMtha pAye, ne verI ghAye. 649 gepIcaMdana ne gerU, te bhAgyAnA bherU. 5 gopIcaMdana ne gerU, te bhAgyAnA bherU. annapANInA vAMdhA paDyA, tyAre jhaLajhuMDA lIdhA. gharane saMtApe vairAga upa . 1 vahu sUtara kAMtatI hatI, tyAM sAsu daLavuM mUkIne AvI vahune kahe che ke, tuM reTIo bahu vArathI kAMte che, mATe vIsAmo khA ne daLavA besa; have huM sUtara maMtra che. 2 dvArikAmAM jAtrA jAya, tenI pAsethI kara levAya che te daMDa, hajAmata karAvI mUcho utarAve che te muMDa, ne chApa hAtha upara mAre te DahAma. 3 bahucarAjImAM brAhmaNane jamavAnuM ghaNuM maLe. ne bhImanAthanA mahaMta zrAvaNa mahinAmAM tamAma brAhmaNe je tyAM AvyA hoya temane jamADe che mATe A sAkhI thaI che. 4 page cAlIne AvyA. pa gopIcaMdanananuM TIluM, ne gerUthI karela bhagavAM lUgaDAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha deha-TopI pahere traNa guNa, nahIM vero, nahIM veTha; bAvo bA sahu kare, sukhe bhare peTa. 550 zira muMDaname tIna guna, zIrakI jAva khAja; khAnekuM laDu mIle, loka kahe mahArAja. 551 6pa0. marI mIThuM ne rAI tenA ghaDyA pitrAI. 5 marI, mIThu ne rAI tenA ghaDyA pitrAI. kAkI ke piTakA dukAla hAIe. vAMkuM belanAra koI na hoya, te vahevAI kare. kuTuMba vagara kachuA keNa karanAra ? pitrAIthI ja mahAbhArata thayuM. 51. DheDanA vivAha dhakkA pATue. 6 DheDanA vivAha dhakkApATue. gadheDAnA vivAha lAte. laMghA ghera vivAha, ne dAtharIera dIvA. adhuM chANuM ne DekalI ghI, kaDavA paraNe rAta ne dI. laMdhA ghera vivAha ne zaraNAIne caeNcATa. muMDA(bAvo ke phakIra)ne vivAhamAM kadakAnAM bIDAM* 652. so se suve mArake billI calI haja ku. 7 so so yuve mArake bilI calI hajaku. so se UMdara mArI mInIbAI pATa beThAM. sAta dhaNuM badalIne satI thayAM. sAllAmAM bhAta eTalA mATI karIne satI thavuM. mulaka AkhAne mAla ghAlI dharmAtI thayA. nAhI dheAI pATa beThA. pApe khAdhI pRthvI, dhutAre khAdhe deza. 653. zIMgaDuM zaNagAryuM, paNa jamavAnuM teDuM na AvyuM. 4 zIMgaDuM zaNagAryuM, paNa jamavAnuM teDuM na AvyuM. dhAyAM rahyAM dhotIyAM, ne solyo rahyo sAtha. mAthuM guccuM mAthe paDayuM, ne AMjaNa ApuM eLe gayuM. soDhI zaNagArI, paNa varanA vAMdhA. 1 khAja-khujalI, kheDe. 2 ThIkarAnA klADA jevuM te dAtharI. 3 DeDha chANa paNa kahevAya che. 4 vivAhamAM pAnanAM bIDAM vaheMcAya, paNa muMDAnA vivAhamAM bekA vyavahAra eTale mArAmArI thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 654. Dhola vAge te DhAMkyuM rahe nahIM. 10 Dhola vAge te DhAMkayuM rahe nahIM. tamAzAnuM teDuM nahIM.1 zuM kulaDImAM gALa bhAgave che?ra nAI mere bAla kItane? te kahe, akhI muM ANuM paDeMge. mAne dIkarI kahe che, "mA mane bALaka AvavAnA vakhata thAya tyAre jagADaje." mA kahe che, "mhAre jagADavI nahIM paDe, tuM AkhA gAmane jagADIza." Avaze vahu tyAre jANuze sahu. devaLanA ghaMTa vAge te chAnuMna rahe. sAraDA dhImA vAge DhAla, AvI maLe aneka jana; dhIMgA mace dhamarALa,4 kAI na Ave AMgaNe. 1para IzakanuM mUla nahIM. 655. thoDuM rAMdha ne mane dharava. 3 gheADuM rAMdha ne mane dhavuM. gheADA khAnAM mukhIhaiM rahenAM. ratImAM gadheDA DI. 656, danyAnuM daLAmaNa Ape temAM pADa zAne ? 4 danyAnuM daLAmaNa Ape temAM pADa zAne ? mAsI sATe mAseA, tenA zA jAsA? kharI vAtamAM zAnA khAra, mAgatuM Ape te zAtA pADa? nAtanuM nAMtarUM, ne parvanuM pANI, temAM pADasaNuM zuM? 657, dharma karatAM dhADa thaI. 7 dharma karatAM dhADa thaI. nImAja paDhatAM masIda kATe vaLagI. dharma karatAM karma naDyuM. karavA gayA sArUM, ne ulaTI alA vaLagI bhAga lAgyA te apAzarUpa gaI. 658. jozI, DeAsI ne vaTemArgu e traNa phAkaTI. ra jozI, DesI te vaTemArgu e traNa pheAkaTI; vaidya, vezyA ne vakIla, e traNu rAkaDI, lIdhuM caDavA ne paDyuM pADhavA. vATe jatAM vizvana vaLagyuM. 1 sau naNe ne doDyA Ave. 2 chAnuM rahe nahIM tenuM kAma. 4 dharALa=kaMkAsa, rApITa. . 5 apavAsa karavA paDyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 245 OM nIMgA=naDA, bar3A, www.umaragyanbhandar.com
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 kahevata saMgraha 659 kaDI upara tALuM nahIM, ne lADu upara vALa nahIM. 6 kaDI upara tALuM nahIM, ne lADu upara vALu nahIM. DagalA upara zAla nahIM, ne bakhtara upara DhAla nahIM. maThane khetara mALo nahIM, UMdarane UcALo nahIM. ghelIne gavALo nahIM, kuMvArAne sALo nahIM. brAhmaNane ghera pALe nahIM, nAgara bacco kALo nahIM. cATavAmAM phADI nahIM, ne gharajamAIne lADa nahIM. 660. AMdhaLo chInALa gharamAM bele. 4 AMdhaLe chInALa gharamAM khele. DAkaNuM prathama gharanAMne khAya. kAmaNa zIkhyo te, prathama gharamAM ajamAvyAM. AMdhaLe kyAM dhUNe? te gharamAM ne gharamAM. 661. AMdhaLA sAthe maitrI te levA javuM ne mukavA javuM. 6 AMdhaLA sAthe mitrI te levA javuM ne mUkavA javuM. bAlase khyAla, baDese virodha, agocara nArarsa nA hasIe. bALaka cheDIe prItathI ramADavA, te sAmA ozIALA kare. gAMDI mAthe beDuM, te ghera lAve ke rastAmAM pheDe. gAMDa gAMDA zuM hasya? tuM hasyo eTale huM hasya. deha-gAMDI mAthe beDaluM, marakaTa keTe hAra; juvArI gAThe lakSmI, te cAle keTalI vAra? 553 662. eThuM khAya te cepaDyAne bhase. 4 eThuM khAya te cepaDyAne bharose. bheMsa jALAmAM meMThuM nAMkhe te lIlAne bharose. VLe Ave parANe, ne lapake Ave Dhora. brAhmaNa se gAUnI khepa kare, te dakSiNanI lAlace. 1 Dagale eTale rUnA bharela DagalA. 2 pALe eTale paga pedala cAlanAra sipAhI. AgaLa kaI mANasane gunhAnI sajA karavAne mahesala karatA hatA. te sipAhI jaIne rejanI mahesalI(daMDa) te dhaNu pAsethI vasula kare ne tIjorImAM bhare, te mahesalane pALe paNa kahe che. te pALe AgaLa brAhmaNane ghera thaI zakyuM nahIM evo dhAre hato tethI brAhmaNane ghera pALe nahIM," evI kahevata thaI che. 3 phADa phAcara. 4 roine. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 663. UnuM khAtAM moDhAMmAM dAkyA, te kene kahevuM? 8 UnuM khAtAM moDhAMmAM dAkyA, te kone kahevuM? peTanA kIDA peTane phela, te doSa kene devo? peTanuM peTa te pahoMcADe che. vADa ThekayA, gharamAM piThA, mAra khAdho, te kone kahevAya? coranI mA kAThImAM meTuM ghAlIne rUe. muMgAnuM svama, te samaja samaja pastAya. haiyAnA banyA hAza hAza. kaThekANe gumaDuM ne sasarA vaidya.' 664. strInA saMbaMdhe cAlatI kahevate. 48 ukaraDe erI, mATI khANe AghI, ne nadIe nAgI. bhANe bhegane kapALe zoka. nAnuM nAhAvuM, TATADuM khAvuM ne juThuM gAvuM. strInI AMkhamAM AMsu te bharelAM. bALakanuM ne strInuM jora rovAnuM. vela UdhALI, bAyaDI kuLALI. hoLI khelantI, lagna mAhAlantI, rAsa ramantI, strInA harSano pAra nahIM. sopArI vAMkaDI ne bAyaDI rAMkaDI. strInuM jora bhAre. bAyaDIne moDhe savAmaNanuM tALuM. kahAve abaLA, paNa che prabaLA. strIne jIbhe jora bahu. strInI buddhi pAnIe. eka raMDA, be raMDA, traNa raMDA teDe brahmaDA. jyAM maLe cAra coTalA tyAM vALe eTalA. strIhaTha purI paDe nahIM. lAkhonA zaNagAra kare, paNa strInuM puruM thAya nahIM. rahe te ApathI nIkara jAya sagA bApathI. rAMDa, bhAMDa era bheMsA, ve bIgaDe to karanAM kesA ? strIcaritrathI deva hAryA che. bAyaDInA peTamAM chokaruM rahe, paNa vAta rahe nahIM. sInA guNa strIthI vaMzavRddhi thAya che. strI gharane pradhAna che. strI vagara ghara nathI. strI vagarane purUSa DAMDIAmAM khape che. strI gharanuM DhAMkaNuM che. saMsAra to strI vagara lukho che. ' strI gharanI lakSmI che. vAMDhAne avatAra rada che. 1 khAnagI bhAgamAM gumaDu ne vaidya pitAne sasare te kema batAvI zakAya? 2 maraNane zAka khAvAmAM nahIM, kapALe cAMlAmAM khare. 3 tevI sthitimAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 kahevatasaMgraha purUSa mare tyAre strI rAMDI kahevAya che.' strI mare tyAre purUSa gharabhaMga kahevAya che. strI rakhANa che. satI strI pRthvInuM bhUSaNa che. satInA zApathI pralaya thAya che. vivAha, yajJa, yAgAdi zubha kAma strI vagara thatAM nathI. doharA-nArI naranuM nUra che, nArI jaganuM mAna; nArI thakI nara nIpajyA, dhu praznAda samAna 554 kulake dIpaka saputa he, mukhake dIpaka pAna; gharake dIpaka strI kahe, ghaTaka dIpaka pAna. 555 kuvADhAMkaNa DhAMkaNuM, khetara DhAMkaNa vADa; bApanuM DhAMkaNa beTaDe, gharanuM DhAMkaNa nAra. 556 zItala, pAtala, jJAnagata, alpAhAra, areSa; eTalA guNa na hoya, te strImAM moTA deSa. 557 prazna-kahA na abaLA kara zake, kahA na siMdhu samAya; kahA na pAvaka jalA zake, kahA kAla nahIM khAya? 558 uttara-sUta na abaLA kara zake, yaza nahIM sidhu samAya; dharma na pAvaka jalA zake, nAma kAla nahIM khAya. 559 sughaDa nAra saMsAramAM, triloka tAraka nAva; kuLavadhu kuLavaMtIne, bhagavata dharaze bhAva. 560 gRhiNI gharanA thaMbha che, gRhiNa ghara AdhAra; gRhiNi guNiyala nIvaDe te thAya jayajayakAra. 561 je triya pAvana catura ati, mAnata pati zira maura; mukha bAnI belata madhura, se strI zrI, nahIM ra.5 562 nitahI snAna sugaMdhI tana, balata priya mukha bAna; a5 azana, vAcaka alpa, tiya se deva samAna. 563 be stri gRharAja pa3, kahe priya bacana UdAra; se banitA pati prANa sama, sAI saba sukhake sAra. 564 1 paNa ghara bhAMgyuM nathI kahevAtuM. 2 strI vagara ghara bhAMgyuM kahevAya che. 3 strI ekalI prajA utpanna karI zake nahIM, jaza siMdhumAM samAya nahIM, bahAra chalI jAya; dharmane agni bALI zake nahIM; nAma duniyAmAM rahyAM tene kALa khAI zake nahIM. 4 mAre mAthe pati che ema mAnanArI. 5 lakSamI che ema jANavuM, bIjuM kaMI nathI. 6 the jame. cha DuM bele. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 249 copAI-sRSTinuM maMDANa strIthI heya, temAM saMdeha na rAkho koya; paMDita nyAyI, DAhyA ghaNuM, te sau che tana tarUNuM taNuM. 565 anamI, ahaMkArI je zura, nArIthI pragaTyA e nara; nArI moTI narathI ghaNuM, sarva teja te nArI taNuM. 566 265. zastramAra karatAM vacanamAra vadhe. 7 zastramAra karatAM vacanamAra vadhe. mAryo mAra bhulAya, paNa kaTu vacana na bhulAya. kaTu vacana vIMchInI vedanA karatAM vadhe. meheNanA mAryA mAthAM ApavAM paDe. vacananAM mAryA sItA pRthvImAM samANAM. vacananA mAryA dhruva tapa karavA gayA. deha-motI bhAgye vIMdhatAM, mana bhAgyuM kaveNu; gheDe bhAge kheDatAM, ene nahIM sAM nahIM reNu.1 pa67 666. sarpakuMvADe te rAkha. 10 (atibhalA na thatAM kAMI TeDA rahevuM te viSe) sapaMDraphavADo te rAkha. vAMkI AMgaLI vagara ghI nIkaLatuM nathI. vAMkA candrane sau name che. AkarA devane sau mAne. hanumAnanAM ThAsarAM kAI kare nahIM. vANIAno veSa badhA kahADe. mAravA karatAM padAvavuM sAruM. lAkaDI UgAmavI, paNa mAravI nahIM. deharA-vAMke raheje vAlamA, vAMke Adara hoya; vAMkAM vananAM lAkaDAM, kApI zake na hoya. 568 ati bhalAIne bhale, kucha TeDe vyavahAra; dvitIyAke caMdrakuM rUM, sabahI karata juhAra. 569 667. naMdakaLAthI deva nAse. 5 naMdakaLAthI deva nAse. naMdanA phaMda goviMda jANe. 1 bIjI rIte belAya che - tene sAMdha na maLe eNa. 2 eka sapane saMtane bedha maLavAthI saMta thaye, eTale koI jIvane karaDe nahIM eTalI kSamA dhAraNa karI. tyAre lokoe tene lAkaDI upara caDAvI pheMkApheMka karIne gamata karavA mAMDI. sarpa bahu herAna thaye; tyAM gurU AvyA. gurU AgaLa duHkhanI hakIkta teNe gujArI tyAre gurUe kahyuM, "sarSa kuMphavADe rAkha." pachI kaI lAkaDI laIne Ave tyAre te kuMphATe kare, eTale badhAe tenI cheDa karavI mUkI dIdhI. 32 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 kahevatasaMgraha vANIAnI gata vANIA ramI jANe. vANIe kAgaDAne paNa chetaryo.' vANI AbhAinI raMgabhaDI, vANIA ramI jANe. 668. namULIuM jhADa, UDI jatAM vAra nahIM. 6 namULIuM jhADa, UDI jatAM vAra nahIM. chAjA Uparane choDa, UkhaDI paDatAM vAra nahIM. patthara uparanI jaDa, sukAtAM vAra nahIM. vANIe kAgaDAne chetaryo 1 kahe che ke kAgaDe koIthI chetarAya nahIM. eka vANIo pitAnA phaLIomAM jamIna upara sutA hatA. tenA moDhAmAM dahIM bharyuM te ThAseThAMsa bharI meTuM paheluM rAkhI AMkho mIMcIne paDyo rahyo; hAthapaga nahIM halAvatAM marI gayA je dekhAva karyo, kAgaDA UDatA UDatA tenA upara AvyA. muDadAnA meDhAnuM dahIM joI vANuonI chAtI para besI dahIM khAvA sArU cAMca vANIAnA moDhAmAM uMDI nAMkhI. vANIAe moTuM baMdha karI kAgaDAne dAtethI pakaDavA sArU dAtamAM cAMca dabAvI dIdhI ne kAgaDe pakaDyo. A uparathI kahevata thaI ke, "vANIe kAgaDAne chetaryo." vANubhAInI raMgabhaDI> 2 keIeka vANuone vagaDAmAM cera luTavA AvyA. vANue jANyuM ke, teonI pAse talavAre che, ne ekanuM esiDa be, mATe belavuM nahIM. cera pAse AvyA, vANIe mAthA uparanI gAMThaDI heThaLa mUkIne mAMhenAM sArAM lagaDAM jema dukAnadAra vANuo pahoLA karIne batAve tema pahoLA karIne batAvyAM ne kahe , bhAIsAheba. corane paNa sAruM lAgyuM eTale dhAryuM ke vANIo DarI gayo che, tethI cera talavAre bhoMya mUkI kapaDAM saMkelavA lAgyA tyAre vANIe talavAre sAmI AMgaLI karIne pUchayuM. A zuM kahevAya? core kahyuM, "talavAra" vANIo kahe, ""gabhaDI" ramavA jevI che. tame lUgaDAM saMkelI lIo teTalAmAM tame kahe te raMgabhaDI" ramI lauM." temAMthI be talavAra hAthamAM leI hAtha uMcA karI kudaDI pharata ne "vANIA bhAInI raMgabhaDI" ema bolate becAra khetaravA jeTale vANiye Agho gayo, tyAM traNa cAra jaNa maLyA teone vANIo kahe che ke, "mane traNa jaNe luMTa che. base cArasene mAla vagaDA vacce verI nAMkhe che ne luTanArA ekaThA karI saMkele che. temanI be talavAra laI raMgabhaDI ramavAne bahAne ahIM Avyo chuM. je mArI vahAre dhAyuM hoya te dhAo." vANIAnI dayA AvI ane corI karanAra upara gusso Avyo tethI cAre jaNa ekadama deDyA. vANuo raMgabhaDI ramato ramato luMTanI jago para AvyA, cAra sAmA thayA. eka jaNa pAse talavAra hatI tethI jarAka dhIMgANuM thayuM, eka cora ghavAyo, lohI nIyuM tyAre vANI "raMgabhaDI" ramata ramatA AvyA. cora nAsI gayA ane be talavAra ane pitAne mAla laI vANuo ghera gayo. 3 chAjuM mATI ghAsa meLavI bhIMta upara DhAMkaNa kare che te, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 151 lAMpaDAnI jaDa, baLI jatAM vAra nahIM. zarIra namULIuM jhADa, paDatAM vAra nahIM. patthara upara piyaNuM na Uge (kemake mULa na bAjhe). 669. paMDANane parIo jANe, dIkarAnuM nAma dAudIe. 3 paDANIne parIo jANe, dIkarAnuM nAma dAudIo. mana jANe pApa ne mA jANe bApa. hamabI Daca. 270. bAMdhI muThI lAkhanI, ughADI vA khAya. 8 bAMdhI muThI lAkhanI, ughADI vA khAya. pAnaDAne paNa pado sAro. vAta bharamamAM hoya tyAMsudhI sAruM. bharama gaye tenuM bhUSaNa gayuM. bharamamAM ne bharamamAM aMdhAruM cAlyA ja kare. bharamamAM ne bharamamAM moTI paheDIo cAle che. ApaNane pI gayA pachI bharama ughADe. talavAra myAnamAM rAkhavI sArI. 671. pAve pAvAne pApe jaze. 3 pAra pAvAne pApe jaze. lAkaDu lAkaDAne bhAre bhAgaze. sahu sahunAM lakSaNe sahu jaze. 672. suI, senI ne sALavI tene jama na zake jALavI. 7 suI sonI ne sALavI tene jama na zake jALavI. 1 lAMpaDuM eka jAtanuM ghAsa. 2 audica brAhmaNanI nAta eka veLA jamavA beThI hatI tyAre sau kahe, "e, dIca" tyAre koI bIjI jJAtine Avela te bolI uThayo, hamabI DIca". eka vANuo paradeza gaye tyAM eka vAgharaNa para. kAMI mudata thayA bAda te vANIAnA be cAra sagA maLavA AvyA te tene tyAM utaryA. raI vAgharaNe karI ane sahu jamavA beThA. memAnamAMthI eka che, jeTalI jarA jADI thaI che. eTale vahuthI rahevAyuM nahIM te belyAM, "ghauM sArA hoya te sasalAnA kAna jevI pAtaLI roTalI karI jANuM chuM" memAna manamAM mULa samajyA. gharadhaNuM bahAra gayo, pAchaLa memAna rahyA te paraspara laDavA lAgyA, ne ekabIjAne kahevA lAgyA ke, "tuM kALI vaTalI vANuo thaye" bIje kahe, "tuM kaNabI vaTalI vANuo tha chuM." ema sau laDatA hatA tyAM vahu belI uDyAM ke, huM vAgharaNa vaTalIne vANuaNu thaI chuM." vAgharaNuM vaTalIne vANuaNu thaI' AmAM jovAnuM e ke vANIA te vaTalAya nae, paNa vAdharaNa vaTalANa, pachI memAna gharadhaNane kahyA vagara bIje ThekANe gayA, 2 pAvADane rAjA naThAre thaye tenA viSe A kahevata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 kahevata saMgraha vAlamAMthI ratI cAre te senI. senI sagI bahenane nahIM. senI sAce tenuM nAma, kare je taskaranAM kAma. darajI pitAnA khApaNumAMthI core nahIM. pAke cora darajI te vetare ne chetare. dehara-pAse, bhese, agana, jala, Thaga, ThAkora, sunAra; etAM na hoya ApaNAM, aja, vAnara, kunAra. 570 673. raMgabheganI mA muI mane seDamAMthI kAhADa. 7 raMgabheganI mA muI mane seDamAMthI kahADa. tAre cAMllo cuDale kheMcI le, paNa mane jIvatI javA de. mA mane keThImAMthI kAhADa. hAtha kheDIne mAMDa chUTI nIkaLyo. tArI detI pitI laI le, paNa mane jIvato jAvA de. tAre dIkare je tAre pAre AvuM. zIALa pharI ghaTAvaLa keAI dahADe cahaDe nahIM. 674. rAMDarAMDane page paDI, te kahe huM jevI tuM thaje. 2 rAMDarAMDane page paDI, te kahe huM jevI tuM thaje. sAsune page paDI, te kahe ThAya tevAM Tharajo ne bALyA tevAM baLaje. 675, kaTakamAM kANo UMTa badanAma. 6 kaTakamAM koNe UMTa badanAma. vAghanuM moDuM lohIALuM. cArane mAthe kAgaDo. halakuM leAhI havAladAranuM. chIMDIe caDyo te cara. nAmI zAhukAra raLI khAya, ne nAmI cAra mAryo jAya. 676. Ave bhAIne bhAi, te Ubhe nevAM sAhI. 11 A bhAIne bhAI te Ubhe nevAM sAhI. Ave bAIne bhAI, te pese gharamAM dhAI. Ave bhAInI behena, te jaze AMsu jherI. Ave bAInI behena te jaze sADI paherI. vahune sago te culAne mehemAna. kAMcaLIuM sagapaNa te kharuM. jamaNamAM lADu ne sagapaNamAM sAdhusALe rasoDA sudhI ke bhAI ozarImAM. sage sahedara rahe bAhAra besI, navANumAM zyAlakara jAya pesI. 1 sunArasenI. se nArI jeTalAM caritra karI jANanAra te senAra. 2 cAlaka zALe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 253 deharA-paheluM tIratha sAsu sasare, bIjuM tIratha zALI; mAbApa te nadI nALe, kharuM tIratha gharavALI. 571 mA vaDe mahIara ne bApavaDe lADa; bhAI bhAIne ghera gayAM, te lokanA jevAM bAra. 572 677. jhADa vaMThayuM je bagaluM . 7 jhADa vaMThayuM je bagaluM beThuM. kAyA vaDI je kALI peThuM. ku vaMTheya kabutara beThuM. ghara vaMThayuM je bhutaDu peThuM. ghara vaMThayuM je pAchaLa chIMDI. vahu vaMThI te para sAthe hIMDI. khetara vaMThayuM je cArIUMTa peThuM. 678. sAsarAnuM mAna sALIe. 5 sAsarAnuM mAna sALIe. gAvAnuM mAna tALIe. jamaNanuM mAna thALIe. moheDAnuM mAna vALIe, gALa TuMkAre,* ne vAta huMkAre. 679 ghaUMnI kaNaka jema keLavIe tema keLavAya. 5 ghaUMnI kaNaka jema keLavIe tema keLavAya. ghaUMnAM ghebara thAya, ne ghaUMnI ghaMsa thAya. kavinI caturAIthI, patha paramezvara thAya. juThuM bole ne jaDatuM lAve te caturAI heTha sAjA te uttara jhAjhA. 680. kharUM hAMlluM khAtarane mehaDe. 7 kharU hAMluM khAtarane mohADe. haDakAyuM kutarUM haraNa vase. AMdhaLuM daLe ke gAya. ati ghara ne mAtAnuM lugaDu. ati vRddha te sama khAvAmAM khapa lAge. khAruM ghI dIve ke tAvaDe. khATI chAsa UkaraDe nakhAya. 1 kALIyuM aphINa, 2 bhagataDu peThuM paNa belAya che. 3 cAra vahADanAra. 4 TuMkAre bolAya che, paNa zuddha ""kAre tuMkAre kahIne gALa devAya tame agara Apa kahIne gALa devAya nahIM. 5 khAtara eTale cAra keinA gharamAM khAtara pADe te. khAtarane mehaDe kharUM hAMlluM mUkavuM hoya to cera tyAM khAtara pADe nahIM. kharUM hAlyuM jue eTale apazukla gaNe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 kahevatasaMgraha 681. rAvaNane laMkA ne brAhmaNane vAchaDI. 3 rAvaNane laMkA ne brAhmaNane vAchaDI. garIbane jhuMpaDuM ne rAjAne mahela.' deha-bamanakI gaI bachaDI, rAvaNakI gaI laMka; denuM duHkha samAna che, e rAva e raMka. 573 682. divAse, se parvane vAse. (aSADha vada 0)) ) 11 divAse, se parvane vAsa. tenI vigata zrAvaNa mAsa A parvane; nava beDAnAM; soLa teDAnAM; gaNapati cothathI jaLa jhIlaNI agIArasa sudhInAM parva; diza jogInAM 5 viza bhegInAM. Aso vada 0)) sudhI, divALI sudhI kArtika suda 1 annakeTa, juhAra paTeLAM. kArtika suda 2 bhAIlAbIja. kArtika suda 5 saubhAgya paMcamI, jJAna pAMcama. kArtika suda 11 thI 15 sudhI bhiSma paMcaka. 683. navAbanuM nagAruM tyAM puMjIAnuM tagAruM. paNa navAbanuM nagAruM, tyAM paMjIAnuM tagAruM. rAjI rAjIA, te zekhajI sAheba. hoLI dIvALI vacce UttarAyaNa kAMI ochuM parva nathI. haLI sAmI DAkaNa jesI terI lIMbaDI, esI merI babaDI. 1 paDe agara baLe te duHkha banene sarakhu. 2 AmAM bane pitAne mAla javAthI nukasAna lAge tene asesa garIbane ne rAjAne sara thAya che. 3 jainanAM pacusaNuM. 4 brAhmaNanAM eTale zrAddha. 5 navarAtri besavuM ne vega pALa, Aso mAsanA. A parvomAM caudaza Adi badhAM parva baLeva, janmASTamI Adi AvI jAya che. 6 phAgaNa suda 15 nA roja heLI khaDakAya che tenA sAme nAnI heLI kAThiyAvADamAM khaDakAya che te nAnI heLIne DAkaNa kahe che, jAmanagaramAM khAsa rIta che. 7 rANapuranA kasabAtInuM vAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevataMtsaMgraha 684. agni AgaLa dhI AganyA vagara rahe nahIM. 8 agni AgaLa ghI ogaLyA vagara rahe nahIM. kAjaLanI koTaDImAM peThe dAga lAge ja lAge, dArU te devatA bhegA thAya, tA saLagyA vagara rahe nahIM. kAminike saMga khase, kAma jAgeI jAge, saMsAramAM game tema kareA, paNa du:kha Avei Ave. UMTa upara beThA te game teTalA aDaga rahIe, paNa hAlyA vagara ekAMta prurI che. rahevAya ja nahIM. game teTaluM saMbhALA, paNa joganA raMga lAge ja lAge, 685. haiyuM hAya hAya teA jaie dArInI sAtha. 6 haiyuM hAya hAtha tA jaie dArInI sAtha. haiyuM hAtha tA vaida jakha mAre che. jIbha seA maNa zrI khAya paNa cIkaNI thAya ja nahIM. saMta purUSa hArA vizrva Ave teA paNa Dage nahIM. cakamaka hajAra varSa pANImAM rahe, paNa Aga jAya ja nahIM. dAharA--prIta purANI nAhuve, jAhera jANe jaga; jaLamAM bhIMje kAMkarI teApaNu taje na aga.2 574 686. vagaDAmAM rUdana pa vagaDAmAM rUdana. kuvA kAMThe lAMdhaNu. gAma jhAMpe nAtarUM. * gAma jhAMpe rAma rAma. 687. AnaMdanI ghaDI (harSanA te vAkaye..) cha. vaizyAnA karA kAne bApa kahe? vakhatamAM mANusA uddagAra kahADe che dhana ghaDI dhana dahADA. AjanA divasa vivAhathI raLIAmaNeA. 255 AjanA dina UjaLeA. 1 joga=samAgama, sahavAsa. 2 cakamanI kAMkarI ghaNA vakhata jaLamAM bhIMjAyelI rahe te paNa temAMthI agninA nArA thatA nathI. gajavelanA kaDAne cega thatAM tarata agni pedA thAya che. 3 araNya rUdana te kAI jANe nahIM. chAnuM rAkhavA kANu Ave ane araNyamAM te kANuM jIe ? ApaNA mananuM du:kha kAI jANe nahIM tethI madada karavAne mana paNa phAinuM thAya nahIM. 4 te phANu jamavA jAya, ne kANu na jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 kahevatasaMgraha Aja mAre sonAne suraja Uge. Aja mAre dUdhe meha vaThayA. Aja mAre haiye harakha na mAya. AjanI ghaDI mubAraka 688. je kare te bhagave. 6 je kare te bhagave. je kare te bhare. pAyA te pALA nahIM. jeNe palALyuM te muMDe. jeNe pAsyAM te raMge hAthanAM karyA haiye vAge. 689. je gAma javuM nahIM tene mArga zuM pUcha ? 4 je gAma javuM nahIM tene mArga zuM pUcho ? je ghera javuM nahIM tenuM nAma levuM nahIM. je kAma karavuM nahIM tenI kathA karavI nahIM. je dizAe javuM nahIM te dizA sAmuM jovuM nahIM. 60. pRthvI upara cAlavuM, te pagamAM joDA paheryA eTale pRthvI cAmaDe mahuDI lIdhI jANavI. 5 pRthvI Upara cAlavuM, te pagamAM joDA paheryA eTale pRthvI cAmaDe mahaDI lIdhI jANavI. ApaNe pavitra rahevuM, jagatanA doSa jovA nahIM. sadAcaraNa mANasa ajAta zatru. duryodhanane keAI sajajana maLyo nahIM; yudhiSThirane durjana maLe nahIM.7 jAte cera te sagA bhAIne vizvAsa kare nahIM. 691. mRgAkSaraMtI mAdhavA. 9 mRgAdharatI mAdhavA. kAgaDA uDe che. putra na putrI. dhIAna putA. dIkarIe dI nahIM. koI vAsa nAkhanAra maLe nahIM. 1 varasyA. 2 ghoDAM derIne cAlyA te asvAra ja thavAnA. pADhavuM doravuM. 3 palALavuM te muMDavuM. 4 pAsyAM te raMgAvAnAM. pAsyAM=raMga caDhAvavA. pahelAM phaTakaDIne pANImAM lugaDuM baLe che tene pAsavuM kahe che. 5 pRthvI cAmaDe maDhI. 6 ajAtazatru jene koI zA nahIM. 7 eka vAra kRSNa paramAtmAnI AgaLa kaurava tathA pAMDava sabhAmAM maLI beThA hatA tyAre kRSNa paramAtmAe prazna pUche ke, A jagatanA rAjAmAM durjana zeAdhI kahADe. tyAre duryodhane javAba Apyo ke, A kALamAM badhA rAjA durjana che. pachI yudhiSThire javAba Apyo ke, koI rAjA amane durjana lAgato nathI. jeTaluM jenAmAM saujanya te saddaguNa : jue ne jenAmAM deSa ghaNuM te deSa jue. 8 ujaDa thayuM che ne haraNa care che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha - ghera narAjI tALAM devAI gayAM. piMDa sudhI pathArI. ADIo ke UbhIo keAI maLe nahIM. 692. keNa vasyuM ne keNa vase, dharatI beThI hase. 5 keNa vasyuM ne keNa vase, dharatI beThI hase. A pRthvinA paDa upara kaika thayA ne kaika thaze, pRthvi te ne te. deharA-dharatI raMga beraMgINI, dharatI lIla vilAsa; kIte rAva rama gaye, kIta gaye nirAza. pa75 dharatI nitya naveraDI, kenI na purI Aza; ketA rAva rama gayA, ketA gayA nirAza. 576 dharatI hase dhana dATatAM, bakhtara pehere kALa; vyabhicArI nArI hase, jyAre pIyu laDAve bALa. pa77 63. deDakAMnI pAMcazerI. 6 deDakAMnI pAMca zerI. UMTanAM lIMDAM khAM nakhAM. cIbhaDAnI bhArI. vana vananI lAkaDI, bhArI eka rahe nahIM. vADAvADAnI bhegI thAya, te saMpa rahevA deja nahIM. trIja ne teraza eka thAya nahIM. 694. mApha karyAmAM majA. 5 mApha karyAmAM majA. caMdrathI nirmaLa kSamA. mijAja karatAM mAyA (heta) vadhe. peTa moTuM rAkhavAmAM mAla. hare-kSamAM sabanakuM vaza kare, kSamA kahA nahIM hoya; kSamA khaDaga jehI hastameM, durjana rahe na kAya. pa78 1 narAjIAM=khaMbhAtI tALAM, moTA dAMDA vALAM. 2 AvI rIte paNa belAya che. 3 dhanavAna mANasa potAnA vaMzajonA upayoga mATe dhana dATe che, tyAre dhana dATatAM jaI dharatI hase che ke dATanAra agara tenA vaMzajone A dhana kAma lAgaze ke kema? yoddhAo bakhtara pahere che tyAre pite dhAre che ke have mane bhaya nathI, tyAre kALa hase che ke mArI zakti AgaLa bakhtara Takaze ke kema? dhaNuM chokarAMne potAnAM mAnI lADa laDAve che tyAre vyabhicArINI strI hase che ke, kene dIkare ne kANu pitAne mAnI rAjI thAya che? A bhAvArtha che. 4 te taLatAM taLatAM deDakAM kudI AghAM thAya, tethI khAya nahIM. 5 phALathI bAMdhelI tyAM sudhI ekaThAM, pachI temAM khAM rahI jAya.. 6 vADAvADAnI eTale bhAIo athavA dIkarAonI vahuo. 33 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 kahevatasaMgraha 65. kAtI kApaDa, jeThe ghI, bhAdarave kapAsa. 2 kAtI kApaDa, jeThe ghI, bhAdarave kapAsa; dIkarI ghera, vahu mAvatare, e pAMce kare vinAza. 696. sahI zaNagAre tyAM bajAra uThI jAya. 7 soDhI zaNagAre tyAM bajAra uThI jAya. sutAranA gharane dIvo.' jade kaDAM bAMdhatAM paravAre nahIM. AMdhaLIne pAtharatAM bahANuM vAya, vAta karatAM vAMjhaNI viyAya. vAta karatAM vegaDIra viyAya. seDhIne zaNagAra sajatAM savAra paDe. 67. cheDe naphe bahALe vepAra. 3 thaDe naphe bahALo vepAra. Avato na javA de tene naphAmAM jutIe. deharaDe khATe khATIe, behoLo kIje vepAra; udhAra kAIne na ApIe, te bamaNA mahine bAra. pa79 68. ThAma jAya tyAre ThIkaruM Ave. 2 ThAma jAya tyAre ThIkaruM Ave. AMkha phUTe tyAre bhamara sAmuM jovuM. 69 DuMgara vIANe te uMdara nIkaLe. 4 Dagara vIANe te uMdara nIkaLe. bAra varSa beTA bolyA, tyAre kahe bApA mane bapaDuM. bAra varSe bAvo bolyo, te kahe, baccA dukALa paDegAgAI gAIne gAyuM, tyAre varanuM nAma dhULa. 700. dAtaraDAM gaLavAM sahela che, paNa kAhADavAM muzkela che. 2 dAtaraDAM gaLavAM sahela che, paNa kAhADavAM muzkela che. bhAMga pInI sahela che, paNa leherAM muzkela che. 701. vAMDhAne valeNuM nahIM, ne vezyAne vagevuM nahIM. 9 vAMDhAne valeNuM nahIM, ne vezyAne vagoNuM nahIM, hatheLImAM vALa nahIM, ne gadheDAne gALa nahIM. 1 sutAranA gharano dIH eka sutAre khare bapore dI karavAnuM pitAnI strIne kahyuM, te sAMbhaLI pAse beThelA mANasane Azcarya lAgyuM tethI sutArane pUchyuM ke khare bapore dI ze ? sutAre javAba Apyo ke, atyAre kahIza tyAre rAte dI karaze. 2 vegaDI-ghoDInI jAta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 259 580 581 cADIone zarama nahIM, te aghorIne dharma nahIM. mUrkhane marma nahIM, ne digabarane zarama nahIM. saMtane taMta nahIM, ne sAdhujanane svAda nahIM. garAsIo gejhAra nahIM, ne pArasI nAtabahAra nahIM. vAMDhAne vakara nahIM, ne chAzamAM zakara nahIM. deharA-cokImAM cerI nahIM, nahIM vezyAne kaMtha; maDAvAne nahIM vIjaLI, nahIM mAMdAne paMtha.' vezyA keAI raDe nahIM, nahIM rAjAne daMDa; pANIne agni nahIM, nahIM jIvatAne pIMDa. 702. dAtA dAna kare, ne Upara vinaya kare. 6 dAtA dAna kare, ne Upara vinaya kare. nAgA paI Ape nahIM, ne maraDa ke moTAIne pAra nahIM.. dAtA bina mIle na dAna, gurU bina mIle na jJAna. sArAM jhADa phaLa Ape ne chAyA kare. rAme laMkA laI vaikuMTha ApyuM. deha-agara baLaMtAM guNa kare, ne sukhaDa ghAsatAM; zarA heya te raNa caDe, ne kAyara nAsatAM. 182 703. valheNAmAM mutaravuM. 6 vaheNamAM mutaravuM. bhalAI karI pANImAM nAMkhavI. dUdhamAM kadUdha eravuM. kya-kAravyA mAthe pANI pheravavuM. jamADIne jeDA mAravA. mutare caLu levarAvavuM. 704 chInALa rAMDa chamakatI cAle, ne ghuMghaTaDAmAM ghara ghAle. 10 chInALa rAMDa chamakatI cAle, ne ghuMghaTaDAmAM ghara ghAle. caMcaLa nAranAM neNu caMcaLa, cavakra pharyA kare. AvuM oDhe, ghuMghaTo tANe, tenA guNa gAvida jANe. nIcuM joI nArI cAle, te paga pAtALamAM ghAle. deharA-UMcA je Akhalo, nIcAM jaI nAra; ekala haTa vANuo, e traNe garadana mAra. caMcala nena chInAlake, sabase rAkhe prIta; eka choDa chatIsa kare, vohI kutI anakI rIta. 584 1 musApharI. 2 zrAddhanA pIMDa Ape che te. 583 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 kahevata saMgraha kutIana baDI harAmakI, dAma dekha lalacAya; jIsakA dAma harAmakA,hI kutIana ghara jAya. 585 joDakaNAM-paga pachADe, pAnI moDe, kuvA kAThe aMboDe cheDe; che kahADI vA UDADe, kulaTA te zuM Dhola vagADe? AgaLa cAle, pAchaLa dekhe, jamaNuM karavuM kaMkaNa pasAre; hAtha pasArI pITha dekhADe, akulina te zuM Dhola vagADe ? acake macake tAre jhAjhe, mukhe khare che phUla; eka kaMtha je tAre heya, te mAruM mAthuM phula. 705. tamAku pIvAnA, khAvAnA ne suMghavAnA vyasana viSe. 13 khAya tene khuNe, pIe tenuM ghara; sudhe tenAM lugaDAM, e traNe barAbara. 1 AdhI kaTakI amalarI, capaTI bhAMga na khAya; te nara keThI sarIkhaDA, dhAne dhAna samAya. 2 keAI sudhe, kAI khAya, kaI pIe hukake; tamAkunuM vyasana karI, ThAra ThAra thuMke. 3 chela vyasana chIMkaNI, rAja vyasana hukake; gAMDuM vyasana tamAku, te ThAra ThAra thuMkA. 4 tamAku te eka vAra, bhAMga vAra bIjI; tapakhIra te vAraMvAra, e phajetI trIjI. 5 suMghaNukA saDAkA, jaba sudhe taba tAjA; jIsakI pAMDImeM DabI, va chatrapati rAjA. 6 suMghaNI sahAmaNuM, ne lugaDAM lajAmaNuM; suga suMgAmaNa, ne chIMka chIMkAmaNI, lAja lajAmaNuM, ne hAtha aDAmaNI. 7 hukkA vALo haDIo kaheDe, capaTIvALo cera; jaradAvALo jheTe mAre, jema kharIuM Dhera. 8 tamAku re tamAku, jhADe cahaDI jeyuM: eka bIDI tamAku mATe, ajAcakapaNuM . 9 kaI khAve, keAI pIve, ne kaI le vAsa; 1 mukhethI bele che te jANe kula jhare che. 2 vyasanIe pitAne bhAva darzAvyo. 3 cAvavAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 261 tamAkunI niMdA kare, tenuM jAya satyAnAza. 10. garIba ghera chIMkaNa, rAja ghera hukakA; sAdhAraNa ghera bIDI, te beThAM beThAM ke. 11 huka ne hAthI, te chatrapatinA sAthI. 12 deha-sasA calA svargame, beThA pAlakhI mAMhe, adhabIcarse pIchA phIra, hukakA tamAku nahe. 586 70 6. saMdhyA tarpaNa sAMtIDuM ne kedALI khaTakame. 2 saMdhyA tarpaNa sAMtiDuM ne kodALI khaTakarma, gharamAM heya be baLadIA, te rahe gharano dharmara "have sAThe varSe huM zuM gAmAM hAtha ghAluM." 707. sukA bheguM lIluM baLe, 5 sukA bheguM lIluM baLe. nabaLA sAthe sahu nabaLA. pApaDI sAthe iaLa baphAya. jhAjhe gAMDa gAma gAMDuM. laDAI jovA jAya tene paNa vAge. - 708. cemAsAmAM varSAda ke thaze te jANavA sArU anubhavathI ke zAstrAdhAre vartAre kAhADavAne lekamAM pracalita eThAM athavA AdhArabhUta vAkayA. 80 1 avani gaLatAM annano nAza, revatI gaLatAM nahIM jaLa Aza. 1 sArasvata brAhmaNa luhANuM tathA khatrInA gera thAya che. te gora loko luhANA tathA khatrI sAthe reTIvyavahAra rAkhe che ne te lekamAM hukko pIvAne cAla eTale badho che ke sAdhAraNa kahevata cAle che ke, "be sArasvata, ne traNa hA." eka sArasvata sadAcaraNathI cAlI izvarabhakti karatA hatA, tene svargamAM laI javA vimAna AvyuM sArasvata vimAnamAM beThe, eTale tene vimAnavALA laIne cAlyA. rastAmAM hukAnI taba thaI, tyAre sArasvata vimAna UpADanArane pUchyuM ke, "svargalokamAM hukako che?" temaNe uttara Apyo ke, "badhuM che, paNa hu nathI." e sAMbhaLI sArasvate kahyuM, "vALa vimAna pAchuM mAre svargamAM nathI AvavuM." A vAta sArasvatane hukkA uparane bhAva darzAvavAne mATe che. te uparathI lokomAM cAlate A dehare che. 2 dharma saMbaMdhI mahimA jenA manamAM nathI te lokone potAnI icchA pramANe vartana karavA tarapha Agraha rahe che te saMbaMdhamAM A dehare che. 3 eka bharavADa hAjate jaI pANIne badale DhephAthI sApha thata hato. tene eka brAhmaNa maLe ne zaica vidhine upadeza karyo. temAM pANuM Ama levuM, hAtha mATIthI jovA, paga dhovA ne Acamana karavuM, kaTisnAna karavuM vagere kahyuM. tyAre bharavADa kahe che, "mahArAjanuM mAthuM pharyuM che." evA saMskAra mana upara paDI jAya che te upadezathI khasI zaktA nathI. 4 gaLatAM varasatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mahA (mAdha) melA ne caitra ceAkhkhA sArA. bharaNI gaLatAM tRNu tA nahIM, jo kadI kRtikA varase nahIM. 2 kRtikAnA chAMTA sArA; kRtikA kalyANu. 3rAhiNi suvA tA baLadIA zahiNi dAjhI tA muTTha bAjhI. zahiNi rele ke tape te sArI. ja rAhiNi tape te mRgazara vAya, 5 mRgazara na vAyA vAyarA, lekhana na jAye! beTaDA, traNe hAryo tevu. / divase kare vAdaLAM, rAte kahADe khare bapAre chAMTA, e agane tarAnA 7 be varase AdrA, tA. bAre mAsa muvA; rAhiNi gAje teA khaheAtarUM bALe,ra rAhiNi tape tenuM phaLa sArUM. rAhiNi gAje te DAMDIA khAje. te ArkIMmAM meha anargaLa thAya. Ardra na vuDA me; tArA; cALA. pAdharA. 8 uttaramAMthI varasAda caDhaDI Ave te, varasAda theADA paNa dhaNA divasa varase. pUrvamAMthI vAdaLAM cahaDI Ave te!, varasAda theADA thAya, khADAkhAmA thIma bharAya. 21ra dakSiNamAMthI vAdaLAM cahuDI varasAda maMDAya,teA sehejasAja varasAda thAya. pazcimamAMthI vAdaLa caDhaDe, te relamachela karI muke, muzaLadhArathI varase. 9 vakha (punarvasu) pakha (puSya) e bhAIlA, varase te varase ke vAilA tA vAyalA. 10 AzleSA cagI te cagI ne gI teA gI. be varase AzleSa te zuM mazaLeza ?pa 11 puSyanAM pANI, te amRta pANI. 12 jo varase madhA, tA dhAnanA thAya DhagA. jo varase uttarA tA dhAna na khAya kutarA. jo varase pUrvI, tA leAka ese jhuravA. 1 jo vase hasta, te pAke aDhAre vasta. hAthIo varase hAra, te! AkhuM vasa pAra. jo varase hAthIe, te meAtIe purAya sAthIe. 1 kRtikA varase teA AgaLanAM traNa nakSatranA deSa maTI jAya che. divasa mADe| varasAda Ave. 2 baheAtara 3 saMvat 1869 mAM dukALa paDyo hateA teparathI. 4 hAlAramAM dakSiNamAMthI pavana Ave tene giranArI pavana kahe che. 5. kAMi na pAke. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 263 588 50 varasAdajI varasare hAthIA, te kaNabaNa bAraNe sAthIo. hAthIo gAje, te AvatA varSane mATe kAla sArA hAthIo varase, te tIDa vagera chavanI DADha baMdha thAya. dAhaza-viSNu sage viSNu sAgane, viNa nAtarIe neha, viNa mAvatare jIvazuM, tuM viNu marIe meha. 587 aSADI punama dine, vAdaLa bhIne caMda; te bhaDalI vAyaka kahe, saghaLe ghera AnaMda. aSADI punama dine, gAjavija varasaMta; heya na lakSaNa kALanAM, AnaMde rahe saMta. aSADI punama dine, nirmaLa caMdrAbhAsa; pIyu tame jAe mALave, varSAnI nahIM Aza. 14 je varase cita, te pADe bhIMta. citrAnA varasAde navase navANuM nadIo thaI che. 15 je maghAmAM vAve tala, te pUrvamAM vAve bhala. uttarAmAM vAve pAcha, hAthIAmAM vAve bhAjI. copAI-caitra mAse de dina sArA, AThama caudaza pakSa aMdhArA;2 581 nahIM vAdaLa te varase meha, je vAdaLa te UDe kheha, 3 vA vAyA surIA, te bhAta kayuM purIA? 592 ghArI5 vA vAyA to, haLa cheDI para kayuM na AyA? kRtikA kalyANa kare, rehiNi kare sukALa; je varSe mRgazirSa te, ni paDe dukALa. AdarA bhare khAdarA, kheDutanA di pAdharA. (varase te) Adara kare ulAmaNuM, te mAse Ave meha; uttara bhAre niraMtara pANuM, pUrva ANe rela. pazcima khADakhAbocIyAM, dakSiNa TIpAM tera. Ase (mahIna) megha nAso. 1 A dezamAM kheDutamAM kaNabIone bhAga ghaNe hoya che. hAthIo varase te kabaNane harSa thAya eTale kaMkunA sAthIA tamAma kheDutanA gharamAM kare che. 2 vada 8 ne 14. 3 kheha dhuLa. 4 surIo vA=pazcima ke dakSiNano vA, tephAnI vA vAya tyAre thALImAM bhAta zA sArU pIrasya? dukALanuM cinha che mATe saMbhALavuM. 5 ghArI vA eTale uttarane vA vAya te sAMtI choDI nAkhIne ghera kema na AvyA? uttara ke vAya te jarUra varasAda Ave. 6 ulAmaNa varase nahIM te. AdarA varSe nahIM to eka mAse meha Ave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa95 kahevatasaMgraha 16 deharA-pUrva tANe kAcabI, je Athamate sura; bhaDalI vAyaka ema bhaNe, dUdhe jamADuM kura. 593 bhara aSADI bIjaDI, nIme nIrakhI joya; je heya seme zukare, te jaLa baMdhAraNa hoya, 594 bhara aSADI paMcamI, je heya vAdaLa ke vIja; dhAna vecI dhana karo, rAkho baLada ne bIja. bhara aSADI paMcamI, je jhabuke vIja; nadI nALAM bharAI jaze, rAkhe baLada ne bIja. 596 zani, ravi ke maMgaLe, je poheDeka jadurAya; cAka caDAve medanI, karake pAja baMdhAya." 597 aSADa vadI aSTamI, je kadI vAdaLa chAyo; cAre mAsa tabukIyA, jANe bhADe rAyo. 598 aSADI punamanI rAtre caMdra na dekhAya to cAre mahinA puSkaLa varSAda thAya. 21 ASAvyAM pUrNamAsyAM ca rAtrau candro na dRzyate / tadA catuSu mAseSu meghA muJcati vai jalam // 22 zrAvaNa pAMce pAchale, megha na mAMDe ALa; pIyu padhAre mALave, ame jazuM mosALa. jaLa varase mukha sarpiNI, azleSAmAM joya; tALa tIjArI naharUvA, jAnuM DaharU heya. 24 adhika mAsa je zrAvaNa bane, rAjA prajA pIDA sane; sukhamaya varSa taSa ghaNI, sukhamAM sevaka, duHkhamAM dhaNI. 25 rUkyo meha divAse Ave, nIkara baLeva bAthamAM ghAlIne lAve; gayo meha pUrva lAve, nIkara baLeva bAthamAM ghAlIne lAve. 26 bhalAM vANIAnA pasaNa, ke gayAM varasa vALyAM. 27 zrAvaNanAM saravaDI, bhAdaravAnI rela; Aso tahArAM chokarAM, nadIe nahAvA mela. pahae 1 kAcabI-meghadhanuSa. 2 kurakurIA, cekhA. 3 baMbAraNa-ghaNa. 4 deva pahADI agIArasa je A traNavAra Ave tenuM phaLa. 5 "pRthvI pralaya thAya paNa belAya che." 6 ALa=ciha. 7 zrAvaNanA pAMca pAchalA dahADA eTale vada 10 thI amAsa sudhImAM varasAda kaI cinha na mAMDe te varasAdanI AzA mUkavI ne dukALa paDavAne, mATe tame nAtha mALave jAo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 28 caitra tape ne vaizAkha vAya, te| varasa sArUM. caitra nirmaLA sArA, caitra vada 8 tathA 14 nirmaLa hoya te sArAM. 29 jo gAje bhaDa, tA kuvA kAMThe khaDa, 30 je Akare mAre meALA. 31 phAgaNa vada 1 te te pachI pAMcama sudhImAM varSAda thAya tA sArA varSanA kAla. 3ra zrAvaNu paMcakAnA chAMTA thAya te sArA. 33 vIjaLI thaI izAnI, ne rUpIAnI kAcaLI vIsArI.2 zAnI vIjaLI sArAM yinta sUcaka che. 34 bhaDalI tuM kAM DeDalI, jeThe vaMyAM mULa; jo varase zravaNa paMcakA, teA phAMTa bharAvuM kurarUpa svAMti dIvA jo baLe, vizAkhA chUTe gAya; cAka caDAve medanI, pRthvI prahle thAya, 36 gurU zukranI vAdaLI, zanizcaranI chAMya; sahadeva kahe bhaDalI, bina varase nava jAya. 37 pazcima tANe kAcakhI, riva gamate sUra; DuMgara AMdhA jhupaDAM, pAdara Avaze pUra28 jeTha aMtara de| dahADalA, jo kadI gAje bhA;4 25 nadI kinAre rUkhaDAM, kuvA kAMThe khaDa, 39 je gayA, aSADha gayA, te zrAvaNu tuM paNa jA; bhAdarave! bharI bhAgaze, jo chaTha te anurAdhA. 40 cASAI--aSADha mAse aa dina sArA, Ama punama ghera aMdhArA; bhaDalI kahe meM pAyA cheDe, chatanA bAdala tinA mehu. 601 41 zrAvaNamAM saraDAM paraDAM, ne bhAdaravAnI haeNlI; jo eka varDsa AvuM nahI, teA raiyata ane dhelI. 1 kuvAnuM pANI DhaLe tethI kuvA kAMThe dhAsa thAya, khIje ThekANe na thAya. 2 vANIe dANA kharIdavA gayA, sAdA nakkI karyo, tAla karI levAne AvyA tyAM izAnanI vIjaLI thai, te vANIe dIThI eTale khelyA, vIjaLI thaI IzAnI, ne rUpIAnI kAthaLI vIsArI." ema kDI ghera cAlyA gayA ne sAdA pramANe mAla nahIM letAM sedo rada karyo. 3 dIvALI ne dhanateraza, 4 jeThanA be divasa bAkI heAya, ne bhaDa gAje te nadIne kAMThe kAMika jhADa tathA kuvAnuM pANI DhaLatuM heAya tyAM phakta ghAsa dekhAya. eTale kyAMye lIluM dekhAya nahI. 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 42 zrAvaNa jAya kAraDe, te kaNe bharAya oraDe. 43 zrAvaNa sudI saptamI, svati Uge sUra; DuMgara bAMdhe jhupaDAM, pAdara Avaze pUra. 44 kake bhIMje kAMkaro, sihe bhIMje pALa; sahadeva kahe bhaDalIne, TIMbe pAke zALa. 45 ghelI citrA kare khela, bhara uhALe Ave rela. 46 je varase svAMta te na vAge tAMta.4 47 caitra mAsakA do dina sArA, AThama caudaza pakSa aMdhArA; gAja vIja kare camakArA, te asADa mAsa korA nIradhArA. seraThe-mA taNuvake tuM meha, tArAM tANyA nahIM varatIe; eka sagapaNa duje sneha, tuM tANIza to tuTaze. 602 709. bhava Akhe nyA, tyAre pArake lAkaDe banyA. 4 bhava Akho raLyA, tyAre pArake lAkaDe baLyA. bhaNuM bhaNIne UMdhA vaLyA, AThe UMDe eTale. UghADe vAMse raLyA, tyAre mAMDa roTalA maLyA. janmAro Akho raLyA, ne jahanamamAM nAMkhyuM. 710. kAgaDAnI gAM-mAMthI gaMgAjaLa nItare nahI. 9 kAgaDAnI gAMmAMthI gaMgAjaLa nItare nahIM. mAMsa cuMe kAMI nANu nikaLatAM nathI. e dUdhamAM kAMI lA ke sA nathI. ame mata nahIM he. ApAnI DholakImAM kAMI sA nathI.' e pANIe maga caDe nahi. bakarInA gaLAMnA AMcaLamAMthI dUdha nIkaLe nahIM. pANI velave mAkhaNa Utare nahIM. 1 eTale jeTha aSADhamAM puSkaLa varasAda paDyo hoya te. 2 zALa eTale kada agara DAMgara kayAraDAmAM pANI bharyA hoya tyAM pAke. karka rAzi tathA siMha rAzimAM varSAda thayo hoya to pANuM eTaluM paDe ke TIbo paNa kayAraDA je thAya ne tyAM TIbe zALa pAke, e bhAvArtha che. 3 eTaluM pANI paDe ke uhALAmAM paNa rela jevI pANunI chata rahe. 4 tAMta pIMjaNamAM hoya, te kapAsa thAya to tAMta vAge; paNa svAtaM varase te pAsa thAya nahIM ne tAMta vAge nahIM, e bhAvArtha che. 5 kheMcAvuM. 6 veratIe peTa bharIe ke jIvIe. 7 baMdha rAkhavuM. 8 kAThI darabArane laka Ape kahe che, sA gaMdha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dAharA ThAlAM sAgaThAM phuTatAM, khuTyuM dIpaka tela; tAe sAra pAmyA nahIM, khaTapaTa AghI mela. 711. eDDayAnA khela, ne gAMDAnI gADI. 5 mehayAnA khela, te gAMDAnI gADI. sasarekI gADI, sAleke ela, era baMdA kare sela, narasiMha mehatAnI gAllI. joDakaNuM--ajaDa aLada akANA sAthI; bhAMgela gADuM, temAM kheDA bhImaDA bhAthI. kyAMnI iMTa, yAMnAM rADAM, bhAnumatine kumA joDA. jAnInAM jotara ne travADInI rAsa* rAjAnAM lIMDAM seAnAMrUpAnAM nathI thatAM. paisAdAra kAMI seAnuMrUpuM nathI khAtA. 603 712. paramezvarane ghera sau sarakhuM che. 8 paramezvarane dhera sau sarakhuM che. janma ne maraNa TANe saunI dazA eka. rAgamAM bhAga kAthI levAtA nathI, bheAgamAM levAya. saunAM zarIramAM leAhImAMsa sarakhAM che. thALI sAnArUpAnI hAya, paNa badhAMnI thALImAM anAja eka. paramezvarane ghera nAtajAtanA bheda che nahIM. 267 When God created man, there was no gentleman, All are equal in the sight of God. 713. mahAta gaI thADI rahI. 10 baheAta gaI thADI rahI.4 kADhavAM eTalAM kahADavAM nathI. have kAMDe beThA chIe, game tyAre dhasI paDIe. maravA sArU bhaya suMghe che, paNa mamatvane pAra nathI, have paramezvara derI kheMcI le te sArUM. have dheALAmAM dhULa nAMkhavI nahIM.pa have dheALAM lajavavAM nahIM. have ame thADA divasanA memAna chaie, dAharA--mahAta gai gheADI rahI, gheADema ghaTa jAya; eka palakaka kAraNe, mAjI kyuM gumAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 64 7 1 aja=pheravyA vagarane 2 aNA=AkhADA, mastIkhAra. 3 joDA=khanAvyA. 4 umara 5 zarama bhareluM kAma karavuM nahIM. www.umaragyanbhandar.com
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 kahevatasaMgraha bahata gaI thoDI rahI, mana Atura mata ho; dhIraja sabaka mitra , karI kamAI mata kho.. 605 714. vAtamAM mAre, telamAM mAre, mUlyamAM mAre vANIo. 3. vAtamAM mAre, telamAM mAre, mUlyamAM mAre vANue. leheDuM ghAse, lAkaDuM ghAse, ghAse moTo pahANIo, paNa kazAmAM ghAse nahIM eka vANuo. pAzera cheDa chAbaDe, pAzera dhaDe dhAbaDe; pAzera tolamAM phera che, pAzera e che zera che. 715. kAM zetha ke TAla. 4 dharavo joga tyAre na jevI vastI, sAdha bherava tyAre melavI bastI. dAtArathI suma bhale ke cokhI pADe nA. deha-kIDI cokho le calI, vacamAM AvI dALa; be vAta bane nahIM bhegI, kAM che ke TAla. 606 joDakaNuM-karo udyama tyAre na kare khyAla; AkhA e be nahIM bane kahe che ke hAla. 716. lAkaDAMnI palanI ne mANasanA peTanI khabara paDe nahIM. 6 lAkaDAMnI pilanI ne mANasanA peTanI khabara paDe nahIM, 1 zeramAMthI zera ochuM Ape. 2"jayasI uMgalI, vayasA tAra, are jogI to, rANuM pahere hAra eka vacharanA makAnamAM tenI strI ojhalanA paDadAmAM rahetI hatI. potAnA makAnanA vADAmAM bheMsanI keDa hatI, ne bheMsane dehavA sArU bharavADanekara rAkhelo hato. eka divasa te bheMsa dehavA AvatAM pADIne dhavarAvavA sArU choDI ne hAthamAMthI chuTIne nAThI ane rahevAnA makAnanA eka khaMDamAM pesI gaI. bharavADa pADI pAchaLa Avyo, paNa pADI gharamAM pesI gaI te vacharanI strIe joI hatI tethI paDadA bahAra pitAnI AMgaLI kahADIne bharavADane kyA khaMDamAM te gaI tene izAre karyo, eTale te khaMDamAM bharavADa jaI te pADI bahAra kahADI lAvyo ane pitAnuM kAma hamezanI mAphaka karavA lAge. vachara sAMjare ghera Avyo, ane pitAnI strI pAse gaye, tyAre strIne udAsa joI udAsInuM kAraNa puchatAM, pADI saMbaMdhI banelI hakIkta strIe kahI, tyAre vajIre kahyuM emAM udAsa thavAnuM koI nathI, tyAre bAIe kahyuM, "tame samajyA nathI. mArI AMgaLI bharavADa joI gayo mATe te pAvI nAMkhavI e mAre nizcaya che, mATe te AMgaLI pAvo nahI tyAM sudhI huM udAsa rahIza" vachare AMgaLI nahI kapAvavA bahu samajAvyAM paNa bAIe mANe nahI, ne Akhara te AMgaLI eka hajAmane bolAvI kapAvI nAMkhI. A uparathI vajIranI strInA pativrata vize te bAInA dhAryA pramANe khAtarI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 218 peTamAM keIthI pasI nIkaLatuM nathI. vacharanA manamAM thaI tethI strI purUSa ane khuzImAM rahetAM hatAM. pitAnI strInA pativratanI vajIranA manamAM khAtarI thavAthI vajIrane kAMIka garva thaye, tethI hama sebatanI maMDaLImAM potAnI strInAM vakhANa hada uparAMta karavA lAgyA te eka mitrathI sAMkhI na zakAyAthI - teNe te strInA deSa gAyA. tyAre vajIre te viSe khAtarI karI ApavA mAgaNuM karI. te mitre khAtarI karI ApavA hAma bhIDIne kahyuM ke paMdara divasanA gAmatare javAnuM nakkI karo pachI huM tamArI sAthe AvuM ne khAtarI karI ApuM, te pramANe banne vicAra karI paMdara divasanI musApharInI taiyArI karIne vachare pitAnI strInI rajA mAgI ane musApharIe vajIra tathA tene mitra cAlyA. zaherathI be gAu upara eka gAma AvyuM tyAM vajIra tathA tene mitra chupakIthI rekAyA ne cAkaranokarane sAmAna sAthe AgaLa jaI amuka gAme mukAma rAkhavA hukama Ape. rAtre vajIra ane mitra pAchA dilhI AvyA ane vajIrane ghera AvI moDI rAte vacharanA gharamAM dAkhala thayA. tyAM te baMne jaNe gharamAM dhAmadhuma bIjI tarehanI jeI. te vakhate vajIra gussAmAM AvI potAnI strI tathA tenI sAthenA purUSane kala karI cAlyA gayA ne potAnA nokare je gAma rokAyA hatA tyAM jaI rahyA. bIje divase musApharI baMdha karIne teo dilhI pAchA AvyA tyAM potAnI strAnuM tathA eka purUSanuM khUna thayAnI tathA te ThekANe thayAnI vAta jANuM. bIje dahADe vajIre potAnA gharamAMthI becAra lAkhanuM jhaverAta laI eka pioTalI bAMdhI tene goLa daDe karI bAkI mIlakata luMTAvI dIdhI ane dunIAthI virAga pAmI eka jegIno veSa dhAraNa karI dilahIthI cAlI nikaLe. mitra te potAne ghera gayo. jhaverAtano daDe leI pharatA pharatA vajIra eka rAjAnA zaheramAM jaI pahoMcyA. tyAM kAMIka mudata rahyA pachI vajIra jogIe haja karavA javA vicAra karI pitAnI pAse Dalo kayAM mUko tenI tajavIja karavA lAgyo. pharatAM pharatAM badhA zAhukAranAM ghara joyAM, temanA vyavahAra viSe tathA zAkha viSe tapAsa karyo temAM tArazA karIne eka zAhukAranuM nAma AvatAM tenuM ghara tathA rItabhAta viSe bArIkIthI tapAsa karavAmAM vachara jegIne tArazAnI pAchaLa pharavAnI jarUra paDI. te vajIra jegI tapAsa karavA sArU tArazA eka sonInI dukAne beThA hatA te sAmo dUra beThe. tArA sonInI dukAnethI ghera gayA tyAre vajIra phakIra paNa tenI pAchaLa gaye. tArA ghera pahoMcyo tyAM potAnA kapaDA upara senAnA tArane kaDake je eTale turata karane bolAvI sonIne tyAM ApI AvavA hukama karyo. te joI vajIra phakIrane khAtarI thaI ke tArazA ghaNe prAmANika zAhukAra che bIje divasa vajIra phakIra tArazA zeThane ghera gayo. tArazAe tene AvakAra Apyo ane AvavAnuM prayojana pUchyuM. phakIrane khAtarI thayelI tethI chUTA manethI vAta karI ke "mAre makkA zarIpha haja karavA javuM che mATe mArI pAse cAreka lAkhane javAhara tamAre tyAM anAmata mUkIne javuM che ne te anAmata huM tyAMthI AvIne laIza." zeThe kahyuM "AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kAkaDI, cIbhaDuM kApI jevAya, paNa peTa cIrIne jovAya nahIM, anAmata ame koinI rAkhatA nathI, ne ATaluM badhuM jokhama ame kevI rIte rAkhI zakIe ?" pachI phakIre anAmata rAkhavA Agraha karyo, tema zeThe "kheMca paDa muje bera AtA haya" tevI rIte nahIM rAkhavAno DoLa karyo. tema tema kIre bahu AjIjI karI, tyAre zeThane dayA AvI hAya, tema te dharmanuM kAma karavA jAya che mATe uttejana ApavAnI meherabAnI karatA heAya tema karI kahyuM ke, "huM tamane eka majabuta eraDI soMpuM ne eka majabuta peTI soMpuM te peTImAM mUkI tALu mArI, te pachI eraDIne tALuM sAcavIne kuMcIe! tame tamArI sAthe letA jAo." kIre lAcArIthI te vAta kabula karI pAtAnA DallA peTImAM mUkI tALuM mAryuM, pachI te peTI vALI eraDIne tALuM mArI banne kuMcIe sAthe lei tuja karavA gayA. kharacane mATe jarUra paDatuM nANuM sAthe lete gayA. chaeka mahinA pachI vajIra kIra haja karIne pAchA AvyA. ane tArazA zeThane tyAM anAmata levA gayeA, eTale zeThe kahyuM, "tamArI eraDI udhADIne peTImAMthI kahADI lei jAo.'' phakIre AraDI ughADI tA kharAkhara sArI sthitimAM jei. teNe peTI UghADI mAMhethI DallA kahALyo tA, vajanamAM teTaleA ja lAgyA. zeTha rUbarU DallA cheDI netAM teTalA ja vajananA narmadAnA gALa kAMkarA kIre joyA. phakIre zeThane pUchyuM, "A zuM ?" zeTha kahe, "tamArUM je haraze te nIkaLyuM." have hIrA, mANeka, pAnA, meAtIne badale kAMkarA nIkLyA. peAte vajIrAta karelI tethI DAhyo mANasa tA kharAja eTale vicAra karyo ke, "mArI pUrva sthiti kAi jANatuM nathI, mAre phakIrI hAla che, tema takarAra UThAvavAne AdhAra nathI, mATe muMge moDhe cAlI nIkaLavuM ne A llA emane ema rAkhI mUkavA. phakIra nizvAsa nAMkhI je maLyuM te lei cAlatA thayA ane zeThane nirAMta thaI. have phkIra zeheranI aMdaranA eka takImamAM rahyo. teNe sUkA ke sArA roTalA gAmamAMthI mAgI lAvI gujarAna karavA mAMDyuM. vaSa~ka dahADA vItI gayA che, teTalAmAM eka khAvAnI jamAta, gurU tathA vIrA pacIzeka celAnI banelI, te gAmamAM AvI. temaNe mukAma zehera vacce sArA ceAka joine karyo. gurUnuM tyAM Asana karyuM, ane sAthenA devane eka meTA chatra nIce padharAvyA. ane AsapAsa celAenAM Asana nAMkhyAM. divase celA bhikSA mAgavA jAya, lATa dALa lAve tenI raseAi karI ThAkurajIne thALa dharAvI jame, ne nRsiMhajInuM bhajana karI mAtra bhaktimAM divase vyatIta kare. ApaNA phakIre dhyAna rAkhI dura besI A vyavahAra joyA ne pAte temanI bhaktithI rAjI thayeA hAya ema DALa karI pAsenI dukAnanA ATalA Upara rAta gujAravA lAgyA, paNa rAtanA te jAgRta rahI khela jeyA karatA. jamAtamAM gurUjI te| Asana mUkI kayAMye jAya nahIM. paNa celA gAmamAM bhikSA sArU jAya tyAre zerIe zerI, dhare dhara, temAM rahenArAM mAse, temanI sthiti viSe barAbara ceAsIthI tapAsa kare. ema dazeka divasa jamAta rahI temAM celA dhare gharanA tamAma rastAnA jANItA thaI gayA ane pachI cerI karavA lAgyA. jenA gharamAM pese tenA dAgInAmAMthI eka ke be dAgInA uThAve. rUpIAnI thelI heAya te zreNIne turata jANavAmAM na Ave ke bUma kare athavA guma thaI ardho uThAve, ne ghara gayAnA vahemamAM paDe 270 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ' www.umaragyanbhandar.com
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 271 dariyAne tAga Ave, paNa cha tasunI chAtIne tAga Ave nahIM. evI rIte kALajI rAkhI corI karavA lAgyA. corI thavAnI pharIAda polIsamAM gaI pilIsa tapAsa kare paNa pato lAge nahi. ema beeka mahinA thayA teTalAmAM corIne mAla saMgraha karavAne khADe bharAI gayo tyAre gurue kahyuM ke "have AMhIthI mukAma uThAvIe te sAruM che. tyAre celAoe kahyuM, "have ekalA rAjAnuM ghara lUTavuM bAkI che temAM cerI karI AvyA pachI mukAma uThAvazuM." eTalAmAM divALInuM parva AvyuM. rAjArANuo vagere rAjakuTuMba ghareNuMnA sArAmAM sArA dAgInA paherI luMbejhube thaI darzana karavA nIkaLyuM te dAgInA celAoe jaI eka be dAgInA levA TharAva kya. rAta paDI sau suI gayuM, sApa paDyo eTale be celA rAjamaMdira tarapha cAlyA; caMcaLAIthI rAjAne zayana karavAnA baMgalA nIce jaI bilADI nAMkhI upara caDyA. baMgalAmAM rezanIthI ajavALuM jhokAra thaI rahyuM hovAthI sutI vakhate utArI eka pATa upara mUkelA dAgInA celAnI najare paDyA temAMthI amUlya hIrAne hAra uThAvI te nIce utarI Avyo. rAjArANI te nidrAvaza hatAM. - savAramAM uThatAM veMta dAgIne levA rAjArANuM gayAM te raNue pitAne bahu ja kImatI hAra joyo nahi. rANIe bUma pADI ke, "mAre hAra nathI." rANI kahe, "mAre hAra Ave te ja anna levuM." ema pratijJA rANIe karI ane rAjAe bahu tapAsa karAvavA mAMDI. teTalAmAM vajIra phakIra Tela nAMkhate nAMkhato nIkaLyo. te Tela evI hatI ke saunAM mana te sAMbhaLavAne kheMcAya. "jayasI uMgalI, vayasA tAra, mare jegI te rANuM pahere hAra." A Tela rAjAe sAMbhaLI, phakIrane pAse bolAvyA ne pUchayuM, "A Telane bheda zuM che? tyAre phakIre kahyuM, "bIjI vAta pachI kahIza, paNa tamArI rANIne hAra bAvA jegInA celAoe lIdho che, temanA gurunA Asana nIce khADe che temAM rAtre AvIne paDyo che. mATe jegI tathA celAne pakaDe, keda kare ne khADe tapAso." turata rAjAe divAnane hukama karyo, divAna tapAsa karavA gayA, to jegI guru gAMjAnI calamane dama lagAvI AMkhe rAtI ceLa karI belyo ke, "hamaNuM paNa se daTTaNa karI deIza," vagere IzvarI camakAranI dhamakI ApavAthI dIvAna pAcho Avyo. pachI polIsa amaladAra bahAdura rajaputa hato tene mekalyo, teNe jegInI dhamakIne nahIM gaNakAratAM gurune lAta mArI Asana uparathI khaseDI nAMkhyo. dareka celAne babbe polIsanAM mANasa vaLagADI dIdhAM, ne Asana uparathI dhuLa khaseDIne pATIAne mAM khaseDyo eTale nIcethI hAra rANune pahelo ja hAtha Avyo te darabAramAM meklI dIdho ane khADAmAM lekanA senAnA dAgInA, rUpIA, senA hore khadabadatI joI badhA lokone belAvI sau saunA dAgInA oLakhI khAtarI karI saune seMpI dIdhA. ane guru tathA celAnuM kAma calAvIne adhikArIe sajA karI. - phakIra upara rAjAnI maherabAnI thaI tyAre "UMgalI" pitAnI bAyaDIe potAnI AMgaLI parapuruSa joI javAthI pitAnuM pativratApaNuM siddha karyuM, paNa te rAMDa bahu ja durAcaraNuM nIkaLI tethI bAyaDIne paNa ThekANe karI pite phakIra thaI cAlI nIkaLe; pote Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 kahevatasaMgraha rAjAnA cittanI, ne kRpaNanA vittanI khabara paDe nahIM. gerIAnA guNa peTamAM che. 717 vAyuM osaDa ne meM jogI tenI jAtabhAta kaI jANe nahIM. 9 vATayuM osaDa ne muMDyo jogI tenI jAtabhAta keAI jANe nahIM. vakhANuM khIcaDI dAMte vaLage. bahu vakhANe bagaDe. jAta be, strI ke purUSa; amArI jAta manuSyakI. kajAtane moDhe caDAvyo, mahe upara hagI bhare. deza jAya, paradeza jAya,5Na vakhANathI na jAya vAhyo, tenuM nAmatho DAhyo. phUlAvyA phUle te vicAra vagara Dule. deharA-nadi nALAM ne rUSi kulAM, kAminI ne kamaLAM; etA aMta na lIjIe, (je.) ghara vAMce kuzaLa.2 607 jAtabhAta pUche nahIM keya, harakuM bhaje se harake heya; jAta manAve page paDe, kajAta manAve zirapara cahaDe. 608 718. sukhe suve jene zira bApa. 6 sukhe suve jene zira bApa. sukhe suve jaMgalamAM sApa. sukhe suve rAjAne puta, sukhe suve jogI avadhuta; sukhe suve salakSaNa nAra, sukhe suve je pati gamAra. dharAyelo siha sukhe sue. aghorIne sadA ugha. nizcitane sadA nidrA. 71. mANasa te badhAM sArAM, kaI kaI ne kaI kaIne. 4 mANasa to badhAM sArAM, kaI kAI ne koI kAIne. mADu to mIDe e bhalA, kaI kene ne keAI kene. jene jenI pAse mAgaNuM, te tene bhale. cora paNa corane bhalo. hIrA, mANeka, motI, pAnAM cAra lAkhanAM lAvela te tArazAne tyAM mUkelAM te jhaverAta kahADI laI kAMkarA ApyA te dekhADyA; ne tyAra pachI zaheramAM phakIrI hAlathI jogI tathA celAnI caracA jatA hatA. te sarve vAta kahI. rAjAe yuktiprayukti karI tArazA pAsethI badho mAla phakIrane pAcho apAvyuM. A pramANe mANasanA peTanI ane lAkaDAnI pilanI khabara paDatI nathI, tene A dAkhala che. "UjaLuM eTaluM dUdha" samajI vizvAsa karatI vakhate pure tapAsa karIne mANase dunIAmAM kAma karavAnuM che. 1 gerIe baLada. 2 mULa ke eba zodhavAmAM aMta levo nahIM. 3 kharI jAta to mANasanuM kulInapaNuM, jAtane mAna ApIe namratA rAkhe, kujAtane caDAvIe te mAthe caDe ne bahekI jAya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 27 720. kAThIAvADamAM sAdhAraNa varganA leke bIjanAM darzana karI mAge che. 1 bIja mAvaDI, cule tAvaDI, be baLada ne eka gAvaDI.' 721. kukaDe heya te ja zuM vahANuM vAya? 4 kukaDe hoya te ja zuM vahANuM vAya ? A dunIAmAM kaI vagara athuM rahetuM nathI. moTA rAjA cAlyA gayA, paNa dunIAmAM kAma to cAlyA ja kare che. dunIAnAM kAma te aTakatAM ja nathI. 722. emane te mevALe gAMDyo baMdhANuM che. 5 (ghATI, jIva jAna mitrInA saMbaMdhI kahevato.) emane te mavALe gAMTha baMdhANuM che. eka haraNIe hage che. kheLIAM judAM che, jIva eka che. mArAM tArAMne bheda nathI. maLe to mana maLe, na maLe te zarIra. 723, DuM athavA nirmAlya mANasa saMbaMdhI. 4 (khetaramAM cADIone paNa evuM kahevAya che) e to e zaNagArI besAryuM che. oDAnera khoLIAmAM jIve chava, bIje jIva nahIM. amane rAkhyAM che tamAre kAje, tame rahyAM che amArI lAje. tame Avazo ahIM, te amamAM nathI kAMI 724. je jene paraNe te tene paramezvara. 12 (dhaNuM mAna devA yogya.). je jene paraNe te tene paramezvara. atithi Ave, tene AdarasatkAra kara. ghara pramANe mehemAna, mehemAna pramANe ghara nahIM. madhAM ghI mehemAna jame. gharane roTale bahAra khAvo che. 1 cule tAvaDI, eTale mehemAna je kAyama Ave te cule tAvaDI kAyama rahe, evI icchA kAThIAvADanA lokone hatI. te vakhatane lIdhe kAThIAvADa mehamAnI athavA paNa gatane mATe prakhyAta thayuM hatuM. kAThIAvADanI mahemAnI te divasemAM vakhaNAi gai hatI. 2 khetaramAM eDAne aMgarakhe, pAghaDI paherAvI ubhAM kare che temAM jAnavarane DarAvavAne hetu che, tevA DAMvALA khetarane zeheDe haraNu AvyAM tene evuM kahe che. 3 lAjabharamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 kahevatasaMgraha mana dekhI mehemAna Ave. mAgIne paNa mehemAna sAcavo. mehemAnane ace, khame te kAMI kAcA pocAnuM kAma nathI. mehemAna divasavALAne ghera hoya. deharA-bhANa khaDa khaDa ne leha jaDa, AvataDAM paI; eTalAM vAnAM jALave, jenAM vajarame haIAra 69 caDatA dinuM pArakhuM, ghera Ave mehemAna; paDatA dinuM pArakhuM, ghera na Ave zvAna. 610 sera-AvataDAM eMdhANa, maLavAmAM mAThapa kare; e zuM pAtharaze prANu, sAcuM soraThIo bhaNe. 611 725. naphaTa mehemAna te ja gharadhaNI hoya te viSe. 5 mehemAna AvyA, maLyA, beThA eTale gharadhaNI bele che, bhAI jamIne AvyA che, mATe pANIne loTo lAvo." mehemAna bolyo, "mAMhe dAtaNa nAMkhatAM Avaje." mahemAna AvyA, eTale gharadhaNIe roTalo ghaDI tAvaDImAM nAMkhyo, te vakhate belyo. "caDa roTI cAra mAsa." eTale mehemAna bole, "besa gAM- bAra mAsa." hasatAMe parANo, ne rAtAMe paraNe. AvyA che te khAdhA vagara kAMI jaze ? 1 pai-mehemAna. 2 vajaramevamaya, kaThaNa, daDha. 3 maLavAmAM ThaMDe rahe e AvakAranI nizAnI. 4 prANane duHkha deIzuM memAnI kare? AvakAranI nizAnImAM maLavAmAM vAra lagADe agara ThaMDAI dekhADe te mANasa potAnA prANa pAtharIne zuM mahemAnI kare? ema sAcuM seraDIo kahe che. eka gRhasthane ghera paNe AvyuM te savAranA jamavAne vakhatanI lagabhagamAM AvyuM. gharadhaNuM AvakAra daine maLyA, kuzaLa samAcAra pUchI beThA eTale gharadhaNue kahyuM ke, "mehemAna jamIne AvyA haze mATe pANIne leTo bharI lAve, tyAre mehemAna be ke, "mAMhe dAtaNa nAkhatAM Avaje." te ema batAvavAnuM ke dAtaNa sarakhuM karyuM nathI, te jagyA to kyAMthI heya ja, tyAre gharadhaNune pharaja paDavAthI paNAne jamADe paDyo. gharadhaNI kahe che "mehemAna jamIne AvyA haze mATe pIvAnuM pANI lAvo." mehemAna kahe che "mAhe dAtaNa nAkhatAM Avajo." dAtaNa karyA pachI kAMI khavAya e niyama hiMdustAnamAM che. bIjI vAta eka darajIne ghera mehemAna AvyA tyAre gharadhaNI tathA tenI strI bahAra gayAM eTale mehemAna paNa bahAra nIkaLyA ne phaLanA bAraNAnI sAMkaLa caDAvI tyAre gharadhaNu ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 275 Ao, jAo mahemAna, e ghara tamArA gAMDakI khAo khIcaDI, baLataNa hamArA. keI Ake pUche ke, e kona che ? mehemAna hamArA, 726. varaNAgImAM vALa. 6 (AchakaDAI saMbaMdhamAM) tejAnAmAM tamAku, varaNugImAM vALa; saMbhaLAtuM te najare dIThuM, Abe kaLI kALa. tejAnAmAM tamAku, varaNugImAM vALa; juvAnImAM juo, bhAIbaMdhImAM gALa. AMbAnuM bI geTale, ne chInALavAne coTalo. halake varNa na heta te, AchakaDAIne laDAvata kezu? AchakaDu adhuruM lAge, movALA gharanI kheDa, jyAre rAkhIe tyAre teTalA 7ra7. muMbaI mAstara, hAthamAM chattara ne khIsAmAM pathara. 2 muMbaI mAstara, hAthamAM chattara ne khIsAmAM patthara. muMbaI mAvalI, kamAya rUpIo, tyAre palle rahe pAvalI. 728. bhiDI karIAvara te kare je dIThA bApa ghera. 5 bhiDI karIAvara te kare je dIThA bApa ghera. bApadAde dIThuM nathI, tenI najara halakI. bApadAde joyuM hoya, ne pAse na hoya te paNa najara UMcI. e te karyAkAmanA dhaNI che. chappana vakhArIA ne bhAro kucI, pAse na maLe, paNa najara uMcI. tenI dhaNaANane khAtarI thaI ke mahemAna gayA paNa mehemAna phaLInI vaMDI upara caDI gharamAM peThA ne meDA upara caDIne sutA. darajaNa pAchI AvI ne phaLInA kamADanI bahAranI sAMkaLa caDelI je jANyuM ke, mehemAna te gayA che, eTale sAMkaLa UghADIne gharamAM AvI, ne pAchaLa darajI paNa AvyuM. darajI strIne kahe che, huM kevo DAyo ke gaja leI dhA. darajaNa belI, huM kevI matilI ke supaDuM laI jatI rahI. mehemAna bolyA, ame kevA dutA ke meDe caDI sutA. (A naphaTa mehemAna ne naphaTa gharadhaNunA dAkhalA che) 1 dhAtranAThe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 kahevatasaMgraha 729. paMtha vara bhAge hADa, khIja vara laDAve lADa. 3 paMtha vara bhAge hADa, khIja vara laDAve lADa; trIja vara kallI sAMkaLAM, ceAtha vara maraNu lAkaDAM. eka gArInA nAvaleA, hIMDe jAge kaLAyala mAra; e gArIneA nAvale, hIMDe jANe harAyuM DhAra. e bAyaDInA vara cule phUMke. 7 730. mAthe khahu du:kha paDe che tyAre vaparAtAM vAkya. mAthe chANAM thapANAM. rava rahI. mAthe chappananA pATA paDyA. rAmakahANI thaI. duHkhanAM jhADa UgyAM. mAthe duHkhanA DuMgara paDyA, duHkhanA darIA chaThyA. 731. guNacAra ane nimakaDurAmanI eka dazA. p guNacAra ane nimakaharAmanI eka dazA. khuTalane khAsaDAM ja hAya. kRtajJI ane vizvAsaghAtI mahA pApI. guNacArane mATe paramezvarane ghera paNa jagyA nathI. kutarAne roTalA nAkhe. heAya te paNa guNa kare.' 732. mA pUche AvatA, AyaDI pUche lAvatA. 5 mA pUche AvatA, bAyaDI pUche lAvatA. jaNanArI te jIva ApavAnI, paraNanArI pAka mUkavAnI. dahADA upara dahADA jAya, AvaradAmAM Ache. thAya. mA jANe meATA thAya, bAyaDI jANe lAvatA thAya. mA rUve bAra mAsa, bAyaDI rUve mAsa cha mAsa, ne behena rUve vAratahevAra. 933. vATe jAtAM vaDhavADa vAheAre tevA che. 10 UchIteA kajIe levA. vATe jAtAM vaDhavADa vahAre tevA che. cahaDAvyA capaNu le tevA che. mI masAlA vagara rahyA che. masAlA maLe te mIAM UDe tevA che. kara aTakyA eTale heThA beThA che. TaTaLI rahyA Upara jora cAlatuM nathI. kANA paMDyA namaskAra, teA kahe vaDhavAnA cALA, 1 kRtazrI mANasa tethI paNa nIce. mAthe haraNu beThAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hajI ta| bheAMya paga asthA nathI. TIMgANu! upara jora nahIM. www.umaragyanbhandar.com
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 734. Adu khAIne lAgyuM che. cha Adu khAIne lAgyA che. rAtadivasa lAgyA che. cahuDe dhaDe AvyA che. jarA gheADA tANI bAMdha. 1 735. khAjarI, khAvaTA, vAla viSe. 11 alihArI tArI bAjarA, jenAM meTAM pAna: dhADe pAMkhA AvIe, muDhA thayA jIvAta. bAjarI mArA uMcA cheADa, mAre mAthe TApI; mArA guNa yAre jaNAya, ke khAya dUdha te phATI, AvaTA kahe huM jhINA dANA, dekhItA teA rAI; bAra mahinA mane seve, teA kheAkhA kahADuM sAhI. vAla kahe huM meTA dANeA, dhaNAM lAkaDAM bALuM; cAra divasa mane seve, te sattAmAM esate TALuM, vAla kare tAla, te maga kare paga. maga kahe huM lIleA dANA, mAre mAthe cAMduM; mArA khapa kayAre paDe, ke mANasa hAya mAMduM. maga kahe huM lIlA dANA, mAre mAthe cAMduM; ecAra mahinA khAya te, mANasa uThADuM mAMduM. maTha kahe huM jhINA dANeA, mAre mAthe nAkhuM; mArI parakha kyAre paDe, ke dheDuM Ave thAyuM. makAI kahe huM meTA dANeA, mAre mAthe ceTI; mArI parakha kayAre paDe ke, ghera krujhe eTI.ja ghaUM kahe huM rUDA dANe!, mAre mAthe cIre; mArI parakha kyAre paDe ke, ehena ghera Ave vIrA.pa lAMga bhAge TAMga, vaTANA vAyaDA jhera. kezavadAsanA gheADAnI peThe maMDyo che. dhaDI sAsa khAtA nathI. AMTA khAI AMgaNuM khAdI nAMkhyuM. 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 277 5 1 sAsa khA. 2 vAla vAyu vadhAre ne maga dRsta kare. 3 maTha gheADAne vadhAre guNakArI che, te gheADAne te khavarAvavAmAM Ave che tyAre dhADu puSTa thAya che. 4 jheTI=bheMsa. bheMsanA dUdha sAthe makAinA roTalA khAvAmAM Ave che tyAre svAdiSTa lAge che, 5 behenane ghera bhAI jAya tyAre behenanuM heta bhAI upara vadhAre heAvAthI behena aneka prakAranAM bheAjana khanAve. jevAM ke ghekhara, sUtrapheNI, jalebI, sevA, lADu, cAranuM, zIre vagere. A sarva cIno ghauMnI thAya che. www.umaragyanbhandar.com
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 kahevata saMgraha 736. gANuM garAsIAnuM, khANuM vANuMAnuM. 3 gANuM garAsIAnuM, khANuM vANuAnuM. vANuo vaDe, hero roDe ? dehare-rAjaputANIne rAsaDa, kAThiyANIne kApa; vANIAnuM vagANuM, sAdhu janane zApa. 12 737. bArA gAUMkA codharI, terA gAUMkA rAva. 2 bArA gAUMkA codharI, terA gAkA rAva; apaNe kAma na AyA, mana mAne vahAM jAva. agADIkA dulA, pachADIkA rAva; apaNe kAma na AyA, dila cahA vahAM jAva. 738, zukana e vehema hoya ke hoya, te carcA A sthaLe ghaTatI nathI. paNa badhA dezamAM ne sudharelA lekamAM DeghaNe aMze e vehema che. tema gujarAtamAM che te saMbaMdhe leke mAM je vadhAre pracalita che tevAM thoDAM ThAM lakhyAM che. 35 mAMkaDa mucho mAMjaro, haiye na hoya vALa; tene zukane cAlIe, te vize khUTe kALa. ravi tAMbula, sAme darpaNa, dhANA cAvo dharaNInaMdana; budhe gaLa, gurUe rAI, zukravAra sarasava khAI zanivAre vAvaDIMga cAve, te kAma karI ghera nicce Ave. 2 Adita phATe, soma jaLe, maMgaLa paheryuM pIDA kare; lugaDAM pahere traNa vAra, budha, gurU ne zukravAra. zani paMthA zani graMthA; vidyArabhe gurU zreSTha. punamano paDe, amAsanI bIja, vaNa pUchayuM muharta terazane trIja.7 zukranI rAta, kadI na karIe vAta. 1 vANIo varaghoDAmAM kharaca vadhAre kare. vehere makAnamAM kharca. 2 mRtyu thAya. 3 ravivAre tAMbUla, eTale pAnasupArI khAine, semavAre darpaNamAM maha jene, ane maMgaLa ke bhoma dhANuM cAvIne, budhavAre geLa, gurUvAre rAI, zukavAre sarasava ne zanivAre vAvaDIMga cAvIne je mANasa zeheramAM ke bahAragAma jAya, te kAma siddha karIne ghera Ave evo bhAvArtha uparanA kharAne che. 4 A kahevata bhUgaDAM paheravA viTa che, AmAM zanivAranuM kahyuM nathI, paNa lokamAnyatA evI che ke zani cIkaNo vAra che, mATe peheryuM hoya te ukhaDe nahi arthAt lAMbuM cAle. 5 phAgaNa suda 15 pachI vada paDave. amAsanI bIja te aSADha suda ke kArtika suda bIja, cha trIja-vaizAkha suda 3, akSayatRtIyA teraza dhanateraza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha ra79 sArAM zukana. behe bharI pANIArI (saubhAgyavati) maLe. khara DA, ne vasiyara (nAga) jamaNe. ghoDA upara savAra beThelo maLe, bebI dhoyelAM lugaDAM laI maLe. mATIne Topala, gADu ke chAlakuM maLe. DeluM gADuM maLe. vAchaDA sahita gAya maLe. hathIArabaMdha mANasa maLe. cAMdale karela vipra maLe. phUlanI chAba sahita koI mANasa maLe. mAchalI marelI maLe te zukana sArAM pArasI lokamAM. jamaNuM haraNa Utare, ne jamaNuMthI pAchuM DAbAM Utare te sArAM. kuMbha, teravA, cIbarI, hanumaMta ne haraNa etAM je maLe te bhalAM jamaNAM. kAna kare kutarA, mIMdaDI ADI jAya; je Ave chIMka te cAlatAM thaMbhI jAya. prAme vAmaprayANe rAsabhazabdopi maGgalaM kurute // kharAba zukana. rAMDarAMDa bAIDI maLe. lAkaDAMnI chANanI bhArI maLe. cAlatI vakhate chaka thAya. sAme bheMsa, seva keTalAkuTa kuMbhAra maLe. cAlatI vakhate kutarUM kAna phaphaDAve, bilADI ADI Utare. DAbe kAgaDe bele. DAbI ke pAchaLa cIbarI bole. ATe kuTe ne ghI ghaDe, chUTA kezI nAra; vagara TIle vipra maLe, to nizca khUTe kALa. amAvAsyAne roja hajAra kAma heya paNa bahAragAma javuM nahIM. deha-DAbI bherava kaLakaLe. jamaNAM lALA thAya; te zukane je cAlIe, te nizva bhuMDu jaNAya. 613 zaktane vahema nathI ema paNa kahI zakAya che te saMbaMdhamAM vAkayo zakanathI zabda AgaLa. manamAM kAma karavAne ke javAne ullAsa Ave to zukananI jarUra nahIM. 1 bha==dhaDe. 2 teravA devacakalI, kALA raMganI puMchaDI uMcI nIcI kare che te. ke gAma jatAM gadheDe DAbe buke te paNa maMgaLa kare che. AvA zunane mATe te grantha che. paNa lokomAM bahu jANutA mArA jANavAmAM che te lakhyA che. 4 bharavacIbarI. 5 kaLakaLe bele. 6 lAgIjhaziyALanuM revuM. 7 zabdasAruM vAkya ke AzIrvAda. 8 AgaLA sarasa, vadhAre sArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha gokIre zukana nahIM. deharA-zukana zubhAzubha jaba bhaye, hoya sake kAma taba hama sura purAna, lahana kRSNake nAma. 414 jaba ripu Aye nagara sana, kanyA kAla vyatIta; taba muhUrta arU zukana puni,na lo zAstra kahIta. 615 ha39. jyotiSanA be bhAga che, gaNita ane phalAdeza. huramakhAne camakherA, mAlakhAne mustarI; karamakhAne jamI pharajaMda, kabaje kara le medanI. ki kavati rahA sarve, yadi kedro bRhaspati. paDave mULane pAMcama bharaNuM, AThama kRttikA, nema rahiNaH dazame azleSA sahI, pAce jvAlAmukhI yoga kahI. 3 doha-jaNe mAtA te jIve nahIM, vase to ujaDa thAya; nArI pahere cuDalo, ke bAMya samULo jAya. 616 10 1 lUMTa agara dhADanI bUma paDatAM vAre caDatI vakhata. 2 temAM lAdeza jANavAmAM lokone svArtha rahele hevAthI te viSe loko vadhAre dhyAna Ape che. ane tethI lAdezane viSaya loko jANavA cAhe che. te saMbaMdhamAM lokomAM je kAMI vAkyo ke kavitAnA rUpamAM cAle che te dUhAdi lakhyA che. - 2 bALakane janma thAya che tyAre vakhata laI janma TANe je graha je rAzimAM hoya te rAzimAM mUkIne janmakuMDalI taiyAra karavAmAM Ave che. rAzi bAra che tethI kuMDalInAM khAnAM bAra che. paheluM lagna zarIra, bIjuM dravyabhavana, trIjuM parAkrama tathA bhAMDarU, ceya mA, ghara tathA pazu, pAMcamuM buddhi saMtAna, chaThTha rega, zatru tathA mesALa, sAtamuM A tathA paradezagamana, AThamuM AyuSya, navamuM bhAgya tathA dhame, dazamuM rAja tathA pitA, agIAramuM lAbha, bAramuM kharaca, vyaya. evI kuMDalImAM jyAM te graha AvyA hoya te pramANe mANasanI jIMdagInA banAnuM bhaviSya kahevAya che. 3 sAtamA khAnAmAM ja hAya, 8 mAlakhAnuM bIjuM temAM zani hoya, 5 karamakhAnuM eTale rAjakhAnAmAM maMgaLa hoya, tevA grahavALe purUSa pRthvIne jItI le te thAya. 6 janmakuMDaLImAM paheluM, cAyuM sAtamuM ane dazamuM e cAre keMdrasthAna kahevAya che. temAMthI eke sthAnamAM bRhaspati paDyo hoya te bIjA nabaLA graha hoya te paNa naDI zake nahIM. 7 e pAMca javAlAmukhI gamAM bALaka janme agara koI zubha kAma karyuM hoya che, tenA pariNAma sabaMdhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 281 vAvyuM te Uge nahI, nIra kuve nava thAya; nava jANyuM te jozIA, jeza kema jovAya? zrAvaNa ghaDI, bhAdu gAya, mahA mahine bheMsI viyAya, te dhaNu mare ke jaNanArI jAya. cotha caudazane capAyo, hANa kare punamano jA. je heya rAhu dazama, zuM kare verI vasamo? budha vAse ne budha cAse, budha gAma na jAze. budhe vaLAvI beTI, te pharI kadI na bheTI. 740. AbhaDacheTa aMtyajanI jaNI, brAhmaNa vaiSNava kIdhA dhaNuM. 17 AbhaDacheTa aMtyajanI jaNI, brAhmaNa vaiSNava kIdhA dhaNI. bAre mAsa bhogave e beya, bIje ghera AvI gaI reheya. mAne tene vidhiniSedha. grahaNamAM roTalA gheMsa abhaDAya, pakavAna abhaDAya nahIM. taLyuM ne tAvyuM, vaikuMThathI AvyuM. jagannAthajIno prasAda letAM AbhaDacheTa nahIM. ' auSadhArtha madirA pIvAmAM bAdha nahIM. paga maTADavA, mAMsAdikanA esiDano chocha nahIM.' vaiSNava jANe samarpaNa, brAhmaNa dekhI bhaDake; chokarAne bAMdhe TAMTIe, rakhe mu aDake. vadAyuM vade, ne aNavadAthuM phoka; cAmaDAnA joDA ne cAmaDAnI bekha. brAhmaNanI nAta jame tyAre cAmaDAthI abhaDAya, ghInA kulAnI AbhaDacheTa nahIM. ghI bhegIAnI tAvaNanuM saune khape. devamaMdira bIjuM cAmaDuM na laI javAya, dukaDa sAraMgIne bAdha nahIM. 1 e gamAM kuvo gALavA mAMDyo hoya te. 2 Dhera viyAya tenAM muharta, 3 cotha yaudaze khATale bharyo hoya, ne punamane rAja dIkaro avataryo hoya te hAni kare. jyotiSano viSaya e agAdha che ke tene kaI bhAga AMhI lakhavAne samAsa nathI, mATe lokomAM cAlatI kahevato jANuM teTalI lakhI che. 4 sAMDhAnA tela, kasturI, aMbara, gecaMdana Adine bAdha gaNuti nathI, 5 dhIne viSNudevata TharAvyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 kahevatasaMgraha zrAvakanA khAkhare, ne mezrInI purI; taMboLInI kuMDImAM, aDhAre varaNa buDI. deharA-sabI bhUma gopAlakI, vAme aTaka kahA; jAke manameM khaTaka rahI, vohI aTaka rahA. 617 aNagamatuM apavitra gaNuM, gamatuM gayuM pavitra; cuDo na gamyuM hADakuM, jagata vicAra vicitra. 18 741. bhAjI bhAramAM, te vahu lAjamAM. 3 bhAcha bhAramAM, te vahu lAjamAM. AMdhaLA sasarAnI lAja kANu kahADe? naphaTa sasaro ne nirlaja vahu, A sasarA kahANI kahuM. 742. rei ghara rAkhe teve che. 8 raI ghara rAkhe tevo che. te jAya, mArato jAya, ne ghara rAkhatA jAya. kAlo thaI kAMcaLImAM hAtha ghAle. dekhAya che gAMDe, paNa haiyAne sAjo. AMkhe AMdhaLe, paNa gAMThe pure. ghelI thaI chUTe, ne gAma badhuM lUTe. rote jAyane aNucI karatA jAya. ghele thaI ghara rAkhe. 743. ajhINanA baMdhANuo aphINanAM vakhANa karI khAya che ane pitAne sukha zAmAM che te batAvavAne bolAtAM vA. 8 amala khAo ThAkarA, mAtA thAo mala; puraNahAre puraze, jakha mAre jemala. beDa pIpalakI chAMya, era saMgata baDuMkI; ghaTa kasuMbA kAhADa, era muThI caNuMkI. bAkhaDI bheMsakA dUdha, zakarameM ghelanAM; ItA deve kirtAra, kabu nahIM belanAM. paheluM sukha te aphINa Ave; bIjuM sukha te khAvuM bhAve; trIjuM sukha te utare jhADe; eNuM sukha paDakhe vADe. 1 khAkhare eTale roTalI zekIne sukI kaThaNa karelI. 2 kAthocane palALIne pAnapara lagAvavA taiyAra rAkhe te tALInI kuMDImAM pANuM game te jAtanA taMbALInuM hoya. 3 maryAdA rAkhIe te ApaNI maryAdA rahe. 4 aNacI eTale ramata ramatanA dvArA pramANe nahIM cAlatAM pitAne dAva khare che kahI kachuA karavA te. acIvyavahAra pramANe cAle nahIM ne vAMke (asatya) balavuM. 5 aphINa 6 Ave kepha caDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 287 deha-amala na pa ThAkara, sukAI thAze sala; mAgyuM te maLaze nahIM, ema kahe jemaNa. 744. baMdA paheLA ne zerI sAMkaDI. 9 baMdA paheLAne zerI sAMkaDI. gokuLamAM kahAna mahAle, tema mAhAle. ghAMyajAnI kathaLImAM sajAIo mAhAle tema mAhAle. chApare caDIne beThA che. A sAmuM joI gayA che. kule pAnIo lagADe che. AsamAnane ne tene have be tasunuM cheTuM rahyuM che. jamIna upara paga mAMDatuM nathI. gadheDI phuleke caDI che. 745. dharmanAM mULa uMDAM che. 9 dharmanAM mULa uMDAM che. adhikasya adhika phalama. dharma tare ne tAre, pApa buDe ne buDADe. dharmanAM kAma kIdhAM ja bhalAM. dharmane droha kare te kayAMhe na Thare. khA gayA, khIlA gayA, sAtha le gayA, rakha gayA, jakha mAra gayA. puye pApa ThelAya deha-dharma ghaTate dhana ghaTe, dhana ghaTe mana ghaTI jAya mana ghaTe mahimA ghaTe ghaTata ghaTata ghaTa jAya. 620 pAI-pAMca kesano heya pravAsa, bhAtuM lyo cho karI tapAsa; A te cheTuM jAvuM ghaNuM, bAMdhe bhAtuM parabhava taNuM, 621 746. devaLane ghaMTa je Ave te vagADe. 7 devaLano ghaMTa je Ave te vagADe. vIsamA vaDa je Ave te bese, vezyAne khATale je Ave te thuMkI bhare. dArIne cotare je Ave te bese. corAnuM besaNuM, keIne nA kahevAya nahIM. 1 je mANasa sArUM dekhI kulAya che ne manamAM malakAI jAya che te vakhate tenuM vartana thAya che te saMbaMdhe. 2 sajAie a. 3 adhara cAle che. 4 phulekuMvara . che te dharma jema vadhAre kare tenAM phaLa adhika, adhika khAvAnuM phaLa ajIrNa adhika delatanuM phaLa phIra koI paNa adhikamAM sukha heya te dharmanI adhiktAmAM sukha che. 6 sArAM kAma kIdhAM ja bhalAM, Ama paNa kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 kahevatasaMgraha gAmanI guMdI, ne sImADAnI rAyaNu dharmazALAne khAMDaNIe. 747. UjajaDa gAmanI jame zI bharavI? 3 UjajaDa gAmanI jame zI bharavI ? ughADe bAraNe dhADa nahIM, ne ujajaDa gAme rADa nahIM. dhaNI vagara zaNagAra zAra 748. jAge keNu? 4 deharA prazna-nidrA nA traNa jaNuM, kaho sakhI te kayAM? uttara-nirdhaniyAM ne bahu RNAM, jepara khaTake vera ghaNAM darara prazna-nidrA nA traNa jaNuM, kaho sakhI te kayAM ? uttara jaDiyAM, tapiyAM, sArasa, cakavI rena pIyA. 23 cAtaka, cakavA, catura nara, nizadina rahe udAsa; khara, ghuvaDa, ne mUrkha nara, sukhe suve nija bAsa. 624 pAI jAge ke dhanane dhaNI, jAge jene ciMtA ghaNuM, jAge rAta aMdhArI cera, jAge ghana varasate mera; jAge dIkarIono bApa, jAge jenA gharamAM sApa. 625 749 juvAnI viSe. 4 * juvAnI divAnI che. juvAnI cAra divasanuM caTake che. juvAnI jALavI tene mana sudharyo. gaddhA pacIsImAM je ThekANe rahyo te rahyo, nahIM te gaye. 7pa0 juvAnI javAthI paritApa. 9 deharA-jobana jAtAM traNa gayAM, kahe sakhI te kayAM? kAjaLa, kaMcukI ne kAMsakI, e aMgathI dUra thayAM. jaTIyA juvAnI gai, gaI caTakatI cAla; jyAM aMboDe vALatAM, tyAM paDI gaI TAla 627 jobana jarA te kutarI, jamarA ledI jANa; Avyo enI haDapheTe, bace na tenA prANu. 628 '1 je Ave te jhuDe. 2 strIne mATe. 3 paMdara varSanI ummarathI cAlIza varSa sudhInAM pacIsa varSa "gaddhA pacIzI" gaNAya che. eTalA varSamAM mananuM, sthitinuM ane rItabhAtanuM je baMdhAraNuM thayuM te pramANe ummara paryata rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 285 629 672 gelaNa kahe gharaDAM thayAM, joge bhAgyAM jera; bae barachIvA ThekatAM, naLIo hatI nakAra. sadA na jobana sthira rahe, sadA na lakSmI neha; jobana cala saMsAra cala, cala vibhava cala deha. soraThA-je di hatA juvAna, nerA karatA nANuM deI, e piMDa ne e prANu, bolAvyA bAle nahIM. naLIo hatI nakera,bolAvato baraDA dhaNuM; rahyuM na jAMge jora, jAtAM dIdhAM che. ghaDapaNa vazamI vATa, juvAnImAM jANuM nahI; enA zA UcATa, sAcuM soraThIo bhaNe. juvAnInAM jera, atyAre aLagAM thayAM; na maLe mana nakAra, sAcuM soraThIo bhaNe. 751. barAbarIyAthI sneha karavA viSe. 3 vivAha, vyavahAra, vera, prIta barAbarIyAthI karIe. barAbarIyA kIjIe, vyAha, bera era prIta. sAkhI bAyaDI paraNe sArA gharanI, levA sAre lAvo; dhaNuM sAmI AMkhe kADhe, pachI karavo pastAve. 604 635 1 nArA AgrahathI belAvatA. 2 kAmakAja nokarI mATe bolAvatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 kahevatasaMgraha akSaravAra kahevate, vAkya ne sAkhIo viSayanA mathALAMvAra kahevatamAM je kahevata, vAka ne sAkhIo AvI zakI nahIM te a akate karyuM te AgaLa muja Ave.' sAkhI-akara jAnAM makara jAnAM, jAnAM hiMdustAna; tIna jAnekA saMga na kIje, laMgaDa, buroDa, kAnA. 1 akala bahera mArI gaI. 2 kaI dizA sujhatI nathI. 2 dimUDha thaI gayo che. akkalabAjathI adAvata karavI nahIM. akhatara DAlAe DahApaNuM karyuM, ke hIMganA kuvAmAM ghI bharyuM. akhAno Dakho. agIArasane ghera bArasa paraNI. agre agre vipra, jaTALo te jogI, ane vaccene kaMda, te Aroge naMda. agnine UMdhAI aDe nahIM. ajANyAmAM vase te acAnaka khase. ajANyAne guhe mApha. 2 ajANyAno doSa nahIM re gusAMIe. aDapalo brAhmaNa vahANa bALe, bhoLo vANuo eAchuM taLe. aDhaLaka DhaLyA, ne daLadara haLyAM. aNasamaju te ADo vahe. aNasamaju Dhera, levA mokalyo kAkaDI, ne lAvyo bora 1 akta=rajA, ANaje, kAmathI virAma pAmavAne divasa; adhyAya. 2 akhA bhagate karelI kAvyamAM nahIM samajAya tevI bAbatane virUddha samajavALA e kahe che. 3 eka zeraDIno sAThe brAhmaNa tathA jogI mAgI lAvyA, temane vehecaNamAM vadhe paDavAthI vANiyAne paMcAta soMpI. tyAre vANiye sAMThAnI vaheMcaNa karI ke, "a asauthI pahelo puchaDA tarakke te viprane, thIAnA bhAgane muLayAM vaLagelAM te bhAgane jaTAvALe ravI jogIne Apyo ne pUMchaDI tathA mULa vaccenI gAMdI te vANiye vahecaNanI mahenata badala pate rAkhI, tenI A kahevata. "vaccene kaMda (gAMdalI) te Age naMda" (vANiyo). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha aNI cUkayA se| varasa jIve. ati laMbA evakuph atyAre vAyarA vasame che. atharA mANusa athaDAI paDe, adekhAne evaDA khaLApeA.4 aTThara adhUra vAta kare che.pa anna chavADe ne anna mAre. anna tenuM puNya, anna AhAre, te ghI vyavahAre. anAthyA AkhalA, te heALI dhelI nAra. rAMdhanArAne dhUMvADA, apanA nAma khATA, parakhane vAlekA kyA gunhA ? apanA hu mAMkA, Usme ApanekI kayA kasura ? azrunA bhAI mu. amathAbhAI karamanA AgaLA, te pehelA paraNyA 2. atyAre daDI uDe che. annakATane cATa nahIM.. amaravelane pAna nahIM. amInA oDakAra Ave nahIM.Ta amI saunA dilamAM ramI (gamI). amIrAta jAya, paNa e jAya nahIM. 287 amIrAtamAMthI hAtha ja kahADatA nathI,11 amRta pItAM kAI dharAya nahIM. are khIkhI 2ATI pakAva, ThIkarI puTa gaI tAlIma majAva.12 allA eka badAma.13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 Threatened folks live long. 2 eTale atyAre tyAM javAmAM lAbha nathI. 3 asthirAne apabhraMza che. athare AkaLA, asthira; utAvaLe. 4 pAtAthI kAMI sArUM thaI zake nahIM, ne khIjAnuM sArUM dekhI khamAya nahIM. 5 meAdhama agara na samAya tevI rIte agara AdhAra vagara vAta kare che. 6 cATa=najara lAgavAnA vahema che te nakAya nahI. 7 anna AhAra pramANe apAya, paNa dhI teA karakasarathI apAya. 8 ane sarakhAM kAinA kahyAmAM na rahe. anAthyA=nAtha nAkamAM dhAlyA vagarane huM mANasa dharAya tyAre eDakAra Ave; te amIthI kAI dharAya nahIM. 10 amIrAtamAM sArUM khAlavAnI, sArUM vAvaravAnI Teva paDI hoya te jAya nahIM. khA=purAkhA, svabhAva. 11 bahu patarAja kare che. 12 ThIkarI klADI karavAnI mATInI ThIkha. 13 jemAM kazI akkala ke kheANI nahIM, tene lAgu che. www.umaragyanbhandar.com
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha allAha mAluma khela kannura calatA hai?? allAha nAma para DuMgara cAle, rAma nAme patthara tare. alela pu. ra avala khIza bAda daraveza. Re avasara cukyA mehulA, pANI vagaranAM vevalAM, avaLI gaMgA vahI, avAsa baLI gayA ne krAyalA rahI gayA. asura thayuM ne rAta rahyA. asurA AvyA parANuA, rAta rahe pAchA na jAya. aLagI nahIM chAyA dehathI, A Aka,Y iMdhaNuM, te javanuM anna, cheArU khApa hatyAM, chAparUM cuve ne nAra kubhArajA, e pAMce pApa maLyAM,pa AkAzane kAMi thAMbhalA che ?6 AkAzane have e tasu cheTuM che." AkhalA AMyA eTale badhe meAkaLuM, AkhA dahADA nAgA kre, te nAhAtI vakhata kAchaDA vALe, AgaLathI gAM-dhAi ne pAchaLathI hagyA. AgalI dubhAmaNu sArI, paNa pAchalI dubhAmaNu bhuMDI. AgaLathI cekhavaTa sArI, ke pachI vAMdhA paDe nahIM. & .. Age Age gArakha jAge. 1 bekhabarane lAgu. 2 vadhArAnA=aDakavuDakIo, upara%0I vAta karanAra. 3 jyAM dharakhAra cheDI nokarI ke dhaMdhA mATe rahevuM paDe te sthaLane mATe kheAlAya che, 4 Aka=AkaDAnuM. cherU bApane hatyAM, te kAma karavA de nahIM. 5 AMgaNe kuvA ne nAra bhArA, ema paNa kheAlAya che. huM satyane AdhAre rahyuM che. cha eTaluM abhimAna AvyuM che. 8 gAyane vAchaDA Ave tyAre vANiyA, brAhmaNa tene khAsI nahIM karatAM mekaLA mUke che tyAre tenA pAchalA paganA thApAmAM trizUla leADhAnuM UnuM karI DAma de che te "AMkayA" kahevAya che, ne te mahAjanIe sAMDha kahevAya che. game tyAM te chUTA phare, care, tene koi kAma karavAmAM joDe nahIM evA cAla paDyo che. hAlamAM mahAjanIA AkhalA karavAnA cAla kamatI thayA che. huM kAMI kAma karavAmAM AgaLathI aDacaNeA joIne tenA athavA vyavahAramAM bhaviSyanA vicAra karI kAma karyAM Aya te sArAM, paNa pAchaLathI aDacaNa paDe ne kAma bagaDe te khATuM. avasthAmAM du:kha paDe te khATuM. vAta kAla, AgaLa Upara ane te kharUM. 10 kAlanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1. www.umaragyanbhandar.com
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 289 Age Aga maLe, tyAre bhaDake thAya.1 AjakAlane kIke, te DahApaNamAM DulI gaye. Aja IhAM, kAla kyAM, ne parama dahADe paradeza. A jene paDate hoya tene paDe, ATA khuTahyA che. ATAmAM luNa samAya, luNamAM A samAya nahIM. ATA mahopa Upara UDe che. ATA DhIlA, ne baMdA narama athavA aNukasabI. ADe lAkaDe ADe vahADa. ADe mANe bharavuM. ADe lAkaDe ADo veha, ne ADe vase gAmane che ? ADatane ne adhIrane bane nahIM. ADIo nahIM, UbhIo nahIM, le bIbI khATa. ANu rAmanI dIdhI che. 10 ANu rAjAnI pharI gaI.' A te rAmabANa che, siddha upAya che. Athara badalyA, paNa gadheDA tenA te che. AdamanA AdamI, ne manunAM manuSya, danunA dAnava. AdamajI gayA te gadheDe vasAvI lAvyA. A bhavAnI.13 ApakA se sApakA, dusare sAle phAsapusIe. ApaNuM te hA hA, bIjAnuM te hI hI. ApaNe kyAM dukAna mAMDI beThA chIe, ke caNuM ApIe? ApaNe kAmane eka ghaDI mUkIe, kAma ApaNane Akho divasa mUke. 1 kepIe kedhI maLe tyAre mahAbhArata kajIo thAya. 2 gharaDA kare che. 3 AchopratApa, prabhA; chApa. 4 paisA jatA rahyA che. 5 maheDu levAI gayuM che. 6 temAM jeTalI bagaDI. 7 ADe mANe bharavuM. mANuM dANuM bharavAnuM mApa. te sIdhuM rAkhIne bhare tyAre dANuM samAya; UMdhe mANe bhare mANunA taLA upara rahI zake teTalA dANa Ave ne mANuM geLa naLA jevuM hoya te ADuM rAkhIne bhare tyAre eka dANo rahe nahIM eTale "ADe mANe bharavuM" matalaba kAMI bharAya ja nahIM. 8 gAmane chehagAmane cheDe. Desperate cuts have desperate cures. 9 isa, UpaLuM ke pAyA nahIM ne lyo bIbI khATa, ADIe=UbhI e upaLAM ne isa. 10 ANusama. 11 gAdIe beThA. 12 AriguNa nAkhatAM pahelAM gadheDA upara je nAMkhavAmAM Ave che te. AtharAgaDA. 13 hIjaDA. 37 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 kahevatasaMgraha ApatA gAje ne letA lAje. Apasa Ai se halAla. ApatAM te nahIM ne mAgatAM maLe nahIM. ApyuM te tApyuM esI rahetuM nathI. Ape te suMvALA, mAge te kAkhane mAvALA. Ape tene dIkarA Ape, na Ape tenA muLagA lelera AkA caDyo che te vAta karaze tyAre Utaraze. ApharaDI khAI. AbarUnA kAMkarA, te phajetInA phALakA, AtamAM jyAphata zI ? Abhane aNI nahIM, te brAhmaNanA kAI dhaNI nahIM. Abhane aNI nahIM, te vezyAnA kAI dhaNI nahIM. A bhava mIThA, tA parabhava kANe dIThA. ? Abhane jamIna eka karavI.ja Ale ApyAM te dharatIe jhIlyAM. Ara vagara cIMtharUM akkaDa rahe nahIM.pa AvaDe nahIM, Ukale nahIM ne bApA mane keLuM. AvatI vahu te mesatA rAjA, pahelI rAkhe zarama, pachI mUke mAA. AvavAnI cAra dizA, ne jAvAnI bAre vATa. AvaradA kAMi tAMtaNA nathI ke teADI naMkhAya. AvI dhATaDIe, ne jAya ThAThaDIe. Ava jAva ke sarabhara thAze. AvI tyAre lakSmI, te gaI tyAre khalA. Avare vhAlI vAtaDI kahuM, A cuDAne tuM pAMcamI vahu.7 AhAra mAre ke bhAr mAre. 1 peAtAnI meLe, sahajamAM Ave te halAla. 2 varase tyAre vADamAMe varase ne khArA dariyAmAM paNa varase. 3 peAtAnI meLe game te vAtamAM kudI paDe, 4 evA meTA jIo karavA, agara mahAbhArata udyama karavA. 5 Ara=cAkhA ke ghauMnA leATanI rAkha lugaDAMne caDAve che te. 6 mAjana=maryAdA. 7 vahuno mIjAja maraDavA vare kahyuM. tyAre sAMbhaLa mArA navalA vara, A mAre tamArUM sAtamuM dhara, vara zAMta thayA. evA strIe javAkha dIdhAthI 8 Excessive food or burden may be the cause of death. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha AvyuM samAya, paNa gayuM na khamAya.1 AvyuM ATale ne ghAlyu kATale. Ave che ke ne melo pake. AsamAnanA tArA UtAravA. AsamAna jamInane taphAvata che. IjatakI lahejata kucha ora . IsamajhI kIsama pahecAnanAM baDI bAta che. Idri chatI teNe sarva jItyuM. IdharakI Udhara, ne UdharakI Idhara Isa game te upaleTe, sakhInA kahe jAgatI'tI; kaDhArAmAM katharoTa ApI, e paNa DahADI mAgatI'tI. Ika AsAna namuda avala, vale UtAva muzkila he. UgatA jhADanuM pAMdaDuM cIkaNuM, UgamaNuM buma paDe ne AthamaNe dhAya. UchaLyuM dhAna peTamAM rahe nahIM. UchedI khAya, tene vaMza vadhe nahIM. UjaDa kheDe Dhola vAge. UMce Abha ne nIce dharatI. UMTa laMbA, te puMcha TuMkA.7 UMTa mUke AkaDe, bakarI mUke kAMkare. UMTa mare tyAre mAravADa sAmuM jue, UMTanA UMTa gaLI javA. UMTane hoTha laTake paNa trATake nahIM. UDyA nahIM tyAM sudhI sArA, UDyA eTale jhAlyA rahe nahIM. UDhAMDhaLa mAga cera cAle. UNuM rahe tyAM sudhI kahyuM, 1 AvyuM nANuM, karUM tathA sAruM saguM ke mitra AvyA samAya, paNa gayA eTale dukha lAge. 2 ghaNuM kaleza kare. 3 vAta karavI. 4 hetaprIta karavI te saheluM che, paNa te nibhAvavI kaThaNa che. pa kheDUeTale gAma agara gAmane che. huM bIje AdhAra nahIM. 7 eTale barobara sarakhuM ne sarakhuM. 8 kedha caDe nahIM tyAM sudhI sArA 9 je mArge mANasa ke Dhora cAle nahIM te 10 peTa ke kamajAta mANasa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 kahevata saMgraha UtaryuM ghAMTI, eTale thayuM mATI. utAra AkhA gAmane che. utarI paDatAM vAra lAgatI nathI. UtaryAM mahI tyAre pahoMcyA sahI. uttamane TuMkAre, ne adhamane khAsaDe meta. UMdara phUMkato jAya ne karaDato jAya. UMdara bIlADIne meLa Ave, te gharadhaNane sukha Ave nahIM. UdamAtanI UjANuM, eka UchALe ghA ne eka UchALe pANI. udaranimittaM bahukRtaveSA. udhAra vagara lAbha nahIM, ne maraNa vagara DAbha nahIM. UdhaLI bAyaDI ne UlaLI gADI. barAbara.) UMdhA pATA baMdhAvavA.' UMdhI iMTano caNanAra kaDIo. UMdhuM bole kAMI dahADe vaLe che? Ubhare caDe tyAre pANI chAMTavuM." Ubho sAMThe so maNu bhAra jhIle. (athavA khame.) UbhuM raLe te beThA sArU, ne suma raLe te sakhI sAruM. Ulece aMdhAruM na jAya. UMDuMnuM osaDa nahIM. e pANIe maga caDavAnA nathI. je pANIe maga caDe te pANIe caDAvavA. e vara kala khAnAra nathI. eka kAnethI cAra kAne, eka khobe samudra na UlecAya. eka kephane hajAra heka. ekaDo nIkaLI gaye; ekaDo amadAvAda gaye. 1 ghAMTI gaLAne uparane bhAga. 2 UtAra=bhUta palItane mATe rastAmAM mUkAyA che te aa. 3 UdhaLI potAnA dhaNIne mUkIne janArI. 4 avaLuM samajAvavuM. 5 sAmA mANasane kedha zahaDe tyAre ApaNe zAMta thavuM. 6 e vara paraNaze nahIM. kalavara paraNavA Ave tyAre sAsarIA kanyA paraNAvaze e arthasUcaka zukananuM khAvAnuM 7 =dhikkAra, 8 bhAI nirmAlya TharyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha ra eka dhara tA DAkaNu paNa parahare 1 eka gunhA khudA paNa mA kare. eka hasavuM ne khIjI hANu. eka hAtha lenA dusare hAtha denA. eka ghaDInI naTAI, sAre dInakI bAdazAhI. eka hAthe karavuM, khIje hAthe bhAgavavuM. eka dIkarA dIkarAmAM nahIM, ne se rUpIA puMjImAM nahIM. OM eka lAkaDIe hAMkavuM. ekaDA karavA.4 ekanA paisA, khIjAnA dharma, eka rAma ne sahasra nAma. eka Avana, dusarI jAvana, tIsarIkuM nahIM vArA; geApImeM jyuM kahAna khelata, huM kuvemeM pIMjArA, ekalaDIkalanA allA belI. dharma hAre te dhana khAya. ekalapeTA saunA meTA. e te enAmAM AMdhaLA bhIMta thayA che.pa enA peTamAM kAtara che. ane mutare dIvA baLe. (evA sattAvAna che.) e tA khAsaDAne tAle che. enA peTamAM pALI che. evAM maLyAM sagalAM, ke jema macchane sAcave bagalAM. evI bhALI krANu hAya ke pArakA dhaNI pAchaLa cUDA bhAMge. evI ApuM gALI ke na dekhe dIvALI ke hALA. evuM bhALuM kANu hAya ke bheMsamAM ghI nAkhe. evA gAkaLIo gAMDA nathI ke dIvALIne dahADe bheMsa khAya. evA hAtha cIpaTImAM nathI AvyeA.1 esA bhakta nIkA, ke khArka lagAve TIkA. ahesAnakA badlA na caDhAve sAhI saccA aDA. evA mArA sAme ke dhokA lai thAya sAme. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 23 1 pArakA peAtAnAnA bheda jaNAvavA. DAkksa paNa peAtAnA jANI amuka gharane naDatI nathI. 2 One man's meat is another's poison, 3 vicAra karyAM vagara AMkhA mIMcI hakumata calAvavI. . 4 sahI karI ekamata thavuM. huM eTale atize meha pAmyA che. 6 eTale dRkhANamAM nathI AvyA. www.umaragyanbhandar.com
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 kahevatasaMgraha e okayuM dhAna, sAmuM jovAya nahIM. okhAmAM pesavuM nahIM ke te bokhA thaIe. oche baLe vadhu rIsa. ochuM AvavA devuM nahIM, ne khoTuM kahevuM nahIM. eNTale vALyo bApane. era Ivara karIe mAra na paDe, tema eThAM jaI vare kare nahIM. ke eThe rahI, ghA kare. eDa UmareThanA UMDA kuvA, dIkarI de tenAM mAbApa mu. eDe acakAI javAya, vicArI paNa na bharAya to, othanI huMpha rahe. etha kAma lAge. dANuM ne tarakANuM. o dina kahAMse ke mIke pAMume jutIAM? oramAyAM ne veravAyAM. orI Ava ne aDIza nahIM. olamAM dIkaro Ape che, have kAMI karyuM karAya nahIM.7 oLasaNuM ghaNuMe karyo, paNa artha sayo nahIM. oLakhIto sipAI be dhakkA vadhAre mAre. ozIke gaMgA, pachI pApa kema rahe? osaDa gaLyuM hoya nahIM. osaDa aneka kare, dhAryuM dhaNInuM thAya. e aMge aMga DhIlAM thayAM, have zuM dALadara phuke tema che? aMdhAre khAya, paNa kaLIo nAkamAM na jAya. aMdhAre khAya, paNa goLa gaLe lAge. 1 dAMta khATA thAya ke paDI jAya. e vasamI jagyA. 2 oTha Azare. eTale ghaNe ThekANe jamaNavAra hoya to mANasa bhAge paDI zeDAM Ave te mAla cheDe vare. 3 maTe vare karyo hoya tene dAkhala. 4 ethavasa, Azraya; vaga. 5 odIca brAhANa tarka jevA. 6 mIe bIbIne kahyuM, "jutI jatImeM sIra teDa DAuMgA. tyAre bIbI kahe che, "e dina kaho ke mIAMka pAme jItI?" na kare nArAyaNa ke gaDhavI gADe caDhe 7 karAra pALavAnI jAmInagIrI, bola Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha aMdhAre dADe te caDe bagalI gheADe.1 aMdhekI hAra calI, jaya jaya dAtAra. aMdhArI rAtre maga kALA, AMkela sAMDhaDA che.4 AMdhrA gajanA AvI rahyo che. AMkha che ke kAMkAM ?pa AMkha UThI khamAya, paNa phUTI na khamAya. AMkha dekhADavI.6 AMkhanI kIkI ne kalejAMnI kAra.7 . kko paMjo ramave. AMkhe AvavuM. AMkhamAM dhULa nAMkhavI. AMkha phUTe te veDAya paNa dhara chuTayuM veThAya nahIM. AMkhanuM AMjaNu gAle dhasyuM. AMkhake aMdhe, nAma zekha rAzana. AMkhamAM amI tenedunI samI. AMkhe aMdhApA AvI gayA che.10 AMgaNe kuvA ne vahu UchAMchaLAM, AMgaNuM khAdI nAMkhyuM.1 1 AMgaNe AvavA dIdhA jevA nathI. AMgaLIe dIkarA, mAnI AMgaLI vaLagIne jAya. 12 AMgaLI sujIne kAMi thAMbhalA thAya nahIM. AMgaLI kAI khatAvI zake tevuM nathI.17 AMgaLI karI AghA rahyA. 14 AMgaLInA veDA upara gaNAya teTaluM.o AMTIe Ave eTalA badhA bhegA thayA che. 15 295 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat chakkaDa khavarAvavI. 1 bagalI dhADe--paga bhAMge eTale bagalamAM gheADI le, 2 TakarAMnI ghera bhegI thAya tyAre pramANa nahIM tevI vAta. 3 When candles are out, all cats are grey. 4 e saMbaMdhamAM pAna 234 me lakhyuM che. AMkala sAMDhaDA badhe caravAne chUTA phrepa kAMi jotA ja nathI. 6 rUAba rAkhavA athavA bIka batAvavI. cha evA vhAlA. 9 eTale leAkAnI najaramAM khucavuM. huM chetaravuM. 10 mahu abhimAnamAM chaMdAI gayA che. 11 udharANI paisAnI ke kAmanI karI karIne kAyara karyo. 12 mA nAtare jAya tyAre. 13 kAi cheDI zake ke DarAvI zake tevuM nathI. 14 kajIe saLagAvI dUra rahyA. 15 vATakaDInuM zIrAmaNu. www.umaragyanbhandar.com
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha AMdhaLAbhIMta thai gayA che. AMdhaLAnI AMkha. AMdhaLAnI lAkaDI. AMdhaLA vADa kare, te pAMgaLA dIvA dhare.3 AMdhaLA bhIMte athaDAya. AMdhI kevI heMDI gai che.ja AMbAgALA ne paisA TALeA, AMkhAnI kAThI, rAMdhanArI nADI. sAkhI--AMbA DALe krAyala rAccha, macchI rAjI jaLamAM; dharabArI te gharamAM rAjI, jogI rAjI vanamAM. ka kaMI thayA ne kaI thaze, A gAma teA emanuM ema vase. koya kAgaDI jyAM vaLage tyAMthI chUTe nahIM. kabApa kAinI karavI nahIM. gharadhaNI veThAya, paNu kapADeAsI na veThAya. kacarA nAMkhatAM janmArA gayA, te bhAbhAjI UkaraDA kIye? care kacaya vadhe.6 kucchI DhagA. kacchajo haiDA uMDA. jIAmAM harDa, phAsI kahetAM laDe. jIAnuM mhoM kALuM. kaTANe kAyala khele. kajIe jovA jAvuM te khAMte khuvAra thAvuM. phaeNTakanA paga avaLA. kaTakanI hAMllI kaTakamAM phADavI. kaThAra vANI, kajInuM mULa. ThAra haiyAvALAnI chAtI patthara jevI. 1 ghaNAja meAha pAmI mUDha thayA hAya te. 2 mhA joyA lADakA, eka ne eka dIkarA. 3 e kAMI nahIM. 4 bhAna rahetuM nathI. 5 khA=niMdA. 6 UkaraDA vadhe, paise paisA vadhe. cha DhagA eTale khaLada. A zabda mUrkhane lAgu che. kacchanA baLada vakhahAya che. 8 bhaoN=khIje. 9 lazkaranA paga avaLA eTale cAre tarapha cAle. kaTanA paga avaLA-dhAyuM hoya kaMi ne javuM paDe bIje, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kaDaka dANa keraDu te cahaDe nahIM. kahyuM kaDhAya ne laDhayuM laDhAya. kaNuM thaDA ne kAMkarA ghaNuM. kaNabInI mata geDI te baLada vecIne lIdhI ghaDI. kaNIA sadA raNIA, keI dahADe kAMkaNu A. kathana nIkaLyuM.' kathA e miyA, bhamaragItA keAnI dIkarI? kathIra senuM thAya nahIM. kadama kahaDA nIkaLe che; page padma che. kadahADe kekeDa ne kamosame keLAM. kadI ne madI mIA cAlyA nadI.4 kadhana Ave te sadhanane tANI jAya, kadhAnya keLavIne khAvuM. kanyA jANe kacakaDo, ne vara metIne dANa. kanaka ne kAmanI, tajyAM tajAtAM nathI. kacanasa kIrata baDI, kIrata kalyANa kalyANa Ijata baDI, Ijatase baDA dAna. kapaDe pehenekuM tIna vAraH budha, bRhaspati ne zukravAra. pALe to phaLe bhupALama, kapALa kuTe nasIba na sudhare. kapALe koDha haje, paNa pADosI meDha na hajo. kapALanuM TIluM kapALe thAya, kapALanuM TIluM gAle na thAya. kapilA chaTha chatrIza varSe Ave. kapuranuM vahItarUpa kabutara UDa gayA, pIche phararara (namAlI vAta). kabuddhinI mata thoDI, ghara vecIne lIdhI ghaDI. kabesaNuM ne kola khamAya nahIM. kamADa karatAM ulALe bhAre. 1 chelle nA javAba nIkaLyo. 2 pItaLa mANasa te pItaLa, 3 kaDAdravyanA bharelA tAvaDA. 4 nAhAya nahIM te nahAvA cAlyA e navAi. 5 majurI karatAM karatAM paNa khuzabo Ave. dharmanuM kAma. . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 kahevata saMgraha kamAo cho zuM? rAjanuM ro ne mahine ITa. kamAtAM AvaDe te dhana kheMce pAvaDe. kamAya DuM ne kharace ghaNuM, pahele mUrkha tene gaNuM. kamote mare te zure puro Thare. kyAM rANe rAjIo, ne kayAM kANe keDhIo ? kyAM rAjA bhoja ne kyAM gAMgo telI? kayAM laMkA ne kyAM lAhora karaja karIne tehevAra karavo te duHkhI thavAnuM. karaja, kArabhAra ne kanyA karagaravAthI maLe nahIM. karanA phakIrI, kayA dalagIrI, sadA maganameM rahenAM. karegA so pAgA, baMdA roTI khAyegA. kare kirtAra, se heya niradhAra, karma kabulyA te savAvIza. karmadharmamAM koIne bhAga nahI. karmanI kahANI, adhuM tela ne adhuM pANI, karmanI ratI, nAMkhI UMdhI paNa paDI catI. kamadhamI. 2 karaze hAthe te bAMdhaze sAthe. kalama, kaDachI ke barachI ne paraNe nAgara-sutakalADA vagara zrAddha aTake. kalAI karAvIne rUpALA thayA. kavi, citAre, pAradhI, vaLI vizeSe bhATa; gAMdhI narka sIdhAvIA, vaigha dekhADe vATa.4 kavitA ne kasturI sAkSI vinA siddha thAya. kahyuM ke te zAne kavi, zIkhI vAta te zAnI navI ? kasabIne hAthe maravuM sAruM, paNa aNukasabIne hAthe jIvavuM khoTuM. kasAIne gherathI gAya cheDAvavI. kasAIne ghera gAya bAMdhavI. 1 zUre pUre e bhUtano avatAra, avagati manAya che ke pUjAya che. 2 varasAda sarakhe na thAya ne ochuMvatuM khetaramAM pAke te prasaMgane lAgu che. 3 hajAmata khuba karAvI, paNa rUpa hoya te heya. 4 vATa=rasto mArga 5 keIne hAthe amuka purUSa ke strI duHkha pAmatAM hoya tenI vahAre dhAvuM. 6 nirdaya mANasane kanyA ApavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha kahe leMDI nakhvAba, te kahe navAba, kahe chone vara gharaDe? kAke e to bApano bhAI, kAkI e te pArakI jAI tAre ne mAre zI sagAI? kAgaLIAnA kAna kapAya nahIM. kAgaDe kAgaDAnuM mAMsa khAya nahIM. kAcA kAnavALAne eka idrInuM jJAna. kAce ghaDe pANI bharavuM. kAce pramANe kAma karavuM.' kAcI mAyA e nathI. kAcuM kApe ne pAkuM saDavA de. sAkhI-sAruM sAruM rAkhI mUke, bagaDe tema khAya; sArAne svAda na cAkhe, mUrkha te kahevAya. kAchaDe vALI sau kudI paDyA che. kAchIA bajAranI vAta; kAchIAzAI vAta." 1 ema vara pitAnI strIne puche che, tyAre strI javAba Ape che tenI eka vAta che. " kahe chene vara gharaDa" eka kaNabI paTela madhyama avasthAe gharabhaMga thayuM tyAre koI nAnI umaranI rAMDelI kaNabaNu sAthe nAtaruM karavAno TharAva thaye. te pramANe paTela gADuM joDI nAtarAMnI vahune teDavA gayA. jamAine jevA sArU aDesapaDesanI strIo bhegI thaI, te bolavA lAgI ke, "vara gharaDe, vara gharaDe." paTele te sAMbhaLyuM, tethI paTelanA manamAM vicAra Avyo ke, A badhI strIoe mane gharaDo kahyo tethI nAtare AvanAra vahunuM haiyuM paDI jaze. paNa paTela be nahIM. pachI TharAva pramANe te kaNabaNane paTela sAthe vaLAvI dIdhI. paTele gADuM hAMkIne pitAnA sasarAnA gAmathI traNa cAra gAu upara chAMyaDe tathA pANuM AvyuM tyAM gADuM choDI nAsto karavA vicAra karyo ne gADuM choDyuM. baLadane gADAne uTaDe bAMdhIne paTela bAMho caDAvIne thaDamAM khetara dehase vIghAna haze tene doDatA doDatA khuba jhaDapathI eka phere mArI AvI bAyaDI pAse AvI mucho caDAvI pUche che, "kahechene vara gharaDe, je mArAmAM keTalI juvAnI che?" tyAre bAyaDIe kahyuM, "vara gharaDe te te vakhate jAryo hato, paNa gAMDa hamaNuM jANyo." - 2 kAgaLIo=kAgaLa lAvanAra. 3 sAMbhaLIne kAma karavAnuM. 4 te pAra paDe nahIM. 5 bhAvanagaramAM A kahevata che, gapa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kALanI mArI halAla. kANu DoLAmAM phela ghaNuM. kANuM kahIetI, laMgaDA hikamatI. kANa kIkIne koNa vakhANe? tenI AI. kAne kANo vahAle, rANune rAjA vahAlo, kAse khudA bejAra kANuA nara keka sAdhu, keka dAtA mAMjarA; khaDa daMtA keka mukhI, koka nirdhana tAlIA, kANa kaLasIo ne rAMDyo sasaro. kAtaranI mAphaka jIbha cAle che. kAdave kAdava dhue, temAM zuM thAya? kAna che ke kANuM ? kAnamAM sIsuM reDavuM. kAnamAM pumaDAM ghAlavAM. kAna bhalabhalAnA kApI le te huzIAra che. kAne hAtha devA. kApyA kAna tyAre AvI sAna.4 kApe teo lohInuM TIpuM na nIkaLe.' kAkara mANasanI sAthe kAma na pADavuM. kAma te hAthe, bAyaDI te sAthe, ne vidyA te pADe kAma karavuM te pUchIne, he dhovuM te luchIne. kAma vahAluM, nAma vahAluM nahIM. kAyA tyAM chAyA, marada tyAM mAyA, kAyAthI mAyA thAya, paNa mAyAthI kAyA thAya nahIM. kAtika kAtare, mAgazara chetare ne piSa hAMDI seSa. kArIgarInA paisA che. kArIgarane meTI eba, ALasa, kAlAMnI kaca ne baherAna jhaghaDe. kASTa ghaMTA, viDaMbanA. 1 sAMbhaLatA nathI. 2 sAMbhaLavuM ja nahIM te. 3 eka nanno so du:kha haNe. * pakaDa kona ke A sAna paNa kahevAya che. 5 e durbaLa ke nirdhana, 6 hoya te upayogamAM Ave. 7 kAyAthI chAyA vegaLI nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 kahevata saMgraha kAsalI DosI ne nUrabhAI jamAla, Avo zeThajI pADIe dhamAla. kALajAM zeke te nAra nahIM, paNa nAhAra, varUM. kALanA kAgaDA khAIne avataryo che.' kALa paDe tyAre kedarA meMghA, ne taDa paDe tyAre rAMkAM vAM. kALA mAthAnuM mAnavI, cAhe te kare. kALI te kharI, paNa kAmaNagArI. kALI rAMDane kajalle bhAta. kALI caudazanA AMjyA, koInA na jAya gAMjyA. kALe dIkare kAkA kahyA, tyAre bApa khasIne AvA gayA, kALA paNa hAtha senAnA che.? kAdhIAnA dhaMdhAmAM kuDa vagara cAle nahI. kAMsA kuTe kAMI dhanavAna thavAya nahIM. kAMsA phUTa ke na kUTa ke raNakA bAjIyA. kAMsA kuTamAM kalADu, ne sArA rAcamAM sAvaraNa. kIkI kIkI tuM eka vAra zIkhI. kIDI AkhuM kaliMga upADI zake nahIM. kIDIne pAMkhe AvI te maravAnI nIzAnI. kIDIne kegane pUra." kIsIkI kucha nahIM calatI, jaba takadIra pharatI he. kuTuMbamAM vaDIla sole, tenuM badhuM kuTuMba saDeluM. kuTaNamuThI khuNe rU. kuTuMgA mANasa, game tema vetare. kuMNa jhADanAM pAMdaDAM cIkaNuM. kutarAne saMdha kedAra jAya nahIM. kutarAne saMgha kAzI jAya nahIM. kutarAne kAne kIDA, te kAMI sujhe nahIM. 6 1 te bahu vRddha chatAM mare nahIM. bAvA AdamanI vAra che. 2 kArIgarImAM uttama che. 3 kAMdhIA paracuraNuM rUpIA dhIranAra. 4 mulakamAM ke vAgI gayo, 5 pura=nadImAM pANu vadhe che. 6 bahu kAmavALAne paNa A lAgu thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 kahevatasaMgraha katarAnI mAphaka DhasaraDI nAMkhyo.? kutaruM amathuM bhase nahIM. kutare khaDa khAdhA jevuM bole che. kutarUM hADakuM karaDe, ne potAnA mahoMmAMthI lohI nIkaLe te jANe hADakAmAMthI ' lohI nIkaLe che, ema samajIne vadhAre karaDatuM jAya che. be khAtara nahIM. kuMbhAranAM ghaDyAMne mANasanAM jayAM, badhAM jIve te dharatI upara samAya nahIM, kuMbhAranA gharanuM haluM che ke badalAvAya ? kuvAno deDake darIo jANe nahI. ku vaMThayo, jyAM kabutara beThuM; ghara vaMThayuM, jyAM bhagataDu peThuM. kuMvArAnuM sau, ne paraNe tenI vahu. kusaMgA saMgadoSena, kASTaghaMTA viTaMbaNA. keDamAMthI bhAgyA, te UbhA zI rIte thavAya? kepha harAma nathI, tenAM phela harAma che. kerI vaNa ne AkaDAne paNa thAya, paNa khavAya phakta AMbAnI. kevaLI ja eka bhAvIne jANI zake. keza cuMTI nAMkhIe, paNa maranAranuM maheDu jovAtuM nathI. keLa eka vAra phaLe. keLa kAka viMjhayA. keLAmAM geTalI nahIM, musalamAnane coTalI nahIM. keI kahe zuM khAu? keI kahe zAmAM khAu? keI annanuM bhUkhyuM, keImAnanuM bhUkhyuM. keI dasA, koI bIsA, baMdA sADa batrIsA. keI nAma le nahIM.' keka guMcAyuM. keDIe juvAra, te gharamAM DAhI nAra. kethaLAmAMthI bIlADa nIkaLa. 1 uttarakAryamAM jenI pAchaLa kharaca na thAya tenA vize kahevAya che. 2 paraNelI strInI bAbatamAM kahevAya che. 3 vaNa=pAsa. 4 "" paNa vaparAya che. koI kI harakata kare nahI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kANI mArI kulaDuM kare tevA che.1 kAyala kAgaDI sarakhI nAra,jaNyAM paNa jogavyAM nahIM,ne dhAsyAM kAmane bAra. ra kAyalAnI dalAlImAM hAtha kALA. kAre kAgaLe matuM. kAre bhANe AzIrvAda na devAya. kArA dhAkAra jevA, paNa kAkA kharA. kAza, kAdALI ne pAvaDe! pArakA hAthamAM sArA lAge. keAsIye.4 cUke te kuvAmAM jhuke. OM kaMkAsaNIne kleza vahAlA, padmaNIne kAra vahAlA. kaMgAla gAmanI luTamAM, carakhA paNa ganImata. kaMkunA cAMllAnI AzA sahu rAkhe, mesanA cAMllAnI AzA kAI na rAkhe. kAM kAMkIDAnuM jamAnagarUM.pa kAMTA kAhADI nAMkhavA. zULa kAhADavuM. khIlAupADa karavuM. kAMThe UThayuM kaTaka kAMDAM malemalanAM che. kAM tA vAdhe vADIe, kAM teA rAjadvAra. kAMdA tame zA kADhADyo? kAM meDA udAsI ? krAi na maLyuM vizvAsI. kha khakhAre khUNe besI khata na lakhIe e caturAinI rIta. 303 1 samayasUcaka kAbela che. 2 kAgaDInA mALAmAM, 3 khIjA kAma kare temAM bhUla kaDhAya, paNa peAtAne hAthe sakhta matturI kare tyAre mANasane khabara paDe. 4 kAsIyA=pANIne kAsa hAMkanAra. 5 kAMI kAmanuM nahIM. 6 eTale sattAvALA rAjya ke adhikArI pAse hAya tethI kAMI avaLuMsavaLuM banI zake nahIM. 7 vAdhA eka halakI sthitinA mANasa hatA, tene kAie pUchyuM ke tuM kayAM maLIza? tyAre peAtAnA DALa sArA dekhADavA teNe kahyuM ke~~ kAM te vAdhA vADIe, kAM teA rAjadvAra." vADImAM te sukhI purUSa meAjane mATe jAya te sthaLa khatAvyuM. paNa vADImAM te vAdhA pANatInuM kAma karatA hatA. kAM teA rAjadvAra, rAjadvAramAM te sthaLa paNa meATuM khatAvyuM. paNa tyAM te vAsIduM karavAnuM kAma karatA hateA. 8 rajIsTara karAvyA kharAkhara khata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha khabara khATale, ne dolata daravAje, khame te bhAre. kharI vAtamAM zAno khAra, karaja Ape te zAne pADa? kharuM khoTuM Izvara jANe, phekaTano bhAra joSI tANe. khare karyA vagara badhAM Upara mela caDe. 2 kharo paheraveza, oLakhAve deza. khaLane ane kAMTAne dUra karavAnA be mArga che. kAM te juttAthI mahIM bhAMgavuM ke kAM to dUra ja rahevuM. khAIne khAsaDAM mAre. khAje khAjA ne cAvaje caNa; tuM salAmata te, bhAyaDA ghaNakhAyo cAra paththarA upADe. khATale paDe te gharanAMne naDe. khATI chAza UkaraDe nakhAya. khAtara Upara dI. khAtAM pItAM hari maLe to, hamaNuM kahIo. khAtAM rahyuM te bI ne maratAM rahyuM te gharaDu. khAtI jAya, pItI jAya ne gharanA vaLA gaNatI jAya. khAtuM na jaNAya, paNa mAtuM jaNAya. khAtuM gayuM, ne dhAtuM gayuM. khAde khAdha vadhe. khAdha AvI te kahe dhaNInA gharamAM. khAdhuM ne dIdhuM te ApaNuM bAkI badhuM pArakuM. khAne pInekI taMgAtaMgI, pAnIkI relamachela. khAya jAmata, paDe tyAnata, khAya te dhAya. khIla khIla mAMDe." khIla dujhe to bheMsanuM zuM kAma ? khAve zarA, ne laDave pUrA. 1 namratA, 2 bagaDe. cAkara,DhAra vagerene khare karavAthI sArAM rahe. 3 dhAtuM Udyoga karatuM. 4 mahenata kare kAma saMpUrNa thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha khuTayo vANuo junAM khata tapAse. khuzIne saMde, te hAthIne haido. khudA bIlada, te rUpAnI caTAI, sunAne palaMgakhudAnI mehera, to lIlAlehera. khetI dhaNI sethI, nahIM te phajetI. gharanA godhA, gharanA jedhA, gharanI nArI lAve bhAta; temAM jute gharane sAtha, to pAke nahIM e zI vAta. dehare-khetI, pAMtI, vinatI, punakI khaMjavAra; etAM nahIM parahathaDe, Apakaranama sArakhe rUpIo khavAya nahIM, kheDIo, khApare ne bAma, e jIva gayAnAM ThAma. khAyuM jaDe kheLavAthI, ju jaDe oLavAthI. khodI mATI khaDa na samAya.7 kheMca jANe, jANe khAMca, tene na Ave UnI AMca. khAMDu dhAra vinA, ghara gAra (lIMpyA) vinA. khAMbhI thAya to bhale, paga pAcho paraThavAne nahIM. ma gaganamAM hajI te gAje che. gajanI ghaDI ne savA gajanuM bhADuM. gajavAM hoya bhArI, te nitya jaIe vADI, gaDabaDa goTo ne sAheba moTo. gaDha jItI AvyA. gaNyA tANa ne gaNyA vANuM temAMthI keNu le? gadA vacce nAMkhIne cAlyA gayA.10 gadA de gadAne gAya, pAmaje tuM gadAnI mAya. gadheDI vagavyA vagara viyAya nahIM. 1 sethI muzkela paNa sukhadAtA. 2 dhAbaLada. 3 dhAsAMtI hAMkanAra tathA kheDa karI khAtara nAkhanAra mANase. 4 gharanI nArI bhAta eTale khAvAnuM lAve. 5 khAyuM=khevAyeluM. 6 oLavuM kAMsakIvaDe vALa sarakhA karavA te. 7 te mATIthI khADe puratAM kAMIka bahAra rahe. 8 khAMbhI pALIo. 9 hajI te kazo AraMbha ja karyo nathI. 10 vizva nAMkhyuM. 39 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 kahevatasaMgraha gadheDAne sAkara jhera. gadheDAne tAva Ave tevuM bole che.? gadheDe UkaraDe dekhI bhuMke. gadheDe bIcAro nahIM, garAsIo gojhArA nahIM. gadheDe gavAyuM. gadheDAM cAle bAra gAu, te kuMbhAra cAle cauda gAU. gayA taravarI te AvyA raDavaDI. garatha vagara gAMDe, ne chokarAM vagarano nA. garatha vinA guNa nahI, guNa vinA gyAna nahIM. gyAna vinA puNya nahIM, puNya vinA mAna nahIM. garAsIAnI ghoDI ne rAMDarAMDanI cheDI. garIbanuM nasIba garIba, gaLIo thaI bese, pariNAnI Ara pese. gaLuM kANuM ne pAse nahIM nANuM. gaLe paDavAthI kAMI artha sare nahIM. gADInI kamANI gADI khAya, gADIne dhaNuM mAryo jAya, gADIvAna, gadhevAna, daravAna, saravAna. gADe caDIne AvyuM che.' gaMjIne kutarA khAya nahIM te khAvA de nahIM. gAma tevA gotraja, ne deva tevI pUjA, gAma gayuM sutuM jAge. gAma gaye so tuta jAge. gAma gayA so kAma jAge. gAmamAM ghara nahIM ne sImamAM khetara nahIM. gAmanuM gadheDuM je pANI na pIe, te vaTemArga pIe. gAma calAve te gAmano verI, ghara calAve te gharane verI. 1 ghaNI ja kaThora vANI. 2 gadheDAM upara bhAra bharIne kuMbhAra hAMke tyAre gadheDAne lagAma ke nAtha nahIM hovAthI ADAMavaLAM chuTAM cAle temane ekaThAM cAle tema karavAne kuMbhArane vAraMvAra doDIne gadheDAne sarakhAM calAvavAM paDe eTale gadheDAM karatAM kuMbhArane vadhAre cAlavuM paDe eTale mUrkhane sarakhA calAvavA mATe vadhAre mahenata paDe che e bhAvArtha che. 3 enuM mUla bahu kare. 4 cAlatAM besI jAya tevA baLadane gaLIo kahe che. tene uThADavAne pareNAnI lAkaDImAM beselI loDhAnI Ara khesavI paDe. 5 e badhA uMdhA cAlanArA. 6 meta. 7The dog in the manger. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 3017, gAya upara palANa nahIM.' gAya levI dujhatI, vahu levI zobhatI. gAyo vALe te arjuna. gAyAM gIta zAM gAvAM, rAMdhyAM dhAna zAM rAMdhavAM? gAye gaLyuM ratana.2 gArAnI talaDI, lasaNane vaghAra, khulacaMdane beTaDe AkhA gAmane utAragALe gumaDAM thatAM nathI. gusso ne pANI heThAM jAya. gurU, cele baheta huve, te kahe bhukhe mareMge ora bhAga jAege. gebane mAra goLI. gokaLIA jevuM thaI rahyuM che. geDIAnI bAjI dekhAya kharI, paNa juThI. godaDAMmAMthI gorakha jAge, beMyamAMthI beriMga jAge.' joyamAMthI bhAlAM uThe. gAdamAM ghAlI gaLuM karavuM. ropIcaMdana ne gerU, te bhAgyAnA bherU.5 gopIpurAnI gapa, vaDe coTe AvI tyAre cupacupa.6 gerIAmAM guNa hoya te sakaNasuM khAya.9 gaLanA pANIe navarAvyo. goLanuM gADuM maLyuM. gAM-nI khabara nathI. 2 beranuM DIMTuM jANatA nathI. gAM-mAM chANa nahIM ne merA nAma mIra. gAM-mAM lageTI nahIM ne taLAve DerAM. gAM- dekhADIe, paNa dAMta na dekhADIe. 2 mAyA dekhADIe, paNa kAyA na dekhADIe, gAMDAnA gAma na hoya. gAMDAne gunhAnI zikSA zuM kare. 1 mAMgaNa ke garIba varga upara rAjane kara nahIM. palANa na. 2 te gAya muvA vagara nIkaLe nahIM ne gAyane mAravI te paNa muzkela. 3 gharamAM saMpatti saMtatithI AnaMda varate che. 4 aNadhArI jagamAMthI pIDA jAge. 5 bherUbhAIbaMdha. 6 suratamAM kahevata che. 7 gerIo baLada. sakaNasuM kaNasalA sudhAMta sAMThA. 8 ThagI lIdhe, phesalA, 9 ghaNe hAle ke jemAMthI artha sare te maLe tyAre kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha gAMDA loka te gAmaDe vase, ne khAsaDu mArIe te khaDakhaDa hase. gAMDI ghoLe, ne DAhI kuMDALAM kare. goda gAmamAM na hoya. - gha ghaUMnI kaNaka jema keLave tema keLavAya. dhauMnAM ghebara ne thulI banne thAya. dhaDInI koIne khabara che? ghaDI gaI je AnaMdanI, jIvitakA phala seya. ghaDI gaI te senAnI. ghaDIghaDInAM ghaDIALa judAM vAge. vaDImAM tolo ne ghaDImAM mAsa.2 ghaDIghaDInA raMga judA ghaDolADa karavo. ghaNAM karI heya paNa gusAMIne na devAya, ne ghaNe paise hoya te nAMkhI na devAya. ghaNuM khavarAvI thoDuM kahe te phakta "mA" kahe. gharagharaNAno varaghoDe nahIM. ghara gayuM. 2 ghara ghAlyuM. 3 gharanuM ghelIuM thayuM. ghara rIkarATa che.. gharajamAI jAcakA, prathama jAI dhI; e traNene je guNa kare, te gadhe pAyA ghI. ghara jANe pADesI, ne kuLa jANe vehevAI ghara ne gharane cAra pakaDAya nahIM. gharabAranA sukhIA, tATanA jAmA ne sutaLInA bIA. dharabhaMDArane mAMhe pilamapAla, rANI rUve roTalA, ne golI khAya gALagharaDI ghaDI, lAla lagAma, keIna Ape eka badAma, dekhere ghaDIkA damAma, dharaDAM vagara ghara nahIM, ne vahu vagara vara nahIM. baraDAMvaDe ghara, ne hAkemavaDe nagara, dharaDAM sAsu mUA ne cAmaDAnuM tALuM tuTayuM. 1 gari=pAdara. 2 eTale mana asthira. 3 marI gayA pachI agnisaMskAra purA thayA pachI smazAnamAM je karavAnuM te kriyA 4 dhI dIkarI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dharane godha AMkha pheDe. dhara bagaDe juve ne zarIra bagaDe suve. gharamAM beThI AMdhaLI metIe coka pure. ghara melyAM ne duHkha visayI. dhara jevA karatAM vara jevo sAro. gharanA kAme bAdazAha gulAma. gharano gAMjo ane gharanI calama, mAre phAve tema dama, pulI phulI bane jADAbhama, AgaLa jAgaze keAI jama, tyAre thaze khAlIkhama. chA karo jeine, sahana karavuM joIne. dhANa vALe. dhAmAM Ave ghaNu kahADe. ghAlamela ghaNI, ne vAtamAM sAra nahIM. ghAle DAhamAM, te pahece hADamAM. ghAsanuM bAMdhana ghAsa. ghAsIA gheDA ne peTIA cAkara. dhI gayuM che, paNa mApa ubhuM che. dhumadhumIne ThAle hAthe AvyA. churI bhAre, paNa pAchaLathI pusa. ghaTA ghasa bahu bhUMDI. ghera ghoDe Ave te vasamo lAge. ghelasaphAne gAmaDe paraNAvyo, je khara te AjanuM Aja, ghelo thaIne ghara rAkhe tevo che. ghesamAM koI ghI nAMkhe nahIM. ghelI sAsare jAya nahIM, jAya tyAre ekavagI pAchI paheramAM Ave nahIM. ghA maranArI thAya, tyAre vAgharIvADe jAya, ghoDA eTalA savAra, ghoDAnI egaThamAM gAya nabhe. cheDe ghaDA keDe, tyAre kAnasarIne phera paDe. 1 juvejugAra. 2 vAta ja phakta karavAnI te DahApaNa kare, kAma kAMI karavAnuM nahIM, 3 te te evA ja hoya. 4 kusaMpa ane parasparanI adAvata. 5 gharamAMthI kharaca karavuM paDe te. 6 eTale namAlAne koI mAna Ape ke bolAve nahIM. 7 sAmaTI. 8 egaTha eTale ghaDAne vadheluM athavA ghoDAnA mutaramAM palaLeluM kADhI nAkheluM ghAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 kahevatasaMgraha ghoDe chUTe, ghaDI chUTe, karyuM te kAma, ghoDa doDIdaDIne mare, te savAranA hisAbamAM nahIM. ghoDe ghoDAne rUpe doDaze.' ghoDo mRtyulokanuM vimAna che. dhaMTIne, gha ne baMTI bane sarakhAM. ghAMje UDyo ne kara phuTayo. caccAre core besI cADI na karIe e caturAInI rIta, cakaraDIbhamaraDI ramI jANe che. cakalAMne mALo cuMthavo. cakamaka jherI tamAso jue. caka maMDaLa caDayuM rAja, cakrI khAI paDe niravANa caTapaTanI ramata thaI tyAM zuM thAya? caDatI deraDI pADavI nahIM. caDAvyA capaNu le tevA che. caDI coTa ne daDI deTa. caDayuM ghaDu ne paDayuM raDuM jhAjhuM dekhAya. caNagArI mukI A rahe. caNA khAIne hAtha cATavA, temAM zuM vaLe ? caNAnA jhADa UparathI bhusake mAra. caNAne khetara vAsu rahevuM vasamuM. caNe pANImAM sukAya tema sukANe che. catura cetI khase, mUrkha lapaTAI phase. catura cete ne mUrkha veThe. caturAI cule paDI. capaTImAM jIva, muThThImAM jIva. camaDI tuTe, paNa lohI na nIkaLe. 1 sArAM mANasa potAnI AbarU mATe kAma karaze. 2 kapaTakriyA karI jANe che. 3 rAbanAM hAMllAM abhaDAvavAM, garIbane duHkha devuM. 4 vAsuka rAtavAse. 5 khaDakyAmAMthI nIkaLI jAya te bhADe. 6 adhara chava, ghaNuM ciMtA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kahevatasaMgraha 31 cahaDa jA beTA zUlI para, le khudAkI nAma. caDe te paDe, zuM paDaze pIsanArI. bhAge to dhanavALA, zuM bhAgaze bhIkhArI ? ' ' cAkara cere temAM barakata rahe, paNa zeTha core temAM harakata. cAkarane ghera cukara ghaNuM, ne cukarane ghera naphara ghaNuM. cAkarathI hase teTaluM mAna khase. cATaNe haLyA che. cAThe haLyA che. cADIAnI jIbhamAM nANuM, ke navAbanA khajAnAmAM. cADIA dekhe tenuM ghara mAre.. , cADIA cADI maLyuM? zakeruM bharI chANa maLyuM. cAmaDIA gaMdha gaI ke gaMdha sahI. 2 kAMdha paDI rahyuM che. Teva paDI rahI che. cAra bese pAghaDI te vAta kare pAdharI. cAra maLe eTalA, to vALI UThe oTalA, cAra sArA te bAra sArA. je sudhare cAra te sudhare bAra; je bagaDe cAra te bagaDe bAra. cAraNInA guNa karavA tyAga, supaDAnA guNa grahavA bhAga. cAra to caMcaLa bhalA, rAjA, paMDita, gaja, turI. pAMcamI caMcaLa nArI burI. cAre hAtha bhoMya paDyA.9 cAlatI sera hoya, tyAM sudhI bharama. cAle tyAM chAyA DhaLe.10 cAle tehanuM cagaNuM. cAle avaLe pagale tenuM mota Dagale. cAvIne kuco karI nAMkhyo che. cAhatake cAkara honA, anacAhatakA nAma na lenAM. cAhe tenA cAkara thaI rahIe. 1 A hiMdustAnI kahevata che. gujarAtImAM A kahevata che ne te saMbaMdhe vAta che. nA. 307 mAM. 2 pIsanAra=daLanArI. 3 bhAgaze dIvALuM kADhaze. 4 comAsAnA cAra mAsa. 5 mahinA. 6 comAsanA cAra mahinA sudhare te AkhA varSanA bAre mahinA sArA lAge. 7 cAraNane guNa kacare saMgharavAne, supaDAne guNu kacare kADhI nAkhavA. 8 hAthI, ghaDe. 9 kaze upAya rahyo nahIM. 10 evo dehane kamIvaTa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 012 kahevata saMgraha cIka lAkha je. cIThThInA cAkara. cUtharAM pADavAM.' cIbAvalA thavuM ne DoLa karavo. cIbhaDAnA cerane khacAMne mAra na heya. cukya (bhulyo) ghA eraNupara. cuMTIne cAMlle karo. cuMTI cuMTIne cAMduM pADavuM. cuMthAyA bamaNu. khe caNuka. e Dabagara je. cApaDI te copaDI, ne be paDI (haTha) sAcI. cepaDyuM cAra di, ne lukhkhuM rAja maLe. copaDe lAkha, rokaDamAM rAkha. ceramAM mera paDyA. caranA cAra te kahaDIcaTaTa. cAranI mA sAkha pure. cerane oLakhANa ApavI nahIM.' cArane dhaNu kANu thAya? cAra ne gharAka hAthamAM AvyA javA devA nahIM cAranI vAde caNa UpADavA. cArane nyAya te mAro nyAya. ceranI najara cAra, dhaNInI najara che. caLALI cIkaNuM karavuM. cauTuM ciMtAmaNa, ne paheDI pradhAna. Te cAra kismata) ne vADIe aDhAra. caMgA roTI bIbI khAya ne mAra khAvAne dAsI jAya. caMpA megaro karamAI jAya, thuvaranI vADa sahaje thAya. cAMcaDanI carabI ne mAMkhanuM magaja. cAMdA suraja beThA sAMbhaLyA nathI. cAMda hatheLImAM dekhADe tevo che. hatheLImAM paramezvara dekhADe teve che. cApa evI caDAvI che ke phare nahIM. 1 jUThuM bolavuM ke namAlI vAta karavI. 2 cIbAvalA=cAvaLA. 3 lukhkhI vagaranuM. 4 khAvAnA lAlacu, athavA khavAsa. 5 ajANyA thavuM. 6 mahe joyuM mAMsA rahyA kare. 7 kAMI nahA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 313 chIo vahAle, bhaIo vahAlo, vahAre kone mokaluM? chachorAM chokarAM aLakhAmaNuM lAge. chaThThInuM dhAvaNa kAhaDI nAkhyuM.' chA bhAge kayAre, ke ThabalAI pAchA vaLe tyAre. chata hoya te achata na kahIe. chate brAhmaNe chokarAnA sama kANu khAya. chate mAthe hAthapaganuM nAma na levAya. chappana Upara bhera vAge che.' chappana vakhArI ne bhAro kuMcI hAthamAM na maLe paNa najara uMcI. chAcha levA sau Ave, paNa ADe hAtha devA kAI na Ave. chAla choDu mArA che Ane, ne rasakasa mArA haiyAne. chAza bAkaLA thaI javuM, hAkAlAkA thaI javuM. chAzamAM mIThuM ja heya. chIMDuM zodhatAM bhAgaLa jaDI. chIMDe caDyo te cora. chInALavAne chellA dahADAnI zI phikara? chUTayAM sarakhAM jhaMTI, vahIlAM sarakhAM hoM; phATayAM tuTAM lugaDAM, rakhe bAI prArAM ho. che, che ne che;" che, ne nathI; nathI ne che; nathI; nathI, ne nathI.' A kahevata viSe samaja nIce pramANe che. 1 chachorAMchaDAM ne aTakyALAM. 2 evI UlaTI thaI. 3 chaDa garUrI. 4 anargaLa delatavALAne mATe belAya che. 5 mahA puNyavAna purUSa janma le che tyArathI dhanADhaca ane bhAgyazALI hoya che. tene sadabuddhi prabhu Ape te puNyamArgamAM paisA vAparI puNyanA ka vadhAre che tene che, che, ne che. 6 mahA puNyavAna chava dhanADhaya chatAM paisA vadhAravAne pApanI zuddhi bhulI jaI, dharmakAryamAM ke paropakAramAM paisA nahIM vAparatAM saMgraha karavAmAM ja samaje che tene che, paNa bIje bhava nathI. tene che, ne nathI. 7. A bhavamAM nathI eTale garIba sthiti chatAM IzvarathI DarI sadAcaraNa kare che, ane prANImAtra upara dayA rAkhI jAta mehenatathI parepakAra kare che, tene A bhava nathI" paNa bIje bhava che, mATe tene "nathI ne che." 8. A bhava kaMgAla sthiti bhagave che, ne peTane mATe agara paisA meLavavA agara svabhAvathI nIcAM adhera karma kare che tene A bhava nathI ne bIje bhava paNa nathI tene "nathI, nathI ne nathI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 kahevatasaMgraha cheDAele mATI chInALa kahe. chetaranAra karatAM chetarAnAra bhalo. chebakAM zodhe te chaThThInA bagaDela. chebakAM jue te vakara khue. chelle esaDa chAsa, chokarAMnA khela nathI. chokare hoya te vahu Ave, ne rUpIA hoya te vyAja Ave. chokaro kAMI kuMvAro rahyo che? chokarAMnuM te AraNakAraNa, cheDInI te haiyAdhAraNa chokarIne gavALe ghera Avaje, paNa chokarI ghera Avaze nahIM. kare zobhe bApa ghera, chokarI be vara ghera. che bhalA ke che bhalA. bhalAbhAInI prIta (eTale paravA nahIM). chorU kachorU thAya, paNa mAvatara kamAvatara na thAya. chAMDI bAyaDI ghara na mAMDe. jakha mAravI ne jUThuM bolavuM barAbara. jajamAnane mana gorANuM, paNa gorane mana kAMI garANuM ? jaNanArI jaNe, ne dharatI jhIle.. jaNatAM mAu thAya, temAM jamAIne zuM vAMka. jaNyA vagara suvAga. jaNe teTalAM jIve nahIM. jaze te jogave, ne paDe te bhogave. jatI lADI mAMDa vadhAve. jatane jamAna sameje. jana tevAM jAphalAM, ne vana tevAM phaLa. janma Ape janetA, ne karma na Ape koI japa beI, tapa khAI gAMThano garatha khAI phaTa bhUMDI kuTaNI. jaba ohoDalI leI, to kyA karegA kaI? 1 chebakAMtrachidra, deSa; avaguNu. 2 zI garaja che? 3 jata eka tuphAnI jAta che. tene jamAna tevIja jAtane sameje sIMdhI thAya. 4 laInakamarehaka paheravAnuM lugaDuM che te kADhIne oDhI lIdhuM eTale nAgA thayA, pachI koI zuM karanAra che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha jakhAna hAryo, te bhava hAryAM, jama, jamAI ne jAcaka keAinA na thAya. e sarvenA eka svabhAva hAya che. DhAhurI-jama jamAI era jAcaka, tInuM eka svabhAva; lIyA, legA, Ara lene upara bhAva. jamaNavAra, kAMI jamadhADa nahIM. jamane teDuM nahIM, te khAvaLane kheDu nahIM. jamane mALavA dUra nathI. jamavA Avajo, hAMllAM phUTI gayAM. jama vagara che.karAM na mare. jamAinI jagyA khAsaDAM AgaLa. jamAI dazamA graha che, te khAtA jAya ne khAsaDAM mAratA jAya. jamAInAM pApyAM, te vADamAM khAsyAM, jamAI rahyo bhUkhyA, teA kAneA kulA dukhyA. jamAInuM nAma sAMbhaLI, sAsu masANamAMthI beThI thAya. jamADanAra jamADanAra thAya, tA jamanAra mAM jAya ? jamAne Avye pApanA, te dIkarA nahIM bApanA. jyAre sasA tyAre pakheDA. jyAM khAvuM tyAM hagavuM. jyAM hAya khAranuM guDuM, tyAM na pAke kuMDuM. jyAM na pahoMce ravi, tyAM pahoMce kavi. jyAM maMdavADa tyAM gaMdavADa. jyAM lagaNu raLavAnI zakti, tyAM lagaNu parivAranI bhakti. jyAM hAthI tAyA jAya, tyAM bakarIneA bhAva kANu pUche. jyAM zAkanuM sAla, tyAM nitya dhamAla. sAkhI jara luTe che jaMgale, abhaNu ekalA bhIla; bhara vastImAM luTatA (joyA), vezyA, vaidya, vakIla. 315 jara kharacI joDA khAvA. 1 pArakAM pAkhyAM, te vADamAM khAsyAM paNa kahevAya che. 2 evA kharAma mAsa athavA DhAra jevA. 3 guDuM=khetaramAM kaThaNa jamIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 kahevatasaMgraha jara DA, sneha ghaNuM, tuM zuM mArIza pAradhI. vaNa mAryA mu. javAna sAsu mare nahIM, ne vahuno dahADe vaLe nahIM. javAsA jevuM kaMI adekhuM nahIM.' jazane badale jutiyAM. jAI mA pALe, oramAna mA bALe. jAgaze tyAre mAgaze. jAna, jAgaraNa ne jAtrA, traNe sarakhAM. jAna nAnI te mAge ghaNuM jAnane majura aNavara. jAne bheMsa pANImAM jAne jagajIvanadAsa, ne kAme kIkAbhAI. jANute cera ghara mAre. jAyuM jhera khavAya nahIM. jAte jAphara, ne hADe kAphara. jAyA tyAre nAhyA, jaIzuM tyAre nAhIzuM; dAsa dvArA ema kahe, hAthapaga dhoIne khAIzuM. jAya tenuM kALajuM paNa khasI jAya. jALe jALe siMha na hoya. jA lakaDI kukuM mAra. jApa japyA ne gAMDAmAM khapyA. jIbha ApI che. jIva para AvelI bilADI haraDIe bAjhe. jIvatI gheDI nahIM oLavAya. jIvatI ghaDIe AvyA tyAre AvyA. jIvatI mAMkha na gaLAya. jIvato raheje ne jogI thaje. jIva choDe paNa jama nA choDe. 1 comAse badhAM lIlAM, tyAre pite sUke, ane jyAre badhAM sUkAM tyAre pote UnALe lIle. 2 jaImA=janetA, jaNanArI mA. 3 veLA pramANe vitaraNa. 4 eTale potAne parabAre patAvavuM. 5 gharamAMthI kAMI corAI jAya tyAre hajAra jAtanA vema Ave. 6 kALaje dhakkA vagaranuM kAma karavuM te. 7 vacana ApI baMdhAI gayo chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 317 jIvatAM jIvata na joyuM, muA pachI chAjIno zera, jIvatAM keIe jANyA nahIM, muA pachI dhaDApITa. jIvatAM pALe ne muvAM bALe. jIvane sukha te jahAnane sukha. jIvavuM jagatane vahAluM che. jIve mAre bhAI, te ThAra ThAra bhojAI. jIsakA dAma, UsakA nAma.. juThakA mahIM kAlA, saccakI bolabAlA. juTha, utare, ne bajArane kutaro barAbara juDanI mAphaka vaLage che. jaLonI peThe ceTa che. jutiyAM khAI paNa makhamalakI. junA dasta, lebAsa navA. junI AMkhe navuM kautuka jovuM. junuM te sunuM. june jegI. jIvuM ne muvuM barAbara.' juvAnAM ghara goMdare, ne UdhaInAM ghara khetara. je AzAe rahe, tene apavAsa paDe. sAkhI je jeo TALyA rAma rAma, choTe rAjo ceke; cahAe TALyuM zirAmaNa, bIDIe TALe heke. jeo gadheDe bese teo gAmanA pAdareja Utare. je jANe koka (zAstra) te mUke pika, je na kare mA ne bApa, te kare zeka ne tApa, je dhana khAdhuM sAthe te vaLe nahIM koI kALe. je dhare hAma te kare kAma. jeTaluM vAhADayuM (ghAsa) teTaluM vehevuM. 1 te dIkarA ke dhaNuM. 2 gadheDAM tenAM te, Athara navAM. 3 anubhavI, ghaNA jamAnA jeelA. 4 juvuM=juduM rahevuM. 5 goMdare gAmanA jhAMpA pAsenuM pAdara, jyAM Dherane besavAnI jage (ka) heAya che tyAM jIvA (chavaDA) bahu thAya che. 6 lAkhanA svama rakatA trAMbIo reDe sAre. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 kahevata saMgraha jenA gheDA tenA asavAra. jenA hAthamAM DAI tenuM sau koI jenA mahelamAM mAMsa tene ze vizvAsa ? jenAM nAMkhyAM nANuM, tenAM zAM ANAM ne parIyANuM? jenI DADhI lAMbI te mUrkha heya. jenuM khAIe tenuM gAIe. jene ghera kALI (bheMsa) tene nitya divALI. jene beTI, tenI garadana heThI. jene jevo DhaMga tene te raMga; caMdane joI mAchalI, paNa chUTI nahIM gaMdha. jeNe na khAdhuM gaLyuM tenuM jIvatara baLyuM. jemAM jAya ne eba rahI jAya. jema khAMDe tema photarAM choDe. je bIbIne gusse tevo mane These. jevo doSa, te rASa. jevuM namavuM tevuM jamavuM. jesA terA lenA denA, vayasa merA gAnA bajAnA. jaise heya taise bhale, je heya apane deza 4 joga lIdho, muMDa muMDAvI, beganI tRSNa tyAgI nahIM. jogInA jathA, kare kukarmanI kathA, te jogIpaNuM vRthA. jerU na jAtA, allA mIse nAtA.5 je gadheDe mulaka levAya, te ghaDAno bhAva kaI pUchata nahIM. jogInI dhuNI, jaba kholuM taba Aga. jeNuM, rANuM ne vagoNuM sAthe hoya. jotajotAmAM sADIUM thaI gaye. jera jAlamanuM ne Ujama Alamane. jekI bAyaDI, chAjIAmAM kudI paDe." joSInAM pATale, ne vaidyanAM khATale. 1 paisA kharacI bAyaDI lAvyA te parathI ANuM vALatAM kaMI paNa karIyAvaranI zI AzA ? 2 rasAsvAdane AdhIna thaelA zakhsanuM vAkya che. 3 DAMgera athavA phatarAMvALI dALa. 4 svadezAbhimAna. pa jarU=bAyaDI; jAtA chokarAM. 6 sADI ADasara, meTe. 7 jerUkI=baLavAna chAtI, jeravALI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 719 joSInAM rAMData nahIM, ne vaidyanAM marata nahIM.' jaMgalamAM mora nAce, te keNa juve ? jaga UghADI karavI. jAMbu khAvAM sehelAM nathI. jhajhAre jhADa cahaDI UdamAta na karIe e caturAInI rIta. jhagaDA, vagaDA ne ragaDA veThe tyAre chAtI pAkI thAya. jhAjhI khetIne dhaNu lathaDe ke jhAjhI dIkarIno bApa lathaDe, jhAjhe rAMke La maLe. jhAjhe lAkaDe jhAjhI Aga, jhAjhe puLe moTI jhALa. jhAjhI jAnemAM vahu badalANI. jhAjhe bAraNe ghara kANuM. jhAmara DAbhe, eTale jokhama TaLyuM. jheranAM pArakhAM levAya nahIM. jheranA pyAlA jIravavA bahu kaThaNa che. jhoLI vALI che. jhaMDa upADyo che. jhaMDo lIdho che. TakAnuM tItara, kAThI bharI jAra khAya, vecyuM tyAre Take ne Take. TAra mArI le chaDo, tala pehelAM karavo paDe. Take khAnAra e nahIM; TapalAkhAU nathI. TacAka-TaNaka che. TapalA paDavAmAM te bAkI nathI, piteja naphaTa che. TADha jAya taDake, siha jAya bhaDake.* TahADa TahADa karIe nahIM, dahADanAM mAryo mArIe nahIM; TahADa vAya sahune, rahADa na vAya vahune. TahADA culA ne UnI rAkha, je Ave te kuTe kAkha. karaDapharaDa karavAnuM kAma ahIM cAlaze nahIM. 1 ne jyotiSane huM kharuM heta te. 2 chidra UghADAM karavAM. 3 khUba paisA ekaThA karavA lAgyA che, te karate kare tene lAgu che. 4 bhaDako agnine bhaDako. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 kahevatasaMgraha Take tuTe tema nathI. - TAMgA pharI gayA. TIluM thaI gayuM. TIluM laIne tuM zuM Avyo chuM? TIcALa che. TuMkI garadanIo mahA pApI. TuMke gaja, nAnuM mANuM, phATela piTala, chAbaDe kANuM." TebhA tuTI gayA che. Tebha jhAle tema nathI. Tello mAre. Tele cahaDAvavuM. Thaga ne baga be UjaLA. ThATha, tala, ora madhurI bAnI, dagAbAjakI ehI nizAnI, ThAlI pulI zuM jAUM, eka saMdezo letI jAUM, ThAlI ThakarAI kyAM sudhI nabhe. ThAle kothaLo Ubho rahI zake nahIM. ThAlAM TheThAM, tenAM zAM eThAM ? ThAnI rAMDane Thamake bhArI. kaMThAmAM ThelavuM.10 ke lIle tene zo bhaya? 11 1 bevaDe re kAma che. 2 phera khAI khAIne. 3 vara varthI agara rAja gAdI para beThA. 4 eTale have pAse kAMI guDAku ke jIva nathI. 5 badhAM sarakhAM. 6 kAyara thayA che. 7 have AvI rahyuM che, thAkyA che. 8 kAmane game tevA kAraNathI AchuM ThelavuM. 9 UThAvavuM, menA be gaNAvavA. 10 game tema hoya athavA hIMmatathI, vagara vicAre kAma karavuM yA jorathI kAma karavuM te. 11 paDevADIAM be gAmaDAmAM AMdhaLane pAMgaLA rahetA hatA. khAvAnA sAMsA paDyA eTale AMdhaLe pAMgaLAne gAma gayo, ne kahyuM ke mAre khabhe besIne cAla, vaDhavANa zaheramAM jaI koI sArA zAhukAranA gharamAM khAtara pADIe. e vicAra seksa karI AMdhaLe pAMgaLAne khabhA upara besADI zehera tarapha cA. zaheranA pAdaramAM AvyA tyAM cIbarI bolI. AMdhaLe pAMgaLAne pUchyuM, "cIbarI kyAM bolI ?" pAMgaLo kahe bAvaLanA huMThA upara. eTale bAvaLane ThaMThe lIle che ke suke te tajavIja karavAne AMdhaLo tathA pAMgaLo bAvaLane ThuMTha pAse gayA. joyuM te ThuMTha lIlo hato, eTale AMdhaLe kahyuM "teha che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kuMThI cuDI peheravA gaI tyAM maDIe mAMdA paDyo. ThaMDe hAthe cuDA paheryAM, teAe lagAre teAtAM. TIDa meDa ne ThamakA ghaNA. DIkhaDAM jevA TADhADA che. DhAMThA ThuMThA sIttera kUMdI, mAMjarA phaMde eMsI; TuMka garadanI hajAra phUMdI, kANAmAM te pramANa nahIM. raphALa jAtrA. 1 DabagaranA dharamAM mIMdaDI mui, te gaMdha bhegI gaMdha sahI rahI. karA e ThuMTha lIlAnA zukanavaMdI banne jaNA zeheramAM dAkhala thayA. pAMgaLA mArga batAvatA jAya ne AMdhaLA tene khabhe upADI cAlateA jAya. cAlatAM koieka sArA zAhukAranuM ghara pAMgaLe atAvyuM tyAM ane ubhA rahyA. pAMgaLe AMdhaLAnA hAtha laI AlekhI ApyuM te pramANe AMdhaLAe khAtara pADyuM. prathama pAMgaLAne dharamAM dAkhala karyA, pAchaLa peAte peThA, paTArA pAMgaLe khatAvyA. te AMdhaLe teADI pAMcasAta hajAranA ghareNAnA DAkhaDA leI banne jaNa bahAra nIkaLIne dAkhaDA leI zehera bahAra AvyA ne raste paDyA. dhIre dhIre cAle che tyAM divasa ugyA. zeheranA zAhukAre gharamAM khAtara paDeluM joI darabAramAM jAhera karyuM. eTale bumaie Dhola vAgyA. pAMgaLe zuM khAtara paDyAnI vAta nahera thaI ne DhAla vAgyA. tyAre AMdhaLe pUchyuM, "kuMTha lIlA hatA ke sukA" pAMgaLe hyuM, "lIle," eTale AMdhaLA kahe che, ciMtA nahIM.' zeheramAMthI tapAsa karatAM kAMI patto na lAgyA eTale vAhAra caDI. AMdhaLA ne pAMgaLeA peAtAnA eka melA lugaDAmAM DAkhaDe AMdhI cAlyA jAya che tyAM gheADA tathA savAra pAMgaLe joyA, eTale AMdhaLAne kahe che, bhAI vAhAra AvI.' eTale vaLI AMdhaLe pUchyuM, "huM kevA hatA ?" pAMgaLe kahyuM, "lIleA chama jevA." eTale AMdhaLe kahyuM, phIkara nahIM.' tyAM savAra pAse AvI gayA, ane AMdhaLApAMgaLAne joI kAMI darakAra karyA vagara AgaLa cAlyA ane AMdhaLeApAMgaLA eka gAmanA taLAve pAMDuAMmyA, tyAM besIne luTanA mAlanI veheMcaNa karavA lAgyA. eTale savAra pAMcasAta gAU jai pAchA vaLyA. pAMgaLe temane joine kahyuM, 'savAra pAchA AvyA' eTale ghareNAM Upara lugaDuM DhAMkI vAtA karatA AMdhaLApAMgaLA beThA. savAre pAsethI nIkaLyA paNa AMdhaLApAMgaLAne zaka kAMI nahIM lAvatA cAlyA gayA. pachI mAlanI veheMcaNa purI karIne peAtapeAtAnA bhAganA mAla gAMThe khAMdhI prathamanI mAphaka AMdhaLe| pAMgaLAne upADI savArI cAlI. pAMgaLAne tene gAma mUkIne AMdhaLeA peAtAne gAma gayA. te cArI chatI nahIM thatAM bannene pacI. "huMThe jene lIlA" tene UnI AMca Ave nahIM. te uparathI kahevata thai, khIlAnA jore bheMsa dujhe," "vage vAvaNAM, ne pakSe nyAya;" " pakSavALA chate, " jene pITha sabadI te gAMje nahIM," vagere. '' << 66 manamAM kAMi hetu vagara musApharI karavI athavA vagara samajye musApharI karavI OM kAMi hetuthI musApharI karyAM chatAM hetu pAra paDe nahIM tene phALa jAtrA kahe che, 41 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 - kahevata saMgraha Dale ema kAMI khAI javAne nathI. DahApaNumAM kulI zake che. Dara khAya te bharakhAya. DamaDama kare, te zuM bhaNe? Deke vAge te chAnuM raheze? DAkaNa paNa be ghara parahare. DAgha jAya dhevAthI, dayA Ave pAvAthI. DAyAbaLIo sabhA jIte. DAbAmAM DAbe de, te hAjIo. DAbhanI aNu upara pANuM keTalI vAra Take? DAhAma te ghaNue dIdhA." DAhIne DAma ne ghelIne gAma, DAhI jANI gotraja AgaLa besADI, te nALIera pheDI khAdhuM, DAhIne ghelA ne ghelInA DAhyA.' DAhyA bhUle nahIM, bhUle tyAre bhIMta bhUle." DAMgye du:kha maTe.' DIMga mAravuM to dubaLuM na mAravuM. DuMgarA dUrathI raLI AmaNuM, pAse jaIe te bihAmaNA. DuMTI Uparane vALa toDyAne nahIM ne dhyAne nahIM. DosI ne UMTa sAthenA sAthe.10 DosIe DATa vALyo, harakha haiyAne TALe. DosI DebAM kayAM ADhe che?' sInA gharamAM vAdha peThe, ne suInA gharamAM sApa nIkaLyo. DosI muvAnI bIka nathI, jama haLyAnI bIka che. DosIe gaI ne gAMsaDIe gaI 3Le dIThuM game (bane) nahIM, ne chUTuM paDavuM game nahIM. 1 bharakhAya khavAya, bhakSa thAya. 2 rakhaDa khaDa kare te zuM bhaNe? 3 eTale viveka rAkha; potAnA pArakAne bheda rAkhave. 4 DAbe ghaDAnuM pagaluM. 5 bhUlane mATe Thapake ke zIkhAmaNa to bahu ApI che. 6 DAhI bharavADaNa, tene bharavADa te ghelA, ne ghelo vANiyaNa tenA dIkarA vANIA te DAhyA. 7 bhIMta jevI meTI cIja najare caDe nahIM tethI bhAta athaDAya. 8 kAMI lAMca ApIe tyAre kAma thAya. 9 DIMga=2, juThI vAta. 10 banne eka ja vakhate gAma pahoMce, kAraNa ke UMTa UtAvaLa cAlI, vacce pANu, tamAku pIvA thobhato jAya, ne DesI haLave haLave cAlyAja kare, eTale sAthenAM sAthe, 11 bekhabare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha DhagarAne maLI dukAnI, Dhago cAle UjANuM. hAla gharanI, gharaDAM che. DhALe pANI Utare. DhAMkaNImAM pANI leI buDI mara.' DhIcaNa samuM anna tene ghera che. DhIluM ghaDyuM, ne phAcare javuM. DheDanA chAparAM jhApe hoya. DheDavADe tuLasI keAIne kAma Ave nahIM. DheDavADe AmalI, khATI e mADI to e zuM? DheDavADAmAM valabhI DAhI.' heDIne dhAveluM. hekuM pANIthIe palaLe, ne mutarathI paNa palaLe. ke vAta gaI che. hera kAle jyAM AhADazuM ? hera cera vizvAsa na karIe. Dhere pIMjaNa mAMDavI. helakInI peThe beya tarapha bele. takadIra AgaLa tadabIra cAle nahIM. take Ave te AvyuM kahevAya. tane mAna nathI, tArI chaDIne mAna che. tapele lAvuM, ne vADakIe khAvuM. tapesarI te rAjezrI, rAjezrI te narakesarI. 1 zarama bhareluM kAma karanArane kahevAmAM Ave che. 2 jeTalo puSkaLa che. 3 nakAmI. 4 haDIANAmAM harabAI DAhI, vAla meTe ke gaThIANA, bhAI? 5 nIcuM kAma karanAra. 6 pAkI samajaNa vagaranA mANasane mATe. 7 pR DhephAM vINe che eTale DarI gayela che. 8 eka bharavADane nadInA sAmA kAMThA parathI bIjA bharavADe belAvyo. te pUche che, zuM kAma che ? te belAvanAra kahe che, "vAta karavI che.' pele bharavADa nadI UtarIne Avyo tyAre A kAMThAvALo kahe che, "DhAra kAle kayAM AhADaze." evI namAlI vAta karavI ne mahenata vadhAre te prasaMge. 9 vAta choka karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 kahevata saMgraha tamAkunuM pAnaDuM mAruM te Ape nahIM,juDo ne jhuDe corUM to paMdara dahADA cAle. tamAzAnuM teDuM nahIM, ne IzkanuM mUlya nahIM. taraNuM harAma, bacake halAla.. taraNa ADe DuMgara tarakaDI satI thaI tala tArA ne maga mArA. talapApaDa thavuM; UMcAnIcA thavuM? jIva adhIrIo rAkhavo. taLAva gAmanuM, nadI dezanI. trAge trevaDa rahe nahIM. 3 trAMbAne tAva ne rUpAna roga. trAMsI AMkhe be caMdra dekhAya. tADa Upara caDAvyA, pachI bAkI zuM? tADe cahaDanArane Teke hAtha pahoMce tyAM sudhI, tAna ne talavAra banAve tenAM. tArI nizALe koI bhaNyuM nathI. tAbuta ghelAM tarakaDAM, vivAha ghelI nAra; hoLI ghelAM hiMduDAM, e traNe ekaja hAra. tAlamela badhe tArA Upara." tAvaDImAM tAro, ne sAnakamAM mAro." tAvane teDuM nahIM. tAvane kANu sAMI le ? tAva hAthInAM hADa bhAMgI nAkhe. tALI daIne jAya tema gayo. tAruM nAma ne mAruM kAma. tArI rIsa ne mAro saMtoSa.8 tAre mAre evo meLa, ke dIThe DoLe Ave jhera. tIse dAna traNase, nAnA bhAI paraNaze; hAthI ghoDA lAvaze, ne gadheDe besAraze. - 1 tanakhA harAma paNa kahevAya che. 2 taraNA othe DuMgara. 3 hAtha chuTI balA; trAguM rIsa cahaDe tyAre karavuM paDe te vakhate hada rahe nahIM. 4 mAla upara jakAta. pareTa. be jaNa hatAM te vaheMcaNa karI. strIpuruSa hatAM tethI kharaca kamatI hoya tevAne lAgu che. 6 sAMI eTale salAma, 7 jhaDapathI naDe agara acAnaka marI gayo, 8 rIsa caDaze te be kaLIo vadhAre jamaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 325 tuTA phUTayA sAdhe, be bAIDIe vara hAthe rAMdhe. tu lAbha nahIM, te rUce zuM karaze ? tuMbaDImAM kAMkarA. tuMbaDuM tare ne tAre. tuM mare mArA jAyAparathI, te huM maruM tArA khATalAnA pAyAparathI. tuM merI karameM, meM terI phIkarameM. tane sAle beTaDe, mane sAle ghA. tuMbaDAne Topa keTalI ghaDI ? tejI camake cAbuke, TuMkAra rAjaputa. te tenA dhanathI maTe, te ApaNe ApaNuM manathI meTA. tenA peTamAM kAtara che. terI bI cupa ne merI bI cupa. telI telameM lIna, taMbolI pAname pravINa toDe tramaNa ne boDe bamaNu.* taMga jagyA pharAkha rojha.' thaIne rahIe (kAInA) ke pitAnA karI laIe. thaDe pAMsaro paDyo. thayo kacho dhULa meLavyuM. thAkyAnA gAU lAMbA thAya, thAkyo gAU gaNe. thANuM thANAne Thele. thALI vAya, tyAre kullAmAM hAtha ghAle. thALI pITAI gaI, Deka vAgI gayo; Dhola vAgI gayo. thIgaDAM keTalAM daIe ? thuMkanuM Ayapada ne thuMkano varo. thuMke sAMdhA karIe, te keTaluM cAle? thelIkA mahe khullA, rAja kare gulA. thelIkA muha sAMkaDA te kayA kare nara phAMkaDA? 1 samajI na zakAya tevI vAta. 2 paramezvara kahe che te vAkya. 3 Topara strI, tuMbaDAM bAghaNane paNa kahe che. 4 vALa. 5 sAMkaDI hATaDI puSkaLa re, 1 ghaNuM deza hoya te keTalA DhaMkAya?. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka26 kahevatasaMgraha thoDA so mITTA, baheta so khaTTA. thoDA khAnA bar3ase rahenAM. paDI bhukhanA, ne ghaNuM sukhanA. caDI vaDhavADanuM maheDuM kALuM, maheTI vaDhavADanuM joNuM sAruM. dakALe (6) kehelI jAra khavAya. dagaDo che.? dadhI pAMcame chaDe tela, ekAdazIe nAgaravela. dvAdazIe jhAlara khAya te nizce narake jAya. damaDIkI rAI, sAsuvahukI laDAI, AdhI roTI curAI, khUNe beThakara khAI, sAsu mAravA dhAI, vire kuvAmAM gIrAITa dama suke mAravo. damaDInI bhAjI, ghara badhuM rAjI. damaDI sArU daza pherA khAya. damaDe UMTa vecAya che, paNa damaDo kyAM che? dayo pUche mAyAne, lADu karavA kevA; ApaNuM benA sucavatA, bAkI jevA tevA. dayA dharmaka mUla , narka mUla abhimAna; tulasI dayA na chAMDIe, jabalaga ghaTameM prANa, dayA, mayA ne hayAvALApara prabhu rAjI. dayA cheDe, deva kepe. dara dara mUSaka na hoya, kyAMka name nAga paNa heya. darajInuM vetaravuM, mocInuM na vetaravuM.' darabArane kutare. darajI pitAnuM khApaNa core nahIM, dariyo keIe valovyo nathI. daramAM pese pAdhare, vake saghaLe vyAla. 1 kAma karavAmAM dAnata cAra che. 2 halakI bAbatamAM sAsuvahune laDAI thAya. ne pariNAma bhayaMkara Ave. 3 ga5 varNane mAravuM. 4 keI kAmamAM aDasado kahADavAmAM saMkoca rAkhIne beTa ke bhUla bharele, aDasaTTo kahADo nahIM ke pAchaLathI tANa paDe agara TIkA thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha ' .. daridrIne khATale verI.' darIAmAM DubakI. karIAnuM pANI che, je vALe tenA bApanuM. darIAmAM kAMI mahA darIe vahANu che ke muMjhAo che ? darIo keIthI DoLAto nathI. darIo kahe huM duHkhIe, mAruM duHkha na jANe kAya; pavana hIleLA detahe, mAruM nIra pIe na kAya. darIo ke darabAra, be maLe te beDe pAra. darIo mAjA mUke to pRthvI rahe nahIM.' dazarAne dahADe je gheDuM na devuM te ADe dahADe zuM che? dasADA daphataramAM nahIM. dahADInuM lAgyuM ne bhavanuM bhAgyuM.' dahADA Ave vAMkA, tyAre mAra mAre rAMkA. dahADe bAM cAre, rAte hIrA pArakhe. daLavAnuM hatuM te bharaDavAnuM thayuM. daLAyeluM daLavuM te mana vagara maLavuM. dakSiNanI nArI, soLa hAthanI sADI, paNa adha TAMga UghADI. drAviDI prANAyAma. dAjhI to dAjhI, paNa pUchI pUchIne khAdhI. dATe tene kANuM cATe ? dAtAra kRpaNane varo eka. dAna karatAM dayA sArI. dArU hAthInA peTamAM paNa bele. dALamAM kALuM. dALIA leI khAo. divasa kare te kAI na kare.10 1 Ugha Ave nahIM, kemake mAMkaNuM ghaNuM hoya. 2 te kAMI jaDe ja nahIM, ke amuka cIja AMhI che ema samajaNaja paDe nahIM. 3 muzkela savAla hoya te vakhate A lAgu che. 4 mAjA maryAdA. 5 hatheLInA lITA. 6 bIjA lokoe pUchI pUchIne herAna karI. 7 lImI dATI hoya tene koNa cATe ke khAya? 8 dAna daine levuM mAna, te dAna che dhULa samAna. guptapaNe je Ape dAna, tene Izvara Ape mAna. 9 have temAM kAMI vaLaze nahIM. 10 karma kare te na kare mAne bApa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha esemaiM aisI laI, dekhA TvinakI khAta; anakhicarana, dazaratha marana, sIta harana, baMdhu brAta. rAmacaMdrajInAM vAkya che, eTalI Aphate uparAupara AvI dvileAdila sAkSI. divasane thAMbhale! devAya nahIM. dikSA lIdhI, paNa zikSA na lIdhI. dvi pramANe dIkarA, veLA pramANe vahu.2 dIkaraDI ne ukaraDI, vadhatAM vAra zI. 28. dIkarA hatA nAnA, tyAre mAe vahyA pAhANA. dIkarA thayA meATA, tyAre jamAnA AvyA meTA. dIkarAne AvI DADhI, tyAre mAne mUkI kahADI. dIkarAne AvI mUcha, tyAre bApane nahIM pUcha. dIkarAne maratA mUke, ke vahunA macaDhDhA bhAMge. dIkarI ApIne dIkarA lIdhe, te pArakA hatA tene peAtAne kaSA, DhIkarI ApIne jamAi sArUM vAMcavuM, rUpIA dhIrIte dharAkanuM sArUM vAMcavuM. dIkarI ne gAya jyAM dAre tyAM dArAya. dIkarInAM mAgAM hAya, kAMi vahunAM mAmAM DhAya ? dIkarI sAsare sArI, te mAla vecyA sArA. dIkarInI mATIne zA jhATakA paDe che ? dIkarIALuM dhara ne eAraDIALuM khetara, dIkarInA pahANeA. ha * dIkarI sAsare ke masANe sArI lAge. dIkarInI vhAlapa dAyajethI jaNAya.pa dIkarInI mA deza khAya, dIkarAnI mA DaeNza khAya. dIkarInI mA malIdA ceALe, dIkarAnI mA kheDI jhure. dIkarInI mA rANI, dhaDapaNe bhare pANI. dIkarA thaIne khavAya, Apa thaIne na khavAya. dIkarA raLe cAra pAheAra, vyAja raLe khAra (ATha) pAhera. 1 dilabhara dila. 2 jevA divasa ke sthiti AvavAnI hoya tevA dIkarA thAya. ane gharanI jevI veLA AvavAnI hoya te lAgu che. 3 khanne kharAkhara. 4 peDha paDyo pramANe AgamasUcaka vahu Ave te prasaMgane che. dIkarI AvI che. 5 dAyae=rIyAvara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha ha dIje to vezyA dIje, brAhmaNa dIje narka paDIje; vezyA dIdhe vAdhe vaMza, brAhmaNa dIje jAya nirvaza. dIThA deva ne pahoMcI jAtrA.' dIThuM sukha ne bhAgI bhUkha. dITa kahADavuM. dIThe deha baLe, ne sute seDa baLe. dIyara upara kAMI dIkarI jaNI che? dIvALI te sahunI, paNa vijayA dazamI) te vahunI. dIvALI te aThe kaThe, hoLI te ghera ghera. dIvALI duniyAnI hoLI harAmInI. dIvALuM kADhavuM ne hAthe nAka vADhavuM. dIkSA bhikSA dIyA, se tIna lokaku chata lIyA. dukAne dIdhuM tALuM ne baMnene sAthe dIvALuM. duHkhInA dALIA. dukhIAne duHkha nahIM. dukhI ne dIvAne barAbara. dujhatI vihAya che. danI cAvIne kuca karI nAkhI, paNa rAIne pAMkha, ne ghauMne saThi khAdhe nahIM. dunI deraMgI, kaI bhAMDa ne keAI bhaMgI. dubaLInuM raLyuM duHkhIo khAya, dhaNI mare tyAre dahADe na thAya. dubaLe jeTha, dIyeramAM lekhuM. dubhANa te dubhANa, paNa sArI peThe bhANA.9 dule pAdazAha duzamananuM paNa duHkha dekhI rAjI thavuM nahIM. duzmana sAthe dostI, ne vahAlAmAM vera kadI karavuM nahIM. 1 ApyuM maheNuM sarva pahoMcyuM, kanyAne veLAre. 2 nirmULa karavuM. 3 heLI eTale duHkha te ghera ghera dIvALI eTale Anada te eka ThekANe. eTale puNya vadhAre thAya. 5 bahu duHkha pAmelA mANasane lAgu che. 6 bheMsa eka dujhatI hatI ne bIjI vahANI. chokarAM upara chokarAM thAya, memAna u52 memAna Ave tene lAgu che. 7 duHkha pAmyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dUdha tA mAikA, era dUdha kAyakA? puta te gAyakA,. Ara puta kAyakA ? phUlatA kapAsakA, era kUla kAyakA; rAjA aa medharAjA, erarAjA kAryakA? dUdhanA ubharA keTalI ghaDI rahe ?? dUdha pAIne sApa ucheravA. dUranI sagAimAM kAMI duHkha nahIM. dAMDIthI dunI AghI. OM dAna chUTe gIrANu.4 de TukaDA, Ave TukaDA. dega caDAve tyAre kharA, tA tA pAkyAM.pa dekhate DALe aMdhApA, ne chatI rADe raMDApeA. DhekhA mIke chaMda kaMda, phaeNTA jAmA tIna baMdha. deDakAne mana darIeja nathI. 33. detA hai ke ra| paDuM ? zvetA thAke, paNa letA thAke nahIM. DhunA lenA te! saMsArameM calatA hai. derANI jeThANInI geDImAM sakarapArA, naNaMda bhAAinI gADImAM aMgArA. derANIjeThANInA maga bhegA caDe, paNa sAka sekanA caDe nahIM. derANIjeThANInA ceAkhA bhegA caDyA jANyA nathI. deva gayA DuMgare, ne pIra gayA makke, IMgrejanA rAjamAM, DheDa mAre che. dhruva gayA, teA kahe, pUjA TaLI. daivane capaTI cekhA teA joie. te bAvAjI ghaMTaDI kema vehelI vagADI? dhruva badhAenI mAnatA kabulai. javAba-pApa kADhyo kaTAya. deza DALye, paNu rasa na dhAnyeA.6 1 gAyane puta te baLada jenA upara khetIneA tathA bhAra vahevAne AdhAra che. 2 jene gusso caDe tyAre bahu, paNa rahe theDI vAra. 3 te karaDe. 4 (grahaNa)sUrya ke caMdra grahaNa thAya che tyAre leAkA ema mAne che ke rAhu (graha) temanA grAsa karavAne gaLe che, te anAva devakApa gaNAya che ema mAnIne dAnapuNya karavAmAM Ave che te vakhate bhaMgI leAkAne ApavAne vadhAre rivAja che ne bhaMgI leAkA mAMgavA nIkaLe che tyAre ameA pADI khele che ke "de dAna deM gIrANa" eTale jaladI dAna karI ke grahaNa chhe ane daivakApa maTI jAya. 5 dega caDAvavI=jamaNavAra karavA, paise thayeA nahIM. 6 kAMi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha deze dezanI havA judI. dehanuM DhAMkaNuM roTalo, gharanuM DhAMkaNa oTale, ne ghaDAnuM DhAMkaNa ThIkarI, bApanuM DhAMkaNa beTa, ne mAnuM DhAMkaNa dIkarI. dehanA daMDa bhegabe chUTake. dehanI sAthe gAM- paNa paramezvare ghaDI che. dehere paNa jAya, masIde paNa jAya, ne namAja vakhata hAjara thAya. devagatane pAra pamAya nahIM. devanI gati vicitra che. daivane dayA nahIM, detane dayA nahI. daDe te thAke. dehAtI suve, ne valovatI uche. deNI lenAra maLyo, eTale muDaduM UpaDyuM. do do ne copaDI dera tuTayo ke pataMga paDyo. de tIsarA, jesA AMkhame kAMkarAdAlatane dhaNI thavuM ke vavarAya, rakhavALa thavuM nahIM. dasta vagara dunIA akArI. dege joI DaravuM nahIM, pAtaLo joI laDavuM nahIM. dAMte taraNAM lIdhAM; mahemAM khAsaDuM lIdhuM. dhakela paMcA haDase. dhagadhagatA keyalA hAtha bALe, ThArelA hAtha kALA kara." dhaNI Avyo ke dhADa, jhupaDu lagA ke vADa, dhaNI e rAja te mahArAja, ne putarAja te bhUtarAjaji. " dhaNuM jAge ke cAra bhAge. dhaNInI pejAra khavAya, paNa bApanA rAjane veTale na khavAya. dhaNInI reTI bApanI pAlakhI karatAM sArI, ghaNIANI ghaNI vaDe sahAmaNI, dharatI vastI vaDe sahAmaNI. dhaNI due ke Dhora dujhe? 1 dasta vagara dizAo sunI ema paNa kahevAya che. 2 namI paDyA 3 vicAra karyA vagara chAtI jorathI alelaTapu kAma karavuM. 4. A kahetI strIne lAga che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 kahevatasaMgraha dhana te DheDane ghera paNa hoya.' dhana ghelAM te mana ghelAM. dhana jobana ThakarAI sadA koInI rahI nathI. dhaba DhIke ne cApu caNuM. dhaturAnA guNa mahAdeva jANe, dharamAM jItyA paNa dhaNumuvA na kahevarAvavuM. dharaghaDI ne dharadahADe. dharmanAM kAma pAMgaLAM. dharmadhakkA khAvA. dharma dharma zuM kare, jyAM jAya tyAM bhIkhArI maLe che dhama dharma kare, pApI peTa kuTe. dharAI gAM- DharaDakA kare. dharAya ThaNukA kare, ne bhUkhe vALa toDe. dhAo dhAo, paNa karmamAM hoya to khAo. dhAtAM dhana na maLe, paNa dhAna maLe. dhAna dhara5ta, ne ghI saMpata. dhAna vinA mare, ke sAna vinA mare. dhAna khAIe chIe, ke dhULa khAIe chIe. dhAve se pAve. dhIMgAnI dharatI ne vidyAnuM dAna. dhIMgAnuM rImAM AgaLa na cAle." sAro-pIMga dIdhala dhAna A bhavathI o bhava lagI; rAMke bhaya na rAma sAce dalathI zAmaLA. e bhava ApyAM dAna A bhavamAM te bhogave; samajune che sAna sAcuM soraThIo bhaNe. dhIra samAna joga nahIM, ne roSa samAna rAga nahIM. dhUna lAgI, rAma dhUna lAgI, gopAla dhuna lAgI. dhUpa daIne rAkhI mUkaje. 1 jANapaNAM jagadehelAM, dhana te kAlAM ghera paNa haca. 2 kAma karavAmAM namAlA na kahevAya tema karavuM. 3 dharmAtmA purUSane duHkha 4 eTale zrI ema. samajatA nathI. e dhIMgATA , rIMgA=mUrkha, ajaDa jaMgalI 6 kaI thaze nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha dhULane paNa khapa paDe che. dhULa vAvale te kakarA nIkaLe; dhULamAM kAMkarA zuM sevA? dhULano Topale paToLethI DhAMkavo. dhaI gAM-mAM dhULa bharavI. dhotI jeTA laDabaDe, ne gharamAM hAMDalAM gAbaDe, dhAtalInA dhaLa AgaLa gavAze. dhobI dhu mUle, ne pApI dhu kamUle. dhobIna vAyado ne bhUtane bharoso, dhoLe dahADe dhoLaku luTayuM. dhoLe dahADe tArA dIThA che.' na AvaDe bhIkha te vaiduM karatAM zikha. nakaTInuM nAka kApe tevI charI che. 1 sevA jhATakavA. 2 gadheDA upara aMbADI. 3 eka vANuonA gharamAM cAre khAtara pADyuM. vANIo jAgato hato, paNa bolyA vagara hAthamAM talavAra rAkhI Ubho. khAtarane rarate mAMhe gharamAM dAkhala thavA sArU cAre paga prathama ghAlyA. ardha zarIra keDa sudhI gharanI aMdara AvyuM eTale vANIe talavArathI cAra marI jAya tevI rIte ghA karyA ke hulakarI cora marI karI rahyo eTale polIsa cekI upara jamAdArane jAhera karyuM ke, cAra khAtara daI arthe dAkhala thayo eTale meM tene mArI nAkhyo che. have tame Avo talavAranA eka be ghA karo ne jaza lyo. meM mAyo che e vAta huM kaI AgaLa karanAra nathI." jamAdAra ekalo ekadama jazanI AzAe gayo. cerane ekAda ghA talavArane karyo ne bUma pADI. cora cera ne tene mArI paNa nAkhe. savAramAM darabAramAM jANuM thayuM, jamAdArane sAbAzI maLI, ne darabAre kacerI karI, javIAnI chetalI (pAghaDI) baMdhAvIne bIjuM inAma ApyuM. A vAtanI te vANIAnI vahune khabara paDI eTale potAnA dhaNIne Thapako dIdhuM ke carane mAryo tame, ane AbarU tathA InAma maLyAM jamAdArane, sAcuM kahyuM hatuM te A chetalI vagere tamane maLata, vANue javAba Apyo ke, talInA gheLa AgaLa gavAze." Ane artha bAyaDI samajI nahIM. tethI vANIAne Thapako dIdhA kare. thoDA divasa thayA eTale jamAdAra sutA hatA tyAM koI mANasa AvI jamAdAranuM mAthuM kApI gayA. jamAdAranI vahu rUpALe rAga karI mahe vALatI beThI hatI, tyAM vANIe potAnI strIne leI gayo ne kahe ke, "talInA dhaLa gavAya che te sAMbhaLa." tyAre vANiyaNa samajI ke, mArA dhaNIe jaza levA sArU ke inAmanI lAlace cora mAryAnI vAta jAhera pADI heta te jamAdAranI bAyaDIne badale huM rAMData. 4 evuM dukha pAmyo ke kadI ene ghera javuM nahIM. 5 bahu buDI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 kahevatasaMgraha nakaTAne nAka nahIM, ne naphaTane sAna nahIM. na karyA pApaDa, na karI vaDI, ne pArake paise kanyA maLI. nakaTIne vara jogI, gAMDIne vara apaMga; baherIne vara DhoMgI, traNe trIza talA raMga. . na kare nArAyaNa ke gaDhavI gADe caDe. nalamAM akakala (vAparavAnI) nahIM, makSikA sthAne makSikA. na khAdhA poMkha ke na hatheLI baLI. nakhe bharatA mugalano bhAro, gharaDI bheMsa ne heThe pADe; juvAna vahu ne buDha lADo, e traNeno roja DheDavADe (bhavA.) nakhe bhoMya khataravI. nagadanI nizA hajI pahoMcI nathI. nagara vasatA mAnavI, gAmaDe vasatA rAkSasA.4 nagArAM vAge, nebata vAge, paNa rAMDa sutI na jAge. nagharoLanA gharamAM chANa paNa thAya nahIM. narUvAnA gharamAM Doso kaMThaNe. ame tene nava notarAM. na jANe jethI te jANe DosI, naDatarane nahAnuM jANavuM nahIM. naNaMdanI naNaMda nAtare jAya, ne mAre haie harakha na mAya. nadInuM mULa ne RSinuM kuLa jevAya nahIM. na pahoMcI ane hajAra bAhAnAM. naphaTa sAsu ne naphaTa vahu, bee kuLa lajAmaNa sahu, naphaTane nAka nahIM, zekha tyAM zarama nahIM. nabaLo hAkema raiyatapara ronabaLe mATIe rAMDa zarI. nabaLe dahADe bhayane popaDo paNa haze. na bhUto na bhaviSyati. name te peTa bharI jame. 1 vi dIna kahAMse ke mIyAMka pAMume jutIyAM? 2 bhuThA paDIe te vakhatanI sthiti. 3 purI sAna vaLe tevI zikSA thaI nathI. 4 kugAma vAsa, kalahIna sevA 5 se jozI ne eka sI. 6 vATayuM osaDa ne muMDyo jegI, 7 AvuM thayuM nathI ne thavAnuM nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha namAlI vahune TAke sau. name seA bhArI, bharI bharI trAjavuM jokhe name sA bhArI. narmadAmAM kaMkara eTalA zaMkara, na levA na devA, te vaDeAdare vivAha. navalakhInA damAma, ne navallusanA vAMdhA. navanuM tera vetaravuM. navasArI nAgamaMDaLa, gaNudevI dhamacakaDa. nava navA teha, maiM nava navI maLe, natra vAnAM jANe te nAgara. navarA rahe teA DAkaNa khAya. navANuM TakA bAdanI vAta.ra navAba kahe bharUca jAtI hai, te kahe bharUca te ThekANe che, paNa Apa jAo che. navI deAstI nAce dhaNI. navA nANAvaTI te jIte gAMdhI. nasIbe maLyA kAkeA, te kAme kAmamAM vAMkA. nahIM kAte, nahIM kATe, te vAla seAnuM hADe nahIM jhADa tyAM rAjA tADa. nahIM Ave tene nava netarAM. nahIM sutara, nahIM kapAsa, teA vaNakara joDe zA kaMkAsa? nahIM sAsu, nahIM naNaMdI; vahu nAce Apa MdI. nAhAtAM mutare te zI rIte pakaDAya ? nAte mhADe meTI vAta. nAnI meATI karatAM kuMvArA rahe. nAka Upara mAMkha besavA de teveA nathI. nAka nIcuM ne peTa UMcuM. nAka vATe khavAya nahIM, heA vATe khavAya. nAka vIMdhAvA gaI ne kAna vIMdhAvI AvI.pa 335 1 ughogI mANasa. navare kAma vagarane rahe, ciMtA DAN khAya evA, bIjo artha e che ke navarA thAya tyAre DAkaNa khAvA lAge. eTale navarA nahIM rahenArane DAkaNa paNa khAI zakatI nathI. temAM seMkaDaeN navANuM khATuM. tathA vacana pALe tevA che. 2 vAyaDA mANasa vAta kare te vadhArIne vAta kare, 3 jozI jIvAna, ne vaida dharA sArA. 4 Akhar 5 AlI sAthe mAlI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 kahevatasaMgraha nAkhatAM pahoMce tyAM sudhI kharA.? nAga, rAga ne divALI, e traNe Ave eka vArI. nAgara baccA, kabu na bele saccA; bele saccA te gurU kamyA. nAgA Upara UghADA paDyA, ne AkhI rAta dahADe ryA. nAgA jaNyA, ne kaMdare lAbha. nAgAne nakharAM, ne UghADAne baphAro. nAgo nAhAya zuM ne nIce zuM? nAcanArIne paga rahe nahIM, ne gAnArInuM gaLuM rahe nahIM. nAcavuM khuMdavuM naphaTa thavuM; sauthI bhUMDuM te dhuNavA jevuM. nAThI rAMDa so gAma UjaDa kare. nAThe te jANe ghAThe. nADuM hAthamAM ne nAThe. nANuM mUkavA jagyA maLe, paNa vAta karavA jagyA maLe nahIM, nANuMnAM kAMI jhADa thAya che? nANunA kAMI veza Ave che ? nAtarAMnI jAnane jAnIvAze nahIM. nAtaruM te eThuM pAtaruM. nAtana paTela vehele narake jAya. nAtha kahADI nathI tyAM sudhI gArDa tANavuM. nAda lAge te bhavanuM bhAgyuM. nAdAna sAthe lAgaThuM, te Dagale Dagale ghAta. nAnaDIAMne mase, mADI khAya rase. nAnaDIAM vasu ghara, te gadheDe caDe. nAne kALIe vadhAre jamAya. nAne mahADe moTo kALIo na bharAya. nAbhIno UmaLako chAne rahe nahIM. nAma rahe paramezvaranuM. nAma deje mAruM, nAka vahaDAze tArUM. nAme navasArI bhArI, ne gaNadevI hagI bALI. 1 purUSaprayatna karavo. nAzavaMta che, 2 mase mahAne. 3 dunIo tathA dunIAnA padArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha nAra, cAra ne cAkara e traNa kAcAM bhalAM; pAna, paTela te pradhAna, e traNa pAkAM bhalAM. 1 vahANu, varasAda ne vivAha, e traNa AvyAM bhalAM; tAva, tAmasa ne talATI, e traNa gayAM bhayAM. nArI, jhArI te vepArI, sarva bahArathIja zAlatAM che. nAsanAranI agADI ne mAranAranI pachADI. nAsatA ceranI laMgoTI, ne bhAgatA bhUtanI kaMThATI,ra nAsarInA caNA, te cheAkarAM meLavyAM dhaNAM. nAsatAM bhoMya bhAre thaI paDI. OM nAhI dheAne (rUpALA thavA) kAi kaheADa mAge ? nhAne kALIe vadhAre jamAya. nhAne mhAre meATA kALIe na bharAya. nAhyA teTaluM puNya. nALayeranuM pANI nALiyeramAM sArUM, nALiyera gaDagaDII ApyuM.ja nIkaLyuM kheAkhuM ne dhara thayuM ceAkhuM." nIcanI saMgata, pArakI cADI, putra kuputra, vAdIlI nArI; dharamAM asaMpatta, rAgIlI kAyA, e khaTa joga che pApa pasAyA. nIcI dharatI U~cA Ala, bhUlye jogI khamaNe lAbha. nIceAvatAM mAMhethI zuM nItare tema che? netaranAM jhADanI peThe kaMpe che, pAMdaDAnI peThe dhruje che. tena padArtha, nena rasa, teNe teNu mIlata; ajANyAthI prItaDI, pehelAM teNu karaMta. nestInI mA khATale mare. nestIne meLa nahIM, te thAra bhegI keLa nahIM. mAtarAnI vATa bei culAmAM pANI reDyuM.7 1 pukhta sthitie pahoMcelAM. keLuM, karI, kAmini, pIyu, mitra, pradhAna; e sarve pAkAM bhalAM, kAcAM nAva kAma. 2 e hAtha lAge te paNa lAbha. 3 zI rIte veheMcAya ? beThA pasa bharAvyA. 5 dharaDuM mare tyAre kupAtra parivAra khele che. 7 mUrkhAI. 43 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 134 4 baratarapha karyAM. 6 bahu bIDuM che, www.umaragyanbhandar.com
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 kahevatasaMgraha navvANune dhakako. pakaDa kAna ke A sAna. paga peThe hoya te lAga ke vaga thAya. paga moTA te akamI, zira moTA te sakama. pagaluM zodhatAM cora maLe. pagale pagale cAlIe te bhUlA paDAya nahIM. page kathIranuM kahyuM, ne nAkanuM nasakoruM nava gaja lAMbu page pAlI ThelavI. page kamADa vAsavAM. page pANI bahu UtaryuM che, maphata nathI AvyuM. pacAse popaTo ne sAThe sareDI." paTelanI vAta paTela jANe, paNa hAthamAM khIlaDo ne ghaMTI tANe. paTela beThA pATe, gharanI eba dATe, ne pArakAnI kahADe vATe. 1 bI tathA vANIo sAmasAmA rahetA hatA. bebI thoDuM kamAya ne temAM khAvApIvAnI meja karavAmAM udAratAthI kharaca karato hato. vANIo sAruM raLe ne pAse paisA paNa kharA, chatAM khAvApIvAmAM, lugaDAM paheravAmAM lAbha rAkhI kharaca kare, tyAre vANIAnI strIe vANuone pUchyuM ke, bebI kharI mahenata karI thoDuM kamAya che, chatAM khAvApIvAmAM tamArA karatAM vadhAre sukha bhogave che, ne lobha karato nathI, tenuM kAraNa zuM? vANIe javAba Apyo ke, tene navANuMne dhakko vAgye nathI. vANiyaNe tene artha pU. vANuo kahe, pachIthI kahIza. ema kahI vANIe chAnAmAnA navANuM rUpIA eka kothaLImAM bharIne debInA gharanI jALImAM koI jANe nahIM tema mUkI Avyo. dhAbIne te kothaLI hAtha AvI. rUpIA joI khuzI thaye ne gaNI joyA te navvANuM thayA. bebIe vicAra karyo ke, eka rUpIo bacAvIne mAMhe nAMkhuM te purA se thAya. te pramANe lebha karI rUpIo bacAvI purA so kIdhA. pachI senA base, basenA cAra karavA tarapha mana doDyuM ne lAbha, khAvAmAM pIvAmAM karI betraNa varasamAM pAMca sAtaso rUpIA kIdhA. vANiyaNe potAnA dhaNIne kahyuM, have te ghebI bahu lobhIo thayo che ne khAvApIvAmAM paNa karakasara bahu kare che. tyAre vANIe kahyuM, navvANune dhakko lAgyo haze." vANue dhobI AgaLa banelI hakIkta kahI rUpIA navvANuM mAgyA, te dhobIe ApI dIdhA ne potAnI pAse paisA thayA tethI vANIAno upakAra mAnya, navvANuM rUpIA lAvIne vANue vANiyaNane vAta karI ne "navANuMnA dhAne arma samajAvyuM. 2 sArI vAta barAbara manapara kase tyAre tene kharI kahevA sArU kAna pakaDa paDe 3 garIba sthiti chatAM abhimAna ghaNuM rAkhe tene lAgu che. 4 koI jANe nahIM tema koi upara ghA kare ke koInuM bagADavuM, 5 paTecaNuM, sareDI=dha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDatI para pacAsa paDanAM paDe karI gayAM.1 kahevatasaMgraha paDyuM rADuM ne caDyuM dhADuM bahu dekhAya. paDyA pehelAM peAkAra nava dina kare. paDyo paDyo paNa saune bhArI. paDI jaDI pANI, ra te have rahyuM sehela; e joie baLadIkhA, ne eka joie vehela. paDegI jakha mujaMgI, taba sama sujhegI. paDeAsIne ghera teAraNu khAMdhyAM, harakhamAM maiM rAMdhyuM nahIM. paDAsaNa chaDe bhAta, ne phAllA paDyo mAre hAya. paDeAsInA parANAne dhAine maLIe.ja pattharamAM pagerUM chuM. pattharanA bhamaraDA che.6 pAvethI pAMsaruM paDe. cha panhAtAnuM peTa te abhAgIAnI gAM-moTAM hAya. paraNyA nathI paNa jAte teA gayA haIzuM. paraghera jame, te bahu bahu name. paradhera haLe, te vehaleA TaLe, paraNyAMne pALe te jaNyAMne jIvADe, temAM pADa kAnA upara. paraNelI tA jevI tevI, pazu nAtarAnI te! joine levI. paraNAvatAM sAsu harakhAyAM, pachI sAsu haDakAyAM. paraNIne beThI pATa, ne sAsunA kulA cATa, paraNelI dIkarI, parANA dAkhala. 33. 1 vAta bahu junI thaI gaI tene lAgu che. 2 parANI, baLada hAMkvAnI suie khAselI lAkaDI, eka mANasane rastAmAMthI lehADAnA nAla jaDyo. khuzI thatA thatA kahe che ke khasa have traNa nAla ne eka gheADA maLavAM bAkI rahyAM, tenI sAthe maLatI UparanI kahevata che. 3 A kahevata nIcenI sAkhIne maLatI che. merI paDesaNu cAvala khAMDe mere hAtha phAlA paDe; mIyAM Ave te pUchuM huM, cAvala khAMDe seA jIve karyuM. 4 khavarAvavA karavAnI kAMi ciMtA nahIM, mATe navanavAM heta dekhADIe. 5 pattharamAM pagalAM paDe nahIM eTale paganA sagaDa cAle nahIM. 6 DADha, buDathala hAya tene lAgu che. 7 DarAvatrAthI keTaleka prasaMge samuM paDe che. 8 mAbApa ke sagAMne ghera, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340, kahevatasaMgraha. paradezamAM kharacI khuTe, te madha dariye vahANa tuTe. paradezInI dastI, ne khaDanI tApaNuM. paradezInI prIta, suratane sage, guvAranI gAMsaDI, DheDane saMgAtha, sAgane devatA, ghAsanI tApaNI, eTalAmAM bhalIvAra hoya nahIM. paranArI yAra, sadA khuvAra; kAMTukA bIchAnA, eAra jutIkA mAra. para bhomamAM paga mUko, te cekho rAkha. paramAratha kAmamAM pUchazuM nahIM. paravArIne kaI maratuM nathI. parvanI gAM-hoLI, ne manuSyanI gAM-kALI, parAI pIDA bhUlatAM vAra lAge nahIM. parAI chIMDImAM haLavuM ne karAMjhavuM. parANe puNya thAya nahIM. palaka dariAvaka meja meherANa. palALyuM te muMDavuM athavA muMDAvavuM. sAkhI paheluM tirtha sAsu sasare, bIjuM tirtha zALI; ThIkaThAka mAtapitA, zreSTha tirtha gharavALI. paheravezane belI, deza jAta de bolI. paLa paLa pyArI che.' pAI sArU nIMbhADe Aga muke. pAke tyAre lIMboLI paNa mIThI thAya. pAke cera darajI ke vetare ne chetare. pAkhaMDa khAdhI pRthvI, ne dhutAre khAdhe deza. pAkhaMDe lokamAM pUjAya, sAdhu jana te godA khAya, pAghaDa bAMdhe moTAM, ne aMdarathI khoTA. pAghaDInI zarama saune, ghAgharInI zarama kAIne Ave nahIM. pAchalI rAtanuM uThavuM, ne juvAnInuM jaNavuM. (sAruM.). pATIdAra yuvA chaIe. 1 baMne barAbara. 2 e godA khAvAnI nizAnI. 3 te megharAjA. 4 khuzI thAya tyAre moja inAma Ape te meja meherANu. 5 paLa paLa pArakI che, mATe je sArAM kAma karavAM hoya te karI leje, 6 pATIdAre chetI meDha paherI saDasaDatI pATalI mukI cAlatA hatA, koIe kahyuM pATalImAM AMTI Avaze te paDaze. tyAre pATIdAra javAba Apyo, ke pATIdAra yuvA chaie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 341 pADasaNuM vALIe, te jamADIne vALIe. pATaNa abe vAvIye, Ugyo amadAvAda; phAlyo phulyo mALave, veDyo jhAlAvADa 1 pADA sAthe pipalIUM, ne muMDA sAthe yArI. pADA Upara pANI pADAnI pIDAe bheMsa kAMI pAraso vALe ? pADe cAle pAMca gAu te pakhAlI cAle paMdara gAu. paDosI UcaLe lAbha ke UjaLe lAbha. pANI pIvuM chANIne ane gurU kara jANune.' pANI vinA dahIM DahoLavuM, te bhAge kharuM paNa thAya ghoLavuM. pANIne pAnAra, ne mAthAne vADhanAra UtAvaLo joIe. pANI mAge tyAM dUdha Ape.5 pANInI ja kIMmata che. kavita pAnI bina javAharI, muktAkuM kharIde nahIM, pAnIbina sughaDa sirohI kena kAmakI, pAna bina haththu khudAI kharIde nAMhI, pAnI bina dameka se, dAminI nahIM kAmakI, pAnIbina purUSake nAmI rahata nAhI, pAnI bina kimata na, hIreke sujAmakI, are nara jJAnI tuM pAnIke jatana kara, pAnake gaye chaMdagAnI kAna kAmakI. 1 pANI, patthara, ne pAnaDAM, brAhmaNane joI dhruje. pANI muvuM che. pANIthI pAtaLuM zuM? pavana ne garaju. pAtaLa peTuM, te hArA heThuM.' pAda pAda pIparaDI, suI beThe sIve, pUcha hArA parIAne ke pAlA vagara keI jave. ( 1 ve phaLa utAya. 2 pipalI=bhAibaMdhI. 3 kAMI asara thAya nahIM. 4 eLakhIne 5 evA hetathI pareNugata kare. 6 pANacaMcaLAI, buddhi tathA zakti, 7 eTale khuTayo ke phuTayo che. 8 bahu khAya. pAtaLA peTavALAne AhAra ghaNe hoya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha pADyA vagara kAMI gaMdhAya. pAde raDatuM hoya te pAyakhAne javAnI zI jarUra ? pAdavAnI prApti nahIM, ne golaMdAja thavuM. pAna khAIne padmaNI thayAM. pAnuM phare ne sonuM jhare. pAnAM patharAya nahIM, ne dhULa khavAya nahIM. pAnAM paDyAM te veLe chUTake.' pApa pragaTa ne dharma gupta. pApa bole nahIM paNa bane. pApe peTa bharAya. pArakA bApane kAMI ADo. pArakA dhaNa pAchaLa satI thavuM. pArakA bApanuM zrAddha keNu kare. pArakI mA kAna vIMdhe. pArakI mAnA maLaze nahIM. pArakI cahemAM koNa paga mUke? pArake mAse ghA na purAya. pAraNAmAM paNa sAcuM roya nathI." pAvaInAM chokarAM sAThe sAThe. : pAvalAnI pADI ne poNo carAI. pAse, keIne na thAya mAse. pALelo kutara paga cATe. pITha ThekavI; vAMse thAbaDa12 pItaLa mANasathI kAma pADatAM saceta rahevuM. pIyura TukaDuM, te bAyaDI ghara mAMDe nahIM. pIvAya nahIM to DhALI nAMkhavuM.13 1 eTale bolyA hoIe, to kaI vAta kare. 2 raDe eTale cAle. 3 prApti zakti 4 pustakanAM amara cepaDAnAM pAnAM phare eTale vaMcAya tema nuM jhare lAbha thAya. 5 pAnAM sagAne saMbaMdha ke kAmane saMbaMdha. 6 to pheDavuM sAruM. 7 pArakA bApa pAse lADa, mAgaNuM ke haTha thAya nahi. 8 e kare. 9 pArakI mAnA cera, luTArA, 10 te meTa thaI sAcuM zAnuM bele 11 pAvaInAM chokarAM hoya nahIM ne pAchAM te badhAM judAM. 12 Teko Apa. 13 adekhAne lAgu che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 347 pILe pAne mAMDI vALyAM che. vALyAM khata che. pIMjaNa nakAmI zI pIMjavI? puNya pApa ThelAya. purUSanA karma ADuM pAna. pegaDe paga ne brahma upadeza. peTa ke paragaNuM? peTa te kutarAM paNa bhare che. peTa UghADIne koI jotuM nathI. peTa ne peTI bannethI khAlI. peTa pADyuM te kone kahevuM?" peTa bALIne saMcavuM nahIM, ne dIvo bALIne kAMtavuM nahIM. peTa kaMpAyuM, tyAM koI nahIM vahAluM. peTamAM keIthI pesI nIkaLatuM nathI. peTavarAmAM puNyavare. piTamAM TAMTIo che. 6 peTamAM pesI paga pahoLA kare te che. peTa ne peraNuM sAthe ja heya. piTa samANuM, te hAMlle samAya.9 paTA cATA karI gujAre cAle che. peTe pATA bAMdhavA, paNa devuM kAInuM karavuM nahIM. piTha pere nIkaLe. piraNAmAM sau nAguM. pelA bhavane vAyade. paheravA pRthvI ne oDhavAne Abha. paherIe gAmane gamatuM, paNa jamIe manane gamatuM. pahelI rAte mare, tene pAchalI rAta sudhI kANuM raDe. pahelI rAte sau koI jAge, bIjI rAte bhogI; trIjI rAte regI jAge, cothI rAte jogI. . 1 copaDIne cheDe pILAM pAnAM hoya che temAM lakheluM te mAMDI vALeluM, 2 bahu utAvaLamAM kAma kare te sAruM thAya nahIM. 3 bahu khAya tene kahe che. ane peTa bharyuM te pATaNa bharyuM. 4 nirdhana ane prajAhIna. 5 prajA kharAba thaI te duHkha kone kahevuM. 6 ghaNo UMDA manane pahoMcele mANasa che. 7 eTale chokarAM game tevAM heya paNa riTale bhAre paDe nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha pahele mUrkha te che ke ku, bIje mUrkha te rame juvo.1 trIje mUrkha te bahena ghera bhAI e mUrkha te gharajamAI pahelAM laDAvyAM lADa, pachI bhAgyAM hADa, pahelAM vahu khAtI nathI, pachI vahu dharAtI nathI. paisAmAM koI pure nahIM, te akSamAM keI adhure nahIM. paisAvALAnI bakarI muI, te AkhA gAme jANyuM; garIbanI dIkarI muI te keIe jANyuM nahIM. paisAvALAnAM jIvatAM hoya, to tAlevaMtanAM mare nahIM, ne garIbane orato thAta. paise AI, paise bhAI, paisA vagaranI zI sagAI picI mATI kAcalIe khaNAya. pitAnI jAMga ughADIe te nAgA jaNAIe. pothAM te thAM, ne DAcAM te sAcAM. podaLAmAM sAMThe rAkho. pilamAM pesI jAo. pile pAne bhagavAnadAsa, lugaDAM pahere se pacAsapisanuM nALiyera paDe chuTe. pahoce hene hADe vazame, lAge tyAMthI bhAge. pahoLIA (rUpIA) ne pArekha patthara. paMthe hAnA paNa pAkhaMDe heTA. pAMkha (pukha) pAdazAhanI kapAya, neva rAMDI rAMDanAM paNa kapAya nahIM. pAMce mitra, pacIse paDelI, ne see sago. 1 juvo eTale jugAra. 2 potAnA manathI. 3 mAkhaNamAM pATu mAravI. 4 gharanI vAta bahAra karavAthI bharama jAya. 5 A dezamAM baIrAM chANa ekaThuM karavA jAya che tyAre raste jatAM kaI Dhorane podaLe jue tyAre mAMhe sAMThAne kaDaka besI kAme jAya. te pharI ghera AvIne pado laI Ave, paNa podaLAmAM sAMTho besela hoya te podaLe ke bIjI bAI upADI javAnI icchA kare nahi. kadI sAMThe besanArI bAI te pida levA na Ave te podaLo sukAIne dhULa bhege maLI jAya paNa bIjI bAyaDa upADe nahIM. e ThekANe bAyaDIo bahu pramANikapaNuM batAve che. 6 pisa=kAThiyAvADamAM "pasa" eTale vara paraNavA jAya tyAre be hAthane bebo karI nALiyera hAthamAM le chete nALiyera vararAjA paraNuMne kanyA sAthe ratha ke vahelamAM bese tyAre te paiDe vadheravAmAM Ave che. 7 ATalI rakama mitra, paDosI, ke sagAne dhIratA pAchI Ape nardhI te bagADa kara nahIM. khamI rahevuM temAM zeAbhA ne sukha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 kahevatasaMgraha pAMca paTela ne chaThThA dAjIbhAI pAMtIne bhAga, peTa duHkhate paNa khA pAnaDe pANe pAya che. paDe.' phakIra hAlameM masta, jaradAra mAla masta; bulabula bAgameM masta, Azaka dIdArameM masta. phajetInA phALakA ne AbarUnA kAMkarA. phaTa karI kahe te gAma bahAra rahe, naphaTa karI kahe te gAmamAM rahe, phatavAra pahelo phAve. pharebe phirastA phare. phaLa khAvuM joIne, deruM levuM dehIne.4 phATayuM sAMdhIe ne rUThayuM manAvIe. phAtaDA rUve kayAMhenuM kahe, vANuo jhADa mAMhenuM mAMhe. kuvaDane ghera phuvaDa gaI, ne gAle gaThaMDA deIne rahI; UThore phuvaDanA dhaNI, anna che ne mAkho ghaNuM. kaI te ThaMDA pANInI kuI, kudane mUcha heta to kAkA kahetA, kula karamANe ne purUSa zaramANe kAmanA nahIM. phaTanArI AMkhe ke vAge. kulabAInA kAMtyAmAM pheda rahe nahIM. phalaNajInI kUla, ne phUlIbAInuM phUmatuM. bajaraMga bIrakA soTA, ruTa jAya bhaMgIka loTA.5 bakarInuM dujhANuM. bakarI dUdha Ape paNa lIMDI kare. bagale mAryo tyAre pAMkha hAthamAM AvI. maDI phajara, jhADI para najara.. 1 lANane DhIke paNa mUkI na devAya. 2 bahu duHkha de che. 3 pachI nahIM. phatavAra=gI, juThuM reI jANanAra. 4 joine khAvuM ke mAhe jIvaDe haya, dujhaNuM Dhera levuM te dehIne levuM. 5 bajaraMga eTale vajAMga hanumAnajInA soTAnI bIka evI lAge che ke bhaMgI eTale bhAMga pInArano leTe phuTI jAya. matalaba ke bhaya lAge tyAre kepha paNa utarI jAya. 6 hAjata javA sArU. 44 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 kahevatasaMgraha baDI baDI bAtAM, bagalame hAthAM. badhAmAM bhAga hoya, paNa raDA suvAMga (svAMga)ja heya. badhA dIkarA peTanA che, keI uparavADethI nathI lIdhe. badhAM teDAM pAchAM jAya, paNa jamanuM teDuM pAchuM jAya nahIM. badhuM gAma ghare, tyAre ghelI gheMsa eAre. baphA vahAM naphA, havA vahI dhA. barAbarIAthI karIe vAda, vivAha ne prIta. bahota kI AjIjI, tobI na samajyA kAjIche. baheta joyA ne UgyA ghAsa. baLada gadheDAne zikhAmaNa Ape. brAhmaNa vacane khaDa DAbha, te ja jamAna vacane deDakI gAya. brAhmaNa kahI chUTe ne baLada vahI chUTe. brAhmaNanuM rAMdhyuM brAhmaNa khAya ke bheMsa khAya, brAhmaNa kIdhA jamavA, bhavAyA kIdhA ramavA; kALI kIdhA luTavA, ne rAMDI rAMDa kIdhI kuTavA. brAhmaNabhAI jIvatAM divALIA, ne muve vehevArIA brAhamaNa ghera khAya ne jhera khAya barAbara. brAhmaNane mana gAya, paNa AkhalAne zuM ? brAhmaNane ghera vara ne kutarAne mare. brAhmaNane sALA aDa, garAsIAne sALo gele. bAI bAI enA gharanI. bAI mahAnAM moLAM, ne gAmanAM loka luccAM. bAijI muA bApaDAM, gharabAra thayAM ApaNuM. bAIne koI lenAra nahIM, ne bhAIne kAIdenAra nahIM. bAgha nahIM dekhA to dekho bilADA, cora nahIM dekhA te dekho sunArA, bhUta nahI dekhA te dekhe bharavADA. bAta je kahe jAne te bAta karAmata he. Ata bAtama bAta he, bhAta bhAtakI bAta; eka bAta gaja deta he, eka bAta gaja lAta, 2 abAne kaI Avatala nahIM, ne AIne 1 ghara vecIne paNa uttarakArya kare. kaI lAvatala nahIM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha kavita mAtanarse devI arU devatA prasanna hAta, khAtanarse siddha ar sAdhu patiyAta hai; khAtanasa khAna sulatAna arU nareza mAne, khAtanasa mUDha lAka lAkhana kramAta hai; khAtanaseM bhUta arU dUta sakha tAme DhAta, khAtanarse punya arU pApa hAya jAta hai; bAtanasa kIrti apakIrti sama khAtanasa, mAnavIke mukhakI bAta karAmAta hai. // 1 // ApanuM bAramuM ne paDeAsanuM dhara, krUrI krIne maLe nahIM. bApa dIvAnA, mA dIvAnI, khAyaDI mArI tuLajAbhavAnI. bApa dIkarAnA nAteA.1 Apa dekhADa-ke zrAddha sAra ApanA kuvAmAM jIDI marAya nahIM. * mApanA thAna jevuM, bakarInA gaLAMnA AMcaNu jevuM. mApanA bApane ghelAM rUve. ApanA bApane saMbhAre tevuM thayuM. Apane paise tAgaDadhInnA. bApA bhAyaDA.3 AApheluM veMgaNu lIluM thAya nahIM. AyaDI ceATalethI ne memAna ATalethI rAjI. 30 bAyaDI nAtare jAya ne dhaNI veALAvA jAya.4 AyaDI raDe te bhAyaDeA khAya temAM zuM sArUM kahevAya ? AyaDIne kamAI ane chekarAMte mIThAI batAvIe tyAre vaza (rAjI) thAya. khAra purIA maiM tera ceAkA, khAra kArabhArI ne tera ceAdharI. mAra vAgyA te lahADanA culA lAgyA. khAra phAhuLA, ne tera ica athavA lAgA, khAra brAhmaNe bakarInuM jora. 1 saMbaMdha DhAstIne. 2 khApanA thAnamAMthI dUdha nIkaLe nahIM, 3 pADIdAsa. 4 mA nAtare jAya ne dIkarA dudhaceAkhA khAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Ara bAyaDIe agalAnuM jora. mAra varSanI kanyA te be chekarAMnI mA. 348 AravaTIe thAke paNa rAja thAke nahIM. ra khAlasa khela nahIM, Desa vera nahIM. mAlApana khelameM khAyA, juvAnI nIMdabhara sAyA, buDhApA dekha dekha reAyA. mAlaka rAjI ramADe, te brAhmaNa rAjI jamADe. khAvA vAcharU vALaze. teA kahe, khApanAM nathI vALyAM te tArAM zuM vALIza ? mAvAne mAla bagalamAM ghAla mALa paradezAMrI cAkarI, bALa guNikArA heta. bicArAnAM bAre bUkyAM. bilADInuM baccuM sAta ghara kare. khIkhI khAcake jAya, ne mIAM dADI zeAdhe. mIThuM tene AvI lAge. jIDatA khaLatAnA vImA kANuM UtAre. e sagapaNa te trIjAM vera, kadI na Avaze! mAre ghera. e hAtha vacce eka peTa che te bharAze. beTA hAya ! bApa kahe kenI. bezaramanI khalA dUra, khAve jItI vAdhe nUra. esatA rAjA, AvatA meha, ne AvatI vahu, vagara vicArevAhavAha kare sau. besatA vANIe ne UThatA khakAlI.4 eDeDA upara beTheluM te pANIArA mAthe bhAra er3eDuM caDAvIne AvI che.pa behena kahIne besADe ne vahu kahIne uThADe. behenane dhera bhAI, sAsu ghera jamAI.ra e(pA)pAM bAinA rAjamAM khare khare kharuM. 1 evI kanyA zeAdhavA meklyA, 2 thAke ne badale dhAse paNa khelAya che. 3 karanA. 4 makAlI=kAchIe. 5 nAtarI varaNamAM strIone paraNela dhaNI sAthe nathI khanatuM tyAre bIjAnA gharamAM premathI jAya, te vakhate te bAyaDI pANInuM beleDu bharI mAthe haDAvIne peAtAne rAkhanAra purUSanA dharamAM jAya, eTale te strIne rAkhanAra purUSa gunAhagAra gaNAya. nahIM. pachI nAta maLIne paMcAta karI vela apAve. A kAThiyAvADamAM rIta che. 6 cAkarI pAme. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 348 bolatAnI kAMI jIbha jhalAya che? belatuM bhUta paNa sAruM. belane relamachela, kharacarma cAI. bolIne phare tene vizvAsa koNa kare ? bele nahIM hasI te sai jAya khasI. bole hasI te jAya khasI. boleluM kAMI hemAM pese che ? boraDIne kAMTo ADe karaDe, ubho karaDe, karaDe kukI nAMkhyo, beraDIne kAMTo e te guNade bALI nAkhe. bAMDA sApane be taraphane mAra. bAMdI te bAdazAhakI, erUMkI saradAra. bAMdhachoDanI vAta karavI te DahApaNa. bAMdhe cheDe bAbarIo. bAMdhe pioTale vepAra thAya nahIM. bhagata eTale khATo rUpIo. bhagata jagata Thagata. bhaja kaladAra, bhaja kaladAra. bhaje tene se bhaje, taje tene sau taje, bhaTajI bhaNe che ke TIpaNuM phADe che. bhaNI bhaNIne uMdhA vaLyA. bhaNI bhaNIne pipaTa thayA. bhaNela karatAM gaNela sarasa, gaNela karatAM pharela sarasa, pharela karatAM kaDhAela sarasa. bhaNelAne cAra AMkha, abhaNa AMdhaLo. bhaNe te bhUle ne caDe te paDe. bhaNyA paNa gayA nahIM. bhaNyA bhUle paNa lakhyAM na bhUle. bhAga te gagA gaye, na bhaNe te mUrkha rahyo. 1 vATAghATa karavI te vicAranuM kAma. 2 rekIA kAma karanArane, 3 kasAela sarasa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 kahevata saMgraha bhogo te ghoDe caDe, na bhaNe te AgaLa doDe. bhaNyo bhUle ne tAro Dube. bhabhUtane bharose na rahevuM, udyoga paNa karavo. bhamaraDo dhUmAvavo. bhamaro bhuMso. bhame te bhUkhe na mare, rame te raLI na khAya; UMdhe AyuSya na vadhe, ALase devAdAra thAya. bhayA pAMcazerI. bharata nava kAMkarInuM bharI ke jaDI. bhara darIe vahANanuM gaLuM kahADavuM. bharamAvIne agara bhaMbherIne bhUta karavo.' bharavADanI dIkarI kuMvArI rahe, paNa dudha kuMvAruM na rahe. bhare gAgara te maLe nAgara.10 bhare bhANe bhUkhyo, ne bharyuM taLAve tarasyo rahe. bharyAnuM ghara sau keAI bhare, duHkhIAne duHkha AvI maLe; rAMdhyA pachI baLatuM baLe, ne rAMDyA pachI daLaNuM daLe. bharyuM samudra paDyo kAga, paNa jAya khAbocI beTiye; gaddhA upara makhamala nAMkhI, paNa jAya chAramAM leTa. bharyo chalake nahIM, chalake se AdhA; gheDA bhuMke nahIM, bheMke se gaddhA. bhalabhalA cAlyA gayA, ApaNa jaIzuM kAla.. bhalAImAM bhAlo mIThuM bole te vahAle, bhalAbhalI pRthvI che.11 bhalAmAM bhalI pRthvI che ke cAlavA de che. 12 bhale bhale paDyo dukALa, ke sagAMsaMbaMdhIne A pAra. 1 A good marksman may miss. 2 nasIbamAM lakhyuM hoya te cokasa bane. 3 vAta cAlatI hoya temAM vacce pathare pheMka. 4 mAMDI vALavuM, che tevuM athavA kATaluM khAvAnuM, paNa pAMcazerI pilIkhama te gharAkane telamAM ochuM ApavAne banAvI rAkhelI. 6 karakasarathI kharaca karI vyavahAra calAve. 7 kuvAmAM utArI varata daraDuM) vahADavuM. 8 bharamamAM gaDe banAva. 9 mAMhe pANuM to bheLaveja. 10 nAgara strI. 15 A pRthvImAM kaIka nara eka bIjAthI sarasa paDyA che. 12 koI pitAnI bhalAI ke pavitratAInI baDAI kare tyAre eka pRthvI pavitra ke bhalI che te sarvene cAlavA de che ema kahevAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha bhale muvA bhAbhA, je pAmyA gAdInA gAbheA. bhale hAya bhuMDA bhale! tee bhAI. bhavAnI mAe bhaluM karyuM ke AMkha pramANe kUTuM paDyuM. bhaMgIkI jo kALI, aINIAnI rAMDa; dArUvAlekI jorU yuM kahe, Ave mArA gaDagaDatA sAMDha, bhA, apazukana maiAlazeA nahIM, teA kahe mANekathaMbha AMhIja maLaze. bhAIne ghera vivAha, te thALI ujALIne khA. bhAi beDe javAnuM, paNa bhAbhIne hAthe jamavAnuM. bhAI thAya nAkhe. tenA ze. dheAkhe!? bhAinA chAchamamAM khehena mA rAkhe nahIM. bhAinI pAdhaDI bhAine mAthe, te bhAI cAlyA udhADe mAthe, bhAgyazALIne bhUta raLe, te akarmInI bAyaDI mare. bhAgyA gharane saDelA vAMsanA TakA. bhAgyeA dhA cerAsI jojana jAya. bhAgI dhADa DheDavADe jAya. bhAgIAnI bheMsa bhUkhe mare.ra bhAgIAvuM jAya ke vAMjhInuM jAya. bhAgI hAMllI cule caDe nahIM. bhADAnI gadheDI ne aDadhI rAte khadeDI. bhADAnI vela, te uzALI mela, bhANe bhare saMteASIe nahIM, teA kara cATe zuM thAya ? bhANeje bhAga nahI, te jamAie lAga nahIM, bhAta melIe, paNa sAtha na melIe, bhAdaravAnI bheMsane kalADAnI mesa.4 bhAdarave bheMsa puMchale nahIM, te puMchale te mare; marada veNu meAle nahIM, mele tA paLe. bhAbhA mArA raLI AvyA, ne seAnA sATha karI AvyA. bhAbhAjI nAtarUM, te| kahe tArI ja sAthe, 1 bhAgyAne badale bhUlyA paNa khelAya che. vAMjhIAnuM. 4 sArAM hAya. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tra A cracked bell will never sound well. 2 mAM jAya bhAgIAnuM ke mAM jAya 3 lAga=haka. www.umaragyanbhandar.com
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ para kahevata saMgraha bhAbhI'hasavuM bhUMDuM. bhAbhajI haze tevA gavAze. bhADe evuM zuM raLe, ke rAMDa roDhe kare ? bhAra gadheDe bamaNe vahe. bhAya devatA prakAze nahIM. bhAvamAM sATuM, tolamAM sATuM nahIM. bhAvI bhUlAve tene zuM upAya ? bhIkha mAgatAM AvaDatI na hoya, to tamAkuM khAtAM zIkhe. bhIkha mAgIne bhaIo kIdhe, te pADAsaNe luMTI lIdhe. bhIMta sAme mANasa dhase, mAthuM aphaLAya tyAre khase. bhIlAmAne dAga ne hiMganI gaMdha kadI jAya nahIM. bhukha gaye bhojana, tarasa maTe pANI, e to vAta meM jANI." bhUkha veThe Dhora, ne duHkha veThe mANasa. bhUkhe maratI brAhmaNI bhayaDAne jAya. bhUkhe maratIne chokarAM ghaNuM. bhUkhe maravA karatAM, bhAle maravuM sAruM. bhUkhyuM tene kAMI na dukhyuM. bhUpe DAMsa jevo, mAravADane mAu, bhUkhya brAhmaNa deva vece. bhUta jarAya vasavAthI, ne DAga jAya ghasavAthI bhUtane bharUso zo ? bhUlyA ghA eraNa upara. bhUlyo bhaTake, te ThekANe aTake. bhuMgaLa vagaranI bhavAI. bhuMDaNanI peThe jaNe che. bhuMDanuM chANa nahIM lIpyAnuM ke nahIM thApAnuM. bhaMDapane bhAre ne apajazane poTale. 1 bhAbhIne kahe che ke mazkarI karavI te bhuMDuM kAma che ema kahI bheThI pADI. 2 bhAMDa bhavAI kare, te rakhaDI peTa bhare. 3 bhAryo eTale bhAra bharela. 4 bhAryo eTale rAkha nIce dabAve. 5 kAkA lyo khIcaDI. 6 bhayaDA e eka utaratI jatanA brAhmaNa che. 7 zarIramAM roga thavA pAme nahIM. 8 gharamAM ke mANasanI vastImAM bhUta na Ave. 9 ane bhraSTa ne to bhraSTa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha bhuMDApAnAM bhAtAM na khAMdhavAM, bhuMDA mhAMne bharaDakuM te avADAnuM pANI. bhUMDI bheMsane cAMdarA pADeA,1 AMdhaLA dohanArI ne geAvALa gAMDA. bhekha lajavavA karatAM dhara mAMDavuM sArUM.ra bhekhaDa pADyA vagara daLadara jAya nahIM. bhegA maravuM te vivAha sarakhuM. bela jevA che.ja bheLa paDe tyAre kAMI meLa rahe nahIM.pa bheMsa DukhADe, ne gAya tAre. bheMsa jIve khANa ne bhAra jIrave vahANu, bheMsanAM zIMgaDAM bheMsane bhAre bhAgave te bhAgyazALI. bAra khelAvavI.7 bheALAne bhUta bahu vaLage. bhALe bhAve rAmayA. bhoMya paDyuM bhAgyanuM ne jaDe tenA bApanuM. bhoMya khAtaravI paDe tenA karatAM cUpa besavuM sArUM. 353 ma aMkADA rIse maLe tyAre peAtAnI puMTha karaDe. maMkADA kahe gALanuM bhIluM tANI lAvuM, te kahe tArI keDaja kahI Ape che. makhamalanI meAjaDI mAthe na paherAya. maga gaNe, te mAMDA kema bhule. magara, maMkADA, meza, vaLagyAM te tuTe paNa chUTe nahIM. macchIkI jAta jhIMgAM. makA kara mA metarANI, A cuDe meM tera ANI. 3 moTuM kAma 5 khetara laNI 1 cAMdA pADe cheALA TIlAvALA. 2 gRhasthAzrama karavA. rIne nANAM meLavavAM tene lAgu, 4 bebhaAALA, aNusamajI, le athavA kapAsa vINI le tyAre khetaranA dhaNI, gAyanA dhaNane tathA akarAMnA ToLAMne khetaramAM cAravAnI ratna Ape tene bheLa kahe che. te rajA Ape tyAre keTalAM DhAra mAMhe nAkhavAM tenA meLa rahe nahIM. bheLa eTale reDhA mAla heAya tenI truTa. huM je karo te bharaze. 7 karyA kAmane mAthe pANI pheravavuM athavA paise uDAvI devA. " bhera mukI," 8 meAjaDI=pagarakhI. 9 mAMDA eTale roTalA uparanI pATI. 45 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 kahevatasaMgraha majA mAMghI, jetI sAMghI. maDadAnAM makAna masANa, maDadAM bALavA janAra bhegA na baLe. maNu bhAta ne savAmaNu cusakI, maNamAM ATha pAMcazerInI bhUla. maNA saue peAtapeAtAnI TALI che. maNIdharare AgaLa dIvA baLe nahIM. mati vagaranA moMmanA, zakaTa phajeta thayA; tarake mUkayA TaTaLatA, ne hiMdumAMthI gayA. masANe vAsa tene ze! trAsa. maMtra karatAM taMtra vadhe. mada heMDe, te utaravAne. madhyadarIe khAravA khuTyA. mana mAMkaDuM che. mana meAjI, te karma gAMDIA.4 mana, meAtI, te kAca, bhAgyAM saMdhAya nahIM. mana rAkhavuM, ne jhera cAkhavuM barAbara che.pa mana vinA meLA nahIM, vADa vinA velA nahIM, te gurU vinA cele nahIM. manane game te mAMDA, leka ele te gAMDA. 6 maphatanA malAvaDA, te lukhAM lADa.7 mamatanA mAryA meDamanA thayA, te aMtemAMthI rahyA. maraNu moMghuM ne mehu te TIpAM che.maravA TANe pazcAttApa te pUrva janmanAM pApa. maraNu moMghuM te mehanI kAIne khabara nahIM, maravAnAM pArakhAM na levAya. maratA meDha, zrImALIne mAratA jAya. 1 pAtAthI banatuM saue karyuM che. 2 maNIdharanA mAthA uparanI maNinuM teja 3 jyAM caDAvI deie tyAM caDI jAya. 4 karma kaThaNa ne kAcA suMvALI ghaNuM. 5 kaDavA ghUMTaDA utArI sAmAnuM mana rAkhavuM bahu kANu che. 6 mAMDA roTalAnI peTI. cha malAvaDA=jIbhethI cAvIne kheAlIne ja heta karavuM. 8 khabara paDe nahIM. 9 veLAsara pazcAttApa thaye| nahIM te pUrva janmanAM pApa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 355 maratAne sau mAre. marate haiM to marate hai, tababI AsamAnarsa laDateM hai. maradane AbarU eja mAyA. marada mare nAmaka, nAmarada mAre nAna. marada mukALo, baLada puThALo, bAyaDI kuLALI, ne vahelA UdhALI. maravuM koIne gamatuM nathI, mAgI khAnArane paNa maravuM game nahIM. male malanI bAtha che. malekhAM mamaLA, paNa zeraDIno svAda na Ave.' mastAne hAthI, pitAne hAthe potAnA mAthA Upara dhULa nAMkhe che. mastAne sAMDha mATI uchALe. masANathI sau pAchA vaLe, paNa bhegA na baLe. mahAjanIo sAMDha. mahIM gheluM bhUkhe mare. mahAjana mahAjana kayAM kare, mahAjanaka de bheda; mahAjana achA na kare te, mahAjana baDA nakheda, mahA duHkha je na guNa sAtha, mahA duHkha je aDabaMganAtha; mahA duHkha je mahenata barabAda, mahA duHkha je lucco lavAda, mahAdevanA guNa pujAre jANe. maLaze te khAIzuM, nIkara beThAM maMgaLa gAIzuM, maLe cAra beDI, te kIlo nAMkhe teDI. mA AgaLa mosALa vakhANyuM, te kahe mahAruM pIyara che. mA te mA bIjA vagaDAnA vA; mA te mA bIjA saMsAranA vA. mA mahiArI ne bApa brAhmaNa mA macaNa ne bApa camAra, tenA pedA thayA gamAra mA sudhI mosALa, bApa sudhI kuTuMba. mAnI jaNa bahena maLI, te peTamAM TADhaka vaLI; sAsunI jaNa naNaMda maLI, te piTamAM Aga baLI, mA bApa te mIThA mevA che. mA karatAM vadhAre heta dekhADe te DAkaNa 1 If a man once fall allwill tread him. 2 reTIkuM ? sArAM, * baMne sarakhI sthitivALA laDe che. malemalanAM kAMDAM che. 5 malokhAM=jAranA sAM 6 te puSTa ne hare. 7 rAMDarAMDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 kahevatasaMgraha mAkhaNamAMthI vALo kheMce tevo jhINo che.' mAganArane vAyade, paNa peTane vAyado na thAya. mAgyAM ghInA curamAM, te jevAM tevAja thAya. mATInI sAnaka, paNa roTInuM thAnaka, mANasanuM cAma, ne juThAnAM vacana, kazA kAmanAM nahIM, mANasane kasavAne paMtha ke pADosa. mANAMnuM rAMdhe tyAre pavAlAnuM dAjhe. mAgyA meha varasyA. mAgyA meha varase nahIM. mAgyAM mata paNa nathI AvatAM. mAge tAge ghara cAle to khasama kare hArI belA. mANasamuM kasaka kasoTI che, rajaputaku kasane aphImakI goTI he, gavaiku kaneku rAga jhIMjheTI he, gamAraku kaneku bhAMgakI leTI he. mANasanI oLamAM nahIM tene zuM kahevuM mANasamAM levAya ke vagaDAmAM levAya. mANasamAM cADIo, ne jAnavaramAM hADIo.' mAnatA caDhAvyA vagara deva paNa phaLe nahIM. mAnathI badhA guNa gaLI jAya. mAnyA karatAM pakaDuM sArUM. mAnyo cora mare nahIM. mAmA phuInAM, te vahAlAM muInAM. mArgamAM ema paDyuM che; ema zuM mArgamAM beThA chIe. mAra mAryo bhUlAya, paNa kaTu vacana na bhUlAya ? mAryA pahelAM tebAM nahIM, ne varasAda pahelAM vAvaNuM nahIM. mArA gAmane evo rAha, ke, pahelI agharaNI pachI vivAha. mArI zIyaLavatI nAra, hArI cuMdaDI lelADa; dahIM ne haMmare jhADa, huM jIvatA dhaNanA dAMta zIda pADa? mAruM gAyuM gAya re bAI gorAMde. 1 dUdhamAMthI purA kaheDe tevo che. 2 mANuM dazeranuM mApa anAja mApavAnuM hoya che temAM pavAluM eTale pAzeranuM mApa thAya che teTaluM che e bhAvArtha che. 3 aDhAra varaNu hAre. 4 hADIe kAgaDe. 5 guhA kabula karelA, 6 ke, joIe paNa prAsa sArU Da vaparAya che. 7 jhADavuM utAvaLuM khAvuM. eka strI pitAnA pati upara aMtaramAM sneha haze, te karatAM vadhAre neha, batAvatI hatI ne kahetI hatI ke tamArA vagara mArA prANu rahe tevuM nathI. A vAtanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 257 mAre maheDe mAhAro, tyAre moDe tAhAra.' mAre na hoya, paNa mArA paDosIne hajAra mAre te he bAMdhIne mAre, ne rovA paNa de nahIM. mAla Upara jakAta che. mAla karatAM hela bhArI. mAla luMTI gayA, paNa bharatI mArI pAse che.? mAla mAlanA bhukA, ne paisA pANImAM. mAlAnA muLagA e gayA. mAvataranuM kAraja ne paDesanI jamIna vArevAre maLe nahIM. mAvaDI jaNe jAya, paNa bhAganuM puche nahIM. mAsa varase paNa eka dahADAmAM sukAI jAya. parIkSA jevA sArU te bAIne dhaNuM ekavAra bahArathI Avyo. gharamAM upale eka behoza thaIne paDyo, ne mahemAMthI phINanA goTA nIkaLavA lAgyA. bAyaDIe pAse AvI te te tene lAgyuM ke be cAra ghaDImAM marI jaze. bAyaDIe jANyuM, je acAnaka banAvanI vAta poLa pADAmAM jAhera thaze te mANasa ekaThAM thaze, esaDa vesaDanI dhamAla cAlaze ne marI jaze to revA kuTavAnuM cAlaze ne tethI huM bhUkhe marI jaIza; mATe teNIe khaDakInAM kamADa baMdha karI, raseDAmAM pesI dahIM tathA kumAre peTa bharI khAI lIdhAM. pachI vicAra karyo ke mAre dhaNunA dAMta hAlatA hatA tethI senAne vALe baMdhAvelA che, te kahADI lIdhA hoya te senuM nakAmuM jAya nahIM tethI eka suMdara aNadAra pathare leI dhaNInI chAtI upara caDI besI dAMta pADavAne taiyAra thaI. dhaNue jAyuM ke have muMgA rahevAmAM mAla nathI tethI upara lakhelI sAkhI kahI. bAyaDI zaramAI gaI ne pitAnuM jIvuM heta dhaNune jaNAyuM. AvI rIte eka mANasa mAMdAne DeLa karI gharamAM Avyo ne paDyo. strIe jANyuM ke hamaNuM marI jaze ne loka bhegAM thaze mATe khAI levuM te sAruM che tethI dahIM ne DhokaLAM gharamAM taiyAra hatAM te khAI lIdhAM pachI dhaNu pAse gaI ne pUche che. "saMgha cAlyo dvArikA, kAMika kahetA te jAo, tyAre paNa kahe che. dahIM phadaphadare, upara DhokaLAM khAo. tethI strI zaramAI gaI 1 gokuLamAM gekuLadAsa, mathurAmAM mathurAdAsa. 2. te kAka divasa paNa kAma lAge. 3 hela bhAra UpaDAvyAnI majurI. 4te dhoI pIvAnuM. cAra nahAsI gayo, paNa eTalI mArA hAthamAM rahI che te. 5 mudala se divasane pAvasa eka divasane vAvasa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358. kahevata saMgraha mALI rUDayo phUla leze, kAMI coTalI te nahIM le. mIA narA ne lekhA purA. mIo cheDe paNa bIbI choDe nahIM. mIo muThIbhara, DADhI hAthabhara, mIA bhAInI baDI baDI vAte. mInI mIMdaDI. mIThA pArekhe vaTAvamAM vahu AI mIThA boluM mANasa ne vAyaDuM dhAna, peheluM mIThuM lAge. mIThAmAM mIThuM zuM? UMdha ke garaja. deharo mIThA bolAne manaharA, cAvA ne cAra A ApaNu maLIe, janmanA kerA dhAkAra, mIThAmAM mIThuM phaLa zuM? pharajaMda. mIThI charI ne jheranI bharI. mIThuM mIThuM hAsa hAsa ne kaDavuM kaDavuM thayu. mINanI paNa seka TI. mIMdaDInAM rUvADAM, te kALAM karmanA paisA. muI mAne zuM dhAvavuM. muTha mArI jANe che, ne vALI paNa jANe che.* muTha pakaDANI te pakaDANI. muThI vALI te vALI." muThIo vALIne mUkyAM hatAM. muThI jeTalA mIyAM ne supaDA jeTalI DADhI. muDadAnAM valAmaNa masANa sudhI, mUkyA dhaNInuM snAna sutaka zuM. mUkIe khaDatuM, te Ave page paDatuM. 1 telamAM mAkhI DubI tema dabAela, 2 bhUkha paNa kahevAya che. 3 cAvA cAvaLA jAmanagaramAM tene "cAbA" kahe che. 4 muDa mAravI eTale vahema pramANe mitra bhaNa dANa chAMTavA, mANasa marI jAya tevA ja maMtrathI dANuM nAkhIne mArI nAkhavA prayatna kare, paNa bIjA tevA maMtra bhaNuM maraNa TaLI jAya ne mANasa jatuM rahe tevuM kare tene muTha vALavI kahevAya. 5 haTha pakaDI te paDI. 6 jIva laIne nA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mUcha upara lIMbu rahe tevA. mUchanAM pAnuM amathAM nathI rahetAM. mUrkhAonA gAmamAM dhutArA vase, pappA paDe ne khaDakhaDa hase. mullAM cora, ne bAMga gavAhI. mullAM bAMga pukAre, koIne bolAvA jAya nahIM. mutavI rAkhavAmAM mAla nahIM. muvAnI ALase jIve che. maravA bheMya suMge che.? muvA nahIM ne pAchA thayA.? bhuvAne mara kahe nahIM. muvAnI pAchaLa kaMI marAya che ? muvuM muvAgata, jIvatuM jIvatAgata. mu siddhi, have kAMI ree siddhi che. mULamAM muLajI kuMvArA, ne sALAnuM lagana pUche. muMgAnI pArasI muMgA samaje. megho varasyo te vADamAM varasyo ne khArA darIAmAM paNa vararA.5 meca baMdI vAta karavI; meca vagara vAta karavI nahIM. methIpAka khavarAva, pAMkha pADave, aDatAlo jokha. melA te rUpIAmAM ghelA, dhotA te rUpIAmAM khoTA. mele lugaDe vahevArIo, dheye lugaDe dIvALIe. mesathI kALuM kalaMka. mesanA cAMllAnI AzA keI kare nahIM, sau kaMkunA cAMlAnI AzA rAkhe. meha rahe paNa mAMDa rahe nahIM.7 mahenata karIne goLa khAva, temAM gaNezano pADa zAno. mahetAjIne tyAMhAM nizALIA jAya, keAI mUrkha rahe ne kaI paMDita thAya. mahetAjInA mAranuM ne vezyAnA khAranuM phaLa pachI khabara paDe. * mehera tyAMhAM lahera. meM zI gadheDI jhAlI che ? 1 evuM nabaLuM zarIra che. 2 ekanuM eka. 3 te garIba ne bhale. 4 pArasI-goThavelI bhASA. 5 avivekI dAnezvarI viSe. 6 A zabdo mAra mAre tyAre vaparAya che. 7 lagna leI mAMDavo nAkhyo te lagna rahe nahIM. 8 mehera=dayA. 9 me zI gunhegArI karI che ke badhAne mAre deza vase che. ApaNuM dezamAM gADarIo pravAha cAle che ane kAMI pUkhta vicAra karyA vagara dekhAdekhI karavA ke vaLagI jAya che te saMbaMdhe eka mANase potAnA rAjAnA nAmanI mALA japatAM kahyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mecanI dIvI jevuM. meDA uThaze lAbha ke vahelA uThave lAbha. DuM paraNavuM te muvA vATa jevI. moDu AvIne eNuM mAge, te jAte kaDIo, purUM laIne ochuM Ape, te jAtane phaDIo; senuM erI lAkha jhApaTe, te jAtane jaDIo; lugaDuM cerI paisA mAge, e jAtano darajI; e cArene ghera kyAre jaIe, ke purA heIe garajI. meNu ghAlIne vAta karavI. mIThuM maracuM bhabharAvI vAta karavI ? methI mAre te mahA duHkha. mera vagaDAmAM nA keNe joyo? merAmAM vALe, pahelo mare. mahe bAMdhI laMkeDI daLAya nahIM. meTA kAnanA kAcA. meTA sAthe mahI, te jhAMjhara beThI beI meTAnA pagarakhAmAM paga ghalAya nahIM. meTAnI vAta oTale vaMcAya. moTA mAnanA bhukhyA, garIba dhAnanA bhukhyA. moTAnA puta, ne gadhAnAM muta. moTAnA gharanA pilA vAMsA. moTAM chorU sAsare sArAM. meTAMnAM paraNe rIte, ne garIbanAM paraNe gIte. meTI, vacalI, ne nAnI, te rAkha, selI, ne vAnI." maTI hajAmata ne mele lugaDe, te vagara guvaeN cera. heDe caDAvyAM mAthe haDe. maheDe sAkara, ne peTamAM kAtara. meM rAjakA jApa japu" tyAre bIjA tenuM anukaraNa karI belyA. " jayAM sa. meM ja!" tyAre trijAe kahyuM, "e aMdhArA kaba laga cale" cothAe kahyuM, "jaba laga cale taba laga sahI." 1 vAtanuM vajana vadhAravAne. 2 mobhI eTale gharamAM chatrarUpa mANasa athavA meTe dIkare. 3 meTAnI barAbarI karAya nahIM. 4 piTale vecAya paNa kahe che. 5 traNe vahue sarakhI rIte guNavAna, selI rAkha ne vAnI paNa rAkha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 21 maheDe heDe judI vAta.1 metanI jagyA khAlI che. metane muharta nahIM. motanuM ke jemanuM teDuM sAruM, paNa rAjAnuM buruM. motane kAMI vAyado thAya che? maMgaLa kare gaMgaLa, budhavAra bevaDe. mAMkaDa, cAMcaDa, jI ne jati, e mAryomAM pApaja ati. mAMkaDane AMkhe AvI. mAMkaDane mucho AvI. mAMkaDAne gAla bharavAthI kAma. vAMdarAno gAla bharAya eTale kudI Agho thAya. mAMgaNa mele lugaDe heya nahIM. mAMkaDI bheMsa, ne cAMdarA pADe, e eMdhANe kaNabI vADe. mAMDyuM maMDANa.' mAchalAMne taratAM zIkhavavuM paDe nahIM. mAthuM muMDI savA paso le, e to vAta ajaba.' kAna kuMkI savA rUpI le, e vAta gajaba. mAthe nAkhyo che, eTale game tema kheDo. mAMdAne paraNAvI muvA vATa jevI. mAhe paThAne mArga nahIM, ne upara ghaNane mAra. thathA lAlA, tathA kIkA. yathA nAma tathA guNa. yAramAranI dostI, te maravAnI nizAnI. yuddha laDIe, paNa guMje na lahaDIe. rakhaDatA rAma, jyAM beThA tyAM mukAma. rakhaDatA nara, jyAM beThA tyAM ghara. 1 jyAM jhAjhe maheDe vAta hoya tyAM. 2 garIbamAMthI vadhe ne baheke teNene lAgu che, 3 sArAM lugaDAM pahere. DhADhAM bAre mAsa zAla rAkhe.. 4 taiyAra mAla Upara besavuM. 5 mehenata ghaNI, ne majurI zeDI, e navAI. 6 gurU ke. 7 bAre bhAgane mokaLI. 8 nAma tevA guNa 9 guMje paisAthI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 kahevatasaMgraha rakhaDeluM te kaNaka jANavuM. gaDA, vagaDA ne jhagaDA dIThA hoya te veThe. rage rage judo. raNamukho sipAI, gharamukho gujarAtI. 2NI pAchuM jAya, paNa zaNI pAchuM jAya nahIM.' ramata nAnAM chokarAMnI nathI. chokarAnA khela nathI. ramatamAM mamata nahIM. ramAyuM keI na jANe, revarAvyuM sau jANe. raLyA? to kahe oLakhItA nathI maLyA. ratye roTale maLe, UMcanIce paga paDyA vagara pioTale na thAya. 2o roTale kutaruM laI gayuM. ra reLo dhULa maLe. rAga, pAga ne pArakhuM, nADI ane nyAya taravuM, tAMtaravuM ne taskaravuM, e AThe A5 kaLAya. thAya che. e te naMga che. cIMthare vIMTayuM ratana che. rAjakAja melAM che, rAjane aMte narka rAjA daMDe tene pahoMcAya, paNuM nasIba daMDe tene na pahoMcAya. rAjAvIra tumabI Ava, gAMgalI ghAMcaNa tumabI Ava; lAla dhAgA tumabI Ava, kAlA dhAgA tumabI Ava, rAjA kahe te hA ane bApa paraNe te mA. rAjA cheDI nagarI, mana mAne te kara. rAjA bole te nyAya, pAso paDe te dAva. rAjAnA kuMvarane to jANe AMbo na phaLe. rAjAnA gharanAM Dhera cAryA paNa sArAM. rAjAne ghera kuMvara Avyo, rAjI e rAjI, kurAjI te paNa rAjI. rAjAne besaNe besIe, paNa katavArIne besaNe na besIe. rAjAnI rANIne kheLa khAdhAnuM mana thAya. rAta rANuM ne vahu kANu. ( 1 zaNI paherIne jamavA Avele pAcho na jAya. 2 eTale muzkela kAma che. pArakhuM rUpIA pArakhavA; nADI zarIranI nADa. 4 tAMtaravuM-phesalAvIne khAI javuM. 5 vahu lAvavI te joine lAvavA mATe javAne sArU rAte gayA, te vahunI eka AMkha kANI hatI te jovAmAM AvI nahIM, eTale kANI vahu lAvyA pachI jANyuM te uparathI A kahevata thaI che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha rANAne kANA kahevAya nahIM. rANInAM cIra te dheAkhInAM bALAtImAM. rAta upara rAta. rAtAM lugaDAM te kALAM mAhA, rAte nidrA, dahADe kAma, kyAre rAtanA rANA.2 rAphaDA kADhayA che. rAtreA uDayA rAtamAM, te kAma karyuM eka sAmmetamAM, rAmanuM bANu pAchuM na phare. rAmabANu.' rAma dhaNI, ke gAma dhaNI.pa rALa rALa karI nAMkhavuM. rItamAM huM, te ghareNAMmAM tuM. rIsa tArI ne mArA saMtA rIsa ne relA haiDAM Utare. rUpa rUpanA avatAra. 35 rUpanA regADA.7 rakhe tame haLavadI DrA. laie harinuM nAma. rUpate raDe ne karmane kuTe. rUpIA hAya hAthamAM, tA vivAha karUM eka sAkhetamAM, rUpe kALAM, paNa krameM kabulyAM. rUpe rUDI, paNa karme bhuMDI. reDe tyAM relA, nahIM tyAM UjaDa kheDAM. revaDI dANAdANu. da raiyata rAjA rAmanI nathI thaI. rAganuM Ave AyakhuM. tyAre vaidya vistRbharanAtha. lAja rAkhIne kADhI kahe, hAMke baLada te gADI kahe; brAhmaNu jame te jamADuM kahe, evA khATA kheAla kahe. rIjhanI mAphaka gAla rahI cAre tarapha jIve che. 363 1 dukALa pachInuM varSe dukALIyuM thAya tyAre athavA du:kha upara duHkha Ave tyAre lAgu paDe che. 2 ghuvaDa ke mera. 3 eTale ghaNAM mANasa eka deNethI Ave tyAre kahevAya che. 4 te davA athavA kArya siddha 5 anne sarakhA mAnanArAnI kahevata. 6 asara karIne jIma rIjhave tene mATe khelAya che. 7 rUpane mATe vyAkti. 8 kheDAM gAma. hu tInA phALakA. 10 AyuSa roga maTavAnA DAya 11 amR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 kahevatasaMgraha raTha vaLI gayA. reNAnuM jeNe na heya. te jAya ne arucI karate jAya, rete jAya ne mArate jAya. rAze rUvALa ne kuTaze kapAsavALo. " to rAMdhuM, ne jAya te bAMdhuM. raMga gayA paNa DhaMga na gayA. raMka rASa ne prANa solara raMga rAja ne pita pradhAna. raMgIne kahe nAraMgI, luNane kahe mIThuM, ghInI tene hADI, cAlatIne kahe gADI, evA loka anADI. bhATa rAjA, gAlA rANu, zokaDa behenI nAma, mAthAM mukyAM, phUla nAMkhyAM, e pace eka nAma. gaMdIne kahe sANI, DAmane kahe dahADA, khArAne kahe mIThuM, evA leka gAMDA. rajane badale gaMja, rAkharIno sAtha, gADAM cAle dIne rAtaraMdhAya tyAM dAjhe, ne maMDAya tyAM chaDAya. rAMka upara rIsa na karIe. rAMka karatAM lAMThIo sAre, rAMka te rAMkAM. rAka rUkyo rAI abhaDAve. rAMka rASa ne prANu zeSa, raMka upara ze reSa? rAMkane mALavo. rAMDa kubhArajA, mebe sALA, rAta aMdhArI, ne baLadIA kALA; sImADe khetara, page pALA, duHkha kone kahuM kaMtheranAM jALAM 28 rAMDa raLI te rAba na maLI. rAMDI, ghaDe palANa mAMDI. 1 vAta junI thaI, paDa vaLI gayAM. 2 rAMka mANasane khoTuM lAge te jIva bALa besI rahe. 3 be sArAM hoya to khubI utpanna thAya. 4 gADI dATI. 5 rekharI= nAdAna, namAlA reDhiyAra. 6 iMDAya eTale pIraseluM khAvAnuM thALImAM paDayuM rahe tene iMDAya kahevAya che. 7 garIbanI saMbhALa lenAra; athavA dukALa paDe tyAre rAMka badhAM mALave jAya che mATe kahevAya che. 8 A badhAM duHkha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 365 rAMDI, te prabhune khoLe beThI. rAMDIputa zAhajAdA. raDe kAMI rAMdhyuM ke meM kAMI khAdhuM? rAkhyuM raMdhAya nahIM. laMbo le hato te dezo. haLIyuM jItavuM hatuM. bApano lADo dATyo hato. lakSaNanA lALA caraDA. lakSaNavaMtI lADI, khare bapore kahADI. lakSmI cAMllo karavA Ave, tyAre kaheze he I AvuM. lakhaNa lakhezarInA, karma bhIkhArInAM. lakhe dIkarA khAtAvahI, oraDe che ne parasALa rahI, lakhe mehetAjI moTI vahI, ghara gayuM ne osarI rahI. lagana veLA UMdhamAM gaI, pachI pastAvAne pAra nahIM. laTakI rahyA tyAM zuM jora cAle ? laTe te nyAla kare, nIkara khIlAUpADa kare. laDa laDake habasI mare, ora khAneka gAda cale. laDavA beThA te keAI rAMDa kahe ne kaI bhAMDa kahe. laDatAM ke lApasI pIrase nahIM. laDAImeM kucha laDu nahIM bAMTate. laDAImAM ghA ne ramatamAM dAva cuka nahIM. laDI chuTIe, paNa marI na chuTIe. laDe "u" ne vaDhe "'. laDe miyAM ne khuzI thAya piMjAre. lapaTA paDyA eTale vAta kaI mAne nahIM. lazkaramAM UMTa badanAma. kaTakamAM kANo UMTa badanAma. vAghanuM maheDu lehIALuM.' lAkaDa dAne badhuM karavuM paDe; alAnuM karyuM AMkha mathe. lAkaDAnI putaLIthI ghara na cAle. 1 labatrakALIo. 2 laTe mahAbatathI maLI jAya che lapaTAtuM bolavAnI TevavALe. 4 chAMDIe haDaye te cAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha lAkaDuM vaLe cIrAya. lAkhanA tuTayA, keDIe na saMdhAya. lAkho phulANuM. lAkho vaNajAra. navalazA hIrajI AtmArAma bhukhaNunA dIkarA. ' lAgaNIno maMdavADa jIva le. lADa mAM, phajetI seMghI. lADubAi laTakALAM, huM kuTuMbanI gharaDI; ghIgaLanI vAta na jANuM, beThAM thulI bharaDI. lAbhajI lAbha thAya, tyAM ze meLa ? lAla bujara hAthI pArakhavA gayA, te pUche puMchaDu kIdhuM he kayuM? lAlI tAre lekhe, loka tamAsA dekhe. lAlIA "para." lAlIo laDe, ne keza vaDe lADa, meheha ne mevADA, emane kahADe sahuthI chevADA. lAlAjIkI ekAdazI, ve bArasakI dAdI.' lIjIe esA dIjIe, paNa ghIkA bepAra kIjIe. lIlAM lIdhAM nathI, ne pILAM paheryA nathI. lIlA jhADa heThaLa bhUkhe mare tevo che. lIlA pILA thaIne pharIe te zA upara ? lIlA lahera, ne jamavAnuM ghera. lIlo ghaDo TapalA khame, pAke na khame. lIMbaDAnI chAyA samAna chAyA nahIM, brahma samAna kAyA nahIM, mAtA samAna mAyA nahIM. lIMbu bhAInAM hamaNuM saMdhAM thayAM che.' lIMbunuM pANI, sahumAM bhaLI jAya. luccAnI pAMcazerI bhAre. luTanI Ayapata ne dhADano vare. luTAyA te luTAyA, paNa cAra te dIThA. 1 vagara vicAre paisA kharaca thAya tene mATe kahevAya che. je AvaData vagaranAM kAma. 3 badhA sarakhA 4 eTale lAlAjI eTale zrImAna vaNika ekAdazI kare te divasa aneka prakAranAM bhajananuM phaLAhAra kare, e bhAvArtha che. 5 eTale hamaNAM dazA sArI nathI. 6 nAgAnI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgra lugu khAvuM tene lAbha karavA. lulI laMgaDI dhanakArakhAI, AMdhaLA sAthe karI sagAI, lulI vAsIduM vALe, ne sAta jaNa shAvA beie. luNaharAmIthI prabhu dUra. le leATI ne mAra laMgATI. letAM lAjI ne ApatAM gAjI. letI vakhata DhIlA, te ApatI vakhata vIlA. letI vakhata dIkarA, ApatI vakhata duzmana. letA bhUle ke detA bhUle. levA jaie tA levAIe, vecavA jaIe teA vecAie. bheMTa. levA gayA bakarI, khAI Avye levAdevAnAM kATalAM judAM. leze lAlA te Apaze Ike, lAe laDavuM, kalAe laDavuM nahIM.ra lAkanI lAje, ke haiyAnI dAjhe, lAbI rIjhe dAme, jhulaNujI rIke nAme; tADIe rIjhe gAlA, ne geApI rIjhe sAme. lAhInA kALIA khAvA jevuM che. lADADAnuM ne gheADAnuM mUtra nahIM.pa laMkAM luMTANI tyAre AgaLa doDyA hatA. lAMga kahe huM lAMkhA dANA, te vacamAM eka DhaMkA; becAra mahinA sevana kare, to lAkaDIneA jhalAvuM TakA. lAMkhI lekhaNe lakhe che, ne uMce Asane beThA che. lAMkhI lekhaNe dhanajIzAha. lAMbAM pagalAM bhare te vahelA esa. 1 vakarI bAyaDI dhaNIne gaNe nahIM. vakarA vAMjhIe hAya nahIM. 4 1 cArI karanAranI vaLe. saMbaMdha sAcavavA paDe, 5 ghaNI kImatavALI cIja che. 7 dhANI hAMke che. 367 3. paNa 2 vehevAre laDavuM, paNa nIpaNuM na karavuM. dharmAdAnA 3 kanyAvikrayanA paisA leAhInA kALIA, 6 bhAgyamAM kAMi nyUnatA hoya tevAne mATe khelAya che, 8 vecANu mAlanuM thAya te lAbha vagara hAya nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 kahevata saMgraha vakaryo UMdara kALa thAya, ne vayoM sAMDha mATI UchALe. vakaryo UMdara ghusa thAya, ne varSo suMDa suvara thAya. vakayoM kAThI vera kare, vakaryo brAhmaNa taDa kare. vakI e nakkI nahIM. vakkara hAryo te bhaya hAryo. vakhata jAya paNa vAta rahI jAya.' vakhAItane sakhAIta keI nahIM, vakhAne mAya vana veThe. vakhANa thAya tyAre vakaravuM nahIM. vagara notare jamavA javuM ne taLyAM zAka khAvAM. vaTANuM vAvI javA, vaMje mApavo, pirabArA gaNavA, caMdravaMzI thavuM. vaTemArgane dANuM roke ke pANI ke. vaTemArganI dayA jANe te mehane varasavA vakhataja Ave nahIM. vaDA thaIe, paNa vaDAnI hAramAM UbhA rahIe tyAre kharA. vaDAInA vAMTA, pANI pIne peTa phATyAM. vaDIe vaDIo laIe temAM maradAI.6 vaDhavADamAM kAMI khAjAM jalebI vaheMcAya che? vaNa pradhAne vANIo, gayuM rAvaNanuM rAja. athavA vaNa vajIre vANIo, gaI rAvaNanI laMka. vaNaja karo re vANIA, vaNaja vepAre vAhyA; hAMsala karatAM mULagA khoyA, goLane pANIe nAhyA, vaNaja vepAra che bahu saghaLo, paNa hisAba vagara sahu dhULane Dhagale. vaNaze te gaNaze, sIvaze te sAMtaze, ne daLaze te raLaze. vaNIne mUkavuM, vaghAra mUka, kAna bhaMbheravA. vanamAM ekaluM jhADa paNa na hazo. varamAMthI ghara thAya. vara rAjI zIkhathI, bhikhArI rAjI bhIkhathI. 1 kALa jAya ne kaheNa rahe. 2 dukhIAnuM saguM koi nahIM. 3 A badhAne artha eka ke nAsI javuM. 4 dANuM=jakAta vasula karanAra ke nadInALAM pura hoya tyAre pANI ke. 5 tyAM jAya tyAM saha pANI pAya. 6 vaDI=barAbarI. 7 kaio utpanna karavAnA upAya karavA. 8 zIkha-varanI vidAyagIrImAM pozAka, ghareNAM ane paisA sasarA Ape che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vara rahyo vAsI, kanyA gaI nAsI. vara vinA jAna heya nahIM. vara vinAnI haze, paNa ghara vinAnI na hazo. varasa khAI gayo che; varasa kutarAne ghAlyAM che.' varasamAM kharaDIuM, ne gharamAM gharaDIuM ? varasa badhAM pANImAM gayAM, trIze (rAjA)traTamAM gayAM 3 varase varaso vyAsa kahe, varasyA pachI jezI kahe gAma suMsarAM pANuM cAle, tyAre DosI kahe, vara karaze tehene kaI khATuMmoLuM kaheze. varo bhAge baro. vaze na karyuM te kavaze karavuM paDyuM - vastI UjaDane khAya. vahANanA sAMdhA eTalA bhAinA vAMdhA. vahAra bhegI bUma. vahu muI te uMdaraDI muI, vahu vAgha haNuMtI, dariyA taratI, ne mInI jeI DaratI. vahu sudhI kaI vaDAM hoya ? vahunA vakanI ne vepArInA AMkanI khabara paDe nahIM. vahune ne varasAdane jaza nahIM, vaLe te bhAge nahIM vA Upara varAdha. vA Upara vAvaTA, bhUta Upara cIThI.10 1 varasa pramANe zarIre vadhyo na hoya tevAne. 2 kharaDIyuM varasa mANasane saceta rAkhavAnI zikhAmaNuM anubhava karAvIne Ape che. 3 nakAmA gayAM. 4 vara= kharaca, bare=ALa; kharaca mArI nAkhe. 5 vasAvaDanA kAjI bAdazAhI vakhatamAM bAdazAhanI maherachApa kAjI pAse rahetI, te kAcha gAmamAM pharIne buma pADe ke "sarka mehorachApa karavAnAM heve se cale" "mere ghAsa kATaneka jAnA he" evI kAjInI sthiti tethI beTI meTAIvALAne lAgu che. 6 tAjubanI vAta. * 7 gharamAM vaDAM karyA te sAsu, naNaMda tathA dIkarAe khAdhAM, vahune koIe ApyAM nahIM eTale gaNatImAM na lIdhI; tema notarUM na Ave tyAre kahevAya che ke "amArA ghara sudhI kAMI netaruM Ave? eTale gaNatImAM nahIM te prasaMgane lAgu paDe che. 8 zikhAmaNuthI vALyo vaLe; vALavAthI vaLe te bhAga nAza pAme nahIM paNa AbAda rahe. 9 varAdhanAnAM chokarAMne roga thAya che. cokkasa nahIM. 10 cekasa ke nakkI nahIM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 kahevatasaMgraha vA nIkaLI gayo.' vA bharakhIne kAMI javAya che ? vA, varasAda bhUle paNa cADIo bhUle nahIM. vAe UDyA hAthI jAya, ne DesI kahe mArI puNIo kayAM? vAgaDIuM maheDuM kare che, mahA cahaDe che. vAge tura, ne cahaDe cUravAghanA paMjAmAM AvavuM sAruM, paNa mAravADInA copaDAmAM AvavuM muM. vAghanA vADA ne heya; bakarAM, DhoranA vADA heya. vAghanA mahAmAM gayuM pAchuM Ave nahIM.' vAvane dhIre, vIMchI dhIre, dhIre maNIdhara kALA: na dhIrazo vIzA vANIA, pAraNe sutA bALA. vAghane vaLAvuM nahIM. vAghane koNa kahe tAruM moM gaMdhAya che ? vATakaDInuM sIrAmaNa. vATa jovAnI veLA lAMbI ba thAya. vAkyAM jharaDA, gharamAM gharaDAM. vADI, gADI, ne nArI paLAya tyAM sudhI pALI, nIkara mele kahADI. vAta muke che te kAMI je te nahIM. dare-vADhI kahe vRta pAtrane, pANI je jIva leNu; kahe TabuDIne nAMva, kevAM khoTAM veNa. vADhayuM nahIM, vAdharI vaLagI rahevA de nahIM.10 vANu tAke te vANIo, nahIM te mAne peTa pahANIo. vANIA mucha nIcI te nIcI DheDa vANIA, bhAITeDa vANuA. vANIA 12 vANIA, sAthe relA tANuA, tyAre jANyA vANI. 1 bharama UghADo tha. 2 mAgavA jaIe tyAre ApanAre aho kevuM kare che te. 3 tura raNasIMgu. zara cahaDe rajapUta ke tharAne. 4 hAthI AgaLa mUkela paLe pAcho kheMcAya nahIM. 5 dhIravuM vizvAsa karavo. 6 moTAnA deSa kAI kahe nahIM. 7 DI puMcha saMbhALIne vepAra karavA nIkara TaLI jAtAM vAra lAge nahIM. 8 vATa joI besI rahetAM kaMTALo Ave. 9 TabuDI=oyalI nAMva koThI. 10 evo ghA kare ke cAmaDI paNa vaLagela rahe nahIM. 11 gujarAtanA vANaA punA tarapha raLavA gayA hatA. tyAM pAMcasAta varSa rahyA teTalAmAM sarva sArI rIte babe cAracAra hajAra rUpIA kamAyA. te vakhate TapAlathI ke bIjI rIte dUra dezAvaramAM hAlanA vakhata je saMbaMdha nahIM hovAthI nANunI haDI maLI zakI nahIM eTale tenA mATe sarvee leI vAMsaLI(paisA bharavAnI thelI)mAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vANImA vANu ne lITI tANu. vANIAne varamade kAinA nahIM. 1 vANIAnA jIva peTamAM, vANI peAtAnA gALa paNa ceArIne khAya. vANIo bhAgyA dalAla, pArasI bhAgyA kalAla, vANIo varagheADe, ne vAheArA rADera vAta karatAM ADuM khele, paisA lene AchuM tALe; DheDane aDakI dharma meLe, tene dhAaA jamane kheALe. vAta karyAM vagara vATa na khuTe. vAta te kharI paNa haiye na TharI. vAtamAM ke eThuM, samajI paDe bheAMThuM, vAtanI vAta ne cADInI cADI. vAte vAte vItI rAta, vAte vAte khAdhI lAta; vAte vAte tajIe sAtha, vAtamAM vitI muzkelAta. vAnI mArI kAyala 4 vAryo na vaLe, te khAsaDAM khAIne vaLe, vAvaNI ne tANI UtAvaLI sArI.pa bharI, vAMsaLI keDe bAMdhIne pacAsa paNeAse vANIA gujarAta tarapha vatanamAM javA nIkaLyA. te vakhate hathIAra rAkhavAnI chuTa hatI tethI te badhAe talavAra, bhAlA, barachI, kaDAbIna vagere hathIA sAthe lIdhAM. pagaraste AvavAnuM temAM cAra-luMTArAne bhaca bahu hate. tethI AvA hathIAranI gAThavaNu saue karI hatI. AvA huIArabaMdha mANase ane badhA jIvAnanI TALI neI kAI ceAranI hIMmata luMTavAnI cAlI nahIM ne sahI salAmata gujarAtanI hadamAM AvyA. gujarAtanA luMTArA-kALI sAtamaTha maLyA paNa AvA hathIArabaMdha jIvAnene joi, joke luMTavAnI icchA tA hatI paNa chAtI cAlI nahIM e pramANe vicAra karatA hatA teTalAmAM eka vANIe pIsAbanI hAjata maTA DavA beThA eTale badhA vANIA pIsAma karavA beThA. tyAre eka anubhavI kALIe kahyuM ke A te vANI, tyAre khInna DhALIe pUchyuM kema jANyuM? te kahe, "sAthe relA tANI." pachI vANIAnI jAta pAcI jANIne pAMcasAta jaNAe humalA karI badhAne luMTI lIdhA. A uparathI kahevata thai ke, "vANI re vANI, sAthe relA tANI, tyAre jANyA trANI" 1 varamade eka deva che. 3 hasata cADIe. kharase. caDe tene lAgu. 31 2 vANIe vaghADAmAM, ne vaheArA makAnamAM vadhAre 4 je kAi vakhata Ave nahIM tevA parANA AvI 5 tAvaNI=dhI tAvavAnuM kAma, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 kahevata saMgraha vAsI pula cImaDAI jAya, rUpa jobana tema nAsI jAya. vAsI phulamAM bAsa nahIM, ne jobana bAre mAsa nahIM. vAsI vadhe nahIM, ne kuttA pAme nahIM. vAsIdAmAM sAMbeluM jAya. vAsIdu vALe nahIM, ne ghaNuM pADe khADA; sasaro je zikhAmaNa de, to javAba Ape ADA. vAsIduM to vahune karavuM paDe. vAsudeve vAsudeva maLavA durlabha, vAhADI AMgaLI Upara mutare te nathI.' vAhADI ADA kapAsIe. vAhADayuM gaLuM, phITayo sAsa. vAhyA ke vaTalyA, chetarANu ke vehevarANuM, mana jANe, vALaMda ne vaLI vehelamAM beThe. vALI jhoLI, na mukayA kAThI ke kALI, vALadanI sarasAI nakhe, ne bAyaDInI sarasAI dukhe. hAlAM dhAre tevuM verI paNa na dhAre. hAlAM hoya te kaDavuM pAya. 1 kAMI kAma kare nahIM. 2 dhI nIkaLe nahIM. 3 vALaMda ramazatru, hajAma. eka pATIdAra paTela bIje gAma vehelamAM besIne jatA hatA. pATIdAra ke paragAma vehevAI ke sAsarIone ghera jAya tyAre pitAnA ghAMjAne bhego teDI jAya evI rIta che. te pramANe paTelanI sAthe ghAMe hato te vehelanI pAchaLa cAlato jate hatA. rastAmAM paTele ghaejAne kahyuM, vahelamAM besa ne mArA paga cAMpa. te pramANe ghAe je vehelamAM besIne jatAM rastAmAM ghAMejAnA athavA paTelanA gAmane mANasa maLe. teNe ghAe jAne pUchayuM ke, ghara kAMI kahAvavuM che tyAre ghAMejAe kahyuM ke, "jevuM dekhe che tevuM kaheje."--eTale "huM vahelamAM beThe chuM te ghera samAcAra Apajo." eTale paTela nIce Utaryo ne ghAMjAne nIce utArI pAMcasAta jeDA tenA mAthAmAM mAryA, pachI pitAnA gAmanA pelA mANasane kahe ke, "A paNa dekhe che tevuM kaheje." A uparathI kahevata thaI ke, "vALaMda ne vaLI vahelamAM beThe" te phulAyA vagara rahe nahIM. 4 "vahAlAM dhAre tevuM verI paNa na dhAre" e prasaMga kayAre Ave che ke vahAlAmAM vhAluM saguM karuM ke mitra mAM paDe che tyAre game te halake maMdavADa heya te paNa vahAlAM sagAM ema dhAre che ke A maMdavADamAM, ApaNe hAla sage marI jaze to zuM karIzuM ema ciMtA kare che. Wisdom prefers an upjast place to a just war. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vhAlAmAM vhAluM peTa.1 vikaTa mAra mAre bharavADA, vikaTa rAna kheDe vaNujArA, hAMkalA phrAMkalA tA brAhmaNanA prANIo, dhIrA rahI luMTe bajAre vANI. vivAhathI raLIAmaNuM zuM. vivekathI banne rahe, dANI te vaLI dUdha. vizvAse vahANa cAle. viSTi ( eka yAga jyeAtiSamAM che) thai te vyatipAtathI, te nAnI bagaDI te dharaDIthI. vIkhanA kIDA vIkhamAM jIve. vIjaLIne jhabakAre mAtI parAvavuM. vIte vivAhe mAMDavA zeAbhe nahIM. vIlAM mhAM te vAMkaDIA, dhara dhAle te rAMkaDI. vIMchI mAne khAya, sarpa baccAMne khAya. vIMchaLu iMDAM seve, te baccAM nIkaLI pholI khAI kheAkhuM kare tAe khase nahIM. vIMchaSNunAM baccAM mAnAM kALajAM phAle. vIMdhyuM te mAtI, karyuM te kAma, jeNe kIdhI DhIla, teNe gumAvyuM gAma. luchyA meha vaTemArgu rahe, veThanA vahAlA kAI na thAya, hetAM hAMllAM sahuthI dhAvAya. veTIA vADa karI ? tA kahe hA, karI; daivI karI? tA kahe vA vAya te tuTI paDe tevI. veThIA veTha, ne pahAcADavuM TheTha. veThI kAma, te veThI ja thAya. vehele vaLagIne nathI AvI. vehevAIne gALa vivAhamAM devAya. veDhutrANunI jaNI, te kuMbhAranI ghaDI.4 veNe veNe vAMkuM paDe. vetara vaMThayuM, suyANI zuM kare. vedI DhAra, na samaje marma, ne dhAMTA te 1 peTa eTale peTa ne majA. Ave. A tA paraNIne AvI che. 5 zAyanA saMvAda vakhate 33 zAkAra.pa 2 evA prema. 4 eTale vahu mANasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3 vaDele vaLagIne dAsI kuMbhAranAM hAMllA jevuM. www.umaragyanbhandar.com
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 774 kahevatasaMgraha vepAra karavo te eLe, ne khetara kheDavuM te eLe.' vepAra kare te hAma, dAma ne ThAma joIe, vepArane aMte devALuM, ne nokarIne aMte ghera besavAnuM. vepAramAM vAyada, zAstramAM kAyade. vepAre vadhaMtI lakSmI, vevalAM vINe kAMI peTa bharAya ? vezyA kAInI vahu nahIM. vezyAnI vahAlapa svArtha sudhI. vezyAne agharaNI nahIM. vehemIne zira cakalI beThI. vehela bhAgI rAmAnI, baLada muvI dAmAne, ApaNuM zuM gayuM? vahevAi vagarano vivAha vahevAra kA tAMtaNe che; tithI virUddha tene vahevAra jADe rAMDhavA jevo che. veLAnI vANuM, te tANuM teDIne ANI. veLAe maLyAM te keLAM, vaidakamAM raya ne tiSamAM grahaNa maLe che. vaivane teDavA gayA, te yuvAno sAja paNa lete A . virAga tanano sAco nahIM, manane te vairAga sAco. verI AdarabhAva sAtha, krodha vimAsa sAtha, ne strIhaTha yAra sAtha. vaMThI ghara pachavADe chIMDI, vaMThI nAra je paraghera hIMDI. viMDyuM kAthA vinAnuM pAna, vaMthuM ghaNu paTele gAma viThayo sAsarAmAM jamAI, vaMThI dIkarI je paraghera gaI. vaMduM chuM mahArAja, te kahe tamArA guNa jANuM chuM. vAMkA narane vighana ghaNuM, cahaDyA pAvaDIe, thALI vecI rasoI kIdhI, jamyA dAtharIe. vAMjhIAne ghera Deso lADako. vAMDhAnuM valoNuM, ne rAMDarAMDanI beDa.5 vAMdarAne caNa nAMkhavA. 1 jhaLamAM pANune zeja vadhAre rahe. 2 nuksAnakAraka che. 3 paisAnI vahu 4 thAya te khare paNa sune lAge, 5 e barAbara eTale mAMhethI lAbha na maLe, 6 tethI vAMdarAM bhegAM thaI tephAna kare, tema bevaphane cahaDAvavAthI baheke che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha vAMsanA kachuAmAM vana maLe. vRddha thayA te varuM mana, ucATa TaLyA je khuTayuM dhana. vyAjakhAranA dharamAM nANuM nahIM, ne vAMjhIAne dhera TANuM nahIM.ra za zakti zuM na kare? zaNagAryo bAvaLa paNu ze|bhe, zarIra kaTAI jAya, te karatAM kasAi jAya te sArUM. zrama vagar prArabdha luluM, zyAmAnuM dhana satIpaNuM. zrAvakanuM akhATIyuM, krAsIAnA rAma, paTelanI mALA, e traNa gAM-nA mAvALA, zrImALI dheleA nahIM. zrImALInA vicAra te khAjalIe kAryAM, zrImALInAM traNe vAMkAM. zAkarane kaDavI kAI kahe nahI, zANAne sAna, gadheDAMne DAM, zAhIne zI sagAI?ja zAhInuM TIpuM zukanALavuM. zAhera vagara saharAgata nahIM.pa zALigarAma pAse marI vaTAvavAM.6 zikala cuDelI, mijAja parIekA. zikhAmaNa teA tene deie, jene zikhAmaNa lAge; vAMdarAne zikhAmaNu detAM, sudharInA mALA bhAge. hAtha kALA mhoM kALuM, peThe jANe pAMja; ATha mahinA dhara na kIdhuM, mera mUrkha vAMdaruM. pa 19 1 vAMsa ghasAvAthI agni thAya che. 2 vyAjakhAragharamAM paise eka dhaDI paNa vyAje mukyA vagara gharamAM rAkhe nahIM. TANuM zubha avasaranA prasaMga, jevA ke vivAha, zrImaMta Adi. 3 kasAnuMmahenata karI majabuta karavuM. 4 zAhI rAjyAdhikAra 6 meATA mANasane nAnuM ke halakuM kAma soMpavuM. cha cAmAsAmAM vAMdarAM varasAdamAM TahADe pharatAM eka jhADa upara AvyAM temane TADhe karatAM joi tyAM sudharI pakSIe kahyuM: 5 saharAgata=vakhANuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha zikhAmaNa lAge gaLI, tenI dazA vaLI. zira meDhA te sakarmI, paga meTA te akarmI. ziMgaDe jhAle tA khAMDA, pUMchaDe jhAle teA khAMDA,1 zIALAnuM pareDa, UnALAnA khapeAra ne ceAmAsAnI rAta, allAha maraNu dIjIe, paNa bahAra gamana mata dIjIe. zIALA bhAgIne, UnALA bhegIne. 376 zIkAra karavA hAya tyAre siMha paNa name. zuM zukravAra thayA ? ApatA budhavAra zukala brAhmaNane zA svAda, chAza na heAya te dUdhe paNa cAle. gALana hAya teA sAkare calAvI leie,ne tela na heAya teA ghIe paNa raDe. zUlapANunA zuka DeA. zULInuM du:kha kAMTe TaLyuM, ra rokayA dANeA Uge nahIM. zamyA pApaDa bhAgavAnI prApti nathI. rokhajIe dAtaraDAM gatyAM, paNa puMThe kahADatAM bhAre paDaze, zekI cAkarI, gAMDakA khAnAM, kapaDe pharsTa taba dha jAtAM. zeThanI gAM-mAM garALI peDI, zeDhI vAtrakane lai jAya. luNI dhronAM mULa tANI jAya. zera hajArA jImne mATe, vAkhI hArA makhkhIa; zera dvArA jImne mATe, vekhI hArA mAhA-tasaM.1 zera magadaLanA zAhedI. zera zAka ne pakhAla pANI, mAra DubakI te kahADa tANI. zeraDInA sAMDhA TheTha sudhI galye! na hoya. A zikhAmaNathI vAMdarAne rIsa cahuDI ne sudharInA mALA teADI nAkhyA tethI sudharI kuvAne kAMThe besIne kahe che: matiyAne mati deie, je mati ApaNI mAne A kamatiyAne mati dIdhI, te besADyAM kutrAne kAMThe, 1 eTale kAinA kabajAmAM na AvatAM game tema karIne khacAtra sAcA jIDe karI chaTakI jAya tevA nAgA mANasa. 2 A stumble prevented a fall3 meTI aDacaNa AvI paDI. 4 luNI e eka jAtanI bhAjI che. te ghaNI kumaLI heAvAthI, vAvIe tA tenAM mULa dheAnA jevAM namatAM nathI. tethI pUra Ave tyAre luNI, dhronAM mULa nabaLAM paDelAM heya tethI, pAte taNAya tyAre dhronAM mULa paNa tANI jAya, ja banne rIte kheAlAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha Sche. zeranuM umeraNuM cAMgaLuM. zerathI pAMcazerI bhAre teTalI bhAre. zerI joI cAlIe, kaMthaDe joI mahAlIe. zaherane garIba, te gAmaDAne zAhukAra, zeAdhe tene sAheba maLe. zaMkha kuMkANe. zekha paMcAnana vAgI gaye. saIere lugaDu,sonI core ratI, hajAma bApaDa zuMre,mAthAmAM kaInathI. saInA gharamAM sApa nIkaLyo. saInI sarasAI vetaravAmAM, bhAMDanI sarasAI chetaravAmAM. sakhIkI bolabAlA, era sumakA meM kAlA. sakhIkI balA dUrasakhane pANI baMdhAya, sakhane beTA beTI devAya. sakhuna mardane eka, be bApane te bIjuM bole. sagapaNa ne DAma TALyAM TaLe nahIM. sagAIzuM pUche cho, huM te rUDo dekhI rAI te bApane banevI, tene sago naNadoI. sage samartha kIjIe, ke veLA Ave kAja saghaLuM pAchuM maLe, zarIra, sahedara ne muvAM mAbApa pharI maLe nahIM. saghaLuM karavuM saheluM, eka satya pALavuM deheluM. saccA nAma sAhebakA, sado ne sannipAta sarakhAM, saTTo jarUra besADe bado. sarasonA saravALAmAM ogaNIsenI bhUla. satyAnAzanI pATI ne maMgaLIo mATI, satye patthara tare, asatye tuMbaDuM paNa Dube. sathavAro jhAMpA lagI. sadA suhAgaNa te vezyA.' 1 pasalI. 2 vA nIkaLI gayo. 3 DI vAra saMgAtha. 4 kAI dahADe raDe ja nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 kahevata saMgraha sadAkALa enA e dahADA ne enA e bhavADA. sazIla bAMdhI laDavuM, te kharI mardAI. sapheda sAdhu.' sapheda bAla khudAkI enAeta. saba eka theleke banne hai. They are all birds of the same feathers. saba ghaDI gharakI, eka ghaDI harakI. saba jAtameM burI jAta, banIA baDA kasAI choTe chaku bacAneku, mAre sagA bhAI saba dunIo sarakhI nahIM. saba rAMDa saTarapaTara, eka rAMDa siddha. saba sete, allAha jAgarti che. sabase bAMkI, lekIna sarakArane sIpAhIsaMbI bAMkI? sabhAmAM bolatAM kaMpe te sabhA cAra sabhAmAM bolavuM kAMI chokarAMnI ramata nathI. samAjIta thavuM chAtInI vAta che. samatAvALAne zI mamatA. samate sukhaDI ne kola te tALI, gaLe mUke hAtha, paNa nathI mUkI pALI. samajune mAra, gamArane gama nahIM. samaje nahIM, ne ke samaNe samaje nahIM, ne sarakho bhAga mAge. dehare samaja samaje saba kahe, samajyo kachu na jAya; samajuse samaju mIle, taba kucha samaye jAya. samazerakhAMkI baDI gumAnI, tAlamela saba karate haya, ghara AyA kAgaja esA, bacce bhukhAM marate haya. baccakI mAku nAtare devuM, babI pheke paDate haya, pagAra mAMgana; jAvuM te, barataraphIse Darate haya. hAla taravAra beca khAI, aba kaTAra najara kara haya,te khudA kare che kharA, aba bInAmata hama marate haya. kaccha muka kAgaja AyA, bacce kacce marate haya, 1 sArAM gheelAM lugaDAM paherelA Thaga 2 battA dastA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha baceluM khar3emeM DAle, hAMbhI bhUkhe marate haya, eca khAI talavAra DhAla, aba najara myAnapara karate haya. samAratAM vAra, bagADatAM vAra nahIM. smazAna vairAgya smazAnamAMja rahe. mUkIne Ave. samA varate sAvadhAna. samI vAta paMDita kahe, akkala vagaranA UMdhI lahe. samuM jokhaje, teA kahe AMhI DeAja kANu kare che?" samudra che, kAMI pAMca meheDe khUTe nahIM. samudra mAjA ke maryAdA mUke nahIM. koThe bhaNutara nizALamAM samudra chalake nahIM. samudranuM mApa thAya, kAinA mananuM mApa thAya nahIM, athavA peTanuM mApa thAya nahIM. sarpa baMdhAya nahIM, ne kIDI pAMjare paDe nahIM. saragavAmAM zekaTA, ne vanaphaLamAM lIMmALI; cApagAmAM gadheDA, te nAgAmAM juve to kALI. sarpa khAMDA karavA.1 sarpa mare nahIM, lADI bhAMge nahIM. sarve jazanA bhUkhyA. sarva sAtha ne jagannAtha. sare nahIM, sIje nahIM te khATe kheDA khIje. na AvyuM zIMdarA. 1 verI dhAe AvyA tene jIvatA mukavA. 2 A kahevata viSe vAta ema che ke, eka khAI kANe gaI hatI, tyAM Agale divase salI cerI lIdhI; khIje divase kAThInA sANAmAM hAtha nAkhyA tyAre sIMdarInA meATA daDA hAtha AvyA te tANavA mAMDyo paNa sIMdarInA cheDA AvyA nahIM. pachI sIMdarI mUkI dIdhI ane te khAlI ke sArA kAle gai'tI kANu, phLasalI kaTakAvItI, epha hasuM bIjI hANu, sarUM na AvyuM zIMdrA. eTale hAMthamAM lIdhelA kAmano aMta Ave nahIM tyAM lagu che. kaTakAvIcArI lIdhI. sAMaeDa. siMdarI-kAthAnI dADI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 kahevata saMgraha salAIta dAMtaraDe Ave.' saluka hoya te maluka khavAya. savaLA sUraja ugyA, divasa pAMsaro. savAyA te sahu kare, dehaDA kare musalamAna, paNa bamaNuM kare keNu ke, jenI bagalamAM kurAna. savAyAnA so dhakkA khAya. svapnAnAM sukha duHkha jAgatAM sudhI. savAranA paheranuM nAma e che.' sassA gaDathala karavI. sasarAne ghera gheDA, ne jamAIne ghera haNahaNATa. sasarAnI sULI sArI, paNuM pIaranI pAlakhI bhuMDI. saLagatI gADara potAnA gharamAM kANu ghAle ? saLagatI sagaDI mAthe leI pharIAda karavA javuM. saLI vagara zrAddha aTake. sahu kare savAyA, dAma kare daheDA. sahu sahune tuMbaDe sahu tare che. 1 khetaramAM laLaNa thaI rahe eTale keTalAka garIba ke majura leka khetaramAM laNatAM DuMDAM ke kaNasalAM ke jAra bAjarInA sAMThA vaNe tenuM nAma sale. te karanArane salAita kahe che. te salAIta loko sahaja bAbatamAM laDatAM dAMtaraDethI laDavA mAMDe. te dhULagajAne kajIyo kare tene lAgu paDe che. "salAIta dAMtaraDe Ave." maphatanI, paNa moTI vaDhavADa. 2 malukasAruM. salukasArAM lakSaNa athavA saMpa. 3 (je jANe khudAnuM kurAna.) 4 (bahu bhalo, sadguNI ne dAtAra.) 5 sasalo reja eka hAthI pAse jAya ne vinaya kare. hAthIe moTAM jhADanAM DALAM pADayAM hoya temAM kuNu kurNa kuMpaNe sasale khAya ne AnaMdathI pitAno gujAre kare. sasalAne evAM jhADanI kaMpaLe maLe te tene mIjabAnI thAya. sasalAe hAthIne vinaya karI kahyuM, "tamArA pratApathI roja huM mIjabAnI khAUM chuM mATe eka vAra mAre tyAM jamavA padhAre" hAthI netaruM kabula karI sasalAne ghera gayo. tyAre sasalo be cAra velA kApI lAvIne temAM vIMTAIne hAthIne maha AgaLa ALoTavA lAgyo. hAthIe pUchyuM, "A zuM kare che? tyAre sasale kahyuM ke, "ApanI mIjabAnI huM zuM karI zakuM? mATe "sAMsA gaDathala karuM chuM." tema moTA mANasa garIbanA mehamAna thAya tyAre garIba pitAnA gajA pramANe mIjabAnI kare, te moTAnA jevI na hoya te prasaMge sAMsA gaDathala" e garIbanI mIjabAnIne mATe kahevAya che, ne garIba agara moTA paNa vivekI leke pitAnI mIjabAnIne mATe ladhutA darzAvavA A zabda vApare che. 6 (kAInA koI ezIALA ke Azrita nathI.) : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha u81 sahu tIrtha maMDAya, sAkara pIrasanAra ghaNuM, kaDavo akSara kahenAra keka, sAga, sIsama ne senuM, varSe kAgaLavA junuM. sAganAM lAkaDAM che, rUpAnAM hADakAM che.' sAgaranuM nIra gAgaramAM na samAya. sAcAne sadA jaya che. sAce rAce rAma, juThAne kapALe DAma, sAce sAMIke darabArameM juThekuM jutI. sAjAmAM sAta buddha, bADAmAM buddha bAra, kANumAM deDa buddha, AMdhaLe kare vicAra. sAja khAya anna ne mAMdA khAya dhana sAjI gAM-mAM AkaDo zuM mAra? sAje lugaDe thIgaDuM na hoya. sADedarA vAMkI pAghaDIe, ghoDe caDI jAya cAkarI, jame dAtharIe. sADA traNa hAthano sAtha. sADI pahere bAyaDI nahIM, ne pAghaDI pahere bhAyaDo nahIM. sAta vAre senI, traNa vAre kaMsArA; eka vAre kALI, vAre vAre vANIo. sAta vIze se samaje te kheDuta. (rA.) sAta dIkarAno bApa Topale DhaMkAya, eka dIkarAne bApa carUe paMkAya. sAta dIkarIe bApa vAMjhIo.. sAta pAvalAM kama de rUpIA sAta mAmAne bhANeja. sAta zoka upara jaje, paNa be oramAI upara na jaIza. sAtaDe sAta." sAtanI mA bhAgeLe baMdhAya, ekanI mA carUe raMdhAya. sAdhu thavAmAM zuM sukha? eka bhaTakavuM ne bIjI bhUkha. 1 (kuLavAna che.) 2 eTale sAta dIkarAnA bApanuM uttarakArya rakhaDe, ne eka dIkaro uttarakArya karIne bApane prakhyAta kare e bhAvArtha. 7 dIkarI pArakA gharanI Atha, tethI pitAne ghera jAya eTale bApanuM ghara UghADuM rahe nahIM jethI tALuM devAya mATe "vAMjhIo". 4 soLa paMcA khAMsI, be chuTanA, eTale eMsInA eMsI, 5 purUSatvahIna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 kahevatasaMgraha sApanA daramAM hAtha ghAlavo; sApanA mahAmAM hAtha ghAlavo. sAbaDa karatAM rAbaDa thayuM, ne chatuM pANI kAdavamAM gayuM. sAbu sugALIo. sAma, dAma ne bheda gaNAya, pachI cothe daMDa upAya. sAhAmA bolI sAsare na samAya. sAhAmAnuM mana cora, te ApaNuM mana cera. sAhAmo maLyo savAyAnuM jAna kare. sArA jANI netaryA, gadheDAnI sAthe jetathI, ne bhANe besI mutayAM. sArAne khapa sarva ThekANe heya. sArAnI AzA sau kAI kare. sArA bAMTa dauM, paNa AdhA kATa lauM sArA rAcamAM sAvaraNuM. sArAmAM sahuno bhAga. sArAM phula te mahAdevanAM. sArI joI netarI, te cule besI mutarI. sArI dharatI che ke cAlavA de che. sArI rAmAyaNa sunakara puchA, sItA kIsakI jeruM? sAro sage ethamAM lekhuM. sAro hoya to mATI, nIkara kacarAne pATI. sAlIA bhAInI ghANI, aradhuM tela ne aradhuM pANuM. sALAne sALe musaLuM mAryuM, mAMhe mAro bhAga. sAsarAnuM mAna sALIe, jamaNanuM mAna thALIe; gAvAnuM mAna tALIe, ne maheDAnuM mAna vALIe. sAsarAnuM saMpetaruM jhaTa pahece, sArAM kAmane se vigha. sAsaruM cheTe sAruM, ne mosALa TukaDuM sAruM. sAsaruM pIhera pAse vase, te nArI kAMtane hase. sAsare te dahADI, paNa mahIara te vADI 1 dhA utaryuM nahIM. 2 lugaDAM elAM phakta paherIne ja dekhAva karanAra, 3 sArAtmadhuM. 4 pATI pale, 5 hakanI rIte sagAIne lIdhe thAya nahIM, paNa Avo hakka kare te hAMsIne pAtra che, 6 dahADI, raja che che ne che, vADI ! divasa javAya mATe vADI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha sAsarUM heTha, mahIara he, sauthI vahAlAM AMkha ne peTa. sAsu kahe rAMDa, vahu kahe rAMDa, vacce dIkarAnA dhANu, sAsare jatAM saune bhAve, te U~marA oLaMgatAM AMsu Ave. sAsu kAinI sAkar nahIM, te mA kAinI DAkaNu nahIM. sAsu gaI zivarAta, vahune AvI navarAMta. sAsu jAya hALI, tA vahu khAya khIra-pALI, sAsu DheDarse jAya, ne vahune bahAravaTI kahe. sAsu nahIM, naNaMda nahIM, Ape ekalAM AnaMda. sAsu pachI vahune vAre. sAsu pAte tevI ne vahune zikhAmaNa Ape. sAsu vahu banne sarakhI, vacce mele te narasI. sAsu vahunI eka sADI, sAsu pehere teA vahu UMghADI. sAsu vahumAM sAMkheluM gema. siMdhamAM sAmI pAMtI. sIthe za, te haLavada cha mANuAM. sImaLe lAlANAM, paNa phaLa khAI pastANAM. sIra kATa lA, pIra maiM nAka kATuMgA. sIranA kIDA sIrane phAle.4 siMha pAMjare paDyo garIba. siMhanA peTamAM sAbara na pAke. siMha bhUkhe marI jAya, paNa khaDa na khAya. sIdIbhAI cAMda dekhA, teA kahe ApasehI najara AyagA. sIra jAtA haya, ke pulAva khAtA haya. sIra phADa mara gaye, vAhI kA vAhI. sIra sIra akkala, gurU gurU jJAna. sukA lAkaDAnA jIvaDA, tene sAheba vagara kANu pANI pAya, gharadhaNI jANe huM raLuM chuM te sau khAya. sukALe sagAMvahAlAM, dukALe vahAlA dANA. sukhane mATe sanyAsa lIdhA, tyAM te duHkha bamaNuM thayuM. 383 1 te zuM lAge. 2 garAsa thADA. 3 sIthA nAmanuM gAma che. ane kharAkharanuM 4 peTanA kIDA peTane phAle, paNa kahevAya che. kharAkhara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 kahevata saMgraha, sukhane mATe te sanyAsa lIdho, bhIkha mAgavI te kapALe ceTI. sukhane jIva duHkhamAM nAMkho. sukhamAM sukha te kuLavaMtI nAra, dhanamAM dhana te peTa parivAra, suga caDe tevuM bole che. sughaDa naranI ghaDI kayAMthI ? suja vinAnI sAsare gaI, khAsaDAM khAI pAchI pharI. suNa bhAI mAdhA, nava terakA AdhA, tetIsakA tIjA bhAga, che pAMcakA huvA lAga, merA kahyA kIjIe, te nava upara da lIjIe.1 sutarano tAMtaNe nathI ke teDI nAMkhIe. sutA jevuM sukha nahIM, ne muvA jevuM duHkha nahIM. sutAra vALo dI. sutAranI soDamAM ne luhAranI keDamAM kadI besavuM nahIM. sutI hatI ke nahotuM kADhyuM che supAtre dAna, kupAtre dhAna, subhAnaalA; choTe bhAI so choTe bhAI, baDe bhAI te subhAnaalA. suma dAtArane vare eka. suyANI badhe jAya, maThamAM na jAya.' suraja sAmuM sAMbeluM. suratanuM jamaNa ne kAzInuM maraNa.5 suratane sade ne muMbaIne mAMda. suvAnuM cUkI jAgavAnuM hovuM, UMdha vecI ujAgaro hoya, suvAvaDa janmAro rahI. suvAvaDa TANe strIno eka paga cehamAM ne eka dunIAmAM. suvAvaDamAM zIro, ne kasuvAvaDamAM tela ne cALA khavAya. suvAvaDe chokaruM moMdhuM na paDe. suvo game tema, paNa DuMTI ne nAka vaccenAM vacce. so rUpIe savAzera dArUne kepha. se keraDe tebA kare tevo nathI. 1 agIArA gaNuM javA. 2 AyuSya. 3 navarA rahe ne kAma na thayuM teno aphasesa nahIM karavA mATe. 4 mAmAM phakata sAdhu rahe che. 5 sAruM. 6 janmanA rogI ne davA bAre mAsa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 385 se lAvIe rAMDI, paNa eka na lAvIe chAMDI. sa varasanI sajA te bhaTa toDe bhATIo se vAra haLIuM, ne eka vAra kaLIuM, so zANe eka mata. se suvAvaDa ne eka kasuvAvaDa. sekanuM revuM ne nestInuM sovuM. see gayA ne sAThe AvyA. seke bhaye sAhATha, Adhe gaye nAhATha, Adhe dege, Adhe dilAge, Adheme kayA denA kayA lenA, seja kare saTha, hInane jIvatareka bhA. soTI vAge camacama, vidyA Ave ramajhama. seDamAM sAsaruM, te mahemAM khAsa senA karatAM pILuM zuM? senAnI kaTArI bheThe bAMdhavAnI, peTamAM mAravAne nahIM. senAne sAmatA nahIM. senuM kasavA kaTI, ne mANasane kasavA mAmalo. senuM jANuM saMgharyuM. nIkaLyuM kathIra, sopArI khAIe rAI rAI, dhAna khAIe dhAI dhAI ghI khAIe boLI boLI, ne vAta karIe toLI toLI. sema, zuke je pahere dhAgA, te kadI rahe nahIM nAgA.pa sema sAjA ane maMgaLa mAMdA. semAM eka AvyuM, te navANuM rahyA. mAM navANuMnI bhUla. seya vANuM tene sAda na paDe. seLe sAna, vize vAna, na AvyAM te gadhA samAna. bAre budha,seLe sAna, vize vAna, trIze juvAna, cALIza puro, pacAse utayo; sAhAThe buddhi nAThI, sIttera varasane gharaDe, chokarAM kahe kAM nathI marate TaraDo. 1 sainAta ke zarama, 2 sevuM =jhADakavuM sekanuM revuM bane chUMdavALAM. 3 sejAekasenA sahassA 4 lugaDAM. 5 zukta muhartanI bAbata che. 6 mAgatA rUpIA je Ave te levA. 7 raMga. 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha saMtAna vagara ghara sunuM. saMdha saLe, ne vAparyuM jaLe.' saMdhA deva te bALA bhoLA, ha te mAtA zItaLA, aMga to jANe evuM karuM, ke jANe kALAM ThIkarAM saMpata vagara sAruM lAge nahIM paramezvaranuM nAma. saMpata para saMpata, umara vuDyA me, peTa veThIne jIvADyA, paNa mULa kahADe te. saMpata hoya DI, rAkhIe gAya ke ghoDI, sAMkaDI zerI ne vacce sApa. sAMsatAM kAma sAhebanAM. soMghu lAvIe te moMdhA mATe, sau gayAM sage vage, vahu rahyAM ume page. sau pita pitAnA TUMsA upara dhULa vALe. sauthI UMDu peTa ne pAtALa. saune eka bApa, dattakane be bApa. saune DAhADInI zarama, keAIne sADInI zarama nahIM strIyA jobana trIza varasa, gherI nava dharA; purUSa jobana tyAM lage, jyAM lage ghIe peTa bharAM. cI rAMdhyuM dhAna. hakka kara halAla kara, dilameM sabara kara. hakkanuM haze te take Avaze. hakkanuM pace, harAmanuM na pace. hakane mAla javAne nahIM, aNahakkano AvavAne nahIM. hakImajI. maratA huM; te kahe, jAejha IhAM kena chatA haya? hagatAnI vacce muMDI ghAle. hagAmaNa karatAM padAmaNa sArI. hajAma adhika pAMsaLI jAta." 1 junuM thAya, dhAna ke lugaDuM saMgharI rAkhe te saLe, ne vAparatAM jaLe. 2 mATe, veLAsara cetIne kaheDAvavAM. 3 vaga nahIM eTale ekalAM rahyAM. 4 TUMse roTalo pa adhara che tethI chAnAmAne beThA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 287 . . hajAma bhalabhalAnAM mAthAM nIcAM namAve. hajAmakI bAtameM, sabI ThAkora hajAmanA hAthamAM DAhADI AvI, te zuM enA bApanI thaI? hajAmane tyAM corI thaI te nareNI ne kAtara gaI hajI te dudhIA dAMta che. hajI to paga bhoMya aDyA nathI. haDaphAmAMhenI pALI. hatuM te pANuM karyuM, hatuM te havA karyuM. hatheLIne goLa, jyAre khAvo hoya tyAre khavAya. hatheLImAM nacAvavuM, hatheLImAM prabhu dekhADavA.' hatheLImAM vALa hoya te paise hoya.5 hara bhaTa manora bhaTa, lAve ghAsane bhAro; ratAM chokarAne hAla gAya, te gera amAre. habasInI mUTha pakaDI te pakaDI. habasIne DAbo kAna. hamabI navAba bharUcake. hamAre dAdene ghI khAyAthA, hamArI hathelI suge. harakhaghelA, harakhapaduDA thavuM nahIM. hara daradanI davA, daheDa DAhyAnI davA nahIM. haraNapharaDake rAtadivasanI ciMtA. harahara gaMgA godAvarI, kAMIka zraddhA kAMIka jorAvarI. hara hile rojagAra, hara bAhAne meta. halakI gAllI AgaLa De. haLa chUTayAM ne bhAta AvyuM. haze te orIza, nIkara paDI gherIza.9 have pAchalAM bAraNuM kema lIdhAM? 1 kaI cAkara nahIM. 2 nAnuM bALaka che, juvAna che. 3 haDaphegalle temAM pALI te uchaLIne vAge evA vahemathI jApavAmAM rAkhe. 4 To lead one by the nose. 5 paise pAse bIlakula hAya nahIM tene lAgu, Utterly poor, 6 bAmaNamAM jamaNavAra tethI sau nAhAya tema nahAvuM joIe. te nAhAtI vakhate tIrthanAM nAma lIdhAM, ne zarama bhAme nAhAvuM paDyuM. 7 uMdhIza. 8 chAnAmAnA nAsI gayA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 kahevatasaMgraha hasavuM ne hANa. haste jAya ne hADa bhAga jAya. hasta hALo ne rotI rAMDa tenuM ghara na maMDAya. hasyAM tenAM vasyAM, ne rAyAM tenAM bayAM. hAkama bIna hukama nahIM, hukama bIna hAthama nahIM. hAjatameM hajajata nahIM. hAjAbhAIe hada kIdhI, muI gheDIne barachIe dIdhI. hADamAM beThuM te khase nahi. hAthanA chuTA ne haiyAnA chuTA.' hAthanAM karyA, haiye vAgyAM. hAthanI ALase mUcha maheDAmAM Ave hAthanuM upADyuM ke te sAruM. hAthamAMthI luTI jAya, paNa karmamAMthI luTAya nahIM. hAthaTI balA kabajAmAM rahe nahIM. hAthapaga deraDI ne peTa gAgaraDI. hAthapagane cokho nathI. hAtha pilo to jaga gole. hAtha lIyA kAMsA, te bhIkhakA kayA sAMsA? hAthaveMtamAM AvyuM che. hAthA vagara kuhADI zuM kAma kare ? hAthIA kAne jhAlyA rahe nahIM. hAthI jhuMpaDAmAM samAya nahIM. hAthI taLAya tyAM gadheDAM pAsagamAM jAya. hAthI darabAre, ne dIkarI gharabAre zobhe. hAthI puMchale tyAre keNa upADe. hAthInA pagamAM saune paga, hAthInA sedA thAya tyAM cALIno pADa kANu pUche, hAthIne mAthe paNa aMkuza hoya che. hAthI mare tyAM ja daTAya. ? Extravagant porsons are generally thoughtloss. 8 R12TI ne laMpaTa che. 3 bahu moTAM mANasa garIbane ghera memAna thAya tyAre kahevAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 39 hAthI haraDe thAya tene koNe rokAya. hAthe kIdhuM te kAma, gAMThe karyuM te dAma. hAthe cuDI te sadAe rUDI. hA, bA no DAyaro, hAjIAnI maMDaLI. hAryo jugArI bamaNuM rame. hAlate zIMgaDe mota Ave te sAruM. bheMsa bhAgela hoya, vAMse jaIne vADIe; hAthI harADo hoya, na rahe ADe UjaLI. dehare juvA khele heta haya, dhana sukhake nAza; rAjakAja talape chUTe, pAMDava gaye vanavAsa, duta ramata thaI bhUtaja dame.' bhUkhe paNa bhojana nava jame, tene bolyuM kAnuM nava game, hAthoM jugArI bamaNuM rame. hoMnee sA(gaMdha) nathI. hIMga maracuM ne AMbalI, sopArI ne tela; je gAyAno khapa kare, to pAMce vastu mela. hImatanI kIMmata nahIM. hIra khIra ne khuzIna do. hIrAmAM chAMTa ane rUpamAM garva. hIre hIre vidhAya. ? Wifehood is the happiest state under all circumstances. 2 bAMdhI bheTe maravuM te sAruM. It is much better to die in harness, 3 bhAgelanADelI, vase pu. 4 suta=jugAra ramata paNa bhUtanI mAphaka mANasane herAna kare che. The more a gambler loses, the more he plays, 5 jugAra ramanAranA manamAM jugAra ramavAnI eTalI badhI hoMsa hoya che te saMbaMdhamAM. 6 hIrAmAM chAMTa heAya te hIrAnI kImata ochI ne rUpALA mANasane rUpane garva hoya te puruSa ke strInI kImata echI, Pride in beauty is like a day in . diamond. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 kahevatasaMgraha hissAne haDasele paNa khA. hiMdukA khAnA acchA, lekIna pUjA burI. hu ne hutI, kamADa daIne sutI. huM tyAM hari nahI. huMpadathI hari vegaLA. huM dhaNa ne zuM aMdhAruM? lAva raDa, vADakI vecI tela lAvuM. huM pahoLe ne zerI sAMkaDI. huM beThAM tuM kema rAMDI. huvADa mArI nAMkhe. hu hu balA jevo che. he, bhuMDA bhUtanAtha, vaLagaNIe rAtuM lugaDuM dIThuM nahIM. heDala hAMllu kahADI levuM. hetanA kusakA sArA, kamananI kamoda beTI. heta haiAnAM chAnAM rahe nahIM, AMkhanI kIkI kahI Ape. haiDAne hAra ne keTanuM mAdaLIuM. haiyAnI dAjha ke lekanI lAje. haiiyAne hAra ne kalejAnI kera. heya dokaDA te, paraNe kANuM babaDA; na heya dokaDA te, rahI jAya kevaDA ne mogarA.5 heya to khAMDI khA, nIkara mAre pIhera jAu. hoya tyAre bAre mAsa, nIkara nakoraDA upavAsa. heza khATA thaI jAya tevuM kAma che. seMse kubuddhi gadheDe caDe, haise hose khAdhA caNuM, ne DAhAma khAdhA becI taNuM. hALI enA bApanI e zuM karanAra che. hALI heLI zuM kare che, te piMDa che te jayAM jAya tyAM hoLI. haMgANe te viSaya bAra gAU UjaDa dekhe. haka sulemAna gAlI, khudA bhalA karegA, 1 maradanA sAkA paDe tethI duzamananA paga meLA paDI jAya. 2 mahAdeva. 3 evI sthiti ke paraNavAne vakhataja AvyuM nahIM, ne strI gharamAM na hoya te rAtuM lagaDuM paNa na hoya. 4 saMbaMdha sagAI sAcavavI paDe, 5 kevaDA megarA jevA sArA chokarA. 1 keraDA sehejasAja khAvAnuM, nAkaraDAkAraDa vagara, phalAhAra vagara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha hAMDImAM rUpa ane pe(peTI)mAM zaNugAra. hAMsala kalAma, sAra sAra grahaNu karavA. hAM, have jAMmA kAmI jeThavA,ra hAMlle, tevuM lAge. 391 1 DAMDImAM rUpAMDI bheAjana, te jo uMcA prakAranAM hoya tA rUpa UdhaDe; khIlevadhe; peimAM-peTImAM tarAvaTa hAya tA zaNagAra mATe ghareNAM lUgaDAM sArAM maLI zake e bhAvArtha che. 2 sajjaDa thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvika doharA, sAkhIo ItyAdi haradI jaradI nA taje, khaTarasa taje na Ama, zIla purUSa avaguNa taje, guNakuM taje gulAma. kAmanI lesana kavi vacana, mana vedhana de Thera; vadhu mana vadhe, se kAmana kavi eAra. netra zravana mukha nAsikA, sabahanaku eka Thera; kahevo suna samaja, caturanake kachu era. brAhmaNa jaLathI eAsare, kSatrI raNathI jAya; vizya Dare vepArathI, e (traNa) kAyara kahevAya. vidyA bhalapaNu samudrajaLa, uMcapaNe AkAza; uttara paMtha ne daivagata, (tene) pAra nahIM pRthvIrAja. caMgA mADu ghara vase, tIna avaguNa heya; kApaDa phATe aNu vadhe, nAma na jANe keya. mucha meLA pAghaDI, cethI caturAI jANa; nAnapaNamAM Ave ThAme, nIkara kadI na Ave ThAma. aMtara aMgulI cAraka, sAca juThame hoya; saba mAne dekhI kahI, sunI na mAne keya. AzA pAzA agana jaLa, Thaga ThAkara kunAra; etAM na hoya ApaNuM, sarpa, sAvaja, sunAra. *ahI paMDita pApIra nAyakA,bahuvidha karata upAya; maNa kathA anna bhuSaNa,bahuvidha dharata banAya. sunA levana pIyu gaye, sunA kara gaye deza; sunA lAye na pIyu mIle, rUpA he gaye keza. 11 pAna padAratha sughaDa nara, vaNa tanyAM vecAya; jema jema bhUmi pAlaTe, (tema)mulya ghaNerAM thAya. 12 1 jaradI=pILAza. 2 Ama karI. 3 vedhavuM, bhedavuM, ghAyala karavuM. 4 vadhu vivekI. 5 osare zarIra re. 6 caMgA=bAhAdura, haziyAra. 7 AMkha ane kAna vacce cheTuM cAra AMgaLa che. 8 sunArasenI. * ahi sarSa che te maNi batAve che, paMDita kathA kare che. pApI anna dekhADe che. nAyakA zaNagAra kare che, e UpAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 393 je dhana khAye sajane, se dhana ga ma jANa; koI AMDhake kAraNe, dune dezI Ana. rAjAbAja kavi vanitA, Inake saMga AnaMda hoya; nIti, tAla, arU bacana rUpa, karata surata saba keya. kahA caMdana pArasa kahA, kahA narapata kahA jaMga; tarU, leha, raMka arU kITake, parase na palaTe aMga. AI kajA te mara gaye, zera babara aura bAja; unakI bhUtha khAlI parI, gadhA karata he rAja. haMsanake sarovara dhana, puSpa ghaNe bhamareza; sudharanakuM mitahI ghaNe, kyuM deza huM paradeza. laghumeM se dIdhuM heta he, je mana rAkhe dhIra; samaya pAya zetrajameM, pyAdA heta vachara. kanaka kAmanI pAzamAM, phasAyA siddha mahAna; mothA mahilA mohamAM, maheMdranAtha samAna. bina piMgala kavitA race, aura gItA bina gAna; keka vinA je ratI kare, se nara pazu samAna. ati bepArI kabAlIkA, eka purUSa de nAra; vAkuM mata koI mArI he, mAra rakhA kIratAra. sabhA viSe jaI besavuM, jyAM jene adhikAra; jhAMjhara zobhe caraNamAM, haiyA upara hAra. sehata saMga samAnase, yeha kahe saba loga; pAna pIka eThana bane, kAjara nena saMga. 23 1 dune bamaNe. 2 nIti. 3 tAla. 4 vacana le che. 5 vanitA rUpa batAve che. 6 jhADa, lo, rAMka ane kIDAne anukrame caMdanane, pArasane, rAjAne ne bhamarAne sparza thatAM je raMga badalAya nahIM te caMdana, pArasa, rAnAM ne bhamare zA kAmanA ke hisAbanA caMdanane saMga thatAM jhADamAM khuzabo Ave nahIM, pArasane saMga thatAM loDha senuM thAya nahIM, rAjAne saMga thatAM rAMkanuM dAridra jaine amIra thAya nahIM ne kIDAne bhamare mahemAM le ne bhamare bane nahIM te e badhAM zI visAtamAM che agara zA kAmanAM che? rAjAne, sparza thAya te rAMka rahe te rAjA zuM kAma? pArasa aDe ne loDhuM senuM na thAya te pArasa zuM? jhADanI sugaMdha Ave nahIM to caMdana zuM? bhamare kIDAmAMthI bhamaro na banAve to bhamare zuM? 7 =jamIna, jega. 8 ati bepArI bAlikA=jhAjhe vepAra tathA jhAjhI dIkarIo. 9 samAna bAbarIe. 50 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 kahevatasaMgraha zabda zabdamAM phera che, artha anartha mIThAza; alpAne sanmAnathI, dhIre kaho suradAsa. udyama te sau Adare, pAme karma pramANa; kamane hIre jaDe, akarmIne pahANa. vahAluM paNa pachI nava game, hada pAra je jAya; vALa muchano paNa je vadhe, kAtarathI katarAya. lAkha prayANuM kreDa vidha, kara dekho saba kAya; anaheNuM haNI nahIM, heNI heya so hoya. je kucha lIkhe lalATameM, bIcharana mIlana saMga; doSa kenake dIjIe, mAnI lo saba jega. je kucha lIkhe lelATameM, meTa zake nahIM keya; rAvaNa sItAkuM hare, rAma bhraSTa du:kha soya. jesI doDa samudraka, vaisI manakI doDa; manakI manameM rahI, bhaI erakI ora. saMpata dekhI na rAcIe, vipatta paDe na roya; rAjA haricaMda ema kahe, je hari kare so hoya. jayase bhAga bhUpake, saba jAne saMsAra; ayase maMtrI A mIle, Age buddha udAra. tene temAM rasa paDe, jene jepara bhAva; gA~va leTI chAramAM, mAne moTo lAva. dhAna purAnA dhRta nayA, tyau kulavaMtI nAra; cothI pITha turaMgakI, svarga nIsaraNI cAra. tIkhA turI na palANuA, avasara khaga na laga; tene janmAro eLe gaye, jene kAmanI kaMTha na vaLaga. murakha tuM samaje nahIM, AyuSya ochuM thAya; jema sarovaranI mAchalI, na samaje sara sukAya. DahApaNamAM tuja nahIM maNu, mANe moTI moja; vAhavA bhAI vAhavA tane, abaLA mAre roja. karanI bina kathanI kathe, ajJAnI dina rAta; kukara ye bhuMkata phIra, sunI sunAI bAta, 1 nahIM thavAnuM, haNa nahIM thAya nahIM. 2 kAkA kahuA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha lekuM haranAma he, dene annadAna; tIrane; AdhInatA, buDanakuM abhimAna, kATI kAma lAge rahe, eka dhakI lAra; kIyA karAyA saba gayA, AyA jaba ahaMkAra. hiMsA bagalA eka raMga, mAna sarovara mAMhI; bagalA DhaMDhe mAchalI, haMsA motI cAhI. haMsa zveta baga zveta che, paNa emAM che phera; hiMsa bhakSa metI kare, baga mIna miDaka vera. caMdana paDA camAra ghara, nita uTha kuTe cAma; caMdana bicArA kayA kare, paDyA nIcarse kAma? samaje samaje saba kahe, samajyo kachu na jAya; samajuse samaju mIle, taba kucha samajyA jAya. jene rAkhuM bagalamAM, teja verI hoya; caMdana rUe sAse bhayo, mAruM saguM ne kAya. jaba laga jAkI avadha he, pahoMcyo nahIM karAra; taba laga tANuM mApha he, guhA kare hajAra. samajuke ciMtA ghaNI, murakhamuM nahIM lAja; bhale bukI khabara nahIM, peTa bharanarse kAja, caMdra bIna kaisI cAMdanI, motI bIna kaiso hAra; kAjala bIna jayasI kAmanI, pIyA bIna kyA sIgAra caMdA verI vAdaLAM, jaLa verI zevALa; purUSa verI UMgha che, mAchalI verI jALa. jIvatAM jaza nahIM, jaza vinA nahIM jIvaMta; jaza laIne je gayA, ravi pahelAM ugata. paMDita ora masAlacI, dene suje nAMhI; eranake kare cAMdanI, Apa aMdhere mAMhI. jaba gunakA grAhaka mIle, taba guna lAkha bIkAya; jaba gunakA grAhaka nahIM, kauDI badale jAya. jIse rAmako Dara nahIM, nahIM paMcakI lAja; use cheDa kyA kIjIe, cupa bhalI mahArAja. 1 caMdanane kaTake medharI je. 2 era bIja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha hIrA paDyA bajArama, rahyA chAra lapaTAya; kahIeka murakha phIra gaye, pArakha lIyA uThAya. jugArI hAthe vAMka, vAnara keTe hAra; gAMDI mAthe beDaluM, chAje keTalI vAra? jitendriya saradAra he, jIsakA juga parAja; chaMdagI vo narakI jale, je idrikA dAsa. chAyA eTalAM chAparAM, ne naLIo eTalAM ghara; dAsa davArake ema kahe, kuMvArA eTalA vara. tulasI dhIraja mana dhare, hAthI maNabhara khAya; TukaDA annake kAraNe, zvAna gharoghara jAya. pApa karatAM vArIe, dharma karatAM hA; be mAraga batalAvIe, pachI game tyAM ja. baLa DuM ne garaje ghaNuM, rahe che ThAma zarada; sauthI karaDe cagaNuM, macchara baDe marada. murakhanI vAto baLI, je vAte ghara jAya; paMDitanI lAto bhalI, je vAte guNa thAya. tare taraNa ne tuMbaDuM, tare gAya ne vahANa; tare bhAgyazALInuM puNya, na tare pApI ne pahANa. siMha gamana, purUSa vacana, keLa phaLe eka vAra; triyA tAraNa ne hamIra haTha, caDe na dujI vAra. lAkhA jeDA lakha vyA, unaDa jeDA adbha; hemara heDA una halIA, pharIne ghaNI va.' cakavA cakavI catura nara, nita nita rahe udAsa; khara ghuvaDa era abudha nara, sadA magana pRthurAja. mAkhI makADe murakha nara, sadA rahe lapaTAya; bhamara bherIMga catura nara, karaDI Aghe thAya. kahete se karate nahIM, mukhake baDe labADa; kAlA nha le jAega, sAhebake darabAra. bapaiyA mana dhIra dhara, dekha dayAlake dhyAna; ajagara hasyo pAradhI, muo catura sujANa. 68 1 gyA gayA. 2 hema heDAuM karachI hatuM, karaNa jevo dAnezvarI hatA. 3 halIAcAlyA. 4 vaTTa mArga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 287 dAtAke mana dhana nahIM, zarA mana nahIM zvAsa; pativratAne prANa nahIM, deha na samaje dAsa. dAtAranuM mukha dekhatAM, duHkha janmanAM jAya; jema gagA nIra dekhatAM, pApa saghaLAM paLAya. paLAya teTaluM pALIe, na paLAya te zeka; cAmaDAMnA joDA tema, cAmaDAMnI bokha. duHkhIA AgaLa duHkha kahe, AdhA duHkha va leta; sukhIA AgaLa duHkha kahe, hasa hasa tAlI leta. tulasI paraghera jAyake, duHkha na kahIe re; mAna gumAve ApaNe, bAMTa na leve kAya. dalata beTI sumakI, kharacI kadI na jAya; pALI piSI moTI karI, paraghera uTha cala jAya. nadI kinAre rUkhaDAM, vaNa sIMcyAM sIMcAya; je na sIce eka dIna, te mULa samULI jAya. calatI cakI patharI, dekha kabIrA roya; e do paDake bIca, sAbata rahyA na keya. kAThI luMTe kaLI leTe, luMTa cAra cakAra; bhara vastImAM bhekha lUMTe, thaI vezyAnA yAra. nadI vAMkI vaLAmaNe, ne karasaNa vAMkI jAra; purUSa vAMke pAghaDI, neNa vAMkI nAra, pAna khAIe kevaDI, ne mAhe kAthAne raMga; bAIDI vakhANuM pAtaLI, jenAM vALyAM vaLe aMga. sero pANume pASANa, bhIMje paNa gaLe nahIM; murakha AgaLa vaNa, rIjhe paNa bujhe nahIM. | doharA pharate pharate juga gaye, pAva kesapara gAma; bheda binA bhaTakata phare, kAna batAve kAma? mAMgana maraNa samAna che, mata. phAI mAga bhIkha; mAMganase maraNuM bhalAM, e sarakI zIkha 1 vANI==A. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha mana motI ora dudhakA, tane eka svabhAva; phATe pIche nA mIle, keTI jatana banAva. kuMjara mukhate gIra paDyo, so ghaTayo na gaja AhAra; lAkho kIDI le calI, se piSanakuM parivAra. tuje parAI kayA paDI, tuM ApakI niveDa; terI jahAja darIAmeM, Dube nahIM meM kheDa, paDyA rahe darabArameM, dhakkA dhaNukA khAya; kabahu lahera samudrakI, duHkha dAridraya saba jAya. vIMchI kerI vedanA, jene vItI heya; te jANe pIDa pArakI, avara na jANe keya. sajana dhAgA prItakA, kheMce mata tUTa jAya; tUTe phIra e sAMdhIe, bI, gAMTha paDa jAya. vipatti samAna sukha nahIM, je thoDe dIna hoya; ISTa mitra bhAI baMdhu, jAna paData saba keya. dhyAna kIye kayA heta he, je mana mela na jAya; baga aru bIlI dhyAna dharI, pazu pakaDake khAya. mana jAve te jAna de, mata de jAne zarIra; bInA caDAI kAmaThI, kayuM lage tIra. tulasI kahe che suma dhana, nava kharace nava khAya; mAkhI madha bheguM karI, Akhara uDake jAya. bhale bhalAI nA taje, duSTa na cuke dAva; caMdanane saLagAvatAM, pragaTe zubha svabhAva. dAdu nANuM sAcakA, phare nava khaMDa mAya; jesAkuM tesA kahe, vo niMdA na gaNAya. dIla lagA vohI sagA, ora sagA nahi keI; mA beThI mehelAM baLe, priya paraMtara joI. nAgara, nAcaNa ne pAvaDI, sIMgI ne sunAra; e pAMce na thAya ApaNuM, chaThThA kheDAvALa. bacana taje na satyapurUSa, taje prANa agra deza; prANa putra duhu paraharyA, bacana heta avadheza. 97 1 pItaramukAbale. 2 avadheza=adhyAnA ghaNuM, dazaratha rAjA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 298 . A 101 102 eka bhekhake Azare, jAtivaraNuM chIpa jAta; jaya hAthIke pAume, sabake pAu samAta, tulasI nIce janase, bane na uMco kAma; maDhata nagArA nA bane, yuvA kero cAma. tana bhara sunA paheratI, gale motIke hAra; eka dina aiso Ayo,(nArI) dharagharakI panI hAra. 100 tAnasenake tAnameM, saba tAna gulatAna; Apa Apake tAnameM, gaddhAbI mastAna. tIrtha gaye nIca jana, citta caMcaLa mana cora; pApa ratI bhara nA ghaTayo, daza maNa lAye ora. bhale bure saba eka hai, jaba laga bole nAhIM; jANa paData ke kAka pIka, Rtu basaMtake mAMhI. 103 sa tAlIe raca rahyo, je jAhase kAma; jayasA kIDA lImakA, kahA kare basI Ama. 104 tulasI unakI kena gata, bolata binA bicAra; kaTata parAI AtmA, kara jIllA talavAra. 105 rAta gabhAI soya kara, divasa gumAye khAya; hIrA janma amala thA, se koDI badale jAya. tejI camake cAbuke, TuMkAre rAjaputa; vadhaghaTa bhAve vANIo, kaDAM avAje bhUta. saMpatake sage ghaNe, era bIpata paDe Dhala jAya; ryuM kyuM saMpata sAMpaDe, huM huM A lapaTAya. 108 burA DhaMDhaname calI, burA mIlA ne kAI phira meM dekhuM ApavuM, meseM burA na koI vahetAM pANu nirmaLAM, badhAM gaMdhIlAM hoya; sAdhu jana ramatA bhalA, dAga na lAge keya. baMdA baheta na pulIe, khudA khamegA nAhIM; jora julama nava kIjIe, mRta lokake mAMhI. 111 jora julama je kIjIe, turata deta batAya; chatA nara gumAna kare, itI khattA khAya. 112 106 107 ha 1 bhekha phakIrI, vairAgI sAdhu 2 kaDAM kamADanAM, hIMDoLAnAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 114 hastI daMta, nArI vacana, prIta kapaTInI jeha, aMtaranAM ne bahAranAM, judAM judAM teha. 113 hiMsAne sarovara ghaNuM, ne sarovarane nahIM ke sajajanane nehI ghaNuM, durijanane nahIM keAI zikhAmaNa dIje samANasane, nahIM dIje eka gamAra; pahelo reLe ApaNane, pachI kuTuMba parivAra. 115 zikhAmaNa daIe murakhane, le nahIM dhyAnaja mAMhe, ApyuM vAnarane phula suMghavA, te kheryuM gAMDaja mAMhe. bhUkha na jANe bhAvatuM, ne) prIta gaNe nahi jAta; uMgha na jANe sAthare, jyAM sutA tyAM rAta. 117 sAkhI mana male te karIe melA, citta mile ho rahIe celA; kabIrajI yuM kahe sAdhu, sabase zreSTha je rahe ekIlA. 118 deharA kaMcana tajo sulabha, sulabha triyAke neha, nidA stuti tyAga, tulasI durlabha eha. lukhA sukA pAyakara, ThaMDA pINuM pI; dekha parAI copaDI, kayuM lalacAve cha? 120 nIca nIcAI nA taje, je pAve satasaMga; tulasI caMdana laTake, viSa na taje bhujaMga. 121 tulasI jagameM yuM rahe, kyuM chaThThA mukha mAMhIM; ghI ghaNuM bhakSaNa kare, tobI cIkanI nAhIM. 122 manake bahute raMga he, chIna chIna badale seya; eka raMgame je rahe, esA vIralA keya. 123 uMce pAnI nA TIke, nIcehI ThaharAya; nIce hoya se bhara pIe, uMcA pyAsA jAya. 124 sulI upara ghara kare, viSakA kare ahAra; kAla tAhIke kyA kare, AvuM paheAra heziyAra? 125 jAta na puche sAdhakI, pUcha lIjIe jJAna; mola kare taravArakA, paDA rahena de myAna. 126 1 thopaDI=dhIthI paDelI roTalI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 601 128 12 130 131 13ra 13 1 34 Asana mAre kayA huvA, mArI na manakI Aza; telI kerA baeNla rUM, gharahI kesa pacAsa, murakhamuM samajAvata, jJAna gAMThakA jAya; keyalA heya na ujaLA, se mana sAbu lagAya. dAga je lAgA nIlakA, so mana sAbuna dhAya; kATa jatana parabodhIe, kAgA haMsa na hoya. mAMkhI caMdana parahare, duragaMdha hoya tyAM jAya; murakha narane bhakita (bhAva) nahIM, UMdhe kAM uThI jAya, je jAke guna jAnate, se tAke guNa leta; kAyala AmahI khAtahe, kAga lIMbaDI leta. sabase burA (he) mAMgavo, yAme phera na phAra; balIse yAcata hI bhaya, vAmana tana avatAra. kahenAM thA se kahe cuke, aba kucha kahA na jAya; eka rahA dujA gayA, dariyA lahera samAya. kayArI bAMdhI kesarakI, aMdara boI pIAja; pAnI dIyA gulAbakA, Akhara gAjakI khAja. eka bure sabake bure, heta sabanake kApa; avaguna arajunake bhaye, saba kSatrInake lepa. caMpA tujame tIna guna, rUpa, raMga era bAsa; eka avaguna esa bhayo, je bhamara na Ave pAsa. caMpA huM mulatAnakA, uttama merI jAta; bhamarake mana kapaTa base, pAsa kabu nahIM Ata. keu dura kara nA zake, ulaTe vidhiaMka; udadhi pitAtau caMdrake, joI na zo kalaMka. kAraja dhIre heta he, kahe heta adhIra; samaya pAya tarUvara phale, ketA sIce nIra. murakha guNa samaje nahIM, te nahIM guNameM cUka; kayA ghaTayo dInake vaibhava, je dekhe nahIM uluka tulasI nIja kIrti cahe, parakI kIrti joya; tInake mukha masI lAgaNI, mITe na marIe dheya. 1 arajInasahastrArjuna 2 ghuvaDa. 1 35 136 137 18 138 140 141 51 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 kahevatasaMgraha niMdA tumArI ne kare, mitra hamArA seAya; sAmu leka gAMkA, mela hamArA dhAya. nArAyaNa nija hIyarme, apanA doSa nihAra; tA pIae tuM ArakA, avaguNa bhale vicAra. tulasI kahe dhana sumA, jayase zvAnakI puMchuM; are hAtha pacAsa paNu, Akhara huMchakI chuMche. jyAM kAma tyAM rAma nahIM, jyAM rAma tyAM nahIM kAma;? tulasI de|nuM nA rahe, ravi rajanI eka ThAma. eka mRgake kArane, bharata dharI tIna deDa; tulasI unakI kayA gati, ghara ghara karata sneha, jAkA gurU hai gRhI, cennA gRhI jo haiAya; phIca kIku dhAvate, dAga na chUTe kAya. nArAyaNu dA khAtA, dIje sadA bisAra; karI churAI merane, Apa chIyeA upakAra. sudharI khIgaDe bhegahI, khIgaDI pIra sudhare na; dUdha phATe kAMja paDe, seA pIra dUdha te na. tulasI vahAM na jAie, jyAM na kahe ke Ava; zvAsa kharAkhara jANIe, kyA rAjA thayA rAva. aMdhA zeSe AMkhate, (ane) baherA khALe kAna; jo ja prApta nahIM, tAke lIe herAta. mana marjIsa guna ratana, cupa kara dIje tAla; khIna dharAka na khAlIe, kuMcI zabda rasAla. tuma hai| tesI kIjIe, sunIe samartha pI; huma jesI nA kIjIe, hama aparAdhI jIyA. bhIkha hAMDalI nava caDe, chIMke huM jarUra; bhIkha anna jamavA thakI, nizadina rahe adhura. janA meAjA jaLaviSe, uThI jema samAya; tema manArtha daridranA, aMtaramAM laya thAya. jesA mukhase nIkase, taisA cAle nAhIM; manuSya nahIM ve| zvAna jatI, AMdhe jamapura jAhIM, 142 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 143 144 145 14 147 148 149 150 151 152 153 15: 155 156 1 eTale rAma ne kAma sAthe rahe nahIM, jema sUrya ane rAta eka ThekANe sAthe hAya nahIM. www.umaragyanbhandar.com
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 403 157 158 159 160 161 162 163 kupa parAyA ApanA, gIre se DubI jAya; aisA bheda vicAra kara, tuM mata gothAM khAya. jAkI kIti jagatameM, jagata sarAhe jAhI tAke jIvana saphala he, kahata akabara zAhI. bhale bure nabhe be, mahAna purUSake saMga; caMdra, sApa, jala, agni e, basata zaMbhuke aMga. merI mati ati alpa hai, tuma hai guna gaMbhIra; dadhi kahA dIkhAIe, eka kuMbhake nIra. saMsArIka sukha jale, citta rahI citA lAga; jye luhArakI sANasI, Ita pANI ita Aga. pApa puNya chupa chupa kare, sevata kare ke jAga; tulasI kaba laga chUpa rahe, ghAsa ghusAI Aga. baDA huvA to kayA huvA, jesI baDI khajUra; paMchI ke chAyA nahIM, phala lAge ati dUra. baheta gaI thoDI rahI, vyAkuLa mana mata heya; dhIraja sabake mitra che, karI kamAI mata khAya. uMcuM pada Azraya vinA, kAI nathI pAmela; kadIe uMcI nava caDe, vaNa AdhAre vela. nekI karake neka, badalekI nahIM Aza; dAma kIsIse mAge nahIM, phula je deve bAsa. garavA saheje guNa kare, kaMDAra kAraNa na jANa; mehulA barase saravara bhare, kabu na mAge dAna, kAgA vahAluM kuMbha jaLa, strIne vahAlI vAta; brAhmaNane bhajana vahAluM, gaThThA vahAlI lAta, moTA saMga moTA maLe, kare zekhanI vAta; bATA saMga khoTA maLe, hasI hasI de hAtha.. bhalA bhalAI nA taje, bhalA na bele bada; chasa dIla dayA dharma che, he samukha zIrI zabda. harI hIrAkI kATaDI, bAra bAra mata khola; hIrakA javAharI mIla, jaba hIrakA mola, 165 166 167 168 169 170 11 1 kaMDArUpIA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 kahevatasaMgraha. 172 173 174 175 177 178 kAgA kIsakA dhana hare, kAyala kIsakuM deta; eka chalake kArane, jaba apano karI leta. chevena jobana rAja dhana, avicaLa rahe na kAya; jA dina he satsaMga, jIvana phala seya. sarovara taravara saMta jana, cothA barase meha, paramAratha ke kArane, ina cAra dharI he deha. tulasI yahi tina lokame, ke jAne tana pIra; hadayA jAne ApakA, kAM jAne raghuvIra. tulasI gariba na saMtApIe, burI garibakI hAya; muA Dharake cAmase, lehA bhasama hai jAya. mAta, tAta ne mitra e, mULathI traNa hitakAra; hitakAraka bIjAM badhAM, garaja paDe te vAra jyAM he apanI prItaDI, beThanake vizrAma; tAsu kabu na kIjIe, lena denake kAma. bIti tAhI bisAra de, AgekI suddha le; je banI Ave sahejame, tAhima cita de. anna mada, dhana mada, rAjamada, era mada saba hada; tInake upara rAga mada, ora mada saba rada. jobana thA jaba rUpa thA, grAhaka the saba keI; jobana rUpa gamAya ke, bAta na puche kaI kyAM yudhiSThira narapati, kayAM vikrama bhUpAla; kIrti jagame rahe gaI, sabaka khA gayA kAla. sAMkaDa ThANuM bAMdhaNuM, AchAM nIraNa ghAsa; pANI pIne tabaDakI, e turagane kare vinAza. kAlA bAdala DarAvanA, era Ujala barasana hAra; jADA purUSa sehAmaNuM, patalA bheganahAra, tulasI mIThe bacana, sukha Upajata kachu ora; pehI bazIkarana maMtra che, tajIe bacana kara. ujalA UjalA saba bhalA, UjalA bhalA na keza; nArI name na rIpu Dare, na Adara kare nareza. 179 180 181 182 18 186 1 rAga prema. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 405 188 189 0 kabudha kabu ne vIsare, so sAdhuke saMga; muMja DubeyA gaMga paNa, mana taMgakA taMga. 187 kahAM kahuM kiratArakuM, vAme aisI bhula kaMTaka jhADa gulAbake, vAke suMdara pula. jAke pAMu penIAM nahI, Uhe mIle gajarAja; viSa detAM viSayA maLI, bhale garIbI nivAja. vAvIe kaDavI tuMbaDI, utare tuMba hajAra; eka ekathI kaDavAM adhika, aparaMpAra apAra. vyApAre dhana sAMpaDe, khetI, thakI anAja; abhyAse vidyA maLe, khAMDA baLathI rAja. anna samAna na auSadhi, jaraNa same na jApa; kRSNa samo na devatA, niMdA same na pApa. 12 kalpara saMpata nA mIle, kalpa vipatti na jAya; manake ehI subhAva he, bina kalpa na rahAya. 193 soraThA chata hINe saradAra, mata vaNAM mAnava rakhe; aMdhe azva asvAra, rAma rakhavALAM rAjIA, gADAM moDe guNa karo, bhoya bheLAM vaso; Aje, nAta ne era, kamANasane kazo. dAharA UpakArI upakAra jaga, sabase karI prakAza; ryuM kaTu madhure tarU malaya, malayaja karata suvAsa. 196 phera na vahI he kapaTasaeN, je kIje vyApAra; jayase hAMDI kANakI, caDe na dujI vAra." 197 mAyA marI na mana marA, mara mara gaye zarIra; AzA kRSNa nA marI, kahe gaye dAsa kabIra. 198 1 caMdrahAsane viSa detAM prabhue kRpA evI karI ke pradhAnanI dIkarI viSayA maLI. 2 kalpakalpAMta karavAthI. 3 gADAM hoDe eTale eTalo badho guNa kara ke gADAM bharAya. 4 upakArI jagatamAM mANase upara upakAra jAtabhAtane bheda batAvyA vagara kare che. jema malayAcaLanAM caMdananAM vRkSa, kaDavAM, mIThAM, badhAM jhADene suvAsita kare che tema 5 kapaTa vyApAramAM karavuM nahIM, kemake kapaTamAM eka vAra phAvI zakAya, bIjI vAra phAvI zakAya nahIM. jema lAkaDAnI hAlI culA upara bIjI vAra caDI zake nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 kahevatasaMgraha kATha kasuM kRpaNuM dhana, e tIne eka subhAva; e rsa muke ApaNA, jo dIje gale pAva. avaguNArAM mAsAM, guNu na karaNeA jAya; sAvaja paDyo ajADIe, hADe tene khAya. haMsalA sAhera sevIe, jetI zItaLa chAya; Ache vAsa na vasIe, ahUra UcALAya. sArA du:khe tete dAjha, du:khyA viNu dAjhe nahI; kavaNu kIyAne kAja; maravA Ave mIAutanA kare vicArI kAja, jarUrI evA jANIA; gayuM rAvaNanuM rAja, vaNa pradhAne vANI. dAharA mAlI, DaeNlI, mazkarI, hAMsIkhela harAma; itanA kAye hara nA mIle, te tulasIdAsa jamAna. saguNA nara sehAmaNA, chaThThA nAda kuraMga; meraE mana lAgI rahA, jIma caMdune bhujaMga. sArA jevuM pAkuM khera, tevuM mana durijana taNuM; bhItara kaThina kahera, mAherathI rAtuM sahI. DhArA satya svarganuM bAraNuM, satya siddha seApAne; maMtra yAga satye phaLe, dharma, artha ne kAma. tananI tRSNA saheja che, savA zera ke zera; mananI tRSNA navu maTe, je lAve ghara mera,ra svAmIse sevaka khaDA, je nija dharma samAna; rAma baMdha Utare. jalAdha, kuda gaye hanumAna, tulasI talakha na chAMDIe, meAta rajakha sakha sAtha; krayA Alamasa nA, kalama dhaNIke sAtha. 199 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 200 201 202 203 204 201 206 207 208 209 210 1 durijananuM mana pAmAM khera jevuM che. pAkuM baira UparathI zanuM dekhAya che, paNa tenA ThaLIAne lIdhe aMdarathI kANu, kaThAra nIkaLe che, 2. mera=merU parvata, www.umaragyanbhandar.com
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha - 47 211 212 213 214 215 216 217 mRga nAbhI kastura base, bhaTakata jaMgala hoya; rAma basa sabake hRdaya, 5ra samaje nahIM keya. mukha dI prabhu bhajanaka, sunana kI he kAna; tIranemu dI dInatA, buDanaku abhimAna. je kulameM je upaje, se kula para ve jAya; maccha kaccha jalameM tIre, paMchI gagana uDAya. nayanAM tuM mata rAio, e ronAM kyAM kAma ? tero bhItara rAya te, saba samajege rAma. mAyAke basa saba paDe, brahmA, viSNu, maheza; nArada, zArada, sanaka ora, gaurIsuta gaNeza. sAbuna jala le khuba ghase, malamala kAyA dheya; aMta jA dAga have, budha kayuM UjalA heya? (vyAjekti)-paradhana hare, paraniMdA kare, paranArI gharamAMhI; mAMsa khAya, madirA pIye, mokSake saMzaya nahIM. paradhana paraniMdA taje, patriya mAta samAna; itanA kIye hara nA mIle, tulasIdAsa jamAna. dhaMdhAhImeM paca rahyo, AraMbha kI apAra; uTha calege ekIla, zirapara raheze. bhAra. kAna pharI jogaNuM, tIna lekaku khAya; jIvatAM bALe kALAM, muve narka le jAya. khuzAmatI A khuzI rahe, marada mare behAla; pativratA bhukhe mare, peMDA khAya chInAlaya. susaMge sudharyo nahIM, vAke baDe abhAga; kusaMgase bIgaDe nahIM, so nara baDe subhAga. gAzIla ho kara baiThanA, beakalIka kAma; jIna para DakA matakA, UnakuM kaba ArAma. kAhe kIje re jatana, jAta kAja na hoya; parvatape bede kuvA, kAse nIkase teya? R 12 218 22 0 223 224 1 mRganI nAbhimAM kastUrI rahe che te pote nahIM jANavAthI sugaMdha kayAMthI Ave che te zodhavA jaMgalamAM bhaTake che tema. 2 malamaloLI cALIne. 3 IzvaranI gahana gati. 4 nAmI mahenata, 5 jAna=mayana, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ loolepuBqqueAEEJun 408 means 'ereun-repuuqueA !ueseleupnS aarus kahevatasaMgraha sahaja rasIlA hAya sA, kare ahita para heta; 1 jayase pIDIta kIjIye, Izu tehu rasa deta. dAma bacAvA deADatA, bahudhA banI akhIla; prANa bacAvI doDIe, dharma kAma nahIM DhIza. aheAta dravya saMcaya jahAM, cAra rAja bhaya haiAya; kAMse Upara khIjalI, paData kahata saba kAya. tulasI rekhA karmakA, lalATape lIkha dIna;4 pUrva janma' punya pApake, akhIla jagata AdhIna. eka cunata hai geAkharI, eka banata hai bhUpa; tunnasI yaha saMsAra hai, pUrvajanmake rUpa. kAI kahata meM rAyahuM, kAI kahata meM TUMka; pUrvajanma la ehI hai, tulasI kahata nizaMka tulasI sAgara he bharyo, sarItA aparaMpAra; khInA svAMtI jala nA pIe, zveta cAtakA pyAra. rAMkAM svarga na nIpaje, rAMkAM khANa na heAya; dhanITe mADhu mare, Ape rAMkAM joya. marjAUM mAguM nahIM, apane tanake kAja; paramArathake kAraNe, mAthuM na samajuM lAja. kakhIra Apa ThagAie, era na ThagIye kAya; Apa Dage, sukha upaje, era Thage duHkha heAya. jagameM merI kAi nahIM, jo mana zItala tulasI ItanA yAda rakha, dayA kare saba kAya. jJAnI, jyAnI, saMyamI, dAtA, zura, aneka; japI tapI baheAta hai, zIlavaMta kA eka. tuM mana jAne khAvarA, merA hai saba kAya; piDa prANu saMbaMdha hai, e nahIM apanA haiAya. chUTI mATI kAmanI, sakhI viSayakI vela; duzmana mAre dAvahaiM, e mAre hasa khela. tulasI A saMsArameM, kAna bhayA samaratha; eka kanaka, dujI kucatA, jINu pasAre na hatha. k haiAya; 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 23 237 238 239 1 avaguNu upara guNu karavA. 2 mahu dolatane bhaya. 5 punya pApa. 6 mADhu=nasIbadAra purUSa cha hasImIne. 8 pasAre lAMbA kare, 3 kAryAkArya. 4 dInandIdhI.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 40 242 243 binA kahese satapurUSa, pure parakI Aza; kena kahata he suke, ghara ghara karata prakAza. 240 * ciMtA tAkI kIjIe, je anahonI hoya; eka mArga saMsAraka, nAnaka thIra na kAya. 241 kATi koTi tIratha kare, kaTi koTi jA dhAma; jaba laga sAca na sevIe, taba laga kAcA kAma, mAgana gaye se mara gaye, mare na mAgane jAI Unase pahele o mare, heta kahata he nAMhI. 24 3 haDA bhItara dava baLe, keI na jANe sAra; kAM mana jANe ApaNuM, kAM jANe kiratAra, 244 jAke hAtha adhikAra haya, kare ne nyAya bicAra; phIra vAke adhikAra, rahe na Adi akAra- 245 hasuM to daMta pArakhe, roye kAjaLa jAya; muMgAne svanuM thayuM, te samaja samaja pastAya. naguNe vAsa na rAkhIe, saguNanI pata jAya; caMdana paDyuM ce kamAM, iMdhaNa mula vecAya. 247 sakhI na suma bane kadI, suma sakhI nava thAya; thuvara Ape dudha, paNa gerasamAM na gaNuya. 248 tulasI kara para kara dharo, kara tala kara na karo; je dina karatala kara karo, e dina maraNa kharo. 248 paMDita janake zrama bharama, jAnata je mati dhIra; vaMdhyA kabu na jAnahI, prasUtanakI pIra. 250 jaba laga AzA arthakI, taba laga saba dAsa; tabe dAsa sabe hato, jaba mana heta UdAsa.' 251 nahIM vidyA sama cakSu ke, satya sama tapa na keya; prIti sama duHkha nahIM jagata tyAga sama sukha na hoya. u5ra 1 jenA hAthamAM adhikAra che te nyAyAkhyAyane vicAra karatA nathI to adhikAra"ne Adi akSara "a" raheto nathI ne dhikkAraja rahe che. 2 bhAvArtha-naguNeguNu vagaranA mANasane tyAM vAsa karavo nahIM, karIe te saguNa eTale guNavAna mANasanI pata AbarU jAya. caMdana jevuM lAkaDuM bajAranA cekamAM paDyuM hoya te baLataNanA lAkaDAne bhAve vecAya che. 3 karane heThe na dhara. 4 maraNa samAna. 5 verAga thAya. 52 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 kahevata saMgraha eka kaputa kALuM kare, bIje UjavaLa prakAza; dIpakanA be dIkarA, kAjaLa ne ajavAza. 253 kaNabI kasara kaNasale, raTale kasara rAjaputa; vANIo kasara vaDhave, bAyaDI kasara dUdha. 254 duHkhase sukha heta haya, Dara mata dekhI duHkha; chatane duHkha he tApake, Itano vRSTi sukha. 255 pALe nAce pAravaDe, vagaDe nAce mora; paraNaya eTalA mAnavI, bIjAM harAyAM Dhera. 256 rAta bhUSaNe Idu haya, dinake bhUSaNa bhAna; dAsa bhUSaNa bhakti haya, bhaktike bhUSaNa jJAna. 257 jJAnake bhUSaNa dhyAna haya, dhyAnaka bhUSaNa tyAga; tyAgake bhUSaNa zAMtipada, tulasI amala adAga. 258 hAlatAM daMDe, cAlatAM daDe, daMDe sArA dina; chAtI upara patthara mUkI, paisA le chIna. 259 deharA kAcA ghaTamAM kAMkaro, je kadI pesI jAya; kADhatAM nIkaLe nahIM, karIe kATa upAya, 210 mana DhegI mana pUrta haya, mana megala samAna; mana sudhare te mitra che, nahIM te zatru samAna. te se lete nahIM, karate haya inakAra; mAMge jaba bhIlatA nahIM, e jagakA ikarAra. damayaMtI sItA satI, draupadI thaI duHkha pAtra ? Unake duHkhakA tela kara, tava duHkha keNa mAtra. 263 kAjala taje na zAmatA, matI taje na zveta; durjana taje na kuTilatA, sajana taje na heta. bhASA zAkhA haya sahI, saMskRta ehI mUla; mULa rahata haya ghelameM, zAkhAme phaphUla. 265 baDe grahe baDa heta haya, ye vAmana bhuja daMDaka tulasI rAma pratApase, daMDa gayo brahmAMDa. 26 1 bhAnasUrya. 2 julamI. 3 bhAvArtha-moTAnA vaDe moTA thavAya. vAmananA hAthanI lAkaDI jyAre vAmanajIe vairATa rUpa dharyuM tyAre te lAkaDI brahmAMDa sudhI pahecI. 261 264 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 411 27 gurUtA laghutA purUSakI, AzrayavAsmate hoya; karI vRMdame viMdhase, darpanameM laghu soya. 27 rahe samIpa bAna, heta baDe hI mela; sabahI jAnata baDhata haya, vRkSa barAbara vela. 268 baDe baDAI nA taje, laghu rahI itarAya; rAya kArUMdA heta haya, kaTAra heta na rAya. 218 bazIkaranake maMtra haya, nArAyaNa yaha cAra; rUpa, rAga, AdhInatA, sevA bhalI prakAra, 270 kAna suNya nava mAnIe, najare bhALyuM sAca; bhAMgyAM sAjo thAya nahIM, mana, motI ne kAca, 271 catura hoya to rIjhavuM, hasta ramADu chela; mUrkhane zuM vinavuM, haIDe jhAjhe mela. 272 nIcI dRSTi nA kare, meTA je kahevAya; siMha lAMghaNu so kare, teya vaNa na khAya. soDA there keLAM thAya, kaliyuganA vArA viSe; mIThapa nahIM manamAMya, sAcuM seraDIo bhaNe. 274 - deharA. DugarIA harIA huvA, vana jhagere mera; e rUtue traNa saMcare, cAkara, mAgaNu ne cera. 275 khAtAM bhajana bhAvatAM, rAtAmAtAM rUpa; jAtAM joyA jamapura, bhAtAM viNa kaI bhUpa. 276 mosara phuTato mATuDe, Ura UThetI nAra; gAme paTe bAjara, kaNasa nIMdhatI jAra. vazarA vANIA, raNuzarA rAjaputa; sukhazarA janakAdike, du:khazarA avadhUta. 278 . ' soraTha je te bheLA jAya, pitAnI praja* melIne; e bheMsalA bhaNaya, sAcuM soraThIo bhaNe. 1 viMdhyAcaLa e darpaNamAM nA dekhAya. 2 jhADanA AzrayathI veLA vRkSanI barAbara vadhe che. 3 kaTAra=halakI jAta, joinA jevI hoya che. hiMdustAnamAM. 4 praja=deza. 277 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAra kahevatasaMgraha dAharA khAya; chAza; zIkara jIvanI pIDa, phIkara jIvate phIkaranI phAkI kare, kIra sau jana gAya. sAjaNa muthanAM vAdaLAM, mAgyA gharanI joIe tyAre na jaDe, sUkA tenI Aza. sAjaNa eDA kIjIe, jevA kuvAnA kaiAsa; AdhA pAchA pachADIe, hade na ANe rASa UMce UMce saUcaDe, nIcuM vahe na nIcuM nIcuM jo vahuM, dhruvathI UMcA haiAya. sArA krAya; DaMga, maMga maiM kAga, zAMta jaNAya bahu; aMtaramAM ati dhAta, sAmAnI nizce kare. dAhA tulasI kahyu na jaIe, apane Apa gAma; dAsa gaye, tulasI gaye, rahA tulasIA nAma. tulasI A saMsArameM, paMcaratna huM sAra; haribhajana ar saMtamilana, dayA, dAna, upakAra, sadhana, saguNu, sadharma, sajana mahA, sabala mahIpa; tulasI jo abhimAna bina, tA tribhuvanake dIpa. anItirse dhana haiAte haya, varSe pAMcake sAta; tulasI dvAdaza varSama, jaDA mUlarse jAta. jJAna, garIkhI, haribhajana, kAmala bacana adoSa; tulasI kamu na chAMDIe, kSamA, zIla, saMteSa. kAma, krodha, mada, lAlakI, jaba laga manameM khAna; kahA paMDita, mUrkha kahA, sabahI eka samAna. bALa paradezAMrI cAkarI, kANu paradeza jAya ? ghara beThAM che| pAvakA,ramAnA lAkha savAya, satI, sAdhaka Ara supaDA, satesata zAkhaMta, kusakuM kAke, kaNekaNu rAkhata. kAsa 280 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 21 282 283 284 285 286 27 285 29 290 191 292 1 suthanAM=vAdaLAM, AbAdInA vakhateja mitra te du:kha paDe tyAre maLe nahIM. 2 pAvakA=trAMbAnuM nANuM, pAithI ochI kImatanuM. www.umaragyanbhandar.com
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha . 413 23 294 295 296 297 298 aMdhA AMkhakuM, beherA DheDha kAna; je jAkuM prApata nahIM, va) tAke lIye herAna. seraThe jeNe na vAvyAM vera, pazu tene paramANa; nidAya te gheraghera, paraleke narka paDe, deharA kahate se karate nahI, tAkata haya 5ranAra; kAlA meM le jAyagA, sAhebake darabAra. kahate haya karate nahIM, bhArate dhana bhaMDAra; kAlA meM le jAyeMge, sAhebake darabAra, kahate haya karate nahIM, dayA arUM upakAra; kAlA meM le jAyeMge, sAhebake darabAra. kahate haya karate nahIM, dilase dura durAcAra; kAlA meM le jAyeMge, sAhebake darabAra. gadhese gA mIle, te lAta lAta ora lAta; jJAnIse jJAnI mIle, to bAta bAta aura bAta. raNasaMgrAmameM male te, ghAta ghAta era ghAta; majalasameM je mIle te, gAtA gAta era gAta. khANemeM je dekhIe, saba khAta khAta eAra khAta; sarovara para dekhIe te, saba hAta nahAta eAra nahAta. bhUla kabula kIjIe, cAle nahIM caturAI; eka bhUlane kAraNe, daza bhUla leta bulAI Udara bharaNake kAraNe, prANI karatA ilAja; nAce, yAce, bhaNubhIDe, rAce kAja akAja, sAyara haMsane manAve, ethI mAyA joDa; jethI UjaLA dIsIe, tethI tANI mAM teDa. mUrkhanA saradAra viSe bhAIothI aLagA rahe, rAkhI manamAM khAra; parakuTuMbamAM jaI maLe, mUrkhane saradAra, mitra sAthe kapaTa rame, svArthamAM haziyAra; ari sAthe hete maLe, mUrkhane saradAra. 299 00 21 202 04 305 306 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 kahevatasaMgraha ulama 307 312 313 314 UMdara piSaNa kAraNe je annano denAra; tenuM mAthuM kApaze, mUrkhane saradAra strInA phaMda viSe sadA, masta banI rahenAra; choDe kuLanI lAjane, mUrkhane saradAra saddaguNane aLagA karI, durgaNane dharanAra; samajAvya samaje nahIM, mUrkhane saradAra. sAjanuM bhAMgyuM kare, nakhkhoda kAma karanAra; navaro je besI rahe, mUrkhane saradAra. janmI UMcA kuLamAM, kukarma karanAra; nIce te aMte Thare, mUrkhane saradAra, kAma, kredha arU lebhane, cAhe vAraMvAra; dayA satya vairI gaNe, mUrkhane saradAra. Izvarane sau jana kahe, jagane sarajanahAra; kadI na mAne mana viSe, mUrkhane saradAra. vRddha janonI AgaLe, lAja dhare na lagAra; mazkarIomAM je rame, mUrkhano saradAra. paranuM sAruM dekhIne, IrSA kare apAra; pitAnI meLe baLe, mUrkhane saradAra garIbane dubhAvIne, phAMsAne denAra; luccAthI Darate rahe, mUrkhane saradAra aNukhapatuM khAtAM badhuM, leza na kare vicAra; mAna gumAvI duHkha le, mUrkhane saradAra. ekanI vAta sAMbhaLI, jaI bIjAne kahenAra; ene paNa sau mAnaje, mUrkhane saradAra vinA kAraNa kajIyA karI, khaTapaTa kare apAra; rAkhI thApaNa oLave, mUrkhane saradAra. mAtapitAe je karyA, Aja lagI upakAra; leza mAtra samaje nahIM, mUrkhane saradAra. panaghaTase pana ghaTata he panaghaTa vake nAma; tulasI 5na kesa rahe, pana ghaTake ThAma. sAruM to e nAta, khalI teo vehela; vasamuM toe sAsaruM, gharaDa e bela. 1 panaghaTa pANane ghATa, jyAM strIo pANI bhare che. panaAbarU. 315 316 317 318 322 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha rajapUta; sapUta. bhaya. vepAre vANI, raNu jAya adhIrAie ardhAMganA, kaiTANe AchI kukhe avataryAM, pApa tA nahIM pAra; aNupure maravuM paDe, lekha lakhyA kirtIra. karmamAM je lekha lakhyA, te mithyA nanna thAya; TUMka maTI rAjA ane, rAjA TUMkaja thAya. kavi, paMDita era catura nara, vezyA, bhaTa, naTakhaTa; Inasa kapaTa na kIjIe, narka race kapaTa,ra nAnI teAe nAgaNI, camarI teAe puMcha; minAtAe mATIDA, bhAMgI teAe bharUca, chAMTAtAe thAranA, thADI tAe puMca; taNukhAteAe Agane, bhAMgI tAe duzmana teAe bAMdhavA, dharmI teAe tuccha; kaNI teAe sulemAnI, bhAMgI tAe bharUca. jhAMkhI teAe daivanI, mUrkha teAe guccha; phATela tAe khAsaDAM, bhAMgI tAe bhaya. jhINI teAe rAkhaDI,a pAMkhI teAe muccha; dharA tAe garAsiyA, bhAMgItAe bharUca. loMDI tAe rAjanI, sArUM teAe masA; krUveDa tAe kAminI, khALe teAe bhANu. jevA teAe culA, gharaDA tAe tukhAra;pa hIA tAe dIkarA, sArA tAe sunAra. jhuMpaDuM tAe gAMThanuM,. thADuM tAe jhera; dharmI tAe ThImarA, nAnA tAe zera. DhIMkA tAe hetane, cADAtAe varSAda; sArA tame tarakaDA, thADA tAe prasAda. 415 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 323 324 rapa 326 327 328 329 330 331 332 833 334 335 1 echI kukhe-nIcane peTa. aNakhuMTe=AvaradA khucA vagara. 2 paDha racelAM che te kavi, paMDita, catura nara, veThyA, bhaTa(vidvAna ) ne naTakhaTa (paheAyelAM)nAM racelAM che, mATe eTalAMthI kapaDha karavuM ke ramavuM nahIM. kAraNa kapaTa pakaDAI jAya. 327 thI 343 ATalA padArtha halakA lAge, paNa halakAbhAre gaNavA nahIM, viveka rAkhIne gaNatarI karavI. 3 ekasaMpa karelA jathe.. 4 rAiDI=rAInA dANA. 5 tukhAragheADA. cha gAMThanuM=peAtAnA paisAthI bAMdheluM, 8 prasAda= 6 sunAra=sAre| teya cAra. prasAdInI mIThAI, kRpA, www.umaragyanbhandar.com
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 kahevatasaMgraha 336 237 338 28 340 441 342 varoLa to e gAvaDI, ajavALI toya rAta; pALe to e kesarI, oramAna tee mAta. bALaka toe siMhanuM, baccuM e bAja; bhAMgela tee lAkaDI, juno toe rivAja. muDadAla tee vaLAvIo, phuTela teo bokha; dattaka tAe dIkaro, nAne tee gokha. thoDI tee oLakhANa, sAde e veSa; kaTAyela teo nANuM, bhUkhela tee deza. halakI e perAmaNa, mUrakha to e bhAI, gharaDe te pahelavAna, garIba te e jamAI sAre toe TeDIo, thoDe tepaNu garAsa; kamULa teo dIkare, mIThI e chAsa. pALe toe kutare, gheTuM to paNa karaja; , nAnI e nAgaNI, duHkhaNI e paraja. khoTuM toe jaDAu naMga, khoTe te e raMga; bhaDa teo brAhmaNo, sAra teo kusaMga, na khAdhuM na kharacyuM, ne parahatha devANa; viThala kahe sunuM thAze, A je khaDakANuM chANAM. putrI piheramAM rahI, bhale kare gulatAna; paNa te zobhe sAsare, kAM zobhe smazAna. vagara vicAryuM hArIne, gADe lAvyA sala; gAlAvalI gAvA beThI, ame chatyAM TeDaramala azva upara beThA chatAM, mAthe rAkhe bhAra; mUkyAM khele khAsaDAM, e paNa eka gamAra. pazu ghaDatAM nara ghaDyo, bhule siMga arU puMche; tulasI prabhukI bhakti bina, dhikka DADhI dhika mucha. zobhe sAnA samayamAM, viSNu samaya nahIM mAna; vRddhapaNe varaNAgI nara, dhare thAya nAdAna. 34 244 245 346 347 348 349 1 varALa=LyA. 2 gekha havA khAvA mukeluM che. 3 vaSasAde paNa DoLavALe. 4 jamAI garIba heya paNa mAna ApavA joga khare. 5 kamULa= kupAtra. 6 paraja deza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 417 3pa0 51 35ra kharA-(sAkhI jevA) gAma mAratAM, dhADa pADatAM, e rajaputanuM TANuM; DheDa evA dhaMdhA kare, e te ApA' kANuM. nAte gaye, mevADa ga, gayuM dhIradhAranuM TANuM; sAre gherathI saMpa gaye, e te ApA kANuM. dharama gayo zaramara gaI gayuM mANasanuM sAruM; vADa velAne khAvA beThI, e te ApA kANuM kuMDaliyA sunnA lene piyu gaye, sunA kara gaye deza, sunA lAye na piyu mIle, rUpA he gaye keza; rUpA gaye keza, rUpa saba roya gumA, ghara beThe pichavAI piyu ajahu na Ave; kahe giradhara kavi rAya, lena bina saba alonA, jaba jobana Tala jAya, kahA leI karIe subA. seraThA. kahetAM na Ave pAra, rAjA thaI raMjADatA; e rAjA nahIM gamAra, sAcuM soraThIo bhaNe. 354 nitya nitya navalAM khAya, bIjAne Ape nahIM; dhULa paDI e kamAI sAcuM seraThIo bhaNe. 355 paraghera mAge mAna, bIjAne Ape nahIM; e mANasa hevAna, sAcuM seraThIo bhaNe. 356 ghera ghera cevaTa jAya, pitAnI bIjA kare; dhuDa paDI DahApaNuM mAMya, sAcuM soraThIo bhaNe. pa7 dAMta viSe daMtA tujane dila daI cIje bahu cakhADI; paNa nAgA sAthe neha, hADAM pahelAM hAlIA 58 dAMta kahe che. amane na dezo doSa, Avatu te UcalyA hadaye na dharazo roSa, peDhAM pratimA pALaze. 59 1 ApA gAma dhaNuM kAThi leke "Apa" kahI belAve che. 2 zarama=maryAdA mAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 * kahevata saMgraha 365 kahI kahI cIja khavarAvIyA, DADho pachI deha; hADAM pehelA hAlIyA, nAgA sAthe neha. 360 ragaDa dudhadAMtane pAyAM, mAkhaNa khavarAvyAM mathI mathI; DhAMkyAM hADa kahe bhegA cAla, nAgAne zarama nathI. AvyAM je Ucharateha, dhokho mana dharIe nahIM; janma saMgAthI jeha, peDhAM pAra utAraze. enI jaDe nahIM jagamAM jeDa, nakhatara mADu nipaje; jhAjhAM bAvaLa bera, kesara choDa te kyAMka che. deharA e bheNI, e bhaMgaDA, e jhAMpe e mALa; paNa jenI heDI hala gaI vAke bure havAla. 364 soraThA gharamAM dhana apAra, garIbAI gAte phare; dhuLa paDI dhanamAMhe, sAcuM soraThIo bhaNe. piDhe palaMge nita, bIjAne pathArIo; e hevAnanI rIta, sAcuM soraThIo bhaNe. kheTAM bole raja, bIjAne khoTA kahe; tene paDe na beja, sAcuM soraThIo bhaNe 367 rakhaDe rADe mAMhe, bIjAnI vAta kare; baLI enI moTAI, sAcuM soraThIo bhaNe. nizo kare nAdAna, bIjAnI niMdA kare; e zebhe smazAna, sAcuM soraThIo bhaNe. vAge jherI ropa, amRtanI AzA kare; e repa nahIM paNa khopa, sAcuM soraThIo bhaNe. viThalane vepAra, ardhI rAte ALase, te mata vinA maranAra, sAcuM soraThIo bhaNe. 371 karavAM darabArI kAma, dAnata harAmanI; e maravAnAM ThAma, sAcuM soraThIo bhaNe. ka72 leI dharmanuM nAma, kAma avaLAM te kare; e te bejAnAM kAma, sAcuM soraThIo bhaNe. 277 1 DAke cAvI rahe te pachI zarIramAM jAya che je vyaMDaLa, nAja, 366 368 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha rAkhI dharmanA DALa, dyutavAnA dhaMdhA kare; e tA jAze gatAmeALa, sAcuM seAraDI bhaNe. DIke cALI khAkha, siddha thaIne ghumate; aMte raheze rAkha, sAcuM sADIo ese thaIne siddha, sukrA bhaNe. gAMjo puMkA; sAraDI bhaNe, janane bhamAvatA; hA te zaThaM paNa nahIM siddha, sAcuM karamAM pakaDI mALa, bheALA e mALa nahIM paNu jALa, sAcuM sAraDIe bhaNe. gheADe thaI asvAra, gAma sima neteA kare; eja khare| darabAra, sAcuM sAraDI bhaNe. nAMkhI mujhe hAtha, aLiyA sAthe bAjhate; teneA karo sAtha, sAcuM sADIe bhaze. bhIDI hAma, Upa palANe doDate; e rAjaputI nAma, sAcuM sArIe bhaNe. paDakAre nAMkhe pakSANu, je turata vAre caDe; e zUrAnAM eMdhANu, sAcuM seArahIe bhaNe. hAkale hArI jAya, jAya mutara Ubhe vAMjaNe;3 e kAyara kahevAya, sAcuM sAraDIe bhaNe. tarasI mAnAsA, tene pAvA nIkaLye; e to raktapa pI dharAI, sAcuM sArahIe bhaNe. DAhApaNa DAyarA mAMhe, pagalAM te pAchAM bhare; jalela kare nahIM kAMi, sAcuM sAraDIe bhaNe. thAbhAnA bahu ThATha, geAMThaNu gAMThe bAMdhI besatA;6 e zeAbhA nahIM paNa bhAi, sAcuM seraThIe bhaNe. raMge kALA keza, veza bhajave nahIM vehevAramAM; e raMga nahIM paNu meza, sAcuM sAraDIo bhaNe. tasakhI leIne hAtha, ceATAcAra e nahIM sakhaLAnA sAtha, sAcuM seAraDIe bhaNe. kare; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 418 374 375 376 377 378 309 350 381 382 383 384 385 38 387 1 zUrAnAM lakSaNa-muma paDe teja vakhata DhAMma bhIDIne upapalANe eTale gheADA upara badhA sAja mAMDyA vagara phakta DaLI lagAma caDAvI gheADA upara caDIne khuma ke dhIMgANAMnI jagAe dADe te kharA rAjaputanI vaDha kahevAya. 2 palANuAADA upara nAMkhavAnA sAja. kavAMjazecAraNA, ijAra, 4 mAnAsAi=talavAranI sArI jAta. pa raktaAAhI. huM page kALIyAnI gAMDAvALI besavAnI eka rIta che, www.umaragyanbhandar.com
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 388 389 390 395 39ra 303 34 395 karaNa, vIra ne bheja, jenAM amara nAma che; bIjA khAvAnA ja, sAcuM soraThIo bhaNe. dIvAna merU ne bhANu, sultAna ne kuMbhe thayA; hatA hImatonI khANa, sAcuM soraThIo bhaNe. beThAM jhokAM khAya, vATo kasuMbAnI juve; enAthI zuM thAya, sAcuM soraThIo bhaNe. vAte vIsarI jAya, te vAhAramAM zeNe cahaDe; tharathara kAyA thAya, sAcuM soraThIo bhaNe. hIre Avyo hAtha, ajANyo oLakhe nahIM; jANyA nahIM jaganAtha, sAcuM soraThIo bhaNe. sAre sagAM thAya, garIbImAM koI gaNe nahIM; manamAM samajI jAya, sAcuM soraThIo bhaNe.. samANasane saMga, kamANasa kare nahIM; ene nahIM paDe ke dvega, sAcuM soraThIo bhaNe. kamANasanAM kAM, samANasa sAMbhaLe nahIM; je bagaDe bele vahyAM, sAcuM soraThIo bhaNe. gharagharaNAMnI dhuMsa, mana mAnI moje kare; kahetAM kADhe yusa, sAcuM seraDIo bhaNe. e te vazamI vATa, saMgate thAvI saMtanI; ghaDatAM na AvaDe ghATa, sAcuM seraThIo bhaNe. bhakatAnI bhALa, bhagatane bhUlI gayA; e bhakatomAM nahIM mAla, sAcuM soraThIo bhaNe. chANuM pANunI seja, paNa manamAM nahIM; mANase bIjA moja, sAcuM soraThIo bhaNe. joI bIjAnAM joNa, Udo bahu Adare; e lAlA mAlAnAM gheNu, sAcuM soraThIo bhaNe. garAsI A jAta gamAra, saMjAmAM samaje nahIM jhaTa kADhe talavAra, sAcuM soraThI bhaNe. mue mAMDI mokANa, jIvatAM keIe jANyA nahIM; e te dekhADI jANe, sAcuM seraDIe bhaNe 1 seja=sagavaDa. 2 sejaAMkhanI zarama, 396 37, 38 400 401 402 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 21 403 404 405 401 407 408 409 kAma besI nA kare, jenAM rAjaputI hADa che; e te mAre kAM mare, sAcuM soraThIo bhaNe. tarakaDAthI taMta, kaI dI karIe nahIM; ANI deze aMta, sAcuM soraThIo bhaNe. herU vATe be male, oLakhe toya belIza mAM; mukaze charI gaLe, sAcuM soraThIo bhaNe. karaje zarAnAM kAma, rotala saMga ramIza mAM; raheze amara nAma, sAcuM soraThIo bhaNe. bharaje bhaDathI bAtha, rAMkane raMjADIza mAM; rajI jagane nAtha, sAcuM soraThIo bhaNe. nita nita nAhAvA jAya, paNa mana cokhuM maLe nahIM; e cokho na kahevAya, sAcuM soraThIo bhaNe. vAhA thAvA vAta, jene tyAM tyAM kare; e khare kamajAta, sAcuM soraThIo bhaNe. kahe nIra jyAM so hAtha, tyAM heya nahIM kAMkaro; ane nAtha nAtha, sAcuM soraThIo bhaNe. Dhagale dhana kamAya, saMghare paNa kharace nahIM; te parane hAtha jAya, sAcuM soraThIo bhaNe. saMgharI rAjI thAya bahu, kapAya kALajuM kADhatAM; e viNa khApaNe jAya, sAcuM soraThIo bhaNe. dATe dhana pAtALa, gaLethI chuTe nahIM; e kharekha rakhavALa, sAcuM soraThIo bhaNe. dhana dekhI rAjI thAya, vAvare to vasamuM ghaNuM; te hAtha ghasate jAya, sAcuM soraThIo bhaNe, khavarAve ne khAya, manaDuM moTuM rAkhIne; tene vAhAlo sahAya, sAcuM soraThIo bhaNe. cheDIne gharabAra, bhasma lagAvI bhAgIyA; paNa mamatA hAlI lAra, pAchA gAmamAM lAgIyA 411 412 413 414 415 416 sArUM koInuM sAMkhe nahIM, peTamAM jhAjhA lALA; rAMDarAMDane reTIo, tevI garAsIAnI mALA. 417 1 nAtha nAbaLada jevo gaNune nAtha nAkhe. 2 vAhAlA=paramezvara, * bhAgIyA nAThA 4 lAgIyA pAchA ghera AvyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 kahevata saMgraha 18 421 siMco taba tarUvara bhayo, kATayo taba bhayo jahAja; nIra na bele kAkaDuM, bAMha grahekI lAja. pAro mAMkhI peTamAM, rahe na jhAjhI vAra; pAra puMThathI nikaLe, mAMkhI mukhathI bahAra. nArI gharanuM nAka che, nArI suta denAra; nArIthI pakAya che, nArI sukha AdhAranArI viNa niMdAya che, nArI viNa nahIM sukha; nArI viNa nahIM AbarU, nArI vIsAra duHkha. seraThe sAro joI sAtha, gAmatare nIkaLyAM; karyo na lAMbe hAthamuMjhANuM bahu mAvalA. deharA vaidya kahe darada thayuM, joSI kahe graha vAta; bhUvo kahe bhUta pretanuM, ghara naDatara zI jAta. baDe baDe saba kaheta haya, baDe baDeme phera; saritA saba mIThI lAge, samudra khAre jhera. 422 423 424 kavitA" sajajana purUSanAM lakSaNa sahata saMtApa Apa, parake mITAve tApa, karUNake kuma zubha, chAyA sukhakArI haya; deSa dila nAMhI le, zarana Aye ziza deve, paramArtha vRtti jInakuM, sadA prANa pyArI haya; zarIra kSamAvAna, keTIpati abhimAna nahI jJAnake nidhAna, bhAna, gaMbhIra guNa dhArI haya; kahata he kavi gaMga, suno mere dilhIpati, vizvame vIrala kaI sajanakI balihArI haya. durjananAM lakSaNa akAraNa deSa kare, IrSAme aMga jare, raMga dekhI rIjhe nAhIM, dRSTi doSa khaDe haya; Apa na kare kAja, parake kare akAja, lokanakI chaDI lAja, asUyA aDyo haya; 1 gAma=musApharI. 2 phera taphAvata. 425 - - - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 43 427 428 40 mana banI kAyA kura, erakuM saMtApe sura, kAma krodha che hajura, bidhine kayuM ghaDyo re? kahata he kavi gaMga, zAhanake zAha sune, duniyA duHkha eka, durijana ke baDe haya. 426 dehaze bamana heke corI kare, vidhavA heke cA pAna; sati hoke raNase haThe, Unake janma akAraNa jana. soraThA jenI joIe jeDa, jotAM te jaDe nahIM; kAMIka khApaNu khoDa, sAcuM seraDIo bhaNe. gayAM pArasa ne patiyAra, jaLa gayAM jamI gaI; cAMpA bhegAM cAra, mahAtmA gayAM te maLIne 429 deharA pALe nAce pArevaDAM, vagaDe nAce mora; paraNyA eTalA mAnavI, bIjA harAyA Dhora. kAcA ghaTamAM kAMkaro, je kadi pesI jAya; nIkaLatAM nIkaLe nahIM, karIe koTI upAya. mana DhegI mane dhurta che, mana megaLa samAna; mana sudhare te mitra che, nahIM te zatru samAna. 432 damayaMtI sItA satI, draupadI bhaI duHkha pAtra; Unake duHkhakA tola kara, bhava duHkha haya koNa mAtra. 433 kAjala taje na zAmatA, motI taje na veta; durjana taje na kuTilatA, sajana taje na heta. 434 kuMDaliyA hiMdu kahe so hama baDe, musalamAna kahe hama, eka muMgakI do phADa haya, kena jAde keNu kama; kena jAde kAna kama, kabI karanAM nahIM kajIA, eka bhagata he rAma, dujA rahemAnasa rajIo; kahe dIna daraveza, saritA mIlatI siMdhu, sabakA sAheba eka, eka musalamAna eka hiMdu. 45 1 cAMparAjavALe kAThI bAravaTIo hatuM chatAM ekavacana, udAra, prAmANika ane ene hAtha AvelAMnI hadapAra saMbhALathI memAnI karanAra hatA, 2 pArevaDuM=khatara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44. kahevata saMgraha 436 chapaya sara sara haMsa na heta, bAja gajarAja na daradara, tarU tarU suphala na hota, nAra pativratA na gharaghara; tana tana sumati na hota, motIjala bidu na ghanaghana, phana phana maNi na heta, sarva malyA nahIM banabana; raNuraNa hoya na zara saba, sarva na hoya ne bhakti bhara, narahara kavi sukavitA, sarva na hoya eka sara deharA karavata, kAtara, kujana, e verI judAM karaMta; suI suhAge sajana, e bhAMgyAne sAdhata. dharatI nitya naveraDI, kenI na purI Aza; ketA rAva rama gaye, ketA gayA nirAza. jIvIe to jaza lIjIe, zakara jeDA seNa; marI jAvuM mAnavIe, rahe bhalerAM veNa. che, bhaNIe bhalAne, naguNune paNa jI; naguNA nA heta jagamAM, te bhalA saMbhArata kI. 437 438 439 440 441 442 palapalamAM kare yAra, palapalamAM palaTe parA; e matalabanA yAra, rIta na jANe rAjIA. deharA dAMte lUNa je vApare, kavaLe UNuM khAya; DAbuM paDakhuM dAbI sue, te ghera vaidya na jAya. khetI, pAMtI, vinatI, puMThanakI khaMjavAra; etAM nahIM parahathaDe, Apa karanake sAra. laja rakhate jIva rakhe, lAja viNa jIva ma rAkha; eto mAMguM sAyAM, rakhe to denuM rakha, lAMgA lAva saMsArakA, dIyA na bhajIyA deva; na dIyA na bhajIyA, gayA janmArA kheAya. paranArInI prIta agnimAM baLavuM bhaluM, bhaluM viSanuM pAna; ziyaLa khaMDita nA bhaluM, nava kAMI ziyaLa samAna. 443 444 445 1 sarakhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatarAgraha kara5 pativratA laTapaTa paga dharaNi dhare, aTapaTa bole bena; piyuse kucha khaTapaTa bhaI se TapaTapa Tapake nena. khina baThe, khina UTha cale, khina khina vADI hoya; ghAyalasI ghumata phare, marama na jAne kAya. 447 448 449 " (prabhu prArthanA) araja UramAM dhAra, he girajAnA pati; have duHkha dariyethI tAra, vAhAlA vahArU thaI mane. vyAdhi vAdaLa jANuM, varase idrodhAra A; pralaya kare muja prANa, giridhara thaI UgAra tuM. 450 prAstAvika (paracuraNa) bAlase khyAla, baDersa birAdha, agocaranArase nahIM hasIe, ana" lAja, agana jera, nIra ajAnameM nA dhasIe; belakuM nAtha, ghaDeluM lagAma, hastika aMkuzama karIe, kavi gaMga kahe sune zAha akabara, kurarse dura sadA besIe. 451 eka bhAI chAsanuM mATaluM (hAluM) bhareluM laIne AvatI hatI. tevAmAM eka rAjA ghoDA para besIne Avato hato tenI haDapheTa lAgI eTale chAsanuM mATaluM paDI gayuM. mATaluM phUTI gayuM, chAza DhaLI gaI, paNa bAIne kazI dilagIrI thaI nahIM, evuM joI rAjAe pUchayuM ke, "tAruM mATa puTI gayuM, chAza DhoLAI gaI tenI dilagIrI amane thAya che, ane bAI, tane kAMI lAgatuM jaNAtuM nathI tenuM kAraNa zuM?" tyAre bAI kahe che - nRpa mAra calI apane piyAse, piyA sarpa Do, duHkha para huM . le gaye cAra bidezanakuM, Una beca dInI guNikA ghara pApa saMga bhayo jalakuM calI, nira pUra bhaye nirarma calahuM, chatrapati mahArAja sune, aba chAza zoca kahA karI huM? 45ra bhAvArtha-ha paraNI pachI tyAMnA rAjAe mane upADI; te rAjAne mArIne mArA paraNeta pati sAthe nAThI, te mArA svAmIne vagaDAmAM sarpa Do ne 1 vahA rakSaka. 2 khyAla ramata. 3 bire vera, kaccha. 4 agocara jANItI nahIM te, 5 annarsa lAja khAtAM zaramAvuM 6 kara=kapaTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra6 kahevatasaMgraha marI gayo. huM vagaDAmAM cAlI, tyAM re mane pakaDIne mane paradeza laI gayA ne guNikAne tyAM vecI. tyAM mahApApano dhaMdho karavAthI DarIne nadI kInAre baLavAne nAThI, ceha khaDakI baLavA taiyAra thaI, tyAM nadImAM ociMtuM pura AvavAthI ceha ne huM taNAyAM, te huM jIvatI nIkaLIne have zuM karavuM tene vicAra karavA ahIM rahI chuM ne chAza vagere lAvI vecI peTa bharuM chuM. temAM ApanA ghaDAnI haDapheTathI mATa puTI gayuM. ATalA saMskAra thayA, moTAM duHkha paDyAM, te he chatrapati mahArAja A chAzane aphasa zuM karaze te paNa bhAvi. kavita binA jala kupa kahA, binA teja bhUpa kahA,' binA guna rUpa kahA, triyAke bakhAna; kAlarIke kheta kahA, kapaTIke heta kahA, dIla bina dAna kahA, cittamAM na Ave; binA tapa joga kahA, binA jJAna bhaMga kahA, saputa bina puta kahA, dukhe kula jAna; jihA bina mukha kahA, nena bina nena kahA, rAmanAma binA mukha, pazuhI pahecAnavo. zUravIranuM aMga mamata to, mAyA tajI, tathA tana ucATa; aNagamata karI AtmA, eka vahAlI vaikuMThavATa. 454 Age paga te pata rahe, pIche paga patI jAya; bAgAM kheDe bahAvare, vAkuM raMga caDAya. 455 (bhAvArtha) zatrunI sAme AgaLa paga eTale daDhatA rAkhavAthI (pa) AbarU rahe che, ne pAcho paga karo eTale puMTha dekhADavAthI pI jAya che. mATe eka vAra haThelA yoddhA pAchA vaLI paga khoDI saMgrAma kare tene raMga che, sAbAza che. do da tarakasa bAMdhakara, sabI kahAvata zara; kAma paDe jaba dekhIe, kIsake mukhape nara. 45 (bhAvArtha) babbe talavAro bAMdhI badhA zarA kahevarAve che, paNa kAma paDe agara mAmalo jAge tyAre joyuM ke, dezanA moM upara nUra rahe che. eTale moM upara ATA uDatA na jaNAya te ja khare zuravIra, 453 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 427 jhAlara baje bhaktajana, baba baje rAjapUta; etA upara nA jage, te ATha gAMTha kapUta. 457 (bhAvArtha) jhAlara eTale AratI vAge tyAre harine bhaktajana darzana karavAne talapApaDa na thAya ane baMba eTale bumaIo Dhela athavA raNatura vAge tyAre rAjapUta talapApaDa thAya nahIM te tene AThe aMgathI kaputa jANo. maradAM hArI mUchaDI, dedo bAla ghanA; gaMDaka jese puMchaDo, rAkhe leka dhanA. 458 (bhAvArtha) maradanI muchanA to bakhe vALa ghaNuM. gadheDAnA puMchaDAM jevA muchanA bhArAne bhArA ghaNAe rAkhe che, temAM mAla ze ? kAMI nahIM. amala khATaNa jagapaMtha, zarA phaMdA kAma; kAyara khaDaga na vAvare, kAyara de nahIM dAna. 459 (bhAvArtha) amala eTale rAjyAdhikAra khATa (meLava) ane yogI purUSanA yoga paMthe caDavuM e kAma zarIranAM che. kAyara kadI khAMDuM vAvare nahIM. khadaDA khAMDe vaDhe nahIM, ne kAyara eTale namAlA kadi dAna Ape nahIM. zara caDAvavA sArU e pitAnA patine kahe che. kaMthA raNarma paThake, kAMI jAe che sAtha; sAthI thArA tIna haya, haiyuM, kaTArI, hAtha. 460 (bhAvArtha) raNamAM pesIne he kaMtha, konI sobatanI vATa juo cho? have saMgrAmabhUmimAM tamArA sAthI traNa cheH himata, kaTArI ne bAhubaLa. bhAge mata tuM kaMthaDA, tuM bhAgye muja khoDa; morI saMgarI sahelI, tAlI de mukha moDa. 461 (bhAvArtha) he kaMtha, tame raNabhUmimAMthI nAsaze mA, tame nAThe mane kalaMka che, kAraNa ke mArI sakhI, sAhelIo moDhAM maraDIne tALI daI hasaze. - uThI kaMtha hathiyAra le, meM lauM zakkara tupa; prAhuNarA te muja baLa, raNamAM baLa te tuja. 462 (bhAvArtha) he kaMtha, uThIne hathiyAra , huM sAkara ne ghI lauM chuM, mijabAnanI sevAmAM mAruM baLa kAma Ave, paNa raNabhUmimAM te tAre ja baLa joIe. 1 tapadhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 465 428 kahevata saMgraha abhimanyu mahAbhAratanA yuddhamAM jAya che tyAre uttarAne maLavA sArU abhimanyunI mA subhadrA kahe che tyAre abhimanyu javAba Ape che, uttara, uttarA zuM kare? sAMbhaLa mArI mAta; raNamAM jyAre ghA paDe, tyAre uttarA de nahIM hAtha. 463 uttarA tyAM AvIne abhimanyune kahe che, mArajo ke maraje tame, nava dezo puMTha lagAra; saiyara meNAM mAraze, je kAyara karI nAra. dehA zarA teja dhare nahIM, sudharaNu De gAMDa; sata bacana pAle nahIM, UlaTa jAya brahmAMDa. raNa caDo ThAkAro, bahu batAvo baLa; rAma rakhape Avaze, jakha mAre jemala. dhruva caLe, merU Dage, gama maraDe giranAra; raNamAMthI paNa nava dhare, paga pAcho paramAra, 417 "champaya" (rAjaputanI zAkha athavA jAto viSe) prathama sAkha paramAra, pache sida, siMhANa, raNathaMbha rATheDa, vAcA, cahuA paDhALA, solaMkI, saMkhalA, bAraDa, paDhiyAra, beDANa, gohIla ne mahIla, dahI, bhaTI, makavANA; kaccha, mahAccha, gurakha, kathA letApatIja lAkhavA, etA cUra bhaDa vIra, kharA rajaputa sAkhavA. 468 rAjaputanI zAkhA viSe vizeSa hakIkata. 1 paramAra, 2 jhAlA, 3 hADA, 4 boDANa, 5 cuDAsamA, 6 gohIla, 7 mohIla, 8 mahIDA, 9 makavANuM, 10 cAvaDA, 11 DAMgara, 12 tIAra, 13 vegaDa, 14 jADejA, 15 dahIA, 16 kaccha, 17 bAraDa, 18 rATheDa, 19 vAcA, 20 paDhIAra, 21 saravaiyA, 22 sIMvALA, 23 jeThavA, 24 rAyA, ra5 bAbarIA, 26 siMkha, 27 sisodIA, 28 sIda, 29 vaDhANa, 30 bhaTI, 31 mahAka7, 32 haLadhara, 33 rAyajAdA, 34 seDhA, 35 selaMkI, 36 saMkhalA, 37 gurakha, 38 vAghelA, 38 kheLIyA, 40 suhANa, 41 kathA, 42 bhADelA, 43 budelA, ja kAmaLIA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 469 470 sera (vegaDI vegaDAne pikAre che) vegaDa tArI nAra, raNu vagaDe paravaza paDI; vehelI karaje vAra, nA te jAIza jIvanI. (paracuraNa) * tane vadatI bAvana vIra, noMdhaNu nava soraThanA dhaNuM; hINI najaruM hamIra, naheya mAvataranI maMDaLika. maLIyala mUDha ghaNa, mana sAgara maLIyA nahIM; tenI hA haiyAmAM rahI, dAjha ghaNerI dAdavA. deharA jJAti janakuM pujale, ora kahAMse kAma; chatane jJAti jana mIle, vehI zAlIgrAma, jJAtimAM jJAti thayA, thayeja paisAdAra; bhaluM karyuM na jJAtinuM, dhikka paDyo avatAra. 471 Ykara 473 junAgaDhanA rahA khegAranI rANuM rANakadevInA saMbaMdhamAM belAtA dehArA, seraThA 474 svAmi, UThe anya leI khaDaga dhare kheMgAra; rAya siddharAje gheriye, gaDha juno giranAra seraThe sasalAM ne ziyALa, eka di ziMgALAM hatAM; maratAM rAkheMgAra, bhavanAM bhIlAM thaI rahyAM. 475 dehare prathama piLe pesatAM, tha Thabake ne Theza; raDA rANaka devIne, sune soraTha deza. 476 rANakadevI paraNIne AvyAM ne gharamAM pesatAM UmarAnI Thesa vAgI, te zukana kharAba thayAM. 1 jJAti-eTale nAta. je nAtamAM janma thayo hoya te jJAti eTale sadAcaraNamAM, dharmamAM, vairAgyamAM sarakhA athavA guNamAM sarakhA te jJAti, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 kahevata saMgraha siddharAja jayasiMhe laDAI karavA sArU caDAI karI, tyAre uparakeTa heTha taMbu tANIne mukAma karyo. te vakhate uparathI jonArA kahe che, soraThA amArA gaDha heTha, keNe taMbu tANIA, sadhare me zeTha, bIjA varatAU vANuA. javAba:- vANuonA vepAra, jAte dahADe jANa; mArI rAhA kheMgAra, utArazuM rANakadevine. 478 899 jhAMpe bhAgyo, bheLa paDI, bheLe gaDha giranAra; dudo hamIra mArIA, seraThanA zaNagAra. 478 dudo ane hamIra rAhAnA bhANeja hatA te marANa tyAre daravAje tulyo ne phejanI bheTamabheTA thaI. te vakhatanI vAta che. rANakadevIne utArIne pitAne tAbe thavA siddharAje kahyuM, paNa rANakadevIe mAnyuM nahIM tyAre tenA kuMvAra mAtherAne mArI nAMkhavA siddharAje pakaDyo te vakhate rANakadevI kahe che. soraThA mANerA mata roya, mA kara AMkha rAtIe; kuLamAM lAge khAya, maratAM mA na saMbhArIe. 480 rAhA kheMgAra maraNa pachI rANakadevI sahAmaNe seraTha deza mukI jAya che. kAUM keMgaracha mera, gokhe garavAne caDI; kApI kALaja kAra, pIMjaradA pANae. 481 utaryo gaDha giranAra, tanaDuM AvyuM taLaTIe; vaLatAM bIjI vAra, dAmo kuMDa nathI dekha. 482 nIce zarIra rANakadevInuM AvyuM tyAre giranAra, dAmAkuMDana vilega . thAya che tyAre kahyuM che. have giranArane kahe che, gojhArA giranAra, vaLAmaNa verIne kI; maratAM rAhA kheMgAra, khareDI khAMgo kAM na thayo. 483 1 "ya"=ha, eba; lAMchama. 2 pheMgara=2ukA karacha. 3 gare gekhama lAtane gaMbhIra gekha, chajuM 4 pAMjarazarIra, kALajuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 431 verIne vALAvavA sArU tuM gAjhArA giranAra, hajI tevA te tevA ubhA chuM, zaramAtA nathI, ke rAhA kheMgAra maratAM tuM khaLabhaLI paDIne prema namI na gayA. tyAre giranAra paDatA hAya ema manamAM bhAvanA thavAthI rANukadevI kahe che, 484 mA paDa mArA AdhAra, cosala kANu caDAvaze; gayA caDAvaNahAra, chatratAM jAtara Avo. mArA AdhAra giranAra tuM paDIza nahIM, kemake tArA patharAnAM cesalAM caDAvI tane kANu ubhA karaze. tane ubhA rAkhanAra te gayA, mATe jIvatA rahe ne ubhA rahe, tArI jAtrAe jIvatA hAza tA Avaze. pATaNa pAMhAcyA pachI khALuM pATaNa deza, pANI viSNu purA mare; saravA sAra deza, sAvajaDAsa jaLa pIe. pachI vakhANe cheH vArUM pATaNa deza, sarve| seAraTha deza, dhaNI maratAM rANakadevI retI rAhA kheMgAranA muDadA sAmuM joI kahe che: dAharA jIse paTALAM nIpaje; lAkheNI maLe lAkhaDI, nathI ema samajI pATaNanI e xe vAe ke muDI, caNu' yupa daMta; jIvA paTALAM vALIe, leAbaDIvALInA graMtha. rANakadevI javAma Ape che sArA vArUM zahera vaDhavANu, bhAgALe bhAgAvA vahe; bhAgavatA rAha kheMgAra, have bhAgava bhAgAvA dhaNI. 45 see pAMpaNane paDate, kA(kaheA)tA kuvA bharAvIe; mANerA marate, zarIramAM sAM vahe. pAMpaNanA eka palakArAmAM kuvA bharAI jAya teTalAM AMsu paDe, kAraNu zarIramAM teA jharA te jharAnAM saraNAM cAle che eTaluM du:kha che. have satI thatI vakhate rANakadevI kahe che sArA 1 seyAMhAM. 2 lAkheNI=sArI. 4 racaN=dhuLanI 24, 5 muArka athavA chATI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 487 45 3 lAkhaDI=strIone eDhavAnuM vastra. www.umaragyanbhandar.com
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 kahevata saMgraha 40 481 vA vAya savAya, vAe veLu parajaLe; ubho tyAM siddharAya, sata jevA seraThIANInuM temanA saMbaMdhamAM bIjA deharA je sAce sAraTha ghaNo, ghaDIo rAhA kheMgAra; te sAce bhAMgI gaye, jAte rahyo luhAra. AMgaNa aba merIo, sAkha paDI ghara bahAra; deve upAI devaDI, nahIM jAte kuMbhAra. seraThera jayasiMha deve jAya, dhArAnagara DhoLIyo; kapare te kahevAya, kheMgAra tuM khedhe mAM kara. siddharAjanA vakhANamAM dehare bAvana hajAra bAMdhIA, gheDA gaDha giranAra; kema sahe soraTha dhaNuM, khehaNuM daLa kheMgAra. 482 493 494 495 486 nIti satya vacana aura dInatA, parastrI mAta samAna; inakuM vaikuMTha nA mIle, te tulasIdAsa jamAna. paraniMdA paranArI arU, paradravyanakI Aza; cheDI tInuM bAtamuM, bhaje eka avinAza. lIkhanI paDhanI cAturI, e tInuM bAta hai sehela; kAma dahana mana vaza karana, gagana caDana muzkela kaMcana tyAgavo sehela he, saheja triyAke neha, mAna baDAI IrSA, tulasI durlabha eha. tulasI paMchInake pIe, ghaTe na saritA nIra; dharma kare dhana nA ghaTe, sahAya kare raghuvIra. 497 448 499 1 rAhA khegAra jevo rUpavAna bIjo purUSa thayo nathI ne thAze nahIM. 2 kuMbhAranA AMgaNAmAM siddharAjanA bhATa rANakadevIne joI jaI caDyA, te rANakadevInuM rUpa joI kahe che ke rANakadevIne deveja (upAI) upajAvI ghaDI che, kuMbhAra nathI. te siddharAje mALavAnA dhArA nagaranA rAjAne jItyo che, je rAjA karaDe hato mATe siddharAjane vakhANI kheMgArane zikhAmaNa Ape che ke keDa mUkI de. 4 khehaNahINuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 433 ali, pataMga, mRga, mIna,gaja, eka eka rasa AMca; tulasI tInakI kena gati, jAkuM vyApata pAMca. 500 Aja kAlake karatehI, avasara jAsI cAla; Aja kahe me kala karuM, kAla kahe punI kAla, 501 UMce beThe nAM lahe, guNa bina baDa5Na kAya; beTho devala zikharapara, kAga garUDa nava heya. 502 jahAM dayA tahAM dharma che, jahAM lobha tahAM pApa; jahAM kedha tahAM kAla he, jahAM kSamA tahAM Apa.9 53 cAha gaI ciMtA gaImanameM nahIM paravAha; jAke mana cAha nahIM, zAhanake zAha. 504 je pAve ati ucca pada, tAke patana nidAna; je tapata madhyAhna laga, asta heta he bhAna. 505 tulasI uttama prakRtinuM, kahA kara sakata susaMga; caMdana viSa vyApe nahIM, lapeTe rahata bhujaMga. 506 vAhAlAmAM vera na kIjIe, cUkI na dIje gALa; dhIre dhIre chAMDIe, jyama sarovara chAMDe pALa. labhI gurU celA lAlacu, denuM khele dAva; denuM Dube bApaDe, baiTha patharakI nAva. 508 morma guNa kachu haya nahIM, tuma he guNake jahAja; guNa guNa na vicArake, bAMha grahekI lAja, 500 tulasI jagameM Ayake, sIkha usIkI le; je tuM anaratha kare, paNa te ku rasa rasa de. 510. 507 da, dha, zi, mura, biyA, bhajana, ne duHkha, phAga; heta zIAne bAvare, nava Thera citta lAga. 511 1. bhamara. 2. pataMgIyuM. 3. haraNa. 4. mAchaluM. ane 5. hAthI e pAMcane eka eka Idriyane rasa che, te chatAM te pAMca vinAza pAme che, tyAre manuSyane pAMca Idriyo che, pAMca iDhiye chUTI mUkIne rasamAM lIna thAya te tenI zI gati thAya ? 6. pAMca IdriyanA viSaye. 7 A5=5te paramezvara, 8. copATa. 9. rIsa caDe tyAre. 10. bALakane ramADatAM. 11. darpaNamAM mahe jotI vakhata. 12. strI pAse. 13. bhajanamAM gultAna thAya tyAre. 14, nIze-kephamAM. 15. ApatakALa paDe tyAre, 11, phAgaNamAsamAM heLInA phAga khelatI vakhate DAhyA paNa gAMDA thaI jAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 kahevatasaMgraha jhera parAyA ApanA, khAyesa mara jAya; apanI rakSA nA kare, kahe khIra samajAya, tArA vairI kAI nahIM, tArA bairI mela; apane zailakuM mITA le, pIra galI galI kara sela. sakhI sahAyaka samalake, kAI na nirbala sahAya; pavana khaDhAvata AgakuM, dIpaka deta muMjAya. satagurU purAnA mIlA, sunI adhurI zikha; svAMga jatikA pahena kara, dhara dhara mAMgI bhIkha. gAdhana, gujadhana, rAdhana, Ara ratna dhana khAna; jaba Ave sateASa dhana, saba dhana " samAna. AdhI e lukhI bhalI, sArI se| saMtApa; jo cAhegA cApaDI,. aheAta karegA pApa. jyuM khela banArake, pIrata vagere deza; khAMDa bharI muzakAta haya, khInA gurU upadeza. zItala zabda ucArIe, ahuM AnIe nAhIM; terA pyArA tujameM, duzamanabhI tuja mAMhI. khuza khAnA haya khIcaDI, mAMDe paDe Tuka launa; mAMsa parAyA khAya kara, galA kaTAve kauna ? karanI karake kAgakI, cale puSTha pakaDa ziyAlakI, kIsa badha nArAyaNu A jagameM, haya / sakhasa mIThe melave, karatA tanaphara manakara bacanakara, deta na kaiAkuM duHkha; tulasI pAtaka jaratahe, dekhata UnakA mukha. manake hAre hAra hai, mana jIte chata; mana mIlAve rAmakuM, manahI karata kta. manakA pherata janma gayA, gayA na manA phera; pharakA manakA cheADa kara, manakA manakA phera. laghutAsa prabhutA vadhe, prabhutAe~ prabhu dUra; kIDI mIsarI khAta haya, hastI krAkRta krUra. 1 (eApaDIzrI cApaDhulI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat huMsakI cAla; utare pAra ? vastu sAra; para upakAra, 512 513 514 515 516 517 518 519 para0 para1 parara para3 para4 125 para6 www.umaragyanbhandar.com
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 45 527 528 528 530 531 532 zabdahI bahuta sunyA sahI, mIrA na manakA maha; pAsa laga pahoMcyA nahIM, tabalaga lehakA loha. rAjA kANurA gaThIA, jegI kaNarA mIta; vezyA kasurI astarI, kANu vezyArA kaMta ? rAjA garajarA goThIA, jegI sevArA mIta; jararI vezyA astarI, jara vezyArA kaMta. madhura banase jAta mITa, uttama jana abhimAna; tanaka sItala jalase mATe, jayase dudha uphAna. pata rAkhe paratAparI, navakATIrA nAtha; agalA gunhA bakSake, abake pakaDe hAtha. je gati grAha gajedrakI, se gati hai he Aja; bAjI jAta budelakI, rAkho bAjI lAja. gati dAtA dhana jANavuM, yaMtra rU5 vyavahAra; aTake jhaTa bhavataMtra te, je nahI dhana kara sAra. dIlanI vAte dIlamAM, ke pAse kahevAya; samudra majA kaMThapara, AvI mAMhI samAya. kuTIla kuTIla saMyogathI, kuTIla karma varatAya; kauvaca kerAM bIjathI, kevaLa kocaja thAya. kabIra garva na kIjIe, raMka na hasIe kAya; apane nAva samudrame, kahA jAne kA hoya ? nAne nAnA ho raho, jayasI nAnI DUba; era jhADa uDa jAyane, khUba khubakI khuba. lAkhame eka lakhezarI, sAme eka sujAna; saba nara bAMdhe pAghaDI, saba narakuM nahIM mAna, 533 534 535 536 537 578 1. jayapura tathA jodhapuranAM rAjyo vacce vairabhAva cAlato hato. te vakhate jayapuranI gAdI upara mahArAja pratApasiMhajI hatA. temanA upara koI rAvara zarAe caDAI karI. ele hAthe zatrune pahoMcI zakAya tevuM nahIM lAgavAthI jodhapuranI madada mAgavA jarUra thaI mATe jayapura rAjane kavi jodhapura jaIne jodhapura mahArAja (navaTavALI mAravADanA dhaNI)ne kahe che. jodhapure AgavuM vera bhUlI jaIne madada ApI, ne dhAryA pramANe jayapuranI chata thaI. tema ja pazavA bAjIrAva balALanI madada buMdelakhaMDanA rAjAe mAgI te vakhate A lakhyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 540 pIpA pApa na kIjIe, puNya karyo so vAra; aghaTatuM kenuM na lIjIe, karyA dAna hajAra. 539 jAne vAku baheta he, ata hI zIkha asaMkha; jAne nahIM vAke jasu, bahIre Age zaMkha. saMpata bahuta hI bahai, aura na dharIe citta; e tane ne bIsArIe, ari hari apane mitta, zatru jahAM lagI zirapara, garaja anyanI hoya; ThaMDa gaye zAlo taNe, pADa na puche keya. 542 gharahumeM kajIye cuke, nAtanam na sunAya; nAtanam cuke jasu, to divAnaku na sunAya. sajajana tumahI catura che, kahA zikha deuM teAI; tiNa vidhi mIlajo ke, jINa vidhilabena kAI 544 541 543 soraThA 547 varase jaIne vADa, evA meha zA kAmanA; moTA bahue tADa, DhAMke nahIM nija paMDane. 545 loka vakhANe lAkha, meTA tujane mehulA; sajajanamAM nahIM zAkha, viveka guNa hINe lahI. 546 vAvaravAmAM vIra, paNa vivekamAM vAmanA; evA heya. amIra, paNa murakha madhe khape. kIrti kamAI lIdha, jeNe kara lAMbo kaya; lAja gumAvI dIdha, kara jeNe heThaLa dharyo. 548 eka vAvare lAkha, vaNa avasara ke veThamAM; manAya te te rAkha, UDADe varaghoDA viSe. ghaDAI ghaDAI ne ghATa, pahecele pecI bane; vIsarI videza vATa, jIvyAthI joyuM bhaluM. 550 deharA deza jJAti kula dharmanuM, Ura rAkhe abhimAna; te naravAra nahIM te khare, khara samaje matimAna. 551 prArabdha pahele banA, pIche banA zarIra; tulasI yaha mana jAnake, dhAraNa karelo dhIra- 552 1, seNapriya. 2. lakhe=jANe, juve. 3 lahI jANIne 4. vAmaNugrAmana, eAchA 549 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 37. 553 554 555 556 557 jAnI bujI ajugata kare, tAso kahA basAya; jAgata hI sevata rahe, nAhI ke zake jagAya, bInA bicAre je kare, so pIche pastAya; kAma bIgADe Apane, jagameM heta hasAya. mana merA pakSI bhayA, jahAM tahAM UDa jAya; jahAM jesI saMgata kare, tahAM tesA phala khAya. pI che kAraja kIjIe, pahele na vicAra; baDe kahata haya bAMdhIe, pAnI pahele pAra. duzamana he cIMTIsA, nahIM hAthIse kama magara; ahemakakA kAma haya, je na rakhe use khatara. jaga cAhe sahI kare, bhalo bure saMsAra; nArAyaNa tuM beThake, apane bhuvana saMbhAra. tAke Adara kIjIe, je apane ghara Aya; mitra mAnIye zatruko, kAraNuM atithi kahAya.' sIMce tarUvara bhaye, kArsa bhaye jahAja; tAre paNa Dube nahIM, bAMha grahekI lAja, chatI tInI nAthIe, kIrata huMdA kamma? rANuM rata raDe nIkare, jaDe cIrAje camma. niMdA aisI DAkaNI, kula badhAne khAya; kahuM chuM niMdA na karIe, koTI krodha samAya. 558 559 561 562 seraTha mahemAnone mAna, dila bharI keAIne dIdhAM nahIM; meDI nahIM masANa, sAcuM soraThIo bhaNe. 53 lAkha karoDa kamAya, khAya pIe kharace ghaNuM; paNa paiso na apAya, te saMpata zA kAmanI. 54 na kare karathI kAja, pAMca AMgaLAM ekaThAM; te lAkha dAmanI lAja, rAkha barAbara jANavI. pUjA nija pAya, pite pUjI jANe nahIM; nIcI Doka na thAya, te pattharanAM putaLAM. 566 1 kAraNa ke ApaNe ghera AvyA te ApaNo atithi kahevAya che, mATe mAna ApavuM ghaTe. 2 kamachI kahevata, kIrtinAM kAma jenA tenAthI bane nahIM, bahAdura purUSathIja thAya. rAd lehI jyAre nIkaLe? jyAre cAmaDI cIrAya tyAre. koDe ghA lIdhA vagara jaza maLe nahIM, 565 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha. 569 570 571 pa7ra 573 khaTa rasa khAte khAya, paNa khavarAvI jANe nahIM; dIThe siMha dharAya, te durjana zA kAmanA? 567 pahere pite hIra, dorA daI zakatA nathI; kahe keNu amIra, e moTA tAbutane. pa68 karamAM pahere kaDAM, keDI kedane Ale nahIM; e mAnava nahIM paNa maDAM, kAma na Ave kAIne. deharA sAMI apane cittakI, bAta na kahIe keya; taba laga manameM rAkhIe, jaba laga kAraja heya, parIhaTha jese tAlameM, paTaka paTaka paTa dheya; mana vesA che DAla tuM, pichu na khaTakA hoya. kAraja vAke heta haya, je kare samaya nihAra; kabahu na hAre khela je, khele dAva bicAraeka navuM ne be navAM, traNe kALo kahera; baLe pariyA bApanA, ATha navAM te. hari samare pAtaka ghaTe, mitra hare nija pIra; ari samarma tIna guna, buddhi, parAkrama, dhIra, 574 tulasI nIco AdamI, kare na uMco kAma; kayA cuke cAmase, sune nagArA gAma, vakhata vicArI vANuo, mucha caDAve kAna; vakhata vicArI mucha vaLI, nIcI kare nidAna. 576 Thaga chatAya ThagAIthI, nyAye nyAyI chatAya; jyAM jevA tyAM tevA thavuM, teha vaNikavighAya. 577 Tokara khAdhI hajAmanI, ApyuM bhaluM inAma; zira chedAvyuM hajAmanuM, juo vaNikanAM kAma. 578 1 bebI. 2 taLAva. 3 duminane yAda karatAM, buddhi, parAkramane dhIraja heya teja manane zAMti rahe. 4 nIcA te nIcA, nAnA te nAnA. 5 eka pisAvALa vANIo eka hajAmanI pAse hajAmata karAvA beThe; hajAmata karI rahyA pachI hajAme vANuAne mAthe, sArI hajAmata thaI che ke kema te jovA, hAtha pheravyo. sArI hajAmata thaI mAluma paDI eTale hajAme vacalI AMgaLI vALIne vANIAnA mAthAmAM Tako mAryo. vANIne rIsa caDI, paNa te dabAvI rAkhIne munImane hukama karyo ke eka sunA hara ghAMjAne Ape, ghAMe je mAnyuM ke Take mAravo te sArI vAta che, kemake hajAmatanI eka sunA mahera TakorAthI pANI, 575 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 43 pa79 580 daiSa parAyA dekha kara, cale hasaMta hasaMta; apanA yAda na AvahI, jAkA Ada na aMta. laghutA sabase baDI, tAteM baDe ne keya; nyuM kara laghu aMgurI, suvarNa pehene saMya.. kaMDaliyo bacana sukI jhAlarI, behada ghaDI sunAra, Thera Thera citta rAkhake, mata pAnIma DAra; mata pAnIe DAra, gaI se hAtha na Ave, paDI khalakake pAsa, Apake mAna gumAve; kathe se kaviyAM kahAna, aba nahIM lAja hunerI, mA pAnIe DAra, jhAlarI bacana sunerI. deharA jaga meMghI jaga vAratA, tAme tanamana deta; - paramezvarakI vAratA, keI damaDI sera na leta. keLuM, kerI, kAmini, piyu mitra pradhAna; e sarva pAkAM bhalAM, kAcAM nAve kAma. 181 Sta 582 583 584 jaNa jaNanuM mukha joI aMtara duHkha rAvuM nahIM; de nahIM vitta kaI kaI maratAM rAjIA. champaya beThe jagA saMbhAla, samaja paga dhare dharanaparA bele avicala bola, lekha likhIyA patthara; ghAMejAe TakorA mAravAno rivAja barAbara grahaNa karyo ne koI amIranuM vatuM karuM to Takoro mAruM. tema karatAM bAdazAhI phejanA senApatinuM vatuM karavA joga Avyo, tyAre hajAmata karIne senApatine Takore mAryo tenI sAthe ja senApatie ghAMe jAnuM zira uDAvI dIdhuM te uparathI A dehare thayo che. 1 jhAlarI, jhAla-kAnanuM ghareNuM. vacana rUpI senAnI jhAla che tene citta ThekANe rAkhIne pANImAM nAkhIza nahIM. vacana rUpI senAnI jhAla che, te sanIe behada kArIgarI karIne ghaDI che. pANImAM nAkhyA pachI pAchI te hAtha Avaze nahIM, eTale gumAvaze. mATe vacana nAkhavuM te vicArIne nAkhavuM ke jethI vacananuM mAna rahe che sacavAya, e bhAvArtha che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 55 586 587 588 58 khAya eAra khIlAya, pehene ora pehenA, raname teja apAra, dhAma zItala sukha pAve; zilavaMta subhAva zucI, mukha dadhI kamalA zake, kavi mulacaMda kathe kahI, yaha lagTana saba mardake, deharA dezakAla arU pAtra lakhI, apanI zakita samAna; je kachu devata nImarsa, vAluM kahIyata dAna, rajaba jAkI cAlase, dila duHkhAyA na jAya; IlAM khalaka khijAmata kare, vahAM he sukhI savAya. je na kahukI irSA kare, DAre tRSNa joI je pAve tAme sukhI, saMtoSa kahIje seI veta haMsa baka zveta hai, kayase parakha lakhAya; paya pAnI Age dhare, sakala bheda khula jAya. zarIra nirdhana jagata, yaza leI surapura jAya; suma jagatameM dhana sahita, apayaza le mara jAya. nirlobhIkuM bhUpa tRNa, surapura tRNu vijJAna; tRNu sama nArI viraktakuM, zara tRNu sama prANu. binA tegake zUravIra, kare kahA je ghAya; nyuM jala bAhera mInabuM, peza kachu nahIM jAya. samartha; muzkela kaha, UdyogakuM kaDA dUra; vidyAvaMta videza kahA, kahA bIrAno zura. siha niDara banameM phire, tinakuM zaMkA nAya; nakha Ayudha ke jerase, DhuMDha zikArakuM khAya. kuTIla kubuddhi jatanarsa, pare jaLe parasaMga; machaTha sama tAkuM kare, Acho nikase raMga. golAM nagara na nipaje, golAMnI khANa na hoya; kAM bilIthI pAra, kAM belAI joya, 500 583 54 : 55 pada 1 dhAma=gharamAM. 2 samAna=pramANe 3 lakhAya jANuM zakAya. 4 zarA ane nidhana sArAM kAma kare che te che bIrAne pArakA, 6 machAnI peThe khuba kare tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 57 598 ceta ceta nara ceta (sAkhI) paraloke sukha pAmavA, kara sArA saMketa; hajI bAja che hAthamAM, ceta ceta nara ceta. jera karIne jItavuM, kharekharuM raNa kheta; duzamana che tuja dehamAM, ceta ceta nara ceta. gAphala rahIza gamAra tuM, phekaTa thAiza phajeta; have jarUra hazyAra thaI, ceta ceta nara ceta. tana dhana te tArAM nathI, nathI priya paraNeta; pAchala sau reheze paDayAM, ceta ceta nara ceta. bhAmAnI bhramaNuM taje, bhAmA bhaya bhaMDAra; bhAmAM jene bheLave, te nara nahIM karanAra, 50 602 104 605 ine te bhamate bhale, jegI, paMDita, sapUta; Ite te ghara baiThe bhale, mUrkha, nAra, kapUta. gata bahu zocata nahIM, gIne na hevanahAra; kArya karata prabIna jana, Aya paDe anusAra. bhale heta nahIM mAriye, kAhuke jaga mAMhI; bhale mArane koike, te kaI nara ripu nahI. snehe bhojana Apaje, snehe dejo mAna; snehe deje rokaDA, paNa paDazo nahIM jamAna. tarakhalAne tele (kharA) koka vAta kare tyAMhAM, vacamAM pote bole; lAla kahe che mAlAne, te tarakhalAne tele. vagara netare jamavA jaine, sAruM narasuM bole; lAle kahe che mAlAne, te tarakhalAne tele. kathAmAM jaI vacamAM bese, DAhyo thaIne Dole; lAla kahe che mAlAne, te tarakhalAne tele. badhI vAtamAM DAhyo thAvA, maNa ghAlIne bele; lAlo kahe che mAlAne, te tarakhalAne tole. veLA kaLA samaje nahIM, ne vagara vicAryuM bele; lAla kahe che mAlAne, te tarakhalAne tale.. 610 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 kahevata saMgraha 612 614 jyAM tyAM dhAmo nAkhI bese, vagara bolAvye bele; lAle kahe che mAlAne, te tarakhalAne tele. 611 ghera ghera jaine cIje mAge, rAMka jevo thaI bole; lAlo kahe che. mAlAne, te tarakhalAne tele. AnaMda kahe paramAnaMdA AnaMda kahe paramAnadA, muMge maheDe rahevuM kAM to kahevuM sAcesAcuM, ne kAM te nAma leIkahevuM. AnaMda kahe paramAnaMdA, kajIAmAM nava jAvuM; khIcaDI khAvI gAMThanI, ne jyAM tyAM rajhaLAvuM. AnaMda kahe paramAnaMdA, gAmaDe jaIne rahevuM; bApa bApa sI kare, deIne bamaNuM levuM. 615 AnaMda kahe paramAnaMdA, bAIothI cheTe rahIe; kAM to kaheze vaMThI gaye, kAM namAlA karIe. AnaMda kahe paramAnaMdA, jene pagaluM bharavuM; nahIM te muDI khAI gAMThanI, mata vinA maravuM. 617 AnaMda kahe paramAnaMdA, mANasa mANase phera; eka leIne pAchA Ape, eka karAve jhera. AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka uparANuM kare, eka vadhAre jhera. AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka Ape kanyAdAna, vALe eka jhamera.' AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase phera; eka Ape sadAvrata, eka mAge ghera ghera. ANaMda kahe paramAnaMdA, cIje cIje phera; eka lAkhe zera maLe nahIM, eka TakAnI traNa zera. AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase maLe; eka vagADe zaMkhale, eka vagADe gaye. AnaMda kahe paramAnaMdA, mANase mANase TALA; eka eka sArU marI paDe, eka bharAve UcALA. 624 1 kanyAnA paisA khAvA laI duSTa kAma kare. 2 judI judI buddhi. 3 gogata, sItAmAM je vagADavAmAM Ave che. te gata kahevAya che. 4 kALA bheda, taphAvata, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha UtAvaLA thaI vinA vicAre, AgaLa pagalAM bharatA; nAgAnI TALImAM paisI, pachI pastAvA karatA, sArA bhaNe. sArA joine sAtha, gAmatare nikaLyAM; na karyo lAMkhA hAtha, muMjhANAM bahu mAvalA, jeNe jagamAM rAkhyAM nAma, visAryAM visare nahIM; tenAM svarge ThAma, sAcuM sAraDIe bhaNe. khAMdhI DhAla talavAra, vhAre caDiyA vAlame; rALANA raNu mAjhAra, sAcuM sAraDI dhara dhara Dhebara khAya, khavarAvI jANe nahIM; krUDa paDI jIvataramAMhe, sAcuM sArahIe bhaNe. saune kAma, pAte Daga bhare e mUrkhatA jAma, sAcuM sAraDIo dina dina dAyare jAya, vageANAM vhAlAnAM kare; te bApa phera gaNAya, sAcuM sAraDI cIMdhe nahIM; bhaNe. dAharA bhaNe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 443 }pa karaka 627 628 62 }30 631 vRddha bhalA rAjA te zeTha, bhalAM mAta ne tAta; vRddha lakSA nahIM nAkarA, dhArI ne cekIyAta, kAI hase kAI rUve, kAI mAMdA sumakAra; kartAe zuM kalpIte, sarajyA A saMsAra. sumathI dAtAra bhaleA, mesavAnI kahe hA; dAtArathI suma bhalA, cAkhkhI pADe nA. duzmana teA DAgho bhaleA, bhaleA na murakha mitra; kadarUpI paNa kahyAgarI,OM nahIM rUpALI citra. anItisa jAta haya, dharma, rAja era vaMza; tulasI e dRSTAMta haya, phArava, rAvaNu, ThaMsa. -- EKE 1 gAmata =musApharI, 2 (dhamatAne, DagaDagaluM,.. A zuM kare te sArI. }32 633 634 35 }} www.umaragyanbhandar.com
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha dharma 137 - deharA jAke manameM deSa nahIM, mukha na doSakI bAta; parama ahiMsA dharma yaha, jIva na karIe ghAta. jUra kahe je kaTu bacana, deI kachu duHkha bhUra; duHkha na lahe sagharI sahe, kSamAvaMta so zara. saba jIvanakuM hita kare, manasA vAcA karma; parahita Apa duHkha sahe, ehe dayA ora dharma. dezakAla era pAtra lakhI', apanI zakti samAna; je kachu devata nimase, tAmuM kahIyata dAna. je na kATukI irSA kare, DAre tRNuM joI jo pAve tAme sukhI, satiSa kahIje sAI satya, zIla, saMtoSa, tapa, dayA, binatRSNa dAna; kSamA, ahiMsA, zauca, yama, lakSaNa dharma bakhAna. rAjyabhaga saMpatti sakala, vidyA, rUpa, vijJAna; adhika Ayu, ArogyatA, prakaTa dharma phala jAna. sahasA, mAyA, nirdayA, azuci, amRta, jaDa, lobha; yahadeSa vahAM svAbhAvika, kayuM nahIM saMgatarobha. nitya kamaLa jaLamAM rahe, leza na bhede nIra; kAma na bhede tehane, jenuM zuddha zarIra. 641 643 644 645 646 647 prema kyAM caMda cakora kayAM, kyAM mora kyAM meha; aLagA teo TukaDA, sAce jyAMhI sneha, jalameM base kumudanI, caMdA base AkAza; je jAke hIrade base, vohI tInake pAsa. huM tuMja puchuM he sakhI, neha ketA maNa heya; lAge te lekho nahIM, tuTe TAMka na hoya. bhUta lage madirA pIye, sabakuM zuddhi hoya; prema sudhArasa jIna pAyo, tINa rahe na zuddhi kAya. 1 lakhIeIne, 2. saMgadeSa lAge ja. 648 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha cAhata vai| kIsa kAmakI, bina cAhetake saMga; dIpake mana bhAyanAM, jala jala mare pataMga sAMja paDe dina Athame, cakavI beThI rAya; calA cakavA jAie, jahAM rena na paDatI hAya. apane priyatama lAlasaiM, mIla khIchaDe jIna kAya; zrIbhruData du:kha jAte vehI, jo kAI khIlluDAM hAya. tanakhA heAya teA tADIe, prIta na tADI jAya; kAgaja hAya tA mAMca leU, karma na khAMcyA jAya. sajjana khAta snehakI, par mukha kahI na jAya; muMgekA sapanA bhayA, sA samaja samaja pastAya. sAhebakA dhara dUra haya, jayasI laMkhI khajUra; caDe teA cAkhe prema rasa, gIre te cakarA cUra. kAgada lIkhuM kapUraA, bibidha lIkhuM salAma; jA dinarse khInnuDA bhayeA, tA dinarse niMda harAma. heta nakAmuM haMsanuM, pIDa paDe UDa jAya; sAcI prIta sevALatI, je jaLa bheLI sukAya. rAma rAma sakha kAI kahe, Thaga ThAkura ar cAra; bhinA prema rIjhe nahIM, tulasI naMkazeAra. jo meM aisA jAnatI, prIta chIye du:kha haiAya; nagara DhaMDherA pheratI, prIta na karI kAya. zravaNa sukhAre hAta haya, sune saMdezana aina; tRpti hAya kyuM daraza bina, rUpa ahArI naina. kAgA saba tana khAie, khAie cuta cuta mAMsa; dA nainAM mata khAie, priya mIlanakI Aza. kAgA naina nIkAla daU~, jo priya pAsa le jAya; pahele darza dIkhAyake, pI lIo khAya. prema chIpAyeA nA chape, jo ghaTameM pragaTa heAya; jo ke mukha kheAle nahIM, teAU naina zveta hai rAya. cAhe pAyA premarasa, rAkhA cAhe mAna; eka myAnameM de! khaDaga, dekhyA sunA na kAna. pAthI sAtheAthI khanI, paDita ane na kAya; aDhAI akSara premake, paDhe sA paMDita hAya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 445 50 51 }para 653 654 55 65 657 65 659 }} }}1 }ra 3 4 }}pa www.umaragyanbhandar.com
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha. 167 668 670 671 Stos 673 yaha te ghara he premakA, mAraga agama agAdha; ziza kATa para tala dhare, taba nIkaTa premakA svAda prema prema saba koI kare, prema na cIhe kAya; ATha pahara bhIne rahe, prema kahAve seya. prema binA saMsAraka, sukhake lahe na leza; binA prema koNe lakhyo, hari mUrti praveza. tAte yahAM vA paralokame, prema binA nahIM era; jA binu yaha saMsArameM, dharIbe ke nahIM Thera. Dare ne kAhu duSTasa, lage premake bAna; bhamara na chAMDe ketakI, tIkhe kaMTaka jAna. jAmeM Upaje prema pharI, jaU dIhu na jAya; tAke prema kahata he, prema nAma ThakarAya. jIva sahita yA dehake, bIsara jAya saba nema; nAkA jetAso kahe, paMDita premI prema. prema samo pAvaka nahIM, prema samuM nahIM pApa; prema vaDuM paravazapaNuM, e sama nahIM saMtApa. prema barAbara yAga nahIM, prema barAbara dhyAna; prema bhakti bina sAdhanA, saba hI thathAM jJAna. - kavitA premake na jAtI bhAtI, premake na dina rAtI, - premake na jaMtra maMtra, premake na nema haya; premake na raMga rUpa, premake na rAMka bhupa, premake te eka rU5, loha eka meha haya; premake na sukha duHkha, premake na hAni lAbha, premake na jIva tAte, tIne kAla chema haya; devidAsa dekhI huM vicAra cAra juge mAMhI, esa e purana prakAza, mAna prema che. caDake mama turaMga para, cala pAvaka mAMhIM; prema paMtha aisa kaThina, saba keAI jAnata nAhIM. prItama prIta vinAza haya, bhUla karo mata koI mIlate duHkhI, biThurata dukhI, sukha kabu nA hoya, 1 bicharata judA paDatAM, 674 675 . 77. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 kahevatasaMgraha bhamarA bhegI phUlakA, kali kali rasa leta; kAMTA lAgA premakA, hera phera chava deta. ADe DuMgara bIca bana, khALe pyAre mita; deve bipAtA paMkhaDI, UDI UDa AvuM nita. sajajana gaye cheke, deI kaleje dAga; jayasI dhuNI atItakI, jaba kheluM taba Aga. pAsa na dekhuM pAradhI, aMga na dekhuM bANa; huM tuja puchuM paMDitA, kaI para chAMDyA prANa? jaLa theDuM ne neha ghaNo, thaI che tANutANa; tuM pI, tuM pI, karatAM, bee choDyA prANu. 684 maitrI (dastI) pAga badala bAMTA badala, bacana badala bekura; yArI kara khuvArI kare, vAke mukhapara dhura, 683 kalama cale acchara suke, vohI snehaka mUla; sneha gaye gIlo rahe, vAke mukhapara dhula mukharma mIThe mITata nahIM, duHkhama raheve dura; ese nIta harAmake, mukhameM DAre dhula. prIta rIta buje na kachuM, matalabameM bharapura; deta kahI duzmana bane, vo mukha DAre dhura. prIti aisI kIjIe, jayasA TaMkaNakhAra; Apa jale para rIjha, bhAgyAM sAMdhe hADa. prIti asIlarse heta haya, sabase nabhe na prIta; kamajAtakI dostI, kyuM bAlukI bhIMta. 188 - 1 pAse pAradhI nathI, zarIramAM bANane ghA nathI, tyAre zI rIte bannenA prANuM gayA? e pachIne duho javAbane che. 2 banene paraspara prema ghaNe ane bannene tarasa lAgI. pADyuM hatuM thoDuM tethI paraspara pIvAnI tANa ke Agraha karatAM baMnee prANa choDyA. eka pIe te bace ne bIjuM mare te duHkha premanA kAraNathI sahana thAya nahIM, mATe bajee prANa choDyA, eTale pAchaLa keIne duHkha na rahe. 3 kalama tathA zAhIne lakhatI vakhate dastI thaI. akSara lakhANo te zAhI paDI rahI, kalama AgaLa cAlI. te vakhate zAhI tathA kalamane viyAga thayo chatAM akSara jo lIlo rahe te mANasa te akSara Upara dhuLa nAMkhe che, eTale hI jAtAM sukANe nahIM tenA mukhapara dhuLa A bhAvArtha che, 4 bAlukI retI 687 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Le kahevatasaMgraha paheAra udAsa. kharI. suhAya; saMgata kIje sAdhakI, pUre manakI Aza; saMgata kIje nIcakI, ADuM paMDita sAthe gAThaDI, muja mana saheje suM kheAlAvatAM, mANeka ApI jAya. prIta karI azarAkI, kamInAsuM nIlata nAMhIM; sunvekI e kahyuM era haya, pItala chupata nAhIM. prIta karIe uttamaE, jayasI prIta kapAsa; muveluM DhAMkaNu kare, jIte zaNagAra. sajjana mIlApI baheAta haya, tAlI mitra aneka; jo dekhI chAtI Thare, seA lAkhanameM eka mana melA tana UjalA, bagalA kapaTI aMga; tAte te! kauA bhalA, tana mana ekahI raMga. mitraaisA kIjIe, DhAla sarIkhA hoya; sukhameM pIae paDa rahe, duHkhameM ApyuM hAya. dAsta vakhANIe dAtaNe, sageA vakhANIe sAMI; zri vakhANIe kayAre, dharamAM na DrAya kAMI. dAtI aisI kIjIe, jayase sarake khAla; kaTe kaTAve zrIra karTa, jaDase jAya na khyAla. maheAbata acchI kheDhIe, khAie nAgara pAna; churI maheAbata beThake, kaTAI nAka sabaseM kIje dastI, nirbala na nikhalasa kInA teha seA, turata sajjana samaya bicArake, apane kharAkharIseM kIjIe, byAhu, khair aura prIta. sajjananuM sajjana mIle, khAta khAtakI bAta; gadhethuM gadhA mIle, lAta lAta aura lAta. prIta thavI te| sahela che, nIbhAvavI muzkela; pItAM kepha paDe majA, jaivavI muzkela. sukha sajjana mIlanakA, durIjana mIle jaNAya; jAne Ukha mIThAzakA, janma mukha nIMba cakhAya. era kAna. 1 sAMI=hAra, namaskAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat karIe ne; dIneA cheha. kulakI rIta; 689 690 691 2 693 694 695 }et 697 ee {99 700 7 1 702 903 www.umaragyanbhandar.com
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 704 705 706 710 711 mehabata kIje maradakI, kabahu Avata kAma; zira sATe zira detA he, duHkhIanake vizrAmasakara pIlA juThakI, ese mitra hajAra; jhera pIlAve sAcake, so vIralA saMsAra, kapaTI mitra na kIjIe, aMtara peTha budha leta; Age rAha batAyake, pIche dhokhA deta. kayA pAnIkA budabudA, kayA velukI bhIMta; kyA chekA AsarA, kayA durjanakI prIta ? prakRti mIle mana mIlata he, ana mIlate na mIlAya; dudha dahIMneM jamata he, kAMjI phaTa jAya. prIti na chUTe ana mIle, uttama dhanakI lAga; so yuga pAnIme rahe, mITe na cakamaka Aga. hata su saMgata sahaja, sukha duHkha kusaMgake thAna; gAMdhI aura - luhArakI, dekha baiTha dukAna. sAcI prIta he kamalakI, jala ke mara jAya; juThI prIta bakarAjakI, jala suke uDa jAya. prIti karo vidvAnarsa, je duHkhame kare sahAya; vipata paDe para nA haTha, prANa rahe ke jAya. prIta karo aisI kare, jese luTIA dara; gale phasAve Apake, pAnI lAve era. prIta tyAM paDade nahIM, paDade tyAM nahIM prIta; prIta karI paDade kare, te duzamananI rIta. mitra avaguNa mitrake, parasera bhAkhata nAhIM; kupa chAMya jIma ApanI, rAkhata ApahI mAMhI. mukha mIThI bAta kare, aMta kaTArI peTa; tulasI tAMhAM na jAIe, jahAM kapaTake heta. kharI prIta kAgaLa bhIMjAya, na dekhAya, na lakhAya; sAMbhare tame ne mArI AMkhaDI bhIMjAya. gelAM huMdI goThaDI, bAbara haMdI vADa; haLave haLave chAMDIe, jema sarovara chAMDe pALa. 1 bakarAja=bagala. 2 paraseM bIjAne. 3 snehanA AMsuthI. 712 713 15 716 717 78 pa7 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5e kahevata saMgraha 719 GE harara 723 724 725 kyAM kAyala kyAM AMbavana, kyAM dAdara kayAM meha dUra gaye nava vIsare, garUvA taNe saneha. tulasI bAMhe saputakI, sapanema A jAya; te nIbhAvata ApahI, phIra putraE kahe jAya. prIti kIje Ukhase, jAme rasakI khAna; gAMTha vahAM rasa nahIM, gAMTha prItakI hAna. gAMTha gAMTha sabake kahe, marama na jANe kAya; gAMTha baMdhanakI gAMTha me, kahe kItanA rasa hoya. zerI mitra se maLe, tALI mitra aneka; jemAM sukhaduHkha TALIe, te lAkhomAM eka pUche cAhI cArane, pUcho jaLacara kAya; kAM te pUcho kamaLane, snehI gaye zuM thAya. sukha sajajanake milanake, durjana mile jAya; jAne Ukha miThAzakuM, jaba nIca mukha bAya. jAhI mile sukha heta haya, vo bichuDe duHkha hoya; sUra Ude phule kamala, ve bina saMkuce se. pyAsA cAhe jala pAna, thakA cAhe chAMya; hama cAhata tuma mIlanakuM, laMbI karakara bAMya. haMsa bagalA eka raMga, cale samudraku sAtha; bagalA mAre mAchalI, haMsa mukatAla khAya. haMsa kahe haMsanI sune, motI bina nahIM cAkha; jAna gaI te jAne de, bAnikI pata rAkha. juThI prIta bhamarakI, kalI kalI rasa leta; sAcI prIta pataMgakI, he apanA cha deta. neha nibhAvana kaThina he, phiya jagata saba joI vinA matalaba prIta nahIM svArthI dekhe saba keI, merA dila bedila huvA, dekha jagatakI rIta: jahAM dekhe vahAM kapaTa che, mukha dekhekI prIta. mana, metI ora dudha rasa, InakA ehI subhAva; phATe phIra nA mIle, karo keTa upAya. 726 ra7. 728 729 730 73 73 1 UkhazelaDI. 2 hAnahAni, nAza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha 451 738 735 736 77 738 740 prIta prIta kahA karata he, prIta baDI viparIta; viparIta Age nA kare to karo khuzIse prIta. neha neha saba kaI kahe, neha nibhAvata nahIM; caDake mama turaMgapara, calavo pAvaka mAMhI. eDA mitra na kIjIe, vipata paDe khisa jAya; jaba laga matalaba hetahe, tabalaga prema batAya. pitra eDA kIjIe, jeDA juvArI kheta; zira kaTIne dhaDa vaDhAM, teo na mele heta. mANasathI mAchAM bhalAM, sAcI prItaja jANu je paDe jaLa jujavAM, nicce choDe prANa. pAnakhara rUtu yu kahe, ane tarUvara rAya - tumase aba bichaDe bhaya, phIra bhIla kaba thAya? taba tarUvara aise bhane, suno pAta Iti bAta; hama ghara esI rIta haya, eka Avata eka jAta. . seraThA pala palamAM kare yAra, pala palamAM palaTe parA; je matalabanA yAra, rIta na jANe rAjIA. jethI lAgyo jIva, tethI tana tAravIe nahIM; bhale jAya samULa zarIra, vIsArIe na vIMjharA. sayA siMhanake banameM besIe, jalameM ghusIe kara bIbu lIje, kAnakhajure; kAname DArakara, sApana mukha aMgurI dIje; bhUta pizAcanameM besIe, ora jehera halAhala ghelake pIje, je jaga cAhe chate raghunaMdana, mUrakha mitra kabu na kIje. sarSa Dasesa kaI nahIM ciMtA, bIbu lage se bhale kara mAne, siMha je khAya te, nahIM kachu Dara, je gaja mArata te nahIM hAne; Aga jale jala tuba mare, giri jaIgIrekachu bhayamata Ane, suMdara aura bhale sabahI duHkha, durIjana saMga bhalo nahIM mAne. 741 ra 747 744 3 kedanI sAthe heta nahIM, ghaNuM Ave ne 1 eDA evA. 2 jeDA jevA. jaya tenI jhADane lAgaNuM nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ para 745 kahevatasaMgraha kavita bahaThIe na jahAM tahAM, kIje na kusaMga saMga, kAyarake saMga thara, bhAge hI bhAge; kAjalakI koTaDIme, kayo hI jatana kare, kAjalake dAga tahAM, lAgehI lAge; dekhI eka bAgameM, phulanakI bAsana, kAmanI ke saMga, kAma jAgehI jAge; kahata he bihArIlAla, vayasehe hamAro khyAla, Itine eka phaMda, jAge hI jAge. kuMDaliyA mahebata kIje mardasuM, kabahu Avata kAma, zira sATe zira deta haya, dukhiyanake vizrAma; dukhiyanake vizrAma, duHkha apane tana jhIle, mITe na jaba laga prANu, tahAM apane kara hIle; kathe se kaviyAM kahAna, satya sAcI sebata, kabahu Avata kAma, mardase. kIje mahebata. misarI ghare juDakI, ese ciMta hajAra, jahera pIlAve sAcake, so viralA saMsAra; so viralA saMsAra, paraMtara unakA aisA, misarI jAhera samAna, jahera he mIsarI taisA; kathe se kaviyAM kahAna, bhUla mata jAIo bhare, janake zira piMjAra, juThI mIsarI ghare. prIta kIje caturase, jInakuM kula kI lAja, keTI juga jalameM rahe, patharI taje na Aga; patharI taje na Aga, caturakI prIti aisI, tuTe so so vAra, phIra aisI ke aisI; kahe giridhara kavirAya, catura kIje kAja, je tuTegI prIta, bahurI AvegI lAjA. zarIranA nAzavaMtapaNu viSe deharA kayA karIe kayA jeDIe, gheDe jIvana kAja; cheDa choDa saba jAta haya, deha geha dhana rAja. 946 47 748 740 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha pa0 754 755 757 AyA haya se jAyagA, rAjA raMka phakIra; ke siMhAsana caDa cale, ke bAMdhe aMjIra. janA haya rahenA nahIM, maranA vIsvA vIza; da dina duniyAM ke lIye, mata bhule jugadIza. e duniyAM meM Aya ke, choDa dehI tuM eTa; lene hoya se lehI le, UTha jAyagI paDaze 752 eka dina esA heyagA, kaI kIsIkA nAhIM; gharakI nArI kena kahe, tanakI nADI nahIM. deha dhareke ahI phala, deha dehi kachu deha; deha kheha ho jAyegI, phIra kena kahegA deha ? rAmanAmakI luTa haya, luMTa zake te luMTa; aMtakAla pastAyagA, jaba prANa jAyeMge chUTa. jayase jalameM budabuMde, palameM heta vinAza; mehanalAla manakuM kahe, tayasI tanakI Aza. 756 nahIM dhana rahe na yauvana rahe, rahe na gAma ora dhAma; tulasI jagameM jaza rahe, kara de kIsakA kAma. dhana jobana yuM jAyage, jayase UData kapUra , nArAyaNa gopAla bhaja, kahyuM cATata jaga ghUra6 758 bahota gaI abaDI rahI, nArAyaNa aba ceta; kAla cIrIo cuga rahI, nizadina AyuSa kheta. mara gaye mara jAyeMge, dATA rahegA dAma; duniyAM dekha bicArIo, eka dina phanA mukAma. mana kahe cheDe caDuM, metI paheruM kAna; kALane hAtha kamAna che, choDe na vRddha juvAna. 761 pAnI mIle na ApakuM, era na bakSata kSIra; Apana mana nizcala nahIM, era baMdhAvata dhIra, 762 hama jAne the khAyege, bahuta jamI bahu mAla; rUMkA huM rahe jAyagA, pakaDa galA le kAla. 763 1 siMhAsana caDI=mAnamAM besI svargamAM javuM. 2 bAMdhe jaMjIra=jamanA dula beDI jaDI narakamAM leI jAya. 3 paiTha=gAma, bajAra. 4 deha de, Apa. 5 kapUra UDI jAya che te khabara paDatI nathI. 6 jagatanI dhuLa zA sAruM cATe che? 7 ceta=prabhu bhaja; kALa rUpI cakalI, AyuSa rUpI khetara, rAtadivasa caNe che. 750 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 kahevata saMgraha 70. 771 kahetA huM kahe jAta huM, kahA bajA Dhela; zvAsA khAlI jAta haya, tIna lokakA mola. 764 sadA snehI saMga nahIM, sadA nA rAjA deza; sadA na juga jIvano, sadA na kaulA deza. 765 rAma bhajana era hara kathA, tulasI dulela hAya; jIvana jobana rAja dhana, avicala rahe ne keAya. 76 6 kSaNa bharo bharoso nathI, kare kAlanI vAta; mana citavuM manamAM rahyuM, kALe mArI lAta. 767 juThe sukhakuM sukha kahe mAnata he mana mAda; jagata caNe kAlake, kachu mukhama kachu goda. 768 vAMkI mele pAghaDI, vacce bese phula; teDuM AvyuM kALanuM, gaye chakkaDI bhUla. 718 tulasI saba jaga juTha haya, saca sAheba nAma; bhraSTa bhuvana tana dhana sakala, kucha na Ave kAma. julA nara nizadina phI, zire na sujata kAla; Ama acAnaka parahI, kyuM muku vyAla; jobana dhanake rite, ura dhArata abhimAna; sabe cabInA kAlakA, kahA khAna sulatAna. jAyA te jAvuM sahI, karo amara nija nAma; jaga aMte te jakatamAM, eja Avaze kAma. 773 cuNyA devala gIra paDe, jAyA se mara jAya; UgyA se Athame, phulyA se karamAya. seraThA sagaja jAyo zvAsa, zvAsa paNa sago nahIM; ene ze vizvAsa, sAcuM soraThIo bhaNe. ciMtAmaNI nara deha, muvA pachI masANamAM; tenI thAze kheha, vibhUti kaI bhuMse nahIM. 776 meM jANyuM sage zvAsa, zvAsa paNa sage nahIM; " te jANI vizvAsa, kaLajugamAM kene karuM ? 777. 1 A jagata kALanuM caveNuM che. te caveNuM kAMIka kALanA mahemAM che ne kAMika khelAmAM che. kara 774 775 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 780 1781 782 kahevatasaMgraha sAkhI A nara kAyA senekI, bAra bAra nahIM honekI; AyA jaba kayA lAyA he apane kismata pAyA che, eka di jAve lAkhakA, alAka palakame kayA hatA. 378 ciMtA viSe deharA citAse caturAI ghaTe, ghaTe rUpa baLa bhAna; ciMtA baDI abhAginI, citA citA samAna. citAse caturAI ghaTe, duHkhase ghaTe zarIra; pApa ghaTe lakSmI, kahe gaye dAsa kabIra. dazA tArI paNa te thaze, je viSaya bhegamAM bhAna; je cita ciMte brahmane, citA suhada samAna. citA ayasI DAkiNi, kATa kalejA khAya; tabIba bicArA kayA kare, kahAM kahAM dArU lagAya. kuMDaliyA ciMtAse caturAI ghaTe, ghaTe rU5, guna, jJAna, buddhi sahita vidyA ghaTe, ciMtA citA samAna; ciMtA citA samAna, nayana nidrA nahIM Ave, nahIM nArIsa prema, bhukha nahIM bhajana bhAve; kahe giridhara kavi rAya, sune saba sajana mItA, so nara kayuM jIvaMta, cha mana nizadina ciMtA.. verInuM cAle nahIM jIte tAre gaganame, Ite zatru heya; kIrapA be kiratArakI, bAla na bAMkA heya. 784 jAke rakhe sAMIA, mArI zake na kAya; bAla na bAMkA kara zake, je jaga verI heya. kahA kare verI prabala, je sahAyaka balavIra; daza hajAra gajabala ghaTayo, dhaTayo na daza gajavIra. 1 suda vAlesarI. 2-3 draupadInAM cAra tANyAM tyAre cAra prabhue puryA hatAM te tasu paNa ghaTayAM nahIM. ane je prabhunI kRpA nahotI te dhRtarASTranuM daza hajAra hAthInuM baLa ghaTI gayuM. 783 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 kahevatasaMgraha kavi prakhyAta thaI gayA te viSe caMdra chaMda padma surake, duhA bihArIdAsa; ceApAi tulasIdAsakI, kezava kavita vilAsa, bihArIkA dADhA, nyuM nyAvA tIra; dekhanameM ATA lage, gunarse baDA gaMbhIra. sUra sura tulasI zi, UDagana kezavadAsa; avara kavi khattota jyuM, calakata karata prakAza. sukha manAi kahe khareza, vidyA paDezuM rAya; sabhA sehaMta khAle jasu, sA purA kavirAya. rAga rAge suranara mAhIyA, rAge pazu rIjhaMta; jo rAge rIjhayA nahIM, sA garbhe karyuM na gaLata. biSanA aihI bidha jAnake, zeSa nadIne kAna; (nahIte) merU sahita mahi DeAlatI, tAnasenake tAna. Izvara mahimA sakha dharatI kAgaja karUM, kalama karUM ana rAya; sAta samudrakI zAhI karUM, hari guNu lIkhyA na jAya. sAheba terI sAhebI, saba ghaTa rahI samAya; jyuM madI pAma, lAlI lakhI na jAya. khAleka khIna khAlI nahIM, sui dharanA ThAra; Age pIche rAma haya, rAma bInA nahIM Ara. eka parjanyanI sakaLa mAyA, aDhAra bhAravanarAya; temAM svAda sarvanA nyArA, e rAma taNA mahImAya. eka zukranI aMdathI pragaTayAM, pazupakSI naranAra; aMga aMganA raMga jujavA, zrIvara sarajanahAra. jINu rAkhyA garbhavAsameM, de de amRta AhAra; saMta kahe tAlu bhajo, karUNAnidhi kIratAra. pavana pANI sastAM kIyA, sastA kIyA anAja; tulasI taba meM jAnIyA, hara ya garIbanivAja. 787 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 788 Gre 70 71 782 793 784 795 76 797 798 799 1 kharUM kahene du:kha nahIM lAgatAM sukha manAya ane rAnta jema vidyA bhaNavAmAM mana rAkhe tema sabhAmAM zebhatuM mele, te jasurAma kahe che ke khare| kive jANavA. www.umaragyanbhandar.com
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 800 802 83 804 805 paramezvaranuM smaraNa bhajana tathA ciMtavana rAma kahyo tIna saba lahyo, sakala zAstrake bheda, ardha nAma guNikA tarI, kahAM paDhIthI beda? prabhutAku saba keAI cahe, prabhukuM cahe na keya; je tulasI prabhukuM cahe, Apa hI prabhutA heya. 801 jayasI nIta harAma para, layasI hara para hAya; sAhebake darabArama, pelA na pakaDe koya. jayasI nIta harAma para, tayasI hara para hoya; calA jAya vaIkuMThama, palA na pakaDe kAya. paradArA nija mAta sama, paradhana pathara samAna; Ita kiye hara nA mIle, to tulasIdAsa jamAnabitata se citavata nahIM, Age na kare Aza; AI so zira dharI, vahI harikA dAsa. ajagara kare na cAkarI, paMchI kare ne kAma; dAsa malukA yuM kahe, sabake dAtA rAma. tulasI jAke mukhameM, bhale nIkase rAma; vAke pAMUMkI pehenIA, mare tanake cAma, 807 sukhake upara zila paDe, hari hRdayase jAya; balihArI che duHkhakI, palapala nAma japAya.? vipata bhalI hari nAma leta, kAyA kasoTI duHkha; rAma vinA kIsa kAmakI, mAyA, saMpatta, sukha. tanakI jANe manakI jANe, jANe cItakI corI; usake Age kahAM jAnA, jIsake hAthameM derI. 810 jeNe prANIne janmatAM, paheluM pragaTayuM dUdha; te prabhune nahI oLakhe, tethI kANu abuddha, 811 sukhame bhaje na rAmakuM, duHkhame bhaje saba kAya; je sukhameM bhaje rAmakuM, duHkha kAyaduM hoya ? 812 1 je sukhaduHkha vItI gayAM tenuM ciMtavana kare nahIM ne AgaLa zuM thaze tenI phIkara kare nahIM, ane je mAthe AvI paDI te UThAvI lIdhI tene AnaMda ke kaleza nahIM, teja harine khare dAsa jANavo. 2 e sukha upara patharA paDe (nAza pAme) ke je sukhathI hari hRdayamAMthI bhUlI javAya; mATe je duHkhathI paramezvaranuM nAma palapala japAya tevAM duHkha para huM balihArI-AkIna chuM e bhAvArtha. 58 * S 800 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kahevata saMgraha 813 814 815 816 817 | 818 8ra0 sukhameM bhaje na rAmakuM, duHkhama bhaje saba kAya; apane hAtha je dIyA era, dharma saMgAthI hoya. tulasI vilaMba na kIjIe, te tuM harikA nAma; manakha majurI deta haya, kayuM rakhege rAma. tuM jANe hara dUra haya, paNa hara hAya hIradAmAMhI; bhItara tATI kapaTakI, tAte sujata nAhI. vANI te pANI bhare, cAre veda majura; kaheNI to kAdava kare, sAhebakA ghara dUrasaMtanake mana bhaya rahe, bhaya dhara kare bicAra; nizadina nAma japavo kare, bIsare nahIM lagAra. tulasI jagameM Aya ke, kara lIje do kAma; dene TukaDA bhalA, lekuM hara nAma. kabirA kahe kamAlaku, de bAtAM lIkha le; kara sAhebakI baMdagI, bhukhepha kucha de. sAMI Age sAca haya, sAMI sAca suhAya; bhAve lebe keza kara, bhAve muMDa muMDAya. nahIM vidyA nahIM bAhubala, nahIM kharacanakuM dAma; tulasI me sama patitakI, tuma pata rAkhe rAma. tulasI sohI caturatA, rAma caraNa le lIna; paradhana paramana haranakuM, vezyA baDI pravIna. kATi vidhya duHkha sajana, taje na tarIke nAma; jayase satI hutAzake, mAnata apane dhAma. kaThina bhakti bhagavAnakI, ye khAMDekI dhAra; Dagamaga kare se gIra paDe, Take so utare pAra. hari karUNuM bIna jagama, purI paDe na Aza; mRga saritA paya pAna karI, gaI kAnakI pyAsa. ja5 tapa tIratha jAtarA, joga yajJa vrata dhyAna; mukta tehI hovata sadA, jehI Ura bhagavAna. bhakti bIja palaTe nahIM, je juga jAya anaMta; UMca nIca ghara avatare, huM saMtake saMta. khAvaMda mere tuma ho, tumalaga merI deDa; jayasA kachavA jahAjakA, eka na suje Thora. 823 824 825 827 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 820 820 83 8ra 2 824 835 kahevata saMgraha bahene bahe jAyeMge, tuma nahIM pakaDe bAMhI; tuma ha ayasI kIjIe, hame haya dariyA mAMhI. tulasI sItArAma, rIjha bhajo ke khIja; UlaTA sulaTA boIe, kyuM khetarameM bIja. japa mAlA chApA tilaka, sare na ekuM kAma; mana kAye nAce vRthA, sAce rAce rAma. khAya khIlAya luTAya de, kara le apanA kAma; calatI vakhata re nara, saMga thale na eka badAma. nAma lIyA jIna saba lIyA, sakala zAstrake bheda; binA nAma nake gaye, paDha 5Dha cAra beda. prema bhAva eka cAhIe, veSa aneka banAo; bhAve gRhame khAsa karo, bhAve baname jAo. paDhane kI hada samaja haya, samajekI hada jJAna; jJAnakI hada hari nAma haya, yaha siddhAMta Ura ANu. saba vana te tulasI bhaI, aura parvata zAligrAma; saba nadI gaMgA bhAI je cinha AtmArAma. nAma bhaja mana basa kara, yahI bAta he taMta; kaheluM 58 5Dha mare, koTi jJAnake grantha. tanakuM bhegI saba kare, manake kare ne keya; manakuM jogI je kare, se gurU bAlaka heya. sata gurU satakA zabda haya, jIne dIyA sata batAya; je satayuM pakaDa rahe, heM satahIma jAya. vAda vivAda je kare, so nIvarakA kAma; saMta phurasada pAve nahIM, samarana karate rAma. tana tApa jInake nahIM, na mAyA moha saMtApa; harakha zoka AzA nahIM, te harijana hara Apa. harijana kevala heta haya, jAkuM harikA saMga; bipata paDe bIsare nahIM, caDe gunA raMga, leha lAgI nirbhaya bhayA, bharama gayA, saba dara; banameM banameM kayA TuDe, rAma IhAM bharapUra. sabahI bhUmi barANasI, saba nIra gagA tAya; jJAnI AtmArAma haya, je nirmala ghaTa heya. 837 838 844 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 845 847 (48 850 lAgI lAgI kayA kare, lAgI nAhIM eka; lAgI soI jAnIe, je kare kaleje cheka jogI jaMgama sevaDA, saMnyAsI daraveza; binA prema pahoce nahI, durlabha sata gurU deza. e gati haya aTapaTI, jhaTapaTa lakhe na kAya; je manakI khaTapaTa mITe, te caTapaTa darazana heya, hari bhajave haka bAla, denuM bAta avala; tulasI vAka rahata haya, AThe paheAra amala. tulasI vilaMba na kIjIe, sabase malIe dhAya; ke jANe ke besame, nArAyana mIla jAya. mukta manuSya tanuM pAyake, karata na hari heta; pApa bhAra zirapara bhare, jIvata jese preta. pahacAnA taba AnIe, harisa lAge mana; rAta divasa nA visare, kyuM karapI ke dhana. je prabhu bhavajala tarana, dI manuSya tana nAva; mukta kahe bhaja tAhIkuM, mata cuke aba dAva. manake hAre hAra haya, manake jIte jIta; mana mIlAve rAmakuM, manahI kare phajIta, manakA pherata janma ga, gaye na manake phera; karakA manakA choDa kara, manakA manakA pheramAlA te karameM pIre, jIbha pharita mukhamAMhI; manavA te daza diza phI, eto sumarana nAMhI. sumaranakI suddhi yuM karo, kyuM gAgara panIhAra; hAle cAle suratameM, kahe kabIra bicAra. kyAM kAzI kahAM kAzmIra, kahAM khurAsAna gujarAta; tulasI e saba purUSake, prArabdha le jAta. bhAgahInakuM ne mIle, baDI bahuke bhoga; drAkSa pAkake samaya, heta kAga mukha roga. paraniMdA paranArI aura, paradravya nahIM Aza; cheDI tInuM bAtamuM, bhaje eka avinAza. kASTa kATa mAlA kInI, mAMhe parAyA suta; mAlA bIcArI kyA kare, pheranahAra kaputa. ( 1 ke koI 853 /paY 55 856 857 858 859 860 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 862 863 864 865 867. paramezvara upara vizvAsa rAkhavA viSe ciMtA na kara naciMta rahe, puranavAra samartha; jalameM base mAMchalI, tAkI gAMTha na gartha. bhojana chAjanakI nahIM, soca kare haridAsa; - vizvabharamAM prabhu karata haya, se kayuM rakhe nirAza. tuM dariyA hama cIrI, cAMca bhara je pIve; tujam ratI nA ghaTe, aura hama garIba che. tulasI rekhA karamakI, meTa na sake rAma; miTAve te bIlama nahIM, samaja kI haya kAma. sAMI merA bAnIA, banaje kare bepAra; bIna dAMDI bina trAjave, saba tele saMsAradoDe kesa hajAra laga, aura base lakSmI pAsa; bina dIne kirtArake, mIle na tulasIdAsa tulasI dhIraja je dhare, kuMjara maNabhara khAya; TUMka TUke kAraNe, zvAna gharoghara jAya. sabakA rAjaka sAMIA, jAne ajAnakI jAna; sAheba te maherabAna che, bAkI saba mijabAna. AzA to eka rAmakI, dujI Aza nirAza; nadI kinAre ghara kare, kadI na mAre pyAsa. manake hAre hAra haya, manake jIte jIta; paribrahAkuM pAmIe, je manameM pratIta. eka bharose eka bala, eka Aza vizvAsa; svAti buMda raghunAtha haya, cAtaka tulasIdAsa. tulasI hari darabArameM, kamI vastu kachu nAMhI; karmahIna kalpata hIre, cuka cAkarI mAMhI. jAta nahIM jagadIzakuM, te harijanakuM kayA hoya; jAta bhAta kula kIca, Duba mare mata keya. jAta hamArI AtmA, paramezvara parivAra; sagAM hamArA saMta haya, zira para sarajanahAra. tulasI talapata kAyaku, rajaka meta saba sAtha; kayA jagatake rUsaNo, kalama dhaNake hAtha. 868 87e 871 872 875 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 kahevatasaMgraha (63 (78 878 881 tulasI raghubIra aMka bina, sAdhana te saba anya; zUnya Age jo eka dhare, te eka eka dasa gUna. mukuM prabhu deta haya, lakaDI kapaDA Aga; jIvata ciMtA je kare, vAke baDe abhAga. sAhebake darabArameM, kamI kachukI nAMhI; baMdA moja na pAvahI, cuta cAkarI mAMhI. eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhIme bI Adha; saMgata karIe saMtakI, kaTe kaTa aparAdha. gurU dhAbI, ziSya vastra haya, sAbu sarajanahAra; surata zilApara dhoIe, nikase jyota apAra. 880 cuna le cittakI cAkarI, khAne kayA re; dila-maMdirameM payaTha kara, tAna pIchoDI seya. sukharma na dharo harSa ati, duHkhame nahIM dilagIra; sukhaduHkha sabahI jUTha haya, jye mRgajalake nIra 882 saba apane prArabdha sama, sukha duHkha leta sadAya; kAU prakAre kAke, sukhaduHkha lIo na jAya. 983 mAta tAta arU mitra jana, karI haya kahA sahAya; duHkhasukha devAdhIna haya, se kahA kahe batAya. sara ekaluM cheduje; bhaje, rasanAhI kaTa vohI lambAkI, kalike guni duniyAMkuM bhaje, zira bAMdhata pioTa aTakharakI; eka zrIpati goviMda rahe, nahIM mAnata zaMkaku jammarakI, jInakuM harikI pratIta nahIM, so Aza karo mila akabarakI. 1 surata dhyAna. 2 zAhanazAha jalAludina albaranA darabAramAM kavionI sabhA thaI tyAre zAhe kahyuM ke, "savaiyA evA kare ke chellI kaDInA uttara bhAgamAM Aza kara mila akabarakI" (badhA maLI akabaranI AzA kare) evuM pada Ave" badhA kavioe pitAnI tamAma zaktino upayoga karI zAhanazAhanAM gaurava, mahimA guNagAna darzAvI kavita belyA, temAM eka kavi A eka tarapha beTho hato teNe kAMI kAvya karI saMbhaLAvyuM nahIM ne belyo paNa nahIM. bAdazAhanI najara tenA sAmI hatI tethI badhA kavitA bolI rahyA pachI zAhanazAhe pelA kavinI tarapha najara karI pAse belAvIne kahyuM ke "kavirAja tame kema kAMI bolatA nathI ?'tyAre kavi kaheje, "moTA moTA vidvAna, vyAkaraNa, pagala, rasa, alaMkAranA bhaNelA kavi pAse huM zI gaNatImAM chuM?" tepaNa bAdazAhe kahyuM bhAre tamArI vANI sAMbhaLavI che." Agraha karyo eTale kavi nIcenA savaiyo bolyA. 884 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevata saMgraha bhAvArthaeka je paramezvara tene mukI bIjAne bhaje tevA labADanI jIbha kapAje; vaLI kaLikALanA guNavAna loke duniyAne bhaje che (seve che ne AzA rAkhe che, te pitAne mAthe pApanAM agara ATATAnAM poTalAM bAMdhe che; eka zrIpati goviMdanuM raTaNa kare ane moTA jambara purUSanI paNa dhAstI rAkhe nahIM tevAM mANaso kharuM, tevAmAM jene hari bhagavAna upara pratIti eTale vizvAsa na hoya te badhA maLI akambaranI Aza kare, sarvane ApanAra eka Izvara che. A kavita kahenAra upara zAhanazAhe vadhAre khuzI thaIne sAruM InAma ApyuM hatuM. deha tulasI kahe ajJAnIkuM, rahata nahIM mana dhIra; pIche bAlaka nIpaje, Age upajata khIra. 886 zAhanazAha jalAluddIna akabarano vajIra khAnakhAnAna hato te dharmAdA makAno banAvavAmAM tathA dharmAdAnAM makAna jevAM ke macchada, dharmazALA, sarAIo bAMdhavA baMdhAvavAmAM udAra ane dullA hAthe saMkoca rAkhyA vagara paisA ApatuM hatuM chatAM te udAratAnI garUrInI asara mana para lAvatAM paisA ApIne nIcuM joI rahete ke besato hato te vAta zAhanazAhanA kavi gaMge joI tyAre kavi gaMge khAnakhAnAnane A duho saMbhaLAvyo hato. - dAha sIkhe kahAM navAba nyuM, esI denI dena; nyuM evuM kara UMco karo, tyAM tyAM nIce nena. 887 bhAvArtha-he navAba sAheba, AvI rIte devAnI rIta detAM kyAMthI zIkhyA? ane jema jema tame hAtha upara karIne ApatA jAo che tema tema najara nIcI (haThI) karatA jAo cho te zuM kAraNa che ? tyAre khAnakhAnAna uttara Ape che. devAlA ora haya, bhejata haya dinarena; leka bharama hamape dhare, tAte nIce nena. 888 bhAvArtha devAvALa bIje che te rAtadivasa dravya mokalyAja kare che paNa lokone bharama mArA upara che ke huM AvuM chuM tethI huM neNuM nIcAM DhALuM chuM. (kharA udAra purUSanuM svarUpa kevuM hoya che tene mATe A doharA che) te saMbaMdhamAM tulasIdAsa kavi kahe che. 1 khIra=dudha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 887 ka dehare deha dhareka phala ehI, deha deha kucha de; deha kheha ho jAyegI, phira kena kahegA deha.' satsaMga dhana dolata suta yuvatI, rAja bAja sukha sAja; mukata kahe e saba mIle, durlabha saMta samAja. sAhebake darabAra, sAceka zirapAva; juThA jute khAyagA, kayA raMka kayA rAva. sarva svarga apavarga sukha, dharI tulA eka aMga; tule na tAhI sakala mIlI, je sukha lava satasaMga. saMta baDe paramArathI, sItala unake aMga; tapata bujAve rakI, de de apane raMga. bhUpa duHkhI abadhuta duHkhI, du:khI raMka biprIta; - kahe kabIra eha saba duHkhI, sukhI saMta mana jIta. 884 tIratha nAhe eka phala, saMta mIle phala cAra; saddagurU mIle aneka phala, kaheta kabIra bicAra. pArasameM ora saMtama, baDo aMtaro jAna; vaha leha kaMcana kare, vaha kare Apa samAna. saMta kabu tyAgata nahIM, dharma sahita hari dhyAna; mukata kahe bhava samudrama, sA munI nAva samAna. siMha sAdhakA eka mata, jIvatIkuM khAya; mukha pherI muDadAM bhayA, vAke nikaTa na jAya. gAThe dAma na bAMdhIA, nahIM nArI neha kahe kabIra va sAdhakI, hama carananakI kheha. mAyA tajI to kayA bhayA, mAna tajyAM nahIM jAya; baDe baDe mahaMta yuke, mAna sabanakuM khAya. dayA garIbI baMdagI, mamatA zIla svabhAva; - te lakSaNa sAdhuke, kahe kabIra sadabhAva. 1 A deha dharyAnuM phaLa e ja che ke kAMI Apa, Apa; A zarIranI rAkha ke mATI thaI jAze pachI keNuM kaheze ke Apa ? 2 tulA trAjavAnuM eka aMga te chAbaDAmAM mukIe. 85 888 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha sadgurU purA nA mIlA, sunI adhurI zikha; svAMga jatikA peDhunake, dhara dhara mAMgI bhIkha, sAdhu bhayA tA kayA layA, mAlA peDhunI cAra; mAhera bhekha anAyake, bhItara bharA bhaMgAra. DhADI mucha muMDAyake, huvA ghATama dheTa; manakuM karyuM nahIM muMDIe, jAe~ bharI huM peTa, satana chAMDe satatA, kATika mIle asaMta; malIyAgiri bhujaMga lage, zitalatA na tata, AzA na kare ArkI, Apa kare UpakAra; jagameM sAjana mAnIe, bhagavatakA avatAra. kayA dharatIA phera haya, kayA AlakA tAla; kayA sAdhukI jAta haya, kayA pArasA mela, tanakara manakara bacakara, kAhuku du:khavata nAMhI; tulasI ese saMta jana, rAma rUpa jagamAMhIM. aSTa siddha nava nikI, umeM leza na Aza; mukta kahe tehI sataE, mIle prakaTa avinAza. asAra A saMsAramAM, sAra eka satsaMga; duHkha hare satsukha kare, karI bhrAMtinA bhaMga. mukta kahe matimaMda nara, saMtake avaguna gAta; jyuM bagalA gaMgA gayA, tapi machalI khAta. pAMcA kutIA rAmakre, karata bhajana* bhaMga; vAMkA TukaDA DAlake, pIra karI satasaMga, kayA sAdhukA tapa kare, kayA yeAgIkA yAga; isa hIde yAgI basa, vA| sata saMdvega, nAma na leve dAmakA, pAsa rakheM nahIM cIra; leATe muDa bhara leTameM, tAkA nAma kIra. Asana mAre kayA DuvA, marI na manakI Aza; jyuM lIkA khela haya, zIre kAsa pacAsa. mAna nahI apamAna nahIM, aise sitala saMta; bhavasAgara tara paDe, tADe jama daMta. 2 dhAMcIneA baLada ThAranA ThAra. 1 pAMca indriya. pahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 465 902 903 904 905 a} 307 908 909 910 911 912 913 914 315 21 www.umaragyanbhandar.com
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 917 ra1 22 AzA taje mAyA taje, moha taje era mAna; harSa zoka niMdA taje, kahe kabIra saMta jAna. caMdana jesA saMta he, sarpa jaisA saMsAra; aMgahIse lapaTA rahe, choDe nahIM vikAra. hATa hATa hI nahIM, kaMcanakA nahIM pahADa; sihanakA TAlA nahIM, saMta vIralA saMsAramana paMkhI bina paMkhake, lakha jejana uDa jAya; mana bhAve tANuM mIlI, ghaTameM Ana samAya. mana saba para asvAra he, pIDA kare anaMta; manahIpara asvAra rahe, keIka viralA saMta. muMDa muMDAvata juga gaye, ajahu mIlA na rAma; rAma bIcArA kayA kare, manake aurahI kAma, mana mevAsI (muMDIe, kezarI muMDe kahe; je kIyA so mana kIyA, keza kIyA kachu nAhe. mAlA tIlaka banAyake, dharma bicAra je nAMhI; mAlA bicArI kayA kare, mela rahA manamAMhI. manakA mastaka muMDa le, kAma krodhakA keza; je pAMcUkuM vaza kare, celA sabahI dezamAlA mujase laDa paDI, kAhe pharAvata mahe; je dila phera ApakA, rAma mIlAvuM tehe. rAgI avaguna ne lahe, evI jagatakI rIta; sadaguNa guNanidhAnakI, kare jagata jana prIta. jJAna thayethI upaje, ura aMtara abhimAna; kAma kazuM Ave nahIM, jyAre Ave avasAna. raha 925 827 28 chagya saMgatane paratApa, kanaka pArasathI thAye, saMgatane paratApa, tarUthI zItala thAya; saMgatane paratApa, chIpamAM metI bAjhe, saMgatane paratApa, tRSA sarovarathI bhAje; pratApa saMgata atighaNe, mukhe nava jAya kahyo, gopAla pratApa saMgatathakI, cerAsI nava jAya vahyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevatasaMgraha 467 kavita 90 nakha bina kaTA dekhe, zIza bhArI jaTA dekhe, jogI kAnaTA dekhe, chAra lAye tana; munI abolA dekhe, kete sadagunI dekhe, mAyA bharapura dekhe, phula rahe dhanameM; Ava aMta sukhI dekhe, janama ke du:khI dekhe, karata kalola dekhe, banakhaMDI banameM; zara era bIra dekhe, AmIna amIra dekhe, ese nahIM dekhe jInha, kAmanA na manameM. paranArImAM meha nahi rAkhavA viSe paranArI tAtI charI, nita nita kApe kAya; jenA rUkyA rAmajI, te paranArI ghara jAya, paranArI pratyakSa dekhe, vIkha haLAhaLa aMga; rAvaNanAM daza ziza gayAM, paranArI saMga. paranArI venI churI, mata kAI karo prasaMga; dasa mastaka rAvaNa ne, 5ranArIke saMga. prIta karo paranAranI, kevaLa jAye prANa; leze aMta paranArane, tenuM nAma ajANu. catura hoya te cetajo, eka ghaDInuM sukha; paranArInA bhogathI, lakSa kedIdhA duHkha. paranArI pALI thakI, bhuMDI jANo eha; kSaNa kSaNa kAyA kApaze, sadaIva damaNe deha, parastrI dIThe duHkha che, khaye khede chava; parastrI karI prIta kare, tene rUkyo ziva. paranArI nIrakhI nahIM, te chatyo saMsAra; jogI jana te te khare, utaryo bhava pAra. mIThuM bole mukha thakI, pera para karI prIta; vidhavidhanI vAto karI, hare sarvanAM citta. copAI rAvaNe daza zIza kIdhAM tyAja,khAyuM gaDha laMkAnuM rAja; paranArI te jIvato kALa, mAthe muke juThuM ALa. 33 34 935 37 38 939 40 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 kavitasaMha 941 42 943 44 paranArI te viSanI zULa, DAghA nara te rahejo dUra; paranArI paraghera je neha, tenA te vAMkA nava graha, paranArI para na dhare kAma,rAkhe prIta te rUThayA rAma; chello akSara kahuM chuM sahI,paranArI saMga karavo nahIM. deharA : nArI nIkaLe neka to, naranuM rAkhe nAma; kulaTA karInA kaMthane, bhukha ArAma harAma. vADI Upara vAdaLAM, meDI upara meha; zULI Upara sAthare, paranArIthI neha, patizatA nArInI rIta pIyA raMga rAtI rahe, jagase raheta udAsa; pIyA cahe ke mata cahe, meM te pIyakI dAsa. AjJAkArI pIkI, rahe pIyake saMga; tana manase sevA kare, ora na dujo raMga. sure; te zira nahIM, dAtAku nahIM dhana; pativratAke tana nahIM, surata base pIya mana. nAma na kahA to kayA huvA, je aMtara haya heta; pativratA patika bhaje, kabahu nAma nahI leta. 945 946 947 48 samApta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatraka che che azuddha maradane sudharI maradA sudharI ke che sudharI sugharI je it 21 (omit the word:) vIzamI paMkti pachI A nIcene umerelo dehare vAMcadeha-eka rUpe sAMpaDe, nANAvaTuM na thAya; maLe suMThane gAMgaDa, gAMdhI nava kahevAya. others others mony money nIcenI kahevata vAMcavI bhUtanI bhAIbaMdhImAM jIvanuM jokhama paMjAra eMjAra paMjAra muA mue DhIMka DhIke 23 oo reMjAra eka forhead vIra forehead pIra endeavour de dariyama candevour deriyemeM mAthe 102 110 113 139 145 148 155 182 193 210 223 230 239 240 mAthe buddhI vATavA adhe pAkhe sArU nemAM 5 che udadhi dATayA zara a pAMkhe sAruM te 6 vAMcavI; te 5 vAMcavI. 1 "sugrIva parathI sugarI thAya. (paMcataMtra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 zuddhipatraka 246 moTuM 249 mahuM hAya pAvo 2 251 pAve 3 munnati 272 302 , 27 A aDA, 259. bhaDAvAne maDadAne 262 AdrA AdrI 264 mujaMti 267 Dema Deme mehe. 276 AvatA Avato 291 bhAga mArge 294 ke ne bekhA ke bekhA 295 234 me 288 me nahAM. nahIM. A 346 bhayaDe, 361 30 bhAgaLa bhAgALe 364 paMdaramI paMkti pachI A nIcene dehare vAMca doha-vATI kahe dhRtapAtrane, pALI je jIvaleNa kahe kabuDI nAMdane, kevAM khoTAM veNa. 365 28 mAMtha mAthe 369 paDyuM agIAramI paMkti pachI A kahevata vAMcavI - vasAvaDanA kAjI.5 370 bahu 33 place peace 378 deharo deharA 24 samazera khAMkI samazera khAMkI 378 pRSanI triIzamI paMkti tathA 379 pRSThanI pahelI be paMktio nIce mujaba kuTa neTamAM vAMcavI - 17 mukarsa kAgaja AyA, bacce kacce marate haya, bacce khameM DAla, cahAMbhA bhUkhe marate haya, beca khAI talavAra DhAla, aba najara myAna para karate haya. 11 paDyuM.5 15 kha che. 372 21 1 TabuDI TopalI. 2 nAM keThI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatraka 471 azuddha 379 383 386 392 394 41 416 20 siMghamAM umara guDyA kAmanI gardhA veLA sAnA mANase jaNe saruM na siMdhamAM upara rUThayA kAminI gaIva velA saunA mANaze jANuM 447 454 ane gIlo citavyuM jakatamAM citANe khAleka ene lI ciMtavyuM jagatamAM ciMtAse mAleka 455 456 1 herUArI karavA nIkaLelo mANasa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com