Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Sudhabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008772/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH uppaneIva pigameIvA vA zrI padmavaNA sUtra - 1 guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI gurudeva pUjaya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro - navA WhzathiI Shai pers sedAro mATe ' ne vIna zaLa hatI - 9 R ne pAna mehi najIsI samAyayentI mAM jAya * pahAyate pAsayayaTTira nare barANubachA narayaMuveti 3 5- 2 - 2 je manuSyo dhanane amRta mAnI anake pAkha+ meMkArA tene kamAya che (dhana ) ! etamAM karmona pA2mAM baMdhAyelA ane jIvothI vera yorka bAdhA ane sArI dhana saMpatti ahI choDI narakuvAsane prApta kare che - rIDoraNA nI ? | jAmam: hA mAM AvI che TaNInaER:/Y( afa So zikSiA phIsanA kahevALA saMgAka 57 jAjana ke prA. vittaNa nANanalabhepamate imami laura aduvA parasthA dIvadhyaNaTTe va aNaMtamohe neyAuyaM damaTu meva / / 3 3 utta- H* dha - 5 pramatta manuSya dhana dvArA potAnI rakSA AlaDemAM kharalA mAM paNa pharI zakatA nathI hAthamAM dIpaDuM hovA chatAM teno nAza karavAthI sAmenA mA-dikhAtonI teja rIte anamohethI pRDha manuSya nyAyamAna dekhatA cha paNa dekhA 1 nAnI in netra 24 1 = 5 mA kAnanA ) kyU enI nA bila phI savArIpata!!! | rA'no rUkana chAje e li. pA. nA nI jAna mi- pitA ja mArI - devAyAtrAdevala'nAjhAna mA lAvaje jhIbrAjItanAra pAnAmAM ( 1 gAjaf($451 2 zrA ne kALa : nAtha lar) sArUMbhA!!tranA tejA sA IST 1 lI che keLanA tenA nAma vara jila nANamANe mahonLI javAnI raje prebA ! jJAna je 1i MLajI roDa navA nakAmA kharI ja ! je nAgarika kevaLa la kula tA para la La 895 sI . . A rIte sApha . to mArA jINA jI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI ma.sA. nI cIra smRti tathA sarI garadeva pU. zrI prANalAlajI , bA ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa zAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI gara tapasamrATa gurudeva pU. zrI rad vira ziva upAMga saMjJaka pannavaNAsutra pada: 1 thI 5 (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. = zubhAziSaH H pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikA: pU. zrI lIlamabAI ma. pU. zrI sudhAbAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana zuM PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa premajIbhAIne kuMvarabAIjA, havA hemavarNI bhANa, DuMgara darabAre udita thayA,banyA tejasvI pU2 trANa, Agama bhAvo kathAmAM jhaboLI, pIrasI gayA lavarasanI lhANa, amaryalokaho maryalokamAM, guMjI rahyuM nAma guraprANa. gAzamAM to kazuM nathI je, arpe to huM vAta, prajJApanA sUtranA anuvAda kAryanI, gAza che zuM visAta? tAruM dIdheluM vaLe ApavA, harasI rahI chuM tharatA, , svIkArazo mArI prema bharelI, kAlI ghelI vAta. 8 - pU. mukata - lIlama - bhAratI suziSyA sAdhvI sudhA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) mAtuzrI Do. lIlAbena cImanalAla mahetA zrImatI bhAratIbena Do. bharatabhAI mahetA puNya be prakAranA hoya che - puNyAnubaMdhI puNya ane pApanubaMdhI puNya. puyoge dhanasaMpati prApta karI teno upayoga bhogavilAsa, svArthamaya pravRttimAM karanAra vyakti puNyanA udayamAM pApano anubaMdhakarI puNya paraMparAno nAza kare che. puNyAnubaMdhI puNayanA udayavALA jIvo puyayoge zArIrika, Arthika anukULatA prApta karI, prApta dhanasaMpattino upayoga paramArtha mArge karI puNayano saMcaya karatA rahe che ane puNyaparaMparAnI vRddhi eka divasa mokSa prAptimAM sahAyabhUta banI rahe che. puNyAnubaMdhI puNyanA svAmI pitAzrI Do. cImanabhAI ane mAtuzrI Do. lIlAbena svasaMpattino upayoga sanmArge vAparavA sAthe sAdhu - sAdhvIjIonI vaiyAvacce mATe haMmezAM tatpara rahetA. vaiyAvacca - zAsanasevAnA te ja saMskAra suputra Do. bharatabhAI ane putravadhu bhAratIbenamAM avatarita thayA. meDIkala, zaikSaNika, sAmAjika kSetre aneka kuTuMbone madada rUpa banyA. suputrI virala AzISa mahetA ane ci. malaya mAtA-pitAnA saMskArone ujjavaLa karI rahyA che. bhAratIbenanI 6 varasanI jIvaleNa bimArImAM kuTuMbanA dareka sabhya zAtA upajAvavA khaDe page taiyAra rahetA. pU. vIramatIbAI ma. AdinA sAMnidhyamAM dharmazravaNa karatAM-karatAM bhAratIbenanA deha choDyo ane bharatabhAInI jIvana dizA badalAI gaI. saMpUrNa jIvana ane saMpatti dharmakSetre samarpita karI dIdhA. rAjakoTamAM vizALa saMkulamAM nAgezvara pArzvanAtha tIrtha UbhuM karI potAnI zraddhA-bhaktinA darzana karAvyA che. Aje AgamanA punaH prakAzanamAM zrutAdhAra banI bhadrakarmane upArjana karyuM che. tamArI paramAtmabhakti, zrutabhakti sadeva vRddhigaMta rahe, bhavobhava jinazAsana pAmI zIghatizIdhra muktine pAmo tevI zubhecchA sahadhanyavAda. guraprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pUrva prakAzananA be bola | punaH prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya | saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame sUtronA zloka pramANe ane upadhAna tapa 32 asvAdhyAya zAstra prAraMbha pada-1 : prajJApanA pada paricaya chatrIsa padonAM nAma ajIvaprajJApanA | asaMsAra samApannajIva prajJApanA pRthyAdi saMsAra samApanna jIva prajJApanA vanaspatikAya saMsAra samApanna jIva prajJApanA vikalendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA paMcendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA naiyikonA bheda-prabheda niyaMca paMcendriyonA bheda-prabheda manuSyonA bheda-prabheda devonA bheda-prabheda pada-ra H sthAna pada paricaya ekendriya jIvonAM svAna viSayAnukramaNikA puSTa 13 | siMhonuM sthAna 15 17 | paricaya vikalendriya, asaMzI tiryaMca paMcendriyanAM sthAna nairayikonAM sthAna niyaMca paMcendriyonAM sthAna manuSyonAM sthAna devonAM sthAna viSaya pada-3 : alpabahutva pada 19 | dizAdi 27 dvAronAM nAma 21 | dizAnI apekSAe jIvonuM alpabahutva 23 | gatinI apekSAe jIvonuM apabahutva 28 | indriyanI apekSAe jIvonuM alpabahutva 46 | kAcanI apekSAe jIvonuM alpabahatva 49 | yoganI apekSAe jIvonuM alpabahutva 57 | vedanI apekSAe jIvonuM alpabahutva 58 | kaSAyanI apekSAe jIvonuM alpabahutva lempAnI apekSAe vonuM alpabahutva dRSTinI apekSAe jIvonuM alpabahutva 9 1 5 7 | saMyatAdi jIvonuM alpabahutva 28 upayoganI apekSAe jIvonuM abadhutva 33 | AhArakAdi jIvonuM alpaba hatva 43 | bhASAdi jIvonuM alpahatva ra | parittAdi jIvonuM apahatva 69 | paryAptAdi jIvonuM alpabahutva 69 | sUkSma--bAdara jIvonuM alpabahutva 71 | saMzI--asaMjJIjIvonuM alpabahutva 81 bavI amavI jAvonuM alpatva 105 chadravyonuM dravyAdinI apekSAe alpabartutva carama--acarama jIvonuM alpabahutva 111 | jIvAdidravyonI paryAyonuM alpabahutva 117 kSetranI apekSAe jIvonuM alpabahatva 124 AyuSyanA baMdhakAdi 14 bolanuM alpabahutva 126 pudgalonuM leba, dizA, dravpApekSA apahatva 138 | sarve vonA 98 boganuM adhabatva 138 | pada-4 : sthiti pada 139| paricaya jJAnAdinI apekSAe jIvonuM alpabahutva darzananI apekSAe jIvonuM apabahutva pR 186 198 200 200 215 217 222 247 248 249 250 251 para 254 |255 25 256 257 258 259 20 20 21 22 27 28 269 |297 302 312 323 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 393) 400 333 nairayikonI sthiti samuccaya deva ane bhavanapati deva-devInI sthiti sthAvara jIvonI sthiti vikasendriyonI sthiti tiryaMca paMcendriyonI sthiti manuSyonI sthiti vyaMtara deva-devInI sthiti jyotiSI deva-devInI sthiti vaimAnika deva-devInI sthiti pada-5: paryAya pada paricaya nairayikanA paryAyo bhavanavAsI devanA paryAyo sthAvara jIvonA paryAyo vikasendriya jIvonA paryAyo tiryaMca paMcendriya jIvonA paryAyo | manuSyonA paryAyo pRSTa viSaya 324 vyaMtarAdi traNa prakAranA devonA paryAyo 390 3ra9] avagAhanAdinI apekSAe nairayikanA paryAyo | avagAhanAdinI apekSAe bhavanapatinA paryAyo 338 | avagAhanAdinI apekSAe sthAvara jIvonA paryAyo 402 339 | avagAhanAdinI apekSAe vikasendriyonA paryAyo 406 347ii avagAhanAdinI apekSAe tiryaMca paMcenA paryAyo |411 349| avagAhanAdinI apekSAe manuSyo paryAyo 350| avagAhanAdinI apekSAe vyaMtarAdi devonA paryAyo4i25 355| ajIva paryAyo 426 dravya, kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe pudgala paryAyo 373| jaghanyAdi avagAhanAmAM ddhipradezI AdinA paryAyo 376 jaghanyAdisthitimAM paramANu AdinA paryAyo 446 383| jaghanyAdi varNAdimAM paramANu AdinA paryAyo 449 384| jaghanyAdi samuccaya skaMdhonA paryAyo 458 387|pariziSTa-1 389| vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA 389 428 438 464 viSaya viSaya cArTa sUci 3ra. pada-14 arUpI ajIvanA 30 bheda rUpI ajIvanA ra5 guNa ajIva dravyanA pasobheda asaMsAra samApanna(siddha) jIvo ekendriya saMsAra samApanna jIvonArara bheda vikasendriya saMsAra samApanna jIvonA bheda narayika saMsAra samApanna jIvonA 14 bheda tiryaMca paMcendriya saMsArasamApanna jIvonA 20 bheda manuSya saMsAra samApanna jIvonA 303 bheda karmabhUminA manuSyo deva saMsAra samApanna jIvonA 49 bheda saMsAra samApanna sarva jIvonA pa3 bheda ( koSTaka sUci pada-1: prajJApanA cha dravyonuM dravya-kSetrAdinI daSTie svarUpa varNAdinA pArasparika saMyoge pa30 bheda svayaMbuddha-pratyeka buddhano taphAvata cha prakAranA siddha samUha labdhi paryAptAdi cAreyanI pArasparika saMbhAvanA anaMta zarIrI-pratyeka zarIrI vanaspatinA lakSaNo aDhIdvIpa-samudramAM 101 manuSya kSetra pa aMtaradvIpo pada-2 sthAna sAta naraka ane tenA narakAvAso Adi bhavanapati devonA bhavana, Rddhi Adi 109 110) 10 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSTa 238 245 205 208 upara 253 254 254 255 256 256 ra57 viSaya viSaya vyaMtara devonA nagarAvAsa, Rddhi Adi 11] bAdara paryApta-aparyApta jIvonuM alpabadutva jyotiSI devonA vimAnavAsa, Rddhi Adi 166 samuccaya ane aparyApta sUkSma-bAdara vaimAnika devonA vimAna, indra, Rddhi Adi 185 paryApta-aparyApta sUkSma-bAdara sarva jIvonA svasthAna, upapAta, samudyAta kSetra |196 yoganI apekSAe jIvonuM alpabadutva vedanI apekSAe jIvonuM alpabadutva pada-3H alpabahutva kaSAyanI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe samuccaya jIva 201 lezyAnI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe bAdara pRthvIkAya daSTinI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe bAdara aplAya jJAnanI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe bAdara teukAya ajJAnanI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe bAdara vAyukAya jJAna-ajJAnanI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe sAte narakanA nArakI darzananI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe manuSya 209 saMyatanI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe bhavanapati deva 210| upayoganI apekSAe jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe vANavyaMtara deva 211 AhAraka-anAhAraka jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe jyotiSI deva bhASaka-abhASaka jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe 1 thI 4 devaloka paritta-aparitta jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe pa thI 8devaloka 213 paryApta-aparyApta jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe siddha sUkSma-bAdara jIvonuM alpabadutva dizAnI apekSAe sarva jIva saMjJI-asaMjJI jIvonuM alpabadutva pAMca gatinI apekSAe bhavI-abhavI jIvonuM alpabadutva ATha gatinI apekSAe dravyanI apekSAe padravyanuM alpabadutva pradezanI apekSAe padravyanuM alpabadutva ekendriya Adi samuccaya aparyApta pratyeka dravyanA dravyArtha-pradezArtha ekendriya Adi samuccaya paryApta cha e dravyanA dravyArtha pradezArtha ekendriyAdiH samuccaya, paryApta-aparyApta carama-acarama jIvonuM alpabadutva samuccaya chakAya jIva sarvadravya, pradeza ane paryAyonuM alpabadbhutva chakAya jIva paryApta aparyApta kSetranI apekSAe samuccaya jIva ane tiryaMca pRthvI Adi pAMca sUkSma 231 kSetranI apekSAe nairayika pRthvI Adi sUkSma paryApta-aparyApta kSetranI apekSAe tiryaMcANI pRthvI Adi bAdara aparyApta kSetranI apekSAe manuSya pRthvI Adi bAdara paryApta kSetranI apekSAe manuSyANI 211 258 213 259 259 267 268 29 . @ che @ 8 ke @ 8 je @ 6 je @ je Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSTa 282 | avera 283 406 416 424 289 289 ra90 433 435 296 311 viSaya kSetranI apekSAe deva-devI kSetranI apekSAe bhavanapati deva-devI kSetranI apekSAe vyaMtara deva-devI kSetranI apekSAe jyotiSI deva-devI kSetranI apekSAe vaimAnika deva-devI kSetranI apekSAe ekendriya kSetranI apekSAe vikasendriya kSetrApekSAe aparyApta paMcendriya ane traNa kSetrApekSAe paryApta paMcendriya ane traNa kSetranI apekSAe sarva jIvo AyuSyabaMdhaka Adi 14 bola kSetranI apekSAe sarva pudgala dizAnI apekSAe sarva pudgala kSetranI apekSAe cha dravya dizAnI apekSAe cha dravya dravya-bhAvanI apekSAe pula kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe pudgala vividha apekSAe 98 bolanI gaNanA pada-4 sthiti samasta saMsArI jIvonI sthiti cha ArAnI apekSAe manuSyonI sthiti pada-5H paryAya nArakInA paryAyomAM cUnAdhikatA asatkalpanA dvArA SasthAnapatita avagAhanApekSayA nArakImAM cUnAdhikatA bhavanapati devomAM jUnAdhikatA tiTTANavaDiyA nyUnAdhikatA pAMca sthAvaranA paryAyo vikasendriyanA paryAyo tiryaMca paMcendriyanA paryAyo manuSyanA paryAyo vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika devonA paryAyo 24 daMDakanA jIvonA paryAyo viSaya 279 avagAhanAdi apekSAe nArakInA paryAyo 400 280 avagAhanAdi apekSA bhavana, vyaMtaranA paryAyo 402 | avagAhanAdi apekSAe ekendriya paryAyo avagAhanAdi apekSAe vikasendriya paryAyo 410 284 avagAhanAdi apekSAe tiryaMca paMcendriya paryAyo avagAhanAdi apekSAe manuSya paryAyo avagAhanAdi apekSA jyo, vaimAnikanA paryAyo4i25 dravyanI apekSAe pudgala paryAyo 292 kSetranI apekSAe pugala paryAyo kAlanI apekSAe pula paryAyo 437 301 | bhAvanI apekSAe pudgala paryAyo 438 303 | avagAhanAnI apekSA dvipradezI AdinA paryAyo 445 304 | sthitinI apekSAe paramANu AdinA paryAyo 449 305| | varNAdinI apekSAe paramANu AdinA paryAyo 457 306] pradeza, avagAhanAdithI skaMdha paryAyo 43 AkRtionI sUci 11| ajIva saMsthAna ane pradeza saMkhyA (pada-1)| 13 be Urdhva kapATa (pada-2) tirachAloka taTTamAM be Urdhva kapATa sAta naraka pRthvI vyaMtara ane bhavanapati devonAM sthAno 136 jyotiSa maMDala 379 | jyotiSI devonI sUci zreNI-valaya zreNI " 381 jyotiSI vimAnonuM saMsthAna vaiimAnika devonAM sthAna 384 saudharma devalokanA 13 prastaTa devalokanuM eka pratara (uttara dakSiNa vibhAga)" siddhazilA siddha kSetra kSetra dizA (pada-3) 389 kSetranI apekSAe loka vibhAga(pratara draya) " 270 390 traNe loka sparzatA nArI jIva 27ra 391| traNe lokane sparzatA tiryaMca paMcendriya " |27ra 392 | 21 119 120 372 15 ? che '382 387 18ra 387. 188 ra00 S89 12 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. jIvana darzana nAma janma janmabhUmi pitAzrI mAtuzrI janmasaMketa bhAtRbhaginI vairAgyanimitta saMcama svIkAra sadgurudeva sahadIkSita parivAra saMyama sAdhanA tapaArAdhanA ns- * goMDala gaccha sthApanA tathA AcArya pada pradAna javalaMta guNo * zrI DuMgarasiMhabhAi. OM vi.saM. 1792. mAMgaroLa. dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane : * 1 : potAnI samIpe Avato joyo. cAra bena - be bhAi. pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. OM vi. saM. 1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. * OM pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAsro ane tattvajJAnano abhyAsa. H rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. * vi. saM. 1845 mahAsuda - 5 goMDala. : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere... 13 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 15 | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 16 TO Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. maunayoga puNya prabhAva vihAra kSetra jJAna anumodana dIkSA pradAnasaMkhyA Acarita sUtro jIvaMta guNo anazana pratyAkhyAna aMtima cAturmAsa mahAprayANa aMtima darzana tathA pAlakhI aMtimakriyA sthAna ttaa dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane bhAvanI vRddhi thaI che. gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa . zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA ke niMdA na karavI. vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaci. I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 115 i madhyAhna kALe 1.35 kalAke. ravivAra zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 18 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gurudevanI dIrghadaSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti 'pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta darzano paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahayoga ApIne amAruM kArya vegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahayogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana - - PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 20 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. ati vijJAnanI AdhArazIlA prajJApanA : ahIM ApaNe paUUvA nA "prajJApanA' e pracalita artha sivAya kaMIka navIna meLavavA mATe bIjA prakAre artha kalpanA tathA vicAraNA karIzuM. paur + vaIT eTale prajJa + varmA = prajJavarNA. prajJa eTale prajJA puruSa-arihaMta bhagavaMto, tIrthakaro, devAdhidevo, kevaLI bhagavaMto ke zrutakevaLI, AcArya bhagavaMto athavA upAdhyAya pada ni mahApuruSo ane temanA dvArA je varNa arthAt akSaradyuta udbhavyuM ane tenI varSA kahetA eka saritA banI gaI, jemAM pravAha ane UMDAI, svacchatA ane suzabdatA samAyelI che, tevA gahana bhAvone dhAraNa kare, tene prajJavaNa kahetAM vAtAvaraNamAM ane AtmAmAM naMdIghoSano udbhava thAya che. prajJavarNA zabdamAM prajJApanA karatAM ghaNuM ja vadhAre sauSThava che. temAM kartA ane kRti, baMne bhAvonI abhivyaMjanA spaSTa pragaTa thAya che; jyAre prajJApanA zabda phakta kriyAtmaka che. A rIte bhAvonA mUlyAMkanamAM prajJApanA karatAM prajJavarNAnuM mUlyAMkana ghaNuM ja adhika mahattA bhareluM che. vAraMvAra prajJApanA zabdanuM caravaNa karyuM, A zabdane khUba ja vAgoLyo paraMtu pannavaNA jevA aNamola zabda sAthe hRdayanI abhivyaMjanA prasphaTita thatI na hatI ane AvI avasthAmAM nidrAdhIna thatA divyavANIno udghoSa thayo ane jAgRta thatAM pannavaNA zabdane anurUpa prajJavarNA jevo mahatvapUrNa zabda pragaTa thayo. dhanya che A anaMtajJAnIonI anupama kRpAne.... jaina samAjane ane Agama abhyAsI pUjyavarone prajJavaNa e navo zabda arpaNa karatAM asIma AnaMdano anubhava thAya che, ahIM 'varNA'no artha varNa ane varNano artha akSara thAya che. akSara te zAzvata tattva che, kAraNa ke na kSatti rUti akSa : I jemAM kharavApaNuM nathI, kSaya thavApaNuM nathI, te akSara, akSara(akSaya)no bhaMDAra AtmA che. AtmA akSara che ane akSaranI je kAMI cetanA che te varNanI varSA che. Ama prajJapuruSoe prarUpelI varNA-tattvasamUha te paUU|va|T - prajJavarNA' nAmanuM zAstra che. KG 23 topa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM koIpaNa vastunuM zrutajJAna varNAtmaka che. varNamAM vara zabda samAyelo che. vara/ zabda te variyatAno vAcaka che. variyatA eTale zreSThatA; prajJa puruSoe je bhAvonuM varaNa karyuM che, je bhAvonI yogyatAne nihALI che; te yogyatA bharelA varNano, te praNavarNA che. abhidhAna rAjendra koSamAM pUchavA zabdanI vyAkhyA karI che ke prajJa puruSa eTale tIrthakara devAdhideva ane AcArya bhagavaMto dvArA, vaghai eTale prarUpita hoya, te prajJApanA che, vastutaH ahIM Aptajanone ayyartha bhAve grahaNa karyA che. prajJavarNA zabdamAM koSamAM kahelA bhAvo spaSTa rUpe ullasita che, paraMtu je vyAkhyA koSamAM karavAmAM AvI che te vyAkhyA prajJApanA zabdamAM anukta rahI jAya che. astu..... A zAstranA nAma mATe paraMparAthI prajJApanA satra zabda sthApita thaI gayo che. je avibhakta akhaMDa ane kriyAtmaka zabda che. ahIM ApaNe pUchava zabdane vibhakta karIne prajJa-va, tevuM svarUpa pradarzita karyuM che. temAM kartA ane kriyA baMneno spaSTa rIte samAveza thaI jAya che.. kharekhara ! A samagra zAstra ghaNA ja gUDha, kalpanAtIta tathA sUkSma bhAvone prarUpita karanAra bejoDa zAstra che. te jainadarzananA AdhyAtmika bhAvo sivAyanA padArthagata sUkSma bhAvonuM dravyArthikanaya ke pAramArthika naya dvArA udghATana kare che. eka rIte AtmAnuM jema adhyAtma che, tema padArthanuM paNa "adhidravya hoya, tema phalita thAya che. adhyAtmamAM dha + AtmA A be zabdonI saMdhi thayelI che. dha no artha aMtargata thAya che. padArthanI aMtargata ke bIjA dravyonI aMtargata kriyA hoya che, te kriyAone samajavI, teTalI ja mahatvapUrNa che. jeTalI AdhyAtmika kriyA jIva dravyamAM thAya che, teTalI aMtargata kriyA pulAdi ajIva dravyamAM paNa thAya che. prajJApanA sUtra AvI aMtargata kriyAonuM udghATana kare che, teTaluM ja nahIM paNa sApekSa bhAvone bhinna-bhinna nayothI nihALI tenA astitvane zeyathI prameya sudhI ane prameyathI mahAprameya sudhI samajavA buddhine dorI jAya che. jema bhagavatI sUtra potAnuM nirALuM sthAna dharAve che, tema prajJavarNA-prajJApanA zAstra paNa bhagavatIjInuM samakakSa hovA chatAM potAnuM eka nirALuM sthAna dharAve che ane nirALI zailIthI bhAvonI abhivyakti kare che. zAstrano ghaNo viSaya bhagavAna mahAvIra tathA gautama svAmInA saMvAdarUpe prarUpita che. joke A saMvAdanI zailI anya zAstromAM paNa che paraMtu ahIM panavaNAprajJavarNA sUtramAM gautama svAmI eka-eka vicitra praznono UMDAIthI sparza kare che; tenA udAharaNo pAThakone Thera-Thera maLavAnA che, chatAM ApaNe ahIM eka prasaMgano ullekha karIzuM. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pAMcamA padamAM jIva ane ajIvanI paryAyonuM vistArathI vivecana che. temAM ejIva paryAyanA prakaraNamAM maTIriyAlIsTika arthAt bhautika guNadharmayukta padArthanuM vivecana che. temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzAdi guNadharmanuM adhiSThAna paramANu pudgala mAnavAmAM AvyuM che ane paramANunI paryAyonA SaguNa hAni vRddhinuM vivecana karIne pudgalanA paryAya arthAt parivartana upara UMDo prakAza pADyo che. kharekhara ! vizvamAM A eka maulika prazna che ke padArthamAM guNadharmanI niSpatti kevI rIte thaI? padArtha AdhAra che ane guNadharmo tenuM Adheya che. Aja potAnI rIte guNadharmanI niSpattinuM varNana kare che eTale ke je che ane je thaI rahyuM che, tenuM varNana kare che, paraMtu tenA kAraNabhUta tattvanuM varNana aspaSTa rahI jAya che. yathAeka alaukika enarjImAMthI A vizva janma pAmyuM che ane tyAra bAda vikAsakramamAM pudgala ane jIvonA guNadharma saMgaThita thatA gayA. tyAre jenadarzana A bAbatamAM arthAt bhautika jagatanA parivartanamAM nizcita siddhAMta apanAvIne nidarzana kare che. prastuta sutramAM teno vistArathI ullekha karyo che. pAMcamA padamAM ajIva paryAya tarIke tenuM vivecana karI, badhA guNadharmo kramazaH hAni vRddhi pAme che; te siddhAMtanI sthApanA karI che. ahIM ame eTaluM ja kahevA mAMgIe chIe ke AjanI Azcaryajanaka vaijJAnika zodhanuM je kAMI rahasya che, tenuM samAdhAna pudgala parivartanamAM, tenI gatizIlatAmAM ane tenI viziSTa grAhyatAmAM samAyeluM che. pudgalanI samagra kriyA, paramANunI be prakAranI gatirUpe che- eka parivartana gati arthAtu paryAya ane bIjI sthAnAntara gatizIlatA. je AMkhanA palakArAnA asaMkhya bhAgamAMthI eka bhAgamAM pUrA brahmAMDanI yAtrA karI zake, tevI pudgala paramANunI amogha zakti che. jainadarzanano paryAyavAda ane paramANunI gatizIlatA, baMne bhautika jagatanA mULabhUta staMbha che. A pudgala paryAyonI sAthe-sAthe jIvadhArI ke dehadhArI vyakti, pachI te sUkSma jIva hoya, manuSya hoya, koI prANI hoya, cAhe devakoTino jIva hoya, A badhA jIvarAzinI paNa eka-eka paryAya che ane tenuM parivartana thatuM rahe che. tene A pAMcamA padamAM navapawvA jIvanI paryAyarUpe pradarzita karavAmAM AvyuM che. Ama jIva paryAya ke ajIva paryAya baMne paryAyonuM svataMtra varNana hovA chatAM e bhUlavAnuM nathI ke A badhuM pudgala parivartana ja che. pudgalo nirjIva avasthAmAM hoya ke svataMtra skaMdharUpe hoya athavA te pudagalo jIvanA zarIra rUpe pariNata thayA hoya ane dehadhArI banI teno jIva paryAyarUpe ullekha thayo hoya, paraMtu A samagra paryAyataMtra vizeSa rUpe pudgala Azrita che ane baMne paryAyo jIva ke ajIva, pugala parivartananI saritAmAM ja vahe che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA paryAya to adhyavasAya puratA ja sImita che, topaNa temAM karmavargaNAnA, pudgalo paNa sAthe joDAyelA che. A rIte pula paryAya jIvanA aMtaraMga jagatathI laIne dehAdi kSetramAM ane tyArabAda jaDa jagatamAM pudgalarUpe vyApaka parivartana dharAve che. pAMcamA padanuM 'jIva-ajIva paryAya varNana' te eka vilakSaNa bhAvone pradarzita kare che tatvanI anukta rIte jhAMkhI karAve che. A che prajJavarNA-prajJApanA sUtranI vilakSaNazailI. astu.... prastuta zAstranA badhA bhAvo ane vyavasthita anuvAda svayaM lekhaka-saMpAdaka dvArA thavAno che eTale ahIM te bAbatano vadhAre ullekha karyo nathI. prajJavarNAprajJApanA'nA pAMca padane AvarI letuM A prakAzana paNa ghaNuM ja vizALa che ane temAM je jJAnazrama" karavAmAM Avyo che, te paNa atulya che. eTale ahIM lekhaka-saMpAdaka chaMda mATe kazuM na kahetAM, phakta natamastaka thaI javAya che. teo manomana lAkha-lAkha abhinaMdananA pAtra banI rahe che. jaina Agamono A jJAnabhaMDAra samucita rIte Adhunika zailImAM goThavIne sAdhAra arthAtu zAstrono AdhAra laI prakAzita karavAmAM AvI rahyo che, te kevaLa bhAratanA nahIM, samagra vizvanA janasamudAyane prabhAvita karI zake tema che. eTaluM ja nahIM paraMtu eka navI preraNA ApI zake che ane bhUtakALanA AdhyAtmika, dArzanika, vicArAtmaka sUkSma aitihAsika bhAvone pragaTa kare che. - vartamAna vijJAna vizvanA udaya saMbaMdhI je dhAraNA dharAve che. te koI eka kalpita biMduthI zarU kare che paraMtu te biMdu dvArA vizvano vikAsa kayA kAraNathI sAkAra thayo che, teno koI pratyuttara nathI. jyAre jainAgamomAM vizvasaMpatti rUpI mULa dravyonA pariNamanarUpa svAbhAvika paryAya kramano ullekha karIne kArya kAraNanI eka evI sAMkaLa pradarzita karI che ke jemAM anaMtakALano itihAsa pratibhAsita thAya che. amArA A kathananuM prajJavarNA-prajJApanA sUtranA eka eka pada anumodana karI rahyA che arthAt kahevAnuM tAtparya e che ke jaina vAmya vijJAnathI upara, ati vijJAnano sparza karI, vizvanI maulika kriyAone praphuTita kare che. ahIM ApaNe prajJavarNA-prajJApanA sUtranI ativijJAna AdhArazilAne prastuta karI viramazuM; te pahelAM eTaluM ja kahezuM ke A samagra zAstra syAdvAdazailIthI AlekhAyeluM che ane ThekaThekANe siya zabda Ave che. jema ke bhagavAna kahe che. siya varane, siya avarane A rIte apekSAvAdano paNa AmAM pUrNa upayoga karavAmAM Avyo che. TUMkamAM kahevAnuM e che ke samagra jaina tattvajJAna sApekSa bhAvothI bhareluM che. $( 26 ) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAna jagatano mahAna vaijJAnika AInasTAIna paNa A ja vAta kahe che ke vizvanA badhA bhAvo ekAMta rUpe kahI zakAya tema nathI. A siddhAMtanuM nAma 'riyAliTI opha Tutha' samasta Agamo paNa bhArobhAra sApekSavAdathI bharelA che. chatAM Azcarya e che ke jaina jagatamAM vyavahArika kSetramAM AgrahavAda ane ekAMtavAda cauda AnA pravezI gayo che. A zAstronA prakAzanathI vyavahArikakSetramAM AgrahavAda laya pAme to samAjane ghaNuM ja suphaLa prApta thaze. svAduvAda, anekAMtavAda, apekSAvAda, nayavAda ane bhinna dRSTikoNavAda, e jaina dharmanA sudarzana cakranA eka-eka "ArA" che. astu... vidvAna lekhaka, saMpAdakavRMda sthAne-sthAne anekAMtavAdano prakAza paNa pAtharI rahyA che, te zubha lakSaNa che. Agama saMpAdananuM kArya jema-jema AgaLa vadhatuM jAya che tema-tema gaMbhIra mahAzAstronA sparzathI vadhAre zramasAdhya banatuM jAya che. ahIM ame e ja prArthanA karIe chIe ke- prajJava-prajJApanA jevA mahAgaMbhIra zAstranuM saMpAdana soLe kaLAe saMpanna thAya ane trilokaRSi jevA manISI muni ane lIlamabAI jevA karNadhAra mahAsatIjInuM pUruM mArgadarzana maLatuM rahe ane badhA sAnukULa saMyoga sahAyaka banI rahe, evI bhAvanA sAthe.. jayaMti muni peTarabAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. prajJA pradIpa pragaTAvanArA prabhune praNAma che mArA, ajJAna vinAzakArI, vahAvI jemaNe pravacana dhArA, svarUpAnusaMdhAna karAvavA, siMcyA tapa saMyama kyArA, trividha tApanAzaka trilokInAtha jagathI zobhe nyArA. priyapAThaka sAdhakagaNa, Agama jijJAsu varga! Apa sahunI samakSa prajJApanA sUtrano prathama bhAga pragaTa karatAM atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. kAraNa ke amArA pragaTa thayelA Agama anuvAdanA paccIsa Agamaratnone Apa sahue AvakAryA che. prabhunI vAstavika dezanAne samajaNanA sathavAre AtmAnA UMDANamAM laI jaIne, kRtrimatAnuM bhAna karI, kAlpanika sukhabhAsanI lAgaNI choDI, dekhAtI duniyAthI dUra khasI, cetanAnI anaMtaguNathI yukta sukha sAgaranI chalachalatI sahyabI bhogavavA sva sanmukha thavAnI kozIza karI rahyA cho, teno amane bhArobhAra AnaMda che. Aje ame prANa Agama batrIsInuM ramuM Agama ratna zrI prajJApanA sUtra ApanA karakamaLamAM arpaNa karIe chIe. astu...prajJAne pravINa banAvavA sAvadhAna banI ekAgracitte vAMcanarUpI jJAnAmRtanuM bhojana karo. prastuta sUtranA racayitA zrI zyAmAcArya che. pU. zrI zyAmAcArye kaliyugamAM paNa satayuga saryo che. teozrInI medhA atyaMta tIkSNa hatI. teozrInuM nAma trilokInAtha zrI sImaMdharasvAmInA zrImukhe videha kSetramAM gavAyuM che. tenI vArtA graMthomAM A pramANe jovA maLe che ke sImaMdharasvAmI pariSadamAM dezanA ApI rahyA hatA. temAM sukSma-sukSmatama jIvonuM varNana karI lokone te jIvonI dayA pALavAno upadeza hato. te sAMbhaLyA pachI zakrendra mahArAje vinayapUrvaka UbhA thaI prabhu pAse jaIne, vaMdana karI prazna karyo- he prabho! Ape je sUkSma jIvonuM varNana karyuM che, tevuM ja varNana karI zake evA jJAnI mahAtmA bharatakSetramAM koI che kharA? bhagavAne javAba ApatA kahyuM, he devendra devarAja! Aje bharatakSetramAM zyAmAcArya 28 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicarI rahyA che. teo AvuM ja varNana zrutajJAnanA AdhAre karI rahyA che. te sAMbhaLI saMtuSTa thayelA zakrendra mahArAja vRddha brAhmaNanuM rUpa laIne upAzrayamAM AvyA, vaMdana karI jamaNo hAtha lAMbo karyo, AcArya deve temanA hAthanI lAMbI rekhA palyopamanA AyuSyane oLaMgI rahI hatI, te joI temaNe locana UMcA karyA. vRddha brAhmaNanI mukhAkRti joI ane bolI UThyA. he devAnupriya ! ApazrI koI mAnava nathI paNa mAnavarUpa dhArI zakrendra cho. te sAMbhaLIne devendra prasanna banI gayA, potAnuM rUpa pragaTa karyuM. pote AvyA hatA tenA saMketa cihnarUpe upAzrayamAM pUrvano daravAjo hato te pazcimano karIne adazya thaI gayA. teozrIe parama Akha puruSa paramAtmA prarUpita, gaNadhara racita dvAdazAMgInI vAmaya duniyAmAMthI chatrIsa ajAyabI zodhIne eka ajAyaba ghara banAvI dIdhuM na hoya! tevo bhAsa thAya che. te 36 ajAyabI nIce pramANe che (1) prajJApanA (2) sthAna (3) bahuvaktavyatA (4) sthiti (5) vizeSa (6) vyutkAnti (7) ucchavAsa (8) saMjJA (9) yoni (10) carama (11) bhASA (12) zarIra (13) pariNAma (14) kaSAya (15) indriya (16) prayoga (17) lezyA (18) kAyasthiti (19) samyakatva (20) aMtakriyA (21) avagAhanA (22) kriyA (23) karma (24) karmabaMdhaka (25) karmavedaka (26) vedabaMdhaka (27) vedavedaka (28) AhAra (29) upayoga (30) pazyatA (31) saMjJI (32) saMyama (33) avadhi (34) pravicAraNA (35) vedanA (36) samuThThAta. A ajAyaba gharanI ajAyabInA paramArtha rahasyanuM rasAyaNa karI zrI malayagirijIe 36 muktAphaLamAM bharI dIdhuM che. teozrIe ajAyaba gharane 36 muktAphaLathI zaNagArI mahAvrata mahUlI banAvI, syAdvAdarUpI sarovaranA kinAre suvyavasthita rUpe goThavI dIdhI na hoya ! tevo ahesAsa thaI rahyo che. dhanya ho karuNAnidhAna baMne munipuMgavone ! tethI ja to A muktAphaLanI maskUlamAM praveza karavA mAro upayoga rUpI rAjahaMsa jJAna gaganamAM uDDayana karatAM karatAM muktAphaLa saMpAdana karavA tyAM pahoMcI gayo. have temane mana mAnyuM bhojana maLI gayuM tethI AnaMdano koI pAra na rahyo. teNe syAdvAda sarovararUpI zrutagaMgAmAM sahelagAha AraMbhI dIdhI. ekabAju kSudhAnuM zamana thAya tevA muktAphaLa ane bIjI bAju tRSA zAMta thAya tevA kaNAmaya kamaLo joyAM. upayogarUpI rAjahaMsa temAM jAmI gayo. mana thAya tyAre kaNAnA kamaLa nAlikAnuM dUdha pI leto ane mana thAya tyAre mahUlImAMthI muktAphaLa laI leto. te muktAphaLane laIne 29 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMcupAta karI tene kholato. temAM tene rasAyaNa kevuM maLe che te jIvananI puSTi kema kare che, te ApaNe cAlo joIe. upayoga rUpI rAjahaMsa sAthe bahena cetanA paNa nisaryA. (1) prathama muktAphaLa rAjahaMsa kholyuM ane khUba prasanna banI gayo. temAM lakhyuM hatuM prathama pada prajJApanA. tenA akSaranuM rasAyaNa A pramANe che. tema cetanA bahene temane samajAvyuM. pra pragaTa thAya che jemAM jIva-ajIvanA bhedo. tene jANavA prabaLa puruSArtha karI pravINatA keLavo. jJA jJAtA tame ja cho, jJAna karo zeyanuM, jIvAjIva pUrNa rUpa che. jJAnaguNa tamAro che, tenA vaDe jANo jagatane paNa mANo nahIM. 5 parathI khaso, svamAM vaso, to paramAnaMdanuM dhAma paramAtmA tame ja cho. nA nAjuka kAyAmAM nAjuka banIne rahyA cho ane temAMthI nIkaLI tame mAnava banyA cho, nirAkAra banavA prayatna karo. A rIte pUrNa zabdano artha thAya che, prajJAvAna puruSa tuM ja cho, ema jANa ane tArApaNuM pragaTa kara. akSara uparano bodha karI AnaMda pAmyo. mAro upayogarUpI rAjahaMsa pUrA zabdamAMthI bodha levA tatpara banyo tyAre temAM tene ajAyabInA be vibhAga daSTigocara banyA. (1) jIva prajJApanA (2) ajIva prajJApanA. tame jIva cho tenA aMdarano bodha karo to tamAruM svarUpa sadAya niraMjana nirAkAra che. temAM ja sAcuM avyAbAdha sukha bharyuM che. bIjuM tenI sAme ajIva prajJApanA che, te jaDa che. temAM sukhano chAMTo ya nathI, tevo bodha karo. rAjahaMsane zabdano artha samajAtAM zAMtino anubhava thayo. te pUrNapadane samajavA pramAda choDI ekAgra banyo. tene samajAvA lAgyuM ke A jIva anAdikALathI ajIvanI saMgAthe rahI sAcuM sukha bhUlI gayo che; kSaNika sukhane sAcuM sukha mAnI beTho che, moharAjAnA sAmrAjyamAM jIvI rahyo che. A(ajIva) rAjyamAM kema AvI paDyo tenuM kAraNa zodhatA khyAla Avyo ke A ajIva prajJApanAnAM pAMca bheda che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa. A cAra arUpI dravyo che. teo arUpI jIva dravya upara prabhAva pADI zake nahIM, arUpIne arUpI zuM karI zake ? ane pAchA jaDa che tethI teo to potAnA svabhAvamAM ja rahe che, udAsIna dravya che. temAM dharmAstikAya-adharmAstikAya be dravya to lokavyApI che ane asaMkhyAta pradeza che, eka AkAzAstikAya dravya lokAloka 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApI che, te apekSAe tenA anaMtapradezo che; A traNenA pradezo paNa saLaMga ane akhaMDa che. teonA vibhAga paNa paDI zake nahIM, to pachI jemAM vibhAga paDe te to rUpI dravya pagalAstikAya che. temAM gati kriyA thatI hovAthI; svabhAva-vibhAvavALA banatA hovAthI; maLavuM-gaLavuM, vikherAvuM tevo artha dhAraNa karatA hovAthI; zabda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAnarUpavALA thatA hovAthI teo jyAM jAya tyAM vyApaka bane che teTalA vibhAgane skaMdha-deza-pradeza nAmathI saMbodhana karAya che. tethI pelA dharmAstikAyAdi traNa dravyanA skaMdha, deza, pradeza ema traNa-traNa bheda bane che ane kALano eka ja bheda che. te divasa-rAtri Adi rUpe pravartana thato vartanA svabhAvavALo addhAkALa phakta aDhIdvIpamAM che. A dasa bhedanI gaNatarI pudgala sivAyanA ajIva arUpI dravyanI che. pudgala dravyamAM rahelA varNAdi guNomAMthI pragaTa thatI vaibhAvika paryAyonA samUha bhegA thatAM ane vikherAtA pa30 bhedo vyApaka banIne lokamAM ThasoThasa rahe che. te ajIvanI duniyAmAM praveza karato mAro rAjahaMsa ajAyabInI abhUtatAno anubhava karI rahyo ane mAnasa taMtramAM phITa besADIne zraddhAnA khAnAmAM goThavato rahyo. tyAMthI AgaLa pANIdAra muktAphaLanA rasAyaNano abhyAsa karavA lAgyo. niSkarSa emaNe e kADhayo ke musIbata utpanna karanAra pudgala dravya ja che. temAM varNAdirUpe pariNata thatI avasthAo AkarSaka bane che ane jIva dravya tenA upara AkramaNa kare che tyAre te AkarSaka banelI kArmaNa vargaNAo AkarSAIne jIva dravya pAse AvI jAya che. jIva dravya asaMkhyAtapradezI, anaMtaguNavALuM, anaMta sukhanuM dhAma, anaMta zaktivALuM hovA chatAM svabhAva bhUlIne vibhAvamAM AvI jatAM, potAnA sukhanuM vedana karavAnA svabhAvavALo hovA chatAM vibhAvanuM duHkha vedavA AmaMtraNa ApI pAse AvelI vargaNAne Atmapradezo upara zayana karAve che arthAt anaMtAnaMta paramANunI vargaNAne potAnA svarUpa upara virUpa banAvIne vaLagADe che, tethI jIva DhaMkAto jAya che ane karmadhArI banI saMsArI tarIke oLakhAya che. mATe anAdikALathI AtmA moharAjAnA rAjyamAM vasavATa kare che. A ghaTanAno ghaTaka jIva che ane ajIva pugala grAhya bane che. temaNe muktAphaLamAM rahelA rasAyaNanA spardhakone jANavA mATe ajIva prajJApanAnuM prakaraNa pUruM vAMcI laIza tema vicArI lIdhuM ane AgaLa ajAyabImAM zuM che, te jANavAnI tenI temane iMtejArI jAgI UThI. moharAjAnA rAjyamAM praveza karatAM samajAI gayuM paraMtu temAMthI chUTavuM kema? tenA mATe temaNe bIjA vibhAganI tapAsa cAlu karI. jIva prajJApanA vibhAgane temaNe Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMcamAM upADyo. jevo upADyo tevA temAMthI be vibhAga thaIgayA- siddha ane saMsArI. o ho ho... siddha eTale? rAjahaMsane prazna thayo ke cetanA bahene javAba Apyo, sahaja svabhAvI, anaMta sukhI, je jIva zuddha dazA pAmI siddhAlayamAM cAlyo jAya ane moharAjAnA rAjyamAMthI nIkaLI zivapurInuM rAjya prApta kare te siddha, jIvano artha ja che ke sadA jIve, kadIye mare nahIM te jIva. saMsArI bhavya jIva samatAdi guNomAM ja jyAre sthira thaI jAya; pratikriyA kare ja nahIM tyAre pelI kArmaNa vargaNA koI jAtanuM poSaNa na maLatAM kharI paDe che arthAtu ApaNA AtmapradezanA dezamAMthI ravAnA thaI jAya che, tene kahevAya che ke rAgadveSanA baMdhana tUTI gayA. jevA karmonAM baMdhana tUTe che tevA jIvo asaMsAra samApannaka banI jAya che. tenA paMdara bheda che. he jijJAsu! tuM tene syAdvAdanA sarovaramAM DUbakI mAratAM vAMcI leje. Avo javAba potAnAmAMthI maLyo te jANI pote potAne ja pUchavA lAgyo ane jJAna saMpAdana karavA lAgyo. temaNe siddha thavAnI paddhati jANI lIdhI. have te saMsAra samApaka jIvanI durdazA jANavA mATe khUkyo. teNe vAMcyuM mohamAM lapaTAyelo AtmA saMsArasamApatraka kahevAya che. te saMsAra samApannakanA pAMca prakAra darzAve che- ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriya. temAM ekendriyanA pAMca prakAra che- pRthvIkAyiko, aSkAyiko, tejasukAyiko, vAyukAyiko ane vanaspatikAyiko, te badhA jIvo che tenI vAta kAna daIne tuM sAMbhaLa. te ema kahe che...pelI vargaNAo sUmamAM sUkSma rUpamAM goThavAIne jagatamAM hatI tene ame bolAvI tyAre te AvI ! kAzmaNa, taijasa ane audArika zarIrarUpa banI amArI anaMta zakti upara prabhAva pAtharI amone DhAMkI dIdhA, ame asaMkhyAtaasaMkhyAta ke anaMta anaMtanA samUhamAM utpanna thaIe chIe. ajAyabI amArI evI che ke ame eTalA badhA sUkSma zarIradhArI chIe ke chAsthanI najaramAM AvI zakatA nathI. koI hathiyAra ke zastra amArAmAM pravezI zakatuM nathI. tethI amo koInA mAryA-maratA nathI ane bALyA-baLatA nathI. amArA AyuSya pUrNa thatAM ja ame mRtyu pAmI ane pAchA janma dhAraNa karIe chIe. asaMkhyakALa ke anaMtakALa Ama ja vyatIta karIe chIe. ame sUkSma nAmakarmavALA kahevAIe chIe. amArA badhAnI pAse eka ja indriya che. amArA be bheda che paryAptA ane aparyAptA. bIjI paNa vAta ema che ke ame to pRthvIrUpe, jaLarUpe, agnirUpe, havArUpe audArika zarIra dhAraNa karIe chIe. eka zarIre ame eka ja jIva vasIe chIe paraMtu vanaspatinA sUkSma ane sAdhAraNa nAma dharIne to ame anaMta jIvo eka zarIramAM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahIe chIe, tyAM amAre eka sAthe avataravuM paDe che temaja zvAsa, AhAra ane indriyanI kriyA paNa eka sAthe ja karavI paDe che. tethI ame sUkSma ane nigoda kahevaDAvIe chIe. A che amArI durdazA. he mAnava rAjahaMsa ! ATalI sUkSma vAto bIjA darzanakAro samajatA nathI. A to anaMtajJAnI paramAtmA ja amane jANe che, oLakhe che. amAruM duHkha kevuM che? te varNavIne teo dayA pALavAno upadeza Ape che. amArAthI thoDA skUla amArA jAti bhAIo che. te amArAthI puNyazALI che tethI te thoDI moTI kAyA pAme che, tene bAdara nAmakarmavALA jIvo kahevAya che. tenA paNa be-be bheda che- paryAptA ane aparyAptA. teo eka paryAptAnI nezrAe asaMkhyAta aparyAptanA rUpamAM janma dhAraNa kare che. A rIte pRthvIkAya, aSkAya, tejaskAya, vAyukAya bAdara nAmakarmavALA che, tenA aneka bheda, prabheda che. suMvALI mATI ane kaThora patthara-ratnanA rUpe, teo pRthvInA nAme oLakha pAme che. khANamAM emano janma thAya che. pravAhI-pANIrUpe aplAyanA nAme oLakha pAme che, taLAva-sarovarAdi aneka bheda-prabhedarUpe emanA bheda paDe che. tejaskAya e dAhaka agninA rUpe utpanna thAya che. emanA bheda-prabheda aneka prakAre aMgArAdirUpe thAya che. emanI utpatti prAyaH gharSaNathI vadhAre thAya che. jeo havA rUpe zarIra dhAraNa kare che, te vAyukAya che. temanAmAM eka vaikriya zarIra vadhAre hoya che. paryAptAmAM ja prakopa karI vaMToLanA rUpe vahe che, e rIte emanA bheda-prabheda ghaNA ja che ane vanaspatikAya mULa, skaMdha, thaDa, zAkhA, prazAkhA, pAna, phUla, phaLanA rUpamAM teonA saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMta bheda paDe che. sUkSma ekendriya cAranA aparyAptA ane paryAptA, ema ATha ane bAdara ekendriya cAranA paryAptA ane aparyAptA ema ATha, kula soLa ane vanaspatinA traNa bheda (1) sUma, bAdaranA be bheda (2) pratyeka (3) sAdhAraNa. te traNeyanA aparyAptA ane paryAptA, te cha bheda thAya che. pUrvanA soLamAM cha meLavatAM ( 14) bAvIsa bheda amArA thAya che. | he mAnava rAjahaMsa ! amArI dayA pALavAnuM je vrata le che, te tarI jAya che. amArI anaMta zakti AvA kSaNabhaMgura nAjuka zarIramAM goMdhAI rahI che. tamArI samAna ame kaMI ja karI zakatA nathI. A vAta sAMbhaLI tenuM pUruM prakaraNa vAMcI rAjahaMsa komaLa kALajAvALo banavA lAgyo ane te badhAnA nAma kaMThastha karavA lAgyo rAjahaMsa AgaLanuM jJAna saMpAdana karavA muktAphaLanA aneka vibhAgamAMthI eka pachI eka vibhAgane jovA lAgyo tyAM temane jANavA maLyuM ke A jIvomAM spaMdana-dhaDakana dekhAI Ave che. te hAlatA-cAlatA prANI che, evo vicAra kare tyAM cetanAe javAba Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apyo. he haMsarAja ! tene trasakAya kahe che. tevA prANIo be, traNa, cAra, pAMca indriyo dhAraNa karI zake che. teo vAtAvaraNamAMthI utpanna thAya che. tethI te saMmUrcchima kahevAya che. te vikalendriya tarIke oLakhAya che. beindriya- kAyA, mukhavALA; teindriya- kAyA, mukha ane nAkavALA; caurendriya- kAyA, mukha, nAsikA ane AMkhavALA, A caurendriya jIvone pAMkha paNa maLe che. tenA ghaNA nAma che. tenA paryApta-aparyApta maLI 6 bheda thAya che. tuM tenuM adhyayana karaje tethI pATha kaMThastha thaI jAya. pachI Ave paMcendriya, tenA be bheda thAya che-- saMzI ane asaMjJI. mAtra kAyA, mukha, nAsikA, AMkha ane kAna maLe te asaMjJI. te uparAMta mana jene maLe tene saMzI paMcendriya kahevAya che. teo garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya tarIke utpanna thAya che tathA manavALA nArakI ane deva. devo devazayyAmAM ane nArakI kuMbhImAM upapAta janmathI janma dhAraNa kare che. A rIte trasakAyanA bheda paDe che. traNa vikalendriyanA aparyAptA ane paryAptA ema cha bheda thayA. asaMjJI tiryaMca paMcendriyanA jaLacara, sthaLacara, urapara, bhujapara, khecara, ema pAMca bheda che ane saMzI paMcendriya tiryaMcanA paNa pAMca bheda che. te darekanA paryAptA ane aparyAptA ema 20 bheda thAya che. A rIte ekendriyanA bAvIsa bhedathI laIne paMcendriya sudhInA tiryaMcanA bhedanI gaNatarI aDatAlIsanI thAya che. teone utpanna thavAnA jAti-kuLo-jonI(yoni) ghaNI ja hoya che. teno vistAra rAjahaMse jANyo. paMcendriyanA cAra bhedamAMthI tiryaMca paMcendriyanA bheda joI lIdhA, have Ave che- nArakI, manuSya ane deva.. mAro rAjahaMsa nArakInA bheda tarapha jhUkIne jovA lAgyo tyAM tene khyAla Avyo ke A bicArA AtmAo joradAra pApanI kriyA, AraMbha-samAraMbha karI, mAMsa khAI, dArU pIne, parastrI gamanAdi pApa karI, azubhakarma pudgala paramANuonA jaththAonI vargaNAone grahaNa karI, azAtA vedanIyakarma bhogavanArA, lAMbA samaya sudhI napuMsaka veda grahaNa karIne, du:khI thaIne jIvI rahyA che. ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA, tamaHtamAprabhA, A 7 narakanA paryAptA ane aparyAptA ema 14 bhede narakanA nArakI banIne jIvI rahyA che. are ! bhagavAna ! AvA durgatinA du:kho mArAthI sahana thaze nahIM mATe temaNe manomana daDha nizcaya karyo ke have pachI durguNone vaza thavuM nathI ane durgatimAM have javuM nathI. AgaLa vadhatA muktAphaLanA rasAyaNanA eka-eka kaNane nirIkSaNapUrvaka jotAM manuSyanAM 303 bheda daSTigocara thayA, koI sukhI ke koI duHkhI che. temaNe 101 bheda 34 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. saMmUrchAima manuSyanA eka sAthe asaMkhyAta jIvo nAnakaDA zarIravALA jANyA ane hRdaya dravI UyuM.. are ! A badhAya jIvo mArA jevA mAnavanA maLamAM, pezAbamAM, kaphamAM, vamanAdi cauda prakAranI azucimAM utpanna thAya che. karmanI kevI vicitratA ke mArA jevo AkAra hovA chatAM aparyAptApaNe aMtarmuhUrtamAM AyuSya pUrNa karI cAlyA javAnuM rahe che. te jIvono manuSyano bhava parataMtratAvALo che kAraNa ke te jIvo paryAptapaNuM kyAreya pAmatA nathI. bicArA kacaDAtA, pIsAtA mRtyu pAme che. mArA jevA garbhaja manuSyo traNa prakAranA hoya che. te 15 karmabhUmija, 30 akarmabhUmi ane padaaMtaradvIpaja manuSya, A 101 kSetranA garbhaja manuSyanA paryAptA ane aparyAptA, e be bheda ane uparokta 101 kSetranA saMmUrchAima manuSya, sarve maLIne 303 bheda thAya che. aDhIdvIpamAM ja manuSyo utpanna thAya che. akarmabhUminA manuSyo mokSa pAmavA yogya nathI. karmabhUminA manuSyo ja mokSa pAmavA yogya che. temAM ya paNa karmabhUminA manuSyonA aneka prakAra che. te be bhede vaheMcAyelA che, Arya ane anArya. anArya te mleccho, tenA aneka prakAra che, zaka, yavanathI laIne cilAta vagere. teonA hRdayamAM dayAnuM nAma ja hotuM nathI. tethI teo dharma pAmI zakatA nathI. huM kevo bhAgyazALI ke Arya manuSya banI sarva viratinA mArgamAM vicaruM chuM ane mArA karatAMya ghaNA RddhiprApta mahAna Arya puruSo che, jema ke- arihaMta, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, cAraNa munio, vidhAdharo vagere. anaRddhi prApta Aryo nava prakAre varNavyA che, te nIce pramANe che (1) kSetrArya- 254 deza Arya che, temAM janma lenArA manuSyo kSetrArya che (2) jAti Arya-brAhmaNa, kSatriya, vaizya jAtiovALA jAti Arya che (3) kulArya- ugrakula bhoga, ikvAku, jJAtikula Adi kula Arya che (4) karmArya- suthAra, kuMbhAra Adi karma Arya che (5) zilpa Arya- darajI, zilpI Adi zilpa Arya che (6) bhASAryahindI, saMskRta, prAkRta, ardhamAgadhI Adi bhASA ane jenI brAhmI lipi hoya te bhASArya (7-8-9) vItarAga mArgamAM jJAna ane zraddhAyukta pravRtti karanArA kramazaH jJAna, darzana ane cAritra Arya che arthAt pAMca jJAnamAMthI koIpaNa jJAnavALA jJAnArya ane samyagudarzanavALA darzanArya che. zrAvaka-sAdhu e cAritrArya che athavA pAMce saMyata cAritrArya che. te yathAkhyAta cAritra prApta karI mokSa prApta kare che. A marmane vAgoLI rahelA rAjahaMsa pratye cetanA devI bolyA, he rAjahaMsa! A rIte paMcendriya manuSyonuM rasAyaNa pUruM thayuM. have sAMbhaLa divyatAnuM rasAyaNa ! A divyatAnA rasAyaNanA cAra prakAra che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ find S. (1) bhavanapatimAM asurakumAra Adi (2) vANavyataramAM kinnara, kiMpuruSa Adi (3) jyotiSImAM caMdra, sUrya, graha, nakSatra Adi (4) vaimAnika be prakAranA kahyA che- 1. kalpopannaka 2. kalpAtIta bAra devaloka, nava lokAMtika, traNa kilveiSI te kalpopannaka che. nava raiveyaka ane pAMca anuttara te kalpAtIta che. 99 prakAranA devonA aparyAptA+ paryAptA = kula 198 bhedanuM divyatAnuM rasAyaNa che. A badhAya AtmAo vrata, niyama, tapa, japa karIne devalokamAM utpanna thAya che ane kyAreka jIva zubha pariNAma mAtrathI divyatAne pAme che. 14 bheda nArakInA+48 bheda tiryaMcanA+303 bheda manuSyanA+198 bheda devanA = kula 563 bheda jIva prajJApanAnA thAya che. A rIte vaikriya zarIradhArI devo vaikriyavargaNA grahaNa karI, divyatAnuM rasAyaNa bharI kArmaNa-taijasa zarIramAM rahe che ane mAnavo mAnavatAnA rasAyaNarUpa vrata, niyama, tapa, japa karI, audArika vargaNAnA pudgala grahaNa karIne kArmaNa-taijasa zarIramAM rahe che ane tiryacanA jIvo, te paNa nAnakaDA audArika zarIrathI mAMDIne moTA audArika zarIra tathA taijasa-kArpaNa zarIramAM rahe che ane nArakInA jIvo vaikriya vargaNanA azubha pugala grahaNa karI, vaikriya zarIradhArI banI, taijasa-kArpaNamAM rahe che. A rIte pa3 bheda jIva prajJApanAnA jANI mAro AtmahaMsa AnaMda maMgala karavA lAgyo. vikalparUpa bagalAnI yAdI tene have satAvatI nathI. te bAhyAcAra choDI aMtaHkaraNa tarapha DhaLavA lAgyo ane syAdvAdanA UMDANamAM snAna karato AnaMda pAmavA lAgyo. A rIte prathama muktA- phaLanI ajAyabI pUrNa thaI. bIjA divasano sUryodaya thatAM pAcho muktAphaLano cAro caravA mahAvratanI mahUlImAM pahoMcI gayo. emaNe ajAyabInuM bIjuM muktAphaLa cAMcamAM upADI lIdhuM. tyAM tene koI rokaToka karanAra nahatuM, jANe ke mAlikInuM ghara hoya tema mAnIne svataMtrapaNe te muktAphaLane kholato hato. temAM lakhyuM hatuM ke sthAnapada. tenA akSara tarapha te jhUkyo ane akSare akSarano ukela karavA lAgyo. sthaLa. tAruM cetana che, tuM svataMtra cho, svabhAvamAM sthita thaI jA. thA thALa. asaMkhyAtapradezano tuM che, te thALa anaMtaguNathI bharyo che. teno bhoktA tuM che, tAruM sthAna mokSa che, tene meLavI le. na namra banI jA, kAma karI jA, badhAya sthAnone joIne tArA zAzvata vasavATane prApta kara. (36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have saMpUrNa zabdano artha karavA jhUkyo. prathama padamAM kahelA 53 prakAranA jIvo kyAM-kyAM rahe che te vAtane jANavA utsuka banyo. cetanAe tenI utsukatA joI javAba Apyo. saMsArI zarIradhArI jIvone rahevAnA nivAsasthAna be jAtanA hoya cheeka vasavATa karavArUpa ane bIjuM gamanAgamana rUpa. nizcayanayathI to AtmA pote potAnAmAM ja rahe che paraMtu anAdikALathI saMsArI karmadhArI saghaLAe jIvonuM alAyaduM svataMtra nivAsa sthAna hoya che- taijasa ane kAzmaNa zarIra. te baMne zarIra jIvane sAcave che paraMtu A baMne zarIra avayava rahita, apaMga hovAthI turaMta ja vasavATa karavA yogya sthaLe pahoMcI sAvayavI banavA, audArika athavA vaikriya zarIranI vargaNAno navo mAla grahaNa karI, audArika zarIradhArI athavA vaikriya zarIradhArI bane che, te jagyAne nivAsa sthAna kahe che. A sthAnane prApta karavA jIva taijasa-kArpaNa zarIra laIne gamanAgamana kare che, te mArganA be rUpa che- (1) janma samayano mArga ane (2) mRtyu samayano mArga. te baMne kSaNika ane asthAyI hoya che. tenA nAma-upapAta kSetra ane samudyAta kSetra che. he rAjahaMsa! tane samajamAM AvI gayuM haze ke utpanna thayA pachI mRtyu paryata jIva jyAM rahe che, te tenuM svAsthAna kahevAya A rIte traNa prakAre asthAyI sthAnanuM varNana sAmUhikarUpe karavAmAM AvyuM che. sUkSma pAMce ya ekendriya jIvonuM nivAsasthAna aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa, asaMkhyAta AkAzapradezanuM che. chatAMe te jIvo asaMkhyAta ane anaMtAnaMta hovAthI samasta lokamAM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganA jhuMpaDA bAMdhI patharAIne ThasoThasa samAyA che. AvI bhIDabhADavALA nAnakaDA nivAsasthAnamAM teo rahyA che. tethI tenuM nivAsa sthAna Akho loka kahevAyo che. bAdara ekendriya jIvonuM nivAsa sthAna lokano asaMkhyAtamo bhAga che. bAdara pRthvIkAya:- narakanA pRthvIpiMDa, siddhazilA, devonA bhavana, nagara, chata, bhUmi, bhIMta, vimAna, tirachAlokanI bhUmi, nagara, makAna, dvIpa, samudranuM taLiyuM, parvata, kUTa, vedikA, jagatI, badhI jAtanI khANa, tamAme tamAma zAzvata kSetro, azAzvata pRthvImaya sthaLomAM pRthvIkAyanA jIvonA svasthAna che. bAdara aplAya :- ghanodadhi, ghanodadhivalaya, pAtALa kaLaza, samudra, nadI, draha, kuMDa, jharaNA, sarovara, taLAva, nALA, vAvaDI, puSkaraNI, kUvA, hoja, khADA, khAIvagere zAzvataazAzvata pANInA jeTalA sthAna che, te badhA ja aSkAya jIvonA nivAsa sthAna che. 37 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara tejaskAya :- aDhIdvIpamAM paMdara karmabhUminA kSetramAM bAdara agninuM svasthAna che. chaThThA ArAmAM ane pahelA, bIjA ArA Adi yugalikakALamAM agninuM sthAna rahetuM nathI. lavaNasamudramAM vaDavAnala utpanna thato hovAthI tyAM agninuM svasthAna che. bAdara vAyukAya :- ghanavAta, tanuvAta, ghanavAtavalaya, tanuvAtavalaya ane pAtALa kaLaza, bhavana, narakAvAsa, vimAna, lokanA samasta AkAzIya polANavALA nAnA-moTA sthAnomAM vAyukAyanuM nivAsa sthAna hoya che. bAdara vanaspatikAya :- traNe lokanA sarva jaLamaya sthAnomAM ane tirachAlokanA jaLa maya- sthaLamaya sarva sthAnomAM bAdara vanaspatikAyanA nivAsasthAna(svasthAna) hoya che. beindriyAdi :- UrdhvalokamAM rahelA tirachAlokanA parvato para, nIcA lokamAM rahelA samudrIya jaLamAM ane tirachAlokanA sarva jalIya, sthalIya sthAnomAM beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriya tiryaMca jIvonA nivAsasthAna(svasthAna) che. paMcendriya nArakI :- sAte ya narakomAM traNa-traNa hajAra yojananA jeTalA pAthaDA che temAM eka hajAra yojana upara nIce choDIne vacamAM eka hajAra yojananA polANavALA kSetramAM nArakIonA 84 lAkha narakAvAsArUpa, nivAsa sthAna che. paMcendriya manuSya H- pAMca bharata, pAMca airavata, pAMca mahAvideha Adi paMdara karmabhUmi; hemavaya-hiraNyavayAdi trIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaradvIpa, ema ekaso eka kSetra aDhIdvIpamAM zAzvatA rahelA che, te saMmUrcchima manuSyonAM tathA garbhaja manuSyonAM nivAsa sthAna che. paMcendriya devonA cAra prakAra H- (1) bhavanapati deva- prathama narakamAM trIjA AMtarAthI laIne bAramA AMtarA sudhI dase ya AMtarAmAM bhavanAvAsa che. trIjA AMtarAmAM asurakumAra, cothAmAM nAgakumAra, pAMcamAmAM suvarNakumArAdithI kramazaH bAramA AMtarAmAM stanitakumAra jAtinA bhavanapatidevonA nivAsasthAna che. (2) vANavyaMtara deva-prathama naraka pRthvInI uparanI chata eka hajAra yojananI che temAMthI so yojana upara ane so yojana nIce choDIne, AThaso yojananI polANa che, te bhomeya kSetra che, temAM nagarAvAsa che tyAM te devonA nivAsa sthAna che. temAM soLa jAtinA vyaMtaradevonA svasthAna che. juMbhaka devonA svasthAna tirachAlokamAM vaitADhaya parvatAdi para che. (3) jyotiSItirachAlokanI samabhUmithI upara 790 yojanathI zarU karIne 900 yojana sudhInuM kSetra ane asaMkhya dvIpa samudra paryaMta vistRta kSetra, jyotiSI devonuM svasthAna che. 38 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhIdvIpamAM cara jyotiSIonuM ane aDhIdvIpa bahAra acara(sthira) jyotiSIonuM nivAsasthAna che. (4) vaimAnika- bAra devaloka, nava lokAMtika, traNa kilviSI, nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAna, A UrdhvalokanA kSetro mAnika devonA svasthAna che. puNyayoge A badhA devonA rahevAnA nivAsa sthAnamAM devonA AbhUSaNo hoya che. teo vakSa:sthaLa para hAra, hAthamAM kaDA, bAjubaMdha, aMgada, kuMDaLa, vividha hastAbharaNa puSpamALA, mastaka para muguTa, uttama vastra, zreSTha anulepa, lAMbI vanamALAdithI susajjita thaIne svayaM divya tejathI zobhatA daze dizAone prakAzamAna kare che. A thaI saMsArI jIvonA rahevAnA sthAnanI vArtA. siddha - Urdhva dizAnA lokAMtamAM siddhazilA upara eka yojanAnA chellA eka gAunA chaThThA bhAganI UMcAInA kSetramAM aDhIdvIpa pramANa vistAravALA kSetramAM siddhonA svasthAna che. siddhonI aphasamAna gati hovAthI temanuM upapAta kSetra nathI ane zarIra nahIM hovAthI koI samudyAta nathI. saMsArI sarva jIvone traNa prakAranA nivAsasthAna hoya che. A rIte vividha prakAranA nivAsa sthAna darzAvyA, temAMthI bolo, mArA pyArA rAjahaMsa ! tamane kayuM sthAna gamI gayuM? mAro rAjahaMsa nAcI uThIne bolyo- bahena cetanA ! ApaNane to aphasamAna gativALuM ja sthAna gamene? paNa ApaNo puruSArtha eTalo kyAM che? ke je pAmI zakIe. paraMtu Atama bhAvanA roja bhAvyA karIza. A rIte bIjA muktAphaLanA rasAyaNane jANI lIdhuM. temaNe trIjuM muktAphaLa lAvIne kholavAnI utsukatA darzAvI, te gayo maDhulImAM, lAvyo trIjuM muktAphaLa, tenA bhAva nihALavA rAjahaMse ajAyabInA rasAyaNanA rasanuM eka bindu paNa nIce na DhoLAya jAya, tema haLavekathI kholyuM ane joyuM to te padanuM nAma hatuM- bahu vaktavyatA. tenA akSaranuM jJAna karavA temaNe eka-eka akSarano artha nIce pramANe vicAryo. ba = baLa, parAkrama, vIrya phoravato jA. hu = hUbahU tuM zuddha, buddha, AtmA ja cho. va = varNa, gaMdha, rasa AdimAM rAcato nahIM. 6 = kyAreka uddhAra tAro thaI jaze. ta = taravuM ke DUbavuM te tArA hAthamAM che. 1 = vyathA choDa jagatanI, dharmakathAmAM mana joDa. 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . ya = yama niyama ja uparanA guNasthAna sara karAve che. tA = tAraka tIrthakara maLyA che, tenI AjJAno vicArapUrvaka svIkAra kara. A artha ukelIne teNe cetanA sAmuM joyuM. cetanAe kahyuM zAbAza, akSarArtha barAbara karyo. AkhA zabdano artha have huM tane kahuM chuM, te tuM sAMbhaLa. bahu = ghaNuM, vaktavyatA = pragaTa karavuM, ghaNI saMkhyAnuM pragaTa karavuM, ghaNI saMkhyAne pragaTa karIe tyAre alpa saMkhyAnuM pragaTa thaI javuM, te sahaja bane che. tethI tenuM bIjuM nAma che alpabadutva. ApaNe jIvonAM je bheda-prabheda joyA, te jIvo kyAM konAthI vadhu che athavA alpa che tenuM khAsa gaNita A trIjA padamAM che. bahudhA lokonI mithyA mAnyatA hoya che ke A jagata eka ja tattvanuM pariNAma che athavA jIva aneka che ane ajIva eka che. te badhI mAnyatAnuM nirasana karI, bhrama bhAMgI bhagavAne yathArtha svarUpa darzAvyuM che. prathama kaI dizAmAM jIvo alpa che ane kaI dizAmAM vadhAre che, vadhAre hovAnuM kAraNa zuM? te vyavasthita paddhatithI samajAvI tenA bheda-prabhedanI nyUnAdhikatA darzAvIne citta camatkRta karyA che. UMDANapUrvakanuM tattva pIrasI dIdhuM che. gati, indriya, kAya, yoga AdithI jIvonA jeTalA prakAra che, tenI saMkhyA jeTalA pramANamAM thAya che, te bhAva dizAne avalaMbI prAraMbha karyo che. tyArabAda traNe ya lokane avalaMbI lokanI daSTithI samagra jIvonA bhedono saMkhyAgata vicAra karatAM karatAM svanA paryAptA-aparyAptA koNa konAthI alpAdhika che, tenuM nirUpaNa karyuM che. A rIte dravya, kSetra, kALa, bhAvathI jUnAdhikatA darzAvatA chevaTe aThThANuM bola mahAdaMDakanA rUpamAM laI jaIne bahuvyaktavyatA pUrNa karI che. - he rAjahaMsa vIrA! temAM alpamAM alpa ApaNA garbhaja manuSyane darzAvyA che ane vadhAremAM vadhAre sarva saMsArI jIvo darzAvyA che. keTaluM puNya karyuM hoya tyAre Avo bhava maLe che. eka jIvanuM ja darzana karAvI AcArya deveza sthira thayA nathI paraMtu ajIvanI vyAkhyAmAM paNa dharmAstikAya Adi dravyonI paraspara tAratamyatA darzAvI che. te tAratamyatA dravya dRSTithI ane pradeza daSTithI darzAvI che ane pugalonI saMkhyAnuM alpabadutva jIvonI jema ja darzAvyuM che. te sivAya dravya, pradeza ane dravyapradezanI daSTiothI paramANuonI saMkhyAno vicAra karyo che. tyArabAda pudgalonI avagAhanA, kALa, sthiti ane tenA paryAyonI apekSAe paNa saMkhyAnuM nirUpaNa karyuM che. rAjahaMse A vAta sAMbhaLI vadhAre sAvadhAna banIne kahyuM- vAha bahena ! vAha, A vAta ekAMtamAM 40 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ besI tenA zabda zabdavicAravA paDe tema che. alpabadutva kaMThastha karIne mArA AsaktinA AvaraNa bhedavA huM jarUra prayatna karIza. A muktAphaLa emaja rAkhuM chuM. navuM cothuM muktAphaLa lAvIne tenA paramArthanuM pANI mAguM chuM, tema kahIne jhaTapaTa doDI gayo, mahAvratanI maDhulImAM ane cothuM muktAphaLa laI Avyo. teNe cetanAnI sAkSIe kholyuM. cothuM muktAphaLa kholatAM padanuM nAma pragaTa thayuM- sthiti. sa = svastha thA, te tAruM svAthya che. thi = thijAvI na de jIvana tAruM, kSaNika paulika sukhanA thiyeTaramAM. ti = timira TALa ane anaMta jJAnano prakAza pAma. pUrNa zabdano artha thayo AyuSya karmanI sthitinuM mApa. je jIva jyAM gayo tyAM AyuSyanI sthiti pramANe svasthAnamAM rahevAnuM ane pachI tyAMthI vidAya laIne ravAnA thavAnuM. A rIte sthitino artha jANyA pachI ciMtana karavA lAgyo. jIva dravya nitya che paraMtu tenA paryAya parivartanazIla hovAthI tathA pudgala saMgAthe saMgI-raMgI hovAthI vividha sthAne janma dhAraNa kare che. arthaparyAya guNonA tathA vyaMjanaparyAya dravyanA. guNonA artha paryAya pramANe vyaMjanaparyAya pragaTa thatA hoya che. tethI jIva ane pudgaladravyanA vyaMjanapayoya nArakAdi gatimAM javA mATe AyuSya keme sAthe joDAyela che. te AyuSya karmanA daliko je gatinA jeTalA pramANe baMdhAyelA hoya teTalA pramANe te sthAnamAM rahevAnA kALane sthiti kahevAya che. nAnAmAM nAno sthitikALa 256 AvalikAthI laIne, moTAmAM moTo sthitikALa tetrIsa sAgaropama sudhIno baMdhAya che. jIvanA pa3 bhedamAM koNa keTalI sthiti bAMdhe? te A padamAM darzAvyuM che. pahelAM jIvanA bheda, pachI tenA sthAna, pachI saMkhyA ane pachI A padamAM sthiti darzAvI. jIvanA paribhramaNanuM gaNita vicArAyuM che. sUkSma nigodanA jIvono rahevAno alpakALa, bAdarano tenAthI moTo, pachI indriyanI adhikatA AyukarmanI adhikatA hovAthI sthiti lAMbI cAle, pachI nArakI hoya to te pramANe, tiryaMca hoya to te pramANe, manuSya hoya to te pramANe ane deva hoya to jaghanya dasa hajAra varSathI laIne tetrIsa sAgaropama sudhIno samaya nakkI thAya che. Akhara te sthAna to choDavAnuM ja che. jIvono je krama prathamapadamAM darzAvyo te krama pramANe sthiti darzAvI che sthiti pada mAre kaMThastha karavuM jarUrI che. keTalI gaMbhIra ane ajAyabI bharelI vAta darzAvI che. kevaDI moTI sthitivALo jIva paNa nAnA kALanI sthitimAM joDAya che. mArApaNAnA bhAva svasthAnamAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhyA hoya, te choDavAnI icchA na hoya to paNa te sthAna choDI devAnuM. arere ! A bhavabhramaNano aMta to mukta thayA vinA Ave ja nahIM. hA hA, AcArya devo temaja jJAnI paramAtmAe AzvAsana to ApyuM ja che ke AyuSya karmano kSaya karI dyo to siddha sAvi-apannavasiyA nA bhAMge sthita thavAya che. sAdi anaMtabhAve siddha thayA pachI kyAreya bhavabhramaNa karavuM paDatuM nathI. A vAkyathI muktAphaLanA rasAyaNamAM rAjahaMsane khUba svAda Avyo ane svAda lIdhA pachI pelA karuNAnA kamala nAlikAnuM dUdha pIdhuM ane Acamana karyuM. A rIte cothA muktAphaLane tenI cAritra pAMkhamAM goThavI dIdhuM ane te pAMcamuM muktAphaLa laIne kholavA tatpara thayo. rAjahaMsanI dhagaza jAgI UThI. te maDhulInuM pAMcamuM muktAphaLa cAMcamAM upADI lAvyo. caMcUpAta karI tene kholI nAMkhyuM. temAMthI padanuM nAma pragaTa thayuM- vizeSa pada. tenuM akSarazaH manana A pramANe karyuM. kara. = virati grahaNa karyA pachI te mAragamAM apramattapaNe vicaravuM zeTha thavuM hoya, veTha utAravI na hoya, to zeSa guNone pragaTa ma dveSa; tenAthI vegaLo rahe. SaT ripu tArA duzmana che- krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, A akSarazaH artha jANIne bhAva nItAryo ane zabdano artha jANyo ke sarva padArthomAM be svAbhAvika guNa che. sAmAnya ane vizeSa. vizeSa pada bolatA sAmAnya AvI jAya che. sAmAnya haMmezAM dravya hoya che, vizeSa paryAya hoya che. sAmAnya-vizeSa baMne tAdAtmya saMbaMdhathI joDAyelA rahe che. cothA padamAM vyaMjanaparyAyanI sthiti viSe vAta karI have A padamAM arthaparyAya jIva-ajIvanI kema pragaTa thAya che ? teno vicAra rAjahaMsa khUba ja prajJApravINa banIne karavA lAgyo. dravyanA anaMtAguNomAMthI UThatA paryAyone artha paryAya kahevAya che. jIva dravyanA jJAnAdi guNomAMthI UThatA artha paryAyonA ane ajIva pudgalomAMthI UThatA varNAdi guNonI arthaparyAyomAM ekasthAnIya, besthAnIya, traNa, cAra, cha sthAnIya taratamatA hoya che, paraMtu pAMcasthAnIya taratamatA hotI nathI, te teno svabhAva che. AvA adhyavasAyanA bhAvonuM mApa kADhatAM AcArya deveze jIvonA 563 bhedane 24 daMDakamAM ane siddhamAM kevI rIte ghaTaka ghaDAya che ? te ghaTatvane dravyArthatArUpe, pradezArthatArUpe, avagAhanArthatArUpe, sthitirUpe, kRSNAdi varNa, gaMdha, rasa, sparzarUpe, jJAna, darzanarUpe, A vividha daSTithI darzAvyA che. teno krama A pramANe che- nAraka jIvonA paryAya anaMta che. chatAM e temAM ghaTatva saMkhyAta, asaMkhyAta, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtanA bheda karI bhinna bhinna daSTikoNathI prarUpyA che. jema ke dravya dRSTithI nAraka asaMkhyAta che. pradeza daSTithI pratyeka nArakInA asaMkhyAta pradeza hovAthI asaMkhyAta che ane varNAdi guNothI yukta tathA jJAna, darzanAdi guNonI dRSTithI tenA paryAya anaMta che. A pramANe sarva daMDakomAM ane siddhonA paryAyomAM parasparanA gaNitanuM sApha sutharuM nirUpaNa karyuM che. jIva dravya potAnA svabhAvamAM rahI paryAyanI apekSAe vibhAvavALo banI nArakAdi covIsa daMDakanA rUpe oLakhAya che. vAstavikatAe dareka dravyanA anaMta paryAya che. samagra jIvonA paryAya paNa anaMta thAya che. mATe nirNaya thayo ke jIva dravya kaTastha nitya nathI paraMtu pariNAmI nitya che. ema darzAvI vizeSa padanuM nAma sArthaka karyuM. A rIte rAjahaMse potAnA mananuM samAdhAna karI vizeSa manana karI vicAryuM ke have A muktAphaLanuM saMpUrNa rahasya AcArya malayagirijIe saMkSepamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva, e cAra daSTimAM samAveza karyo che. dravyArthatA, pradezArthatAno dravyamAM samAveza karyo, avagAhanAno samAveza kSetramAM karyo, sthitino samAveza kALamAM ane varNAdi tathA jJAna darzanAdino samAveza bhAvamAM karyo che. vItarAga vANInA te paramArtha rahasyane huM anuvAdamAM vAMcI laIza. A pAMce ya muktAphaLane mArI cAritra pAMkhamAM laIne have huM pAcho pharuM mArA dravya samAcArI rUpe sarovaramAM. mane jyAre jarUra paDaze tyAre ahIM AvIne muktAphaLane laI jaIza. ema vicArI mArA upayogarUpa rAjahaMsa cetanA bahena sahita jJAna gaganamAM uDDayana karato mArI pAse AvIne mArA yogamAM joDAI gayo. emaNe saMpAdana to cAraso sittera pAnAnuM karela che. tene ahIM alpatama pAnAmAM ullekhita karyuM che. zeSa ullekha vAcaka varge graMthamAM sAvaeNta vAMcavAno tIvra prayAsa karavo. rAjahaMsa ane muktAphaLanuM rUpaka eTalA mATe devAmAM AvyuM che ke dareka jIvonI prajJA anaMta che paNa te karmanA AvaraNathI AvRtta hovAthI tenA kholavAno prayatna haMsanI jema kare, jaDa-cetanane judA pADavAno kSayopazama bhAva upADe to karmakSaya karI baMdhanathI mukta thavAnuM phaLa prApta kare, tevI utkRSTa bhAvanAe guru kRpAe A rU5ka AlekhAyuM che. eka eka pada jaTila che. kholI kholIne vAMcIe to jema nALIyeramAMthI ToparuM prApta thAya che tema A padamAM paNa AtmAno sahaja AnaMda prApta thAya che. astu mAruM, tamAruM sarvenuM zreya thAo. 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra-dhanyavAda-sAdhuvAda : prastuta AgamanA rahasyone khullA karatA aNamola divya abhigama preSita karanAra, mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gudaiva pU. zrI jayaMtIlAlajI ma.sA.no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye pU. triloka muni ma.sA.no yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU.girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAva bharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU. trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. muni puMgavonA caraNAnugAmI, prAraMbhelA kAryane pUrNatAnA pagathAre pahoMcADanArA, Agama gujarAtI anuvAda saMskaraNanA udbhavikA, utsAhadharA, nipuNA, kArya niSThA, kRtajJA, ugratapasvinI mama bhaginI temaja suziSyA sva. sAdhvI zrI uSAne smaraNa sAthe dhanyavAda ApuM chuM. Agama avagAhana kAryamAM sahayogI sAdhvIratnA puSpAbAI ma, prabhAbAI ma. evaM dhIramatI bAI ma., hasumatI bAI ma., vIramatI bAI ma. sahita sevArata reNukAbAI ma. Adi dareka gurukulavAsI sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. prastuta AgamanA anuvAdikA che amArA praziSyA ane viduSI bhAratIbAI ma.nA ziSyA vyavahAradharma kalA parAyaNA, sujJA sAdhvIjI bA. bra. sudhAbAI mahAsatIjI. jemaNe mohamayI nagarImAM rahI pravacana saMbhaLAvatA temAMthI samaya phALavI anuvAda karavAno svAdhyAya karyo che. temanA puruSArthane anekazaH sAdhuvAda ApuM chuM ane mahecchA karuM chuM ke teo prajJApanA sUtrane ghaTamAM utArI nizcaya dharmakalAne AcaraNamaya banAvI, akhaMDa prajJAnuM anusaMdhAna kare. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI, Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI sahasaMpAdikA mama ziSyA-praziSyA sAdhvI ratnA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. Agama niSThAthI sevA ApanAra zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evaM jayavaMtabhAI zAha, kumArI bhAnubahena pArekhane dhanyavAda. 44 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 5. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guruprANa phAunDezananA mAnad sabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI tathA Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhaktisabharahRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra, narabaMkA, royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrutasevAsaMniSTha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha tathA kAryAnvita zrI mahendrabhAI Adi sarva sabhyagaNa; dhIrubhAI, vinubhAI Adi kAryakartAo; mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI kAryakaro, AgamanA kRtAdhAra evaM caMdanabAI ma. nI saMyama rajata jayaMtinA zrutAdhAra bananAra zrAvakazrIne ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhavAda, Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zanyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividhe-trividha micchAmi dukkaDaM. priya pAThako! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya te khyAla Ave to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi savva jiNANa-khamAmi savvajIvANa / vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya, to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA - AryA lIlama. 45 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA bAra upAMga sUtromAM agrasthAna dharAvatuM zrI prajJApanA sUtra jainatattvajJAnanI amUlya nidhi che. temAM jaina darzananI dRSTie cha dravyonuM vistRta ane sUkSmatama varNana che. zrI prajJApanA sUtramAM 36 pada che. temAMthI prathama bhAgamAM ekathI pAMca padano samAveza karyo che. temAM ajIva ane jIva dravyanA bheda-prabheda, indriyonI apekSAe jIvonuM vargIkaraNa, tenA nivAsa sthAno, vividha apekSAe jIvomAM alpAdhikatA, jIvonI sthiti tathA jIva-ajIva dravyanA vividha paryAyonuM, avasthAonuM sAMgopAMga varNana che. A AgamamAM dravyAnuyoganI pradhAnatA che. dravyAnuyoga sabhara Agamo zeraDInA sAMThA samAna che. zeraDImAM madhuratA jarUra che paraMtu te madhuratA mANavA mATe zeraDIne cAvavAno sakhata puruSArtha nivArI zakAto nathI. te ja rIte prastuta AgamanA bhAvone pacAvavA mATe, tenI madhuratA mANavA mATe svAdhyAyano tIvratama puruSArtha anivArya che. je sAdhaka AtmalakSI svAdhyAya kare, te saMsAranA anaMta jIvonI vicitratA, jIvanI palaTAtI sthitirUpa anaMta paryAyone, avasthAone jANIne, vaibhAvika avasthAothI virata thaIne svAbhAvika avasthAomAM sthita thavA puruSArthazIla bane che ane aMte AtmAnA atala UMDANamAM pahoMcIne AtmaguNonI madhuratAne aviratapaNe mANI zake che. prastuta AgamanA saMpAdanamAM viSayanI kaThinatAne lakSamAM rAkhIne tene yathAzakya saraLa rIte samajAvavAno prayatna karyo che. pratyeka kaThina viSayonuM vistRta vivecana ApyA pachI vAMcaka varga tenA sAratattvane zIvratama pAmI zake te hetuthI te ja viSayone koSTako rUpe samajAvyA che. devalokanA pratiro, narakanA pAthaDA-AMtarA, be UrdhvakapATa jevA amuka cokkasa viSayonuM AMzika rUpe pratyakSIkaraNa karAvavA mATe te te viSayonA rekhA citro ApyA che. sUtrakAranI paddhati dareka sUtramAM kaMIka svataMtra ane sApekSa jovA maLe che. prastuta saMpAdanamAM ame mULapAThane anusarIne te viSayonI samajUtI ApyA pachI pracalita paraMparAne anusarI te viSayonuM spaSTIkaraNa anya AgamonA saMdarbhathI karyuM che. jema ke pracalita paraMparA pramANe saMsArI jIvonA 563 bheda che. prathama padamAM jIva prajJApanAmAM jIvanA pa3 bhedanuM kathana nathI. vivecanamAM ame anya sUtronA AdhAre manuSyonA 46I Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 bheda ane devonA nAma sahita 198 bheda darzAvIne jIvanA saMpUrNa pa3 bhedonuM nirUpaNa spaSTIkaraNa karyuM che. bIjA sthAna padamAM sUtra-19mAM sUtrakAre paMcendriya jIvonA koIpaNa bhedanI vivakSA karyA vinA tenA sthAnanuM kathana karyuM che. tyArapachI nArakI, tiryaMca paMcendriya, manuSya ane devonA sthAnonuM pRthaka pRthak kathana che. A sUtrono UMDANathI vicAra karatAM spaSTa thAya che ke traNa vikasendriyanA sthAnanA kathana pachI sUtrakArano Azaya krama prApta asaMjJI tiryaMca paMcendriyanA sthAnonuM kathana karavAnuM che tema jaNAya che. te viSayane vivecanamAM spaSTa karyo che. - trIjA alpabadutva padamAM pratyeka alpabadutvanA kAraNone vyAkhyA-paraMparAnA AdhAre temaja anya AgamonA AdhAre samajAvyA che. temAM kSetranI apekSAe jyotiSI ane vaimAnika devonuM alpabadutva bahu ja vicAraNIya che. sU. 141 nA vivecana pachI taviSayaka spaSTIkaraNa ame iTAlI akSaromAM ApyuM che. cothA sthitipadamAM 24 daMDakanA jIvonI sthitinuM kathana che. tyAM bhavanapati devomAM samAviSTa paramAdhAmI devAnI ane vyaMtaromAM samAviSTa jAMbhaka devonI tathA vaimAnika devomAM samAviSTa kilvISI ane lokAMtika devonI sthitinuM svataMtra kathana nathI topaNa vivecanamAM amoe zrI bhagavatI sUtranA AdhAre te te devonI sthitinuM kathana karyuM che. manuSyonI sthitinA kathanamAM bharata-airAvata kSetramAM vartatA manuSyonI sthitinuM spaSTIkaraNa cha ArA pramANe koSTaka dvArA cothA padanA aMte ApyuM che. A rIte vivecanamAM AvazyakatA anusAra anya AgamonA saMdarbho ApIne viSayane sugama ane spaSTa banAvavAno yatkiMcita prayatna karyo che. saMpAdananA A mahattama kAryamAM Agama manISI pU. trilokamuni ma.sA.nuM vizALa AgamajJAna tathA tIvra kSayopazama amArA mATe mAIlasTona samAna che. teozrInA saMpUrNa sahayoge amArI gati vadhI rahI che. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nI ananya kRpA ane parokSa preraNA amArA saMpAdana kAryanuM kavaca che. pradhAna saMpAdikA anaMta upakArI guNImaiyA pU. lIlamabAI ma.nuM pAvana sAnidhya tathA temano apramattabhAve thato satata puruSArtha amArI suSupta cetanAne jhaMkRta karI kAryazIla banAve che. svayaM vaDila hovA chatAM potAnI sarva icchAono tyAga karI, sahacArI sativRMdanI sarva prakAranI anukULatA mATe harahaMmeza tatpara rahevuM te ja jenI jIvana Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA che, tevA guNImaiyA pU. viramatibAI ma. mATe zuM lakhavuM? eka khIleluM puSpa potAnA sarvAgI vikAsamAM kAraNabhUta mALI mATe zuM kahI zake ? basa! kRtajJabhAve, natamastake teozrInA caraNomAM ame vaMdana karIe chIe. gurukulavAsI pU. biMdubAI ma. Adi sarva ratnAdhiko temaja anuja satIjIonI sadbhAvanA amAro sathavAro banI rahI che. aMte saMskAra dAtA tathA saMyama mArganA preraNAdAtA upakArI mAtA-pitAne paNa saphaLatAnA suvarNa avasare smRti-paTa para lAvIe chIe. sahunA sahiyArA puruSArthe thayelo Agama svAdhyAya zAsana prabhAvanA sAthe amone aMtarmukhI banAve ane sva-parane lAbhadAyI bane e ja manokAmanA sAthe virAma pAmIe chIe. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta tAta lalitAbena-popaTabhAI ! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahuM pU. mukta-lIlama gucchIzrI! zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama-vIra guNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA devagudharmanI maLe evI kRpA zrata AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 48 ) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame - sAdhvI zrI sudhAbAI ma. Agama e AtmavidyA ke mokSa vidyAno mULa sota che. vizvane ahiMsA, aparigraha ane anekAMta dvArA sarvadharma samanvayano tathA sarvajana hitAya. sarvajana akhAyano pavitra bodha karAvanAra zreSTha zratane Agama kahe che. AgamanA paryAyavAcI ane pAribhASika nAmomAM sutra, siddhAMta, zrutajJAna, nigraMtha pravacana, Aptavacana, jinavacana, gaNipiTTaka, upadeza, zAstra, Adi aneka artha sabhara nAmo che. A badhA zabdonA artha A pramANe che(1) sUtra - alya bhAsa karI, sutta guthati padarA niDa tIrthakaronA zrImukhethI arthabhUta dezanA pravAhita thAya che ane tenA pradhAna ziSya gaNadharo sUtranI racanA kare che. (2) siddhAMta - saikAlika siddha vacanone siddhAMta kahe che. (3) zrutajJAnaH-guru pAsethI ziSya karNopakarNa(kaMThopakaMTha) sAMbhaLIne smRtimAM sAcave te zrutajJAna che. (4) nigraMtha pravacana - nir + graMtha = mAnyatA....dhAraNAonI gAMThathI rahita evA vItarAgI puruSa dvArA kahevAtA "prakRSTa' = mokSa mArganuM nirUpaNa karanAra vacanone nigraMtha pravacana kahe che. (5) Apta pravacana - Apta = nirdoSavimala svarUpavALA sarvajJa puruSa dvArA prarUpita tattvone, siddhAMtone Apta pravacana kahe che. (6) jinavacana :- jinabhASita arthAt jinezvaro-tIrthakaronA upazama, nirveda, anukaMpApUrNa upadeza ane Adezone jinavacana kahe che. (7) gaNipiTTaka - gaNi = AcArya, piTTaka = peTI arthAt AcAryanI vidhi niSedharUpa AcAra pALavA-paLAvavAnI peTI. AcAryo dvArA surakSita AcAranA vidhi-niSedha niyamono peTIpeka khajAno-paTAro, tene gaNipiTTaka kahe che. bAra aMga sUtro gaNipiTTakanA nAme prasiddha che. (8) upadeza - upa = najIka, deza = AtmA, AtmAnI najIka, AtmAmAM sthita 0 49 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra vidheyAtmaka lokabhogya kathanazailIne upadeza kahe che. (9) zAstra - zAstra zabda 'zA' dhAtu parathI bane che. jenAthI bhAva-pariNAma zikSita thAya che, temaja nIti-prAmANikatAmUlaka AtmAnuzAsananuM zikSaNa maLe tene zAstra kahe che. (10) Agama:- (1) A = AtmA tarapha, gama = gamana karAve eTale ke daSTine je aMtarmukhI banAve, AtmadaSTine khole te Agama. (2) A = AtmAnuM, gama - jJAna bhAna karAve Agama. (3) A = cAre bAjuthI, sarvadizA ane sarvakSetramAM, gama = gamana praveza thaI zake arthAt jenA dvArA sarva dravya-kSetra-kAla-bhAvagrAhI jJAna thAya tene Agama kahe che. AcAryazrI haribhadrasUrijIe lakhyuM che ke- pANI jema vastranA melane dhoIne tene svaccha-dhavala kare che tema Agama mAnavInA aMtaHkaraNamAM rahelA kSamAnamratA-saraLatA-saMtoSarU5 AtmaguNo upara lAgelI krodha-mAna-mAyA-lobharUpa kAlimAne dhoIne AtmAne pavitra ane nirmaLa banAve che. | jinAgamonI sauthI mahatvanI vizeSatA che- tenI vicAradhArA ane kathanazailI. vastu, vyakti ke paristhiti bahuAyAmI anaMta guNAtmaka ke anaMta dharmAtmaka che. badhAne AvarIne kahevA mATe bahuAyAmI vicAradhArA joIe ane bahuAyAmI kathanazailInI jarUra paDe. bahuAyAmI vicAradhArAne anekAMta kahe che ane bahuAyAmI kathanadhArAne syAdavAda kahe che. jinAgamono akSara deha saptabhaMgI syAdavAdamaya che ane bhAvadeha anekAMtamaya che. jinAgamonI bhASA ardhamAgadhI bhASA che. te devonI bhASA che. prajJApanA nAmakaraNa :- prajJApanA sUtranA nAma viSayaka vicAraNA vividha rIte thAya che- (1) A AgamanA prathama padanuM nAma prajJApanA pada hovAthI tenuM nAma prajJApanA sutra che (ra) praznottaranA mAdhyamathI tattvanuM pratipAdana karavuM, tene prajJApanA kahe che. prastuta Agama praznottara zailImAM hovAthI tenuM nAma prajJApanA sUtra che. (3) je rIte bhagavAna mahAvIra svAmIe tattvo-bhAvonI prajJApanA-prarUpaNA karI che, te ja rIte sarva bhAvonI prajJApanA-prarUpaNA karI hovAthI tenuM nAma prajJApanA che. A sarva apekSAe prastuta sUtranuM nAma prajJApanA sUtra" e sarva sammata nAma che. temAM koI vikalpa ke vivAda nathI. prajJApanAnI mahattA ane vizeSatA :- jaina Agama sAhityamAM je sthAna paMcama aMga sUtra zrI bhagavatI-vyAkhyA prajJaptinuM che, te ja sthAna upAMga zAstromAM prajJApanAnuM che. tene "laghu bhagavatI' paNa kahevAmAM Ave che. hastapratomAM pratyeka padanA aMte paUvaMTS bAvaDuM pATha Ave che. A vizeSaNa prajJApanA sUtranI mahattAno sUcaka 5 50 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zrI bhagavatI sUtranA aneka sthaLomAM prajJApanA sUtrano saMdarbha Apyo che-- nahIM paLavaLAC bhagavatIjI aMgazAstra hovA chatAM temAM viSaya pUrti mATe upAMga sUtra- prajJApanA sUtranI zAkha ApI che. tenuM mukhya kAraNa che ke prajJApanA sUtramAM je je viSayane sparzavAmAM AvyA che tenuM sAMgopAMga varNana karavAmAM AvyuM che. A zAstramAM '36 pada' arthAt 36 adhyayana che. jemAM karma siddhAMta, paramANuvAda, bhASA, zarIra, saMyama, samuddAta, yoga-upayoga vagere gahanatama tattvono anupama, akSaya, ajoDa saMgraha che ane tethI ja te tAttvika padArthono 'saMkSipta vizvakoSa' kahevAya che. prajJApanA sUtranA racayitA ane racanAkAla :- zrI prajJApanA sUtranA mULapAThamAM kyAMya tenA racayitAnA nAmano spaSTa ullekha nathI. paraMtu aitihAsika tathyonA ullekha anusAra zrI zyAmAcArya aparanAma kAlakAcArya A prajJApanA sUtranA racayitArUpe prasiddha che. zrI naMdI sUtranI racanA vIra nirvANa 993 pUrve (vi. saM. 523)mAM thaI che ane naMdIsUtramAM utkAlika sUtronI gaNanAmAM zrI prajJApanA sUtrano ullekha che. tethI zrI prajJApanA sUtranI racanA naMdI sUtranI pUrve ke tenI sAthe thaI hoya tema kahI zakAya che. zrI devardrigaNinA lekhana samayanA pUrve upAMga sUtronI racanA thavAnA kAraNano ullekha itihAsamAM kyAMya jovA maLato nathI. kAraNa vagara 10 pUrvadharonA yugamAM sUtra racanAnI kalpanA karavI, e paNa yogya nathI. pUrva jJAnanA viccheda samaye sUtra racavAnuM kathana ke kalpanA susaMgata thAya che. tevA samaye itihAsa varNana pramANe kAlakAcArya nAmanA mahAzramaNa bhUtadina AcAryanA pATa para vidyamAna hatA. te devardhigaNi zramAzramaNanA samakAlIna hatA. prajJApanAno artha :- paNavaNA zabdanuM saMskRtarUpa 'prajJApanA' che. prajJApanA = prakarSarUpe - aMtarbAhya sarva prakAre, zApanA--jANavuM, jIvAdi jJeya padArthone aMtarbAhya sarvaprakAre, bheda-prabhedothI jANavA, tene prajJApanA kahe che. A jJeya padArtho keTalA che ? A praznathI ja A Agamano prAraMbha thAya che. yathA-- se teiM paLavA ? paNNavaNA duvihA paNNatA taM jahA- jIva paNNavaNA ya ajIva paNNavaNA haiM // artha- prajJApanA keTalA prakAre che ? prajJApanA be prakAre che- jIva prajJApanA ane ajIva prajJApanA. 51 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padamAM jIva-ajIva A baMne tattvonA bheda-prabhedonI vistRta prarUpaNA che. jIva potAnA jJAtA-daSTArUpa svasthAnamAM sthira thato nathI eTale tene zarIrane dhAraNa karI vidha-vidha sthAnonI yAtrA karavI paDe che. jIvanI lokayAtrAnA vividha vizrAma sthAnanI vAta bIjA padamAM che. sthAnavAsI jIvomAM gati, jAti, daSTi, vezyA, upayoga, dizAdine laIne vaividhya che. A badhAmAM koNa konAthI nyUnAdhika che, A praznonuM samAdhAna trIjA alpabahatva padamAM Ave che. pratyeka jIvanA bhavanI kALamaryAdA nizcita hoya che. jaghanya utkRSTa kALa maryAdAnI vAta cothA sthiti padamAM che. dravyAdi cAramAM bhAvanuM kSetra sauthI vadhu vyApaka che. zarIrAdi ajIva bhAvo che ane jJAna-darzanAdi jIvanA bhAvo che. padravyanA SaDU sAdhAraNa guNomAM eka viziSTa guNa che aguslaghuguNa. A guNane laIne ajIva ane jIva baMne dravyomAM tathA tenI anaMta paryAyomAM SaDraguNa hAnivRddhi niraMtara thayA ja kare che. SaguNa hAni vRddhinI bharatI oTane paryAyapada athavA vizeSa pada kahe che. A suMdara vizleSaNa pAMcamA padamAM AlekhAyuM che. zrI guruprANa phAunDezanathI prakAzita zrI prajJApanA sUtranA prathama bhAgamAM pAMca pada avagAhita karelA che. zrI prajJApanAnA chatrIsa padomAMthI keTalAka pada ati vistRta che ane keTalAka pada atyaMta saMkSipta che. racanA zailI - prastuta upAMganI racanA saMpUrNa praznottara zailImAM thaI che. prAraMbhanA sUtromAM praznakartA ane uttaradAtAno nAmollekha maLato nathI paraMtu pAchaLathI gaNadhara gautama ane bhagavAna mahAvIranA praznottararUpe varNana thayuM che. kyAMka kyAMka vacce vacce sAmAnya praznottara che. jevI rIte prAraMbhamAM samagra zAstranI adhikAra gAthAo ApavAmAM AvI che, tevI ja rIte keTalAka padonA prAraMbhamAM viSaya saMgrAhaka gAthAo prastuta karavAmAM AvI che. jema ke- 3, 18, 20 ane 23mA padanA prAraMbhamAM tathA upasaMhAramAM gAthAo ApI che. e ja pramANe 10mA padanA aMtamAM ane graMthanA madhyamAM yathAvazyaka gAthAo ApavAmAM AvI che. prastuta saMpUrNa AgamanA mUlapAThanuM graMtha pramANa 7887 zloka pramANa svIkAravAmAM Avela che. prajJApanAnA samagra padono viSaya jaina siddhAMtathI sammata che. zrI bhagavatI sutramAM amuka sthaLe anyatIrthikono mata daIne pachI svasiddhAMtanuM pratipAdana che. jyAre A satramAM anyamatanI carcA nathI. sarvatra prAyaH praznottara zailImAM svasiddhAMta viSayaka prazno ane uttaro saMkalita che. 52 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI malayagirijIe prajJApanA sUtranA viSayono saMbaMdha jIva-ajIva Adi sAta tattvo sAthe A pramANe saMyojita karyo che. jIva tattva-ajIva tattva Azrava tattva baMdha tattva saMvara-nirjarA-mokSa tattva A sivAyanA zeSa padomAM jIva-ajIva Adi sarva tattva saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che. - pada - 1, 3, 5, 10 pada - 16 ane 22 pada - 23 pada - 36 prastuta saMskaraNa :- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI Agama lipibaddha thayA tyArathI laIne atyAra sudhImAM samaye-samaye tatkAlIna zrutadhara AcAryoe vRtti, cUrNi, bhASya, TIkA, TabbA, anuvAda, vivecana Adi karI AgamonA gUDhatama rahasyone sugama banAvyA che. temAM zrI malayagirijI kRta vistRta TIkA graMtho mukhya che. jinazAsananA prAyaH badhA phirakAomAM A dizAmAM prayAsa thayo che. sthAnakavAsI paraMparAmAM jyAre TabbA yuga Avyo tyAre AcArya zrI dharmasiMhajI mahArAja sAhebe sattAvIsa Agamo para bAlAvabodha TabbA lakhyA; je mULapATha sparzI zabdArthane spaSTa kare che. anuvAda yugamAM zAstrodvAraka AcArya zrI amolaka RSijI mahArAje batrIsa Agamono hindI anuvAda karyo. zramaNa saMghIya prathama AcArya zrI AtmArAmajI mahArAje aneka Agamono hindI anuvAda ane vistRta vyAkhyA vivecana lakhyuM. tatpazcAt pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAje saMskRta hindI-gujarAtI anuvAda sahita traNa bhASAmAM TIkA lakhI. Ama aneka sthaLothI Agama sAhityanuM prakAzana thatuM rahyuM che. 53 jana sAdhAraNane tathA vartamAna tarka pradhAna gujarAtanI janatAne saMtuSTa karavA mATe, jijJAsu sAdhakagaNanI paThana suvidhA hetu na ati vistRta ke na ati saMkSipta evA gujarAtI saMskaraNanI niraMtara mAMga hatI. Ama, garavA gujarAtanA gujjuonA jijJAsAne sAkAra karavA mATe saurASTra kesarI dAdA gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. nA janma zatAbdI varSanI sudaDha DALa maLI. jijJAsA saMtoSavA mATe guruprANa phAunDezananI sthApanA thaI. zrI prajJApanA sUtranA A navIna saMskaraNamAM pUrvokta sarva saMskaraNone najara samakSa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhIne tathA AcArya malayagirijI racita saMskRta TIkAnA AdhAre anuvAda-vivecana karavAmAM AvyuM che. pratyeka padanA prAraMbhamAM pada paricaya ApI pratipAdha samasta viSayonI samIkSA ApavAmAM AvI che, jethI pAThakane abhyAsa pUrve samagra padanuM hArda khyAlamAM rahe. pratyeka padamAM samasta viSayane saMkSepamAM AvarI letA tenA koSTako, rekhA cArTI ane AkRtio ApavAmAM AvyA che. A sarvanI sUci paNa viSaya sUci sAthe prAraMbhamAM ApI che. kRtajJatA : vaMdana - vi. saM. 2054 eTale saurASTra kesarI mahAmahima pUjyapAda dAdA gurudeva zrI prANagurudevanuM janma zatAbdI varSa. A pAvana varSane cira smaraNIya banAvavA prANa parivAranA saMta-satIjIono utsAhabharyo sahiyAro puruSArthe AgamamanISI pU. zrI trilokamuni ma.sA, pradhAna saMpAdikA mama mAtAmaha guNImaiyA bhAvayoginI pU. bA. bra. lIlamabAI ma.sa., sahayogI saMpAdaka, prakAzaka tathA dAtAonA tattvAvadhAnamAM eka pachI eka AgamonA abhinava saMpAdita saMskaraNo prakAzita thaI rahyA che te AgamonI zRMkhalAmAM kaDI rUpe joDAvA zrI prajJApanA sUtra bhAga-1 jyAre sAkAra thaI rahyo che tyAre eka-eka kRpALuonI kRtajJatA smRti mArA hRdayane bhIMjavatI jAya che, A anusaMdhAne zAsanapatithI laIne zrutazAsana sevakonA AziSa, sahakAra, saMskArone to huM kema visarI zakuM !! jinAgamAM Atma sudhAraNA ane AtmaprAptinA amUlya dastAvejo che. emAM paNa zrI prajJApanA sUtra daSTivAda sUtranI 'laghuttama AvRtti' kahevAya che. AvA gUDhatama Agama anuvAdanuM mahattama kArya mArA saMvibhAge AvyuM ane e kArya saMpanna thayuM, emAM sau prathama upakArI che zAsanapati zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ane zrI gaNadhara bhagavaMto. emanI kRpA thakI ja mane gaLathuthImAM zruta-cAritrarUpa dvidhAramaya jayavaMtu jinazAsana maLyuM. pUrvajJAnI zrI zyAmAcAryanuM A saMkalana vArasAmAM maLyuM. pUjyapAda zrI DuMgarajaya-mANeka-prANa gurusamAM guNanidhAna cAritra saMpanna mahApuruSonuM ujjavaLa gurukuLa sAMpaDyuM. tapa samrATa-tapodhanI pU.gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA.nA zrImukhethI cAritra ratna ane vAtsalya bharapUra ziSyatva lAdhyuM. AvA devAdhideva, deva-svarUpa mahApuruSonA zrI caraNe AsthAbharyA aMtaranA vaMdana !!! gacchaziromaNI..paramadArzanika amArI aNamolI amAnata pU.bA.bra. zrI jayaMtimunijI ma. sAhebe sonAmAM sugaMdha meLavI A Agamane eka nUtana abhigame 54 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDita karI ApyuM....gujarAta kesarI gacchanAyakazrI bA.bra.pU.girIzamuni ma.sA, Agama divAkara pU. bA. bra. janakamuni ma.sA. tathA niDaravaktA pU. jagadIzamuni ma.sA. ke jeoe mane haMmezA amI najare nihALI che, te sarva pUjyazrIoe samaye-samaye hita zikSAonuM dAna karyuM che. A bhAvAnuvAdanA kAryano zubhAraMbha jeonA vAtsalya viveka bharyA sAMnidhyamAM thayo, mArA mahad bhAgye jemanuM AjJA sAMnidhya maLyuM, jenA aMtaranA AzIrvAda niraMtara anubhavuM chuM evA adhyAtma yogIrAja dhyAna sAdhaka pU.bA.bra. zrI hasamukhamuni ma.sA. tapasvIratna saraLamanA bA. bra. pU. gajendramuni ma.sA. ane zAsana prabhAvaka pU. bA.. namramuni ma.sA. Adi sarva guru baMdhuone to huM zuM vIsaruM? emanI paNa sadA sadbhAvanA rahI che. saMskAradAtrI gurumAtAmaha maMgalamUrti pUjyavArA zrI muktAbAI ma.sa. ane apramattabhAva sevI mArA khAsa upakArI bhAvayoginI pU. bA. bra. lIlamabAI ma.sa. e mArAmAM apUrva saMskAronuM siMcana karyuM che. A Agama anuvAda bhAvanAnA udbhAvikA pU. bA. bra. uSAbAI ma.sa.nuM RNa mArA aMtaramAM aMkita che. mArA parama upakArI guNImaiyA jeonA hRdaye mArA mATe snehanI ajasa saravANI vahI rahI che, jeoe mane haMmezAM uttama kAryo prati prerI che, prazaMsI che, mArI hara bhAvanAnA sAkSI pU. bA. bra. zrI bhAratIbAI ma. sa. (bApajI)nI mamatAe mane saMyamanI vATa dekhADI che, pratyakSa parokSa preraNAdAtrI evA mama sahodarI ane gurubhaginI sva. pU. bA. bra. harSidAbAI ma.sa. Adi sarva gurutattvanA zrI caraNe zraddhA bharyA vaMdana !!! Agama saMpAdananA apadaka chatAM sarve sarvA Agama manISI pU. bA. bra. zrI trilokamuni ma.sA. ke jeonA pitRhRdaye mArA prati haMmeza putrIvat bhAvanA rahI che. pradhAna saMpAdikA guruNImaiyA pU. bA. bra. lIlamabAI ma.sa. tathA sahasaMpAdikA zrutajJAnanA mArA bhUtapUrva sahAdhyAyI sAdhvI zrI DaoN. AratI ane zrI subodhikAjI Adi saMpAdaka maMDaLe A Agamane pArasa sparza ApI so TacanuM suvarNa banAvyuM che. teozrIne mArA ahobhAvapUrvakanA vaMdana. A bhagIratha kAryamAM mArA kSaNekSaNanA mUka sAthI, sahayogI pIThabaLasamAM pU. bA.bra. priyadarzanAbAI svAmI, zrI vidubAI ma. ane zrI rUpalabAI ma. ne paNa mArA bhAvabharyA vaMdana. A take mArA parama hitasvI pU. bA. bra. zrI urmibAI svAmInA upakArane paNa hRdayathI vaMdu chuM. 55 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghATakopara hiMgavAlA sthA. jaina saMgha saMcAlita zramaNI vidyApIThanApitRvatsala moTA paMDitajI zrImAna zobhAcaMdajI bhArilla temaja nAnA paMDitajI zrI rozanalAlajI jaina, A baMne paMDitono jJAnanA kSetre mArI zrutadaSTi kholavAmAM mahatvano phALo che, mArA mATe teozrIno upakAra avismaraNIya che. jeoe apAra vAtsalya saha uttama saMskAra temaja dharmabhAvanAnA bIjanuM mArAmAM vAvetara karyuM che evA mAta-tAta sva. zrI lIlAvaMtIbena ane sva. zAMtilAla mULacaMda TIMbaDIyAnI yAvat jIvana RNI chuM. zarUAtathI laIne aMta sudhI mArA kAryane vega ApavAmAM tathA bhASA doSane zaddha karI sajAvI kaDIbaddha karavAmAM sahayogI sAkSara DaoN. zrI rasikabhAI mahetA (jagaDuzA-ghATakopara) tathA zrI azokabhAI jayaMtilAla ajamerA (rAjAvADIghATakopara) prati ahobhAvanI lAgaNI anubhavuM chuM. A tabakke guruprANa phAunDezana dvArA AgamanuM prakAzana karI rahelA bhAmAzA zrI ramaNikabhAI zAha, pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha tathA mudraka zrI nehalabhAIne mArA hAdirka sAdhuvAda saha dhanyavAda che. vRttikAra AcArya zrI malayagiri, yuvAcArya madhukara mizrImalajI ma.sA. tathA pUjyavara zrI jJAnamuni ma.sA. Adi prati paNa anugrahIta chuM. A Agamane graMthArUDha karavAnA yazabhAgI zrutAdhAra zrI sthA. jaina saMgha sAMtAkrujha zrI saMghanA udAra dila dAtAo zrI caMdubhAI zAha(mukhya dAtA), mAtazrI lakSmIbena deDhIyA, zrImati hIrAlakSmIbena kaMpANI, zrImati caMdrikAbena kaMpANI, mAtuzrI maMjulAbena ToLIyA tathA eka sagRhastha ane vI. esa. gaDA(aMdherI) AdinI zrutabhakti. gurubhaktine anekazaH abhinaMdana saha sAdhuvAda. - sarva nAmI anAmI kRtajJajanonI sneha sikta sahAye AvA gahana AgamanA bhAvonuM yatkiMcit avagAhana karI-karAvI zakI chuM; te sarvane kRtajJabhAve vaMdanA.. abhivaMdanA !!! mArI chavsthatA tathA alpamatine kAraNe jinAjJA viruddha kaMIpaNa lakhANuM ke AlekhAyuM hoya to trividha triyoge micchAmi dukkaDam..... -gurupAda paghareNu bhAratazizu sAdhvI sudhA 56. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sUtronA zloka pramANa ane upadhAna-tapaI 30 2 . 292 8 8 vizeSa jJAtavya :- ahIM batrIsa sUtronA mULapAThanAM zlokaparimANa saMgrahita karyA che. jemAM 3ra akSarano eka zloka gaNatAM AcArAMga sUtrano mULa pATha 2500 zloka pramANa thAya che. A ja rIte bIjA sUtronA zloka parimANa samajI levA joIe. uparokta sarva zAstronI zloka saMkhyA 68376 thAya che. pratyeka AgamanI vAcaNI levAnA samaye athavA tyArapachI guru AjJAnusAra AyaMbila tapa karavuM jarUrI che. Agama vAMcana saMbaMdhI A tapane zAstramAM upadhAna(5) kahevAmAM AvyuM che. A upadhAna tapamAM AyaMbilanA sthAne upavAsa, ekAsaNA paNa karI zakAya che. temAM, 2AyaMbila=1upavAsa, 1 AyaMbila = 2 ekAsaNA gaNavAmAM Ave che. o zloka || tapa zrI AcArAMga sUtra 2500 50 (2) zrI sUyagaDAMga sUtra 2100 zrI ThANAMga sUtra 3770 zrI samavAyAMga sUtra 17 zrI bhagavatI sUtra 15752 186 (6) zrI jJAtAdharmakathA sUtra papa00 33 (7) zrI upAsakadazA sUtra 812 14 (8) zrI aMtagaDadazA sUtra 900 (9) zrI anuttaropapAtika sUtra (10) zrI praznavyAkaraNa sUtra 1250 (11) zrI vipAka sUtra 1216 (12) zrI uvavAI sUtra 1200 (13) zrI rAjaprazrIya sUtra 2078 (14) zrI jIvAbhigama sUtra 4700 (15) zrI prajJApanA sUtra 7787 (16) zrI jebUdvIpa prajJapti sUtra 4146 (17) zrI caMdra-sUrya prajJapti sUtra [2]| ra200 (18) zrI upAMga sUtra(nirayA) [5] 1109 (19) zrI nizItha sUtra 1815 (20) zrI dazAzrutaskaMdha sUtra (21) zrI bRhatkalpa sUtra (22) zrI vyavahAra sUtra (23) zrI uttarAdhyayana sUtra 2100 (24) zrI dazavaikAlika sUtra 700 (25) zrI naMdI sUtra 700 (26) zrI anuyoga dvAra sUtra 1899 (27) zrI Avazyaka sUtra 125 o o 6 750 473 835 57 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dhanavAyA sUtra zrI sUtra zrI dhannavAyA zrI pA sUtra zrI dhannavAyA sUtra zrI dhannavAyA sUon zrI dhannAvAdhA sUtra zrI dhanatra yI sAzA sUtra zrI pAtravAyA ra tra zrI dhanavAyA sUtra zrI dhanavAyA sUtra zrI dhanavAzA sUtra zrI dhanavAyA sUtra DsUtra zrI pannavAyA sUtra zrI dhannavAyA sUtra U#GNAM zrI pannavAyA sUtra zrI pannavAyA sUtra nA rogamavA che toga 2 zrI pannavAyA sUtra zrI dhanavAzA sUtra zrI paka thavara ratha . zrI pannavAraNa sUtra zrI pannavANA satra zrI bhAga - 1 padaH 1 thI 5 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa ja vATikA (AbAI A utkAlika sUtra che. tenA mULa pAThano svAdhyAya asvAdhyAyakAlane choDIne game tyAre thaI zake che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada: paricaya . prathama pada paricaya # & ka ka ka ka ka ka ka ka ka # # # # ka aa A prathama padanuM nAma prajJApanApada che. temAM vizvanA mukhya be dravya-jIva dravya ane ajIva dravyanI prajJApanAnuM pratipAdana che. prajJApanA- kharSaNa jJApanA-apaNA rUti prajJApanA | prakarSa rUpathI arthAt vividha bheda-prabheda dvArA jIva dravya ane ajIva dravyanuM kathana karavuM, tene prajJApanA kahe che. A padamAM jIvaprajJApanA karatAM ajIva prajJApanAnuM vaktavya alpa hovAthI tenuM kathana prathama karavAmAM AvyuM che ane ajIva prajJApanAmAM rUpI ajIva prajJApanA karatAM arUpI ajIva prajJApanAnuM kathana alpa hovAthI tenuM varNana prathama karavAmAM AvyuM che. ajIva dravyaje jIva nathI, jemAM caitanya lakSaNa nathI, tevA jaDa dravyane ajIva kahe che. tenA be bheda che- arUpI ajIva ane rUpI ajIva. arUpI ajIva dravya- varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI rahita hoya, te arUpI che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane addhAsamaya eTale kAla, te cAra arUpI ajIva che. temAMthI dharmAstikAya dravya, jIva ane pudgala dravyanI gatimAM sahAyaka bane che. adharmAstikAya dravya, jIva ane pudgala dravyanI sthitimAM sahAyaka bane che. AkAzAstikAya dravya, pratyeka dravyone avagAhanA pradAna kare che, te sarva dravyanA AdhArarUpa che. addhAsamaya-kAla, pratyeka dravya para vartI rahyo che, te paryAya pariNamanamAM sahAyaka bane che. A cAre dravya arUpI ajIva che. te potAnA viziSTa svabhAvathI svarUpamAM ja sthira rahe che, tema chatAM jIvAdinI gati Adi kriyAmAM sahAyaka bane che, tethI tenuM jJAna Avazyaka che. rUpI ajIva dravya- jemAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna hoya te rUpI kahevAya che. eka pulAstikAya ja rUpI ajIva dravya che; saMghaTana ane vighaTana eTale ke bhegA thavuM ane vikherAI javuM, te teno svabhAva che. jIvonA zarIra, karma, mana, vacana Adi paugalika che. jIvane saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra karma paNa pudgala dravya ja che. A lokamAM je kAMI daSTigocara thAya che, te sarva pugala dravya ja che kAraNa ke eka pugala dravya ja rUpI che. varNAdinI apekSAe tenA aneka bheda-prabheda thAya che. jIva dravya- caitanya lakSaNa; jJAna, darzana guNathI yukta; sukha-duHkhano anubhava karanAra dravyane jIva dravya kahe che. jIva dravyano karmarUpa ajIva dravya sAthe anAdikAlIna saMbaMdha che. tenAthI ja tenuM cAra gatirUpa saMsAra bhramaNa thaI rahyuM che. jIva karmarUpI parapudgala dravyanA saMgathI jyAre mukta thAya che tyAre tenuM paribhramaNa paNa aTakI jAya che. A rIte jIvonA mukhya be prakAra che- (1) karmarahita jIvo- siddha jIvo (2) karma sahita jIvo- saMsArI jIvo. siddhajIvo- saMsArabhramaNathI mukta thayelA, karma rahita jIvone siddha kahe che, sUtrakAre tenA mATe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 asaMsAra samApannaka jIvo', zabdano prayoga karyo che. te badhA jIvo eka samAna che. tema chatAM tenA siddha thavAnA samayanI apekSAe be bheda thAya che. anaMtara siddha ane paraMpara siddha. siddhi prAptinA prathama samayavartI jIvone anaMtara siddha ane bIjA, trIjA Adi samayavartI jIvone paraMpara siddha kahe che. anaMtara siddhanA paNa pUrva prajJApana nayanI apekSAe paMdara bheda thAya che. saMsArI jIvo-cAra gatirUpI saMsAramAM paribhramaNa karatAM karmayukta jIvo, saMsArI jIva kahevAya che. tenA bheda-prabheda vividha prakAre thaI zake che. prastuta padamAM sUtrakAre pAMca indriyanI apekSAe saMsArI jIvonA pAMca bheda karyA che. je jIvone eka sparzendriya arthAtu kAyA ja hoya che, te ekendriya jIva kahevAya che. te jIvo sthAvara che, te svayaM gati karI zakatA nathI. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatinA jIvo ekendriya je jIvone sparzendriya ane jihendriya, A be indriya hoya che, te beindriya jIva kahevAya che. yathA- kRmi, iyaLa, aLasiyA, porA Adi jIvo. je jIvone sparzendriya, jihendriya ane dhrANendriya, A traNa indriya hoya che, te te indriya jIva kahevAya che. yathA- kIDI, maMkoDA, kaMthavA, jU, lIkha Adi jIvo. je jIvone sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya ane cakSurindriya, A cAra indriya hoya te caurendriya jIva kahevAya che. yathA- mAkhI, macchara, bhramara Adi. je jIvone sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotendriya, A pAMca indriya hoya te paMcendriya jIva kahevAya che. yathA- nArakI, tiryaMca paMcendriya, manuSya ane devatA. ekendriya, beindriya, te indriya ane caurendriya jIvonI eka tiryaMcagati hoya che. paMcendriya jIvo cAre ya gatimAM hoya che. beindriyathI paMcendriya paryatanA jIvo svayaM gati karI zake che tethI te jIvo trasa kahevAya che. A rIte jIvonA karmAnusAra temAM aneka prakAranI vividhatA joI zakAya che. sUtrakAre tenuM vistRta varNana karyuM che. jIvanI A prakAranI vividhatAnuM spaSTa darzana, tenA cokkasa kAraNo ane tenAthI mukta thaIne siddhadazAnI prApti paryatanuM varNana te jaina darzananI maulikatA che. jIva svayaM potAnA puruSArthathI ja vikAsa pAmIne mukata thaI zake che ane jIvano ja avaLo puruSArtha tene bhavabhramaNa karAve che. jIvane sukhI ke duHkhI karanAra anya koI nathI. sukSma ke sthUla pratyeka jIvanuM svataMtra astitva che ane te jIva potAnI svataMtra zaktithI potAnuM bhAvi nirmANa kare che. A rIte vizvanA jIva ane ajIva, A be dravyonI vAstavikatAnuM darzana karAvIne prathama pada pUrNa thAya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . - prathama pada: prajJApanA - zzzzzzzzzzzzz prAraMbhika vavagayajara-maraNabhae, siddhe abhivaMdiUNa tiviheNaM / vaMdAmi jiNavariMda, telokkaguruM mahAvIraM // 1 // suyarayaNaNihANaM, jiNavareNa bhaviyajaNaNivvuikareNaM / uvadaMsiyA bhagavayA, paNNavaNA savvabhAvANaM // 2 // ajjhayaNamiNaM cittaM, suyarayaNaM diTThivAyaNIsaMdaM / jaha vaNNiyaM bhagavayA, ahamavi taha vaNNaissAmi // 3 // bhAvArtha:- (gAthArtha) jarA, mRtyu ane bhayathI rahita siddhone trividha vaMdana karIne sailokya guru jinezvara zrI mahAvIra svAmIne vaMdana karuM chuM.. 1 bhavI jIvone nirvANano upadeza ApanArA jinezvara bhagavAne kUtaratnanidhirUpa sarvabhAvonI prajJApanAno upadeza Apyo che. 2. daSTivAdanA sArabhUta, vividhatAothI yukta, zrutaratnasama A adhyayananuM-prajJApanA sUtranuM zrI tIrthakara bhagavAne jevuM varNana karyuM che, tevuM ja varNana huM paNa(zyAmAcArya) karIza.|| 3 | vivecana : prastuta traNa gAthAmAMthI prathama gAthAmAM sUtrakAre maMgalAcaraNarUpe siddha bhagavaMtone ane zAsanapati bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana karyA che. tyAra pachI be gAthAmAM prastuta sUtra racanAnI ane daSTivAdathI nihaNa(uddharaNa) karavAnI pratijJA karI che. maMgalAcaraNa - vyAkhyAkAroe maMgalanA traNa prakAra batAvyA che. Adi, madhya ane aMtima maMgala. zAstranA prAraMbhamAM je maMgalAcaraNa karavAmAM Ave, te Adi maMgala kahevAya che. tenA traNa kAraNa che- (1) vighnonA upazama mATe (ra) azubha karmonA kSaya mATe ane (3) ziSTajanonI paraMparAnA pAlana mATe, Adi maMgala karAya che. vyAkhyAkAranA kathana pramANe zAstrIya jJAnane sthira karavA mATe madhya maMgala hoya che. ziSya paraMparAe zAstranI vicAradhArAne akSaNa banAtravavI te aMtima maMgalanuM prayojana che. prastuta sUtramAM vavAya naramaramA A vAkya Adi maMgala, ogaNatrIsamAM upayogapadamAM vihe 3vone pautte te vAkya madhya maMgala ane chatrIsamA padanA aMte judI juduM pattA A vAkya aMtima maMgalarUpe che, tema prajJApanA sUtranA TIkAkAra AcAryazrI malayAgirIjI e sUcita karyuM che. aneka zAstronA prAraMbha vageremAM maMgalAcaraNa jovA maLatuM nathI, jema ke- AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga vagere, sUtromAM maMgalAcaraNa vinA ja viSayano prAraMbha che. tyAM ema samajavuM ke zrutajJAna ane jinavANI svayaM maMgalarUpa ja che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 anubaMdha catuSTaya:- vyAkhyAkAronA kathAnusAra prastuta bIjI ane trIjI gAthAmAM anubaMdha catuSTayanuM kathana che. jema ke- pravruttiyogavajJAnaviSayatvanuvaMdhatva, viSayApArI 2 saMvara prayoganamiti anuvaMya vASTakam (1) viSaya, (2) adhikArI, (3) saMbaMdha ane (4) prayojananA kathanane anubaMdha catuSTaya kahe che. (1) viSaya- zAstrano abhidheya(kahevA yogya) viSaya kRtanidhirUpa jIva-ajIva dravyanA sarva bhAvonI prarUpaNA che. dvitIya gAthAgata pAvA (prajJApanA) zabda ja A AgamanA viSayane spaSTa kare che. paNNavaNA- prakarSeNa niHzeSakutIrthItIrthaMkarAsAdhyena yathAvasthita svarUpa nirUpaNalakSaNena jJAtha ziSyavRtAvArone nIvAnIvAva pavAtha anati prajJApanA | samasta kutIrthikonA pravartako jenI prarUpaNA karavAmAM asamartha che, tevuM vastu-svarUpanuM prakarSapaNe yathArtha nirUpaNa karavuM, jIvAjIvAdi padArthonA svarUpane ziSyanI buddhimAM Aropita karavA, tene spaSTa rIte samajAI jAya te rIte kathana karavuM, tene prajJApanA kahe che. (2) adhikArI- jene sarvajJanA vacano prati zraddhA hoya, zAstrajJAnamAM ruci hoya, zAstrajJAna dvArA apUrva AnaMdAnubhUti thatI hoya, tevA mahAvratI ke aNuvratI, samyagudaSTi saMpana sAdhako A Agama jJAnanA adhikArI che. temaja madhyasthI vRddhimAnArthI zrotA pAtramati mRta: | madhyastha, buddhimAna ane tattvajJAnArthI sAdhaka tenA pAtra che. (3) saMbadha- Agamavacana ane Agama vacce kArya-kAraNa saMbaMdha che. zAstranA vacano jJAna prAptinuM kAraNa che ane tenAthI prApta thatuM jJAna kArya che. (4) prayojana prastuta zAstranA be prayojana che. anaMtara prayojana ane paraspara prayojana. A baMne prayojana paNa be-be prakAranA che- (1) zAstrakartAnuM prayojana ane (2) zrotAnuM prayojana. (1) prANIo para anugraha karavo te zAstrakartAnuM anaMtara prayojana che. zAstranA mULabhUta kartA, artharUpa AgamanA upadeSTA tIrthakara bhagavAna che, teone koIpaNa prayojana zeSa nathI, tema chatAM tIrthakara nAma karmanI prakRtinA vedana mATe teo upadeza Ape che. zrI Avazyaka sUtramAM prazna che ke te 2 vAI vembarU ? jinanAmakarmanuM vedana kevI rIte thAya che ? tenA uttaramAM kahyuM che ke tANa thamasaTI | aglAnabhAve dharmopadeza ApavAthI jinanAmakarmanuM vedanA thAya che. zAstrakartAnuM paraMpara prayojana mokSaprApti che. (2) zAstranA arthanuM jJAna prApta karavuM, te zrotAonuM anaMtara(sAkSAtu) prayojana che ane mokSa prApti, te paraMpara prayojana che. vavagarama2Nama:- jarA-mRtyu ane bhayathI sadAne mATe mukta. A vizeSaNa siddha bhagavAnanuM che. jarA eTale vRddhAvasthA, maraNa = prANatyAga, bhaya = Ihalokabhaya, paralokamaya Adi sAta prakAranA bhaya. siddha bhagavAna A traNeyathI sarvathA rahita thaI gayA che. siddhe :- dhmAtaM sitaM yena purANakarma, yo vA gato nirvRttisaudhamUrdhni / khyAto'nuzAstA pariniSThitArtho, yaH so'stu siddhaH kRtamaMgalo me // 1 // A gAthAmAM vRttikAre siddhanuM svarUpa cha prakAranI vyutpattithI samajAvyuM che- (1) sitaM- jeoe karmarUpI Idhanane zukladhyAnarUpI agni vaDe bALI nAkhyA che, (2) jeo muktirUpI prAsAdanA agrabhAge birAjamAna che, (3) jeo potAnA nirmaLa anaMta AtmaguNothI prasiddha che, (4) jeoe dharmazAsana Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . pravartAvyuM che, (5) jeo kRtakRtya thaI gayA che, (6) jeo maMgaLarUpa banI gayA che, tevA guNa saMpanna zuddhAtmAne siddha kahe che. tevA siddha bhagavAna mAruM maMgala kare. nivari9 :- jinavarendra, rAzidAna gavantari binAka = je rAgAdi zatruone jIte che te jina che. jinanA cAra prakAra che- (1) Rtajina, (2) avadhijina, (3) mana:paryavajina ane (4) kevalIjina. ahIM kevaLI-jinane sUcita karavA mATe "vara' zabdano prayoga che. jinomAM je vara-zreSTha hoya, atIta anAgata ane vartamAnakALanA samasta padArthonA svarUpane jANanArA kevaLajJAnathI yukta hoya, te jinavara kahevAya che. A artha pramANe to sAmAnyakevaLI paNa jinavara kahevAya, tethI sUtrakAre jinavara zabda sAthe indra' vizeSaNano prayoga karyo che. tethI jinavaronA indra eTale tIrthakara, tevo artha sUcita thAya che. mahAvIraM :- vIrayati sma kaSAyAdizatrUna prati vikrAmati smeti vIraH, mahAMzcAsau vIrazca mahAvIH | je kaSAyAdi zatruo sAme vIratva(parAkrama) dekhADe che, te vIra che ane vIromAM je mahAna che, te mahAvIra che. vartamAnamAM bhagavAna mahAvIranuM zAsana pravarte che. teo ApaNA Asana upakArI che tethI ja sutrakAre RSabhadevAdi tIrthakarone choDIne carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmIne namaskAra karyA che. tenovadhu traNe lokanA guru. adholoka nivAsI asurakumArAdi bhavanapatidevone, madhyalokavAsImanuSyo, pazuo, vidyAdharo, vANavyaMtaro ane jayotiSI devone tathA UrdhvalokavAsI saudharma Adi vaimAnika devo, indro Adine dharmopadeza ApatA hovAthI prabhune "mailokyaguru' kahyA che. bhagavAna mahAvIrane mATe prayukta jinavareMdra, mahAvIra ane gailokyaguru A traNa vizeSaNa kramazaH teozrInA cAra mULa atizayane pragaTa kare che. temAM jinavarendra zabdathI jJAnAtizaya ane pUjAtizaya, mahAvIra zabdathI apAyApagamAtizaya ane gailokyaguru zabdathI vacanAtizaya pragaTa thAya che. mAvavA :- a[ zabdanA cha artha thAya che. aizvaryasya samagrasya, dharmasya yazasaH zriyaH / vairAgyasyAya prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA // samagra aizvarya(aSTa mahAprAtihArya, railokyAdhipatitva), dharma, yaza, zrI, vairAgya ane prayatna, A cha guNonA dhAraka tIrthakarone bhagavAna kahe che. maviyanAbuphare - bhavI jIvonI nivRttinA karanArA. bhavI = tathAvidha anAdi pAriNAmika bhAvanA kAraNe jeo siddhigamanane yogya hoya, te bhavI kahevAya che. piluddA be artha thAya che- (1) nivRtti = nirvANa, zAMti ke nirvANanA kAraNabhUta samyagadarzana Adi ratnatrayanA pradAna karanArA (2) nivRtti = nirmANa- samasta karmamala dUra thavAthI svarUpanuM ke parama svAthyanuM nirmANa karanArA; tIrthakara prabhu, bhavI jIvo mATe ratnatraya pradAna karanArA athavA parama svAthyanuM nirmANa karanArA che. tIrthakara bhagavaMto niSpakSapaNe sarva jIvone upadeza Ape che. bhavI jIvo te upadeza zravaNa karIne potAnI pAtratA anusAra bhAva Arogyane prApta kare che. chatrIsa padonAM(adhyayanonA) nAma: paNNavaNA ThANAI, bahuvattavvaM ThiI visesA ya / vakkaMtI ussAso, saNNA joNI ya carimAiM // 4 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 bhAsA sarIra pariNAma, kasAe iMdie paoge ya / lesA kAyaThiI ya, sammatte aMtakiriyA ya // 5 // ogAhaNasaMThANe, kiriyA kamme tti yAvare / kammassa baMdhae kammavedae, vedassa baMdhae veyaveyae // 6 // AhAre uvaoge, pAsaNayA saNNi saMjame ceva / ohI paviyAraNa veyaNA ya, tatto samugdhAe // 7 // bhAvArtha:- (gAthArtha) zrI prajJApanA sUtramAM 'chatrIsa' pada che. tenA nAma A pramANe che- (1) prajJApanA, (2) sthAna, (3) bahuvaktavya, (4) sthiti, (5) vizeSa, (6) vyutkrAMti, (7) ucchvAsa, (8) saMjJA, (9) yoni, (10) carama. II 4 || (11) bhASA, (12) zarIra, (13) pariNAma, (14) kaSAya, (15) indriya, (16) prayoga, (17) lezyA, (18) kAyasthiti, (19) samyaktva ane (20) aMtakriyA. // 5 // (21) avagAhanA-saMsthAna, (22) kriyA, (23) karma, (24) karma baMdhaka(bAMdhatA bAMdhe), (25) karma vedaka(bAMdhatA vede), (26) karmaveda baMdhaka (vedatA bAMdhe) ane (27) karmaveda vedaka(vedatA vede). // 6 // (28) AhAra, (29) upayoga, (30) pazyattA, (31) saMzI, (32) saMyama, (33) avadhi, (34) pravicAraNA, (35) vedanA ane (3) samuddAta. II 7 // prajJApanAnA prakAraH 3 se kiM taM paNNavaNA ? paNNavaNA duvihA paNNattA, tuM bahA jIvapaNNavaNA ya ajIvapaNNavaNA y| bhAvArtha :- prazna- prajJApanAnA keTalA prakAra che ? uttara- prajJApanAnA be prakAra che. te A pramANe che- jIva prajJApanA ane ajIvaprajJApanA. vivecanaH prastuta sUtramAM prajJApanAnA be prakAranuM kathana che. jIva prazApanA :- nInti, prALAnuM dhArayantIti nIvAH / je jIve che, prANone dhAraNa kare che, caitanya lakSaNa sahita ane upayogavAna hoya, te jIva che. prANanA be bheda che. dravyaprANa ane bhAvaprANa. pAMca indriya, mana, vacana, kAyA, zvAsocchvAsa ane AyuSya, te daza dravya prANa che ane jJAna, darzana, sukha ane vIrya, te cAra bhAva prANa che. samasta saMsArI jIvo yathAyogya dravyaprANathI jIve che. te uparAMta pratyeka saMsArI jIvamAM vadhate oche aMze bhAvaprANa paNa avazya hoya che. siddhanA jIvomAM dravyaprANa nathI. te bhAva prANathI jIve che. saMsArI ane siddha jIvonA svarUpanuM kathana karavuM te jIvaprajJApanA che. jIva saMbaMdhita pratyeka viSayo, gati, jAti, indriya, yoni, jIvane rahevAnA sthAna, AtmaguNarUpa upayoga Adi vividha viSayono samAveza jIva prajJApanAmAM thAya che. ajIva prazApanA :-na nIvAaganIvA-pIvaviparItasvarUpA:| je jIva nathI te ajIva che. jaDalakSaNa ane upayoga rahita hoya te ajIva che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaH prazApanA pudgalAstikAya ane kAla, te pAMca ajIva dravya che. tatsaMbaMdhita varNanane ajIva prajJApanA kahe che. ajIva prajJApanA:| 4 se kiM taM ajIvapaNNavaNA ? ajIvapaNNavaNA duvihA paNNattA, taM jahA- rUviajIva paNNavaNA ya arUviajIvapaNNavaNA ya / bhAvArtha - prazna- ajIva prajJApanAnA keTalA prakAra che? uttara- ajIva prajJApanAnA be prakAra che. te A pramANe che- rUpI ajIva prajJApanA ane arUpI ajIva prajJApanA. arUpI ajIva prajJApanA :| 5 se kiM taM arUviajIvapaNNavaNA ? arUviajIvapaNNavaNA dasavihA paNNattA, taM jahA- dhammatthikAe, dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa paesA, adhammatthikAe, adhammatthi-kAyassadese, adhammatthikAyassa paesA, AgAsatthikAe, AgAsatthikAyassa dese, AgAsatthi- kAyassa paesA, addhaasme| se taM arUviajIvapaNNavaNA / bhAvArtha - prazna- arUpI ajIva prajJApanAnA keTalA prakAra che? uttara- arUpI ajIva prajJApanAnA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya, (2) dharmAstikAyano deza, (3) dharmAstikAyanA pradeza, (4) adharmAstikAya, (5) adharmAstikAyano deza, () adharmAstikAyanA pradeza, (7) AkAzAstikAya, (8) AkAzAstikAyano deza, 9) AkAzAstikAyanA pradeza ane (10) addhAkALa. A arUpI ajIva prajJApanA che. vivecana : prastuta sUtramAM arUpI ajIva prajJApanAnA bheda-prabhedanuM pratipAdana che. arUpI ajIva -jemAM varNa, gaMdha, rasa, sparza Adi na hoya tevA acetana padArthone arUpI ajIva kahe che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kAla, A cAra dravyo arUpI ajIva che ane temAM prathamanA traNa dravya astikAyarUpa che. astikAya :- pradezonA samUhane astikAya kahe che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya, A baMne dravya asaMkhyAta pradezanA samUharUpa che ane AkAza dravya anaMtapradezanA samUha rUpa che, tethI te traNe dravya astikAya kahevAya che. kALane pradeza na hovAthI te astikAya rUpa nathI. dharmAstikAya :- gIvAnAM putrInAnAM 2 dvamAvata izva gatipariNAmaparipatAnAM tatvabhAva tharAdU-tasvabhAvapoSaNArma | svabhAvathI ja gati pariNAmathI pariNata thayelA jIva ane padugalanA gati svabhAvane dhAraNa kare, poSaNa kare arthAtu gatikriyAmAM sahAyaka bane, te dravyane dharmAstikAya kahe che. jema ke mAchalInI gatimAM jala sahAyaka bane che. pANI na hoya to mAchalI tarI na zake; tema jIva ane pudagala potAnI zaktithI gati kare che, temAM dharmAstikAya dravya sahAyaka bane che. sahAyaka dravya vinA tenI gati thatI nathI. alokamAM dharmAstikAya na hovAthI siddhanA jIvo anaMta zaktimAna hovA chatAM lokAgre sthita thaI jAya che. dharmAstikAya vinA jIva ke pudgalanI gati thatI nathI. dharmAstikAya eka, akhaMDa, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 nitya ane lokavyApaka dravya che. dhamastikAya dravyanA traNa bheda che- (1) dharmAstikAya- calana sahAyavALA asaMkhyAta pradezAtmaka akhaMDa, lokavyApI eka dravyane dharmAstikAya kahe che. thokaDAomAM A prathama bhedane dharmAstikAyano skaMdha kahevAnI paraMparA che. paraMtu prastuta pAThamAM uttarAdhyayana sUtra adhyayana-36, gAthA-5 mAM A prathama bheda mATe dharmAstikAya' zabda prayoga che, skaMdha zabdano prayoga tyAM nathI, pula dravyamAM skaMdhano prayoga che. pradezonA samudAyane skaMdha kahe che. dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezo haMmezAM samudAya rUpe ja rahe che. A ja rIte adharmAstikAya, AkAzAstikAyanA prathama bheda mATe paNa samajavuM. (2) dhamastikAyano deza - dhamationyA valTimpito yAlipravezAtmaeo vimAna: | dharmAstikAya dravyanA buddhikalpita koI paNa eka vibhAgane teno deza kahe che. Urdhvaloka, adholoka Adi lokanA koIpaNa eka apekSita vibhAgamAM rahelo dharmAstikAya, dharmAstikAyano deza kahevAya che. (3) dharmAstikAyanA pradeza- te akhaMDa dravyanA, dravya sAthe joDAyelA nivibhAgI aMzane pradeza kahe che. adhamastikAya :- gava pulatAna sthitipariNAmaparitAnAM tatpariNAmopaSTabhroDamUDasaMdhyAta saMpAtAbhoDadhartiAya: I sthiti (sthiratA) pariNAmamAM pariNata jIva tathA pudagalanI sthitimAM eTale sthiratAmAM sahAyaka bane, te adharmAstikAya kahevAya che. te paNa eka, akhaMDa, nitya ane lokavyApI dravya che. tenA paNa dharmAstikAyanI jema traNa bheda che. AkAzAstikAya :- "AkAza' zabdamAM prayukta 'A' upasarganA be artha thAya che, tethI "AkAza" zabdanA paNa be artha thAya che- (1) "ka ti mahatya svasvabhAvaparityA pathA conzane pratimAsane aina vyavasthitAka palANa tyA zAzaka [ jemAM sthita thayelA padArtha A = maryAdAthI eTale ke potAno svabhAva choDyA vinA, kAza arthAtu pratibhAsita thAya te AkAza. (2) yala miDiyAvADa talA "A4i ti sarvamAvAmivyAptayA hAle tyAra je badhA padArthomAM vyApIne prakAzita rahe che arthAtu je badhA ja dravyonA AdhArarUpa che, tene AkAza dravya kahe che. te eka, akhaMDa nitya ane lokAlokavyApaka dravya che. tenA paNa pUrvavat traNa bheda che. AkAzAstikAyanA anaMta pradeza che. temAM lokAkAzanA asaMkhyAta pradeza ane alokAkAzanA anaMta pradeza che. alAsamaya- mahAvAnI samayadmAtA samaya athavA DAyA: samayo nirvimAno mAma: | (1) addhA = kAla athavA samaya. (2) addhArUpakAlano nirvibhAgI aMza te samaya. te eka vartamAna samayarUpa ja che. bhUtakAla naSTa thaI gayo che ane bhaviSyakAla utpanna thayo nathI, tethI vAstavika rIte vartamAnano eka ja samaya sat che. te eka samaya rUpa hovAthI astikAyarUpa nathI. asaMkhyAta samayanA samUhanI eka AvalikA bane che. A rIte prANa, stoka, lava, muhUrta Adi kAlanA ekamo samayanA samUharUpe manAya che. te mAtra vyavahArakAla che, nizcayakAla to vartamAnanA eka samayarUpa ja che. A rIte (1) dharmAstikAya (2) teno deza (3) teno pradeza (4) adharmAstikAya (5) teno deza (6) teno pradeza (7) AkAzAstikAya (8) teno deza (9) teno pradeza ane (10) addhAkALa. A arUpI ajIvanA daza bheda thAya che. zrI bhagavatI sUtra zataka-2, uddezaka-10 ane zrI uttarAdhyayanasUtra adhyayana-36mAM dharmAstikAyAdi dravyonuM svarUpa, dravya, kSetra, kALa, bhAva ane guNanI apekSAe spaSTa karavAmAM AvyuM che. dravya, kSetra, kAla, bhAva ane guNanI apekSAe cAra arUpI ajIva dravyanA 20 bheda thAya che. A rIte Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . arUpI ajIvanA 10 + 60 = 30 bheda thAya che. arUpI ajIvanA 30 bheda dharmAstikAya dravya adharmAstikAya dravya AkAzAstikAya dravya kALa dravya dharmAstikAya (skaMdha) deza pradeza AkAzAstikAya (skaMdha) deza pradeza adharmAstikAya deza pradeza 1. dravya 2. kSetra 3. kALa 4. bhAva 5. guNa 3+3+ 3+ 1 = 10, 445 = 20, 10-20 = 30 cha dravyonuM dravya-kSetra AdinI daSTie svarUpa - kamanuM dravyanuM nAma jIvAajIva dravyathI | kSetrathI kALathI | bhAvathI | guNathI | 1 | dharmAstikAya | ajIva | eka | loka pramANa | anAdi-anaMta | arUpI | gati sahAyaka 2 | adharmAstikAya | ajIva | eka | loka pramANa | anAdi-anaMta | arUpI | sthiti sahAyaka 3 AkAzAstikAya ajIva | eka | lokAloka pramANa | anAdi-anaMta | arUpI | avagAhana guNa 4 | kALa | ajIva | anaMta | aDhIdvIpa pramANa | anAdi-anaMta | arUpI | vartanA 5 pudgalAstikAya. ajIva anaMta | lokapramANa | | | anAdi-anaMta | rUpI | grahaNa guNa lokanA dezabhAgamAM) - - -- jIvAstikAya anaMta loka pramANa | anAdi-anaMta | arUpI | upayogavAna lokanA dezabhAgamAM jIva ane pula eka dravyanI apekSAe lokanA eka dezabhAgamAM ane sarva dravyanI apekSAe lokapramANa che. - - - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 10 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 3pI-04-prajJApanA:|6 se kiM taM rUviajIvapaNNavaNA ? rUviajIvapaNNavaNA cauvvihA paNNattA, taM jahA- khaMdhA khaMdhadesA khaMdhappaesA paramANupoggalA / bhAvArtha:- prazna-3pIsa prazApanAnA 20 praDAra cha ? 612-3pI 94 prApanAnA yA2 // 2 cha. te mA pramo cha- (1) 24ndha, (2) 245 heza, (3) 27nya pradeza, (4) 52mA puga. | 7 te samAsao paMcavihA paNNattA, taM jahA- vaNNapariNayA gaMdhapariNayA rasapariNayA phAsapariNayA saMThANapariNayA / bhAvArtha:-te pAhi yAranA saMkSepathI pAMya-pAMya prA2 cha, te AprabhA cha- (1) va pariNata (2) gaM pariNata (3) 2sa parita (4) sparza parita mAne (5) saMsthAna parita. 8 je vaNNapariNayA te paMcavihA paNNattA, taM jahA- kAlavaNNapariNayA NIlavaNNa pariNayA lohiya-vaNNapariNayA hAlidda-vaNNapariNayA sukkila- vaNNapariNayA / je gaMdhapariNayA te duvihA paNNattA, taM jahA- subbhi- gaMdhapariNayA ya dubbhigaMdhapariNayA ya / je rasapariNayA se paMcavihA paNNattA, taM jahA- tikta rasapariNayA kaDuyarasapariNayA kasAyarasapariNayA aMbilarasapariNayA mahura-rasapariNayA / je phAsapariNayA te aTThavihA paNNattA, taM jahA- kakkhaGa-phAsapariNayA mauyaphAsa-pariNayA garuya-phAsapariNayA lahuya-phAsapariNayA sIya-phAsapariNayA usiNa-phAsapariNayA Niddha-phAsapariNayA lukkh-phaasprinnyaa| je saMThANapariNayA te paMcavihA paNNattA, taM jahA- parimaMDala-saMThANapariNayA vaTTa-saMThANapariNayA taMsa-saMThANapariNayA caurasa-saMThANapariNayA Ayata-saMThANapariNayA / bhAvArtha:-he pAhi pati cha, tenA pAMya 12 cha, te yA prmaa| cha(1) 35 parita (2) nAyava 35 parita (3) bAla 35 parita (4) pI 35 parita sane (5) zukla varNarUpe pariNata. je aMdhAdi gaMdha pariNata che tenA be prakAra che, te A pramANe che- (1) surabhigaMdha rUpe pariNata ane (2) durabhigaMdharUpe pariNata. je skaMdhAdi 2sa pariNata che tenA pAMca prakAra che, te A prabhAga cha- (1) tita(tImA) 2sa35 pariNata (2) vA rasa35 pariNata (3) sAyedA 2sa3pe parita (4) pATA 2sa35 parieta ane (5) madhura 2sa35 parita. je aMdhAdi sparza pariNata che tenA ATha prakAra che. te A pramANe che- (1) karkaza sparzarUpe parita (2) obhaga sparza35 parita (3) guru (mAre) sparza35 parirAta (4) sadhu(41) sparza35 parita (5) zIta sparza3pe parita (G) sparza35 parita (7) sni26(thIsu) sparza35 parita ane (8) 3kSa sparza35 parita. pAhisaMsthAna( ) paritachatenA pAyaprArachatesApramAcha-(1) parimaMDalagoNa, yuddiin| saMsthAna35 parirAta (2) vRtta- goNa, saavaan| saMsthAna35 parita (3) yasa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 11 ] trikoNa-sIMghoDAnA saMsthAna rUpe pariNata (4) caturasa-corasa saMsthAnarUpe pariNata ane (5) AyatalAMbA-lAkaDInA saMsthAna rUpe pariNata. vivecana : prastuta sUtramAM rUpI ajIvanA bheda-prabhedonuM kathana che. rUpI ajIva :- jemAM rUpa hoya tene rUpI kahe che. rU5 eTale varNa. pudgala dravyamAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzaguNanuM sAhacarya che; tethI rUpanA kathanathI zeSa gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanuM paNa grahaNa thAya che. saMkSepamAM jemAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya tene rUpI kahe che. ajIva dravyomAM eka pulAstikAya ja rUpI che. pagalAstikAyanA mukhya cAra bheda che. skaMdha, deza, pradeza ane paramANu. dhaMdhA- je yugala anya pugalonA maLavAthI puSTa thAya, pugalo chUTA paDavAthI ghaTI jAya tene skaMdha kahe che. tenA anaMta prakAra che. be paramANu bhegA thavAthI dvipradezI aMdha bane che. te ja rIte anaMta paramANu bhegA thavAthI anaMta pradezI aMdha bane che. te anaMta pradeza skaMdhamAMthI keTalAka paramANuo chUTA paDI jAya to te nAno skaMdha banI jAya che ane anya paramANuo bhegA thAya to te moTo skaMdha banI jAya che. A rIte temAM vadhaghaTa thayA kare che. upalA- skaMdha sAthe joDAyelA skaMdhanA ja buddhi kalpita eka vibhAgane skaMdhadeza kahe che. skaMdhanA anaMta prakAra hovAthI skaMdhadezanA paNa anaMta prakAra che. papapalA- skaMdha sAthe joDAyelA skaMdhanA ja avibhAjya aMzane skaMdha pradeza kahe che. tenA paNa anaMta prakAra che. paramANu potAnA- skaMdhathI chUTA paDelA avibhAjya aMzane paramANu pudgala kahe che. dharmAstikAya Adi traNe arUpI ajIva dravyo akhaMDa hovAthI tenA khaMDa chUTA paDatA nathI tethI temAM paramANu pudgala rU5 cotho bheda nathI. pudgala dravyamAM saMghaTana ane vighaTana thatuM hovAthI temAM paramANu rUpa bheda thAya che. skaMdhAdine lADavAnA mAdhyame samajAvavAmAM Ave che (1) aneka baMdIonA dANA joDAya tyAre te lADavo kahevAya che. tema saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta paramANuo bhegA maLe tyAre te aMdha kahevAya che. (2) lADavAmAM pA, adhuM, poNo vagere vibhAga buddhithI kalpavAmAM Ave tema skaMdhanA buddhi kalpita vibhAgo deza kahevAya che. (3) lADavAmAM joDAyelA buMdInA eka-eka dANAnI jema skaMdha sAthe joDAyelA tenA pratyeka nirvibhAga aMza(jeno have vibhAga thaI ja na zake tevA aMza)ne pradeza kahe che. (4) lADavAthI chUTA paDI gayelA buMdInA dANAnI jema skaMdhano pradeza(nirvibhAga aMza) skaMdhathI chUTo paDI jAya tyAre te paramANu kahevAya che. skaMdha, deza ane pradeza; te traNe bheda skaMdha avasthAmAM ja che, tethI pudgalAstikAyanA mukhya be bheda thAya che, skaMdha ane paramANu. padagalanA gaNo- pudgala dravyamAM varNAdi pAMca guNo che. yathA- (1) varNapariNata, (2) gaMdhapariNata, (3) rasapariNata, (4) sparzapariNata ane (5) saMsthAna pariNata. pariNA :- pariNata zabda prayoga bhUtakAlano sUcaka hovA chatAM upalakSaNathI trikAlane sUcita kare che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 bhaviSyakAla ja kramazaH vartamAna bane che ane vartamAnakAla ja samaye-samaye bhUtakAla banI jAya che. A rIte traNe kAla paraspara saMbaMdhita che. je pudgalo bhUtakAlamAM varNarUpe pariNata thaI gayA che, vartamAnamAM varNarUpe pariNata thAya che ane bhaviSyamAM varNarUpe pariNata thaze, tevA pudgalo varNapariNata kahevAya che. te ja rIte gaMdhAdi pariNata pudgalanuM svarUpa samajavuM. 12 varNa :- varNa(raMga)nA pAMca prakAra che- kALo, nIlo, lAla, pILo ane zveta. temAM (1) kAjaLa Adi samAna kALA raMganA pudgalo, kRSNavarNa pariNata kahevAya che. (2) moranI gardana AdinI samAna nIlaraMgI pudgalo, nIlavarNa pariNata kahevAya che. (3) hiMgaLoka Adi samAna lAla raMganA pudgalo lohita(rakta) varNa pariNata kahevAya che. (4) haLadara Adi samAna pILA raMganA pudgalo hAridda(pIta) varNa pariNata che ane (5) zaMkha Adi samAna zveta raMganA pudgalo zukla varNa pariNata kahevAya che. pratyeka pudgala dravyamAM pAMca varNamAMthI koI paNa eka varNa avazya hoya che. varNarUpe te nitya che paraMtu pAMcavarNarUpe anitya che arthAt kALA raMganuM pudgala samayAMtare lAla-pILAdi varNarUpe pariNata thaI zake che. gaMdha :- gaMdhanA be prakAra che- surabhigaMdha ane durabhigaMdha. temAM (1) caMdanAdinI jema sugaMdhita pudgalo sugaMdha pariNata ane (2) lasaNAdinI jema durgaMdhita pudgalo durgaMdha pariNata kahevAya che. rasa :- rasanA pAMca prakAra che- tIkho, kaDavo, kaSAyelo (tUro), khATo ane mITho. temAM (1) maracAM AdinI jema tikta(tIkhA) rasavALA pudgalo tiktarasa pariNata kahevAya che. (2) lImaDA AdinI jema kaTu(kaDavA) rasavALA pudgalo kaTurasa pariNata kahevAya che. (3) haraDe AdinI jema kasAyelA(turA) rasavALA pudgalo kaSAyarasa pariNata kahevAya che. (4) AmalI AdinI jema khATA rasavALA pudgalo Ambarasa pariNata ane (5) sAkara AdinI samAna madhura rasavALA pudgalo madhurasa pariNata kahevAya che. sparza :-- sparzanA ATha prakAra che- karkaza-suMvALo, bhAre-laghu, zIta-uSNa, snigdha-rUkSa. temAM (1) pASANapaththara AdinI jema kaThora(kharabacaDA) sparzavALA pudgalo karkazasparza pariNata kahevAya che. (2) rU, rezama AdinI jema komaLa(suMvALA) sparzavALA pudgalo mRdusparza pariNata kahevAya che. (3) vaja, lokhaMDa AdinI jema bhAre sparzavALA pudgalo gurusparza pariNata kahevAya che. (4) semalanA rU Adi samAna haLavA sparza vALA pudgalo laghusparza pariNata kahevAya che. (5) barapha AdinI jema ThaMDA sparzavALA pudgalo zIta sparza pariNata kahevAya che. (6) agni AdinI jema garama(uSNa) sparzavALA pudgalo uSNa sparza pariNata kahevAya che. (7) ghI-tela AdinI jema snigdha-cIkaNA(copaDela) sparzavALA pudgalo snigdhasparza pariNata ane (8) rAkha AdinI jema lukhA sparzavALA pudgalo rUkSa sparza pariNata pudgala kahevAya che. saMsthAnanA pAMca prakAra :- saMsthAna(AkAra)nA pAMca prakAra che- parimaMDala, vRtta, vyasa, caturasa ane Ayata. temAM je pudgalo- (1) valaya-cUDInI samAna vartuLAkAra goLa ane vacce polANa vALA pudgalo parimaMDala saMsthAna pariNata kahevAya che. (2) thALI, lADavA Adi samAna vacce polA na hoya tevA goLa AkAranA pudgalo vRtta saMsthAna pariNata kahevAya che. (3) siMghoDA Adi samAna trikoNa AkAranA pudgalo tryasa saMsthAna pariNata kahevAya che. (4) bAjoTha Adi samAna corasa AkAranA pudgalo caturasa saMsthAna pariNata kahevAya che ane (5) daMDa Adi samAna lAMbA AkAranA pudgalo Ayata saMsthAna pariNata kahevAya che. zrI bhagavatI sUtra bhAga-5 zataka-25, uddezaka--3 mAM ajIva saMsthAnonA pratara, ghanAdi aneka prakAronuM vistRta varNana che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada: prajJApanA | 17 | ajIva saMsthAnanA bhedawbheda ane pradeza saMkhyA - ojapradezI pratara vRtta | yugma pradeza pratara vRtta 12 pradezo ojapradezI ghanavRtta 7 pradezo | yugma pradeza ghanavRtta 3ra pradezo 5 pradezo eka sapATIe pAMca pradezo goLAkAre oja pradeza pratara vyasa 3 pradezo eka sapATIe bAra pradezo upara 1, tenI nIce 5, tenI nIce 1 upara 4, tenI nIce 12, tenI nIce goLAkAre pradeza goLAkAre 12, tenI nIce 4 pradeza goLAkAre | yugma pradeza pratara vyasa 6 pradezo oja pradezI ghana vyasa 35 pradezo| yugma pradezI ghana cesa 4 pradezo eka sapATIe traNa pradezo eka sapATIe cha pradezo upara 1, tenI nIce kramazaH 3,6,10, upara 1, tenI nIce 3 pradeza trikoNAkAre trikoNAkAre 15 pradezo trikoNAkAre | trikoNAkAre oja pradeza pratara caturasa 9 | yugma pradeza pratara caturasa | oja pradezI ghana caturasa 27 pradezo yugma pradezI ghana caturasa8 pradezo pradezo 4 pradezo eka sapATIe 9 pradezo eka sapATIe cAra pradezo | upara 9, tenI nIce kramazaH 9,9 | upara 4, tenI nIce 4 pradezo catuSkoNAkAre catuSkoNAkAre pradezo catuSkoNAkAre catuSkoNAkAre oja pradezI zreNI Ayata yugma pradezI zreNI Ayata 2 pradezo, oja pradezI ghana Ayata 45 | yugmapradezI ghana Ayata 12 pradezo 3 pradezo pradezo eka sapATIe traNa pradezo laMbacorasAkAre oja pradeza pratara Ayata 15 ]. pradezo eka sapATIe be pradezo laMbacorasAkAre yugma pradeza pratara Ayata pradezo upara 15, tenI nIce kramazaH 15, | 15 pradezo laMbacorasAkAre pratara parimaMDala yugma pradezI 20 pradezo upara 6, tenI nIce 6 pradezo laMbacorasAkAre ghana parimaMDala yugma pradezI 40 pradezo eka sapATIe 15 pradezo laMbacorasa AkAre eka sapATIe pradezo laMbacorasa AkAre eka sapATIe 20 pradezo cUDI | upara 20 pradezo goLAkAre tenI AkAre. nIce 20 pradezo goLAkAre Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 A rIte pudgalAstikAyanA pAMca varNa + be gaMdha + pAMca rasa + ATha sparza + pAMca saMsthAna = 25 prabheda thAya che. temAM varNa, gaMdha, rasa, ane sparza te mULaguNa nitya che ane kRSNa, nIla Adi paryAyo anitya che tethI temAM parivartana thayA ja kare che. paramANu yudagalamAM vaNadi:- paramANu niraMza apradezI hovAthI temAM koI paNa eka varNa, eka gaMdha. eka rasa ane be sparza hoya che. ATha sparzamAMthI zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa A cAra mULa sparza che. te cAra sparzamAMthI paramANumAM zIta-uSNamAMthI koI paNa eka ane snigdha-rUkSamAMthI koI paNa eka sparza hoya che. A rIte paramANumAM koI paNa be sparza hoya che. zeSa cAra sparza karkaza, suMvALo, bhAre ane halako te sAMyogika sparza che. jyAre aneka snigdha paramANu bhegA thAya tyAre teno sparza suMvALo lAge che te ja rIte rUkSa paramANu bhegA thAya tyAre teno sparza karkaza lAge che. A sAMyogika sparzI aneka paramANuothI banelA anaMtapradezI cUla skaMdhomAM ja hoya che. eka paramANamAM hotA nathI. skaMdha aneka paramANunA samUharUpa hovAthI temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAna hoya zake che. rUpI ajIva(pugalAstikAya)nA cAra bheda ane tenA ra5 guNa skaMdha deza pradeza paramANu varNa gaMdha rasa (1) (1) (1) sparza saMsthAna (2) (1) varNa baMdha rasa sparza saMsthAna (5) (2) (5) (8) (5) kALo surabhi tIkho karkaza-mRdu parimaMDala nIlo durabhi kaDavo laghu-guru vRtta lAla kaSAyelo zIta-uSNa trikoNa pILo khATo snigdha-rUkSa corasa mITho Ayata 5+ 2+5 +8+ 5 = 25 zveta rUpI ajIvanA pa30 bhaMgo:| 9 jevaNNao kAlavaNNapariNayA-se gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsaokakkhaDaphAsapariNayA vimauyaphAsapariNayA vigaruyaphAsapariNayA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . vilahuyaphAsa pariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANa pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi caurasasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je pugala varNathI kALA varNarUpe pariNata che- te pudgala gaMdhanI apekSAe surabhigaMdha pariNata paNa hoya che ane dubhigaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa pariNata, kaTresa pariNata, kaSAyelarasa pariNata, azlarasa pariNata ane madhurasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza pariNata, mRdusparza pariNata, gurusparza pariNata, laghusparza pariNata, zItasparza pariNata, uSNasparza pariNata, snigdha sparza pariNata ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che. saMsthAna(AkAra)nI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna pariNata, vRtta saMsthAna pariNata, vyasa(trikoNa) saMsthAna pariNata, catustra(corasa) saMsthAna pariNata ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte kALA varNamAM be gaMdha + pAMya 2sa + 06 sparza + pAMya saMsthAna = 20 mAthAya che. 10 jevaNNao NIlavaNNapariNayA-tegaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsa pariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsa pariNayA vilukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANa pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha:- je pula varNathI nIlA varNarUpe pariNata che- te gaMdhanI apekSAe sugaMdha pariNata paNa hoya che ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tikta(tIkhA) rasa, kasa, kaSAyelarasa, arasa ane madhurasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza, mRdu sparza, guru sparza, laghu sparza, zIta sparza, uSNa sparza, snigdha sparza ane rUkSa sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDala saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte nIlAvarNamAM paNa 20 bhaMga thAya che. 11 jevaNNao lohiyavaNNapariNayA-tegaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi abilarasapariNayA vi mahusrasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsa pariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsa pariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi| bhAvArtha:- je pudagalo varNathIraktavarNa(lAlaraMga)rUpe pariNata che- te gaMdhanI apekSAe sugaMdha pariNata paNa hoya che ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tikta rasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 1 | zrI pannavaNA sua: bhAga-1 zIta sparza, uSNa sparza, snigdha sparza ane rUkSa sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLasaMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte raktavarNanA paNa pUrvavat 20 bhaMga thAya che. 12 jevaNNao hAliddavaNNapariNayA-tegaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahusrasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsa pariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsa pariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vitaMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi| bhAvArtha - je pudgala varNathI pILA varNarUpe pariNata che- te gaMdhanI apekSAe sugaMdha pariNata paNa hoya che ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSa sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte pILA varNanA 20 bhaMga thAya che. |13 jevaNNao sukkilavaNNapariNayA-tegaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vikaDuyarasapariNayA vikasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahusrasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTa saMThANapariNayA vitaMsasaMThANapariNayA vicaurasasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je yugalo varNathI zveta varNarUpe pariNata che- te gaMdhanI apekSAe sugaMdha pariNata paNa hoya che ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, aspharasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zIta sparza, uSNasparza, snigdha sparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte zveta varNanA 20 bhaMga pUrvavat thAya che. pAMca varNanA kula 2045 = 100 bhaMga thAya che. 14 jegaMdhao subbhigaMdhapariNayA-tevaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi abilarasapariNayA vi mahusrasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsa pariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA / 17 pariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANa pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi caTharaMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha:- punAso gaMthI sugaMdha35 parita -tAnI apekSAme (tul) al, nIaal, raktavarNa, pILAvarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza, mRdusparza, gusparza, laghusparza, zItasparza, uSNa sparza, snigdha sparza ane rUkSa sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che.ArI sugaMdha parita pusamA 5gl + 52sa+8 sparza + 5 saMsthAna = 27 maMgathAya che. 15 jegaMdhaodubbhigaMdhapariNayA-tevaNNaokAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, rasao tittarasa pariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasa pariNayA vi. phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi| bhAvArtha-je pudgalo gaMdhathI durgadharUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, aspharasa ane madhurarasapariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSa sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRttasaMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte durgadhanA 23 bhaMga pUrvavat thAya che. be gaMdhanA 2342 = 46 bhaMga thAya che. |16 je rasao tittarasapariNayA-te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vihAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vimauyaphAsa pariNayA vi garuyaphAsapariNayA vilahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsa pariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANa pariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi Ayata saMThANapariNayA vi / bhAvArtha :- je pugalo rasathI tiktarasarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNapariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, masparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 18 | zrI pannavaNA satra: bhAga-1 ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasasaMsthAna, caturasasaMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte tiktarasamAM 5 varNa + 2 gaMdha + 8 sparza + 5 saMsthAna = 20 maMga thAya che. 17 je rasao kaDuyarasapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vimauyaphAsa pariNayA vigaruyaphAsapariNayA vilahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsa pariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANa- pariNayA vi / bhAvArtha-je pudgalo rasathI kaTurasarUpe pariNata che-tevarNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. kaTurasanA 20 bhaMga thAya che. 18 jerasao kasAyarasapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhi gaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vimauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTa saMThANapariNayA vitaMsasaMThANapariNayA vi caurasasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je pugalo rasathI kaSAyelarasarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdha sparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che, saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRttasaMsthAna, vyasa saMsthAna, catrasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte kaSAyelarasanA 20 bhaMga thAya che. 19 je rasao aMbilarasapariNayA-te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao sabbhigaMdhapariNayA vidabbhigaMdhapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vimauyaphAsa pariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsa pariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaH prazApanA | 19 pariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi, cauraMsasaMThANapariNayA vi Ayata saMThANapariNayA vi / bhAvArtha:- je pulo rasathI khATA rasarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdha sparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLasaMsthAna, vRttasaMsthAna, vyasasaMsthAna, caturasasaMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte khATArasanA 20 bhaMga thAya che. 20 je rasao mahurarasapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsa- pariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsa-pariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANa- pariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANa pariNayA vi / bhAvArtha - je pudgalo rasathI madhurarasarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa rUpe paNa pariNata hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRttasaMsthAna, vyasasaMsthAna, caturasasaMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte madhurarasanA 20 bhaMga thAya che. pAya 2sanA 20 x 5 = 100 maMgathAya. 21 je phAsao kakkhaDaphAsapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNa pariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasa pariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao garuyaphAsa pariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vilukkhaphAsapariNayA vi,saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vivaTTasaMThANa pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi| bhAvArtha :- je pulo sparzathI karkazasparzarUpe pariNata hoya che- te varNanI apekSAekRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTresa, kaSAyelarasa, aspharasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe gusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 20 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pariNata paNa hoya che, saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLasaMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. A rIte karkaza sparzamAM 5 varNa + 2 gaMdha + pa rasa + sparza + 5 saMsthAna = 27 maMga thAya che.) | 22 je phAsao mauyaphAsapariNayA-te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi| bhAvArtha - je pulo sparzathI mRdusparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdha sparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata hoya che. (A rIte mRdusparzanA 23 bhaMga thAya che.) 23 je phAsao garuyaphAsapariNayA-tevaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vikasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vimahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsa pariNayA vimauyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsa pariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThaNAo parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha:- je pulo sparzathI gurusparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, rakatavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che, gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. (A rIte gusparzanA 23 bhaMga pUrvavat thAya che.) 24 je phAsao lahuyaphAsapariNayA-te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA | 21 / subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsa pariNayA vi mauyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsa pariNayA vilukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vivaTTasaMThANa-pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je pudgalo sparzathI laghusparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe koI parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, trasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che.(A rIte laghusparzanA 23 bhaMga thAya che.) 25 je phAsao sIyaphAsapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi abilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsa pariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA viNiddhaphAsa pariNayA vilukkhaphAsapariNayA vi,saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANa-pariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je pulo sparzathI zItasparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che.(A rIte zIta sparzanA 23 bhaMga thAya che.) 26 jephAsao usiNaphAsapariNayA-tevaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi abilarasapariNayA vimahurarasapariNayA vi, phAsaokakkhaGa phAsapariNayA vimauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vilahuyaphAsapariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANa pariNayA vi tasasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - je pudgalo sparzathI uSNa sparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 raktavarNa,pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, snigdhasparza ane rakSa . sparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che.(A rIte uSNa sparzanA 23 bhaMga thAya che. 22 27 je phAsao NiddhaphAsapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgalo sparzathI snigdha sparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zIta sparza ane uSNasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRttasaMsthAna, tryasasaMsthAna, caturasasaMsthAna ane AyatasaMsthAna pariNata paNa hoya che.(A rIte snigdha sparzanA 23 bhaMga thAya che.) | 28 je phAsao lukkhaphAsapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNa-pariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasa pariNayAvi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaGa phAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsa-pariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi, saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi vaTTasaMThANapariNayA vi taMsasaMThANapariNayA vi cauraMsasaMThANapariNayA vi AyatasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgalo sparzathI rUkSa sparzarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhurasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza ane uSNasparza pariNata paNa hoya che; saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAna, vRtta saMsthAna, vyasa saMsthAna, caturasa saMsthAna ane Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che.(A rIte rUkSa sparzanA 23 bhaMga thAya ane ATha sparzanA 23x8 sparza = 184 bhaMga thAya che.) 29 je ThANao parimaMDalasaMThANapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pa: prajJApanA 23 pariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasa-pariNayA kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaGa- phAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsa pariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgalo saMsthAnanI apekSAe parimaMDaLa saMsthAnarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che.(A rIte parimaMDaLa saMsthAnamAM 5 varNa + 2 gaMdha + 5 2sa + 8 sparza = 20 bhaMga thAya che.) 30 jeThANao vaTTasaMThANapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subhagaMdha pariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaGa phAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsa-pariNayAvi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgalo saMsthAnanI apekSAe vRtta saMsthAnarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhu22sa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNa sparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che.(A rIte vRtta saMsthAnanA 20 bhaMga thAya che.) 31 je saMThANao taMsasaMThANapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNa-pariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasa pariNayAvi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkaGa phAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA vi sIyaphAsa-pariNayA vi usiNaphAsapariNayA vi NiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgala saMsthAnanI apekSAe Rsa saMsthAnarUpe pariNata che- te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgaMdha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, amlarasa ane madhu22sa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che.(A rIte vyasasaMsthAnanA 20 bhaMga thAya che) 32 je saMThANao cauraMsasaMThANapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi NIlavaNNa pariNayA vilohiyavaNNapariNayA vihAliddavaNNapariNayA visukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi dubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vi kaDuyarasa pariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vimahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaGaphAsapariNayA vi mauyaphAsapariNayA vi garuyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi| bhAvArtha-je pudgalo saMsthAnanI apekSAe caturasasaMsthAnarUpe pariNata che-te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, aspharasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkaza sparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zIta sparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che. A rIte caturasa saMsthAnanA 20 bhaMga thAya che.) 33 je saMThANao AyatasaMThANapariNayA- te vaNNao kAlavaNNapariNayA viNIlavaNNapariNayA vi lohiyavaNNapariNayA vi hAliddavaNNapariNayA vi sukkilavaNNapariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vidubbhigaMdhapariNayA vi, rasao tittarasapariNayA vikaDuyarasa pariNayA vi kasAyarasapariNayA vi aMbilarasapariNayA vi mahurarasapariNayA vi, phAsao kakkhaGa phAsapariNayA vimauyaphAsapariNayA vigaruyaphAsapariNayA vi lahuyaphAsapariNayA visIyaphAsapariNayA vi usiNaphAsapariNayA viNiddhaphAsapariNayA vi lukkhaphAsapariNayA vi / se taM rUviajIvapaNNavaNNA / se taM ajiivpnnnnvnnaa| bhAvArtha-je pugalo saMsthAnanI apekSAe Ayata saMsthAna pariNata che-te varNanI apekSAe kRSNavarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pItavarNa ane zuklavarNa pariNata paNa hoya che; gaMdhanI apekSAe sugaMdha ane durgadha pariNata paNa hoya che; rasanI apekSAe tiktarasa, kaTurasa, kaSAyelarasa, azlarasa ane madhurarasa pariNata paNa hoya che; sparzanI apekSAe karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, zItasparza, uSNasparza, snigdhasparza ane rUkSasparza pariNata paNa hoya che.(A rIte Ayata saMsthAnanA 20 bhaMga thAya che ane pAMca saMsthAnanA 2045 = 100 bhaMga thAya che.) A rIte rUpI ajIva prajJApanA ane ajIva prajJApanAnuM varNana pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM pudgalAstikAyanA varNAdi guNonA paraspara saMyogathI thatAM bhaMgonuM vistRta varNana che. bAdara anaMtapradeza skaMdhomAM eka sAthe sarva varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna hoya che. tema chatAM prastuta sUtromAM sthUla daSTie kALA vagere eka-eka varNanI pRcchA che. tethI temAM pratipakSI varNa, gaMdha AdinI gaNanA karI nathI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 pa30 prathama padaH prazApanA 1] 1 | 1 1] 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - | x { x x 1 varNAdi 25 bolanA pArasparika saMyoge pa30 bheda:kama vadi. 25 bola kRSNa varNa nIla varNa raktavarNa pItavarNa zveta varNa surabhigaMdha durabhigaMdha tikta rasa kaDavo rasa kaSAya (tura) 1 | 1] 1] 1 AmbakhATo. madhura rasa karkaza sparza suMvALo sparza guru sparza laghu sparza zIta sparza uSNa sparza snigdha sparza 1 | 1 | 1 | 1 | | 1 | 1 | 1 rUkSa sparza parimaMDala saMsthAna 1 | vRtta saMsthAna vyasa saMsthAna | caturasa saMsthAna 1| 1 | 1 | 1 | 1 | 1] 1| | 1 | 1 | 1 | 1 | | | Ayata saMsthAna 1 | 1 | 1 | 1| 1 | 1] 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | [ 25 ] noMdhaH R = je bolanI pRcchA hoya te svayaM. 4 = je bola na hoya te. 1 = je bola hoya te. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 varNa pariNata pudgalanA 100 bhAMgA :- pAMca varNa parivrata je je pudgalo che temAM pratyeka varNanA 20-20 mAMgA thAya che. yathA- kALA varNanA puddagalomAM anya cAra varSanI pRcchA nathI, mATe tenI gaNanA karI nathI. kALA varNanA puddagalamAM anya gaMdha, rasa, sparza ke saMsthAnAdi sarvanI saMbhAvanA che. temAM koI sugaMdhI paNa hoya ane koI durgaMdhI paNa hoya che. kALA varNanA pudgalomAM koI tIkhA rasavALA paNa hoya, to koI kaDavA, kapAyelA, khATA ke madhura rasavALA paNa hoya che. te ja rIte karkazAdi ATha sparzamAMthI koI paNa sparza ane parimaMDaLa Adi pAMca saMsthAnamAMthI koI paNa saMsthAna hoya zake che. 26 A rIte kALA varNamAM anya gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnonI apekSAe paraspara saMbaMdhita 20 bhaMga thAya che. A rIte kALA varNanA pudgalomAM 2 gaMdha + 5 rasa + 8 sparza + 5 saMsthAna = kula 20 maMga , te ja rIte pratyeka varNanA 20-20 bhaMga thAya che, tethI pAMca varNanA (20 x 5 = ) 100 bhaMga thAya che. gaMdha pariNata pudgalanA 46 bhaMga- sugaMdhI pudgalomAM durgaMdhanI gaNanA nathI, kAraNa ke sugaMdhI pudgalanI ja pRcchA che. temAM varNAdi anya guNo hoya che. tethI 5 varNa + 5 rasa + 8 sparza + pa saMsthAnanA saMyoge 23 bhaMga thAya, te ja rIte durgaMdhanA paNa varNAdinA saMyoge 23 bhaMga thAya. tethI gaMdha parikSata pudgalonA 23 x 2 - 46 bhaMga thAya che. ja rasa pariNata yugalonA 100 bhaMga- pratyeka rasamAM pAMca varNa + be gaMdha + ATha sparza + pAMca saMsthAna = 20 bhaMga thAya. tethI pAMca rasanA 20 x 5 = 100 bhaMga thAya che. sparza pariNata puddagalonA 184 bhaMga- eka sparzamAM pAMca varNa + be gaMdha + pAMca rasa + cha sparza + pAMca saMsthAna = 23 bhaMga thAya che. sparzanI pRcchAmAM je sparzanI pRcchA hoya, te sparza ane teno pratipakSI sparza, A baMnene choDIne zeSa cha sparzanI gaNanA thAya che. varNa, gaMdha, rasa AdimAM zeSa badhA varNa, gaMdha, rasa pratipakSI che paraMtu sparzanI pRcchAmAM zItano pratipakSI uSNa, snigdhano pratipakSI rUkSa, karkazano pratipakSI mRdu ane guruno pratipakSI laghu sparza che. temAMthI je bolanI pRcchA hoya teno pratipakSI sparza temAM hoto nathI. zeSa cha sparza hoya zake che. A rIte koI paNa eka sparzamAM 5 varNa + 2 gaMdha + 5 rasa + 6 sparza + 5 saMsthAna = 23 bhaMga thAya, tethI ATha sparzanA 23 x 8 = 184 bhaMga thAya che. saMsthAna paribhrata pugalanA 100 bhaMga- parimaMDalAdi eka-eka saMsthAnamAM pAMca varNa + be gaMdha + pAMca rasa + ATha sparza - 20 bola hoya che, tethI pAMca saMsthAnamAM 20 x 5 - 100 bhaMga thAya che. sarva maLIne varNa parivrata pudgalanA 100 + gaMdha pariNata pudgalanA 46 + rasa pariNata pudgalanA 100 + sparza paribhrata pudgalanA 184 + saMsthAna paribhrata pudgalanA 100 - 530 maMga pudgala dravyanA eTale rUpI ajIvanA thAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 27] ajIva dravyanA 50 bheda arUpI ajIva-30 rUpI ajIva-pa30 dharmA, adharmA. AkAzA. skaMdha deza pradeza paramANu kALa (1) varNa (5) baMdha (2) rasa (5) sparza saMsthAna (8) (5) skaMdha deza pradeza A cAreyanuM svarUpa varNana 100 49 100 184 100 = pa30 bheda [pa+2+5+4+5 = 2pa tenA paraspara saMyogathI A bhaMga thAya che]. dravya kSetra kALa bhAva guNa 3 + 3 + 3 + 1 = 10 ane 445 = 20 10+ 60 = 30 bheda arUpI ajIvanA + rUpI ajIvanA pa30 bheda = kula pa60 bheda ajIvadravyanA thAya che. jIva prajJApanA :34 se kiM taMjIvapaNNavaNA? jIvapaNNavaNNA duvihA paNNattA,taMjahA-saMsArasamAvaNNa jIvapaNNavaNA ya asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ya / bhAvArtha - prazna- jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che? uttara- jIva prajJApanAnA be prakAra che, te A pramANe che- (1) saMsArasamApanna(saMsArI) jIvonI prajJApanA ane (2) asaMsArasamApana(mukta) jIvonI prajJApanA. vivecana : prastuta sUtramAM jIvaprajJApanAnA mukhya be bhedanuM kathana che. saMsArasamApanajIva :- tatra saMsara saMsAra nAratiryanaramara javAnumavanakSapta sagAmAvenApannA saMsArasamApannI: 1 saMsAra = saMsaraNa, paribhramaNa ane samApana = prApta thayelA. nAraka, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 28 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 tiryaca, manuSya ane deva bhavarUpa saMsArane prApta thayelA jIvone saMsAra samApana- saMsArI jIva kahe che. asaMsAra samApaka jIva :- je bhavabhramaNarUpa saMsArathI mukta thaI gayA che, te jIvone asaMsArasamApana siddha jIva kahe che. asaMsAra samApana jIva prajJApanA:|35 se kiM taM asaMsAssamAvaNNAjIvapaNNavaNA? asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA duvihA paNNattA, taMjahA- aNaMtarasiddha asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ya paraMparasiddha-asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ya / bhAvArtha:-prazna-asaMsAra samApanna vaaynaan| 240 2che? uttara- asaMsArasamApana jIva prajJApanAnA be prakAra che, te A pramANe che- (1) anaMtarasiddha asaMsArasamApana jIva prajJApanA ane (2) paraMparasiddha asaMsArasamApana jIva prajJApanA. 36 se kiM taM aNaMtarasiddha-asaMsArasamAvaNNAjIvapaNNavaNA? aNaMtarasiddha-asaMsAramAvaNNa-jIvapaNNavaNA paNNarasavihA paNNattA, taM jahAtitthasiddhA atitthasiddhA, titthayarasiddhA, atitthayarasiddhA, sayaMbuddhasiddhA patteyabuddhasiddhA, buddhabohiyasiddhA, itthIliMgasiddhA, purisaliMgasiddhA, NapuMsagaliMgasiddhA, saliMgasiddhA, aNNaliMgasiddhA, gihiliMgasiddhA, egasiddhA, aNegasiddhA / se taM aNaMtarasiddhaasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA / bhAvArtha:-prazna- anaMtarasiddha asaMsArasamApanna va prshaasnaan| 24 mAracha? uttara- anaMtarasiddha asaMsArasamApana jIva prajJApanAnA paMdara prakAra che, te A pramANe che(1) tIrthasiddha, (2) matIrthasiddha, (3) tIrtha2siddha, (4) matIrtha siddha, (5) svayaMyuddhasiddha, (6) pratyesuddha siddha, (7) buddhapodhita siddha, (8) strIliMgasiddha, (C) puruSaliMga siddha, (10) napuMsaliMga siddha, (11) svasiMgasiddha, (12) anyaliMgasiddha, (13) sthaliMgasiddha, (14) siddha ane (15) aneka siddha. 37 se kiM taM paraMparasiddha-asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ? paraMparasiddha-asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA aNegavihA paNNattA, taM jahAapaDhamasamayasiddhA dusamayasiddhA tisamayasiddhA causamayasiddhA jAva saMkhejjasamayasiddhA asaMkhejja samayasiddhA aNaMtasamayasiddhA / se taM paraMparasiddha- asNsaarsmaavnnnnjiivpnnnnvnnaa| se taM asaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA / bhAvArtha :- prazna- 5252 siddha masaMsAra samApanna 75 prapanAnA 28 // prA2 cha ? uttara- paraMparasiddha asaMsAra samApana jIva prajJApanAnA aneka prakAra che, te A pramANe cheaprathama samaya siddha, basamayanA siddha, traNasamayanA siddha, cArasamayanA siddha yAvatuM saMkhyAtasamayanA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prazApanA 29 siddha, asaMkhyAta samayanA siddha ane anaMta samayanA siddha. A paraMparasiddha asaMsAra samApanna jIva prajJApanA che. A asaMsAra samApanna jIvonI prarUpaNA pUrNa thaI. vivecana : prastuta sUtramAM asaMsAra samApanna eTale siddha jIvonA bheda-prabhedanuM nirUpaNa che. siddha thavAnA samayanI apekSAe tenA mukhya be bheda che- (1) anaMtara siddha ane (2) paraMpara siddha. = anaMtara asaMsAra samApanna jIva :- je siddha jIvone siddha avasthAnI prApti pachI samayamAtranuM aMtara(vyavadhAna) thayuM nathI arthAt je siddha avasthAnA prathama samayamAM vartI rahyA che, te siddha jIvo anaMtara siddha kahevAya che. siddhanA jIvo pUrNa zuddha che, anaMta siddho eka samAna che, temAM koIpaNa bheda saMbhavita nathI. tema chatAM anaMtara siddhonI pUrvAvasthA(manuSyabhava)nI bAhya-AtyaMtara vividha viziSTatAonA AdhAre tenA paMdara prakAra kahyA che. (1) tIrthasiddha :- jenA AdhAre saMsAra sAgarane tarI zakAya tene tIrtha kahe che. nirmUtha pravacana tIrtha che. tIrthaMkarone kevaLajJAna, kevaLadarzananI prApti thAya tyAra pachI upadeza Ape che ane prathama dezanAmAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa cAra tIrthanI sthApanA kare che. tIrthanI sthApanA pachI tIrtha pravartanakALa daramyAna je siddha thAya, tene tIrtha siddha kahe che. yathA- gautamAdi gaNadhara, (2) atIrthasiddha :- tIrthanA abhAvane atIrtha kahe che. tIrthano abhAva be prakAre thAya che- (1) tIrthanI sthApanA ja na thaI hoya te kALa ane (ra) tIrtha vicchedano kALa. AvA atIrthakALamAM je jIva siddha thAya te atIrthasiddha che. yathA (1) RSabhadeva bhagavAne kevaLajJAna prApta thayA pachI prathama dezanAmAM tIrthanI sthApanA karI. A tIrthasthApanA pUrve ja marudevAmAtA moDhe padhAryA hatA tethI marudevAmAtA atIrtha siddha kahevAya che. (ra) tIrthanI sthApanA thayA pachI kAlAntaramAM tIrthano viccheda thAya che. navamA suvidhinAtha bhagavAnathI paMdaramA dharmanAtha bhagavAna sudhInA sAta tIrthaMkaronuM zAsana samayAMtare viccheda gayuM hatuM, zrutajJAnano viccheda thAya tyAre ja zAsana viccheda gayuM gaNAya. A kALa paNa atIrtha kahevAya che. atIrthamAM svayaMbuddha ane pratyekabuddha siddha thaI zake che. (zrI bhagavatI sUtra, zataka-25, uddezaka-6, dvAra-8) (3) tIrthaMkara siddha :- tIrthaMkaranI padavIne prApta karIne je siddha thAya che, te tIrthaMkara siddha kahevAya che. jema ke covIsa tIrthaMkaro. (4) atIrthaMkara sidgha :- sAmAnya kevaLI rUpe je siddha thAya te atIrthaMkara siddha kahevAya che. tIrthaMkara sivAyanA siddha thayelA gautamAdi sarva jIvo atIrthaMkara siddha che. (pa) svayaMbuddha siddha :- jAtismarAjJAna athavA avadhijJAna AdinA nimittathI bIjAnA upadeza vinA svataH dharmabodha pAmIne je siddha thAya che, tene svayaMbuddha siddha kahe che, jema ke tIrthaMkara. tIrthaMkaro niyamA svayaMbuddha ja hoya che. te sivAyanA jIvo paNa svayaMbuddha thaI zake che. (5) pratyekabuddha siddha :- koI padArtha, prANI, tenI avasthA athavA koI paNa bAhya prasaMgonA nimitte baudha pAmIne siddha thAya, tene pratyeka buddha kahe che. jemake karaDU vagere cAre ya pratyekabuddha siddha thayA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 svaMyabuddha ane pratyeka buddhano taphAvata H- svayaMbuddha (1) bAhya nimitta vinA aMtaraMga nimitta (jAtismaraNa Adi)thI bodhinI prApti. (2) ekAkI ke gacchamAM, ema baMne rUpe vicare. (3) tIrthaMkaro ane tIrthaMkara sivAyanA, ema baMne prakAranA jIvo hoya. (4) pUrvajanmanuM bhaNeluM zrutajJAna na hoya to guru pAse yuniliMga svIkAre ane gacchamAM ja he.. / pUrvajanmanuM bhaNeluM zruta jJAna hoya to devatA munirliMga Ape ane ekAkI vicare | / che athavA guru pAse munirliMga svIkAre | | | ane gacchamAM rahe. |(pa) pAtrAdi 12 prakAranI upadhi hoya. jaghanyamAM yatheccha nyUnAdhika upadhi hoya che. (6) traNe vedavALA hoya. zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 pratyeka buddha (1) bAhya padArthonA nimittathI bodhinI prApti. (2) ekAkI rUpe ja vicare (3) tIrthaMkara sivAyanA jIvo ja hoya che. (4) jaghanya 11 aMga ane utkRSTa kAMIka nyUna 10 pUrvanuM zrutajJAna pUrvajanmanuM bhaLeluM hoya. devatA munirliMga Ape athavA svayaM Avazyaka upakaraNonI yAcanA kare. (5) jaghanya be prakAranI ane utkRSTa nava prakAranI upadhi hoya. (6) puruSa ane puruSa napuMsaka be liMgavALA hoya. (7) buDhDhabodhita siddha :-- buddha arthAt bodhane prApta thayelA. tIrthaMkara ke AcAryAdi dvArA prabuddha thaIne je vo siddha thAya, tene buddhodhita siddha kahe che, jema ke gaNadharo. (8) strIliMga siddha :- liMga = cihna. strInA cihna hoya, tene strIliMga kahevAya che. strIliMga traNa prakAre pragaTa thAya che- (1) strI veda, (ra) strI zarIranI racanA ane (3) strInI vezabhUSA. A traNeya prakAranA liMgamAM ahIM strI zarIraracanAthI prayojana che. veda ane vezabhUSAthI nahIM, kAraNa ke strIveda mohanIyakarmanA udayajanya che. tenI vidyamAnatAmAM siddhi prApta thatI nathI. vezabhUSA ane siddhine koI saMbaMdha nathI. strI zarIre siddha thAya tene ja ahIM strIliMga siddha samajavA, jema ke caMdanabALA Adi. strIliMga siddha nAmanA bheda sahita paMdara prakAre siddha thAya che, te vAta digaMbara graMcomAM paNa varNita che. chatAM digaMbara jaino strIone mukti-nirvANanI prAptino niSedha kare che. vAstavamAM mokSamArga samyag jJAna-darzana-cAritrarUpa che. A ratnatrayanI sAdhanA puruSonI jema strIo ane napuMsako paNa karI zake che. ratnatrayanI ruci, zraddhA ke sAdhanAmAM liMga(strI ke napuMsaka) bAdhaka banatuM nathI. digaMbara jainonI te prakAranI vicAradhArAnuM khaMDana prastRta pAThyI ane aneka Agama varNanothI thaI jAya che. paraMtu teo A dvAdazAMgIrUpa zAstrone ja mAnatA nathI, graMthone mAne che. (9) puruSaliMga siddha - puruSa zarIre siddha thAya te puruSaliMgasiddha kahevAya che yathA- jaMbusvAmI Adi. (10) napuMsakaliMga sidgha H- napuMsaka zarIre je siddha thAya te napuMsakaliMga siddha kahevAya che. thayA gAMgeya aNagAra. koI janmathI napuMsaka hoya che ane koI kRtrima napuMsaka hoya che. A sarva napuMsakono be bhedamAM samAveza thAya che, yathA- (1) strI napuMsaka ane (2) puruSa napuMsaka. strInA avayavonI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA 'vA. pradhAnatAvALA napuMsakane "strI napuMsaka ane puruSanA avayavonI pradhAnatAvALA napuMsakane puruSa napuMsaka kahe che. A baMne prakAranA napuMsakomAMthI puruSa napuMsaka siddha thaI zake che, strI napuMsaka siddha thaI zakatA nathI. strI napuMsakane svabhAvathI ja cha guNasthAna AvatuM ja nathI.bhigavatIsUtra, zataka-25, ude-jonapuMsakone dIkSA ApavAno AgamamAM niSedha che paraMtu teo svataH dIkSita thaIne ekAkI vicarI mokSe jaI zake che athavA AgamavihArI adhikArI zramaNo, puruSa napuMsakane dIkSA ApI svataMtra vicaraNa karAvI zake che. (11) svaliMgasiddha - sva = jinezvara prarUpita, liMga = rajoharaNa Adi, te dravyaliMga che. sAdhuvezamAM rahIne jaina zramaNa samAcArInuM pAlana karavuM te bhAvaliMga che. A baMne prakAranA svaliMgathI je siddha thAya, te svaliMgasiddha kahevAya che. yathA-gautamasvAmI. AgamagraMthomAM tIrthakaronI gaNanA paNa svaliMga siddhamAM thaI che. tema chatAM sarva jaina paraMparAo tIrthakarone sarva prakAranA upakaraNothI rahita mAne che. mATe tIrthakaro dravyaliMgathI nahIM paNa bhAvaliMgathI svaliMgamAM siddha thAya che tema samajavuM. (12) anyaliMgasiddha - anya = jinaprarUpita sAdhuveza sivAya anya tApasa, parivrAjaka, saMnyAsI AdinA veze siddha thAya tene anyaliMga siddha kahe che, yathA- valkalacIri saMnyAsI. dravyathI game te liMga hoya paraMtu bhAvathI svaliMga-sAdhupaNuM AvyA vinA mokSa thato nathI. (13) gRhasthaliMgasiddhaH- gRhasthapaNe siddha thAya tene gRhasthaliMga siddha kahe che, jema ke marudevA mAtA. anya liMga ke gRhasthaliMge bhAva sAdhupaNuM AvI gayA pachI alpAyu hoya to te ja veze siddha thAya che. AyuSya dIrgha hoya to svaliMga dhAraNa karI vicare che. A rIte svaliMga dhAraNa karyA pachI te svaliMga siddha ja kahevAya, jema ke bharata cakravartI. temane kevaLajJAna gRhasthaliMgamAM thayuM ane temanI mukti svaliMgamAM thaI. (14) ekasiddha - eka samaye eka ja siddha thAya, eka jIvanI siddha avasthAnI prApti samaye bIjA koI jIvo sAthe siddha na thAya, to tene ekasiddha kahe che, jema ke bhagavAna mahAvIra svAmI. (15) aneka siddha - eka samaye, eka sAthe aneka jIvo siddha thAya tene aneka siddha kahe che, jema ke RSabhadeva bhagavAna. teo eka sAthe 108 siddha thayA. siddhAMtAnusAra eka samayamAM vadhumAM vadhu 108 ja siddha thaI zake che. (1) tIrthasiddha-atIrthasiddha. (2) tIrthaMkarasiddha-atIrthaMkarasiddha. (3) svayaMbuddhasiddha-pratyeka buddhasiddha-buddhabodhitasiddha. (4) strIliMgasiddha-puruSaliMgasiddha-napuMsakaliMga siddha. (5) svaliMgasiddhaanyaliMgasiddha-gRhasthaliMga siddha. (6) ekasiddha-anekasiddha, siddha thanArA koI paNa jIvomAM A cha prakAranA samUhamAMthI eka-eka bheda avazya hoya che tethI pratyeka siddhamAM cha bola avazya prApta thAya che. marudevA mAtA | RSabhadeva bhagavAna | mahAvIra svAmI gautama svAmI (1) atIrtha siddha | tIrthasiddha | tIrthasiddha | tIrthasiddha (2) atIrthakara siddha | tIrthakara siddha tIrthaMkarasiddha atIrthaMkarasiddha | (3) svayaMbuddhasiddha | svayaMbuddha siddha | svayaMbundrasiddha | buddhabodhitasiddha (4) strIliMga siddha | puruSaliMga siddha | puruSaliMgasiddha puruSaliMgasiddha (5) gRhasthaliMga siddha svaliMga siddha svaliMgasiddha svaliMgasiddha (6) ekasiddha anekasiddha ekasiddha ekasiddha Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 paraMpara asaMsAra samApanna jIva - jene siddha avasthAnI prApti ekathI vadhu samaya vyatIta thaI gayA hoya te paraMpara siddha che. atItakALanA anaMta muktAtmAo paraMpara asaMsAra samApana jIvo che. paraMparasiddhanA aneka prakAra che. 32 jeone siddha thayAne be samaya thayA hoya arthAta prathama samaya na hoya tene paraMpara aprathama samaya siddha kahe che. jeone siddha thayAne traNa samaya thayA hoya te paraMpara dvisamaya siddha. jeone cAra samaya thayA hoya te paraMpara trisamayasiddha ane pAMca samaya thayA hoya te paraMpara catuHsamaya siddha che yAvat jeone siddha thayAne saMkhyAtA samayo thayA hoya te paraMpara saMkhyAta samayasiddha; asaMkhyAtA samayo thayA hoya te paraMpara asaMkhyAta samayasiddha ane anaMta samayo thayA hoya te paraMpara anaMta samayasiddha kahevAya che. asaMsArasamApanna (hi) jAvo anaMtara siddha (15 prakAra) 1. tIrtha siddha - gautama svAmI 2. atIrtha siddha - marudevA mAtA 3. tIrthaMkara sidgha - RSabhadeva svAmI atIrthaMkara siddha - gautama svAmI buddha siddha tIrthaMkara prabhu 4. 5. ra. pratyeka buddhasiMha - karakA - 7. buddha baudhina siddha - svAmI 8. strIliMga sidgha - caMdanabALA 9. puruSaliMga sidgha - jaMbUsvAmI 10. napuMsakaliMga siddha - gAMgeya aNagAra 11. svaliMga siddha - jaMbusvAmI 12. anyaliMga sidgha - valkalacIrI 13. gRhasthaliMga sidgha - marudevA mAtA 14. eka siddha - bhagavAna mahAvIra svAmI 15. aneka siddha - RSabhadeva svAmI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. paraMpara siddha (aneka prakAra) aprathama samaya siddha ddhi samaya siddha tri samaya siddha catuH samaya siddha yAvat saMkhyAta samaya siddha asaMkhyAta samaya siddha anaMta samaya siddha saMsArasamApana jIvapajJApanAH 38 se kiM taM saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ? saMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA paMcavihA paNNattA, taM jahA - egiMdiksaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA, beiMdiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA, teiMdiyasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 56 : prajJApanA 33 vaNA, cauriMdiksaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA, paMcidiyasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA / bhAvArtha :- prazna- saMsAra samApanna jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che ? uttara- saMsAra samApanna jIva prajJApanAnA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) ekendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA, (2) beindriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA, (3) teindriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA, (4) caurendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA ane (5) paMcendriya saMsAra samApana jIva prajJApanA. vivecana : prastuta sUtramAM saMsAra samApanna jIvonA prakAronuM varNana che. saMsArI jIvonuM vargIkaraNa gati, jAti, kAya, yoniAdi aneka prakAre thaI zake che. prastuta prasaMgamAM jAti vizeSanI apekSAe samastasaMsAra samApanna jIvonA pAMca prakAra kahyA che. (1) ekendriya :- je jIvone mAtra eka sparzendriya ja hoya, tevA jIvonI jAti vizeSane ekendriya kahe che. jema ke- pRthvI, pANI, agni Adi pAMca sthAvara jIvo. (2) beindriya H- je jIvone sparzendriya ane jIhendriya, A be indriya hoya, te beindriya jAtinA jIvo kahevAya che. jema ke-- zaMkha, chIpa, koDI, IyaLa, lALiyA(rasaja) jIvo. (3) teindriya H- je jIvone sparzendriya, jIhendriya ane ghrANendriya, A traNa indriya hoya, te teindriya jAtinA jIvo kahevAya che. jema ke- jU, lIkha, kIDI, makoDA, mAMkaDa vagere. (4) caurendriya jIva :- je jIvone sparzendriya, jIhendriya, ghrANendriya, cakSurindriya, A cAra indriya hoya, te corendriya jAtinA jIvo kahevAya che. jema ke- mAkhI, macchara, DAMsa, pataMgiyAM, vIMchI vagere. (5) paMcendriya jIva H-- je jIvone sparzendriya, jIhendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotendriya(kAna) A pAMca indriya hoya, te paMcendriya jAtinA jIvo kahevAya che. jema ke- nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva. ekendriya saMsArasamApana jIvaprajJApanAH 39 se kiM taM egiMdiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ? egiMdiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA paMcavihA paNNattA, tuM bahApuddhvikaaiyaa AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA / bhAvArtha :- prazna- ekendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che ? uttara- ekendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanAnA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika (2) aplAyika (3) teukAyika (4) vAyukAyika ane (5) vanaspatikAyika. vivecanaH A sUtramAM ekendriya jIvonA pAMca prakAranuM nirUpaNa che. (1) pRthvIkAyika :- kAya eTale zarIra. pRthvI ja je jIvonuM zarIra che, te pRthvIkAyika kahevAya che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 yathA- dareka prakAranI mATI, paththara, ratnAdi. (2) aSkAyika - a-pANI ja je jIvonuM zarIra che, te aplAyika kahevAya che. yathA-kUvAnuM, nadInuM, taLAvanuM Adi sarva prakAranA pANI. (3) teukAyika:- teu-agni ja je jIvonuM zarIra che, te teukAyika(tejaskAyika) kahevAya che. yathAcUlAno, bhaThThIno, niMbhADAno Adi sarva prakAranA agni. (4) vAyakAyika:- vAyu ja je jIvonuM zarIra che, te vAyukAyika kahevAya che. yathA- sAmAnya vAyu, vaMToLiyo Adi sarva prakAranA vAyu. (5) vanaspatikAyika- vanaspati ja je jIvonuM zarIra che, te vanaspatikAyika kahevAya che. yathA- vRkSa, zAkabhAjI, phaLa, dhAnya Adi. A sUtranI vyAkhyAmAM vyAkhyAkAre pAMceya sthAvara jIvonA kramanI sArthakatAnuM darzana karAvyuM che. pRthvI samasta jIvonI AdhArabhUta hovAthI sahu prathama pRthvIkAyikone grahaNa karavAmAM AvyA che. aplAyika pRthvInA Azraye rahe che tethI pRthvIkAya pachI aSkAyikone grahaNa karyA che. teukAyika aplAyano pratipakSI che tethI aplAya pachI tejaskAyikane grahaNa karyA che. vAyu agnino mitra gaNAya che, vAyuthI agni vadhe che tethI tejaskAya pachI vAyukAyikanuM grahaNa karyuM che ane vRkSAdinA kampanathI vAyunuM astitva pragaTa thAya che tethI vAyukAyika pachI vanaspatikAyikanuM kathana che. samasta jIvomAM vanaspatikAyikanI bahulatA che. A pAMce ya ekendriya jIvo sthAvara che. te jIvo sthAvara nAmakarmanA udaye potAnI icchAnusAra svataH eka sthAnethI bIjA sthAne jaI zakatA nathI, gati karI zakatA nathI. pRthvIkAyika jIvo - 40 se kiM taM puDhavikAiyA ? puDhavikAiyA duvihA paNNattA, taM jahAsuhumapuDhavi kAiyA ya bAdara-puDhavikAiyA ya / bhAvArtha - prazna- pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- pRthvIkAyika jIvonA be prakAra che1. sUkSma pRthvIkAyika ane 2. bAdara pRthvIkAyika. 41 se kiM taM suhumapuDhavikAiyA ? suhumapuDhavikAiyA duvihA paNNattA, taM jahApajjatta suhumapuDhavikAiyA ya apajjatta suhumapuDhavikAiyA ya / se taM suhumapuDhavikAiyA / bhAvArtha:- prazna- sUkSma pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- sUkSma pRthvIkAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- (1) paryApta sUkSma pRthvIkAyika ane (2) aparyApta sUkSma pRthvIkAyika. A sUkSma pRthvIkAyikanuM varNana thayuM. 42 se kiM taM bAdarapuDhavikAiyA ? bAdarapuDhavikAiyA duvihA paNNattA, taM jahAsaNhabAdara-puDhavikAiyA ya kharabAdarapuDhavikAiyA ya / bhAvArtha - prazna - bAdara pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara-bAdara pRthvIkAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- (1) zlaSNa(suMvALI) bAdara pRthvIkAyika ane (2) kharabAdara pRthvIkAyika. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . | u5 / 43 se kiM taM saNha-bAdarapuDhavikAiyA ? saNha-bAdarapuDhavikAiyA sattavihA paNNattA, taMjahA-kiNhamaTTiyA NIlamaTTiyA lohiyamaTTiyA hAliddamaTTiyA sukkillamaTTiyA paMDumaTTiyA paNagamaTTiyA / se taM sahabAdara-puDhavikAiyA / bhAvArtha:-pra-- (saMvANI) pAha2 pRthvIyi vona 3240 2 che? 612- 266|(suNvaannii) 62 pRthvIyi yonA sAta 2 che, te // prabhAecha- (1) ANI bhATI (2) nIlI bhATI (3) dAsa bhATI (4) pANI bhATI (5) saI bhATI (G) 5i'(2||nnoddii ganI gopIyahananI) bhATI ane (7) pana bhattilIsAraMganI-52531) bhATI. 44 se kiM taM kharabAdara-puDhavikAiyA ? kharabAdara-puDhavikAiyA aNegavihA paNNattA / taM jahA puDhavI ya sakkarA vAluyA, uvale silA ya loNUse / aya taMba taya sIsaya, rUppa suvaNNe ya vaire ya // 8 // hariyAle hiMgulue, maNosilA sAsagaMjaNa pavAle abbhapaDalabbhavAluya, bAyarakAe maNivihANA // 9 // gomejjae ya ruyae, aMke phalihe ya lohiyakkhe ya maragaya masAragalle, bhuyamoyaga iMdaNIle ya // 10 // caMdaNa geruya haMsagabbhe, pulae sogaMdhie ya boddhavve / caMdappaha verulie, jalakaMte sUrakaMte ya // 11 // je yAvaNNe tahappagArA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahApajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaM je te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA etesiNaM vaNNAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAdeseNaM phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI joNippamuha-sayasahassAiM pajjattagaNissAe apajjattagA vakkaMmati-jattha ego tattha NiyamA asaMkhejjA / se taM kharabAdarapuDhavikAiyA / se taM bAdarapuDhavikAiyA / se taM puDhavikAiyA / bhAvArtha :- prazna- 52 // 62 pRthvI yin| 28 // // 2 cha ? uttara-khara bAdara pRthvIkAyikanA aneka prakAra che. te A pramANe che- gAthArtha- (1) zuddha pRthvI-nahInA |hinii bhATI (2)zaza (sis) (3) vANu-3tI (4)645ththa2 (5) zikSA (G) savaya (saMyaNa mAhibhIDa) (7)6Sa-kSAravANI bhIna, (8) soDhuM (C) (10) puSa-4thI2 () (11) sIsuM (12) yAMhI (13) suvA (14) 4% (DI25) // 8 // (15) 2tAsa (17) hiMgaNoDa (17) mana:zisa (18) 4sata (18) aMzana (sauvI2) (20) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pravAla (mUMgA) (21) abhrapaTala (abarakha) (22) abhravAlukA (abarakha mizrita retI), // 9 / te uparAMta bAdarakAyamAM ratnonA prakAra A pramANe che- (23) gomerjaka ratna (gomeja ratna) (24) rUcaka ratna (25) aMka ratna (26) sphaTika ratna (27) lohitAkSa ratna (28) marakata ratna (29) mAragalla ratna (30) bhUjamocaka ratna (31) indranIlamaNi ratna || 10 || (32) candana ratna (33) geru ratna (34) haMsa ratna (haMsagarbha ratna) (35) pulaka ratna (36) sogandhika ratna (37) caMdraprabha ratna (38) vaiDUrya ratna (39) jalakAMta maNi ratna ane (40) sUryakAMta maNi ratna11A sivAya bIjA anya paNa tathA prakAranA padmarAga Adi ratnonA bheda che. te pUrvokta zlaSNa ane khara, A baMne prakAranA bAdara pRthvIkAyikonA saMkSepathI be prakAra che. te A pramANe che- paryApta ane aparyApta. temAMthI je aparyApta che, te viziSTa varNAdine prApta nathI. temAMthI je paryAptA che, tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hajAro bheda che. teonI saMkhyAta lAkha yonipramukha che. paryAptanA Azraye ja aparyApta jIvo utpanna thAya che. jyAM eka aparyApta jIva utpanna thAya tyAM niyamathI asaMkhyAta aparyApta jIvo utpanna thAya che arthAt eka, be, traNa ke saMkhyAtA aparyAptA jIvo kyAreya ane kyAMya paNa utpanna thatA nathI. A khara bAdara pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyika tathA pRthvIkAyikanI prarUpaNA saMpUrNa thaI. vivecanaH prastuta sUtromAM pRthvIkAyika jIvonA bheda-prabhedonuM varNana che. pRthvI Adi pAMceya sthAvara jIvonA be-be bheda che- (1) sUkSma ane (2) bAdara. sUma :- sUkSma nAmakarmanA udayathI je jIvonuM zarIra atyaMta sUkSma hoya ke je carmacakSuthI dekhAya nahIM, jagatanA cULa ke sUkSma zastro tene haNI zake nahIM, pakaDI zake nahIM, vALI zake nahIM, mArI zake nahIM, DUbADI zake nahIM ke be bhAga karI zake nahIM, te jIvone sUkSma kahe che. sUkSma jIvo kAjalanI DabbImAM kAjala bharyuM hoya tema AkhA lokamAM ThasoThasa bharyA che. sUkSma jIvo nirUpakramI AyuSyavALA hoya che. aMtarmuhUrtanuM AyuSya pUrNa thatAM te mRtyu pAme che. ahIM sUkSma ane bAdara zabda prayoga sarasava ane AMbaLAnI jema sUkSma ke sthUla arthamAM prayukta thayA nathI. A baMne nAma karmanI prakRti che ane pAribhASika rUDha zabdarUpe prayukta che. bAdara - bAdara nAmakarmanA udayathI je jIvonuM zarIra cakSugrAhya hoya athavA na paNa hoya paraMtu jagatanA zastrothI jene haNI zakAya, mArI zakAya, DUbADI zakAya, bALI zakAya, be bhAga karI zakAya, te sopakramI athavA nirUpakramI baMne prakAranA AyuSyanA dhAraka hoya, tevA jIvone bAdara kahe che. bAdara jIvo lokanA dezabhAgamAM hoya che. te jIvo lokAkAzanA nizcita sthAnomAM ja hoya che. pAMca sthAvaramAM sUkSma ane bAdara, evA be bheda che paraMtu beindriyAdi zeSa cAre ya jAtinA jIvo bAdara ja hoya che. samajIvonA bheda:- sUkSma jIvonA be bheda che- (1) paryApta ane (2) aparyApta. je jIvonI svayogya paryAptio pUrNa thaI gaI hoya tene paryApta kahe che ane svayogya paryAptio jene apUrNa hoya tene aparyApta kahe che. paryANi - paryApti eTale yogyatA, zakti vizeSa. utpatti sthAnamAM AvIne prathama samaye grahaNa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . karelA pudgalo ane tyAra pachI prati samaye grahaNa thatAM pudgalone zarIrAdirUpe pariNAvavAnI jIvanI zakti vizeSane paryApti kahe che. paryAptinA cha prakAra che- (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryApti (3) indriya paryApti (4) zvAsocchavAsa paryApti (5) bhASA paryApti ane (6) mana paryApti. (1) AhAra paryApti - AhAra yogya pagalone grahaNa karI, rasa ane khalarUpe pariNata karavAnI zakti vizeSane AhAra paryApti kahe che. (2) zarIra paryApti - AhArarUpe pariNata pudgalone rasa, rUdhira, mAMsa, meda, hADakAM, majjA ane zukra, A sAta dhAturUpe pariNAvavAnI zaktivizeSane zarIra paryApti kahe che.(saptadhAtumAM) medanI jagyAe kayAMka cAmaDInI gaNanA thAya che. (3) indriya paryApti - saptadhAturUpe pariNata pulone indriyarUpe pariNata karavAnI zakti vizeSane indriya paryApti kahe che athavA pAMca indriyone yogya pagalo grahaNa karI indriyarUpe pariNata karavAnI zakti vizeSane indriya paryApti kahe che. (4) zvAsocchavAsa paryAtiH-zvAsocchavAsavargaNAnA pagalone grahaNa karI, zvAsocchavAsarUpe pariNAvI, kAyayoganuM avalaMbana laI zvAsocchavAsarUpe choDavAnI yogyatAne zvAsocchavAsa paryApti kahe che. (5) bhASA paryApti - bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karI, bhASArUpe pariNAvI, vacanayoganuM avalaMbana laI bhASArUpe choDavAnI yogyatAne bhASA paryApti kahe che. (6) manaparyApti - manovargaNAnA pudgalone grahaNa karI, manarUpe pariNata karI, manayoganuM avalaMbana laIne vicArorUpe choDavAnI yogyatAne manaHparyApti kahe che. jIva utpattinA prathama samaye eka sAthe svayogya badhI ja paryApti bAMdhavAnI zarUAta kare che ane te paryAptionI pUrNatA kramazaH thAya che. AhAra paryApti prathama samayamAM ja pUrNa thaI jAya che. zeSa pAMca paryAptio kramazaH eka-eka aMtarmuhUrtamAM pUrNa thAya che. sarva paryAptione pUrNa thavAno kALa paNa aMtarmuhUrta pramANa che. eka paryAptine pUrNa thavAnuM aMtarmuhUrta nAnuM che jyAre sarva paryAptione pUrNa thavAnuM aMtarmuhUrta moTuM che, tema samajavuM. paryApta ane aparyApta, A baMnenA be-be bheda che. paryAptanA be bheda- (1) labdhi paryAptA ane (2) karaNa paryAptA ane aparyAptanA paNa be bheda (1) labdhi aparyApta ane (2) karaNa aparyApta. (1) labdhi paryApta - je jIvo paryApta nAma karmanA udaye svayogya paryAptio pUrNa karavAnI kSamatA dharAve che, te jIvo labdhi paryApta kahevAya che. 2) karaNa paryApta - je jIvoe paryApta nAma karmanA udaye svayogya paryAptio prApta karI lIdhI hoya te jIvo karaNa paryApta kahevAya che. karaNaparyAptA jIvo avazya labdhi paryAptA ja hoya che. (3) labdhi aparyApta - je jIvo aparyApta nAma karmanA udaye, svayogya paryAptio pUrNa karyA pahelAM aparyApta avasthAmAM ja mRtyu pAme che, te jIvo labdhi aparyApta che. (4) karaNa aparyApta :- aparyApta nAma karmanA udayavALA jIvo karaNa aparyApta ja rahe che ane paryApta nAma karmanA udayavALA jIva jyAM sudhI paryApta na thAya, sva yogya paryAptio pUrNa na kare, tyAM sudhI te paNa karaNa aparyApta kahevAya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 karaNa labdhi paryAptA Adi cAreyanI pArasparika saMbhAvanA - | krama labdhi labdhi karaNa paryApatA aparyAptA paryAptA aparyAptA labdhi paryAptA labdhi aparyAptA karaNa paryAptA karaNa aparyAptA noMdhaH 4= saMbhave, x = na saMbhave, -= svayaM sUkSma ane bAdara A baMne prakAranA ekendriya jIvomAM prathama cAra paryApti hoya che; beindriya, teindriya, caurendriya ane asaMjJI(mana rahita) paMcendriya jIvomAM pAMca paryApti hoya che ane saMjJI(mana sahita) paMcendriya jIvomAM cha paryApti hoya che. bAdara pRthvIkAyanA bheda - bAdara pRthvIkAyanA mukhya be bheda che- (1) zlaSNa bAdara pRthvIkAyika ane khara bAdara pRthvIkAyika, zlaSNa bAdara pRthvIkAya :- gla@- suMvALI. je bAdara pRthvInA jIvonuM zarIra meMdAnA loTa samAna mRdu(mulAyama) hoya, te glakSma bAdara pRthvIkAyika che. tenA sAta prakAra che. (1 thI 5) pAMca varNavALI pAMca prakAranI mATI, (6) pAMDu mATI, (7) panaka mATI. paMDumaTTiyA :- pAMDumRttikA nAma dezavizeSe yA dhUlIrUpA satI pANDU iti prasiddhA / koI deza vizeSamAM dhULa-mATI pAMDU nAme prasiddha che, te mATI. paNagamaTTiyA :- nadyAdipUraplAvite deze nadyAdipUre'pagate yo bhUmau zlakSNa mRdurUpo nAmanA para paNa na pa rivAra / nadI AdinA pUramAM DUbelA pradezamAM jyAre nadInuM pUra UtarI jAya tyAre kAMpa jAmI jAya che, te kAMpanI mATIne panakamRtikA kahe che. tene jalamala" paNa kahe che. khara bAdara pRthvIkAya - paththara samAna kaThora zarIravALI pRthvIne khara bAdara pRthvIkAya kahe che. prastutamAM kharabAdara pRthvIkAyanA 40 bheda kahyA che. zrI AcArAMga sUtranI vRtti ane niryuktimAM khara pRthvInA 36 prakAranuM kathana che. zrI uttarAdhyayanasUtra adhya-3nI gAthAo ane zrI prajJApanA sUtranI A gAthAo eka samAna che, temAM khara pRthvInA 40 bhedonuM kathana che. te uparAMta sUtrakAre ne vAvane tapuIRI..... zabda prayoga dvArA sUcita karyuM che ke A 40 bheda sivAyanI AvA prakAranI anya pRthvIo paNa khara pRthvI kahevAya che. apaHT te saMpattI :- je aparyApta che te asaMprApta che arthAt bAdara pRthvIkAyika Adi aparyApta jIvo viziSTa varNAdine prApta hotA nathI. zarIra Adi paryAptio pUrNa thAya tyAre ja bAdarA jIvomAM varNAdi bhAva pragaTa thAya che. aparyApta jIvo zvAsocchavAsa paryApti bAMdhatAM bAMdhatAM ja adhUrI paryAptie mRtyu pAme che, temAM spaSTa varNAdi saMbhavita thatA nathI. tAtparya e che ke te jIvo cakSugrAhya nathI, temaja koI paNa indriya viSayane prApta thatA nathI; mATe aparyApta jIvo asaMprApta kahevAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 39 ] bAdara paryApta jIvonA varNAdinA bhedathI hajAro bheda - paryApta bAdara pRthvIkAyikonA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA bhedathI hajAro bheda thAya che. jevI rIte varNanA pAMca, gaMdhanA be, rasanA pAMca ane sparzanA ATha bheda che. vaLI pratyeka varNanA taratamatAnI apekSAe aneka bheda thAya che. jevI rIte bhamaro, kolasA ane kAjaLa(AMjaNa) Adi kALA to che paraMtu tenI kALAzamAM nyUnAdhikatA che. A traNeya kramazaH kRSNa, kRSNatara ane kRSNatama hoya che. te uparAMta anya varNanA mizraNathI aneka prakAranA varNa utpanna thAya che. kALo + sapheda = rAkhoDI raMga, bhUkharo raMga bane che. Ama eka kRSNa varNanI nyUnAdhikatA ane mizraNanI apekSAe aneka prakAro thAya che; te ja rIte pratyeka varNa, gaMdha, rasa, sparzanA aneka bhedonI gaNanA karatA pRthvIkAyikonA hajAro bheda bane che. sannAruM gokula sahassA - pRthvIkAyikonI saMkhyAtA lAkho yonio che- pRthvIkAyika jIvanI saMvatta yoni che. tenA traNa prakAra che- sacitta, acitta ane mizra. te pratyekanA zIta, uSNa ane zItoSNa te traNa prakAra che. A sarva prakAranI yoniomAM varNa, gaMdha, rasa, sparzanI taratamatAe saMkhyAtIta yonio thaI jAya che. temAMthI samAna jAtinI eka yoni gaNatAM pRthvIkAyika jIvonI saMkhyAta lAkha yoni o thAya che. paraMparAmAM te sAta lAkha rUpe prasiddha che. nar fNasmAI..nalthi no tattha niyama mahennA :- A sutrAMzamAMthI phalita thAya che ke(1)aparyAptA jIvo kyAMya paNa svataMtra rIte utpanna thatAM nathI paraMtu jyAM paryApta jIvo utpanna thayelA hoya tyAM ja aparyApta jIvo utpanna thAya che. (2) jyAM paNa aparyApta jIvo utpanna thAya tyAM te ekasAthe asaMkhyAtA ja utpanna thAya che paraMtu eka, be, traNa ke seMkaDo athavA hajAro yAvatuM saMkhyAtA aparyAptA jIvo kyAreya utpanna thatAM nathI. akArika jIvo:45 se kiM taM AukkAiyA ? AukkAiyA duvihA paNNattA, taM jahAsuhumaAukkAiyA ya bAyaraAukkAiyA ya / bhAvArtha - prazna- aSkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- aSkAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- sUkSma aplAyika ane bAdara aplAyika. 46 se kiM taMsuhumaAukkAiyA ? suhumaAukkAiyA duvihA paNNattA, taMjahA- pajjattagasuhumaAukkAiyA ya apajjattagasuhumaAukkAiyA ya / se taM suhumaaukkaaiyaa| bhAvArtha - prazna- sUkSma aplAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- sUkSma aplAyika jIvonA be prakAra che. (1) paryApta sUkSma aplAyika ane (2) aparyApta sUkSma aplAyika. A pramANe sUkSma aplAyikanuM varNana thayuM. 47 se kiM taM bAyaraAukkAiyA ? bAyaraAukkAiyA aNegavihA paNNattA, taM jahA- ussA himae mahiyA karae harataNue suddhodae sIodae usiNodae khArodae khaTTodae aMbilodae lavaNodae vAruNodae khIrodae ghaodae khoodae rasodae, jeyAvaNNe tahappagArA / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 ___ te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaMje te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA, eesiM NaM vaNNAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAdeseNaM phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI jonnippmuhsyshssaaii| pajjattaga-NissAe apajjattagA vakkamaMti, jattha ego tattha NiyamA asaMkhejjA / se taM bAyara- AukkAiyA / se taM AukkAiyA / bhAvArtha:- prazna- bAdara aplAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara-bAdara aplAyika jIvonA aneka prakAra che, te A pramANe che- osa, hima, mahikA-dhummasa, karA, haratanu- vanaspati uparanA jalabiMdu, zuddhodaka- varasAdanuM tathA nadI AdinuM pANI, zItodaka, uSNodaka- svAbhAvika rIte nIkaLatuM draha vagerenuM garama pANI, khAruM pANI, khATuM pANI, azlodaka-kAMjI jevuM khATuM pANI, lavaNodaka-lavaNasamudranA pANI jevuM khAruM pANI, varuNodaka-varuNasamudranA pANI jevuM madirAnA svAdavALuM pANI, kSIrodaka- kSIra samudranA pANI jevuM dUdhanA svAdavALuM pANI, dhRtavara samudranA pANI jevuM ghInA svAdavALuM pANI, kSododaka- kSododa samudranA pANI jevuM ikSarasanA svAdavALuM pANI, puSkaravara samudranuM pANI vagere tathA A prakAranA anya je pANI hoya te bAdara aplAyika che. te osa Adi bAdara aplAyika jIvonA saMkSepathI be prakAra che- (1) paryApta ane (2) aparyApta. temAMthI je aparyApta che te asaMprApta-varNAdine aprApya che(eTale cakSugrAhyA nathI.) ane je paryApta che, tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hajAro bhedo thAya che. tenI saMkhyAta lAkha(sAta lAkha) yoni che. paryApta jIvonA Azraye aparyApta jIvo AvIne utpanna thAya che. jyAM eka aparyApta jIva utpanna thAya tyAM niyamathI asaMkhyAta aparyApta jIvo utpanna thAya che. A bAdara aplAyikonI ane aplAyika jIvonI prajJApanA pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM akhAyika jIvonA mukhya be prakAra ane tenA bheda-prabhedonuM varNana che. AcArAMgasUtra niryukti tathA uttarAdhyayana sUtramAM bAdara aplAyanA pAMca bhedono nirdeza che. prastuta sUtramAM rasa ane sparzanI apekSAe tenA aneka prakAra kahyA che. jemAM vividha samudronA vividha rasa-sparzavALA pANInI apekSAe tenA alaga-alaga nAma ApyA che. aSkAyika jIvonI paNa saMkhyAta lAkha(prasiddhamAM sAta lAkha) yoni che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. tejaskAyika jIvo - 48 se kiM taM teukkAiyA ? teukkAiyA duvihA paNNattA, taM jahA-suhumateukkAiyA ya bAdarateukkAiyA ya / bhAvArtha - prazna- tejaskAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- tejaskAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- sUkSma tejaskAyika ane bAdara tejaskAyika. 49 se kiM taM suhumateukkAiyA ? suhumateDakkAiyA duvihA paNNattA, taM jahApajjattagA ya apajjattagA ya / se taM suhumateukkAiyA / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA [ 41 ] bhAvArtha - prazna- sUkSma tejaskAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- sUkSma tejaskAyika jIvonA be prakAra che- paryAptA ane aparyAptA. A sUkSma tejaskAyikanuM varNana pUrNa thAya che. 50 se kiM taM bAyarateukkAiyA? bAyarateukkAiyA aNegavihA paNNattA, taM jahAiMgAle jAlA mummure accI alAe suddhAgaNI ukkA vijjU asaNI NigyAe saMgharisasamuTThie sUrakaMtamaNiNissie, jeyAvaNNe tahappagArA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaMje te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA eesiM NaM vaNNAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAde seNaM phAsAde seNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI joNippamuhasayasahassAI / pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMti / jattha ego tattha NiyamA asaMkhijjA / se taM bAyarateukkAiyA / se taM teukkAiyA / bhAvArtha - prazna- bAdara tejaskAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- bAdara tejaskAyika jIvonA aneka prakAra che, te A pramANe che- aMgArA, jvALA (jAjavalyamAna khera AdinI jvALA athavA dIpakanI jALa), murmura- rAkhamAM rahelA agnikaNa, arciagnithI pRthaka thayelI jvALA, alAta- saLagatI mazAla, saLagatuM lAkaDuM, zuddha agni-loDhAnA goLa nI agni, ulkA-AganA taNakhA, vidhuta- AkAzakIyavijaLI, azani- AkAzathI kharatA agnikaNa, nirdhAta-vaikriya saMbaMdhI azanipAta (vijaLI paDavI, kATakAnI agni), saMgharSa sacaiita- araNi AdinA lAkaDAnA gharSaNathI utpanna thatI agni ane sUryanA prakhara kiraNonA saMparkathI sUryakAntamaNithI utpanna thatI agni(kAcane sUrya sAme dharavAthI je agni utpanna thAya te.) te uparAMta anya paNa jeTalI agni che te badhI bAdara tejaskAyika jANavI joIe. te bAda tejaskAyikanA saMkSepathI be prakAra che, te A pramANe che- paryAptA ane aparyAptA. temAMthI je aparyApta che te asaMprApta che eTale ke indriya-viSayabhUta nathI ane je paryAptA che tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hajAro bheda thAya che. tenI saMkhyAta lAkhayoni che. paryAptA tejaskAyikonA Azraye aparyApta jIvo utpanna thAya che. jyAM eka aparyApta utpanna thAya tyAM niyamathI asaMkhyAta aparyApta jIvo utpanna thAya che. A rIte bAda tejaskAyika ane tejaskAyika jIvonI prarUpaNA pUrNa thAya che. vivecana : prastuta traNa sUtromAM tejaskAyika jIvonuM varNana che, tenI paNa sAta lAkha yonio che. vAyukAyika jIvoH51 se kiM taM vAukkAiyA? vAukkAiyA duvihA paNNattA,taMjahA-suhumavAukkAiyA ya bAyaravAukkAiyA ya / bhAvArtha -prazna- vAyukAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- vAyukAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- sUkSma vAyukAyika ane bAdara vAyukAyika. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 52 se kiM taM suhumavAukkAiyA ? suhumavAukkAiyA duvihA paNNattA, taM jahApajjattaga-suhumavAukkAiyA ya apajjattaga-suhumavAukkAiyA ya / se taM suhumavAukkAiyA / bhAvArtha :- prazna- sUkSmavAyukAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- sUkSmavAyukAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- paryApta sUkSma vAyukAyika ane aparyApta sUkSma vAyukAyika. A rIte sUkSma vAyukAyikonuM kathana pUrNa thAya che. teM nahIM [ 53 se kiM taM bAdaravAukkAiyA ? bAdaravADakkAiyA aNegavihA paNNattA, pAINavAe paDINavAe dAhiNavAe udINavAe uDDavAe ahovAe tiriyavAe vidisIvAe vAubhA vAukkaliyA vAyamaMDaliyA ukkaliyAvAe maMDaliyAvAe guMjAvAe jhaMjhAvAe saMvaTTagavAe ghaNavAe taNuvAe suddhavAe, jeyAvaNNe tahappagAre / 42 te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaM je te apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA, etesi NaM vaNNAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAdeseNaM phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI joNippamuhasayasahassAiM / pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMti / jattha ego tattha NiyamA asaMkhejjA / se taM bAdaravAukkAiyA / se taM vAukkAiyA / bhAvArtha:- prazna- bAdara vAyukAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara-bAdara vAyukAyika jIvonA aneka prakAra che. te A pramANe che- pUrvIvAyu(pUrvadizAnovAyu), pazcimIvAyu, dakSiNIvAyu, uttarIvAyu, UrdhvavAyu, adhovAyu, tiryazvAyu, vidizAno vAyu, vAtodbhAma aniyata vAyu, vAtotkalikA--samudranI samAna pracaMDa gatithI vaheto tophAnI vAyu, vAtamaMDalikA--goLa ghUmarI leto vAyu, utkalikAvAta--taraMgothI yukta taraMgita vAyu, maMDalikAvAta--cakravAta, guMjAvAta--guMjArava karato vAyu, jhaMjhAvAta--varasAdanI sAthe AMdhI sahitano vAyu, saMvartakavAta--pralayakALamAM vaheto vAyu, ghanavAta-ratnaprabhAdi pRthvIonI nIce rahelo saghana vAyu, tanuvAta--ghanavAtanI nIce rahelo pAtaLo vAyu ane zuddha vAta--mazaka AdimAM bharelo athavA maMda-maMda vaheto vAyu. te uparAMta anya paNa jeTalA A prakAranA vAyu che, te paNa bAdara vAyukAyika jIvo che. bAdara vAyukAyikanA saMkSepathI be prakAra che, yathA- paryApta ane aparyApta.temAMthI je aparyApta che, teo asaMprApta che arthAt indriyanA viSayabhUta nathI ane je paryApta che tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hajAro prakAra thAya che. tenI saMkhyAta lAkha yoni che. paryApta vAyukAyikanI nezrAe aparyApta jIvo utpanna thAya che. jyAM eka aparyApta vAyukAyika utpanna hoya che, tyAM niyamathI asaMkhyAta aparyApta vAyukAyika jIvo utpanna thAya che. A rIte bAdara vAyukAyika jIvonI ane vAyukAyika jIvonI prarUpaNA pUrNa thAya che. vivecana : bAdara vAyukAyika jIvonI saMkhyAta lAkha jIvAyoni(prasiddhamAM sAta lAkha jIvAyoni) che. zeSa kathana sUtrArthathI spaSTa che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prazApanA 43 vanaspatikAyika jIvoH 54 se kiM taM vaNassaikAiyA ? vaNassaikAiyA duvihA paNNattA, taM jahA - suhumavaNassaikAiyA ya bAdara-vaNassaikAiyA ya / bhAvArtha :- prazna- vanaspatikAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- vanaspatikAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- sUkSma vanaspatikAyika ane bAdara vanaspatikAyika. 55 se kiM taM suhuma-vaNassaikAiyA ? suhuma-vaNassaikAiyA duvihA paNNattA, taM jahA - pajjatta-suhuma-vaNassaikAiyA ya apajjatta- suhuma-vaNassaikAiyA ya / se taM suhumavaNassai-kAiyA / bhAvArtha:- prazna- sUkSma vanaspatikAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- sUkSma vanaspatikAyika jIvonA be prakAra che, te A pramANe che- paryApta sUkSma vanaspatikAyika ane aparyApta sUkSma vanaspatikAyika. A sUkSma vanaspatikAyikanuM nirUpaNa pUrNa thAya che. 56 se kiM taM bAdaravaNassaikAiyA ? bAdaravaNassaikAiyA duvihA paNNattA, taM jahApatteyasarIra-bAdara-vaNassaikAiyA ya sAhAraNa sarIra-bAdara-vaNassaikAiyA ya / bhAvArtha:- prazna- bAdara vanaspatikAyikanA keTalA prakAra che ? uttara- bAdara vanaspatikAyikanA be prakAra che, te A pramANe che- pratyekazarIrI bAdara vanaspatikAyika ane sAdhAraNa zarIrI bAdara vanaspatikAyika. pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyaH 57 se kiM taM patteyasarIra-bAdaravaNassaikAiyA ? patteyasarIra- bAdaravaNassaikAiyA duvAlasa-vihA paNNattA, taM jahA rukkhA gucchA gummA, layA vallI ya pavvagA ceva / taNa valaya hariya osahi~, jalaruha kuhaNA ya boddhavvA // 12 // bhAvArtha:- prazna- pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika jIvonA bAra prakAra che, te A pramANe che-- gAthArtha- (1) vRkSa-- AMbo, lImaDo (2) guccha- rIMgaNI Adi choDa, (3) gulma- navamallikA Adi phUlanA choDa, (4) latA- caMpakalatA Adi, (5) vallI- velo, (6) parvaga- zeraDI Adi parva gAMThavALI (kAtaLIvALI) vanaspati, (7) tRNa- kuza, DAbha Adi ghAsa, (8) valaya- jenI chAla valayanA AkAranI goLa hoya che, tevA ketakI, keLa Adi, (9) harita- methI, tAMdaLajo vagere bhAjI, (10) auSadhi- ghauM Adi dhAnya, (11) jalaruha- pANImAM ugatI-kamaLa kAkaDI, siMgoDA Adi vanaspati ane (12) kuhaNabhUmi phoDIne uganArI vanaspati, bilADInA Topa Adi. II 12 II 18 meniM tavavA ? havavA vihA paLattA, taM bahA- kriyA ya vahunIyA haiM / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 44 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha:- prazna-vRkSana 328 // prA2 cha ? uttara-vRkSanAle 2-meDIsthi mane paDupI44. 59 se kiM taM egaTThiyA ? egaTThiyA aNegavihA paNNattA, taM jahA NibaMba jaMbu kosaMba, sAla aMkolla pIlu selU ya / sallai moyai mAluya, baula palAse karaMje ya // 13 // puttaMjIvayariTe, bibhelae haraDae ya bhallAe / uMbebhariyA khIriNI, bodhavve dhAyai piyAle // 14 // pUI karaMja seNhA(sahA), taha sIsavA ya asaNe ya / puNNAga NAgarukkhe, sovaNNi tahA asoge ya // 15 // jeyAvaNNe tahappagArA / etesi NaM mUlA asaMkhejjajIviyA, evaM kaMdA vi khaMdhA vi tayA vi sAlA vi pavAlA vi| pattA patteyajIviyA / pupphA aNegajIviyA / phalA egaTThiyA / se taM egaTThiyA / bhAvArtha:- prala-meDAsthi vRkSonA 240 cha ? 612-meDIsthi vRkSona mane prA2 cha, te A pramANe chegaathaarth-siimddo, mAMgo, bhu, zAna- sanA ApravRkSa, sa, maMDola-aparoTa, pIsU, zekhu (Jal), salI, bhoyahI, bhAduDa (etulasI), pasa(borasadI), sAza-pAparAnuMvRkSa, 424 // 13 // putra , mariSTa-marIhI, paDe51, 323, bhilAmA, umariyA, kSI2, dhAtahI ane priyA // 14 // 5ti-sIbogI, 424, 26 tathA sIsabha, azana, punnAga-nAgaDesa2, nAgavRkSa, zrIpaNA (sopArI) ane azoka. A badhAM ekAsthika vRkSa che. 15 . A prakAranA anya paNa jeTalA vRkSo che jenAM phaLamAM eka goThalI hoya tevA vRkSone ekAsthika vRkSa jANavA. mADIsthi vRksson| bhUgamA asaMdhyAta vo; 6, 27(25), chAla, zAsane pravAsa (kuMpaLa)mAM asaMkhyAta jIvo, pAMdaDAmAM pratyeka jIva, puSpomAM aneka jIvo ane tenAM phaLo ekAsthikaeka bIjavALA(eka jIvavALA) hoya che. A ekAsthika vRkSonuM varNana che. 60 se kiM taM bahubIyagA? bahubIyagA aNegavihA paNNattA, taM jahA atthiya tiMdu kaviTe, aMbADaga mAuliMga bille ya / Amalaga phaNasa dADima, Asotthe uMbara vaDe ya // 16 // Naggoha NaMdirukkhe, pippari sayarI pilukkharukkhe ya / kAuMbari kutthaMbhari, bodhavvA devadAlI ya // 17 // tilae laDae chattoha, sirIse sattivaNNa dahivaNNe / loddha dhava caMdaNajjuNa, NIme kuDae kayaMbe ya // 18 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pa: prajJApanA 45 jeyAvaNNe tahappagArA / eesi NaM mUlA vi asaMkhejjajIviyA, kaMdA vi khaMdhA vi tayA vi sAlA vi pavAlA vi / pattA patteyajIviyA / pupphA aNegajIviyA / phalA bahubIyA / se taM bahubIyagA / se taM rukkhA / bhAvArtha :- prazna - jaDujI 49 vRkSonA DeTA prakAra che ? uttara - jaDujI 49 vRkSonA bhane prakAra che, te A pramANe che-- gAthArtha- asthiGa, tinhuGa (TIMjara), apittha-DoDA, saMbhAga, bhAtRsiMga - jibhera, jIsA, khAmaNA, ieAsa, chADama, pIpaNo, uhuMjara, vaTavRkSa // 17 // nyagrodha - vaDavArdhavANuM bhoTuM vaTavRkSa, nandivRkSa, pIMparI, zatAvarI, pIpaNo, ahuMjarI, astubharI ane devahAsI // 17 // tisara, sIthI, chatraudha, zirISa, saptaparNa, hadhiparza, sodhra, dhava, thaMdhana, arjuna, nIma, DuTa4 ane kadaMba, A badhA vRkSo bahubIjaka jANavA joIe. // 18 // A prakAranA anya paNa bahubIjayukta phaLavALA vRkSone bahubIjaka vRkSa jANavA. khA jaDujI49 vRkSonA bhUNabhAM asaMkhya kavo; 6, sdha, tvayA (chAla), zAjA bhane pravAsabha asaMkhyAta jIvo; pAMdaDAmAM pratyeka jIva, puSpomAM aneka jIvo ane phaLo bahubIjaka(bahu jIvo) hoya che. A bahubIjaka vRkSonI prarUpaNA che. taM jahA 61 se kiM taM gucchA ? gucchA aNegavihA paNNattA, vAiMgaNa sallaI boMDaI ya, taha kacchurI ya jAsumaNA / ruvI aDhai nIlI, tulasI taha mADaliMgI ya // 19 // katthuMbhari pippaliyA, atasI billI ya kAyamAI ya / cuccu paDolA kaMdali, bAuccA vatthule badare // 20 // pattaura sIyaurae, havai tahA javasae ya bodhavve | NigguMDi akka tUvarI, aTTai ceva talaUDA // 21 // saNa vANa kAsa maddaga, agghADaga sAma siMduvAre ya / karamadda addarusaga, karIra erAvaNa mahitthe // 22 // jAulaga mAla parilI, gayamAriNi kuccakAriyA bhaMDI / jAvai keyai taha, gaMja pADalA dAsI aMkolle // 23 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM gucchA / bhAvArtha :- prazna- guycha (nIyA ane goNa choDa ) nA DeTA prakAra che ? uttara - gurachanA khaneDa prahAra che, te khA prabhAye che gAthArtha - rIMgalI, sabsaDI, thaMDaDI, DastUrI, bhasumanA, 3thI, ADhaDI, nIlI, tulasI tathA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 mAtuliMgI II 19. kasturI- kothamIra, pippalikA, alasI, bilvI, kATayAdikA, cugsa, paTolA, kaMdalI, bAuccA, bahula tathA badarI-boraDI. II 20IL. patrapUra, zItapUraka, navasaka ane nirguDI, arka, tvarI, ATTakI ane talapuTA. / ra1 II tathA zaNa, vANa, kAza, mudraka, AghAtaka, zyAma, sinduvAra ane karamadA, araDUsA, kera, erAvaNa tathA mahiltha / rara jAtulaka, mola, parilI, gajamAriNI, kuryakArikA, baMDI, jAvakI, ketakI tathA gaMja, pATala, dAsI ane aMkollo 23 . A prakAranA anya paNa je alpa UMcAIvALA ane goLa choDa hoya, tene guccha samajavA. A gucchanuM varNana pUrNa thayuM. 62 se kiM taM gummA ? gummA aNegavihA paNNattA, taM jahA seriyae NomAliya, koraMTaya baMdhujIvaga maNojje / pIIya pANa kaNaira, kujjaya taha siMduvAre ya // 24 // jAI moggara taha jUhiyA ya, taha malliyA ya vAsaMtI / vatthula kacchula sevAla, gaMThi magadaMtiyA ceva // 25 // caMpagajAI NavaNIiyA ya, kuMdo tahA mahAjAI / evamaNegAgarA, havaMti gummA muNeyavvA // 26 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM gummA / bhAvArtha - prazna- gulma(phUla)nA keTalA prakAra che? uttara- gulmanA aneka prakAra che, te A pramANe che- gAthArtha- sairika, navamAlatI, koraMTaka, baMdhujIvaka, manodya, pautika, pAna, kaNera, kuMjaka tathA sinduvAra 24 jAI, mogaro, jUI, mallikA ane vAsaMtI, vastula, kastula, zevALa, graMthi ane mRgadaMtikA ripo caMpaka, jAtI, navanItikA, kuMda tathA mahAjAti. A pramANe gulmanA aneka AkAra-prakAra hoya che. A gulmonuM kathana pUrNa thAya che. 26A prakAranA anya paNa phUlavALA vRkSone gulma samajavA. A gulmanuM varNana pUrNa thAya che. |63 se kiM taM layAo? layAo aNegavihAo paNNattAo, taM jahA paumalayA NAgalayA, asogacaMpagalayA ya cUyalayA / vaNalayA vAsaMtilayA, aimuttayakuMda-sAmalayA // 27 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM layAo / bhAvArtha - prazna-latAonA keTalA prakAra che? uttara- latAonA aneka prakAra che, te A pramANe che- pAlatA, nAgalatA, azokalatA, caMpakalatA, AmralatA, vanalatA, vAsaMtIlatA, atimuktalatA, kuMdalatA ane zyAmalatA.. 27. A prakAranI anya vanaspatio che, te paNa latA che. A latAnuM varNana thAya che. 64 se kiM taM vallIo? vallIo aNegavihAo paNNattAo, taM jahA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pa : prajJApanA pUsaphalI kAliMgo, tUMbI tausI ya elavAluMkI / ghosADaI paDolA, paMcaMguliyA ya NAlIyA // 28 // kaMgUyA kaduiyA, kakkoDai kAriyallaI subhagA / kuvadhA ya vAgalI ya, pAvavalli taha devadAru ya // 29 // apphoyA aimuttaya, NAgalayA kaNha-sUravallI ya / saMghaTTa sumaNasA vi ya, jAsuvaNa kuviMdavallI ya // 30 // muddiya aMbAvallI chIravirAlI jayaMti govAlI / pANI mAsAvallI, guMjAvallI ya vacchANI // 31 // sasabiMdu gottaphusiyA, girikaNNai mAluyA ya aMjaNaI / dahIphullai kAgaNi, mogalI ya taha akkaboMdI ya // 32 // je yAvaNe tahappagArA / se taM vallIo / 47 bhAvArtha [:- prazna- vasIkho-vesAkhonA DeTA prahAra che ? uttara- vesAkhonA aneDa prahAra che, te khA pramANe che - gAthArtha - puSpaisI, aliMgI - bhaMgalI tarajUya, hUdhI, aDDI, khetavADI - kheDa prahAranI jhaDuDI, ghoSAtaDI (ghIsoDA), paMDolA, paMthAMguliA ane nIlI // 28 // aMgUDA, durdhayA, iMDoDA, arelA, sulagA, DuvadhA, vAgalI, pApavassI tathA hevahAra (hevahAlI) // 28 // khoyA, atimuktatA, nAgasatA, dRSNA (4TAmAMsI) satA, sUravassI (latA), saMghaTTA, sumanasA, bhasuvana jane vindhavallI // 30 // bhRdvIDA - drAkSa, jAvalI, kSIravidyAriDA, 4yaMtI, gopAsI, pAzI, bhAsAvassI, guMbhavallI (yazoThI) ane varachAzI ( gayI 52 ) // 1 // zazabiMdu gotraspRSTA, girieiDA, bhAluA, aMjanakI, dadhisphoTakI, kAkaNI, mogalI tathA arkabondI II 32 II A prakAranI anya vanaspatio che, te paNa vallIo(velAo) samajavI joIe. A rIte vallIonI prarUpaNA pUrNa thAya che. 65 se kiM taM pavvagA ? pavvagA aNegavihA paNNattA, taM jahA ikkhU ya ikkhuvADI, vIraNa taha ekkaDe bhamAse ya / suMThe(suMbe) sare ya vette, timire sataporaga Nale ya // 33 // sevelU kaNa, kaMkAvaMse ya cAvavaMse ya / uda kuDa visae, kaMDAvelU ya kallANe // 34 // jeAvaNe tahappagArA / se taM pavvagA / bhAvArtha :- prazna- parva (parvavANA ADa) nA DeTA prahAra che ? uttara - parvaDanA khaneDa prahAra che, te A pramANe che - gAthArtha - zeraDI, IkSuvAria, vIraeA, kheDaDaDa, bhAsa, sUMha, zara ne vetra-netara, tibhira, zataparva khane nama // 33 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 48 / zrI pannavaNA sua: bhAga-1 vAMsa, ve-vAMsanIti, vaMza, yApavaMza-dhanuSa yogyavasa 688, 24, visa,st, velU, kalyANI 34 // A prakAranI anya vanaspati paNa parvaka che. A parvonI prarUpaNA pUrNa thAya che. 66 se kiM taM taNA? taNA aNegavihA paNNattA, taM jahA seDiya mattiya hottiya, Dabbha kuse pavvae ya poDailA / ajjuNa asADhae rohiyaMse, suyaveya khIratuse // 35 // eraMDe kuruviMde, kakkhaDa suMThe tahA vibhaMgU ya / mahurataNa luNaya sippiya, bodhavve saMkulitaNA ya // 36 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM taNA / bhAvArtha :-pr-tRen| 24 // 2 cha ? uttara- tRAnA ane prA2 cha, te // pramAo chagAthArtha- seMDiDa, bhAMtri, hotriya, hama, duza, parva, po'si, arjuna, ASADha, rohitAMza, zuveha, kSIratuSa // 35 // araMDa, puruvin6, 4242, bhuTa, vibha, madhura tR9, kSu24, zilpi, mane sNkushiite| vagere tRNa jANavA joIe. |3 || A prakAranI anya vanaspatine paNa tRNa vanaspati samajavI. 67 se kiM taM valayA ? valayA aNegavihA paNNattA, taM jahA tAla tamAle takkali, teyali sAre ya sArakallANe / sarale jAvai keyai, kadalI taha dhammarukkhe ya // 37 // bhayarukkha hiMgarukkhe, lavaMgarukkhe ya hoi bodhavve / pUyaphalI khajUrI ya, bodhavvA NAlierI ya // 38 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM valayA / bhAvArtha :- prazna- kya(GfyA mane gaNa A5) 24 // 2 cha ? uttara- vaya vanaspatinA ane 12 cha, te // prabhAecha thArtha-tas, tamAsa, tI, tetI, zamalI, sA24trA, sa20, vatI-vaMtrI, utaDI, kadalI- keLA ane dharma vRkSA 37 bhujavRkSa, hiMguvRkSa ane laviMga vRkSa, sopArI, khajUra ane nALiyera vagere valaya samajavA joIe.// 38. A prakAranA anya UMcA ane goLa vRkSone paNa valaya vanaspati samajavI. A valayanI prarUpaNA pUrNa thAya che. 68 se kiM taM hariyA ? hariyA aNegavihA paNNattA, taM jahA ajjoruha voDANe, haritaga taha taMdulejjaga taNe ya / vatthula pAraga majjAra, pAi billI ya pAlakkA // 39 // dagapippalI ya davvI, sotthiyasAe taheva maMDukkI / mUlaga sarisava aMbila, sAe ya jiyaMtae ceva // 40 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prathama padaH prajJApanA | 49 / tulasI kaNha urAle, phaNijjae ajjae ya bhUyaNae / coraga damaNaga maruyaga, sayapuDhadIvare tahA // 41 // jeyAvaNNe tahappagArA / se taM hariyA / bhAvArtha:-na-rita vanaspatinA(bIbI mAnA) 240 racha? 612-harita vnsptin| aneka prakAra che, te A pramANe che- gAthArtha- adyAvaroha(ropyA pachI, kalama karyA pachI zIdhra vikasita thatI vanaspati vizeSa), vyuhAna, harita tathA tainI , 49, vayavo, pA24, bhAra, pAtI, bilvI ane pAyaMDA(pAsa)| 38 ||pipplii, havA, sotri , bhAMDuDI, bhUkha, sarasavanI mAle, sarazAsane vaant:|| 40 // tulasI, 1, 2, 35sa, Arya, bhutana, yo24, mana, bharuya, zatapuSpI tathA iinhiiv2|| 41 che A prakAranI anya vanaspatione paNa harita-lIlotarI samajavI. A haritanI prarUpaNA che. 69 se kiM taM osahIo ? osahIo aNegavihAo paNNattAo, taM jahA sAlI vIhI godhUma, javajavA kalAya masUra tila muggA / mAsa NipphAva kulattha, alisaMda satINa palimaMthA // 42 // ayasI kasaMbha kohava. kaMga rAlaga varasAmaga kohasA / saNa sarisava mUlaga bIya, jAyAvaNNA tahappagArA // 43 // se taM oshiio| bhAvArtha :- prazna- auSadhimonA 241 prA2 cha ? 612- auSadhimonA bhane pra2 cha, te mA prabhAcha bhAvArtha- (1) // (2) prI-yomA (3) dhUma-46 (4) 41 (5) sAya-4 (5) bhasU2, (7) tasa (8) mA (c) 56 (10) vAsa (11) 4thI (12) atisaMha (13) satIe (yAnI me nd) (14) plimNth-y|| // 42 // (15) agasI (17) kusuma (17) 2 (18) in (18) rANI-nAlI (20) aNu dhAnya (21) oIza (22) za9 (27) sarasava ane (24) bhUkha bI4. 0 prA2nI anya vanaspatimaone 55 auSadhi sm4vii.||43||maariite auSadhi (dhAnya)muMvani pU thAya che. 70 se kiM taM jalaruhA? jalaruhA aNegavihA paNNattA, taM jahA- udae avae paNae sevAle kalaMbuyA haDhe kaseruyA kacchA bhANI uppalepaumekamadeNaliNe sabhae sogaMdhie poMDarIemahApoMDarIe sayapatte sahassapatte kalhAre kokaNade araviMde tAmarase bhise bhisamuNAle pokkhale pokkhalatthibhae, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM jalaruhA / bhAvArtha :- prazna- 4127 (INi Gndl) vnsptin| 240 2 cha ? Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 uttara- jalaruha vanaspatinA aneka prakAra che, te A pramANe che- udaka, avaka, panaka, zevALa, kalaMbukA, haDa, kaserukA, kacchA, bhANI, utpala, padma, kumuda, nalina, subhaga, sodhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahasrapatra, kalhAra, kokanada, araviMda, tAmarasa, kamaLa, bhisa, bhisamRNAla, puSkara ane puSkarAstibhu. A prakAranI anya vanaspatine paNa jalaruha samajavI. A jalaruhanuM varNana pUrNa thAya che. 50 71 se kiM taM kuhaNA ? kuhaNA aNegavihA paNNattA, taM jahA - Ae kAe kuhaNe kuNakke davvahaliyA sapphAe sajjAe chattAe vaMsI jahiyA kurae, jeyAvaNNe thppgaaraa| se taM kuhaNA / bhAvArtha:- prazna- kuhaNa vanaspatinA keTalA prakAra che ? uttara- kuhaNa vanaspatinA aneka prakAra che, te A pramANe che-- Aya, kAya, kuhaNa, kunakka, dravyahalikA, zaphAya, sajjAta, chatrAka- bilADInA Topa, vaMzI, nahitA, kuraka. A prakAranI anya vanaspati paNa kuhaNA che. A kuhaNA vanaspationuM varNana pUrNa thAya che. 72 NANAvihasaMThANA, rukkhANaM egajIviyA pattA / vaMtho vi nIvo, tAla:sarA-khANiInuM 544 // jaha sagalasarisavANaM, silesamissANa vaTTiyA vaTTI / patteyasarIrANaM taha, hoMti sarIrasaMghAyA // 45 // jaha vA tilapappaDiyA, bahuehi tilehi saMhatA saMtI / patteyasarIrANaM taha, hoMti sarIrasaMghAyA // 46 // se taM patteyasarIra-bAdara-vaNapphaikAiyA / bhAvArtha:- (gAthArtha) vividha AkAravALA vRkSonA pAMdaDAomAM arthAt guccha, gulma Adi bAre prakAranI vanaspationA pAMdaDAMmAM eka jIva hoya che, tADa, saraLa, nALiyera Adi vRkSonAM skaMdha paNa eka-eka jIvavALA hoya che arthAt tADa Adi sivAya sarva vRkSonA skaMdha sUtra-57, 58 anusAra asaMkhyajIvI hoya che. II 44 jevI rIte snigdha dravyathI(guMda vage2e cIkaNA padArthathI) paraspara ekarUpa thayelA sarasavanA lADavAmAM sarasavanA pratyeka dANA pRtha-pRthak hovA chatAM paNa ekarUpa pratIta thAya che; tevI ja rIte karmarUpI snigdhatAthI ekatra thayelA pratyeka zarIrI jIvonA zarIra bhinna-bhinna hovA chatAM paNa zarIra saMghAtarUpa- ekarUpe pratIta thAya che. II 45 II jevI rIte talapApaDI(tala sAMkaLI)mAM sarva tala alaga-alaga dekhAvA chatAM paNa ghaNA talo bhegA thAya tyAre talapApaDI bane che; te ja rIte pratyekazarIrI jIvonA aneka zarI2 saMghAtarUpa hoya che. II 46 A pramANe te(pUrvokta) pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika jIvonI prajJApanA pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyanA bheda-prabhedanuM vistRta varNana che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . patteyasIra:- naimezaM gItaM prati mAM pratye zarIraM reSAM te pratye zarIra: je vanaspatikAyika jIvonA zarIra pratyekanA alaga-alaga hoya arthAt eka zarIramAM eka jIva hoya tene pratyekazarIrI vanaspatikAya kahe che. pRthvI, pANI, agni ane vAyu pratyeka zarIrI che. vanaspatimAM keTalIka vanaspati pratyeka zarIrI che ane keTalIka sAdhAraNa zarIrI hoya che. ghaNA pratyeka zarIrI jIvonA zarIra samUharUpe ja pratIta thAya che. tema chatAM te pratyeka jIvonA zarIra svataMtra hoya che ane te jIvonI zarIrajanya kriyAo paNa svataMtra rIte ja thAya che. sUtrakAre be daSTAMtathI viSayane spaSTa karyo che. (1) sarasavanA lADavAmAM aneka sarasava (2) talasAMkaLImAM aneka tala; te eka sAthe dekhAvA chatAM paNa pratyeka sarasava ke tala svataMtra che. tema pratyeka zarIrI jIvo paNa svataMtra rIte pota-potAnA zarIramAM ja rahe che paraMtu tathA prakAranA karmanA kAraNe te ekarUpa pratIta thAya che. pratyeka vanaspatinA bAra prakAra:(1) vRkSa :- jemAM mULa, kaMda, skaMdha, zAkhA, prazAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa, bIja Adi vanaspatinI daza avasthAo hoya che, tene vRkSa kahe che. vRkSanI oLakhANa tenA bIja parathI thAya che. vRkSanA be prakAra che. ekAsthika ane bahubIjaka. ekAsthika- je vRkSanA phaLamAM eka ja bIja arthAt eka ThaLIyo hoya te vRkSane ekAsthika kahe che. yathA- AMbo, lImaDo, jAMbu vagere. bahubIjaka-je vRkSanA phaLamAM bahu bIja hoya te vRkSane bahubIjaka kahe che. yathA-vaTavRkSa, dADama, vagere. A baMne prakAranA vRkSonA mULa, kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA ane pravAla(kuMpaLa) asaMkhya jIvAtmaka (mukhya jIvo) hoya che. pAMdaDAMmAM(mukhya) eka jIva ane puSpamAM mukhya aneka jIvo hoya che. vRkSonA nAma bhAvArthathI spaSTa che. temAM keTalAka nAmo prasiddha che ane keTalAka nAmo aprasiddha che. (2) guccha - gucchane pracalita bhASAmAM choDa kahe che. nAnA ane goLa choDane guccha kahe che. yathArIMgaNI, bhorIMgaNI, javAsA, tulasI, AvI, bAvacI, Adi. (3) galma - phUlonA choDane gulma kahe che. jemake- caMpo, jAI, jUI, kuMda, mogaro Adi. (4) latA :- je vanaspati koI jhADa athavA anya thAMbhalA-lAkaDI-bhIMta AdinA AdhAre upara caDe-vadhe tene latA kahe che. jemake- caMpakalatA, nAgalatA, azokalatA Adi. (5) valI-velA :- je velAo vizeSataH jamIna para phelAya che- tene vallIo kahe che. jema ke AriyA, turiyA, tarabUca, cIbhaDI, kArelA, tuMbaDI, koLA, kaMkoDA Adi. () 5rvaka:- je vanaspatimAM vacce-vacce parva- gAMTha hoya tevI gAMThavALI-kAtaLIvALI vanaspatine parvaka kahe che. jemake zeraDI, eraDI, sarakaDa, sUMTha, netara, vAMsa Adi. (7) tA - lIlA ghAsa Adine taNa kahe che. yathA-darbha kuza, AsAtArA, kaDavANI, dharo, kAliyA Adi. (8) valaya - valayAkAra eTale ke goLa ane UMcAM jhADane valaya kahe che. jema ke- tADa, keLa, nALiyerI, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 taja, laviMga, khAreka, khajUrI, sopArInAM jhADa Adi. (9) harita - vizeSataH lIlI bhAjIne harita kahe che. jemake tAMdaLajo, methI, mULAnI bhAjI, lUNInI bhAjI, vathavAnI bhAjI Adi. (10) auSadhi - auSadhinA artha A pramANe che- (1) 24 prakAranA dhAnya(anAja-kaThoLa)nI jAtane auSadhi kahe che. (2) auSadhi eTale davA, je vanaspatinA upayogathI kSudhAvedanIyano udaya zAMta thaI jAya, kSudhAvedanIyano udaya dUra thaI jAya, tene auSadhi kahe che. A 24 prakAranA dhAnyanA be prakAra che- (1) lAsA ane (2) kaThoLa. temAM lAsAnA bAra nAmo ane kaThoLanA bAra nAmo ahIM darzAvyA che. te sivAyanI paNa vanaspati auSadhi rU5 che. lAsA dhAnyaH - (1) ghauM, (2) java, (3) juvAra, (4) bAjarI, (5) DAMgara, (6) varI, (7) baMTI (8) bAvaTo, (9) kAMga, (10) ciTTo jhINo, (11) kodarA ane (12) makAI vagere lAsA dhAnyanA ghaNA bheda che. kiThoLa dhAnyaH - (1) maga, (2) maTha, (3) aDada, (4) tuvera, (5) jhAlara, (6) vaTANA, (7) coLA, (8) caNA, (9) rAgI-nAgalI, (10) kaLathI, (11) masUra ane (12) aLasI vagere kaThoLa dhAnyanA paNa ghaNA bheda che. A 24 prakAranI auSadhio che. (11) jalarAha:- pANImAM uganArI vanaspatine jalaha vanaspati kahe che. jemake - poyaNAM, kamaLa poyaNAM, kumuda, siMghoDA, zevALa, panaka, kamaLakAkaDI Adi jalavRkSo che. (12) kuhaNa - kuhaNAne kosaMDA paNa kahe che. jamIna phoDIne bahAra nIkaLatI vanaspatine kuhaNa kahe che. jemake- bilADInI balI, bilADInA Topa (masarUma) Adi. sUtrakAre bAre prakAranI pratyeka vanaspatinA aneka nAmonuM kathana karyuM che. temAMthI keTalAka prasiddha ane keTalAka aprasiddha che. keTalAka nAmono be vAra ullekha che. eka ja vastunA aneka guNadharmo hovAthI bhinna-bhinna sthAne bhinna-bhinna apekSAe tenuM kathana hoya che. jemake- nALiyeranuM jhADa ekAsthika che. tethI temAM teno ullekha che. te uparAMta tenA pAMdaDAM valayAkAra hovAthI valaya jAtinI vanaspatimAM paNa teno nAmollekha che. A rIte pratyeka sthAne yathAyogya arthaghaTana karavuM joIe. sAdhAraNazarIrI bAdaravanaspatiH73 se kiM taM sAhAraNa-sarIrabAdara-vaNassaikAiyA ? sAhAraNa-sarIra-bAdaravaNassaikAiyA aNegavihA paNNattA, taM jahA avae paNae sevAle, lohI NIhU thIhU thibhagA ya / asakaNNI sIhakaNNI, siuMDhI tatto musuMDhI ya // 47 // ruru kaMDuriyA jAru, chIravirAlI taheva kiTThIyA / haliddA siMgabere ya, AlUgA mUlae i ya // 48 // kaMbU ya kaNNUkkaDa mahuo, valaI taheva mahusiMgI / NiruhA sappasuyaMdhA, chiNNaruhA ceva bIyaruhA // 49 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prajJApanA pADhA miyavAluMkI, mahurarasA ceva rAyavallI ya / paumA ya mADharI daMtI, caMDI kiTTi tti yAvarA // 50 // mAsapaNNI muggapaNNI, jIviyarasabheya reNuyA ceva / kAolI khIrakA olI, tahA bhaMgI NahI i ya // 51 // kimirAsi bhaddamutthA, jaMgalaI palugA iya / kiNhe paule ya haDhe, harataNuyA ceva loyANI // 52 // kaNhe kaMde vajje ya, sUraNakaMde taheva khallUDe / paNa anaMtanIvA, jJeyAvo tAvihA rU bhAvArtha :- prazna- sAdhAraNazarIrI bAdara vanaspatikAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttarasAdhAraNazarIrI bAdara vanaspatikAyika jIvonA aneka prakAra che, te A pramANe che-- 53 gAthArtha-- avaka, panaka, zevALa, lohi, snihU, thIhU-thora, hastibhAgA ane azvakarNI, siMhakarNI, siuMDhI, musuMDhI II47 ruru, kaMDurikA jArU, kSIravirAlI, kiTTikA, haLadara, Ad, baTeTA ane mULA II 48 // kaMbU, karNotkaTa, madhuka, valakI tathA madhuzrRMgI, nIrUha, sarpasugaMdhA, chinnaruha ane bIjaruha // 49 // pADhA, mRgavAluMkI, madhurarasA, rAjapatrI, padmA, mADharI, daMtI, caMDI ane kiTTI // 50 // mASaparNI, mudgaparNI, jIvita, rasabheda (jIvitarasaha), reNukA, kAkolI, kSIrakAkolI, bhUMgI tathA nakhI II 51 II kRmirAzi, bhadramustA nAMgalakI, palukA, kRSNaprakula, haDa, haratanukA tathA loyANI / / 52 // kRSNakaMda, vajakaMda, sUraNakaMda, khallura, vagere anaMtajIvAtmaka che. A prakAranI anya vanaspati paNa anaMta jIvAtmaka che. II 53 // vivecanaH prastuta gAthAomAM sAdhAraNa vanaspatimAM aneka nAmonuM pratipAdana che. sAhAraNa sarIra :- samAnaM tulyaM prANApAnAdyupabhogaM yathA bhavati evamAsamantAdekIbhAvanAnantAnAM jUnAM dhAraLa saMgrahaLa yena tatsattAdhAraLa / - vRtti je anaMta jIvonuM zarIra eka ja hoya ane A eka ja zarIrathI sarva jIvonI zvAsocchvAsa Adi zarIrajanya kriyAo eka sAthe, samAna rIte thatI hoya, tene sAdhAraNa zarIrI vanaspati kahe che. tenA vividha nAmo bhAvArthathI spaSTa che. pratyeka vanaspatimAM anaMtakAyika jIvoH 74 | taNamUla kaMdamUle, vaMsamUle tti yAvare / saMkhejjamasaMkhejjA, bodhavvANaMtajIvA ya // 54 // siMghADagassa guccho, aNegajIvo u hoi NAyavvo / pattA patteyajiyA, doNNi ya jIvA phale bhaNiyA // 55 // bhAvArtha:- (gAthArtha) tRNamULa, kaMdamULa, vaMzImULa vagere tathA anya paNa tevI vanaspatione saMkhyAta, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 54 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 asaMkhyAta ke anaMta jIvavALI jANavI joIe. . 54 ziMgoDAnA gucchamAM aneka jIvo hoya che ane tena paisibhA (bhuNya) 1 Doya che, tenAmA (bhuNya) vaDoya che.|| 55 // viveyana : prastuta gAthAmAM pratyeka zarIrI vanaspatinI utpattinI avasthAmAM tenA Azraye sAdhAraNa zarIrI jIvonI utpattinuM kathana che. saMkhijjamasaMkhijjA, aNaMta jIvA bodhavvA :- ziMgast, tRNavare pratye zarIza vanaspatimA utpatti samayanI atyaMta komaLa avasthAmAM anaMta jIvo hoya che, tyAra pachI te pratyeka zarIrI thaI jAya che. te vanaspati lIlI hoya tyAre temAM asaMkhyAta jIva hoya che, sukAvA lAge tyAre temAM saMkhyAta jIvo hoya che. pratyeka-sAdhAraNa zarIrI vanaspatinA lakSaNo - jassa mUlassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se mUle, jeyAvaNNe tahAvihA // 56 // jassa kaMdassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve use kaMde, jeyAvaNNe tahAvihA // 57 // jassa khaMdhassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se khaMdhe, jeyAvaNNe tahAvihA // 58 // jIse tayAe bhaggAe, samo bhaMgo padIsai / / aNaMtajIvA tayA sA u, jAyAvaNNA tahAvihA // 59 // jassa sAlassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se sAle, jeyAvaNNe tahAvihA // 60 // jassa pavAlassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve pavAle se, jeyAvaNNe tahAvihA // 61 // jassa pattassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se patte, jeyAvaNNe tahAvihA // 2 // jassa pupphassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve use pupphe, jeyAvaNNe tahAvihA // 3 // jassa phalassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve phale se u, jeyAvaNNe tahAvihA // 64 // jassa bIyassa bhaggassa, samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se bIe, jeyAvaNNe tahAvihA // 65 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA [55] bhAvArtha - (gAthArtha) je mULane toDatAM te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te mULane ane tenA jevA anya mULane anaMtajIvAtmaka jANavA. / pada / je kaMdane toDatAM, te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te kaMdane ane tenA jevA anya kaMdane anaMta jIvAtmaka jANavA./ 57 je skaMdhane toDatAM, te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te skaMdhane ane tenA jevA anya skaMdhone anaMta jIvAtmaka jANavA.. 58 | je chAlane toDatAM, te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya to te chAlane ane tenA jevI anya chAlane anaMta jIvAtmaka jANavI. . pa9o. je zAkhAne toDatAM, te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te zAkhAne ane tenA jevI anya zAkhAne anaMta jIvAtmaka jANavI. || so | je pravAla(kUMpaLone toDatAM, te jyAMthI tUTe te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te pravAlane ane tenA jevI anya kaMpaLone anaMtajIvAtmaka jANavI. 1 || je pAMdaDAne toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te pAMdaDAne ane tenA jevA anya pAMdaDAne anaMta jIvAtmaka jANavA.// 2aa je phUlane toDatAM te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te phUlone ane tenA jevA anya phUlone anaMta jIvAtmaka jANavA. 3 je phaLane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna samatala dekhAya, to te phaLone ane tenA jevA anya phaLone anaMta jIvAtmaka jANavA. || 4 je bIjane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna samatala dekhAya to te bIjane ane tenA jevA anya bIjone anaMta jIvAtmaka jANavA. || 5 | jassa mUlassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se mUle, jeyAvaNNe tahAvihA // 66 // jassa kaMdassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se kaMde, jeyAvaNNe tahAvihA // 67 // jassa khaMdhassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se khaMdhe, jeyAvaNNe tahAvihA // 68 // jIse tayAe bhaggAe, hIro bhaMgo padIsai / parittajIvA tayA sA u, jA yAvaNNA tahAvihA // 69 // jassa sAlassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se sAle, jeyAvaNNe tahAvihA // 7 // jassa pavAlassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve pavAle u, jeyAvaNNe tahAvihA // 71 // jassa pattassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se patte, jeyAvaNNe tahAvihA // 72 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 jassa pupphassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se pupphe, jeyAvaNNe tahAvihA // 73 // jassa phalassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve phale se u, jeyAvaNNe tahAvihA // 74 // jassa bIyassa bhaggassa, hIro bhaMgo padIsai / parittajIve u se bIe, jeyAvaNNe tahAvihA // 75 // bhAvArtha - (gAthArtha) je mULane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya(samatala na dekhAya), to te mULa ane tenA jevA anya mULane pratyeka(paritta) jIvAtmaka jANavA.. i . je kaMdane toDatAM, te jyAMthI tuTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te kaMda ane tenA jevA anya kaMdane pratyeka jIvAtmaka jANavA. || 7. je skaMdhane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te skaMdha ane tenA jevA anya skaMdhane pratyeka jIvAtmaka jANavA. / 68 je chAlane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te chAlane ane tenA jevI anya chAla pratyeka jIvAtmaka jANavI.// 69o je zAkhAne toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te zAkhA ane tenA jevI anya zAkhAne pratyeka jIvAtmaka jANavI. 70 | je pravAlane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te pravAla ane tenA jevA anya pravAlane pratyeka jIvAtmaka jANavA. 71 | je pAMdaDAMne toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te pAMdaDAM ane tenA jevA anya pAMdaDAMne pratyeka jIvAtmaka jANavA./ 72 . je phulane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te phUla ane tenA jevA anya phUlane pratyeka jIvAtmaka jANavA. 73 | je phaLane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te phaLa ane tenA jevA anya phaLone pratyeka jIvAtmaka jANavA.74je bIjane toDatAM, te jyAMthI tUTe, te bhaMga sthAna viSama dekhAya, to te bIja ane tenA jevA anya bIjane pratyeka jIvAtmaka jANavA./75 . jassa mUlassa kaTThAo, challI bahalayarI bhave / aNaMtajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 76 // jassa kaMdassa kaTThAo, challI bahalayarI bhave / matanavA tulA chattI, nAyAvaMT tAvA II77nA jassa khaMdhassa kaTThAo, challI bahalayarI bhave / aNaMtajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 78 // jIse sAlAe kaTThAo, challI bahalayarI bhave / aNaMtajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 79 // 77 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA. bhAvArtha:- (gAthAthI je mULanA kASThabhAga-madhyavartI bhAga karatAM chAla jADI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane anaMtajIvAtmaka jANavI.. 7dA je kaMdanA madhyavartI bhAga karatAM chAla jADI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane anaMta jIvAtmaka jANavI. 77 . je skaMdhanA madhyavartI bhAga karatAM chAla jADI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane anaMtajIvAtmaka jANavI./ 78 je zAkhAnA madhyavartI bhAga karatAM chAla jADI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane anaMta jIvAtmaka jANavI. 79 78 jassa mUlassa kaTThAo, challI taNuyatarI bhave / parittajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 8 // jassa kaMdassa kadrAo, challI taNayatarI bhave / parittajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 81 // jassa khaMdhassa kaTThAo, challI taNuyatarI bhave / parittajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 82 // jIse sAlAe kaTThAo, challI taNuyatarI bhave / parittajIvA u sA challI, jAyAvaNNA tahAvihA // 83 // bhAvArtha - (gAthArtha) je mULanA madhyavartI bhAga karatAM chAla pAtaLI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane pratyeka jIvAtmaka jANavI. . 80 je kaMdanA madhyavartI bhAga karatAM chAla pAtaLI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane pratyeka jIvAtmaka jANavI. // 81 - je skaMdhanA madhyavartI bhAga karatAM chAla pAtaLI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane pratyeka jIvAtmaka jANavI. 82. je zAkhAnA madhyavartI bhAga karatAM chAla pAtaLI hoya, te chAla ane tenA jevI anya chAlane pratyeka jIvAtmaka jANavI. 83 | 79 cakkAgaM bhajjamANassa, gaMThI cuNNaghaNo bhave / puDhavisariseNa bheeNa, aNaMtajIvaM viyANAhi // 84 // gUDhachirAgaM pattaM, sacchIraM jaM ca hoMti NicchIraM / jaMpi ya paNaTThasaMdhi, aNaMtajIvaM viyANAhi // 85 // bhAvArtha:- (gAthArtha) vanaspatinA je mULa Adi bhAgane cakrAkAra kApatAM te sthAna cUrNa-rajathI vyApta thAya athavA je mULa-kaMdAdine toDatAM, tenuM bhaMga sthAna pRthvI samAna bhedavALuM thaI jAya, to te mULa-kaMda Adine anaMta jIvAtmaka jANavA. II 84 . je patranI zirAo gupta hoyadakhAtI na hoya), tevA te patra dUdha yukta ke dUdha rahita paNa hoya ane jenI saMdhi paNa na dekhAtI hoya to tene anaMta jIvAtmaka jANavA. 8pA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 80 zrI pazavazA sUtra : bhAga-1 pupphA jalayA thalayA ya, veMTabaddhA ya NAlabaddhA ya / saMkhejjamasaMkhejjA, bodhavvANaMtajIvA ya // 86 // je keI nAliyAbaddhA, pupphA saMkhejjajIviyA bhaNiyA / NihuyA aNaMtajIvA, jeyAvaNNe tahAvihA // 87 // paumuppalaNaliNIkaMde, aMtarakaMde taheva jhillI ya / ete anaMtajIvA, ego jIvo bhisa- muNAle // 88 // palaMDU-lhasuNakaMde ya, kaMdalI ya kusuMbae / ee parittajIvA, jeyAvaNNe tahAvihA // 89 // paumuppala-NaliNANaM, subhaga-sogaMdhiyANa ya / araviMda-kokaNANaM, satapatta sahassapattANaM // 90 // veMTa bAhirapattA ya, kaNNiyA ceva egajIvassa / abbhitaragA pattA, * patteyaM kesarA miMjA // 91 // veNu ikkhuvADiya samAsaikhU ya ikkaDeraMDe / karakara suMThi vihaMgU, taNANa taha pavvagANaM ca // 92 // acchi pavvaM balimoDao ya, egassa hoMti jIvassa / patteyaM pattA, pupphAiM aNegajIvAI // 93 // pussaphalaM kaliMgaM, tuMbaM tauselavAlu vAlukaM / ghosADayaM paDolaM, tiMdUyaM ceva teMdUsaM // 94 // viMTaM giraM kaDAhaM, eyAhaM hoMti egajIvassa / patteyaM pattAiM, sakesaramakesaraM miMjA // 95 // sapphAe sajjAe, uvvehaliyA ya kuhaNa kaMdukke / ee anaMtajIvA, kaMDukke hoi bhayaNA u // 96 // bhAvArtha :- (gAthArtha) jaLamAM utpanna thanArA jalaja puSpo, jamIna para utpanna thanArA sthalaja puSpo, vRMtabaddha(DIMTiyAvALA) hoya ke nAlabaddha hoya te saMkhyAta jIvAtmaka ke asaMkhyAta jIvAtmaka hoya che ane koI anaMta jIvAtmaka paNa hoya zake che. II 86 // je puSpo nAlikAbaddha che te saMkhyAta jIvAtmaka che. snuhI - thoranAM DUsa anaMta vAtmA che ane tenA ThevA anya sone anaMta kavAtmabhAvA // 87 // phUla padmakaMda, utpalakaMda, aMtarakaMda-pANImAM utpanna thatI vanaspati ane jhillikA(vanaspati vizeSa) A badhAMnA puSpo anaMtajIvI che. paraMtu(tenA) bisataMtu ane mRNAlamAM mukhya eka-eka jIva hoya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 56 : prajJApanA 59 // 88 // palAMDu- kAMdA(DuMgaLI), lasaNa kaMda, kaMdalI nAmaka kaMda ane kusuMbaka; A badhAnA puSpo pratyeka jIvI che. anya paNa A prakAranA puSpo pratyeka jIvI che, tema jANavuM. II 89 // padma, utpala, nalina, subhaga, saugaMdhika, araviMda, kokanada, zatapatra ane sahasrapatra nAmanA puSponA vRtta-DIMTiyAmAM, bahAranAM pAMdaDAMmAM, nIcenI karNikAmAM(mukhya) eka jIva che. tenI aMdaranA pAMdaDAM, kesara ane miMja(bIja) pratyeka jIvAtmaka che. II 90-91 II vAMsa, naLa, ikSuvATikA, samAsekSu, ikkaDa nAmanuM ghAsa, eraMDa, karakara, sUMTha ane vihaMgu Adi tRNo tathA parva(gAMTha)vALI vanaspationI je akSi(AMkha), parva tathA balimoTaka-gAMThane pariveSTana karanAro cakrAkAra bhAga hoya, te badhA pratyeka(eka-eka) jIvAtmaka che. tenA pAMdaDAM pratyeka jIvAtmaka che ane tenAM phUlo aneka jIvAtmaka che. // 92-93 II puSyaphaLa, kAliMga (kaliMjara-tarabUja), tuMba, trapuSa-kAkaDI, elavAluga-cIbhaDA, vAluMka, ghoSAtaka-turIyA, paTola, tindka-TIMbarU, tindsa-TIMDasI, te sarva vanaspatinA pAMdaDAM pratyeka jIvI hoya che tathA tenA vRtta(DIMTala), gira-gara, kesara sahita ke kesara-rahita, miMja(bIja) A badhA eka-eka jIvathI adhiSThita hoya che. II 94-95 II saplAya, sajjhAya, uvrehaliyA ane kuhaNa tathA kuMdakya, A badhI vanaspatio anaMta jIvAtmaka che; paraMtu kaMdukya vanaspatimAM bhajanA che arthAt koI kaMdukya anaMtajIvAtmaka ane koI asaMkhyAta jIvAtmaka hoya che. II 96 // vivecanaH prastuta gAthAomAM pratyeka ane sAdhAraNa zarIrI vanaspatinA lakSaNonuM nirUpaNa che. sAdhAraNa vanaspatinA lakSaNo :- (1) mULa, kaMda, skaMda, tvacA, zAkhA, pravAla, puSpa, phaLa ane bIjanuM bhedana karatAM- toDatAM, te tUTelo bhAga sama-cakrAkAra dekhAya. (2) te skaMdhAdi vibhAgonA madhyavartI sArabhAganI apekSAe tenI chAla jADI hoya. (3) tenA parva-gAMThane toDatAM tenuM bhaMgasthAna rajathI(jalakaNothI) vyApta thaI jAya. (4) tenA bhaMga sthAnano pRthvI sadaza bheda thAya arthAt sUryanA kiraNothI atyaMta tapelI khetaranI kyArIonA pratarakhaMDanI samAna bhaMga thAya. (5) dUdha sahita ke dUdha rahita paNa pAMdaDAonI naso dekhAtI na hoya athavA pAMdaDAMnA baMne bhAgone joDanArI saMdhi paNa sarvathA dekhAtI na hoya. A eka ke aneka lakSaNo je vanaspatimAM jaNAtAM hoya te sAdhAraNa vanaspati che, tema jANavuM. badhI ja kuMpaLo ugatA samaye anaMtakAyika hoya che. tyAra pachI te kUMpaLo vikasita thatI jAya, pAMdaDAMnuM rUpa dhAraNa kare tyAre te vanaspatinA nAmakarma anusAra te pratyeka athavA sAdhAraNapaNuM pAme che. pratyeka vanaspatinA lakSaNo - (1) mULa, kaMda AdinuM bhaMga sthAna viSama-acakrAkAre hoya. (2) te vibhAgonA madhyavartI daLanI apekSAe tenI chAla pAtaLI hoya. (3) tenA parva-gAMThane toDatAM tenuM bhaMgasthAna rajathI vyApta thatuM na hoya, cUrNarUpa thatuM na hoya. (4) tenA bhaMgasthAnomAM pRthvI sadaza bheda thato na hoya. (5) pAMdaDAMonI naso ane saMdhisthAna dekhAtA hoya; A lakSaNomAMthI eka ke aneka lakSaNo je vanaspatimAM hoya te pratyeka vanaspati che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 0 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 anata zarIrI ane pratyeka zarIrI vanaspatinA lakSaNo : anaMta jIvAtmaka-sAdhAraNa zarIrI | saMkhyAta-asaMkhyAtmaka jIvAtmaka pratyeka zarIrI. (1) bhaMgasthAna(jyAMthI tUTe te bhAga) samatala | (1) bhaMgasthAna viSama-acakrAkAra hoya. cakrAkAra hoya. (2) madhyabhAga karatAM jADI chAla. (2) madhyabhAga karatAM pAtaLI chAla. (3) bhaMga sthAna cUrNarUpa thAya arthAt rajathI (3) bhaMgasthAna rajathI vyApta na bane. vyApta hoya. (4) bhaMgasthAna pRthvInI jema popaDIvALuM banI| (4) bhaMga sthAna taraDAya nahIM. jAya arthAt taraDAya jAya. (5) naso, saMdhibhAga dekhAya nahiM. (5) naso, saMdhisthAno dekhAtA hoya. uparokata lakSaNonI vivakSA karyA vinA sUtrakAre keTalIka vanaspatimAM jIva saMkhyAnuM pratipAdana karyuM che. vRttabaddha :- DIMTiyAvALA puSpomAM keTalAka saMkhyAta jIvAtmaka, keTalAka asaMkhya jIvAtmaka ane keTalAka anaMta jIvAtmaka hoya che. nAlikAbaddha puSpo saMkhyAta jIvAtmaka hoya che. thoranA phUla anaMtakAyika che, te uparAMta pavinIkaMda, utpalinIkaMda anaMtakAyika che paraMtu tenA bisataMtu ane mRNAlamAM eka mukhya jIva hoya che. prastuta pAThamAM puSponuM varNana karatAM DuMgaLI, lasaNa vagerenA puSpone pratyeka jIvI kahyA che. uttarAdhyayana sUtra adhyayana-36 gAthA-98mAM DuMgaLI, lasaNanI gaNanA sAdhAraNa vanaspatimAM karI che. A rIte DuMgaLI, lasaNa anaMtakAyika che ane tenA puSpo pratyeka zarIrI che, tema samajavuM. bIjanA jIvanuM mULAdirUpe pariNata thavuM - joNibbhUe bIe, jIvo vakkamai so va aNNo vA / jo vi ya mUle jIvo, so vi ya patte paDhamatAe // 97 // savvo vi kisalao khalu, uggamamANo aNaMtao bhnnio| so ceva vivaDato, hoi paritto aNaMto vA // 98 // bhAvArtha:- (gAthAthI yonibhUta bIjamAM jIva utpanna thAya che, te bIjano jIva paNa hoI zake athavA anya koI paNa jIva tyAM AvIne utpanna thaI zake che. je jIva mULa rUpe pariNata thAya che, te jIva prathama pAMdaDAMnA rUpamAM paNa pariNata thAya che. A 97. badhI kUMpaLo ugatA samaye anaMtakAyika ja hoya che. pachI te ja kUMpaLa vRddhi pAmatAM pratyeka vanaspati thAya che to pratyekazarIrI thaI jAya che ane sAdhAraNa vanaspati hoya to anaMtakAyika ja rahe che. II98. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 1 ] vivecana : - vanaspatinI daza avasthAo che. mULa, kaMda, aMdha, zAkhA, prazAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa ane bIja. A daza avasthAmAM te saceta hoya che. temAM sarva prathama eka mukhya jIva utpanna thAya che, je sarva vibhAgomAM vyApta rahe che. bIjanA jIvanI mULarUpe pariNatika-bIjanI be avasthA hoya che--yonibhUta avasthA ane ayonibhUta avasthA. (1) yoniavasthA :- je bIjamAM ugavAnI yogyatA hoya te yonibhUta kahevAya che. temAM koI bIja saceta-jIva sahita hoya ane koI bIja aceta-jIva rahita hoya che. bIja svayaM jIva rahita ke jIva sahita hoya paraMtu temAM anya jIvane utpanna karavAnI yogyatA hoya tene yonibhUta avasthA kahe che. (2) ayoni avasthA :- je bIjamAM anya jIvane utpanna karavAnI yogyatA na hoya, tene vidhvastayoni athavA ayonibhUta avasthA kahe che. A baMne prakAranA bIjamAM ayonibhUta bIjamAM to te ja jIva ke anya koI paNa jIvanI utpatti zakya nathI. yonibhUta bIjane UgADavAthI temAM te ja jIva athavA anya koI jIva utpanna thaI zake che arthAt bIjamAM je jIva hoya, tenuM AyuSya pUrNa thatAM te jIva tyAMthI nIkaLI jAya ane te bIja nirjIva thaI jAya che. tyArapachI te ja bIjano jIva punaH te acitta bIja rUpa zarIramAM mukhya jIvarUpe arthAt mULa rUpe utpanna thAya che. A rIte bIjano jIva mULarUpe utpanna thAya che, mULa Adi rUpe pariNata thAya che ane kyAreka bIjano jIva mRtyu pAmI anyatra cAlyo jAya to pRthvIkAyika Adi koI paNa anya jIva AvIne tyAM mULarUpe(mukhya jIva rUpe) utpanna thAya che. pratyeka bIja jyAre aMkurita thAya che tyAre tenI kuMpaLa avasthAmAM anaMta jIvo hoya che tyAra pachI jema jema teno vikAsa thAya, tema tema te jIvo potAnA karmAnusAra anya avasthAne prApta kare che ane tyAra pachI te vanaspatimAM je prakAranI yogyatA hoya te pramANe te ja jIvo athavA anya jIvo tyAM pratyeka athavA sAdhAraNa vanaspatirUpe janma dhAraNa kare che. sAdhAraNa zarIrI jIvono jIvana vyavahAra:82 samagaM vakkaMtANaM, samagaM tesiM sarIraNivvattI / samagaM ANuggahaNaM, samagaM UsAsa NIsAse // 19 // ekkassa u jaM gahaNaM, bahUNa sAhAraNANa taM ceva / jaM bahuyANaM gahaNaM, samAsao taM pi egassa // 10 // sAhAraNamAhAro, sAhAraNamANupANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM, sAhAraNalakkhaNaM eyaM // 101 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 jaha ayagolo dhaMto, jAo tattatavaNijjasaMkAso / savvo agaNipariNao, NigoyajIve tahA jANa // 102 // egassa doNha tiNha va, saMkhejjANa va Na pAsiuM sakkA / dIsaMti sarIrAI NigoyajIvANa aNaMtANaM // 103 // bhAvArtha :- (gAthArtha) eka sAthe utpanna thayelA te sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvonI zarIra racanA eka ja samaye thAya che. te jIvo eka sAthe zvAsocchavAsane yogya pudgalonuM grahaNa kare che, eka sAthe teno ucchavAsa ane niHzvAsa hoya che arthAt samakAle utpanna thayelA sAdhAraNa zarIrI jIvonI zarIra racanA tathA zvAsocchavAsa samakALe ja thAya che. | 99o eka jIva je AhArAdi pudgalo grahaNa kare che, te ja ghaNA(anaMta) jIvo grahaNa kare che ane je AhArAdi pudgalone ghaNA(anaMta) jIvo grahaNa kare che, te ja AhArAdi pugalone eka jIva grahaNa kare che. te 100 eka zarIrane Azrita rahelA sAdhAraNa jIvono AhAra paNa sAdhAraNa(eka ja) hoya che, zvAsocchavAsane yogya pugalonuM grahaNa ane zvAsocchavAsa paNa sAdhAraNa hoya che. A sAdhAraNa jIvonuM sAdhAraNa lakSaNa samajavuM joIe./ 101 / jema atyaMta tapAvelo loDhAno goLo pUrNapaNe agnimaya thaI jAya che, tema nigodarUpa eka zarIramAM anaMta nigodajIvonuM pariNamana thAya che, te pramANe jANavuM. 102 | eka, be, traNa, saMkhyAta athavA asaMkhyAta nigoda jIvonA pRthaka pRthaka zarIrone jovA zakya nathI; anaMta nigoda jIvonA asaMkhyAta zarIra bhegA thAya tyAre ja daSTigocara thaI zake che. te 103 / vivecanaH prastuta gAthAomAM sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvonA jIvana vyavahArane samajAvyo che. eka zarIre anaMtA jIvo hoya tene ja sAdhAraNa vanaspati kahe che. te anaMta jIvonuM zarIra eka ja hovAthI zarIrajanya pratyeka kriyA sAdhAraNa-sAmUhikarUpe ja thAya che. (1) te anaMta jIvonuM audArika zarIra eka ja hoya che. te jIvo eka sAthe utpanna thaIne potAnuM zarIra eka sAthe banAve che. te anaMta jIvono AtmA temaja taijasa-kAzmaNarUpa sUkSma zarIra svataMtra hoya che. (2) te anaMta jIvo ekaja zarIrathI zvAsocchavAsa yogya pudgalone grahaNa kare che. (3) te jIvo eka sAthe ja eka zarIrathI ja zvAsa le che ane mUke che. (4) te jIvo eka zarIrathI ja AhAra grahaNa kare che. te jIvo sthAvara hovAthI halanacalana Adi anya zarIrajanya kriyAo teone hotI nathI. agnimAM atyaMta tapta lokhaMDano goLo jevI rIte Akhe Akho agnimaya banI jAya che, tevI ja rIte nigodarUpa eka zarIramAM anaMta jIvonuM pariNamana thAya che. eka, be, traNa saMkhyAta ke asaMkhyAta nigoda jIvonuM zarIra carma cakSuthI dekhAtuM nathI, kAraNa ke teone pRthaka pRthaka zarIra ja hotA nathI, anaMta jIvonuM eka ja zarIra hoya che. bAdara nigodanA anaMtajIvonuM eka zarIra, tevA asaMkhya zarIra bhegA thAya tyAre te carmacakSuthI dekhAI zake che. nigoda jIvone sthala daSTie A pramANe samajAvavAmAM Ave che Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . | 3 | 83 soyanI aNI jeTalA nigodamAM asaMkhyAta goLA hoya che, eka eka goLAmAM asaMkhyAta-asaMkhyAta pratara hoya che, eka-eka prataramAM asaMkhya-asaMkhya zreNIo hoya che. eka-eka zreNImAM asaMkhya nigoda(zarIra) hoya che, eka-eka nigoda(zarIra)mAM anaMta-anaMta jIvo hoya che. vanaspatikAyika jIvonuM parimANa: logAgAsapaese, NigoyajIvaM Thavehi ekkekkaM / evaM mavijjamANA, havaMti loyA aNaMtA u // 104 // logAgAsapaese, parittajIvaM Thavehi ekkekkaM / evaM mavijjamANA havaMti loyA asaMkhejjA // 105 // patteyA pajjattA, payarassa asaMkhabhAgamettA u / logA asaMkhA apajjattagANa, sAhAraNamaNaMtA // 106 // eehiM sarIrehi, paccakkhaM te parUviyA jIvA / suhumA ANAgejjhA, cakkhupphAsaM Na te eMti // 107 // jeyAvaNNe tahappagArA / bhAvArtha:- (gAthAthI lokAkAzanA eka-eka pradeza upara jo eka-eka nigodajIvane sthApita karavAmAM Ave ane A rIte tene mApavAmAM(gaNavAmAM Ave to, te anaMta lokAkAza pramANa thAya che arthAt nigodanA jIvo anaMta lokAkAzanA pradeza pramANa che. / 104 lokAkAzanA eka-eka pradeza upara jo pratyeka vanaspatikAyanA eka-eka jIvane sthApita karavAmAM Ave ane A rIte tene mApavAmAM Ave to te asaMkhyAta lokAkAza pramANa thAya arthAt pratyeka vanaspati kAyika jIvo asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa che. . 105 | pratyeka vanaspatikAyanA paryApta jIvo ghanIkRta loka-prataranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che arthAt te lokanA asaMkhyAtamA bhAganA AkAza pradeza pramANa che. pratyeka vanaspatikAyanA aparyApta jIvonuM pramANa asaMkhyAta loka pramANa che ane sAdhAraNa jIvonuM parimANa anaMtaloka pramANa che. 1os | A(pUrvokta) zarIro dvArA spaSTarUpe bAdara nigoda jIvonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. sUma nigoda jIvo to mAtra AjJA grAhya(tIrthakaronAM vacano dvArA ja zeya) che. kAraNa ke te jIvo carma cakSuthI joI zakAtA nathI. / 107. A prakAranI anya paNa vanaspatio che, te sarvane tenA lakSaNAnusAra sAdhAraNa ke pratyeka vanaspatikAya samajI levI joIe. vivecanaH prastuta gAthAomAM vanaspatikAyika jIvonuM parimANa pradarzita karyuM che. te gAthArthathI spaSTa che. pratyeka vanaspatikAyika paryApta jIvo ghanIkata lokanA prataranA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza pramANa che, pratyeka vanaspatikAyika aparyApta jIvo asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa ane sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvo anaMta lokAkAzanA pradeza pramANa che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 di sahi- A gAthA keTalIka pratomAM maLe che ane keTalI pratomAM maLatI nathI. prastutamAM tenI upayogitA samajAtAM mULapAThamAM svIkAravAmAM AvI che. 4 vanaspatikAyaH upasaMhAraH 84 te samAsao duvihA paNNatA, taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya / tattha NaM je apajjattagA te NaM asaMpattA / tattha NaM je te pajjattagA tesiM vaNNAdeseNaM gaMdhAdeseNaM rasAdeseNaM phAsAdeseNaM sahassaggaso vihANAI, saMkhejjAI joNippamuhasayasahassA / pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMti- jattha ego tattha siya saMkhejjA siya asaMkhejjA siya aNaMtA(vakkamaMti) / eesi NaM imAo gAhAo aNugaMtavvAo / taM jahAkaMdA ya kaMdamUlA ya, rukkhamUlA ti yAvare / gucchAya gumma vallI ya, veNuyANi taNANi ya // 108 // paumuppala saMghADe, haDhe ya sevAla kiNhae paNae / avae ya kacchabhANI, kaMDukkekkuNavIsaime // 109 // taya-challi-pavAlesu ya, paktapuppha-phalesu ya / mUlaagga-majjha-bIesu, joNI kassa ya kittiyA // 110 // se taM sAhAraNa-sarIra-bAdara-vaNassaikAiyA / se taM bAdaravaNassaikAiyA / se tuM vaLasADyA / se tuM niliyA / bhAvArtha :- sarva vanaspatikAyika jIvonA saMkSepathI be prakAra che, te A pramANe che- paryApta ane aparyApta. temAMthI je aparyApta che, te asaMprAta eTale cakSu grAhya ke indriya grAhya nathI ane je paryApta vanaspati che, tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe hajAro prakAra thAya che. tenI saMkhyAta lAkha yoni che. paryApta jIvonA Azraye aparyApta jIvo utpanna thAya che. jyAM eka aparyAptaka jIva utpanna thAya che tyAM niyamathI kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta aparyApta jIvo utpanna thAya che. ahIM zeSa- vizeSa kathana gAthAothI samajavuM joIe. te A pramANe che- gAthArtha- (1) kaMda(sUraNa Adi kaMda) (2) kaMdamULa (3) vRkSamULa(A sAdhAraNa vanaspati vizeSa che.) (4) guccha (5) gulma (6) vallI (7) veNu(vAMsa) (8) tRNa(arjuna Adi lIluM ghAsa.) II108ll (9) padma, (10) utpala, (11) zrRMgATaka(siMghoDA), (12) haDa(jalaja vanaspati) (13) zevALa (14) kRSNaka (15) panaka (16) avaka (17) kaccha (18) bhANI ane (19) kaMdukya(nAmaka sAdhAraNa vanaspati.) II 109 II A uparyukta ogaNIsa prakAranI vanaspationI tvacA, chAla, pravAla, patra, puSpa, phaLa, mULa agra, madhya ane bIja vagerenI yonio pRthakpRthak che. koIkamAM saMkhyAtA, koIkamAM asaMkhyAtA ane koIkamAM anaMtajIvo rahe che. II 110 II A rIte sAdhAraNa vanaspatikAya ane bAdara vanaspatikAyikanuM varNana paNa samApta thAya che. te ja rIte vanaspati ane ekendriya saMsArasamApanna jIvonI prarUpaNA pUrNa thAya che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prazApanA sUkSma (2) paryApta pRthvI (4) suMvALo (4) kALI nIlI lAla pILI zveta pa panakAdi aparyApta bAdara (2) ekendriya saMsAra samApana (sthAvara) jIvonA ghara bheda khara (40) retI kAMkarA Adi 22 prakAra tathA 18 jAtanA ratno paryApta sUkSma (ra) pANI (4) bAdara 'rA | kUvA nadI taLAva osa hima jhAkaLa AdinA pANI aparyApta sUkSma (2) T paryApta agni (8) sUkSma (2) paryApta bAdara (2) I aMgArA jvALA ulkA viryana beMgana maNithI utpanna na di aparyApta bAdara -- pazcimI Adi ghanavAta tanuvAta Adi Apana . (4) sUkSma (2) paryApta pratyeka (12) vRkSa guccha gulma latA velA parvaka tRNa vAya harita auSadhi jalaruha kuNa Adi vanaspati (5) bAdara (2) sAdhAraNa (aneka) panaka sevALa thora kAMdA baTeTA mULA gAjara sUraNa bITa Adi aneka aparyApta [sUkSma vanaspatikAya sAdhAraNa zarIrI ja che.] 5 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 beindriya saMsArasamApanaka jIva prajJApanA:85 se kiM taM beiMdiyasaMsAra-samAvaNNa-jIvapaNNavaNA? __ beiMdiyasaMsArasamAvaNNAjIvapaNNavaNA aNegavihA paNNattA, taMjahA- pulAkimiyA kucchikimiyA gaMDUyalagA golomo NeurA somaMgalagA vaMsImuhA sUImuhA gojaloyA jaloyA jalouyA saMkha saMkhaNagA ghullA-khullA, gulayA khaMdhA varADA sottiyA mottiyA kaluyAvAsA egaovattA duhaovattA NaMdiyAvattA saMvukkA mAIvAhA sippisaMpuDA caMdaNA samuddalikkhA, jeyAvaNNe thppgaaraa| savvete sammucchimA, nnpuNsgaa| te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / eesiNaM evamAdiyANaM beiMdiyANaM pajjattAapajjattANaM satta jAikulakoDijoNI pamuhasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / se taM beiMdiyasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA / bhAvArtha - prazna-beindriya saMsAra samApana jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che? uttara- beindriya saMsArasamApana jIva prajJApanAnA aneka prakAra che, te A pramANe che- pulAkRmika, kukSikRmika, gaMDuyalaga, goloma, nepUra, saumaMgalaka, vaMzImukha, sUcImukha, gaulokA, jalokA, jalAyuSka, zaMkha, zaMkhanaka, ghullA, khullA, guDajA, skandha, varATA-koDI, saukitaka, mauktika, kalukAvAsA, ekatovRtta, dvidhAvRtta, nadikAvarta, zabbakA, mAtRvAhA, zuktisaMpuTa(chIpalA), caMdanaka, samudraliphA vagere tathA A prakAranA anya jIvone beindriya jIvo samajavA joIe. uparyukta beindriya jIvo saMmUrchAima ane napuMsaka che. A beindriya jIvonA saMkSepathI be prakAra che. te A pramANe- paryApta ane aparyApta. paryApta ane aparyApta beindriya jIvonI sAta lAkha jAti-kulakoTi-yoni hoya che. A pramANe bhagavAne kahyuM che. A rIte beIdriya saMsArasamApana jIvonI prajJApanA pUrNa thAya che. vivecana - A sUtramAM beindriya jIvonI vividha jAtio, tenA be prakAra ane tenI jIvayonionI saMkhyAnuM nirUpaNa che. | sparzendriya ane jIhendriya, A be indriya je jIvone hoya che, te beidriya jIva kahevAya che. jema ke- zaMkha, chIpa, koDI, karamiyA, porA, vALo, aLasiyA, jaLo, lALIyA, rasaja- rasavaMtI vastuo bagaDI jAya, tyAre temAM utpanna thatA kIDA, vAMtarI, iyaLa Adi. saLe te sancha mAM napuMsA:- kRmi, kIDA Adi uparokta beIdriya jIvo mAtA-pitAnA saMyoga vinA, azacisthAno jevA koIpaNa yogya sthAnomAM sahaja rIte utpanna thaI jAya che, tethI te saMmUrchAima che ane te sarve napuMsaka hoya che. gAhanoDi goLI :- jAti-kulakoTi yoni- nAriti jhina tiryakati taNAH sutAni jUniTaqzvarani mAni jAni yoni pravA i prastuta prasaMgamAM "jAti' zabda tiryaMcagatino bodhaka che. temAM kRmi, kIDA vagere kaLa che ane te jemAM utpanna thAya te yoni. yoni eTale Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 56 : prajJApanA e jIvonuM utpatti sthAna. utpattisthAnamAM utpanna thanArA jIvonI vividha jAtine kula kahe che. jema ke chANa yonirUpa che. temAM kRmi, kIDA, vRzvika Adi vividha jAtivALA jIvo utpanna thAya che, te tenA kula che. yoni eka hoya ane temAM aneka kula hoya zake che. athavA pAtigtamirtya, pam / jAtikulane eka pada rUpe svIkArIe to eka yoninA aneka jAtikula hoya che. te pramANe artha thAya che. jema ke- chANarUpa yonimAM kRmikula, vRzcikakula vagere aneka jAti kula hoya che. teindriya saMsArasamApana jIva prajJApanAH 86 se kiM taM iMdiyasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA ? teiMdiyasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA aNegavihA paNNattA / taM jahA - ovaiyA rohiNIyA kuMthU pipIliyA uddesagA uddehiyA ukkaliyA uppAyA ukkaDA uppar3A taNAhArA kaTThAhArA mAluyA pattAhArA taNaviMTiyA pattaviMTiyA pupphaviMTiyA phalaviMTiyA bIyaviTiyA teduraNamajjiyA tausamiMjiyA kappAsaTThimiMjiyA hilliyA jhilliyA jhiMgirA kiMgiriDA pAhuyA subhagA sovacchiyA suyaviMTA iMdikAiyA iMdagovayA UruluMcagA kotthalavAhagA jUyA hAlAhalA pisuyA tatavAiyA gomhI hatthisoMDA, jeyAvaNNe tahappagArA / savve te smmucchimnnpuNsgaa| te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya / eesi NaM evamAiyANaM teiMdiyANaM pajjattA apajjattANaM aTTha jAIkulakoDi-joNippamuhasayasahassA bhavatIti makkhAyaM / se taM teiMdiyasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA / bhAvArtha:- prazna- teidriya saMsArasamApanna jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che ? uttara- teindriya saMsArasamApanna jIva prajJApanAnA aneka prakAra che, te A pramANe che-- aupayika, rohiNIka, graMthavA, kIDI, uddezaka, udhaI, utkalika, utpAda, utkaTa, utpaDa, tRNahAra- tRNano AhAra karanAra kIDo, kASThAhAra(ghuNa), mAluka, patrAhAra, tRNavRntika, patravRttika, puSpavRntika, phalavRttika, bIjavRttika, teduraNa, majjika, trapuSamiMjika, kArpAsAsthimiMjika, hillika, jhillika, jhIMgarA-vAMdo, kigiriTa, bAhuka, subhaga, sauvastika, zuvRtta, indrikAyika, indragopa, uruluMcaka(turutumbaka), kusthalavAhaka, yUkA--jU, hAlAhala, mAMkaDa, zatapAdika(gajAI), gomlI(gommacI) ane hastizoMDa. A prakAranA traNa indriyavALA jeTalA anya jIvo che, te badhAne teiMdriya saMsArasamApanna jIva jANavA joIe. te sarva saMmUrchima ane napuMsaka che. teindriya jIvonA saMkSepathI be prakAra che, jemake- paryApta ane aparyApta. paryApta ane aparyAptaka teindriya jIvonI ATha lAkha jAti kulakoTi yoni che, e pramANe zrI bhagavaMte kahyuM che. A teindriya saMsArasamApanna jIvonI prajJApanA pUrNa thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM teindriya jIvonA bheda-prabheda ane tenI yoni saMkhyAnuM varNana che. te jIvone sparzendriya, jIandriya, ghrANendriya A traNa indriya hoya che. jemake kIDI, lIkha, jU, kAnakhajUro, vAMdA, udhaI, ghuNa, kaMthavA Adi. sUtrokta ghaNAM nAmo aprasiddha che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 68 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 nadI - teno artha vRttikAre #fNayatithI karyo che. gujarAtImAM tene kaNasalA ke kAnakhajUro kahe che. caurendriya saMsArasamApana jIvaprajJApanA :87 se kiM taM cauridiyasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA? cariMdiya-saMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA aNegavihA paNNattA, taM jahA aMdhiya Nettiya macchiya, magamigakIDe tahA payaMge ya / DhikuNa kukkuDa kukkuha, NaMdAvatte ya siMgiriDe // 111 // kiNhapattA NIlapattA lohiyaphtA haliddapattA sukkilapattA cittapakkhA vicittapakkhA obhaMjaliyA jalacAriyA gaMbhIrA NINiyA taMtavA acchiroDA acchivehA sAraMgA NeulA dolA bhamarA bharilI jarUlA toTThA vicchuyA pattavicchuyA chANavicchuyA jalavicchuyA piyaMgAlA kaNagA gomayakIDagA, jeyAvaNNe tahappagArA / savvete sammucchimA nnpuNsgaa| te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / etesiNaM evamAiyANaM cauridiyANaM pajjattAapajjattANaM Nava jAikulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / se taM cauridiyasaMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA / bhAvArtha:- prazna- caurendriya saMsArasamApana jIva prajJApanAnA keTalA prakAra che? uttara- caurendriya saMsArasamApana jIva prajJApanAnA aneka prakAra che, te A pramANe che gAthArtha- adhika, netrika, mAkhI, magamagakIDA(macchara, kIDA athavA TIDa) pataMgiyA, DhiMkaNa karkaTa, kukUha, nandAvarta ane eNgiriTI 111 . kRSNapakSa, nilapakSa, lohitapakSa, hAridrapakSa, zuklapakSa, citrapakSa, vicitrapakSa, avabhAMjalika jalacArika, gaMbhIra, nItika, tattava, akSiroTa, akSivedha, sAraMga, nupUra, dolA, bhramara, bharilI, jalA toTTa, vIMchI, patravRzcika, gobaravRzcika, jaLavRzcika, priyaMgAla, kanaka ane gomayakITa (chANanA kIDA) vagere, tathA A prakAranA anya jIvone caurendriya saMsArasamApana jIvo jANavA joIe. A badhA caurendriya jIvo saMmUrchAima ane napuMsaka che. tenA be prakAra che. yathA- paryApta ane aparyApta. te paryApta ane aparyApta jIvonI nava lAkha jAti-kulakoTi-yonipramukha hoya che, ema zrI tIrthakara bhagavaMte kahyuM che. A caurendriya saMsAra samApana jIva prajJApanA pUrNa thAya che. vivecana : A sutramAM caurendriya jIvonI jAti-yonivagerenuM nirUpaNa che. je jIvone sparzanendriya, jIlaeNndriya, dhrANendriya ane cakSurindriya; A cAra indriya hoya tene caurendriya kahe che. yathA-mAkhI, macchara, pataMgiyAM, AMkhanI masi, cAra prakAranA vIMchI, bhamaro Adi. jyAM pAMkha tyAM AMkha avazya hoya che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. beIdriya, teIdriya ane caurendriya te traNa prakAranA jIvo vikalendriyanA nAme prakhyAta che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prajJApanA vikalendriya saMsAra samApanna jIvonA 6 bheda beindriya (2) zaMkha, koDI chIpa, karamIyA porA, aLasiyA Adi aneka prakAra paryApta taiindriya (2) kIDI, kaMcuvA udhaI, jU cAMcaDa, mAMkaDa Adi aneka prakAra caurendriya (3) mAMkhI, macchara TIDa, pataMgiyA Adi aneka prakAra aparyApta se paMcendriya saMsArasamApana jIvaprajJApanAH 88 se kiM taM paMciMdiya-saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA ? paMciMdiyasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA caDavvihA paNNattA, taM jahA - NeraiyapaMciMdiya saMsArasamAvaNNa-jIvapaNNavaNA, tirikkhajoNipaMciMdiya-saMsArasamAvaNNa jIvapaNNavaNNA, maNussapaMciMdiya-saMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNNA devapaMcidiya-saMsArasAmAvaNNa- jIvapaNNavaNNA / bhAvArtha:- prazna- paMcendriya saMsArasamApanna jIvonI prajJApanAnA keTalA prakAra che ? uttara- paMcendriya saMsArasamApanna jIva prajJApanAnA cAra prakAra che, te A pramANe che- (1) nairiyaka paMcendriya saMsAra samApanna jIvaprajJApanA, (2) tiryaMca paMcendriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA, (3) manuSya paMcendriya saMsAra samApanna jIvaprajJApanA ane (4) deva paMcendriya saMsAra samApanna-jIva prajJApanA. vivecanaH je jIvone sparzendriya, jIhendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotendriya, A pAMca indriya hoya, tene paMcendriya kahe che. paMcendriya saMsAra samApanna jIvomAM cAre gatinA jIvono samAveza thAya che. gatinI apekSAe tenA cAra bheda che. te bhAvArthathI spaSTa che. vairayikonA bheda-prabhedaH 89 se kiM taM NeraiyA ? NeraiyA sattavihA paNNattA, taM jahA- rayaNappabhApuDha vi-NeraiyA sakkarappabhApuDhavi NeraiyA vAluyappabhApuDhaviNeraiyA paMkappabhApuDhaviNeraDyA dhUmappabhApuDhaviNeraiyA tamappabhApuDhavi NeraiyA tamatamappabhApuDhaviNeraiyA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA - pajjattagA ya apajjattagA ya / se taM NeraiyA / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 70 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - praznanarayikonA keTalA prakAra che? uttara-nairayikonA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) ratnaprabhA pRthvI nairayika, (2) zarkarAprabhA pRthvI nairayika, (3) vAlukAprabhA pRthvI nairayika, (4) paMkaprabhA pRthvI nairayika, (5) dhUmaprabhA pRthvI nairayika, (6) tama prabhA pRthvI nairayika ane (7) tamastamaprabhA pRthvI nairayika. te sAte prakAranA nairayikanA saMkSepathI be prakAra che. yathA- paryApta ane aparyApta. A nairayikonI prarUpaNA pUrNa thAya che. vivecana - prastuta sUtramAM sAta narakanI apekSAe nairayika paMcendriya saMsAra samApanna jIvonA sAta prakAronuM nirUpaNa che. nirayika zabdanA be prakAre artha thAya che- (1) vyutpattilabhya artha- yatra jaya rU5i jarma nitanavaM gatte nirayA- navAsasleSa thavA taiyaol | niru + aya- aya eTale iSTaphaLa denAruM zubhakarma jyAMthI nirgata thaI gayuM che, cAlyuM gayuM che tene niraya kahe che. jyAM iSTaphaLa nI prApti thatI na hoya te niraya eTale ke narakAvAsa che. temAM utpanna thanAra jIvane nairayika kahe che. (2) na+arka = naraka; jyAM arka = sUrya ke sUrya jevA anya prakAzamAna padArthono prakAza na hoya, mAtra aMdhakAra ja hoya te sthAnane naraka kahe che athavA jyAM puNyano prakAza na hoya, pApa ane pApanA bhogavaTArUpa aMdhakArano udaya hoya, tevA azubhakarmano daMDa bhogavavAnA sthAnane naraka kahe che. narakamAM utpanna thanArA jIvone nArakI kahe che. jema gujarAtamAM rahe te gujarAtI, madrAsamAM rahe te madrAsI, tema narakamAM rahe te nArakI. nArInA bheda - sakhataviyatva niyimAM thavIlena, anyathA amRtame tvamapi teA asaMkhyAta nArakInA asaMkhyAta bheda-prabheda thaI zake che, tema chatAM prastuta prasaMgamAM nArakInA AvAsarUpa narakapRthvInA sAta bhedanI apekSAe nArakonA sAta bheda karyA che. (1) ratnaprabhA pRthvI - ratnAnijhama svarUpe vaNA rAma I vajaratna, vairyaratna Adi ratnamayI pRthvIne athavA ratnonI pracuratA hoya tene ratnaprabhA kahe che. prathama naraka pRthvInuM nAma ratnaprabhA pRthvI che. te ja rIte () zarkarA-paththaramayI pRthvIne zarkarA prabhA, (3) retImayI pRthvIne vAlukAprabhA, (4) paMka-kIcaDamathI pRthvIne paMkaprabhA, (5) dhUmADAmayI pRthvIne dhUmaprabhA, (6) aMdhakAramayI pRthvIne tamaprabhA ane (7) atyaMta gADha aMdhakAramayI pRthvIne tamastamAM pRthvI kahe che. tenA vistRta varNana mATe juo zrI jIvAbhigamasUtra. kramazaH sAte naraka pRthvImAM utpanna thanArA jIvo te te narakanA nairayiko kahevAya che. te sAte nArakInA nairayikonA paryApta ane aparyApta rUpa be-be bheda thAya che. A rIte nairayikonA 742 = 14 bheda thAya che. saMjJI paMcendriya hovAthI te jIvone cha paryApti hoya che. utpattinA aMtarmuhUrta paryata svayogya paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI te jIvone aparyApta kahe che ane svayogya paryApti pUrNa thaI jAya tyAre te jIvone paryApta nAraka kahe che. koI paNa nArakI aparyAptAvasthAmAM maratA nathI. nairayikomAM eka naMpusaka veda hoya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [71] narayika paMcendriya saMsAra samApanna jIvonA 14 bheda ratnaprabhA (2) zarkarA prabhA vAlukAprabhA paMkaprabhA (2) (2) (2) dhUmaprabhA (2) tama prabhA tamastama prabhA (2) (2) paryApta aparyApta tiryaMca paMcendriyonA bhedawbheda - 90 se kiM taM paMciMdiyatirikkhajoNiyA ? paMciMdiyatirikkhajoNiyA tivihA paNNattA, taM jahA- jalayarapaMciMdiya-tirikkhajoNiyA thalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA / bhAvArtha :- prazna- paMcendriya-tiryaMcayonikanA keTalA prakAra che? uttara- paMcendriya tiryaMcayonikanA traNa prakAra che, te A pramANe che- (1) jalacarapaMcendriya- tiryaMca yonika, (2) sthalacara paMcendriya-tiryaMcayonika ane (3) khecara paMcendriya tiryaMca yonika. 91 sekiMtaMjalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA? jalayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA paMcavihA paNNatA, taM jahA- macchA kacchabhA gAhA magarA susumArA / bhAvArtha :- prazna- jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikanA keTalA prakAra che? uttara- jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) matsya, (2) kacchapa (kAcabA), (3) grAha, (4) magara ane (5) susumAra. 92 se kiM taM macchA ? macchA aNegavihA paNNattA, taM jahA- sohamacchA khavallamacchA jugamacchA vijjhiDiyamacchA halimacchA maggarimacchA rohiyamacchA halIsAgarA gAgarA vaDA vaDagarA timI timigilA NakkA taMdulamacchA kaNikkAmacchA sAlisamacchiyA-macchA laMbhaNamacchA paDAgA paDAgAtipaDAgA, jeyAvaNNe tahappagArA / se taMmacchA / bhAvArtha-prazna- matsyanA keTalA prakAra che? uttara- matsyanA aneka prakAra che, te A pramANe che- zlaSNu matsya, khavallamasya, jaMgamasya, vikjhaTitamasya, halimasya, makarImasya, rohitamasya-lAla mAchalI, halIsAgara, gAgara, vaTa, vaTakara, timi, timiMgala, nakra, taMdulamasya, kaNikkAmasya, zAlizAstrikamasya, laMbhanamasya, patAkA ane patAkAtipatAkA tathA A prakAranA anya prANIo masyo che, tema samajavuM joIe. A matsyonI prarUpaNA che. 93 se kiM kacchabhA? kacchabhA duvihA paNNattA,taM jahA- aTTikacchabhA yamaMsakacchabhA yA che te zreSThamA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 bhAvArtha - prazna- kacchapanA keTalA prakAra che? uttara- kacchapanA be prakAra che, te A pramANe chejenA zarIramAM hADakAMnI bahulatA hoya te asthikacchapa ane jenA zarIramAM mAMsanI bahulatA hoya te mAMsakacchapa. A kAcabAnI prarUpaNA che. 94 se kiM taM gAhA? gAhA paMcavihA paNNattA, taM jahA- dilI veDhalA muddhayA pulagA siimaagaaraa| se taM gAhA / bhAvArtha - prazna- grAhanA keTalA prakAra che? uttara- grAhanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) dilI grAha, (2) veDhaka, (3) mUrdhaja, (4) pulaka ane (5) sImAkAra. A grAhanI prarUpaNA che. |95 se kiM taM magarA ? magarA duvihA paNNattA, taM jahA- soMDamagarA ya maTThamagarA ya / se taM magarA / bhAvArtha - prazna- magaranA keTalA prakAra che? uttara-magaramacchanA be prakAra che, te A pramANe chezauMDamakara ane mRSTamakara. A magaramacchanI prarUpaNA che. 96 se kiM taM suMsumArA ? suMsumArA egAgArA paNNattA, se taM suMsumArA / jeyAvaNNe thppgaaraa| bhAvArtha -prazna- susumAranA keTalA prakAra che? uttara- susumArano eka ja AkAra-prakAra che. A susumAra(zizumAra)nI prarUpaNA che. A prakAranA anya jIvone paNa jalacara jANavA joIe. |97 tesamAsaodavihA paNNattA.taM jahA-sammacchimA ya gabbhavakkaMtiyA yA tatthaNaMje te sammucchimA te savveNapuMsagA / tatthaNaMjete gabbhavakkaMtiyA tetivihA paNNattA, taMjahAitthI purisA NapuMsagA / etesiM NaM evamAiyANaM jalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjattApajjattANaM addhaterasa jAkulakoDijoNippamuhasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / setaM jalayaraparcediyatirikkhajoNiyA / bhAvArtha - sarva prakAranA jaLacara tiryaMca paMcendriya jIvonA saMkSepathI be prakAra che- saMmUrchAima ane garbhaja. temAMthI je saMmUrchAima che, te badhA napuMsaka ja che ane garbhajanA traNa prakAra che- strI, puruSa ane napuMsaka. A paryApta ane aparyApta matsya Adi pAMce ya prakAranA jaLacara paMcaMdriya tiryaMca yonika jIvonI sADA bAra lAkha jAti-kulakoTi-yonipramukha che, tema zrI tIrthakaroe kahyuM che. A jaLacara paMcadriya tiryaMca yonikonI prarUpaNA pUrNa thAya che. |98 se kiM taM thalayaraparcediyatirikkhajoNiyA ? thalayaraparcediyatirikkhajoNiyA duvihA paNNattA, taM jahA- cauppaya-thalayara- paMceMdiya-tirikkhajoNiyA ya parisappathalayarapaMceMdiya-tirikkhajoNiyA ya / bhAvArtha - prazna- sthaLacara-paMcendriya-tiryaMcayonikanA keTalA prakAra che? uttara- sthaLacara-paMcedriyatiryaMcayonikanA be prakAra che, te A pramANe che- catuSpadasthaLacara paMcendriyatiryaMcayonika ane parisarpasthaLacara paMcendriya tiryaMca yonika. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pa: prajJApanA 93 99 se kiM taM cauppaya-thalayarapaMceMdiya-tirikkhajoNiyA ? cauppaya-thalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyA cauvvihA paNNattA, taM jahA - egakhurA dukhurA gaMDIpadA saNapphadA / bhAvArtha :- prazna - yatuSpadR-sthaNayara-paMthendriya-tiryayayoniGanA DeTA prakAra che ? uttrcatuSpada-sthaLacara-paMcendriya-tiryaMcayonikanA cAra prakAra che, te A pramANe che- (1) eka kharIvALAkheddpuraa, (2) je jarIvAnA-dvipurA, ( 3 ) sonInI kherA ThevA pagavANA - gaeDIpa ane (4) nora-naja sahita pagavANA sanajapaha 100 se kiM taM egakhurA ? egakhurA aNegavihA paNNattA, taM jahA- assA astarA ghoDagA gaddabhA gorakkharA kaMdalagA sirikaMdalagA AvattA, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM egakhurA / bhAvArtha:- prazna- eka kharIvALA jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- eka kharIvALA jIvonA aneka prahAra che, te khA pramANe che- azva, azvatara-jayyara, ghoDA, gadheDA, gorakSara, chaDa, zrI haMsa khAne Avarta tathA A prakAranA anya eka kharIvALA prANIone ekakhura-sthaLacara-paMcendriya tiryaMca jANavA joIe. A eka kharIvALA jIvonI prarUpaNA che. 101 se kiM taM dukhurA ? dukhurA aNegavihA paNNattA, taM jahA - uTTA goNA gavayA rojjhA pasuyA mahisA miyA saMvarA varAhA akelagaruru- sarabhacamara-kuraMga-gokaNNamAdI / jeyAvaNe thppgaaraa| se taM dukhurA / bhAvArtha :- prazna- be kharIvALA jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- be kharIvALA jIvonA aneka prahAra che, te yA pramANe che - aMTa, gAya, gavaya-nIlagAya, ro4, pazu, bheMsa-pADo, bhRga, sAMbhara, varAha-DuGara, jaDarI, joDo, ruru, saratma, yamarI gAya, DuraMga bhane goDa tathA AA prahAranA anya me kharIvALA prANIone dvikhurasthaLacara paMcendriyatiryaMca jANavA joIe. A be khuravALAnI prarUpaNA . che. se kiM taM gaMDIpayA ? gaMDIpayA aNegavihA paNNattA, taM jahA - hatthI hatthI - pUyaNayA maMkuNahatthI khaggA gaMDA, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM gaMDIpayA / bhAvArtha : - prazna - gaMDI pahanA DeTA prahAra che ? uttara - gaMDI pahanA khaneDa prahAra che, te khA prabhAo che- hAthI, hastipUtana, bhatsueAusti-chAMta vagarano nAnA mhano hAthI, maDgI bhane geMDo. A prahAranA anya je prANIo hoya teone gaMDIpadanI aMtargata samajavA joIe. A gaMDIpadanI prarUpaNA che. | 103 se kiM taM saNapphadA ? saNapphadA aNegavihA paNNattA, taM jahA- sIhA vagghA dIviyA acchA taracchA parassarA siyAlA biDAlA suNagA kolasuNagA kokaMtiyA sasagA cittagA cittalagA, je yAvaNNe tahappagArA se taM saNapphadA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- sammucchimA ya gabbhavakkaMtiyA ya / tattha NaM je te sammucchimA te savve NapuMsagA / tattha NaM je te gabbhavakkaMtiyA te tivihA paNNattA, taM jahAitthI purisA NapuMsagA / eesi NaM evamAiyANaM (cauppaya) thalayarapaMciMdiyatirikkha- joNiyANaM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 pajjattApajjattANaM dasa jAIkulakoDijoNippamuhasayasahassA havaMtIti makkhAyaM / setaM cauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyA / 74 bhAvArtha :- prazna- sanakhapada-zvAnapadanA keTalA prakAra che ? uttara- sanakhapada-zvAnapadanA aneka prakAra che, te A pramANe che- siMha, vAgha, dIpaDo, rIMcha, tarakSa, parAzara, ziyALa, bilADI, kUtaro, kolazvAna, lomaDI, sasaluM, citto ane cittalaga(cillaka) tathA A prakAranA anya prANIone sanakhapada(zvAnapada) sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonika jANavA joIe. A sanakhapadonI prarUpaNA che. uparyukta badhA prakAranA catuSpada-sthaLacara paMcendriya-tiryaMcayonikanA saMkSepathI be prakAra che- saMmUrchima ane garbhaja. temAM saMmUrchima badhA napuMsaka che ane garbhajanA traNa prakAra che- (1) strI, (2) puruSa ane (3) napuMsaka. A pramANe paryApta ane aparyApta catuSpada sthaLacara-paMcendriya-tiryaMcayonika jIvonI daza lAkha jAti-kulakoTiyoni che, tema zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe kahyuM che. A rIte catuSpada sthaLacara paMceMdriya tiryaMcayonikonuM nirUpaNa pUrNa thAya che. | 104 se kiM taM parisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyA ? parisapphthalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyA duvihA paNNattA, taM jahA - uraparisappa thalarapaMceMdiya-tirikkhajoNiyA ya bhuyaparisappa-thalayarapaMceMdiya-tirikkhajoNiyA ya / bhAvArtha :- prazna- parisarpa-sthaLacara-paMcendriya-tiryaMcayonikanA keTalA prakAra che ? uttara- parisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikanA be prakAra che, te A pramANe che- uparisarpa sthaLacarapaMcendriya tiryaMca yonika ane bhujaparisarpasthaLacara paMcendriya-tiryaMcayonika. | 105 se kiM taM uraparisappathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyA ? uraparisappathalayarapaMcediya tivihagoLiyA vaDangihA paLattA, tuM bahA- ahIM, ayArA, bAlALiyA, mahorA / bhAvArtha :- prazna- uparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikanA keTalA prakAra che ? uttarauraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikanA cAra prakAra che, te A pramANe che- (1) ahi(sarpa), (2) ajagara, (3) AsAlika ane (4) mahoraga. 106 se kiM taM ahI ? ahI duvihA paNNattA, taM jahA- davvIkarA ya mauliNo ya / bhAvArtha: :- prazna- te ahinA keTalA prakAra che ? uttara- ahinA be prakAra che, te A pramANe che-- dardIkara-pheNasahita(phaNIdhara) ane mukulI pheNarahita. | 107 se kiM taM davvIkarA ? davvIkarA aNegavihA paNNattA, taM jahA- AsIvisA diTThIvisA uggavisA bhogavisA tayAvisA lAlAvisA ussAsavisA NissAsavisA kaNhasappA seyasappA kAodarA dajjhapupphA kolAhA melimiMdA, sesiMdA, je yAvaNNe tahappagArA / se taM davvIkarA / bhAvArtha:- prazna- phaNIdhara sarpanA keTalA prakAra che ? uttara- phaNIdhara sarpanA aneka prakAra che, te A pramANe che- dADhomAM viSavALA AzIviSa, daSTimAM viSavALA daSTiviSa, tIvra viSavALA ugraviSa, pheNa athavA zarIramAM viSavALA bhogaviSa, cAmaDImAM viSavALA tvacAviSa, lALamAM viSavALA lAlAviSa, zvAsamAM viSavALA ucchvAsaviSa, zvAsa choDavAmAM viSavALA niHzvAsa viSa, kRSNasarpa, zrutasarpa, kAkodara, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . | 75 dahRpuSpa (darbhapuSpa), kolAha, melimida ane zeSendra. A prakAranA anya sarpone darpIkara samajavA joIe. A darpIkara sarpanI prarUpaNA che. 108 se kiM taM mauliNo ? mauliNo aNegavihA paNNattA, taM jahA- divvAgA goNasA kasAhiyA vaiulA cittaliNo maMDaliNo mAliNo ahI ahisalAgA vAyapaDAgA, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM mauliNo / se taM ahii| bhaavaarth:-prshn-bhuusii-3|| 2Dita sapanAmA prAracha? 610-mulI sapanAsane prAra cha,te // prabhAcha-hivyA, gonasa, pAghira, vyatiga, yitrI, bhaMDalI, mAlI, maDi, azikSA ane vAtapatAkA. A prakAranA anya sarpone mukulI jAtinA sarpa samajavA joIe. A mukulI sarpo ane sarponI prarUpaNA che. 109 se kiM taM ayagarA? ayagarA egAgArA paNNattA / se taM ayagarA / bhAvArtha:- prazna-agaranA 241 prakAra cha? 612-agara 4 mAra-praDAranA Doya che. A ajagaranI prarUpaNA che. 110 se kiM taM AsAliyA ? kahi NaM bhaMte ! AsAliyA sammucchai ? goyamA ! aMtomaNussakhitte aDDAijjesu dIvesu, NivvAghAeNaM paNNarasasu kammabhUmIsu, vAghAyaM paDucca paMcasu mahAvidehesu, cakkavaTTikhaMghAvAresu vA vAsudevakhaMdhAvAresu baladevakhaMdhAvAresumaMDaliyakhaMdhAvAresu mahAmaMDaliya-khaMdhAvAresu vA gAmaNivesesuNagaraNivesesu NigamaNivesesu kheDaNivesesu kabbaDaNivesesu maDaMbaNivesesu vA doNamuhaNivesesu paTTaNaNivesesu AgaraNivesesu AsamaNivesesu saMvAhaNivesesu rAyahANINivesesu etesi NaM ceva viNAsesu ettha NaM AsAliyA sammucchai, jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgametIe ogAhaNAe ukkoseNaM bArasajoyaNAI, tayANurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalleNaM bhUmi dAlittANaM samuDhei; asaNNI micchaviTThI aNNANI aMtomuhuttaddhAuyA ceva kAlaM karei / se taM AsAliyA / bhAvArtha:-prazna- AsAsina 241 ? bhagavana ! AsAliyAM utpanna thAya cha? uttara- AsAlikano eka ja AkAra-prakAra che. he gautama ! AsAlika-uraparisarpa manuSyakSetranI aMdara, aDhI dvIpomAM nircAghAta apekSAe paMdara karmabhUmiomAM vyAghAta apekSAe pAMca mahAvideha kSetromAM cakravartInA kaMdhAvAro-sainikanI-chAvaNIomAM, vAsudevonA aMdhAvAromAM, baLadevonA aMdhAvAromAM, mAMDaliko-alpa samRddhivALA nAnA rAjAonA aMdhAvAromAM, mahAmAMDaliko-anya dezonA adhipati narezonA dhAvAromAM, grAma, nagara, nigama, peTa, 52, mauMba, dro|bhu5, 545, 72, Azrama, saMbAdha ane rAjadhAnInI nIce utpanna thAya che. A cakravartInA aMdhAvAra Adi sthAnono vinAza thavAno hoya tyAre A sthAnonI nIcenA bhUmi bhAgamAM AsAlika utpanna thAya che. te AsAlikanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa bAra yojana hoya che. tenI(avagAhanAne) anurUpa ja tenI pahoLAI ane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jADAI hoya che. te cakravartInA aMdhAvAra AdinI nIce bhUmiphoDIne prAdurbhata thAya che. te asaMjJI, mithyAdaSTi ane ajJAnI hoya che tathA aMtarmuhUrtanuM AyuSya pUrNa karIne marI jAya che. A AsAlikanI prarUpaNA che. 111 se kiM taM mahoragA? mahoragA aNegavihA paNNattA, taM jahA- atthegaiyA aMgulaM pi aMgula puhattiyA vi viyatthi pi viyatthipuhattiyA vi rayaNi pi rayaNipuhattiyA vi kucchi pi kucchipuhattiyA vi dhaNuM pi dhaNupuhattiyA vi gAuyaM pi gAuyapuhattiyA vi joyaNaM pijoyaNapuhattiyA vi joyaNasayaM pijoyaNasayapuhattiyA vi joyaNasahassaM pi| te NaM thale jAyA jale vi caraMti thale vi caraMti / te Natthi ihaM, bAhiraesu dIvasamuddaesu havaMti, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM mahoragA / bhAvArtha - prazna- mahoraganA keTalA prakAra hoya che? uttara- mahoraganA aneka prakAra che, te A pramANe che- eka aMgulanI avagAhanAvALA mahora, ane keTalAka aneka aMgulanI avagAhanAvALA, A rIte eka vaita, aneka vaita, eka hAtha, aneka hAtha, eka kukSi, aneka kukSi, eka dhanuSa, aneka dhanuSa, eka gAu, aneka gAu, eka yojana, aneka yojana, so yojana, aneka so yojana ane eka hajAra yojananI avagAhanAvALA mahoraga. te sthaLamAM utpanna thAya che ane jaLamAM ane sthaLamAM paNa vicaraNa kare che. te aDhIdviIpamAM hotA nathI. manuSyakSetranI bahAranA dvIpa samudromAM hoya che. A prakAranA anya uraparisarpane paNa mahoraga jAtinA samajavA joIe. A mahoraganI prarUpaNA che. 112 tesamAsao duvihA paNNattA,taM jahA-sammucchimA ya gabbhavakkaMtiyA yA tatthaNaMje te samucchimA te savve NapuMsagA / tattha NaM je te gabbhavakkaMtiyA teNaM tivihA paNNattA, jaM jahA- itthI purisA NapuMsagA / eesiNaM evamAiyANaM pajjattApajjattANaM uraparisappANaM dasa jAikulakoDI-joNippamuhasayasahassA havaMtIti makkhAyaM / se taM uraparisappA / bhAvArtha - pUrvokta badhAja uraparisarpa-sthaLacara saMkSepathI be prakAranA che. te A pramANe che- saMmUrchAima ane garbhaja. temAM je saMmUrchAima che, te badhA napuMsaka che ane je garbhaja che, tenA traNa prakAra che. jema ke(1) strI, (2) puruSa ane (3) napuMsaka. A pramANe paryApta ane aparyApta uraparisarponA daza lAkha jAti-kulakoTi yoni che, e pramANe zrI tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. A uraparisarpanI prarUpaNA che. 113 se kiM taM bhuyaparisappA ? bhuyaparisappA aNegavihA paNNattA, taM jahANaulA gohA saraDA sallA saraMThA sArA khArA gharoilA vissaMbharA mUsA maMgUsA payalAiyA chIravirAliyA; jAhA cauppAiyA, jeyAvaNNe thppgaaraa| bhAvArtha-praznabhujaparisarpanA keTalA prakAra che? uttara- bhujaparisarpanA aneka prakAra che, te A pramANe che-nakula-noLiyo, goha, saraTa-kAkIDo, zalya, saraTha, sAra, khAra, gRhakokilA-DheDha garoLI, vizaMbharA, mUSaka-uMdara, maMgusA-khIsakolI, polAtika, kSIraviDAlikA; jAhaka-jenA zarIramAM koza hoya tevuM prANI, catuSpAdikA bhujaparisapiNI; A prakAranA anya jeTalA bhujAthI cAlanArA prANI hoya te badhAne bhujaparisarpa jANavA joIe. 114 te samAsao duvihA paNNattA, taMjahA- sammucchimA ya gabbhavakkaMtiyA yA tatthaNaM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada: prajJApanA | 77 jete sammucchimA te savve nnpuNsgaa| tatthaNaMje te gabbhavakkaMtiyA teNaM tivihA paNNattA, taM jahA- itthI purisA NapuMsagA / etesiNaM evamAiyANaM pajjattApajjattANaM bhuyaparisappANaM Nava jAikula-koDijoNIpamuhasayasahassA havaMtIti makkhAyaM / se taM bhuyaparisappathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyA / setaM parisappathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyA / bhAvArtha - pUrvokta bhujaparisarpanA saMkSepathI be prakAra che, jema ke- saMmUrchAima ane garbhaja. temAM je saMbharchimacha,tejadhAnasa cha bhane gamachetenAtra praarache- (1) strI, (2) puruSasane (3) napuMsa. paryApta ane aparyApta bhujaparisarponI nava lAkha jAti-kulakoTi yoni pramukha che, A pramANe zrI tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. A bhujaparisarpa-sthaLacara-paMcendriya-tiryaMcayonika ane parisarpa-sthaLa cara-paMcedriya tiryaMcayonikonI prarUpaNA che. 115 se kiM taMkhahayaspaMcediyatirikkhajoNiyA? khahayarapaMcediyatirikkhajoNiyA cauvvihA paNNattA, taM jahA- cammapakkhI lomapakkhI samuggapakkhI vitatapakkhI / bhAvArtha :- prazna- ya2-paMthendriya-tiryayayonina 240 prasara cha ? 6ttara- seyara-paMthendriyatiryayayoninA yAra prahArache,tesAprabhAcha- (1) yapakSI, (2) somapakSI, (3) sabhugapakSI ane (4) vitatapakSI. 116 se kiM taM cammapakkhI ? cammapakkhI aNegavihA paNNattA, taM jahA- vaggulI jaloyA aDilA bhAraMDapakkhI jIvaMjIvA samuddavAyasA kaNNattiyA pakkhibirAlI, je yAvaNNe tahappagArA / se taM cammapakkhI / bhAvArtha:- prazna-yapakSI y2n| 24 // 12 cha? 6ttara- yama(yAmAnI paiwari) pkssiin| anerachatesA prabhAga-pagulI (yAmAthIDiyA), 4soDA, Dilsa, bhAraM'pakSI, 4cakravAka(cakalI) samudravAsa-samudrI kAgaDo, karNatrika ane pakSiviDAlI. A prakAranA anya pakSI hoya, tene paNa carmapakSI samajavA joIe. A carmapakSIonI prarUpaNA che. 117 se kiM taM lomapakkhI? lomapakkhI aNegavihA paNNattA, taM jahA- DhaMkA kaMkA kuralA vAyasA cakkAgA haMsA kalahaMsA pAyahaMsA rAyahaMsA ADA seDI bagA balAgA pArippavA koMcA sArasA mesarA masUrA mayUrA satavacchA gaharA poMDarIyA kAgA kAmaMjugA vaMjulagA tittirA vaTTagA lAvagA kavoyA kaviMjalA pArevayA ciDagA cAsA kukkuDA sugA barahiNA madaNasalAgA koilA sehA varellagamAdI / jeyAvaNNe tahappagArA / se taM lomapakkhI / bhAvArtha :- prazna- romapakSI 240 prA2 cha ? 612-roma(pIchAnI 5iwari) pkssiin| bhane 12 , te // prabhAe cha-DhaM, 4, 21, vAyasa-rADo, yavAdaiMsa, khasa, pAsa, rA4sa-yAlayAMyasane pApavAsa, mA'(15). Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 seDI, bagalA, bakapaMkti, pAriplava, kaca, sArasa, mesara, masUra, mayUra, zatavatsa, gahara, pauMDarika, kAka, kAmaMjuka, vaMjulaka, tItara, vartaka-bataka, lAvaka, kApota, kapiMjala, kabUtara, ciTaka, cAsa, kUkaDo, zukapopaTa, baha-mora vizeSa, madanazalAkA- menA, koyala, seha ane varilUka Adi tathA A prakAranA anya pakSIo hoya, tene paNa romapakSI jANavA. A romapakSIonI prarUpaNA che. 118 se kiM taM samuggapakkhI ? samuggapakkhI egAgArA paNNattA / te NaM Natthi ihaM, bAhiraesu dIva-samuddesu bhvNti| se taM samuggapakkhI / bhAvArtha:- prazna- samuduga(baMdha pAMkhavALA) pakSInA keTalA prakAra che? uttara- samudgapakSI eka ja AkAra-prakAranA che. te ahIM manuSyakSetramAM hotA nathI. manuSya kSetrathI bahAranA hIpa-samudromAM hoya che. A samudgapakSIonI prarUpaNA che. 119 se kiM taM vitatapakkhI ? vitatapakkhI egAgArA paNNattA / te NaM Natthi ihaM, bAhiraesu dIva-samuddesu bhvNti| se taM vitatapakkhI / bhAvArtha - prazna- vitata pakSInA keTalA prakAra che? uttara- vitata(phelAyelI pAMkhavALA) pakSI eka ja AkAra-prakAranA hoya che. te ahIM- manuSyakSetramAM hotA nathI. manuSyakSetrathI bahAranA dIpa-samudromAM hoya che. A vitatapakSIonI prarUpaNA che. 120 tesamAsao duvihA paNNattA, taMjahA-samucchimA ya gabbhavakkaMtiyA ya / tatthaNaMje te sammucchimA te savve NapuMsagA / tattha NaM je te gabbhavakkaMtiyA te NaM tivihA paNNattA, taM jahA- itthI purisA NapuMsagA / eesiNaM evamAiyANaM khahayaraparcediyatirikkha joNiyANaM pajjattApajjattANaM bArasa jAikulakoDIjoNippamuhasayasahassA bhavaMtIti mkkhaayN| satta? jAikulakoDi, lakkha nava addhaterasAiM c| dasa dasa ya hoMti NavagA, taha bArasa ceva boddhavvA // 112 // se taM khahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyA / se taM paMceMdiyatirikkhajoNiyA / se taM tirikkhajoNiyA / bhAvArtha - pUrvokta cAre ya prakAranA khecara paMcendriyatiryaMcanA saMkSepathI be prakAra che, te A pramANe che- saMmUrchAima ane garbhaja. temAM je saMmUrchAima che, te badhA napuMsaka che ane je garbhaja che, tenA traNa prakAra che, jema ke- (1) strI, (2) puruSa ane (3) napuMsaka. A pramANe paryApta ane aparyApta khecara paMcedriyatiryaMcayonikonI bAra lAkha jAti-kulakoTi- yoni hoya che, ema zrI tIrthakaroe kahyuM che gAthArtha- beindriya jIvonI sAta lAkha jAti kulakoTi, te indriyonI ATha lAkha jAtikulakoTi, corendriyonI nava lAkha, jaLacaranI sADA bAra lAkha, catuSpada sthaLacaranI daza lAkha, uraparisarpa sthaLacaranI daza lAkha, bhujaparisarpa sthaLacaranI nava lAkha tathA khecaranI bAra lAkha jAti kulakoTi jANavI./ 112 A khecara paMceMdriya-tiryaMcayoniko ane paMceMdriya tiryakayonika jIvo che. ahIM samasta tiryaMcayonikonI prarUpaNA pUrNa thAya che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 79 ] 1 ka7 che. vivecana - prastuta sUtromAM tiryaMca paMcendriya jIvonuM bheda-prabheda sahita vistRta varNana che. tiryaMcaH- je tira" arthAtu kaTila, vakragamana kare che, jenA zarIrano vikAsa paNa vakra-vAMkocUko thAya che tene tiryaMca kahe che; tenI yoni eTale ke utpattisthAnane tiryaMcayoni' kahe che. tiryaMcayonimAM janma lenArane tiryaMcayonika-paMcendriya kahe che. paMcendriya tiryaMcayonikanA traNa prakAra che- jalacara, sthaLacara ane khecara. navara :- jaLacara = jaLa-pANImAM janme, pANImAM rahe, pANImAM vicare tevA paMcendriya tiryaMcone jaLacara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. tenA bheda-prabhedanuM kathana bhAvArthathI spaSTa che. garbhaja ane samarNima - mAtA-pitAnA saMyogathI garbhamAM utpanna thanArA jIvone garbhaja kahe che. mAtA-pitAnA saMyoga vinA garbha ke upapAta vinA, anukULa pugalonA saMyogathI utpanna thaI jAya, te jIvo saMmUrchAima kahevAya che. saMmUrchAima jIvomAM eka napuMsakaveda ja hoya che ane te jIvo asaMjJI ja hoya che. garbhaja jIvo saMjJI hoya che ane temAM traNe veda hoya che. thayarI :- sthaLamAM janme, sthaLa(bhUmi)mAM prAyaH vicare ane rahe tevA paMcendriya tiryaMcayonikone, sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. tenA be prakAra che- catuSpada-cArapagA ane parisarpa-peTa ke hAthathI sarakanArA. catuSpada sthaLacara :- catuSpada- cArapagA sthaLacara tiryaMconA cAra prakAra che. kharaH- jenAM paganAM taLiyAmAM eka kharI hoya. jema ke- ghoDA, gadheDAM, khaccara Adi. (2) dvikharaH- jenAM paganAM taLiyAmAM be kharI hoya. jema ke- gAya, baLada, bheMsa, bakarI Adi. (3) gaMDIpada - jenAM paganAM taLiyA goLa ane gAdIvALA hoya. jema ke- hAthI, geMDA Adi. (4) sanakhapada(zvAnapada) :- jenA paga noravALA, nakhasahitanA hoya. jema ke- siMha, vAgha, dipaDo, citto, bilADI, vAMdarA, ziyALa Adi. parisarpa sthaLacara - parisarpanA be prakAra che. uraparisarpa ane bhujaparisarpa. uraparisarpa :- 3rA parisarSanati 32:paripaH | chAtIthI cAlanArA jIvo. tenA mukhya cAra bheda che. (1) di:- sarpanA be prakAra che- daDUkara ane mukulI. darvI = kaDachI, kaDachI ke camacInI jema pheNa karanArane darpIkara- phaNIdhara sarpa kahe che. mukulI- pheNa vagaranA sarpane mukulI sarpa kahe che. phaNIdhara sarponI ghaNI vizeSatAo che. tenA zarIramAM alaga-alaga sthAnamAM viSa hoya che te apekSAe tenA aneka bheda thAya che. (2) samaya :- ajagara Akhe AkhA mANasane gaLI jAya che. te eka ja prakAranA che. (3) kAriyA :- AsAlika. cakravartI AdinI chAvaNInI nIce utpanna thaI saMpUrNa senAno nAza karanAra AsAlika uraparisarpa saMmuzkeima tiryaMca paMcendriya che. tenI utpatti manuSyakSetranI aMdara aDhIdvIpanA paMdara karmabhUminA kSetromAM ja thAya che, lavaNa Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 samudramAM, kAlodadhisamudramAM ke 30 akarmabhUmimAM tenI utpatti tathA prakAranA svabhAve thatI nathI. cakravartI, vAsudeva, baLadeva, mAMDalika ke mahAmAMDalikanA skaMdhAvAromAM(sainikanI chAvaNIomAM), te sivAya grAmathI laIne rAjadhAnInI nIcenI bhUmimAM tenI utpatti thAya che. sUtrakAre AsAlikanA utpattikAlane be prakAre samajAvyo che- (1) AsAlikanI utpattinA ayogyakAlane vyAghAtakAla kahe che ane (2) AsAlikanI utpattinA yogyakAlane nirvAghAtakAla kahe che. AsAlikanI utpatti yugalikakSetramAM ane yugalika kAlamAM thatI nathI. bharata ane airavatakSetramAM pahelo, bIjo Aro ane trIjA ArAnA prAraMbhanA be bhAgamAM tenI utpatti thatI nathI. yugalika kAlapUrNa thayA pachI trIjA ArAnA aMtima trIjA bhAgamAM, cothA ane pAMcamAM ArAmAM tenI utpatti thAya che. chaThThA ArAmAM paNa tenI utpatti thatI nathI. A rIte bharata ane airAvatakSetramAM vyAghAtakAla hoya tyAre paMca mahAvidehakSetramAM tenI utpatti thAya che. vyAghAtakAla na hoya tyAre tenI utpatti nirvAghAtapaNe paMdara karmabhUminA kSetromAM thAya che. jyAre cakravartI, vAsudeva, baLadeva AdinA aMdhAvArono ke grAmAdino nAza thavAno hoya tyAre te kSetranI nIce te utpanna thAya che. te 48 gAunI mATI gaLI jAya che. teTalA bhAgamAM khADo paDI jAya che ane temAM AkhI nagarIno nAza thAya che. AsAlikanI avagAhanA jaghanya AMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI, utkRSTa bAra yojanAnI hoya che. tenuM AyuSya mAtra aMtarmuhUtanuM ja hoya che. te asaMzI, mithyASTi, ajJAnI ane saMmUrchAima hoya che. (4) mahora mahoraga - te eka aMgulanI avagAhanAthI laI eka hajAra yojana sudhInI avagAhanAvALA hoya che. te sthaLamAM utpanna thAya che ane jaLamAM ane sthaLamAM vicaraNa karI zake che. te aDhIdvIpanI bahAranA dvIpo ane samudromAM utpanna thAya che. mutharilaM-bhujaparisarpa-bhunA parilanitIti musi bhujaparisarpa, bhujAothI sarakanArA, cAlanArA paMcendriya tiryaMcone bhujaparisarpa paMcendriya-sthaLacara tiryaMcayonika kahe che. jema ke- uMdara, noLIyo, caMdanagho, kAkIDo, DheDha garoLI, khisakolI Adi. hadayara - khecara khe = AkAzamAM vicaranArA, pakSIonI jAtane khecara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. tenA cAra bheda che- (1) carmapakSI- jenI pAMkha cAmaDAnI hoya tene carmapakSI kahe che, jema kecAmAcIDiyA, bhAraMDapakSI, samudrI vAyasa Adi. (2) romapakSI- suMvALA pIMchAnI pAMkhavALA pakSI. jemake- cakravAla, haMsa, rAjahaMsa, mora, koyala, menA, popaTa, kabUtara Adi. (3) samugapakSI- UDatI vakhate jenI pAMkha DabbA-peTInI jema baMdha rahe tevA pakSI. te aDhIdvIpanI bahAra hoya che. (4)vitatapakSIjenI pAMkha pahoLI ane khullI ja rahe tevA pakSI. A pakSI paNa aDhIdvIpanI bahAra ja hoya che. uparokta pAMca prakAranA tiryaMca paMcendriyanA saMmUrchAima ane garbhaja, evA be-be bheda thAya che. uraparisarpamAM AsAlika jAtinA jIva saMmUrchAima ja hoya che, te jIvo garbhaja hotA nathI. te pratyekanA paryApta ane aparyApta, tema be-be bheda che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 81 ] tiryaMca paMcendriya saMsAra samApatra jIvonA 20 bheda sthalacara khecara (4) jalacara (4) matsya, kAcabA grAha, magara suMsumAra. 1rA lAkha kula koTi parisarpa carmapakSI, romapakSI samugapakSI, vitatapakSI. 12 lAkha kula koTi catuSpada (4). eka khurA, be khurA gaMDIpada, sanakha pada. 10 lAkha kula koTi uraparisarpa bhujaparisarpa (4) sarpa, ajagara AsAlika, mahoraga. 10 lAkha kula koTi noLiyo khIsakolI UMdarAdi aneka. 9 lAkha kula koTi saMmUrNima garbhaja nimAlika-malI-saMmUrNima ja heya che.] [asAlika-asaMjJI-saMmUrchAima ja hoya che.] -. paryApta aparyApta paryApta aparyApta manuSyonA bheda-prabhedaH121 se kiM taM maNussA ? maNussA duvihA paNNattA, taM jahA- sammucchimamaNussA ya gabbhavakkaMtiya-maNussA ya / bhAvArtha - prazna - manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- manuSyonA be prakAra che, te A pramANe chesaMmUrchAima manuSya ane garbhaja manuSya. 122 se kiM taM sammucchimamaNussA ? kahi NaM bhaMte ! sammucchimamaNussA sammucchaMti ? goyamA ! aMtomaNussakhette paNuyAlIsAe joyaNasayasahassesu aDDAijjesu dIvasamuddesu paNNarasasu kammabhUmIsu tIsAe akammabhUmIsu chappaNNAe aMtaradIvaesu gabbhavakkaMtiya maNussANaM ceva uccAresu vA pAsavaNesu vA khelesu vA siMghANesu vA vaMtesu vA pittesu vA pUesu vA soNiesu vA sukkesu vA sukkapoggalaparisADesu vA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 82 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 vigayajIvakalevaresu vA thI-purisasaMjoesu vA NagaraNiddhamaNesu vA savvesu ceva asuie su ThANesu, ettha NaM sammucchima maNussA sammucchaMti / aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettIe ogAhaNAe asaNNI micchaTTiI savvAhiM pajjattIhiM apajjattagA aMtomuhuttAuyA ceva kAlaM kareMti / se taM sammucchima maNussA / bhAvArtha - prazna- saMmUrchAima manuSyonA keTalA prakAra che? he bhagavAna ! saMmUrchAima manuSyo kyAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! saMmUrchAima manuSyo manuSya kSetranI aMdara, pistAlIza lAkha yojana vistata dvIpa-samudramAM, paMdara karmabhUmio, trIsa akarma bhUmio ane chappana aMtadvIponA garbhaja manuSyonA (1) maLamAM, (2) mUtramAM, (3) kaphamAM, (4) nAkanI lIMTamAM, (5) vamanamAM, (6) lIlA pILA pIttamAM, (7) rasI, parUmAM, (8) lohImAM (9) vIryamAM, (10) sukAI gayelA zukranA pudgalo bhInA thAya temAM, (11) mRta zarIramAM, (12) strI puruSanA saMyogamAM, (13) nagaranI gaTaromAM ane (14) sarva prakAranA azuci (gaMdakInA) sthAnomAM saMmUrchAima manuSyo utpanna thAya che. tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga mAtranI ja hoya che. te jIvo asaMzI, mithyAdaSTi ane sarva paryAptiothI aparyApta hoya che, te aMtarmuhUrtanuM AyuSya bhogavIne marI jAya che. A saMmUrchAima manuSyanI prarUpaNA che. 123 se kiM taM gabbhavakkaMtiyamaNussA ? gabbhavakkaMtiyamaNussA tivihA paNNattA, taM jahA- kammabhUmagA akammabhUmagA aMtaradIvagA / bhAvArtha - prazna- garbhaja manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- garbhaja manuSyonA traNa prakAra che, te A pramANe che- (1) karmabhUmija manuSyo (2) akarmabhUmija manuSyo ane (3) aMtaradvIpaja manuSyo. 124 se kiM taM aMtaradIvagA ? aMtaradIvayA aTThAvIsaivihA paNNattA, taM jahA- egoruyA AbhAsiyA vesANiyA NaMgoliyA hayakaNNA gayakaNNA gokaNNA sakkulikaNNA AyasamuhA meMDhamuhA ayomuhA gomuhA AsamuhA hatthimuhA sIhamuhA vagghamuhA AsakaNNA sIhakaNNA akaNNA kaNNapAuraNA ukkAmuhA mehamuhA vijjumuhA vijjudaMtA ghaNadaMtA laTThadaMtA gUDhadaMtA suddhdNtaa| se taM aMtaradIvagA / bhAvArtha - prazna - aMtaradvIpaja manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- aMtaradvIpaja manuSyonA aThThAvIsa prakAra che, te A pramANe che- (1) ekoka, (2) AbhAsika, (3) vaiSANika, (4) nAMgolika, (5) hayakarNa, (6) gajakarNa, (7) gokarNa, (8) zarkAlikarNa, (9) Adarzamukha, (10) meDhamukha, (11) ayomukha, (12) gomukha, (13) azvamukha, (14) hastimukha, (15) siMhamukha, (16) vyAghamukha, (17) azvakarNa, (18) siMha (hari) karNa, (19) akarNa, (20) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA karNaprAvaraNa, (21) ulkAmukha, (rara) meghamukha, (23) vidyummukha, (24) vidyudatta, (25) ghanadatta, (ra) laSTadaMta, (27) gUDhadata ane (28) zuddhadaMta. A aThThAvIsa dvIpamAM janmelA manuSyo aMtaradvIpaja manuSyo che. A aMtaradvIpaja manuSyonI prarUpaNA che. 125 se kiM taM akammabhUmagA? akammabhUmagA tIsaivihA paNNattA, taM jahApaMcahi hemavaehiM, paMcahiM hiraNNavaehiM, paMcahiM harivAsehiM, paMcahiM rammagavAsehiM, paMcahiM devakurUhi, paMcahiM uttrkuruuhiN| se taM akammabhUmagA / bhAvArtha - prazna-akarmabhUmija manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- akarmabhUmija manuSyonA trIsa prakAra che, te A pramANe che- pAMca hemavaya, pAMca haraNyavaya, pAMca harivarSa, pAMca ramyavarSa, pAMca devakuru ane pAMca uttarakuru. A trIsa kSetromAM janmelA manuSyo trIsa akarmabhUmija manuSyo che. A akarmabhUmija manuSyonI prarUpaNA che. 126 se kiM taM kammabhUmagA ? kammabhUmagA paNNarasavihA paNNattA, taM jahApaMcahi bharahehiM, paMcahiM eravaehiM, paMcahi mahAvidehehiM / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- AriyA ya milakkhU ya / bhAvArtha - prazna- karmabhUmija manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- karmabhUmija manuSyonA paMdara prakAra che, te A pramANe che- pAMca bharatakSetra, pAMca airAvatakSetra ane pAMca mahAvideha kSetra, te paMdara kSetromAM janmelA manuSyo paMdara karmabhUminA manuSyo kahevAya che. te paMdara karmabhUmija manuSyonA saMkSepathI be prakAra che- Arya ane sveccha. vivecanaH prastuta sUtromAM manuSya saMsAra samApana jIvonA bheda-prabhedanuM nirUpaNa che. manuSya bhavAnubhavarUpa saMsAra paribhramaNane prApta thayelA jIvone manuSya saMsAra samApana kahe che. tenA mukhya be bheda che- (1) saMmUrchAima manuSya ane (2) garbhaja manuSya. (1) saMmazkeima manuSya - mAtA-pitAnA saMyoga vinA garbhaja manuSyonI azucimAM utpanna thanArA manuSyone saMmUrchAima manuSya kahe che. te asaMzI, mithyAdaSTi, ajJAnI ane aparyApta ja hoya che. te jIvo aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA ane aMtarmuhUrtanuM ja AyuSya bhogavIne aparyAptAvasthAmAM mRtyu pAme che. saMmUrchAima manuSyo, saMjJI manuSyonA cauda prakAranA azuci sthAnomAM utpanna thAya che. te bhAvArthathI spaSTa che. manuSyane rahevAnA 101 kSetro che. (15 karmabhUmi + 30 akarmabhUmi + 56 aMtarlIpa = 101 kSetro) te sarva kSetronA garbhaja manuSyonA azucisthAnomAM saMmUrchAima manuSyo utpanna thAya che. kSetranI apekSAe saMmUrchAima manuSyonA 101 bheda che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 AMtaradvIpa | kula kSetro kuru videha aDhIlIpa-samudramAM 101 manuSya kSetro :| dvIpasamudra | karmabhUmi akarmabhUmi bharata |auravata| mahA-himavaya herastha| hari | rAka | devakara | bharata rAvata | vaya | varSa | varSa | jaMbUdvIpa lavaNa samudra dhAtakIkhaMDa dvIpa kAlodadhi samudra puSkarArdha dvIpa | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | | | na |x | | * 4|4| *| da] || | * | | * | 2 | | | 18 101 garbhaja manuSyo - mAtA-pitAnA saMyogathI garbhamAM utpanna thatAM manuSyo garbhaja kahevAya che. tenA traNa bheda che- (1) karmabhUmija-15 karmabhUmimAM utpanna thatAM manuSyo, (2) akarmabhUmija-30 akarmabhUmimAM utpanna thatAM manuSyo ane (3) aMtaradvIpaja-pa6 aMtaradvIpamAM utpanna thatAM manuSyo. karmabhUmija manuSyo- karmabhUmimAM janma dhAraNa karanArA manuSyone karmabhUmija manuSyo kahevAya che. tatra vArivALikhyAvi molAki manuSThAne vA badhAnA bhUmipI te mAdA kRSi-khetI ane vANijyAdi upalakSaNathI asi-zastravidyA ane masi-lekhana kaLA, A traNa prakAranA vyApAra temaja mokSanA anuSThAna rUpa dharma-kriyA je bhUmimAM thAya tene karmabhUmi kahe che. jyAM sAmAjika, rAjakIya ane dhArmika vyavasthAo hoya tene karmabhUmi kahe che. tenA paMdarakSetro che. pAMca bharatakSetra, pAMca airAvatakSetra ane pAMca mahAvidehakSetra. eka bharatakSetra, eka airAvatakSetra ane eka mahAvidehakSetra, A traNa karmabhUminA kSetro jaMbudvIpamAM che. be bharatakSetra, be airAvatakSetra ane be mahAvidehakSetra, A cha karmabhUminA kSetro dhAtakIkhaMDamAM che. be bharatakSetra, be airavatakSetra ane be mahAvidehakSetra, A cha karmabhUminA kSetro puSkarAddha dvIpamAM che. A rIte 3+ + 6 = 15 karmabhUminA kSetro thAya che. akarmabhUmija manuSyo- akarmabhUmimAM utpanna thanArA manuSyone akarmabhUmija manuSyo kahe che. yovestavikatA pUnarveSa temajUmada | asi, masi ane kRSirUpa vyApAra tathA mokSAnuSThAnarUpa dharma jyAM na hoya tene akarmabhUmi kahe che. tenA 30 kSetro che. pAMca hemavaya kSetra, pAMca haraNyavaya kSetra, pAMca harivAsa kSetra, pAMca ramyavAsa kSetra, pAMca devakuru kSetra ane pAMca uttarakurukSetra. temAM eka hemavatakSetra, eka haraNyavayakSetra, eka harivAsakSetra, eka ramyavAsakSetra, eka devakurukSetra, eka uttarakurukSetra te cha akarmabhUminA kSetro jebUdvIpamAM che. bAra kSetro dhAtakIkhaMDamAM ane bArakSetro puSkarAddha dvIpamAM che. A rIte 6+ 12 + 12 = 30 akarmabhUminA kSetro thAya che. tyAMnA manuSyo yugalika che, daza prakAranA kalpavRkSathI jIvana vyavahAra kare che. (tenA vistRta vivecana mATe juo zrI jIvAbhigama sUtra). aMtarIpaja manuSyo- lavaNa samudranI aMdara dvIparUpe hovAthI te dvIpone aMtarlIpa kahe che. temAM rahenArA manuSyone "annadnapajakahe che. aMtarlIponuM lavaNa samudramAM sthAna :- jaMbUdvIpanA bharata kSetra ane haimavata kSetranI maryAdA karanAra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA. | 85 | calahimavAna' parvata che. te parvata pUrva ane pazcima dizAmAM lavaNa samudrane sparze che. te parvatanA pUrva ane pazcima caramAntathI cAre vidizAo(IzAna, agni, naiRtya ane vAyavya)mAM lavaNa samudramAM 300-300 yojana jaIe tyAre pratyeka vidizAmAM eka eka dvIpa Ave che. jema ke- IzAna koNamAM ekoruka, agni koNamAM AbhAsika, naiRtya koNamAM vaiSaNika ane vAyavyakoNamAM, nAMgolika dvIpa che. te dvIpa goLa che, tenI laMbAI, pahoLAI 300 yojananI che, tenI paridhi 949 yojanathI kaMIka nyUna che. te dvIpathI 800-800 yojana samudramAM jaIe tyAre kramazaH pratyeka vidizAmAM pAMcamo, chaThTho, sAtamo ane AThamo dvIpa che. tenI laMbAI pahoLAI 400-800 yojananI che, te paNa goLa che. te pratyekanI paridhi 1,25 yojanathI kaMIka nyUna che. A ja rIte te te dvIpothI kramazaH pa00, 600, 700, 800, 900 yojanAnA aMtare kramazaH eka-eka dvIpa Ave che. tenI laMbAI-pahoLAI kramazaH 500 thI 900 yojana sudhInI jANavI joIe. te sarva goLa che. pratyeka dvIpanI triguNIthI kaMIka adhika paridhi che. A rIte calahimavaMta parvatanI cAre vidizAomAM 28 aMtarlIpa che. tenA nAma bhAvArthathI spaSTa che. sUtrakAre zikharI parvatanI cAre vidizAmAM AvelA 28 aMtaradvIpanuM kathana karyuM nathI paraMtu vRttikAre tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. nAnAno himavarvatapUrvAparavi vyavasthA arvisiviyA mArI pAstA eva tAvatpramANA tAvadavAntarAlAstannAmAna eva zikhari parvatapUrvAparadig vyavasthitA api, tato'tyanta sadRzatayA vyaktibhedamanapekSyAntaraddhIpA aSTAviMzati vidhA eva vivakSitA / je rIte calahimavaMta parvatanI cAre vidizAomAM 28 aMtarlIpa che, te ja rIte zikharI parvatanI cAre vidizAomAM paNa 28 aMtarlIpa che. tenuM varNana zrI bhagavatI sUtra zataka-10, uddezaka-7 thI 34 sudhInA 28 uddezakomAM che. A rIte kula pa6 aMtaradvIpa che. 5 aMtaradvIpo - dvIpanuM |pahAtha parvatanA IzAna | Aneya naiRtya vAyavya dvIpanI | dvIpanI parvatanA | parvanAdvIpathI caramAMtathI | dizAnA | dizAnA dizAnA | dizAnA | laMbAI | paridhi caramAMtathI ane jabUdvIpanI aMtarlIpa lIpanuM dvIpanuM dvIpanuM pahoLAI aMtApanuM jagatIthI nAma nAma nAma nAma aMtara aMtara ekoruka | AbhAsika, vaiSaNika | nAMgolika |300 co. 9i49 yoga 300 yoga 300 yoga hayakarNa gajakarNa | gokarNa zaSphalikarNa |400 yo|125 yo| 1000 yo0 400 yoga Adarzamukha | meDhamukha | ayomukha | gomukha 500yo. 1581 yo 1900 yo0 500yo 4 | azvamukha | hastimukha | siMhamukha | vyAdhramukha | 00 yo |1897 yo| 3000 yoga 00 yoga azvakarNa | siMhakarNa | akarNa | karNaprAvaraNa 700yo. rara13 yo | 4300 yo0 700yo. ulkAmukha | meghamukha | vinmukha | vidyudaMta |800 yo ripara9yo | pa800yo 800 yo0 ghanadaMta | laSTadaMta | gUDhadaMta | zuddhadaMta 900 yo|2845yo | 7500yo 900yo. sAtamA dvIpanI laMbAI-pahoLAIna +900 yogA parvata caramAMtathI sAtamA aDhIdvIpanocaramAMta-| 8400yo. chappana aMtarlIpa dADhAo upara ke dAtAonA AkAre? - vyAkhyA graMthonA varNana pramANe culahimavaMta ane zikharI baMne parvatonI cAre vidizAomAM dADhAo che ane te dADhAo para aMtarlIpa che. zAstra zrI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 jabUrIpa prajJapti sUtramAM A baMne parvatonI laMbAI vagerenuM paripUrNa varNana che, temAM dADhAo kahI nathI. zrI jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke te baMne parvatonA caramAMtathI cAre ya vidizAomAM traNaso traNaso yojana lavaNa samudramAM jaIe tyAre eka-eka aMtardIpa Ave che. A kathanathI tema samajAya che ke lavaNasamudramAM cAre vidizAomAM sAta-sAta dvIpo kramazaH dADhanA AkAre goThavAyelA che. e A rIte 15 karmabhUminA kSetro ane 30 akarmabhUmi + 56 aMtaradvIpa te 86 yugalika kSetro = 101 manuSyakSetra che. garbhaja manuSyonA kSetranI apekSAe 101 bheda thAya che. te pratyekanA paryAptA ane aparyAptA rUpa be-be bheda thAya che. tethI 101 x 2 = 20ra bheda garbhaja manuSyonA thAya che. 202 garbhaja manuSyo + 101 saMmUrcchima manuSyo " 303 bheda manuSyonA che. saMmUrcchima - 101 manuSya saMsAra samApanna vonA 303 bheda karmabhUmi-15 pAMca bharata kSetra pAMca airavata kSetra pAMca mahAvideha kSetra 15 30 5 karmabhUmi ja AkarmabhUmija aMtarrIpaja (aparyApta) (apabhraMpta) (pAna) : paryApta garbhaja - 202 karmabhUmi4-30 pAMca hemavaya kSetra pAMca heraNyavaya kSetra pAMca harivAsa kSetra pAMca ramyAsa kSetra pAMca devakuru kSetra pAMca uttarakuru maMtra (yugalika kSetra) aMtarrIpaja-56 28-dakSiNadizAmAM cUlla himavaMta parvatanI cAre vidizAmAM 7 x 4 = 28 uttaradizAmAM zikharI parvatanI cAre vidizAmAM 7 x 4 = 28 28 + 28 = 56 (yugalika kSetra) aparyApta ziSTAcAra, jIvana vyavahAranI apekSAe garbhaja manuSyonA mukhya be bheda che. mleccha ane Arya. have pachInA sUtromAM sUtrakAra svayaM tenuM vistRta varNana kare che. mleccha manuSyo H 127 se kiM taM milakkhU ? milakkhU aNegavihA paNNattA, taM jahA sagA javaNa-cilAya sabara- babbara kAya Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 87 ] muruMDoTTabhaDaga bausakekkayA aravAgA hUNarosagamarugaruyavilAyavisayavAsI ya evamAdI / setaM milkkhuu| bhAvArtha prazna- mleccha manuSyonA keTalA prakAra che? uttara-mleccha manuSyonA aneka prakAra che, te A pramANe che-zaka, yavana, kirAta, zabara, barbara, muruDa, uDUDhabhaMDaka, niNaka, pakkaNika, mulAkSa, gAMDa, siMhala, pArasaka, AMdhra kaca, ambaDaka, tamila draviDa, cillala, pulinda, harosa, Doba, pokANa, gaMdhAhAraka, bahalika(bAlhIka), ajjala, roma, pAsa, praduSa, malaya-maliyAlI keralAvAsI, caMcUka(baMdhUka), sUyala dezanA nivAsI sUyali, koMkaNaka, meda, pallava, mAlava, gaggara(magara), AbhASika, Naka, cInA, lhAsika, khasa, khAsika, neDUra, maMDha, Dombika, laosa, bakuza, kaikaya, arabAjha, hUNa, rocaka, maka, ruta ane cilAta dezavAsI ityAdi.A plecchonI prarUpaNA che. vivecana : - prastuta sUtromAM garbhaja manuSyonA bhedarUpa pleccha manuSyonI aneka jAtionuM kathana che. pleccha manuSya :- jenI bhASA ane AcAra avyakta-aspaSTa (lakSyarahita) hoya, jenA samasta vANIvartana-vyavahAra ziSTajana saMmata na hoya, tene pleccha manuSya kahe che. pleccha manuSyonA aneka prakArono mULapAThamAM nAmollekha che. temAMthI adhikAMza slecchonI jAtinAM nAma amuka deza vizeSanI apekSAe che. jema ke- zaka dezanA nivAsI zaka, yavana dezanA nivAsI yavana ityAdi. Arya manuSyo - 128 prazna- Arya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- Arya manuSyonA be prakAra che. te A pramANe che- (1) RddhiprApta Arya manuSyo ane (2) RddhiaprApta Arya manuSyo. 129 prazna-Rddhi prApta Arya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara-Rddhi prApta Arya manuSyonA cha prakAra che, te A pramANe che-(1) arihaMta (tIrthakara) (2) cakravartI, (3) baLadeva, (4) vAsudeva, (5) cAraNa ane (6) vidhAdhara. A RddhiprApta Arya manuSyonI prarUpaNA che. prazna Rddhi aprApya Arya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- Rddhi aprApya Arya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 manuSyonA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) kSetrArya, (2) jAtyAye, (3) kuLArya, (4) karmArya, (5) zilpArya, (6) bhASArya, (7) jJAnArya, (8) darzanArya ane (9) cAritrArya manuSyo. 131 se kiM taM khettAriyA ? khettAriyA addhachavvIsaivihA paNNattA, taM jahA rAyagiha magaha caMpA, aMgA taha tAmalitti vaMgA ya / kaMcaNapuraM kaliMgA, vANArasiM ceva kAsI ya // 113 // sAkeya kosalA, gayapuraM ca kuru, soriyaM kusaTTA ya / kaMpillaM paMcAlA, ahichattA jaMgalA ceva // 114 // bAravaI ya suraTThA, mihila videhA ya, kaccha kosaMbI / NaMdipuraM saMDillA, bhaddilapurameva malayA ya // 115 // vairADa vaccha, varaNA acchA, taha mattiyAvai dasaNNA / suttImaI ya cedI, vIibhayaM siMdhusovIrA // 116 / / mahurA ya sUraseNA, pAvA bhaMgI ya, mAsa purivaTTA / sAvatthI ya kuNAlA, koDIvarisaM ca lADhA ya // 117 // seyaviyA vi ya NayarI keyaiaddhaM ca AriyaM bhaNiyaM / etthuppatti jiNANaM cakkINaM rAma-kaNhANaM // 118 // se taM khettAriyA / prazna - kSetrArya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- Arya kSetranA sADA paccIsa prakAra che, te A pramANe che gAthArtha- (1) magadha dezamAM rAjagRha nagarI, (2) aMga dezamAM caMpA nagarI, (3) baMga dezamAM tApralipta nagarI, (4) kaliMga dezamAM kaMcanapura nagarI, (5) kAzI dezamAM vArANasI nagarI / 113 (6) kauzala dezamAM sAketa nagara, (7) kuru dezamAM gajapura- hastinApura nagarI, (8) kuzArtA(kuzAvatta) dezamAM sauriyapura nagarI (saurIpura), (9) paMcAla dezamAM kAMDilya nagarI, (10) jAMgala dezamAM ahichatrA nagarI || 114 .. (11) saurASTramAM bArAvatI nagarI(dvArikA), (12) videha janapadamAM mithilA nagarI, (13) vatsa dezamAM kauzAmbI nagarI, (14) zADilya dezamAM naMdipura nagarI, (15) malaya dezamAM bhadilapura nagarI || 115 (16) vatsa dezamAM vairATa nagarI (17) acchA dezamAM varaNa nagarI, (18) dazArNa dezamAM mRttikAvatI nagarI, (19) cedi dezamAM zuktimati nagarI, (20) siMdhusauvIra dezamAM vItabhaya nagarI 116 (21) zUrasena dezamAM mathurA nagarI, (22) bhaMga dezamAM pAvApurI nagarI (apApA nagarI), (23) purivarta dezamAM mAsApurI nagarI, (24) kuNAla dezamAM zrAvastI nagarI, (25) lADha dezamAM koTivarSa nagarI . 117 ane (25) kekArdha dezamAM zvetAmbikA nagarI. A ra5 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA. [ 89 ] 2 Arya kSetra che. temAM janmelA manuSyone kSetrArya kahe che. A kSetromAM tIrthakaro, cakravartIo, rAma ane kRSNa arthAt baLadevo ane vAsudevono janma thAya che.// 118 || A kSetrArya manuSyonuM varNana che. 132 se kiM taM jAtiAriyA ? jAtiAriyA chavvihA paNNattA, taM jahA aMbaTThA ya kaliMdA, videhA vedagA i ya / hariyA cuMcuNA ceva, cha eyA ibbhajAio // 119 // se taM jAtiAriyA / prazna- jAtyAye manuSyanA keTalA prakAra che? uttara- jAtkArya manuSyanA cha prakAra che, te A pramANe che gAthA(1) ambaSTha, (2) kaliMda, (3) vaideha, (4) vedaga Adi, (5) harita ane (6) caMcaNa, A cha ibhya (arcanIya-mAnanIya) jAtio che. A cha jAtinA manuSyo jAtkArya che. te 119o. 133 se kiM taM kulAriyA ? kulAriyA chavvihA paNNattA, taM jahA- uggA bhogA rAiNNA ikkhAgA NAyA koravvA / se taM kulAriyA / / prazna- kulAryanA keTalA prakAra che? uttara- kulAryanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) ugnakuLa, (2) bhogakuLa, (3) rAjanyakuLa, (4) ikvAku kuLa (5) jJAtakuLa ane (6) kauravya kuLa. A che kuLanA manuSyo kulArya che. 134 se kiM taM kammAriyA ? kammAriyA aNegavihA paNNattA, taM jahAdossiyA sottiyA kappAsiyA suttave yAliyA bhaMDaveyAliyA kolAliyA garadAvaNiyA, jeyAvaNNe thppgaaraa| se taM kammAriyA / / prazna- karmArya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara- karmArya manuSyonA aneka prakAra che, te A pramANe che- doSika- kapaDAnA vepArI, sautrika- sutaranA vepArI, kAryAsika- rUnA vepArI, sUtra vaitAlika, bhAMDavaitAlika- mATInA Adi vAsaNanA vepArI ane naravAhanika pAlakhI, DolI vagere dvArA manuSyonuM vahana karavAno vyApAra karanArA tathA A prakAranA anya vyApAra karanArA manuSyone karmArya kahe che. A karmAryonuM varNana che. 135 se kiM taM sippAriyA ? sippAriyA aNegavihA paNNattA, taM jahA- tuNNAgA taMtuvAyA paTTagArA deyaDA varaNA chavviyA kaTThapAuyArA muMjapAuyArA chattArA vajjhArA potthArA leppArA cittArA saMkhArA daMtArA bhaMDArA jijjhagArA sellagArA koDigArA, jeyAvaNNe tahappagArA / se taM sippaariyaa| prazna- zilpArya manuSyonA keTalA prakAra che? uttara zilpArya munaSyonA aneka prakAra che, te A pramANe che-tunAka- darajI, taMtuvAyavaNakara, paTTakAra, daitikAra- cAmaDAnI mazaka banAvanAra, varaNa- piMchI banAvanAra,charvika- caTAI Adi Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 banAvanAra, kASThapAdukAkAra- lAkaDAnI cAkhaDI banAvanAra, muMja pAdukAkAra-muMjanI cAkhaDI banAvanAra, chatrakAra- chatrI banAvanAra, vAhyakAra- vAhana banAvanAra athavA bahakAra-morapicchI banAvanAra, pucchakAra- pUMchaDAnA vALamAMthI jhADU Adi banAvanAra athavA pustakAra-mATInA pUtaLAM-pratimA(sTecyu) banAvanAra, lekhakAra- mATInAM ramakaDAM banAvanAra, citrakAra, zaMkhakAra, daMtakAra- dAMta banAvanAra dAMtI, bhAMDakAra- vividha vAsaNa banAvanAra, jijmakAra(jihvAkAra) nakalI jIbha banAvanAra, sellakAra-zilA tathA pASANa Adi ghaDIne vastu banAvanAra athavA sailakAra-bhAlA banAvanAra ane koDikAra- koDIonI mALA Adi banAvanAra. tathA A prakAranA anya paNa zilpakArane zilpArya samajavA joIe. A zilpAryanuM varNana che. | 136 se kiM taM bhAsAriyA ? bhAsAriyA je NaM addhamAgahAe bhAsAe bhAsiMti, jattha viyaNaM baMbhI livI pvtti| baMbhIe NaM livIe aTThArasavihe lekkhavihANe paNNatte, taM jahA- baMbhI javaNANiyA dosApuriyA kharoTThI pukkharasAriyA bhogavaIyA paharAIyAo ya aMtakkhariyA akkharapuTTiyA veNaiyA NiNhaiyA aMkalivI gaNitalivI gaMdhavvalivI AyaMsalivI mAhesarI dAmilI poliMdI / se taM bhAsAriyA / 90 prazna- bhASAryanA keTalA prakAra che ? uttara- jeo ardhamAgadhI bhASAmAM bole che ane vyavahAramAM paNa brAhmI lipino prayoga kare che, te bhASArya che. brAhmI lipimAM aDhAra prakAranA lekhana vidhAna che arthAt lekhana vidhi- lipi aDhAra prakAranI che. jema ke- (1) brAhmI (2) yavanAnI (3) doSApurikA (4) kharoSTrI (5) puSkara zArikA (6) bhogavatikA (7) praharAdikA (8) aMtAkSarikA (9) akSara puSTikA (10) vainayikA (11) nihnavikA (12) aMkalipi (13) gaNitalipi (14) gaMdharva lipi (15) Adarzalipi (16) mAhezvarI (17) drAviDI-tAmilI (18) paulindI lipi. A sarva lipiono prayoga karanAra manuSyone bhASArya kahe che. | 137 se kiM taM NANAriyA ? NANAriyA paMcavihA paNNattA, taM jahA- AbhiNibohiya NANAriyA, suyaNANAriyA, ohiNANAriyA, maNapajjavaNANAriyA, kevalaNANAriyA / se taM NANAriyA / prazna- jJAnAryanA keTalA prakAra che ? uttara- jJAnAryanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) Abhinibodhika jJAnArya, (2) zrutajJAnArya, (3) avadhijJAnArya, (4) mana:paryavajJAnArya ane (5) kevaLajJAnArya. A jJAnArya che. | 138 se kiM taM daMsaNAriyA ? daMsaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- sarAgadaMsaNAriyA ya vIyarAgadaMsaNAriyA ya / prazna- darzanAryanA keTalA prakAra che ? uttara- darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- sarAga darzanArya ane vItarAga darzanArya. | 139 se kiM taM sarAgadaMsaNAriyA ? sarAgadaMsaNAriyA dasavihA paNNattA, NissagguvaesaruI, ANArui sutta bIyaruimeva / ahigamavitthAraruI, kiriyAsaMkhevadhammaruI // 120 // taM nahIM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada: prajJApanA | 1 bhUyattheNAhigayA jIvAjIvaM ca puNNapAvaM ca / / sahasammuiyAsavasaMvare ya, roei u Nisaggo // 121 // jo jiNadiTe bhAve, cauvvihe saddahAi sayameva / emeva NaNNaha tti ya, Nissaggarui tti NAyavvo // 122 // ee ceva u bhAve, uvadiDhe jo pareNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa va, uvaesarui tti NAyavvo // 123 // jo heumayANato, ANAe royae pavayaNaM tu / emeva NaNNaha tti ya, eso ANAruI NAma // 124 // jo suttamahijjaMto, sueNa ogAhai u sammattaM / aMgeNa bAhireNa va, so suttarui tti NAyavvo // 125 // egapaeNegAiM payAI, jo pasarai u sammattaM / udae vva tellabiMdU so bIyarui tti NAyavvo // 126 // so hoi ahigamaruI, suyaNANaM jassa atthao diTuM / ekkArasa aMgAI, paiNNagaM diTThivAo ya // 127 // davvANa savvabhAvA, savvapamANehi jassa uvaladdhA / savvAhiM NayavihIhiM, vitthArarui tti NAyavvo // 128 // daMsaNa-NANa-caritte, tava-viNae savvasamii-guttIsu / jo kiriyAbhAvaruI, so khalu kiriyAruI NAma // 129 // aNabhiggahiyakudiTThI, saMkhevarui tti hoi nnaayvvo| avisArao pavayaNe, aNabhiggahio ya sesesu // 130 // jo atthikAyadhammaM, suyadhammaM khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM, so dhammarui tti NAyavvo // 131 // paramatthasaMthavo vA, sudiTThaparamatthasevaNA vA vi / vAvaNNakudaMsaNavajjaNA, iya sammattasaddahaNA // 132 // NissaMkiya NikkaMkhiya, NivvitigicchA amUDhadiTThI ya / uvavUha thirIkaraNe, vacchalla pabhAvaNe aTTha // 133 // se taM sarAgadasaNAriyA / prazna- sarAmarzanAryA 241 prAracha? 6ttara-sarAmarzanAryanAza prasara cha,te Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 A pramANe che-- gAthArtha- (1) nisargaruci (2) upadezaruci (3) AjJAruci (4) sUtraruci (5) bIjaruci (6) abhigamaruci (7) vistAraruci (8) kriyAruci (9) saMkSeparuci ane (10) dharmaruci. II 120 II (1) je anyanA upadeza vinA svamati- jAtismaraNAdithI jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava ane saMvara Adi tattvone yathArtharUpe jANIne tenA para ruci-zraddhA kare che, te nisarga ruci-sarAga darzanArya che. II 121 // je tIrthaMkara bhagavAna dvArA upadiSTa bhAvo (padArtho) para svayameva ja cAra prakAre- dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI zraddhA kare che; tIrthaMkara bhagavaMte jIvAdi tattvonuM svarUpa jevuM kahyuM che, tema ja che, anyathA nathI; A prakAranI zraddhAne nisargaruci kahe che. II 122 // 92 (2) je chadmastha(gurubhagavaMta) athavA kevaLI bhagavAna AdinA upadeza dvArA jinezvara kathita jIvAdi padArtho para zraddhA kare che, tene upadezaruci kahe che. II 123 II (3) je vivakSita padArthanA hetune jANyA vinA mAtra jinAjJAthI pravacana para ruci-zraddhA kare tene AjJAruci kahe che. II 124 II (4) je aMgapraviSTa ke aMgabAhya sUtranuM adhyayana karatAM zrutajJAnanA mAdhyamathI zraddhAne pAme che, tene sUtraruci kahe che. II 125 II (5) pANImAM telanuM TIpuM paDe ane te pANImAM phelAya jAya che, tema jIvAdi eka tattvamAM utpanna thayelI ruci- zraddhA badhAM tattvomAM vyApta thaI jAya, eka padathI aneka padamAM phelAI jAya tene bIjaruci kahe che. II 126 II (6) jeNe zrutajJAna-agiyAra aMgo, paInnA, bAramA daSTivAda aMgasUtranuM jJAna artharUpe upalabdha karI lIdhuM hoya, tenI zrutajJAnayukta je zraddhA hoya, adhigamaruci kahe che. II 127 II (7) jeNe dharmAstikAyAdi sarva dravyonA paryAyone pratyakSAdi sarva pramANo vaDe ane naigamAdi nayo vaDe jANyA hoya, tene vistAra ruci kahe che. II 128 II (8) darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya, IryA vagere sarva samitiomAM ane managupti vagere guptinI kriyAmAM ruci--zraddhA hoya tene kriyAruci kahe che. II 129 II (9) jeNe koIpaNa kudarzanano svIkAra karyo nathI, anya darzanane upAdeyarUpe svIkAryuM nathI ane arhata praNita jina pravacanamAM vizArada paNa nathI chatAM jinapravacanamAM zraddhA che, tene saMkSeparuci kahe che. II 130 II (10) je jinezvara kathita dharmAstikAya Adi astikAya dravya dharmanI tathA zrutadharma ke cAritradharmanI zraddhA kare che, tene dharmaruci jANavI. II 131 II jIvAdi tattvo ane jinapravacana rUpa paramArthano paricaya ke Adara karavo, paramArthane jeNe yathArthapaNe jANyo che, tevA puruSonI paryupAsanA karavI, samyagdarzanathI bhraSTa thayelA ane kudarzanIono tyAga karavo, te ja samyagdarzana - zraddhA che. II 132 II samyagdarzananA ATha AcAra che. (1) niHzaMkita- zaMkA rahita rahevuM, (2) niHkAMkSita- paradarzananI IcchA na karavI, (3) nirvicikitsA- dharmanA phaLamAM saMzaya na rAkhavo, (4) amUDhadRSTi- dRSTinI mUDha tAthI rahita rahevuM, (5) upabRhaNa- sAdharmikonA guNonI prazaMsA karavI, (6) sthirIkaraNa- anyane dharmamAM sthira karavA, (7) vAtsalya- sAdharmika pratye prIti rAkhavI ane (8) prabhAvanA- zAsananI prasiddhi karavI. (A ATha darzanAcAra) jenAmAM hoya te sarAgadarzanArya kahevAya che. II 133 II A sarAgadarzanAryonI prarUpaNA che. | 140 se kiM taM vIyarAgadaMsaNAriyA ? vIyarAgadaMsaNAriyA duvihA paNNattA, tA nahIM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 5da: zApanA uvasaMtakasAyavIyarAga-dasaNAriyA khINakasAyavIyarAga-dasaNAriyA / prazna-vItarAga shnaaryn| 240 praDAracha? 612- vItarAgazanArthanA prArache, te A pramANe che- upazAMtakaSAya vItarAga darzanArya ane kSINakaSAya vItarAga darzanArya. 141 se kiM taM uvasaMtakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? uvasaMtakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- paDhamasamayauvasaMtakasAyavIyarAgadasaNAriyA apaDhamasamayauvasaMtakasAya vIyarAgadasaNAriyA, ahavA carimasamayauvasaMtakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya acarimasamaya uvasaMtakasAyavIyarAgadasaNAriyA y| 1-64zAMtAya vItarAga zanArthanA 240 ? 612-64zAMta pAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya ane aprathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga sarAga darzanArya athavA carama samayavartI upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya ane acaramasamaya upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya che. 142 se kiM taM khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- chaumatthakhINa-kasAyavIyarAgadaMsaNAriyA ya kevalikhINakasAyavIyarAga- daMsaNAriyA ya / prshn-kssii| uSAya viitraagnaathn|24praarche? 6ttara-kSI pAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- chadmastha kSINa kaSAya vItarAga darzanArya ane kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya. 143 se kiM taM chaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? chaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA-sayaMbuddha-chaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAga daMsaNAriyA ya / prazna-chapastha kSINakaSAya vItarAgadarzanAryanA keTalA prakAra che? uttara-chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- svayaMbaddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya. 144 se kiM taM sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- paDhama samayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya apaDhamasamaya-sayaMbuddhachaumattha khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya, ahavA carimasamayasayaMbuddha chaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya acarimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya / se taM sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAga-dasaNAriyA / prazna- svayaMsuddha 752tha kSI5SAya viit|| shnaaryn| 3240 2 cha ? Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 84 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uttara- svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane aprathama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane acarama samaya svayaMbuddhachadhastha kSINakaSAya vItarAgadarzanArya.A svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryonuM kathana che. 145 se kiM taM buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahApaDhama samayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya apaDhamasamaya buddhabohiya chaumatthakhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya, ahavA carimasamayabuddhabohiya chaumattha khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya acarimasamayabaddhabohiyachaumattha-khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya / setaM buddhabohiyachaumatthakhINa ksaay-viiyraagdsnnaariyaa| se taM chaumattha khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA / ___ - juddhapodhita bhastha kSIpAya viitraa|| shnaaryn| 24 // 2 cha ? uttara- buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe cheprathama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane aprathama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane acarama samaya buddha bodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya. A buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga darzanAryonuM kathana che. 146 se kiM taM kevali-khINakasAya-vIyarAga-daMsaNAriyA ? kevalikhINakasAyavIyarAgadaMsaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- sajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyAya ajogikevalikhINakasAyavIyarAga-dasaNAriyA y| prazna-kevaLI kSINa kaSAya vItarAga darzanAryanA keTalA prakAra che? uttara-kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- sayogIkevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya. 147 se kiM taM sajogikevalikhINakasAyavIyarAga-daMsaNAriyA ? sajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taMjahA- paDhamasamaya sajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya apaDhamasamayasajogi-kevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya. ahavA carimasamaya-sajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya acarimasamaya-sajogikevalikhINakasAyavIyarAga-dasaNAriyA ya / setaM sajogikevali khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA / prazna-sayogI vaNI kSISAya vItarAga zanArthanA 3240 aracha? Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaprajJApanA. | 95 | uttara- sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe cheprathamasamaya sayogIkevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane aprathama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane acarama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya. A sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanAryanuM kathana che. 148 se kiM taM ajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ? ajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA duvihA paNNattA, taM jahA-paDhama samayaajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya apaDhamasamayaajogi-kevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA ya ahavA carimasamayaajogikevalikhINa-kasAyavIyarAgadasaNAriyA ya acrimsmyajogikevlikhiinnksaayviiyraagdNsnnaariyaa| setaM ajogikevalikhINakasAyavIyarAgadasaNAriyA / setaM kevalikhINakasAya vIyarAgadasaNAriyA / se taM khINakasAyavIyarAgadasaNAriyA / se taM viiyraagdsnnaariyaa| se taM dasaNAriyA / prazna- ayogI vaNI kSI4Aya vItarAzanArya 240 prA cha ? uttara- ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanAryanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane aprathama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya ane acarama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAgadarzanArya.A ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAgadarzanArya, kevaLI kSINakaSAya vItarAga darzanArya, kSINakaSAya vItarAga darzanArya, vItarAga darzanArya ane darzanArya manuSyonuM kathana che. 149 se kiM taM carittAriyA ? carittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- sarAgacarittAriyA ya vIyarAga carittAriyA ya / prazna- yaaritraarthn|242 ? 612- yAstriArthanA 2 cha, te yApramANe che- sarAga cAritrArya ane vItarAga cAritrArya. 150 se kiM taM sarAgacarittAriyA ? sarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya bAyarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya / prazna-sarANayAritrArthanA 240 aracha? 612-sarANayAstriArthanA prArache,te A pramANe che- sUkSma saMparAma-sarAga cAritrArya (10mAM guNasthAvartI jIvo) ane bAdara saMparAya-sarAga cAritrArya. (6 thI 9 guNasthAnavartI jIvo) 151 se kiM taM suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ? suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA- paDhamasamayasuhuma saMparAya sarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayasuhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya ahavA carimasamaya suhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya acarimasamayasuhumasaMparAyasarAgacarittAriyA ya ahavA suhamasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA-saMkilissamANA yavisujjhamANA ya / se taM suhumasaMparAyacarittAriyA / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 prazna- sUkSma saMpa rAya sarAga cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- sUkSma saMparAya sarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya sUkSma saMparAya-sarAga cAritrArya ane aprathama samaya sUkSma saMparAya sarAga cAritrArya athavA carama samaya sUkSma saMparAya sarAga cAritrArya ane acarama samaya sUkSma saMparAya sarAga cAritrArya athavA sUkSma saMparAya sarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che-saMkilazyamAna ane vizuddhayamAna. A sUkSma saMparAya sarAga cAritrAryanuM kathana che. 152 se kiM taM bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ? ____ bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- paDhamasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya ahavA carimasamaya bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya acarimasamayabAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA ya ahavA bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA-paDivAI ya apaDivAI ya / se taM bAdarasaMparAyasarAgacarittAriyA / se taM sarAgacarittAriyA / prazna- bAdara saMparAya sarAga cAritrArthanA keTalA prakAra che? uttara- bAdara saMparAya sarAga cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya bAdara saMparAya sarAga cAritrArya ane aprathama samaya bAdara saMparAya sarAga cAritrArya athavA carama samaya bAdara saMparAya sarAga cAritrArya ane acarama samaya bAdara saMparAya sarAga cAritrArya athavA bAdara saMparAya sarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- pratipAti(upazama zreNInA jIvo) ane apratipAti. (kSapaka zreNInA jIvo). A bAdara saMparAma-sarAga cAritrArya temaja sarAga cAritrAryanuM kathana pUrNa thAya che. 153 se kiM taM vIyarAgacarittAriyA ? vIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahAuvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA ya khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya / prazna- vItarAga cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- upazAMta kaSAya vItarAga cAritrArya(11mA guNasthAnanA jIvo) ane kSINa kaSAya vItarAga cAritrArya. (12, 13, 14mAM guNasthAnanA jIvo) 154 se kiM taM uvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA ? uvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA- paDhamasamakuvasaMtakasAya vIyarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayauvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA ya, ahavA carimasamaya uvasaMtakasAkvIyarAgacarittAriyA ya acarimasamayauvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA ya / setaM uvasaMtakasAyavIyarAgacarittAriyA / prazna- upazAMtakaSAya vItarAga cAritrArthanA keTalA prakAra che? uttara- upazAMtakaSAya vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- prathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga cAritrArya ane aprathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga cAritrArya athavA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . | 97 caramasamaya upazAMta kaSAya vItarAga cAritrArya ane acarama samaya upazAMta kaSAya vItarAga cAritrArya. A upazAMta kaSAya vItarAga cAritrAryanuM kathana che. 155 se kiM taM khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? khINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- chaumatthakhINakasAkvIyarAgacarittAriyA ya kevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA y| prazna-kSI uSAya vItarAgayAstriArthanA 3240 2cha? 612-kSI pAya-vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- chadmastha-kSINakaSAya-vItarAga cAritrArya(1ramAM guNasthAnanA jIvo) ane kevaLI kSINa kaSAya vItarAga cAritrArya. (13, 14mAM guNasthAnanA jIvo) 156 se kiM taM chaumatthakhINakasAya-vIyarAga-carittAriyA? chaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya buddhabohiyachaumatthakhINakasAya-vIyarAgacarittAriyA y|| pra-chabhastha kSISAya vItarAga yAstriArthanA 320 2cha ? 612-chamastha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya. 157 se kiM taM sayaMbuddha chaumattha khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? sayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA-paDhama samayasayaMbuddha chaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayasayaMbuddha-chaumattha khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya, ahavA carimasamaksayaMbuddhachaumatthakhINakasAyavIyarAga carittAriyA ya acarimasamayasayaMbuddhachaumatthakhINakasAya-vIyarAga-carittAriyA ya / se taM syNbuddhchumtthkhiinnksaayviiyraag-crittaariyaa| se taM chaumatthakhINakasAya-vIyarAgacarittAriyA / prazna- svayaMyuddha chabhastha kSISAya vItarAga yAstriArthanA 3240 2 cha? uttara- svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe- prathama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane aprathama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vitarAga cAritrArya; athavA carama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane acarama samaya svayaMbuddha chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya. 158 se kiM taM buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? buddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- paDhama samayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayabuddhabohiyachaumattha khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya, ahavA carimasamaya-buddhabohiyachaumatthakhINakasAya vIyarAgacarittAriyA ya acarimasamayabuddhabohiyachaumatthakhINakasAyavIyarAgacarittAriyA yA se Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 48 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 taM buddhabohiyachaumatthakhINakasAkvIyarAgacarittAriyA / se taM chaumatthakhINakasAyavIyarAga carittAriyA / prazna-suddhapodhita chabhastha kSINAya vItarAga yAstriArthanA 241 prA2 cha ? uttara- buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe prathama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane aprathama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya athavA caramasamaya-buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane acarama samaya buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya. A rIte buddhabodhita chadmastha kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane chAstha kSINakaSAya vItarAga cAritrAryonuM varNana saMpUrNa thAya che. 159 se kiM taM kevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? kevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- sajogi-kevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya ajogikevalIkhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya / prazna-vaNIzISAya vItarAgAritrArthanA 240 aracha? 6ttara-vaNIzISAya vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya(13mAM guNasthAnanA jIvo) ane ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya. (14mAM guNasthAnanA jIvo) 160 se kiM taM sajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? sajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- paDhama samayasajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayasajogikevalikhINakasAya vIyarAgacarittAriyA ya ahavA carimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya acarimasamayasajogikevalikhINakasAyavIyarAga-carittAriyA ya / se taM sajogikevali khINakasAyavIyarAgacarittAriyA / prazna- sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryanA keTalA prakAra che? - uttara- sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe- prathama samaya sayogIkevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane aprathama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArtha athavA carama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane acarama samaya sayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya. A sayogI kevaLI kSINa kaSAya vItarAga cAritrAryonuM nirUpaNa che. 161 se kiM taM ajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ? ajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA-paDhamasamaya ajogIkevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya apaDhamasamayaajogi-kevalikhINakasAya vIyarAgacarittAriyA ya ahavA carimasamayaajogikevali-khINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya acarimasamayaajogikevalikhINakasAyavIyarAgacarittAriyA ya / setaM ajogikevali Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . [ 99 ] khINakasAyavIyarAgacarittAriyA / se taM kevlikhiinnksaayviiyraagcrittaariyaa| se taM khiinnksaayviiyraagcrittaariyaa| se taM vIyarAgacarittAriyA / prazna- ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArthanA be prakAra che- prathama samaya ayogIkevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane aprathama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya athavA carama samaya ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane acarama samaya ayogI kevaLI kSINa kaSAya vItarAga cAritrArya. A rIte ayogI kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya, kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritrArya ane vItarAga cAritrAryanuM nirUpaNa pUrNa thAya che. 162 ahavA carittAriyA paMcavihA paNNattA, taMjahA-sAmAiyacarittAriyA chedovaTThAvaNiya carittAriyA parihAravisuddhiyacarittAriyA suhamasaMparAyacarittAriyA ahakkhAyacarittAriyA / athavA prakArAntarathI cAritrAryanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) sAmAyika cAritrArya, (2) chedopasthApanIya cAritrArya, (3) parihAravizuddha cAritrArya, (4) sUmasaMparAya cAritrArya ane (5) yathAkhyAta cAritrArya. 163 se kiM taM sAmAiyacarittAriyA ? sAmAiyacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahAittariyasAmAiyacarittAriyA ya AvakahiyasAmAiyacarittAriyA ya / setaM saamaaiycrittaariyaa| prazna- sAmAyika cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- sAmAyika cAritrAryanA be prakAra che, te A pramANe che- Ivarika sAmAyika cAritrArya ane yAvatkathita sAmAyika cAritrArya. A sAmAyika cAritrAryanuM nirUpaNa che. 164 se kiM taM chedovaDhAvaNiyacarittAriyA / chedovaTThAvaNiyacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA-sAiyArachedovaTThAvaNiya-carittAriyA yaNiraiyArachedovaTThAvaNiyacarittAriyA ya / se taM chedovaTThAvaNiya-carittAriyA / prazna- chedopasthApanIya cAritrAryanA keTalA prakAra che ? uttara- chedopasthApanIya cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe che- sAticAra chedopasthApanIya cAritrArya ane niraticAra chedopasthApanIya cAritrArya. A rIte chedopasthApanIya cAritrAryanuM varNana pUrNa thAya che. 165 se kiM taM parihAravisuddhiyacarittAriyA? parihAravisuddhiyacarittAriyA duvihA paNNattA, taMjahA-NivvisamANaparihAravisuddhiyacarittAriyA yaniviTThakAiyaparihAravisuddhiya carittAriyA ya / se taM parihAravisuddhiyacarittAriyA / prazna-parihAravizaddha cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara-parihAra vizuddha cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe che- nirvizyamAnaka parihAra vizuddha cAritrArya ane nirviSTakAyika parihAra vizuddha cAritrArya. A parihAra vizuddha cAritrAryanuM nirUpaNa che. 166 se kiM taM suhumasaMparAyacarittAriyA ? suhumasaMparAyacarittAriyA duvihA paNNattA, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 taM jahA- saMkilissamANasuhuma-saMparAyacarittAriyA yavisujjhamANasuhumasaMparAyacarittAriyA ya / se taM suhuma-saMparAyacarittAriyA / prazna- sukSma saMparAya cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- sUkSma saMparAyacAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe che- saMkilazyamAna sukSmasaMparAya cAritrArya ane vizuddhayamAna sUkSma saMparAya cAritrArya. A sUkSma saMparAya cAritrAryanuM nirUpaNa che. 167 se kiM taM ahakkhAyacarittAriyA ? ahakkhAyacarittAriyA duvihA paNNattA, taM jahA- chaumatthaahakkhAya carittAriyA yakevaliahakkhAyacarittAriyA ya / setaM ahakkhAya carittAriyA / setaMcarittAriyA / setaM aNiDvipattAriyA / setaM AriyA / setaMkammabhUmagA se te mavakretiyA je ta majussA | prazna- yathAkhyAta cAritrAryanA keTalA prakAra che? uttara- yathAkhyAta cAritrArthanA be prakAra che, te A pramANe che- chadmastha yathAkhyAta cAritrArya ane kevaLI yathAkhyAta-cAritrArya. A yathAkhyAta cAritrAryanuM nirUpaNa che. A rIte cAritrAryamAM Rddhi aprApta AryanuM, Arya manuSyonuM, Arya karmabhUmija manuSyonuM, garbhaja manuSyonuM ane manuSya paMcendriya saMsAra samApanna jIvonuM nirUpaNa pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM Arya manuSyonuM vistRta nirUpaNa che. Arya :- garavAtA: | ArADu avyaya, dUra ane samIpa vAcI che. prastuta prasaMgamAM ArAtu zabdano artha A pramANe thAya che- heya dharmothI dUra ane upAdeya dharmanI samIpa yAtA: = gayelA (prApta thayelA) arthAtu choDavA yogya dharmothI dUra gayelA ane AdaravA yogya dharmonI samIpa AvelA manuSyone Arya kahe che. tenA mukhya be bheda che. (1) addhi prApta Arya - vaikriya Adi labdhi ane RddhithI yukta tevA arihaMta Adi cha prakAranA jIvone Rddhi prApta Aryo kahe che. (2) rati aprApya Arya - vaikriyAdi labdhi ke RddhithI rahita hoya tevA Aryone Rddhi aprApta Arya kahe che- tenA nava prakAra che. (1) kSetrArya (2) jAti-Arya (3) kulArya (4) karmArya (5) zilpArya (6) bhASArya (7) jJAnArya (8) darzanArya (9) cAritrArya. (1) kSetrArtha:- je kSetramAM arihaMta Adi uttama puruSo utpanna thAya che, te sUtrokta sADA paccIsa kSetronA manuSyo kSetrArya che. (ra) jAtiAryaH- jeno mAtavaMza zreSTha ane ziSTajana saMmata hoya, te jAti Arya che. sUtrakAre cha prakAranI sanmAnanIya jAtinuM kathana karyuM che. te bhAvArthathI spaSTa che. (3) kuLArya - jeno pitRvaMza zreSTha ane sanmAnanIya hoya te kulArya che. sUtrokta ugra Adi cha kuLa zreSTha manAya che. (4) karya - ziSTa saMmata ahiMsApradhAna AjIvikA calAvatA hoya tene karmArya kahe che. (5) zilpArya :- je zilpa ahiMsA Adi dharmAgothIyukta tathA sajjana puruSonA AcArane anukULa hoya te Arya zilpa che. Arya zilpathI potAno jIvananirvAha karanAra zilpArya kahevAya che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama padaH prazApanA. [ 101] () bhASArya :- ziSTajanone mAnya bhASA ane lipino prayoga karanArane bhASA Arya kahe che. te samaye ardhamAgadhI bhASA ane brAhmI lipi pracalita hovAthI sUtrakAre tenuM kathana karyuM che. upalakSaNathI ziSTajana saMmata, AdarasUcaka, komaLa ane kAMtapadothI yukta bhASAno prayoga karanAra bhASA Arya che. (7) jJAnArya :- mati Adi pAMca jJAnane dhAraNa karanArA te te prakAranA jJAnArya kahevAya che. yathAmatijJAnArya, zrutajJAnArya Adi. (8) darzanArtha - samyagdarzana yukta hoya te darzanArya che. darzanAryanA be bheda che. sarAga darzanArya ane vItarAga darzanArya. sarAga darzanArya - 4 thI 10 guNasthAna sudhInA rAga sahitanA jIvonA samyagdarzanane sarAga samyagu darzana kahe che. tenA nisargaruci Adi daza prakAra che. nisargAdi daza ruci - samyagadarzana AtmAno guNa che, te anubhUtirUpa che. anubhUtinI prApti pUrve sAdhakone tattvonI zraddhA, pratIti ane ruci thavI anivArya che. tattvonI ruci anubhUtinuM nimitta banI zake che, tethI sUtrakAre samyagdarzananA kAraNarUpa daza prakAranI rucinI gaNanA samyagadarzananA daza prakArarUpe karI che. tattvonI ruci thavAnA paNa aneka kAraNo hoya zake che. vyaktinI yogyatA bhede tenA daza kAraNonuM sUtrakAre kathana karyuM che. je strArthathI spaSTa che. vizeSa vivecana mATe juo zrI uttarAdhyayana sutra adhya.-28. prastuta prasaMgamAM sUtrakAre daza prakAranI rucinA svarUpane pradarzita karatI daza gAthAo ApI che. te zrI uttarAdhyayana sUtrAnusAra che paraMtu temAM AjJArucinA svarUpane pradarzita karatI 123mI gAthAmA kaMIka bhinnatA che. uttarAdhyayana sUtranI tadviSayaka gAthA A pramANe che rAgo doso moho, aNNANaM jassa avagayaM hoi / AgANa to, so haju gAnAruM gAma che - adhyayana-28, gAthA-20. artha- jenA rAga, dveSa, moha, ajJAna naSTa thayA che tevA vItarAgInA vacana satya hoya che, anyathA nathI; te pramANe jANIne je vItarAganA vacana para zraddhA kare che, te AjJA ruci che. samyagadarzananA lakSaNa :- samyagudarzananI abhivyakti pAtrabhede bhinna bhinna rIte thAya che. sarAgI jIvonA samyagdarzananI abhivyaktirUpa traNa lakSaNanuM ahIM kathana che. paramattha saMthavo paramAzca-tAttvikAzca te'rthAzca jIvAdayaste paramArthaH teSu saMstavaH parivavA vAstavika rIte eka AtmabhAva ja paramArtha che, teno paricaya karavo. tenA mATe jIvAdi nava tatvo ane cha dravyanA sUkSma arthane jANavA mATe tIvra IcchA sahita puruSArtha karavo te paramArthano paricaya che. sadiThisevaNA saSTha-samyagrItyA duSTAH paramArthAH jIvAdayo yaiste sadaSTaparamArthAH teSAM sevanA - parNapati sukaSTaparamArtha sevana jeNe paramArthane samyaka prakAre jAmyo che tevA parama puruSonI parkapAsanA-sevA karavI. vAvaNNa kudasaNa vajjaNA vyApanna-vinaSTaM darzanaM yeSAM te vyApannadarzanA:-nihnavAdayaH tathA kutsitavarNana jevAM te kudarzana - cAyateSAM varNana vyApakanavarSanA samyagadarzanathI patita thayelA jIvo, nitavAdi ane zAkyAdi kudarzanIonA saMgano tyAga karavo. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 tattvomAM zaMkAno abhAva temaja sAta prakAranA bhayano abhAva. koI paNa prakArano bhaya ke zaMkA na karavI, te nizakita guNa che. para mata ke para dravyanI spRhAno abhAva. puNya ane pApanA phaLanI IcchA na karavI, koI paNa vibhAvanI IcchA na karavI, te niSkAMkSita guNa che. glAnino abhAva. anukULa ke pratikULa paristhitimAM glAni-khinnatAno anubhava na karavo, dharmAnuSThAnanA phaLamAM saMzaya na karavo, te nirvicikitsA guNa che. mUDhatAno abhAva arthAt viveka daSTi. AgamonA sUkSma rahasyo sAMbhaLIne muMjhAvuM nahIM ke aneka matamatAMtaro ane vivAdAspada vicArone joIne diDamUDha thavuM nahIM. sulasA zrAvikAnI jema zraddhAne daDha rAkhavI, te amUDhadaSTi guNa che. upabRha-vRddhi karavI. AtmaguNonI vRddhi karavI. kayAMka upagUhana zabda jovA maLe che. upagRhana eTale chupAvavuM. AtmaguNone chupAvavA nahIM arthAt tene pragaTa karavA mATe prayatna karavo, te upavRMhaNa guNa che. potAnA AtmAne athavA anya jIvone AtmasvabhAvamAM, jina pravacanamAM, zraddhAmAM sthira karavA, te sthirikaraNa guNa che. svasvarUpamAM, jinamArgamAM ane sarva jIva mAtramAM atyaMta pratibhAva rAkhavo, te vAtsalyatA guNa che. thavAthamistIrthasthApanA dharmakathA Adi dvArA tIrthanI prakhyAti karavI, svanA zuddha svarUpane ane zuddha mArgane pragaTa karavA, te prabhAvanAguNa che. A ATha AcAramAM prathama cAra AcAra sAdhakanA AMtaraNo che ane zeSa cAra cAra bAhmaNo che. tenuM pragaTIkaraNa anya nihALI zake che anya jIvone teno lAbha maLI zake che. tenA be prakAra che- (1) upazAMtakaSAya vItarAga darzanArya jenA kaSAyo sarvathA upazAMta thaI gayA che tevA agiyAramA guNasthAnavartI jIvo ane (2) kSINakaSAyavItarAgadarzanAryajenA kaSAyo sarvathA kSINa thaI gayA che tevA bAramA, teramA, caudamA guNasthAnavartI jIvo. be prakAra che- (1) chadmasthakSINakaSAya vItarAga darzanArya-12mAM guNasthAnavartI jIvo. (2) kevaLIkSaNa kaSAyavItarAga darzanArya- 13, 14mA guNasthAnavartI jIvo. be prakAra che- (1) svayaMbuddha kSINakaSAya vItarAga darzanAryasvayaM potAnI meLe bodha pAmIne vItarAga dazAne prApta thayelA. (2) buddhabodhita kSINakaSAya vItarAga darzanArya- kevaLI bhagavAna Adi anya dvArA bodhane pAmIne vItarAga dazAne pAmelA. be prakAra che- (1) sayogIkevaLI vItarAga darzanArya- teramA guNasthAnavartI jIvo. (2) ayogIkevaLI vItarAga darzanArya- caudamA guNasthAnavartI jIvo. uparokta pratyeka bhedanA prathamasamayavartI, aprathamasamayavartI darzanArya ane caramasamayavartI, acaramasamayavartI darzanArya, A pramANe be-be bheda thAya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prazApanA 103 te te avasthAnI prAptino prathama samaya. jema ke agiyAramA guNasthAnanI prAptinA prathama samayavatI jIva prathama samaya upazAMtakakSAya vItarAga darzanArya kahevAya. te rIte dareka sthAne prathama samayano artha samajavo. tene avasthAnI prAptinA prathama samayane choDIne roSa sarva samaya aprathama samaya kahevAya che. jema- upazAMta ke kSINakaSAya vItarAga thayAne be samaya ke tethI adhika samaya thayA hoya, to te aprathama samaya kAya vItarAga darzanArya kahevAya che. te-te avasthAno carama-aMtima samaya. jema ke 11mA guNasthAnanA aMtima samayavartI vo carama samaya upazAMta kapAya vItarAga darzanArthe kahevAya che. te-te avasthAnA aMtima samayane choDIne zeSa sarva samaya arthAta prathama samayathI laI dvicarama sudhInA samayane acarama samaya kahe che. jema ke agiyAramA guNasthAnavartI jIvo prathama samayathI dvicarama samaya paryaMta acarama samaya upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya kahevAya che. samyak cAritrayukta hoya tene cAritraArya kahe che. tenA paNa be bheda che. sarAga cAritrArya ane vItarAga cAritrArya. rAgasahita puruSanuM cAritra sarAga cAritra che athavA je cAritramAM rAgAdi kaSAyono sadbhAva hoya tevA, 6 thI 10mA guNasthAna sudhInA cAritravAna sAdhakane sarAga cAritrArya kahe che. tenA be prakAra che--(1) sUkSma kAya(saMjavalana lobha> yukta dazamA guNasthAnavartI jIvonuM cAritra sUkSma saMparAya cAritra che. (2) sthULa kAyayukta cAritrane arthAt chaThThAthI navamA guNasthAnavI jIvonuM cAritra bAdara saMparAya cAritra che. tenA bheda prabheda bhAvArthathI spaSTa che. A baMne cAritranA traNa traNa prakAre be bheda che. sUkSma saMparAya cAritranA traNa prakAre be bheda A pramANe che- (1) prathama samaya-aprathama samaya, (2) carama-acarama samaya ane (3) saMkilazyamAna arthAt zreNIthI utaratA jIvonuM cAritra ane vizuddhayamAna arthAt zreNI caDhatA jIvonuM cAritra. bAdara saMparAya cAritranA traNa prakAre be bheda A pramANe che- (1) prathama-aprathama samaya, (2) carama-acarama samaya ane (3) pratipAti (upazamazreNigata cAritra) ane apratipAti(kSapakazreNigata cAritra). tenA be prakAra che- (1) upazAMta kaSAya vItarAga cAritra (11mA guNasthAnavartInuM cAritra) ane (ra) kSINa kaSAya vItarAga cAritra(12, 13, 14 guNasthAnavartI jIvonuM cAritra), kSINa kaSAya vItarAga cAritranA punaH be bheda che- (1) bAramA guNasthAnavI jIvonuM chadmastha zINakaSAya vItarAga cAritra ane (2) 13, 14 guNasthAnavartI jIvonuM kevaLI kSINakaSAya vItarAga cAritra che. kevaLI zINakaSAya vItarAga cAritranA be prakAra che- (1) saugIkevaLI vItarAga cAritra- teramA guNasthAnavartI kevaLI bhagavAnanuM cAritra (2) ayogI kevaLI vItarAga cAritra- caudamA guNasthAnavartI kevaLI bhagavAnanuM cAritra. tenA paNa prathama aprathama samaya, carama-acarama samayarUpa be-be bheda thAya che. sAmAyikAdi pAMca prakAranA cAritranI apekSAe cAritrAryanA pAMca prakAra che- (1) sAmAyika cAritrane dhAraNa karanAra sAmAyika cAritrArya che. (2) chedopasthApanIya cAritrane dhAraNa karanArA chedopasyApanIya cAritrArya che. (3, 4,5) A ja rIte parihAra vizuddha, sUkSma saMpAya ane yathAkhyAta cAritrane dhAraNa karanAra te te cAritrArya kahevAya che. pAMca cAritranA vizeSa varNana mATe juo-- zrI bhagavatI sUtra : zataka-25, uddezaka-7. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 karmabhUminA manuSyo karmabhUminA manuSyo Arya pleccha (anArya) zaka, yavanAdi aneka prakAra Rddhi prApta noddhiprApta arihaMta cakravartI baLadeva vAsudeva cAraNa vidyAdhara darzanArya cAritrArtha (2) kSetrArya jAtiArya kulArya karmArya zilpArya 25 aMbaSThAdi ugrAdi kApaDa, suthAra AryakSetranA jAtinA kulanA vAsaNAdinA luhArAdi manuSyo manuSyo manuSyo vepArI kArIgara manuSyo manuSyo bhASArya jJAnArya ardhamAgadhI matijJAna bhASA Adi pAMca bolanArA jJAnanA tathA 18 dhAraka lipi lakhanArA manuSyo manuSyo (4 sarAga darzanArya- nisagadi 10 ruci tathA samyagdarzananA ATha AcAranA dhAraka manuSya sUthama saMparAya cA. parihAra vizuddha cA. chedoSasthApanIya cA. saMkSizyamAna vizuddhayamAna nirvizyamAna nirviSTakAya sAticAra niraticAra vItarAga yathAkhyAta vItarAga darzanArya cAritrArya caritrArtha sAmAyika cAritra sarAga cAritrArtha sUkSma saMparAya yAvaskathita |sarA bAdara saMparAya sarAga cAritrArtha upazAMtakaSAya (11muM guNa.) InDarika kSINakaSAya (12 thI 14 guNa.) T 1 saMkti vizuddhaya zyamAna mAna prathama aprathama carama acarama samaya samaya samaya samaya chadmastha kevaLI (12muM guNa.) (13-14 guNa.) | | | buddhabodhita sayogI ayogI svayaMbuddha pratipAtI apratipAtI prathama, aprathama samaya athavA carama, acarama samaya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada: prajJApanA [ 105] devonA bheda-prabheda - 168 se kiM taM devA ? devA cauvvihA paNNattA, taM jahA- bhavaNavAsI vANamaMtarA joisiyA vemANiyA / devonA keTalA prakAra che? devonA cAra prakAra che, te A pramANe che- (1) bhavanavAsI, (2) vANavyaMtara, (3) jyotiSka ane (4) vaimAnika. 169 sekiMtaMbhavaNavAsI? bhavaNavAsI dasavihA paNNattA,taMjahA- asurakumArANAgakumArA suvaNNakumArA vijjukumArA aggikumArA dIvakumArA udahikumArA disAkumArA vAukumArA thaNiyakumArA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA yA se te mavazavANI . bhavanavAsI devonA keTalA prakAra che? bhavanavAsI devonA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) asurakumAra, (2) nAgakumAra, (3) suvarNakumAra, (4) vidhutakumAra, (5) agnikumAra, (6) dvIpakumAra, (7) udadhikumAra (8) dizAkumAra (9) pavana(vAyu) kumAra ane (10) svanitakumAra. A daza prakAranA bhavanavAsI devonA saMkSepathI be prakAra che, te A pramANe che- paryApta ane aparyApta. A bhavanavAsI devonI prarUpaNA che. 170 se kiM taM vANamaMtarA? vANamaMtarA aTThavihA paNNattA, taM jahA-kiNNarA kiMpurisA mahoragA gaMdhavvA jakkhA rakkhasA bhUyA pisAyA / te samAsao duvihA paNNattA, ta jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / se taM vANamaMtarA / vANavyaMtara devonA keTalA prakAra che? vANavyaMtara devo ATha prakAranA che. te A pramANe che- (1) kinnara (2) kiMpuruSa (3) mahoraga (4) gaMdharva (5) yakSa (6) rAkSasa (7) bhUta ane (8) pizAca. uparyukta ATha prakAranA vyaMtara devonA saMkSepathI be prakAra che. paryApta ane aparyApta. A vyaMtara devonuM nirUpaNa che. 171 se kiM taM joisiyA ? joisiyA paMcavihA paNNatA, taM jahA- caMdA sUrA gahA NakkhattA tArA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / se taM joisiyA / jyotiSI devonA keTalA prakAra che? jyotiSI devonA pAMca prakAra che, yathA- (1) caMdra () surya (3) graha (4) nakSatra ane (5) tArA. te uparyukta pAMca prakAranA jyotiSI devonA saMkSepathI be prakAra che- paryApta ane aparyApta. A jyotiSI devonuM nirUpaNa che. 172 se kiM taM vaimANiyA? vemANiyA duvihA paNNattA, taMjahA-kappovagA yakappAIyA ya / vaimAnika devonA keTalA prakAra che? vaimAnika devonA be prakAra che- kalpapapanna ane kalpAtIta. 173 se kiM taM kappovagA ? kappovagA bArasavihA paNNattA, taM jahA- sohammA IsANA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 106] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saNaMkamArA mAhiMdA baMbhalogA laMtayA mahAsukkA sahassArA ANayA pANayA AraNA accuyaa| te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / setaM kappovagA / kalpapapanna vaimAnika devonA keTalA prakAra che? kalpapapanna vaimAnika devonA bAra prakAra che te A pramANe che- (1) saudharma (2) IzAna (3) sanakumAra (4) mAhendra (5) brahmaloka (6) lAMtaka (7) mahAzukra (8) sahasAra (9) Anata (10) prANata (11) AraNa ane (12) azruta. te bAra prakAranA kalpapapanna devo)nA saMkSepathI be prakAra che- paryApta ane aparyApta. A kalpapapanna vaimAnika devonI prarUpaNA che. 174 se kiM taM kappAIyA? kappAIyA duvihA paNNattA, taM jahA-gevejjagA ya aNuttarovavAiyA y| kalpAtIta vaimAnika devonA keTalA prakAra che? kalpAtIta vaimAnika devonA be prakAra che, te A pramANe-caiveyakavAsI devo ane anuttaropapAtika devo. 175 se kiM taM gevejjagA? gevejjagA NavavihA paNNattA,taMjahA- heTThimaheTThimagevejjagA, heTThima-majjhima- gevejjagA, heTThima-uvarima-gevejjagA, majjhimaheTThimagevejjagA, majjhimamajjhima- gevejjagA, majjhimauvarimagevejjagA, uvarimaheTThimagevejjagA, uvarimamajjhimagevejjagA, uvarimauvarimagevejjagA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / se taM gevejjagA / raiveyaka vaimAnika devonA keTalA prakAra che? raiveyaka vaimAnika devonA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) adhatana-adhastana raiveyaka (2) adhastana-madhyama greveyaka, (3) adhastana uparima raiveyaka, (4) madhyama-adhatana raiveyaka (5) madhyama-madhyama greveyaka (6) madhyama-uparima raiveyaka (7) uparima-adhastana caiveyaka (8) uparima-madhyama greveyaka ane (9) uparima-uparima raiveyaka. te nava prakAranA raiveyaka vaimAnika devonA saMkSepathI be prakAra che- paryApta ane aparyApta. A raiveyakavAsI vaimAnika devonI prarUpaNA che. 176 se kiM taM aNuttarovavAiyA ? aNuttarovavAiyA paMcavihA paNNattA, taM jahAvijayA vejayaMtA jayaMtA aparAjiyA savvaTThasiddhA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / se taM annuttrovvaaiyaa| se taM kappAIyA / se taM vemANiyA / se taM devA / se taM pNciNdiyaa| se taM saMsArasamAvaNNa jIvapaNNavaNA / se taM jIvapaNNavaNA / se taM paNNavaNA / anuttaropapAtika vaimAnika devonA keTalA prakAra che? anuttaropapAtika vaimAnika devonA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) vijaya, (2) vaijayaMta, (3) jayaMta, (4) aparAjita ane (5) sarvArthasiddha. te(pAMceya prakAranA kalpAtIta vaimAnika devo)nA saMkSepathI be prakAra che- paryApta ane aparyApta. A anuttaropapAtika vaimAnika devo, kalpAtIta devo ane vaimAnika devonuM varNana pUrNa thAya che. A rIte Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada : prazApanA 109 paMcendriya jIvonI ane saMsArasamApanna jIvonI prajJApanA ane jIvaprajJApanA paNa pUrNa thAya che. A pramANe prathama prajJApana pada paNa saMpUrNa thayuM. vivecanaH prastuta sUtromAM deva paMcendriya saMsArasamApannaka jIvonA bheda prabhedanuM vistRta varNana che. divya rUpa, kAnti, sauMdarya, lAvaNya, vastrAlaMkAra, sthAna, parivAravALA jIvo tathA ekamAMthI aneka vividharUpa vikI zake tevI vaikriya labdhisaMpanna, divya gatine pAmelA jIvone deva kahe che. tevA deva bhavAnubhavarUpa saMsArane pAmelA jIvone deva paMcendriya saMsArasamApanna jIva kahe che. tenA mukhya cAra prakAra che taMtra mavaneSu vasantItyevaMzItA mavanavAsinaH| je devo prAyaH bhavanomAM vase che tene bhavanavAsI deva kahe che. kumArA pratyeka bhavanavAsI devonA nAma sAthe 'kumAra' zabdano prayoga thAya che, te devonI prakRtisvabhAvAdinI vizeSatAno dyotaka che. A daze prakAranA devo kumAronI jema sukumAra hoya che, teonI cAla mRdu, madhura ane lalita hoya che. zrRMgAra prasAdhana mATe vividha prakAranI viziSTa-viziSTatara uttara vikriyA kare che. kumAronI jema tenA rUpa, vezabhUSA, AbhUSaNa, zastra, yAna, vAhana bhavya hoya che. kumAronI jema tIvra anurAga parAyA ane krIDAtatpara hoya che, tethI te kumAra kahevAya che. tenA daza nAma sUtrArthathI spaSTa che. te devo adholokamAM prathama ratnaprabhA pRthvImAM rahe che. = (1) vi - vividha prakAranA, aMtara = AzrayasthAna jenA hoya tene vyaMtara kahe che. te devo bhavana, nagara Adi vividha sthAnomAM rahe che tethI te aMtara kahevAya che. te devonA bhavano madhyalokamAM ratnaprabhA pRthvInA prathama eka hajAra yojananA ratnakAMDamAM upara ane nIce 100-100 yojana choDIne madhyanA 800 yojanamAM che. te uparAMta tenA nagaro niryablokamAM vaitADhayAdi parvato upara paNa hoya che. (2) vitamaMtara manuSyapyo yeSAM te vyaMtarA: manuSyothI jenuM aMtara vigata + cAlyuM gayuM che, te vyaMtara che. keTalAka vyaMtaro cakravartI, vAsudeva vagere manuSyonI cAkaranI jema sevA kare che. (3) vividhamaMtamAzravarUpa yemAM te vyaMtarA: parvatanI aMdara, guphAnI aMdara, vananI aMdara vividha prakAranA AzrayarUpa aMtara--AvAsa jeonA che, tene vyaMtara kahe che. vANamaMtarano vyutpattilamya artha A pramANe che-vanAnA aMtarAdhi vanAntayALi, tevu manA bAnamaMtara / vananA aMtaromAM rahetA devone vANamaMtara devo kahe che. teonA kinnara Adi ATha mukhya bhedo che. mULapAThamAM ApelA vyaMtara devonA mukhya ATha prakAranuM svarUpa batAvatA vyAkhyAkAre tenA bhedAnubhedonuM kathana karyuM che. te svAbhAvika rIte atyaMta svarUpavAna ane saumya hoya che. te hasta-kaMThAdimAM ratnamaya AbhUSaNo dhAraNa kare che. tenA soLa prakAra che. (1) kuSmAMDa (2) paTaka (3) sujoSa (4) Atmika (pa) kAla (6) mahAkAla (7) coma (8) acokSa (9) tAla-pizAca (10) mukhapizAca (11) adhastAraka (12) deha (13) videha (14) mahAvideha (15) tRSNIka ane (16) pizAca. te suMdara rUpavaMta, saumya mukhAkRtivALA ane vividha prakAranI racanA ane vilepana karanArA hoya che. tenA nava prakAra che. (1) surUpa (2) pratirUpa (3) atirUpa (4) bhUtottama (5) skaMda (6) mahAkaMda (7) mahAvega (8) praticchinna (9) AkAzaga. te devo svabhAve gaMbhIra, priyadarzanavALA, sapramANa zarIravALA, mastaka upara dedIpyamAna Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 mukuTa tathA citra-vicitra ratnanA AbhUSaNone dhAraNa karanArA hoya che. tenA tera prakAra che. (1) pUrNabhadra (2) maNibhadra (3) zvetabhadra (4) haritabhadra (5) sumanobhadra (6) vyatipAtakabhadra (7) subhadra (8) sarvatobhadra (9) manuSyayakSa (10) vanAdhipati (11) vanAhAra (12) rUpayakSa (13) yakSottama. te bhayaMkara, bhayaMkara rUpane dhAraNa karanAra, vikarALa rUponI vikuvarNA karanAra, tejasvI AbhUSaNo paheranAra hoya che. tenA sAta bheda che- (1) bhIma (2) mahAbhIma (3) vidana (4) vinAyaka (5) jalarAkSasa (6) yakSarAkSasa (7) brahmarAkSasa. te zAMta AkRti ane prakRtivALA ane mastaka upara jhaLahaLatA mugaTane dhAraNa kare che. tenA daza prakAra che. (1) kinnara (2) kiMpuruSa (8) kiMpuruSottama (4) kinnarottama (5) hRdayaMgama (6) rUpazAlI (7) anindita (8) manorama (9) ratipriya (10) ratizreSTha. te devo atyaMta suMdara ane manohara mukhAkRtivALA hoya che. vividha prakAranI mALA ane AbhUSaNo dhAraNa kare che. tenA daza prakAra che- (1) puruSa (raM) sanduruSa (3) mahApuruSa (4) puruSa vRSabha (5) puruSottama (6) atipuruSa (7) mahAdeva (8) marUta (9) merUprajA (10) yazavanta. te devo mahAvegavALA, mahAzarIravALA, vistRta ane majabUta DokavALA, citra-vicitra AbhUSaNothI vibhUSita hoya che. tenA daza prakAra che. (1) bhujaMga (2) bhogazAlI (3) mahAkAya (4) atikAya (5) skaMdhazAlI (6) manorama (7) mahAvega (8) mahAyakSa (9) merUkAMta (10) bhAravatta. te devo priyadarzanavALA, suMdara rUpavALA, uttama lakSaNayukta, mastaka para mukuTa dhAraNa karanArA ane kaMThamAM hAra pahere che. tenA bAra prakAra che. (1) hAhA (2) hUhU (3) tumba (4) nArada (5) rUSivAda (6) bhUtavAdika (7) kadaMba (8) mahAkadaMba (9) revata (10) vizvAsava (11) gItarati (12) gItayaza. dyotayanti-prakAzayanti jagaditi jyotiSI vimAnAni, teSu bhavA vyati: je lokane prakAzita kare che. te jyotiSka vimAno che ane te jyotirmaya vimAnomAM utpanna thAya te devone jyotiSI devo kahe che, tenA pAMca prakAra che- sUrya, caMdra, graha, nakSatra ane tArA. te dareka devonA mukuTanA agrabhAgamAM kramazaH sUryAkAra, caMdrAkAra, grahAkAra, nakSatrAkAra ane tArAnA AkAranuM cihna hoya che ane tenA vaDe teo prakAzita dekhAya che. je devo UrdhvalokanA vimAnamAM rahe che tene vaimAnika devo kahe che. tenA mukhya be bheda che- kalpopannaka ane kalpAtIta. jyAM kalpa-AcAra maryAdA athavA svAmI-sevakano bheda hoya, indra, sAmAnika, trAyazciMzaka Adi daza prakAranA devonI jAtino vyavahAra hoya tene kalpopannaka deva kahe che. tenA saudharma Adi bAra devalokanA bAra prakAra che te bhAvArthathI spaSTa che. jyAM svAmI-sevakano bheda na hoya, indra Adi daza prakAranA devonI jAtino vyavahAra na hoya tene kalpAtIta kahe che. tenA be bheda che- navagreveyaka vimAnavAsI deva ane pAMca anuttaropapAtika deva. loka puruSanI grIvAnA sthAne sthita thayelA vimAnone raiveyaka vimAna kahe che. te nava vimAna traNa-traNanI traNa trikamAM goThavAyelA che. temAM janma dhAraNa karanArA devo greveyaka vimAnavAsI devo kahevAya che. anuttarano artha che- sarvocca ane sarvazreSTha vimAna. te anuttara vimAnomAM upapAta eTale ke janma dhAraNa karanAra deva anuttaropapAtika kahevAya che. te pratyekanA paryApta ane aparyApta rUpa be-be bheda thAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pada:prajJApanA . 109 ] deva saMsAra samApa jIvonA 49 bheda bhavanapati 10 1. asurakumAra 2. nAgakumAra 3. suvarNakumAra 4. vidhutakumAra 5. agnikumAra 6. dvIpakumAra 7. udadhikumAra 8. dizAkumAra 9. vAyukumAra 10. svanitakumAra vyaMtara -8 1. pizAca 2. bhUta 3. yakSa 4. rAkSasa 5. kinnara 6. kiMpuruSa 7. mahoraga 8. gaMdharva anuttara vimAna jyotiSI - 5 vaimAnika - 26 1. caMdra 2. sUrya 3. graha kalpapapatraka kalpAtIta 4. nakSatra (12 devaloka) 5. tArA 1. saudharma 2. IzAna raiveyaka 3. sanakumAra (9) 4. mahendra traNa trikamAM 5. brahmaloka 6. lAttaka 7. mahAzuka 8. sahastrAra 9. Anata 10. prANata 11. AraNa 12. azruta | vijaya vijayaMta jayaMta aparAjita sarvArthasiddha [10+8+1+2 = 49] prastuta mUla pAThamAM devonI cAra jAti ane tenA 49 mukhya bhedonuM kathana che. tenA paryAptA ane aparyAptA be bheda karatAM 49 x 2 = 98 bheda thAya che. jIvAbhigamasUtra Adi anya AgamonA AdhAre devonA 198 bheda A pramANe chebhavanapatinA ra5 bhedaH- 10 bhavanapati deva. tenA nAma upara pramANe jANavA ane 15 paramAdhAmI devo A pramANe che(1) aMba (2) aMbariSa (3) zyAma (4) zabala (5) rudra (6) uparudra (7) kAla (8) mahAkAla (9) asipatra (10) dhanuSa (11) kuMbha (1ra) vAlaka (13) vaitaraNI (14) kharasvara (15) mahAghoSa. vyatara devonA ra4 bheda - 16 jAtinA vyaMtara devo- pizAca Adi AThanA nAma upara pramANe jANavA (9) aNapatrika (10) paNapatrika (11) RSivAdita (12) bhUtavAdita (13) krandrita (14) mahAkrandrita (15) kUSmAMDa (16) pataMga deva. 10 jUbhaka devo- (1) anna chuMbhaka (2) pAna juMbhaka (3) vastra jaMbhaka (4) layana jaibhaka (5) zayana jhuMbhaka (6) puSpa jaMbhaka (7) phala lUMbhaka (8) puSpa-phela jaMbhaka (9) vidhA jaMbhaka (10) avyakta jaibhaka. jyotiSInA 10 bheda- caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA. te pAMca cara ane pAMca sthira. vaimAnika devanA 38 bhedaH-12 devalokanA deva+9 lokAMtika deva+3kilvIpI deva+9 grevaiyaka+ 5 anuttara vimAna = 38 bheda. A rIte cAra jAtinA devo ra5+ 26+10+ 38 = 99. tenA paryAptA ane aparyAptA 99xra = 198 bheda thAya che. che prathama pada saMpUrNa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saMsAra samApanna jIvonA pa3 bheda te indriya caurendriya ekendriya beIndriya (22) (2). paMcendriya (535). - paryApta paryAptA aparyAptA tiryaMca (20) | manuSya (303) deva (198). aparyApta nArakI (14) sAta narakanA paryAptA aparyAptA T TT T ] pRthvI. apa. teu. vAyu. vanaspati. L. Irteet to 15 karmabhUmi 30 paTTa akarmabhUmi aMtaradvIpaja sUkSma bAdara sUkSma garbhaja paryAptA saMmUrchAima aparyAptA aparyAptA * paryAptA aparyAptA pratyeka (2) sAdhAraNa (2)T paryAptA aparyAptA jalacara sthalacara khecara paryAptA I (4) aparyAptA catuSpada parisarpa (4) vaiimAnika (74) bhavanapati (50) 10 bhavanapati 15 paramAdhAmI vyaMtara (para). 16 vyaMtara 10 jUbhaka jyotiSI (20) 5 cara 5 sthira ura parisarSa bhuja parisarpa kalpAtIta (28). paryAptA aparyAptA saMmUrchAima garbhaja kalpopapatraka paryAptA aparyAptA (48). 12 deva 9 lokAMtika aparyAptA 3 kilviSI paryAptA paryApta aparyAptA nava raiveyaka pAMca anuttara vimAna paryAptA aparyAptA paryAptA aparyAptA paryAptA ] aparyAptA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada: paricaya [111 ] dvitIya pada paricaya vi. zrI thI ka. 26 thI ka: hI . ra9 : jI. vI. vI. kI kI A padanuM nAma sthAnapada che, temAM sarva jIvonA utpatti sthAnonuM ane nivAsa sthAnonuM varNana che. sthAna- jIva jyAM sthita thAya, jIva jyAM rahe, tene sthAna kahe che. jaina darzanAnusAra AtmA sarvavyApI nathI. saMsArI AtmA zarIra pramANa che. jIvamAM saMkoca ane vistArano guNa hovAthI tene karmAnusAra jevaDuM zarIra maLe te pramANe Atmapradezono saMkoca- vistAra thAya che. te uparAMta jainadarzanAnusAra AtmA ekAMta nitya paNa nathI. te nitya hovA chatAM pariNAmI (pariNamanazIla) che. karmAnusAra cAragati rUpa saMsAramAM tenuM paribhramaNa thayA kare che. jIva potAnA karma pramANe bhinna-bhinna sthAnamAM nivAsa kare che. kayA jIvo kyAre, kyAM ane keTalA sthAnamAM rahe che, tenuM spaSTIkaraNa karavuM te ja A padano mukhya viSaya che. (1) jIva janmathI-maraNa paryata eka sthAnamAM rahe che (2) eka janmanuM AyuSya pUrNa thAya tyAre te sthAna choDIne jIva navA sthAnane prApta karavA gati kare che ane navA utpatti sthAne na pahoMce tyAM sudhI te navA utpatti sthAnanA mArgamAM hoya che. (3) navA sthAnamAM utpanna thayA pachI potAnA jIvana daramyAna kyAreka jIva samuThThAta karIne potAnA sthAnathI bahAra Atmapradezono vistAra kare che. A rIte jIvanI bhinna bhinna sthiti ane avasthAnA AdhAre zAstrakAre traNa vibhAgathI jIvonA sthAnonuM kathana karyuM che. yathA- (1) svasthAna (2) upapAta (3) samughAta. (1) janmathI mRtyu paryata jIva je sthAnamAM rahe tene zAstrakAra svasthAna kahe che. (2) eka bhavanuM AyuSya pUrNa karI, navo janma dhAraNa karavA, navA utpattisthAna sudhI pahoMcavA mATe jIvanI gati thAya che, te gati daramyAna jIva je AkAza pradezonI sparzanA kare che, tene u5pAta(sthAna) kahe che. (3) vedanAdi samudyAta samaye Atmapradezo zarIramAMthI vistRta banI jeTalA pradezonI(sthAnanI) sparzanA kare che, tene samudyAta(sthAna) kahe che. sUtrakAre prathamapadamAM nirdiSTa jIvanA bheda-prabheda anusAra nahIM paNa samAna jIvabhedono saMgraha karIne 21 vibhAga karI, tenAM sthAnonuM nirUpaNa karyuM che. yathA- (1) pRthvIkAyika (2) aSkAyika (3) tejaskAyika (4) vAyukAyika (5) vanaspatikAyika, A pAMca sthAvaranA sUkSma ane bAdara ane te baMnenA paryApta-aparyApta (6) beindriya, teindriya, caurendriyanA paryApta-aparyApta, (7) samuccaya paMcendriya (8) samuccaya nAraka (9) ekathI sAta narakanA nArakInA paryApta-aparyApta, (10) paMcendriya tiryaMcanA paryApta-aparyApta (11) manuSyanA paryApta-aparyApta (12) bhavanavAsI devonA paryApta-aparyApta, (13) dakSiNa dizAnA-uttara dizAnA asurakumAra Adi daza bhavanavAsI devonA paryApta-aparyApta, (14) vyaMtara devonA paryApta-aparyApta (15) dakSiNa-uttara dizAnA pizAcAdi ATha vyaMtara devonA paryApta-aparyApta, (16) jyotiSI devonA paryApta-aparyApta, (17) vaimAnika devonA paryApta-aparyApta, (18) saudharmathI ayyata sudhInA bAra devalokanA devonA paryApta-aparyApta (19) raiveyaka devonA paryApta-aparyApta (20) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 anuttaropapAtika devonA paryApta-aparyApta ane (21) siddha. pAMca prakAranA sukSma sthAvara jIvo AkhA lokamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. teno eka jIva lokavyApI nathI paraMtu sUkSma jIvonI samagra jIvarAzithI saMpUrNa loka vyApta thaI jAya che. tethI te jIvonA svasthAna, upapAtasthAna ane samudyAtasthAna saMpUrNa loka che. paryApta-bAdara pRthvIkAyika jIvonA svasthAna ATha pRthvI, narakAvAsa, devaloka, pAtALakaLaza, parvata Adi sthAnomAM hoya che. tenA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. utpanna thatAM paryApta-bAdara pRthvIkAyika jIvo paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja hoya che ane paryApta pRthvIkAyika jIvo mRtyu samaye mAraNAMtika samughAta kare tyAre paNa tenuM sthAna lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che. aparyApta pRthvIkAyika jIvonA svasthAna lokano asaMkhyAtamo bhAga che. te jIvonI saMkhyA adhika hovAthI upapAta ane samudyAtanI apekSAe te jIvonuM kSetra sarvaloka thaI jAya che. A rIte sUtrakAre pratyeka jIvonA svasthAna Adi traNe sthAna ane saMpUrNa lokamAM tenuM pramANa spaSTa karyuM che. siddha jIvo jyAM sthita thAya te siddhakSetra, siddhonuM svasthAna che. te jIvo eka paNa AkAza pradezano sparza karyA vinA aspRzagatithI eka samaya mAtramAM svasthAnane prApta karI le che. mArgamAM anya pradezonI sparzanA na thavAthI tenuM upapAta nathI. temaja karma ane zarIra rahita hovAthI teone koIpaNa samudyAta nathI. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya 5da:sthAna che. [ 113] _ dvitIya pada : sthAna 2222222222222 pRthvIkAyika jIvonAM sthAna :| 1 kahi NaM bhaMte ! bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA? goyamA ! saTANeNaM aTThasu puDhavIsu, taM jahA- rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe paMkappabhAe dhUmappabhAe tamappabhAe tamatamappabhAe isiipbbhaaraae|| ____ aholoe- pAyAlesu bhavaNesu, bhavaNapatthaDesu, Niraesu, NirayAvaliyAsu, NirayapatthaDesu / uDDaloe-kappesu, vimANesu, vimANAvaliyAsu, vimANapatthaDesu / tiriyaloe - TaMkesu kUDesu selesu siharIsu pabbhAresu vijaesu vakkhAresu vAsesu vAsaharapavvaesu velAsa veiyAsadAresa toraNesa dIvasa samuddesa, etthaNa bAdarapaDhavikAiyANa pajjattagANa ThANA paNNattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNa loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta bAdarapRthvIkAyika jIvonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama! svasthAnanI apekSAe ATha pRthvIomAM che, te A pramANe che- (1) ratnaprabhA pRthvImAM, (2) zarkarAprabhA pRthvImAM, (3) vAlukAprabhA pRthvImAM, (4) paMkaprabhA pRthvImAM, (5) dhUmaprabhA pRthvImAM, (6) tama prabhA pRthvImAM, (7) tamastamaprabhA pRthvImAM ane (8) iSaprAgabhArA pRthvImAM che. adholokamAM- pAtALakaLazomAM, bhavanapati devonA bhavanomAM, te bhavanonA vaccenI bhUmimAM, narakomAM, AvalikAbaddha narakAvAsomAM, narakanA praTo-vaccenI khAlI bhUmimAM hoya che. UrdhvalokamAM saudharmAdi bAra kalpomAM, raiveyaka Adi vimAnomAM, vimAnAvalikAomAM ane vimAnanA praTo-pAthalAomAM hoya che. tirachAlokamAM- TaMko-eka bhAga tUTI gayo hoya tevA parvatomAM, parvatanA kuTa-zikharomAM, zikhara rahitanA parvatomAM, zikharavALA parvatomAM, prAbhAro- kAMIka namI gayelA parvatomAM, mahAvideha kSetranI vijayomAM, vakSaskAra parvatomAM, bharata Adi kSetromAM, himAvAna Adi varSadhara parvatomAM, velAosamudrataTavartI kAMpavALI bhUmiomAM, vedikAomAM, dvAromAM, toraNomAM, dvIpomAM ane samudromAM hoya che. A bhUmiomAM paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvonA svasthAna che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe(paNa) lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. | 2 kahi NaM bhaMte! bAdarapuDhavikAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! jattheva bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdarapuDhavikAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaMsavvaloe, samugghAeNaMsavvaloe, saTTANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta bAdara pRthvIkAyikonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama! Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 jyAM paryApta bAdara pRthvIkAyikanA sthAna che, tyAM ja aparyApta bAdara pRthvIkAyikonA sthAna che. te upapAtanI apekSAe sarvalokamAM, samuddAtanI apekSAe sarvalokamAM tathA svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. 114 3 kahi NaM bhaMte ! suhumaDhavikAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANaM ca ThANA paNNattA ? goyamA ! suhumapuDhavikAiyA je pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisa aNANattA savvalogapariyAvaNNagA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! paryApta ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyikonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama ! paryApta ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyiko badhA eka samAna, vizeSatA rahita ane bhinnatA rahita che. he AyuSyamAn zramaNa ! te jIvo sarvalokamAM parivyApta che. vivecanaH prastuta sUtromAM pRthvIkAyikonAM sthAnonuM nirUpaNa che. tALA:- sthAna. jIva je sthAnamAM sthita thAya che tene sthAna kahe che. te uparAMta jIva vigrahagatimAM tathA samuddAta samaye je AkAza pradezonI sparzanA kare che, jeTalA AkAzapradezone avagAhIne rahe che tenuM paNa kathana karavAmAM AvyuM che. A rIte ahIM traNa prakAre jIvanA sthAnonuM kathana che. (1) svasthAna :- jIva je sthAnomAM janma dhAraNa karIne mRtyuparyaMta rahe che, tene svasthAna kahe che. (2) upapAta :- eka bhavanuM AyuSya pUrNa karIne anya bhavamAM utpanna thavA mATe jIva vigraha gati kare che. te vigrahagatimAM jIva jeTalA AkAza pradezono sparza kare che, te kSetra upapAta rUpe varNita che. (3) samuddAta :- vedanA, kaSAya ke mRtyu Adi samaye jIva samuddAta kare tyAre potAnA Atmapradezone phelAve che. mAraNAMtika samuddAta samaye jIva utpatti sthAna sudhI potAnA Atmapradezone phelAve che. te mAraNAMtika samuddAtanA samaye jIva jeTalA AkAza pradezono sparza kare che, tene samuddAta(kSetra) kahe che. paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvonA svasthAna :- te bhAvArthathI spaSTa che. pRthvIkAyika jIvo polANanA sthAnomAM hotA nathI temaja jalasthAnomAM pRthvI hotI nathI, tethI tenA svasthAno lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja hoya che. narakapRthvIonI laMbAI-pahoLAI asaMkhyAtA yojananI che. adholokamAM rahelA pAtALa kaLazo eka lAkha yojananA che, narakAvAso traNa hajAra yojananI UMcAInA che, UrdhvalokamAM rahelA vimAno saMkhyAta-asaMkhyAta yojananA che ane tirachAlokamAM rahelA parvato, phUTo vagere pratyeka sthAno saMkhyAta yojananA ja che. te sarva maLIne lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. savavALa toyamsa asaMvekhtara bhAgeH- upapAtanI apekSAe te lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. naiyikone choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo paryApta bAdara pRthvIkAyarUpe utpanna thaI zake che. te sarva jIvo pRthvIkAyamAM utpanna thavA mATe vigrahagatimAM vartatA hoya tyAre paryApta bAdara pRthvIkAya ja kahevAya che, tema chatAM paryAptA tti vAvarapRthvIAyiA sarvastoAH, tatakhtepAntarAtAtApi pati hyamALA tovasthAsaMdhyeyamAnevRtti nava kvizeSaH / paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvo alpasaMkhyaka che tethI vigrahagatimAM vartatA jIvonA kSetranI gaNanA karIe, topaNa te lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che. samupALa toyamsa asaMvekhkharUM mAne...- mAraNAMtika samuddAtanI apekSAe paNa te lokanA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna || [ 115 ] asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvo marIne audArikanA daza daMDakamAM utpanna thAya che. te jIvo mAraNAMtika samughAta karI Atmapradezone utpattisthAna sudhI phelAve che. te jIvo alpasaMkhyaka hovAthI tenuM samughAtanuM kSetra paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che. aparyApta bAdara pRthvIkAyikanA sthAna - 3vavA sabrato samuSANa sambano upapAta ane samuddaghAta vaDe sarvalokamAM hoya che. svamAvata pavAnI vahava ti 35rtana samudAnena 2 sarvalovyApinA svAbhAvika rUpe ja aparyApta jIvo ghaNA che tethI te jIvo upapAta ane samughAta vaDe sarvalokavyApI che. temAM keTalAka jIvono upapAta RjugatithI ane keTalAka jIvono upapAta vakragatithI thAya che. vakragatimAM jyAre keTalAka jIvo prathama vaLAMka laIne AgaLa vadhe che tyAre bIjA jIvo te vakrasthAne pahoMcI jAya che. te ja rIte te jIvo bIjA vaLAMkathI AgaLa vadhe tyAM anya jIvo tyAM AvI gayA hoya che. A rIte vakragatimAM paNa pravAhanI apekSAe niraMtara lokavyApta thaI jAya che. te jIvonI bahulatAnA kAraNe samudraghAtathI paNa sarva lokavyApI che. svasthAna AzrayI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che kAraNa ke aparyApta jIvo paryApta jIvone Azraye utpanna thAya che ane rahe che. paryApta jIvonA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hovAthI bAdara aparyApta pRthvIkAyikonA svasthAna paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. paryApta-aparyApta sama pRthvI kAyikonAM sthAna - te sarve pavitA | sUkSma pRthvIkAya jIvonA paryApta-aparyApta badhA eka ja prakAranA che arthAt te sarva jIvonA svasthAna, upapAta sthAna ke samughAtasthAnamAM koI bheda nathI. te jIvo saMpUrNa lokamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che, te jIvonuM svasthAna saMpUrNa loka che. tethI ja tenA upapAta ane samudyAta kSetra paNa saMpUrNa lokarUpa ja che. virelA :- sama jIvo vizeSatA rahita che. temAM je sukSma paryAptA jIvonA sthAna che te ja sukSma aparyAptA jIvonA sthAna che, temAM koI vizeSatA nathI. aMINITI :- bhinnatA rahita che arthAtu je AkAzapradezo para paryApta sUkSma pRthvIkAyiko che, te ja AkAzapradezo para aparyAptA sUkSma pRthvIkAyiko paNa che. temAM koI bheda nathI. sUkSma jIvo sarvalokamAM che, A kathana sarva jIvonI apekSAe che. eka jIvanuM sthAna to lokano asaMkhyAtamo bhAga ja che, ema sarva tIrthakaroe kahyuM che. aplAyika jIvonAM sthAna :|4 kahi NaM bhaMte ! bAdaraAukAiyANaM pajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! saTThANeNaM sattasu ghaNodadhisu sattasu ghaNodadhivalaesu / aholoe- pAyAlesu bhavaNesu bhvnnptthddesu| uDDhaloe- kappesu vimANesu vimANAvaliyAsu vimaannptthddesu|| tiriyaloe- agaDesu talAesu NadIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsusaresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsu bilesu bilapatiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesu dIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu / e tthaNaM bAdaraAukkAiyANaM pajjattANaM ThANA paNNattA |uvvaaennN loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavAna ! paryApta bAdara aplAyikonA sthAno kyAM che? uttara- he gautama ! paryApta bAdara aprakAyikonA svasthAna sAta ghanodadhimAM, sAta ghanodadhi valayomAM che. adholokamAM- pAtALo(pAtALa kaLazo)mAM, bhavanomAM tathA bhavana prastaTomAM, UrdhvalokamAM-kalpomAM, vimAnomAM, vimAnAvalikAomAM, vimAna prastaTomAM, tirachAlokamAM- kUvA, taLAvo, nadIo, draho, cAra khUNAvALI vAvo, kamaLayukta goLAkAra puSkariNI, lAMbI vAvo, kamADa saMyukta puSkariNIo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, eka bIjA sAthe joDAyelA paMktibaddha sarovaro, bilopANInI nIka vahevAthI svAbhAvika rIte thaI gayelI nAnI kUIo che. bilapaMkti, pahADI jaLanA utpatti sthAno, jharaNAo, chillaro- thoDA pANIvALA kudaratI khADA, pallavo- kudaratI sarovaro, vapro-khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro, sarva jalAzayo ane jala sthAnomAM che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. | 5 kahi NaM bhaMte ! bAdaraAukkAiyANaM apajjattANaM ThANA paNNattA? goyamA ! jattheva bAdaraAukkAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdara AukkAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM savvaloe, samugghAeNaM savvaloe, saTTANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! aparyApta bAdara aplAyikonA sthAno kyAM che? uttara-he gautama! paryApta bAdara aplAyikonA je sthAno che, te ja aparyApta bAdara aAyikonA sthAno che. upapAtanI apekSAe te sarvalokamAM, samudyAtanI apekSAe sarvalokamAM ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. |6 kahi NaM bhaMte ! suhumaAukkAiyANaM pajjattA-apajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA! suhumaAukkAiyA je pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvalogapariyAvaNNagA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryApta ane aparyApta sUkSma aplAyikonA sthAna kyAM che? uttarahe gautama! paryApta ane aparyApta sUkSma aAyiko badhA eka samAna, vizeSatArahita, bhedarahita che. he AyuSyamAna zramaNa ! teo sarvaloka vyApI che. vivecana : prastuta sUtromAM aplAyika jIvonA sthAnonuM nirUpaNa che. tenuM kathana pRthvIkAyika jIvonI samAna che. dhodhapu:- ghanodadhiomAM. ATha prakAranI pRthvImAMthI ratnaprabhA Adi sAta narakaputhvInI nIce kramazaH ghanodadhi, ghanavAna ane tanuvAta che. yathA- 1,80,000 yojananI ratnaprabhApRthvInI nIce 20,000 yojanAnA vistAramAM ghanodadhi, tyAra pachI kramazaH asaMkhyAta yojana vistRta ghanavAta ane tanuvAta che. tyAra pachI asaMkhyAta yojanAnA vistAramAM AkAza che. tyAra pachI bIjI narakaputhvI Ave che. A rIte sAte narakamRthvInA ghanodadhi pRthaka pRthaka hovAthI sUtrakAre sAta ghanodadhinuM kathana karyuM che. gopavanakSa:- ghanodadhivalayomAM. ATha prakAranI pRthvImAMthI ratnaprabhA Adi sAta narakamRthvInI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya 5da:sthAna . 117] cAre bAju goLAkAre kramazaH ghanodadhi, ghanavAta ane tanuvAtanA eka-eka valaya che, temAM ghanIbhUta thayelA pANInA valayane ghanodadhivalaya kahe che. sAte narakamRthvInA ghanodadhivalayo pRthaka hovAthI ghanodadhi valayo sAta thAya che. AThamI iSat prAzmArA pRthvInI cAre bAju A prakAranA valaya nathI. pAyA - pAtALakaLaza. lavaNa samudramAM cAre dizAmAM eka lAkha yojana vistAravALA eka-eka pAtALa kaLaza che ane cAre vidizAmAM 1971-1971 kula maLIne 7,884 laghu pAtALa kaLazo che. te eka hajAra yojana UMDA che. te pratyeka laghu pAtALa kaLazonA nIcenA tribhAgamAM vAyu, madhyanA tribhAgamAM vAyu tathA jala ane uparanA tribhAgamAM jala che. avaLe, kheDu, vimAsu - bhavanomAM, devalokomAM ane devalokanA chUTA chavAyA vimAnomAM. A sthAnomAM saceta pANInI vAvaDIo che. tethI tyAM akhAyika jIvonA svasthAna kahyA che. A vAvaDIo bAra devaloka sudhI ja hoya che. navaraiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM vAvaDIo nathI, tethI tyAM aSkAyika jIvonA svAsthAna nathI. vileNu - pANInI nIka vahevAthI svAbhAvika rIte thaI gayelI nAnI kUIo che. tejaskArika jIvonAM sthAna - | 7 kahi NaM bhaMte ! bAdarateukAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! saTThANeNaM aMtomaNussakhette aDDAijjesudIksamuddesuNivvAghAeNaM paNNarasasu kammabhUmIsu, vAghAyaM paDucca paMcasu mahAvidehesu, ettha Na bAdarateukkAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM loyassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! paryApta bAdara tejaskAyikonAM sthAno kyAM che? uttara- he gautama! svasthAnanI apekSAe-manuSya kSetranI aMdara aDhIdviIpa samudramAM, nirvAghAtanI apekSAe arthAt bharata-airavata kSetramAM agnino viccheda thayo na hoya tyAre paMdara karmabhUmiomAM, vyAghAtanI apekSAe arthAt bharata-airAvata kSetramAM bAdara agnino viccheda thayo hoya tyAre pAMca mahAvideha kSetromAM, paryApta bAdara tejaskAyikonA sthAna hoya che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. | 8 kahi NaM bhaMte ! bAdarateukAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! jattheva bAdarateukAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdarateukAiyANaM apajjattagANaM ThANA pnnnnttaa| uvavAeNaM loyassa dosu uDDakavADesu tiriyaloyata ya, samugghAeNaM savvaloe, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! aparyApta bAdara tejaskAyikonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama ! paryApta bAdara-tejaskAyikonA je sthAna che, te ja aparyApta bAdara tejaskAyikonA sthAna che. upapAtanI apekSAe lokanA be UrdhvakapATomAM tathA tiryazlokarUpa taTTa thALamAM ane samudyAtanI apekSAe sarvalokamAM tathA svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 118 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 | 9 kahi NaM bhaMte ! suhumateukAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANaM ca ThANA paNNattA ? goyamA ! suhumateukAiyA je pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvalogapariyAvaNNagA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryApta ane aparyApta sUkSma tejaskAyikonA sthAna kyAM che? uttara-he gautama!paryApta ane aparyApta sUkSma tejaskAyiko badhA ekasamAna, vizeSatA rahita, bhedarahita che, he AyuSyamAna zramaNo! teo sarvalokamAM hoya che. vivecana : - prastuta sUtromAM tejaskAyikonA sthAnonI prarUpaNA che. paryApta bAdara agnikAyika jIvonA svAsthAna :- bAdara agninuM svasthAna manuSyakSetra ja che. bAdara agninI utpatti manuSyakSetramAM ja thAya che. sUtrakAre tenA svasthAnanuM kathana be apekSAe karyuM che. (1) vyAghAtanI apekSAe atyaMta snigdhakAla ke atyaMta rUkSakAlamAM bAdara agninI utpatti thatI nathI. A kAla bAdara agnine mATe vyAghAtakAla-pratibaMdharUpa kAla che. bhArata ane airavatakSetramAM suSama suSamA, suSamA ane suSama-duSamA nAmanA yugalika kALa vibhAgamAM atyaMta snigdha kAla hoya che ane duHSamaduHSamanAmanA kALamAM atyaMta rUkSakAla hoya che. te samaye bhArata ane airAvatakSetramAM bAdara agni hoto nathI. A rIte vyAghAtakAla pravartato hoya tyAre paMcamahAvidehakSetramAM ja bAdara agni hoya che. (2) nirvAghAtakAlanI apekSAe jyAre bharata ane airAvatakSetramAM bAdara agnino vyAghAtakAlapratibaMdha kAla na hoya arthAt avasarpiNI kALanA trIjA ArAmAM yugalika kAla pUrNa thayA pachI aMtima trIjo bhAga ane cotho-pAMcamo Aro temaja utsarpiNI kALano bIjo, trIjo tathA cothA ArAno prathama bhAga pravartato hoya tyAre pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvidehakSetra, A paMdara karmabhUmimAM bAdara agni hoya che. A rIte jotAM spaSTa thAya cheke bAdara agninA svasthAna manuSyakSetramAM paNa paMdara karmabhUmimAM ja hoya che. akarmabhUminA kSetromAM ati snigdhakAla hovAthI bAdara agni hoto nathI. paMdara karmabhUminuM kSetra lokano asaMkhyAtamo bhAga che, tethI tenA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. paryApta bAdara agninA upapAta-samudyAta sthAna- pRthvIkAyika jIvonI jema u5pAta ane samuddaghAtanI apekSAe te lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. aparyApta bAdara agninA svasthAna- paryApta jIvonI jema aparyApta bAdara agnikAyika jIvonA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. aparyApta bAdara agninA upapAta sthAna- upapAtanI apekSAe lokanA be Urdhva kapATomAM tathA tiryagulokanA taTTamAM aparyApta bAdara agnikAyika jIvo hoya che. dosu uDa ke siriyo ke - bAdara aparyApta tejaskAyika jIvonA upapAta sthAna be UrdhvakapATa ane tiryazloka taTa(thALa) che. be UrdhvakapATa- aDhIdvIpa-samudra pramANa 45 lAkha yojana pahoLA, pUrva-pazcima tathA uttara-dakSiNa lokAMte svayaMbhUramaNa samudranI vedikAne sparzatA be kapATa che. ahIM kamADa-bAraNAnA AkAravALA chae dizAmAM lokAntane sparzatA kSetrane kapATa kahyA che. te be kapATa kevaLI samudyAtanA kapATanI jema Urdhva Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 119 ] ane adho dizAmAM lokAttane sparze che. tirachAloka taTa- thALanA AkAravALA, svayaMbhUramaNa samudranI vedikA parvatanA 1800 yojana jADAIvALA saMpUrNa tiryazlokane ahIM tiryazloka taTa kahe che. be Urdhva kapATa: ahIdvIpa samudranI uparano Urdhva lokAttano pradeza 1 2Aju aloka 45 lAkha jAbhaINSTITUTI IIIIIIIIIIIIIIIII - IITT tirachAlokamAM pUrva-pazcima - kapATa : IIIIIIIIIIIIIIIIIIMP tirachAlokamAM uttara-dakSiNa kapATa nha - adho lokAnta adho lokAtta Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pRthyAdi sthAvara jIvo te-te AyuSya pUrNa karI agnikAyanuM AyuSya udayamAna thatAM bAdara agnikAyarUpe utpanna thavA AvI rahyA hoya tyAre arthAt vigrahagatine prApta aparyApta avasthAvALAte jIvo je kSetrane sparze che, te teukAyanA upapAta kSetra kahevAya che. sUtrakAre bAdara agnikAyanA aparyApta jIvonA upapAta kSetra mATe be UrdhvakapATa ane tiryazloka taTa zabdano prayoga karyo che. pRthyAdi anya cAra sthAvara jIvomAM bAdara aparyApta jIvonA upapAta sthAnamAM sarvaloka kahyo che. sUkSma-bAdara Adi ghaNA jIvo pRthyAdimAM utpanna thavA mATe vigraha gatine prApta hoya che, tethI teonA upapAta sthAna "sarvaloka thAya che. te ja rIte bAdara agnimAM utpanna thavA mATe vigrahagatine prApta ghaNA jIvo hovA chatAM sUtrakAre tenA upapAta sthAnamAM sarvaloka na kahetA be UrdhvakapATa kahyA che, tethI spaSTa thAya che ke prastuta prasaMgamAM vaLAMka laIne utpatti sthAnanI samazreNI (chae dizAnI koI eka sIdhI lAIna)mAM AvI gayelA jIvonI apekSAe ja aparyApta bAdara agninA upapAta sthAnanuM kathana che. pRthyAdi cAra sthAvaramAM upapAta sthAnamAM samazreNI prApta jIvonI gaNanA karavAmAM Ave to paNa tenA upapAta sthAnamAM saMpUrNa loka ja thAya, kAraNa ke tenA svasthAno traNe lokamAM che. bAdara agnikAyanA svasthAno tirachAlokamAM paNa mAtra aDhIdvIpa kSetramAM che ane temAM paNa vyAghAta samayamAM phakta mahAvidehakSetramAM ane nirvAghAta samayamAM bhArata-airAvatakSetra ane mahAvideha kSetramAM hoya che. A kSetramAM bAdara tejaskAyarUpe utpanna thavA mATe abhimukha banelA jIvone pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, Urdhva, adho chae dizAmAM aDhIdvIpa pramANa pahoLA ane lokAnta paryaMtanA lAMbA kSetramAMthI ja samazreNI prApta thAya che. tenA mATe ja sUtrakAre lAgu vAyu viviyano chuM zabdano prayoga karyo che. tenA vivecanamAM vyAkhyAkAre A pramANe spaSTIkaraNa karyuM che paNayAlalakkhapihulA, duNNikavADA ya chaddisiM puTThA / logaMte tesiMto je, teU te u ghippaMti // 1 // artha-45 lAkha yojana pahoLA be kapATa chae dizAmAM lokAMtane sparze che, tenI aMdara rahelA teukAyanA (vigrahagati prApta) jIvone ja ahIM grahaNa karavAnA che. A rIte Urdhvaloka adholokane sparzatA 45 lAkha yojana pahoLA, 1 rAju pramANa lAMbA be kapATa ane saMpUrNa tiryazloka bAdara teukAya aparyAptAnuM upapAta kSetra che. tirachAloka tahamAM be UrvakapATa (eka parimANa daSTie AkRti): - uttara-dakSiNa kapATa aloka taTa(vALa). tirachAloka - svayaMbhUramaNa samudranI vedikA - pUrva-pazcima kapATa aloka Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 121 aparyApta bAdara tejaskAyikonuM samuddAta sthAna :- samuddAtanI daSTie te jIvo sarvalokamAM hoya che. paryApta jIvo karatAM aparyApta jIvo asaMkhyAtaguNA adhika che. aparyApta bAdara tejaskAyiko pAMce sthAvaranA sUkSmamAM utpanna thaI zake che. sUkSma jIvo AkhA lokamAM bharelA che, tethI aparyApta bAdara tejaskAyikonuM upapAta sthAna be UrdhvakapATa ane tiryagloka taTTa hovA chatAM te jIvonuM samuddAta sthAna saMpUrNaloka thaI zake che. sUkSma paryAptA ane aparyAptA tejaskAyika jIvonA sthAna pRthvIkAyika jIvonI jema saMpUrNa lokamAM che. vAyukAyika jIvonAM sthAna : | 10 kahi NaM bhaMte ! bAdaravAukAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! saTThANeNaM sattasu ghaNavAsu sattasu ghaNavAyavalaesu sattasu taNuvAesu sattasu taNuvAyavalaesu / aholoe- pAyAlesu bhavaNesu bhavaNapatthaDesu bhavaNachidesu bhavaNaNikkhuDesu Niraesu NirayAvaliyAsu NirayapatthaDesu Nirayachiddesu NirayaNikkhuDesu / uDDaloe- kappesu vimANesu vimANAvaliyAsu vimANapatthaDesu vimANachiddesu vimANaNikkhuDesu / tiriyaloe - pAIpaDINa-dAhiNa-udINa savvesu ceva logAgAsachiddesu logaNikkhuDesu ya, ettha NaM bAyaravAukAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu, samugdhAeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu / bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! paryApta bAdara vAyukAyikonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI- apekSAe sAta ghanavAtomAM, sAta ghanavAta-valayomAM, sAta tanuvAtomAM ane sAta tanuvAta valayomAM svasthAna che. adholokamAM- pAtALa kaLazomAM, bhavanomAM, bhavana prastaTomAM, bhavanonA chidromAM, bhavanonA nikRSTa pradezomAM, narakomAM, narakAvalikAomAM, narakonA prastaTomAM, narakanA chidrovALA sthAnomAM ane narakonA niSkuTa pradezomAM svasthAna hoya che. UrdhvalokamAM- kalpomAM, vimAnomAM, vimAnapaMktiomAM, vimAnonA prastaTomAM, vimAnonA chidrovALA sthAnomAM, vimAnonA niSkuTa pradezomAM svasthAna hoya che. tirachAlokamAM- pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttara dizAnA samasta lokAkAzanA chidrovALA sthAnomAM tathA lokanA niSkuTa pradezomAM, A sarva sthAnomAM paryApta bAdara vAyukAyikonA svasthAna hoya che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAta bhAgomAM, samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAta bhAgomAM tathA svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAta bhAgomAM paryApta bAdara vAyukAyika jIvo hoya che. 11 kahi NaM bhaMte! apajjattabAdaravAGakAiyANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! jattheva bAdaravAukkAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdara vAukAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM savvaloe, samugdhAeNaM savvaloe, saTThANeNaM loyassa asaMkhejjesu bhAgesu / bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! aparyApta bAdara vAyukAyikonA sthAno kyAM che ? uttara- he gautama ! paryAptA bAdara vAyukAyikonA je sthAno che, te ja aparyAptA bAda vAyukAyikonAM sthAno che. upapAtanI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1rara | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 apekSAe sarvalokamAM, samughAtanI apekSAe sarvalokamAM ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAta bhAgomAM che. 12 kahi NaM bhaMte ! suhumavAukAiyANaM pajjatagANaM apajjattagANaM ca ThANA paNNattA ? goyamA ! suhumavAukAiyA je ya pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvalogapariyAvaNNagA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryAptA ane aparyAptA sUkSma vAyukAyikonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama ! paryAptA ane aparyAptA sUkSma vAyukAyiko badhA eka samAna, vizeSatA rahita, bhedarahita che ane te AyuSyamAna zramaNo ! te sarvalokamAM parivyApta che. vivecanaH prastuta sUtromAM vAyukAyika jIvonA sthAnonuM nirUpaNa che. paryAptA bAdara vAyakAyikanA sthAna :- upapAta Adi traNe ya apekSAe paryApta bAdara vAyukAyika jIvo lokanA asaMkhyAta bhAgomAM che. lokanA ghanabhAgamAM vAyu nathI paraMtu lokamAM polANano bhAga vadhu che. jyAM jyAM polANa hoya tyAM bAdara vAyu hoya ja che. tethI te traNeya apekSAe lokanA ghaNA asaMkhyAta bhAgo pramANa che. (vAyukAyanA jIvo AThamA asaMkhyAta eTale madhyama asaMkhyAta-asaMkhyAtAnA bhAge che, tevI dhAraNA che.) aparyApta bAdara vAyukAyikonAM sthAna :- upapAta ane samudyAtanI apekSAe aparyApyA bAdara vAyukAyika jIvo sarvalokamAM vyApta che kAraNa ke deva-nAraka sivAyanA pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya, te audArikanA daza daMDakanA jIvo aparyApta bAdara vAyukAryamAM utpanna thAya che. bAdara paryApta ane aparyApta vAyukAyikonAM svasthAno lokanA ghaNAM asaMkhyAta bhAgomAM che, tethI upapAta ane samudraghAtanI apekSAe sarvaloka vyAptapaNuM ghaTI zake che. sUkSma vAyukAyikonA svasthAnAdi pUrvavat samagra lokamAM che. vanaspatikArika jIvonAM sthAna :13 kahi NaM bhaMte ! bAyaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! saTThANeNaM sattasu ghaNodahIsu sattasu ghaNodahivalaesu / aholoe- pAyAlesu bhavaNesu bhavaNapatthaDesu / uDDaloe- kappesu vimANesu vimANAvaliyAsu vimANapatthaDesu / tiriyaloe- agaDesu taDAgesu NadIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsu bilesu bilapaMtiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesudIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu, ettha NaM bAdaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM savvaloe, samugghAe NaM savvaloe, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryApta bAdara vanaspatikAyikonA sthAna kyAM che? Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 123 uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe-sAta ghanodadhiomAM ane sAta ghanodadhi valayomAM che. adholokamAM-pAtALomAM, bhavanomAM ane bhavanonA prastaTo(pAthaDAo)mAM che. UrdhvalokamAM- kalpomAM, vimAnomAM, AvalikAbaddha vimAnomAM ane vimAnonA prastaTomAM che. tiryaMclokamAM- kUvA, taLAvo, nadIo, draho, cAra khUNAvALI vAvo, goLAkAra puSkariNI, lAMbI vAvo, saMyukta puSkariNIo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, eka bIjA sAthe joDAyelA paMktibaddha sarovaro, bilo, bilapaMktio, pahADI jaLanA utpatti sthAno, jharaNAo, chillaro- thoDA pANIvALA kudaratI khADA, pallavo- kudaratI sarovaro, vapro- khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro, sarva jalAzayo ane jala sthAnomAM che. A sarva sthAnomAM paryApta bAdara vanaspatikAyika jIvonA svasthAna che. upapAtanI apekSAe sarvalokamAM, samuddAtanI apekSAe sarvalokamAM ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. | 14 kahi NaM bhaMte ! bAdaravaNassaikAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! jattheva bAdaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAdaravaNassaikAiyANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM savvaloe, samugdhAeNaM savvaloe, saTTANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyApta bAdara vanaspatikAyikonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama ! paryApta bAdara vanaspatikAyikonA je sthAno che, te ja aparyApta bAdara vanaspatikAyikonAM sthAna che. te upapAtanI apekSAe sarvalokamAM, samuddAtanI apekSAe sarvalokamAM ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. 15 kahiM NaM bhaMte! sumavaNassaikAiyANaM pajjattagANaM apajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA! suhumavaNassaikAiyA je ya pajjattagA je ya apajjattagA te savve egavihA avisesA aNANattA savvalogapariyAvaNNagA paNNattA samaNAuso ! bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta-aparyApta sUkSma vanaspatikAyikonA sthAna kyAM che ? uttarahe gautama ! paryApta ane aparyApta sUkSma vanaspatikAyiko badhAM eka samAna, vizeSatA rahita ane bhinnatA rahita che ane he AyuSyamAna zramaNo ! te sarvalokamAM parivyApta che. vivecanaH prastuta sUtromAM vanaspatikAyikonA sthAnonI prarUpaNA che. paryApta-bAdara vanaspatikAyikonAM sthAna :- samasta jaLasthAnomAM paryApta bAdara vanaspatikAyika jIvo hoya che. bAra devalokanI vAvaDIomAM sevALa kamaLa vagere jaLaja vanaspatikAyika jIvo hoya che. tenA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che paraMtu upapAta ane samuddAtanI apekSAe te sarvaloka vyApI hoya che kAraNa ke vanaspatimAM zevALa Adi bAdaranigoda anaMtakAyika vanaspati che. sUkSma nigodanA anaMta jIvo aMtarmuhUrtanI sthiti pUrNa karI paryApta bAdara nigodamAM utpanna thAya che. te anaMtAnaMta jIvo potAnI vigrahagatimAM paryApta bAdara vanaspatinA jIvo ja kahevAya che. te anaMta jIvo upapAtanI apekSAe samagra lokane vyApta kare che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 samuddAtanI apekSAe sarvalokamAM hoya che. bAdara nigodanA jIvo sUkSma nigodanA AyuSyano baMdha karIne maraNa samaye mAraNAMtika samuddAta karI Atmapradezone utpattisthAna sudhI phelAve che. sUkSma nigodanA jIvo samagra lokamAM bharyA hovAthI samuddAtane prApta thayelA te bAdara jIvo sarvalokavyApI thAya che, tethI samuddAtanI apekSAe bAdara paryApta vanaspatikAyika sarvalokamAM hoya che. 124 aparyApta bAdara vanaspatikAyika jIvonA svasthAna paryApta jIvonI jema lokanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che ane upapAta tathA samuddAtanI apekSAe saMpUrNa lokamAM che. paryApta-aparyApta sUkSma vanaspatikAyika jIvonA svasthAnAdi saMpUrNalokamAM che. vikalendriya ane paMcendriyonA sthAna : 16 kahiNaM bhaMte! beiMdiyANaM pajjattagA apajjattagANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! uDDaloe tadekkadesabhAge, aholoe tadekkadesabhAge, tiriyaloe agaDesu talAesu NaIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsu bilesu bilapaMtiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesu dIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu, ettha NaM beiMdiyANaM pajjattApajjA ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! paryApta ane aparyApta beindriya jIvonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama ! UrdhvalokamAM UrdhvalokanA eka deza bhAgamAM(meru parvata paranI vAvaDIomAM) che, adholokamAM adholokanA eka deza bhAgamAM - adholaukika grAmomAM ane tirachAlokamAM kUvA, taLAvo, nadIo, draho, vAvaDIo, puSkariNIo, dIrthikAo, guMjAlikAo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, sara-sara paMktio, bilo, paMkti badgha bilo, parvatIya jaLapravAho, jharaNAo, khADAo, kudaratI sarovaro, khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro ane badhAM jaLAzayomAM tathA samasta jaLasthAnomAM paryApta ane aparyApta beindriya jIvonAM svasthAna che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. 17 kahi NaM bhaMte ! teiMdiyANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! uDDaloe tadekkasabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu talAesu NaIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsu bilesu bilapaMtiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesu dIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu, ettha NaM iMdiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 12pa ] bhAvArtha:- prazna- he bhagavAna ! paryAptA ane aparyAptA te indriya jIvonAM sthAna kyAM che? uttara- he gautama ! UrvalokanA eka deza bhAgamAM, adholokanA ekadeza-bhAgamAM, tirachAlokamAM- kUvA, taLAvo, nadIo, draho, vAvaDIo, puSkariNIo, dIrghikAo, guMjAlikAo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, sara-sara paMktio, bilo, bilapaMktio, parvatIya jaLapravAho, jharaNAo, khADAo, kudaratI sarovaro, khetaranA kyArAo, dvIpo ane samudro, jaLAzayo tathA samasta jaLasthAnomAM, paryApta-aparyApta neindriya jIvonA sthAna che. uparAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. 18 kahi NaM bhaMte ! cariMdiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! uDDaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu talAesu NaIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsa bilesa bilapatiyAsa ujjharesa Nijjharesa cillalesu pallalesa vappiNesa dIvesusamuddesu savvesuceva jalAsaesujalaTThANesu / etthaNaM cariMdiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTTANeNaM logassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryApta ane aparyApta caurendriya jIvonAM sthAna kyAM che? uttara- he gautama! UrdhvalokamAM- UrdhvalokanA eka dezabhAgamAM, adholokamAM- adholokanA eka deza bhAgamAM ane tirachAlokamAM-kUvA, taLAvo, nadIo, draho, vAvaDIo, puSkariNIo, dIdhiMkAo, guMjAlikAo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, sara-sara paMktio, bilo, bilapaMktio, parvatIya jalapravAho, jharaNAMo, khADAo, kudaratI sarovaro, khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro temaja badhA jaLAzayomAM tathA samasta jaLasthAnomAM paryApta ane aparyApta caurendriya jIvonAM sthAno che. uparAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. 19 kahi NaM bhaMte ! paMciMdiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! uDDhaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu talAesu NaIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapatiyAsu bilesu bilapatiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesu dIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu, ettha NaM paMceMdiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / bhAvArtha - prazna- he bhagavAna! paryAptA ane aparyAptA paMcendriya jIvonAM sthAna kyAM che? Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 uttara- he gautama ! UrdhvalokamAM- UrdhvalokanA ekadeza bhAgamAM adholokamAM- adholokanA eka deza bhAgamAM ane tirachAlokamAM- kUvAo, taLAvo, nadIo, draho, vAvaDIo, puSkariNIo, dIrdikAo, guMjAlikAo, sarovaro, sarovara paMktio, sara-sara paMktio, bilo, bila paMktio, parvatIya jalapravAho, jharaNAo, khADAo, kudaratI sarovaro, khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro,badhA jaLAzayo temaja samasta jaLasthAnomAM paryAptA ane aparyApta paMceMdriya jIvonAM sthAna che. upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samudAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe(paNa) lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. vivecanaH 120 prastuta sUtromAM paryAptA ane aparyAptA traNa vikalendriya ane paMcendriya jIvonA sthAnanuM kathana che. vikalendriya ane paMcendriya jIvo trasa hovAthI trasanAlamAM ja hoya che. te jIvo traNe lokanA eka bhAgamAM hoya che. jhulor tadeva vesamAne vikalendriya ane paMcendriya jIvo UrdhvalokanA eka deza bhAgamAM hoya che. sAmAnya rIte jyAM aplAyanA jIvo hoya tyAM sAta bolanI niyamA hoya che, (1) samuccaya jIva (2) apkAya (3) vanaspatikAya (4) beindriya (5) teindriya (6) caurendriya (7) tiryaMca paMcendriya. tethI je aplAyanA svasthAna che, te ja vikalendriya ane tiryaMca paMcendriyanA svasthAna che. sUtrakAre vikalendriyonA svasthAnanA varNanamAM aplAyanA ghaNA sthAnonuM kathana karyuM che. paraMtu temAM bhavanapatinA bhavano ke vaimAnikonA vimAnono ullekha nathI. tethI spaSTa thAya che ke bhavanapati devonA bhavanomAM ane vaimAnikanA vimAnomAM apsAyika ane vanaspatikAyika jIvo che paraMtu temAM vikalendriya ke tiryaMca paMcendriya jIvo nathI. paraMtu UrdhvalokamAM AvelI meru parvatanI vAvaDIomAM vikalendriya ane paMcendriya jIvo hoya che. tethI vikalendriya jIvo UrdhvalokanA ekadezabhAgamAM hoya che. te ja rIte adholokanA eka dezabhAgamAM vikalendriya jIvo hoya che. agholokamAM bhavanapatinA bhavano ke narakAvAsomAM vikalendriya jIvo nathI paraMtu adholokane sparzatI pazcima mahAvideha kSetranI be vijayomAM ane samudromAM vikalendriya ane tiryaMca paMcendriya jIvo hoya che. A rIte jotAM spaSTa thAya che ke Urdhvaloka ke adholokane sparzatA tirachAlokanA parvato, samudro ke vijayonI apekSAe ja vikalendriya ke tiryaMca paMcendriya jIvo Urdhvaloka ke adholokamAM hoya che, te sivAya Urdhvaloka ke adholokanA koIpaNa sthAnamAM vikalendriya ke tiryaMca paMcendriya jIvo nathI. paviviyALa :- prastuta sUtra-19mAM sUtrakAre paMcendriya jIvonA koIpaNa bhedanI vivakSA karyA vinA paMcendriya jIvonuM kathana karyuM che. paraMtu sUtrapAThane jotAM spaSTa thAya che ke vikalendriyonA sthAnanA kathana pachI sUtrakAre krama prApta asaMzI tiryaMca paMcendriyanA sthAnonuM kathana karyuM che. tyArapachI kramazaH nArakI, saMzI tiryaMca paMcendriya, manuSyo ane devonA sthAnanuM kathana che. nairayikonAM sthAnaH 20 kahi NaM bhaMte ! NeraiyANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! NeraiyA parivasaMti ? goyamA ! saTThANeNaM sattasu puDhavIsu / taM jahA - rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe paMkappabhAe dhUmappabhAe tamappabhAe tamatamappabhAe, ettha Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna : / 127 NeraiyANaM caurAsIi NirayAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / teNaMNaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAstamasA vavagayagahacaMda-sUraNakkhaktajoisapahA meda vasA-pUyapaDalaruhiramaMsa-cikkhillalittANulevaNatalA asuI vIsA parama dubbhigaMdhA; kAUagaNivaNNAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM NeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / etthaNaM bahaveNeraiyA parivasaMtikAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakaNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! teNaM tattha Nicca bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NicvaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharati / bhAvArtha:- prazna- bhagavAna ! paryApta sane aparyApta nairathinAM sthAnayAM cha? bhagavan ! naiyiodhyA 2 cha ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe sAta naraka pRthvIomAM rahe che, te A pramANe che- (1) ratnapramAmA, (2) zarApramAmA, (3) pAsapramAmA, (4) paMpramAmAM, (5) dhUmapramAbhAM, (6) tamaH prabhAmA ane (7) tamastamaH pramAmA, mAsAta na24pRthvIomA yoryAzI sApa (84,00,000) narakAvAso che. te narakAvAso aMdarathI goLa ane bahArathI samacorasa, nIcethI surapra-astrAnA AkAravALA che. tyAM satata aMdhakAra hovAthI te gADha aMdhakAravALA che. te narakAvAso graha, caMdra, sUrya, nakSatra Adi jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita che. teno bhUmibhAga meda, carabI, paru, rudhira ane mAMsanA kIcaDanA lepathI kharaDAyelo hoya che. te narakAvAso azucimaya, dhRNAjanaka, atyaMta durgadhI, kApota- atyaMta kALA agni jevA varNavALA, karkazasparzayukta, duHsahya ane azubha che. te narakAvAsomAM azubha-atyaMta duHkharUpa vedanA che. temAM paryAptA ane aparyAptA nairayikonAM sthAno che. te upapAtanI apekSAe-lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI apekSAe-lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. he AyuSyamAnuM zramaNo ! te narakAvAsomAM ghaNA nairayiko nivAsa kare che. teo atyaMta kALA, kALI AbhAyukta, gaMbhIra romAMcayukta, bhayAnaka, utkRSTa trAsajanaka tathA atyaMta kALA varNavALA che. te nairayiko tyAM haMmezAM bhayabhIta, trasta, paramAdhAmI devonA ane parasparanA trAsathI trAsita, udvigna ane ekAMta azubha saMbaMdhavALA, naraka saMbaMdhita bhayano pratyakSa anubhava karatA rahe che. 21 kahiNaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattA'pajjattANaM ThANA paNNattA? kahiNaM bhaMte! rayaNappabhApuDhaviNeraiyA parivasaMti ? goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM ega joyaNasahassaM ogAhittA, heTThA vegaM joyaNasahassaM vajettA,majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, etthaNaMrayaNappabhApuDhaviNeraiyANaMtIsaMNirayAvAsa sayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / / teNaM NaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAratamasA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI panavazA sUtra : bhAga - 1 vavagaya-gaha-caMda-sUra-NakkhattajoisappabhA meda- vasA-pUyapaDala-ruhira-maMsacikkhillalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kAUagaNi-vaNNAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, etthaNaM rayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / 128 tattha NaM bahave rayaNappabhApuDhaviNeraiyA parivasaMti- kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! te NaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharaMti / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavAna ! ratnaprabhA pRthvInA paryAptA ane aparyAptA nairayikonAM sthAna kyAM che? he bhagavan ! ratnapramA pRthvInAM nairayio jhyAM rahe che ? uttara - he gautama! kheDa sAja, zI hajAra(1,80,000) yojana pramANa jADAIvALI ratnaprabhApRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce kheDa ubhara yogna choDIne madhyanA kheDa sAja, ahayotera ubha2 (1,78,000) yo4namAM ratnaprabhA pRthvInA nairayionA trIsa sApa ( 30,00,000) naraDAvAsI che. te narakAvAso aMdarathI goLa ane bahArathI samacorasa, nIce astrAnA AkAranA, satata aMdhakAramaya hovAthI gADha aMdhakAravALA, graha, caMdra, sUrya ane nakSatrarUpa jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita che. teno bhUmi (bhAga bheha, yarajI, paru, rudhira bhane mAMsanA DIya'thI maraDAyeso che. te apavitra, jImatsa, azuyibhaya, atyaMta durgaMdhamaya, kApota raMganI jAjvalyamAna agni jevA varNavALo, karkaza sparzavALo, duHsahya, azubha ane azubha vedanAvALo che. te narakAvAsomAM paryAptA ane aparyAptA ratnaprabhApRthvInA nArakIonAM sthAno che. te upapAta apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. hai AyuSyamAn zramaNo ! te narakAvAsomAM ratnaprabhA pRthvInA ghaNA nArakIo nivAsa kare che. te kALA, kALI AbhAvALA, gaMbhIra-romAMca utpanna thAya tevA bhayaMkara, trAsajanaka, varNathI atyaMta kALA hoya che. tyAM te nArako nitya bhayabhIta, trasta, paramAdhAmI devo dvArA ane parasparanA trAsathI trAsita, udvigna tathA sadaiva atyaMta azubha saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano pratyakSa anubhava karatA rahe che. 22 kahiNaM bhaMte ! sakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? NaM bhaMte ! sakkarappabhApuDhaviNeraiyA parivasaMti ? goyamA ! sakkarappabhAe puDhavIe battIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjitta majjhe tIsuttare joyaNasayasa hasse ettha NaM sakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM paNavIsaM NirayAvAsasaya-sahassA havaMtIti makkhAyaM / te NaM NaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAratamasA vavagayagaha-caMda-sUra-NakkhattajoisappahA meda- vasA-pUyapaDala- ruhira-maMsacikkhillalittANu Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna | 124 levaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kAUagaNivaNNAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM sakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNa logassa asaMkhejjaibhAge / tatthaNaM bahave sakkarapabhApaDhaviNeraDayA parivasaMti / kAlA kAlobhAsA gaMbhIraloma harisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! te NaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zarkarA prabhApRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonAM sthAno kyAM che ? zarkarAprabhA pRthvInA nairayiko kyAM rahe che ? uttara- he gautama ! eka lAkha batrIsa hajAra(1,32,000) yojana pramANa jADAIvALI zarkarA prabhApRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana choDIne madhyanA eka lAkha trIsa hajAra(1,30,000) yojanamAM, zarkarA prabhApRthvInA naa2hiimon| 5thyAsa sA5(25,00,000) na2vAso cha. te narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI samacorasa ane nIce astrAnA AkAranA, nitya aMdhakAramaya hovAthI gADha aMdhakAravALA, graha, caMdra, sUrya, nakSatra Adi jyotiSI vimAnonI prabhAthI 2hitacha.teno bhUmimAga, meha, ya2vI, 52, rudhira, maaNsnaahiiy'thii||2yeloche.te apavitra,bImatsa, azucimaya, atyaMta durgadhamaya, kApota raMganI atyaMta jAjvalyamAna agni samAna varNavALo che; teno sparza atyaMta kaThora che. te duHsahya, azubha ane azubha vedanAvALo che. te narakAvAsomAM zarkarA prabhApRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonAM sthAno che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samadughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. te narakamAM ghaNA zarkarA prabhA pRthvInA nArakIo nivAsa kare che. teo kALA, kALI AbhAvALA, atyaMta gaMbhIra romAMcayukta, bhayaMkara, utkRSTa trAsajanaka tathA varNathI atyaMta kALA che. he AyuSyamAna zramaNo! te nArakIo nitya bhayabhIta, nitya trasta tathA paramAdhAmI devo dvArA ane parasparanA trAsathI sadaiva trAsita, sadA udvigna, nitya atyaMta azubha saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano(duHkhono) pratyakSa anubhava karatA rahe che. 23 kahi NaM bhaMte ! vAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? goyamA ! vAluyappabhAepuDhavIe aTThAvIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariMegaMjoyaNasahassaM ogAhettA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe chavvIsuttare joyaNasayasahasse, ettha NaM vAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM paNNarassa NirayAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / teNaMNaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAra-tamasA vavagayagahacaMda-sUraNakkhattajoisappahA meda-vasA-pUyapaDalaruhismaMsacikkhilla-littANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kAUagaNivaNNAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI pazavazA sUtra : bhAga - 1 asubhA NaragA asubhA Naraesu veyaNAo ettha NaM vAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattApajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAraNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTTANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tatthaNaM bahave vAluyappabhApuDhaviNeraDyA parivasaMti- kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! te NaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasitA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vAlukAprabhApRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan ! vAlukAprabhAnA nairayiko kyAM rahe che ? uttara- he gautama ! eka lAkha aThyAvIsa hajAra(1,28,000) yojana jADAIvALI vAlukAprabhA pRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana kSetrane choDIne madhyanA eka lAkha chavvIsa hajAra (1,26,000) yojanamAM, vAlukAprabhA pRthvInA nAraDIkhonA paM62 sAja ( 14,00,000) naraDAvAso che. te narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI samacorasa, nIce astrAnA AkAranA, nitya gADha aMdhakArayukta, graha, caMdra, sUrya, nakSatrAdi jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita che. teno bhUmibhAga meda, carabI, paru, rudhira ane mAMsanA kIcaDathI kharaDAyelo azucimaya, bIbhatsa, atIva durgaMdhamaya, kApota raMganI jAjvalyamAna agninA varNa samAna varNavALo, kaThora sparzavALo duHsahya, azubha ane azubha vedanAvALo che. te narakAvAsomAM vAlukAprabhA pRthvInA paryApta ane aparyApta nArakIonA sthAna che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. temAM ghaNA vAlukAprabhA pRthvInA nArakIo nivAsa kare che. he AyuSyamAna zramaNo ! teo kALA, kALI AbhAvALA, gaMbhIra romAMcayukta, bhayAnaka, utkRSTa trAsajanaka ane varNathI atyaMta kALA che. te nArakIo nitya bhayabhIta, haMmezAM trasta, paramAdhAmI devo dvArA ane parasparanA trAsathI trAsita, udvigna, atyaMta azubha saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano pratyakSa anubhava karatA rahe che. 24 kahi NaM bhaMte! paMkappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! paMkappabhAe puDhavIe vIsuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA TThA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe aTThArasuttare joyaNasayasahasse, ettha NaM paMkappA puDha vi NeraiyANaM dasa NirayAvAsasayasahassA bhavatIti makkhAyaM / teNaMNaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhyAratamasA vavagayagaha caMdasUraNakkhattajoisapahA meda vasA-pUyapaDalaruhismaMsa cikkhillalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kAUagaNivaNNAbhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM paMkappabhApuDhavi NeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugdhAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada : sthAna | 131 logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave paMkappabhApuDhaviNeraiyA parivasaMti kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! teNaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paMkaprabhAputhvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonAM sthAna kayAM cha ? 612- gautama ! 3 sApa vIsa 2 (1,20,000) yona pramA vANI paMpramA pRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana kSetrane choDIne, madhyanA eka lAkha aDhAra 2 (1,18,000) yonamA pratmA pRthvInA nADImonA zasAmanavAsI cha. te narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI samacorasa ane nIcethI astrAnA AkAravALA, sadA aMdhakArathI vyApta; graha, caMdra, sUrya, nakSatra Adi jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita; teno bhUmibhAga meda, carabI, paruno samUha, rudhira, mAMsanA kIcaDathI kharaDAyelo hoya che, apavitra, bIbhatsa, atyaMta durgadhayukta, kApota raMganI jAjvalyamAna agni samAna varNavALo, kaThora sparzayukta atyaMta duHsaha, azubha ane azubha vedanAvALo che; tyAM paMkaprabhApRthvInA paryApta ane aparyApta nArakIonAM sthAno che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; samuddaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. paMkaprabhApRthvImAM ghaNA nArakIo nivAsa kare che; te kALA, kALI AbhAyukta, gaMbhIra romAMcayukta, bhayaMkara, trAsajanaka ane varNathI atyaMta kALA hoya che. he AyuSyamAna zramaNo! te nArakIo tyAM haMmezAM bhayabhIta, sadA trasta, haMmezAM parasparanA trAsathI trAsita, nitya udvigna atyaMta azubha saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano pratyakSa anubhava karatA rahe che. 25 kahi NaM bhaMte! dhUmappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA! dhUmappabhAe puDhavIe aTThArasuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaMjoyaNasahassaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe solasuttare joyaNasayasahasse, ettha NaM dhUmappabhA puDhaviNeraiyANaM tiNNi NirayAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / teNaMNaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAstamasA vavagayagahacaMda-sUraNakkhattajoisapahA meda-vasA-pUyapaDalaruhismaMsa-cikkhillalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kAUagaNivaNNAbhA kakkaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, etthaNaM dhUmappabhApuDhaviNeraiyANaMpajjattAapajjattANaM ThANA pnnnnttaa| uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave dhUmappabhApuDhaviNeraiyA parivasaMti / kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso! Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 132 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 teNaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharati / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! dhUmapramA pRthvInA paryApta sane aparyApta nADImonAM sthAnacyA cha? 6ttara- gautama ! dAsaDhAra 412(1,18,000) yona prbhaae| vANI dhUmapramA pRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana kSetrane choDIne, madhyanA ekalAkha soLa 2 (1,17,000) yonamA, dhUmapramApRthvIna nAhIsonA trAsApa(3,00,000) navAsA che. tenArakAvAso aMdarathI goLa,bahArathI samacorasa, nIcethI astrAnA AkAranA, haMmezAMgADha aMdhakArathI vyApta, graha, yaMdra, sUrya, nakSatrAhiyotiSI vimAnonI pramAthI 2hita cha.teno bhUmi mAgameha, ya2vI, paruno samUha, rudhira ane mAMsanA kIcaDathI kharaDAyelo hoya che. te narako atyaMta apavitra, bIbhatsa, atyaMta durgadhayukta, kApota raMganI jAjvalyamAna agninA varNa samAna varNavALo, kaThora sparzayukta, dulsahya azubha ane azubha vedanAvALo che. tyAM dhUmaprabhA pRthvInA paryApta ane aparyApta nArakonA sthAno che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. tyAM ghaNA dhUmaprabhApRthvInA nairayiko rahe che. te nArakIo kALA, kALI AbhAvALA, gaMbhIra romAMcayukta, bhayAnaka, atyaMta trAsajanaka ane varNathI atyaMta kALA hoya che. he AyuSyamAna zramaNo ! te nArako tyAM nitya bhayabhIta, sadAtrasta, sadA parasparanA trAsathI trAsita, nitya udvigna ane haMmezAM parama azubha saMbaMdhavALA, narakanA bhayano pratyakSa anubhava karatA rahe che. 26 kahi NaM bhaMte! tamappabhApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA! tamappabhAe puDhavIe solasuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaMjoyaNasahassaM ogAhittA heTThA vi egaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe coddasuttare joyaNasayasahasse, ettha NaM tamappabhA- puDhaviNeraiyANaM ege paMcUNe NaragAvAsasayasahasse havaMtIti makkhAyaM / teNaMNaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayAra-tamasA vavagayagahacaMda-sUraNakkhattajoisappahA meda-vasA-pUyapaDalaruhira-maMsa-cikkhillalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM tamappabhA-puDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asNkhejjibhaage| tatthaNaM bahave tamappabhApuDhaviNeraDyA parivasaMti-kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNagA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso / teNaM Nicca bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NicvaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA vihrNti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tama prabhA pRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonAM sthAna kyAM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna | 133 che? uttara- he gautama! eka lAkha soLa hajAra yojana pramANa jADAIvALI ta:prabhApRthvImAM upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana kSetrane choDIne, vaccenA eka lAkha cauda hajAra yojanamAM tama:prabhApRthvInA nArakIonA pAMca nyUna eka lAkha (99,995) narakAvAso che. te narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI samacorasa, nIcethI astrAnA AkAranA, haMmezAM gADha aMdhakArathI vyApta graha, caMdra, sUrya, nakSatrAdi jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita che. teno bhUmibhAga meha, ya2vI, 52no samUha, rudhira, mAMsanA hIyAnA vepathI 52|yelo , te apavitra, zrImatsa, atidudhita, karkazasparzayukta, duHsahya, azubha ane azubha vedanAvALA hoya che. temAM tamaHprabhA pRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakonAM sthAna che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samuddaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA tamaprabhA pRthvInA nairayiko nivAsa kare che. te nairayiko kALA, kALI AbhAyukta, gaMbhIra romAMcayukta, bhayAnaka, atyaMta trAsajanaka, varNathI atyaMta kALA hoya che. he AyuSyamAna zramaNo! teo sadaiva bhayabhIta, trasta, nitya parasparanA trAsathI trAsita, sadaiva udvigna, nitya parama azubha saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano pratyakSa anubhava karatAM rahe che. 27 kahi NaM bhaMte ! tamatamApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! tamatamAe puDhavIe aTTottarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM addhatevaNNaM joyaNasahassAI ogAhittA heTThA vi addhatevaNNaM joyaNasahassAI vajjettA majjhe tisu joyaNasahassesu, etthaNaM tamatamApuDhaviNeraiyANaM pajjattA-pajjattANaM paMcadisiM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahANirayA paNNattA, taM jahA-kAle, mahAkAle, rorue, mahArorue, apitttthaanne| teNaM NaragA aMto vaTTA bAhiM cauraMsA ahe khurappasaMThANasaMThiyA NiccaMdhayA-tamasA vavagayagaha-caMda-sUraNakkhattajoisapahA meda-vasA-pUyapaDalaruhira- maMsacikkhallalittANulevaNatalA asuI vIsA paramadubbhigaMdhA kakkhaDaphAsA durahiyAsA asubhA NaragA asubhA Naragesu veyaNAo, ettha NaM tamatamApuDhaviNeraiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge,saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave tamatamApuDhaviNeraiyA parivasaMti- kAlA kAlobhAsA gaMbhIralomaharisA bhImA uttAsaNayA paramakiNhA vaNNeNaM paNNattA samaNAuso ! teNaM NiccaM bhIyA NiccaM tatthA NiccaM tasiyA NiccaM uvviggA NiccaM paramamasuhaM saMbaddhaM NaragabhayaM paccaNubhavamANA viharaMti / asIyaM battIsaM, aTThAvIsaM ca hoi vIsaM ca / / aTThArasa solasagaM, aThuttarameva hiTThimiyA // 1 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 aThuttaraM ca tIsaM, chavvIsaM ceva sayasahassaM tu / aTThArasa solasagaM, coddasamahiyaM tu chaTThIe // 2 // addhativaNNasahassA, uvarimahe vajjiUNa to bhaNiyaM / majjhe tisu sahassesu, hoti NaragA tamatamAe // 3 // tIsA ya paNNavIsA, paNNarasa daseva sayasahassAI / tiNNi ya paMcUNegaM, paMceva aNuttarA NaragA // 4 // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tamastamA pRthvInA paryAptA ane aparyAptA narayikonAM sthAna kyAM che? uttara- he gautama ! eka lAkha ATha hajAra (1,08,000) yojana pramANa jADAIvALI tamastamapRthvImAM uparanA sADA bAvana hajAra yojana ane nIce paNa sADA bAvana hajAra yojana pramANa kSetrane choDIne, vaccenA traNa hajAra yojanamAM tamastamaprabhA pRthvInA paryAptA ane aparyAptA nArakIonA pAMca dizAomAM pAMca anuttara, atyaMta vistRta, mahAna moTA-moTA narakAvAso che. te A pramANe che(1) kALa, (2) mahAkALa, (3) raurava, (4) mahAraurava ane (5) apratiSThAna. te narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI samacorasa, nIce astrAnA AkAravALA, nitya gADha aMdhakArathI vyApta che; graha, caMdra, sUrya, nakSatrAdi jyotiSI vimAnonI prabhAthI rahita hoya che. teno bhUmibhAga meda, carabI, paruno samUha, rudhira ane mAMsanA kIcaDanA lepathI kharaDAyelo rahe che. te apavitra, bIbhatsa, atyaMta durgadhayukta, kaThora sparzayukta, duHsaha, azubha ane azubha vedanAvALA che. tyAM tamastamaH prabhA pRthvInA paryApta ane aparyApta nArakonAM sthAna che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; samudyAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM tathA svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. he AyuSyamAna zramaNo ! tyAM tamastama pRthvInA ghaNA nairayiko nivAsa kare che; te kALA, kALI prabhAvALA, gaMbhIra romAMcayukta, bhayAnaka, utkRSTa trAsajanaka, varNathI atyaMta kALA che. te nArako tyAM nitya bhayabhIta, sadaiva trasta, parasparanA trAsathI trAsita, nitya udvigna tathA haMmezAM atyaMta aniSTa saMbaMdhavALA ane naraka saMbaMdhita bhayano sAkSAt anubhava karatA rahe che. gAthArtha- naraka pRthvIonI jADAI kramazaH (1) eka lAkha ane eMzI hajAra, (2) eka lAkha batrIsa hajAra, (3) eka lAkha aThayAvIza hajAra, (4) eka lAkha vIza hajAra, (5) eka lAkha aDhAra hajAra, (6) eka lAkha soLa hajAra ane (7) eka lAkha ATha hajAra yojana che. 1. narakAvAsono bhUmibhAga- upara ane nIce eka-eka hajAra yojana kSetra choDIne kramazaH (1) eka lAkha ane aThyotera hajAra (2) eka lAkha trIsa hajAra, (3) eka lAkha chavvIsa hajAra, (4) eka lAkha aDhAra hajAra, (5) eka lAkha soLa hajAra, (6) chaThThI naraka pRthvImAM eka lAkha cauda hajAra che ane (7) sAtamI tamastamA narakamRthvImAM upara ane nIce sADA bAvana-sADA bAvana hajAra yojanakSetra choDIne madhyanA traNa hajAra yojana kSetramAM narakAvAso hoya che, ema zrI tIrthakaroe kahyuM che. 2-3 II narakAvAsonI saMkhyA (1) trIsa lAkha, (2) paccIza lAkha, (3) paMdara lAkha, (4) daza lAkha, (5) traNa lAkha tathA (6) chaThThI pRthvImAM pAMca nyUna eka lAkha ane (7) sAtamI pRthvImAM kevaLa pAMca ja anuttara narakAvAso che |4 | Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna vivecana : sAta naraka H 5 narakAvAsapratara-1 prata--13 30 lAkha narakAvAsa pratara-11 25 lAkha narakAvAsa 15 lAkha narakAvAsa pratara-9 3 lAkha narakAvAsa patara-pa 99995 narakAvAsa pratara-3 10 lAkha narakAvAsa pratara 7 4- samabhUtalA pRthvI ratnaprabhA naraka 1,80,000 yojana - loka madhya zarkarAprabhA 1,32,000 yojana aloka naraka vAlukAprabhA naraka 1,28,000 yo. -pakabhA naraka 1,20,000 yo. adholoka madhya -dhUmaprabhA naraka 1,18,000 yo. 135 ki tamaHprabhA naraka 1,16,000 co. -tamAMmAprabhA 1,08,000 co. aloka prastuta sUtromAM nArakIonA sthAnonuM nirUpaNa che. nArakIonA svasthAna sAta narakamAM che. eka thI cha naraka pRthvImAM upara ane nIce eka-eka hajAra yojana kSetra choDIne vacce AMtarA ane pAthaDA che ane sAtamI naraka pRthvImAM upara ane nIce sADA bAvana-sADA bAvana hajAra yojana kSetra choDIne vacce traNa hajAra yojanano eka ja pAyaDo che. ratnaprabhA pRthvImAM tera pAghaDA(prastaTa) ane tenI vacce bAra AMtarA che. pratyeka prastaTomAM nArakIonA AvAsa sthAnarUpa narakAvAso hoya che. pratyeka naraka pRthvInI jADAI, tenA zunyapiMDa, madhyano polANa bhAga ane narakAvAsonI saMkhyA vagere sUtrArthathI spaSTa che. tenuM vistRta varNana zrI jIvAbhigama sUtrathI jANavuM. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 _ . || yojana __ ja|| yAna Suche Elle 5 ). DIjaLa *| ghana | nAda ht ghunavAta bhavanapati-vyaMtara devonA sthAna - (ratnaprabhA pRthvInA pAthaDA-atarA) 1rajana pachI 1 2ju 25, zUnyapiMDa 10thojana 69 110' {{ vArthata2 { khetare | P * 80 yojanamAM vyaMtara devonA 80 yaoNjana ke khAvAsa dina sthAnonuM citra paraMparAnusAra che. zva piMDa : 10 yaoNjana AgamamAM 800 yojanamAM ja { 8 vyaMtara devonuM kathana che. - vANavyaMtara huM vyatI { 800 thojana che. 00 thojana - unA nIcenAM vanyapas 1000 thaoNjana na27bhUmino kAvyapas pADo-1H | PoEA O EA, A 0AT o 1 AMta1. - zUnya piMDa pAghaDo RE+0DA TA ,AT 0 5 m 0 2-AMtaruM 2 ? zUnyapiMDa ? pAghaDo-31 | TA TAAL0A I 0 3-Ata 4 3 asurakamAra 1 | pAghaDo- 45 0 4 0 0 0 0 0 0 0 400 4-Ata ja je nAgakumAra 9 pAghaDo-pa 0p A0 TA 0 To A 0 5-AMtaruM pa suvarNakumAra . pAghaDo-6- HEA0 5 ,AT 0AD 0 -AMta rpa ka che vidhutakamAra che. ] pAghaDo- 7 A 0 A0,4 d0AT 0 7-Atarase na $ agnikumAra pAghaDo- 8 meon A0 1 A A [ 0 0 0 0 8-AMtaruM- -18 9 dvIpakumAra ? pAghaDI-9 +0HA0 16 0A n o An0 9-atara -92 udadhimAra chuM pAghaDo-10mpa0] 40 A 0AD 0Ano 10-AMtaruM 10 9 dizi-dikakumAra 2 pAghaDo-111 0IA 0D AvaAT0AT0 11-AMtaruM vAyukumAra ? pAghaDo-12 RH T A 0 1 A A 0AT0 1ra AMta 12 svanitakumAra pAghaDo-13 ++0HA0 0 49ToAL0 - zUnyapiMDa- 1000 yojana navA ~> 1.08.000 ghojana nuM 2tnaprabhAnuM daL K--- 1,80,000 yojanA - Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna 137. I nAma sAta naraka pRthvI ane tenA narakAvAso Adi - gotra | laMbAI | laDAI pAthaDA AMtarA pahoLAI saMkhyA | saMkhyA | jaDAI | narakAvAsa dhammA | ratnaprabhA | 1 rAja | 1,80, 000 yo | 13 | 12 | 11583 yoga | 30,00,000 vaMsA | zarkarA prabhA | 2 rAju | 1, 3ra, 000 yoga | 11 | 10 9700yo | rapa,00,000 zilA | vAlukAprabhA | 3 rAju | 1, 28,000 yoga 15,00,000 aMjaNA | paMkaprabhA | 4 rAju | 1, 20,000 yo0 1616 yoga 10,00,000 riThA | dhUmaprabhA | parAju | 1, 18, 000yo | 5 3,00,000 maghA | tamaHprabhA | rAju | 1,16, 000 yoga | - 2 | parapa00yo | 99,95 mAghavaI | tamastamaprabhA| 7rAju | 1,08,000yo. - | 84,00,000 * dareka pAthaDA 8000 yojananA che. dareka narakamAM 1000 yojananI chata ane 1000 yojananuM taLiyuM hoya che. sAtamI narakamAM para500 yojananI chata ane para, 500 yojananuM taLiyuM che. temAM eka ja pAthaDo hovAthI tyAM AMtarA nathI. nArakIonA svasthAnarUpa sAta narakanA 84 lAkha narakAvAsonuM kSetra lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che. temaja paMcendriya tiryaMco ane garbhaja manuSyo ja narakamAM utpanna thAya che ane nArako paNa marIne A be sthAnamAM ja utpanna thAya che, tethI sAte narakanA nArakIonA saMyukta kathanamAM paNa upapAta ane samudyAta lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che ane pratyeka narakanA nArakIonA paNa svasthAna, upapAta ane samudyAta kSetra lokano asaMkhyAtamo bhAga ja thAya che. narakabhUmi - te bhUmi atyaMta azubhakarmo bhogavavAnA sthAnarUpa che, tethI atyaMta azubha ane trAsajanaka che. zarkarA prabhA Adi pRthvImAM kAMkarAnI, retI AdinI pracuratA che ane te kAMkarA paNa tIkSNa hoya che. paga mUkatAM tIkSNazastranA sparzanI anubhUti thAya che. tyAM ghora aMdhakAra, azubha varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. cAre bAjuthI saDelA mRta kalevara jevI durgadha Ave che. te bhUmi lohI, mAMsa, paru Adi azucimaya padArthothI haMmezAM kharaDAyelI hoya che. teno sparza talavAranI dhAra samAna atyaMta asahya hoya che. kAuyaagaNivaNNAbhA :- lohe dhamyamAne yAdRk kapota bahukRSNArUpo'gnervarNaH / luhAranI dhamaNathI lokhaMDane khUba tapAvatA te agnimAMthI gADha rAkhoDI(kALA) raMganI jvALA nIkaLe che tene kApota varNanI agni kahe che. te narakAvAso haMmezAM kApotavarNanI AbhAyukta hoya che. prathama pAMca narakomAM nArakIonA utpatti sthAnane choDIne sarvatra tIvra uSNatA ja hoya che. tethI cAre bAju kApota agninA varNa jevI gADha rAkhoDI raMganI AbhA ja dekhAya che. tyAMnuM vAtAvaraNa dhUMdhaLuM hoya che. chaThThI ane sAtamI narakamAM zIta vedanA che. tethI tyAM cAre bAju kApota agni jevI AbhA ke uSNatA nathI. nArakIonuM svarUpa - teo raMgathI kALA ane bhayaMkara hoya che. tenA zarIramAMthI kALI AbhA nIkaLe che. teone jovA mAtrathI rUMvADA UbhA thaI jAya athavA teo bIjA nArakIomAM atyaMta bhaya utpanna karIne rUMvADA UbhA karI de che. tethI teo paraspara atyaMta AtaMkajanaka, duHkhadAyaka, pIDAkArI paristhiti Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 utpana karatA ja rahe che. teo svayaM paNa sadaiva bhayabhIta, trasta hoya che. nArakIone traNa prakAranI vedanAno anubhava karavo paDe che- kSetravedanA, devakRta vedanA ane parasparakRta vedanA. paMcendriya tiryaMcayonikonAM sthAna :28 kahi NaM bhaMte ! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? goyamA ! uDDhaloe tadekkadesabhAe, aholoe tadekkadesabhAe, tiriyaloe agaDesu talAesu NadIsu dahesu vAvIsu pukkhariNIsu dIhiyAsu guMjAliyAsu saresu sarapaMtiyAsu sarasarapaMtiyAsu bilesu bilapaMtiyAsu ujjharesu Nijjharesu cillalesu pallalesu vappiNesu dIvesu samuddesu savvesu ceva jalAsaesu jalaTThANesu, ettha NaM paMcediyatirikkhajoNiyANa pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA ane aparyApta paMcendriya tiryaMconA sthAna kayAM che? uttara- he gautama! (1) UrvalokanA eka deza bhAgamAM, (2) adholokanA eka deza bhAgamAM, (3) tirachAlokamAM kUvA, taLAvo, nadIo, vAvaDIo, draho, puSkariNIo, dIrghikAo, guMjAlikAo, sarovaro, paMktibaddha sarovaro, sara-sara paMktio, bilo, paMktibaddha bilo, parvatIya jalasoto, jharaNAo, nAnA khADAo, kudaratI sarovaro, khetaranA kyArAo, dvIpo, samudro, A sarva sthAnomAM, sarva jaLAzayomAM tathA sarva jaLa sthAnomAM paryApta-aparyApta paMcendriya tiryaMconA sthAna che. te uparAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che, samuddaghAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. manuSyonAM sthAna :29 kahiNaMbhaMte !maNussANaMpajjattAapajjattANaMThANA paNNattA? goyamA ! aMtomaNussakhette paNayAlIsAe joyaNasayasahassesu aDDhAijjesu dIk samuddesu paNNarasasu kammabhUmIsu tIsAe akammabhUmIsu chappaNNAe aMtaradIvesu, ettha NaM maNussANaM pajjattAapajjattANaM ThANA pnnnnttaa| uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM savvaloe, saTThANeNaM logassa asNkhejjibhaage| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta manuSyonAM sthAna kyAM che? uttara- he gautama! manuSya kSetranI aMdara pIstAlIza(45,00,000) lAkha yojanamAM, aDhIdvIpa samudromAM, paMdara karmabhUmi, trIsa akarmabhUmi ane chappana aMtaradvIpomAM paryAptA ane aparyAptA manuSyonAM sthAna che. te uparAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI apekSAe sarvalokamAM ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. vivecanaH prastuta sUtramAM paryApta ane aparyApta manuSyonAM sthAnonI prarUpaNA che. garbhaja ane saMmUrchAima Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna | 138 baMne prakAranA manuSyo 45 lAkha yojana vistRta aDhIdvIpa samudromAM ja utpanna thAya che, tethI tenA svasthAna ane upapAtasthAna lokano asaMkhyAtamo bhAga che. samugghAeNaM savvaloe:-vaNI samudhAta samaye vaNI (bhagavAnanA Atmaprazo samasta so'vyApI bane che, tethI samughAtanI apekSAe manuSyonuM sthAna sarvaloka kahyuM che. bhavanavAsI devonAM sthAnaH30 kahiNaMbhaMte ! bhavaNavAsINaM devANaMpajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahiNaM bhaMte ! bhavaNavAsI devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNa sayasahassabAhallAe uvariM egaMjoyaNa sahassaM ogAhittA heTTA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjimaaTThahattare joyaNasayasahasse, etthaNaMbhavaNavAsINaMdevANaM satta bhavaNakoDIo bAvattari ca bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto samacauraMsA ahe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThiyA ukkiNNaMtaraviulagaMbhIrakhAyapharihA pAgAraTTAlayakavAGatoraNapaDiduvAradesabhAgA jaMta sayagdhimusalamusaMDhipariyAriyA aujjhA sayAjayA sayAguttA aDayAlakoTThagaraiyA aDayAla kayavaNamAlA khemA sivA kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA lAulloiyamahiyA gosIsasarasarattacaMdaNa daddaradiNNapaMcaMgulitalA uvaciyacaMdaNa-kalasA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA AsattosattaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvA paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyA kAlAgaru-pavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamacaMtagaMdhuddhayAbhirAmA sugaMdhavaragaMdhagaMdhiyA gaMdhavaTTibhUyA accharagaNasaMghasaMvigiNNA divvatuDiyasaddasaMpaNaiyA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappahA sassiriyA samarIiyA saujjoyA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDiruvA, etthaNaMbhavaNavAsINaMdevANaMpajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge,saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tatthaM NaM bahave bhavaNavAsI devA parivasaMti / taM jahA asurA NAga suvaNNA, vijjU aggI ya dIva udahI ya / disi pavaNa thaNiya NAmA, dasahA ee bhavaNavAsI // 5 // cUDAmaNimauDarayaNa bhUsaNaNiuttaNAgaphaDa,garula, vaira, puNNakalasaviupphesa, sIha magara gayaMka hayavara vaddhamANaNijjuttacittaciMdhagayA surUvA mahiDDiyA mahajjuiyA mahAyasA mahabbalA mahANubhAgA mahAsokkhA hAravirAiyavacchA kaDagantuDiyarthabhiyabhuyA aMgadakuMDala maTThagaMDatala kaNNapIDhadhArI vicittahatthAbharaNA vicittamAlA-maulimauDA kallANagapavaravattha parihiyA kallANagapavaramallANulevaNadharA bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladharA divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 140 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juttIe divvAe pabhAe divvAe chAyAedivvAe accIe divveNaMteeNaM divvAe lesAedasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA / teNaMtattha sANaM sANaM bhavaNAvAsasayasahassANaM sANaM sANaM sAmANiya sAhassINaM sANaM sANaM tAyattIsagANaM sANaM sANaM logapAlANaM sANaM sANaM aggamahisINaM sANaM sANaM parisANaM sANaM sANaM aNiyANaM sANaM sANaM aNiyAhivaINaM sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesi ca bahUNaM bhavaNavAsINaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTitaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahayAhayaNaTTa-gIya-vAiyataMtI-tala-tAla tuDiyaghaNamuyaMgapaDuppavAiyaraveNa divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharati / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA bhavanavAsI devonAM sthAna kyAM che? bhavanavAsI devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! eka lAkha eMzI hajAra(1,80,000) yojana jADAIvALI A ratnaprabhApRthvInI upara eka hajAra yojanAnuM ane nIce eka hajAra yojanAnuM kSetra choDIne, vaccenA eka lAkha aDyottara hajAra(1,78,000) yojanAnA madhyabhAgamAM bhavanavAsI devonA sAta karoDa, bottera lAkha (7,72,00,000) bhavanAvAya che. ema zrI bhagavaMtoe kahyuM che. te bhavano bahArathI goLa aMdarathI samacorasa tathA nIce puSkara-kamaLa karNikAnA AkAre che. te bhavanonI cAre bAju jANe kotarela hoya tevI spaSTa aMtaravALI UMDI ane vizALa khAIo ane pariNAo che, temAM cAre tarapha killA, aTTAlaka-jharukhA, kamADo, toraNo ane nAnI bArIo che, yaMtro, zataknIo, mUzaLa, musuDhI nAmaka zastro che. te bhavano zatruo dvArA ayodhya- yuddha na karI zakAya tevA, haMmezAM vijaya prApta, sadA surakSita tathA aDatAlIza koThA-oraDAthI yukta, aDatAlIza vanamALAothI susajjita, parakRta upadravarahita, kalyANamaya, kiMkara devonA daMDothI uparakSita che. te bhavano atyadhika camakatA ane suzobhita dekhAya che, tenA para gozISacaMdana tathA raktacaMdanathI pAMca AMgaLIo yukta hAthanA thApAo che, yathAsthAne caMdana kaLazo sthApelA che, tenA laghuddhAra-bArIono dezabhAga caMdana kaLa zonA toraNothI suzobhita che, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI vipula ane goLAkAra jhumakhAvALI puSpamALA tathA paMcavarNI tAjA sarasa sugaMdhI puSponA DhagalAothI suvAsita che, kAlAguru, zreSTha caMdana, lobAna tathA dhUpanI maheMkathI maghamaghAyamAna, ramaNIya, uttama ane sugaMdhita hovAthI sugaMdhanI guTikA samAna lAge che. te bhavano apsarAgaNanA samudAyathI vyAkha, divya vAMjitronA zabdothI guMjAyamAna, sarva ratnamaya, svaccha, suMvALA-snigdha, komaLa, ghaselA, poMchelA, svabhAvika rajarahita, nirmaLa(AgaMtuka malarahita), niSpaka, nirAvaraNa kAMti(chAyA) yukta, prabhAyukta, zrIsaMpanna, kiraNothI yukta, zItaLa prakAza yukta, manane prasanna karanArA, darzanIya-jovA yogya, atyaMta ramaNIya ane manohara hoya che. A prakAranI vizeSatAothI yukta bhavanomAM paryApta ane aparyApta bhavanavAsI devonA sthAna che. te upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; samughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA bhavanavAsI devo nivAsa kare che. te A pramANe Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 141 ] gAthArtha- (1) asurakumAra (2) nAgakumAra (3) suvarNakumAra (4) vidhutyumAra (5) agnikumAra (6) dvIpakumAra (7) udaghikumAra (8) dizAkumAra (9) pavanakumAra ane (10) svanita kumAra. A nAma- vALA daza prakAranA bhavanavAsI devo che. | 5 | teonA mukuTa athavA AbhUSaNomAM aMkita cihno kramazaH A pramANe che- (1) cUDAmaNi, (2) nAganI pheNa, (3) garUDa, (4) vaja, (5) pUrNakaLaza, (6) siMha, (7) makara, (8) hasti, (9) zreSTha azva ane (10) vardhamAnaka (zarAvasapuTa) vagere vividha cihnothI yukta, suMdara, mahardhika, mahAdhutiyukta, mahAna baLazALI, mahAyazasvI, mahAna prabhAvayukta, mahAna sukhasaMpanna, hArathI suzobhita vakSasthaLavALA, kaDA ane bAjubaMdhathI taMbhita bhujAvALA, gAla(kapola)ne suzobhita karatA aMgada, kuMDaLa ane karNapIThanA ghAraka, hAthamAM dhAraNa karela vividha AbhUSaNavALA, raMgaberaMgI puSpamALA tathA mastaka para mukuTa dhAraNa karanArA, kalyANakArI uttama vastro dhAraNa karanArA, maMgalakArI zreSThamALA ane vilepananA dhAraka, dedIpyamAna zarIrayukta, lAMbI vanamALAne dhAraNa karanArA, divyavarNathI, divya gaMdhathI, divya sparzathI, divya saMhananathI, divyasaMsthAnathI, divya RddhithI, divyadhutithI, divya bhavana saMbaMdhI prabhAthI, divyachAyAthI, divya AbharaNonI jyotithI, divyatejathI ane zarIranA varNa saMbaMdhI divya lezyAthI daze dizAone prakAzita karatA, suzobhita karatA, te bhavanavAsI devo tyAM potapotAnA lAkho bhavanAvAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, trAyasviMzaka devonuM, lokapAla devonuM, agramahiSIonuM, pariSadAonuM, sainyonuM, senAdhipationuM, AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA bhavanavAsI devo ane devIonuM Adhipatya, svAmItva, bhartRtva-poSakatva, mahattaratva, Azaizvaratva- AjJAnuM pAlana karAvavAnuM prabhutva tathA senApatitva karatAM, karAvatAM, pAlana karatAM-karAvatAM, kuzala puruSo dvArA vyAghAta rahita arthAt niraMtara nRtya, gIta, vAdita ane taMtrI, tala, kAMsya, truTita ane ghanamRdaMga Adi vAjiMtronA divyadhvani sAthe divya bhogopabhogone bhogavatA bhavanavAsI devo vicare che. 31 kahiNaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte ! asurakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNa-sayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA-heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe aTThahattare joyaNasaya-sahasse, etthaNaM asurakumArANaM devANaM covarTi bhavaNAvAsa-sayasahassA havaMtIti mkkhaay|| teNaMbhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA ahe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThiyA ukkiNNaMtara viulagaMbhIrakhAyaparihA pAgAraTTAlayakavAGatoraNapaDiduvAsdesabhAgA jaMta sayagdhimusala musuMDhiparivAriyA aojjhA sayAjayA sayAguttA aDayAlakoTThagaraiyA aDayAla kayavaNamAlA khemA sivA kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA lAulloiyamahiyA gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitalA uvacikacaMdaNakalasA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA AsattosattaviulavaTTavagghAriya-malladAmakalAvA paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyA kAlAgaru-pavarakuMdurukka turukkadhUvamaghamaghatagaMdhudhuyAbhirAmA sugaMdhavaragaMdhagaMdhiyA gaMdhavaTTi bhUyA accharagaNasaMghasaMvigiNNA divvatuDiyasahasaMpaNaiyA savvarayaNAmayA / acchA saNhA laNhA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 142 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 ghaTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA samarIiyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhiruvA paDirUvA, etthaNaM asurakumArANaM devANaM pajjattA-apajjattANaM ThANA paNNattA / uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTTANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave asurakumArA devA parivasaMti- kAlA lohiyakkhabiMboTThA dhavala pupphadaMtA asiyakesA vAmegakuMDaladharA addacaMdaNANulittagattA, IsIsiliMdha- pupphapagAsAI asaMkiliTThAiMsuhumAiM vatthAI pavaraparihiyA, vayaMcapaDhamaMsamaikkaMtA, biiyaMca asaMpattA, bhadde jovvaNe vaTTamANA, talabhaMgayatuDitapavara-bhUsaNaNimmalamaNirayaNamaMDiyabhuyA dasamuddAmaMDiyaggahatthA cUDAmaNicittaciMdhagayA surUvA mahiDDiyA mahajjuiyA mahAyasA mahabbalA mahANubhAgA mahAsokkhA hAravirAiyavacchA kaDaktuDiyarthabhiyabhuyA-aMgayakuMDala maTTagaMDatala kaNNapIDhadhArI vicittahatthAbharaNA vicittamAlAmauli mauDA, kallANagapavaravattha parihiyA kallANagapavaramallANulevaNadharA bhAsarabodI palaMbavaNamAladharA / divveNa vaNNaNaM divveNaM gaMdhaNa divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lesAe dasa disAo ujjokmANA pabhAsemANA / teNaMtatthasANaMsANaMbhavaNAvAsasayasahassANaMsANaMsANaMsAmANiyasAhassINaMsANaM sANaMtAyattIsANaMsANaMsANaMlogapAlANaMsANaMsANaM aggamahisINaMsANaMsANaMparisANaMsANaMsANaM aNiyANaM sANaM sANaM aNiyAhivaINaM sANaM sANaM Ayarakkha-devasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM bhavaNavAsINaMdevANa yadevINa ya AhevaccaMporevaccaMsAmittaM bhaTTittamahattaragattaMANAIsaraseNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahayAhayaNaTTagIyavAiyataMtI-talatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA vihrti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta-aparyApta asu29bhAra hevonA sthAna yAM cha? asurabhAra devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! eka lAkha eMsI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhA pRthvInI uparanuM eka hajAra yojanAnuM ane nIcenuM eka hajAra yojananuM kSetra choDIne, vacce eka lAkha aThayottera hajAra yojana kSetramAM asurakumAra devonA coMsaTha lAkha bhavana-AvAsa hoya che, ema zrI tIrthakaroe kahyuM che. te bhavano bahArathI goLa aMdarathI samacorasa tathA nIce puSkara-kamaLa karNikAnA AkAre che. te bhavanonI cAre bAju jANe kotarela hoya tevI spaSTa aMtaravALI, UMDI ane vizALa khAIo ane parikhAo chatamA yAre ta26 DiAL, mahAla-aruNA, bhADo, to29o anenAnI pArImaocha; yaMtro, zatadhnIso, mUzaLa, musuMDhI nAmaka zastro che. te bhavano zatruo dvArA ayodhya- yuddha na karI zakAya tevA, haMmezAM vijaya prApta, sadA surakSita tathA aDatAlIza koThA-oraDAthI yukta, aDatAlIza vanamALAothI susajjita, Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna che [ 143 | parakata upadravarahita, kalyANamaya, kiMkara devonA daMDothI uparakSita che. te bhavano atyadhika camakatA ane suzobhita dekhAya che, tenA para gozISacaMdana tathA raktacaMdanathI pAMca AMgaLIo yukta hAthanA thApAo che, yathAsthAne caMdana kaLazo sthApelA che, tenA laghuddhAra-bArIono dezabhAga caMdana kaLazonA toraNothI suzobhita che, uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI vipula ane goLAkAra jhumakhAvALI puSpamALA tathA paMcavarNI tAjA sarasa sugaMdhI puSponA DhagalAothI suvAsita che, kAlAguru, zreSTha caMdana, lobAna tathA dhUpanI mahekathI maghamaghAyamAna, ramaNIya, uttama ane sugaMdhita hovAthI sugaMdhanI guTikA samAna lAge che. apsarAgaNanA samudAyathI vyApta, divya vAMjitronA zabdothI guMjAyamAna, sarva ratnamaya, svaccha, suMvALA- snigdha, komaLa, ghaselA, poMchelA, rajarahita, nirmaLa, niSpaka, nirAvaraNa kAMtiyukta, prabhAyukta, zrIsaMpanna, kiraNothI yukta, zItaLa prakAzayukta, manane prasanna karanArA, darzanIya-jovA yogya, atyaMta ramaNIya ane manohara hoya che. A prakAranI vizeSatAothI yukta bhavanAvAsomAM paryApta ane aparyApta asurakumAra devonA sthAna che. te devo upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM; samughAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che. te bhavanAvAsomAM ghaNA asurakumAra devo nivAsa kare che. te devo kALA, lohitAkSaratna tathA caNoThI samAna lAla oSThavALA, zveta mogarAnA puSpa samAna dAMtavALA, kALA kezavALA, DAbA kAnamAM eka kaMDalanA dhAraka, bhInA caMdanathI lipta zarIravALA, zilindra puSpa jevI kaMIka rakta AbhAvALA ane saMkaleza utpanna na kare tevA sUkSma ane zreSTha vastro dhAraNa karelA, prathama kumArAvasthAne oLaMgI gayelA, bIjI prauDhAvasthAne prApta nahIM thayelA arthAt ati prazasta yauvanamAM pravartamAna hoya che. hastAbharaNa ane bIjA zreSTha AbhUSaNomAM jaDita nirmaLa maNi ane ratnothI suzobhita bhujAvALA, daza mudrikA vaDe suzobhita AMgaLIo- vALA, cUDAmaNirUpa adbhUta cihnayukta, surUpa, mahartika, mahAtimAna, mahAyazasvI, mahAbalI, sAmarthyayukta, mahAsukhasaMpanna, hArathI suzobhita vakSa:sthaLavALA, kaDA ane bAjubaMdhathI caMbhita bhujA- vALA, aMgada, kuMDaLa ane kapola bhAgane sparza karatAM karNapIThanA dhAraka, hAthomAM vividha AbharaNo dhAraNa karelA, mastaka para raMgaberaMgI puSpamALA dhAraNa karelA, kalyANakArI uttama vastro paherelA, kalyANakArI zreSTha mALA ane vilepananA dhAraka, dedIpyamAna zarIrayukta, lAMbI vanamALAnA dhAraka, divyavarNathI, divyagaMdhathI, divyasparzathI, divyasaMhananathI, divyasaMsthAnathI, divyaRddhithI, divyatithI, divyaprabhAthI, divyachAyA(kAMti)thI, divyaarci(jyoti)thI, divyatejathI ane divyalezyAthI daze dizAne prakAzita karatA, suzobhita karatA vicare che. te asurakumAra devo pota-potAnA lAkho bhavanAvAsonuM, pota-potAnA hajAro sAmAnika devonuM, trAyasviMzaka devonuM, lokapAla devonuM, agramahiSIonuM, pariSadonuM, senAonuM, senAdhipati devonuM, AtmarakSaka devonuM tathA bIjA ghaNA bhavanavAsI deva-devIonuM Adhipatya, agresaratva, prabhutva, svAmitva, mahattaratva, ANezvaratva tathA senApatitva karatA-karAvatA, pAlana karatA-karAvatA, kuzala puruSo dvArA thatAM niraMtara nRtya, gIta, vAdita, tala, tAla, truTita ane ghanamRdaMga Adi vAjiMtronA divya dhvani sAthe divya bhogopabhogano upabhoga karatA vicare che. 32 camasbaliNo ya ittha duve asurakumAriMdA asurakumArarAyANo parivasaMti / kAlA, mahANIlasarisA NIlaguliyagavalaayasikusumappagAsA viyasiyasayavaktaNimmalaIsIsita raktataMbaNayaNA garulAyayaujjutuMgaNAsA oyaviyasilappavAla biMbaphalasaNNibhAharoTThA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 144 / zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 paMDurasasigalavimala-Nimmaladahi-ghaNa-saMkha-gokhIskuMda-dagarayamuNAliyAdhavaladaMtaseDhI huyavahANiddhaMtadhoyatattatavaNijjarattatala-tAlujIhA aMjaNaghaNakasiNaruyagaramaNijja NiddhakesA vAmegakuMDaladharA, addacaMdaNANulittagattA, IsisiliMdhapupphapagAsAiM asaMkiliTThAI suhumAiM vatthAI pavara parihiyA, vayaM ca paDhama samaikkaMtA, biiyaM tu asaMpattA, bhadde jovvaNNe vaTTamANA, talabhaMgaktuDiya-pavarabhUsaNa NimmalamaNirayaNamaMDiyabhuyA dasamuddAmaMDiyaggahatthA cuDAmaNicittaciMdhagayA surUvA mahiDDiyA mahajjuIyA mahAyasA mahAbalA mahANubhAgA mahAsokkhA hAravirAiyavacchA kaDaktuDiyarthabhiyabhuyA aMgadakuMDalamaTThagaMDatalakaNNapIDhadhArI vicitta hatthAbharaNA vicittamAlA-mauli mauDA kallANagapavaravatthaparihiyA kallANagapavaramallANu levaNA bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladharA divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juie divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lesAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA / teNaMtatthasANaMsANaM bhavaNAvAsasayasahassANaM, sANaMsANaMsAmANiyasAhassINaM, sANaM sANaM tAyattIsANaM, sANaM sANaM logapAlANaM, sANaM sANaM aggamahisINaM, sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiyANaM, sANaM sANaM aNiyAhivaINaM, sANaM sANaM Ayarakkhadeva sAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM bhavaNavAsINaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTitaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahatAhataNaTTa gIya-vAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMga-paDuppavAiyaraveNaM divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharati / bhAvArtha - A sthAnamAM asurakumAronA rAjA camarendra ane balIndra, be indro nivAsa kare che, teo kALA, mahAnala samAna atyaMta kALI vastuo jevA, gaLInI guTikA, pADAnA zIMgaDA, aLasInA puSpa jevA; vikasita kamaLa jevA nirmaLa, kaMIka sapheda ane lAla tathA tAmravarNanA netrovALA; garUDa jevA lAMbA, sIdhA, UMcA nAkavALA; camakatA pravAla(mUMgA)- lAlaratna ane bimbaphaLa- caNoThI samAna adharoSTha-vANA, zveta, vibhA (nirbhaNa), yaMdramA, mevADI, zaMbha, AyanA dUdha, bhoganAisa, 4145, mRNAlikA-kamaLanI dAMDI jevI dhavala daMtapaMktivALA; agnimAM tapAvelA ane nirmaLa thayelA tapta suvarNa samAna rAtA hAtha-paganA taLiyAM, tALavuM ane jIbhavALA, aMjana ane meghanI samAna kALA, rUcaka ratna jevA ramaNIya, suMvALA kezayukta, DAbA bhAgamAM eka kuMDaLanA dhAraka; bhInA(sarasa) caMdanathI lipta zarIravALA; zilIndra-puSpa samAna kaMIka lAla raMganA, kleza utpanna na karanArA eTale atyaMta sukhakara, sUkSma ane atyaMta zreSTha vastra paherelA; prathamAvasthAne pAra karelA, bIjI prauDhAvasthAne aprApta, yauvanamAM vartatA, talabhaMgaka, truTita tathA anya zreSTha AbharaNo ane nirmaLa maNio ane ratnothI maMDita bhujAvALA; dazamudrikAothI suzobhita AMgaLIovALA; vicitra cUDAmaNinA cihnathI yukta; surUpa, mahartika, mahAdhutimAna, mahAyazasvI, mahAbalavAna, mahAsAmarthyavAna(prabhAvazALI), mahAsukhI, hArathI suzobhita vakSa:sthaLavALA, kaDA tathA bAjubaMdhothI sthabhita bhujAvALA, kapola(gAla)nA bhAgane sparza karatAM aMgada, kuMDaLane karNapIThamAM dhAraNa karelA hAthomAM vividha AbhUSaNovALA, adbhuta mALAothI yukta mukuTavALA, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada: sthAna che. 145 | kalyANakArI zreSTha vastra paherelA, kalyANakArI zreSThamALA ane vilepananA dhAraka, dedIpyamAna zarIrayukta, lAMbI vanamALAnA dhAraka, divyavarNathI, divyagaMdhathI, divyasparzathI, divyasaMhananathI, divyasaMsthAnathI, divyaRddhithI, divyadhutithI, divyaprabhAthI, divyachAyAthI, divyaarcithI, divyatejathI ane divyalezyAthI daze dizAone prakAzita ane suzobhita karatA camarendra tathA balIndra pota potAnA lAkho bhavanAvAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, trAyastrika devonuM, lokapAladevonuM, agramahiSIonuM, pariSadonuM, senAonuM, senAdhipationuM, AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA bhavanavAsI deva-devIonuM Adhipatya, agresaratva, svAmitva, bhartRtva, mahattarakatva, Azaizvaratva tathA senApatitva karatAM, karAvatAM, pAlana karatAM-karAvatAM, kuzala puruSo dvArA niraMtara thatAM nATaya, gIta, vAdita, taMtrI, tala, tAla, truTita ane ghanamRdaMga Adi vAjiMtro vagADavAthI utpanna thatA divya mahAdhvani sAthe divya bhogopabhogone anubhavatA rahe che. 33 kahi NaM bhaMte ! dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! dAhiNillA asurakumArA devA parivasaMti? goyamA ! jaMbuddIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNa- sahassaM vajjittA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaM cottIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA, so ceva vaNNao jAva paDirUvA ettha NaM dAhiNillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA pnnnnttaa| tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave dAhiNillA asurakumArA devA ya devIo ya parivasaMti- kAlA lohiyakkhA biMboTThA taheva jAva bhuMjamANA viharaMti / etesi NaM taheva tAyattIsaga-logapAlA bhavaMti / evaM savvaM bhANiyavvaM bhavaNavAsINaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta dakSiNa dizAnA asurakumAra devonAM sthAna kayAM che? dakSiNa dizAnA asurakumAra devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM, sumeruparvatanI dakSiNamAM, eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhApRthvInI upara eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojanano kSetra choDIne vaccenA eka lAkha aThyotera hajAra yojana kSetramAM dakSiNa dizAnA asurakumAra devonA eka lAkha cotrIsa hajAra bhavanAvAso kahyA che. te bhavano bahArathI goLa ane aMdarathI samacorasa che yAvatu te pratirUpa che, tyAM sudhInuM samasta varNana pUrvavat jANavuM. tyAM paryApta ane aparyApta dakSiNa dizAnA asurakumAra devonAM svasthAno che. te upapAta, samudyAta ane svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM dakSiNa dizAnA asurakumAra devo ane devIo nivAsa kare che. te devo kALA, lohitAkSa ratnanI samAna lAla hoThavALA che. ityAdi saMpUrNa varNana pUrvavatu jANavuM yAvatuM divyabhoga bhogavatA rahe che. te devomAM trAyasviMzaka ane lokapAla Adi devo hoya che. A rIte sarva bhavanapati devonuM pUrve kareluM varNana ahIM karavuM joIe. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 14 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 34 camare ya ittha asurakumAriMde asurakumArAyA parivasai- kAle mahANIlasarise jAva pabhAsemANe / seNaM tattha cottIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM causaTThIe sAmANiyasAhassINaM tettIsAe tAyattIsANaM cauNhaM logapAlANaM paMcaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaMsattaNhaM aNiyAhivaINaMcauNhaM yacausaTThINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM dAhiNillANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharai / bhAvArtha - A ja(pUrvokta) sthAnamAM dakSiNAdizAnA asarukumAronA indra asurarAja camarendra nivAsa kare che, teno varNa kRSNa, mahAnala sadaza che ityAdi sarva varNana pUrvavatu jANavuM yAvata daze dizAone prakAzita, suzobhita karatA vicare che. tyAM te camarendra cotrIsa lAkha bhavanAvAsonuM, cosaTha hajAra sAmAnika devonuM tetrIsa trAyasviMzaka devonuM, cAra lokapAladevonuM, pAMca saparivAra agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipatidevonuM, cAra cosaTha hajAra arthAt be lAkha chappana hajAra (2,56,000) AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA dakSiNadizAnA asurakumAra devo ane devIonuM Adhipatya, agresaratva karatAM yAvatu vicaraNa kare che. 35 kahi NaM bhaMte ! uttarillANaM asurakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! uttarillA asurakumArA devA parivasaMti? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaMjoyaNasahassaM ogAhettA heTThA vegaMjoyaNasahassaM vajjettA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM uttarillANaM asurakumArANaM devANaM tIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTThA aMto cauraMsA, sesaM jahA dAhiNillANaM jAvaviharaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uttaradizAnA paryApta ane aparyApta asurakumAra devonAM sthAna kyAM che? uttaradizAnA asurakumAra devo kyAM rahe che. uttara- he gautama ! jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM, sumeruparvatanI uttaramAM eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhA pRthvInI upara eka hajAra yojana upara ane nIce eka hajAra yojana pramANa kSetrane choDIne, madhyanA eka lAkha aDyotera hajAra yojana kSetramAM uttaradizAnA asurakumAra devonA trIsa lAkha bhavanAvAyo che. A bhavano(bhavanAvAsa) bahArathI goLa ane aMdarathI samacorasa che. zeSa varNana dakSiNadizAnA asurakumAra devonI samAna jANavuM joIe. 36 balI yaitthavairoyaNiMde vairoyaNarAyA parivasai-kAlemahANIlasarise jaavpbhaasemaanne| seNaMtatthatIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaMsaTThIe sAmANiyasAhassINaMtettIsAe tAyattIsagANaM cauNhaM logapAlANaM paMcaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaM sattaNhaM aNiyAhivaINaMcauNha yasaTThINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiMcabahUNaM uttarillANaM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 147 asurakumArANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM kuvvamANe viharai / bhAvArtha :- ahIM uttaradizAnA asurakumAra devonA indra vairocanendra balIndra nivAsa kare che, teno varNa kRSNa mahAnIla sadaza che, ityAdi samagra varNana pUrvavat jANavuM yAvat te daze dizAone prakAzita, suzobhita karatAM vicare che. te tyAM trIsa lAkha bhavanAvAsonuM, sATha hajAra sAmAnika devonuM, tetrIza trAyasviMzaka devonuM, cAra lokapAlonuM, saparivAra pAMca agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipati devonuM, cAra sATha hajAra arthAt be lAkha cAlIza hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNAM uttara dizAnA asurakumAra devo ane devIonuM Adhipatya agresaratva Adi karatAM vicaraNa kare che. 37 kahi NaM bhaMte ! NAgakumArANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! NAgakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNa- sayasahassabAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjiUNa majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM NAgakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM culasIi bhavaNAvAsasayasahassA havaMtIti makkhAyaM / NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA jAva paDirUvA / tattha NaM NAgakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha bahave NAgakumArA devA parivasaMti- mahiDDiyA mahAjuiyA, sesaM jahA ohiyANaM jAva viharaMti / dharaNa-bhUyANaMdA ya ittha duve NAgakumAriMdA NAgakumArarAyANo parivasaMti mahiDDiyA, sesaM jahA ohiyANaM jAva viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta nAgakumAra devonAM sthAna kyAM che ? devo kyAM nivAsa kare che ? nAgakumAra uttara- he gautama ! eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhA pRthvInI uparanA eka hajAra yojana ane nIcenA eka hajAra yojana kSetrane choDIne, madhyanA eka lAkha aThyotera hajAra yojananA kSetramAM, paryApta ane aparyApta nAgakumAra devonA coryAzI lAkha bhavanAvAsa kahela che, te bhavana bahArathI goLa ane aMdarathI samacorasa che yAvat pratirUpa che. tyAM paryApta ane aparyApta nAgakumAra devonA sthAna che. tenA upapAta, samuddAta ane svasthAna te traNe ya lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA nAgakumAradevo nivAsa kare che. teo mahardika, mahAdyutivAna che, zeSa varNana pUrvavat samuccaya bhavanapati devonI samAna jANavuM. tyAM be nAgakumArendra nAgakumA2Aja- dharaNendra ane bhUtAnaMndendra nivAsa kare che. teo mahardika che; zeSa varNana samuccaya bhavanavAsIdevonI samAna jANavuM yAvat tyAM te devo rahe che. | 38 kahi NaM bhaMte ! dAhiNillANaM NAgakumArANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! dAhiNillA NAgakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 148 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 asIuttara-joyaNasayasahassabAhallAe uvari egaM joyaNasahassaM ogAhettA heTThA vegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM dAhiNillANaM NAgakumArANaM devANaM coyAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA jAva paDirUvA / ettha NaM dAhiNillANaM NAgakumArANaMdevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisuvi logassa asNkhejjibhaage| ettha NaM bahave dAhiNillA NAgakumArA devA parivasati mahiDDiyA jAvaviharati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA dakSiNadizAnA nAgakumAra devonA sthAna kyAM che? nAgakumAra devo kyAM rahe che? uttara- he gautama! jaMbUnAmanA dvIpamAM sumeru parvatanI dakSiNamAM, eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhApRthvInI uparanA eka hajAra yojana ane nIcenA eka hajAra yojana kSetrane choDIne, madhyanA eka lAkha aDyotera hajAra yojananA kSetramAM, nAgakumAra devonA cummAlIza lAkha bhavano che. te bhavano bahArathI goLa ane aMdarathI samacorasa che yAvata pratirUpa che. temAM paryApta ane aparyApta dakSiNadizAnA nAgakumAra devonAM sthAna che. tenA upapAtAdi traNeya lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. tyAM ghaNA dakSiNadizAnA nAgakumAra devo nivAsa kare che, te maharbika che yAvata vicaraNa kare che ityAdi varNana pUrvavat jANavuM 39 dharaNe ya ittha NAgakumAriMde NAgakumArarAyA parivasai mahiDDie jAva pabhAsemANe / se NaM tattha coyAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM chaNhaM sAmANiyasAhassINaM tettIsAe tAyattIsagANaM cauNhaM logapAlANaM paMcaN aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaM sattaNha aNiyAhivaINaM cauvvIsAe AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiMca bahUNaM dAhiNillANaM NAgakumArANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM jAvakuvvamANe viharai / bhAvArtha - A ja sthAnomAM nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNendra nivAsa kare che, te mahartika che yAvatuM daze dizAone prakAzita ane suzobhita karatAM vicare che. tyAM dharaNendra cammAlIza lAkha bhavanAvAsonaM. cha hajAra sAmAnika devone. tetrIsa trAyazciMzaka devonuM, cAra lokapAla devonuM, saparivAra pAMca agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipati devonuM, covIza hajAra AtmarakSaka devonuM ane anya ghaNA dakSiNa dizAnA nAgakumAra devo ane devIonuM Adhipatya ane agresarata karatAM vicare che. 40 kahi NaM bhaMte ! uttarillANaM NAgakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte ! uttarillA NAgakumArA devA parivasaMti ? goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoyaNasayasahassabAhallAe uvariM egaMjoyaNasahassaM ogAhettA heTThA vegaMjoyaNa sahassaM vajjettA majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM uttarillANaM NAgakumArANaM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 149 devANaM cattAlIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA sesaM jahA dAhiNillANaM jAva viharaMti / bhUyANaMde ya ittha nAgakumAriMde NAgakumArarAyA parivasai mahiDDie jAvapabhAsemANe / se NaM tattha cattAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM AhevaccaM jAva viharai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta uttara dizAnA nAgakumAra devonAM sthAna kyAM che ? uttara dizAnA nAgakumAra devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! jaMbUnAmanA dvIpamAM, sumeruparvatanI uttaramAM, eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhA pRthvInA uparanA eka hajAra yojana ane nIcenA eka hajAra yojana pradezane choDIne, vaccenA eka lAkha aThyotera hajAra yojanamAM uttara dizAnA nAgakumAra devonA cAlIsa lAkha bhavanAvAso kahela che. te bhavana bahArathI goLa che ityAdi zeSa varNana dakSiNadizAnA nAgakumAronA varNananI jema jANavuM. tyAM uttara dizAnA nAgakumArendra nAgakumArarAja bhUtAnanda nivAsa kare che. je mahardika che yAvat daze dizAone prakAzita ane suzobhita karatAM vicare che. tyAM bhUtAnaMdendra cALIza lAkha bhavanAvAsonuM Adhipatya ane agresaratva karatAM vicare che. 41 kahiNaM bhaMte ! suvaNNakumArANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte! suvaNakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe jAva ettha NaM suvaNNakumArANaM devANaM bAvattariM bhavaNAvAsasayasahassA bhavatIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA jAva paDirUvA / tattha NaM suvaNNakumArANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA / ti vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave suvaNNakumArA devA parivasaMti mahiDDiyA, sesaM jahA ohiyANaM jAva viharati / veNudeva- veNudAlI ya ittha suvaNNakumAriMdA suvaNNakumArarAyANo parivasaMti mahaDDiyA jAva viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta suvarNakumAra devonA sthAna kyAM che? suvarNakumAra devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! A ratnaprabhApRthvInA uparanA eka hajAra yojana ane nIcenA eka hajAra yojana kSetrane choDIne zeSa bhAgamAM yAvat suvarNakumAra devonA botera lAkha bhavanAvAsa che. te bhavana bahArathI goLa che yAvat pratirUpa che. tyAM paryApta ane aparyApta suvarNakumAradevonAM svasthAna che. te devonA upapAtAdi traNeya sthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA suvarNakumAra devo nivAsa kare che, teo mahardika che; ityAdi samagra varNana pUrvavat jANavuM. tyAM suvarNakumArendra, suvarNakumA2Aja veNudeva ane veNudAlI nivAsa kare che. te mahardika che ityAdi pUrvavat jANavuM. 4 | kahi NaM bhaMte ! dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 150 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 kahi NaM bhaMte ! dAhiNillA suvaNNakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse jAva majjhe aTThahattare joyaNasayasahasse, ettha NaM dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM adrutIsaM bhavaNAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / teNaM bhavaNA bAhiM vaTThA jAvapaDirUvA / ettha NaM dAhiNillANaM suvaNNakumArANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / ettha NaM bahave suvaNNakumArA devA jAva parivasati / veNudeve ya ittha suvaNNide suvaNNakumArarAyA parivasai / sesaM jahA NAgakumArANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta dakSiNadizAnA suvarNakumAra devonAM sthAna kyAM che? he bhagavan! dakSiNadizAnA suvarNakumAra devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! A ratnaprabhApRthvInA vAvata madhyanA eka lAkha aThyotera hajAra yojanamAM dakSiNadizAnA suvarNa kumAra devonA ADatrIsa lAkha bhavanAvAso kahela che; te bhavana bahArathI goLa che thAvata pratirU5 che. ahIM paryApta ane aparyApta dakSiNa dizAnA suvarNakumAra devonA sthAna che. te upapAtAdi traNeya sthAnonI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ahIM ghaNAM suvarNakumAra devo nivAsa kare che. tyAM dakSiNa dizAnA suvarNakumArendra suvarNakumArarAja veNudeva nivAsa kare che; zeSa samagra varNana nAgakumAronA varNananI jema jANavuM. 43 kahi NaM bhaMte ! uttarillANaM suvaNNakumArANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! uttarillA suvaNNakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! imIse rayaNappabhAe jAva ettha NaM uttarillANaM suvaNNakumArANaM cottIsaM bhavaNA vAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhavaNA jAva ettha NaM bahave uttarillA suvaNNakumArA devA parivasaMtimahiDDiyA jAvaviharati / veNudAlI ya ittha suvaNNakumAriMde suvaNNakumArarAyA parivasai mahiDDie, sesaM jahA NAgakumArANaM / / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! uttara dizAnA paryApta ane aparyApta suvarNakumAra devonAM sthAna kyAM che? uttaradizAnA suvarNakumAra devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! eka lAkha eMzI hajAra yojana pramANa jADAIvALI A ratnaprabhA pRthvImAM thAvat uttara dizAnA suvarNakumAra devonA cotrIsa lAkha bhavanAvAsa che, te bhavanonuM samagra varNana pUrvavat jANavuM joIe kAvata ahIM ghaNA uttara dizAnA suvarNakumAra devo nivAsa kare che. te mahartika che yAvat divyabhoga bhogavatAM vicaraNa kare che. tyAM uttara dizAnA suvarNakumArendra, suvarNakumArarAja veNudAlI nivAsa kare che yAvat te mahartika che; zeSa samagra varNana nAgakumAronI jema samajI levuM joIe. 44 evaM jahA suvaNNakumArANaM vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi coddasaNhaM iMdANaM bhaanniyvvaa| NavaraM bhavaNaNANattaM iMdaNANattaM vaNNaNANattaM parihANaNANattaM ca imAhiM gAhAhiM aNugaMtavvaM / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna | 151 covaDhei asurANaM, culasIo ceva hoMti NAgANaM / / bAvattari suvaNNe, vAukumArANa chaNNauI // 6 // dIva-disA-udahINaM, vijjukumAriMda-thaNiya-maggINaM / chaNhaM pi juyalagANaM, chAvattarimo sayasahassA // 7 // cottIsA coyAlA, aTThattIsaM ca sayasahassAI / paNNA cattAlIsA, dAhiNao hoti bhavaNAI // 8 // tIsA cattAlIsA, cottIsaM ceva sayasahassAI / / chAyAlA chattIsA, uttarao hoMti bhavaNAiM // 9 // causaTThI saTThI khalu, chacca sahassA u asuravajjANaM / sAmANiyA u ee, caugguNA AyarakkhA u // 10 // camare dharaNe taha veNudeva, harikaMta aggisIhe ya / / puNNe jalakaMte ya, amiya vilaMbe ya ghose ya // 11 // bali bhUyANaMde veNudAli, harissahe aggimANava vasiThe / jalappahe amiyavAhaNa, pabhaMjaNe ya mahAghose // 12 // uttarillANaM jAva viharati / kAlA asurakumArA, NAgA udahI ya paMDurA do vi / varakaNaga NihasagorA, hoti suvaNNA disA thaNiyA // 13 // uttattakaNagavaNNA, vijjU aggI ya hoti dIvA ya / sAmA piyaMguvaNNA, vAukumArA muNeyavvA // 14 // asuresu hoti rattA, siliMdhapupphappabhA ya NAgudahI / AsAsagavasaNadharA, hoti suvaNNA disA thaNiyA // 15 // NIlANurAgavasaNA, vijjU aggI ya hoMti dIvA ya / saMjhANurAgavasaNA, vAukumArA muNeyavvA // 16 // bhAvArtha - je rIte suvarNakumAronuM kathana karyuM te ja rIte zeSa bhavanavAsIdevonuM ane tenA cauda indronuM kathana karavuM joIe paraMtu temanA bhavanonI saMkhyAmAM, indronA nAmomAM, teonA varNamAM tathA vastronA varNamAM vizeSatA che, te A gAthAo dvArA samajI zakAya che. gAthArtha-bhavanAvAsa-(1) asurazumAra hevonA yosa dAma, (2) nAgAmAra vonA yoyAzI dANa, (3) suvamAra hevonA bottara sApa, (4) vAyumAra hevonA chanu sApa bhavanAvAsa che.||5|| dvIpakumAra, dizAkumAra, udadhikumAra, vidhutyumAra, sanitakumAra ane agnikumAra, A traNa yugala arthAt dvIpa bhArAhi chn| pratyeUnA chottara-chottara sApa bhavanAvAsa cha. // 7 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 dakSiNa dizAnA asurakumArAdinA bhavanonI saMkhyA A pramANe che- (1) asurakumAronA cotrIza lAkha, (2) nAgakumAronA cummAlIza lAkha, (3) suvarNakumAranA ADatrIza lAkha, (4) vAyukumAronA pacAsa lAkha(5 thI 10) zeSa chae devomAM pratyekanA cALIza-cALIza lAkha bhavanAvAsa che. II 8 // 152 uttara dizAnA asurakumArAdinA bhavanAvAsanI saMkhyA A pramANe che- (1) asurakumAronA trIsa lAkha, (2) nAgakumAronA cALIza lAkha, (3) suvarNakumAronA cotrIza lAkha, (4) vAyukumAronA chetAlIza lAkha (5 thI 10) zeSa chae devomAM pratyekanA chatrIza-chatrIza lAkha bhavanAvAsa che. I // 9 // sAmAnikadevo ane AtmarakSakadevonI saMkhyA A pramANe che- (1) dakSiNa dizAnA asurendranA cosaTha hajAra ane uttara dizAnA asurendranA sAMTha hajAra che; asurendrane choDIne zeSa sarva 2 thI 10 dakSiNa-uttara dizAnA bhavanapati indronA pratyekanA cha-cha hajAra sAmAnika devo che. pratyeka indranA sAmAnika devothI AtmarakSakadevo cAra-cAra guNA hoya che. II 10 II dakSiNadizAnA indronAM nAma- (1) asurakumAronA indra camarendra, (2) nAgakumAronA dharaNendra, (3) suvarNakumAronA veNudevendra, (4) vidhutkumAronA harikAMta, (5) agnikumAronA agnisiMha, (6) dvIpakumAronA pUrNendra, (7) udaghikumAronA jalakAMta, (8) dizAkumAronA amita, (9) vAyukumAronA velamba ane (10) stanita kumAronA ghoSa che. II 11 || uttara dizAnA indronAM nAma- (1) asurakumAronA indra balIndra, (2) nAgakumAronA indra bhUtAnaMda, (3) suvarNakumAronA indra veNudAli, (4) vidhutkumAronA indra harimsaha, (5) agnikumAronA indra agnimANava, (6) dvIpakumAronA indra vaziSTha, (7) udadhikumAronA indra jalaprabha, (8) dizAkumAronA indra amitavAhana, (9) vAyukumAronA indra prabhaMjana ane (10) stanitakumAronA indra mahAghoSa che. II 12 // varNa :- badhA asurakumAro kALA varNanA hoya che, nAgakumAro ane udadhikumArono varNa zukla hoya che, suvarNakumAro, dizAkumAro ane stanitakumAro zreSTha suvarNanI kasoTI uparanI rekhA jevA gaura (rAtApILA) varNanA che. vidyutkrumAro, agnikumAro, dvIpakumAro tapAvelA suvarNanA jevA kaMIka raktavarNanA che. vAyukumAro priyaMgu vRkSanA varNa jevA zyAma varNanA hoya che. II 13-14 // vastronA varNa :- asurakumAranAM vastro lAla, nAgakumAro ane udaghikumAronA vastro zilindra vRkSanA puSpa jevA nIlavarNanA hoya che, suvarNakumAro, dizAkumAro ane stanitakumAronAM vastro azvanA mukhanA phINa samAna atizveta hoya che. II 15 II vidyutkrumAro, agnikumAro ane dvIpakumAronA vastra nIlavarNanA hoya che ane vAyukumAronA vastro saMdhyAnI lAlimAnA raMga jevA hoya che. II 16 // vivecanaH prastuta sUtromAM daza bhavanapati devonA sthAna, saMkhyA, bhavanonuM svarUpa ane te devonA indro vagerenuM vistRta varNana che. sthAna :- prathama naraka pRthvImAM tera prastara(pAthaDA) ane bAra AMtarA che. te bAra AMtarAmAMthI uparanA be AMtarAne choDIne zeSa daza AMtarAmAM kramazaH daza prakAranA bhavanapati devonA bhavano che. dizAnI apekSAe daze bhavanapati devonA be-be prakAra thAya che. tethI baMne dizAnA indro paNa bhinna bhinna che. uttara-dizAnA indro ane teno parivAra meruparvatathI uttara dizAnA bhavanomAM ane dakSiNa dizAnA indro Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna 153 ] nIla ane teno parivAra dakSiNa dizAnA bhavanomAM rahe che. te bhavanomAM nAnAmAM nAnA bhavano jaMbUdvIpa jevaDAM, madhyama saMkhyAta yojana vistRta ane utkRSTa asaMkhyAta yojana vistRta bhavano hoya che. A rIte bhavanapatidevo adholokamAM prathama narakamAM rahe che. bhavanonI saMkhyA vagere sarva kathana sutrArthathI spaSTa che. bhavanapati devonA bhavanonI saMkhyA, Rddhi Adi :kama bhavanapatinA dakSiNa - uttara | dakSiNanI | uttaranI vastra nAma dizAnA indra | dizAnA ina bhavana bhavana bhavana varNa varNa sakhA | saMkhyA | saMkhyA 1 | asurakumAra | amarendra | balIndra | 34 lAkha | 30 lAkha | 64 lAkha | cUDAmaNI | pRSNa rakta 2 | nAgakumAra | dharaNendra | bhUtAnaMdendra | 44 lAkha | 40lAkha | 84 lAkha | nAga pheNa | zveta nIla suvarNakumAra | veNudevendra | veNudAlIndra 38 lAkha | 34 lAkha 72 lAkha garUDa gaura zveta vidhutakumAra | harikAMtendra | harismahendra | 40lAkha | 36 lAkha | | 76 lAkha vaja | rakta 5 | agnikamAra |agnisiMhendra | agnimANavendra | 40lAkha | 36 lAkha | 76 lAkha | kaLaza | rakta | nIla 6 | dvIpakamAra | parmendra | vaziSThandra | 40lAkha | 36 lAkha | 76 lAkha | siMha | rakta | nIla 7 | udadhikumAra | jalakAMtendra | jalapratyendra | 40lAkha | 36 lAkha | 76 lAkha | 2clAkha 1 aclAkha | azva a | | ta | nIla 8 | dizAkamAra | amitendra | amitavAhanendra | 40lAkha | 36 lAkha | 76lAkha | hAthI | gaura | zveta 9 | vAyakamAra | velabendra | prabhaMjanendra | 50lAkha | 46lAkha | 96 lAkha | magara ,nIla (ka) | rakta | 10 | svanitakumAra | ghoSendra | mahAghoSendra | 40lAkha | 36 lAkha | 76lAkha | sarAvaluM | gaura | zveta 772 lAkha| * bhavanapati devonA pratyeka indrane 33 trAyanTiMzaka devo, 4 lokapAla devo, saparivAra 5 agramahiSIo, 3 pariSada, 7 senA, 7 senAdhipatio hoya che. * uttara-dakSiNanA asurakumArendra kramazaH 60 hajAra ane 64 hajAra sAmAnika devo ane tenAthI cAra guNA AtmarakSaka devo hoya che. zeSa navanikAyanA devendrone ekasarakhA cha-cha hajAra sAmAnika devo ane tenAthI cAra guNA AtmarakSaka devo hoya che. viziSTa zabdArtha - hAyapatti = khAI ane parikhA. pariNA pariviNAnA adhaH saMvita, vAta tu samayaTapi saniti uparathI vizALa ane nIce sAMkaDI hoya tene parikhA ane sarvatra samAna hoya tene khAI kahe che. makAna = prAghAraNopari pratyAzavizeSA | prAkAra-killAnI upara sevaka devonA AzrayasthAnane aTTAlaka kahe che. satiSa = zatanI. eka vAranA prayogathI eka sAthe so puruSono saMhAra thAya tene zataknI kahe che. tene mahAyaSTi athavA moTI topa kahe che. sApurA = haMmezAM gupta-surakSita, haMmezAM zastrothI sajja thayelA sevaka devo tenI cAre bAju gherAyelA hovAthI zatruothI gupta rahe che arthAt zatruo jyAM praveza karI zakatA nathI tevuM te devonuM sthAna sadA surakSita rahe che. phA = ayodhya- zatruo dvArA yuddha karavuM azakya hoya tene ayodhyabhavana kahe che. aDAlArAaDavAnuM zabdanA be artha thAya che- (1) aDatAlIsa koThAothIyukta, saMkhyAvAcI rUpe teno artha thAya che (2) dezI zabda rUpe teno artha prazaMsA thAya che. aDavANazaLyo zivanatvAn karazA vAvI arthAt prazasta koSTakothI yukta che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 154 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 divveNa saMhaNaNeNa = hivya sNghyaa| yuta. hevonuM vaiThiyazarI2 asthi, madegdeg0 mAhi sAta dhAtuthI rahita hoya che. tethI temAM hADakAMnI majabUtAI rUpa saMghayaNa hotuM nathI, paraMtu devonI zakti vizeSanI apekSA tene sNghye| raghucha.vRtti Are tenu spssttii429|| 4thu cha. zaktivizeSamapekSyaM saMhananeneva saMhananena na tu sAkSAt saMhananena, devAnAM saMhananAsaMbhavAt, saMhananaM hi asthi racanAtmakaM, na tu devAnAM asthIti snti| mahaDDiyA = mahaddhi- mahatIRddhi bhavanaparivArAdikAM te maharddhikAH / bhavana bane vizANa parivAra mAhinI dvimahAna Doyatene bhaDaxi cha. mahajjuiyA = mahatI dyuti-zarIragatA AbharaNagatA ca yeSAmiti mahAdyutayaH / zarIrAta anesAmarAgata te4nI pravaNatAne mahAdhuti cha. mahabbalA mahad balaM-zarIraH prANo yeSAM te mahAbalAH / zArIrinA sAmane bhASaNa cha. mahAyasA = mahadyazakhyAtiryeSAM te mahAyazaH / dobhA yatI dhyAti-prasiddhine mahAyaza che. mahANubhAgA = mahAnubhAga: sAmarthya zApAnugrahaviSayaM yeSAM te mahAnubhAgAH / ||5mne anugraha 42vAna mahAna sAmarthya dharAvanA2ne mahAnubhA che. mahAsokkhA = mahat saukhyaM prabhUtasadvaidyodayavazAd yeSAM te mahAsaukhyAH / zumanA madhye ne mahAna supano anubhava thato Doyatene mahAsunI che. bhavanavAsIonA mukuTa ane AbhUSaNomAM aMkita cita - asurakumArAdinA oLakhANa mATe cihna batAvyAM che. je mULapAThamAM spaSTa che. A cihno mukuTa tathA anya AbhUSaNomAM aMkita hoya che. vANavyaMtara devonAM sthAnaH45 kahi NaM bhaMte ! vANamaMtarANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahiNaM bhaMte / vANamaMtarA devA parivasaMti? goyamA / imIse rayaNappabhAe paDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassa-bAhallassa uvariM egaMjoyaNasayaM ogAhittA heTThA vi egaMjoyaNasayaM vajettA majjhe aTThasujoyaNasaesu, ettha NaM vANamaMtarANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejja NagarAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / teNaM bhomejjA NagarA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA ahe pukkharakaNNiyA-saMThANasaMThiyA ukkiNNaMtaraviulagaMbhIskhAyaparihA pAgAsaTTAlayakavAGa-toraNapaDiduvAradesabhAgA jaMta sayagdhimusalamusuMDhipariyAriyA aojjhA sayAjayA sayAguttA aDayAlakoTThagaraiyA aDayAla kayavaNamAlA khemA sivA kiMkarAmaradaMDovarakkhiyA lAulloiyamahiyA gosIsasarasaratta caMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitalA uvaciyacaMdaNakalasA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA AsattosaktaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvA paMcavaNNasarasasurabhimukkapuppha puMjovayAra kaliyA kAlAgaru-pavarakuMdurukka turukkadhUvamaghamarcetagaMdhuddhayAbhirAmA sugaMdha-varagaMdhagaMdhiyA gaMdhavaTTibhUyA accharagaNasaMghasaMvikiNNA divvatuDiyasaddasaMpaNaiyA paDAgamAlAulAbhirAmA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTA maTThA NIrayA NimmalA NipaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA samarIiyA saujjoyA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, etthaNaMvANamaMtarANaM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna che. | 155 / devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave vANamaMtarA devA parivasaMti, taM jahA-pisAyA bhUyA jakkhA rakkhasA kiNNarA kiMpurisA bhuyagavaiNo ya mahAkAyA gaMdhavva gaNA ya NiuNagaMdhavvagItaraiNo aNavaNNiya paNavaNNiya isivAiya bhUyavAiya kaMdiya mahAkaMdiyA ya kuhaMDa payaMgadevA / caMcalatalacavalacittakIlaNadavappiyA gahirahasiyagIyaNaccaNaraI vaNamAlA-mela mauDakuMDalasacchaMdaviuvviyAbharaNacArubhUsaNadharA savvouyasurabhikusumasuraiyapalaMbasohaMtakaMta viyasaMtacittavaNamAlaraiyavacchA kAmakAmA kAmarUvadehadhArI NANAvihavaNNa-rAgavaravatthacittacillalaga-NiyaMsaNA vivihadesiNevatthagahiyavesA pamuiyakaMdappakalaha keli kolAhalappiyA hAsabolabahulA asimoggassattikuMtahatthA, aNegamaNi rayaNavivihaNijutta vicittaciMdhagayA suruvA mahiDDiyA mahajjuiyA mahAyasA mahAbalA mahANubhAgA mahAsokkhA hAravirAiyavacchA kaDaktuDitathaMbhiyabhuyA aMgayakuMDalamaTThagaMDatala kaNNapIDhadhArI vicitta hatthAbharaNA vicittamAlA-mauli mauDA-kallANagapavaravatthaparihiyA kallANagapavaramallANulevaNadharA bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladharA divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNa divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lessAe dasa disAo ujjovemANA pbhaasemaannaa| te NaM tattha sANaM sANaM bhomejjagaNagarAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM, sANaM sANaM aggamahisINaM, sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiyANaM, sANaM sANaM aNiyAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM vANamaMtarANaMdevANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahayAhayaNaTTagIyavAiyataMtI-tala-tAla-tuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA vANavyaMtaradevonAM sthAna kyAM che? vANavyaMtara devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana jADAIvALA ratnabhaya isna1652nA so yona anenIyenAso (100) yona choDIna, pthyen| mAso (800) yojanamAM vANavyaMtara devonA bhaumeya(bhUmigRha samAna) tirachA asaMkhyAta lAkho nagarAvAso che. ema zrI bhagavaMtoe kahyuM che. te bhaumeya(bhUminI aMdara sthita) nagaro bahArathI goLa ane aMdarathI samacorasa tathA nIcethI kamaLa karNikAnA AkAre saMsthita che. te nagarAvAsonI cAre tarapha kotarela hoya tevI spaSTa aMtaravALI, UMDI tathA vistIrNa khAIo ane parikhAo hoya che, te nagarAvAso prAkAra-killA, aTTAlako, kamADo, toraNo, pratidvAro tathA cAre bAju vividha yaMtro, zataknIo, mUsaLo ane musuDhI nAmaka zastrothI yukta Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 hoya che, zatruo dvArA ayodhya, sadA jayazIla, sadAgukha-surakSita, aDatAlIza oraDAothI racita, aDatAlIza vanamALAothI susajjita, parakRta upadravarahita, kalyANamaya ane kiMkara devonA daMDothI uparakSita che, atyadhika camakatA hovAnA kAraNe suzobhita che. tenA para gozISacaMdana ane sarasa bhInA raktacaMdanathI, pAMce ya AMgaLIo dekhAya tevA, hAthanA thApA lAgelA hoya che. pratidvAra-bArInA amuka bhAgomAM caMdananA kaLazonA toraNo suMdara-vyavasthita rIte goThavelA hoya che. uparathI nIce sudhI laTakatI lAMbI, saghana tathA goLAkAra jhumakhA yukta puSpamALAonA samUhathI yukta hoya che. pAMca varNanA sarasa, sugaMdhita puSpaguMjothI suzobhita che. te kAlAguru, suMdarukka, uttama lobAna, gugaLa AdinA dhUpanI sugaMdhathI maghamaghAyamAna ramaNIya tathA sugaMdhita vastuonI uttama gaMdhathI sugaMdhita hovAthI sugaMdhaguTikA samAna lAge che. apsarAgaNanA samUhathI vyApta, divyavAdyonA dhvanithI guMjita, dhvajA-patAkAonI paMktithI manohara, sarvaratnamaya, sphaTikamaya, svaccha, snigdha, komaLa, ghaselA, sApha karelA, rajarahita, nirmaLa, niSpaka, AvaraNa rahita kAMtivALA, prabhAyukta, kiraNoyukta, udyotayukta, prasannatAjanaka, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hoya che. A nagarAvAsomAM paryAptA ane aparyAptA vANavyaMtaronAM sthAna che. te upapAtAdi traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA vANavyaMtaradevo nivAsa kare che. te A pramANe che- (1) pizAca, (2) bhUta, (3) yakSa, (4) rAkSasa, (5) kinnara, (6) DiMpuruSa, (7) mahAkAya, bhujaMgapati (8) nipuNa gaMdharva-gItomAM anurakta gaMdharvagaNo. 9) aNaparNika (10) paNa parNika (11) RSivAdita (12) bhUtavAdita (13) kadita (14) mahAjaMdita (15) kUSmANDa- (kohaMDa) ane (16) pataMgadeva. te devo caMcaLa ane atyaMta capaLa cittavALA, krIDA ane hAsya priya; gaMbhIra, hAsya, gIta ane nRtyamAM anurakta; vanamALA, kalagI mukuTa, kuMDaLa tathA icchAnusAra vidurvelA suMdara AbhUSaNo dhAraNa karanArA; sarva RtuonA sugaMdhita puSpothI suracita, lAMbI, zobhanIya, suMdara, khIlelI aneka prakAranI vicitra vanamALAne vakSa:sthaLamAM dhAraNa karanArA; icchAnusAra kAmabhogonuM sevana karanArA; icchAnusAra rUpa ane dehane dhAraNa karanArA; aneka prakAranAM raMgayukta, zreSTha, adbhuta, vicitra, camakatAM vastrone paheranArA; vividha dezonI vezabhUSAne dhAraNa karanArA; prasanna, kaMdarpa-kalahapriya, keli ane kolAhalapriya, hAsya tathA vivAda priya, hAthamAM khaga, mugara, zakti ane bhAlA rAkhanArA; aneka maNio ane ratnoyukta vividha cihnavALA; mahardika, mahAdyutimAna, mahAyazasvI, mahAbalI (mahAna sAmarthyazALI), mahAsukhI, hArathI suzobhita vakSa:sthaLavALA, kaDA, bAjubaMdhathI khaMbhita bhujAovALA; kapolapradeza (gAla)no sparza karanAra aMgada, kuMDaLane karNapIThamAM dhAraNa karanAra; hAthamAM vicitra AbhUSaNo ane mastakamAM vicitra mALAo dhAraNa karanAra; kalyANakArI zreSTha vastro dhAraNa karelA, kalyANakArI mALA ane vilepana dhAraNa karanAra, atyaMta dedIpyamAna zarIra saMpanna, lAMbI laTakatI vanamALA dhAraNa karanAra, divya varNa, divya gaMdha, divya sparza, divya saMhanana, divya saMsthAna, divya Rddhi, divya dhuti, divya prabhA, divya chAyA (kAMti), divya arci (kiraNo), divya teja ane divya vezyA (zarIrAdinA varNa sauMdarya)thI daze dizAone udyotita ane prabhAsita karatA vANavyaMtara devo tyAM pUrvokta sthAnomAM pota-potAnA lAkho bhaumeya nagarAvAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, agramahiSIonuM, pariSadonuM, sainyanuM, senAdhipationuM, hajAro AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNA vANavyaMtara devonuM Adhipatya, agresaratva, svAmitva, bhartRtva, mahattaratva (vaDilapaNuM), Azaizvaratva ane senApatitva karatAM-karAvatAM tathA tenuM pAlana karatAM-karAvatAM niraMtara nRtya, gIta ane kuzaLa vAdako dvArA vINA, tala, tAla (kAMsya) truTita, ghanamRdaMga Adi vAdyonA mahAdhvaninI sAthe divya bhogopabhogone bhogavatA rahe che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna | 157 | 46 kahi NaM bhaMte ! pisAyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte! pisAyA devA parivasaMti ? ___goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassa bAhallassa uvariM egaMjoyaNasayaM ogAhittA heTThA vegaMjoyaNasayaM vajjettA majjhe aTThasujoyaNasaesu, ettha NaM pisAyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejaNagarAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhomejjaNagarA bAhiM vaTTA jahA ohio bhavaNavaNNao tahA bhANiyavvo jaavpddiruuvaa| e ttha NaM pisAyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA pnnnnttaa| tisu vi loyassa asaMkhejjA bhaage| tattha NaM bahave pisAyA devA parivasaMti mahiDDiyA jahA ohiyA jAvaviharati / ___kAlamahAkAlA ya ittha duve pisAyaiMdA pisAyarAyANo parivasaMti- mahiDDiyA mahajjuiyA jaavvihrNti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta pizAca devonA sthAna kyAM che? pizAcadevo kyAM rahe che ? uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana jADAIvALA ratnakAMDanA uparanA so yojana ane nIce so yojana choDIne vaccenA AThaso yojana pramANa kSetramAM pizAca devonA tirachA asaMkhyAta bhUgRha samAna lAkho nagarAvAso kahyA che. te bhaumeyanagaro bahArathI goLa che ItyAdi samasta varNana samuccaya nagaronI samAna jANavA thAvat pratirUpa che. A nagarAvAsomAM paryApta ane aparyApta pizAca devonA sthAna che. te upapAtAdi traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che, tyAM ghaNA pizAca devo nivAsa kare che. te mahardika che ityAdi sarva varNana samuccaya vANavyaMtaronI samAna jANavuM yAvatuM vicaraNa kare che. A nagarAvAsomAM pizAcendra pizAcarAja kALa ane mahAkALa nivAsa kare che, teo mahardika che. mahAdhutimAna che ityAdi samasta varNana pUrvavat jANavuM. 47 kahi NaM bhaMte ! dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte ! dAhiNillA pisAyA devA parivasaMti ? / goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa phavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassabAhallassa uvari egaM joyaNasayaM ogAhittA heTThA vegaM joyaNasayaM vajjettA majjhe aTThasu joyaNasaesu, ettha NaM dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjanagarAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / te NaM bhomejjaNagarA bAhiM vaTTA jahA ohio bhavaNavaNNao tahA bhANiyavvo jAva paDirUvA / ettha NaM dAhiNillANaM pisAyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tatthaNaM bahave dAhiNillA pisAyA devA parivasaMti mahiDDiyA jahA ohiyA jAva viharati / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 kAle ya ittha pisAyaiMde pisAyarAyA parivasai mahiDDie jAvapabhAsemANe / seNaM tattha tiriyamasaMkhejjANaM bhomejjaNagarAvAsasayasahassANaM cauNhaM sAmANiyasAhassINaM cauNhamaggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaM sattaNhaM aNiyAhivaINaM solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiMca bahUNaM dAhiNillANaM vANamaMtarANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM jAva viharai / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! paryApta ane aparyApta dakSiNadizAnA pizAca devonA sthAna kyAM che? he bhagavan! dakSiNadizAnA pizAca devo kyAM nivAsa kare che? - uttara- he gautama ! jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM, sumeruparvatanI dakSiNamAM, A ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana jADAIvALA ratnamaya kAMDanA uparanA so yojana ane nIcenA so yojana choDIne madhyanA AThaso yojanamAM dakSiNadizAnA pizAca devonA tirachA bhUmigRha samAna asaMkhyaya lAkho nagarAvAso che, ema tIrthakara bhagavaMte kahyuM che. te bhaumeya-bhUmigata nagaro bahArathI goLa che ityAdi sarva varNana pUrvavatu jANavuM yAvatu pratirUpa che. A nagarAvAsomAM paryApta ane aparyApta dakSiNa dizAnApizAca devonA sthAna che. te sthAno upapAtAdi traNe apekSAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. A sthAnomAM ja ghaNA dakSiNa dizAnA pizAca devo nivAsa kare che, teo mahardika che yAvata vicaraNa kare che. ityAdi samagra varNana samuccaya vANavyaMtara devonI samAna jANavuM. A sthAnomAM pizAcendra pizAcarAja kAla(kALa) nivAsa kare che, te maharliMka che thAvata daze dizAone prakAzita ane suzobhita karatAM vicare che. ityAdi varNana pUrvavatu jANavuM. te dakSiNadizAnA pizAcendra kAla tirachA bhUmigRha jevA asaMkhyAta lAkho nagarAvAsonuM, cAra hajAra sAmAnika devonuM, saparivAra cAra agramahiSIonuM. traNa pariSadonuM, sAta senAonuM. sAta senAdhipati devonuM, soLa hajAra AtmarakSaka devonuM tathA bIjA ghaNA dakSiNa dizAnA vANavyaMtara devo ane devIonuM Adhipatya karatAM rahe che vagere samagra kathana pUrvavat jANavuM. 48 uttarillANaM pucchA / goyamA !jahevadAhiNillANaM vattavvayA taheva uttarillANaM pi| NavaraM maMdarassa pavvayassa uttareNaM / mahAkAle ya ittha pisAyaiMde pisAyarAyA parivasai jAva vihri| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uttara dizAnA paryApta ane aparyApta pizAca devonAM sthAna kyAM che? he bhagavan! uttara dizAnA pizAca devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! jema dakSiNa dizAnA pizAca devonuM varNana karyuM che, tema uttara dizAnA pizAca devonuM varNana samajavuM joIe. vizeSatA e che ke teonA nagarAvAso meruparvatanI uttaramAM che. uparokta sthAnomAM uttara dizAnA pizAcendra pizAcarAja mahAkAla nivAsa kare che, tenuM samasta varNana pUrvavat jANavuM. 49 evaM jahA pisAyANaM tahA bhUyANaM pi jAva gaMdhavvANaM, NavaraM iMdesu NANattaM bhANiyavvaM imeNa vihiNA-bhUyANaM surUkpaDirUvA, jakkhANaM puNNabhaddamANibhaddA, rakkhasANaM bhImamahAbhImA, kiNNarANaM kiNNarakiMpurisA, kiMpurisANaM sappurisamahApurisA, mahoragANaM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada: sthAna, 159 aikAyamahAkAyA, gaMdhavvANaM gIyaraGgIyajase jAva viharai / kAle ya mahAkAle, surUva paDirUva puNNabhadde ya / amaravai mANibhadde, bhIme ya tahA mahAbhIme // 17 // kiNNara kiMpurise khalu, sappurise khalu tahA mahApurise / aikAya mahAkAe, gIyarai ceva gIyajase // 18 // bhAvArtha - je rIte dakSiNa ane uttara dizAnA pizAco ane teonA indronAM sthAnonuM varNana karyuM, te ja rIte bhUtadevothI gaMdharvo sudhInA vyaMtara devonuM varNana samajavuM joIe. teonA indronA nAmamAM A pramANe vizeSatA che. bhUtonA be indra- surUpa ane pratirUpa, yakSonA be indra- pUrNabhadra ane mANibhadra, rAkSasonA be indra- bhIma ane mahAbhIma, kinnaronA be indra- kinnara ane kiMmuruSa, kiMpuruSonA be indra- satpaSa ane mahApuruSa, mahoraganA be indra- atikAya ane mahAkAya tathA gaMdharvonA be indra- gItarati ane gItayaza yAvata Adhipatya karatAM rahe che. thArtha- mAha prArana vAyavyaMtara hevon| pratyeUnA- ndra mazaH sA prabhArI cha- (1) kAla ane mahAkAla (2) surUpa ane pratirUpa (3) pUrNabhadra ane mANibhadra (4) bhIma ane mahAbhIma (5) unna2 ane puruSa (G) satpuruSa ane mahApuruSa (7) atikAya ane mAya (8) gItarati bhane gItayaza. // 17-18 // 50 kahi NaM bhaMte ! aNavaNNiyANaM devANaM pajjattA'pajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! aNavaNNiyA devA parivasaMti? goyamA ! imIserayaNappabhAe puDhavIerayaNAmayassa kaMDassa joyaNasahassa-bAhallassa uvariheTThA ya egaM joyaNasayaM vajjettA majjhe aTThasu joyaNasaesu, ettha NaM aNavaNiyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA NagarAvAsasayasahassA bhavaMtItimakkhAyaM / teNaM jaavpddiruuvaa| etthaNaM aNavaNNiyANaM devANaM ThANA / uvavAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, samugghAeNaM logassa asaMkhejjaibhAge, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / tatthaNaM bahave aNavaNNiyA devA parivasaMti mahaDDiyA jahA pisAyA jAva viharaMti / ___ saNNihiyasAmANA ya itthaduve aNavarNiNadA aNavaNNiyakumArarAyANo parivasaMti mahiDDiyA jahA kAlamahAkAlA / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! paryApta ane aparyApta palivonAM sthAna jyAM cha? hai bhagavan! aNaparNika devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! A ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana jADAIvALA ratnamaya kAMDanA upara ane nIce so-so yojana choDIne madhyanA AThaso yojananA kSetramAM, aNaparNika devonA tirachA asaMkhyAta lAkha nagarAvAso che, tema tIrthakara bhagavaMte kahyuM che. te nagarAvAsonuM varNana pUrvavat jANavuM. A sthAnomAM aparNika devonAM sthAna che. te sthAno upapAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, samughAtanI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane svasthAnanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA aNaparNika devo nivAsa kare che, te devo mahardika che yAvat vicaraNa kare che. ityAdi samagra varNana pizAconI samAna jANavuM. 160 A sthAnomAM aNaparNikendra-aNaparNika kumArarAja-sannihita ane sAmAnika nivAsa kare che, te maharkTika che ityAdi samagra varNana kALa ane mahAkALanI samAna jANavuM. 51 evaM jahA kAla-mahAkAlANaM donhaM pi dAhiNillANaM uttarillANaM ya bhaNiyA tahA saNNihiya-sAmANAI NaM pi bhANiyavvA / aNavaNNiya paNavaNNiya, isivAiya bhUyavAiyA ceva / kaMdiya mahAkaMdiya, kuhaMDe payaMgadevA ime iMdA // 19 // saNNihiyA sAmANA, dhAya vidhAe isI ya isipAle / para mahesare ya, havapha suvache visAte haiM // 2 // hAse hAsaraI vi ya, see ya tahA bhave mahAsee / payae payayapaI vi ya, NeyavvA ANupuvvIe // 21 // bhAvArtha :- je rIte dakSiNa ane uttara dizAnA(pizAcendra)kALa ane mahAkALanuM kathana karyuM che, te ja rIte sannihita ane sAmAnika Adi dakSiNa ane uttara dizAnA aNaparNika jAtinA vyaMtara devonA indronA viSayamAM kathana karavuM joIe. gAthArtha- vANavyaMtara devonA anya ATha bheda- (1) aNaparNika (2) paNaparNika (3) RRSivAdita (4) bhUtavAdita (5) krandrita (6) mahAkrandrita (7) kuSmAMDa ane (8) pataMga (pataMga) deva. te pratyekanA be-be indra kramazaH A pramANe che- (1) sannihita ane sAmAnika (2) dhAtA ane vidhAtA (3) RSi ane RSipAla (4) Izvara ane mahezvara (5) suvatsa ane vizAla (6)hrAsa ane hrAsati (7) zveta ane mahAzveta (8) pataMga ane pataMgapati. II 1921 // vivecanaH prastuta sUtromAM vANavyaMtara devonA bheda, tenA sthAna, saMkhyA, svarUpa, tenA indro ane tenI Rddhi AdinuM vistRta varNana che. vANavyaMtara devonA bheda :- tenA mukhya ATha bheda ane anya ATha bheda kula soLa bheda che. pratyeka jAtinA devomAM dakSiNa ane uttara dizAnA tema be-be indro che. A rIte vANavyaMtara devonA kula-3ra indro che. vANavyaMtaradevonA sthAna :- ratnaprabhApRthvInA traNa kAMDa che- (1) ratnakAMDa (2) paMka kAMDa ane (3) jalakAMDa. temAM uparano 16,000 yojanano vistRta ratnakAMDa che. temAM eka-eka hajAra yojananA soLa vibhAgo kramazaH soLa jAtinA ratnamaya che. temAM uparanA eka hajAra yojananA ratnakAMDamAM upara ane nIce so-so yojana choDIne madhyanA 800 yojananI jADAIvALA kSetramAM pizAca Adi vyaMtara devonA nagaro che. A rIte tirachAlokanA asaMkhyadvIponI nIcenA kSetramAM samasta vyaMtara devonA asaMkhyAta lAkha Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 101 ] nagaro phelAyelA che. samudro 1000 yojana UMDA hovAthI tenI nIce vyaMtara devonA nagaro nathI. vyAkhyA graMtho anusAra uparanA 100 yojanakSetramAM 10-10 yojana upara nIce choDIne vaccenA esI yojanA kSetramAM ANapanI Adi ATha vyaMtara devonA sthAna che. mULapAThamAM A prakAranuM varNana kyAMya jovA maLatuM nathI. vyaMtara devonA nagaro asaMkhya lIponI nIce ja hoya che, samudronI nIce hotA nathI kAraNa ke pratyeka samudro eka hajAra yojana UMDA che tethI samudronI nIce vyaMtara devonA nagaronI saMbhAvanA nathI. te uparAMta adholaukika salilAvatI ane vaprA vijayanI apekSAe adholokamAM tathA meruparvatanA paMDagavanAdi apekSAe UrdhvalokamAM paNa vyaMtara devonA AvAsa hoya che. A rIte vyaMtara devonA AvAsa traNe lokamAM prApta thAya che. tema chatAM tenA mukhya AvAso tirachA lokamAM ja hovAthI sUtrakAre vyaMtaradevonA AvAsasthAnonuM kathana tirachAlokamAM ja karyuM che. 10 prakAranA jAMbhaka devonA sthAna bhagavatIsUtra pramANe tirachAlokanA vaitADhaya parvata Adi che. vyaMtaronA AvAsasthAnane nagarAvAsa kahe che. A rIte vyaMtara devonA sthAno tirachAlokamAM che. | vyaMtara devonA uttara dizAnA indro ane teno parivAra meru parvatathI uttara dizAnA nagaromAM ane dakSiNa dizAnA indro ane teno parivAra meru parvatathI dakSiNa dizAnA nagaromAM rahe che. temAM sahuthI nAnA nagara bharatakSetra pramANa, madhyama nagara mahAvidehakSetra pramANa ane sahuthI moTA nagara jaMbUdvIpa pramANa che. te nagaronuM svarUpa bhavanapatidevonA bhavananI jema divya ane bhavya che. te bhAvArthathI spaSTa che. vyaMtaradevonuM svarUpa - te devo svabhAvathI ja asthira cittavALA, kriIDA priya ane kutUhalapriya che. kriIDA ane kUtuhalapriya hovAthI ja hAsya, gIta, nRtya Adi ceSTAomAM anurakta rahe che. vividha bhabhakAdAra AkarSaka vastro ane AbhUSaNo paherIne anyanA AkarSaNanuM kendra bane che. te devo vaikriyalabdhi dvArA vividharUpo banAvIne icchAnusAra vicare che, icchAnusAra kAmatRpti kare che. vyaMtara devo madhyalokamAM rahetAM hovAthI manuSyo sAthenA pUrvanA saMbaMdha anusAra manuSyone sahAyaka paNa banI zake che ane paritApa paNa pahoMcADI zake che. vyaMtara devonA nagarAvAsa, Indra ane Rddhi AdinAma dakSiNanA indra | uttaranA indra 1 pizAca kAla | mahAkAla zyAma kadaMbavRkSa bhUta surUpa pratirUpa zyAma sulasavRkSa 3 yakSa pUrNabhadra mANibhadra zyAma vaTavRkSa 4 rAkSasa bhIma mahAbhIma zveta | khavAMgavRkSa 5 kinnara kiMpuruSa azokavRkSa 6 kiMpuruSa satapuruSa mahApuruSa zveta caMpakavRkSa 7 mahoraga atikAya mahAkAya zyAma nAgavRkSa | ja| kinnara nIla Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 12 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 vidhAtA nAma dakSiNanA Indra | uttaranA indra | varNa a | zikSa 8 gaMdharva gItarati gItayaza zyAma | tuMbarUvRkSa 9 aNaparNika sannihita sAmAnika 10 paNa parNika dhAtA | 11 RSivAdita RSipAla 12 bhUtavAdita Izvara mahezvarI 13 kaMdita suvatsa vizALa 14 mahAjaMdita hAsa hRAsarati 15 kuSmAMDa zveta mahAzveta 16 pataMgadeva | pataMga | pataMgapati | no: (1) vyaMta2 vInA pratye chandrane sAmAni vo-4,000, mAtmarakSa vo-17,000, ayamahiSImo-4, pariSa:-3, senA-7, senAvipati-77.(2)vyaMtara havAmAMyastriMzasane bAjAra devo hotA nathI. (3) vyaMtara devonA asaMkhyAta lAkha nagarAvAso asaMkhya dvIpothI nIce AvelA che. jyotiSI devonAM sthAna :52 kahi NaM bhaMte ! joisiyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNatA ? kahiNaM bhaMte ! joisiyA devA parivasaMti? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sattANaue joyaNasae u8 uppaittA dasuttare joyaNasayabAhalle tiriyamasaMkhejjejoisavisaye, etthaNaM joisiyANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA joisiyavimANAvAsasayasahassA bhvNtiitimkkhaayN| teNaM vimANA addhakaviTThagasaMThANasaMThiyA savvaphaliyAmayA abbhuggayamUsiya-pahasiyA iva vivihamaNikaNagarayaNabhatticittA vAuddhayavijaya vejayaMtIpaDAga-chattAichattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNulihamANasiharA jAlaMtararayaNa-paMjarummiliyavva maNi kaNagathUbhiyAgA viyasiyasayapattapuMDarIyA tilayarayaNaddhacaMdacittA NANAmaNimayadAmAlaMkiyA aMto bAhiM ca saNhA tavaNijjaruilavAluyA-patthaDA suhaphAsA sassirIyA surUvA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / etthaNaM joisiyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhijjaibhAge / tattha NaM bahave joisiyA devA parivasaMti, taM jahA- bahassaI caMdA sUrA sukkA saNiccharA rAhU dhumakeU buhA aMgAragA tattatavaNijjakaNagavaNNA, je ya gahA joisammi cAraM caraMtiketU ya gairaiyA aTThAvIsaivihA yaNakkhattadevayagaNA, NANAsaMThANasaMThiyAo Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 17 ] ya paMcavaNNAo tArayAo, ThiyalessAcAriNo avissAmamaMDalagaI patteyaNAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA mahiDDiyA jaavpbhaasemaannaa|| teNaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM sANaM sANaM aggmahisINaM saparivArANaM, sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiyANaM, sANaM sANaM aNiyAhivaINaM, sANaM sANaM AyarakkhadevasAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM joisiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta jyotiSI devonAM sthAna kyAM che? he bhagavana! jyotiSI devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! A ratnaprabhA pRthvInA atyaMta sama ane ramaNIya bhUmibhAgathI sAtaso nevuM yojananI UMcAIthI zarU karIne navaso yojananI UMcAI sudhI, ekaso daza yojananA kSetramAM ane tirachA asaMkhyAta yojanamAM jyotiSIdevonA asaMkhyAta lAkha vimAnAvAsa che, tema zrI bhagavaMtoe kahyuM che. te vimAnAvAsa ardhakapittha-ardhA koThAnA AkAranA, sarvasphaTikamaya, cAre tarapha nIkaLatI, cAre tarapha prasaratI zveta prabhAthI, vividha prakAranA maNi, kanaka ane ratna jaDita hovAthI adbhuta dekhAya che; havAthI UDatI vijaya sucaka vaijayantI nAme patAkA ane chatra para chatra(atichatra)thI yukta, atyaMta UMcA gaganacuMbI zikharovALA che. tenI jALIonI vacce jaDelA ratno jANe pAMjarAmAMthI bahAra kADhelA hoya tevA, maNi ane suvarNanI skUpikA-zikharothI yukta, vikasita-khIlelAM zatapatro, puMDarIko, tilako ane ratnamaya ardhacandrothI citrita, aneka prakAranI maNimaya mALAothI suzobhita, aMdara ane bahArathI komaLa, tenA bhUmibhAga tapta suvarNanI manohara vAlukAmaya, sukhada sparzayukta, zobhAsaMpanna, surUpa, prasannatA janaka, darzanIya, abhirUpa-atiramaNIya ane pratirUpa-manohara che. A vimAnAvAsomAM paryApta ane aparyApta jyotiSIdevonAM sthAno che. te sthAna traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA jyotiSIdevo nivAsa kare che. te A pramANe che- bRhaspati, caMdra, sUrya, zukra, zanaizcara, rAhu, dhUmaketu, budha ane aMgAraka (maMgaLa). te tapAvelA suvarNa samAna varNayukta che ane je graho jyotiSTha kSetramAM gati kare che tathA gatimAM prItivALA che, te ketu Adi tathA aThayAvIsa prakAranA nakSatra devagaNo aneka prakAranI AkRtivALA che. tArAo pAMca varNanA che ane teo badhA avasthita vezyAvALA che, te gatizIla, avizrAnta-niraMtara maMDalAkAre gati karanArA che. te devonA mukuTamAM potapotAnA nAma pramANe cihna pragaTarUpe hoya che. teo mahaddhika hoya che ityAdi sarva varNana pUrvavat jANavuM thAvata te devo daze dizAone prakAzita, prabhAsita karatAM vicare che. te jyotiSI devo jyotiSI vimAnAvAsomAM potapotAnA lAkho vimAnAvAsonuM, potapotAnA hajAro sAmAnika devonuM, saparivAra agramahiSIonuM pariSadonuM senAonuM senAdhipati devonuM, AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA jyotiSI devo ane devIonuM Adhipatya, agresarata karatAM vicaraNa kare che. 53 caMdimasUriyA ya ittha duve joisiMdA joisiyarAyANo parivasaMti mahiDDiyA jAva Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pbhaasemaannaa| teNaMtattha sANaM sANaM joisiyavimANAvAsasayasahassANaM, cauNhaM sAmANiya sAhassINaM cauNhaM aggamahisINaM, saparivArANaM tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM, aNNesiMca bahUNaM joisiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharaMti / bhAvArtha - jyotiSI vimAnAvAsomAM be jyotiSendra jyotiSarAjacaMdra ane sUrya nivAsa kare che, te mahaddhika che yAvata daze dizAne prakAzita ane prabhAsita karatAM vicare che. te devo potapotAnA lAkho jyotiSI vimAnAvAsonuM, cAra hajAra sAmAnika devonuM, saparivAra cAra agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipati devonuM, soLa hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA jyotiSI devo ane devIonuM Adhipatya, agresarapaNuM karatAM yAvat vicaraNa kare che. vivecana : prastuta sUtromAM jyotiSI devonA sthAna, tenA vimAnAvAsanuM svarUpa, indro ane tenI Rddhi AdinuM nirUpaNa che. jyotiSI devonA sthAna- samarpathvIthI 790yojananI UMcAIthI 900 yojana parvatanA 110 yojananI UMcAImAM ane tirachA asaMkhyAta yojanAnA vistAramAM jyotiSI devonA asaMkhyAtA vimAno che. prastuta prasaMgamAM sutrakAre jyotiSI devonA pAMca bheda- caMdra, surya, graha, nakSatra ane tArAnA sthAnanuM pRthaka-pRthaka kathana karyuM nathI. zrIjebUdvIpa prajJapti sUtra vakSaskAra 7mAM tenuM savistara varNana che. 110 yojanamAM jyotiSka caka: * : pojana no-nirakhe ho . S te : Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [15] jyotiSI vimAnonI zreNI- aDhIdvIpamAM 13ra caMdra ane 13ra sUrya pota-potAnA parivAra sahita paribhramaNa karI rahyA che. aDhIdvIpanI bahAranA jyotiSI devonA asaMkhyAta vimAno che, te eka ja sthAne sthita che. jyotiSI devonI sUcizreNI-valayazreNI: EIC) - mAnuSotara parvata lava8 jaI 'kAlodadhi samudra aDhIdvIpanI bahAra caMdra-sUryanI valaya zreNi pi)+kalAkaJI ( EJG6 ja 3 dhAtakIkhaMDa dIpa, ykarAddha dIpa A aDhIlIpanI aMdara caMdra-sUryanI sUci zreNi jyotiSka devavimAna saMsthAna ALaun "1 " jaMbUdvIpamAM be caMdra ane be sUrya sAma sAmI dizAmAM hoya che. te ja zreNImAM lavaNa samudranA cAra caMdra ane cAra sUrya che. dhAtakIkhaMDamAM bAra caMdra-bAra sUrya, kAlodadhi samudramAM betAlIza caMdra betAlIza sUrya, puSkarAddha dvIpamAM bottera caMdra-bottera sUrya che. A rIte aDhI dvIpa kSetramAM 2+4+12+42+72 = 13ra caMdra ane 13ra sUrya che. A rIte aDhIdvIpanA caMdra-sUrya zreNIbaddha potAnA graha, nakSatra ane tArArUpa parivAra sAthe paribhramaNa kare che ane aDhIdvIpanI bahAranA caMdra-sUrya valayAkAre eka caMdra ane eka sUrya te rIte sthita che. te sarvavimAno ardha koThA ke bijorAnA AkAre che. tenI ardha koThAnA AkAranI pITha upara jyotiSI devonA caMdra vimAna | lekhAi. 5 Do LAI , Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 prAsAdo caDhatA-utaratA kramathI evI rIte goThavAyelA che ke tenA zikharanA bhAgo bhegA thavAthI lagabhaga goLAkAra banI jAya che. tethI ja udaya-asta samaye te vimAno goLAkArarUpe pratIta thAya che ane madhyAhna samaye te vimAno mastaka upara hovAthI tenuM goLAkAra taLiyuM dekhAya che. vimAnanuM svarUpa bhAvArthathI spaSTa che. aDhIdvIpanI aMdaranA 13ra caMdra-sUryanA vimAno potAnA parivAra sahita aviratapaNe meru parvatane pradakSiNA kare che. aDhIdvIpanI bahAranA jyotiSIdevonA vimAno sthira che. jyotiSendro- pAMca prakAranA jyotiSI devomAM caMdra ane sUrya be indra che. asaMkhyAta dvIpa samUdronA maLIne asaMkhyAta caMdro ane asaMkhyAta sUryo che. Ama jyotiSI devomAM asaMkhyAta indro thAya che paraMtu caMdra ane sUryarUpa jAtinI gaNanA karIne jyotiSI devomAM be indranI gaNanA pracalita che. eka-eka caMdra ane sUryarUpa Indrane 28 nakSatra, 88 graha ane 6,975 kroDAkoDI tArAono parivAra hoya che. cila- pratyeka jyotiSIdevone pota-potAnA AkAranuM cihna temanA mukuTamAM hoya che. caMdra devanA mugaTamAM caMdranA AkAranuM cihna hoya che, te ja rIte pAMca prakAranA devomAM pota-potAnA AkAranA cihna hoya che. diya :- sthita legyA. jyotiSI devonA vimAno bhramaNa zIla che paraMtu te pratyeka vimAnanuM cAre taraphanuM prakAzakSetra avasthita che, te parivartana pAmatuM nathI. jyotiSI devonA vimAnAvAsa, indra, Rddhi AdijyotiSI indra vimAna | vimAna | cita vimAna nAma saMkhyA | saMsthAna sthAna caMdra asaMkhyAta caMdrandra caMdrAkAra sama pRthvIthI upara jatAM asaMkhyAta sUrmendra sUryAkAra | 790 yojanathI graha grahAkAra | 900 yojana sudhInA arthAt khyA nakSatra nakSatrAkAra 110 yojana pramANa kSetramAM tathA tArA tArAkAra | tirachA asaMkhyAta yojananA (eka rAju pramANa) vistAramAM nodhaH (1) pratyeka jyotiSI IndranA sAmAnika devo-4, 000; AtmarakSaka devo-16 000; saparivAra agramahiSI devI-4; senA-7, senAdhipati-7; pariSada-3. (2) jyotiSI devAmAM trAyazciMzaka ane lokapAla devo hotA nathI. (3) caMdra-sUryanuM prakAza kSetra aDhIdvIpamAM sagaDuddhi saMsthAnanuM che ane aDhIdvIpa bahAra pAkI IrTanA AkAravALuM che. ta vaimAnikadevonA sthAna - 54 kahiNaM bhaMte ! vemANiyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahiNaM bhaMte ! vemANiyA devA parivasaMti? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDucaMdima Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 167 sUriya-gaha-NakkhattatArArUvANaM bahUiM joyaNasayAiM bahUiM joyaNasahassAiM bahUiM joyaNasayasahassAiM bahugAo joyaNakoDIo bahugAo joyaNakoDA-koDIo uDDuM dUraM uppaittA ettha NaM sohammIsANa saNakumAra mAhiMda- baMbhaloya-laMtaga-mahAsukka sahassAra- ANaya-pANayaAraNa- accuya- gevejja-aNuttaresu ettha NaM vemANiyANaM devANaM caurAsIi vimANAvAsasayasahassA sattANauiM ca sahassA tevIsaM ca vimANA bhavatIti makkhAyaM / te NaM vimANA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA ettha NaM vemANiyANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave vemANiyA devA parivasaMti, taM jahA - sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhiMda-baMbhaloya-laMtaga-mahAsukka sahassAra-ANaya-pANaya-AraNaaccuyagevejjagA- aNuttarovavAiyA devA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta vaimAnika devonAM sthAna kyAM che ? vaimAnika devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA sama ane ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArArUpa jyotiSI devonA vimAnothI aneka so yojana, aneka hajAro yojana, aneka lAkho yona, khaneDa roDo youna, ghazA DoDADoDI yogna upara saudharma, IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahmasoDa, sAnta, mahAzuI, sahasAra, Anata, prAzata, ArA, ayyuta, graiveya vibhAno tathA anuttara vibhAno che. temAM vaimAnika devonA coryAzI lAkha, sattANuM hajAra ane trevIza(84, 97, 023) vimAnAvAso kahyA che. te vibhAno sarva ratnabhaya, siTiGa samAna svaccha, premaNa, snigdha, ghasevA, sAI resA, 24 rahita, nirmANa, paMDa rahita athavA rahita, nirAvaraNa antivANA, prabhAyukta, zrIsaMpanna, udyotayukta, prasannatAjanaka, darzanIya, manoramya ane manohara che. A vimAnAvAsomAM paryApta ane aparyApta vaimAnika devonAM sthAna che. te devo upapAtAdi traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. te vimAnomAM ghaNAM vaimAnika devo nivAsa kare che, te A pramANe che- saudharma, IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahmasoDa, sAMta, mahAzuDa, sahasAra, khanata, prAti, ArA, ayyuta, nava graiveya ne pAMtha anuttaropapAtika deva. 55 te NaM miga-mahisa-varAha-sIha-chagala- daddura-haya-gayavai-bhuyaga-khagga-usabha-aMka-viDi pAgaDiyaciMdhamauDA pasaDhilamvaramauGatirIDadhAriNo vaskuMDalujjoiyANaNA mauDadittasirayA rattAbhA paumapamhagorA seyA suhavaNNagaMdha phAsA uttamaveDavviNo pavaravatthagaMdha mallANulevaNadharA mahiDDiyA mahAjuiyA mahAyasA mahAbalA mahANubhAgA mahAsokkhA hAravirAiyavacchA kaDa tuDiyathaMbhiyabhuyA aMgada-kuMDala-maTThagaMDatalakaNNapIDhadhArI vicittahatthAbharaNA vicitta mAlAmauli-mauDA kallANaga-pavaravatthaparihiyA kallANaga-pavaramallANulevaNA bhAsaraboMdI palaMbavaNa-mAladharA divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghayaNeNaM divveNaM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 18 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juie divvAepabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lessAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA / te NaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhassINaM, sANaM sANaM tAyattIsagANaM, sANaM sANaM logapAlANaM, sANaM sANaM aggamahisINaM saparivArANaM, sANaM sANaM parisANaM, sANaM sANaM aNiyANaM. sANaM sANaM aNiyAhivaDaNaM. sANaM sANaM Ayarakkha- devasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsara-seNAvaccaM kAremANA pAlemANA mahayAhatapaTTagIya-vAiyataMtI-talatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANA viharati / bhAvArtha :- te saudharmathI ayyuta sudhiin| hevo maza: (1) bhRga (2) maDipa (usi) (3) varADa (4) siMha (5) 542 (G) he5 (7) azva (8) 42 / 4 () mu4 (10) geDI (11) vRSama (12) viDima- mRga vizeSarUpa cihnothI yukta mukuTavALA, zithila ane zreSTha mukuTanA dhAraka, zreSTha kuMDaLothI prakAzita mukha- vALA, mukuTanA kAraNe zobhAyukta, rakta(lAla) AbhAyukta, kamaLapatra samAna gorA, zveta, zubha varNa, gaMdha, rasa, sparzavALA, uttama vaikriyazaktinA dhAraka, zreSTha vastra, gaMdha, mALAanevilepanane dhAraNa karanAra, mahartika, mahAdhutimAna, mahAyazasvI, mahAbalI, mahAnubhAga, mahAsukhI, hArathI suzobhita vakSa:sthaLavALA che. kaDA ane bAjubaMdhanA kAraNe khaMbhita bhujAvALA tathA kapola sthalane sparza karatAM aMgada, kuMDaLa karNapIThamAM dhAraNa karanArA, hAthomAM vividha AbhUSaNonA dhAraka ane mastaka para vismayakArI puSpa-mALAothI zobhAyamAna che. teo kalyANakArI uttama vastro tathA kalyANakArI zreSTha mALA ane vilepana dhAraNa kare che. teonuM zarIra tejathI dedIpyamAna hoya che. lAMbI vanamALAnA dhAraka, divyavarNa, divyagaMdha, divyarasa, divyasparza, divyasaMhanana, divyasaMsthAna, divyaRddhi, divyadhuti, divyaprabhA, divya chAyA, divyaarci (jyoti), divya tejathI, divya lezyAthI daze dizAone udyotita (prakAzita) ane prabhAsita karatAM pota-potAnA lAkho vimAnAvAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, trAyasviMzaka devonuM, lokapAla devonuM, saparivAra agramahiSIonuM, pariSadonuM, senAonuM, senAdhipati devonuM, hajAro AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNAM vaimAnika devo tathA devIonuM Adhipatya, agresarapaNuM, svAmitva, bhartRtva, mahattarakatva, AjJezvaratva tathA senApatitva karatAM-karAvatAM ane pAlana karatAM-karAvatAM mahAna nATya, gIta tathA kuzaLa vAdako dvArA vagADAtAM vINA, tala, tAla, truTita, ghanamRdaMga Adi vAdyonA dhvaninI sAthe divya zabdAdi kAmabhogone niraMtara bhogavatAM vicaraNa kare che. 56 kahi NaM bhaMte ! sohammagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! sohammagadevA parivasaMti ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDhe caMdimasUriyagaha-Nakkhatta tArArUvANaM bahUNi joyaNasayANi bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahugAo joyaNakoDIo bahugAo joyaNakoDAkoDIo uDDe dUra uppaittA ettha NaM sohamme NAmaM kappe paNNatte / pAINa-paDINAyae udINa-dAhiNavitthiNNe addhacaMda-saMThANasaMThie accimAlibhAsarAsi Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 169 vaNNAbhe asaMkhejjAo joyakoDIo asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAma vikkhaMbheNaM, asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM, savvarayaNAmae acche jAvapaDirUve / tatthaNaM sohammagadevANaM battIsaM vimANAvAsa-sayasahassA havaMtIti makkhAyaM / te NaM vimANA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesi NaM vimANANaM bahumajjhadesabhAge paMca vaDeMsayA paNNattA, taM jahA - asogavaDeMsae sattavaNNavarDesae caMpagavarDesae cUyavarDesae majjhe ya ittha sohammavarDesae / te NaM varDesayA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / ettha NaM sohammagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tI vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave sohammagadevA parivasaMti mahiDDIyA jAva pabhAsemANA / te NaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayasahassANaM, sANaM sANaM sAmANiyasAhasINaM evaM jaheva ohiyANaM taheva etesiM pi bhANiyavvaM jAva AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM sohamma vAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM jAva viharaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta saudharma kalpagata devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan ! saudharma kalpanA devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! jaMbudrIpa nAmanA dvIpanA sumeru parvatanI dakSiNa dizAmAM, A ratnaprabhA pRthvInA atyaMta sama ane ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra, sUrya, graha, nakSatra tathA tArArUpa jyotiSI vimAnothI aneka so yojana, aneka hajAra yojana, aneka lAkho yojana, ghaNA karoDo yojana ane ghaNA kroDAkoDI yojana upara saudharma nAmaka kalpa Ave che. te pUrva-pazcima lAMbuM, uttara-dakSiNa pahoLuM ardhacandrAkAre saMsthita, arcio-jyotirmaya mALAo tathA dIptinA puMja samAna kAntivALuM che. tenI laMbAI tathA pahoLa AI asaMkhyAta koTi yojananI ja nahIM paraMtu asaMkhyAta koTAkoTi yojananI che. tenI paridhi paNa asaMkhyAta koTAkoTi yojananI che. te vimAno sarvaratnamaya svaccha yAvat pratirUpa che. te saudharma kalpamAM saudharma devonA batrIza lAkha vimAnAvAso kahyA che. te vimAno pUrNarUpe ratnamaya svaccha yAvat pratirUpa che. te vimAnonA bahusama madhyabhAgamAM pAMca avataMsaka(zreSTha mahelo) che, te A pramANe che- (1) azokAvataMsaka, (ra) saptaparNAvataMsaka (3) caMpakAvataMsaka (4) cUtAvataMsaka ane A cAreyanI madhyamAM (5) saudharmAvataMsaka. A avataMsako pUrNataH ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. A avataMsakomAM paryApta ane aparyApta saudharma devonA sthAna che. te devo traNe apekSAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. te vimAnomAM ghaNA saudharma devalokanA devo nivAsa kare che. te mahardika che yAvat daze dizAone prabhAsita karatAM rahe che. te devo pota-potAnA lAkho vimAnonuM, hajAro sAmAnika devonuM yAvat hajAro AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA saudharma kalpavAsI vaimAnika devo ane devIonuM Adhipatya, agresarapaNuM karatAM yAvat bhoga bhogavatAM vicare che, ityAdi varNana samuccaya vaimAnika devonA varNana pramANe samajavuM. |57 sakke ya ittha deviMde devarAyA parivasa - vajjapANI puraMdare sayakkaU sahassakkhe maghavaM pAgasAsaNe dAhiNaDDUlogAhivaI battIsavimANAvAsa -sayasahassAhivaI erAvaNavAhaNe Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 170 / zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 suriMde arayaMbaravatthadhare AlaiyamAlamauDe NavahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijjamANagaMDe mahiDDie jAva pabhAsemANe / se NaM tattha battIsAe vimANAvAsasayasahassANaM caurAsIe sAmANiya sAhassINaM, tettIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tiNhaM parisANaM,sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNhaM caurAsIINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM sohammagakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM kuvvamANe jAva viharai / bhAvArtha:- A sthAnomAM devendra devarAja zakra nivAsa kare che; te vajapANi, purandara, zatakratu, sahasAkSa, maghavA, pAkazAsana, dakSiNAolokAdhipati, batrIsa lAkha vimAnonA adhipati che. tenuM vAhana airAvata hAthI che, te surendra rajarahita AkAza jevA svaccha vastranA dhAraka, saMsakata mALA ane mukuTanA dhAraka; navA, suvarNamaya, suMdara, adbhuta, caMcaLa kuMDaLo jenA kapola bhAgane sparzI rahyA che, tevA te zakendra mahartika thAvat daze dizAne suzobhita karatAM vicare che. tyAM devendra devarAja zakra batrIsa lAkha vimAnAvAsonuM, coryAzI hajAra sAmAnika devonuM, tetrIsa trAyadgizaka devonuM, cAra lokapAla devonuM, saparivAra ATha agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipati devonuM, cAra coryAzI hajAra arthAt traNa lAkha chatrIsa hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA saudharma kalpavAsI vaimAnika devo ane devIonuM Adhipatya ane agresarapaNuM karatAM yAvatuM vicaraNa kare che. 58 kahi NaM bhaMte ! IsANagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! IsANadevA parivasaMti ? goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusama ramaNNijAo bhUmibhAgAo uDDhe caMdimasUriyagahagaNaNakkhaktatArArUvANaM bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI jAva uppaittA ettha NaM IsANe NAmaM kappe paNNatte- pAINapaDINAyae udINadAhiNavitthiNNe evaM jahA sohamme jAva paDirUve / tattha NaM IsANagadevANaM aTThAvIsaM vimANAvAsasayasahassA havaMtIti mkkhaay| teNaM vimANA savvarayaNAmayA jaavpddiruuvaa| tesiNaM bahumajjhadesabhAe paMca varDasagA paNNattA, taM jahA- aMkavaDeMsae phalihavaDeMsae rayaNavaDeMsae jAyarUvavaDeMsae majjhe etthaIsANavaDesae / teNaM vaDeMsayA savvarayaNAmayA jAva paDirUvA / etthaNaM IsANANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / sesaM jahA sohammagadevANaM jAvaviharati / bhAvArtha:-prazna-De mAvan ! paryApta mane aparyApta zAna helovonA sthAna yA cha ? De bhagavan! IzAna devalokanA devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama! jebUdvIpa nAmaka dvIpanA sumeru parvatanI uttara dizAmAM, A ratnaprabhA pRthvInA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 171 atyadhika sama ane ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra, sUrya, graha, nakSatra, ane tArArUpa jyotiSI devonA vimAnathI aneka so yojana, aneka hajAro yojana, aneka lAkho yojana, ghaNA karoDo yojana, ghaNA kroDAkroDI yojana upara IzAna nAmanuM kalpa(devaloka) Ave che, te pUrva-pazcimamAM lAMbu tathA uttara-dakSiNa pahoLuM che yAvat te suMdara ane manohara ityAdi varNana saudharmakalpa pramANe jANavuM. te IzAna kalpamAM IzAna devonA aThyAvIza lAkha vimAnAvAso che. te vimAno sarva ratnamaya yAvat pratirUpa che. te vimAnAvAsonA barAbara madhyabhAgamAM pAMca avataMsaka che, te A pramANe che- (1) aMkAvataMsaka, (2) sphaTikAvataMsaka, (3) ratnAvataMsaka, (4) jAtarUpAvataMsaka ane te cAreyanI madhyamAM (5) IzAnAvataMsaka che. te avataMsako pUrNatayA ratnamaya yAvat pratirUpa che. A avataMsakomAM paryAptA ane aparyAptA IzAna devonA sthAna che. te sthAna traNe ya apekSAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. zeSa sarva varNana saudharma devalokanA devo pramANe jANavuM yAvat te devo divya bhoga bhogavatAM vicaraNa kare che. |59 IsANe ya ittha deviMde devarAyA parivasai- sUlapANI vasabhavAhaNe uttaraDalogAhivaI aTThAvIsavimANAvAsasayasahassAhivaI arayaMbaravatthadhare sesaM jahA sakkassa jAvapabhAsemANe / se NaM tattha aTThAvIsAe vimANAvAsa-sayasahassANaM asIIe sAmANiya-sAhassINaM, tettIsAe tAyattIsagANaM, caunhaM logapAlANaM, aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tinhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNhaM asIINaM AyarakkhadevasAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM IsANakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya AhevaccaM porevaccaM kuvvamANe jAva viharaMti / bhAvArtha:- A IzAna kalpamAM devendra devarAja IzAna nivAsa kare che, te zUlapANi, vRSabhavAhana, uttarArdha lokAdhipati, aThayAvIza lAkha vimAnAvAsonA adhipati, rajarahita AkAza samAna svaccha vastronA dhAraka che yAvat daze dizAone pratibhAsita karatAM vicare che. ityAdi varNana zakrendranI samAna jANavuM. te IzAnendra aThayAvIza lAkha vimAnAvAsonuM, eMzI hajAra sAmAnika devonuM, tetrIza trAyasviMzaka devonuM, cAra lokapAla devonuM, ATha saparivAra agramahiSIonuM, traNa pariSadonuM, sAta senAonuM, sAta senAdhipati devonuM, cAra eMzI hajAra arthAt traNa lAkha, vIza hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA IzAna kalpavAsI devo tathA devIonuM Adhipatya, agresaratva karatA vicaraNa kare che. 60 kahi NaM bhaMte ! saNakumAradevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! saNakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! sohammassa kappassa uppi sapakkhi sapaDidisi bahUiM joyaNAI bahUI joyaNasayAiM bahUhUM joyaNasahassAiM bahUI joyaNasayasahassAiM bahugAo joyaNakoDIo bahugAo joyaNakoDAkoDIo uDaDhaM dUraM uppaittA ettha NaM saNakumAre NAmaM kappe pAIpaDINAyae udINa- dAhiNa vitthiNNe jahA sohamme jAva paDirUve / ettha sakumArANaM devANaM bArasa vimANAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 172] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 te NaM vimANA savvarayaNAmayA jAva paDirUvA / tesiNaM vimANANaM bahumajjhasabhAge paMca vaDeMsagA paNNattA, taM jahA- asogavaDeMsae sattivaNNavarDesae caMpagavaDeMsae cUyavaDeMsae majjhe ya ittha saNaMkumAravaDeMsae / teNaM vaDeMsayA savvarayaNAmayA acchA jAvapaDirUvA / ettha NaM saNaMkumAradevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave saNaMkumArA devA parivasaMti mahiDDiyA jAva pabhAsemANA viharaMti / NavaraM aggamahisIo nntthi|| saNaMkumAre ya ittha deviMde devarAyA parivasai- arayaMbaravatthadhare sesaM jahA sakkasa / se NaMtattha bArasaNhaM vimANAvAsasayasahassANaMbAvattarIe sAmANiyasAhassINaMsesaMjahA sakkasa aggamahisIvajaM NavaraM cauNhaM bAvattarINaM AyarakkhadevasAhassINaM jaavvihri| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta sanaskumAra devonAM sthAna kyAM che? he bhagavan! sanakumAra devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! saudharmakalpanI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM arthAt barAbara upara aneka yojana, aneka so yojana, aneka hajAra yojana, aneka lAkho yojana, aneka kroDa yojana ane aneka kroDAkoDI yojana UMce sanaskumAra nAmanuM kalpa-devaloka Ave che. te saudharma devalokanI jema pUrvapazcimamAM lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM che. zeSa samagra varNana saudharma devaloka pramANe jANavuM. A sanakumAra kalpamAM sanakumAra devonA bAra lAkha vimAno che, ema tIrthakara bhagavate kahyuM che. te vimAno pUrNatayA ratnamaya che yAvatuM manohara che. te vimAnonI barAbara madhyamAM pAMca avataMsaka che, te A pramANe che- (1) azokAvatasaka, (2) saptaparNAvataMsaka (3) caMpakAvataMsaka, (4) cUtAvatasaka ane te cAreyanI madhyamAM (5) sanakumArAvataMsaka che. A avataMsako sarvaratnamaya, svaccha bhAva pratirUpa che. A avataMsakomAM paryApta ane aparyApta sanakumAra devonA sthAna che. A sthAna traNeya apekSAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. te sthAnomAM ghaNA sanakumAra devo nivAsa kare che, te mahaddhika yAvatu daze dizAone pratibhAsita karatAM vicaraNa kare che. vizeSatA e che ke sanaskumAra devalokamAM agramahiSIo nathI. ahIM devendra devarAja sanaskumAredra nivAsa kare che. te rajarahita AkAza jevA svaccha vastronA dhAraka che. zeSa kathana zakrendranI samAna jANavuM. te sanaskumArendra bAra lAkha vimAnavAsonuM, botera hajAra sAmAnika devonuM, cAra botera hajAra arthAt be lAkha aThayAvIsa hajAra AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatAM vicare che. tene agramahiSIo nathI. RddhinuM zeSa kathana zakrendranI samAna jANavuM. 61 kahi NaM bhaMte! mAhiMdANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! mAhiMdagadevA parivasaMti? / goyamA ! IsANassa kappassa upi sapakkhi sapaDidisi bahUI joyaNAI jAva bahugAo joyaNakoDAkoDIo uDDhaM dUraM uppaittA etthaNaMmAhiMde NAmaMkappepAINapaDINAyae evaM jaheva saNaMkumAre NavaraM aTTha vimANAvAsasayasahassA / vaDeMsayA jahA IsANe NavaraM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 173 majjhe ya ittha mAhiMdavaDeMsae / evaM sesaM jahA saNakumAradevANaM jAva viharaMti / mAhiMde ya ittha deviMde devarAyA parivasai- arayaMbaravatthadhare, evaM jahA saNakumAre jAvaviharaMti / NavaraM aTuNhaM vimANAvAsasaya- sahassANaM, sattarIe sAmANiyasAhassINaM, cauNhaM sattarINaM AyarakkhadevasAhassINaM jAva viharai / I bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta mAhendra devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan! mAhendradevo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! IzAna kalpanI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM arthAt barobara u52 ghaNA yojano yAvat ghaNA kroDAkroDI yojano upara UMce mAhendra nAmanuM kalpa(devaloka) Ave che. te pUrva-pazcima lAMbu tathA uttara-dakSiNa pahoLuM ityAdi varNana sanatkumAra kalpa pramANe jANavuM. vizeSatA e che ke A kalpamAM ATha lAkha vimAno che. tenA avataMsakanuM kathana IzAnakalpanA avataMsaka pramANe jANavuM. temAM vizeSatA e che ke te cAre avataMsakanI madhyamAM mAhendrAvataMsaka che. zeSa varNana sanatkumAra devonI samAna yAvat divya bhoga bhogavatAM vicaraNa kare che. che ahIM devendra devarAja mAhendra nivAsa kare che; te raja rahita AkAza samAna svaccha vastronA dhAraka yAvat vicaraNa kare che, ityAdi varNana sanatkumAranI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke- mAhendra ATha lAkha vimAnAvAsonuM, sittera hajAra sAmAnika devonuM, cAra sittera hajAra arthAt be lAkha, eMzI hajAra Atma- rakSakadevonuM Adhipatya karatAM yAvat vicaraNa kare che. 62 kahiM NaM bhaMte ! baMbhalogadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahiM NaM bhaMte! baMbhalogadevA parivasaMti ? goyamA ! saNaMkumAra-mAhiMdANaM kappANaM uppi sapakkhi sapaDidisi bahUiM joyaNAI jAva uppaittA ettha NaM baMbhaloe NAmaM kappe pAINa-paDINAyae udINa dAhiNavitthi paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie accimAlI - bhAsarAsippabhe avasesaM jahA saNakumArANaM NavaraM cattAri vimANAvAsasayasahassA / vaDiMsagA jahA sohammavarDesayA NavaraM majjhe ya ittha baMbhaloyavarDisae / ettha NaM baMbhalogANaM devANaM ThANA paNNattA / sesaM taheva jAva viharati / baMbhe ya ittha deviMde devarAyA parivasai arayaMbaravatthadhare, evaM jahA saNakumAre jAva viharaMti / NavaraM cauNhaM vimANAvAsasayasahassANaM saTThIe sAmANiyasAhassINaM, caunhaM ca saTThINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM jAva viharaMti / I bhAvArtha:- :- prazna- he bhagavAna ! paryApta ane aparyApta brahmaloka devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan! brahmaloka devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! sanatkumAra ane mAhendra kalponI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM ghaNA yojana yAvat upara UMce brahmaloka nAmaka kalpa-devaloka che, te pUrva-pazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM, paripUrNa caMdranA AkAranuM, jyotimALA tathA diptIpuMjanI prabhAyukta che. zeSa varNana sanatkumAra Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 kalpanI samAna che, vizeSatA e che ke A kalpamAM cAra lAkha vimAno che. tenA pAMca avataMsaka saudharma avataMsakonI samAna jANavA paraMtu cAreya avataMsakonI madhyamAM brahmalokAvataMsaka che, tema jANavuM. ahIM brahmaloka devonA sthAna che. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. 174 brahmalokAvataMsakamAM devendra devarAja brahma' nivAsa kare che; te raja rahita AkAza samAna svaccha vastronA dhAraka che, A rIte sanatkumArendranI jema yAvat vicaraNa kare che. vizeSatA e che ke brahmendra cAra lAkha vimAnAvAsonuM, sATha hajAra sAmAnika devonuM, cAra-sATha hajAra arthAt be lAkha, cAlIsa hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA brahmaloka kalpanA devonuM Adhipatya karatAM vicaraNa kare che. 63 kahi NaM bhaMte ! laMtagadevANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! laMtagadevA parivasaMti ? goyamA ! baMbhalogassa kappassa uppi sapakkhi sapaDidisiM bahUI joyaNasayAI jAva bahugAo joyaNakoDAkoDIo uDDuM dUraM uppaittA ettha NaM laMtae NAmaM kappe paNNatte - pAI paDINAya jahA baMbhaloe NavaraM paNNAsaM vimANAvAsasahassA bhavatIti makkhAyaM / varDesagA jahA IsANavarDesagA NavaraM majjhe ya ittha laMtagavaDeMsae / devA taheva jAva viharaMti / laMta ya ittha deviMde devarAyA parivasai jahA saNakumAre / NavaraM paNNAsAe vimANA- vAsasahassANaM paNNAsAe sAmANiyasAhassINaM cauNha ya paNNAsANaM Ayarakkhadeva sAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM jAva viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta lAntaka devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan ! lAMtaka devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! brahmaloka kalpanI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM aneka so yojana yAvat ghaNA kroDAkroDI yojana upara lAMtaka nAmanuM kalpa Ave che. te pUrva-pazcima lAMbu che; ityAdi samagra varNana brahmalokanI samAna che. temAM vizeSatA e che ke A kalpamAM pacAsa hajAra vimAnAvAsa che, tenA avataMsaka IzAnAvataMsakonI samAna che paraMtu ahIM madhyanuM(pAMcamuM) lAntakAvataMsaka che. zeSa samagra varNana samuccaya / vaimAnikonI samAna jANavuM yAvat divyabhoga bhogavatAM vicaraNa kare che. A lAMtaka avataMsakamAM devendra devarAja lAMtakendra nivAsa kare che, tenI RddhinuM kathana sanatkumAranI samAna che. vizeSatA e che ke lAMtakendra pacAsa hajAra vimAnAvAsonuM, pacAsa hajAra sAmAnika devonuM, cAra pacAsa hajAra arthAt be lAkha AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA lAMtakadevonuM Adhipatya karatAM vicare che. 64 kahi NaM bhaMte ! mahAsukkANaM devANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! mahAsukkA devA parivasaMti ? goyamA ! laMtayassa kappassa uppi sapakkhi sapaDidisiM jAva uppaittA ettha NaM mahAsukke NAmaM kappe paNNatte - pAINa-paDINAyae udINa dAhiNavitthiNe jahA baMbhaloe NavaraM cattAlIsaM vimANAvAsasahassA bhavatIti makkhAyaM / varDesagA jahA sohammavarDesagA NavaraM majjhe ya ittha mahAsukkavaDeMsae jAva viharaMti / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 175 mahAsukke ya ittha deviMde devarAyA jahA saNakumAre NavaraM cattAlIsA vimANAvAsasahassANaM cattAlIsAe sAmANiyasAhassINaM cauNha ya cattAlIsANaM AyarakkhadevasAhassINaM jAva viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta mahAzukra devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan! mahAzukra devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! lAtaka kalpanI upara samAna dizA tathA samAna vidizAmAM aneka kroDAkroDI yojana upara jaIe tyAM mahAzukra nAmanuM kalpa che, te pUrva pazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM che, tenuM varNana brahmalokanI samAna che. temAM vizeSatA e che ke mahAzukra devalokamAM cAlIsa hajAra vimAnAvAsa kahyA che. tenA avataMsako saudharmAvataMsaka samAna jANavA joIe paraMtu cAreyanI madhyamAM pAMcamuM mahAzukrAvataMsaka vimAna che. A mahAzukrAvataMsaka vimAnamAM devendra devarAja mahAzukrendra rahe che, tenuM varNana sanatkumA2endranI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke te mahAzukrendra cAlIsa hajAra vimAnAvAsonuM, cAlIsa hajAra sAmAnika devonuM ane cAra cAlIsa hajAra(1, 60,000) AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatA vicaraNa kare che. 65 kahiM NaM bhaMte ! sahassAradevANaM pajjattA apajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! sahassAradevA parivasaMti ? goyamA ! mahAsukkassa kappassa uppi sapakkhi sapaDidisiM jAva uppaittA ettha NaM sahassAre NAmaM kappe paNNatte - pAINa-paDINAyae jahA baMbhaloe NavaraM chavvimANAvAsasahassA bhavatIti makkhAyaM / devA taheva jAva varDesagA jahA IsANassa vaDeMsagA NavaraM majjhe ya ittha sahassAravarDesae jAva viharaMti / I sahassAre ya ittha deviMde devarAyA parivasai jahA saNakumAre NavaraM chaNhaM vimANAvAsasahassANaM tIsAe sAmANiyasAhassINaM cauNha ya tIsAe AyarakkhadevasAhassINaM jAva AhevaccaM kAremANe viharaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta sahasrAra devonA sthAna kyAM che ? he bhagavan! * sahasrAra devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! mahAzukra kalpanI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM aneka kroDAkroDa yojana upara sahasAra nAmanuM kalpa che. te pUrva-pazcima lAMbu che, ityAdi samasta varNana brahmaloka kalpanI samAna che. temAM vizeSatA e che ke A sahasrAra kalpamAM cha hajAra vimAnAvAsa che, ema tIrthaMkara bhagavaMte kahyuM che. devonuM varNana pUrvavat jANavuM. tenA avataMsakonuM kathana IzAnakalpanA avataMsakonI samAna che paraMtu cArenI madhyamAM (pAMcamuM) sahasrArAvataMsaka che. A sahasrArAvataMsakamAM devendra, devarAja sahasrArendra nivAsa kare che. tenI RddhinuM kathana sanatkumAranI jema jANavuM. vizeSatA e che ke sahasrArendra cha hajAra vimAnAvAsonuM, trIsa hajAra sAmAnika devonuM, cAra trIsa hajAra arthAt eka lAkha vIza hajAra AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatAM vicare che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 17 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 66 kahi NaM bhaMte ! AyaNa-pANayANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte! ANayapANayA devA parivasaMti? goyamA ! sahassArassa kappassa uppisapakkhi sapaDidisiM jAva uppaittA etthaNaM ANayapANayaNAmeNaM duve kappA paNNattA- pAINa-paDINAyayA udINadAhiNavitthiNNA addhacaMda-saMThANasaMThiyA accimAlI-bhAsarAsippabhA, sesaMjahA saNaMkumAre jaavpddiruuvaa| tatthaNaM ANayapANayadevANaM cattAri vimANAvAsasayA bhavaMtIti makkhAyaM jaavpddiruuvaa| vaDiMsagA jahA sohamme NavaraM majjhe pANayavaDeMsae / te NaM vaDeMsagA savvarayaNAmayA acchA jaavpddiruuvaa| etthaNaM ANayapANayadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave ANayapANayadevA parivasaMti mahiDDIyA jAva pabhAsemANA / te NaM tattha sANaM sANaM vimANAvAsasayANaM jAva viharati / pANae ya itthadeviMde devarAyA parivasai jahA saNaMkumAre NavaraM cauNhaM vimANAvAsa sayANaM vIsAe sAmANiyasAhassINaM asItIe AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM jAva viharati / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! paryApta sane aparyApta AerAta ane prArata hevonAM sthAna yAM cha? he bhagavan! ANata-prANatadevo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! sahasAra kalpanI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM vAvata aneka koTAkoTi yojana upara ANata tathA prANata nAmanA bedivaloka) che. te pUrva-pazcima lAMbA, uttara-dakSiNa pahoLA che. ardhacaMdranA AkAre saMsthita, jyotimALA ane dIptipuMjanI prabhA samAna che. zeSa varNana sanakumAra devalokanI samAna jANavuM yAvate pratirUpa che. te kalpomAM ANata ane prANata devonA cAraso vimAnAvAsa che, ema tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. tenA avataMsakonuM kathana saudharma kalpanA avataMsakonI samAna che. vizeSatA e che ke A cArenI madhyamAM pAMcamuM prANatAvataMsaka che. te avataMsako pUrNarUpe ratnamaya, svaccha thAvatu pratirUpa che. A avataMsakomAM paryApta-aparyApta ANata-prANata devo che, te devo traNe apekSAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che, tyAM ghaNA ANata-prANata devo nivAsa kare che; te mahaddhika che yAvat daze dizAone prabhAsita karatAM vicare che. tyAM prANatendra pota-potAnAM seMkaDo vimAnonuM bhAvatuM Adhipatya karatAM vicare che. ahIM devendra devarAja prANatendra nivAsa kare che, tenuM varNana sanaskumAranI jema jANavuM. temAM vizeSatA e che ke prANatendra cAra so vimAnAvAsonuM, vIza hajAra sAmAnika devonuM tathA eMzI hajAra AtmarakSaka devonuM tathA anya ghaNA devonuM Adhipatya karatA vicare che. 67 kahi NaM bhaMte ! AraNa-accuyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte! AraNa-accuyA devA parivasati? ____ goyamA ! ANayapANayANaM kappANaM uppi sapakkhi sapaDidisi jAva uppaittA e tthaNaM AraNaaccuyA NAmaMduve kappA paNNattA- pAINapaDINAyayA udINa-dAhiNavitthiNNA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna 177 addhacaMdasaMThANasaMThiyA accimAlI bhAsarAsivaNNAbhA asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM savvarayaNAmayA acchA sahA hA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, ettha NaM AraNa-accuyANaM devAnaM tiNNi vimANAvAsasayA havaMtIti makkhAyaM / te NaM vimANA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / tesi NaM vimANANaM bahumajjhadesabhAe paMca varDesagA paNNattA, taM jahA - aMkavaDeMsae phalihavarDesae rayaNavarDesa jAyarUvavaDeMsa majjhe ya ittha accuyvrddese| te NaM varDesayA savvarayaNAmayA jAva paDirUvA / ettha NaM AraNaaccuyANaM devANaM pajjattApajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave AraNa-accuyA devA jAva viharaMti / accue ya ittha deviMde devarAyA parivasai jahA pANae jAva viharai / NavaraM tiha vimANAvAsasayANaM dasaNhaM sAmANiyasAhassINaM cattAlIsAe AyarakkhadevasAhassINaM AhevaccaM kuvvamANe jAva viharai / battIsa aTThavIsA, bArasa aTTha cauro sayasahassA / paNNA cattAlIsA, chacca sahassA sahassAre // 22 // ANaya-pANayakappe, cattAri sayAraNaccue tiNNi / satta vimANasayAiM, causu vi eesu kappesu // 23 // caurAsIi asII, bAvattari sattarI ya saTThI ya / paNNA cattAlIsA, tIsA vIsA dasa sahassA // 24 // ete ceva AyarakkhA cauguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta ane aparyApta AraNa-acyuta devonAM sthAna kyAM che ? he bhagavan ! AraNa-acyuta devo kyAM nivAsa kare che ? uttara- he gautama ! ANata-prANata kalponI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM upara AraNa ane acyuta nAmanA be kalpa che. te pUrva-pazcima lAMbA che ane uttara-dakSiNa pahoLA che. ardha caMdranA AkAre saMsthita ane sUryanI tejo rAzi samAna prabhAyukta che. tenI laMbAI-pahoLAI asaMkhyAta kroDAkroDI yojana tathA paridhi paNa asaMkhyAta kroDAkroDI yojananI che. te vasoDa pUrNataH ratnamaya, svaccha, snigdha, premaNa, ghasesA, sAI relA (suvANA (resA), 24 rahita, nirmANa, niSyaM, nirAvaraNa, aMtithI yukta, prabhAbhaya, zrIsaMpanna, udyotamaya, prasannatA naDa, darzanIya, manoramya ane manohara che. tyAM AraNa--acyuta kalpavAsI devonA traNaso vimAna kahyA che. te vimAno pUrNataH ratnabhaya, svaccha, snigdha, prebhaNa, ghaselA, sAI relA (suvANA rekhA), 24 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 178 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 rahita, nirmaLa, niSpaka, nirAvaraNa, kAMtithI yukta, prabhAmaya, zrIsaMpanna, udyotamaya, prasannatAjanaka, darzanIya, manoramya ane manohara che. A vimAnonI barobara madhyamAM pAMca avataMsaka che. te A pramANe che- (1) aMkAvAMsaka, (2) sphaTikAvataMsaka, (3) ratnAvalaMsaka, (4) jAtarUpAvataMsaka ane cArenI madhyamAM (5) ayyatAvatuMsaka che. A avataMsaka sarva ratnamaya che yAvatu pratirUpa che. temAM AraNa ane azruta devonA paryApta tathA aparyApta devonA sthAna che. A devo upaDAtAdi traNeya apekSAthI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. te vimAnomAM ghaNA AraNa ane ayyata devo yAvat vicaraNa kare che. A ja ayyatAvatasakamAM devendra devarAja ayyatendra nivAsa kare che. tenuM samagra varNana prANatenI samAna jANavuM yAvata vicaraNa kare che. vizeSatA e che ke ayyatendra traNaso vimAnAvAsonuM, daza hajAra sAmAnika devonuM tathA cAlIsa hajAra AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatAM vicaraNa kare che. gAthArtha- (1) batrIsa lAkha (2) aThyAvIza lAkha (3) bAra lAkha (4) ATha lAkha (5) cAra lAkha (6) pacAsa hajAra (7) cAlIsa hajAra (8) sahasAra kalpamAM cha hajAro ro (9-10) ANata-prANata kalpomAM cAraso, (11-12) AraNa-amruta kalpomAM traNaso vimAna hoya che. aMtima A cAra kalpomAM (kula maLIne 400+300 = 700) sAtaso vimAna hoya che. te 23 . (1) coryAzI hajAra, (2) eMzI hajAra, (3) bottera hajAra (4) sittera hajAra, (5) sATha hajAra, (6) pacAsa hajAra, (7) cAlIsa hajAra, (8) trIsa hajAra, (9-10) vIza hajAra, (11-12) AraNa-arcyutamAM daza hajAra kramazaH sAmAnika devo che. 24 | A bAre devalokamAM AtmarakSaka devo sAmAnika devothI cAra-cAra guNA hoya che. 68 kahi NaM bhaMte ! heTThimagevejjagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! heTThimagevejjagA devA parivasaMti ? goyamA! AraNaaccuyANaM kappANaM upiM jAva uThaM dUraM uppaittA ettha NaM heTThimA gevejjagANaM devANaM tao gevejjagavimANapatthaDA paNNattA- pAINa-paDINAyayA udINadAhiNavitthiNNA paDipuNNacaMdasaMThANasaMThiyA accimAlI-bhAsarAsivaNNAbhA sesaMjahA baMbhaloe jAva paDirUvA / tattha NaM heTThimagevejjagANaM devANaM ekkArasuttare vimANAvAsasae havaMtIti makkhAyaM / teNaM vimANA savvarayaNAmayA jAvapaDirUvA / etthaNaM heTThimagevejjagANaMdevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhijjaibhAge / tattha NaM bahave heTThimagevejjagA devA parivasaMti savve samiDDiyA savve samajjuiyA savve samajasA savve samabalA savve samANubhAvA mahAsokkhA arNidA appessA apurohiyA ahamidA NAmaM te devagaNA paNNattA samaNAuso ! / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta adhastana raiveyaka devonA sthAna kyAM che? he bhagavan! adhastana raiveyaka devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! AraNa ane azruta kalpothI aneka koTAkoTi yojana upara adhastana (nIcalI) raiveyaka devonA traNa greveyaka vimAna prataTa che; te pUrva-pazcima lAMbA ane uttara-dakSiNa pahoLA che. te (vimAno) paripUrNa caMdranA AkAre saMsthita che, sUryanI tejorAzinA varNa jevI prabhA yukta che, zeSa varNana brahmaloka kalpanI samAna che yAvatu pratirUpa che. temAM adhatana raiveyaka devonA ekaso Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna | 178 agiyAra(111) vimAno che ema tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. te vimAno pUrNarUpe ratnamaya yAvatu pratirUpa che. tyAM paryApta ane aparyApta adhastana greveyaka devonAM sthAna che. te devonA sthAna traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. temAM ghaNA adhastana greveyaka devo nivAsa kare che. teo badhA samAna RddhivALA, samAna dhuti-vALA, samAna yazasvI, samAna baLavAna, samAna prabhAvavALA, mahAsukhI, indrarahita, dAsarahita, purohita rahita hoya che. te AyuSyamAn zramaNo ! te devagaNo ahamindra nAmathI oLakhAya che. 69 kahiNaM bhaMte ! majjhimagANaM gevejjagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahiNaM bhaMte ! majjhimagevejjagA devA parivasati? goyamA ! heTThimagevejjagANaM uppi sapakkhi sapaDidisi jAva uppaittA ettha NaM majjhimagevejjagadevANaM tao gevijjagavimANapatthaDA paNNattA- pAINa-paDINAyayA jahA heTThimagevejjagANaM NavaraM sattuttare vimANAvAsasae havaMtIti makkhAyaM / teNaM vimANA jAva paDirUvA / etthaNaM majjhimagevejjagANaM devANaM jAvatisu vi logassa asNkhejjibhaage| tattha NaM bahave majjhimagevejjagA devA parivasaMti jAva ahamiMdA NAmaM te devagaNA paNNattA smnnaauso| bhAvArtha:-pra-bhagavana ! paryApta sane aparyApta madhyama avayavonAM sthAna iyAM cha? he bhagavan! madhyama greveyaka devo kyAM rahe che? uttara- he gautama ! adhastana raiveyakonI upara samAna dizA ane samAna vidizAmAM aneka koTAkoTi yojana upara UMce madhyama greveyaka devonA traNa raiveyaka vimAna prastaTa che; te pUrva-pazcima lAMbA che, tenuM varNana adhastana raiveyakanI samAna che. vizeSatA e che ke temAM ekaso sAta(107) vimAnAvAso che. te vimAno ratnamaya yAvatu pratirUpa che. te vimAnAvAsamAM paryApta ane aparyApta madhyama greveyaka devonA sthAna che. te devo traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA madhyama greveyakanA devo nivAsa kare che yAvata he AyuSyamAna zramaNo ! A devagaNo ahamindra kahevAya che. 70 kahiNaM bhaMte ! uvarimagevejjagadevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte! uvarimagevejjagA devA parivasaMti? goyamA ! majjhimagevejjagadevANaM uppiM jAva uppaittA etthaNaM uvarimagevejjagANaM devANaM tao gevijjagavimANapatthaDA paNNattA- pAINa-paDINAyayA sesaM jahA heTThimagevijjagANaM, NavaraM- ege vimANAvAsasae bhavaMtItimakkhAyaM / sesaMtaheva bhANiyavvaM jAva ahamiMdA NAmaM te devagaNA paNNattA samaNAuso / ekkArasuttaraM heTThimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamega uvarimae paceva aNuttaravimANA // 25 // bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! paryApta sane aparyApta paritana avayavonAM sthAnazyAM cha? bhagavan! uparitana greveyakanA devo kyAM nivAsa kare che? uttara- he gautama ! madhyama greveyakonI upara yAvata aneka koTAkoTi yojana upara uparitana Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 180 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 raiveyaka devonA traNa raiveyaka vimAna prastaTa che; te pUrva-pazcima lAMbA che. zeSa varNana adhastana raiveyaka pramANe jANavuM. vizeSatA e che ke tenA so vimAnAvAsa che ema tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. zeSa varNana pUrvavat che yAvata he AyuSyamAna zramaNo ! te devagaNo ahamindra kahevAya che. gAthArtha- adhastana raiveyakomAM ekso agiyAra, madhyama greveyakomAM ekso sAta, uparitana grevayakomAM eka so ane anuttaropapAtika devonA pAMca vimAno che. te 25 | 71 kahi NaM bhaMte ! aNuttarovavAiyANaM devANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA? kahi NaM bhaMte ! aNuttarovavAiyA devA parivasaMti? . goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDhe caMdimasUriyagahaNakkhaktatArArUvANaM bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahugAo joyaNakoDIo bahugAo joyaNakoDAkoDIo uDDe dUraM uppaittA sohammIsANasaNaMkamAsmAhiMda-baMbhaloya-laMtagamahAsakkasahassAsANayapANaya AraNa accuyakappA tiNNi ya aTThArasuttare gevijjavimANAvAsasae vIIvaittA teNa paraM dUraMgatA NIrayA NimmalA vitimirA visuddhA paMcadisiM paMca aNuttarA mahaimahAlayA vimANA paNNattA, taM jahAvijaye vejayaMte jayaMte aparAjie savvaTThasiddhe / teNaM vimANA savvarayaNAmayA acchA saNhA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa| tatthaNaM aNuttarovavAiyANaMdevANaM pajjattAapajjattANaM ThANA paNNattA / tisu vi logassa asaMkhejjaibhAge / tattha NaM bahave aNuttarovavAiyA devA parivasaMti savve samiDDiyA savve samabalA savve samANubhAvA mahAsokkhA aNiMdA apessA apurohiyA ahamidA NAmaM te devagaNA paNNattA smnnaauso|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta ane aparyApta anuttaropapAtika devonAM sthAna kyAM che? he bhagavan! anuttaropAtika devo kyAM nivAsa kare che? 612- gautama ! ratnaprabhA pRthvInA pasabha2bhIya bhUmimAthI 652, yaMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArArUpa jyotiSI devonA vimAnothI aneka so yojana, aneka hajAro yojana, aneka lAkho yojana, aneka karoDa yojana, aneka kroDAkoDI yojana upara, saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahasAra, Anata, prANata, AraNa ane azruta kalpo tathA traNeya raiveyaka praTonA traNaso aDhAra(318) vimAnAvAsothI UMce sudUra sthita pAMca dizAomAM(cAra dizA ane madhyamAM) rajarahitanirmaLa, aMdhakArarahita ane vizuddha pAMca moTA anuttara mahAvimAno che, te A prabhA cha- (1) vi4ya (2) vaizyanta (3) 4yanta (4) a52ti sane (5) sarvArthasiddha mahAvimAna. A vimAno pUrNarUpe ratnamaya, sphaTikasama svaccha, snigdha, komaLa, ghaselA, sApha karelA suMvALA, 242Dita,niSpaMDa,nizava29, chAyAyukta, pramAyuta, zrIsaMpanna, dhotayuta, prasannatA,zanIya, manoramya ane manohara che. tyAM paryApta ane aparyApta anuttaropapAtika devonA sthAna che. A sthAna Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna traNeya apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNA anuttaropapAtika devo nivAsa kare che. AyuSyamAna zramaNo ! teo badhA samAna RddhisaMpanna, samAna baLasaMpanna, samAna prabhAvazALI, mahAsukhI, indra rahita, dAsarahita, purohita rahita che. te devagaNo amindranA nAme oLakhAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM vaimAnika devonA sthAno, tenA AvAsarUpa vimAno, tenI saMkhyA, svarUpa, tenA indro, Rddhi AdinuM nirUpaNa che. vaimAnika devonA bheda :- bAra devaloka, traNa kilvIpI, nava lokAMtika, nava zaiveyaka ane pAMca anuttara vimAna, kula 38 bheda thAya che. traNa kviIdhI ane nava lokAntika devonA sthAno khAra devalokanI aMtargata AvI jatA hovAthI prastuta prasaMgamAM tenuM alaga kathana nathI. vaimAnika devonA sthAna - vaimAnikadevonA AvAsarUpa vimAno UrdhvalokamAM che. samapRthvIthI 900 yojananI UMcAI paryaMta nirkAlokanuM kSetra che. tyAM sudhImAM jyotiSI devonA vimAno che. Urdhvaloka kaMIka nyUna sAta rajju pramANa che. temAM vaimAnika devonA vimAno, siddhazilA ane siddhakSetra che. Urdhvo vaimAnika devonA sthAna H- pAca vimAna anuta 9 zaiveyaka - lAka 03 nA2 vAllAka tatvo 3 da siddhakSetra -siddhazilA 181 - meru parvata - hIpa-mUDI 9 lokAMtika traNa kiliI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saudharma ane IzAna devaloka :- sama pRthvIthI lagabhaga eka rajUnI UMcAIe, jyotiSI devonA vimAnothI asaMkhyAta kroDAkoDI yojana upara saudharma ane IzAna nAmanA be devaloka che. meru parvatanI dakSiNa dizAmAM saudharma devaloka ane uttaradizAmAM IzAna devaloka che. baMne devaloka ardhacaMdrAkAre saMsthita che ane eka ja sapATIe saMlagna hovAthI baMne maLIne pUrNa caMdrakAra thaI jAya che. te devalokanI laMbAI-pahoLAI asaMkhyAta yojana ane paridhi paNa asaMkhyAta yojana che. te devalokamAM paNa narakanI jema prastaTa-pAthaDA ane AMtarA hoya che. eka eka prastaTamAM devavimAno hoya che. saudharma ane IzAna devalokamAM tera-tera prastaTa che. saudharma devalokanA tera pratara: e para e Ba. + e - A EN - * c * 6 2 Hd, * jhava. * ji4 ytI * if 5 prata2 * ja ke prata2 *_ hA 8 pradara ja 9 prata2 *. fit 20 prata2 * ja 2 ka2 fja 22 prata2 * * * * a 63 mata , * * saudharma ane IzAna baMne devaloka maLIne pUrNacaMdrAkAra thAya che. temAM dakSiNadizAnA ardhacaMdrAkAra pratiro saudharma devalokanA ane uttaradizAnA ardhacaMdrAkAra prataro IzAnadevalokanA che. devalokanuM eka prataraH - puSpAvartINa vimAno AvalikA bala vimAno tuM ke 2 , huM hA , ha ha ka , , i , , + ' dLInI 8 , 0 , 1 1 9 0 * P. 6 : ( 0 : - ' eka prata2 te pratyekanI madhyamAM eka indraka vimAna hoya che ane tenI cAre dizAmAM paMktibaddha goLa, trikoNa ane corasa vimAno hoya che. te uparAMta puSpAvakIrNa (chUTAchavAyA) vimAno cAre bAju hoya che. vizeSa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada: sthAna [ 183 ] varNana mATe juo zrI jIvAbhigamasUtra. prathama saudharma devalokamAM 3ra lAkha ane bIjA IzAna devalokamAM 28 lAkha vimAno che. te vimAnonuM svarUpa bhAvArthathI spaSTa che. te vimAnonI madhyamAM pAMca avataMsaka eTale mukhya prAsAda hoya che. cAre dizAmAM cAra ane madhyamAM eka mukhya prAsAda hoya che. te madhyanA prAsAdamAM indra athavA te te vimAnanA adhipati deva rahe che. sanamAra ane mahendra devaloka - samapRthvIthI lagabhaga be rajUnI UMcAIe prathama ane bIjA devalokathI asaMkhyAta koTAkoTi yojana UMce, barobara tenI upara dakSiNadizAmAM sanaskumAra ane uttaradizAmAM mAhendra devaloka che. te baMne ardhacaMdrAkAre saMsthita che. te baMne maLIne pUrNacaMdrAkAra thAya che. te devalokamAM bAra prastaTa-pratiro che. temAM paNa madhyamAM indraka vimAna che, tenI cAre dizAmAM paMktibaddha vimAno ane prakIrNaka vimAno che. te sarva maLIne trIjA devalokamAM bAra lAkha vimAno ane cothA devalokamAM ATha lAkha vimAno che. brahaloka-lAjaka-mahAzaka-sahasAra devaloka - tyAMthI kramazaH asaMkhyAta-asaMkhyAta koTAkoTi yojananI UMcAIe ane samapathvIthI lagabhaga traNa rajUnI UMcAIe trIjA ane cothA devalokanI barobara sIdhI lAInamAM pAMcamo brahmaloka devaloka che. tenI upara arthAt samapRthvIthI cothA rajjumAM kramazaH chaThTho lAntaka, sAtamo mahAzukra ane AThamo sahasAra devaloka che. te devaloka pUrNa caMdrAkAre saMsthita che. temAM kramazaH che, pAMca, cAra ane cAra prataro che. tenI madhyamAM indraka vimAna che. paMktibaddha ane puSpAvakIrNa vimAno pAMcamA devalokamAM cAra lAkha che, chaThThA devalokamAM paccAsa hajAra, sAtamA mahAzukra devalokamAM cAlIza hajAra, AThamA sahasAra devalokamAM cha hajAra vimAno che. nava lokAttika devonA sthAna :- pAMcamA devalokamAM cha prastaTa che. temAM trIjA riSTa nAmanA prastaTamAM nava lokAttika devonA sthAna che. traNa kilviSInA sthAna - traNa palyopamanI sthitivALA pahelA kilvISI devonA sthAna pahelA ane bIjA devalokanA nIcenA prastaTamAM che. traNa sAgaropamanI sthitivALA bIjA kilvISIdevonA sthAna trIjA ane cothA devalokanA nIcenA prastaTamAM ane tera sAgaropamanI sthitivALA trIjA kilvISI devonA sthAna chaThThA devalokanA nIcenA prataTamAM che. ANata-prANata-AraNa-ayyata devaloka :- samapRthvIthI lagabhaga pAMca rajunI UMcAIe ane sahasAra devalokathI asaMkhyAta kroDAkroDa yojananI UMcAIe dakSiNadizAmAM navamo ANata ane uttara dizAmAM dazamo prANata devaloka che. te baMne devaloka samAna sapATIe, ardhacaMdrAkAre saMsthita che. baMne maLIne pUrNa caMdrAkAra thAya che. temAM cAra prataro che. tenI madhyamAM Indraka vimAna che, paMktibaddha tathA puSpAvakIrNa vimAno te baMne devalokanA maLIne 400 che. tyAMthI asaMkhyAta kroDAkroDa yojananI UMcAIe ANata-prANata devalokanI barobara upara dakSiNadizAmAM agiyAramo AraNa ane uttaradizAmAM bAramo ayyata devaloka che. temAM paNa cAra pratara che, tenI madhyamAM Indraka vimAna che. puSpAvakIrNa ane paMktibaddha vimAno baMne devalokanA maLIne 300 che. A rIte samapRthvIthI pAMca raju pramANa UMcAImAM bAra devaloka sthita che. nava zaiveyaka vimAna - ayyata devalokathI asaMkhyAta kroDAkoDI yojananI UMcAIe ane samapRthvIthI chaThThA rajUnI UMcAIe traNa-trikamAM nava raiveyaka vimAna che. pratyeka raiveyaka eka-eka pratara rUpa che. tethI traNe trikamAM traNa-traNa pratara che, temAM anya pratiro nathI. prathama trikane adhastana trika kahe che. temAM ekaso agiyAra vimAno, bIjI trikane madhyama trika kahe che temAM ekaso sAta vimAno, trIjI trikane uparistana Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 trika kahe che temAM ekaso vimAno che. A rIte navaraiveyakamAM kula maLIne 318 vimAno che. tyAMnA devo ahamindra hovAthI tyAM Indraka vimAna nathI. anuttara vimAnaH- samapRthvIthI lagabhaga sAta rajjunI UMcAIe cauda raju pramANa lokanA aMtima rajUnA kSetramAM pAMca anuttara vimAna, siddhazilA ane siddhakSetrano samAveza thAya che. temAM nava raiveyaka vimAnothI dUra UMce madhyamAM eka lAkha yojana lAMbu-pahoLuM sarvArthasiddha vimAna che ane tenI cAre dizAmAM asaMkhyAta yojana lAMbA-pahoLA cAra anuttara vimAno che. temAM anya pratiro ke anya vimAno nathI. A rIte prathama devalokathI anuttara vimAna paryaMtanA devalokamAM kramazaH 3ra lAkha + 28 lAkha + 12 lAkha+ 8 lAkha + 4 lAkha + 50,000+40,000+000+400 + 300 + 318 + 5 = 84, 97, 0ra3(corAsI lAkha, sattANa hajAra, trevIsa) vaimAnika devonA vimAno che. temAMthI keTalAka vimAno saMkhyAta yojana ane keTalAka vimAno asaMkhyAta yojana vistRta che. te vimAnomAM vaimAnika devo nivAsa kare che. vaimAnika devonA sthAna :- tenA svasthAna, upapAsthAna ane samudyAtasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. svasthAna :- uparokta devalokamAM savArthasiddhavimAnane choDIne sarva devaloka asaMkhyAta yojana vistRta che. sarvArthasiddha vimAna saMkhyAta yojana vistRta che, te 14 raju pramANa lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. tethI vaimAnika devonA svasthAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. upapAta :- saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSya ja vaimAnika devomAM utpanna thAya che. tenuM upapAtakSetra lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. samadaghAta - prathama be devalokanA devo bAdara pRthvI, pANI, vanaspatimAM utpanna thaI zake che. te sivAya sarva devo saMjJI tiryaMca ane manuSyamAM ja utpanna thAya che. tethI te mAraNAMtika samughAtanI apekSAe paNa lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja hoya che. vaimAnika Indro :- vaimAnika jAtinA devomAM daza indro che. prathama ATha devalokamAM eka-eka indra che, te ATha indra. navamA-dazamA devaloka vacce eka indra tathA agiyAramA-bAramA devaloka vacce eka indra che; A rIte kula 10 indro vaimAnika devomAM che. prathama devalokanA indranuM nAma zakrendra che. tenA mugaTamAM mRganuM cihna hoya che. tyAra pachI paNa vimAnanA nAma anusAra ja tenA indranA nAma che. jema ke- IzAna devalokanA IzAne vagere. pratyeka indranA mugaTamAM eka vizeSa prakAranuM cihna hoya che. tenAthI tenI oLakha thAya che. IzAnendranA mugaTamAM mahiSa, sanaskumArendranA mugaTamAM varAha, mAhendranA mugaTamAM siMha, brahmalokendranA mugaTamAM bakaro, lAntakendranA mugaTamAM dardU, mahAzukendranA mugaTamAM azva ane sahasArendranA mugaTamAM gajarAjanuM cihna hoya che. te te devalokanA sarva devonA mugaTamAM paNa te te cihna hoya che. navamA ane dazamA devalokanA prANatendranA mugaTamAM bhujaMga-sarpanuM cihna hoya che ane agiyAramA ane bAramA devalokanA acyatendranA mugaTamAM geMDAnuM cihna hoya che. tema chatAM sAmAnya devonA A cAre ya devalokamAM mukuTa cihna judA-judA hoya che. nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnonA devomAM svAmI-sevakano bheda nathI. tyAM indra, sAmAnika, trAyasviMzaka Adi devonI daza prakAranI jAti nathI. badhA ja devo eka samAna, samAna RddhinA dhAraka, samAna prabhAvazALI che. teo svayaM potAnA mAlika che, tethI temane ahamindra kahe che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika devonA vimAna, Indra tathA tenI dvi AdiH indra sama pRthvIthI devaloka devalokanI UMcAI pratara eka rajjunI be rajUnI traNa rajjunI deva. krama devaloka nAma 1 saudharma 2 IzAna 3 sanatkumAra * mAhendra 5 brahmaloka lAntaka mahAzukra sahasrAra 7 8 9 ANata 10 prANata 11 AraNa 12 15 acyuta 13-| adhastana trika traiveyaka 16-| madhyamatrika caiveyaka 18 19- | uparitana trika 21 traiveyaka 22-| cAra anuttara 25 vimAna 26 sarvArthasiddha zakrendra dhyAne sanatkumArendra mAhendra brahmalokendra lAntakendra maga kendra sahasrArendra prANatendra acyutendra X X X X X cAra rajjunI pAca rajjunI 7 24jUnI sAta rajjunI 13 12 C 5 4 4 4 4 3 | jI 3 my devaloka saMsthAna ardhacaMdra ardhacaMdra ardhacaMdra ardhacaMdra pUrNa devaloka dizA dakSiNa uttara dakSiNa uttara madhyamAM pUrNaca madhyamAM pUrNacaMdra madhyamAM pUrNaca madhyamAM ardhacaMdra dakSiNa ardhacaMdra uttara ardhacaMdra dakSiNa ardhacaMdra uttara pUrNacaMdra pUrNacana pUrNacaMdra pUrNacaMdra pUrNacaMdra madhyamAM trirUpe madhyamAM trikarUpe madhyamAM trirUpa cAre dizAmAM madhyamAM vimAna saMkhyA 32 lAkha 28 lAkha 12 lAkha 8 lAkha 4 lAkha 50, 000 40, 000 6, 000 400 300 111 107 100 4 1 vimAna sAmAnika cihna devo mRga mahiSa varAha siMha bakaro dardura azva gaja bhujaMga geMDo vRSabha viDima 84, 000 | 80, 000 72, 000 70, 000 60, 000 50, 000 40, 000 30, 000 20, 000 10, 000 X X X X X AtmarakSaka | agramahiSI devo 3, 36, 000 3, 20, 000 2, 88, 000 2, 80, 000 2, 40, 000 2, 00, 000 1, 60, 000 1, 20, 000 80, 000 40, 000 X X X X X 8 8 X X X *|*| x * * X * X X X X dvitIya pada : sthAna 185 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 zakendranA paryAyavAcI nAma :- (1) vajapANI- jenA hAthamAM vaja hoya tene vajapANI kahe che. zakendranuM zastra vaja hovAthI te vajapANi kahevAya che. (2) puraMdara- asura Adi devonA nagaronuM vidAraNa karavAnuM sAmarthya hovAthI puraMdara kahevAya che. (3) zatakatu- so abhigrahane dhAraNa karanAra. zakrendra pUrvanA kArtika zeThanA bhavamAM zrAvakanI pAMcamI pratimArUpa abhigrahane so vAra dhAraNa karyA hovAthI te zatakratu kahevAya che. (4) sahasAkSa- hajAro AMkhovALA. pUrvabhavamAM zakrendranA pAMcaso maMtrIo temanI sAthe dIkSita thaIne devo thayA che. temanA netra indranA prayojanasAdhaka che. tethI zandrane 500 x 2 = 1000netrovALA sahasAkSa kahevAya che. (5) maghavA- mahAmegha tenA vazamAM hovAthI maghavA kahevAya che. (6) pAkazAsanapAka nAmanA balavAna zatrane potAnI AjJAne AdhIna karyo hovAthI te pAkazAsana kahevAya che. (7) dakSiNArdha lokAdhipati- lokanA dakSiNa vibhAganA adhipati hovAthI dakSiNArdhalokAdhipati kahevAya che. (8) airAvaNa vAhana- airAvaNa nAmano hAthI tenuM vAhana hovAthI airAvaNa vAhanavALA kahevAya che. IzAnendranA paryAyavAcI :- (1) zUlapANi jenA hAthamAM trizULa hoya tene zUlapANi kahe che. IzAnendranuM zastra trizULa hovAthI te zUlapANi kahevAya che. (2) vRSabhavAhana- vRSabha-baLada tenuM vAhana hovAthI tene vRSabhavAhana kahe che. (3) uttarArdha lokAdhipati- lokanA uttara vibhAganA adhipati hovAthI uttarAddha lokAdhipati kahevAya che. vizeSArtha - sa - jenA pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa rUpa pakSa arthAtu pArzva bhAga samAna hoya, arthAt laMbAI-pahoLAI ane goLAI samAna hoya te saparivuM- kahevAya che. sapasiM - sarva dizAomAM eka sIdhI lAInamAM saMpUrNapaNe nIce-upara hoya, te sapratidiza kahevAya che. devonI daza jAtiH- (1) I-badhA devonA nAyaka, adhipati, rAjA samAna devane indra kahe che. (2) sAmAnikaindranI samAna addhinA dhAraka(gaNamAnya) devone sAmAnika deva kahe che. (3) lokapAla- koTavALa jevA devone lokapAla deva kahe che. mukhyataH cAra lokapAla hoya che- soma, yama, varuNa, vaizramaNa-kubera. (4) trAyazciMzakarAjaguru-purohita sthAnIya sanmAnanIya devone trAyasviMzaka deva kahe che. teo tetrIsanI saMkhyAmAM hoya che. (5) pAriSadha-mitra samAna devone pAriSadha kahe che (6) Atma rakSaka- aMgarakSaka jevA sevaka(preSya) devone AtmarakSaka deva kahe che. (7) anIka- sAta prakAranA sainyadaLanA devone anIka deva kahe che. senAnA sAta prakAra A pramANe chegajasenA, azvasenA, rathasenA, subhaTasenA, gaMdharvasenA, nRtyasenA, vRSabhasenA. A senAomAM devo tathA prakAranA rUponI vidurvaNA kare che. tyAM tiryaMca paMcendriya jIvo nathI. (8) prakIrNaka- sAmAnya devo (9) AbhiyogikakarmacArI-sevaka devo (1) kivISI devo- cAMDAla samAna tuccha devo. vihivatra sAte senAnA nAyakadeva, te te anikAdhipati deva kahevAya che. prakA = je devonA koI indra nathI, adhipati nathI evA devone anidra-indra rahita kahevAya che. apekSA - dAsatva ke mRtya devo jene na hoya te aDSya kahevAya che. kapuriyA - rAjaguru ke purohita jevA sanmAnanIya devo jene na hoya, te apurohita hoya che. ati -je devalokamAM badhA ja devo pota-potAnA indra(mAlika) hoya evA devone ahamindra kahe che. bhavanapatithI bAra devaloka sudhInA kalpopapana devomAM svAmI sevaka Adi bheda hoya che paraMtu nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA kalpAtIta devomAM svAmI-sevakanA bheda hotA nathI. tyAMnA badhA ja devonI puNya-ddhi Adi samAna hoya che, tethI te devo ahamindra kahevAya che. siddhonAM sthAna - 72 kahi NaM bhaMte ! siddhANaM ThANA paNNattA ? kahi NaM bhaMte ! siddhA parivasaMti? goyamA ! savvaTThasiddhassa mahAvimANassa uvarillAo thUbhiyaggAo duvAlasa Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada: sthAna | 187 / joyaNeuDDe abAhAe etthaNaMIsIpabbhArA NAmaMpuDhavI paNNattA- paNayAlIsaMjoyaNasayasahassANi AyAmavikkhebheNaM egA joyaNakoDI bAyAlIsaM ca sayasahassAI tIsaMca sahassAiMdoNNi ya auNApaNNe joyaNasae kiMci visesAhie parikkheveNaM paNNattA / IsIpabbhArAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAe aTThajoyaNie khette aTTha joyaNAI bAhalleNaM paNNatte, tao aNaMtaraM ca NaM mAyAemAyAe paesaparihANIe parihAyamANI-parihAyamANI savvesu carimaMtesu macchiyapattAo taNuyayarI aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM bAhalleNaM paNNattA / IsIpabbhArAe NaM puDhavIe duvAlasa NAmadhijjA paNNattA, taM jahA- IsI ti vA isIpabbhArA i vA taNU ti vA taNutaNU ti vA siddhI ti vA siddhAlae ti vA muttI i vA muttAlae ti vA loyaggei vA loyaggathUbhiyA ti vA loyaggapaDivujjhaNA ivA savvapANabhUya jIvasattasuhAvahA i vA / / IsIpabbhArA NaM puDhavI seyA saMkhadalavimalasotthiyamuNAladagaraya-tusAsgokkhIrahAravaNNA uttANayachattasaMThANasaMThiyA savvajjuNasuvaNNamaI acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA NIrayA NimmalA NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA sassirIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / / IsIpabbhArAe NaM sIyAe joyaNammi logaMto / tassaNaM joyaNassaje se uvarille gAue tassaNaMgAuyassajese uvarille chabbhAge etthaNaM siddhA bhagavaMto sAiyA apajjavasiyA aNegajAijarA-maraNa joNisaMsAskalaMkalIbhAvapuNabbhavagabbhavAsavasahIpavaMcasamaikkaMtA sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati / bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! siddhAnAM sthAna yAM cha? bhagavAna ! siddha bhagavaMtozyAM cha? uttara- he gautama ! sarvArthasiddha mahAvimAnanI uparanI stupikA(zikhara)nA agrabhAgathI koI paNa prakAranA vyavadhAna vinA bAra yojana upara iSaprAmbhArA nAmanI pRthvI che, tenI laMbAI-pahoLAI pIstAlIza lAkha yojana che, tenI paridhi eka karoDa beMtAlIsa lAkha, trIsa hajAra, basso ogaNapacAsa yojanathI kaMIka adhika che. iSatu-prabhArA pRthvInI barobara madhyabhAganuM ATha yojana pramANa kSetra jADAImAM ATha yojana che. tyAra pachI (badhI dizA-vidizAomAM) mAtrA-mAtrA arthAtu thoDA thoDA pradezonI anukrame hAni thavAthI caramAjo- siddhazilAnA cheDe mAkhInI pAMkha karatAM paNa adhika pAtaLI, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jADI che. sstpraamaa| pRthvInAMmAra nAma cha, te ApramANe cha- (1) Sat (2) sstpraamaa| (3) tanu (4) tanu-tanu (5) siddhi (5) sidvAlaya (7) muhita (8) bhutAlaya (8) soDA (10) soDAstUpiDA (11) soDAyapratiSodhanA ane (12) sarva prA-(bhUta-va-sattvasupAvaDA. iSaprAzmArA pRthvI zveta che, zaMkhadaLa cUrNanA nirmaLa svastika, mRNAla-kamaLadaMDa, pANInA jaLa kaNa, jhAkaLa, gAyanA dUdha ane hAra samAna atyaMta zveta varNavALI che. te uttAnachatra- kholelA chatra jevI ane sarva zveta suvarNamaya che. te sphaTika samAna svaccha, sukomaLa, snigdha, ghaselI sApha karelI (suMvALI), 24 2Dita, nirbhama, paMDita, nirAva29, tiyuta, pramAyuta, zomA sahita, dhota sahita, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 188 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 prasannatAjanaka, darzanIya, manoramya ane manohara che. iSa~AbhArA pRthvIthI sIdhAImAM(UMce) laghu eka yojana eTale utsadhAMgulanA eka yojanA pachI lokAtta(lokano aMta) che. te eka yojananA uparanA aMtima eka gAunA paNa uparanA chaThThA bhAgamAM siddha bhagavaMto sAdi ananta kAla paryata rahe che. te siddho janma, jarA, maraNa, yonisaMsaraNa (paribhramaNa), kleza, punarbhava, garbhavAsamAM rahevAnA prapaMca rahita, zAzvata anAgatakALa paryata rahe che. vivecanaH prastuta sUtramAM siddhonA sthAnanA kathana pUrve siddhakSetranI samIpe AvelI AThamI pRthvIsiddhazilAnA sthAna ane svarUpanuM kathana che. tyAra pachI siddhakSetra ane siddhonA sthAnanuM nirUpaNa che. '' '' ' | siddhazilA, siddha kSetra ane siddhAtmAo [[ ' , ' ' ' , 333dhanuSa, 3ra aMgula 1 / 1gAuno chaThTho bhAga [333dhanuSa, 3ra aMgulI gA lagAuno chaThTho bhAga[333dhanuSa, 3ra aMgula] 1gAuno chaThTho bhAga333dhanuSa, 3ra aMgula lagAuno cho bhAga[333dhanuSa, 3ra aMgulI 1 lagAuno chaThTho bhAga [333dhanuSa, 3ra aMgula] | pahoLAI ane laMbAI-45lAkhayojana vaccamAM jADAIyojanaH baMne kinAre mAkhInI pAMkhathI pAtaLI. siddhazilAnI vaccenuM Ayojana lAMbu, pahoLuM ane goLakSetra AThayojanajADAIvALu che. tyArapachI cAreya dizAmAM chelle sudhI jADAIkramazaH ghaTatI jAya che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya padaH sthAna [ 189] siddhazilAnI traNa AkRtio: upara ane nIcethI dekhAtI siAzilAno AkAra (paridhiH comeramAkhInI pAMkhathI) paNa vadhu pAtaLI che. (siddhazilA 45 lAkhayojana lAMbI-pahoLI ane goLa AkRtivALI che. (paridhi(goLAI)-1,42,30,249yojana che.) madhyamAMTayojanajADI che. chelle mAkhInI pAMkha karatAMya adhika pAtaLI K paridhi comera mAkhInI pAMkhathI paNa vadhu pAtaLI che. 45 - 45lAkhayojana paridhi(goLAI)-1,42,30,249yojana che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 sarvArthasiddha vimAnanA zikhAbhAgathI bAra yojananI UMcAIe siddhazilA nAmanI AThamI pRthvI che. te manuSyakSetranI barAbara upara manuSyakSetranA DhAMkaNa tulya che. 190 teno AkAra kholelA UMdhA chatra jevo che, madhyabhAgamAM jADI ane tyAMthI kramazaH ghaTatA tenA cArebAjunAM patavartI bhAgamAM eTale kinArAnA bhAgamAM mAkhInI pAMkhathI paNa adhika pAtaLI che. madhyamAM ATha yojana paryaMta kSetramAM tenI jADAI ATha yojananI che ane paryaMtavartI bhAgamAM tenI jADAI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI thaI jAya che. te atyaMta zvetavarNanI che. sUtrakAre tenA zvetavarNanI utkarSatA pradarzitA karavA aneka vizeSaNono prayoga karyo che. yathA- zaMkhacUrNano nirmaLa svastika, zvetakamaLadaMDa, motInA hAra, gAyanuM dUdha, kSIra samudranuM pANI vagerethI paNa adhika zveta, svaccha, darzanIya ane manohara che. siddhazilAnA bAra nAma H- (1) sAta pRthvIothI nAnI hovAthI tenuM 'iSat' nAma che. (2) It = thoDI, prAg = AgaLa, bhArA - jhUkelI, AgaLathI thoDI jhUkelI hovAthI 'iSatprAgmArA' nAma che. (3) zeSa (sAta) pRthvInI apekSAe pAtaLI hovAthI 'tanu' nAma che. (4) jagaprasiddha pAtaLI vastumAM mAkhInI pAMkha che, mAkhInI pAMkha karatAM paNa atyadhika pAtaLI hovAthI 'tanu-tanu (tanvI)' nAma che. (5) siddhakSetra najIka hovAthI 'siddhi' nAma che. (6) siddhakSetranA sAmIpyanA kAraNe upacArathI 'siddhAlaya' nAma che. (78) A ja pramANe 'mukti' ane 'muktAlaya' nAma sArthaka che. (9) lokanA agrabhAgamAM sthita hovAthI 'lokAgra' nAma che. (10) lokAgnanI rUpikA (zikhara) samAna hovAthI tenuM nAma "lokAgrastUpikA' paNa che. (11) lokAntano bodha karAvatI hovAthI tenuM nAma 'loka pratibodhanA(loka prativAhinI)" che. (12) samasta prANa-vikalendriya bhUta-vanaspati, jIva-paMcendriya ane sattva-cAra sthAvara jIvo mATe nirupadravakArI bhUmi hovAthI sarva prANa-bhUta-jIva-satva sukhAvahA nAma paNa sArthaka che. siddhazilAthI utsedhAMgulanA mApe eka yojana arthAt cAra gAu dUra lokAMta che. te cAra gAuMmAMthI aMtima gAunA chaThThA bhAganI UMcAImAM 333 aMgula ane 32 aMgula pramANa kSetra siddhakSetra kahevAya che. tenI laMbAI pahoLAI ane paridhi siddhazilAnI samAna che. siddhone upapAta ke samuddAta hotA nathI; ' siddha kSetra temanuM svasthAna che. jeTalA kSetramAM siddha bhagavaMto rahe che teTalA AkAzane siddhakSetra kahe che. siddhakSetra AkAzapradezarUpa hovAthI amUrta che ane siddha thayelA jIvo paNa zuddha caitanya svarUpa hovAthI amUrta che. tethI ja sImita siddhakSetramAM anaMta siddho rahI zake che. A rIte jotAM spaSTa thAya che ke manuSyakSetra, siddhazilA ane siddhakSetra samAna vistAranA che, manuSyotra pramANa siddhakSetra hovAthI manuSyakSetranA koI paNa vibhAgamAMthI siddha thanAra manuSya samazreNIthI eka ja samaya mAtramAM siddhakSetramAM pahoMcI jAya che. sAsA-apangavasiyAH-sAdi-aparyavasita. sarva karmono sarvathA kSaya thAya tyAre ja jIvo siddha-avasthAne prApta kare che. tethI je samaye sarva karmano kSaya thAya te samaye siddhanI Adi thAya che, tethI teo sAdi che ane ekavAra sihatva prApta karI lIdhA pachI kyAreya teno aMta thato nathI tethI teo aparyavasita anaMta che. siddhonA rAgAdi vikArono samULago nAza thaI javAthI teonI siddhAvasthAnuM kyAreya parivartana thatuM nathI. jevI rIte bIja baLI gayA pachI temAMthI aMkura thatA nathI, tevI ja rIte saMsAranA bIja rUpa Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada: sthAna, | 181 rAgadveSAdi sarvathA vinaSTa thaI javAthI janmarUpI aMkura thatAM nathI. tethI siddha jIvone pharI saMsAramAM AvavApaNuM ke janma-maraNa karavApaNuM rahetuM nathI, A kAraNe teo anaMta zAzvatakAla paryata siddha avasthAmAM ja rahe che. siddhonuM sva35: tattha vi ya te avedA, aveyaNA NimmamA asaMgA ya / saMsAravippamukkA, paesaNivvattasaMThANA // 26 // kahiM paDihayA siddhA, kahiM siddhA paiTThiyA / kahiM boMdi caittA NaM, kahiM gaMtUNa sijjhai // 27 // aloe paDihayA siddhA, loyagge ya paiTThiyA / ihaM boMdi caittANaM, tattha gaMtUNa sijjhai // 28 // dIhaM vA hassaM vA jaM, carimabhave havejja saMThANaM / tatto tibhAgahINA, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 29 // jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM, cayaMtassa carimasamayammi / AsI ya paesaghaNaM, taM saMThANaM tahiM tassa // 30 // tiNNi sayA tettIsA, dhaNuttibhAgo ya hoi bodhavvo / esA khalu siddhANaM, ukkosogAhaNA bhaNiyA // 31 // cattAri ya rayaNIo, rayaNitibhAgUNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhANaM, majjhima ogAhaNA bhaNiyA // 32 // egA ya hoi rayaNI, adveva ya aMgulAI sAhiyA / esA khalu siddhANaM, jahaNNa ogAhaNA bhaNiyA // 33 // ogAhaNAe siddhA, bhavattibhAgeNaM hoMti parihINA / saMThANamaNitthaMtha, jarA maraNavippamukkANaM // 34 // jattha ya ego siddho, tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / aNNoNNasamogADhA, puTThA savve vi loyate // 35 // phusai aNaMte siddhe, savvapaesehiM Niyamaso siddhA / te vi asaMkhejjaguNA, desa padesehiM je puTThA // 36 // asarIrA jIvaghaNA, uvauttA dasaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM, lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 37 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 kevalaNANuvauttA, jANaMti savvabhAvaguNa bhAve / pAsaMti savvao khalu, kevaladiTThIhiaNaMtAhiM // 38 // Na vi atthi mANusANaM, taM sokkhaM Na vi ya savvadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM, avvAbAhaM uvagayANaM // 39 // suragaNasuhaM samattaM, savvaddhApiMDitaM aNaMtaguNaM / / Na vi pAve muttisuhaM, NaMtAhiM vi vaggavaggUhi // 40 // siddhassa suho rAsI, savvaddhApiMDito jai havejjA / soNaMtavaggabhaio, savvAgAse Na mAejjA // 41 // jaha NAma koi meccho, NagaraguNe bahuvihe viyANaMto / Na caei parikaheDaM, uvamAe tahiM asaMtIe // 42 // iya siddhANaM sokkhaM, aNovamaM Natthi tassa ovammaM / kiMci viseseNetto, sArikkhamiNaM suNaha vocchaM // 43 // jaha savvakAmaguNitaM, puriso bhottUNa bhoyaNaM koi / taNhA chuhAvimukko, acchejja jahA amiyatitto // 44 // iya savvakAlatittA, atulaM NivvANamuvagayA siddhA / sAsayamavvAbAhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA // 45 // siddha tti ya buddha tti ya, pAragayatti ya paraMparagayatti / ummukkakammakavayA, ajarA amarA asaMgA ya // 46 // NitthiNNasavvadukkhA, jAI jarA maraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sokkhaM, aNuhoMtI sAsayaM siddhA // 47 // bhAvArtha:- tyAM (voData siddha sthAnamA) siddha bhagavAna vahaDita, vehanA raDita, mamatva 2Dita, bAhya-AtyaMtara saMgathI rahita, janma-maraNarUpa saMsArathI sarvathA vimukta ane zuddha Atma pradezothI banelA saMsthAnavALA hoya che . 26 siddho kyAM pratihata eTale rokAyelA che? siddho kyAM rahelA che? kyAMthI zarIrano tyAga karIne, kyAM jaIne siddha thAya che? | 27 alokanA kAraNe siddho lokAgre rokAyelA che. lokanA agrabhAge pratiSThita che, A manuSya lokamAM zarIrano tyAga karI, lokAgre jaIne siddha thAya che. te 28 | dIrgha-lAMbu ke hrasva-TUMku, aMtimabhavamAM je saMsthAna (zarIrAkAra) hoya che, tenAthI trIjA bhAge nyUna siddhonI avagAhanA hoya che. 29. A manuSya bhavamAM- zarIrano tyAga karatAM aMtima samaye Atma- pradezanuM ghanarUpa je saMsthAna (AkAra) thAya che, te ja saMsthAna lokAgre siddha avasthAmAM rahe che, ama zo'ma. // 30 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pada : sthAna pAMcaso dhanuSanI utkRSTa avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya, to tyAM tenI traNaso tetrIsa dhanuSa ane eka dhanuSanA trIjA bhAga jeTalI arthAt 32 aMgulanI avagAhanA thAya che, te siddhonI utkRSTa avagAhanA che. // 31 || sAta hAthanI madhyama avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya, to tyAM tenI cAra hAtha ane soLa aMgulanI avagAhanA thAya che. te siddhonI madhyama avagAhanA che. ema samajavuM joIe. || 32 || be hAthanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya, to tyAM tenI eka hAtha ane ATha aMgula adhika avagAhanA hoya che. te siddhonI jaghanya avagAhanA che. II 33 // 193 aMtima bhavanA carama zarIrathI tribhAga nyUna siddhonI avagAhanA hoya che. jarA ane maraNathI sarvathA vimukta siddhonuM saMsthAna anistyastha aniyatAkAranuM hoya che. II 34 II je AkAza pradezamAM eka siddha che, tyAM bhavakSaya karI mukta thayelA anaMta siddho rahe che. te anaMta siho lokanA agrabhAgathI spaSTa che ane paraspara anyonyAvagADha--pUrNarUpe eka bIjAmAM maLelA hoya che. II 35 // eka siddha sarva AtmapradezothI niyamataH anaMta siddhono sparza kare che tathA je deza-pradezothI spaSTa che, te siho tenAthI paNa asaMkhyAtaguNA adhika che. II 3 II siddha bhagavAna azarIrI che, jIva ghanarUpa che tathA jJAna ane darzananA upayogathI yukta rahe che; sAkAra upayoga eTale jJAnanA upayogamAM ane anAkAra upayoga eTale darzananA upayogamAM rahevuM te siddhonuM lakSaNa che. II 37 II siho kevaLajJAnanA upayogathI samasta padArthonA sarva guNa ane paryAyone jANe che ane kevaLadarzananA upayogathI samasta padArthonI sarva paryAyone jue che. II 38 // siddhone avyAbAdha sukha prApta thayeluM che, te sukha cakravartI Adi manuSyone nathI ke samasta devone paNa nathI. // 39 / / samasta devonA samasta sukhane sarvakALanA anaMta samaya sAthe ekatrita karavAmAM Ave, pachI tene anaMtagaNuM karavAmAM Ave. (AvelA guNAkArane) pharI anaMta vargothI vargita karavAmAM Ave to paNa te mukti sukhanI tulanAmAM AvI zakatuM nathI. // 40 II eka siddhanA(pratisamayanA) sukhonI rAzine jo sarvakALa sAthe ekaThI karavAmAM Ave ane tene anaMta vargamULothI bhAgavAmAM Ave(ghaTADavAmAM Ave) to te(bhAjita = nyUna kareluM) sukha paNa saMpUrNa AkAza pradezomAM samAviSTa thaI zakatuM nathI. // 41 // jema koI mleccha puruSa nagaranA aneka prakAranA guNone jANato hovA chatAM paNa tenI pAse koI upamA na hovAthI kahevAmAM samartha thaI zakato nathI, tema siddhonuM sukha anupama che, tenI koI upamA nathI. chatAM paNa kAMIka vizeSarUpe tenI upamA kahuM chuM te sAMbhaLo.|| 42-43 // jema koI puruSa sarva kAmaguNayukta bhojana karIne kSudhA ane tRSAthI rahita thaI jAya che, amRtathI tRpta thayelA puruSanI sarva utsukatA samApta thaI jAya che, tema sarva kALe tRpta, atula(anupama), zAzvata ane avyAbAdha nirvANa sukhane prApta thayelA siddha bhagavAna(saMdeva) sukhI rahe che. II 44-45 // R mukta jIva siddha che, buddha che, pAraMgata che, paraMparAgata che, karmarUpI kvacathI unmukta che, ajara, amara ane asaMga che. teo sarva du:khone pAra karI gayA che. II 46 / / teo janma, jarA, maraNanA baMdhanathI mukta / thaIne avyAbAdha ane zAzvata sukhano anubhava kare che. // 47 // sarvathA vivecana : prastuta gAthAomAM siddhanA svarUpane vistArathI samajAvyuM che. siddha bhagavAna mATe prayukta keTalAka Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 194] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 vizeSaNo siddhanA svarUpane spaSTa kare che. AvelA = siddha bhagavAna strI, puruSa ane napuMsaka vedathI rahita hoya che. siddha bhagavAna azarIrI hovAthI teone dravyaveda nathI ane nokaSAya cAritra mohanIyakarmano abhAva hovAthI bhAvaveda paNa nathI. A rIte teo dravya-bhAva baMne rIte avedI che. aveyA = zAtA ke azAtA vedanIya karmano ja abhAva hovAthI teo vedanA rahita che. nimanA aiA = mamatva tathA bAhya-AtyaMtara saMga (Asakti ke parigraha)thI rahita hovAthI teo nirmama ane asaMga hoya che. saMsAravipakuvA = cAra gatinA paribhramaNarUpa saMsArathI sarvathA mukta ane alipta che. pakSa bitta saMDApA = siddhomAM je AkAra hoya che, te paulika zarIranA kAraNe hoto nathI, zarIrano tyAM sarvathA abhAva che, tethI temanuM saMsthAna (AkAra) AtmapradezothI ja niSpanna thAya che. savvANatirA = sarvakALa eTale ke sAdi anaMtakALa sudhI teo tRpta che, ausukya Adi sarva vaibhAvika bhAvothI sarvathA nivRtta hovAthI parama saMtuSTa che. ATha prakAranA karmakSaya rU5 kAryane siddha karyA che. te siddha kahevAya che. zeSa siddhinuM nirAkaraNa karavA mATe ane siddhanA svarUpanI puSTi mATe sUtrakAre yuddhavizeSaNano prayoga karyo che. yuddha = siddha bhagavAna sarvajJa ane sarvadarzI hovAthI svayaM bodhasvarUpa che. pArad = saMsArane ke samasta prayojanone pAra pAmI gayA hovAthI pAragata che. paraMparAgata = siddhagatinI prApti paraMparAe kramazaH thAya che. te viSayane sUcita karavA A vizeSaNano prayoga thayo che. samyagudarzana, jJAna ane cAritranI ArAdhanAthI kramazaH ghAti ane aghAti karmono kSaya thAya tyAre siddhagati prApta thAya che.. te uparAMta siddha karmarUpa kavacathI sarvathA mukta, janma-jarA-mRtyuthI rahita ajara-amara ane eka paramANa mAtra paradravyanA saMgathI rahita temaja vaibhAvika bhAvanA saMgathI rahita, sarva prakAranA duHkhothI mukta, zuddha caitanyaghana kevaLajJAna, kevaLadarzana svarUpa che. anaMta avyAbAdha sukha svarUpa che. siddhonuM sukha - siddhone duHkha ane duHkhanA kAraNono sarvathA kSaya thaI gayo hovAthI zAzvata kAla paryata sukhanI ja anubhUti hoya che. te sukha akathya, atulya, anupama che. sUtrakAre tenI utkarSatA pragaTa karavA cakravartInA sukhathI ane devalokanA devonA sukhathI anaMtaguNa adhika kahyuM che. te akathya hovAthI kahI zakAtuM nathI, anupama hovAthI upamA ApI zakAtI nathI. siddhonuM sukha mAtra anubhUtino viSaya che. eno paDiyA sikkA :- lokAgra pachI lokano aMta AvI javAthI aloka zarU thAya che. jIvanI gatimAM nimitta kAraNa (sahAyaka) dharmAstikAya che, alokamAM teno abhAva che; tethI lokanA aMte siddhonI gatimAM rukAvaTa Ave che. A rIte dharmAstikAyanA abhAvathI siddha pratihata thAya che. siddho manuSya kSetrano tyAga karI eka ja samayamAM lokanA agrabhAge sthita thaI jAya che. silonI avagAhanA:- siddhonI jaghanya avagAhanA eka hAtha ATha aMgulanI ane utkRSTa avagAhanA 333 dhanuSya 3ra aMgulanI hoya che. tatto vimAnadI - siddha thayelA jIvanA zarIranI aMtima bhavamAM je avagAhanA hoya teno trIjo bhAga nyUna avagAhanA siddhagatimAM rahe che. kevaLI bhagavAna potAnA AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM sUkSmakriyA apratipAti nAmanA trIjA zukladhyAnanA AdhAre yogasaMdhananI kriyA kare che. te kriyAmAM traNe yoganuM saMdhana thAya ane Atmapradezo ghanIbhUta thAya che arthAt zarIramAM mukha, kAna, peTa Adi polANa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvitIya pada : sthAna [195] bhAgo AtmapradezothI paripUrNa thAya che ane zarIranA anya bhAgo saMkocAtA jAya che. pratyeka manuSyanA zarIramAM trIjo bhAga jeTalI polANa che. tethI Atmapradezo paNa trIjA bhAga jeTalA saMkocAIne ghanarUpa thAya che. te ghanarUpa thayelA Atmapradezo ja siddhakSetramAM zAzvatakAla paryata sthita thAya che. tethI siddhonI avagAhanA paNa aMtima zarIranI avagAhanAthI trIjo bhAga nyUna rahe che. utkRSTa avagAhanA - utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA manuSyo siddha thAya che. tethI siddhonI utkRSTa avagAhanA 333, dhanuSanI che. dhanuSa = 6 aMgula = 3ra aMgula thAya che, A rIte 333 dhanuSa 3ra aMgula, te 500 dhanuSano be tRtIyAMza che, A siddhonI utkRSTa avagAhanA che. jaghanya avagAhanA :- jaghanya be hAthanI avagAhanAvALA siddha thaI zake che. be hAthane be tRtIyAMza karatAM avagAhanA eka hAtha ATha aMgula prApta thAya che. be hAthanA 48 aMgula hoya che teno trIjo bhAga 16 aMgula che. 48 aMgulamAMthI 16 aMgula ghaTADatAM 3ra zeSa raheze. 3ra aMgula eTale eka hAtha ATha aMgula thAya che. kAraNa ke 24 aMgulano hAtha hoya che. madhyama avagAhanA - jaghanya ane utkRSTanI vaccenI badhI ja avagAhanA madhyama kahevAya. tIrthakaronI jaghanya avagAhanA 7 hAthanI hoya che. te lakSamAM rAkhI sUtrakAre madhyama avagAhanAnuM ahIM kathana karyuM che. sAta hAthanI avagAhanAvALA siddha thAya tevA siddhanI avagAhanA cAra hAtha soLa aMgula che. tyutha saMtApa - koI paNa eka niyata prakArano AkAra na hoya tyAM zAstrakAra A AtyaMtha zabda prayoga kare che. jemAM cAra sthAvaromAM pratyekane eka-eka niyata saMsthAna kahyuM che. paraMtu vanaspatimAM nAnA vidha saMsthAna hovAthI tene mATe atyaMtha zabda prayoga karyo che. te ja rIte ahIM aMtima zarIra pramANe siddhonI avagAhanArUpa vibhinna AkAra hovAthI tene mATe tyaMtha zabda prayoga karyo che. saMkSepamAM vividha saMsthAnone mATe anithastha saMsthAna kahevAmAM Ave che. silona avasthAna :- je AkAza pradeza para eka siddha avasthita che, tyAM anaMta siddha avasthita hoya che. teo paraspara avagADha thaIne(maLIne) rahe che. siddho arUpI hovAthI teo paraspara eka bIjAmAM samAviSTa thaI jAya che. jevI rIte dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya Adi arUpI dravyo eka ja sthAnamAM avasthita hovA chatAM potAnA svarUpathI saMpUrNa rIte svataMtra che- te ja rIte anaMtasiddho eka sAthe rahevA chatAM svarUpathI saMpUrNa rIte svataMtra hoya che. eka siddhanA Atmapradezo anaMta siddhanA Atmapradezone sparze che. keTalAka siddho pUrNarUpe paraspara ekameka thaI gayA hoya che arthAt je AkAza pradezo para eka siddha che te ja AkAza pradezo upara anaMta siddho rahe che. keTalAka siddhonA AtmapradezonA deza ke pradeza anya anaMta siddhone sparze che. tevA siddho asaMkhyAtaguNA adhika che, kAraNa ke avagADha pradezo asaMkhyAta che. eka siddhanA asaMkhyAta Atmapradezo che tenA pratyeka Atmapradeza anya eka ke aneka siddhanA Atmapradezone sparze to te asaMkhyAtaguNA adhika thaI jAya che. A rIte A sthAnapadamAM saMsArI jIvo ane siddhajIvonA rahevAnA sthAnonuM kathana che ane saMsArI jIvo vigrahagati ane mAraNAMtika samuddaghAtamAM jeTalA kSetrane sparze che, tenuM paNa kathana che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 sarva jIvonA traNa sthAna : sarvaloka sva sthAna uSapAta sthAna | samudaghAta sthAna pAMca sthAvara sarvaloka sarvaloka sarvaloka sUkSma paryAptA-aparyAptA bAdara pRthvIkAyanA paryAptA adholoka-7 naraka pRthvI, bhavano, | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo nirakAvAso, tirachAloka-parvata, kSetra, dvIpa, bhAga bhAga bAdara pRthvIkAyanA aparyAptA jagatI Adi, Urdhvaloka-devaloka, sarvaloka vimAnAdi lokano asaMkhyAtamo bhAga | bAdara aplAyanA paryAptA adholoka-vanodadhi, ghanodadhivalaya | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo pAtALa kaLazo, bhavanonI vAvaDI Adi bhAga bhAga tirachAloka- nadI, kUvA, taLAva, samudra bAdara aplAyanA aparyAptA | Urviloka- 12 deva. sudhI vAvaDI Adi. sarvaloka sarvaloka lokano asaMkhyAtamo bhAga bAdara agnikAyanA paryAptA vyAghAtakAlamAM lokano asaMkhyAtamonuM lokano asaMkhyAtamo pAMca mahAvidehakSetra bhAga | bhAga nivyaghAtakAlamAMbAdara agnikAyanA aparyAptA 15 karmabhUmimAM. be Urdhva kapATa sarvaloka lokano asaMkhyAtamo bhAga tiryaMnloka taTTa bAdare vAyukAyanA paryAptA ghanavAta, tanuvAta, ghanavAta valaya, lokanA ghaNA lokanA ghaNA tanuvAna valaya, traNe lokanA asaMkhyAtamA bhAgo | asaMkhyAtamAM bhAgo sarva polANa sthAnamAM. bAdara vAyukAyanA aparyAptA | lokanA ghaNA asaMkhyAtamA bhAgo sarvaloka sarvaloka bAdara vanaspatikAyanA paryAptA aSkAyanA sthAna lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo pramANe. bhAga bhAga bAdara vanaspatikAyanA aparyAptA lokano asaMkhyAtamo bhAga sarvaloka | sarvaloka traNa vikasendriya ane tiryaMca | adholoka-adholaukika grAma, kUvAdi | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo paMcendriyanA paryAptA-aparyAptA tirachAloka-jalasthAna, dvIpa-samudra Adi. bhAga bhAga Urdhvaloka-meruparvatanI vAvaDIomAM lokano asaMkhyAtamo bhAga manuSyanAM paryApta-apayoptA madhyalokamAM aDhIdvIpa kSetramAM. || lokano asaMkhyAtamo| | sarvaloka lokano asaMkhyAtamo bhAga bhAga | |(kevaLI samuddaghAta AzrI) nairayikonA paryAptA-aparyAptA | adholokamAM sAta narakanA 84 lAkha | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo narakAvAsa. lokano asaMkhyAtamo bhAga bhAga bhAga daza bhavanapati devonA adholokamAM prathama narakanA 10 AMtarAmAM. | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo paryAptA-aparyAptA (7, 72, 00,000 bhavanomAM) bhAga bhAga lokano asaMkhyAtamo bhAga Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya padaH sthAna 197 sva sthAna upapAta sthAna | samudaghAta sthAna 16 vyaMtara devonA tirachAlokamAM ratnaprabhA pRthvInA | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo paryAptA-aparyAptA uparanA 1000 yojanamAMthI bhAga bhAga 800 yojananA polANamAM asaMkhyAta nagarAvAso lokano asaMkhyAtamo bhAga jyotiSI devonA tirachAlokamAM samapRthvIthI UMce | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo paryAptA-aparyAptA 790 yojanathI 900 yojana sudhInA bhAga bhAga 110 yojanamAM, tirachA asaMkhyAta yojanamAM asaMkhyAta vimAno. lokano asaMkhyAtamo bhAga vaimAnika devo | UrdhvalokamAM 84,97,023vimAnomAM. | lokano asaMkhyAtamo | lokano asaMkhyAtamo paryAptA-aparyAptA lokano asaMkhyAtamo bhAga - bhAga bhAga siddho lokAgre- 333 dhanuSya, 3ra aMgula, jADAIvALA ane 45 lAkha yojana lAMbA-pahoLA siddha kSetramAM noMdhaH (1) janmathI mRtyu parvatanA sthAna sthAna che. (2) vigrahagatimAM(vATe vahetA) jIva jeTalA kSetrane sparze te uparAtakSetra che. (3) samaghAta samaye phelAtA Atmapradezo jeTalA kSetrane sparze te samaghAtakSetra che. che dvitIca pada saMpUrNa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 trIjuM pada paricaya che & 9 ka ka la ka ka cha : & ka ka che A trIjA padanA be nAma pracalita che- bahuvaktavyapada ane alpabadutva pada. A padamAM anaMta saMsArI jIvonuM vividha prakAre vargIkaraNa karIne tenI taratamatAnI prarUpaNA che. A padano viSaya bahuvistRta ane gahana hovAthI sUtrakAre tenI vaktavyatAne bahuvaktavyapada nAma ApyuM che. vividha apekSAe jIvonI nyUnAdhikatA, alpa-bahutvatA, teno mukhya viSaya hovAthI tenuM bIjuM nAma alpabahatvapada prasiddha che. A padamAM dizA, gati, indriya, kAya, yoga AdithI laI mahAdaMDaka sudhInAM 27(satyAvIza) dvAronA mAdhyamathI mAtra jIvonuM ja nahIM, paraMtu dharmAstikAya Adi cha dravyonuM ane paramANu Adi pudgalonuM paNa vargIkaraNa karIne tenA alpabadutvano vicAra karyo che. prathama dvAramAM sarva prathama dizAonI apekSAe samuccaya jIvonA alpabadutvanI vicAraNA karIne, tyAra pachI kramazaH pRthvIkAyAdi pAMca sthAvaro, traNa vileMdriyo, nairayiko, tiryaMca paMcendriyo, manuSyo, bhavanapati-vANavyaMtara-jyotiSI ane vaimAnika devo tathA siddhonA alpabadutvanI vicAraNA karI che. bIjAthI trevIsamA dvAranA mAdhyame narakAdi cAre gatio: saindriya-aniSkriya jIvo; paryAptakoaparyAptako; SakAyika-akAyika, bAdara-sUma SakAyiko; sayogI-manayogI-vacanayogI-kAyayogIayogI; savedaka-strIvedaka-puruSavedaka-napuMsakavedaka-avedako; sakaSAya-krodhAdi cAra kaSAyI-akaSAyI; salezI-SaTyazI-alezI; samyagdaSTi Adi traNa daSTi, pAMca jJAna+3ajJAna yukta jIvo; cakSudarzanAdi cAra darzana yukta jIvo; saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata, nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata jIvo; sAkAraanAkAropayogI jIvo; AhAraka-anAhAraka jIvo; bhASaka-abhASaka jIvo; paritta, aparitta, no paritta noaparitta jIvo; paryApta, aparyApta, no paryApta noaparyAptako; sUma, bAdara, nosUkSma no bAdaro; saMjJI, asaMjJI, nosaMjJI noasaMjJI; bhavasiddhika, abhavasiddhika, nobhavasiddhika noabhavasiddhika jIvo; dharmAstikAyAdi SaDUdravyonA dravya, pradeza tathA dravya-pradezanI daSTie pRthaka-pRtha ane samuccaya; caramaacarama jIvo; jIva, pudgala, kALa, sarvadravya, sarvapradeza, sarvaparyAyonA alpabadutvanuM pratipAdana che. covIzamAM kSetradvAramAM lokanA chavibhAga-Urdhvaloka, adholoka, tirachAloka, adholoka-tirachAloka, UrdhvalokatirachAloka ane traNalokamAM samuccaya jIvo tathA caturgatika jIvonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. paccIzamA aMdhakAramAM AyuSyakarmanA baMdhaka-abaMdhaka, paryApta-aparyApta, sukha-jAgRta, samavahataasamavahata, zAtA vedaka-azAtA vedaka, indriyopayukta-noindriyopayukta ane sAkAropayuktaanAkAropayukta jIvonA alpabadutvanI prarUpaNA che. chavIsamA dvAramAM kSetra ane dizAnI apekSAe pudgalo tathA dravyonA alpabadutvanuM tathA dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe pudgala dravyanA alpabadutvanuM kathana che. satyAvIzamAM mahAdaMDakamAM samagrabhAve jIvonA alpabadutvanuM aThThANuM(98) bolathI kathana che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju pada: paricaya 199] mahAdaMDaka dvAramAM samagrarUpe jIvonA alpabadutvanI prarUpaNA che. A vistRta varNana parathI phalita thAya che ke manuSya, tiryaMca ane devagatimAM puruSanI apekSAe strIonI saMkhyA adhika che. adholokamAM ekathI sAta narakamAM nairayikonI saMkhyA kramazaH ghaTatI jAya che. UrdhvalokamAM anuttara vimAnavAsI devonI saMkhyA sarvathI ochI che ane tyAra pachI nIcenA devomAM kramazaH vadhatAM-vadhatAM saudharma devalokamAM sarvathI adhika devasaMkhyA che. bhavanapati devonI saMkhyA saudharma devalokanA devothI adhika che ane tenAthI vyattara jyotiSI devonI saMkhyA uttarottara adhika che. narakagatimAM sAtamI naraka ane devagatimAM anuttaravimAnamAM jIvo alpa che; tethI spaSTa thAya che ke jema lokamAM atyaMta puNyazALI jIvo ochA hoya che tema atyaMta pApI jIvo paNa ochA hoya che. A vistRta sUcina jIvomAM sarvathI ochI manuSyonI saMkhyA che ane sUkSma vanaspatinA jIvo sarvAdhika che. A rIte saMsArI jIvonuM cokkasapramANa sAthe nirUpaNa karavuM te ja A padanI vizeSatA che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 -trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] ||P/IP||||P|||||/ dizA Adi ra7 dvAronA nAma H 1 bhAvArtha :- (gAthArtha) (1) dizA (2) gati (3) indriya (4) kAya (5) yoga (6) veda (7) kaSAya (8) lezyA (9) samyaktva (10) jJAna (11) darzana (12) saMyata (13) upayoga (14) AhAra (15) bhASaka (16) paritta (17) paryApta (18) sUkSma (19) saMzI (20) bhava (21) asti (22) carama (23) jIva (24) kSetra (25) baMdha (26) pudgala ane (27) mahAdaMDaka; (prastuta 27 dvAronA mAdhyame A padamAM alpabahutvanI prarUpaNA karavAmAM AvI che.) / / 1-2 II * zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 disi gai iMdiya kAe, joe vee kasAya lessA ya / sammatta NANa daMsaNa, saMjaya uvaoga AhAre // 1 // (1) dizA dvAra : dizAnI apekSAe samuccaya jIvonuM alpabahutva H 2 disANuvAeNaM savvatthovA jIvA paccatthimeNaM, puratthimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / * * bhAsaga paritta pajjatta, suhuma saNNI bhavatthi carime / jIveyakhetta baMdhe, puggala mahadaMDae ceva // 2 // bhAvArtha:- dizAonI apekSAe- (1) sarvathI thoDA jIvo pazcima dizAmAM che, (2) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika (3) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika ane (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. vivecana :- [na = dizA = vidizA. 7 = rucaka pradeza. * * * ...... kSetra dizA-vidizA :- prastuta sUtramAM kSetra dizAnI apekSAe samuccaya jIvonA alpabahutvanuM kathana che. meru parvatanA ATha rucaka pradezomAMthI nIkaLatI cAra dizA-cAra vidizA, Urdhva ane adhodizA te kSetradizA che, tenuM pramANa niyata che. ahIM cAra dizAnI apekSAe bAdara jIvonA alpabahutvanuM kathana che, kAraNa ke sUkSma jIvo AkhA lokamAM samAnarUpe vyApta che tethI temAM dizAnI apekSAe alpabahutva saMbhavita nathI. samasta jIva sRSTimAM vanaspatikAyika jIvo adhika che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] tethI je dizAmAM vanaspatikAyika jIvo adhika hoya te dizAmAM jIva saMkhyA adhika thAya che ane vanaspatikAyika jIvonI adhikatAno AdhAra apkAya jIvo che. kAraNa ke je dizAmAM jalanI adhikatA hoya, te dizAmAM ja zAstrakAre jIvonI adhikatA kahI che. vanaspatikAyikamAM panaka vagere anaMtakAyika jIvo eka zarIramAM anaMtA rahetA hovAthI apsAyika sthAnomAM paNa aplAyika jIvothI vanaspatikAyika jIvo anaMtaguNA adhika hoya che. (1) sarvathI thoDA jIvo pazcimadizAmAM che. madhyalokamAM pratyeka dvIpane pharatA samudro che. A rIte pratyeka samudro goLAkAre che tethI cAre dizAmAM samapramANamAM pANI che tema chatAM samudromAM je dizAmAM dvIpa hoya tyAM apkAyika jIvonI saMkhyA ghaTI jAya che. lavaNa samudramAM pUrva ane pazcima dizAmAM kramazaH caMdradvIpo ane sUryadvIpo che. te uparAMta pazcima dizAmAM lavaNa samudranA adhipati susthita nAmanA devanA AvAsarUpa 12,000-yojana lAMbo-pahoLo gautama dvIpa che. te te dvIpanA kSetramAM jalano abhAva hovAthI vanaspatikAyika jIvono abhAva thAya che. A rIte pazcima dizAmAM samuccaya jIvonI saMkhyA alpa che. (2) tenAthI pUrvadizAmAM jIvo vizeSAdhika che. pUrva dizAmAM gautamadvIpa nathI tethI jalakSetra adhika thatAM jIvonI saMkhyA vadhI jAya che. (3) tenAthI dakSiNa dizAmAM jIvo vizeSAdhika che. dakSiNadizAnA lavaNa samudramAM caMdradvIpa, sUryadvIpa ke gautamaDhIpa Adi nathI. A kAraNe jalakSetra vadhatAM vanaspati jIvonI saMkhyA vadhe che ane tethI samuccaya jIva vadhe che. caMdra-sUryanA dvIpo pUrva pazcimadizAmAM ja hoya che. 201 (4) tenAthI uttara dizAmAM jIvo vizeSAdhika che. meru parvatathI uttaradizAnA saMkhyAta yojana vistAravALA eka dvIpamAM saMkhyAta yojana vistRta eka mAnasa sarovara che. tethI tyAM jalanI ane vanaspatikAyika jIvonI adhikatA hovAthI samuccaya jIvo adhika hoya che. dizAnI apekSAe samuccaya jIvonuM alpabahutva(jaLa ane vanaspatinI pramukhatAe) :- |krama | dizA pramANa kAraNa 4 vi. 1 pazcima | sarvathI thoDA lavaNa samudramAM caMdra, sUryaane gautama dvIpa hovAthI jalakSetra alpa thAya che. 2 pUrva vizeSAdhika | gautamadvIpa nathIteTaluM jalakSetra vadhe che. 3 4 uttara dakSiNa | vizeSAdhika | caMdra, sUrya dvIpa nathI teTaluM jalakSetra vadhe che. vizeSAdhika | saMkhyAtA(karoDo) yojanavALuM eka mAnasa sarovara che, tethI jalakSetra vadhe che. ' alpa kavi. vi. dizAnI apekSAe ekendriya ane vikalendriya jIvonuM alpabahutva : 3 disANuvAeNaM savvatthovA puDhavikAiyA dAhiNeNaM, uttareNaM visesAhiyA, puratthimeNaM visesAhiyA, paccatthimeNaM visesAhiyA / bhAvArtha :- pRthvIkAyika- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA pRthvIkAyika jIvo dakSiNadizAmAM che, (2) tenAthI uttaradizAmAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che ane (4) tenAthI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. | 4 disANuvAeNaM savvatthovA AukkAiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha-aplAyika- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA aSkAyika jIvo pazcima dizAmAM che. (2) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che, (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. | 5 disANuvAeNaM savvatthovA teukkAiyA dAhiNuttareNaM, puratthimeNaM saMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA / bhAvArtha:- tejaskAyika- dizAonI apekSAe (1-2) sarvathI thoDA tejaskAyika jIvo dakSiNa ane uttaramAM che, (3) tenAthI pUrvamAM saMkhyAtaguNA adhika che ane (4) tenAthI pazcimadizAmAM vizeSAdhika che. | 6 disANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA purathimeNaM, paccatthimeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA / bhAvArtha :- vAyakAyika- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA vAyukAyika jIvo pUrva dizAmAM che, (2) tenAthI pazcimamAM vizeSAdhika, (3) tenAthI uttaramAM vizeSAdhika, (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. | 7 disANuvAeNaM savvatthovA vaNassaikAiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha:- vanaspatikAyika- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA vanaspatikAyika jIvo pazcimamAM che, (2) tenAthI pUrvamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika che ane (4) tenAthI uttaramAM vizeSAdhika che. | 8 disANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha- beijiya- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA beindriya jIvo pazcimamAM che, (2) tenAthI pUrvamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika che ane (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. | 9 disANuvAeNaM savvatthovA teiMdiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha - ikiya- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA teindriya jIvo pazcimadizAmAM che, (2) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika ane (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahuta], [ 203] 10 disANuvAeNaM savvatthovA cauridiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha:- caurakriya- dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA caurendriya jIvo pazcima dizAmAM che, (2) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika, (3) tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika ane (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtramAM pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya jIvonA alpabadutvanuM pratipAdana che. pRthvIkAyaje dizAmAM pRthvI vadhu hoya, polANa ochuM hoya, tyAM pRthvIkAyika jIvo adhika hoya che ane jyAM polANa vadhu hoya tyAM pRthvIkAyika jIvo alpa hoya che. (1) sarvathI thoDA pRthvIkAyika jIvo dakSiNa dizAmAM che kAraNa ke dakSiNadizAmAM bhavanapatinA bhavano ane narakAvAsonI saMkhyA adhika hovAthI tyAM polANa bhAga vizeSa che. pRthvInI alpatA hovAthI pRthvIkAyika jIvonI saMkhyA alpa thAya che. (2) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAvika che kAraNa ke dakSiNa dizA karatAM uttara dizAmAM bhavano ane narakAvAsonI saMkhyA alpa hovAthI pRthvI vizeSa che. (3) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke pUrva dizAmAM samudromAM paNa sUrya-caMdradvIpo che tethI pRthvIkAyika jIvo vadhI jAya che. (4) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAvika che kAraNa ke pazcima dizAmAM gautama dvIpa che. te 12,000 yojana lAMbo-pahoLo ane 1076 yojana UMco che. jo ke pazcima dizAnA mahAvidehakSetramAM 1000 yojananuM polANa che te polANanI apekSAe gautamadvIpanuM kSetra vadhAre che. A rIte dvIpanuM kSetra vadhI jatAM pRthvIkAyika jIvonI bahulatA thAya che. dizAnI apekSAe bAdara pRthvIkAyanA jIvonuM alpabahatva :kama| dizAnuM pramANa kAraNa 1 | dakSiNa | sarvathI thoDA| bhavana ane narakAvAso vadhu hovAthI polANa vadhu che, tethI pRthvI alpa che. 2 | uttara | vizeSAdhika | bhavana ane narakAvAso ochA hovAthI pRthvI vadhu che. | 3 | pUrva | vizeSAdhika| caMdra, sUryanA dvIpo che tethI pRthvI vadhu che. 4 | pazcima | vizeSAdhika | gautamadvIpa che tethI pRthvI vadhu che. aplAyaH- je dizAmAM jalanI adhikatA hoya tyAM akhAyika jIvo adhika hoya che. (1) sarvathI thoDA aSkAyika jIvo pazcima dizAmAM che kAraNa ke tyAM gautama dvIpa ane sUrya dvIponA kAraNe jalanI alpatA che. (2) tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke tyAM gautama dIpa nathI, tethI jalanI adhikatA thAya che. (3) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke te dizAmAM caMdra-sUryanA koI dvIpo nathI, tethI jalakSetra vadhI jAya che. (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke tyAM saMkhyAta yojana vistRta mAnasa sarovara che, tethI jalanI pracuratA che. R 1 alpa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 204] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 vi hari dizAnI apekSAe bAdara aplAyika jIvonuM alpabadutvaHkama| dizA | pramANa kAraNa 1 |pazcima | sarvathI thoDA | lavaNa samudramAM gautamAdi dvIpo che, tethI pANI alpa che. 2 | pUrva | vizeSAdhika | gautamadvIpa nathI, tethI pANI vadhu che. 3 | dakSiNa | vizeSAdhika | sUrya-caMdranA dvIpo nathI, tethI pANI vadhu che. | 4 | uttara | vizeSAdhika | mAnasa sarovara che, tethI pANI vadhI jAya che. teukAya:- agninA jIvo aDhIdvIpa kSetramAM ja che. jyAM manuSyonI saMkhyA adhika hoya tyAM rasoI Adi pravRttinI adhikatAnA kAraNe agnikAyika jIvo vadhu hoya che. (1-2) sarvathI thoDA dakSiNa-uttara dizAmAM teukAyika jIvo che. kAraNa ke tyAM bhArata ane airavata kSetra nAnA che, tethI manuSyonI saMkhyA thoDI che, tethI tyAM agnikAyika jIvo alpa che. te baMne kSetro paraspara samAna hovAthI jIvonI saMkhyAbaMne kSetramAM lagabhaga samAna che. (3) tenAthI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke pUrva mahAvideha kSetra saMkhyAtaguNa adhika vistRta che, tethI tyAM manuSyonI saMkhyA saMkhyAtaguNa adhika che, tethI teukAyika jIvo paNa saMkhyAtaguNA adhika che. (4) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke pazcima mahAvideha kSetranI salIlAvatI ane vaprAvijaya 1000 yojana UDI gaI che, tenuM kSetra kaMIka vadhI javAthI manuSyonI saMkhyA adhika che mATe tyAM agnikAyika jIvo vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe bAdara teukAya jIvonuM a5hatva :kama dizAnuM pramANa kAraNa 1-2 |dakSiNa- | sarvathI thoDA | bharata airAvata nAnuM kSetra che tethI alpa | uttara paraspara tulya manuSya ane alpa agni che. 3 | pUrva | saMkhyAtaguNa mahAvideha kSetra moTuM hovAthI manuSyonI | saMkhyA vadhu che. | 4 |pazcima | vizeSAdhika | pazcima mahAvideha kSetra moTuM che. alpa vAyakAya?- jyAM polANa hoya, tyAM vAyukAyika jIvo hoya che. jyAM ghanabhAga hoya tyAM vAyuno abhAva hoya che. je dizAmAM bhavanapatinA bhavana ane narakAvAso Adi adhika che, tyAM polANa adhika hovAthI vAyukAyika jIvo vadhu che. (1) sarvathI thoDA vAyukAyika jIvo pUrva dizAmAM che. pUrva dizAmAM saghana sthAno vizeSa hovAthI tyAM vAyuno saMcAra thato nathI. tethI vAyukAyika jIvo alpa hoya che. (2) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke tyAM pazcima mahAvidehakSetranI be vijayo adholokamAM hovAthI polANa vadhu che. (3) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke uttara dizAmAM bhavano, narakAvAso Adi pazcima dizAthI adhika che tethI polANa kSetranI adhikatA che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke kRSNapAkSika jIvo dakSiNa dizAmAM vadhu saMkhyAmAM utpanna thAya che. temaja dakSiNa dizAmAM bhavano, narakAvAso AdinI saMkhyA utkRSTa hoya che ane tethI polANanI adhikatA hovAthI vAyukAyika jIvonI pracuratA thAya che. aspa Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 205 dizAnI apekSAe bAdara vAyukAya jIvonuM alpabadutvaHkama| dizA | pramANa kAraNa 1 | pUrva | sarvathI thoDA | ghanasthAno vadhu che. | 2 | pazcima | vizeSAdhika | pazcima mahAvidehanI polANa vadhu che 3 | uttara | vizeSAdhika | bhavano, narakAvAso vadhu hovAthI polANa | vadhu che. | 4 | dakSiNa | vizeSAdhika | bhavanAdi vadhu hovAthI polANa vadhu che. | vi . vanaspatikAyika - aSkAyika jIvonA alpabadutva pramANe vanaspatikAyika jIvonuM alpabadutva thAya che. sarvathI thoDA pazcima dizAmAM, tyAra pachI pUrva, dakSiNa ane uttara dizAmAM kramazaH vizeSAdhika jIvo che. traNa vikalekriyaH- jyAM jala adhika hoya tyAM vikasendriya jIvo paNa adhika hoya che. jalAzrita beindriya jIvo, te indriya jIvo ane caurendriya jIvo adhika hoya che. tethI aSkAyikanA alpabadutva pramANe tenuM alpabadutva thAya che. sarvathI thoDA vikasendriya jIvo pazcima dizAmAM, tyAra pachI pUrva, dakSiNa ane uttara dizAmAM kramazaH vizeSAdhika hoya che. dizAnI apekSAe nairayikonuM alpabadutvaH11 disANuvAeNaMsavvatthovA NeraDyA purathimapaccatthimauttareNaM, dAhiNeNaM asNkhejjgunnaa| bhAvArtha :- dizAonI apekSAe sarvathI thoDA narayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. 12 disANuvAeNaM savvatthovA rayaNappabhApuDhaviNeraiyA purathimapaccatthima uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA ratnaprabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima ane uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNamAM asaMkhyAtaguNA adhika che. 13 disANuvAeNaM savvatthovA sakkarappabhApuDhaviNeraiyA purathimapaccatthimauttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA zarkarA prabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. 14 disANuvAeNaM savvatthovA vAluyappabhApuDhaviNeraiyA puratthima-paccatthimauttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- dizAonI apekSAe sarvathI thoDA vAlukAprabhAputhvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaNA adhika che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 206 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 15 disANuvAeNaM savvatthovA paMkappabhApuDhaviNeraiyA purathimpaccatthimauttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA paMkaprabhApRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. |16 disANuvAeNaM savvatthovA dhUmappabhApuDhaviNeraiyA purathimapaccatthima uttareNaM, dAhiNeNaM asNkhejjgunnaa| bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA dhUmaprabhApRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. |17 disANuvAeNaM savvatthovA tamappabhApuDhaviNeraiyA purathimapaccatthima uttareNaM, dAhiNeNaM asNkhejjgunnaa| bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA tamaH prabhApRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. 18 disANuvAeNaM savvatthovA ahesattamApuDhaviNeraiyA purathimapaccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / lAvArtha :- himAnI apekSA sarvathA tho't :saptama(tabharatamA) pRthviin| nairayi hI puurv-pshcimuttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. 19 dAhiNillehito ahesattamApuDhaviNeraiehiMto chaTThIe tamAe puDhavIe NeraiyA purathima paccatthimauttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- dakSiNa dizAnA sAtamI adhaHsaptamapRthvInA nairayikothI chaThThI tama:prabhAputhvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 20 dAhiNillehito tamApuDhaviNeraiehito paMcamAe dhUmappabhAe NeraiyA purathima paccatthimauttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / / bhAvArtha :- dakSiNa dizAvartI chaThThI tama:prabhAputhvInA nairayikothI pAMcamI dhumaprabhAputhvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 21 dAhiNillehito dhUmappabhApuDhaviNeraiehiMto cautthIe paMkappabhAe puDhavIe NeraiyA purathimapaccatthimauttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - dakSiNa dizAvartI pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA nairayikothI cothI paMkaprabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 22 dAhiNillehito paMkappabhApuDhaviNeraiehito taiyAe vAluyappabhAe puDhavIe NeraiyA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 207 ] purasthima-paccatthimauttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- dakSiNa dizAvartI cothI paMkaprabhApRthvInA nairayikothI trIjI vAlukAprabhApRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 23 dAhiNillehiMto vAluyappabhApuDhaviNeraiehito biiyAe sakkarappabhAe puDhavIeNeraiyA purathimapaccatthima uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - dakSiNa dizAnA trIjI vAlukAprabhApRthvInA nairayikothI bIjI zarkarAprabhApRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 24 dAhiNillehito sakkarappabhApuDhaviNeraiehiMto imIse rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyA purathimapaccatthima uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- dakSiNa dizAnA bIjI zarkarA prabhA pRthvInA nairayikothI pahelI ratnaprabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttara dizAmAM asaMkhyAtaNA che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaNA che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya nArakI ane sAte narakanA nArakInA pRtha-pRthak ane sammilita alpabadutvanuM kathana che. samuccaya nairayika:- (1, 2, 3) sarvathI thoDA nairayiko pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM che. A traNe dizAomAM kRSNapAkSika jIvo alpa utpanna thAya che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM kaSNapAkSika jIvo vadhu utpanna thAya che. jei jIvanuM bhavabhramaNa ardha pugala parAvartana kAlathI adhika hoya tene kRpAsika kahe che.] sAte ya narakanuM pRthaka pRthak alpabadutvaH- ratnaprabhA Adi pratyeka naraka pRthvImAM sarvathI thoDA nairayiko pUrva-pazcima ane uttara dizAmAM hoya che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika hoya che. sAte narakanuM saMmilita alpabahatva - saMjJI manuSya, asaMjJI tiryaMca ane saMjJI tiryaMca jIvo marIne narakamAM utpanna thAya che. temAM atyaMta adhama, ghoratama pApakarmanuM AcaraNa karanArA jIvo sAtamI narakamAM jAya che. tenAthI kramazaH alpa pApanuM AcaraNa karanArA jIvo upara-uparanI narakamAM jAya che. sAmAnya rIte ghoratama pApanuM AcaraNa karanArA jIvonI saMkhyA alpa hoya che. tethI sAtamI narakanA nairayiko sarvathI thoDA che. tenAthI kramazaH upara-uparanI narakomAM nairayikonI saMkhyA vadhatI jAya che. sAte narakanuM saMyukta alpabahutva A pramANe che- (1) 2 asaM. sarvathI thoDA sAtamI narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko che. (2) tenAthI sAtamI narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI chaThThI narakanA pUrva-pazcima ane uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaNA che. (4) tenAthI chaThThI narakanA dakSiNa dizAnA 1 alpa 1. alpa 1 alpa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 208 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI pAMcamI narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (6) tenAthI pAMcamI narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (7) tenAthI cothI narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (8) tenAthI cothI narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (9) tenAthI trIjI narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (10) tenAthI trIjI narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (11) tenAthI bIjI narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (12) tenAthI bIjI narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaNA che. (13) tenAthI prathama narakanA pUrva-pazcima-uttara dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (14) tenAthI prathama narakanA dakSiNa dizAnA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. A rIte sAte naraka pRthvInA nairayikomAM ratnaprabhA naraka pRthvInA nairayikonI saMkhyA sarvathI adhika che. dizAnI apekSAe sAte narakanA nairayikonuM alpabahatvaH| naraka | dizA | pramANa sAtamI | pUrva-uttara-pazcima | sarvathI thoDA sAtamI | dakSiNa asaMkhyAta guNA chaThThI | pUrva-uttara-pazcima | asaMkhyAta guNA pUrva, uttara, pazcima dizA dakSiNa dizA chaThThI | dakSiNa asaMkhyAta guNA | asaM. 13 -1lI naraka - 14 asaM. pAMcamI | pUrva-uttara-pazcima | asaMkhyAta guNA asaM. 11 = 22 rajI narake - - 12 asaM. pAMcamI | dakSiNa | asaMkhyAta guNA cothI | pUrva-uttara-pazcima | asaMkhyAta guNA | asaM. 9 10 asaM. cothI | dakSiNa asaMkhyAta guNA | asaM. 7 - --4thI naraka - 8 asaM. trIjI | pUrva-uttara-pazcima | asaMkhyAta guNA |asaMta pa.. -- >5mI naraka - 6 asaM. trIjI | dakSiNa asaMkhyAta guNA | asaM. 3 - phrI naraka 4 asaM. bIjI | pUrva-uttara-pazcima asaMkhyAta guNA bIjI | dakSiNa asaMkhyAta guNA | alpa 1 -7mI naraka - 2 asaM. prathama | pUrva-uttara-pazcima | asaMkhyAta guNA prathama | dakSiNa asaMkhyAta guNA dizAnI apekSAe tiryaMca paMcendriyonuM alpabadutva:25 disANuvAeNaM savvatthovA paMceMdiyatirikkhajoNiyA paccatthimeNaM, purathimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA paMcendriya tiryaMco pazcima dizAmAM che, tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika. tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika ane tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] vivecanaH tenA alpabahutvanA kAraNo aplAyika jIvonA alpabahutva pramANe samajavA. dizAnI apekSAe manuSyonuM alpabahutva : 26 disANuvAeNaM savvatthovA maNussA dAhiNauttareNaM, puratthimeNaM saMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA / bhAvArtha:dizAonI apekSAe sarvathI thoDA manuSyo dakSiNa ane uttara dizAmAM che. tenAthI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA adhika che ane tenAthI paNa pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. vivecanaH prastuta sUtromAM dizAnI apekSAe manuSyonA alpabahutvanuM kathana che. manuSyonI saMkhyAnI alpAdhikatAmAM kSetranI vizALatA ane alpatA kAraNabhUta che. manuSyo manuSyakSetramAM ja hoya che. manuSyo ane aDhIdvIpavartI bAdara agnikAyika jIvonuM alpabahutva samAna che. (1-2) sarvathI thoDA manuSyo uttara ane dakSiNa dizAmAM che kAraNa ke uttara-dakSiNa dizAmAM pAMca bharata ane pAMca airavatakSetra vistAranI apekSAe nAnA che, tethI tyAM manuSyonI saMkhyA alpa hoya che. (3) tenAthI pUrva dizAmAM manuSyo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke pUrva dizAmAM pUrva mahAvidehakSetro saMkhyAtaguNa vistRta che tethI manuSyonI saMkhyA saMkhyAtaguNI thAya che. (4) tenAthI pazcima dizAmAM manuSyo vizeSAdhika che. kAraNa ke jaMbudvIpanA pazcima mahAvidehanuM kSetra vizALa hovAthI manuSyonI saMkhyA adhika che, tethI pUrva dizAthI vizeSAdhika thAya che. dizAnI apekSAe manuSyonuM alpabahutva H kAraNa |krama | dizA pramANa 1-2| dakSiNa | sarvathI thoDA uttara | paraspara tulya 3 bharata, airavata kSetro nAnA hovAthI alpa manuSyo che. pUrva | saMkhyAtaguNa pUrva mahAvideha kSetra saMkhyAta gaNuM moTuM che. adhika 4 | pazcima | vizeSAdhika | pazcima mahAvideha kSetra kaMIka moTuM che. 209 vi. 3 1 alpa 14 alpa saM. ra dizAnI apekSAe bhavanavAsI devonuM alpabahutva H 27 disANuvAeNaM savvatthovA bhavaNavAsI devA puratthima-paccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- dizAonI apekSAe sarvathI thoDA bhavanavAsI devo pUrva ane pazcima dizAmAM che, tenAthI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. vivecana : - bhavanapati devonI alpAdhikatAmAM tenA AvAsarUpa bhavanonI saMkhyA kAraNabhUta che. | (1-2) sarvathI thoDA bhavanapati devo pUrva-pazcima dizAmAM che kAraNa ke tyAM devonA AvAsarUpa bhavano alpa che. bhavanonI saMkhyA alpa hovAthI bhavanapati devonI saMkhyA alpa che. (3) tenAthI uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che kAraNa ke tyAM te devonA svasthAna rUpa bhavanonI saMkhyA adhika che. uttara dizAmAM traNa karoDa chAsaTha lAkha(3,6,00,000) bhavanapatinA bhavano che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA adhika che. uttara dizA karatAM dakSiNa dizAnA pratyeka AMtarAmAM cAra-cAra lAkha bhavano adhika hovAthI 10 AMtarAnA kula cAlIza lAkha bhavano adhika che. dakSiNa dizAmAM kula maLIne cAra karoDa cha lAkha (4,06,00, 000) bhavano che. A rIte dakSiNa dizAmAM bhavanapati devo sarvathI adhika thaI jAya che. dizAnI apekSAe bhavanapati devonuM alpabahatva - kama|dizAnuM pramANa kAraNa 1-2 pUrva | sarvathI thoDA bhavano ochA che. pazcima| paraspara tulya 3 | uttara | asaMkhyAtaguNa adhika|bhavano vadhu che. 4 | dakSiNa | asaMkhyAtaguNa adhika pratyeka nikAyanA 4-4 lAkha bhavano vadhu che ane kRSNapAkSika ghaNA jIvo utpanna thAya che. 2 asaM. 1 - 5 3 asaM. dizAnI apekSAe vANavyaMtara devonuM alpabadutvaH28 disANuvAeNaM savvatthovA vANamaMtarA devA purathimeNaM, paccatthimeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe sarvathI thoDA vANavyaMtara devo pUrva dizAmAM che, tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. vivecana : vyaMtara devonI saMkhyAmAM alpAdhikatAnuM mukhya kAraNa temanA nagaronI saMkhyA che. (1) sarvathI thoDA vyaMtara devo pUrva dizAmAM che kAraNa ke tyAM temanA nagaro alpa che. (2) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke pazcima mahAvideha kSetra vizALa hovAthI vyaMtara devonI saMkhyA vizeSAdhika hoya che. (3) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke uttara dizAmAM tenA svAsthAna rU5 vyaMtara devonA nagaro pUrva-pazcima dizA karatAM adhika che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke dakSiNa dizAmAM temanA nagaro sarvathI adhika che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 211 dizAnI apekSAe vyaMtara devonuM alpabadutvaHkama| dizA | pramANa kAraNa 1 | pUrva | sarvathI thoDA| ghana sthAna vadhu che. | 2 | pazcima | vizeSAdhika | adholaukika grAmomAM polANa vadhu che. ] 3 | uttara | vizeSAdhika svasthAnarUpa nagaro, AvAso vadhu che. 4 | dakSiNa | vizeSAdhika | nagaro vadhu che, kRSNa pAkSika jIvo vadhu che. - LIP dizAnI apekSAe jyotiSI devonuM alpabadutvaH29 disANuvAeNaMsavvatthovA joisiyA devA purathimapaccatthimeNaM,dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha:- dizAonI apekSAe sarvathI thoDA jyotiSI devo pUrva ane pazcima dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika ane tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. vivecana : jyotiSI devomAM tArAonA sthAnanI nyUnAdhikatAnA AdhAre alpabadutva thAya che, zeSa candra, surya, graha ane nakSatranA vimAnonI saMkhyA atyalpa che. pratyeka jyotiSa maMDaLamAM 1 caMdra, 1 surya, 28nakSatra ane 88 graha tathA i,975 kroDAkroDa tArAonA vimAna hoya che. tArAnA vimAno je dizAmAM adhika hoya te dizAmAM jyotiSI devonI saMkhyA vadhI jAya che. (1-2) sarvathI thoDA jyotiSI devo pUrva-pazcima dizAmAM che kAraNa ke tyAM jyotiSI devo svAbhAvika rIte alpa che. (3) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke dakSiNa dizAmAM kRSNapAkSika devo adhika utpanna thAya che. (4) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke uttara dizAmAM mAnasa sarovaramAM jyotiSI devonA krIDA sthAna adhika che. tethI tyAM jyotiSI devonuM AvAgamana adhika hoya che. tyAMnA keTalAka jalacara tiryaMco jyotiSI devone joIne jAti smaraNajJAna prApta kare che ane vrata niyamono svIkAra karIne jyotiSI devomAM utpanna thavA mATe nidAna karIne tyAM utpanna thAya che. tethI jyotiSI devo uttara dizAmAM adhika hoya che. dizAnI apekSAe jyotiSI devonuM alpabahatva :| kama dizA pramANa kAraNa 1-2 pUrva | sarvathI thoDA| svAbhAvika rIte thoDA che. pazcima paraspara tulya 3 | dakSiNa | vizeSAdhika | kRSNapAkSika jIvo vadhu saMkhyAmAM utpanna thAya che. | 4 | uttara | vizeSAdhika | mAnasa sarovaramAM devonA krIDA sthAna ghaNA che tyAMnA ghaNA jalacaro, jyotiSI devone jotAM jAtismaraNa jJAna prApta kare che ane nidAna karI jyotiSI deva thAya che. apA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 dizAnI apekSAe vaimAnika devanuM alpabadutvaH30 disANuvAeNaMsavvatthovA devA sohammekapepurathimapaccatthimeNaM, uttareNaMasaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM visesaahiyaa| bhAvArtha:- dizAonI apekSAe saudharma kalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva tathA pazcima dizAmAM che. tenAthI uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. 31 disANuvAeNaM savvatthovA devA IsANe kappe purathimapaccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejja guNA, dAhiNeNaM visesAhiyA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe IzAnakalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva tathA pazcima dizAmAM che, tenAthI uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. 32 disANuvAeNaMsavvatthovA devA saNaMkumAre kappepurathimapaccatthimeNaM, uttareNaM asaMkhejja guNA, hoLa visAdiyA ! bhAvArtha - dizAonI apekSAe sanakumAra kalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva tathA pazcima dizAmAM che. tenAthI uttaramAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che. 33 disANuvAeNaMsavvatthovA devA mAhide kappepurathimapaccatthimeNaM, uttareNaMasaMkhejjaguNA, dAhiNeNaM visesAhiyA / bhAvArtha :- dizAonI apekSAe mahendra kalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva tathA pazcima dizAmAM che. tenAthI uttaramAM asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che 34 disANuvAeNaM savvatthovA devA baMbhaloekappe purathimapaccatthima-uttareNaM,dAhiNeNaM asNkhejjgunnaa| bhAvArtha :- dizAonI apekSAe brahmalokakalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 35 disANuvAeNaM savvatthovA devA laMtae kappe purathimapaccatthima uttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- dizAonI apekSAe lAMtaka kalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che, tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. 36 disANuvAeNaM savvatthovA devA mahAsukke kappe purathimapaccatthima-uttareNaM, dAhiNeNaM bhAvArtha - dizAonI apekSAe mahAzukrakalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNamAM asaMkhyAtaguNA che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 213 ] 37 disANuvAeNaM savvatthovA devA sahassAre kappe purathimapaccatthimauttareNaM, dAhiNeNaM asaMkhejjaguNA / teNa paraM bahusamovaNNagA samaNAuso / bhAvArtha:- dizAonI apekSAe sahasArakalpamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. tenAthI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAtaguNA che. he AyuSyamAnuM zramaNo! tenAthI AgaLanA kalpomAM(pratyeka kalpamAM, pratyeka raiveyakamAM tathA pratyeka anuttara vimAnamAM cAreya dizAmAM) prAyaH samAna devo hoya che. vivecana - prastuta sUtramAM dizAnI apekSAe vaimAnika devonA alpabadutvanuM kathana che. vaimAnika devonA alpabadutvamAM puSpAvakIrNa vimAnonI saMkhyA ane teno vistAra kAraNarUpa che. dizAnI apekSAe saudharmathI mAhe devalokanA devonuM alpabahatvaH-(1-2) prathama cAra devalokamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima dizAmAM che. A cAre devalokamAM AvalikA praviNa vimAno cAre dizAmAM eka samAna che. puSpAvakIrNa vimAno uttara-dakSiNa dizAmAM adhika che ane te asaMkhyAta yojanavistuta che. tethI pUrva-pazcima dizAmAM devonI saMkhyA alpa che. (3) tenAthI uttara dizAmAM devo asaMkhyAtaguNA adhika che kAraNa ke asaMkhyAta yojana vistRta puSpAvakIrNa vimAno tyAM adhika che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM devo vizeSAdhika che. kAraNa ke tyAM kRSNapAkSika jIvo vadhu saMkhyAmAM hoya che. kama| dizA | pramANa kAraNa 1-2 pUrva | sarvathI thoDA |puSpAvakIrNa vimAno ochA che. | pazcima | paraspara tulya | 3 | uttara | asaMkhyAtaguNA | asaMkhyAta yojana vistRta puSpAvakIrNa vimAno ghaNA che.' | 4 | dakSiNa | vizeSAdhika | kRSNapAkSika jIvo ghaNA che. brahmalokathI sahasAra devalokanA devonuM alpabahatvaH- (1-2-3) pAMcamA devalokathI AThamA devalokamAM sarvathI thoDA devo pUrva-pazcima-uttara dizAmAM che. kAraNa ke kRSNapAkSika jIvo prAyaH dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. kRSNapAkSika jIvonI saMkhyA zuklapAkSika jIvothI adhika hoya che, tethI te traNa dizAmAM devonI saMkhyA alpa che. (4) tenAthI dakSiNa dizAmAM devo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke dakSiNa dizAmAM kRSNapAkSika jIvo adhika hoya che. kama| dizA | pramANa kAraNa 1thI3 pUrva-pazcima | sarvathI thoDA | zuklapAkSika jIvo alpa che. uttara | paraspara tulya 4 | dakSiNa | asaMkhyAtaguNA | kRSNa pAkSika ghaNA jIvo che. navamA ANata devalokathI sarvArthasiddha vimAnamAM - navathI bAra devaloka, nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA devo cAre dizAmAM prAyaH samAna saMkhyAmAM hoya che, tethI temAM alpabadutva nathI. nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM puSpAvakIrNa vimAno ja nathI ane navamAthI bAramA devalokamAM Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 puSpAvakIrNa vimAno che paraMtu cAre dizAmAM devo samAna che, tethI temAM alpAdhikatA nathI. dizAnI apekSAe siddhonuM alpabahutva H | 38 disANuvAraNaM savvatthovA siddhA dAhiNuttareNaM, puratthimeNaM saMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA / bhAvArtha:- dizAonI apekSAe sarvathI thoDA siddho dakSiNa ane uttara dizAmAM che. tenAthI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che, tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. II prathama dvAra saMpUrNa // vivecana : prastuta sUtramAM dizAnI apekSAe siddhonA alpabahutvanuM pratipAdana che. manuSyo ja siddha thAya che tethI siddhonuM alpabahutva manuSyonI samAna che. manuSya je kSetramAMthI siddha thAya tyAMthI ja samazreNIe lokAgre pahoMce che, temAM eka pradeza paNa AgaLa-pAchaLa thatA nathI. zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 (1-2) sarvathI thoDA siddho dakSiNa-uttara dizAmAM che kAraNa ke dakSiNa-uttara dizAmAM rahelA bharata ane airavata kSetra vistAranI apekSAe nAnA che, tyAM manuSyonI saMkhyA alpa che. te uparAMta te baMne kSetromAM suSama-suSamA Adi yugalika kAlamAM temaja duHSama-duHSamA kAlamAM jIvo siddha thatAM nathI, tethI dakSiNa ane uttara dizAmAM siddhonI saMkhyA alpa che. (3) tenAthI pUrva dizAmAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke pUrva dizAmAM pUrva mahAvideha kSetra saMkhyAtaguNa vizALa che. tyAMnA manuSyonI saMkhyA paNa saMkhyAtaguNI che ane pUrva-pazcima mahAvideha kSetramAM kAla parivartana thatuM nathI, sadAne mATe dharmakAla pravartato hoya che, tethI siddhonI saMkhyA saMkhyAtaguNI thAya che. (4) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke pazcima dizAmAM mahAvidehakSetra, pUrva mahAvidehakSetra karatAM kaMIka vizeSAdhika che. tethI tyAM manuSyonI saMkhyA vizeSa che tethI siddhonI saMkhyA vizeSAdhika thAya che. dizAnI apekSAe siddha jIvonuM alpabahutva H kAraNa |krama | dizA pramANa |1-2 | dakSiNa- | sarvathI thoDA bharata, airavatakSetra nAnA che ane trIjAparaspara tulya cothA ArAmAM ja siddha thAya che. pUrva | saMkhyAtaguNA uttara 3 pUrva mahAvidehakSetra saMkhyAta gaNuM moTuM che, tethI manuSyonI saMkhyA vadhu hovAthI siddha thanArA jIvo vadhu hoya che. 4 pazcima | vizeSAdhika pazcima mahAvideha kSetra kaMIka adhika moTuM hovAthI manuSyo vadhu siddha thAya che. vi., 3 1 alpa 1 alpa 2. saM. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 215 ] dizAnI apekSAe sarva jIvonuM alpabahatvaH jIva | parva | pazcima | uttara | dakSiNa | alpAbahatvanuM mukhya kAraNa samaccaya jIva | 2vize | 1 alpa | 4 vize | 3 vize | vanaspatikAyika jIvonI hInAdhikatA pRthvIkAya 3vize | 4 vize | ra vize 'alpa bhUminI hInAdhikatA aplAya 2 vize | 1 alpa | 4 vize | 3 vize | jalasthAnonI hInAdhikatA tejaskAya 2 saguNA | 3 vize | 1 alpa | 1 alpa | manuSya saMkhyAnI hInAdhikatA vAyukAya 1 alpa | 2vize | savize | 4 vize | polANanI hInAdhikatA vanaspatikAya | 2 vize | 1 alpa | 4 vize | 3 vize | aSkAyanI hInAdhikatA traNa vikasendriya | 2 vize | 1alpa | 4 vize | kavize |jalasthAnonI hInAdhikatA tiryaMca paMcendriya manuSyo 2 saguNA | 3 vize | 1 alpa | 1 alpa | manuSyakSetranI hInAdhikatA nArako 1 alpa | 1 alpa | 1 alpa | asaguNA | narakAvAsonI saMkhyA, vistAra ane kuSNapAkSika jIvonI adhikatA bhavanapatidevo | 1 alpa 1 alpa |ra asaguNA | 3 asaguNA | bhavanAvAso, teno vistAra ane saMkhyAnI | jUnAdhikatA vyaMtaradevo 1alpa | ravize | kavize | 4 vize | nagaronI saMkhyA ane vistAranIcUnAdhikatA jyotiSIdevo | 1 alpa || 1 alpa | 3vize | 2 vize | tArA vimAnonI hinAdhikatA ane mAnasarovara prathama cAra 1 alpa | 1 alpa ri asaguNA | vize | puSpAvakIrNa vimAnonI hInAdhikatA devaloka pAMcamAMthI 1 alpa | 1 alpa | 1 alpa | asaguNA | svAbhAvika AThamo devaloka navamA devalokathI| samAna samAna samAna | samAna | svAbhAvika sarvArtha siddha 2 saguNA | 3 vize | 1 alpa | 1 alpa | manuSya saMkhyAnI apekSA * vize = vizeSAdhika, saguNA = saMkhyAtaguNa, asaguNA = asaMkhyAtaguNA. (ra) gati dvAraH|39 eesiNaM bhaMte !NeraiyANaM tirikkhajoNiyANaM maNussANaM devANaM siddhANaM ya paMcagai samAseNaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? __ goyamA !savvatthovA maNussA, NeraiyA asaMkhejjaguNA, devA asaMkhejjaguNA, siddhA aNaMtaguNA, tirikkhajoNiyA aNaMtaguNA / bhAvArtha - pragnanhe bhagavan!aurayiko, tiryaMcayoniko, manuSyo, devo ane siddho, A pAMca gationI siddho Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA manuSyo che, (2) tenAthI nairayiko asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI devo asaMkhyAta guNA che, (4) tenAthI siddho anaMtaguNA che ane (5) tenAthI tiryaMcayoniko anaMtaguNA che.(vanaspatinI apekSAe) 40 eesi NaM bhaMte ! NeraiyANaM tirikkhajoNiyANaM tirikkhajoNiNINaM maNussANaM maNussINaM devANaM devINaM siddhANa ya aTThagai samAseNaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovAo maNussIo, maNussA asaMkhejjaguNA, NeraiyA asaMkhejjaguNA, tirikkhajoNiNIo asaMkhejjaguNAo, devA asaMkhejjaguNA, devIo saMkhejjaguNAo, siddhA aNaMtaguNA,tirikkhajoNiyA aNaMtaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko, tiryaMco, tiryaMcANI, manuSyo, manuSyANI, deva, devIo ane siddho, A ATha gationI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarva thoDI manuSyANI, (2) tenAthI manuSyo asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI nairayiko asaMkhyAta guNA che, (4) tenAthI tiryaMcANI asaMkhyAta guNI che, (5) tenAthI devo asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI devIo saMkhyAtaguNI che, (7) tenAthI siddha bhagavAna anaMta guNA che, (8) tenAthI (vanaspati AzrI) tiryaMcayoniko anaMtaguNA che. bIju tAra saMpUrNa . vivecana : prastuta sUtromAM pAMca gati ane ATha gatinI apekSAe jIvonA alpabadutvanuM kathana che. pAMca ane ATha gati mULapAThathI spaSTa che. pAMca gatinI apekSAe alpabahatvaH- (1) gatinI apekSAe sarvathI thoDA manuSyo che kAraNa ke manuSya kSetra nAnuM che. (2) tenAthI nairayiko asaMkhyAta guNA che kAraNa ke nairayiko asaMkhya che. (3) tenAthI devo asaMkhyAta guNA che kAraNa ke vyaMtara ane jyotiSI devonI saMkhyA nairayikothI vadhu che. (4) tenAthI siddha anaMtaNA che kAraNa ke deva asaMkhya che ane siddha anaMta che. (5) tenAthI tiryaMca anaMtaNA che kAraNa ke vanaspatikAyika jIvo siddhothI anaMtaNA che. krama | dizA | pramANa kAraNa manuSya | sarvathI thoDA | aDhIdvIpa pramANa manuSya kSetra che. nArakI | asaMkhyAtaguNA | asaMkhyAtA che tethI asaMkhyAtaguNa che. deva | asaMkhyAtaguNA | vyaMtara ane jyotiSI devonI saMkhyA vadhu che. | siddha anaMtaguNA | siddha jIvo anaMta che. tiryaMca | anaMtaguNA | vanaspati kAyika jIvo siddhothI anaMta guNA hoya che. ATha gatinI apekSAe alpabadbhutvaH- (1) sarvathI alpa manuSyANI che. (2) tenAthI manuSyo asaMkhyAta Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahutva | [ 217 ] guNA che. kAraNa ke ahIM vedanI vivakSA na hovAthI saMmUrchAima manuSyano samAveza manuSyamAM thAya che. tethI te asaMkhyAtaNA thAya che (3) tenAthI nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI tiryaMcANI (tiryaMca strIo) asaMkhyAtaguNI che. jalacara jIvo nArakIothI vadhu che. (5) tenAthI devo asaMkhyAtaNA che kAraNa ke jyotiSI devo vadhu che. (6) tenAthI devIo saMkhyAtaguNI che. deva karatAM devI batrIza guNI ane 3ra adhika hoya che. (7) tenAthI siddho anaMta guNA che kAraNa ke devo asaMkhya che ane siddho anaMta che. (8) tenAthI tiryaMco anaMtaguNA che, ekendriyanI apekSAe. kama| dizA | | pramANa kAraNa 1 | manuSyANI | sarvathI thoDI | temAM saMmUrchAimano samAveza thato nathI. tethI tenuM pramANa saMkhyAta ja che. 2 | manuSya | asaMkhyAtaguNA | garbhaja ane saMmUrchAima baMne prakAranA manuSyono samAveza thAya che. tenuM pramANa asaMkhyAta che. 3 | nairayika | asaMkhyAtaguNA | manuSya karatAM kSetra vadhu ane jIvo vadhu hoya che. 4 | tiryaMcANI | asaMkhyAtaguNA | jalacarAdi paMcendriya jIvo nairayikothI vadhu hoya che. deva | asaMkhyAtaguNA | jyotiSI devonI saMkhyA tiryaMcANIthI vadhu che 6 | devI | saMkhyAtaguNA | deva karatAM devIo batrIsa guNI ane 3ra adhika hoya che. 7| siddha | anaMtaguNA | deva asaMkhya che ane siddha anaMta che. | 8 | tiryaMca | anaMtaguNA | ekendriya jIvonI apekSAe tiryaMca jIvo siddhothI vadhu che. (3) indriya dvAra :41 eesiNaMbhaMte ! saiMdiyANaM egidiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaMcauridiyANaM paMceMdiyANaM aNidiyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA paMceMdiyA, cauridiyA visesAhiyA, teiMdiyA visesAhiyA, beiMdiyA visesAhiyA, aNidiyA aNaMtaguNA, egidiyA aNaMtaguNA, saiMdiyA visesaahiyaa| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! saindriya(indriya sahitanA) jIvo ane ekendriya, beindriya, teIndriya, caurendriya, paMcendriya tathA anindriya jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA paMcendriya jIvo che, (2) tenAthI caurendriya jIvo vizeSAdhika che. (3) tenAthI te indriya jIvo vizeSAdhika che, (4) tenAthI beindriya jIvo vizeSAdhika che, (5) tenAthI anindriya jIvo anaMtaguNA che, (6) tenAthI ekendriya jIvo anaMtaNA che ane (7) tenAthI saindriya jIvo vizeSAdhika che. 42 eesiNaM bhaMte !saiMdiyANaM egidiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cariMdiyANaM paMceMdiyANaM apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA ? goyamA ! savvatthovA paMceMdiyA apajjattagA, cauridiyA apajjattagA visesAhiyA, teiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, egidiyA apajjattagA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 anaMtaguNA, saiMdiyA apajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saindriya, ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriyanA aparyApta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA paMcendriyanA aparyAptA che, (2) tenAthI caurendriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (3) tenAthI teindriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (4) tenAthI beindriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (5) tenAthI ekendriyanA aparyAptA anaMtaguNA che ane (6) tenAthI saindriyanA aparyAptA jIvo vizeSAdhika che. 4 3 eesi NaM bhaMte ! saiMdiyANaM egiMdiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cauriMdiyANaM paMceMdiyANaM pajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA cauriMdiyA pajjattagA, paMceMdiyA pajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA pajjattagA visesAhiyA, teiMdiyA pajjattagA visesAhiyA, egiMdiyA pajjattagA aNaMtaguNA, saiMdiyA pajjattagA visesAhiyA / he bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saindriya, ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriyanA paryAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA caurendriyanA paryAptA che, (2) tenAthI paMcendriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (3) tenAthI beindriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (4) tenAthI teindriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (5) tenAthI ekendriyanA paryAptA anaMtaguNA che ane (6) tenAthI saindriyanA paryAptA vizeSAdhika che. 44 esi NaM bhaMte ! saiMdiyANaM pajjattA apajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA saiMdiyA apajjattagA, saiMdiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:. :- prazna- he bhagavan ! saindriya paryApta ane aparyApta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya, ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA saindriya aparyAptA, tenAthI saindriya paryAptA jIvo saMkhyAtaguNA che. 45 esi NaM bhaMte! egiMdiyANaM pajjattA apajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA egiMdiyA apajjattagA, egiMdiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! ekendriyanA paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA ekendriyanA aparyAptA che ane tenAthI ekendriyanA paryAptA saMkhyAtaguNA che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gsvyatA [bharApamAItva] | 218 46 eesiNaM bhaMte ! beiMdiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA beiMdiyA pajjattagA, beiMdiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! pendriyanA paryApta sane aparyAptAmA onAthI bhaya, barDa, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA beindriyanA paryAptA che, tenAthI beindriyanA aparyAptA asaMkhyAta guNA che. 47 eesiNaM bhaMte ! teiMdiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA teiMdiyA pajjattagA, teiMdiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:-pra-bhagavana! tendriyanA paryAptAmane aparyAptAmonAthIsa5,54, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA teindriyanA paryAptA che, tenAthI te indriyanA aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 48 eesiNaM bhaMte ! cariMdiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA cauridiyA pajjattagA, caridiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! yaundriyn| pryaapt| ane aparyAptAmA onAthI salya, maI, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA caurendriyanA paryAptA che, tenAthI caurendriyanA aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 49 eesiNaM bhaMte ! paMceMdiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA paMceMdiyA pajjattagA, paMceMdiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! paMcendriya paryAptA-aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA paMcendriyanA paryAptA che, tenAthI paMcendriyanA aparyAptA jIvo asaMkhyAtaguNA che. 50 eesiNaM bhaMte ! saiMdiyANaM egidiyANaM beiMdiyANaM teiMdiyANaM cariMdiyANaM paMceMdiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA cariMdiyA pajjattagA, paMceMdiyA pajjattagA visesAhiyA, beDadiyA pajjattagA visesAhiyA, teidiyA pajjattagA visesAhiyA, parcadiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, cariMdiyA apajjattagA visesAhiyA, teiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, beiMdiyA apajjattagA visesAhiyA, egeMdiyA apajjattagA aNaMtaguNA, saiMdiyA apajjattagA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 visesAhiyA, egiMdiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, saiMdiyA pajjattagA visesAhiyA, saiMdiyA visesAhiyA / 220 bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! saindriya, ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriyanA paryApta ane aparyApta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA caurendriyanA paryAptA che, (2) tenAthI paMcendriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (3) tenAthI beindriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (4) tenAthI teindriyanA paryAptA vizeSAdhika, (5) tenAthI paMcendriyanA aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI caurendriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (7) tenAthI teindriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (8) tenAthI beindriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (9) tenAthI ekendriyanA aparyAptA anaMtaguNA che, (10) tenAthI saindriyanA aparyAptA vizeSAdhika che, (11) tenAthI ekendriyanA paryAptA saMkhyAtaguNA che, (12) tenAthI saindriyanA paryAptA vizeSAdhika che, (13) tenAthI saindriyanA vizeSAdhika che. II tRtIya dvAra saMpUrNa // vivecanaH prastuta sUtromAM indriyonI apekSAe saindriya, anindriya, ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvonA paryAptA, aparyAptA ane te baMnenA sammilita alpabahutvanI samIkSA che. 1. indriyonI apekSAe samuccaya jIvonuM alpabahutva :- (1) sarvathI thoDA paMcendriyo che. (2) tenAthI caurendriyo vizeSAdhika che. (3) tenAthI teindriyo vizeSAdhika che. (4) tenAthI beindriyo vizeSAdhika che kAraNa ke vadhu indriyavALA jIvo lokamAM svAbhAvika rIte ochA hoya che ane alpa indriyavALA jIvo vadhu hoya che. (5) tenAthI anindriyo anaMtaguNA che, kAraNa ke siddho anaMtA che. (6) tenAthI ekendriyo anaMtaguNA che kAraNa ke vanaspatikAyika jIvo siddhothI anaMtaguNA che. (7) tenAthI saindriya jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM ekendriyathI paMcendriya sudhInA sarva saMsArI jIvono samAveza thAya che. krama iMdriya 1 2 kAraNa svabhAvika rIte vadhu indriyavALA jIvo alpa hoya che. alpa indriyavALA jIvo vadhu hoya che. alpa indriyavALA jIvo vadhu hoya che. alpa indriyavALA jIvo vadhu hoya che. 5 uparanA jIvo asaMkhya che ane siddho anaMta che. S vanaspati jIvo siddhothI anaMtagaNA che. 7 saindriya ekendriyathI paMcendriya sudhInA sarva saMsArI jIvo saindriya kahevAya che. (2) iMdriyanI apekSAe aparyApta jIvonuM alpabahutvaH- samuccaya IndriyonA alpabahutvanI samAna ja aparyAptA paMcendriyonuM alpabahutva che paraMtu aparyAptAmAM aneiMdriyano bola nathI. te sivAya samuccayanI samAna aparyAptAmAM paNa alpa IndriyavALA jIvo vadhu hoya che. (3) indriyanI apekSAe paryApta jIvonuM alpabahutva - [IndriyonI apekSAe paryApta jIvonuM alpabahutva 3 4 pramANa sarvathI thoDA vizeSAdhika vizeSAdhika vizeSAdhika anaMtaguNA anaMtaguNA vizeSAdhika paMcendriya caurendriya teindriya beindriya anindriya ekendriya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] samuccaya apabahutvanI jema IndriyanA kramAnusAra nathI. A alpabahutvamAM kyAMka AyunI apekSAe, kayAMka svAbhAvika rIte jIvonI hInAdhikatA che. (1) sarvathI ghoDA caurendriyanA paryAptA jIvo che. (2) tenAthI paryAptA paMcendriyo vizeSAdhika che. kAraNa ke caurendriyanuM AyuSya cha mAsa che jyAre paMcendriyanuM AyuSya eka karoDa pUrva varSanuM che. tethI pRcchA samaye paryAptA paMcendriya vadhu maLe che. (3) tenAthI paryAptA beindriyo vizeSAdhika che ane (4) tenAthI paryAptA teindriyo vizeSAdhika che. beIndriyanuM AyuSya 12 varSanuM che jyAre tendriyanuM 49 divasanuM che. chatAM paNa paryAptA beindriya jIvo pRcchA samaye svabhAvathI alpa maLe che. (5) tenAthI ekendriya paryAptA anaMtaguNA che kAraNa ke paryAptA vanaspatikAyiko anaMtA che. (6) tenAthI saindriya paryAptA vizeSAdhika che kAraNa ke temAM paryAptA ekendriya beindriyAdino samAveza thAya che. krama Itriya pramANa kAraNa 1 caurendriyanAparyAptA sarvathI thoDA | AyuSya alpa che. 2 paMcendriyanA paryAptA OM beinDiyanA paryAptA vizeSAdhika | AyuSya vadhu che. vizeSAdhika | svabhAvathI vadhu che. 4 | teiMdriyanA paryAptA | vizeSAdhika | svabhAvathI vadhu che. vanaspatikAya anaMta che. 5 ekendriyanA pAMkhA anaMtaguNa 6 | saindriyanA paryAptA vizeSAdhika beindriyAdi sarva jIvo samAviSTa thAya che. (4) iMdriyanI apekSAe paryApta--aparyApta jIvonuM alpabahutva :- saIndriya (1) sarvathI ghoDA saindriya aparyAptA che. (2) tenAthI saindriya paryApta saMkhyAtaguNA che. samuccaya jIvonA kathanamAM sUkSma-bAdara sarva jIvono samAveza thAya che. sUkSma jIvomAM aparyApta jIvo alpa che ane paryApta jIvo tenAthI saMkhyAtaguNA che. prastuta kathana sUkSma jIvonI apekSAe che. 1 ekendriya-saindriya jIvonA kathananI jema sarvathI ghoDA aparyApta ekendriya ane tenAthI paryAptA ekendriya jIvo saMkhyAtaguNA che. beindriyathI paMcendriya- (1) sarvathI thoDA paryApta beindriyAdi jIvo che. (2) tenAthI aparyAptA beindriya Adi asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke sukSma sivAya sarva jIvomAM paryAptAthI aparyAptA asaMkhyAtaguNA hoya che. (5) paryAptA-aparyAptA jIvonuM sammilita alpabahutva mULapAThamAM ja spaSTa che. tenA kAraNo pUrva sUtrAnusAra jANavA. krama iMdriya 1 |paryAptA caurendriya 2 |paryAptA paMcendriya 3 | paryAptA beidriya 4 | paryAptA teindriya pramANa kAraNa sarvathI thoDA sAmAnya rIte vadhu indriyavALA alpa ane alpa indriyavALA vadhu hoya paraMtu sthitinI nyUnatAne kAraNe paryAptA caurendriya alpa che. vizeSAdhika | sthiti adhika (eka kroDa pUrva varSa) che. vizeSAdhika teIndriyathI sthiti vadhu hovA chatAM svabhAvathI ja te jIvo alpa hoya che. vizeSAdhika | sthiti alpa hovA chatAM svabhAvathI ja vadhu maLe che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 222 | zrI pannavaNA sua: bhAga-1 Idriya | pramANa | kAraNa 5 | paryAptA paMcendriya asaMkhyaguNA| vikasendriyomAM paryAptAthI aparyAptAasaMkhyaguNA ja hoya che. aparyAptAmAM vadhu indriyavALA alpa ane alpa indriyavALA vadhu hoya che. 6 | aparyAptA caurendriya | vizeSAdhika | aparyAptamAM alpa IndriyavALA vadhu hoya che. 7 | aparyAptA teIdriya | vizeSAdhika | aparyAptamAM alpa IndriyavALA vadhu hoya che. 8 | aparyAptA beIdriya | vizeSAdhika aparyAptamAM alpa IndriyavALA vadhu hoya che. 9 | aparyAptA ekendriya, anaMtaguNA | aparyApta vanaspatimAM anaMta jIvo che. 10 aparyAptA sAMdriya | vizeSAdhika | aparyApta beIdriyAdi jIvono samAveza hovAthI 11, paryAptA ekendriya saMkhyAtaguNA sUkSmamAM paryApta jIvo aparyApta jIvothI saMkhyAta guNA hoya che mATe ekendriyamAM aparyAptathI paryApta vadhu hoya che. 1ra | paryAptA sAMdriya | vizeSAdhika | ekendriyathI paMcendriya sudhInA sarvaparyApta jIvono samAveza thAya che. 13] saidraya | vizeSAdhika |paryApta ane aparyApta sarva jIvono samAveza thAya che ane paryAptathI aparyApta jIvo lokamAM alpa che mATe vizeSAdhika thAya che. (4) kAyadvAra :51 eesiNaM bhaMte ! sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANaM vaNassaikAiyANaM tasakAiyANaM akAiyANaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? ___goyamA!savvatthovA tasakAiyA, teukAiyA asaMkhejjaguNA, puDhavikAiyA visesAhiyA, AukAiyA visesAhiyA, vAukAiyA visesAhiyA, akAiyA aNaMtaguNA, vaNNassaikAiyA aNaMtaguNA, sakAiyA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! sakAyika, puthvIkAyika, aSkAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, trasakAyika ane akAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttarahe gautama! (1) sarvathI thoDA trasakAyika che, (2) tenAthI tejaskAyika asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI pRthvIkAyika vizeSAdhika che, (4) tenAthI aplAyika vizeSAdhika che, (5) tenAthI vAyukAyika vizeSAdhika che, (6) tenAthI akAyika(siddho) anaMtaguNA che, (7) tenAthI vanaspatikAyika anaMtaguNA che ane (8) tenAthI sakAyika vizeSAdhika che. 52 eesiNaM bhaMte ! sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANaM vaNassaikAiyANaM tasakAiyANaM ca apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovA tasakAiyA apajjattagA, teukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gsvyatA [bharApamAItva] | 227 / puDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, AukAiyA apajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, vaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, sakAiyA apajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! sAthi, pRthvIzayi, asAyiDa, te424yi, vAyuyi, vanaspatikAyika ane trasakAyikanA aparyApta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 612-3 gautama! (1) sarvathI tho'| aparyAptAsayi cha, (2) tanAthI a5yaptiA te42yi asNdhyaat||che, (3) tenAthI aparyApta pRthvI yi vizeSAdhiche, (4) tenAthI aparyAptAmAthi vizeSAdhika che. (5) tenAthI aparyAptA vAyukAyika vizeSAdhika che, (6) tenAthI aparyAptA vanaspatikAyika anNt|| cha bhane (7) tenAthI aparyApta sAyi vizeSAdhi cha. 53 eesiNaMbhaMte !sakAiyANaMpuDhavikAiyANaMAukAiyANaMteukAiyANaMvAukAiyANaM vaNassaikAiyANaMtasakAiyANaMcapajjattagANaMkayarekayarehiMtoappA vA bahuyA vAtullAvA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA tasakAiyA pajjattagA, teukAiyA pajjattagA asaMkhejjagaNA. puDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, AukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, sakAiyA pajjattagA visesaahiyaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! sAthi, pRthvIyi, asAyi, te4Ayi, vAyuDIyira, vanaspatikAyika ane trasakAyika paryAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? tara- gautama ! (1) sarvathI thoDI paryApta sAyi cha, (2) tenAthI paryApta te4Ayika asNdhyaat||ch, (3) tenAthI paryApta pRthvIyi vizeSAdhiche, (4) tenAthI paryApta mAthi vizeSAdhika che, (5) tenAthI paryAptA vAyukAyika vizeSAdhika che, (6) tenAthI paryAptA vanaspatikAyika anaMtaguNA che ane (7) tenAthI paryAptA sakAyika vizeSAdhika che. 54 eesiNaM bhaMte !sakAiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA sakAiyA apajjattagA, sakAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! paryApta sane aparyApta sAyiobhAnAthI salya, pahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA sakAyika che, tenAthI paryAptA sakAyika saMkhyAtaguNA che. 55 eesiNaM bhaMte !puDhavikAiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA puDhavikAiyA apajjattagA, puDhavikAiyA pajjattagA sNkhejjgunnaa| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrI pazavazA sUtra : bhAga - 1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA pRthvIkAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA pRthvIkAyika che, tenAthI paryAptA pRthvIkAyika saMkhyAtaguNA che. 56 eesi NaM bhaMte ! AukAiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA AukAiyA apajjattagA, AukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA apkAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA apkAyika che, tenAthI paryAptA apsAyika saMkhyAtaguNA che. 57 eesi NaM bhaMte! teukAiyANaM pajjattA apajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahu vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA teukAiyA apajjattagA, teDakAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA tejaskAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA tejaskAyika che, tenAthI paryAptA tejaskAyika saMkhyAtaguNA che. 58 eesi NaM bhaMte ! vAukAiyANaM pajjattA apajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA vAukAiyA apajjattagA, vAukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA vAyukAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA vAyukAyika che, tenAthI paryAptA vAyukAyika saMkhyAtaguNA che. 59 eesi NaM bhaMte ! vaNassaikAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA vaNassaikAiyA apajjattagA, vaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA ane aparyAptA vanaspatikAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA aparyAptA vanaspatikAyika jIvo che, tenAthI paryAptA vanaspatikAyika jIvo saMkhyAtaguNA che. 60 eesi NaM bhaMte ! tasakAiyANaM pajjattA apajjattANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA tasakAiyA pajjattagA, tasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 225 ] bhAvArtha-prazna- he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA trasakAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA paryAptA trasakAyika che, tenAthI aparyAptA trasakAyika asaMkhyAtaguNA che. 61 eesiNaM bhaMte !sakAiyANaM puDhavikAiyANaM AukAiyANaM teukAiyANaM vAukAiyANaM vaNassaikAiyANaM tasakAiyANaM pajjattAapajjattANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA tasakAiyA pajjattagA, tasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, teukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, puDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, AukAiyA apajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, teukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, puDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, AukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, vaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, sakAiyA apajjattagA visesAhiyA, vaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, sakAiyA pajjattagA visesAhiyA, sakAiyA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! sakAyika, pRthvIkAyika, aSkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, ane trasakAyikanA paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA paryAptA trasakAyika che, (2) tenAthI aparyAptA trasakAyika asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI aparyAptA tejaskAyika asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI aparyAptA pRthvIkAyikavizeSAdhika, (5) tenAthI aparyAptA aplAyika vizeSAdhika, (6) tenAthI aparyAptA vAyukAyika vizeSAdhika, (7) tenAthI paryAptA tejaskAyika saMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI paryAptA pRthvIkAyika vizeSAdhika, (9) tenAthI paryAptA aplAyika vizeSAdhika, (10) tenAthI paryAptA vAyukAyika vizeSAdhika, (11) tenAthI aparyAptA vanaspatikAyika anaMtaguNA che, (12) tenAthI aparyAptA sakAyika vizeSAdhika che, (13) tenAthI paryAptA vanaspatikAyika saMkhyAtaguNA che, (14) tenAthI paryAptA sakAyika vizeSAdhika che ane (15) tenAthI sakAyika vizeSAdhika che. vivecana - prastuta sUtromAM kAyanI apekSAe sakAyika, akAyika ane SakAyika jIvonA alpabadutvanuM kathana che. samuccaya kAyanA bolomAM akAyika bheda hoya che. jyAre aparyAptA paryAptAnI pRcchA hoya tyAre akAyikano bola hoto nathI. kAraNa ke siddhomAM aparyApta paryApta bheda saMbhavita nathI. kAyanI apekSAe samarthya jIvone alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDAtra kAyika che kAraNa ke trasakAyikamAM beindriyathI paMcendriya sudhInA jIvono samAveza thAya che. te jIvo pRthvI Adi anya sthAvarakAyonI apekSAe alpa che. (2) tenAthI tejaskAyika asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sthAvarakAyamAM agninA jIvo sarvathI alpa che ane te trasa jIvothI vadhu che. (3) tenAthI pRthvIkAyika vizeSAdhika che, kAraNa ke agninA jIvothI pRthvInA jIvo vadhu che. (4) tenAthI aSkAyika vizeSAdhika che, kAraNa ke pRthvIthI pANInA sthAno lokamAM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 vadhu che (5) tenAthI vAyukAyika vizeSAdhika che, kAraNa ke lokamAM polANa vadhu che (6) tenAthI akAyika(sidgho) anaMtaguNA che, kAraNa ke siddhonI saMkhyA anaMta che. (7) tenAthI vanaspatikAyika anaMtaguNA che, kAraNa ke vanaspati jIvo siddhothI vadhu hoya che. (8) tenAthI sakAyika vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM pRthvIkAyika Adi sarvakAyanA jIvono samAveza thAya che. krama kAya pramANa kAraNa sarvathI thoDA trasa jIvo sthAvara jIvothI ghaNA alpa che. asaMkhyAtaguNa | sthAvara jIvo trasa jIvothI vadhu hoya che ane bAdara teukAyanuM kSetra alpa hovAthI pRthvI Adi sarva ekendriyomAM te alpa che. 1 2 3 4 5 $ 7 8 ka trasakAya neukAya 4 pRthvIkAya aplAya vizeSAdhika vizeSAdhika virodhAdika vAyukAya aAvika anaMtaguNA vanaspatikAyika anaMtaNA vizeSAdhika sAhi teukAyathI pRthvIkAyanuM kSetra lokamAM vadhu che. svAbhAvika vadhu che. svAbhAvika vadhu che. siddho akAyika che ane te anaMta che. siddhothI vanaspatinA jIvo vadhu hoya che. sarve saMsArI jIvo sakAdhika hoya che mATe pRthvIkAyAdi sarva jIvo temAM samAviSTa thAya che. A ja pramANe paryApta ane aparyAptanA sAta-sAta bolanuM alpabahutva thAya che paraMtu uparokta ATha bolamAMthI akAyano eka bola paryApta-aparyAptamAM hoto nathI. sakAyikAdi pratyekanA paryAptA-aparyAptAnuM alpababhrutva :- (1) sarvathI ghoDA aparyApta sakAyika jIvo che, (2) tenAthI paryApta sakAyika jIvo saMkhyAtaguNA che. ekendriyamAM aparyApta sUkSma jIvothI paryApta sUkSma jIvo saMkhyAtaguNA adhika che. tethI sakAyika ane pRthvI kAyika Adi pAMce sthAvara jIvomAM aparyApta jIvothI paryApta jIvo saMkhyAtaguNA adhika che. trasakAyika--(1) sarvathI coDA paryApta trasakAyika (2) tenAthI aparyApta trasakAyika asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke trasa jIvomAM paryAptAthI aparyAptA jIvo vadhu hoya che. sakAyAdinA paryAptA-aparyAptanuM saMyukta alpabahutva mULapAThathI spaSTa che temAM alpa bahutvanA 1pa' bola thAya che. kAyanI apekSAe paryAptA aparyAptA jIvonuM sammilita apabatvaH krama kAya pramANa kAraNa 1 sarvathI thoDA trasa jIvo alpa hoya che. paryAptA trasakAya 2 aparyAptA trasakAya asaMkhyaguNA aparyAptA teukAya asaMkhya guNA trasamAM paryAptA karatAM apAMkhA vadhu hoya che. trasadhI sthAvara jIva asaMkhyagaNA hoya che, temAM neukAya sarvazrI alpache tathA sUkSma jIvonI apekSAe aparyApta alpa che. aparyAptA pRthvIkAya. vizeSAdhika lokamAM agnithI pRthvInA jIvo vadhu hoya che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIjuM pada: bahuvaktavyatA [aha5bahutva 227 5 | aparyAptA aplAya | vizeSAdhika | lokamAM pRthvIthI pANInA jIvo vadhu hoya che. | aparyAptA vAyukAya | vizeSAdhika | lokamAM pANIthI vAyunA jIvo vadhu hoya che. 7 |paryAptA teukAya saMkhyAtaguNA sUkSma jIvonI apekSAe aparyAptA karatAM paryAptA jIvo vadhu hoya che. 8 | paryAptA pRthvIkAya | vizeSAdhika | agnithI pRthvInA jIvo vadhu hoya che. 9 |paryAptA aplAya | vizeSAdhika | pRthvIthI pANInA jIvo vadhu hoya che. 10 |paryAptA vAyukAya | vizeSAdhika | pANIthI vAyunA jIvo vadhu hoya che. 11 | aparyAptA vanaspati | anaMtaguNA | nigoda jIvonI apekSAe te anaMta che. 12 | aparyAptA sakAya | vizeSAdhika| sUkSma-bAdara pRthyAdi sarva aparyAptA samAviSTa che. 13 | paryAptA vanaspati saMkhyAtaguNA, sUkSmanI apekSAe paryAptA saMkhyAtaguNa hoya che. 14 | paryAptA sakAya | vizeSAdhika | vanaspati sivAya cAra sthAvaranA sarva paryAptAono paNa samAveza thAya che. 15 | sakAya | vizeSAdhika | paryAptA ane aparyAptA sarva jIvono samAveza thAya che. sUkSma jIvonuM aNbahutva:62 eesiNaM bhaMte ! suhumANaMsuhumapuDhavikAiyANaM suhumaAukAiyANaM suhumateukAiyANaM suhumavAukAiyANaM suhumavaNassaikAiyANaM suhumaNigodANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA, suhumapuDhavikAiyA visesAhiyA, suhuma AukAiyA visesAhiyA, suhumavAukAiyA visesAhiyA, suhumaNigodA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA aNaMtaguNA, suhamA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! samuccaya sUkSma jIvo, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma aplAyika, sUkSma tejaskAyika, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika ane sUkSma nigodamAMthI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA sUkSma tejaskAyika che, (2) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika vizeSAdhika che, (3) tenAthI sUkSma aplAyika vizeSAdhika che, (4) tenAthI sUkSma vAyukAyika vizeSAdhika che, (5) tenAthI sUkSmanigoda(zarIra)asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika jIvo anaMtaguNA che ane (7) tenAthI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. 63 eesiNaM bhaMte ! suhumaapajjattagANaMsuhumapuDhavikAiyaapajjattagANaM suhumaAukAiya apajjattagANaM suhumateukAiyaapajjattagANaM suhumavAukAiyaapajjattagANaM suhumavaNassaikAiyaapajjattagANaM suhumaNigodaapajjattagANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA apajjattagA, suhumapuDhavikAiyA apajjattagA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, suhumA apajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! sUkSma aparyApta jIvo, sUma pRthvIkAyika aparyAptA, sUkSma aplAyika aparyAptA, sUkSma tejaskAyika aparyAptA, sUkSma vAyukAyika aparyAptA, sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA, sUma nigoda aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA sUkSma tejaskAyika aparyApta che, (ra) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika aparyAptAvizeSAdhika, (3) tenAthI sUkSma aplAyika aparyAptAvizeSAdhika, (4) tenAthI sukSma vAyukAyika aparyAptA vizeSAdhika che, (5) tenAthI sUma nigoda aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA anaMtaguNA che ane (7) tenAthI sUkSma aparyAptA jIvo vizeSAdhika che. 64 eesiNaM bhaMte ! suhumapajjattagANaM suhumapuDhavikAiyapajjattagANaM suhumaAukAiyapajjattagANaM suhumateukAiyapajjattagANaM suhumavAukAiyapajjattagANaM suhumavaNassaikAiyapajjattagANaM suhumaNigodapajjattagANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhumateukkAiyA pajjattagA, suhumapuDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA. sahamaAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, sahamavAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumaNigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, suhumA pajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sUkSmaparyAptA, sUkSma pRthvIkAyika paryAptA, sUkSma aplAyika paryAptA, sUkSma tejaskAyika paryAptA, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika paryAptA ane sUkSma nigoda paryApta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA sUkSma tejaskAyika paryAptA che, (2) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA vizeSAdhika, (3) tenAthI sUkSma aplAyika paryAptA vizeSAdhika, (4) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA vizeSAdhika, (5) tenAthI sUkSma nigoda paryAptA asaMkhyAtaNA che, (6) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA anaMtaguNA che ane (7) tenAthI sUkSma paryAptA jIvo vizeSAdhika che. 65 eesiNaM bhaMte ! suhumANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhumA apajjattagA, suhumA pajjattagA saMsenaguNA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUma paryAptA-aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA sUkSma aparyAptA jIvo che, tenAthI sUkSma paryAptA jIvo saMkhyAtaguNA che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] 66 siNaM bhaMte! humapuDhavikAiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumapuDhavikAiyA apajjattagA, suhumapuDhavikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / 229 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sUkSma pRthvIkAyika paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma pRthvIkAyika aparyAptA che, tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 67 esiNaM bhaMte! suhumaAukAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumaAukAiyA apajjattagA, suhumaAukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUkSma ayika paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma akAyika aparyAptA che. tenAthI sUkSma aAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 68 eesi NaM bhaMte ! suhumateukAiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA apajjattagA, suhumateukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! A sUkSma tejaskAyika paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma tejaskAyika aparyAptA che, tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 69 siNaM bhaMte! humavAukAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumavAukAiyA apajjattagA, suhumavAukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A sUkSmavAyukAyika paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma vAyukAyika aparyAptA che, tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 70 eesi NaM bhaMte ! suhumavaNassaikAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA suhumavaNassaikAiyA apajjattagA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUkSma vanaspatikAyika paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA jIvo che, tenAthI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 230 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 71 eesiNaM bhaMte ! suhumaNigodANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA suhamaNigodA apajjattagA, suhamaNigodA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA ane aparyAptA sUkSma nigoda(zarIra)mAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA sUkSma nigoda aparyAptA che, tenAthI sUkSma nigoda paryAptA saMkhyAtaguNA che. 72 eesiNaM bhaMte ! suhumANaMsuhumapuDhavikAiyANaM suhumaAukAiyANaM suhumateukAiyANaM suhamavAukAiyANaM suhamavaNassaikAiyANaM suhamaNigodANa ya pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? ____ goyamA ! savvatthovA suhumateukAiyA apajjattagA, suhumapuDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA. sahamateukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, sahamapuDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, sahamaAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, sahamavAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumaNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumaNigodA pajjattagA saMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, suhamA apajjattagA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, suhumA pajjattagA visesAhiyA, suhamA vitelAriyA .. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma jIvo, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma apUkAyika, sUkSma tejaskAyika, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika ane sUkSma nigodonA paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA sUkSma tejaskAyika aparyAptA che, (2) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika aparyAptA vizeSAdhika, (3) tenAthI sUkSma apUkAyika aparyAptA vizeSAdhika, (4) tenAthI sUkSma vAyukAyika aparyAptAvizeSAdhika (5) tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA, (6) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA vizeSAdhika, (7) tenAthI sUkSma apukAyika paryAptA vizeSAdhika, (8) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA vizeSAdhika, (9) tenAthI sUkSma nigoda aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (10) tenAthI sUkSma nigoda paryAptA saMkhyAtaguNA che. (11) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA anaMtaguNA che, (12) tenAthI sUkSma aparyAptA jIvo vizeSAdhika che, (13) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che, (14) tenAthI sUkSma paryAptA jIvo vizeSAdhikache ane (15) tenAthI sUkSmajIvo vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtromAM sUkSma jIvonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. pAMce sthAvaranA sukSma jIvo AkhA lokamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. te dareka jIvonI avagAhanA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabadutva [ 231 | | - | aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhya bheda thAya che. tethI loka vyApI te jIvonI avagAhanAmAM taratamatA thAya che. tenA kAraNe prastuta alpabadutva ghaTita thAya che. (1) samuccaya sUma jIvonuM alpabadutvaH- temAM (1) samuccaya sUkSma jIvo, (2-6) pRthvI Adi pAMce ya sthAvaranA sUkSma jIvo ane (7) sUkSma nigodanA zarIro, A sAta bolano samAveza thAya che. tenA alpabadutvanA kAraNo samuccaya pRthvIkAyAdinA alpabadutvanI samAna che. te sAta bolamAM pAMcamA bolamAM sutrakAre niyA zabda prayoga karyo che. ahIM 'nigoda' zabdano artha "nigoda zarIra' thAya che. sAdhAraNa zarIrI anaMta jIvonA skUla zarIrane nigoda kahe che arthAt je eka zarIranA Azraye anaMta jIvo rahetA hoya. te zarIrane "nigoda' kahe che ane temAM rahenAra jIvane nigoda jIvo kahe che. nigodanA be prakAra chesUkSma ane bAdara. sUraNakanda Adi bAdara nigoda che ane sUkSma nigoda saMpUrNa lokamAM vyApta che. eka-eka goLAmAM asaMkhyAta-asaMkhyAtanigoda-zarIro hoya che ane eka zarIre anaMtA jIvo hoya che. te nigodazarIro vAyukAyikothI asaMkhyAta guNA che. jo ahIM jIvanuM kathana hoya, to te anaMtaguNA thAya paraMtu sUtrakAre tene asaMkhyAtaguNA kahyA che tethI spaSTa thAya che ke prastuta prasaMgamAM nigoda zarIranuM grahaNa che. tenAthI sUkSma vanaspatikAyika anaMtaguNA che kAraNa ke vanaspatikAyikamAM nigoda jIvono samAveza thAya che. pratyeka nigoda zarIramAM anaMta-anaMta jIvo hoya che ane tenAthI sarva sUkSma jIvo vizeSAdhika che. kimI sumikAya | pramANa kAraNa 1 | sUkSma teukAya |sarvathI thoDA| ekendriyamAM teukAya sarvathI alpa che. 2 | sUkSma pRthvIkAya |vizeSAdhika| svAbhAvika rIte ja te teukAya karatAM vadhu che. 3 | sUma aplAya |vizeSAdhika | svAbhAvika rIte ja te pRthvIkAya karatAM vadhu che. 4 | sUkSma vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte ja te aplAya karatAM vadhu che. | sUkSma nigoda | |asaMkhyaguNA| nigodanA zarIra cAra sthAvara jIvothI vadhu hoya che. 6 | sUma vanaspati anaMtaguNA | eka-eka nigoda zarIramAM anaMta jIvo che. 7 | sUkama jIva vizeSAdhika | sUkSma pRthvI Adi cAre temAM samAviSTa che. (2-3) samuccaya sUma aparyApta ane paryAptA:- A baMnenA alpabadutvano krama bhAvArthathI spaSTa che. (4) dareka sUma paryApta-aparyAptanuM alpabahatva - sUkSma jIvomAM aparyApta jIvo alpa hoya che ane paryAptA tenAthI saMkhyAtaguNA adhika hoya che. sUkSma jIvomAM paryAptA ane aparyAptA baMne prakAranA jIvonI sthiti aMtarmuhurtanI ja che, tema chatAM sUkSma paryAptAnI sthiti aparyAptA karatAM adhika hovAthI haMmezAM paryAptA sUkSma jIvo adhika prApta thAya che. tethI aparyAptA sUkSma jIvothI paryAptA sUkSma jIvo saMkhyAtaguNA thAya che. te ja rIte pAMce sUkSma sthAvara jIvo ane sUkSma nigoda(zarIra)nA paryApta-aparyAptAmAM alpabadutva thAya che. (5) samuccaya sUmi paryApta-aparyAptanuM sammilita alpabahatva - krama| sUkSma kAya pramANa | kAraNa 1 | aparyAptA teukAya sarvathI thoDA | ekendriyamAM teukAya sarvathI alpa che. 2 | aparyAptA pRthvIkAya | vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. | | | | Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 | da| ja | o | 6 | \ | |kama| sUkama kAya | pramANa | kAraNa 3 | aparyAptA aplAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. aparyAptA vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. 5 | paryAptA teukAya | saMkhyAtaguNA | sUkSmamAM aparyAptAthI paryAptA adhika che. paryAptA pRthvIkAya | vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. | paryAptA aplAya vizeSAdhika svAbhAvika rIte. paryAptA vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. 9 | aparyA. nigoda(zarIra) | asaMkhyaguNA | cAre sthAvara karatAM nigoda zarIra vadhu hoya che. saMkhyAtaguNA | sUkSmanI apekSAe paryApta adhika che. 11 | aparyAptA vanaspati | anaMtaguNA | vanaspati jIvo anaMta che. 12 | sUkSma aparyAptA vizeSAdhika | pRthvI Adi cAra sthAvara jIvono samAveza thAya che. 13 | paryAptA vanaspati | saMkhyAtaguNA | sUkSmamAM paryAptA vadhu che. 14 | sUkSma paryAptA vizeSAdhika | paryApta pRthvI kAyAdino samAveza thAya che. 15 | sUkSma jIvo vizeSAdhika | sUkSma paryApta-aparyApta sarva jIvono samAveza thAya che. bAdara jIvonuM alpabadutvaH73 eesiNaMbhaMte ! bAdarANaM, bAdarapuDhavikAiyANaM, bAdaraAukAiyANaM, bAdarateukAiyANaM, bAdaravAukAiyANaM, bAdaravaNassaikAiyANaM, patteyasarIrabAdasvaNassaikAiyANaM, bAdaraNigodANaM, bAdaratasakAiyANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarA tasakAiyA, bAdarA teukAiyA asaMkhejjaguNA, patteya sarIrabAdaravaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, bAdarA NigodA asaMkhejjaguNA, bAdarA puDhavikAiyA asaMkhejjaguNA, bAdarA AukAiyA asaMkhejjaguNA, bAdarA vAukAiyA asaMkhejjaguNA, bAdarA vaNassaikAiyA aNaMtaguNA, bAdarA visesAhiyA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! bAdara jIvo, bAdara pRthvIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigodo ane bAdara trasakAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA bAdara trasakAyika jIvo che. (2) tenAthI bAdara tejaskAyika jIvo asaMkhyAta guNA che. (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika jIvo asaMkhyAta guNA che. (4) tenAthI bAdara nigoda(zarIro) asaMkhyAta guNA che. (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika jIvo asaMkhyAta guNA che. (6) tenAthI bAdara aplAyika jIvo asaMkhyAta guNA che. (7) tenAthI bAdara vAyukAyika jIvo asaMkhyAta guNA che. (8) tenAthI bAdara vanaspatikAyika jIvo anaMtaguNA che ane (9) tenAthI bAdara jIvo vizeSAdhika che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gsvyatA [bharApamAItva] | 233 | 74 eesiNaMbhaMte !bAdaraapajjattAgANaMbAdarapuDhavikAiyaapajjattagANaM bAdaraAukAiyaapajjattagANaMbAdarateukAiyaapajjattagANaMbAdaravAukAiyaapajjattagANaMbAdaravaNassakAiya apajjattagANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyaapajjattagANaM bAdaraNigodApajjattagANaM bAdaratasakAiyapajjattagANa yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaratasakAiyA apajjattagA, bAdarateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA aNaMtaguNA, bAdaraapajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pA62 aparyAptA, mA62 pRthvIyi apaptiA , 62 yi aparyAptA, bAdara tejaskAyika aparyAptA, bAdara vAyukAyika aparyAptA, bAdara vanaspatikAyika aparyAptA, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA, bAdaranigoda(zarIra) aparyAptA ane bAdara trasakAyika aparyAptAmAMthI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 612-3 gautama! (1) sarvathI tho'1462 saya aparyAptAche, (2) tenAthI bAra 42yi aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAta gue|, (4) tenAthI pA2 nigoha (zarI2) aparyApta saMdhyAta gupa, (5) tenAthI pA2 pRthvIya aparyAptA asaMkhyAta guNA, (6) tenAthI bAdara aplAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA, (7) tenAthI bAdara vAkAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA, (8) tenAthI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA anaMtaguNA bhane (kha) tenAthI bAha2 apryaapt| vo vizeSAdhi cha. 75 eesiNaM bhaMte ! bAdarapajjattagANaM bAdarapuDhavikAiyapajjattagANaM bAdaraAukAiyapajjattagANaM bAdarateukAiyapajjattagANaM bAdaravAukAiyapajjattagANaM bAdaravaNassaikAiyapajjattagANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyapajjattagANaM bAdaraNigodapajjattagANaM bAdaratasakAiyapajjattagANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? ___ goyamA ! savvatthovA bAdarateukkAiyA pajjattagA, bAdaratasakAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, bAdarapajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan! pA62 paryApta pAi25thvIjayi paryAptA, pA2mAthi paryAptA, bAdara tejaskAyika paryAptA, bAdara vAyukAyika paryAtA, bAdara vanaspatikAyika paryAptA, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA, bAdara nigoda(zarIra) paryAptA ane bAdara trasakAyika paryAptAmAM koNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA bAdara tejaskAyika paryAptA, (2) tenAthI bAdara trasakAyika paryAptA asaMkhyAta guNA, (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAta guNA, (4) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAta guNA, (6) tenAthI bAdara aAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (8) tenAthI bAdara vanaspatikAyika paryAptA anaMtaguNA ane (9) tenAthI bAdara paryAptA vizeSAdhika che. 76 eesi NaM bhaMte ! bAdarANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdarA pajjattagA, bAdarA apajjattagA asaMkhejjaguNA / ke bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bAdara paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA bAdara paryAptA che, tenAthI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 77 esi NaM bhaMte ! bAdarapuDhavikAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA, bAyarapuDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bAdara pRthvIkAyika paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA bAdara pRthvIkAyika paryAptA che, tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA che. 78 eesi NaM bhaMte ! bAdaraAukAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaraAukAiyA pajjattagA, bAdaraAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bAdara aplAyika paryAptA ane bAdara aplAyika aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA bAdara aplAyika paryAptA che, tenAthI bAdara apkAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA che. 79 eesi NaM bhaMte ! bAdarateDakAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdarateukAiyA pajjattagA, bAdarateDakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bAdara tejaskAyika paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA bAdara tejaskAyika paryAptA che, tenAthI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA che. 80 eesi NaM bhaMte ! bAdaravAGakAiyANaM pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gsvyatA [bharApamAItva] | 235 vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaravAukAiyA pajjattagA, bAdaravAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:-pra-bhagavana ! pAha2 vAyuAyi: paryApta sane aparyAptAmA ora onAthI salya, bahu, tulya ke vizaSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA bAdara vAyukAyika paryAptA che, tenAthI bAdara vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAta guNA che. 81 eesiNaM bhaMte ! bAdaravaNassaikAiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! pAha2 vanaspatithi: paptiA bhane aparyAptAmA oe onAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA bAdara vanaspatikAyika paryAptA che, tenAthI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 82 eesiNaM bhaMte ! patteyasarIrabAdaravaNassaiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA patteyasarIrabAdaravaNassakAiyA pajjattagA, patteyasarIrabAdaravaNassakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- - bhagavana! pratyeka zarIzamA2 vanaspatithi paryApta aneaparyAptAmA / konAthI, alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA pratyekazarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA ane tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 83 eesiNaM bhaMte ! bAdaraNigodANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaraNigodA pajjattagA, bAdaraNigodA apajjattagA asNkhejjgunnaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! bAhara nigoha (zarI2) payaptiAmane aparyAptAmaitonAthI salya, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA bAdara nigoda(zarIra) paryApta che, tenAthI bAdara nigoda(zarIra) aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 84 eesiNaM bhaMte ! bAdaratasakAiyANaM pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaratasakAiyA pajjattagA, bAdaratasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! pA23sAyika paryApta sane aparyAptAwitonAthI salya, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA bAdara trasakAyika paryAptA che, tenAthI bAdara trasakAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. 85 eesiNaM bhaMte ! bAdarANaM, bAdarapuDhavikAiyANaM, bAdaraAukAiyANaM, bAdarateukAiyANaM, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 236] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bAdaravAukAiyANaM, bAdaravaNassaikAiyANaM, patteyasarIrabAdara-vaNassaikAiyANaM, bAdaraNigodANaM, bAdaratasakAiyANa ya pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarateukAiyA pajjattagA, bAdaratasakAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaratasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIsbAdaravaNassaikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaranigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapadavikAiyA apajjattagA asaMkhejjagaNA, bAdaraAukAiyA apajjattagA asaMkhejjagaNA, bAdaravAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, bAdarapajjattagA visesAhiyA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraapajjattagA visesAhiyA, bAdarA visesAhiyA / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bAdara jIvo, bAdara pRthvIkAyiko, bAdara aplAyiko, bAdara tejaskAyiko, bAdara vAyukAyiko, bAdara vanaspatikAyiko, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyiko, bAdara nigoda(zarIra) ane bAdara trasakAyikonA paryAptA ane aparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya kevizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA bAdara tejaskAyika paryAptAche, (2) tenAthI bAdara trasakAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI bAdara trasakAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI bAdara pratyeka zarIrI vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI bAdaranigoda(zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA, (6) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI bAdara aplAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (8) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (9) tenAthI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaNA, (10) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (11) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (12) tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (13) tenAthI bAdara aplAyika aparyAptA asaMkhyAtaNA, (14) tenAthI bAdara vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (15) tenAthI bAdara vanaspatikAyika paryAptA anaMtaguNA, (16) tenAthI bAdara paryAptA vizeSAdhika, (17) tenAthI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (18) tenAthI bAdara aparyAptA vizeSAdhika che ane (19) tenAthI bAdara jIvo vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtromAM bAdara jIvonA alpabadutvanI prarUpaNA che. (1) samuccaya bAdara jIvonuM alpabadutvaH- samuccaya bAdara jIvonuM alpabadutva bAdara aparyAptAnI mukhyatAe che. kAraNa ke bAdaramAM aparyAptA jIvo ja vadhu hoya che.(1) sarvathI thoDA bAdara trasakAyika che, Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahutva | ra37 ] kAraNa ke beindriyAdi trasa jIvo, sthAvara jIvothI alpa hoya che. ahIM bAdara vizeSaNa svarUpa darzaka che, tema samajavuM, kAraNa ke trasa jIvo bAdara ja che. (2) tenAthI bAdara tejaskAyika asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke ekendriya jIvo trasa jIvothI asaMkhyAtaguNA hoya che. samuccaya bAdara tejaskAyika jIvomAM paryAptAaparyAptA baMne prakAranA jIvo samAviSTa thAya che. tethI ahIM aparyApta jIvonI mukhyatAe teukAyanA jIvo adhika thAya che. (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke bAdara tejaskAyika to mAtra manuSyakSetramAM ja hoya che, paraMtu pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyikonuM kSetra tenAthI asaMkhyAtagaNuM adhika che. traNe lokamAM vanaspatikAyika jIvo hoya che. te kSetra asaMkhyAtagaNuM hovAthI jIvo asaMkhyAta guNA che. (4) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) asaMkhyAtaguNA che, te atyaMta sUkSma avagAhanAvALA hovAthI vadhu hoya che. (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika jIvo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke ATheya pRthvImAM tathA vimAno, bhavano, prastaTo, parvato AdimAM vidyamAna che, (6) tenAthI bAdara apnAyika asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke pRthvIthI jalakSetra adhika che samudranI jalarAzimAM aplAyika jIvonI pracuratA che. (7) tenAthI bAdaravAyukAyika asaMkhyAtaguNA adhikache kAraNa ke lokamAM polANa vadhu che ane polANamAM vAyu hoya che. (8) tenAthI bAdara vanaspatikAyika anaMtaguNA adhika che kAraNa ke bAdara nigoda(zarIra)mAM anaMta-anaMta vanaspatikAyika jIvo hoya che. (9) tenAthI bAdara jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke uparokta pRthvI Adi bAdara sarva jIvono samuccaya bAdaramAM samAveza thAya che. (2) samuccaya bAdara aparyApta jIvonuM alpabadutva - te samuccaya bAdara jIvo pramANe ja che. kama bAdarakAya pramANa 1 | trasakAya sarvathI thoDA | trasa jIvo pRthvIkAyAdi pAMce sthAvaranI apekSAe thoDA che. 2 | bAdara teukAya asaMkhyAtaguNA | ekendriya che, paryApta aparyApta sarve samAviSTa che. pratyeka zarIrIbAdara vanaspati asaMkhyAtaguNA | bAdara teukAyathI tenuM kSetra vadhAre che mATe asaMkhyAta guNA che. 4 | bAdara nigoda asaMkhyAtaguNA | svAbhAvika rUpe nigoda zarIra vadhu hoya che. 5 |bAdara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA | ATha pRthvI, vimAno, bhavano, pAthaDAomAM hoya che. 6 | bAdara aplAya asaMkhyAtaguNA | samudra AdinA kAraNe pRthvI karatAM jala vadhu che. 7 | bAdara vAyukAya asaMkhyAtaguNA | polANanA bhAgamAM sarvatra vAyu hoya che. | 8 |bAdara vanaspatikAya |anaMtaguNA | bAdara nigoda(sAdhAraNa zarIra)mAM anaMta jIvo che. | 9 | samuccaya bAdara vizeSAdhika | trasAdi sarva jIvo samAviSTa thAya che. (3) samuccaya bAdara paryAptA jIvonuM alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA bAdara tejaskAyika paryAptA jIvo che. bAdara agni manuSyakSetramAM ja che. tenuM kSetra ane kAla maryAdita hovAthI paryApta jIvo alpa hoya che.(2) tenAthI bAdara trasakAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. te jIvonuM kSetra tejaskAyika karatAM vadhu che.(3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke trasa jIvothI sthAvara jIvo vadhu hoya che. (4) tenAthI bAdara nigoda (zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA che. nigoda zarIranI avagAhanA atyaMta sukSma hoya che. (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. tenA utpatti sthAna vadhu che. (6) tenAthI bAdara aplAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. tenA utpatti sthAna Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra38 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pRthvIthI vadhu che. (7) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. jala karatAM vAyunA sthAna vadhu che. (8) tenAthI bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyika paryAptA anaMtaguNA che. temAM eka zarIramAM anaMta jIvo hoya che. (9) tenAthI samuccaya bAdara paryAptAvizeSAdhika che kAraNa ke temAM pUrvokta sarva jIvono samAveza thaI jAya che. kamI paryApta bAdarakAya pramANa kAraNa 1 | paryApyA bAda teukAya sarvathI thoDA | kSetra alpa che(manuSya kSetramAMja che.) 2 | paryApyA bAda trasakAya asaMkhyAtaguNA | traNe lokamAM che. paryAptA pratyeka zarIrI bAdara vanaspati asaMkhyAtaguNA | trasakAyathI vanaspati jIvo vadhu hoya che. 4 |paryAptAbAdara nigoda(zarIra) asaMkhyAtaguNA | nigoda zarIranI avagAhanA nAnI hovAthI vadhu che. 5 |paryAptA bAdara pRthvIkAya asaMkhyAtaguNA | lokamAM nigoda zarIrathI pRthvI vadhu che. 6 |paryAptA bAdara aplAya asaMkhyAtaguNA | lokamAM pRthvI karatAM jaLa vadhu che. 7 |paryApyA bAdara vAyukAya asaMkhyAtaguNA | lokamAM polANa vadhu hovAthI vAyu vadhu che. | 8 |paryAptA bAdara vanaspatikAya | anaMtaguNA | eka-eka nigoda zarIramAM anaMtajIvo che. 9 |paryApyA bAdara jIvo | vizeSAdhika | pRthvI Adi sarva bAdara jIvono samAveza che. ' 'kama, (4) dareka bAdaranA paryApta aparyAptanuM pRthaka pRthak alpabadutvaH- bAdara jIvomAM sarvatra paryApta jIvothI aparyAptA jIvo asaMkhyAtaguNA adhika hoya che. kAraNa ke aparyApta jIvo jyAre, jyAM utpanna thAya tyAre tyAM te eka sAthe asaMkhyAtA ja utpanna thAya che. (5) bAdaranA paryApta aparyApta jIvonuM sammilita alpabahatva :bAda2kAya | pramANa kAraNa | bAdara paryAptA teukAya sarvathI thoDA | kSetra alpa che. bAdara paryAptA trasakAya | asaMkhyaguNA | utpatti kSetra traNe ya lokamAM che. bAdara aparyAptA trasakAya asaMkhyaguNA | bAdaramAM paryAptAthI aparyAptA vadhu hoya che. bAdara paryAptA pratyeka vanaspati asaMkhyaguNA | trasakAyathI vanaspati jIvo vadhu che. bAdara paryAptA nigoda(zarIra) asaMkhyaguNA | nigoda zarIranI avagAhanA sUkSma che. bAdara paryAptA pRthvIkAya asaMkhyaguNA | lokamAM pRthvI vadhu che. bAdara paryAptA aplAya asaMkhyaguNA | lokamAM pRthvI karatAM jalasthAno vadhu che. bAdara paryAptA vAyukAya | asaMkhyaguNA | lokamAM pANI karatAM polANa vadhu che. bAdara aparyAptA teukAya asaMkhyaguNA | paryAptathI aparyApta vadhu hoya che. 10] bAdara aparyAptA pratyeka vanaspati | asaMkhyaguNA | bAdara teukAyathI kSetra vadhu che. | 11 | bAdara aparyAptA nigoda(zarIra) | asaMkhyaguNA | nigoda zarIra sUkSma che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'trIja pada: bahuvaktavyatA [alpabahuta | 239 | 12 | bAdara aparyAptA pRthvIkAya asaMkhyaguNA | pRthvInuM kSetra vadhu che. | 13 | bAdara aparyAptA aplAya asaMkhyaguNA | pRthvI karatAM pANInA sthAno vadhu che. 14 | bAdara aparyAptA vAyukAya asaMkhyaguNA | pANInA sthAna karatAM polANa bhAga vadhu che. 15 | bAdara paryAptA vanaspati anaMtaguNA | bAdara nigodamAM anaMta jIvo che. 16 | paryApyA bAda jIvo vizeSAdhika | sarva bAdara paryApta jIvo samAviSTa che. 17 | aparyAptA bAdara vanaspati asaMkhyaguNa | bAdaramAM paryAptAthI aparyAptA vadhu hoya che. 18 | aparyAptA bAdara jIvo | vizeSAdhika | pRthvI Adi sarva bAdara jIvo samAviSTa che. 19| bAdara jIvo | vizeSAdhika | paryAptA aparyAptA baMne jIvo samAviSTa che. sUkSma tathA bAdara jIvonuM sammilita alpabadutvaH86 eesiNaMbhaMte ! humANaM, suhumapuDhavikAiyANaM, suhumaAukAiyANaMsuhumateukAiyANaM, suhamavAukAiyANaM, suhumavaNassaikAiyANaM, suhamaNigodANaM; bAdarANaM, bAdarapuDhavikAiyANaM, bAdaraAukAiyANaM, bAdarateukAiyANaM, bAdaravAukAiyANaM, bAdaravaNassaikAiyANaM, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyANaM, bAdaraNigodANaM, bAdaratasakAiyANa yakayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovA bAdaratasakAiyA, bAdarateukAiyA asaMkhejjaguNA, patteyasarIra bAdaravaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA asaMkhejjaguNA, suhuma teukAiyA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA visesAhiyA, suhumaAukAiyA visesAhiyA, suhumavAukAiyA visesAhiyA,suhamaNigodA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA aNaMtaguNA, bAdarA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA asaMkhejjaguNA, suhumA visesAhiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSmajIvo, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma aplAyika, sUkSma tejaskAyika, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma nigoda(zarIra) tathA bAdara jIvo, bAdara pRthvIkAyika, bAdara apnAyika, bAdara tejaskAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika, bAdara nigoda(zarIra) ane bAdara trasakAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA bAdara trasakAyika che, (2) tenAthI bAdara tejaskAyika asaMkhyAtaguNA, (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNA, (4) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika asaMkhyAtaguNA, (6) tenAthI bAdara aSkAyika asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI bAdara vAyukAyika asaMkhyAtaguNA, (8) tenAthI sUkSma tejaskAyika asaMkhyAtaguNA, (9) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika vizeSAdhika, (10) tenAthI sUkSma aplAyika vizeSAdhika, (11) tenAthI sUkSma vAyukAyika vizeSAdhika, (12) tenAthI sUkSma nigoda(zarIra) asaMkhyAtaguNA, (13) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI panavazA sUtra : bhAga - 1 tenAthI bAdara vanaspatikAyika anaMtaguNA, (14) tenAthI bAdara jIvo vizeSAdhika che, (15) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNA che ane (16) tenAthI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. 87 esi NaM bhaMte ! suhumaapajjattagANaM, suhumapuDhavikAiyANaM apajjattagANaM, suhumaAukAiyANaM apajjattagANaM, suhumateukAiyANaM apajjattagANaM, suhumavAukAiyANaM apajjattagANaM, suhumavaNassaikAiyANaM apajjattagANaM, suhumaNigodApajjattagANaM bAdarApajjattagANaM, bAdarapuDhavikAiyApajjattagANaM, bAdaraAukAiyApajjattagANaM bAdarateDakAiyApajjattagANaM, bAdaravAukAiyApajjattagANaM, bAdaravaNassaikAiyApajjattagANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyApajjattagANaM bAdaraNigodApajjattagANaM bAdaratasakAiyApajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaratasakAiyA apajjattagA, bAdarateDakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukkAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAGakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA anaMtaguNA, bAdara apajjattagA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumA apajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptA sUkSma, aparyAptA sUkSma pRthvIkAyika, aparyApta sUkSma aplAyika, aparyApta sUkSma tejaskAyika, aparyAptA sUkSma vAyukAyika, aparyAptA sUkSma vanaspatikAyika, aparyAptA sUkSmanigoda tathA aparyAptA bAdara, aparyAptA bAdara pRthvIkAyika, aparyAptA bAdara aplAyika, aparyAptA bAdara tejaskAyika, aparyAptA bAdara vAyukAyika, aparyAptA bAdara vanaspatikAyika, aparyAptA pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika, aparyAptA bAdara nigoda ane aparyAptA bAdara trasakAyika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA aparyAptA bAdara trasakAyika che, (2) tenAthI aparyAptA bAdara tejaskAyika asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI aparyAptA pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNA, (4) tenAthI aparyAptA bAdara nigoda asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI aparyAptA bAdara pRthvIkAyika asaMkhyAtaguNA, (6) tenAthI aparyAptA bAdara aplAyika asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI aparyAptA bAdara vAyukAyika asaMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI aparyAptA sUkSma tejaskAyika asaMkhyAtaguNA, (9) tenAthI aparyAptA sUkSma pRthvIkAyika vizeSAdhika, (10) tenAthI aparyAptA sUkSma aplAyika vizeSAdhika, (11) tenAthI aparyAptA sUkSma vAyukAyika vizeSAdhika che, (12) tenAthI aparyAptA sUkSma nigoha (zarIra) asaMkhyAtaguNA, ( 13 ) tenAthI aparyAptA bAhara vanaspatiAyi anaMtaguA, (14) tenAthI Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gasmvyatA [bhakSyamAItva] | 241 / bAdara aparyAptA jIvo vizeSAdhika, (15) tenAthI aparyAptA sUkSma vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNA ane (6) tenAthI aparyApta sUkSma po vizeSAdhiche. 88 eesiNaM bhaMte ! suhumapajjattagANaM, suhumapuDhavikAiyapajjattagANaM suhumaAukAiyapajjattagANaM, suhumateukAiyapajjattagANaM, suhumavAukAiyapajjattagANaM, suhumavaNassaikAiyapajjattagANaM, suhamaNigodapajjattagANaM, bAdarapajjattagANaM bAdarapuDhavikAiyapajjattagANaM, bAdaraAukAiyapajjattagANaM, bAdarateukAiyapajjattagANaM bAdaravAukAiyapajjattagANaM bAdaravaNassaikAiyapajjattagANaM patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyapajjattagANaM bAdaraNigodapajjattagANaM, bAdaratasakAiyapajjattagANa yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarateukAiyA pajjattagA, bAdaratasakAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdara AukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumaNigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, bAdarA pajjattagA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumA pajjattagA visesAhiyA / bhAvArtha:-prazna-De mAvan ! sUkSma paryApta, sUkSma pRthvI yi paryApta, sUkSma ayi paryAptA, sUkSma tejaskAyika paryAptA, sUkSma vAyukAyika paryAptA, sUkSma vanaspatikAyika paryAptA, sUkSmanigoda paryAptA, bAdara paryAptA, bAdara pRthvIkAyika paryAptA, bAdara aplAyika paryAptA, bAdara tejaskAyika paryAptA, bAdara vAyukAyika paryAptA, bAdara vanaspatikAyika paryAptA, pratyeka zarIrI bAdaravanaspatikAyika paryAptA, bAdara nigoda paryAptA ane bAdara trasakAyika paryAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? 612- gautama ! (1) sarvathI tho'bA2 te 4Ayi paryAptA, (2) tenAthI bhAi sAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (3) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (4) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (6) tenAthI bAdara aSkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (8) tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (9) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA vizeSAdhika, (10) tenAthI sUkSma aplAyika paryAptA vizeSAdhika, (11) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptAvizeSAdhika, (12) tenAthI sUkSmanigoda(zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA, (13) tenAthI bAdaravanaspatikAyika paryAptA anaMtaguNA, (14) tenAthI samuccaya bAdara paryAptA jIvo vizeSAdhika che, (15) tenAthI sUma vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che ane (16) tenAthI samuccaya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 242 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 89 eesiNaM bhaMte ! suhumANaM bAdarANaM ca pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarA pajjattagA, bAdarA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A sUkSma ane bAdara jIvonA paryAptA ane aparyAptAmAMthI koNa onAthI satya, adhika tasya vizeSAdhicha? 612-gautama ! (1) sarvathI thoDAvA2 paryAptAche, (2) tenAthI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sUkSma aparyAptA asaMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI 59 / sUkSma paryApta saMdhyAta gu||ch. 90 eesiNaM bhaMte ! suhumapuDhavikAiyANaM bAdarapuDhavikAiyANaMca pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA, bAdarapuDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhuma puDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! sUkSma pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyikanA paryAptA ane aparyAptAmAM eonAthI salya,maI tasya vizeSAdhicha?612- gautama! (1) sarvathI thoDApA2 5thvIya paryAptA che, (2) tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA ane (4) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA sakhyAtaguNA che. 91 eesiNaM bhaMte ! suhumaAukAiyANaM bAdaraAukAiyANaM ca pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdaraAukAiyA pajjattagA, bAdaraAukAiyA apajjattagA asakhejjaguNA, suhamaAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumaAukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! sUkSma aplAyika ane bAdara aplAyikanA paryAptA ane aparyAptAmAM oe onAthI salya, baDu, tulya vizeSAdhicha? 6ttara- gautama! (1) sarvathI thoddaapaasaayin| paryAptA che, (2) tenAthI bAdara apnAyikanA aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (3) tenAthI sUma aplAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA ane (4) tenAthI sUkSma aplAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 92 eesiNaM bhaMte ! suhumateukAiyANaM bAdarateukAiyANaM ca pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarateukAiyA pajjattagA, bAdarateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumateukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! sUkSma tejaskAyika tathA bAdara tejaskAyikanA paryAptA ane aparyAptAmAM oe onAthI salpa, paha, tasya vizeSAdhicha? 612- gautama! (1) sarvathI thoDAbA624Athi paryAptA che, (2) tenAthI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (3) tenAthI sUkSma tejaskAyika Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] aparyAptA asaMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 93 eesi NaM bhaMte ! suhumavAukAiyANaM bAdaravAukAiyANaM ca pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaravAukAiyA pajjattagA, bAdaravADakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavAukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / 243 bhAvArtha:- prazna-he bhagavan ! sUkSma vAyukAyiko ane bAdara vAyukAyikonA paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA bAdara vAyukAyika paryAptA che, (2) tenAthI bAdara vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sUkSma vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 94 eesi NaM bhaMte ! suhumavaNassaikAiyANaM bAdaravaNassaikAiyANaM ca pajjattAapajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaravaNassakAiyA pajjattagA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA suhuma vaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sUkSma vanaspatikAyika ane bAdara vanaspatikAyikanA paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA bAdara vanaspatikAyika paryAptA che, (2) tenAthI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. 95 eesi NaM bhaMte ! suhumaNigodANaM bAdaraNigodANaM ca pajjattA apajjattagANaM kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA bAdaraNigodA pajjattagA, bAdaraNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumaNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumaNigodA pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! sUkSma nigoda ane bAdara nigodanA paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA bAdara nigoda paryAptA che, (2) tenAthI bAdara nigoda aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sUkSma nigoda aparyAptA asaMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI sUkSma nigoda paryAptA saMkhyAtaguNA che. 96 eesi NaM bhaMte! suhumANaM, suhumapuDhavikAiyANaM, suhumaAukAiyANaM, suhumateukAiyANaM, suhumavAukAiyANaM, suhumavaNassaikAiyANaM, suhumaNigodANaM, bAdarANaM, bAdarapuDhavikAiyANaM, bAdaraAukAiyANaM, bAdarateDakAiyANaM, bAdaravAukAiyANaM, bAdaravaNassa - kAiyANaM, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyANaM, bAdaraNigodANaM, bAdaratasakAiyANaM ca pajjattA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 244 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 apajjattagANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA bAdarateukAiyA pajjattagA, bAdaratasakAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaratasakAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraNigodA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAyaraNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdarapuDhavikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaravAukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA,suhumateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumapuDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA, suhumateukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, suhuma puDhavikAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumaAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhumavAukAiyA pajjattagA visesAhiyA, suhamaNigodA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumaNigodA pajjattagA saMkhejjaguNA, bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA, bAdarapajjattagA visesAhiyA, bAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, bAdaraapajjattagA visesAhiyA, bAdarA visesAhiyA, suhamavaNassaikAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA, suhumA apajjattagA visesAhiyA, suhumavaNassaikAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA, suhumApajjattagA visesAhiyA, suhumA visesAhiyA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! sUkSma (r)vo, sUkSma pRthvIyira, sUkSma mAyi, sUkSma te44yi, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma nigoda, bAdara jIvo, bAdara pRthvIkAyika, bAdara aSkAyika, bAdara tejaskAyika, bAdaravAyukAyika, bAdaravanaspatikAyika, pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika, bAdara nigoda ane bAdara trasakAyika(A soLa)nA paryAptA ane aparyAptA te batrIsa bola tathA samuccaya sUkSma ane samuccaya bAdara, kula cotrIsa bolamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 612- gautama! (1) sarvathA thopAha2 te 42 yi paryAptAche, (2) tenAthIbA62 saya paryAptA asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI bAdara trasakAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI pratyeka zarIrI bAdaravanaspatikAyika paryApta asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI bAdaranigoda(zarIra) paryAptA asaMkhyAtaguNA, (6) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (7) tenAthI bAdara aplAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (8) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA, (9) tenAthI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (10) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (11) tenAthI bAdara nigoda(zarIra) aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (12) tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaNA, (13) tenAthI bAdara aplAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (14) tenAthI bAdara vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (15) tenAthI sUkSma tejaskAyika aparyAptA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] asaMkhyAtaguNA che, (16) tenAthI sUkSma pRthvIkAya aparyAptA vizeSAdhika che, (17) tenAthI sUkSma aplAyika aparyAptA vizeSAdhika che, (18) tenAthI sUkSma vAyukAyika aparyAptA vizeSAdhika che, (19) tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che, (20) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA vizeSAdhika che, (21) tenAthI sUkSma aplAyika paryAptA vizeSAdhika che, (22) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA vizeSAdhika che, (23) tenAthI sUkSmanigoda(zarIra) aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (24) tenAthI sUkSmanigoda(zarIra) paryAptA saMkhyAtaguNA, (25) tenAthI bAdara vanaspatikAyanA paryAptA anaMtaguNA, (26) tenAthI bAdara paryAptA vizeSAdhika, (27) tenAthI bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA, (28) tenAthI bAdara aparyAptA vizeSAdhika, (29) tenAthI samuccaya bAdara jIvo vizeSAdhika, (30) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtagaNA (31) tenAthI sUkSma aparyAptA vizeSAdhika, (3ra) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAtaguNA (33) tenAthI sUkSma paryAptA vizeSAdhika ane (34) tenAthI samuccaya sUkSma jIvo vizeSAdhika che. II caturtha dvAra saMpUrNa II vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya sUkSma ane bAdara jIvonA saMyukta alpabahutvanuM pAMca prakAre kathana che. sUkSma jIvo pAMca sthAvarakAyanA sUkSmajIvo AkhA lokamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. tenI sAthe ja sUtrakAre sUkSma nigoda(zarIra)nI paNa gaNanA karI che.sUkSma nigoda(zarIra) paNa AkhA lokamAM bharelA che. jIvonA bhedanI apekSAe 53 bhedamAMthI sUkSma pAMca sthAvaranA paryAptA ane aparyAptA te daza bheda che. 45 sukSma jIvomAM paryAptA jIvo vadhu che ane aparyAptA jIvo ochA che kAraNa ke aparyAptA jIvothI paryAptAnI sthiti vadhu che tethI haMmezAM sUkSma paryAptA jIvo adhika saMkhyAmAM maLe che. bAdara jIvo-- jIvanA pa3 bhedamAMthI sUkSmanA daza bheda sivAyanA jIvanA 553 bheda bAdara jIvo che. bAdara jIvo lokanA dezabhAgamAM ja hoya che. beindriyAdi sarva trasa jIvo bAdara ja hoya che. temAM keTalAya jIvonI avagAhanA paNa moTI hoya che. tethI bAdara jIvonI saMkhyA sUkSmanI apekSAe alpa hoya che. bAdara jIvonA paryAptA-aparyAptAmAM paryAptA jevo ochA che ane aparyAptA jIvo adhika hoya che. sakAya - sakAyamAM e kAyanA paryAptA aparyAptA, sUkSma, bAdara, te tamAma bhedono samAveza thaI jAya che. akAya H-- akAyamAM siddha bhagavAnanuM grahaNa thAya che. tethI teno bola mAtra samuccayamAM ja Ave che. sUkSma, bAdara, aparyAptA ke paryAptAnA bolamAM siddha bhagavAnanI gaNanA thatI nathI kAraNa ke siddha bhagavAna nosUkSma-nobAdara, noparyAptA-noaparyAptA che. samuccaya ane aparyApta sUkSma--bAdara jIvonuM ahapa bahutva H krama sUkSma-bAdarAya 1 ra 3 4 bAdara trasakAya bAdara teukAya bAdara pratyeka vanaspati bAdara nigoda(zarIra) pramANa kAraNa sarvathI ghoDA pRthvIkAyAdithI trasa jIvo alpa che. asaMkhyaguNA | trasathI ekendriya asaMkhyaguNA che. asaMkhyaguNA teukAya karatAM kSetra vadhu che. asaMkhyaguNA nigoda zarIra atyaMta suma(nAnA) hoya che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 kama| sUkama-bAdarakAya pramANa kAraNa 5 | bAdara pRthvIkAya asaMkhyaguNA | lokamAM pRthvI vadhu che. 6 | bAdara aplAya asaMkhyaguNA | lokamAM pRthvI karatAM pANI vadhu che. | bAdara vAyukAya asaMkhyaguNA | lokamAM polANa bhAga vadhu che. 8 | sUkSma teukAya asaMkhyaguNA | bAdarathI sUkSma vadhAre hoya che. 9 | sUkSma pRthvIkAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. 10 | sUkSma aplAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. 11 | sUkSma vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte. 12 | sUkSma nigoda(zarIra) asaMkhyaguNa | atyaMta sUkSma avagAhanA hoya che. 13 | bAdara vanaspatikAya anaMtaguNA | eka-eka nigoda zarIramAM anaMta jIvo che. 14 | bAdara jIvo vizeSAdhika | pRthvI Adi sarva bAdara jIvo samAviSTa thAya che. 15 | sUkSma vanaspatikAya asaMkhyaguNA | AkhA lokamAM bharyA che. bAdara jIvo karatAM sUkSma vanaspatinA jIvo asaMkhyaguNA che. 16 | sUkSma jIvo vizeSAdhika | pRthvI Adi cAra sthAvaranA jIvo samAviSTa thAya che. * sUkSma-bAdara jIvonA paryAptAnA alpa bahutvamAM (1) sarvathI thoDA bAdara teukAya che ane tenA karatAM (2) bAdara trasakAya asaMkhyaguNA che. zeSa sarva(14) bola A koSTaka pramANe ja che. ja | jha | | kAyanI apekSAe sUma-bAdara, paryApta-aparyApta jIvonuM sammilita alpabadutvaHkrama bAdarakAya pramANa kAraNa 1 | bAdara paryAptA teukAya sarvathI thoDA | aDhIdvIpamAM ja hoya che. bAdara paryAptA trasakAya asaMkhyAta guNA | traNe ya lokamAM hoya che. bAdara aparyAptA trasakAya asaMkhyAta guNA | bAdara jIvomAM paryAptAthI aparyAptA vadhu hoya che. bAdara paryAptA pratyeka vanaspati asaMkhyAta guNA| trasathI sthAvara jIvo vadhu che. || bAdara paryAptA nigoda(zarIra) asaMkhyAta guNA | nigoda zarIranI avagAhanA nAnI che. 6 | bAdara paryAptA pRthvIkAya asaMkhyAta guNA pRthvInA sthAno vadhu che. 7 | bAdara paryAptA aplAya asaMkhyAta guNA|pRthvIthI pANInA sthAno vadhu che. 8 | bAdara paryAptA vAyukAya |asaMkhyAta guNAnuM pANI karatAM polANa vadhu che, polANamAM vAyu hoya che. | 9 | bAdara aparyAptA teukAya asaMkhyAta guNA | bAdaramAM paryAptAthI aparyAptA vadhu hoya che. 10. | bAdara aparyAptA pratyeka vanaspati asaMkhyAta guNA, agnithI vanaspatinA jIvo vadhu hoya che. 11 | bAdara aparyAptA nigoda asaMkhyAta guNAnigoda zarIra nAnA hoya che. 8 | | | Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahuta] 247 |krama| bAdarakAya | pramANa | kAraNa 12 | bAdara aparyAptA pRthvIkAya asaMkhyAta guNA| pRthvI kSetra vadhu che. 13 | bAdara aparyAptA aplAya asaMkhyAta guNA| jala kSetra vadhu che. 14 | bAdara aparyApta vAyukAya asaMkhyAta guNA polANa kSetra vadhu che. 15 | sUkSma aparyAptA teukAya asaMkhyAta guNA | bAdarathI sUkSma jIvo vadhu hoya che ane AkhA lokamAM che, 16 | sUkSma aparyAptA pRthvIkAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte 17. sUkSma aparyAptA aplAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte 18 | sUkSma aparyAptA vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte 19 | sUkSma paryAptA teukAya saMkhyAtaguNA | sUkSmamAM aparyAptAthI paryAptA vadhu hoya che. 20 | sUkSma paryAptA pRthvIkAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte 21 | sUkSma paryAptA aplAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte rara | sUkSma paryAptA vAyukAya vizeSAdhika | svAbhAvika rIte 23 | sUkSma aparyAptA nigoda(zarIra) |asaMkhyAta guNA | zarIra nAnA hovAthI 24 | sUkSma paryAptA nigoda(zarIra) | saMkhyAta guNA | aparyAptathI paryApta jIvo vadhu hoya che. 25 | bAdara paryApta vanaspati | anaMtaguNA | anaMta jIvo che. 26 | bAdara paryAptA jIvo | vizeSAdhika | pRthvI Adi jIvo samAviSTa thAya che. 27] bAdara aparyAptA vanaspati asaMkhyAta guNA | bAdaramAM aparyAptA vadhu hoya che. 28 | bAdara aparyAptA jIvo vizeSAdhika |pRthvI Adi sarva bAdara jIvo samAviSTa che. 29 | bAdara jIvo vizeSAdhika | paryApta aparyApta bane jIvo samAviSTa che. 30 | sUkSma aparyAptA vanaspati asaMkhyaguNA | bAdara karatAM sUkSma jIvo vadhu hoya che. 31 | sUkSma aparyAptA jIvo vizeSAdhika | pRthvIkAyAdi sarva sUkSma aparyAptA jIvo samAviSTa che, 3ra | sUkSma paryAptA vanaspati saMkhyAtaguNA | sUkSmamAM paryAptA vadhu hoya che. 33 | sUkSma paryAptA jIvo vizeSAdhika | pRthvI Adi sUkSma paryAptA jIvono samAveza thAya che. 34 | sUkSma jIvo vizeSAdhika temAM paryApta-aparyApta sarva sUkSma jIvo che. (5) yogadvAra:97 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM sajogINaM maNajogINaM vaijogINaM kAyajogINaM ajogINaM yakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA maNajogI, vaijogI asaMkhejjaguNA, ajogI aNaMtaguNA, kAyajogI aNaMtaguNA, sajogI visesAhiyA / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 | P | 9 | bhAvArtha-prazna- he bhagavan! sayogI(yoga sahita), manayogI, vacanayogI, kAyayogI ane ayogI jIvomAM koNa konAthI, alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA manayogI che, (2) tenAthI vacanayogI jIvo asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI ayogI anaMtaNA che, (4) tenAthI kAyayogI anaMtaguNA che, (5) ane tenAthI sayogI vizeSAdhika che. pAMcamuM tAra saMpUrNa vivecana : A sUtramAM yoganI apekSAe jIvonA alpabadutvanI vicAraNA che. yoganI apekSAe jIvonuM alpabadbhutvaHkama| jIva | pramANa kAraNa 1 | manayogI sarvathI thoDA | manavALA paryApta saMjJI jIvo alpa che. 2 | vacanayogI asaMkhya guNA, beIdriyAdi trasa jIvone hoya che. 3 | ayogI | anaMtaguNA | siddhonI apekSAe. 4 | kAyayogI anaMtaguNA | vanaspatinI apekSAe. | 5 | sayogI vizeSAdhika | | 14mA guNasthAna sivAya sarva saMsArI jIvono samAveza thAya che. kAyayogI anaMtaguNAH-vanaspatimAM nigoda zarIra asaMkhyAtA che. temAM anaMta jIvonuM dArika zarIra eka che paraMtu te anaMta jIvonA pota-potAnA yoga, upayoga Adi svataMtra hoya che tethI kAyayogI jIvo anaMtaguNA thAya che. sayogI vizeSAdhika :- kAyayogIthI sayogI vizeSAdhika che kAraNa ke sayogImAM kAyayogI, manayogI tathA vacanayogI Adi sarva jIvono samAveza thAya che. (6) veda dvAra:98 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM savedagANaM, itthIvedagANaM, purisavedagANaM NapuMsakavedagANaM avedagANa yakayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? ___ goyamA! savvatthovA jIvA purisavedagA, itthIvedagA saMkhejjaguNA, avedagA aNaMtaguNA, NapuMsagavedagA aNaMtaguNA, savedagA visesaahiyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! savedI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI tathA avedI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA puruSavedI che, (2) tenAthI strIvedI saMkhyAtaguNA, (3) tenAthI avedI anaMtaguNA che, (4) tenAthI napuMsakavedI anaMtaguNA che ane (5) tenAthI savedI vizeSAdhika che.// chaThThuM dvAra saMpUrNa II vivecana - A sutramAM vedanI apekSAe jIvonuM alpabadutva pratipAdita che. naraka gatimAM eka napuMsaka deva Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [apabahutva] hoya che, devagatimAM strIveda ane puruSaveda, A be veda hoya che ane manuSya tathA tiryaMcagatimAM traNe veda hoya che. sAmAnya rIte puruSavedI jIvothI strIvedI jIvonI saMkhyA adhika hoya che. (1) sarvathI thoDA puruSavedI jIvo che kAraNa ke puruSavedI jIvonI saMkhyA alpa hoya che. (2) tenAthI strIvedI jIvo saMkhyAtaguNA adhika che, kAraNa ke utkRSTarUpe tiryaMca paMcendriyamAM puruSo karatAM strIo traNa guNI ane traNa adhika hoya che. manuSyamAM puruSo karatAM strIo satyAvIzaguNI ane satyAvIza adhika hoya che ane devagatimAM devo karatAM devIo batrIsaguNI tathA batrIsa adhika hoya che. (3) tenAthI avedI anaMtaguNA che kAraNa ke avedImAM siddha bhagavAna tathA navamA guNasthAnathI uparanA badhA jIvonI gaNanA thAya che. (4) tenAthI napuMsakavedI anaMtaguNA che, kAraNa ke vanaspati Adi sarva ekendriya jIvone napuMsakaveda hoya che. (5) tenAthI savedI vizeSAdhika che kAraNa ke temAM strIvedI, puruSavedI, napuMsaka vedI jIvono temAM samAveza thAya che. vedanI apekSAe jIvonuM alpabahutva :- krama aie 1 | puruSavedI 2 |strIvedI 249 pramANa kAraNa sarvathI thoDA | saMzI tiryaMca, manuSya ane devomAM strIvedIthI puruSavedInI saMkhyA alpa hoya che. saMkhyAtaguNA tiryaMcANI traNa guNI, manuSyANI 20 guNI ane devI 3ra guNI hoya che. anaMtaguNA | siddha jIvo anaMta hoya che. 3 | avedI 4 napuMsakavedI anaMtaguNA | siddhothI vanaspatinA jIvo anaMtaguNA hoya che. 5 | savedI vizeSAdhika | traNe vedavALA temAM samAviSTa che. (7) kaSAya dvAra H 99 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM sakasAyINaM, kohakasAyINaM, mANakasAyINaM, mAyAkasAyINaM, lohakasAyINaM, akasAyINa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA?goyamA! satthovA nIvA avasAyI, mALavasAyI anaMtamuLA, johavasAyI viSesAdiyA, mAyAkasAyI visesAhiyA, lohakasAyI visesAhiyA, sakasAyI visesAhiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sakaSAyI, krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI ane akaSAyI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA akaSAyI jIvo che, (2) tenAthI mAnakaSAyI jIvo anaMtaguNA che, (3) tenAthI krodha kaSAyI vizeSAdhika che, (4) tenAthI mAyAkaSAyI vizeSAdhika che, (5) tenAthI lobhakaSAyI vizeSAdhika che ane (6) tenAthI sakaSAyI jIvo vizeSAdhika che.!! sAtamuM dvAra saMpUrNa // vivecanaH A sUtramAM cAra kaSAya ane sakaSAya tathA akaSAya, ema cha bolanA alpabahutvanI prarUpaNA che. ahIM kaSAyazabdathI 'kaSAyodaya'nuM grahaNa thAya che. je jIvone kaSAyano udaya vartato hoya te sakaSAyI che. samasta saMsArI jIvomAM ekathI daza guNasthAnavartI jIvo sakaSAyI hoya che. (1) sarvathI thoDA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 akaSAyI jIvo che, kAraNa ke agiyAramA ane bAramA guNasthAnavartI jIvo tathA kevaLI ane siddho akaSAyI che. te jIvo sakaSAyI saMsArI jIvothI alpa che. (2) tenAthI mAnakaSAyI jIvo vanaspatikAyika jIvonI apekSAe anaMtaguNA che. (3-4-5) tenAthI krodha, mAyA ane lobhakaSAyI jIvo kramazaH vizeSAdhika che, vanaspatikAyika jIvone cAre kaSAya hoya che. tethI cAre kaSAyavALA jIvo akaSAyI jIvothI anaMtaguNA ja thAya che. paraMtu krodha, mAyA ane lobhakaSAyanA pariNAmanI sthiti uttarottara vizeSa che. tethI krodha, mAyA ane lobhakaSAyayukta jIvonI saMkhyA paNa uttarottara vizeSa thAya che. te taratamatA pradarzita karavA sUtrakAre akaSAyI jIvothI mAnakaSAyI jIvone anaMtaguNA ane tyAra pachI krodha, mAyA ane lobhakaSAyI jIvone kramazaH vizeSAdhika kahyA che. (6) tenAthI sakaSAyI jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke temAM krodhAdi cAre kaSAya- vALA jIvono samAveza thaI jAya che. kaSAyanI apekSAe jIvonuM alpabadutvaHkrama jIva | pramANa | kAraNa 1 akaSAyI | sarvathI thoDA| siddha jIvo ane 11 thI 14 guNasthAnavartI manuSyo akaSAyI hoya che, te alpa ja hoya che. 2 |mAnakaSAyI | anaMtaguNA | sarva saMsArI jIvomAM cAre kaSAya che. vanaspatinI apekSAe anaMtaguNA che. 3 kriodha kaSAyI | vizeSAdhika | sthiti vizeSa che. 4)mAyA kaSAyI| vizeSAdhika | uttarottara sthiti vizeSa che. 5 lobha kaSAyI vizeSAdhika | uttarottara sthiti vizeSa che. | 6 |sakaSAyI |vizeSAdhika | sarva sakaSAyI jIvono samAveza thAya che. (8) lezyA dvAra:100 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM salessANaM, kiNhalessANaM, NIlalessANaM kAulessANaM, teulessANaM, pamhalessANaM, sukkalessANaM, alessANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA sukkalessA, pamhalessA saMkhejjaguNA, teulessA saMkhejjaguNA, alessA aNaMtaguNA, kAulessA aNaMtaguNA, NIlalessA visesAhiyA, kiNhalessA visesAhiyA, salessA visesaahiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI, kRSNalezI, nIlalezI, kApotalezI, tejolezI, paghalezI, zuklalezI ane alezI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA zuklalezI jIvo che, (2) tenAthI pAlezI jIvo saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI tejolezI jIvo saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI alezI anaMtaguNA che, (5) tenAthI kApotalezI jIvo anaMtaguNA che, (6) tenAthI nIlalezI jIvo vizeSAdhika che, (7) tenAthI kRSNalezI jIvo vizeSAdhika che ane (8) tenAthI salezI jIvo vizeSAdhika che. AThamuM dvAra saMpUrNa II Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 251 | vivecana - prastuta sUtramAM lazyAnA mAdhyamathI alpabadutvanI prarUpaNA karI che. (1) sarvathI thoDA zuklalazI che kAraNa ke zuklalezyA chaThThAlAMtakadevalokathI anuttaravimAna paryaMtanA devomAM, keTalAka manuSyomAM tathA tiryaMca paMcendriyomAM ja hoya che. (2) tenAthI padmavezI jIvo saMkhyAtaNA che kAraNa ke trIjAthI pAMcamA devalokanA devomAM, ghaNA manuSyo ane tiryaMca paMcendriyomAM vadhu hoya che. (3) tenAthI tejolezI saMkhyAtaguNA che kAraNa ke keTalAka bhavanapati-vANavyaMtara devomAM, jyotiSI ane pahelA, bIjA devalokanA sarvadevomAM tathA keTalAka manuSya-tiryaMcomAM tejovezyA hoya che. pAlezI devothI tejolezI jyotiSI devonI saMkhyA asaMkhyAtaNI che. tema chatAM sUtrakAre padmavezI jIvothI tejolezI jIvone saMkhyAtaguNA kahyA che.tenuM kAraNa e che ke prastuta alpabadutvanuM kathana samuccaya jIvonI apekSA e che temAM tiryaMcanI mukhyatAthI A alpabadutva ghaTita thAya che. (4) tenAthI alezI anaMtaguNA che, kAraNa ke teno Adi traNa vezyAvALA jIvo asaMkhyAtA ja che ane alezI(siddho) anaMta che. (5) tenAthI kApotalezI anaMtaguNA che. vanaspatinA jIvo siddho karatAM anaMtaguNA che. vanaspati jIvomAM kApota, nIla, kRSNa lezyA hoya che. (6) tenAthI nIlalezI jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke uttarotara azubha lezyAvALA jIvo svAbhAvika rIte vadhu hoya che (7) tenAthI kRSNalezI vizeSAdhika che (8) tenAthI salezI vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM chae vezyAvALA jIvonI gaNanA che. lezyAnI apekSAe jIvonuM alpabadutva:- kama| jIva | pramANa kAraNa 1 | zuklalazI | sarvathI thoDA chaThThA devalokathI anuttara vimAna sudhInA devo, karmabhUminAtiryaMca paMcendriya | ane manuSyo zuklalazI hoya che, te alpa ja hoya che. 2 | padmalezI | saMkhyAtaguNA 3,4,5 devalokanA samasta devomAM, keTalAka tiryaMca paMcendriya tathA manuSyomAM | hoya che. 3 | tejolezI | saMkhyAtaguNA bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane 1,2 devalokanA devomAM, ghaNA tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM hoya che. 4 | alezI | anaMtaguNA | siddha bhagavaMta alezI che, te anaMta che. 5 | kApotalezI, anaMtaguNA | vanaspatikAyano samAveza thAya che. 6 | nIlalezI | vizeSAdhika | azubhalezyA uttarottara adhika jIvone hoya che. 7 | kRSNalezI |vizeSAdhika | azubhalezyA uttarottara adhika jIvone hoya che. 8 | salezI |vizeSAdhika| sarvalezyAvALA jIvono samAveza thAya che. to paNa kRSNalezIthI bamaNA thatA nathI mATe vizeSAdhika ja thAya che. (9) daSTidvAra :101 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM sammadiTThINaM micchAdiTThINaM sammAmicchAdiTThINaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 sammAmicchAdiTThI, sammadiTThI aNaMtaguNA, micchAdiTThI aNaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! samyagdaSTi, mithyAdaSTi ane samyugmithyAdaSTi(mizra daSTi) jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA mizradaSTi jIvo che, (2) tenAthI samyagudaSTi jIvo anaMtaNA che ane (3) tenAthI mithyAdaSTi anaMtaguNA che. navamuM dvAra saMpUrNa vivecana : prastuta sUtramAM traNeya daSTionI apekSAe alpabadutva che. (1) sarvathI thoDA mizradaSTi jIvo che, kAraNa ke mizradaSTinI sthiti aMtarmuhUrta pramANa ja hoya che, temaja saMjJI paMcendriya jIvone paryAptAvasthAmAM ja mizradaSTi hoya che. tethI te sarvathI thoDA che. (2) tenAthI samyagudaSTi anaMtaNA che. kAraNa ke te jIvo cAre ya gatiomAM temaja anaMta siddhomAM hoya che. (3) tenAthI mithyAdaSTi jIvo anaMtaguNA che kAraNa ke vanaspati Adi sarva ekendriya jIvo ekAMta mithyAdaSTi ja hoya che. daSTinI apekSAe jIvonuM alpabadutvaHkima jIva | pramANa kAraNa 1 | mizradaSTi | sarvathI thoDA | aMtarmuhUrtanI ja sthiti hovAthI alpa hoya che. 2 samyagudRSTi anataguNA | siddhonI apekSAe anaMtaguNA thAya che. | 3 mithyASTi anaMtaguNA | vanaspatikAyanI apekSAe, siddhothI tenI saMkhyA vadhu che. (10) jJAna dvAra:102 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM AbhiNibohiyaNANINaM, suyaNANINaM, ohiNANINaM, maNapajjavaNANINaM, kevalaNANINaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA maNapajjavaNANI, ohiNANI asaMkhejjaguNA, AbhiNibohiyaNANI suyaNANI do vi tullA visesAhiyA, kevalaNANI aNaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI che, (2) tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA che, (3-4) tenAthI matijJAnI-zrutajJAnI vizeSAdhika che ane baMne paraspara tulya che (5) tenAthI kevaLajJAnI anaMtaguNA che. 103 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM maiaNNANINaM, suyaaNNANINaM vibhaMgaNANINaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA vibhaMgaNANI maiaNNANI suyaaNNANI do vi tullA aNaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! matiajJAnI, zrataajJAnI ane virbhAgajJAnI jIvomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA vibhaMgajJAnI che, (2) tenAthI matiajJAnI-zrutaajJAnI anaMtaguNA che ane baMne paraspara tulya che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahuta], [ 253] 104 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM AbhiNibohiyaNANINaM suyaNANINaM, ohiNANINaM, maNapajjavaNANINaM, kevalaNANINaM, maiaNNANINaMsuyaaNNANINaM vibhaMgaNANINaMcakayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA maNapajjavaNANI, ohiNANI asaMkhejjaguNA, AbhiNibohiyaNANI suyaNANI yado vitullA visesAhiyA, vibhaMgaNANI asaMkhejjaguNA, kevalaNANI aNaMtaguNA, maiaNNANI suyaaNNANI yado vitullA aNaMtaguNA / bhAvArtha - pragna- he bhagavan! matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyavajJAnI, kevaLajJAnI, matiajJAnI, zrata ajJAnI, virbhAgajJAnI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI che, (2) tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA, (3-4) tenAthI matijJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che ane baMne paraspara tulya che (5) tenAthI virbhAgajJAnI asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI kevaLajJAnI anaMtaguNA che (7-8) tenAthI matiajJAnI-zrutaajJAnI anaMtaguNA che ane paraspara tulya che.II dazamuM dvAra saMpUrNa II vivecana : prastuta sUtromAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanA alpabadutvanI prathaku-pRthaka ane saMyuktarUpe vicAraNA karI che. zAnanI apekSAe jIvona alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI che kAraNa ke mana:paryavajJAna RddhiprApta saMyamI sAdhune ja thAya che. te sarvathI alpa hoya che. (2) tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA adhika che kAraNa ke avadhijJAna samyagdaSTi nArakI ane devo, saMjJI manuSya ane tiryaMcane hoya che. A rIte cAreya gatinA jIvomAM saMbhave che. (3-4) tenAthI matijJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che kAraNa ke avadhijJAna vinA paNa mati-zrutajJAnI hoya che. je saMjJI tiryaca-manuSyone avadhijJAna nathI tevA saMjJI tiryaMca tathA manuSyone paNa A baMne jJAna hoya che. te uparAMta viklendriyanA aparyAptAmAM sAsvAdana samakitanI apekSAe A be jJAna hoya che. A baMne jJAna paraspara tulya che kAraNa che ke mati ane zruta baMne paraspara sahacArI che. avadhijJAnIthI mati-zrutajJAnI vizeSAdhika che kAraNa ke avadhijJAnI karatA mati-zrata jJAnI bamaNA thatAM nathI. paraMtu kaMIka adhika thAya che (5) tenAthI kevaLajJAnI anaMtaguNA che. siddha bhagavAna kevaLajJAnI hoya che ane siddho anaMta che. kima jIva | pramANa kAraNa 1 | mana:paryavajJAnI sarvathI thoDA | saMyata manuSyone ja hoya che. 2 | avadhijJAnI | asaMkhyAtaguNA | cAre gatinA jIvomAM saMbhave che. 3-4 mati-zrutajJAnI| vizeSAdhika ane | avadhijJAna rahitanA samyagdaSTi saMjJI manuSyo ane | paraspara tulya | saMjJI tiryaMcone paNa hoya che. | 5 | kevaLajJAnI | anaMtaguNA | siddha bhagavaMtonI apekSAe. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 ajJAnanI apekSAe jIvona alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA vibhaMgajJAnI che kAraNa ke virbhAgajJAna, mithyAdaSTi nairayiko tathA devomAM ane koI koI tiryaMca paMcendriya ane manuSyane ja hoya che. (2-3) tenAthI mati-zruta ajJAnI vanaspatikAyanA jIvonI apekSAe anaMtaguNA che, te baMne ajJAna paNa sahacArI hovAthI paraspara tulya che. kama jIva | pramANa | kAraNa 1| vibhaMgAnI | sarvathI thoDA keTalAka nArakI, devo, tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM hoya che. 2-3 mati-zruta ajJAnI | anaMtaguNA vanaspatikAyanI apekSAe vadhu che. paraspara tulya jJAnI-ajJAnInI jIvonuM saMmilita alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI che. (2) tenAthI avadhijJAnI pUrvavat asaMkhyAta guNA che. (3-4) tenAthI mati-zrutajJAnI vizeSAdhika che ane paraspara tulya che. (5) tenAthI virbhAgajJAnI asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke mithyAtvI nairayiko ane devone bhavapratyaya virbhAgajJAna hoya ja che. samakitI nairayiko ane devonI apekSAe mithyAtvI nairayiko ane devo asaMkhyAtaguNA che tethI virbhAgajJAnI asaMkhyAtaguNA thaI jAya che. (6) tenAthI kevaLajJAnI siddhonI apekSAe anaMtaguNA che. (7-8) tenAthI mati-zruta ajJAnI vanaspatikAyika jIvonI apekSAe anaMtaguNA che ane paraspara tulya che. A che | pramANa kAraNa 1 | mana:paryavajJAnI| sarvathI thoDA | saMyata manuSyone ja hoya che. | 2 | avadhijJAnI | asaMkhyAtaguNA | cAre gatinA jIvomAM hoya che. 3-4 mati-zrutajJAnI paraspara tulya | avadhijJAna rahitanA samyagdaSTi jIvone paNa hoya che. ane vizeSAdhika 5 |virbhAgajJAnI |asaMkhyAtaguNA | deva-nArakomAM samakitI karatAM mithyAtvI jIvo asaMkhyAtaguNA che. | | kevaLajJAnI anaMtaguNA siddha bhagavAnanI apekSAe anaMta che. |-8 mati-zrutaajJAnI | anaMtaguNA | vanaspatikAyika jIvo siddhothI anaMtaguNA che. (11) darzana dvAra :105 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM cakkhudaMsaNINaM, acakkhudaMsaNINaM, ohidasaNINaM, kevaladasaNINaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? ___ goyamA ! savvatthovA jIvA ohidasaNI, cakkhudaMsaNI asaMkhejjaguNA, kevaladasaNI aNaMtaguNA, acakkhudaMsaNI aNaMtaguNA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! cadarzanI, acadarzanI, avadhidarzanI ane kevaLadarzanI jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA avadhidarzanI che, (2) tenAthI cakSudarzanI asaMkhyAtaNA che, (3) tenAthI kevaLadarzanI anaMtaguNA che, (4) ane tenAthI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] acakSudarzanI anaMtaguNA che. // agiyAramuM dvAra saMpUrNa // vivecanaH prastuta sUtramAM cAra darzanonI apekSAe jIvonA alpabahutvanuM nirUpaNa che. (1) sarvathI thoDA avadhidarzanI che kAraNa ke avadhidarzana sarva devo ane nArakIne temaja keTalAka saMzI paMcendriya tiryaMca tathA karmabhUminA garbhaja manuSyone ja hoya che. (2) tenAthI cakSudarzanI jIvo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sarva paMcendriya ane caurendriya jIvone cakSudarzana hoya che. (3) tenAthI kevaLadarzanI siddhonI apekSAe anaMtaguNA che. (4) tenAthI acakSudarzanI vanaspatikAyanI apekSAe anaMtaguNA che. darzananI apekSAe jIvonuM alpabahutva - krama 1 ra jIva avadhidarzanI cakSudarzanI 3 kevaladarzanI 4 | acakSudarzanI pramANa sarvathI thoDA asaMkhyAtaguNA 55 anaMtaguNA anaMtaguNA kAraNa deva, nAraka temaja keTalAka tiryaMca paMcendriya ane manuSyane hoya che. temAM caurendriya ane samasta tiryaMca paMcendriyano samAveza thAya che. tethI tenI saMkhyA vadhe che. siddhonI apekSAe. vanaspatikAyika jIvonI apekSAe. (12) saMyatadvAra H | 106 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM saMjayANaM, asaMjayANaM, saMjayAsaMjayANaM, NosaMjaya NoasaMjayaNosaMjayAsaMjayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA saMjayA, saMjayAsaMjayA asaMkhejjaguNA, NosaMjayaNoasaMjaya-NosaMjayAsaMjayA anaMtaguNA, asaMjayA anaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata ane nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA saMyata che, (2) tenAthI saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata anaMtaguNA che ane (4) tenAthI asaMyata anaMtaguNA che. II bAramuM dvAra saMpUrNa // vivecanaH prastuta sUtramAM cAritranI apekSAe saMyata Adi cAra bolonuM alpabahutva pragaTa karyuM che. (1) sarvathI thoDA saMyata che kAraNa ke te manuSya gatimAM ja hoya che tenI utkRSTa saMkhyA aneka hajAra kroDa hoya che. (2) tenAthI saMyatAsaMyata-dezavirati asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke asaMkhyAta tiryaMca paMcendriyo vratadhAraNa karIne dezavirita bane che. (3) tenAthI nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata anaMtaguNA che. kAraNa ke A bolamAM siddha bhagavAna che ane te anaMta che. (4) tenAthI asaMyata jIvo vanaspatinI apekSAe anaMtaguNA che, kAraNa ke vanaspatinA jIvo siddhothI anaMtaguNA hoya che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 | | ] saMyatanI apekSAe jIvonuM alpabadutvaHkamI jIva | pramANa kAraNa - saMyata | sarvathI thoDA |saMyata jIvonI saMkhyA aneka hajAra karoDanI ja che. saMyatAsaMyata | asaMkhyAtaguNA asaMkhya tiryaMca paMcendriya paNa saMyatAsaMyata(zrAvaka) hoya che. 3 | nosaMyata Adi | anaMtaguNA siddhonI apekSAe. 4 | asaMyata | anaMtaguNA vanaspatikAyika jIvonI apekSAe. (13) upayoga dvAra:107 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM sAgArovauttANaM aNAgArovauttANaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovA jIvA aNAgArovauttA, sAgArovauttA saMkhejjaguNA / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! sAkAropayogI (jJAnanA upayogamAM vartatA) jIvo ane anAkAropayogI (darzananA upayogamAM vartatA) jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama (1) sarvathI thoDA anAkAropayogayukta jIvo che, (2) tenAthI sAkAropayogayukta jIvo saMkhyAtaguNA che.. teramuM dvAra saMpUrNa vivecana : - prastuta sUtramAM sAkAra-anAkAra be upayoganI apekSAe alpabadutvanuM kathana che. sAkAropayogImAM pAMca jJAna ane traNa ajJAna, te ATha bolanA upayogamAM vartatA jIvono ane anAkAropayogImAM cAra darzananA upayogamAM vartatA jIvono samAveza thAya che. prastuta prasaMgamAM samuccaya rUpe sAkAra ane anAkAra A be upayoganA alpabadutvanuM kathana karyuM che. (1) sarvathI thoDA anAkAropayogI jIvo che. pratyeka jIvone sAkAra ane anAkAra baMne upayoga hoya che, anAkAropayoganI sthiti alpa che tethI tenI saMkhyA sadAalpa hoya che. (2) tenAthI sAkAropayogI saMkhyAtaNA che kAraNa ke tenI sthiti anAkAra upayoganI apekSAe kaMIka adhika hoya che tethI te jIvonI saMkhyA adhika thaI jAya che. upayoganI apekSAe jIvonuM alpabahuta - krama jIva | pramANa kAraNa | 1 |anAkAropayogI| sarvathI thoDA | sthiti alpa hovAthI pRcchA samaye thoDA hoya che. 2| sAkAropayogI | saMkhyAtaguNA | sthiti vadhu hovAthI pRcchA samaye adhika hoya che. (14) AhAra dvAra:108 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM AhAragANaM aNAhAragANaM ca kayare kayarehito appA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ ra57 ] vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA aNAhAragA, AhAragA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha-prazna- he bhagavana! AhAraka ane anAhAraka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA anAhAraka jIvo che ane (2) tenAthI AhAraka jIvo asaMkhyAtaguNA che.caudamuM dvAra saMpUrNa vivecana : - prastuta sUtramAM AhAraka anAhArakanI nyUnAdhikatAthI vicAraNA che. (1) sarvathI thoDA anAhAraka che. (2) AhAraka jIvo tenAthI asaMkhyaguNA ja hoya che. viggahagaimAvaNNA, kevaliNo samohayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA, sesA AhAragA jIvA // vaLAMkavALI vigrahagati samApannaka jIvo vATe vahetI avasthArUpa vigrahagatine prApta thayelA jIvo, samudyAta prApta kevaLIo, ayogI kevaLI ane siddho, A badhA jIvo anAhAraka hoya che. te sivAyanA sarva jIvo AhAraka hoya che. anAhAraka jIvo samasta AhAraka jIvonI apekSAe alpasaMkhyaka che. anaMta vanaspatikAyika jIvo AhAraka che, paraMtu sUkSma ane bAdaranigoda jIvonA zarIro asaMkhyAtA ja che. tema ja te jIvo eka muhurtamAM 65,576 janma-maraNa kare che. tenuM AyuSya atyaMta alpa hovAthI te anaMta jIvomAMthI ghaNA jIvo vigrahagatimAM hoya che. trAnti sanayaripatulyAH sula ninonA sarvakAlaM vigrahe vartamAnA labhyante, tato'nAhArakA apyatibahavaH sakalajIvarAzyasaMkhyeyabhAgatulyA rUti te: AhAra soyanu vinAnAbArA eka aMtarmuhUrtamAM jeTalA samaya che, teTalA sUkSma nigodanA jIvo haMmezAM vigrahagatimAM hoya che ane temAM paNa vakragatie janArA anAhAraka jIvo vizeSa hoya che. te jIvo samasta jIva rAzinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. A rIte anAhAraka jIvo paNa ghaNA hoya che. tethI AhAraka jIvo anAhAraka jIvothI anaMtaguNA thatA nathI paraMtu asaMkhyAtaguNA ja thAya che. AhAraka-anAhArakanI apekSAe jIvonuM a5bahutva :krama jIva | pramANa 1| anAhAraka | sarvathI thoDA vikragativALA vATe vahetA jIvo, kevaLI samudyAtane prApta kevaLI; ayogI kevaLI ane siddha bhagavAna anAhAraka hoya che ane te AhAraka jIvothI alpa hoya che. | 2 | AhAraka | asaMkhyAtaguNA sthAnasthita AhAraka jIvo vadhu hoya che. (15) bhASakadvAra :109 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM bhAsagANaM abhAsagANaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA bhAsagA, abhAsagA sataguNA | kAraNa Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 258 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhASaka ane abhASaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA bhASaka jIvo che, (2) tenAthI abhASaka anaMtaguNA che.. paMdaramuM dvAra saMpUrNa II vivecana : A sUtramAM bhASaka ane abhASaka jIvonA alpabadutvanI prarUpaNA che. bhASAlabdhisaMpana jIvo bhASaka ane bhASAlabdhi rahita jIvo abhASaka che.(1) sarvathI thoDA bhASaka che kAraNa ke beindriyathI paMcendriya parvatanA trasa jIvone ja bhASA labdhi hoya che. te jIvonI saMkhyA alpa che. (2) tenAthI abhASaka anaMtaguNA che kAraNa ke siddha bhagavAna, ayogI kevaLI, pAMce sthAvaranA jIvo, aparyAptA jIvo ane vATe vahetA jIvo abhASaka hoya che. temAM siddha ane vanaspatikAyika jIvo anaMtA hovAthI te bhASakathI anaMtaguNA thAya che. bhASaka-abhASaka jIvonuM alpabadutvaHkama jIva | pramANa kAra. | 1 | bhASaka | sarvathI thoDA |beindriyAdi trasa jIvo bhASaka che, te alpa che. abhASaka | anaMtaguNA siddha tathA anaMta ekendriya jIvo abhASaka che, trasajIvothI te anaMtaguNA che. (16) paritta dvAra :110 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM parittANaM aparittANaM NoparittaNoaparittANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA parittA, NoparittaNoaparittA aNaMtaguNA, aparittA aNaMtaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paritta, aparitta ane noparitta-noaparitta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarva thoDA paritta che, (2) tenAthI noparita-noaparitta anaMtagaNA che ane (3) tenAthI aparitta anaMtaguNA che. soLamuM dvAra saMpUrNa vivecanaH prastuta sUtramAM paritta Adi traNa bolonA alpabadutvanI prarUpaNA che. paritta - parittanA be prakAra che- (1) saMsAra paritta ane (2) kAya paritta. saMsAra paritta- paritA parimita: savAsI saMsIzvaparita saMsAra:1 je jIvono saMsArakALa parimitta thaI gayo hoya arthAt je jIvone have saMsAramAM saMkhyAta ke asaMkhyAta kALa ja rahevAnuM hoya, te saMsAra paritta kahevAya che ane je jIvane saMsAramAM anaMtakALa paribhramaNa karavAnuM hoya tene saMsAra aparitta(anaMta saMsArI ke aparitta saMsArI) kahe che. (2) kAyaparitta-pratyeka zarIrI jIvo kAyaparitta ane sAdhAraNa zarIrI jIvo kAyaaparitta kahevAya che. prastuta prajJApanA sUtranI TIkAmAM saMsAra parittanA sthAne bhava paritta zabda prayoga che. alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA paritta che kAraNa ke paritta jIvo bane apekSAe(paritta saMsArI athavA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabadutva | 259 | pratyeka zarIrI) sarvathI alpa che. (2) tenAthI noparitta-noaparitta anaMtaguNA che. kAraNa ke siddha bhagavAna parittathI anaMtaguNA vadhu hoya che ane (3) tenAthI aparitta anaMtaguNA che kAraNa ke aparitta jIvo baMne apekSAe (aparitta saMsArI ke sAdhAraNa zarIrI vanaspatikAyika jIvo) siddha bhagavAnathI anaMtaguNA che. parita-aparita jIvonuM alpabahutva :krama jIva | pramANa | kAraNa | paritta sarvathI thoDA | pratyeka zarIrI tathA paritta saMsArI jIvo alpa che. 2 | no paritta-noaparitta anaMtaguNA | siddha bhagavaMtanI apekSAe. | 3 | aparitta | anaMtaguNA | sAdhAraNa zarIrI vanaspatikAyika jIvonI apekSAe. (10) paryApta dvAra:111 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM pajjattANaM, apajjattANaM, Nopajjatta NoapajjattANaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA NopajjattagaNoapajjattagA, apajjattagA aNaMtaguNA, pajjattagA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! paryAptA, aparyAptA ane noparyAptA-noaparyAptA jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1) sarvathI thoDA no paryAptA-noaparyAptA jIvo che, (2) tenAthI aparyAptA jIvo anaMtaNA che ane (3) tenAthI paryAptA jIvo saMkhyAtaguNA che. // sataramuM dvAra saMpUrNa vivecana : prastuta sUtramAM paryAptA Adi traNa bolonuM alpabadutva che (1) sarvathI thoDA no paryAptAnoaparyAptA jIvo che kAraNa ke paryAptA-aparyApta avasthAthI rahita avasthAvALA siddha hoya che ane siddho paryAptA ane aparyAptA saMsArI jIvothI thoDA che. (2) tenAthI aparyAptA anaMtaguNA che kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvo siddhothI anaMtaguNA che. pratyeka nigoda zarIramAM siddhothI anaMtaguNA jIvo hoya che ane te sarva nigoda jIvano eka asaMkhyAtamo bhAga haMmezAM vigrahagatimAM hoya che ane te jIvo aparyAptA hoya che. tethI aparyAptA jIvo siddhothI anaMtaguNA hoya che. (3) tenAthI paryAptA jIvo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke sUkSma jIvomAM aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaNA hoya che. lokamAM sUkSma jIvo sarvathI adhika che tethI paryApta jIvo saMkhyAtaguNA thAya che. paryApta aparyApta jIvonuM alpabahatvaHkima jIva | pramANa kAraNa 1 | no paryAptA-noaparyAptA sarvathI thoDA|siddha jIvo no paryAptA-noaparyApta che. te saMsArI jIvothI alpa che. 2 | aparyAptA | anaMtaguNA vanaspatinA aparyAptA jIvo siddhothI anaMtaguNA che. paryAptA saMkhyAtaguNA sUkSma jIvomAM aparyAptAthI paryAptA saMkhyAtaguNa adhika che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 260 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 kiraNa (18) sUkSma dvAra:112 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM suhumANaM, bAdarANaM, Nosuhuma NobAdarANaM ca kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA Nosuhuma NobAdarA, bAdarA aNaMtaguNA, suhumA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUma, bAdara, nosUkSma-nobaLadara jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA nosUma-nobAdara che (2) tenAthI bAdara jIvo anaMtaguNA che ane (3) tenAthI sUkSma jIvo asaMkhyAtaguNA che.. aDhAramuM dvAra saMpUrNa vivecana : prastuta sUtramAM sUkSma, bAdara ane nosUkSma-nobAdara, A traNa bolanuM alpabadutva che. (1) sarvathI thoDA nosUkSma-nobAdara jIvo che kAraNa ke siddha nosUkSma-nobAdara kahevAya che ane te sUkSma ane bAdara rUpa sarva jIvarAzinA anaMtamA bhAga pramANa hoya che. tethI te sarvathI thoDAche. (2) tenAthI bAdara jIvo anaMtaguNA che kAraNa ke eka bAdara nigodanA jIvo paNa siddhothI anaMtaguNA hoya che. (3) tenAthI sUkSma jIvo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke sarva bAdara jIvothI sUkSma jIvo asaMkhyAtaguNA ja hoya che. sUkama-bAdara jIvonuM alpabadutvaHkrama jIva | pramANa 1 | nosUkSma-nobAdara | sarvathI thoDA | siddha jIvo sUkSma-bAdara jIvothI anaMtamA bhAge che. 2| bAdara anaMtaguNA | bAdara nigodanA jIvo siddhothI anaMtaguNA che. | 3 | sUkSma | asaMkhyAtaguNA | bAdara jIvothI sUkSma (nigodanA) jIvo asaMkhyAtaguNA che. (19) saMjJI dvAra:113 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM saNNINaM, asaNNINaM, NosaNNI-NoasaNNINaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahayA vA tallA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA saNNI,NosaNNI-NoasaNNI aNaMtaguNA, asaNNI aNaMtaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMjJI, asaMjJI ane nosaMjJI-noasaMjJI jIvomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA saMjJI jIvo che, (2) tenAthI nosaMjJInoasaMjJI jIvo anataguNA che ane (3) tenAthI asaMjJI jIvo anaMtaguNA che. ogaNIsama tAra saMpUrNa vivecana : prastuta sUtramAM saMjJI, asaMjJI ane nosaMjJI-noasaMjJI, e traNa bolathI jIvonuM alpabadutva che. (1) sarvathI thoDA saMjJI jIvo che kAraNa ke te mAtra paMcendriya jIvomAM ja hoya che. (2) tenAthI nosaMjJI-noasaMjJI anaMtaguNA che kAraNa ke kevaLI ane anaMta siddho nosaMjJI-noasaMjJI che. (3) tenAthI asaMjJI anaMtaguNA che kAraNa ke temAM samasta ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, asaMjJI paMcendriya Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 21] jIvono samAveza thAya che ane ekendriyo siddhothI anaMtaguNA hoya che. saMza-asalI jIvonuM alpabadbhutvaHkima jIva | pramANa kAraNa 1 | saMjJI sarvathI thoDA|nAraka, deva, garbhaja manuSya ane garbhajatiryaMca saMjJI hoya che, tenI saMkhyA alpa che. 2 | nosaMjJI-noasazI| anaMtaguNA |siddha bhagavAna anaMta che. 3 | asaMzI | anaMtaguNA |vanaspatikAyanA jIvo siddhothI anaMtaguNA che. (20) bhavasiddhika dvAra - 114 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM bhavasiddhiyANaM, abhavasiddhiyANaM, NobhavasiddhiyaNoabhavasiddhiyANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA abhavasiddhiyA, NobhavasiddhiyaNoabhavasiddhiyA aNaMtaguNA, bhavasiddhiyA annNtgunnaa| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! bhavasiddhika, abhavasiddhika ane nobhavasiddhika-noabhavasiddhika jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA abhavasiddhika, (2) tenAthI nobhavasiddhika-noabhavasiddhika anaMtaguNA ane (3) tenAthI bhavasiddhika jIvo anaMtaguNA che. vIsamuM tAra saMpUrNa . vivecana : prastuta sUtramAM bhavasiddhika Adi traNa bola dvArA jIvonA alpabadutvanI prarUpaNA che. mokSamAM javAnI yogyatAvALA jIvone bhavasiddhika-bhavI kahe che. mokSa gamanane ayogya jIvone abhavasiddhika -abhavI kahe che ane mokSa gatine prApta thayelA siddha jIvone nobhavasiddhika-noabhavasiddhika kahe che. (1) sarvathI thoDA abhavasiddhika che kAraNa ke zrI anuyogadvAra sUtramAM anaMtanA ATha prakAra kahyA che, temAM abhavI jIvo cothA anaMta pramANa che. (2) tenAthI nobhavI-noabhavI(siddho) anaMtaguNA che. kAraNa ke siddha jIvo AThamA anaMta pramANa che. (3) tenAthI bhavI jIvo anaMtaguNA che te paNa AThamA anaMta pramANa che. paraMtu AThamo anaMta atyadhika vizALa ane asIma che. anaMtanA ATha prakArane samajavA mATe juo anuyogadvAra sUtra pRSTa 496 thI 498. bhavI-abhavI jIvonuM alpabadutvaHkama| jIva | pramANa kAraNa 1 | abhavI sarvathI thoDA|cothA anaMta pramANa che. 2 | nobhavI-noabhavIanaMtaguNA |siddha jIvo AThamA anaMta pramANa che. 3 | bhavI anaMtaguNA |bhavI jIvo AThamA anaMta pramANa hovA chatAM paNa siddhothI anaMtaguNa adhika che. (anaMtanA anaMta bheda che.) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI pazavazA sUtra : bhAga - 1 (21) astikAya dvAra : 115 eesi NaM bhaMte ! dhammatthikAya- adhammatthikAya- AgAsatthikAya-jIvatthikAyapoggalatthikAya-addhAsamayANaM davvaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! dhammatthikAe adhammatthikAe AgAsatthikAe ya ee tiNNi vi tullA davvaTTayAe savvatthovA, jIvatthikAe davvaTTayAe anaMtaguNe, poggalatthikAe davvaTTayAe aNaMtaguNe, addhAsamae davvaTTayAe anaMtaguNe / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! dharmAstiDAya, adharmAstiDAya, khAjazAstiDAya, vAstiDAya, pudgalAstikAya ane adghAsamaya (kALa) A dravyomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama! (1,2, 3) dharmAstiGAya, adharmAstiDAya khane khADAzAstiDAya, jAtro dravyo paraspara tulya che tathA dravyanI apekSAe sarvathI thoDA che, (4) tenAthI jIvAstikAya dravyanI apekSAe anaMtaguNA che, (5) tenAthI pudgalAstikAya dravyanI apekSAe anaMtaguNA che. (6) tenAthI ahvAsamaya (aNa dravya) dravyanI apekSA anaMtaguNA che. | 116 eesi NaM bhaMte! dhammatthikAya-adhammatthikAya- AgAsatthikAya-jIvatthikAyapoggalatthikAya-addhAsamayANaM paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! dhammatthikAe adhammatthikAe ya ee NaM do vi tullA parasaTTayAe savvatthovA, jIvatthikAe paesaTThayAe anaMtaguNe, poggalatthikAe parasaTTayAe anaMtaguNe, addhAsamae apaesaTTayAe aNaMtaguNe, AgAsatthikAe paesaTTayAe anaMtaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! dharmAstiDAya, adharmAstiGAya, khAzAstiDAya, vAstiDAya, pudgalAstikAya ane aTThA samayamAM pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1,2) dharmAstikAya ane adharmAstikAya, A baMne dravyo pradezanI apekSAe paraspara tulya che ane sarvathI thoDA che, (3) tenAthI jIvAstikAya(sarva jIvo) pradezonI apekSAe anaMtaguNA che, (4) tenAthI pudgalAstikAya(sarva pudgalo) pradezonI apekSAe anaMtaguNA che, (5) tenAthI adyA samaya(kALa) apradezonI apekSAe eTale aupacArika dravyanI apekSAe anaMtaguNA che, (6) tenAthI AkAzAstikAya pradezonI apekSAe anaMtaguNA che. | 117 eyassaNaM bhaMte ! dhammatthikAyassa davvaTupaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA ege dhammatthikAe davvaTTayAe, seva paesaTTayAe asaMkhejjaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! dharmAstikAya dravyamAM dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) dravyanI apekSAe dharmAstikAya dravya eka dravyarUpa hovAthI sarvathI thoDA che. (2) tenAthI pradezonI apekSAe dharmAstikAyanA pradezo asaMkhyAtaguNA che. 23 | 118 yassa NaM bhaMte ! adhammatthikAyassa davvaTTha-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA ege adhammatthikAe davvaTTayAe, se ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! adharmAstikAya dravyamAM dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) dravyanI apekSAe adharmAstikAya dravya eka dravyarUpa hovAthI sarvathI thoDA che ane (2) tenAthI pradezonI apekSAe adharmAstikAyanA pradezo asaMkhyAtaguNA che. | 119 eyassa NaM bhaMte ! AgAsatthikAyassa davvaTTha-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA ege AgAsatthikAe davvaTTayAe, se ceva paesaTTayAe anaMtaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AkAzAstikAya dravyamAM dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) dravyanI apekSAe AkAzAstikAya dravya eka dravyarUpa hovAthI sarvathI thoDA che ane (2) tenAthI pradezonI apekSAe AkAzAstikAyanA pradezo anaMtaguNA che. | 120 eyassa NaM bhaMte ! jIvatthikAyassa davvaTu-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvatthikAe davvaTTayAe, seva paesaTruyAe asaMkhejjaguNe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIvAstikAya dravyamAM dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) dravyanI apekSAe anaMta jIvAstikAya dravya sarvathI thoDA che ane (2) pradezonI apekSAe jIvAstikAyanA pradezo asaMkhyAtaguNA che. | 121 eyassa NaM bhaMte ! poggalatthikAyassa davvaTTha-paesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA poggalatthikAe davvaTTayAe, se ceva pasaTTayAe asaMkhejjaguNe / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! pudgalAstikAya dravyamAM, dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) dravyanI apekSAe anaMta pudgalAstikAya dravya sarvathI thoDA che, (2) tenAthI pradezArthathI pudgalAstikAyanA pradezo asaMkhyAtaguNA che. | 122 addhAsamae Na pucchijjai paesAbhAvA / bhAvArtha :- kALa(adyAsamaya)nA saMbaMdhamAM prazna karavo nahi. kAraNa ke temAM pradezono abhAva che (kALa apradezI che). Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 264 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 123 eesi NaM bhaMte! dhammatthikAya-adhammatthikAya AgAsatthikAya-jIvatthikAyapoggalatthikAya-addhAsamayANaM davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! dhammatthikAe adhammatthikAe AgAsatthikAe ya eeNaM tiNNi vi tullA davvaTThayAe savvatthovA, dhammatthikAe adhammatthikAe ya ee NaM doNNi vi tullA paesaTThayAe asaMkhejjaguNA, jIvatthikAe davvaTThayAe aNaMtaguNe, se ceva paesaTThayAe asaMkhejjaguNe, poggalatthikAe davvaTThayAe aNaMtaguNe, se ceva paesaTThayAe asaMkhejjaguNe, addhAsamae davvaTTha apaesaTTayAe aNaMtaguNe, AgAsatthikAe paesaTThayAe aNaMtaguNe / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya pudagalAstikAya ane addhA-samaya (kALa), A sarva dravyomAM dravya ane pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama! (1,2,3) dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya A traNeya (dravyo) paraspara tulya che ane dravyanI apekSAe sarvathI alpa(eka-eka dravyarU5) che. (4-5) tenAthI dharmAstikAya ane adharmAstikAya, A baMne dravyo pradezonI apekSAe asaMkhyAtaNA che ane tenA pradezo paraspara tulya che. (6) tenAthI jIvAstikAya, dravyanI apekSAe anaMtaguNA che, (7) tenAthI tenA ja pradezo asaMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI pulAstikAya, dravyanI apekSAe anaMtaguNA che, (9) tenAthI tenA pradezo asaMkhyAtaguNA che. (10) tenAthI addhAsamaya, dravyArtha ane apradezArthanI apekSAe anaMtaguNA che. (11) ane tenAthI paNa AkAzAstikAya, pradezonI apekSAe anaMtaguNA che. ekavIsamuM tAra saMpUrNa . vivecana : prastuta sUtromAM padravyomAM- (1) dravyanI apekSAe (2) pradezonI apekSAe, (3) pota-potAnA dravya-pradezanI apekSAe ane (4) padravyanA dravya-pradezonI sammilita apekSAe; A cAra prakAre alpabadutvanI vicAraNA che. dravyanI apekSAeSadravyonuM alpabadutvaH- (1,2,3) dharmAstikAya Adi traNeya dravyo eka-eka dravyarUpa hovAthI sarvathI thoDA che ane paraspara tulya che. (4) tenAthI dravyanI apekSAe jIvAstikAya anaMtaguNA che, kAraNa ke jIvo anaMta che. te pratyeka jIva svataMtra jIva dravya rUpa hovAthI te anaMtaguNA thAya che. (5) tenAthI dravyanI apekSAe pudgalAstikAya dravya anaMtaguNA che, kAraNa ke paramANu, ddhipradezIskaMdha Adi anaMtapradezI kaMdho vagere svataMtra pudgala dravya che. tethI jIva karatAM pudgala dravya anaMta guNA che. (6) tenAthI addhAsamaya(kALa) dravyarUpe anaMtaNo che. kAraNa ke jIva ane ajIva dravyanI naikAlika anaMta-anaMta paryAyo para kAladravya vartI rahyuM che, tethI upacArathI tene anaMta dravyarUpe svIkAravAmAM Ave che. mATe te jIva ane pudgala dravyothI temaja te baMnenA pradezothI paNa anaMtaguNa thAya che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 265 kAraNa kama| astikAya dravya pramANa 1 | dharmAstikAya | sarvathI alpa pratyeka dravya akhaMDa eka dravyarUpa che. 2 | adharmAstikAya | (paraspara tulya) 3| AkAzAstikAya 4 | jIvAstikAya | anaMtaguNA anaMta jIvo svataMtra dravyarUpa che. 5| pudgalAstikAya, anaMtaguNA paramANu, kayaNuka, vyaNuka Adi pratyeka svataMtra dravya che. temaja pratyeka saMsArI jIvonA Atmapradezo anaMtAnaMta karma pudgalothI Avarita che mATe jIvathI pudgala anaMtaguNA thAya. 6 | addhAsamaya | anaMtaguNA anaMta jIva ane pudgala dravya para tathA tenI bhUta ane bhaviSya kAlIna anaMtAnaMta paryAyo para kAlavartI rahyo che tethI kAla dravya upacArathI anaMta dravyarUpa che mATe te pudgalAstikAyathI anaMtaguNa che. pradezonI apekSAe padvavyonuM alpabadutvaH- (1-2) dharmAstikAya ane adharmAstikAya, A baMne dravyanA pradezo paraspara tulya ane sarvathI alpa che. baMne dravyanA pradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA arthAtu asaMkhyAta che. (3) tenAthI pradezonI apekSAe jIvAstikAya anaMtaguNA che, kAraNa ke jIvo anaMta che ane eka-eka jIvanA Atmapradezo lokAkAzanA pradezo jeTalA che. evA anaMta jIvonA anaMta asaMkhyAtA Atmapradezo hovAthI anaMtaguNA che, (4) tenAthI pradezonI apekSAe pudgalAstikAya anaMtaguNA che kAraNa ke eka jIvanA dareka Atma pradezo para anaMta-anaMta karma skaMdho baMdhAyelA che. karmavargaNA sivAya audArika, vaikriya Adi anya aneka vargaNAo paNa che, tethI jIvAstikAyanA pradezothI pagalAstikAyanA pradezo anaMtaguNA che. (5) tenAthI addhAkALanA dravya-apradeza anaMtaNA che. kAraNa ke jIva-ajIva dravyanI vaikAlika anaMta-anaMta paryAyo para kAla dravyavartI rahyuM che.(6) tenAthI pradezonI apekSAe AkAzAstikAya anaMtaguNA che. kAraNa ke lokathI aloka anaMtAnaMtaguNo vizALa che, tethI tenA pradezo sarvathI vadhu che. kama astikAya pradezanuM pramANa kAraNa 1| dharmAstikAya | sarvathI alpa |lokAkAzanA pradeza pramANa pradezo che. 2 | adharmAstikAya (paraspara tulya)| jIvAstikAya || anaMtaguNA | eka-eka jIvanA Atmapradezo lokAkAzanA pradeza pramANa hovAthI anaMta jIvonA Atmapradezo anaMtaguNA thAya. 4] pagalAstikAya | anaMtaguNA |pratyeka jIvanA Atmapradezo anaMtAnaMta karma skaMdhothI Avarita che. addhAsamaya anaMtaguNA | kAla apradezI hovA chatAM jIva ane pudgalanI paryAyo para vartI rahyuM hovAthI aupacArika dravyanI apekSAe pudgalanA pradezothI anaMtaguNA che. 6 | AkAzAstikAya | anaMtaguNA | alokAkAzanA pradezo anaMta che, te kAla dravyathI anaMtaguNA che. pratyeka dravyanA dravyArtha ane pradezArthanuM svataMtra alpabahatvaH- (1-2) sarvathI thoDA dravyanI apekSAe Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 dharmAstikAya ane adharmAstikAya dravya che. kAraNa ke te baMne eka-eka dravyarUpa che. tenAthI tenA pradezo asaMkhyAtaguNA che. (3) dravyanI apekSAe AkAzAstikAya dravya sarvathI alpa che kAraNa ke te paNa eka dravya che. tenAthI tenA pradezo anaMtaguNA che kAraNa ke te loka-aloka vyApI che. temAM lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo ane alokAkAzanA anaMtAaMnata pradezo che. (4) dravyanI apekSAe jIvAstikAya dravya alpa che ane pradezonI apekSAe tenA pradezo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke dareka jIva dravyanA asaMkhyAta-asaMkhyAta pradezo ja che. tethI anaMta jIva dravyothI paNa tenA pradezo asaMkhyAtaguNA ja thAya che. (5) dravyanI apekSAe pagalAstikAya dravya alpa che ane tenAthI tenA pradezo asaMkhyAtaguNA che. paramANu, ddhipradezI Adi aMdhArUpe pudgalAstikAya dravya anaMtAnaMta che ane te skaMdha jeTalA pradezI hoya te teTalA tenA pradezo thAya che topaNa te pradezo anaMtAnaMta pudgala dravyathI asaMkhyAtaNA ja thAya che. anaMtaNA thatAM nathI kAraNa ke lokamAM skaMdho thoDA che ane paramANu adhika che. tethI pradezonI apekSAe pagalAstikAyanA pradezo asaMkhyAtaguNA ja thAya che. kAla dravyamAM dravya ane pradeza rUpa bheda saMbhavita nathI. tene upacArathI anaMta apradezI dravyarUpe ja svIkAravAmAM AvyuM che. tethI ahIM dharmAstikAyAdi dravyonuM dravya ane pradezonI apekSAe alpabadutvanuM kathana che paraMtu kAla dravyamAM svataMtra rIte dravya ane pradezonI apekSAe alpabadutvano mULapAThamAM niSedha karyo che. krama astikAya | pramANa kAraNa 1,2 dhama.adhamastikAya dravyArthathI sarvathI alpa | eka dravya rUpa che. pradezArthathI |asaMkhyAtaguNA | pratyeka dravyanA pradezo lokAkAzanA pradeza pramANa che. AkAzAstikAya dravyArthathI sarvathI alpa | eka dravyarUpa che. pradezArthathI anaMtaguNA | alokAkAzanA pradezo anaMta che. jIvArikAya dravyArthathI | sarvathI thoDA | anaMtajIvo anaMta dravyarUpa che. pradezArthathI | asaMkhyAtaguNA | pratyeka jIvanA Atmapradezo asaMkhyAtA che. pudgalAstikAya dravyArthathI sarvathI thoDA | pradezo karatAM dravyonI saMkhyA alpa hoya che. pradezArthathI asaMkhyAtaguNA pugalAstikAya dravyamAM anaMtapradezI skaMdha ochA che, tenAthI paramANu anaMtaguNA, pratyeka paramANu svataMtra dravya che, tenAthI asaMkhyapradeza skaMdha asaMkhyAtaguNA che tethI tenA pradezo asaMkhyAtaguNA thAya che. * kALa dravya apradezI dravya che. tenA dravyArtha, pradezArtha evA be bheda thatAM nathI, tethI ahIM tenA alpabadutvano mUlapAThamAM ja niSedha che. 5 | Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahuta], | 267 ] dhamastikAyAdinuM dravya-pradezonI apekSA sammilita alpAbahatva - dharmAstikAya Adi padravyonA dravya ane pradezonI sammilita apekSAe alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che. aplAsa mA bakuzapAlakuvA gati:- addhA samaya eTale kAladravya dravyArtha ane apradezArthathI anaMtaguNA che. jema paramANu pudgala dravya apradezI hovA chatAM anaMtapradezI skaMdhathI dravyArtha-apradezArthathI anaMtaguNA che, tema kAladravya apradezI hovA chatAM jIva ane pudgala dravyanI saikAlika paryAyo para vartato hovAthI upacArathI anaMta dravyAtmaka che. tethI pudgaladravyanA pradezothI kAladravya dravyArtha-apradezArthathI anaMtaguNA thAya che. cha e dravyomAM dravyArtha-pradezArthanI apekSAe sammilita alpabahatva - _| pramANa kAraNa dhamAstikAya | sarvathI alpa | A traNe ya dravya akhaMDa ane eka-eka dravya rUpa che. adharmAstikAya | (paraspara tulya) AkAzAstikAya dravyArthathI -5 dharmA, adharmA | asaMkhyAtaguNA | baMne dravyonA pradezo lokAkAzanA pradeza pramANa che. pradezArthathI (paraspara tulya) jIvAstikAya anaMtaguNA | anaMta jIvo anaMta jIva dravyarUpa che. dravyArthathI jIvAstikAya | asaMkhyAtaguNA | pratyeka jIvanA Atmapradezo asaMkhyAtA che. pradezArthathI pudgalAstikAya anaMtaguNA | pratyeka saMsArI jIvanA Atmapradezo anaMta karmaskaMdhathI Avarita che. dravyArthathI pagalAstikAya | asaMkhyAtaguNA | pUrvavat pradezArthathI addhAsamaya anaMtaguNA | addhAsamayanA aupacArika dravya(apradeza) anaMta hoya che. dravyArtha ane apradezArthathI 11| AkAzAstikAya anaMtaguNA | alokanA pradezo kAla dravya karatAM anaMtaguNo che. pradezArthathI (rara) carama dvAra:124 eesiMNaM bhaMte ! jIvANaM carimANaM acarimANaMcakayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA acarimA, carimA annNtgunnaa|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! carama ane acarama jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA acarama jIvo che, (2) tenAthI carama jIvo anaMtaguNA che. te bAvIsamuM dvAra saMpUrNa | vivecana : prastuta sUtramAM carama-acaramanI apekSAe jIvanA alpabadutvanI prarUpaNA karI che. carama - carama zabdanA traNa prakAre artha thAya che- (1) carama sthiti arthAt mokSaprAptinI yogyatAvALA bhavI jIvo. (2) te ja bhave mokSa janArA- carama zarIrI. (3) te gati AdimAMthI nIkaLI punaH te gatimAM janma dhAraNa na karanArA- gati carama che. prastuta alpabadutvamAM A traNethI kaMIka vilakSaNa artha svIkAryo che. temAM (1) potAnI avasthAno kyAreya aMta na karanArA abhavI ane siddhone acaramarUpe svIkAryA che ane (2) potAnI avasthAno aMta karI je siddha thavAnI yogyatA dharAve che, te badhA bhavI jIvone caramarUpe svIkAryA che. alpAbahatva -carama ane acarama baMne prakAranA jIvo anaMta che. tema chatAM te baMnenA anaMtamAM taratamatA hovAthI alpabadutva thAya che. (1) sarvathI thoDA acarama che kAraNa ke abhavya ane siddha jIvo acarama che. te baMne maLIne paNa caramathI alpa thAya che. (2) tenAthI carama anaMtaguNA che kAraNa ke ahIM bhavI jIvone carama rUpe svIkAryA che. te jIvo acaramathI anaMtaguNA thAya che. carama-acarama jIvonuM alpabadutvakrama| jIva | pramANa kAraNa acarama | sarvathI thoDA | abhavI jIvo ane siddha jIvo acarama che. te baMne maLIne paNa bhavI jIvothI | thoDA che. | 2 | carama | anaMtaguNA | bhavI ekendriya jIvono samAveza thAya che, tethI te anaMtaguNA che. (ra3) jIva(sarva dravya-paryAya) dvAra:125 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM, poggalANaM, addhAsamayANaM, savvadavvANaM, savvapaesANaM, savvapajjavANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA, poggalA aNaMtaguNA, addhAsamayA aNaMtaguNA, savvadavvA visesAhiyA, savvapaesA aNaMtaguNA, savvapajjavA aNaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jIvo, pugala, addhA samaya, sarva dravya, sarva pradeza ane sarvaparyAyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA jIvo che, (2) tenAthI pudagalo anaMtaguNA, (3) tenAthI addhA samaya anaMtaguNA, (4) tenAthI sarva dravyo vizeSAdhika, (5) tenAthI sarva pradezo anaMtaguNA (6) tenAthI sarva paryAyo anaMtaguNI che.. trevIsamuM dvAra saMpUrNa vivecana - prastuta sUtramAM jIva pudgala, kALa, sarvadravya, sarvapradeza ane sarva paryAyanA alpabadutvanI prarUpaNA che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [apabahutva] (1) sarvathI thoDA jIvo che. joke jIvo anaMtAnaMta che, tema chatAM pudgalAdinI apekSAe tenI saMkhyA alpa che. (2) tenAthI pudgala anaMtaguNA che. kAraNa ke dareka jIvanA Atmapradezo para anaMta- anaMta karma pudgalo lAgelA che. te sivAya paNa ghaNI grAhya-agrAhya vargaNAo paudgalika che. A rIte pudgala dravya anaMtaguNA thAya che. (3) tenAthI ahvAsamaya anaMtaguNA che. kAraNa ke jIva ane pudgala para kAla dravya vartI rahyuM che. pratyeka paryAya para vartanAra kAla dravya upacArathI svataMtra dravya che, tethI kAladravya pudgalAstikAyathI anaMtaguNa thAya che. (4) tenAthI sarva dravya vizeSAdhika che. kAraNa ke jIva, pudgalAdi sarva dravyothI adghAsamayane anaMtaguNo kahyo che ane sarva jIva-ajIva dravyone addhAsamayamAM umeratAM te vizeSAdhika ja thAya che. (5) tenAthI sarvapradezo anaMtaguNA che. kAraNa ke AkAzanA pradezo anaMtAnaMta che te kAladravyathI vadhI jAya che. (6) tenAthI sarva paryAyo anaMtaguNI che, kAraNa ke sarva dravyonI anaMta-anaMta paryAyo hoya che. sarva dravya paryAya dvAranuM alpabahutvaH- krama bheda jIvavya pudgala dravya ahvA samaya sarva dravyo sarva pradezo sarva paryAyo 1 2 3 4 5 pramANa kAraNa sarvathI thoDA anya dravyothI jIvonI saMkhyA alpa che. anaMtaguNA | pratyeka jIvane anaMta karma pudgalo hoya che. anaMtaguNA samasta jIva ane pudgalo para vartI rahyo che. vizeSAdhika temAM kAla dravya sivAyanA sarva dravyonI gaNanA thAya che. AkAzadravyanA pradezo anaMta che. anaMtaguNA anaMtaguNA | sarva dravyanI anaMtAnaMta paryAyo che. 29 (24) kSetra dvAra : 126 khettANuvAeNaM savvatthovA jIvA uDDaloya tiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA (samuccaya) jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika jIvo che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNa lokamAM(traNeya lokane sparza karanArA) jIvo asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM jIvo asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM jIvo asaMkhyAtaguNA jIvo che. II covIsamuM dvAra saMpUrNa vivecanaH prastuta sUtromAM cha kSetranI apekSAe jIvonA alpabahutvanuM kathana che. te cha kSetro A pramANe che-- (1) Urdhvaloka, (2) tirachAloka, (3) adholoka, (4) Urdhvaloka-tirachAloka, (5) adholoka-tirachAloka ane (6) traNa loka. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 kSetranI apekSAe loka vibhAga(pratara taya) : urdhvalokanuM nIcenuM pratara hoka ticchAloka pratara haya F[P1$5] 1-%[h oon p 29the p02 + ]%ple 00). samabhUtalA pRthvI **0*0* 100 yojana zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 0 yAjana urdhvalokanuM nIce pratara * okori nirAkanuM uparanuM pratara caka pradeza samabhUtalA pRthvI tirachAlonuM nIcenuM prAra adholoka tirachAloka pratara praya adholokanuM uparanuM pratara jaina zAstrAnusAra saMpUrNa loka cauda rajju pramANa che. tenA traNa vibhAga che. Urdhvaloka, nikoloka (maghyaloka) ane adhauloka. A traNanA saMyogathI bIjA traNa kSetra vibhAga thAya che, te cha vibhAganuM svarUpa A pramANe che (1) tirachAlokanA(meruparvatanA) madhyabhAga rUpa ATha rucaka pradezothI navaso yojana nIce ane navaso yojana upara kula aDhAraso yojanano ticholoka che. (2) tirachAlokathI upara kAMIka nyUna sAta rajju pramANa Urdhvaloka che. (3) tirachAlokathI nIce kAMika adhika sAta rajju pramANa adholoka che. (4) meruparvatanA ATha rucaka pradezothI arthAt samabhUmithI 900 yojana upara sudhI tirachAlokanuM kSetra che. temAM 900 yojananI UMcAInA tirAlokanuM aMtima pratara ane tenAthI upara prAraMbha thatA UrdhvalokanuM prathama pratara, A rIte tirachAloka ane UrdhvalokanA eka-eka pratara maLIne banatA be pratara rUpa kSetrane Urdhvaloka-tirachAloka kahe che. (5) samabhUmithI 900 yojana nIce sudhI tirachAlokanuM kSetra che. temAM 900 yojana nIcenA tirachAlokanuM aMtima pratara ane tenAthI nIce prAraMbha thatA adhaulokanuM prathama pratara, A rIte tirachAloka ane adholokanA eka eka pratara maLIne banatA be pratara rUpa kSetrane adhaulokatirachAloka kahe che. (6) traNa lokanA AkAza pradezonI sparzanAthI banatA kSetrane traNa loka kahe che. kSetrAnusAra samuccaya jIvonuM alpabahutva :- (1) sarvathI thoDA jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che. UrdhvalokathI tirachAlokamAM athavA nirAlokathI UrdhvalokamAM utpanna thatA jIvo vigrahagatimAM ke mArAMtika samudAtanA samaye A baMne pratarono sparza kare che ane keTalAka jIvo A be pratarono Azraya Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] karIne rahe che. te jIvonI gaNanA A Urdhvaloka-tirachAloka'nA bolamAM thAya che. tevA jIvo lokamAM sarvathI thoDA che. (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM jIvo vizeSAdhika che. adholokathI tirachAlokamAM ane tirachAlokathI adholokamAM utpanna thatA jIvo vigrahagatimAM ke mAraNAMtika samuddAtanA samaye A baMne pratarono sparza kare che ane keTalAka jIvo A be pratarono Azraya karIne rahe che. te jIvonI gaNanA A adholoka-tirachAlokanA bolamAM thAya che. tevA jIvo 'Urdhvaloka-tirachAloka' karatAM vizeSAdhika hoya che. (3) tenAthI tirachAlokamAM jIvo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke uparokta baMne kSetro karatAM tirachAlokano vistAra asaMkhyAtaguNo che. (4) tenAthI traNe ya lokano sparza karanArA jIvo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholokamAMthI UrdhvalokamAM ane UrdhvalokamAMthI adholokamAM utpanna thanArA jIvo vigrahagatimAM ke mAraNAMtika samuddAtanA samaye traNe ya lokano sparza kare che. te jIvo pUrvanA traNa bolonA jIvothI asaMkhyAtaguNA vadhu hoya che. kAraNa ke te bolothI kSetra paNa asaMkhyAtagaNu che. (5) tenAthI UrdhvalokamAM jIvo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke pUrvanA bolothI A kSetra asaMkhyAtagaNu che. (6) tenAthI adholokamAM jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke Urdhvaloka karatA adholokanuM kSetra vizeSAdhika che. A alpabahutvamAM kayAMya paNa anaMtaguNAnuM kathana nathI tenuM kAraNa e che ke pahelA ja bolamAM anaMta jIvono samAveza che, tyAra pachInA bolomAM kSetrApekSayAvRddhi thatAM vadhumAM vadhu asaMkhyAtaguNA jIvo ja thAya che. kSetranI apekSAe samuccaya jIvonuM ane tiryaMca jIvonuM alpabahutva - krama kSetranA jIvo kAraNa saMkhyA 1 |Urdhvaloka-tirachAloka sarvathI thoDA baMne pratarane sparzatA ke tyAM rahelA jIvonuM ja grahaNa thAya che, te jIvonI saMkhyA alpa che. 2 |adholoka-tirachAloka vizeSAdhika 3 4 tirachAloka traNe loka sparzI 271 Urdhvaloka adholoka adholoka ane tiryaJlokamAM paraspara utpanna thatAM jIvo vizeSAdhika che. asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtagaNuM che. asaMkhyAtaguNA UrdhvalokathI adholokamAM ane adholokathI UrdhvalokamAM mAraNAMtika samAta karIne utpanna thanArA jIvo asaMkhyAtaguNA che. asaMkhyAtaguNA kSetra ati vizALa che. vizeSAdhika 5 c kSetranI apekSAe nairayikonuM alpabahutva : | 127 khettANuvAeNaM savvatthovA NeraiyA telokke, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe asaMkhejjaguNA / UrdhvalokathI adholokanuM kSetra kaMIka adhika che. bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA nairayika jIvo traNa lokamAM che, (2) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (3) tenAthI adholokamAM asaMkhyAtaguNA che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 272 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 vivecana - narayikonuM svasthAna adholokamAM sAta narakamRthvImAM ja che, paraMtu utpanna thavAnI apekSAe temaja samudyAtanI apekSAe nairayiko traNa lokanI ke adholoka-tirachAlokanI sparzanA kare che. (1) sarvathI thoDA nairayiko traNa lokamAM che. jyAre UrdhvalokamAM AvelA meruparvatanA zikhara paranI vAvaDImAM ane aMjanaparvata ke dadhimukha parvatAdinI vAvaDImAM rahelA masyAdi jalacara jIvo narakamAM utpanna thAya tathA narakamAM rahelA nairayiko UrdhvalokanI te vAvaDIomAM utpanna thAya tyAre tenA Atmapradezo mAraNAMtika samudyAta samaye ane vigrahagatimAM traNe lokane sparze che. A baMne apekSAe traNa lokane sparzanArA nairayiko sarvathI thoDA che. meru, dadhimukha, meru, dadhimukhAdi aMjanAdi parvatanA zikharo *parvata zikharo lo I -tiryaMca paMcendriya tiyayapatriyapaNe utpatti } vAvaDI 2 vAvaDI AT: T 4 mAraNAMtika samuddaghAta -mAraNAMtika samudyAta ja 38 ! > narakabhUmi + nAradIpa utpatti lo traNe lokane sparzatA tiryaMca paMcendriya * narakabhUmi --nArakI jIva traNe lokane sparzatA nArakI jIva (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA nArakI che kAraNa ke asaMkhyAta dvIpa-samudromAM rahenArA ghaNA tiryaMca paMcendriyo jyAre narakomAM utpanna thAya che, tyAre A be pratarono sparza kare che. (3) tenAthI adholokamAM asaMkhyAtaguNA nArakI che kAraNa ke te nArakI jIvonuM svasthAna che. nArakI jIvonuM svasthAna kevaLa adholoka ja hovAthI temAM kSetrApekSamA A traNa bola ja lAbhe che, zeSa traNa bola- (1) Urdhvaloka (2) tirachAloka (3) Urdhvaloka-tirachAlokamAM nArakI jIvo prApta thatA nathI. kSetranI apekSAe nairayikonuM alpabadutvaHkama kSetranA jIvo | saMkhyA kAraNa 1 | traNeloka sparzI | sarvathI thoDA | meru parvata Adi Urdhvalokagata tiryaMca paMcendriyo narakamAM utpanna thAya athavA nArakI jIvo UrdhvalokamAM utpanna thatAMsamughAta kare tyAre te jIvo traNa lokano sparza kare che; te jIvo alpa che. adholoka- | asaMkhyAtaguNA | asaMkhya dvIpa-samudronA tiryaMca paMcendriya jIvo narakamAM utpanna tirachAloka thatAM jIvonI apekSAe. adholoka | asaMkhyAtaguNA | svasthAna che. 2 | Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 273 ] kSetranI apekSAe tiryaMcagatinuM aNbahutva - 128 khettANuvAeNaM savvatthovA tirikkhajoNiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha-kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA tiryaMco Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (ra) tenAthI adholokatirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 129 khettANuvAeNaM savvatthovAo tirikkhajoNiNIo uDDaloe, uDDaloya tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe sNkhejjgunnaao| bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI tiryaMcANI(tiryaMca strI) UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che. vivecanaH prastuta sutromAM kSetra saMbaMdhI cha bolonA AdhAre samuccayatiryaMca ane tiryaMcANInA alpabadutvanI vicAraNA karavAmAM AvI che. tiryaMca - prastuta prasaMgamAM tiryaMca zabdathI samuccaya tiryaMca gatinA samasta jIvo saMbaMdhI alpabadutvanuM kathana karyuM che.tiryaMca gatimAM sUkSma jIvo lokavyApI ane sarvathI adhika che. tethI ahIM tiryaMconuM alpabadutva sUkSma jIvonI nyUnAdhikatAnA AdhAre che, tema samajavuM joIe. tiryaMca jIvonuM alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che tenA kAraNo samuccaya jIvanA alpabadutvanA kAraNo pramANe jANavA. kSetranI apekSAe tiryaMcANInuM alpabadutva :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI tiryaMcANIo UlokamAM che. [UrdhvalokamAM vaimAnika devonA vimAnonI vAvaDImAM tiryaMca paMcendriya jIvo hotA nathI paraMtu Urdhvalokane sparzatA meru parvata AdinI vAvaDImAM tiryaMca-tiryaMcANIo hoya che. te kSetra alpa hovAthI tiryaMcANInI saMkhyA alpa hoya che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tiryazlokamAM asaMkhyAtaguNI che. UdgalokanA AThamA sahasAra devaloka paryaMtanA devo, temaja anya koIpaNa jIvo UrdhvalokamAMthI tirachAlokamAM tiryaMcANIrUpe utpanna thAya tyAre vigraha- gatimAM Urdhvaloka-tirachAlokarUpa baMne pratarono sparza kare che. te ja rIte tirachAlokamAM rahelI tiryaMcANIo UdgalokanA koIpaNa sthAnamAM ke ATha devaloka sudhInA devomAM utpanna thAya, tyAre aMtima aMtarmuhUrtamAM mAraNAMtika samughAta karI potAnA Atmapradezone tirachAlokathI UrdhvalokamAM potAnA utpatti sthAna sudhI phelAve tyAre te ukta baMne pratarono sparza kare che. vigrahagati ane mAraNAMtika samughAta, A baMne rIte tiryaMcANIone Urdhvaloka-tirachAlokanI sparzanA thAya che ane te pUrvApekSayA asaMkhyAtaguNI thAya che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 (3) tenAthI traNalokasparzI tiryaMcANIo saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke bhavanapati, vANavyaMtara, nArakI tathA anya jIvo adholokamAMthI UrdhvalokamAM meru parvatanI vAvaDI AdimAM tiryaMcANIrUpe utpanna thAya ane UrdhvalokamAMthI vaimAnika deva vagere adholaukika vijaya ke samudrI jalamAM tiryaMcANI rUpe utpanna thAya tyAre te vigrahagatimAM traNeya lokano sparza kare che ane jyAre tiryaMcANI UrdhvalokamAMthI adholokamAM ke adholokamAMthI UrdhvalokamAM koIpaNa yonimAM utpanna thavA mATe mAraNAMtika samudughAta kare tyAre te traNe ya lokano sparza kare che. A rIte baMne prakAre traNalokasparzI tiryaMcANI pUrvApekSayA saMkhyAtaguNI hoya che. (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che. jyAre adholokamAMthI tirachAlokamAM ke tirachAlokamAMthI adholokamAM tiryaMcANIpaNe koIpaNa jIvo utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM A baMne pratirono sparza kare che ane te samaye tiryaMcANInuM AyuSya vedatA hovAthI tene tiryaMcANI ja kahevAya che tathA adholokamAMthI tirachAlokamAM ane tirachAlokamAMthI adholokamAM koIpaNa yonimAM utpanna thatAM mRtyu pUrve tiryaMcANI mAraNAMtika samudaghAta kare tyAre paNa A baMne pratarone sparza kare che tathA adholaukika samudromAM tathA salilAvatI ane vaprA vijayomAM svasthAnanI apekSAe tiryaMcANIo A baMne pratarono sparza kare che. A rIte traNe prakAre A baMne pratarone sparza karanArI tiryaMcANIo pUrva bolagata tiryaMcANIothI saMkhyAtaguNI thAya che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che. adholokamAM 100 yojana pramANa UMDA samudra hovAthI tiryaMcANInuM svasthAna che. tethI te pUrvApekSA saMkhyAtaNI thAya che (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaNI che kAraNa ke saMpUrNa tirachAloka tiryaMcANIo mATe svasthAna che, temAM asaMkhyAta dvIpa samudro che. tema chatAM te asaMkhyAtagaNI nathI, kAraNa ke adholokamAM 100 yojana pramANa samudro, te tiryaMcANIonuM svasthAna che. tenAthI tirachAlokanuM kSetra saMkhyAtagaNuM hovAthI tiryaMcANIo saMkhyAtaguNI thAya che. kSetranI apekSAe tiryaMcANInuM alpabadutvaHkama kSetranA jIvo | pramANa | kAraNa 1 | Urdhvaloka sarvathI thoDA | meruparvata Adi UdgalokanA sthAnomAM tiryaMca strIo hoya che, [te alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka | asaMkhyAtaguNA | UrdhvalokathI tirachAlokamAM ane tirachAlokathI UrdhvalokamAM | utpanna thatA jIvo mAraNAMtika samughAtamAM ane vigrahagatimAM A pratirono sparza kare che, te vadhu hoya che. 3 | traNeloka sparzI | saMkhyAtaguNI | adholokamAMthI UrdhvalokamAM ane UrdhvalokamAMthI adholokamAM | tiryaMca strI rUpe utpanna thatA jIvonI apekSAe. 4 | adholoka-tirachAloka| saMkhyAtaguNI | adholokathI tirachAlokamAM ane tirachAlokathI adholokamAM | tiryaMcANI rUpe utpanna thatA jIvonI apekSAe tathA tyAM tenA svasthAna paNa che. adholoka | saMkhyAtaguNI | adholaukika be vijayo ane asaMkhyAta samudronA nIcenA 100 | yojanamAM tiryaMcANInA svasthAna che. 6 | tirachAloka | saMkhyAtagaNI | svasthAna che ane kSetra vistAra saMkhyAtaguNo che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 275 ] kSetranI apekSAe manuSya gatinuM alpabadutva - 130 khettANuvAeNaM savvatthovA maNussA telokke, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe sonaguNA | bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA manuSyo traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI adholokatirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 131 khettANuvAeNaM savvatthovAo maNussIo telokke, uDDaloyatiriyaloe saMkhejja guNAo, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNAo, uDDaloe saMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejja guNAo, tiriyaloe sNkhejjgunnaao| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI manuSyANI traNalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtagraNI che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che. vivecana - prastuta sUtromAM kSetranI apekSAe prathama samuccaya manuSya ane tyArapachI manuSyANInA alpabadutvanI prarUpaNA che. manuSyo- ahIM manuSyanA kathanamAM sUtrakAre koI paNa vedanI vivakSA karI na hovAthI garbhaja ane saMmUrchAima baMne prakAranA manuSyono temAM samAveza thAya che. garbhaja manuSyo saMkhyAtA che ane saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtA che. baMnemAM saMmUrchAima manuSyo vadhu hovAthI prastuta alpabadutva saMmUrchAima manuSyonI mukhyatAe che, tema samajavuM. (1) traNalokane sparzanArA manuSyo sarvathI thoDA che. traNe lokano sparza karanArA saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtA che ane te sarvathIalpa che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te sthAnamAM vidyAdhara Adi manuSyo jAya to tenA azucisthAnomAM saMmUrchAima manuSyo utpanna thAya che, te jIvo pUrvApekSamA asaMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke adholaukika be vijayomAM manuSyonuM svasthAna che. tyAM garbhaja manuSyonI azucimAM saMmUcchima manuSyo utpanna thAya che, te uparAMta adholaukika vijayonA saMmUrchAima manuSyo tirachAlokamAM utpanna thatAM ane tirachAlokanA koIpaNa jIvo adholaukika vijayomAM saMmUThThima manuSyo rUpe utpanna thatAM ukta baMne prataronI sparzanA kare che; tethI adholoka-tirachAlokamAM saMmUrchAima manuSyo saMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke ghaNA vidyAdharAdi manuSyo, jaMghAcAraNAdi labdhivAna manuSyo, somanasAdi vanamAM gamanAgamana kare che, temanI azuci saMmUrchAima manuSya utpanna thAya che. manuSyonA gamanAgamana yogya UdgalokanuM kSetra adholoka-tirachAlokanI be prataro karatAM saMkhyAtagaNuM hovAthI manuSyonI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 276 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saMkhyA saMkhyAtaguNI thAya che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholokamAM salilAvatI ane vaprA vijaya, te manuSyonA svasthAna che. te kSetra saMkhyAtagaNu hovAthI manuSyo saMkhyAtaguNA che. (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te kSetra saMkhyAtaguNa vistRta che. temAM garbhaja manuSyo adhika hovAthI saMmUrchAima manuSyo paNa adhika hoya che. zAstrakAre garbhaja manuSyonA alpabadutvanuM svataMtra kathana karyuM nathI topaNa tene manuSyANInA alpabadutva pramANe samajI zakAya che. manuSyANI paNa garbhaja hoya che. tethI garbhaja manuSyo ane manuSyANInuM alpabahutava eka samAna che. garbhaja manuSyanmanuSyANInuM alpabadutvaH(1) sarvathI thoDAtraNalokane sparzanArA garbhaja manuSyo che. keTalAka manuSyo adholaukika be vijayamAMthI UrdhvalokamAM utpanna thavA mATe mAraNAMtika samughAta karI potAnA Atmapradezone utpatti sthAna sudhI phelAve tyAre traNe lokano sparza kare che. kevaLI samudyAta samaye kevaLI bhagavAna paNa potAnA Atmapradezone phelAvIne lokavyApI banAve che. tyAre traNa lokanI sparzanA thAya che. saMkSepamAM mAraNAMtika ane kevaLI samaghAtanI apekSAe manuSyonA Atmapradezo traNe lokano sparza kare che. tevA jIvo sarvathI alpa che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM manuSyo saMkhyAtaguNa hoya che, UrdhvalokamAMthI koIpaNa jIvo tirachAlokamAM garbhaja manuSya rUpe utpanna thAya tyAre vigrahagati samaye te A baMne pratarone sparze che. tirachAlokamAM rahelA garbhaja manuSyo UrdhvalokamAM devAdi rUpe utpanna thavAnA hoya tyAre mAraNAMtika samudyAta samaye Atmapradezone utpatti sthAna sudhI phelAve te samaye Urdhvaloka-tirachAlokanA baMne pratarono sparza kare che. te uparAMta keTalAka vidyAdharo tirachAlokamAMthI meru parvatanA vanAdimAM jAya tyAre baMne pratarano sparza kare che. te sarva manuSyo saMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM manuSyo saMkhyAtaguNA che. adholokamAMthI jIvo tirachAlokamAM manuSya rUpe utpanna thAya, tyAre vigrahagati samaye ane tirachAlokamAM rahelA manuSyo adholokamAM utpanna thAya tyAre mAraNAMtika samudyAta samaye adholoka-tirachAlokanA baMne pratarono sparza kare che. te uparAMta adholaukika bevijayomAM keTalAka garbhaja manuSyonA svasthAna A baMne prataromAM hoya che, tethI te saMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaNA che, kAraNa ke ghaNA vidyAdharo krIDA mATe ane jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa munio sAdhanA mATe somanasa vanAdimAM gamanAgamana kare che. tethI adholoka tirachAlokanA manuSyothI UdhvalokanA manuSyo saMkhyAtaguNA thAya che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adholokamAM salilAvatI ane vaprAvijayamAM manuSyonA svasthAno hovAthI manuSyo saMkhyAtaguNA thAya che. (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholokamAM to mAtra be ja vijayo che, jyAre zeSa badhI vijayo tirachAlokamAM che, te ane anya manuSyakSetro maLIne adholoka karatAM manuSyakSetra saMkhyAtagaNuM thaI jAya che, tethI tirachAlokamAM sarvathI adhika manuSyo hoya che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahutva | 277 | A rIte saMmUrchAima manuSyo ane garbhaja manuSya-manuSyANInA alpabadutvane jotAM spaSTa thAya che ke saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtA hovAthI zAstrakAre Urdhvaloka-tirachAlokamAM manuSyone asaMkhyAtaguNA kahyA che ane garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja hovAthI garbhaja manuSyANInA alpabadutvamAM sarvatra saMkhyAtaguNA kahyA che. zeSa sarva kathana samAna che. kSetranI apekSAe samuccaya manuSyonuM alpabadbhutvaH|kama kSetranA jIvo | pramANa kAraNa 1 | traNe loka sparzI | sarvathI thoDA | adholokagata be vijayanA manuSyo UrdhvalokamAM utpanna thatAM pUrve pAraNAMtika samughAta samaye ane kevaLI samudyAta samaye kevaLI bhagavAna traNeya lokano sparza kare che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka | asaMkhyAtaguNA, meru parvata vagere Urdhvalokagata parvatIya sthaLa para janArA vidyAdharonI azucimAM utpanna thatAM asaMkhyAtA saMmUrchAima manuSyo A be zreNIno sparza kare che ane mAraNAMtika samudyAta karanArA manuSyo paNa A pratarono sparza kare che. 3 adholoka-tirachAloka| saMkhyAtaguNA | pazcima mahAvidehanI be vijayomAM rahetA manuSyo ane temanI | azucimAM utpanna thatA samUrchAima manuSyo, A be pratarono sparza Urdhvaloka saMkhyAtaguNA somanasa Adi vanamAM AvelA vidyAdharo tathA jaMghAcaraNAdi | munionI azucimAM utpanna thatA saMmUrchAima manuSyonI apekSAe. | saMkhyAtaguNA | adholaukika be vijayamAM manuSyonA svasthAna che. saMkhyAtaguNA | kSetra saMkhyAtaguNuM che ane svasthAna hovAthI manuSyo vadhu che. 5 | adholoka tirachAloka kSetranI apekSAe garbhaja manuSya-manuSyANInuM alpabadutvaHkima kSetranA jIvo | pramANa kAraNa | 1 | traNa loka sparzI | sarvathI thoDA | mAraNAMtika ane kevaLI samuddaghAtanI apekSAe. 2 | Urdhvaloka-adholoka | saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta athavA vigraha gatithI baMne pratarone sparzatA manuSya-manuSyANIo pUrvApekSayA vadhu hoya. | 3 |adholoka-tirachAloka| saMkhyAtaguNA | samudyAta anevigrahagatinI apekSAe tathA keTalAkanA svasthAna che.] | 4 | Urdhvaloka | saMkhyAtaguNA | Ulaukika sthaLomAM vidyAdharAdinA gamanAgamananI apekSAe. 5 | adholoka | saMkhyAtaguNA | adholaukika be vijayomAM svasthAna che. tirachAloka | saMkhyAtaguNA | svasthAna pUrvApekSA saMkhyAtaguNa vistRta che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 278 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 kSetranI apekSAe devagatinuM alpabadutvaH132 khettANuvAeNaMsavvatthovA devA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoya-tiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMjJALA | bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA devo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI paNa tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 133 khettANuvAeNaM savvatthovAo devIo uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe sNkhejjgunnaao| bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI devIo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaNI che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che ane (6) tenAthI paNa tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che. vivecana : prastuta sUtromAM kSetranI apekSAe kramazaH deva ane devIonA alpabadutvanuM kathana che. samuccaya devo tathA devIonuM alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA devo UrdhvalokamAM che kAraNa ke tyAM mAtra vaimAnika jAtinA devo ja rahe che ane teo anya jAtinA devothI thoDA che. te sivAya bhavanapati Adi traNeya prakAranA devo tIrthakaronA janma mahotsavAdinA samaye meru parvata para jAya che paraMtu te bahu thoDA hoya che. tethI UrdhvalokamAM devo sarvathI thoDA che. (2) tenAthI urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA devo che. kAraNa ke A baMne prataro jyotiSIdevonI nikaTavartI che ane te prataromAM teonA svasthAna paNa che. te sivAya bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSIdevo meruparvata Adi para gamanAgamana kare ane saudharma Adi kalponA devo tirachAlokathI potAnA sthAnamAM jAya tyAre A be pratarone sparze che. manuSya ke tiryaMca saudharmAdi devalokamAM devarUpe utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM ane saudharmAdi devalokanA devo manuSya, tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre mAraNAMtika samughAta vaDe A baMne pratarono sparza kare che, tethI Urdhvaloka-tirachAlokane sparzanArA devo asaMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che. jyAre jIvo UrdhvalokathI adholokamAM ane adholokathI UrdhvalokamAM devarUpe utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM traNalokano sparza kare che ane jyAre koIpaNa devo UrdhvalokathI adholokamAM ane adholokathI UrdhvalokamAM manuSya ke tiryacapaNe utpanna thavAnA hoya tyAre mRtyu samaye mAraNAMtika samudyAta karatAM traNe lokano sparza kare che. te jIvo pUrvApekSayA saMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM devo saMkhyAtaguNA adhika che kAraNa ke A baMne pratiro vANavyaMtara devonA sthAnothI najIka hovAthI teonA svasthAna che. ghaNA bhavanapatidevo tirachAlokamAM gamanAgamana kare Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' trIju pada: bahuvaktavyatA [aha5bahutva 279 che. tirachAlokavartI paMcendriya tiryaMca ke manuSya bhavanapati rUpe utpanna thAya che tyAre vigrahagatimAM ane bhavanapati Adi devo tirachAlokamAM manuSya ke tiryaMca paMcendriyarUpe utpanna thavAnA hoya tyAre mAraNAMtika samuThThAta karatAM A baMne pratirono sparza kare che. te devo ghaNA hovAthI saMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI adholokamAM devo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholoka bhavanapati devonuM svasthAna che. (6) tenAthI tirachAlokamAM devo saMkhyAtaguNA adhika che kAraNa ke jyotiSI ane vANavyaMtara devonuM te svasthAna che. te baMne jAtinA devo vadhu hovAthI saMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe samuccaya deva-devIona alpabahatvaHkrama) kSetranA jIvo | pramANa kAraNa 1 | Urdhvaloka sarvathI thoDA vimAnika devonI saMkhyA alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka asaMkhyAtaguNA | jyotiSIdevonA svasthAnanI samIpamAM che, bhavanapati Adidevo | meru parvata upara gamanAgamana kare che tathA vigrahagati ane mAraNAMtika samuThThAtamAM devo A be pratarano sparza kare che. 3 | traNa loka sparzI | saMkhyAtaguNA | cAre jAtinA devo vigrahagati ane mAraNAMtika samughAtanI apekSAe traNe lokano sparza kare che. | 4 |adholoka-tirachAloka| saMkhyAtaguNA | vyaMtara devonuM svasthAna che, bhavanapati Adi devo tiryazlokamAM gamanAgamana kare che, vigraha gati ane mAraNAMtika samuThThAtamAM paNa devo A be pratarano sparza kare che. | 5 | adholoka | saMkhyAtaguNA | bhavanapati devonuM svasthAna che. | tiryazloka | saMkhyAtaguNA |jyotiSI ane vyaMtara devonuM svasthAna che. kSetranI apekSAe bhavanapati deva-devIonuM aNbahutvaH134 khettANuvAeNaM savvatthovA bhavaNavAsI devA uDDaloe, uDDaloya-tiriyaloe asaMkhejja guNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejja guNA, mahoto mahennA / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA bhavanapati devo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaNA che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM asaMkhyAtaguNA che. 135 khettANuvAeNaM savvatthovAo bhavaNavAsiNIo devIo uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoya-tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, aholoe asNkhejjgunnaao| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI vinavAsI devIo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhva-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, (4) tenAthI adholoka Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 280 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (6) tenAthI adholokamAM asaMkhyAtaguNI che. vivecana - - prastuta baMne sutromAM bhavanapati deva ane devInA alpabadutvanI prarUpaNA che. bhavanapati deva tathA devIonuM alpabadutva eka samAna che. (1) sarvathI thoDA bhavanapati devo ane devIo UrdhvalokamAM che kAraNa ke koI koI bhavanapati deva ke devI potAnA pUrvabhavanA sAthI devanI nizrAthI saudharmAdi devalokamAM jAya che, meruparvata para tIrthakara janma mahotsavAdi nimitte tathA Udgalokane sparzatA aMjanI parvata, dadhimukhAdi parvato para aNatikA mahotsavanA nimitte ane krIDAnA nimitte jAya che, te devo sarvathI alpa hoya che. (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke tirachAlokagata bhavanapatideva ke devI mAraNAMtika samughAta karIne UrdhvalokamAM bAdara pRthvI, pANI ke vanaspatikAyikarUpe utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM ane UrdhvalokamAM rahelA deva-devI tirachAlokamAM utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM baMne pratarono sparza kare che. te devo ane devIo pUrvapekSayA asaMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI traNalokasparzI bhavanapati devo ane devIo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke UrdhvalokamAM rahelA tiryaMca-paMcendriya adholokamAM bhavanapatirUpe utpanna thAya tyAre vigrahagatimAM ane adholokamAM rahelA bhavanapatidevo UrdhvalokamAM tiryaca-manuSyarUpe utpanna thatAM pUrve pAraNAMtika samughAta kare tyAre teo traNalokano sparza kare che. te jIvo saMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM devo ane devIo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tirachAlokathI bhavanapatimAM utpanna thanArA tiryaca-manuSyo ane adholokathI tirachAlokamAM manuSya, tiryaMca ke pRthvI Adi rUpe utpanna thanArA bhavanapati devo A baMne pratarono sparza kare che. te jIvo pUrvApekSayA asaMkhyaguNA hoya che.(5) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke be prataronI apekSAe tirachAlokanuM kSetra vizALa che tathA ghaNA bhavanapati deva-devIonA tirachAlokamAM svasthAna paNa che. (6) tenAthI adholokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholokamAM bhavanavAsI deva-devIonA bhavanAvAsarUpa svasthAna che. kSetranI apekSAe bhavanapati deva-devIonuM alpabadutvaHkamI kSetranA jIvo | pramANa | kAraNa 1 | Urdhvaloka sarvathI thoDA | tIrthakaronA janma mahotsavAdi prasaMge meru parvata para gamanAgamana kare te alpasaMkhyAmAM hoya che. 2 | Urdhvaloka-tiryazloka asaMkhyAtaguNA |UrdhvalokamAM gamanAgamananI apekSAe tathA mAraNAMtika samughAta ane vigrahagatinI apekSAe. 3| traNa loka sparzI | saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta ane vigrahagatimAM traNe lokano sparza karanArAnI saMkhyA vadhAre che. 4 |adholoka-tirachAlaka asaMkhyAtaguNA | tirachAlokamAM gamanAgamananI apekSAe tathA mAraNAMtika samudyAta ane vigrahagatinI apekSAe. tirachAloka asaMkhyAtaguNA asaMkhyadvIpa samudramAM tenA mAlika devonA sthAna hoya che. | 6 | adholoka asaMkhyAtaguNA | svasthAna che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 281 ] kSetranI apekSAe vANavyaMtara deva-devInuM aNbahutvaH136 khettANuvAeNaM savvatthovA vANamaMtarA devA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejja guNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA vANavyaMtara devo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 137 khettANuvAeNaM savvatthovAo vANamaMtarIo devIo uDDaloe, uDDaloya tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe sNkhejjgunnaao| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI vANavyaMtaradevIo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che. (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, (6) ane tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che. vivecana : prastuta sUtromAM vANavyaMtara deva-devInA pRthaka pRthaka alpabadutvanI prarUpaNA che. vANavyaMtara devadevIonuM alpabadutva samAna che. (1) sarvathI thoDA vANavyaMtara devo ane devIo UrdhvalokamAM che kAraNa ke keTalAka deva-devIo paMDagavanAdimAM krIDA mATe jAya che, tema ja tIrthakaronA janma mahotsava Adi prasaMge meruparvata para jAya che. te devo alpasaMkhyaka che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaNA che. vyaMtara devonA svasthAna tirachAlokamAM che tethI teo gamanAgamana, vigrahagati ane mAraNAMtika samughAtanI apekSAe A baMne prataronI sparzanA kare che. te devonI saMkhyA pUrvApekSavA asaMkhyAtaguNI thaI jAya che. (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke keTalAka devo vigrahagati ane mAraNAMtika samudyAta karatAM traNe lokanI sparzanA kare che. te devo pUrvanA bolathI saMkhyAtaguNA ja hoya che. (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke te baMne pratara vyaMtara deva-devIonA svasthAnathI najIka che. (pa) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke be prataronI apekSAe te kSetra vizALa che ane vyaMtaronA svasthAnathI te kSetra nikaTavartI che. (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te tenuM mukhya ane vizALa svasthAna ja che, tethI tyAM sarvathI adhika vyaMtara deva-devIo hoya che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 282 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 1 | kSetranI apekSAe vyatara deva-devIonuM alpabaddhatva:kamI kSetranA jIvo | pramANa kAraNa Urdhvaloka sarvathI thoDA | tIrthakaronA janmAdi samaye meruparvata para gamana kare tyAre hoya, te alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka|asaMkhyAtaguNA, meruparvata Adi para gamanAgamananI apekSAe tathA samudyAta ane vigrahagatinI apekSAe vadhu hoya che. 3] traNa loka sparzI | saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samughAta ane vigrahagatinI apekSAe. 4]adholoka-tirachAlokaasaMkhyAtaguNA svasthAna hovAthI temaja mAraNAMtika samudyAta anevigrahagatinI apekSAe. adholoka saMkhyAtaguNA | teonA svasthAna adholokanI samIpe hovAthI ane kSetra vizALa hovAthI. tirachAloka | | saMkhyAtaguNA | svasthAna che. kSetranI apekSAe jyotiSka deva-devIonuM alpabadutvaH138 khettANuvAeNaM savvatthovA joisiyA devA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejja guNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asNkhejjgunnaa| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA jyotiSI devo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaNA che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAta guNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. 139 khettANuvAeNaM savvatthovAo joisiNIo devIo uDDaloe, uDDaloya-tiriyaloe asaMkhejjaguNAo, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNAo, aholoe saMkhejjaguNAo, tiriyaloe asNkhejjgunnaao| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI jyotiSI devIo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNI che. vivecana : - prastuta sutromAM jyotiSI deva devIonA alpabadutvanI vicAraNA che, vyaMtara ane jyotiSI devonuM sthAna tiryazloka ja che. tenAM alpabadutva saMbaMdhI kAraNo vyaMtara devo pramANe ja jANavA. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIjuM pada: bahuvaktavyatA [aha5bahatva 283] kSetranI apekSAe jyotiSI deva-devIonuM alpabadutvaHkimI kSetranA jIvo | pramANa kAraNa Urdhvaloka sarvathI thoDA | svasthAnanI samIpa hovAthI UrdhvalokamAM gamanAgamana kare tyAre ane tIrthakaronA janmAdi samaye meruparvata para Ave tyAre hoya che. tenI saMkhyA alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAlaka asaMkhyAtaguNA, svasthAnathI samIpa hovAthI gamanAgamana ane vaikriya samudyAtanI apekSAe vadhu hoya. 3 | traNaloka sparzI | saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta tathA vigrahagatinI apekSAe. 4 | adholoka-tirachAloka |asaMkhyAtaguNA| adholaukika samudramAMthI jyotiSI devomAM utpanna thanArA jIvo vigrahagatimAM ane jyotiSI vimAnomAMthI adholaukika samudramAM utpanna thavA mATe mAraNatika samughAta karanArA devo vadhu hoya che. 5 | adholokamAM | saMkhyAtaguNA tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA| svasthAna che. | 6 | ti, kSetranI apekSAe vaimAnika deva-devIonuM alpabadutvaH140 khettANuvAeNaM savvatthovA vemANiyA devA uDDaloyatiriyaloe, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe bhAvArtha-kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDAvaimAnikadevoUrdhvalokatirachAlokamAM che, (2) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI adholoka tirachAlokamAM saMkhyAtaNA che, (4) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che. 141 khettANuvAeNaM savvatthovAo vemANiNIo devIo uDDaloya-tiriyaloe, telokke saMkhejjaguNAo, aholoyatiriyaloesaMkhejjaguNAo, aholoesaMkhijjaguNAo,tiriyaloe saMkhejjaguNAo, uDDaloe asNkhejjgunnaao| bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDI vaimAnika devIo udgaloka-tirachAlokamAM che. (2) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNI che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che, (4) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNI che, (5) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNI che ane (6) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNI devIo che. vivecana : prastuta sUtromAM vaimAnika deva-devIonA alpabadutvanuM kathana che. vimAnika devadevIonuM svasthAna Urdhvaloka che. tethI UrdhvalokamAM vaimAnika deva-devIo sarvathI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 284] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 adhika che. te sivAyanA kSetromAM devo tIrthakaranA kalyANakonI ujavaNI mATe vagere viziSTa kAraNasara gamanAgamana kare che. tyAre te te kSetronI sparzanA kare che. mAraNAMtika samudyAta dvArA Atmapradezone phelAve tyAre svasthAna sivAyanA kSetrono sparza kare che. vigrahagatimAM paNa anya kSetrono sparza kare che. A rIte te deva-devIonI sparzanA lokanA cha e vibhAgamAM thAya che. tenuM alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che. kSetranI apekSAe vaimAnika deva-devIonuM alpabadbhutvaHkrima kSetranA jIvo | pramANa kAraNa 1 |Urdhvaloka-tirachAloka sarvathI thoDA | vigrahagati, mAraNAMtika samudyAta ane gamanAgamana samaye sparze che. tenI saMkhyA asaMkhya hovA chatAM paNa alpa che. 2 | traNaloka sparzI | saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samughAta ane vigrahagatinI apekSAe. 3 | adholoka-tirachAloka| saMkhyAtaguNA | adholaukika bevijayamAM ke adholokamAM bhavanapati deva-devI pAse javAnI apekSAe vadhu hoya. adholoka saMkhyAtaguNA | adholaukika be vijayamAM ane bhavanapatinA bhavanomAM gamanAgamana apekSAe. tirachAloka | saMkhyAtaguNA ghaNA tIrthakaronA samavasaraNamAM ane potAnI rAjadhAnIomAM gamanAgamana karatA hovAthI vadhAre hoya che. Urdhvaloka asaMkhyAtaguNA svasthAna che. noMdhaH- zrI bhagavatI sUtra zataka-24 anusAra eka sAthe asaMkhya tiryaMca paMcendriya jIvo vaimAnika devomAM utpanna thaI zake che. tethI kSetranI apekSAe vaimAnika devonA alpabahutvanA pahelA ane bIjA bolamAM Urdhvaloka-tirachAloka ane traNe lokane sparzatA vaimAnika devo vigraha gatinI apekSAe asaMkhyAtA hoya zake che, tema spaSTa thAya che. tyArapachI trIjA, cothA ane pAMcamA bolamAM arthAt adholoka-tirachAloka, adholoka ane tirachAlokamAM vaimAnika devo kyAreka gamanAgamana kare te apekSAe hoya che. tevA vaimAnika devonI saMkhyA alpa hovAthI vadhumAM vadhu saMkhyAtA ja hoya che. te pahelA ane bIjA asaMkhyAtAnA bolathI saMkhyAtaguNA adhika kevI rIte thAya te vicAraNIya che. mATe alpabadutvanA kAraNone samagra rIte UMDANathI vicAra karatAM kSetranI apekSAe vaimAnika devonuM alpabahuta A rIte thAya che- (1) sarvathI thoDA vaimAnika devo adholoka-tirachAlokamAM hoya che. adholokamAM gamanAgamana karatA devo te be pratarano sparza kare che. te vaimAnika devonI saMkhyA alpa che. (2) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teno kSetra vistAra adhika che. tethI gamanAgamananI apekSAe adhika devo hoya zake che. (3) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke tIrthakaronA samavasaraNamAM, temaja janmotsava vagere prasaMgomAM ghaNA devonuM gamanAgamana thAya che temaja keTalAka devonI tirachAlokamAM rAjadhAnI paNa che. (4) tenAthI traNe loka sparzI devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke UrdhvalokamAMthI adholokamAM mAraNatika samughAta karIne utpanna thatA vaimAnika devo tathA adholokamAMthI UrdhvalokamAM vaimAnika devapaNe utpanna thatAM tiryaMca paMcendriya ke manuSyo vigrahagati dvArA traNalokano sparza kare che te asaMkhyAtA hoya che. (5) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. upapAta ane samuThThAtanI apekSAe vizeSa hoya che. (2) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tenuM svasthAna che. A ja rIte jyotiSI devonuM alpabadutva paNa vicAraNIya che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [aha5bahutva | | 285 / kSetranI apekSAe ekendriyAdi pAMca jAtinA jIvonuM alpabadutvaH142 khettANuvAeNaM savvatthovA egidiyA jIvA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA ekendriya jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che. (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 143 khettANuvAeNaM savvatthovA egidiyA jIvA apajjattagA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA ekendriya aparyAptA jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholo-ti27sabhA vizeSAdhi cha, (3) tenAthI ti2chAlAmA asNdhyaat||ch, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 144 khettANuvAeNaM savvatthovA egidiyA jIvA pajjattagA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA ekendriya paryAptA jIvo UrdhvalokatirachAlokamAM che, (2) tanAthI adholo-tirachAlomA vizeSAdhicha, (3) tenAthI ti27lomAMasaMdhyAtajuche, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 145 khettANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya-tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / / bhAvArtha:-kSetranI apekSAoM (1) sarvathA thopendriya vo somAMcha, (2) tanAtha Adels ti2chAlomAM asNdhyaatgue| cha, (3) tenAthI sojamA asNdhyaat||che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 146 khettANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA apajjattayA uDDaloe, uDDaloya-tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA beindriya aparyAptA jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA, (4) tenAthI adholoka tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. |147 khettANuvAeNaM savvatthovA beiMdiyA pajjattayA uDDhaloe, uDDaloya- tiriyaloe asaMkhejja- guNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA beindriya paryAptA jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. | 148 khettANuvAraNaM savvatthovA teiMdiyA uDDhaloe, uDDaloya - tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya - tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyalo saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA teindriya jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. | 149 khettANuvANaM savvatthovA teiMdiyA apajjattagA uDDaloe, uDDaloya - tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholo - tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA teindriya jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokamAM-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. | 150 khettANuvAraNaM savvatthovA teiMdiyA pajjattayA uDDhaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejja guNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya- tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA teindriya paryAptA jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM aMsakhyAtaguNA che, (4) tenAthI Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabaddhutva] adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. | 151 khettANuvAeNaM savvatthovA cauriMdiyA jIvA uDDaloe, uDDaloya - tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / 287 bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA caurendriya jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholokatirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 152 khettANuvAeNaM savvatthovA cauriMdiyA jIvA apajjattagA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA caurendriya jIvo UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. | 153 khettANuvAeNaM savvatthovA cauriMdiyA jIvA pajjattayA uDDaloe, uDDaloya- tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, aholoya tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA caurendriya jIvo urdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. |154 khettANuvAeNaM savvatthovA paMciMdiyA telokke, uDDaloya - tiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoya-tiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDhaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paMcendriya jIvo traNalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM saMkhyAtaguNA, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. | 155 khettANuvANaM savvatthovA paMciMdiyA apajjattayA telokke, uDDaloya-tiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA / Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA paMcendriya traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM saMkhyAtaNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. 156 khettANuvAeNaMsavvatthovA paMciMdiyA pajjattayA uDDaloe, uDDaloyatiriyaloe asaMkhejja guNA, telokke saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA paMcendriya UrdhvalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI traNalokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. vivecanaH prastuta sutromAM kSetranI apekSAe ekendriyathI paMcendriya jAtinA jIvonA alpabadutvanI vicAraNA che. temAM sUtrakAre samuccaya ekendriyAdi ane tyAra pachI te sarvanA paryAptA-aparyAptAnI apekSAe alpabadutvanuM kathana karyuM che. ekendriya jIvo - ekendriya jIvonA svasthAna AkhA lokamAM che, tema chatAM lokanA cha e vibhAgomAM kSetranI nyUnAdhikatAnA kAraNe te jIvomAM nyUnAdhikatA hoya che. (1) sarvathI thoDA paryAptA-aparyAptA ekendriya jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che. UrdhvalokathI tirachAlokamAM ane tirachAlokathI UrdhvalokamAM utpanna thatAM ekendriya jIvo vigrahagatimAM ane mAraNAMtika samudyAta samaye Urdhvaloka-tirachAlokanA baMne pratarono sparza kare che. te uparAMta keTalAka ekendriya jIvonuM te svasthAna paNa che tema chatAM kSetranI alpatAnA kAraNe te jIvo sarvathI thoDA che. (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che.tirachAlokanA asaMkhya samudro A baMne pratarane sparze che, tethI keTalAka ekendriya jIvonuM te svasthAna che ane keTalAka jIvo mAraNAMtika samudyAta dvArA te kSetrano sparza kare che. adholokathI tiryalokamAM utpanna thanArA ane adholokamAM rahenArA ekendriya jIvo adhika che. tethI UrdhvalokatirachAloka karatAM adholokatirachAlokamAM ekendriya jIvo vizeSAdhika che. (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke uparanA baMne kSetra be pratara rUpa ja che tenAthI tirachAlokanuM kSetra asaMkhyAtaguNuM che, tethI tyAM ekendriya jIvo asaMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI traNalokasparzI jIvo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke UrdhvalokathI adholokamAM ane adholokathI UrdhvalokamAM utpanna thanArA jIvo mAraNAMtika samuddaghAtamAM ane vigrahagatimAM traNeya lokano sparza kare che. Urdhvaloka ane adholoka tirachAlokathI asaMkhyaguNA moTA che tethI tyAM utpanna thanArA ane tyAMthI mRtyu pAmanArA ekendriya jIvo paNa vadhu che. tethI traNaloka sparzI jIvo asaMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI urdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke tyAM sthAnasthita jIvo ane tenuM upapAta kSetra atyadhika che. (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke UrdhvalokanA kSetra karatAM adholokanuM kSetra vizeSAdhika che. A ja rIte ekendriya aparyAptA ane paryAptAnuM alpabadutva thAya che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIjuM pada: bahuvaktavyatA [aha5bahutva 289 kSetranI apekSAe ekendriya jIvonuM alpabahatva - vizeSaH A alpabahutva sUkSma jIvonI mukhyatAe che] kama kSetranA jIvo | pramANa kAra 1 |Urdhvaloka-tirachAloka| sarvathI thoDA | be pratararUpakSetra alpa che. 2 |adholoka-tirachAloka' vizeSAdhika | samudranI apekSAe jIvonI saMkhyA vadhu che. 3| tirachAloka asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtagaNuM vistRta che. 4 | traNaloka sparzI |asaMkhyAtaguNA| UrdhvathI adho ane adhothI UrdhvalokamAM utpanna thanArA jIvo ghaNA che. te jIvo vigrahagati ane mAraNAMtika samughAtathI traNe lokano sparza kare che. Urdhvaloka | asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. | 6 | adholoka vizeSAdhika | UrdhvalokathI adholokanuM kSetra kaMIka adhika vistRta che. vikalendriya jIvo :- vikalakriya jIvo UrvalokamAM meruparvatanI vAvaDIomAM ja hoya che. vimAnika devonA vimAnomAM vikalakriya jIvo nathI. adholokamAM adholaukika samudrI jaLa AdimAM hoya che. narakAvAsamAM ke bhavanapatinA bhavanomAM vikalakriya jIvo nathI. te jIvonI bahulatA tirachAlokamAM ja che. vikalendriya jIvo mAraNAMtika samuddaghAta ane vigrahagatinI apekSAe adholoka-tirachAloka ke Urdhvaloka-tirachAloka athavA traNalokano sparza kare che. (1) sarvathI thoDAvikasendriya jIvo UrdhvalokamAM che kAraNa ke UrdhvalokamAM meruparvatanI vAvaDIomAM vikalendriya jIvo hoya che. te atyaMta alpasaMkhyaka che. (2, 3, 4) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM, traNalokamAM ane adholoka-tirachAlokamAM kramazaH asaMkhyAtaguNA che. vigrahagati ane mAraNAMtika samadughAtanI apekSAe vikasendriya jIvo kramazaH te-te kSetrano sparza kare che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke te kSetra atyaMta vistRta che. temaja tirachAlokamAM 1000 yojana UMDA asaMkhyAtA samudro che, tenA aMtima 100 yojana adholokamAM che. tyAM ghaNA vikalendriyo utpanna thAya che. (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke te tenuM svasthAna che. vikasendriya paryApta, aparyApta jIvonuM alpabadutva eka samAna che. ahIM labdhi paryAptAaparyAptAnI apekSAe alpabadutva che. kSetranI apekSAe vikasendriya jIvonuM alpabahuta :kama kSetranA jIvo | pramANa kAraNa Urdhvaloka sarvathI thoDA | UrdhvalokamAM meruparvata AdinI vAvaDIonA jaLamAM ja vikalendriya jIvo che, te atyaMta alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka | asaMkhyAtaNA, keTalAka jIvonA svasthAna, vigraha gati ane mAraNAMtika samughAtanI apekSAe. 3 | triloka sparzI asaMkhyAtaguNA vigrahagati ane mAraNAMtika samughAtanI apekSAe. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 290 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 kama| kSetranA jIvo | pramANa | kAraNa 4 |adholoka-tirachAloka |asaMkhyAtaguNA| A be pradeza pratara upara samudra hovAthI tyAM te jIvonI saMkhyA ghaNI che. adholoka | saMkhyAtaguNA | kSetra ghaNuM vizALa hovAthI upapAta, samughAta ane svasthAna traNe prakAranA jIvo vadhu che. 6 | tiracholoka | saMkhyAtaguNA | svasthAna vadhu vistRta che. paMcendriya jIvo H- paMcendriya jIvonA svasthAna traNe lokamAM che. adholokamAM nairayika ane bhavanapati devonA svasthAna, tirachAlokamAM vyatara ane jyotiSI devo tathA manuSya ane tiryaMca paMcendriyonA svasthAna che. UrdhvalokamAM vaimAnika devonA svasthAna che. te uparAMta paMcendriya jIvo mAraNAMtika samughAta samaye lokanA vividha vibhAgono sparza kare che. temAM paryApta ane aparyApta jIvonA alpabadutvamAM bhinnatA che. samuccaya paMcendriyanuM alpabadutva aparyAptAnA AdhAre ja che, tethI te baMne samAna che. aparyAptA paMcendriya :- (1)sarvathI thoDA paMcendriya(aparyAptA) jIvo traNaloka sparzI che. UrdhvalokamAMthI adholokamAM ane adholokamAMthI UrdhvalokamAM paMcendriyapaNe janma dhAraNa karatA vigrahagatinA jIvo upapAtanI apekSAe traNe lokanI sparzanA kare che. te ja rIte paMcendriya(aparyAptA) jIvo UrdhvalokamAMthI adholokamAM ke adholokamAMthI UrdhvalokamAM koIpaNa jAtimAM utpanna thatAM pUrve mAraNAMtika samughAta kare tyAre te traNe lokanI sparzanA kare che. A rIte upapAta ane samughAtanI apekSAe keTalAka paMcendriya jIvo traNe lokanI sparzanA kare che tevA jIvo alpasaMkhyaka che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke upapAta ane mAraNAMtika samudyAta dvArA Urdhvaloka-tirachAlokanA baMne pratarone sparzanArA paMcendriya aparyAptA jIvo adhika che. (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke paMcendriya aparyAptA jIvo vigrahagati ane mAraNAMtika samadughAta dvArA A baMne pratarone sparze che, te uparAMta te baMne prataromAM samudrI jaLanI apekSAe keTalAka paMcendriya aparyAptAnA svasthAna paNa che. (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke tyAM vaimAnika devonA svasthAna che ane kSetra vistRta che. (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaNA che, kAraNa ke adholokane sparzatA 100 yojana samudrI jaLamAM paMcendriyo jIvonA svasthAna che. te uparAMta nairayikonA, bhavanapatidevonA ane adholaukika pazcima mahAvideha kSetramAM keTalAka manuSyo ane tiryaMconA paNa svasthAna che. (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tyAM vyaMtara, jyotiSI devo ane manuSyonI bahulatA che, te sivAya 900 yojanA pramANa asaMkhya samudronA jaLamAM tiryaMca paMcendriya jIvonA svasthAna che, tethI te asaMkhyAtaguNA che. kSetranI apekSAe samuccaya paMcekiya, tenA aparyApta ane trasakAyanuM alpabadutvaHkrama kSetranA jIvo | pramANa kAraNa 1 | traNaloka sparzI | sarvathI thoDA | vigrahagati, samughAtamAM sparze che, te alpasaMkhyaka che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka| saMkhyAtaguNA | tirachAlokamAM paMcendriya jIvo vadhu che tethI ghaNA jIvo vigrahagati ane samudyAtamAM A be pratarane sparze che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabaddhutva] 3 | adholoka-tirAloka | saMkhyAtaguNa 4 Urdhvaloka 5 aolo ka tiloka ra1 A baMne prataramAM samudrIya jala che, temAM jalacara paMcendriya vadhu che. saMkhyAtaguNa vaimAnikanA svasthAna che, kSetra vistRta che. saMkhyAtaguNa | nairaki ane bhavanapati devonA svasthAna ane adholokanA 100 yojanamAM samudrIya jala hovAthI paMcendriyo vadhu che. asaMkhyAtaguNA saMmUrcchima ane garbhaja baMne prakAranA niyaMca paMcendriya, manuSya, aMtara ane jyotiSI devonA svasthAna che. paryAptA-paMcendriya H- (1) sarvathI ghoDA paryAptA paMcendriya UrdhvalokamAM che kAraNa ke tyAM prAyaH vaimAnika devono ja nivAsa che. (ra) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokarUpa baMne prataromAM asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tirachAlokathI UrdhvalokamAM ane UrdhvalokathI niAlokamAM utpanna thanArA paMcendriya jIvo mAralAMtika samuddhAta samaye A baMne pratarono sparza kare che. A baMne prataronA nikaTavartI jyotiSI devo tathA vyaMtaradevo, tiryaMca paMcendriyo, vidyAdharo, cAraNamuni vagere gamanAgamana karatAM paNa A baMne pratono sparza kare che, tevA jIvo ghaNA hoya che, tethI te pUrvApekSayA asaMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI traNaloka sparzI saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke adhaulaukika 100 yojana samudramAMthI UrdhvalokamAM utpanna thatA paMcendriya jIvo mAraNAMtika samuddAta samaye traNe ya lokano sparza kare che. te ja rIte vaimAnika devo mAraNAMtika samuddAta karIne adholokagata jaLacara tiryaMco ane manuSyomAM utpanna thAya tyAre paMcendriyanA paryAptA rUpe traNe lokano sparza kare che temaja kevaLI bhagavAna kevaLI samuddAta samaye traNe lokane sparze che. A sarva maLIne traNa lokane sparza karanArA paryApta paMcendriya jIvo pUrvApekSayA saMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che kAraNa ke adholaukika asaMkhya samudro ane be vijayomAM paMcendriyanA svasthAna che, adholokathI tirachAlokamAM ane tirachAlokathI adholokamAM utpanna thanArA jIvo mAraNAMtika samuddAta samaye A baMne pratarono sparza kare che. te sivAya keTalAka bhavanapati vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo, adhaulaukika pazcima mahAvidehakSetramAM samavasaraNAdi nimitte ke krIDA gamanAgamana kare tyAre A baMne pratarone sparze che. A be prataro vyaMtara devonA svasthAnathI nikaTa che tethI gamanAgamana ke vaikriya samuddAta karatA ghaNA vyaMtara devo A baMne pratarono sparza kare che. A sarva maLIne adhauloka tirachAlokarUpa baMne pratarono sparza karanArA paryAptA paMcendriya jIvo pUrvApAyA saMkhyAtaguNA thAya che. (5) tenAthI aolokamAM saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tyAM nairayakonuM ane bhavanapationuM tathA adhaulaukika be vijayonI apekSAe keTalAka manuSyonuM tathA samudronI apekSAe tiryaMca paMcendriyonuM svasthAna che. (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tyAM tiryaMca paMcendriyo, manuSyo, jyotiSI devo tathA vyaMtaronuM svasthAna che ane 900 yojana pramANa asaMkhya samudronA jalamAM jalacara paMcendriyo adhiktama hoya che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 292 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 kSetranI apekSAe paryApta pariya jIvonuM tathA trasa jIvonuM alpabahatvakama kSetranA jIvo | pramANa kAva 1 | Urdhvaloka | sarvathI thoDA vimAnika devonA svasthAna che, anya jIvo tyAM alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAlokaasaMkhyAtaguNA|vigrahagati ane mAraNAMtika samudyAtanI apekSAe tathA devo ane vidyAdharonA gamanAgamananI apekSAe vadhu hoya che. traNa loka sparzI | saMkhyAtaguNA vigrahagati ane samudyAtanI apekSAe vadhu hoya che. 4 | adholokatirachAloka| saMkhyAtaguNA jilacaronA svasthAna che ane devonA gamanAgamana tathA paMcendriyonA vigrahagati ane mAraNAMtika samuThThAtanI apekSAe vadhu hoya che. | adholoka | saMkhyAtaguNA kSetra vistRta che, bhavanapati devo, nairayiko ane jalacaronAsvasthAna che. 6 | tirachAloka asaMkhyAtaguNA manuSya, tiryaMca paMcendriya, vyaMtara ane jyotiSI devonA svasthAna che. kSetranI apekSAe chakAyanA jIvonuM aNbahutva:157 khettANuvAeNaM savvatthovA puDhavikAiyA uDDaloyatiriyaloya, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samaccaya pathvIkAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che. (2) tenAthI adholokatirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. |158 khettANuvAeNaM savvatthovA puDhavikAiyA apajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA pRthvIkAyiko UrdhvalokatirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (pa) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 159 khettANuvAeNaM savvatthovA puDhavikAiyA pajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA pRthvIkAyiko Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 293 (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 160 khettANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoya-tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samuccaya aplAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 161 khettANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA apajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA aplAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 162 khettANuvAeNaM savvatthovA AukAiyA pajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA aplAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 163 khettANuvAeNaM savvatthovA teukAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samuccaya tejaskAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 164 khettANuvAeNaM savvatthovA teukAiyA apajjattagA uDDaloyatiriyaloe, aholoya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 284 / zrI pnv|| sUtrabhAga-1 tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:-kSetranI apekSA (1) sarvathI thoDA aparyAptatAyi savayo-tirachAlomAMche, (2) tenAthI adholo-ti27|somivishessaadhiche, (3) tenAthI tirchaalomaaNasNdhyaat||ch, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 165 khettANuvAeNaM savvatthovA teukkAiyA pajjattayA uDDaloetiriyaloe, aholoetiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / / bhAvArtha:-kSetranI apekSAme (1) sarvathA tho'| paryApta te4Ayisans-tirachAsomA cha, (2) tenAthI adholo-ti27|somivishessaadhiche, (3) tenAthI tirachAlomAMasaMdhyAtacha, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 166 khettANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samuccaya vAyukAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tanAthI adholo-tirachAlomA vizeSAdhika cha, (3) tenAthI tirachAlomA asNdhyaat||ch, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaNA che, (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 167 khettANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA apajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA vAyukAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM cha, (2) tanAthI adholo-tirachAsomA vizeSAdhi cha, (3) tenAthI ti27dobhA asNdhyaat||ch, (4) tanAthI tralobha asNnnyaat|| cha, (5) tanAthI sabhA asNdhyaat|| cha bhane (G) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 168 khettANuvAeNaM savvatthovA vAukAiyA pajjattayA uDDaloyatiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA vAyukAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 295 | 169 khettANuvANaM savvatthovA vaNassaikAiyA uDDhaloyatiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDhaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samuccaya vanaspatikAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 170 khettANuvANaM savvatthovA vaNassaikAiyA apajjattayA uDDaloya tiriyaloe, aholoya tiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDalo asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA aparyAptA vanaspatikAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (3) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI traNalokamAM asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. | 171 khettANuvAraNaM savvatthovA vaNassaikAiyA pajjattayA uDDaloya tiriyaloe, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, telokke asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesAhiyA / bhAvArtha:- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA vanaspatikAyika jIvo Urdhvaloka-tirachAlokamAM che, (2) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika (3) tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA (4) tenAthI traNa lokamAM asaMkhyAtaguNA, (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. | 172 khettANuvAeNaM savvatthovA tasakAiyA telokke, uDDaloya tiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoyatiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA samuccaya trasakAyika jIvo traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. | 173 khettANuvAeNaM savvatthovA tasakAiyA apajjattayA telokke, uDDaloya tiriyaloe saMkhejjaguNA, aholoe-tiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejja Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 guNA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA trasakAyika aparyAptA jIvo traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che. zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 | 174 khettANuvAeNaM savvatthovA tasakAiyA pajjattayA telokke, uDDaloya tiriyaloe asaMkhejjaguNA, aholoya tiriyaloe saMkhejjaguNA, uDDaloe saMkhejjaguNA, aholoe saMkhejjaguNA, tiriyaloe saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA paryAptA trasakAyika jIvo traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. / / covIsamuM dvAra saMpUrNa // vivecanaH prastuta sUtromAM chakAya jIvonA tathA tenA aparyAptA ane paryAptAnA alpabahutvanuM kathana che. temAM pAMca sthAvara jIvo ekendriya hovAthI tenA alpabahutvanuM spaSTIkaraNa pUrvokta ekendriya sUtrAnusAra samajI levuM joIe. trasakAyikanA alpabahutvanuM spaSTIkaraNa samuccaya paMcendriyanA sUtrAnusAra samajI levuM joIe. kSetranI apekSAe samasta jIvonA alpabahutvane koSTaka dvArA jANavA keTalIka bAbatono khyAla rAkhavo jarUrI che. yathA- Urdhvaloka-tirachAloka - tirachAlokanuM uparanuM aMtima pratara ane UrdhvalokanuM prathama pratara, A be pratara rUpa kSetrane Urdhvaloka-tirachAloka kahe che. adholoka-tirachAloka-tirachAlokanuM nIcenuM aMtima pratara ane adholokanuM prathama pratara, A be pratara rUpa kSetrane adholoka-tirachAloka kahe che. traNaloka-- Urdhva ane adholokano keTaloka bhAga ane saMpUrNa tiryaJlokanI sparzanA thAya tene trailokaya kahe che. jIvonI vidyamAnatA svasthAna, upapAta ke samuddAtanI apekSAe lokanA vividha vibhAgomAM hoya che. kSetranI apekSAe sarva jIvonuM alpabahutva H jIva Urdhvaloka | adholoka | tirachAloka | Urdhvaloka adholoka traNaloka tirachAloka |tirachAloka samuccaya jIva naiyiko samuccaya tiryaMco 5 3 1 ra 4 asaM guNA | vizeSAdhika | asaM. guNA | sarvathI thoDA | vizeSAdhika | asaM guNA 3 2 1 asaM guNA asaM guNA | sarvathI thoDA 5 S 3 1 2 4 asaM guNA | vizeSAdhika | asaM guNA | sarvathI thoDA | vizeSAdhika | asaM guNA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju pada: bahuvavyatA [ahapabahutva [ 297 ] jIva | Urdhvaloka | adholoka | tirachAloka | Urdhvaloka | adholoka | traNaloka tirachAloka |tirachAloka saMjJI tiryaMca, tiryaMcANI | sarvathI thoDA saMkhyAtaguNAsiMkhyAtaguNA asaM guNA | saMkhyAtaguNAsiMkhyAtaguNA samuccaya manuSya | 4 saMkhyAtaguNA | saMkhyAtaguNA|saMkhyAtaguNA asaM guNA | saMkhyAtaguNA sarvathI thoDA garbhaja manuSya, manuSyANI siMkhyAtaguNI | saMkhyAtaguNI saMkhyAtaguNI siMkhyAtaguNI | saMkhyAtaguNI sarvathI thoDA samuccaya deva-devI sarvathI thoDA | saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA asaM guNA | saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA bhavanapati deva-devI | sarvathI thoDA | asaM guNA | asaM guNA | asaM guNA | asaM guNA |saMkhyAtaguNA vyaMtara deva-devI sarvathI thoDA | saMkhyAtaguNAsiMkhyAtaguNA | asaM guNA | asaM guNA siMkhyAtaguNA jyotiSI 1 deva-devI | sarvathI thoDA sakhyAtaguNA asaM guNA | asaM guNA | asaM guNA |saMkhyAtaguNA vaimAnika | | asaM guNA |saMkhyAtaguNAsiMkhyAtaguNA | sarvathI thoDA | saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA ekendriya paryAptA-aparyAptA | asaM guNA | vizeSAdhika | asaM guNA | sarvathI thoDA | vizeSAdhika | asaM guNA vikasendriya paryAptA-aparyAptA| sarvathI thoDA |saMkhyAtaguNAsiMkhyAtaguNA | asaM guNA | asaM guNA | asaM guNA paMcendriya aparyAptA, 4 traNa aparyAptA |saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA asaM guNA |saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA| sarvathI thoDA paMcendriya paryAptA | 1 traNa paryAptA | sarvathI thoDA | saMkhyAtaguNA asaM guNA | asaM guNA | saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA * 1-2-3 vagere kramAnusAra alpabadutvanA bola grahaNa karavAnA che. TgaLa, deva-devI niya nA (rapa) baMdha dvAra: AyuSyakarma baMdhakaAdi cauda bolonuM alpabadutvaH175 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM Auyassa kammassa baMdhagANaM-abaMdhagANaM, pajjattANaMapajjattANaM, suttANaM-jAgarANaM, samohayANaM-asamohayANaM, sAtAvedagANaM-asAtAvedagANaM, iMdiyauvauttANaMNoiMdiyauvauttANaM, sAgArovauttANaM-aNAgArovauttANaM ca kayare kayarehito Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA Auyassa kammassa baMdhagA, apajjattayA saMkhejjaguNA, suttA saMkhejjaguNA, samohayA saMkhejjaguNA, sAtAvedagA saMkhejjaguNA, iMdiovauttA saMkhejjaguNA, aNAgArovauttA saMkhejjaguNA, sAgArovauttA saMkhejjaguNA, NoiMdiyauvauttA visesAhiyA, asAtAvedagA visesAhiyA, asamohayA visesAhiyA, jAgarA visesAhiyA, pajjattayA visesAhiyA, Auyassa kammassa abaMdhagA visesAhiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AyuSyakarmanA baMdhako ane abaMdhako, paryAptA ane aparyAptA, supta ane jAgRta jIvo, samudyAta karanArA ane samudyAta nahIM karanArA jIvo, zatAvedako ane azAtAvedako (zAtA ane azAtAnuM vedana karanArAo), indriyanA upayoga sahita ane noindriyanA upayoga sahita, sAkAra upayogayukta ane anAkAra upayogayukta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA AyuSyakarmanA baMdhaka jIvo che, (2) tenAthI aparyAptA saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI sukha-sUtelA jIvo saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI samughAta karanArA jIvo saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI zAtA vedaka saMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI indriyanA upayogayukta saMkhyAtaguNA che, (7) tenAthI anAkAra upayogayukta saMkhyAtaguNA, (8) tenAthI sAkAra upayoga yukta saMkhyAtaguNA che, (9) tenAthI naindriyanA(mananA) upayoga yukta jIvo vizeSAdhika che, (10) tenAthI azAtAvedaka vizeSAdhika che, (11) tenAthI samughAta na karanArA jIvo vizeSAdhika che, (12) tenAthI jAgRta jIvo vizeSAdhika che (13) tenAthI paryAptA jIvo vizeSAdhika che ane (14) tenAthI AyuSya karmanA abaMdhaka jIvo vizeSAdhika che.. paccIsamuM dvAra saMpUrNa vivecana : prastuta sUtramAM (1) AyuSyakarmanA baMdhaka-abaMdhaka, (2) paryAptA-aparyAptA, (3) sukha-jAgRta, (4) samudyAta karanArA ane samudyAta na karanArA, (5) zAtAvedaka-azAtAvedaka, (6) indriyopayogayuktanoindriyopayogayukta ane (7) sAkAropayogayukta-anAkAropayogayukta; A sAta yugalonA alpabadutvanI vicAraNA samasta jIvonI apekSAe che. tethI teno mukhya AdhAra sUkSma jIvo che, mATe dareka bolanI vicAraNA sUkSma jIvonI apekSAe che. te sAte yugalanuM spaSTIkaraNa ane pRthaka-pRthaka alpabadutva A pramANe che(1) AyuSyakarmanA badhaka-abaMdhaka - sarvathI thoDA AyuSya karmanA baMdhaka jIvo che. tenAthI abaMdhaka jIvo saMkhyAtaguNA che. koI paNa jIva potAnA jIvanakAlamAM eka ja vAra parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. parabhavanuM AyuSya bAMdhato hoya, te samaye te jIva AyuSyakarmanA baMdhaka kahevAya che ane anya samaye te AyuSyakarmano abaMdhaka kahevAya che. sukSma nigodanA jIvone ra56 AvalikAnuM AyuSya hoya che. temAMthI eka-be AvalikA pramANa samayamAM te jIvo parabhavanuM AyuSya bAMdhe che tyAre te AyuSyakarmanA baMdhaka hoya che, AyuSyanA zeSa saMkhyAtA AvalikA pramANa samayamAM te jIvo AyuSyanA abaMdhaka hoya che, tethI ja AyuSya karmanA baMdhaka jIvothI abaMdhaka jIvo saMkhyAtaguNA hoya che, te spaSTa thaI jAya che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] 299 | (ra) paryAptA-aparyAptA :- A baMnemAM aparyApta jIvo thoDA ane paryApta jIvo saMkhyAtaguNA che. (1) svayogya paryApti pUrNa karI hoya te jIvone paryApta ane svayogya paryApti pUrNa na karI hoya tene aparyApta kahe che. (2) temaja paryApta nAma karmanA udayavALA jIvone paryApta ane aparyApta nAma karmanA udayavALAne aparyAptA kahevAya che. A baMne paribhASAmAMthI prastuta alpabadutvamAM bIjI paribhASAne anusaratAM paryApta aparyAptane grahaNa karyA che. sUkSma jIvomAM aparyApta nAma-karmanA udayavALA jIvothI paryApta nAma-karmanA udayavALA jIvo saMkhyAtaguNA che. (3) sata-jAgrata - prastuta prasaMgamAM aparyApta nAma karmanA udayavALA sarva jIvone supta kahyA che, te uparAMta paryApta nAma karmanA udayavALA jIvo, jyAM sudhI paryApta thayA nathI tyAM sudhI te paNa sukha kahevAya che ane svayogya paryApti pUrNa thaI gaI hoya, tevA paryApta jIvone jAgRta saMjJA ApI che. supta ane jAgRta A baMne prakAranA jIvomAMthI (1) supta jIvo thoDA che. (2) tenAthI jAgRta jIvo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke sUkSma ekendriya aparyAptA jIvothI paryAptA jIvo saMkhyAtA guNA hoya che. (4) samavahata-asamavahata - (1) sarvathI thoDA samudyAta sahitanA samavahata jIvo che. (2) tenAthI samudyAta rahitanA asamavahata jIvo saMkhyAtaguNA che. sUkSma jIvonuM jaghanya AyuSya 256 AvalikAnuM hoya che te jIvone traNa samughAta hoya che. te jIvomAM ghaNA jIvone jIvanakALa daramyAna eka-be ke traNa cAra AvalikA pramANa samaya samudyAta avasthAno hoya, A rIte sUkSma jIvonI apekSAe samavahata jIvothI asamavahata jIvo saMkhyAtaguNA thAya che. (5) zAtA-azAtAdaka :- sarvathI thoDA zAtAvedaka, azAtAdaka saMkhyAtaguNA. zAtAvedanIya karmano udaya hoya te zAtAddaka ane azAtA vedanIyano udaya hoya te azAtAvedaka che. sUkSma jIvomAM zAtAvedaka alpa hoya che ane azAtA vedaka vadhu hoya che. () Indriya upayukta-noindriya upayukta - pAMca indriyanA upayoga sahita hoya te jIvone indriya upayukta kahe che ane indriya nirapekSa koIpaNa saMjJA ke mana dvArA manana karavAmAM athavA Atma ramaNamAM upayukta hoya te jIvone noindriya upayukta kahe che. kevaLajJAnI jIvo paNa noIndriyopayukta hoya che tema chatAM ahIM ekendriyanI mukhyatAe alpabadbhutva che. sUkSma jIvo ekendriya che. teone mana ke Atmabodha hoto nathI. tema chatAM svabhAvathI temAM (1) indriyopayukta jIvo alpa che ane (2) noindriyopayukta eTale indriya upayoga rahita avasthAvALA jIvo saMkhyAtaguNA hoya che. (7) sAkAra-anAkAropayogayukta - jJAnopayogane sAkAropayoga ane darzanopayogane anAkAropayoga kahe che. (1) sarvathI thoDA anAkAra-upayogayukta jIvo che kAraNa ke teno kAla alpa che. (2) tenAthI sAkAra-upayogayukta jIvo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke teno kAla anAkAropayogathI saMkhyAtaguNo che. sAta yugalanA 14 bolonuM sammilita alpabadutva :(1) sarvathI thoDAAyuSyakarmanA baMdhakajIvo che. kAraNa ke AyuSyano baMdha jIvanamAM eka ja vAra ane aMtarmuhUrta kAla paryata ja thAya che. tevA jIvo lokamAM sadA anaMta hoya che, topaNa A cauda bolomAM parasparanI taratamatAne samajavA mATe asatkalpanAthI AyuSya karmano baMdhaka jIva eka(1) che, tema dhArIe. (2) tenAthI aparyAptA jIvo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke AyuSya karmanA baMdhaka ane abaMdhaka baMne prakAranA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 300 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jIvo aparyAptA hoya zake che. labdhi aparyApta jIvo paNa potAnA jIvanamAM ekavAra parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. tethI te AyuSyanA baMdhaka paNa hoya che ane AyuSyanA baMdhakAla sivAyanA kAlamAM te AyuSyanA abaMdhaka hoya che. A rIte AyuSyakarmanA baMdhaka jIvothI aparyApta jIvo vadhI jAya che. asatkalpanAthI aparyAptA jIvo be(2) che. (3) tenAthI sajIvo saMkhyAtaNA che. kAraNa ke suptajIvomAM labdhi aparyAptA ane labdhi paryAptA(karaNa aparyAptA) baMne prakAranA jIvono samAveza thAya che tethI aparyAptA jIvothI te vadhI jAya che. asatkalpanAthI sukha jIvo cAra(4) che. (4) tenAthI samudraghAtane prApta thayelA samahata jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke supta ane jAgRta baMne prakAranA jIvo mAraNAMtika Adi samuThThAta karI zake che, tethI samavahata jIvo vadhI jAya che. asatkalpanAthI samavahata jIvo ATha(8) che. (5) tenAthI zAtAdaka saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke samaghAtano prayoga alpakAlIna ane kSaNika ja hoya che jyAre zAtA vedanIyano udayaniraMtara ghaNA samaya sudhI rahI zake che. tethI zAtAddaka jIvonI saMkhyA vadhI jAya che. asatkalpanAthI zAtA vedaka jIvo soLa(1) che. (6) tenAthI indriyanA upayogavALA jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke azAtA vedaka jIvomAM paNa indriyano upayoga hoya che. A rIte temAM azAtAddaka jIvono samAveza thavAthI te saMkhyAtaguNA thAya che. asatkalpanAthI indriyanA upayogayukta jIvo batrIsa(32) che. (7) tenAthI anAkAropayogayukta jIvo saMkhyAtaguNA che. indriya upayogayukta ane noindriya upayogayukta A baMne prakAranA jIvomAM anAkAropayoga hoya che, tethI te jIvonI saMkhyA vadhI jAya che. asatkalpanAthI anAkAropayogI cosaTha(4) che. (8) tenAthI sAkAropayogayukta jIvo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke anAkAropayogathI sAkAropayoganI kAlamaryAdA adhika hoya che, tethI te jIvonI saMkhyA vadhu hoya che. asatkalpanAthI sAkAropayogayukta jIvo ekaso bANuM(192) che. (9) tenAthI noIdriyopayogayukta jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke keTalAka anAkAropayogayukta jIvo paNa noindriyopayogayukta hoya che, tethI te jIvonI saMkhyA kaMIka adhika(vizeSAdhika) thaI jAya che. asatkalpanAthI noIdriyopayoga yukta jIvo baso covIsa(24) che. (10) tenAthI azAtAdaka jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke sAkAra ke anAkAropayogI jIvo tathA indriya ke noindriyanA upayogavALA jIvone azAtA vedanA hoya zake che, tethI te jIvo vizeSAdhika che. asatkalpanAthI azAtAdaka jIvo basso cAlIsa(240) che. (11) tenAthI asamavahata(samaghAtane prApta nahIM thayelA) jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke zAtA-azAtAvedaka baMne prakAranA jIvomAM asamavahata jIvo hoya che, tethI te jIvo vizeSAdhika thAya che. asatkalpanAthI asamavahata jIvo baso aDatAlIsa(248) che. (12) tenAthI jAgrata jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke keTalAka samudraghAta sahitanA jIvo paNa jAgRta hoya che. tethI jAgRta jIvonI saMkhyA vizeSAdhika thAya che. asatkalpanAthI jAgRta jIvo baso bAvana(upara) che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 301 ] (13) tenAthI paryAptA jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke paryApta jIvomAM keTalAka paryApta nAma karmavALA jIvo karaNa aparyApta avasthAmAM sukha hoya che teno paNa ahIM paryApta jIvomAM samAveza thAya che, tethI te jAgRta jIvothI vadhI jAya che. asatkalpanAthI paryAptA jIvo baso copana(254) che. (14) tenAthI AyuSyakarmanA abaMdhaka jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke AyuSyakarmanA abaMdhaka jIvomAM keTalAka aparyApta nAma karmavALA jIvono paNa samAveza thAya che. tethI te paryApta jIvothI vadhI jAya che. asatkalpanAthI AyuSyakarmanA abaMdhaka jIvo baso paMcAvana(rApa) che. vyAkhyAkAroe saMsAranA sarva jIvone asatkalpanAthI ra56mAnIne, caudabolomAMthI be-bebolomAM 25nI saMkhyAne vibhakta karIne, A alpabadutvane samajAvyuM che. tenI sthApanA A pramANe chekima jIva prakAra nuM pramANa kalpanA kama) jIva prakAra | pramANa kalpanA kula kalpanA rAzi | rAzi 1 |Ayu karma baMdhaka sarvathI alpa 1 14 Ayu karma baMdhaka | vizeSAdhika | ra55 T1+ 255 = 256 2 | aparyAptA |saMkhyAtaguNA) 2 13| paryAptA | vizeSAdhika | ra54 | 2+254 = 256 3 | sukha saMkhyAtaguNA| 4 12| jAgRta | vizeSAdhika | 2para | 4+2para = 256 4| samavahata saMkhyAtaguNA | 8 | 11| asamavahata | vizeSAdhika | 248 | 8+248 = 256 5 | zAtAvedaka siMkhyAtaguNA| 16 10| azAtAddaka | vizeSAdhika | 240 1240 = 256 6 | Indriyopayukta siMkhyAtaguNA| Dara 9 | noIdriyoyukta | vizeSAdhika | rara4 3rarara4 = 256 7 | anAkAro pogI saMkhyAtaguNA | 64 8i | sAkAropayogI saMkhyAtaguNA 192 ga64+192 = 256 rAzi bh | | | sthApanAnuM spaSTa karaNa - (1 ane 14) asat kalpanAthI samasta jIvarAzi 256 aMka pramANe che. temAM AyuSyanA baMdhaka jIvo jo eka (1) hoya to zeSa(25-10) 255 jIvo AyuSyakarmanA abaMdhaka che. te baMdhaka jIvothI saMkhyAtaguNA thAya che. (ra ane 13) AyuSyanA baMdhaka jIvothI aparyApta jIvo saMkhyAtaguNA hovAthI ahIM tene bamaNA karyA che. aparyAptA jIvo jo be(2) hoya to paryAptA jIvo(25-2 = 254) thAya che. (3 ane 12) aparyAptAthI supta jIvo saMkhyAtaguNA hovAthI te cAra(4) hoya to jAgRta jIvo(25-4 =) ra5ra thAya che. (4 ane 11) supta jIvothI samavahata jIvo saMkhyAtaguNA hovAthI te ATha(8) hoya to asamavahata jIvo(25-8 =) 248 thAya che. (5 ane 10) samavahata jIvothI zAtAvedaka jIvo saMkhyAtaguNA hovAthI te soLa(16) hoya to azAtA vedaka(ra5-16 =) 240 thAya che. (ane 9) zAtAvedakathI indriya upayukta jIvo saMkhyAtaguNA hovAthI te batrIsa(3ra) hoya, to noIdriya upayukta jIvo(2pa-3ra ) rara4 thAya che. (7 ane 8) Indriya upayukta jIvothI anAkAra upayukta jIvo saMkhyAtaNA hovAthI te cosaTha(4) hoya to sAkAra upayukta(rapa-64 =) 1992 thAya che. anAkAra upayukta jIvo 64 che ane sAkAropayukta jIvo 192 che tethI te tenAthI saMkhyAtAguNA thAya che. A rIte cauda bolonA A alpabadutvamAM AThamA bola sudhI saMkhyAtaguNA che, tyArapachI sarva bola vizeSAdhika che. A rIte asatkalpanAyukta A alpabadutva graMthomAM baso chappana DhagalA (jIvarAzi)nA thokaDAnA nAme prasiddha che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 302] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 (26) pudgala dvAra:176 khettANuvAeNaM savvatthovA poggalA telokke, uDDaloyatiriyaloe aNaMtaguNA, aholoyatiriyaloe visesAhiyA, tiriyaloe asaMkhejjaguNA, uDDaloe asaMkhejjaguNA, aholoe visesaahiyaa| bhAvArtha :- kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDA pudgala traNalokamAM che, (2) tenAthI UrdhvalokatirachAlokamAM anaMtaguNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (4) tenAthI tirachAlokamAM asaMkhyAtaNA che, (pa) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaNA che ane (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che. 177 disANuvAeNaM savvatthovA poggalA uDDhadisAe, ahodisAe visesAhiyA, uttarapuratthimeNaM dAhiNapaccatthimeNa ya do vi tullA asaMkhejjaguNA, dAhiNapuratthimeNa uttarapaccatthimeNa yado vitullA visesAhiyA, puratthimeNaM asaMkhejjaguNA, paccatthimeNaM visesAhiyA, dAhiNeNaM visesAhiyA, uttareNaM visesAhiyA / bhAvArtha - dizAonI apekSAe (1) sarvathI thoDA pula Urdhva dizAmAM che, (2) tenAthI adhodizAmAM vizeSAdhika che, (3-4) tenAthI uttara-pUrva ane dakSiNa-pazcimamAM asaMkhyAtaguNA che ane paraspara tulya che, (pa-6) tenAthI dakSiNa-pUrva ane uttara-pazcimamAM vizeSAdhika che ane paraspara tulya che (7) tenAthI pUrva dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI pazcimadizAmAM vizeSAdhika che, (9) tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika che ane (10) tenAthI paNa uttara dizAmAM vizeSAdhika che. vivecana : prastuta satromAM kSetranI apekSAe cha kSetromAM ane dizAonI apekSAe daza dizA(cAra dizA cAra vidizA ane Urdhva-adhodizA)mAM pudgala dravyanI nyUnAdhikatA darzAvI che. kSetranI apekSAe pugalonuM alpAbahatva - (1) sarvathI thoDA traNalokasparzI pudgala dravya che, kAraNa ke traNe lokane sparzatA skaMdho lokamAM alpa ja hoya che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAloka A baMne pratirone sparzanArA pulo anaMtaguNA che kAraNa ke keTalAya anaMta saMkhyAta pradezI, asaMkhyAta pradezI ane anaMta pradeza skaMdho be pratarone sparzanArA hoya che temaja A baMne prataro tirachAlokanI nikaTamAM hovAthI sUkSma snehakAya AdinA pudgalo paNa vadhu hoya che. (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che kAraNa ke te baMne prataromAM asaMkhya samudro AvelA che. tenA jala ane tene Azrita rahelA nigodAdi jIvo saMbaMdhita karmaskaMdhAdinI apekSAe pugalonuM pramANa vadhI jAya che. (4) tenAthI tiryalokamAM asaMkhyAta guNA che, te kSetrano vistAra asaMkhyAtaguNo che. (5) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke tiryalokathI UrdhvalokanuM kSetra asaMkhyAtaguNuM moTuM che. (6) tenAthI adholokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke adholokanuM kSetra Urdhvaloka karatAM vizeSAdhika che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIjuM padabahuvaktavyatA [aha5bahutva 303. kima kSetra-pudgala pramANa kAraNa 1 | traNaloka sparzI | sarvathI thoDA |traNaloka sparzI pugalanI saMkhyA alpa che. 2 |Urdhvaloka-tirachAloka| anaMtaguNA anaMtA saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezI dho be pratarane sparze che. 3 adholoka-tirachAloka | vizeSAdhika |A pratarano keTaloka bhAga samudramAM hovAthI temAM bAdaranigodAdi jIvo saMbaMdhita karma pudgala skaMdha vadhI jAya che. tirachAlaka asaMkhyAtaguNAkSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. 5 | Urdhvaloka asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. | 6 | adholoka | vizeSAdhika kSetra vizeSAdhika che. | | dasa dizAonI apekSAe pudgalonuM alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA pugalo Urdhva dizAmAM che. lokanI madhyamAM ATha rucaka pradezo che, temAMthI uparanA cAra pradezamAMthI cAra pradezonI paMkti lokAMta paryata jAya che, te Urdhva dizA kahevAya che. te kSetra alpa eTale vistAramAM sAta rajuthI nyUna hovAthI temAM sarvathI ochA pudgalo che. (2) tenAthI adhodizAmAM vizeSAdhika che. ATha rucaka pradezomAMthI nIcenA cAra rucaka pradezathI cAra pradezonI paMkti nIce lokAtta sudhI jAya che, te adhodizA kahevAya che. adhodizA vistAramAM sAta rajuthI kiMIka adhika hovAthI tyAM pudgalo vizeSAdhika che. (3-4) tenAthI IzAnakoNa ane naiRtyakoNa pratyekamAM asaMkhyAtaNA yugalo che ane te paraspara tulya che. kAraNa ke A baMne vidizAo paNa eka rucaka pradezathI nIkaLIne motInI paMktinA AkAre tirachAloka, adholoka ane UrdhvalokanA aMta sudhI gayelI che. UrdhvadizA adho dizAthI IzAna ane naiRtya vidizAnuM kSetra asaMkhyAtaguNuM hovAthI temAM rahelA pudgalo paNa asaMkhyAtaguNA che. (5-6) tenAthI agnikoNamAM ane vAyavyakoNamAM pratyekamAM pugalo vizeSAdhika che ane paraspara tulya che. kAraNa ke A baMne vidizAmAM somanasa ane gaMdhamAdana parvatomAM sAta-sAta phUTa che. jyAre IzAna ane naiRtyakhuNAnA vidhu--bha ane gaMdhamAdana parvata upara nava-nava kuTo che. A vidizAmAM be-be kUTa ochA hovAthI tyAM dhummasa, jhAkaLa vagere sUkSma snehakAyika pudgalo ghaNA che, mATe pugalo vizeSAdhika che ane A baMne kSetramAM parvatAdinuM samAnapaNuM hovAthI paraspara tulya che. (7) tenAthI pUrva dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te kSetra asaMkhyAtaguNuM che. (8) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke pazcima mahAvideha kSetramAM be vijayonI hajAra yojananI UMDAInA kAraNe tyAM polANamAM ghaNA pugalo hoya che. (9) tenAthI dakSiNadizAmAM vizeSAdhika che kAraNa ke tyAM narakAvAsa, bhavano Adi adhika che tethI tyAM polANa vadhu che temAM ghaNA pudgalo hoya che. (10) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che, kAraNa ke uttara dizAmAM saMkhyAtA koTAkoTi yojana pramANa lAMbu-pahoLuM mAnasa sarovara che temAM samuccaya jIva, aplAya, vanaspatikAya, beindriya, te indriya, caurendriya ane paMcendriya, A sAta bolanA jIvonI adhikatA che. te jIvonA taijasa-kAzmaNa zarIranA pulo atyadhika hoya che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 304 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 pa-s 8 | kama dizAnA pugalanuM pramANa | kAraNa 1 | Urdhva dizA | sarvathI thoDA |cAra pradezI Urdhva dizA vistAranI apekSAe alpa che. adho dizA | vizeSAdhika | adhodizAnuM kSetra UrdhvadizAnA kSetrathI kaMIka vizeSAdhika che. uttara-pUrva | asaMkhyAtaguNA | kSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. dakSiNa-pazcima |(paraspara tulya) dakSiNa-pUrva vizeSAdhika |be phUTa ochA hovAthI osa AdinA sUkSma pudgalo adhika che. uttara-pazcima |(paraspara tulya) pUrva dizA | asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. pazcima dizA | vizeSAdhika |adholaukika grAmonI polANa hovAthI pudgala adhika che. dakSiNa dizA | vizeSAdhika | bhavanapatinA bhavano ghaNA che. tenI polANamAM pulanI adhikatA che. | 10| uttara dizA | vizeSAdhika | mAnasa sarovaramAM aplAya, vanaspati, jalacara Adi jIvonI adhikatA hovAthI taijasa-kAzmaNa zarIranA pulonI pracuratA che. kSetranI apekSAe dravyonuM alpabadutva:178 khettANuvAeNaM savvatthovAiM davvAiM telokke, uDDaloyatiriyaloe aNaMtaguNAI, aholoyatiriyaloe visesAhiyAI, uDDaloe asaMkhejjaguNAI, aholoe aNaMtaguNAI, tiriyaloe saMkhejjaguNAI / bhAvArtha - kSetranI apekSAe (1) sarvathI thoDAdravya traNalokamAM che, (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAlokamAM anaMtaguNA che, (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, (4) tenAthI UrdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI adholokamAM anaMtaguNA che ane (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che. 179 disANuvAeNaM savvatthovAiM davvAiM ahodisAe, uDDhadisAe aNaMtaguNAI, uttarapurasthimeNaM dAhiNapaccatthimeNa yado vi tullAiM asaMkhejjaguNAI, dAhiNapuratthimeNaM uttarapaccatthimeNaM yado vitullAiM visesAhiyAI,puratthimeNaM asaMkhejjaguNAI, paccatthimeNaM visesAhiyAI, dAhiNeNaM visesAhiyAI, uttareNaM visesAhiyAI / bhAvArtha - dizAnI apekSAe (1) sarvathI thoDA dravya adhodizAmAM che, (2) tenAthI UrdhvadizAmAM anaMtaguNA che, (3-4) tenAthI uttarapUrva ane dakSiNa-pazcima A baMne vidizAmAM paraspara tulya ane pUrvApekSayA asaMkhyAtaguNA che, (pa-6) tenAthI dakSiNa-pUrva ane uttara-pazcima A baMne vidizAmAM tulya tathA pUrvApekSayA (baMne vidizAthI) vizeSAdhika che, (7) tenAthI pUrvadizAmAM asaMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika che, 9) tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika che ane (10) tenAthI uttaramAM vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtromAM kSetra ane dizAnI apekSAe samuccaya chae dravyanA alpabadutvanI prarUpaNA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [apabahutva] che. cha dravyomAM kAla dravya sarvathI vadhu hovAthI A apabahutvamAM tenI mukhyatA che tema samajavuM. kSetranI apekSAe cha e dravyanuM alpabahutva :- (1) sarvathI ochA dravyo traNaloka sparzI che. kAraNa ke dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya dravya ane pudgala dravyamAM acitta mahAskaMdha Adi vizALa skaMdho tathA jIvAstikAyamAM mArAMtika samuddAta ane kevaLI samuddAta AdithI samavahata jIvo traNaloka sparzI hoya che, te dravyo sarvathI alpa che. (2) tenAthI Urdhvaloka-tirachAloka nAmanA baMne prataromAM anaMtaguNA dravyo che, kAraNa ke anaMta pudgala dravya tathA anaMta jIva dravya A baMne pratarono sparza kare che. (3) tenAthI adholoka-tirachAlokamAM vizeSAdhika che, kAraNa ke pazcima mahAvidehakSetramAM AvelI baMne vijayo A baMne pratarone sparze che ane temAM kAla dravya che. (4) tenAthI urdhvalokamAM asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke pUrvApekSayA te kSetra asaMkhyagaNuM vizALa che. (5) tenAthI adholokamAM anaMtaguNA adhika dravyo che, kAraNa ke adholaukika be vijayomAM anaMta dravyo para kALa vartI rahyuM che, te aucArika kAladravyanI apekSAe aolokamAM anaMtaguNA dravyo che. (6) tenAthI tirachAlokamAM saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke adhaulaukika be vijayathI tirachAlokanuM kSetra saMkhyAtaguNuM che, tethI temAM kAlavyanI apekSAe saMkhyAtaguNo dravya thAya che. krama pramANa kAraNa 1 sarvathI thoDA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, acittamahAkaMdha ane mAraNAMtika samuddAta tathA kevaLI samuddAtamAM jIvo traNaloka sparzI hoya che tenI saMkhyA alpa che. dravya traNa loka sparzI 2 Urdhvaloka-tirachAloka 3 aoloka tirachAloka | 4 5 Urdhvaloka adhauloka niccholoka sou anaMta pudgala ane jIva dravyanI sparzanA che. anaMtaguNA vizeSAdhika aolIkika baMne vijayonI apekSAe jIva ane pudgala vadhu che. asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtagaNu che. anaMtaguNA aaulaukika be vijayamAM pudgalo ane jIvo para kAlavI rahyo hovAthI kAla dravya anaMta che. saMkhyAtaguNo adhaulaukika be vijayothI saMkhyAtaguNa adhika kSetra che tethI dravyo saMkhyAtaguNa che. dasa dizAonI apekSAe dravyonuM alpabahutva H- (1) sarvathI thoDA dravya adhodizAmAM che kAraNa ke adhodizAmAM kAladravya nathI. (2) tenAthI UrdhvadizAmAM anaMtaguNA dravyo che kAraNa ke meru parvatanA sphaTika kAMDamAM AvelI Urdhva dizAmAM caMdra-sUryanA prakAzanuM saMkramaNa thAya che. tenI apekSAe tyAM kAladravyanI gaNanA thAya che. te kSetramAM rahelA anaMta pudgala dravya para kAla dravya vartI rahyuM hovAthI kAla dravyanA anaMta bheda thAya che, tethI tyAM anaMtaguNA dravyo thAya che. (3-4) tenAthI IzAna ane naiRtyakoNamAM asaMkhyAtaguNA dravyo che ane paraspara tulya che, kAraNa ke te baMne vidizAnuM kSetra pUrvApekSayA asaMkhyAtaguNuM ane paraspara tulya che. (5-6) tenAthI Agneya ane vAyavyakoNamAM vizeSAdhika dravyo che ane paraspara tulya che kAraNa ke te baMne vidizAmAM somanasa ane gaMdhamAdana parvata para sAta-sAta phUTa che. IzAna ane naiRtyakoNamAM vidyutprabha ane gaMdhamAdana parvata para nava-nava zikharo che. A rIte agni ane vAyavyakoNamAM be-be phUTa ochA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 306] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 kama 5-6, hovAthI tyAM dhummasa, jhAkaLAdi sUkSma snehakAyika pugalonuM pramANa adhika che, snigdha pudgalo adhika che. te ja rIte pugalonI adhikatAthI tenA para vartI raheluM kAla dravya paNa adhika che. tethI vizeSAdhika dravyo thAya che. (7) tenAthI pUrvadizAmAM asaMkhyAtaguNA dravyo che kAraNa ke pUrva dizAnuM kSetra pUrvapalayA asaMkhyAtagaNuM che. (8) tenAthI pazcimadizAmAM vizeSAdhika dravyo che kAraNa ke tyAM adholaukika be vijayonI polANamAM pudgala dravyo adhika che. (9) tenAthI dakSiNadizAmAM vizeSAdhika dravyo che kAraNa ke tyAM caMdra suryanA dvIpo ane gautama dvIpa vagere nathI. tethI jala vadhatAM jIva ane pudgala tathA kAla dravyanI vRddhi thatAM dravyo vadhu hoya che. | (10) tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika che. kAraNa ke uttaradizAmAM rahelA mAnasa sarovaramAM jIvonI adhikatA hovAthI tenA taijasa-kArpaNa zarIranI adhikatAnI apekSAe pudgala dravyanI adhikatA che. dravya pramANa kAraNa 1 | adhodizA | sarvathI thoDA |kAla dravya na hovAthI dravyo ochA che. 2 | UrdhvadizA anaMtaguNA |tyAM kAla varte che tethI aupacArika anaMta dravya thAya che. uttara-pUrva | asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtaguNa vistRta che. dakSiNa-pazcima | (paraspara tulya) dakSiNa-pUrva vizeSAdhika |osa Adi pudgalonI pracuratA che. uttara-pazcima | (paraspara tulya) pUrva dizA | asaMkhyAtaguNA kSetra asaMkhyAtagaNuM che. pazcima dizA | vizeSAdhika adholaukika vijayonI polANamAM pugalonI adhikatA che. dakSiNa dizA | vizeSAdhika jilanI adhikatA che, tethI jIva pudgala dravyanI adhikatA che. 10| uttara dizA | vizeSAdhika mAnasa sarovaramAM jIvo ane pugalonI pracuratA che. pudgala dravyanuM dravya-kSetra AdinI apekSAe alpabadutvaH180 eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM, saMkhejjapaesiyANaM, asaMkhejjapaesiyANaM, aNaMta- paesiyANa ya khaMdhANaM davvaTThayAe paesaTThayAe davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA yA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe, paramANupoggalA davvaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA / paesaTThayAe- savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA paesaTThayAe, paramANupoggalA apaesaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejja paesiyA khaMdhA paesaTThayAe asaMkhejjaguNA / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gasmvyatA [bhakSyamAItva] | 307 | davvaTThapaesaTThayAe- savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe, te ceva pae saTTayAe aNaMtaguNA, paramANupoggalA davvaTTha-apaesaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, te ceva paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, te ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! (1) 52mA pugadA (2) saMdhyAta pradezI 27, (3) asaMnyAta pradezI skaMdha, (4) anaMtapradezI DhaMdhomAMthI dravyanI apekSAe, pradezonI apekSAe ane dravya-pradezonI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 6ttara- gautama ! dravyanI apekSA- (1) sarvathA thoDA anaMtazI che, (2) tenAthI paramANu yugalo anaMtaguNA che, (3) tenAthI saMkhyAta pradeza skaMdha saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI asaMkhyAta pradezI skaMdha asaMkhyAtaguNA che. prazanI apekSA- (1) sarvathA tho'| anaMta pradezI 2457, (2) tenAthI 52mA pugata apradezanI apekSAe anaMtaguNA che, (3) tenAthI saMkhyAtapradezI skaMdha saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI asaMkhyAta pradeza skaMdha asaMkhyAtaguNA che. dravya-zanIapekSA-(1) sarvathI tho'dravyanI apekSA manatazI 457, (2) tenAthI te ja anaMta pradeza skaMdho pradezanI apekSAe anaMtaguNA che, (3) tenAthI paramANu pudgala, dravya-apradezanI apekSA anNt||che, (4) tenAthI saMdhyAtapradezI , dravyanI apekSA sNdhyaat||che, (5) tenAthI te ja saMkhyAtapradezI DhaMdho pradezanI apekSAe saMkhyAta guNA che, () tenAthI asaMkhyAta pradezI skaMdha, dravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che ane (7) tenAthI te ja asaMkhyAta pradezI DhaMdho pradezanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. 181 eesiNaM bhaMte ! egapaesogADhANaM saMkhejjapaesogADhANaM asaMkhejjapaesogADhANaM ca poggalANaM davvaTThayAe paesaTTayAe davvadrupaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA egapaesogADhA poggalA davvaTThayAe, saMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA / paesaTThayAe- savvatthovA egapaesogADhA poggalA paesaTThayAe, saMkhejjapaesogADhA poggalA paesaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesogADhA poggalA paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| davvaTThapaesaTThayAe-savvatthovA egapaesogADhA poggalA davvaTThaapaesaTThayAe, saMkhejja paesogADhA poggalA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, te ceva paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejja paesogADhA poggalA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, te ceva paesaTThayAe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! prazAvAda, saMdhyAta prazAvAda, asaMdhyAta prazAvAda pudgalomAM dravyanI apekSAe, pradezanI apekSAe, dravya ane pradezanI apekSAe koNa konAthI alpa, paI, tulyavizeSAdhicha? Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uttara- he gautama ! dravyanI apekSAe- (1) sarvathI thoDA eka pradezAvagADha pula che, (2) tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pula saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo asaMkhyAta guNA che. pradezanI apekSAe- (1) sarvathI thoDA ekapradezAvagADha pula che, (2) tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pugala saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pugala asaMkhyAtaguNA che. dravya-pradezanI apekSAe- (1)sarvathI thoDA dravya ane apradezanI apekSAe eka pradezAvagADha pudgala che (2) tenAthI dravyanI apekSAe saMkhyAta pradezAvagADha pudgala saMkhyAtaguNA che (3) tenAthI pradezanI apekSAe saMkhyAta pradezAvagADha pula saMkhyAtaguNA che (4) tenAthI dravyanI apekSAe asaMkhyAta pradezAvagADha pudgala asaMkhyAtaguNA che (5) tenAthI pradezanI apekSAe asaMkhyAta pradezAvagADha pudgala ja asaMkhyAtaguNA che. 182 eesiNaM bhaMte ! egasamayaThiIyANaM saMkhejjasamayaThiIyANaM asaMkhejjasamayaThiIyANaM ca poggalANaM davvaTThayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? / goyamA !savvatthovA egasamayaThiIyA poggalA davvaTThayAe, saMkhejjasamayaThiIyA poggalA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjasamayaThiIyA poggalA davvaTThayAe asNkhejjgunnaa| paesaTTayAe-savvatthovA egasamayaThiIyA poggalA paesaTTayAe, saMkhejjasamayaThiIyA poggalA paesaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjasamayaThiIyA poggalA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / davvaTThapaesaTThayAe- savvatthovA egasamayaThiIyA poggalA davvaTThapaesaTThayAe, saMkhejjasamayaThiIyA poggalA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, te ceva paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjasamayaThiIyA poggalA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, teceva paesaTThayAe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka samayanI sthitivALA, saMkhyAta samayanI sthitivALA ane asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgalomAMthI dravya apekSAe, pradeza apekSAe tathA dravya ane pradeza apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! dravyanI apekSAe- (1) sarvathI thoDA eka samayanI sthitivALA pudgala che, (2) tenAthI saMkhyAta samayanI sthitivALA pudgala saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgala asaMkhyA)NA che. pradezanI apekSAe- (1) sarvathI thoDA eka samayanI sthitivALA pula che, (2) tenAthI saMkhyAta samayanI sthitivALA pugala saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI asaMkhyAta samayanI sthitivALA pugala asaMkhyAtaguNA che. dravya-pradezanI apekSAe- (1) eka samayanI sthitivALA yugalo dravya ane pradezanI apekSAe sarvathI thoDA che, (2) tenAthI saMkhyAta samayanI sthitivALA pagalo, dravyanI apekSAe saMkhyAtaguNA che (3) tenAthI te ja saMkhyAta samayanI sthitivALA pudgalo pradezanI apekSAe saMkhyAtaNA Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] che, (4) tenAthI asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgalo, dravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI te ja asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudgalo pradezanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. | 183 eesiNaM bhaMte ! egaguNakAlagANaM, saMkhejjaguNakAlagANaM, asaMkhejjaguNakAlagANaM, aNaMtaguNakAlagANaM ca poggalANaM davvaTTayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? 309 goyamA ! jahA paramANupoggalA tahA bhANiyavvA / evaM saMkhejjaguNakAlagANa vi / evaM sesA vi vaNNA-gaMdhA- rasA phAsA bhANiyavvA / phAsANaM kakkhaGamauya-garuya-lahuyANaM jahA egapaesogADhANaM bhaNati tahA bhANiyavvaM / avasesA phAsA jahA vaNNA gaMdhA bhaNiyA tahA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka guNa kALA, saMkhyAta guNa kALA, asaMkhyAtaguNa kALA ane anaMtaguNa kALA varNavALA pudgalomAM, dravyathI, pradezathI tathA dravya ane pradezathI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! je rIte paramANu pudgalanA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte ahIM paNa kahevuM joIe. te ja rIte saMkhyAtaguNa kALA, asaMkhyAtaguNa kALA, anaMtaguNa kALA varNavALA pudgalonA viSayamAM paNa samajI levuM joIe. te ja rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA pudgalonA saMbaMdhamAM kahevuM joIe. paraMtu sparzamAM karkaza, mRdu, guru ane laghu sparzonA viSayamAM paramANu AdinI jema na kahetAM eka pradezAvagADha Adi pudgalonA alpabahutvanI jema kahevuM joIe. zeSa cAra sparzanA viSayamAM varNAdinA alpabahutvanI samAna eTale ke paramANu AdinI samAna kathana karavuM. II chavIsamuM dvAra pUrNa // vivecanaH prastuta sUtromAM dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe pudgala dravyamAM paramANu, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezI skaMdhanA dravyArtha, pradezArtha ane dravya-pradezArthanA alpabahutvanI vicAraNA che. dravyanI apekSAe alpabahutva :- (1) sarvathI thoDA anaMta pradezI kaMdho che. temAM ghaNA skaMdho bAdara hovAthI thoDA che arthAt paramANuthI asaMkhya pradezI sudhInA skaMdho sUkSma ane cakSu agrAhya hovAthI lokamAM ghaNA hoya che. (2) tenAthI paramANu pudgala anaMtaguNA che. (3) tenAthI saMkhyAtapradezI baMdhanA saMkhyAta vikalpo thavAthI saMkhyAtaguNA che ane(4) tenAthI asaMkhyAtapradezI skaMdhanA asaMkhyAtA vikalpo thavAthI asaMkhyAtaguNA che. pradezanI apekSAe ane dravya-pradezanI apekSAe alpabahutvanuM kathana bhAvArthathI spaSTa che. kSetranI apekSAe alpabahutvaH- ahIM kSetranI pradhAnatA che. eka AkAzapradeza upara rahelA paramANuthI anaMtapradezI skaMdhone eka dravya tarIke gaNavAmAM Ave che kAraNa ke badhAnuM AdhArabhUta kSetra eka AkAzapradeza che. te ja rIte lokAkAzanA be AkAzapradeza upara rahelA dvipradezIthI anaMtapradezI sudhInA skaMdho dvipradezAvagADha kahevAya che. skaMdha jeTalA pradezI hoya, teTalA AkAzapradeza para utkRSTapaNe te avagADha thaI zake che ane ochAmAM ochA eka AkAza pradeza para paNa avagADha thaI zake che. yathA-dvipradezI skaMdha Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 310 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jaghanya eka AkAza pradeza para ane utkRSTa be AkAzapradeza para rahI zake che paraMtu te traNa AkAza pradeza para rahI zakato nathI. kripradeza skaMdha jyAre eka AkAzapradeza para rahe tyAre kSetranI apekSAe te ekapradezAvagADha dravya kahevAya ane be AkAza pradeza para rahe tyAre kSetranI apekSAe be pradezAvagADha dravya kahevAya che. te ja rIte dazapradezI skaMdha jaghanya eka AkAzapradeza para rahe che; madhyama be, traNa, cAra yAvata nava AkAzapradeza para rahe che ane utkRSTa daza AkAzapradeza para rahe che paraMtu dazathI vadhAre AkAzapradeza para te rahI zakato nathI. kSetranI apekSAe te jeTalA AkAzapradeza para sthita thayo hoya teTalA AkAza pradezAvagADha dravya kahevAya che. te ja rIte anaMtapradeza skaMdha jaghanya eka AkAzapradeza para rahe che; madhyama be, traNa, cAra yAvatuM saMkhyAtapradeza para rahe che ane utkRSTa asaMkhyAta pradeza para rahe che. lokAkAzanA asaMkhyAta pradeza hovAthI te utkRSTa asaMkhyAta pradeza para rahe che, anaMta AkAza pradeza lokamAM nathI. anaMtapradezI skaMdha jyAre eka AkAzapradeza para sthita hoya tyAre kSetranI apekSAe te eka pradezAvagADha dravya kahevAya che ane utkRSTa asaMkhyAta AkAza pradeza para sthita hoya tyAre asaMkhyAta pradezAvagADha dravya kahevAya che. A rIte kSetranI pradhAnatAne svIkArIne vicAraNA karatAM- (1) eka pradezAvagADha dravyo svabhAvathI lokamAM sarvathI thoDA che. (2) tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pudgala dravyo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ekathI vadhu eTale ke be, traNa, cAra yAvatu saMkhyAta AkAza pradeza avagAhana karanArA pudgalonA saMkhyAtA vikalpa thavAthI saMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgala dravyonA asaMkhya vikalpo hovAthI asaMkhyAtaguNA thAya che. A ja rIte pradezanI apekSAe ane dravya-pradezonI apekSAe alpabadutvane pUrvavat samajI levuM joIe. kAlanI apekSAe alpabahutva - te bhAvArthathI spaSTa che. bhAvanI apekSAe alpabahatva :- temAM varNa, gaMdha, rasa ane cAra mULa sparza- zIta, uSNa, snigdha ane rUkSanuM kathana paramANu yugala AdinA alpabadutvanI samAna che. kALA varNanA pudgalo dravyApekSayA- (1) sarvathI thoDA anaMtaguNa kALA varNanA pugalo che. (2) tenAthI eka guNakALA varNanA pulo anaMtaguNA che. (3) tenAthI saMkhyAtaguNa kALA varNanA pudgalo saMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI asaMkhyAta guNakALA varNanA pudgalo asaMkhyAtaguNA che. kALAvArNanA pugalo pradezApekSayA- (1) sarvathI thoDA anaMtaguNakALA varNanA pugalo che. (2) tenAthI eka guNa kALA varNanA pulo apradezanI apekSAe anaMtaguNA che. (3) tenAthI saMkhyAtaguNa kALA varNanA pugalo pradezanI apekSAe saMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI asaMkhyAta guNa kALA varNanA pulo pradezanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. kALA varNanA pudgala dravya-pradezanI apekSAe (1) sarvathI thoDAdravyanI apekSAe anaMtaguNa kALA varNanA pagalo che. (2) tenAthI te ja anaMtaguNa kALA varNanA pugalo pradezanI apekSAe anaMtaguNA che. (3) tenAthI eka guNa kALA varNanA pulo dravya ane apradezanI apekSAe anaMtaguNA che. (4) tenAthI saMkhyAtaguNa kALA varNanA pagalo dravyanI apekSAe saMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI saMkhyAtaguNa kALA varNanA pugalo pradezanI apekSAe saMkhyAtaguNA che. (6) tenAthI asaMkhyAtaguNa kALA varNanA pulo dravyanI apekSAe asaMkhyAta guNA che. (7) tenAthI asaMkhyAtaguNa kALA varNanA pulo pradezanI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [apabahutva] apekSAe asaMkhyAtaguNA che. A ja rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa te cAra mULa sparzanuM alpabahutva dravyanI apekSAe, pradezanI apekSAe ane dravya pradezanI apekSAe thAya che. karkaza, mR, laghu ane guru sparzanuM apabahutva- A cAra sparza sAMyogika sparza che. te anaMta pradezI bAdara skaMdhamAM ja hoya che. tenuM alpabahutva A pramANe thAya che-- karkaza pudgalonuM dravyApekSayA alpabahutva- (1) sarvathI thoDA eka guNa karkaza sparzavALA pudgalo che. (ra) tenAthI saMkhyAtaguNa karkaza sparzavALA pudgalo saMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI asaMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pudgalo asaMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI anaMtaguNa karkaza sparzavALA anaMtaguNA che. karkaza puddagalonuM pradezArpazayA alpabahutva :- (1) sarvathI coDA ekaguNa karkaza sparzavALA pudgalo apradezanI apekSAe che. (2) tenAthI saMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pudgalo saMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI asaMkhyAtaguNa karkaza sparzavALA pudgalo asaMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI anaMtaguNa karkaza sparzavALA pudgalo anaMtaguNA che. A ja rIte dravya-pradezanI saMyukta apekSAe alpabaddhRtva thAya che. karkazanI jema mRdu, laghu ane guru sparzonuM paNa alpabahutva thAya che. dravya ane bhAva(varNAdi)nI apekSAe puddagala dravyanuM alpatva H krama puddagala dravya 1 anaMtapradezI dha anaMtaguNa kALA pu 2 paramANu pudgala eka guNa kALA pu 3. saMkhyAta pradezIbaMdha saMkhyAtA kALApu asa pradezI dha asaM. guNa kALA pu 4 anaMtaguNA saMkhyAtaguNA asaMkhyAtaNA noMdha : asaM = asaMkhyAta, pu = pudgala. - kSetra, kALa ane bhAva(karkazAdi sparza)nI apekSAe pudgalanuM apabahutva H krama pudgala dravya pradezathI pramANa dravyathI pramANa sabaMdhI voDA 1 vaccethI pramANa sarvathI choDA 2 pradezathI pramANa dravya-pradezathI pramANa sarvathI dho eka pradezAvagaDha pudgala, eka samaya sthitika pudgala, eka guNa karkaza pudgala saMkhyAta pradezAvagADha pudgala, | saMkhyAtaguNA saMkhyAta samaya sthitika pudgala, saMkhyAtaguNa karkaza pudgala ta 1 dravyathI sarvathI thoDA 2 pradezathI anaMtaguNA 3 dravya-apradezathI sArvathI ghoDA saMkhyAtaguNA anaMtaguNA anaMtaguNA saMkhyAtaNA saMkhyAtA 4 dravyathI saMkhyAtaguNA pa pradezathI saMkhyAtaguNA vikalpo che asaMkhyAtaguNA dravyathI asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtA 7 pradezathI asaMkhyAtaguNA vikalpo che dravya-pradezathI pramANa 1. dravya-pradezathI sarvathI thoDA kAraNa svabhAvathI svabhAvathI kAraNa svabhAvavI 2. dravyathI saMkhyAtaguNA | saMkhyAta 3. pradezathI saMkhyAtaguNA | vikalpo che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 12 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pudgala dravya dravyathI pradezathI pramANa dravya-pradezathI | kAraNa pramANa pramANa asaMkhyAta pradezAvagADha pudgala, asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA |4. dravyathI asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtA asaMkhyAta samayasthitika pudgala, pa. pradezathI asaMkhyAtaguNA|vikalpo che. asaMkhyAtaguNa karkaza pudgala 4 | anaMtanaza pugala | anaMtapurA anaMtA | 6. dravyathI anaMtaguNA | anaMta 7. pradezathI anaMta vispoche. noMdhaH karkaza sparzanI jema mRdu, laghu, guru sparzayukta pugalonuM alpabadutva samajavuM. (ra0) mahAdaMDaka dvAra: sarva jIvonA 8 bolanuM aNbahutvaH184 savvajIvappabahuM mahAdaMDayaM vaNNaissAmi- (1) savvatthovA gabbhavakkaMtiyA maNussA (2) maNussIo saMkhejjaguNAo (3) bAdarateukkAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA, (4) aNuttarovavAiyA devA asaMkhejjaguNA (5) uvarimagevejjagA devA saMkhejjaguNA (6) majjhima gevejjagA devA saMkhejjaguNA (7) heTThimagevejjagA devA saMkhejjaguNA (8) accue kappe devA saMkhejjaguNA (9) AraNe kappedevA saMkhejjaguNA (10) pANae kappe devA sakhejjaguNA (11) ANae kappe devA saMkhejjaguNA / (12) ahesattamAe puDhavIeNeraiyA asaMkhejjaguNA (13) chaTThIe tamAe puDhavIeNeraiyA asaMkhejjaguNA (14) sahassAre kappe devA asaMkhejjaguNA (15) mahAsukke kappe devA asaMkhejjagaNA (16) paMcamAe dhamappabhAe paDhavIe NeraiyA asaMkhejjaguNA (17) laMtae kappe devA asaMkhejjaguNA (18) cautthIepaMkappabhAepuDhavIeNeraiyA asaMkhejjaguNA (19) baMbhaloe kappe devA asaMkhejjaguNA (20) taccAe vAluyappabhAe puDhavIe NeraiyA asaMkhejjaguNA (21) mAhiMdakappe devA asaMkhejjaguNA (22) saNaMkumAre kappe devA asaMkhejjaguNA (23) doccAe sakkarappabhAe puDhavIeNeraiyA asaMkhejjaguNA (24) sammucchimamaNussA asaMkhejjaguNA (25) IsANe kappe devA asaMkhejjaguNA (26) IsANe kappe devIo saMkhejjaguNAo (27) sohamme kappe devA saMkhejjaguNA (28) sohamme kappe devIo saMkhejjaguNAo (29) bhavaNavAsI devA asaMkhejjaguNA (30) bhavaNavAsiNIo devIo saMkhejjaguNAo (31) imIse rayaNappabhAe puDha vIe NeraiyA asaMkhejjaguNA / (32) khahayarapaMciMdiyatirikkhajoNiyA purisA asaMkhejjaguNA (33) khahayasparcediya tirikkha-joNiNIo saMkhejjaguNAo (34) thalayarapaMceMdiyatirikkha-joNiyA purisA saMkhejjaguNA (35) thalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiNIo saMkhejjaguNAo (36) jalayara paMceMdiyatirikkha joNiyA purisA saMkhejjaguNA (37) jalayarapaMcediyatirikkha-joNiNIo Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |trI? 56 : 4gasmvyatA [bhakSyamAItva] | 313 saMkhejjaguNAo (38) vANamaMtarA devA saMkhejjaguNA (39) vANamaMtarIo devIo saMkhejjaguNAo (40) joisiyA devA saMkhejjaguNA (41) joisiNIo devIo saMkhejjaguNAo (42) khahayarapaMcediyatirikkhajoNiyA NapuMsayA saMkhejjaguNA (43) thalayarapaMcediyatirikkhajoNiyA NapuMsayA saMkhejjaguNA (44) jalayaraparcediyatirikkha joNiyA NapuMsayA saMkhejjaguNA (45) caridiyA pajjattayA saMkhejjaguNA (46) paMceMdiyA pajjattayA visesAhiyA (47) beiMdiyA pajjattayA visesAhiyA (48) teiMdiyA pajjattayA visesAhiyA (49) paMciMdiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (50) cariMdiyA apajjattayA visesAhiyA (51) teiMdiyA apajjattayA visesAhiyA (52) beiMdiyA apajjattayA visesAhiyA / (53) patteyasarIsbAdaravaNassaikAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA (54) bAdaraNigodA pajjatagA asaMkhejjaguNA (55) bAdarapuDhavikAiyA pajjattagA asaMkhejjaguNA (56) bAdara AukAiyA pajjattayA asaMkhejjaguNA (57) bAdaravAukAiyA phajjattagA asaMkhejjaguNA (58) bAdarateukAiyA apajjattagA asaMkhejjaguNA (59) patteyasarIsbAdaravaNassaikAiyA apajjattagA asakhejjaguNA (60) bAdaraNigodA apajjattayA asakhejjaguNA (61) bAdarapuDhavikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (62) bAdaraAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (63) bAdaravAukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (64) suhumateukAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (65) suhumapuDhavikAiyA apajjattagA visesAhiyA (66) suhamaAukAiyA apajjattagA visesAhiyA (67) suhamavAukAiyA apajjattagA visesAhiyA (68) suhuma teukAiyA pajjattagA saMkhejjaguNA (69) suhumapuDhavikAiyA pajjattayA visesAhiyA (70) suhumaAukAiyA pajjattayA visesAhiyA (75) suhumavAukAiyA pajjattayA visesAhiyA (72) suhamaNigodA apajjattayA asaMkhejjaguNA (73) suhamaNigodA pajjattayA sNkhejjgunnaa| (74) abhavasiddhiyA aNaMtaguNA (75) parivaDiyasammattA aNaMtaguNA (76) siddhA aNaMtaguNA (77) bAdaravaNassaikAiyA pajjattagA aNaMtaguNA (78) bAdarapajjattayA visesAhiyA (79) bAdaravaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejjaguNA (80) bAdaraapajjattagA visesAhiyA (81) bAdarA visesAhiyA (82) suhumavaNassaikAiyA apajjattayA asaMkhejja guNA (83) suhumA apajjattayA visesAhiyA (84) suhumavaNassakAiyA pajjattayA saMkhejja guNA (85) suhumapajjattayA visesAhiyA (86) suhumA visesAhiyA (87) bhavasiddhiyA visesAhiyA (88) NigodajIvA visesAhiyA (89) vaNassaijIvA visesAhiyA (90) egidiyA visesAhiyA (91)tirikkhajoNiyA visesAhiyA (92) micchaTTiI visesAhiyA (93) aviratA visesAhiyA (94) sakasAyI visesAhiyA (95) chaumatthA visesAhiyA (96) sajogI visesAhiyA (97) saMsAratthA visesAhiyA (98) savvajIvA visesAhiyA / Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 314] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - have huM samasta jIvonA alpabadutvanuM nirUpaNa karatAM mahAdaMDakanuM varNana karIza(1) sarvathI thoDA garbhaja manuSyo che. kAraNa ke te saMkhyAtA ja hoya che. zrI anuyogadvAra sUtranA AdhAre tenI utkRSTa saMkhyA ra9 aMka pramANa che. yathA- 79,22,81,2,51,42,64,33,75,93,54,39,50,336. (2) tenAthI manuSyANI saMkhyAtaguNI adhika che. garbhaja manuSyo karatAM manuSyANI utkRSTatAnI apekSAe sattAvIzaguNI ane sattAvIza vadhu hoya che. jyAre manuSyo utkRSTa saMkhyAe na hoya, tyAre jaghanya, madhyama koIpaNa saMkhyA hoI zake che. A saMpUrNa alpabadutva dareka jIvonI utkRSTa rAzinI apekSAe samajavuM. (3) tenAthI bAdara tejaskAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke manuSyothI ekendriya jIvo vadhu ja hoya che. (4) tenAthI anuttaropapAtika devo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke tejaskAyika paryApta mAtra 45 lAkha yojana pramANa aDhIdvIpa kSetramAM hoya che ane temAM paNa karmabhUmimAM ja hoya che. jyAre prastuta devo to asaMkhya yojana pramANa moTA vimAnomAM hoya che. (5) tenAthI uparitana (uparanI) traNa greveyakanA devo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke anuttara vimAnavAsI devonAM pAMca vimAno che ane uparanI traNa greveyakanA so vimAno che ane te dareka vimAnamAM asaMkhyAtA devo che. (6) tenAthI madhyama(vaccenI) traNa greveyakanA devo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke nIce-nIcenA devalokomAM devo kramazaH vadhu hoya che. (7) tenAthI adhastana(nIcalI) traNa raiveyakanA devo saMkhyAtaguNA che. (8) tenAthI bAramA azruta kalpanA devo saMkhyAtaNA che. (9) tenAthI agiyAramA AraNa kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. jo ke AraNa ane azruta kalpa baMne samazreNimAM che ane temAM vimAnonI saMkhyA sarakhI che. chatAM alpa-alpa sthitinA devo kramazaH vadhu hoya che. (10) tenAthI dazamAM prANata kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. (11) tenAthI navamA ANata kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. (12) tenAthI adhaHsaptama(sAtamI) naraka pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke ekathI agiyAra bolomAM kevaLa karmabhUminA garbhaja manuSyo ja utpanna thAya che tiryaMca paMcendriyo tyAM utpanna thatA nathI ane ahIMthI AgaLanA bolomAM tiryaMca paMcendriya paNa utpanna thAya che tethI te jIvo asaMkhyaguNA thAya che. (13) tenAthI chaThThI tamaHprabhA naraka pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (14) tenAthI AThamA sahasAra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tenA vimAno adhika saMkhyAmAM ane adhika vistAravALA che. (15) tenAthI sAtamA mahAzukra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. ahIM ghaNA vimAno che arthAt sahasAra kalpamAM cha hajAra vimAno che, jyAre mahAzukra kalpamAM cAlIza hajAra vimAno che. (16) tenAthI pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che, tenA narakAvAso vadhu che. (17) tenAthI chaThThA lAMtaka kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che, tenA vimAno vadhu che. (18) tenAthI cothI paMkaprabhA pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (19) tenAthI pAMcamA brahmaloka kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. (20) tenAthI trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (21) tenAthI cothA mAhendra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIju padaH bahuvaktavyatA [alpabahurtI] [ 315 ] hoya che jyAre soguNI ja hInAhika asakhyAtaguNI hInA (rara) tenAthI trIjA sanaskumAra kalpanA devo asaMkhyAtaguNA che. tenA vimAno adhika che ane te dakSiNa dizAmAM hovAthI devonI saMkhyA adhika che. (23) tenAthI bIjI zarkarAprabhA pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che. (sAtamI naraka pRthvInA nairayikothI bIjI naraka pRthvInA nairayiko sudhI kramazaH avagAhanA nAnI che ane narakAvAso vadhAre che. tethI nairayikonI saMkhyA vadhAre che. (24) tenAthI (bIjI narakanA nairayikothI) saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtaguNA che. temanI avagAhanA atyaMta nAnI eTale aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa hoya che. (25) tenAthI bIjA IzAna kalpanA devo asaMkhyAtaNA che, pUrvanA devalokanI apekSAe sthiti alpa (eka palyopama sAdhika) hovAthI devo vadhu hoya che. (26) tenAthI bIjA IzAna kalpanI devIo saMkhyAtagraNI che kAraNa ke devothI devIo utkRSTapaNe batrIzaguNI ane batrIza adhika hoya che. (27) tenAthI prathama saudharma kalpanA devo saMkhyAtaguNa che, kAraNa ke vimAno vadhu che arthAt IzAna kalpamAM aThyAvIza lAkha vimAno che ane saudharma kalpamAM batrIsa lAkha vimAno che. vizeSa : mAhendra, sanakumAra Adi uparanA kalponA devomAM uttarottara asaMkhyAtaguNI hInAdhikatA hoya che, jyAre saudharma ane IzAna kalpanA devomAM saMkhyAtaguNI ja hInAdhikatA che. tenuM kAraNa e che ke trIjAthI uparanA devalokamAM kevaLa devo ja hoya che jyAre saudharma ane IzAna devalokamAM devo ane devIo baMne hoya che tethI te baMne devalokamAM jIvonI saMkhyAnuM deva ane devI te be prakAramAM vibhAjana thaI jAya che. te uparAMta saudharma ane IzAna devalokanI sthitimAM nyUnAdhikatA alpa che, jyAre uparanA devalokomAM paraspara sthitinuM aMtara adhika hoya che tethI temAM paraspara asaMkhyAtaguNa nyUnAdhikatA thAya che. (28) tenAthI saudharma kalpanI devIo saMkhyAtaguNI che kAraNa ke devothI devIo batrIzaguNI ane batrIza vadhu hoya che. (29) tenAthI bhavanavAsI devo asaMkhyAtaguNA che. te devonA bhavano ane kSetra vadhu che. (30) tenAthI bhavanavAsI devIo saMkhyAtaguNI che. (31) tenAthI prathama ratnaprabhA pRthvInA nairayiko asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke asaMjJI-saMjJI baMne prakAranA tiryaMca paMcendriya utpanna thAya che ane kRSNapakSI jIvo paNa ghaNA utpanna thAya che. (3ra) tenAthI khecara paMcendriya tiryaMcayonika puruSo asaMkhyAtaguNA che. nairayikothI tiryaMca paMcendriya jIvo svAbhAvika rIte vadhu ja hoya. (33) tenAthI khecara paMcendriya tiryaMcayonika strIo(tiryaMcANIo) saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke tiryaMca puruSathI tiryaMcANI traNa guNI ane traNa adhika hoya che. (34) tenAthI sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonika puruSo saMkhyAtaguNA che. pakSIo karatAM catuSpada sthalacara prANI vadhu hoya che. (35) tenAthI sthaLacara paMcendriya tiryaMcANI saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke strIonI saMkhyA vadhu hoya che. (36) tenAthI jaLacara paMcendriya tiryaMca puruSa saMkhyAtaNA adhika che. asaMkhya samudromAM saMjJI paMcendriya maccha-kaccha ghaNA hoya che. (37) tenAthI jaLacara paMcendriya tiryaMcANI saMkhyAtaguNI che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 316 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 thI sthaLacara para sthalacara ane jIve che, alpa ava (38) tenAthI vyaMtara devo saMkhyAtaNA che. paravazapaNe kaSTa sahana karIne zubha pariNAmamAM maranArA temaja anicchAe brahmacaryanuM pAlana karanArA vagere paMcendriya jIvo akAma nirjarA karIne vyaMtara deva thAya che. (39) tenAthI vyaMtara devIo saMkhyAtaguNI che. (4) tenAthI jyotiSI devo saMkhyAtaguNA che. jyotiSIdevonA vimAno tirachAlokanA 110yojana pramANa prataramAM atyaMta saghana che. tethI devonI saMkhyA paNa adhika hoya che. (41) tenAthI jyotiSI devIo saMkhyAtaguNI che, devothI devIo batrIsaguNI vadhu hoya che. (42) tenAthI khecara paMcendriya tiryaMcayonika napuMsako saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke- (1) tiryaMca paMcendriyamAM strI ane puruSa karatAM napuMsakonI utpatti vadhu hoya che. (2) aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALA temaja kroDapUrvanA AyuSyavALA ghaNA tiryaMca napuMsako hoya che, alpa avagAhanAvALA ane dIrdhAyuSyavALA jIvo adhika hovAthI khecara, sthalacara ane jalacara napuMsakonI saMkhyA kramazaH vadhI jAya che. (43) tenAthI sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonika napuMsaka saMkhyAtaguNA che. (44) tenAthI jaLacara paMcendriya tiryaMcayonika napuMsaka saMkhyAtaNA che. (45) tenAthI paryAptA caurendriya saMkhyAtaguNA che. samudromAM jaLajaMtuo vadhu che. (46) tenAthI paryAptA paMcendriya vizeSAdhika che. (47) tenAthI beindriya paryAptA vizeSAdhika che. samudromAM vikasendriya jIvo vadhu che. (48) tenAthI teIndriya paryAptA vizeSAdhika che. beIndriyathI teIndriya jIvo svAbhAvika rIte vadhu che. (49) tenAthI paMcendriya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke bAdara ane trasajIvomAM paryApta karatAM aparyApta jIvo vadhu ja hoya. (50) tenAthI aparyAptA corendriyo vizeSAdhika che. aparyApta jIvomAM alpa indriyavALA jIvo svAbhAvika rIte kramazaH kaMIka vadhu hoya che. (51) tenAthI aparyAptA teindriyo vizeSAdhika che. (para) tenAthI aparyAptA beindriyo vizeSAdhika che. (53) tenAthI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. trasajIvothI ekendriya jIvo vadhu hoya che. (54) tenAthI paryAptA bAdara nigodo(bAdara anaMtakAyika jIvonA zarIro) asaMkhyAtaguNA che. tenI avagAhanA sUkSma hoya che. (55) tenAthI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. lokamAM tenuM kSetra vadhu che. (56) tenAthI bAdara apUkAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che.lokamAM pRthvIthI pANInuM kSetra vadhu che. (57) tenAthI bAdara vAyukAyika paryAptA asaMkhyAtaguNA che. lokamAM bAdara vAyu lokAMta sudhI che. (58) tenAthI bAdara tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. bAdara jIvomAM paryAptathI aparyApta jIvo vadhu hoya che. (59) tenAthI pratyeka zarIrI bAdaravanaspatikAyikanA aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. tejaskAyika jIvothI tenuM kSetra vadhu che. (O) tenAthI aparyApyA bAda nigodo (zarIro) asaMkhyAtaguNA che. avagAhanA atyaMta nAnI che. (1) tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (2) tenAthI bAdara aplAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI bAdara vAyukAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] (4) tenAthI sUkSma tejaskAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. sUkSma jIvo AkhA lokamAM che. (5) tenAthI sUkSma pRthvIkAyika aparyAptA vizeSAdhika che. (6) tenAthI sUkSma aplAyika aparyAptA vizeSAdhika che. 317 (67) tenAthI sUkSma vAyukAyika aparyAptA vizeSAdhika che. (68) tenAthI sUkSma tejaskAyika paryAptA saMkhyAtaguNA che. sUkSma jIvomAM aparyAptAthI paryApta jIvo vadhu hoya che. (69) tethI sUkSma pRthvIkAyika paryAptA vizeSAdhika che. (70) tenAthI sUkSma aplAyika paryAptA vizeSAdhika che. (71) tenAthI sUkSma vAyukAyika paryAptA vizeSAdhika che. (72) tenAthI aparyAptA sUkSma nigoda (zarIro) asaMkhyAtaguNA che. (73) tenAthI paryAptA sUkSmanigodo (zarIro) saMkhyAtaguNA che. pAMce sthAvaranA sUkSmajIvo saMpUrNa lokamAM bharelA che tema chatAM te jIvomAM nyUnAdhikatA che tenAM kAraNa samajavA chadmastho mATe zakaya nathI. A kAraNe sUkSmanA A sarva bolamAM 'svabhAvathI ane jJAnInI dRSTithI che' tema samajavuM. (53 thI 73 bola sudhI pratyeka jIvo AThamA asaMkhyAta pramANa che.) (74) tenAthI abhavasidghika (abhavI) jIvo anaMtaguNA che. (cothA anaMta pramANa che.) (75) tenAthI DivAI samyakdaSTi(samyagdarzanathI patita thayelA) jIvo anaMtaguNA che. tevA jIvo svAbhAvika rIte vadhu hoya che. (te jIvo pAMcamA anaMta pramANa che) (76) tenAthI siddho anantaguNA che. siddhanA jIvo AThamA anaMta pramANa che. (77) tenAthI bAdara vanaspatikAyika paryAptA anaMta guNA che. temAM sAdhAraNa zarIrI anaMtakAyika bAdara jIvono samAveza thAya che. (78) tenAthI bAdara paryAptA vizeSAdhika che. temAM pAMce sthAvaranA bAdara jIvonA paryAptAno samAveza thAya che. (79) tenAthI bAdara aparyAptA vanaspatikAyiko asaMkhyAtaguNA che. bAdaramAM paryAptAthI aparyAptA vadhu ja hoya che. (80) tenAthI bAdara aparyAptA jIvo vizeSAdhika che. temAM anya ekendriya, vikalendriya Adi sarva bAdara aparyAptA jIvono samAveza thAya che. (81) tenAthI bAdara jIvo vizeSAdhika che. temAM paryApta-aparyApta baMne prakAranA bAdara jIvono samAveza thAya che. (82) tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. bAdara jIvothI sUkSma jIvonuM kSetra vadhu hoya che. (83) tenAthI sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che. temAM zeSa cAra sthAvara jIvono samAveza thAya che. (84) tenAthI sUkSma vanaspatikAyikanA paryAptA saMkhyAtaguNA che. sUkSma jIvomAM aparyAptAthI paryAptA Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 saMkhyAtaguNA hoya che. (85) tenAthI samuccaya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. temAM pRthvIkAyikAdi cAra sUkSma paryAptAno samAveza thAya che. (86) tenAthI sUkSma jIvo vizeSAdhika che. temAM sUkSmanA paryAptA-aparyAptA baMne prakAranA jIvono samAveza thAya che. (87) tenAthI bhavasiddhika jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke anaMtAnaMta saMsArI jIvomAM abhavI jIvone choDI zeSa sarva jIvo bhavI(bhavasiddhika) che. (88) tenAthI(samuccaya) nigoda jIvo vizeSAdhika che. temAM sUkSma ane bAdara baMne prakAranA nigodanA samasta jIvono samAveza thavAthI te vizeSAdhika thAya che. (89) tenAthI samuccaya vanaspati jIvo vizeSAdhika che. temAM pratyeka zarIrI vanaspatinA jIvo vadhe che. (90) tenAthI samuccaya ekendriya jIvo vizeSAdhika che. temAM pRthvI, pANI, agni ane vAyu, te cAre ya sthAvara jIvo vadhe che. (91) tenAthI samuccaya tiryaMco vizeSAdhika che. temAM beIndriyAdi trasa tiryaMco vadhe che. (92) tenAthI mithyAdaSTi jIvo vizeSAdhika che. temAM niyaMca jIvomAMthI samyagdaSTi jIvo ghaTe che ane zeSa traNa gatinA mithyAdaSTi jIvo vadhe che. A rIte A bolamAM prathama guNasthAnavartI samasta jIvonI gaNanA che. (93) tenAthI avirata jIvo vizeSAdhika che. temAM pahelA, bIjA, trIjA ane cothA A cAra guNasthAnavartI samasta jIvonI gaNanA thAya che. (94) tenAthI sakayAthI jIvo vizeSAdhika che. temAM pahelAthI dazamA sudhInA guNasthAnavartI samasta jIvonI gaNanA thAya che. (95) tenAthI chadmastha jIvo vizeSAdhika che. temAM agiyAramA ane bAramA guNasthAnavartI jIvo vadhe che. (96) tenAthI sayogI jIvo vizeSAdhika che. temAM teramA guNasthAnavI jIvo vadhe che. (97) tenAthI saMsArI jIvo vizeSAdhika che. temAM caudamA guNasthAnavI jIvo vadhe che. eTale A bolamAM samasta saMsArI jIvonI gaNanA thAya che. (98) tenAthI sarva jIvo vizeSAdhika che. A aMtima bolamAM samasta saMsArI jIvo ane sarva siddhonI gaNanA che. vivecanaH prastuta satyAvIzamA dvAramAM 94 prakAre vividha prakAranA jIvo ane 4 nioda zarIrane sAthe laIne kula 98 bolonuM saMyukta alpabahutva pratipAdita karyuM che. mahApaMDayuM. vaLaphassAmi :- A hAranA varNanane sUtrakAre mahAdaMDaka nAma ApyuM che. paraMparAmAM A saMkalananA be nAma pracalita che- (1) aThANuM bolanuM alpabahutva (2) mahAdaMDaka prakaraNa. A baMnemAM bIjuM nAma zAstrAnusAra che ane paheluM nAma saMkhyAne anulakSIne che. viDiya sammatta :- paDivAI samyagadaSTi eka vAra samyagdarzana prApta karIne pachI tenAthI cyata thayelA mithyAtvI jIvo jyAM sudhI pharIvAra samyagdarzana prApta na kare tyAM sudhI te jIvone paDivAI samyagdaSTi kahe che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [alpabahutva] vividha apekSAe 8 bolanuM alpabahutva - kula bola 2 71 saMkhyAnI apezAe saMkhyAnA bola asaMkhyAtA bola AnaMtanA bola kula Indriya saindriya ahiMdiyA nigoda zarIranA kula endriya 25 98 phula bola 93 1 4 98 32 19 vivaraNa pahelo ane bIjo. garbhaja manuSya tathA manuSyANI saMkhyAtA che. 3 thI 73. traNathI asaMkhyAtano bola zarU thAya tyAra pachInA badhA bola asaMkhyAtanA ja hoya che. pachI vizeSAdhika Ave to te asaMkhyAtathI vizeSAdhika, saMkhyAtaguNA Ave to asaMkhyAtathI saMkhyAtaguNA hoya che. 74 thI 98. cuMmoterathI anaMtano bola zaru thAya tyArapachInA sarva bola anaMta ja hoya che. vivaraNa nigodanA 54,60,72,73 A cAra bola ane siddha bhagavAnano 79mo bola, A pAMca bola varjhane 98-5 - 93 76. (siddha bhagavAna) 54, 60, 72, 73. 53 thI 90 = 38. temAM 4 nigoda ane siddha, abhavI, paDivAI- samyagdaSTi, A 7 bola (54, 60, 72, 73, 74, 75, 76)varjIne. | 38-3- hA + trIjo - 32. A ura kholonI vigata A pramANe che = [4 sthAvaranA--16 bola - sUkSma paryApta sUkSma aparyApta bAdara paryApta bAdara aparyApta 68,69,70,71 64, 65,66,67 3,55,56,57 58,61,62,63 vanaspatinA8 bola - sUkSma vanaspatinA aparyApta paryApta 82,84 bAdara pratyeka vanaspatinA paryApta aparyApta 53, 59 bAdara vanaspatinA paryApta aparyApta samuccaya nigoda - samuccaya vanaspati - 77,79 88 89 samuccaya 4 bola = sUkSma aparyApta ane paryApta - 83, 85 tathA samuccaya sUkSma - 86 ane samuccaya ekendriya - 90. nigoda zarIranA 4 bola = 54, 60, 72, 73] Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 320] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 kala bola vivaraNa Ikriya beIdriya teIdriya caurendriya paMcendriya 47, para. |48, 51. 45, 50. samuccaya paMcendriya be-46 49. nArakInA sAta- 12, 13, 16, 18, 20, 23, 31 devanA covIsa-4 thI 11(te ATha), 14, 15, 17, 19, 21, 22, 25 thI 30(te cha), 38, 39, 40, 41 manuSyanA traNa- 1, 2, 24 | tiryaMca paMcendriyanA nava- 3ra thI 37 ane 42 thI 44 | samuccaya bAdara paryAptA-aparyAptA- 78, 80 samuccaya bAdara-81 samuccaya tiryaca-91 tathA anya-74, 75, 87, 90thI 98 76. IdriyavALA anya 14 arNidiyA kula kula bola vivaraNa kAyA akAyika sakAyika 76. 76mo varjine zeSa sarva. 0 0 IST 0 0 0 pRthvIkAyika aSkAyika tejaskAyika vAyukAyika vanaspatikAyika samuccaya sthAvara nigoda-zarIro trasakAya beIdriya trasakAya teIdriya trasakAya caurendriya trasakAya paMcendriya 0 55, 1, 5, 9. 56, 2, 6, 70. 3, 58, 64, 68. 57, 3, 67, 71. pa3, 59, 77, 79, 82, 84, 88, 89. 83, 85, 86, 90. 54, 0, 72, 73. A sthAvarakAyikanA kula 32 bola 47, para. 48, 51. 45, 50. | samuccaya paMcendriyanA - 2. 0 0 0 0 2 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM pada : bahuvaktavyatA [apabaddhRtva] kAyA kAyavALA anya paryAptAdi noparyAptA-noaparyAptA paryAptA aparyAptA anya pardhA aparyA paryAptA nigoda zarIra aparyAptA nigoda zarIra kula sannI amaMttI nosaMta-noasannI saMdI aAjJI anya saMzI-asaMjJI kula sUkSma Ari nosUkSma-nobAdara sUkSma bAdara sUkSma-bAda anya sUkSma nioda karI. bAdara nigoda zarIra maMgola 14 98 kula bola 1 59 18 16 2 2 98 phela bola 1 42 39 16 98 kula bola 1 13 99 14 2 2 98 nArakInA - 7. devanA - 24. viva | manuSyanA = 3. tiryaMca paMcendriyanA - ha. 74, 75, 78, 80, 81, 87, 91 thI 8. vivaraNa 7. (24mo varjine) 1 thI 48, 53, 55, 56, 57, 68 thI 71, 77, 78, 84, 85. 24, 49 thI para, 58, 59, 61 thI 67, 79, 80, 82, 83. 74, 75, 81, 86, 87 thI 98. 54, 73. 60, 72. vivaraNa hA 7. 3, 24 te be bola vijane 1 thI 44 sudhI. 3, 24, 45, 47, 48, 50 thI 73 (A covIsa), 77, 79, 82 thI 86 (A pAMca) 88 thI 90 (A traNa) 46, 49, 74, 75, 78, 80, 81, 87, 91 thI 98 vivaraNa 76. 64 thI 71 (A ATha) 82 thI 86 (A pAMca) 1thI 53.55thI 59 A pAMca) 1, 62, 63, 77 thI 81 (A pAMca) 74, 75, 87 thI 98 (A bAra), 72, 73. 54, 60. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara zrI pannavaNA sua: bhAga-1 zAzvatA Adi | | kula bola vivaraNa zAzvatA | 24, 95, 97 te traNa bola varjine zeSa 95 bola. azAzvatA | | 24, 95, 97. 98 95 nodhaH- siddha jIvonI saMkhyA pAMcamA anaMta pramANa che tevI paraMparA che. paraMtu anuyogadvAra sUtramAM anaMtanA ATha prakAranuM vistRta varNana che. temAM saMkhyAnuM svarUpa jotAM jaNAya che ke siddhone AThamA anaMta pramANa mAnavA upayukta che. zrI caMdrarSi racita paMcasaMgraha graMthamAM paNa siddhonI saMkhyA madhyama anaMtAnaMta arthAt AThamA anaMta pramANa kahI che. zAzvata-azAzvatA bola :- A 98 bolomAM 95 bola lokamAM sadA prApta thAya che ane traNa bola kyAreka hoya ane kyAreka hotA nathI. te traNa bola A pramANe che (1) covIsamo bola saMmazkeima manuSya- saMmUrchAima manuSyonI utpattino utkRSTa virahakAla 24 muhUrtano che arthAt kyAreka 24 muhUrta sudhI lokamAM eka paNa saMmUrchAima manuSyanI utpatti thatI nathI ane te jIvonI utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI eTale ke 1-2 minITanI ja hoya che. tethI jyAre 24 muhUrta sudhI te jIvo utpanna na thAya ane pUrve utpanna thayelA jIvo potAnuM AyuSya pUrNa thatAM mRtyu pAme che tyAre teTalA samaya sudhI lokamAM koIpaNa saMmUrchAima manuSya rahetA nathI, te jIvono pUrNa rIte abhAva thaI jAya che. mATe A 98 bolanA alpabadutvano 24mo bola azAzvata che. saMsAranA anya jIvonI utpattino paNa virahakAla to hoya ja che paraMtu te jIvonI sthiti dIrghakAlanI hovAthI te jIvo haMmezA hoya che. jema ke garbhaja manuSyono virahakAla 12 muhUrtano che, arthAtu 12 muhurta paryata navA garbhaja manuSyono janma thato nathI, paraMtu pUrve utpanna thayelA manuSyonI sthiti 1 muhUrtathI laIne karoDa pUrva varSa sudhInI hoya che ane yugalika manuSyonI sthiti traNa palyopamanI hoya che. tethI garbhaja manuSyono abhAva thato nathI. tAtparya e che ke je jIvonI utpattino virahakAla tenI sthitithI adhika hoya, te virahakAlamAM te jIvono abhAva thaI jAya, tethI te bola azAzvata thAya paraMtu je jIvonI utpattino virahakAla tenI sthitithI alpa hoya, te jIvono abhAva kadApi thato nathI, tethI te bola zAzvata ja rahe che. (2) paMcANumo bola chavastha manuSyo- A bola agiyAramA ane bAramA guNasthAnavartI jIvonA saMyogathI thAya che, te baMne guNasthAna azAzvata che. tethI te guNasthAnavartI ekapaNa jIva jyAre na hoya tyAre A paMcANumo bola thato nathI. tethI A bola azAzvata kahevAya che. (3) 97 mo bola-saMsArI jIvo- A bola 14mA guNasthAnavartI jIvonA saMyogathI thAya che ane caudamuM guNasthAna azAzvata che. tethI jyAre caudamA guNasthAnavartI jIvo na hoya tyAre 97 mo bola banato nathI. tethI te azAzvata che. A traNa bola sivAya 95 bolanA jIvono koIpaNa rIte lokamAM abhAva thato nathI. tethI te bola sadA zAzvata che. che tRtIya pada saMpUrNa | Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coNa pada : paricaya || 3ra3 cothuM pada eka ! paricaya ke choka che. thI cha ka che zrI prajJApanA sUtranuM A cothuM sthiti pada . temAM saMsArI jIva janmathI mRtyu paryata nAraka Adi paryAyomAM niraMtara keTalo kALa rahe che, te kAla maryAdAnI vicAraNA che. jIva dravya nitya che, paraMtu tenI paryAyo- avasthAo parivartana pAme che, temAM paNa karmayukta saMsArI jIvo potAnA karmAnusAra A sRSTinA zubhAzubha karmAnusAra vividha sthAnomAM janma dhAraNa kare che, potAnA AyuSya karmanI kAlamaryAdA anusAra rahe che ane tyAra pachI te sthAna choDI anyatra janma dhAraNa kare che. A rIte janma-maraNanuM cakra cAlyA kare che. janma-maraNa vacceno jIvanakAla kayA sthAnamAM keTalo hoI zake? tenI kAla maryAdAne ja sUtrakAre "sthiti' kahI che. "sthiti' zabdanI vyutpattilabhya artha A pramANe che- sthIyate savathI te nathI Avaka vAmanubhUtisthitiH | AyuSyakarmanI anubhUti karato jIva je paryAyamAM jeTalo kAla avasthita rahe che teTalA kAlane te paryAyanI sthiti kahe che. tethI sthiti, AyuSya karmonI anubhUti ane jIvana, A sarva zabdo paryAyavAcI che. jJAnAvaraNIyAdi karmapagalonA avasthAnane paNa 'sthiti' kahe che, tema chatAM A padamAM nAraka Adi jIvonI "AyuSyakarmAnubhUti'ne ja 'sthiti' zabdathI grahaNa karI che. AyuSya karmanI anubhUti mAtra saMsArI jIvone hoya che, tethI A padamAM saMsArI jIvonI sthitino vicAra karyo che. siddhonIsthiti sAdi anaMtakAlanI hoya che; tene Ayuno abhAva hovAthI ahIM tenuM varNana karyuM nathI. sthiti(Ayu)nA be prakAra che. jaghanya eTale te-te sthAnanI ochAmAM ochI sthiti ane utkRSTa eTale te-te sthAnanI vadhAremAM vadhAre sthiti. A padamAM sthiti nirUpaNano krama A pramANe che- sarva prathama koIpaNa sthAnanA jIvonI samuccaya jaghanya ane utkRSTa sthitinuM kathana che, tyAra pachI tenA paryAptA ane aparyAptAnI jaghanya ane utkRSTa sthitinuM kathana che ane te sivAya te sthAnanA jeTalA bheda-prabheda thAya, tenI jaghanya ane utkRSTasthitinuM kathana che. mukhya rIte 24 daMDakanA kramathI jIvonI sthitinuM kathana karyuM che, yathA- (1) nAraka (2) daza bhavanapati deva (3) pAMca sthAvara (4) traNa vikasendriya (5) tiryaMca paMcendriya (6) manuSya (8) vyaMtara deva (9) jyotiSI deva ane (10) vaimAnika deva. temAM paNa vividha bheda-prabheda sAthe sthitinuM kathana che. A sthiti padanA varNana anusAra cAra jAtinA devomAM, devonI utkRSTa sthiti karatAM devIonI utkRSTa sthiti alpa che. jema ke- asurakumAramAM devonI utkRSTa sthiti sAdhika eka sAgaropama che jyAre devIonI utkRSTa sthiti sADA cAra palyopamanI che. vaimAnika devonI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che jyAre devIonI utkRSTa sthiti 55 palyopamanI che. jaghanya sthiti deva-devIonI sarvatra samAna hoya che. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 324 / zrI pannavaNA sua: bhAga-1 - cAta ___ yo, paE: sthiti 777777777EEEE nairathionI sthiti: NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! naiyionI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! tenI sthiti dhanya daza hajAra varSa ane utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. | 2 | apajjattayaNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! apryaapt| naiyionI sthiti dI cha ? 612-3 gautama! dhanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. | 3 pajjattayaNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha :- - bhagavan ! paryApta naiyionI sthiti 2ii cha ? 612- gautama ! dhanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. | 4 rayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM sAgarovamaM / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! 2tnaprabhA pRthviin| naiyionI sthiti 2ii cha ? 612- gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI che. 5 apajjattayarayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! 2tnaprabhA pRthvInA aparyApta nai2yionI sthiti 2ii cha ? uttrhe gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. |6 pajjattayarayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sAgarovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:-prazna- magavan ! 2tnaprAmA pRthviin| pryaapt| naiyionI sthiti 2ii cha ? 6ttrgautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka sAgaropamanI che. 7 sakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada sthiti | u25 / ega sAgarovamaM, ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAI / bhAvArtha:- prazna-mAvan ! zazamA pRthvInA nairayionI sthiti dI cha ? 6ttara- gautama! jaghanya eka sAgaropama ane utkRSTa traNa sAgaropamanI che. | 8 apajjattayasakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte !kevaiyaMkAlaM ThiI paNNattA? goyamA! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:--- bhagavan ! zaziprabhA pRthvInA aparyApta nayionI sthiti kI cha? 6ttrhe gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 9 pajjattayasakkarappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! zaziprabhA pRthvInA paryApta nayionI sthiti kI cha? 612-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna eka sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa sAgaropamanI che. 10 vAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM tiNNi sAgarovamAI, ukkoseNaM satta sAgarovamAiM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! vAyupramA pRthvInA nayionI sthiti 2ii cha? 612-3 gautama! jaghanya traNa sAgaropama ane utkRSTa sAta sAgaropamanI che. 11 apajjattayavAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna-De bhagavan ! vAsupramA pRthvInA aparyApta nairaviDonI sthiti mI cha ? 6ttrhe gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. |12 pajjattayavAluyappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM tiNNi sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattasAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! vAsupramA pRthviin| pryaapt| nairayionI sthiti 2ii cha ? 612he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna traNa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAta sAgaropamanI che. 13 paMkappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM satta sAgarovamAiM, ukkoseNaM dasa sAgarovamAI / bhAvArtha:-pra- bhagavan ! 57mA pRthvInA nairayionI sthiti dI cha ? 612- gautama ! jaghanya sAta sAgaropama ane utkRSTa daza sAgaropamanI che. 14 apajjattayapaMkappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u8 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 matamatA . bhAvArtha:- prazna- bhagavan! paMpramA pRthvInA apryaapt| naiyionI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 15 pajjattayapaMkappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM satta sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! 55mA pRthvInA pryaapt| naiyinI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sAta sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna daza sAgaropamanI che. 16 dhUmappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI, ukkoseNaM sattarassa sAgarovamAI / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! dhUmaprabhA pRthvInA naraviDonI sthiti dI cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya daza sAgaropama ane utkRSTa sattara sAgaropamanI che. |17 apajjattayadhUmappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-5-3 mAvan ! dhUmapramA pRthvInA aparyApta nayionI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane |18 pajjattayadhUmappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaMdasasAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattarassasAgarovamAiM aNtomhuttuunnaaii| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! dhUmapramA pRthvInA paryApta naiyionI sthiti dI cha ? 6ttrgautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sattara sAgaropamanI che. |19 tamappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarassa sAgarovamAiM, ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! tamaHpramA pRthvInA naraviDonI sthiti kI che ? 612- gautama! jaghanya sattara sAgaropama ane utkRSTa bAvIsa sAgaropamanI che. |20 apajjattayatamappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM ThiI paNNatA ? goyamA !jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! tama:pramA pRthvIna apryaapt| naiyionI sthiti 2ii cha ? 612he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 21 pajjattayatamappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarassa sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 327 ] bhAvArtha - pragna- he bhagavan! tama prabhA pRthvInA paryAptA nairayikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sattara sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna bAvIsa sAgaropanI che. 22 ahesattamapuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! adhaHsaptama(sAtamI naraka) pRthvInA nairayikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. 23 apajjattayaahesattamapuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aparyAptA adhaHsaptama pRthvInA nairayikonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 24 pajjattayaahesattamapuDhaviNerajhyANaMbhaMte ! kevaIyaMkAlaMThiIpaNNattA? goyamA !jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! paryAptA adhaHsaptama pRthvInA nairayikonI sthiti keTalI che? uttaragautama jaghanya aMtarmuhUrta nyUna bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna tetrIsa sAgaropamanI che. vivecana : prastuta sUtromAM nArakI ane tenA bheda-prabhedonI jaghanya ane utkRSTa sthitinuM kathana che. aparyApta-5ryApta avasthA:- aparyAptA-paryAptA jIvonA be-be prakAra che- (1) labdhi aparyAptAaparyApta nAma karmanA udayavALA jIvone labdhi aparyAptA kahe che. labdhi aparyAptA jIvo svayogya paryApti pUrNa karI zakatA nathI. te jIva aparyAptA nAmakarmanA udaye aparyApta avasthAmAM ja mRtyu pAme che. (2) labdhi paryAptA- paryApta nAma karmanA udayavALA jIvo labdhi paryAptA kahevAya che. utpattinA prathama aMtarmuhUrtamAM svayogya paryApti pUrNa na karI hoya tyAre paNa te labdhi paryAptA ja kahevAya che ane paryApta nAmakarmanA udaye teo svayogya paryApti avazya pUrNa kare che. A baMne avasthA aparyApta-paryApta nAmakarma sApekSa che. (3) karaNa aparyAptA- utpattinA prathama aMtarmuhurta sudhI jIva karaNa aparyApta kahevAya che arthAt svayogya paryApti pUrNa na kare tyAM sudhI jIva karaNa aparyApta kahevAya che. karaNa aparyApta avasthAmAM labdhi aparyAptA ane labdhi paryAptA baMne prakAranA jIvo saMbhave che. (4) karaNa paryAptA- utpattinA prathama aMtarmuhUrta pachI arthAt svayogya paryApti pUrNa thaI gayA pachI jIva karaNa paryApta kahevAya che. labdhi aparyApta jIvo karaNaparyApta thatA nathI. te aparyApta avasthAmAM ja mRtyu pAme che. karaNa paryAptA jIvo labdhithI paryAptA ja hoya che. labdhi aparyAptA jIvo karaNa aparyAptA ja hoya che. labdhi paryAptA jIvomAM karaNaparyAptA ane karaNaaparyAptA, baMne avasthA saMbhavita che. karaNaaparyAptA jIvomAM labdhiparyAptA ane labdhiaparyAptA, Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 328 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 bane avasthA saMbhavita che. karaNaparyAptA jIvo labdhiparyAptA ja hoya che. - nArakI ane devolabdhiparyAptAja hoya che. te jIvo aparyAptAvasthAmAM mRtyu pAmatA nathI. svayogya paryAptio pUrNa na kare tyAM sudhI te jIva karaNaaparyAptA kahevAya che. - prastutamAM karaNa aparyAptA ane paryAptA nairayikonI sthitinuM kathana che. tethI aparyAptAnI sthiti aMtarmuhUrtanI ja kahI che ane utkRSTa sthitimAMthI aMtarmuhUrta nyUna karIne paryAptAnI sthiti kahI che. pUrva-pUrva narakanA nairayikonI je utkRSTa sthiti che te ja pachI pachInA narakanA nairayikonI jaghanya sthiti che. jemake ratnaprabhA(prathamanaraka) pRthvInI utkRSTasthiti eka sAgaropamanI che, tyAre zarkarAprabhA(bIjI naraka)nI jaghanya eka sAgaropamanI sthiti che. tema chatAM aparyAptAvasthAnI sthiti sarvatra samAna hoya che. asattanA puvI - adhaHsaptama pRthvI, sAtamI naraka pRthvI adholokamAM sarvathI nIce che tevuM sUcita karavA sUtrakAre sAtamI pRthvI sAthe 'I' zabdano prayoga karyo che. samuccaya deva-devIonI sthiti:25 devANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa tetrIza sAgaropamanI che. 26 apajjattayadevANaM bhaMte !kevaiyaMkAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 27 pajjattayadevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! paryAptAdevonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama!jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. 28 devINaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM paNapaNNaM paliovamAI / bhAvArtha-prazna- he bhagavan!devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama!jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa paMcAvana palyopamanI che. 29 apajjattayadevINaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 329 ] aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 30 pajjattayadevINaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM paNapaNNaM paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! paryAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna paMcAvana palyopamanI che. vivecana : prastuta sutromAM devonA bheda karyA vinA sAmAnya rIte deva-devIonI sthiti darzAvIne tyArapachI tenA aparyAptA ane paryAptAnI sthitinuM varNana karyuM che. deva ane devIonuM jaghanya AyuSya baMnenuM samAna hoya che paraMtu utkRSTa AyuSya devo karatAM devIonuM ochuM hoya che. bhavanapati deva-devIonI sthiti:31 bhavaNavAsINaM bhaMte !devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavanavAsI devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI che. 32 apajjattayabhavaNavAsINaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! aparyAptA bhavanavAsI devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 33 pajjattayabhavaNavAsINaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! paryAptA bhavanavAsI devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika eka sAgaropamanI che. 34 bhavaNavAsiNINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM addhapaMcamAiM pliovmaaiN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavanavAsI devIonI keTalI sthiti che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sADA cAra palyopamanI che. 35 apajjattayANaM bhaMte ! bhavaNavAsiNINaM devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aparyAptA bhavanavAsI devIonI sthiti keTalI che? uttara- he Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 330 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 36 pajjattayANaM bhaMte ! bhavaNavAsiNINaM devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaMcamAiM paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! paryApta bhavanavAsI hevImonI sthiti 2ii cha ? 612- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sADA cAra palyopamanI che. |37| asurakumArANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! asuramA2 hevonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! dhanya 6za hajAra varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI che. 38 apajjattayaasurakumArANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- - mAvan ! a5yApta masurakumAra hevonI sthiti 240 cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 39 pajjattayaasurakumArANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasasahassAI aMtomuttUNAI, ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha :- prazna-De mAvan ! paryApta masuraDumAra hevonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika eka sAgaropamanI che. 40 asurakumArINaM bhaMte !devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM addhapaMcamAiM paliovamAiM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! asu2kumAra hevImonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! dhanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sADA cAra palyopamanI che. 41 apajjattiyANaM asurakumArINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- hai magavan ! apryaapt| asura bhAra hevImonI sthiti :2ii cha ? 612-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 42 pajjattiyANaM asurakumArINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaMcamAI paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti | 331 bhAvArtha:-5- mAvan ! paryApta masurakumAra hevImonI sthiti :2ii cha ? uttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sADA cAra palyopamanI che. 43 NAgakumArANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM do pliovmaaiNdesuunnaaii|| bhAvArtha:--- bhagavan ! nAgaDumAra hevonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! dhanya / hajAra varSa ane utkRSTa dezona(kAMIka nyUna) be palyopamanI che. 44 apajjattayANaM bhaMte !NAgakumArANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA? goyamA ! jahaNNeNaM vi aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-981- bhagavan ! aparyApta nAgabhAra hevonI sthiti dI cha ? ta2- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 45 pajjattayANaM bhaMte ! NAgakumArANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM do paliovamAI desUNAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! paryApta nAgabhAra hevonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna dezona be palyopamanI che. 46 NAgakumArINaM bhaMte !devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaMdesUNaMpaliovamaM / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! nAgabhAra hevImonI sthiti :2ii cha ? 612- gautama ! dhanya daza hajAra varSa ane utkRSTa dezona(kAMIka ochI) eka palyopamanI che. 47 apajjattayANaM NAgakumArINaM bhaMte !devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! aparyApta nAgabhAra hevImonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 48 pajjattiyANaM NAgakumArINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM desUrNa paliovamaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! 5ptiA namAra hevImonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna dezona eka palyopamanI che. 49 suvaNNakumArANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM do paliovamAI desUNAI / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33ra | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha -prazna-he bhagavan! suvarNakumAra devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa kaMIka nyUna be palyopamanI che. 50 apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aparyAptA suvarNakumAra devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! aparyAptA suvarNakumAra devonI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 51 pajjattayANapucchA? goyamA !jahaNNeNaMdasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM do paliovamAiM desUNAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA suvarNakumAra devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna dezona be palyopamanI che. 52 suvaNNakumArINaM bhaMte ! devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM desUNaM paliovamaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! suvarNakumAra devIonI sthiti keTalI che? uttara- jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa dezona eka palyopamanI che. 53 apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA suvarNakumAra devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 54 pajjattayANapucchA? goyamA !jahaNNeNaMdasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM desUrNa paliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paryAptA suvarNakumAra devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna dezona eka palyopamanI che. 55 evaM eeNaM abhilAveNaM ohiya-apajjattapajjattasuttattayaM devANa ya devINa yaNeyavvaM jAva thaNiyakumArANaM jahA NAgakumArANaM / bhAvArtha :- A kathanAnusAra audhika(samuccaya), aparyAptA ane paryAptAnA traNa-traNa sutro zeSa navanikAyanA devo ane devIonA viSayamAM jANavA joIe yAvatustanitakumAra sudhInA devo ane devIonI sthiti nAgakumAranI jema samajI levI joIe. vivecana : prastuta sUtramAM bhavanapati jAtinA devonI ane devIonI sthitinuM kathana che. daza prakAranA bhavanapati jAtinA devomAM asurakumAra devonI sthiti adhika che ane zeSa nava prakAranA devonI sthiti eka samAna che. te nava prakAranA devA mATe "navanikAyanA devo' zabda prayoga pracalita che. prastuta sUtramAM sUtrakAre bhavanapati devomAM uttaradizA ke dakSiNa dizAnI alaga vicakSA karI nathI, paraMtu Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 333 ] zrI jIvAbhigamasUtra pratiprati-1mAM dakSiNa ane uttara dizAnA bhavanapati deva-devIonI sthitinuM pRtha-pRthak kathana che. prastuta pAThamAM je utkRSTa sthiti kahI che te uttara dizAnA IndranI apekSAe che. tenAthI dakSiNa dizAnA IndronI sthiti ochI hoya che. jaghanya sthiti baMnenI samAna che. bhavanapati jAtinA devomAM 10 asurakamArAdi devo ane paMdara paramAdhAmI devo tema 25 bhedano samAveza thAya che. sUtrakAre daza bhavanapatidevonI sthitinuM ja kathana karyuM che. paMdara paramAdhAmI devonuM kathana zrI samavAyAMga sutramAM ane bhagavatIsUtra zataka-3/7mAM che. pahelA devalokanA indra, zakrendranA cAra lokapAla deva che. temAM yamalokapAlanA adhInastha devomAM paMdara paramAdhAmI devonI gaNanA thAya che. te devo yama nAmanA loka pAla devanA putrasthAnIya che ane tenI sthiti samuccaya eka palyopamanI che. pAMca sthAvara jIvonI sthiti - 56 puDhavikAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAvIsa hajAra varSanI che. 57 apajjattayapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aparyAptA pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 58 pajjattayapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! paryAptA pRthvIkAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna bAvIsa hajAra varSanI che. 59 suhumapuDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 60 apajjattayasuhumapuDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi saMtomuhutI bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA sUkSma pRthvIkAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 61 pajjattayasuhamapuDhavikAiyANapucchA? goyamA !jahaNNeNa viukkoseNa vi aNtomuhuttN| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA sUkSma pRthvIkAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 62 bAdarapuDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvIsaM vaasshssaaii| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! bAdara pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAvIsa hajAra varSanI che. |63 apajjattayabAdarapuDhavikAiyANapucchA ? goyamA !jhnnnnennviukkosennviaNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA bAdara pRthvIkAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 64 pajjattayabAdarapuDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA bAdara pRthvIkAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna bAvIsa hajAra varSanI che. 65 AukAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM satta vaasshssaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aplAyika jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSanI che. 66 apajjattayaAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuttN| bhAvArtha-prazna- he bhagavan!aparyAptA aplAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 67 pajjattayaAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA aplAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAta hajAra varSanI che. 68 suhumaAukAiyANaM ohiyANaM apajjattayANaM pajjattayANa yajahA suhumapuDhavikAiyANaM tahA bhANiyavvaM / bhAvArtha - samuccaya, aparyAptA ane paryAptA sUkSma aplAyikonI sthiti sUkSma pRthvIkAyikonI sthiti pramANe jANavI. 69 bAdaraAukAiyANapucchA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkosennNsttvaasshssaaii| Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bAdara aplAyika jIvonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSanI che. 70 pa apajjattayabAdaraAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha::- prazna- he bhagavan ! aparyAptA bAdara aplAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 71 pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA bAdara aplAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAta hajAra varSanI che. 72 tekAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNi iMdiyAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tejaskAyika jIvonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa ahorAtra(rAta-divasa)nI che. 73 apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptA tejaskAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 74 jANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi rAiMdiyAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA tejaskAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa ahorAtrinI che. |75 suhutekAiyANaM ohiyANaM apajjattayANaM pajjattayANa ya jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArthaH- aughika, aparyAptA ane paryApta sUkSma tejaskAyikonI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. |76 bAdarateDakAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNi raaiNdiyaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bAdara tejaskAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa ahorAtrinI che. |77 apajjattayabAdarateDakAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA bAdara tejaskAyikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 336 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 78 pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi rAIdiyAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! paryApyA bAda tejaskAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa ahorAtranI che. 79 vAukAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tiNNi vaasshssaaii| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa hajAra varSanI che. 80 apajjattayavAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 81 pajjattayANapucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tiNNi vAsasahassAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paryAptA vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa hajAra varSanI che. 82 suhumavAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! sUma vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 83 apajjattayasuhumavAukAiyANapucchA ? goyamA !jahaNNeNa viukkoseNavi aNtomuhuttN| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aparyAptA sUkSma vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtamuhUrtanI che. 84 pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA sUkSma vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 85 bAdaravAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tiNNi vaasshssaaii| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! bAdara vAyukAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa hajAra varSanI che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti | 337 86 apajjattayabAdaravAukAiyANapucchA? goyamA !jahaNNeNa viukkoseNavi aNtomuhttN| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! aparyApta pA62 vAyuyionI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 87 pajjattayabAdaravAukAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:--- bhagavan ! paryApta mA62 vAyuyionI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa hajAra varSanI che. 88 vaNassaikAiyANaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM dasa vAsasahassAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vanaspatiyionI sthiti 2ii cha ? 612-gautama ! dhanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa daza hajAra varSanI che. 89 apajjattayavaNassaikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhutt| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! aparyApta vanaspatiyionI sthiti 240 cha ? uttara- gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 90 pajjattayavaNassaikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM dasa vAsasahassAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta vanaspatiyionI sthiti 2ii cha ? 6 // 2- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSanI che. 91 suhumavaNassaikAiyANaM ohiyANaM apajjattANaM pajjattANa yajahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - audhika, aparyAptA ane paryAptA sUkSma vanaspatikAyikonI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarbhUtanA cha. |92 bAdaravaNassaikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM dasa vaasshssaaii| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! pA62 vanaspatiyionI sthiti mI cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa daza hajAra varSanI che. |93 apajjattayabAdaravaNassaikAiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 338 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA bAdara vanaspatikAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 94 pajjattabAdaravaNassaiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM dasa vAsasahassAiM aNtomuttuunnaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! paryAptA bAdara vanaspatikAyikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSanI che. vivecana : prastuta sutromAM pAMca sthAvara jIvonA audhika, sUkSma ane bAdaranI tathA tenA aparyAptA ane paryAptAnI sthitinuM pRthaka pRthak varNana che. te kathana bhAvArthathI spaSTa che. aMtamuhuraM:-ahIM sUtromAM sthitirUpe aMtarmuhUrta samayanuM kathana anekavAra thayuM che. te sarvatra uccAraNanI apekSAe samAna hovA chatAM samaya pramANamAM sarvatra samAna nathI. te jaghanya be samayanuM ane utkRSTa 48 miniTamAM kiMcit jUna paNa hoya che. aMtarmuhUrtanA aneka bheda hovAthI aMtarmuhUrtanI sthitimAM taratamatA thAya che. ekendriyanI sthitinA aMtarmuhUrtathI paMcendriyanI sthitino aMtarmuhUrta moTuM hoya che. A ja rIte aparyAptA ane paryAptAnuM; pRthvIkAya ane vanaspatikAyanuM temaja bAdara ke sUkSma vanaspatikAyanuMaMtarmuhUrta paraspara nAnuM-moTuM hoya che. prastuta sUtromAM vanaspatikAyanA sUkama bAdara be bhedonI ja vivakSA karI che; pratyeka ane sAdhAraNa A bhedo karyA nathI. chatAM sAdhAraNa vanaspatinI sthiti jaghanya ane utkRSTa ekamAtra aMtarmuhUrtanI jANavI. vikalendriya jIvonI sthiti: 95 beiMdiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bArasa sNvcchraaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! beindriya jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAra varSanI che. 96 apajjattayabeiMdiyANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aparyApta beIndriyanI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 97 pajjattayabeiMdiyANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA beindriyanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna bAra varSanI che. 98 teiMdiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 339] ukkoseNaM egUNapaNNaM rAiMdiyAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! teindriya jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa ogaNapacAsa ahorAtri(divasa)nI che. 99 apajjattayateiMdiyANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhattaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA teindriyonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 100 pajjattayateiMdiyANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM egUNapaNNaM rAiMdiyAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA teindriyanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ogaNapacAsa ahorAtrinI che. 101 cariMdiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM chammAsA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! caurendriya jIvonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa cha mAsanI che. 102 apajjattayacauridiyANaM pucchA? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aNtomuhttN| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aparyAptA caurendriyanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 103 pajjattayacauridiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkoseNaM chammAsA aMtomuhuttUNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA caurendriyanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna cha mAsanI che. paMcendriya tiryaMcayonika jIvonI sthiti:104 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi pliovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. 105 apajjattayapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u40 / zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 106 pajjattayapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta paMthendriya tiryayayonionI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. 107 sammucchimapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvkoddii| bhAvArtha :- prazna-De mAvan ! saMbhUmi paMthendriya tiryayayonionI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama ! jaghanya aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa eka kroDapUrva varSanI che. |108 apajjattayasammucchimapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna-mAvan ! aparyApta saMbhUmi paMthendriya tiryayonI sthiti dI cha ? 12he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 109 pajjattayasammucchimapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavana! paryAptA saMmarchAima paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. 110 gabbhavakkaMtiyaparcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / bhAvArtha :- - bhagavan ! H4 paMthendriya tiryayayoniyonI sthiti 2ii cha ? uttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. 111 apajjattaya gabbhavakkaMtiya paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! a5pti garma tiryaya paMthendriyonI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 112 pajjattayagabbhavakkaMtiyapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha:- - bhagavan ! paryApta garma4 paMthendriya tiryayayoniDonI sthiti dI cha ? 6ttrhe gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti |113 jalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / 341 bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! 4Nayara paMyendriya tiryayayoniDonI sthiti DeTasI che ? uttara - he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. | 114 apajjattayajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptA jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 115 pajjattayajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA 4Nayara paMthendriya tiryayayonionI sthiti DeTasI che ? uttrhe gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. |116 sammucchimajalacarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMbhUrcchima 4Nayara paMthendriya tiryayayoniDonI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. | 117 apajjattayasammucchimajalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA saMmUrcchima jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara - he gautama! dhanya ane utdRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 118 pajjattayasammucchimajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha: 1:- prazna- he bhagavan ! paryAptA saMmUrcchima jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. |119 gabbhavakkaMtiyajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! garbha4 4Nayara paMyendriya tiryayayoniDonI sthiti DeTasI che ? uttara - he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. |120 apajjattayagabbhavakkaMtiyajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u42 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aparyAptA garbhaja jaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI cha? 6 // 2- gautama ! dhanya bane utkRSTa saMta DUtanI che. 121 pajjattayagabbhavakkaMtiyajalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! paryApta garma4 422 paMthendriya tiryayayonionI sthiti dI cha ? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. 122 cauppayathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI / bhAvArtha:-pra-magavana! yatathyAsthaya paMthendriyatiyathayonionI sthiti bIcha? 612he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. 123 apajjattayacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI cha ? 12- gautama ! 4dhanya bhane kRSTa aMtarbhUtanI cha. 124 pajjattayacaThappayathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. 125 sammucchimacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM caurAsII vAsasahassAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mUrchAima catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI cha ? 612- gautama ! dhanya aMtarbhUta bhane utkRSTa yoryAzI // 2(84,000) varSanI cha. 126 apajjattayasammucchimacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA saMmUrchAima catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 127 pajjattayasammucchimacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM caurAsIiM vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA saMmUrcchima catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna coryAzI hajAra(84,000) varSanI che. 343 | 128 gabbhavakkaMtiyacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! garbhaja catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. | 129 apajjattayagabbhavakkaMtiyacauppayathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA garbhaja catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 130 pajjattayagabbhavakkaMtiyacauppayathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA garbhaja catuSpada sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. |131 uraparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! uraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. | 132 apajjattayauraparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptA uraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 133 pajjattayauraparisappathalayaraparcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA uraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna pUrvakroDa varSanI che. | 134 sammucchimauraparisappathalayaraparcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tevaNNaM vAsasahassAiM / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u44 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha:- - bhagavana ! saMbharchima 62parisa sthAyara paMthendriya tiryayayonionI sthiti 32ii cha ? ta2- gautama ! dhanya maMtabhuta, utkRSTa trepana 42 (43,000) varSanI che. 135 sammucchimaapajjattagauraparisappathalayaraparcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA! jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aparyAptA saMmUrchAima uraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti 2ii cha ? 6.2- gautama ! 4dhanya mane GSTa aMta tanI cha. 136 pajjattagasammucchimauraparisappathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhurta, ukkoseNaM tevaNNaM vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! paryApta saMbhUrchima 62parisa sthaNaya2 paMthendriya tiryayayonionI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna trepana hajAra (43,000) varSIche. 137 gabbhavakkaMtiyauraparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! garbhaja uraparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. 138 apajjattayagabbhavakkaMtiyauraparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! aparyApta garma4 72parisa sthagayara paMthendriya tiryayayonionI sthiti dI cha ? ta2- gautama ! 4dhanya mane GSTa aMta tanI cha. 139 pajjattayagabbhavakkaMtiyauraparisappathalayarapaMcediyatirikkhajoNiyANapucchA? goyamA! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha-ana-he bhagavana! paryAptA garbhaja uraparisarpa sthaLacara paMcendriyatiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. 140 bhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvkoddii| bhAvArtha :- - magavan ! mu45risa sthagayara paMthendriya tiryayayonionI sthiti 2ii cha ? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. 141 apajjattayabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANapucchA ? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 142 pajjattayabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. | 143 sammucchimabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! saMmUrcchima bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ?uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa beMtAlIza hajAra varSanI che. apajjattayasammucchimabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / 144 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA saMmUrcchima bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. pucchA ? goyamA ! 145 pajjattayasammucchimabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM jahaNaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAiM aNtomuhuttuunnaaii| 345 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA saMmUrcchima bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna beMtAlIza hajAra varSanI che. |146 gabbhavakkaMtiyabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! garbhaja bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrva varSanI che. pucchA ? 147 goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / apajjayagabbhavakkaMtiyabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA garbhaja bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 148 pajjattayagabbhavakkaMtiyabhuyaparisappathalayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI aMtomuhuttUNA / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA garbhaja bhujaparisarpa sthaLacara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna kroDapUrva varSanI che. |149 khahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgo / 34 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! khecara tiryaMca paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. | 150 apajjattayakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA / goyamA ! jahaNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 151 pajjattayakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgo aMtomuhuttUNo / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttarahe gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. | 152 sammucchimakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvattariM vAsasahassAiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! saMmUrcchima khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttarahe gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bottera hajAra varSanI che. | 153 apajjattayasammucchimakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna-- he bhagavan ! aparyAptA saMmUrcchima khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. |154 pajjattayasammucchimakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvattariM vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryAptA saMmUrcchima khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna botera hajAra varSanI che. | 155 gabbhavakkaMtiyakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgo / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che ? uttara- he Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 347 ] gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 156 apajjattayagabbhavakkaMtiyakhahayarapaMcediyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aparyAptA garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 157 pajjattayagabbhavakkaMtiyakhahayarapaMceMdiyatirikkhajoNiyANapucchA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgo aMtomuhuttUNo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA garbhaja khecara paMcendriya tiryaMcayonikonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. vivecana : prastuta sUtromAM tiryacapaMcendriya jIvonI sthitinuM nirUpaNa che. tiryacapaMcendriyanA mukhya pAMca bheda che- (1) jalacara (2) sthaLacara (3) khecara (5) uraparisarpa ane (5) bhujaparisarpa. A sUtromAM pahelA samuccaya paMcendriyanA nava prazno karIne pachI jalacara Adi pAMceyanA nava-nava prazno karyA che. A rIte 9 4 6 = 54 prakAre, copana sUtrothI(104thI 157 sudhI) tiryaMca paMcendriyanI sthitinuM nirUpaNa che. navA prazno A prakAre che- (1) tiryaMca paMcendriya (2) tenA aparyApta (3) tenA paryApta (4) saMmUrchAima tiryaMca paMcendriya (5) tenA aparyApta (6) tenA paryApta (7) garbhaja paMcendriya tiryaMca (8) tenA aparyApta (9) tenA paryApta. A samuccaya tiryaMca paMcendriyanI nava prakAre sthiti che. te ja rIte jalacarAdi pAMceyanI 9-9 prakAre sthitinuM kathana che. Ama cha vAra 99 prakAre ahIM tiryaMca paMcendriyanI sthitinuM kathana thayuM che. yagalika tiryaMca paMcekiya :- sAdhika kroDapUrvathI traNa palyopama sudhInI sthitivALA tiryaMca paMcendriya yugalika kahevAya che. pAMca prakAranA tiryaMca paMcendriyonI sthitine jotAM spaSTa thAya che ke te pAMca prakAramAMthI catuSpada sthaLacara ane khecaramAM yugaliko hoya che. kAraNa ke khecaranI utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI ane sthaLacaranI traNa palyopamanI sthiti che, te yugalikanI apekSAe che. anya traNa tiryaMca paMcendriyamAM yugaliko hotA nathI, kAraNa ke temAM kroDapUrva varSathI vadhu sthiti hotI nathI. manuSyonI sthitiH158 maNussANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi pliovmaaiN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. |159 apajjattayamaNussANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhattaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 348 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 160 pajjattayamaNussANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. 161 sammucchimamaNussANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi saMtomurA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mUrNima manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI ja hoya che. 162 gabbhavakkaMtiyamaNussANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM atomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi pliovmaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! garbhaja manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. 163 apajjattayagabbhavakkaMtiyamaNussANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aparyAptA garbhaja manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 164 pajjattayagabbhavakkaMtiyamaNussANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA garbhaja manuSyonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya manuSyo, saMmUrchAima manuSyo ane garbhaja manuSyonI sthitinuM kathana che. manuSyonA kathanamAM 15 karmabhUmi, 30 akarmabhUmi ane padaaMtaradvIpa, te 101 kSetranA (1) garbhaja manuSyonA paryAptA ane aparyAptA ane (2) saMmUrchAima manuSyonA aparyAptAno samAveza thAya che. (1) saMmUrchAima manuSyonI sthiti - saMmUrchAima manuSyo labdhi aparyAptA ja hoya che, te jIvo aparyAptA avasthAmAM ja mRtyu pAme che. tenI sthiti aMtarmuhUrtanI ja hoya che. (2) garbhaja manuSyonI sthiti- sUtrakAre samuccaya garbhaja manuSyonI sthitinuM kathana karyuM che paraMtu temAM karmabhUmija manuSyonI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI hoya che karmabhUmija manuSyomAM pAMca mahAvideha kSetranA manuSyo niyama karmabhUmi hoya che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa kroDapUrvanI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti hoya che. jyAre pAMca-bharata pAMca-airavata kSetranA manuSyonI sthiti cha ArA pramANe judI-judI hoya che. akarmabhUmija ane aMtartIpaja jugaliyAnI jaghanya kroDapUrva jhAjherI ane utkRSTa akarmabhUmija manuSyonI traNa palyanI ane aMtardhIpaja manuSyonI palyanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. sUtrakAre sAmAnya rIte (bheda vivakSA vinA) utkRSTa traNa palyopamanI sthitinuM kathana karyuM che, te kathana yugalikonI apekSAe che. vANavyaMtara deva-devIonI sthitiH 349 | 165 vANamaMtarANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM, ukkoseNaM paliovamaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vANavyaMtara devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka palyopamanI che. | 166 apajjattayavANamaMtarANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA vANavyaMtara devonI sthiti keTalI che ? utta2- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. | 167 pajjattayANaM vANamaMtarANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA vANavyaMtara devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka palyopamanI che. | 168 vANamaMtarINaM bhaMte! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNaNaM dasa vAsasahassAiM, ukkoseNaM addhapaliovamaM / bhAvArtha: 1:- prazna- he bhagavan ! vANavyaMtara devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa ardhA palyopamanI che. | 169 apajjattayANaM bhaMte ! vANamaMtarINaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyAptA vANavyaMtara devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. | 170 pajjattayANaM bhaMte ! vANamaMtarINaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM addhapaliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryAptA vANavyaMtara devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ardhA palyopamanI che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 350] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 vivecana : prastuta sutromAM vANavyaMtara devo tathA devInI sthitinuM nirUpaNa che. vANavyaMtara ane jyotiSI devomAM devo karatAM tenI devIonI sthiti ardhI hoya che. jemake vANavyaMtara devanI sthiti eka palyanI to tenI devIonI ardhA palyopamanI hoya che. daza prakAranA jaMbhaka devono samAveza vyaMtara jAtinA devomAM thAya che. A rIte 16 vyaMtara + 10 jubhaka = 26bheda vyaMtaradevonA thAya che. bhagavatIsUtrazataka-14/8 mAM jaMbhaka devonA daza prakAranuM nirUpaNa che. tyAM jaghanya utkRSTanA bhedanI vivakSA vinA teonI sthiti sAmAnya rIte eka palyopamanI kahI che. jyotiSI deva-devInI sthiti:171 joisiyANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM paliovamaTThabhAgo, ukkoseNaMpaliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM / bhAvArtha :- pragna- he bhagavanjyotiSI devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. 172 apajjattayajoisiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA jyotiSI devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 173 pajjattayajoisiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaTThabhAgo aMtomuttUNo, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! paryAptA jyotiSI devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. 174 joisiNINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaTThabhAgo, ukkoseNaM addhapaliovamaM paNNAsavAsasahassamabbhahiyaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyotiSI devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano AThamo bhAga, utkRSTa pacAsa hajAra varSa adhika ardhA palyopamanI che. 175 apajjattayANaMjoisiyANapucchA ? goyamA ! jahaNNeNavi ukkoseNa vi aNtomhttN| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aparyAptA jyotiSI devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 176 pajjattayANaMjoisiyANapucchA ? goyamA !jahaNNeNaMpaliovamaTThabhAgo aMtomuttUNo, ukkoseNaM addhapaliovamaM paNNAsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paryAptA jayotiSI devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada: sthiti | u51 jaghanya aMtarmuhUrta dhUna palyopamano AThamo bhAga, utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna paccAsa hajAra varSa adhika ardhA palyopamanI che. 177 caMdavimANe NaM bhaMte ! devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! yaMdravimAnanA hevonI sthiti 2ii cha ? 612- gautama! dhanya / palyopamanI(palyopamano cotho bhAga), utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. 178 caMdavimANe NaM bhaMte ! apajjattayadevANaM pucchA? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! yaMdravimAnanA aparyApta hevonI sthiti 2ii cha ? 612- gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 179 caMdavimANe NaM pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:- - bhagavan ! yaMdravimAnanA paryApta vonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama ! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna pA palyopamanI(palyopamano cotho bhAga), utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. 180 caMdavimANe NaM bhaMte ! devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paNNAsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM / bhAvArtha:- - bhagavan ! yaMdravimAnanI hevImonI sthiti mI cha ? 612- gautama! dhanya palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa pacAsa hajAra varSa adhika ardhA palyopamanI che. 181 caMdavimANe NaM bhaMte ! apajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! yaMdravimAnanI apayapti hevImonI sthiti 2ii che ? 612-3 gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 182 caMdavimANe NaM pajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA !jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paNNAsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha:-prazna-De mAvana ! yaMdravimAnanI paptiAhavImonI sthiti dI cha ? 612- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ardhA palyopamanI che. 183 sUravimANe NaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovama, ukkoseNaM paliovamaM vAsasahassamabbhahiyaM / Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya palyopamanA cothA bhAganI, utkRSTa eka hajAra varSa adhika eka palyopamanI che. 184 sUravimANe apajjattayadevANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha::- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 185 sUravimANe pajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasahassamabbhahiyaM aMtomuhuttUNaM / 352 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanA paryAptA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna palyopamanA cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka hajAra varSa adhika eka palyopamanI che. | 186 sUravimANe devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehiM abbhahiyaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanI devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya palyopamano cothobhAga ane utkRSTa pAMcaso varSa adhika ardhA palyopamanI che. 187 sUravimANe apajjattayANaMdevINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanI aparyAptA devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 188 sUravimANe pajjattayANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehiM abbhahiyaM aMtomuhutU / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUryavimAnanI paryAptA devIonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna pAMcaso varSa adhika ardhA palyopamanI che. 189 gahavimANe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM paliovamaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! grahavimAnanA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa eka palyopamanI che. 190 gahavimANe apajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- :- prazna- he bhagavan ! grahavimAnanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti | u43 191 gahavimANe pajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovarma aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! aDavimAnanA paryApta vonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- 3 gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna eka palyopamanI che. 192 gahavimANe devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM addhpliovmN| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! aDavimAnanI hevImonI sthiti mIcha? 6ttara-gautama! 4ghanya palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa ardhA palyopamanI che. 193 gahavimANe apajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhutta / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aDavimAnanI a5yapti hevImonI sthiti 2ii cha ? 612-3 gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 194 pajjattiyANaM gahavimANe devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha:-prazna-De mAgavan ! vimAnanI paryApta vImonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ardhA palyopamanI che. 195 NakkhattavimANe devANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM ukkoseNaM addhpliovmN| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! nakSatravimAnanA hevonI sthiti dI cha? 612- gautama! dhanya palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa ardhA palyopamanI che. 196 NakkhattavimANe apajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna - he bhagavan! nakSatravimAnanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 197 NakkhattavimANe pajjattadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM addhapaliovamaM aMtomuhuttUNaM / lAvArtha :- 981-3 mAvan ! nakSatravimAnanA paryApta pAnI sthiti :2ii cha ? uttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ardhA palyopamanI che. 198 NakkhattavimANe devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM, ukkoseNaM Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 354 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 sAiregaM ctthbhaagpliovmN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nakSatravimAnanI devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa sAdhika palyopamano cotho bhAga che. 199 NakkhattavimANe apajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNa vi saMtomuhurto bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nakSatravimAnanI aparyAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 200 NakkhattavimANe pajjattiyANaMdevINaM pucchA? goyamA !jahaNNeNaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM sAiregaM caubhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nakSatravimAnanI paryAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna palyopamano cotho bhAga ane utkRSTa aMtarmuhUrtanyUna sAdhika palyopamanA cothA bhAganI che. 201 tArAvimANe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovamaM, ukkoseNaM cubhaagpliovmN| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! tArA vimAnanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa palyopamanA cothA bhAganI che. 202 tArAvimANe apajjattayadevANaMpucchA? goyamA !jahaNNeNaviukkoseNa viaNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tArA vimAnanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 203 tArAvimANe pajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM caubhAgapaliovamaM aNtomuhuttuunnN| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! tArA vimAnanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna palyopamanA AThamA bhAganI ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna palyopamanA cothA bhAganI che. 204 tArAvimANe devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovama, ukkoseNaM sAiregaM aTThabhAgapaliovamaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! tArAvimAnanI devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamanA AThamA bhAga ane utkRSTa sAdhika palyopamanA AThamA bhAganI che. 205 tArAvimANe apajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi saMtomuhurA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti [ 355 ] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tArAvimAnanI aparyAptA devInI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 206 tArAvimANe pajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovarma aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM sAiregaM aTThabhAgapaliovamaM aMtomuhuttUNaM / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! tArAvimAnanI paryAptA devInI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhurta nyuna palyanA AThamA bhAganI ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika palyopamanA AThamA bhAganI che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jyotiSInI, tenA deva-devInI ane tenA paryAptA-aparyAptAnI sthiti, Ama cha prakAre sthitinuM kathana che. tyArapachI pAMce ya jyotiSI deva-devI saMbaMdhI sthitinuM paNa cha-cha prakAre kathana che. A rIte 646 = 36 sUtro dvArA jyotiSI devonI sthitinuM nirUpaNa 36 prakAre thayuM che. vaimAnika deva-devIonI sthiti:207 vemANiyANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaimAnika devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. 208 apajjattayavemANiyANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuttN| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! aparyAptA vaimAnika devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 209 pajjattayavemANiyANapucchA ? goyamA !jahaNNeNaMpaliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paryAptA vaimAnika devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. 210 vemANiNINaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM paNapaNNaM pliovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaimAnika devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa paMcAvana palyopamanI che. 211 apajjattiyANaM vemANiNINaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 356] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptA vaimAnika devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 212 pajjattiyANaM vemANiNINaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapaNNaM paliovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA vaimAnika devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna paMcAvana palyopamanI che. 213 sohamme NaM bhaMte ! kappe devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM do saagrovmaaii| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! saudharmakalpa(prathama devaloka)nA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama ! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa be sAgaropamanI che. 214 sohamme kappe apajjattayadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! saudharmakalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 215 sohamme kappe pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM do sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna be sAgaropamanI che. 216 sohamme kappe devINaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM paNNAsaM pliovmaaii| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! saudharma kalpa(prathama devaloka)nI devIonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa pacAsa palyopamanI che. 217 sohamme kappe apajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtamuhura ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanI aparyAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. 218 sohamme kappe pajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovarma aMtomuhuttUNaM ukkoseNaM paNNAsaM paliovamAiM aMtomuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanI paryAptA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti [ 357] gautama! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrtana pacAsa palyopamanI che. 219 sohamme kappe pariggahiyANaM devINaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM satta paliovamAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saudharmakalpanI(prathama devalokanI) samuccaya parigRhItA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa sAta palyopamanI che. 220 sohamme kappe pariggahiyANaM apajattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha- prazna - he bhagavan! saudharmakalpanI aparyAptA parigRhItA devInI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 221 sohamme kappe pariggahiyANaM pajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM satta paliovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanI paryAptA parigRhItA devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna eka palyopamanI ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAta palyopamanI che. 222 sohamme kappe apariggahiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM ukkoseNaM pnnnnaasNpliovmaaii| bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! saudharmakalpanI(prathama devalokanI) aparigRhitA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa pacAsa palyopamanI che. 223 sohamme kappe apariggahiyANaM apajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! saudharma kalpanI aparyAptA aparigRhItA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 224 sohamme kappe apariggahiyANaM pajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNNAsaM paliovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanI paryAptA aparigRhItA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrtavna eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrtadhUna pacAsa palyopamanI che. 225 IsANe kappe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM sAiregAI do saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanA(bIjA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa sAdhika be sAgaropamanI che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u58 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 226 IsANe kappe apajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aNtomuhutt| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! zAnayanA aparyApta hevonI sthiti dI cha? 6ttara- gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 227 IsANe kappe pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa sAiregaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM sAiregAI do sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! zAnayanA paryApta vonI sthiti dI cha ? uttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sAdhika eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika be sAgaropamanI che. 228 IsANe kappe devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaM paliovamaM, ukkoseNaM paNapaNNaM pliovmaaii| bhAvArtha:-prazna- magavan ! nayanI( vayonI) hevImonI sthiti :2ii cha ? 612he gautama! jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa paMcAvana(55) palyopamanI che. 229 isANe kappe devINaM apajjattiyANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! SurepanI aparyApta hevImonI sthiti 2ii cha ? 6ttara-3 gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 230 IsANe kappe pajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaM paliovamaM, aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapaNNaM paliovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! nayanI( jIvanI) paryApta hevImonI sthiti dI cha? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna eka palyopama jhAjherI ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna paMcAvana palyopamanI che. 231 isANe kappe pariggahiyANaM devINaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNa sAiregaM paliovama, ukkoseNaM Nava pliovmaaiN|| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! nayanI (bI vikSonI) parigaDitA hevImonI sthiti 2ii che? uttara- he gautama! jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa nava palyopamanI che. 232 IsANe kappe pariggahiyANaM apajjattiyANaM devINaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nayanI aparyApta parigaDitA vImonI sthiti 2ii cha ? uttara-he gautama ! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 233 IsANe kappe pariggahiyANaM pajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM sAiregaM Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada sthiti [ 359 ] paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM Nava paliovamAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanI paryAptA parigRhitA devIonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna sAdhika eka palyopamanI ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika nava palyopamanI che. 234 IsANekape apariggahiyANaMdevANaMpucchA? goyamA !jahaNNeNaM sAiregaMpaliovama, ukkoseNaM paNapaNNaM pliovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanI (bIjA devalokanI) aparigRhitA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa paMcAvana palyopamanI che. 235 IsANe kappe apariggahiyANaM apajjattiyANaM devINaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanI aparyApta aparigRhitAdevInI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 236 IsANe kappe apariggahiyANaM devINaM pajjattiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaM paliovamaM aMtomuhuttUNaM, ukkoseNaM paNapaNNaM paliovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanI paryAptA aparigRhitA devIonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sAdhika eka palyopama ane utkRSTa aMtarmuhUrta dhUna paMcAvana (55) palyopamanI che. 237 saNaMkumAre kappe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM do sAgarovamAI, ukkoseNaM satta saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sanaskumAra kalpanA(trIjA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya be sAgaropama ane utkRSTa sAta sAgaropamanI che. 238 saNaMkumAre kappe apajjattANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- na- he bhagavan! sanakumAra kalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 239 saNakumAre kappe pajjattayANaM devANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM do sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM satta sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sanaskumAra kalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna be sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAta sAgaropamanI. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 0 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 240 mAhiMde kappe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregAiM do sAgarovamAiM, ukkoseNaM sAiregAiM satta sAgarovamAiM / bhAvArtha:-prazna- bhagavAna ! bhAIndrasyAnA(yothA hevasAinasa) hevonI sthiti 2ii cha? 612he gautama! jaghanya sAdhika be sAgaropama ane utkRSTa sAdhika sAta sAgaropamanI che. 241 mAhide apajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-981- bhagavan ! mAundrayana aparyApta hevonI sthiti :2ii cha ? 6ttara- gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 242 mAhide pajjattayANaMdevANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregAiM do sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sAiregAI satta sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! mAundraspanA paryApta vonI sthiti 2ii cha ? 6ttara- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sAdhika be sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAdhika sAta sAgaropamanI che. 243 baMbhaloe kappe devANaM pucchA / goyamA ! jahaNNeNaM satta sAgarovamAI, ukkoseNaM dasa saagrovmaaii| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! brahmalopanA(pAMyamA vasalonA) hevonI sthiti 2ii cha? uttara- he gautama! jaghanya sAta sAgaropama ane utkRSTa daza sAgaropamanI che. 244 baMbhaloe apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! brahmalopanA aparyApta vonI sthiti 2ii cha ? ta2-3 gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 245 baMbhaloe pajjattayANaM pucchA? goyamA !jahaNNeNaM sattasAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! brahmalona paryAptahevonI sthiti dIcha? 612-gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sAta sAgaropamanI ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna daza sAgaropamanI che. 246 laMtae kappe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI, ukkoseNaM caudasa saagrovmaaii| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! AidspanA(74AvaloDanA) hevonI sthiti dIcha? 6ttrgautama ! jaghanya daza sAgaropama ane utkRSTa cauda sAgaropamanI che. 247 laMtae apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhattaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! Aidsseu-aparyApta hevonI sthiti 2ii cha ? uttara- gautama! Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada: sthiti [ 31 ] jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 248 laMtae pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM coisa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! lAMtaka kalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna daza sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna cauda sAgaropamanI che. 249 mahAsukke devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM coddasa sAgarovamAI, ukkoseNaM sattarasa saagrovmaaii| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! mahAzukra kalpanA(sAtamA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya cauda sAgaropama ane utkRSTa sattara sAgaropamanI che. 250 mahAsukke apajjattANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mahAzukrakalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 251 mahAsukke pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa coddasa sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! mahAzukrakalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhurta cuna cauda sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sattara sAgaropamanI che. 252 sahassAre devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarasa sAgarovamAI, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! sahasAra kalpanA(AThamA devalokamAM) devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya sattara sAgaropama ane utkRSTa aDhAra sAgaropamanI che. 253 sahassAre apajjattANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sahasArakalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 254 sahassAre pajjattayANapucchA? goyamA !jahaNNeNaM sattarasasAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sahasAra kalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna sattara sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna aDhAra sAgaropamanI che. 255 ANae devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAiM, ukkoseNaM egUNavIsaM saagrovmaaii| Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha -prazna- he bhagavan! ANata kalpanA(navamA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya aDhAra sAgaropama ane utkRSTa ogaNIsa sAgaropamanI che. 256 ANae apajjattayANaMdevANaMpucchA ? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNaM viaNtomuhuttN| bhAvArtha-prazna-he bhagavan!ANatakalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 257 ANae pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM egUNavIsaM sAgarovamAI aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! ANatakalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna aDhAra sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna ogaNIsa sAgaropamanI che. 258 pANae kappedevANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM egUNavIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM vIsaM saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prANata kalpanA(dazamA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya ogaNIsa sAgaropama ane utkRSTa vIza sAgaropamanI che. 259 pANae apajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! prANI kalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 260 pANae pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM egUNavIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! prANI kalpanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna ogaNIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna vIza sAgaropamanI che. 261 AraNe devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM ekkavIsaM saagrovmaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! AraNakalpanA(agiyAramA devalokanA) devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya vIsa sAgaropama ane utkRSTa ekavIza sAgaropamanI che. 262 AraNe apajjattayANaMdevANaMpucchA ? goyamA !jahaNNeNavi ukkoseNaM viaNtomuhuttN| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! AraNakalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 263 AraNe pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vIsaM sAgarovamAI Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada sthiti | 353 aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM ekkavIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha :- 5-7 magavan ! ||295685npyptiaa devAnI sthiti 3240 cha ? 6ttara- 3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna vIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta cUta ekavIsa sAgaropamanI che. 264 accue kappedevANaMpucchA ? goyamA ! jahaNNeNaMekkavIsaMsAgarovamAI, ukkoseNaM bAvIsaM saagrovmaaiN| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! ayyuta utpanA(pAramA vasonA) hevonI sthiti kI cha? 6trhe gautama! jaghanya ekavIsa sAgaropamanI ane utkRSTa bAvIsa sAgaropamanI che. 265 accue apajjattayANaMdevANaMpucchA ? goyamA !jahaNNeNaM viukkosennNviaNtomuhuttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! azruta kalpanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 266 accue pajjattayANaM devANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkavIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ayyuta panA paryApta vonI sthiti dI cha ? 12- gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna ekavIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna bAvIsa sAgaropamanI che. 267 heTThimaheTThimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tevIsaM saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! adhastana-adhastana(nIcenI trikamAM nIcenI) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa trevIza sAgaropamanI che. 268 heTThimaheTThimagevejjagaapajjattayAdevANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aNtomutt| bhAvArtha :- - magavan ! mastana-maratana avayana aparyApta vonI sthiti 2eii cha ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 269 hechimaheTThimagevejjagapajjattayAdevANaMpucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsaMsAgarovamAI aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM tevIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! adhastana-adhatana raiveyakanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta dhUna bAvIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna trevIza sAgaropamanI che. 270 heTThimamajjhimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tevIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM cauvIsaM sAgarovamAI / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 364 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! adhastana-madhyama(nIcenI trikamAM madhyama) dhaiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya trevIsa sAgaropama ane utkRSTa covIsa sAgaropamanI che. 271 heTThimamajjhimagevejjagaapajjattayadevANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aNtomuhuttN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! adhastana-madhyama greveyakanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 272 heTimamajjhimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tevIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM cauvIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! adhastana-madhyama greveyakanA paryAptadevonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna vIza sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrtadhUna covIsa sAgaropamanI che. 273 heTThimauvarimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM cauvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM paNavIsaM sAgarovamAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! adhistana-uparitana (nIcenI trikamAM uparanA) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya covIsa sAgaropama ane utkRSTa paccIsa sAgaropamanI che. 274 heTThimauvarimagevejjagadevANaM apajjattayANapucchA ? goyamA !jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! adhastana-uparitana caiveyakanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 275 heTThimauvarimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM cauvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM paNavIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! adhastana-uparitana caiveyakanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna covIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna paccIsa sAgaropamanI che. 276 majjhimaheTThimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paNuvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM chavvIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! madhyama-adhastana (madhyama trikamAM nIcenI) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya paccIsa sAgaropama, utkRSTa chavvIsa sAgaropamanI che. 277 majjhimaheTThimagevejjagadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cothuM pada: sthiti | 5 | bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! madhyama-adhastana aveyanA aparyApta vonI sthiti 2ii cha ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 278 majjhimaheTThimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM paNuvIsaM sAgarovamAI aMtomuttUNAI ukkoseNaM chavvIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii|| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! madhyama-adhastana raiveyakanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama!jaghanya aMtarmuhUrtadhUna paccIsa sAgaropamanI ane utkRSTa aMtarmuhUrtadhUna chavvIsa sAgaropamanI che. 279 majjhimamajjhimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM chavvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM sattAvIsaM saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! madhyama-madhyama(madhyama trikamAM vaccenI) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya chavvIsa sAgaropama ane utkRSTa satyAvIsa sAgaropamanI che. 280 majjhimamajjhimagevejjagadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:-prazna-bhagavana! madhyabha-madhyamaveyanAsaparyApta hevonI sthiti diich?ttrhe gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 281 majjhimamajjhimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM chavvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! madhyama-madhyama aveyanA paryAptAvonI sthiti dI cha ? 6ttara-3 gautama! jaghanya aMtarmuhUrtanyUna chavvIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sattAvIza sAgaropamanI che. 282 majjhimauvarimagevejjagadevANaM pucchA? goyamA !jahaNNeNaM sattAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM aTThAvIsaM saagrovmaaiN| bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! madhyama paritana(madhyamAtrimA 652nI) |veyana hevonI sthitinI keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya satyAvIza sAgaropama utkRSTa aThayAvIza sAgaropamanI che. 283 majjhimauvarimagevejjagadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! madhyama-paritana aveyn| aparyApta vonI sthiti dI cha ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhurtanI che. 284 majjhimauvarimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuttUNAI, ukkoseNaM aTThAvIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! madhyama-6paritana aveyanA paryApta vonI sthiti 2ii cha ? Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3s ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna satyAvIza sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna aThayAvIza sAgaropamanI che. 285 uvarimaheTThimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA !jahaNNeNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM egUNatIsaM saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uparitana-adhastana raiveyaka arthAtu uparanI trikamAM nIcenI raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- gautama ! jaghanya aThyAvIza sAgaropama ane utkRSTa ogaNatrIsa sAgaropamanI che. 286 uvarimaheTThimagevejjagadevANaM apajjattayANapucchA ? goyamA !jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! upariyana-adhastana raiveyakanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 287 uvarimaheTThimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI, aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM egUNatIsaM sAgarovamAiM aNtomuttuunnaaii|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uparitana-adhatana raiveyakanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrtadhUna aThayAvIza sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrtapUna ogaNatrIsa sAgaropamanI che. 288 uvarimamajjhimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM egUNatIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uparitana-madhyama(uparanI trikamAM vaccenI) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ogaNatrIsa sAgaropama ane utkRSTa trIsa sAgaropamanI che. 289 uvarimamajjhimagevejjagadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMtomahuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uparitana-madhyama-raiveyakanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 290 uvarimamajjhimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM egUNatIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! uparitana madhyama raiveyakanA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama!jaghanya aMtarmuhUrtapUna ogaNatrIsa sAgaropama, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna trIsa sAgaropamanI che. 291 uvarimauvarimagevejjagadevANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tIsaM sAgarovamAI, Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti 37. | ukkoseNaM ekkatIsaM sAgarovamAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! uparitana-uparitana(uparanI trikamAM uparanI) raiveyakanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya trIsa sAgaropama ane utkRSTa ekatrIza sAgaropamanI che. 292 uvarimauvarimagevejjagadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! uparitana-uparitana greveyakanA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa bane ya aMtarmuhUrtanI che. 293 uvarimauvarimagevejjagadevANaM pajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryAptA uparitana-uparitana greveyakadevonI sthiti keTalI che? uttarahe gautama! jaghanya aMtarmuhUrtapUna trIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrtadhUna ekatrIsa sAgaropamanI che. 294 vijaya-vejayaMtajayaMtaaparAjiesu NaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vijaya, vaijayanta, jayaMta ane aparAjita, te cAra anuttara vimAnonA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya ekatrIsa sAgaropama ane utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. 295 vijaya-vejayaMtajayaMta-aparAjiyadevANaM apajjattayANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita vimAnonA aparyAptA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa baMne ya aMtarmuhUrtanI che. 296 vijaya-vejayaMtajayaMtaaparAjiyadevANaM pajjattayANaM pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aNtomuhuttuunnaaii| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita vimAnonA paryAptA devonI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta nyUna ekatrIsa sAgaropama ane utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. 297 savvaTThasiddhadevANaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM ThiIpaNNattA? goyamA ! ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sarvArthasiddha vimAnanA devonI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! ajaghanya-anutkRSTa(jaghanya-utkaSTabheda rahita) tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 | 298 savvaTThasiddhadevANaM apajjattayANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNaM vi aMtamuhUtaM / 368 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sarvArthasiddha vimAnavAsI aparyAptA devonI sthiti keTalI che ? uttarahe gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. | 299 savvaTThasiddhadevANaM pajjattayANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavAna ! sarvArthasiddha vimAnanA paryAptA devonI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! ajaghanya-anutkRSTa aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. vivecanaH prastuta sUtramAM vaimAnika deva-devIonI sthitinuM vistRta varNana che. sUtrakAre kramazaH 12 devaloka, navapraiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA devonI samuccaya rIte sthitinuM kathana karIne tyArapachI tenA aparyAptA ane paryApta devonI sthitinuM nirUpaNa karyu che. prastuta sUtromAM lokAMtika ane kilvISI devonI sthitinuM kathana nathI. lokAMtika devo pAMcamA devalokanA prastaTamAM rahe che. bhagavatIsUtra zataka-6/5 anusAra tenI sthiti jaghanya utkRSTanA bhedanI vivakSA vinA ATha sAgaropamanI che. traNa prakAranA killISI devonuM vistRta varNana bhagavatIsUtra zataka-9/33mAM che. te sUtra anusAra prathama kilvISI devonI sthiti jaghanya utkRSTanA bhedanI vivakSA vinA traNa palyopama, bIjA kilvISI devonI sthiti traNa sAgaropama ane trIjA kilvISI devonI sthiti tera sAgaropamanI che. vaimAnika devIo :- vaimAnika devomAM prathama be devalokamAM ja devIo hoya che. trIjA devalokathI anuttara vimAna paryaMtamAM devIo nathI. pahelA bIjA devalokamAM devIonA be prakAra che- parigRhitA devI ane aparigRhitA devI.devone adhinastha je devIo hoya tene parigrahitA kahevAya ane je devIo svataMtra hoya, koIpaNa deva tenuM smaraNa kare to te tene avadhijJAna vagerethI jANIne te devanI pAse jatI hoya, tene aparigRhitA devI kahe che. parigRhitA devIothI aparigRhitA devIonI sthiti vadhAre hoya che. nava praiveyaka vimAno traNa-traNanI traNa pratara trikamAM sthita che. temAM nIcenI pratara trikane adhastana, vaccenI pratara trikane madhyama ane uparanI pratara trikane uparitana trika kahe che. nIcenI trikanA nIcenA pratarane adhastana-adhastana, madhyama pratarane adhastana-madhyama ane uparanA pratarane adhastana-uparitana traiveyaka kahe che. te ja rIte madhyama trika ane utarita trikanA traNa-traNa pratara samajavA. A rIte nava pratara rUpe nava caiveyaka vimAna che. sarvArthasiddha vimAnanA devonI sthiti eka samAna hoya che. temAM jaghanya-utkRSTano bheda nathI. A kAraNe sUtrakAre tenA mATe 'ajaghanya-anutkRSTa' zabdano prayoga karyo che. pAMcamA devalokathI uparanA devalokomAM eka devalokanI utkRSTa sthiti tyAra pachInA devalokanI jaghanya sthiti hoya che. A ja kramathI anuttara vimAnanA devo paryaMtanI sthiti che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM pada : sthiti samasta saMsArI jIvonI sthiti H jIva | samuccaya nArI prathama naraka bIjI naraka trIjI naraka cothI naraka pAMcamI naraka | chaThThI naraka sAtamI naraka bhavanapati deva(samuccaya) | dakSiNa asurakumAra-deva dakSiNa akumAra devI dakSiNa navanikAya deva dakSiNa navanikAya devI uttara asurakumAra deva uttara asurakumAra devI uttara navanikAya deva uttara navanikAya devI paramAdhAmI deva vyaMtara deva vyaMtara devI bhaTha deva jyotiSI deva (samuccaya) caMdra deva caMdra devI | sUrya deva sUrya deva graha deva graha devI nakSatra deva nakSatra devI jaghanya sthiti 10000 varSa 10000 varSa 1 sAgaropama 3 sAgaropama 7 sAgaropama 1 I 10 sAgaropama 17 sAgaropama 22 sAgaropama 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa eka palyopama(mukhya devanI apekSAe) utkRSTa sthiti 33 sAgaropama 1 sAgaropama 3 sAgaropama 7 sAgaropama 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa 10,000 varSa eka palyopama(mukhya devanI apekSAe) eka palyopama( unI vivakSA vinA) 10,000 varSa eka palyopama palyopama palyopama palyopama upayopama popama hai palyopama raipalyopama palyopama rR palyopama 10 sAgaropama 17 sAgaropama 22 sAgaropama 33 sAgaropama sAdhika eka sAgaropama 1 sAgaropama sADA traNa palyopama doDha palyopama poNo palyopama 3Fe sAdhika eka sAgaropama sADAcAra palyopama dezona be palyopama dezona eka palyopama ardho palyopama eka popama 1 lAkha varSa adhika 1 palyopama 1 lAkha varSa adhika 1 palyopama 50 hajAra varSa adhika rU palyopama eka hajAra varSa adhika 1 palyopama pAMcaso varSa adhika ke palyopama 1 palyopama ? palyopama palyopama } palya jhAjherI Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 370] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 - - - - * -- - -- | | | | | | | | | _| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |_| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |6| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | jaghanya sthiti tArA deva 2 palyopama TaDI-------- E - - - palyopama vaimAnika deva(samuccaya) 1 palyopamAM vimAnika devI (samuccaya) 1 palyopama 1. saudharma devalokanA deva 1 palyopama saudharma parigRhitA devI 1palyopama sodharma aparigRhitA devI | 1 palyopama | 2. IzAna devalokanA deva 1 palyopama jhAjherI IzAna parigRhitA devI 1palyopama izAna aparigRhitA devI 1 palyopama 3. sanaskumAra devalokanA deva 2 sAgaropama 4. mahendra devalokanA deva 2 sAgaropama jhAjherI - - - - - - 5. brahmaloka devalokanA deva 7 sAgaropama 6. lAMtaka devalokanA deva 10 sAgaropama - - - - - - - 7. mahAzuka devalokanA deva 14 sAgaropama 8. sahasAra devalokanA deva 17 sAgaropamAM 9. ANata devalokanA deva 18 sAgaropamAM 10. prANata devalokanA deva 19 sAgaropama - - - - - - - - - - - - - 11. AraNa devalokanA deva 20 sAgaropama 12. ayyata devalokanA deva 21 sAgaropama - - prathama raiveyakanA deva rara sAgaropama bIjI raiveyakanA deva 23 sAgaropama trIjI raiveyakanA deva 24 sAgaropama cothI raiveyakanA deva 25 sAgaropamAM pAMcamI raiveyakanA deva 26 sAgaropama chaThThI raiveyakanA deva 27 sAgaropama sAtamI raiveyakanA deva 28 sAgaropama AThamI raiveyakanA deva ra9 sAgaropama navamI raiveyakanA deva 30 sAgaropama cAra anuttara vimAnanA deva 31 sAgaropama | sarvArtha siddha vimAnanA deva 33 sAgaropama utkRSTa sthiti palyopama sAdhika palyopama 33 sAgaropama papa palyopama 2 sAgaropama 7 palyopamAM pa0 palyopama sAgaropama jhAjherI 9 palyopama papa palyopama 7 sAgaropamAM 7 sAgaropama jhAjherI 10 sAgaropama 14 sAgaropama 17 sAgaropama 18 sAgaropama 19 sAgaropama 20 sAgaropama ra1 sAgaropama 22 sAgaropama 23 sAgaropama 24 sAgaropama 25 sAgaropama ra6 sAgaropama 27 sAgaropama 28 sAgaropama ra9 sAgaropama 30 sAgaropama 31 sAgaropama 33 sAgaropama 33 sAgaropama | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | T | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothu pada:sthiti 371 | | | | | | | | | | | | | | | | -- -- - | 6...16.18.1.18 | | 3000 varSa | | | | | | | | | | | | -- | -- | | | -- -- | | | | | | | | jaghanya sthiti utkRSTa sthiti prathama kilvISI deva 3 palyopama 3 palyopama bIjA kilvISI devI 3 sAgaropama 3 sAgaropamAM trIjA kilvISI 13 sAgaropama 13 sAgaropama | lokAMtika deva 8 sAgaropama 8 sAgaropama pAMca sthAvara-sUrama aMtarmuhUrta bAdara pRthvIkAya rara,000 varSa bAdara aplAya 7,000 varSa bAdara teukAya 3 ahorAtra bAdara vAyukAya bAdara pratyeka vanaspati 10,000 varSa bAdara sAdhAraNa vanaspati aMtarmaharta traNa vikasendriya beIndriya bAra varSa teIndriya aMtarmuhUrta 49 divasa corendriya aMtarmuhUrta 6 mAsa tiya pakriya(samuccaya) 3palyopama saMmUrchAima jalacara kroDapUrva varSa garbhaja jalacara kroDapUrva varSa saMmUrchAima sthalacara garbhaja sthalacara | saMmUrchAima uraparisarpa garbhaja uraparisarpa kroDapUrva varSa saMmUrchAima bhujaparisarSa 42,000 varSa garbhaja bhujaparisarpa - kroDapUrva varSa saMmUrchAima khecara 72,000 varSa garbhaja khecara aMtarmuhUrta palyopamano asaMkhyAtamo bhAga * garbhaja tiryaMca paMcendriyamAM sthalacaranI traNa palyopama ane khecaranI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga, A baMne sthitio yugalika tiryaMcanI apekSAe che. yugalika sivAyanA sthalacara ane khecara tiryaMca paMcendriyanI utkRSTa sthiti kroDapUrva varSanI ja hoya che. yugalika tiryaMconI jaghanya sthiti sAdhika kroDapUrva varSa hoya che. manuSya(samuccaya) aMtarmuhUrta 3 palyopama - - - saMmUrchAima manuSya aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta | | | | | | | | | | | | | | 6,000 varSa | | | ...6.16.16.1% ..KI | | | | | w w w w w w w sbw` w y 3palyopama pa3.000 varSa | | | | | | | | | | | | | | | - | - | - | | ,5 50 camaaya) -- Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 372 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 --- kAvarSa koDaparva jhAjherI ---- -- -- -- -- -- -- -- -- -- | | | 1 aMtarmuhUrta jaghanya sthiti utkRSTa sthiti karmabhUminA garbhaja manuSya aMtarmuhUrta kroDapUrva varSa yugalika manuSya 3palyopama 15 karmabhUmi --- --- bharata-airAvata kSetra 3 palyopama mahAvideha kSetra(3ra vijaya) kroDapUrva varSa trIsa akarmabhUmi hemavaya-haraNyavaya dezona 1 palyopama 1palyopama pUrNa harivAsa-ramyAvAsa dezona 2 palyopama 2 palyopama pUrNa devakuru-uttarakuru dezona 3 palyopama 3 palyopama purNa pada aMtara dvIpanA manuSyo | palyopamano asaMkhyAtamo bhAga | palyopamano asaMkhyAtamo bhAga * sarva aparyAptAnI jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthiti che. | | - - - - - | - | | | | bharata airAvata kSetranA avasarpiNIkAlamAM cha ArAnI sthiti:ArA-kama ArAnA prAraMbhamAM sthiti ArAnA aMtamAM sthiti prathama Aro 3 palyopama 2 palyopama bIjo Aro 2 palyopama 1palyopama trIjo Aro(be tRtIyAMzamAM) | 1 palyopama palyopamano asaMkhyAtamo bhAga trIjA ArAnA aMtima bhAgamAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga | jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa cotho Aro jagha0 aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa sAdhika 100 varSa pAMcamo Aro jagha aMtarmuhUrta, utkRSTa sAdhika 100 varSa jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 20 varSa chaThTho Aro || jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 20 varSa | jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 16 varSa * A ja rIte utsarpiNIkAlamAM cha ArAnI sthiti viparIta kramathI samajI levI arthAt avasarpiNIkAlanA chaThThA ArAnI je sthiti che te utsarpiNIkAlanA pahelA ArAnI sthiti samajI levI. yAvatu avasarpiNIkAlanA pahelA ArAnI je sthiti kahI che te utsarpiNIkAlanA chaThThA ArAnI sthiti samajavI. temAM paNa avasarpiNInA ArAnA aMtamAM je sthiti che te utsarpiNInA ArAnA prAraMbhanI sthiti samajavI. | | cothuM pada saMpUrNa che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : paricaya pAMcamuM pada **************** 393 A pAMcamA padanuM nAma 'vizeSapada' che. chatAM viSaya varNananI apekSAe 5jjavApada ke paryAyapada nAma paNa pracalita che. 'vizeSa'zabdanA be prakAre artha thAya che- (1) jIvAdi dravyonA vizeSa arthAt prakAra ane (2) jIvAdi dravyonA vizeSa arthAt tenI paryAyo--avasthAo. paryAya- jaina darzanAnusAra pratyeka dravya dhruva, nitya hovA chatAM temAM pratikSaNa utpAd, vyayarUpa avasthAonuM parivartana thayA ja kare che. pratyeka dravyamAM thanArA A parivartanane ja paryAya kahe che. jema eka vyakti janma dhAraNa karI mRtyu pAme tyAM sudhI tenI zArIrika racanA, mAnasika sthiti Adi darekamAM parivartana thatuM ja rahe che, parivartana pAmatI te sarva avasthAone paryAya kahe che. A prakAranuM parivartana jIva ane ajIva baMne dravyamAM thAya che. tethI paryAyanA paNa be prakAra thAya che. jIva paryAya ane avaparyAya prastuta padamAM sUtrakAre paryAya zabdano be arthamAM prayoga karyo che- (1) paryAya-- prakAra. jema ke jIva dravyanA anaMtA paryAya che. asaMkhya nairayiko, asaMkhya manuSyo, asaMkhya devo, anaMtA tiryaMco ane anaMtA siddho. ahIM anaMta paryAyanI gaNanA jIvanA anaMta prakArathI karI che. (2) paryAya-- avasthA. eka ja dravyanI bhinna bhinna avasthAone paryAya kahe che. jema ke eka nArakanI dravyathI, pradezathI, avagAhanAthI, sthitithI, jJAnAdithI bhinna-bhinna avasthAo thAya che. te vividha avasthAo nArakanI paryAya kahevAya che, te paNa anaMta che. A rIte eka jIvanI paNa anaMta paryAya che. prastuta padamAM jIvaparyAya ane ajIva paryAyanuM vistRta varNana che. jIva paryAya :- eka eka jIvanA anaMta paryAyo samajAvavA mATe sUtrakAre dravyAdi aneka daSTikoNathI kathana karyuM che. temAM eka jIvanI anya jIva sAthe vividha prakAre tulanA karIne tenI vizeSatAne pragaTa karI che. dravyArtha dRSTie--dravya daSTie sarva jIvo paraspara tulya che. kAraNa ke badhAnuM jIva dravya eka samAna che. tethI dravyanI apekSAe asaMkhyAtA nairayiko eka samAna che. pradezanI daSTie- pradezonI apekSAe sarva nArakI tulya che, eka nairayikanA Atmapradezo asaMkhyAtA che, tema badhA ja nArakInA pradezo paNa asaMkhyAta che, nyunAdhika nathI. avagAhanAnI dRSTie-avagAhanA (zarIranI UMcAI)nI daSTie eka nArakI anya nArakIthI hIna, tulya ke adhika paNa hoya che ane te hInAdhikatA saMkhyAta-asaMkhyAta bhAga hInAdhika hoya che ane saMkhyAta-asaMkhyAta guNa hInAdhika paNa hoya che. A rIte temAM cAra prakAre hInAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe- sthitinI dRSTie paNa tenA asaMkhyAta paryAyo che. temAM cauThANavaDiyA eTale cAra bolonI hInAdhikatA hoya che. varNAdinI apekSAe- nArakInA anaMta-anaMta paryAya che, kAraNa ke naiyikonA zarIramAM eka guNa kALA Adi varNa, gaMdha, tathA rasa ane sparzathI laIne anaMtaguNa kALA Adi varNa tathA gaMdha, rasa ane sparza hoya zake che. tethI temAM saMkhyAtamA, asaMkhyAtamA ane anaMtamA bhAganI hInAdhikatA tathA saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtaguNa hInAdhikatA; tema cha prakAranI hInAdhikatA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 374 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 thAya che. tethI varNAdinI apekSAe nairayikonA anaMta paryAya che. jJAna-darzananI apekSAe upayoganI daSTie paNa nairayikonA anaMta paryAya che. nairayikone samuccaya traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. kSayopazamanI taratamatAthI temAM paNa anaMta bheda thAya che. A rIte A padamAM nairayikonI jema pratyeka jIvonI vizeSatAthI vicAraNA thaI che. ajIva paryAya - ajIva dravyanA be bheda che- arUpI ajIva ane rUpI ajIva. prastutamAM rUpI ajIvanA paramANu ane skaMdha rUpa be bheda karI tenA paryAyonuM vividha daSTikoNathI nirUpaNa che. ajIvadravyamAM jJAnadarzanano abhAva hovAthI upayoga sivAyanA paryAyonI vicAraNA che. dravyArthathI pratyeka paramANa svataMtra dravya hovAthI dravyanI apekSAe tulya che. pradezathI pratyeka paramANu apradezI hovAthI pradezanI apekSAe tulya che.avagAhanAthI pratyeka paramANu eka AkAzapradeza para ja sthita hovAthI avagAhanAnI apekSAe eka samAna che. sthitithI- paramANunI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAtakAlanI che. tethI temAM asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa, te cAra sthAnathI nyUnAdhikatA thAya che. vaNAdithI eka paramANumAM eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparza hoya che. temAM eka thI anaMtaguNanI taratamatA hovAthI anaMtabhAga, asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNa, te cha sthAnathI nyUnAdhikatA thAya che. A ja rIte ddhipradezI aMdhathI laIne anaMtapradezI skaMdha sudhInA paryAyonI vicAraNA thAya che. ajIva dravyanI vicAraNAmAM dravyanI apekSAe paramANuthI anaMtapradezI skaMdhanuM, kSetrathI eka pradezAvagADhathI asaMkhya pradezAvagADha pugalonuM, kAlathI eka samayathI asaMkhya samayanI sthitivALA pudgalonuM bhAvathI ekathI anaMta guNa kRSNavarNathI rUkSasparza paryata 20 bolanI apekSAe paryAyonuM kathana che. tyAra pachI sthiti, avagAhanA ane varNAdikRta bhedomAM paNa jaghanya, utkRSTa ane madhyama A traNeya prakAranI apekSAe paNa paryAyonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A rIte jIva ane ajIva dravyonI anaMta prakAranI vividhatAo A padamAM pragaTa karavAmAM AvI che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 375 paTa) |_-pAMya 56 : vizeSa(paryAya 58) 27/7/272/PE/PER paryAthonA prakAra:| 1 kaivihA NaM bhaMte ! pajjavA paNNattA? goyamA !duvihA pajjavA paNNattA, taMjahAjIvapajjavA ya ajIvapajjavA ya / bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! paryava(paryAyA) 320 DA2cha? 6ttara- gautama! paryava-paryAyanA prakAra cha,tApramANecha- (1) paryAya bane (2) va paryAya. viveyana: prastuta sUtramAM paryavanA mukhya be prakAranuM kathana che. pajjavA :- paryava, paryAya. dobhA bhuNya dravya astitva parAve cha. 4 dravya bhane sava dravya. guNa paryAyavad dravyam / gue| Ane paryAyathI yukta Doya tene dravya 4 cha. dravyamA asaadhaa29|| ane samAvI dharmane guNa kahe che ane dravyanI vividha avasthAone paryAya kahe che. jema ke jJAna, te jIva dravyano asAdhAraNa ane sahabhAvI dharma hovAthI guNa che ane nAraka, tiryaMca Adi vividha avasthAo jIva dravyanI paryAya che. te ja rIte guNanI paNa vividha avasthAo guNanI paryAya che, yathAmatijJAna, zrutajJAna Adi. pajjavA = paryava, paryAya, avasthAmao, vizeSaAhiparyAyavAthI zocha.dravyanA vividha prkaarn| pariNamanane paryAya kahe che. dravyanA mukhya be bheda hovAthI paryAyanA paNa be bheda che. jIva dravyanI vividha avasthAo ke jIva dravyanI vizeSatAo jIva paryAya che ane ajIva dravyanI vividha avasthAo ke vizeSatAo ajIva paryAya che. va paryAya :| 2 jIvapajjavA NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNaMtA ? goyamA ! No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNaMtA / sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jIvapajjavA No saMkhejjA No asaMkhejjA aNaMtA? goyamA ! asaMkhejjA NeraiyA, asaMkhejjA asurakumArA, asaMkhejjA NAgakumArA, asaMkhejjA suvaNNakumArA, asaMkhejjA vijjukumArA, asaMkhejjA aggikumArA, asaMkhejjA dIvakumArA, asaMkhejjA udahikumArA, asaMkhejjA disAkumArA, asaMkhejjA vAukumArA, asaMkhejjA thaNiyakumArA, asaMkhejjA puDhavikAiyA, asaMkhejjA AukAiyA, asaMkhejjA teukAiyA, asaMkhejjA vAukAiyA, arNatA vaNNassaikAiyA, asaMkhejjA beiMdiyA, asaMkhejjA teiMdiyA, asaMkhejjA cauridiyA, asaMkhejjA paMciMdiyatirikkhajoNiyA, asaMkhejjA maNussA, asaMkhejjA vANamaMtarA, asaMkhejjA joisiyA, asaMkhejjA vemANiyA, aNaMtA siddhA, se eeNaTeNaM Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 3 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 goyamA ! evaM vuccai te NaM No saMkhejjA No asaMkhejjA, aNaMtA / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! 99 paryAyo zaMsaMdhyAta cha, asaMdhyAta cheanaMta cha? 6ttara-3 gautama! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che. prazna- bhagavan! tenu shu||29|| cha / paryAyo saMdhyAta nathI, asaMdhyAta nathI paraMtu anaMta cha? 612- gautama ! asaMdhyAta nayiko cha, asaMdhyAta asu29bhA2 hevo, asaMdhyAta nArAmAro, asaMkhyAta suvarNakumAro, asaMkhyAta vidhutkamAro, asaMkhyAta agnikumAro, asaMkhyAta dvIpakumAro, asaMkhyAta udadhikumAro, asaMkhyAta dizAkumAro, asaMkhyAta vAyukumAro, asaMkhyAta svanitakumAro, asaMkhyAta pRthvIkAyiko, asaMkhyAta aSkAyiko, asaMkhyAta tejaskAyiko, asaMkhyAta vAyukAyiko, anaMta vanaspatikAyiko, asaMkhyAta beindriyo, asaMkhyAta te indriyo, asaMkhyAta caurendriyo, asaMkhyAta paMcendriya tiryaMcayoniko, asaMkhyAta manuSyo, asaMkhyAta vANavyaMtara devo, asaMkhyAta jyotiSIdevo, asaMkhyAta vaimAnika devo ane anaMtasiho che. viveyana: prastuta sUtromAM jIvanI saMkhyApekSayA anaMta paryAyanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A sutrathI spaSTa thAya che ke lokamAM anaMta jIvo che ane te dareka jIvamAM karmanA udaya, upazama, kSayopazama ke kSayajanya vividha pariNAmo thatAM hovAthI eka-eka jIvamAM paNa anaMta paryAyo thAya che, te ja rIte anaMta jIvomAM anaMtAnaMta paryAya thAya che. nairathiDonA sanataparyAyoH:| 3 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! Neraie Neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle; ogAhaNaTThayAe siyahINe siyatulle siya abbhahie; jai hINe asaMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahie asaMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie vA; ThiIe siya hINe siya tulle siya abbhahie; jai hINe asaMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahie asaMkhejja bhAgamabbhahie vA saMkhejjaibhAgamabhahie vA khejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie vA; ___ kAlavaNNapajjavehiM siyahINe siyatullesiyaabbhahie; jaihINe aNaMtabhAgahINevA asaMkhejjabhAgahINe vA saMkhejjabhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMsejjaguNahINe vA aNaMtaguNahINe vA; aha abbhahie aNaMtabhAgamabbhahie vA asaMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie vA aNaMtaguNa Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 377 ] mabbhahie vA; NIlavaNNapajjavehiM lohiyavaNNapajjavehiM pIyavaNNapajjavehiM hAliddavaNNapajjavehiM sukkilavaNNapajjavehiM ya chaTThANavaDie; subbhigaMdhapajjavehiM dubbhigaMdhapajjavehi ya chaTThANavaDie; tittarasapajjavehiM kaDuyarasapajjavehiM kasAyarasapajjavehiM aMbilarasapajjavehiM mahurarasapajjavehi ya chaTThANavaDie; kakkhaDaphAsapajjavehiM mauyaphAsapajjavehi garuyaphAsa pajjavehiM lahuyaphAsapajjavehiM sIyaphAsapajjavehiM usiNaphAsapajjavehiM NiddhaphAsapajjavehi phAsapajjavehiM ya chadrANavaDie: AbhiNibohiyaNANapajjavehi suyaNANa NapajjavehiM ohiNANapajjavehiM maiaNNANapajjavehiM suyaaNNANapajjavehiM vibhaMgaNANapajjavehiM cakkhudasaNapajjavehiM acakkhudasaNapajjavehiM ohidasaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie, eeNadveNaM goyamA ! evaM vuccai NeraiyANaM No saMkhejjA, No asaMkhejjA; aNaMtA pajjavA paNNattA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke nairayikonA anaMta paryAyo che? uttara-he gautama! eka nArakI bIjA nArakIthI- dravyanI apekSAe tulya che, pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe kathaMcit hIna, kathaMcit tulya ane kathaMcit adhika che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAtaguNa hIna che. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamobhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika che. sthitinI apekSAe - eka nArakI bIjA nArakIthI kathaMcitu hIna, kathaMcit tulya ane kathaMcit adhika che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. kRSNavarNa paryAyonI apekSAe - eka nArakI bIjA nArakIthI kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcita adhika hoya che. jo hIna hoya to anaMtamobhAga hIna, asaMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNa hIna hoya che. jo adhika hoya to anaMtamobhAga adhika, asaMkhyAtamobhAga adhika ke saMkhyAtamobhAga athavA saMkhyAtaguNa adhika, asaMkhyAtaguNa adhika ke anaMtaguNa adhika che. te ja rIte nIlavarNa paryAyo, lAlavarNa paryAyo, pILovarNa paryAyo, sapheda varNa paryAyonI apekSAe chasthAnanI hInAdhikatA hoya che, surabhigaMdha paryAyo ane durabhigaMdha paryAyonI apekSAe paNa chasthAnanI hInAdhikatA hoya che, tiktarasaparyAyo, kaTurasaparyAyo, kaSAyarasaparyAyo, AmbarasaparyAyo tathA madhurarasa paryAyonI apekSAe-chasthAnanI hInAdhikatA hoya che ane karkazasparza paryAyo, mRdusparza paryAyo, gurusparza paryAyo, laghusparza paryAyo, zItasparza paryAyo, uSNasparza paryAyo, snigdhasparza paryAyo tathA rUkSasparza paryAyonI apekSAe eka nArakIthI bIjA nArakImAM chasthAnanI hInAdhikatA hoya che. A rIte AbhinibodhikajJAna paryAyo, zrutajJAna paryAyo, avadhijJAnaparyAyo, matiajJAna paryAyo, zrataajJAnaparyAyo, virbhAgajJAnaparyAyo, cakSudarzanaparyAyo, acadarzanaparyAyo tathA Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 378 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 avadhidarzanaparyAyonI apekSAe eka nArakIthI bIjA nArakImAM chasthAnanI hInAdhikatA hoya che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke nArakonA paryAyo saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, paraMtu anaMta che. vivecana : prastuta sUtramAM nArakonA anaMta paryAyonuM kathana che. sAmAnya rIte anaMta jIva dravyanA anaMta paryAyo thaI zake che paraMtu prastuta sUtramAM sUtrakAre koI paNa eka jIva dravyanA paNa anaMta paryAyonI siddhi karI che. dravyanI apekSAe nairayikomAM tulyatA:- pratyeka nArakI bIjA nArakIthI dravyanI daSTie tulya che, pratyeka nAraka pota-potAnAmAM paripUrNa, svataMtra jIva dravya che. koI paNa dravya paryAyothI sarvathA rahita hotuM nathI; tema chatAM paryAyonI vivakSA na karatA kevaLa zuddha dravyanI vivakSA karIe to eka nArakIthI bIjA nArakImAM koI vizeSatA nathI. dravyanI daSTie temAM koI bheda nathI. dravyanI apekSAe sarva nArakI eka samAna che. pradezonI apekSAe nairayikomAM talyatA - pradezonI apekSAe paNa badhA nArakI paraspara tulya che, kAraNa ke pratyeka nArakInA Atmapradezo lokAkAzanA pradezo pramANa asaMkhyAtA hoya che. koIpaNa nArakInA AtmapradezomAM kiMcit paNa nyUnAdhikatA nathI. avagAhanAnI apekSAe narayikomAM hInAdhikatA :- avagAhanAno artha sAmAnya rIte AkAzapradezonuM avagAhana karavuM, AkAza pradezamAM samAI javuM arthAt jeTalA AkAzapradeza upara AtmA rahe teTalA AkAzapradezanI avagAhanAmAM gaNanA thAya che paraMtu ahIM avagAhanAno artha zarIranI UMcAI thAya che. avagAhanA-zarIranI UMcAInI apekSAe badhA nArakI tulya nathI. jevI rIte ratnaprabhA pRthvInA nairayikonI vaikriyazarIranI avagAhanA jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta dhanuSa, traNa hAtha(poNA ATha dhanuSa) ane cha aMgulanI che. tyAra pachInI naraka pRthvIomAM avagAhanA uttarottara bamaNI-bamaNI che. sAtamI naraka pRthvImAM avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa pAMcaso dhanuSanI che. A daSTie eka nArakInI avagAhanA bIjA nArakInI avagAhanAthI hIna paNa hoya che, adhika paNa hoya che ane tulya paNa hoya che, jo hIna hoya to eka nArakInI bIjA nArakIthI avagAhanA asaMkhyAtamobhAga ke saMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to asaMkhyAtamobhAga ke saMkhyAtamobhAga adhika, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. A cAra prakAranI hInAdhikatA cauThANavaDiyA kahevAya che. sthitinI apekSAe narayikonI cUnAdhikatA - sthitinI apekSAe paNa nairayikomAM samAnatA hotI nathI. kyAreka be nairayikonI sthiti samAna hoya ane kyAreka asamAna hoya che. jo nairayikonI asamAna sthiti hoya, to temAM cauhANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. eka nArakInI sthiti, bIjA nArakInI sthitithI asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga hIna ke adhika hoya che tathA saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa hIna ke adhika hoya che, yathA- (1) eka nArakInI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che ane bIjA nArakInI eka-be samaya nyUna tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. temAM eka-be samaya nyUna tetrIsa sAgaropamanI sthitivALo nArakI tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA nArakIthI asaMkhyAtamo bhAga hIna kahevAya ane pUrNa tetrIsa sAgaropamanI sthitivALo nArakI eka-be samaya nyUna tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA nArakIthI asaMkhyAtamo bhAga adhika kahevAya. kAraNa ke eka-be samaya, sAgaropamano asaMkhyAtamo bhAga che. (2) Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). 379 ekanArakInI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che ane bIjA nArakInI eka palyopamanyUna tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. daza kroDAkroDI palyopamano eka sAgaropama thAya che. tethI eka palyopama hIna sthitivALo nArakI, tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA nairayikathI saMkhyAtamo bhAga hIna sthitivALo ane tetrIsa sAgaropamanI sthitivALo nArakI pahelAnI apekSAe saMkhyAtamo bhAga adhika sthiti- vALo kahevAya che. (3) eka nArakInI eka sAgaropamanI sthiti che ane bIjA nArakInI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. temAM eka sAgaropama sthitivALo nairayika, tetrIsa sAgaropamavALA nairayikanI apekSAe saMkhyAtaguNahIna ane tetrIsa sAgaropamavALo nairayika eka sAgaropamavALA nairayikathI saMkhyAtaNa adhika kahevAya che. (4) eka nArakInI daza hajAra varSanI sthiti che ane bIjA nArakInI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. daza hajAra varSane asaMkhyAtavAra guNA karIe tyAre tetrIsa sAgaropama thAya che. tethI daza hajAra varSanI sthitivALa 1 nArakI, tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA nArakI karatAM asaMkhyAtagaNa hIna ane tetrIsa sAgaropamanI sthitivALo nArakI, daza hajAra varSanI sthitivALA nArakIthI asaMkhyAtagaNa adhika kahevAya che. A rIte nArakImAM sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA saMbhave che. jIvonA sthiti sthAno asaMkhyAtA che tethI koI paNa jIvonI sthitimAM anaMtabhAga ke anaMtaguNa hAnivRddhi thatI nathI. vANadinA paryAyonI apekSAe nyunAdhikatA :- pudagalavipAkI nAma karmanA udayathI nArakIonA zarIranA varNa, gaMdha, rasa ane sparzamAM chasthAnanI hInAdhikatA hoya che. jema ke kALAvarNanA paryAyonI apekSAe eka nArakI bIjA nArakIthI anaMtamo bhAgahIna, asaMkhyAtamo bhAgahIna, saMkhyAtamo bhAgahIna athavA saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtamo bhAga athavA saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNa adhika hoya che. jJAna-darzana paryAyonI apekSAe nArakIne bhava pratyayika traNa jJAna athavA traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. pratyeka jJAna, darzananA paNa anaMta-anaMta paryAyo che. temAM paNa pUrvavatu chasthAnanI nyUnAdhikatA hoya che. nArInA paryAyomAM nAdhikatA :dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI | sthitithI | vaNadithI | zAna-darzanathI tulya | tulya | tulya tulya 3 jJAna, 3 ajJAna athavA athavA athavA 3 darzana = 9 upayoga cauhANavaDiyA | cauhANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA ekaThANavaDiyA Adi hInAdhikatA - jIvonA paryAyomAM kyAMka eka prakAre, kyAMka be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre ane cha prakAre, ema pAMca rIte hAnivRddhi thAya che. tene kramazaH ekaThANavaDiyA, dUThThANavaDiyA, tiTTANavaDiyA, cauThANavaDiyA ane chaThThANavaDiyA hInAdhikatA kahe che. tenuM svarUpa A pramANe che ekaThANavaDiyA- jyAM mAtra asaMkhyAtamo bhAga hAnivRddhi hoya che. dudANavaDiyA- jyAM (1) asaMkhyAtamo bhAga ane (2) saMkhyAtamobhAga, A be prakAre hAnivRddhi hoya che. tiphANavaDiyA- jyAM (1) asaMkhyAtamo bhAga (2) saMkhyAtamo bhAga ane (3) saMkhyAtaguNa, ema traNa prakAre hAnivRddhi hoya te. cauhANavaDiyA- jyAM (1) asaMkhyAtamo bhAga (2) saMkhyAtamo bhAga (3) saMkhyAtaguNa ane (4) asaMkhyAta guNa, ema cAra prakAre hAnivRddhi hoya te. chaThThANavaDiyA- jyAM (1) anaMtamobhAga (2) Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 asaMkhyAtamo bhAga (3) saMkhyAtamo bhAga (4) saMkhyAtaguNa (5) asaMkhyAtaguNa ane (6) anaMtaguNa, ema cha prakAre hAni vRddhi hoya te. asat kalpanAthI chaThThANavaDIyA nyunAdhikatAnuM svarUpa - nyUnAdhikatAnA kula cha sthAna che. tene mATe jainadarzanamAM chaThThANavaDiyA zabda prayoga thAya che. temAM cha sthAna hAninA ane cha sthAna vRddhinA che. hInAdhikatA (nyUnAdhikatA) paraspara sApekSa hoya che arthAt eka vastu bIjI vastuthI hIna hoya, to te bIjI vastu pahelI vastuthI adhika hoya che. prastutamAM nyUnAdhikatAnA cha sthAna A pramANe chehAninA cha sthAna vRddhinA cha sthAna (1) anaMtamo bhAga hIna (1) anaMtamo bhAga adhika (2) asaMkhyAtamo bhAga hIna (2) asaMkhyAtamo bhAga adhika (3) saMkhyAtamo bhAga hIna (3) saMkhyAtamo bhAga adhika (4) saMkhyAtaguNa hIna (4) saMkhyAtaguNa adhika (5) asaMkhyAtaguNa hIna (5) asaMkhyAtaguNa adhika (6) anaMtaguNa hIna (6) anaMtaguNa adhika chaThANavaDiyAnA svarUpane samajAvavA vRttikAre asat kalpanA karI che. asat kalpanAthI anaMtAnaMta paryAyo 10,000 pramANa che. anaMtamA bhAgane samajavA mATe anaMta jIvarAzi 100 pramANa che. asaMkhyAtamA bhAgane samajavA mATe lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo 50 pramANa che ane saMkhyAmAM bhAgane samajavA mATe saMkhyAtAnI rAzi 10 pramANa che arthAt anaMtAnaMta paryAya = 10,000, anaMta = 100 asaMkhyAta = 50 ane saMkhyAta = 10 dhAravA. (1) anaMta bhAga hIna-adhika - anaMta paryAyone anaMtanI rAzithI bhAgatAM je bhAga Ave te anaMtamo bhAga kahevAya. yathA- 10,000 paryAyone anaMtarAzi rUpa 100thI bhAgatA,10,000+100 = 100 Ave. "so' te daza hajArano anaMtamo bhAga che. tene 10,000mAMthI dhUna karIe, to te anaMtamo bhAga hIna kahevAya. yathA- 10,000-100 = 9,900. 10,000nI apekSAe 9,900nI saMkhyA anaMtamo bhAga hIna ane 9,900nI apekSAe 10,000nI saMkhyA anaMtamo bhAga adhika kahevAya che. (ra) asaMkhyAta bhAga hIna-adhika - anaMta paryAyone asaMkhyAtanI rAzithI bhAgatAM je bhAga Ave te asaMkhyAtamo bhAga kahevAya. yathA- 10,000 paryAyone asaMkhyAtanI rAzi rUpa 50 thI bhAgatAM, 10,000+50 = 200 Ave. baso' te daza hajArano asaMkhyAtamo bhAga che. tene 10,000mAMthI jUna karatAM asaMkhyAtamo bhAga hIna thAya che. yathA- 10,000-300 = 9,800. 10,000nI apekSAe 9,800 asaMkhyAtamo bhAga hIna che ane 9,800nI apekSAe 10,000 asaMkhyAtamo bhAga adhika che. (3) saMkhyAta bhAga hIna-adhika :- anaMta paryAyone saMkhyAtAnI rAzithI bhAgatAM je bhAga Ave te saMkhyAtamo bhAga kahevAya. yathA- 10,000 paryAyone saMkhyAtAnI rAzi rU5 dazathI bhAgatAM, 10,000+ 10 = 1,000 Ave. "eka hajAra' te daza hajAranI saMkhyAtamo bhAga che. tene 10,000mAMthI nyUna karatAM asaMkhyAtamo bhAga hIna thAya che. yathA- 10,000-1000 = 9,000. 10,000nI apekSAe 9,000 saMkhyAtamo bhAga hIna che ane 9,000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtamo bhAga adhika che. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) . [ 381 | (4) sakhyAta guNa hIna-adhika - anaMta paryAyone saMkhyAtAnI rAzithI guNatAM je rAzi Ave te saMkhyAta guNa kahevAya. asat kalpanAthI anaMta paryAyo 1000 che. tene saMkhyAtanI rAzi daza vaDe guNatAM 1000x10 = 10,000 Ave. 10,000nI apekSAe 1,000 saMkhyAtaguNa hIna che ane 1,000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtaguNa adhika che. (5) asaMkhyAta guNa hIna-adhika - anaMta paryAyone asaMkhyAtanI rAzithI guNatAM je rAzi Ave te asaMkhyAta guNa kahevAya. asatu kalpanAthI anaMta paryAyo 200 che. tene asaMkhyAtanI rAzi 50 vaDe guNatAM 200450 = 10,000 Ave che. 10,000nI apekSAe 200 asaMkhyAtaguNa hIna che ane 200nI apekSAe 10,000 asaMkhyAtaguNa adhika che. () anaMtaguNa hIna-adhika - anaMta paryAyone anaMtanI rAzithI guNatAM je rAzi Ave te anaMtaguNa kahevAya. asat kalpanAthI anaMta paryAyo 100 che. tene anaMtanI rAzi rUpa 100 vaDe guNatAM 100=100 = 10,000 Ave che. 10,000nI apekSAe 100 anaMtaguNa hIna che ane 100nI apekSAe 10,000 anaMtaguNa adhika che. nodha- saMkhyAta guNa AdinA svarUpane samajavA mATe guNAkAra karatAM pratyekano javAba 10,000 Ave tethI anaMta paryAyonI kAlpanika rAzimAM taratamatA karI che. asatkalpanA dvArA SasthAnapatita - SaTrasthAna hIna SasthAna adhika 1 10,000nI apekSAe 9,900 anaMtabhAgahIna I1 9,900nI apekSAe 10,000 anaMtabhAga adhika 2 10, 000nI apekSAe 9,800 asaMkhyAtabhAgahIna para 9,800nI apekSAe 10,000 asaMkhyAtabhAga adhika 3 10,000nI apekSAe 9,000 saMkhyAtabhAgahIna 3 9000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtabhAga adhika 4 10, 000nI apekSAe 1,000 saMkhyAtaguNahIna I4 1000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtaguNa adhika 5 10, 000nI apekSAe ra00 asaMkhyAtaguNahIna J5 200nI apekSAe 10,000 asaMkhyAtaguNa adhika 6 10,000nI apekSAe 100 anaMtaguNahIna Is 100nI apekSAe 10,000 anaMtaguNa adhika noMdhaH koI paNa be jIvonA paryAyomAM A SaTrasthAnanI apekSAe ja nyUnAdhikatA hoya che. narayikonI avagAhanA cauhANavaDiyA nyunAdhikatAnuM spaSTIkaraNa :- jIvonI avagAhanAnA asaMkhyAta sthAna ja che. tethI temAM anaMta bhAga hAni-vRddhi ke anaMtaguNa hAni-vRddhi thatI nathI. nairayikonI avagAhanAmAM uparokta chasthAnamAMthI cArasthAnanI hAni vRddhi kahI che. jema ke- (1) eka nArakInI avagAhanA 500 (pAMcaso) dhanuSanI che ane bIjA nArakInI avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga cuna(ochI) 500 dhanuSanI che. aMgulano asaMkhyAtamo bhAga te pAMcaso dhanuSano asaMkhyAtamo bhAga che, tethI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga nyUna 500 dhanuSanI avagAhanAvALo nArakI, saMpUrNa 500(pAMcaso) dhanuSanI avagAhanAvALA nArakInI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna che ane 500 dhanuSanI avagAhanAvALo nArakI, cUnaavagAhanAvALA karatAM asaMkhyAtamo bhAga adhika che. (2) eka nArakInI 500 dhanuSanI avagAhanA che ane bIjA nArakInI 498 dhanuSanI avagAhanA che. be dhanuSa, pAMcaso dhanuSano saMkhyAtamo bhAga che. tethI bIjo nArakI pahelA nArakIthI saMkhyAtamo bhAga hIna che. jyAre pahelo 500 dhanuSavALo nArakI Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 498 dhanuSanI apekSAe saMkhyAtamo bhAga adhika che. (3) eka nArakInI ekso paccIsa(125) dhanuSanI avagAhanA che ane bIjA nArakInI pAMcaso(500) dhanuSanI avagAhanA che. ekaso paccIsanA cAra guNA(12584 =) pAMcaso dhanuSa thAya che. tethI ekso paccIsa(125) dhanuSanI avagAhanAvALo nArakI, 500 dhanuSanI avagAhanAvALA nArakIthI saMkhyAtaguNa hIna che ane 500 dhanuSanI avagAhanAvALo ekaso paccIsa dhanuSanI avagAhanAvALA nArakIthI saMkhyAtaguNa adhika che. (4) eka nArakI aparyAptAvasthAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALo che ane bIjo nArakI 500 dhanuSanI avagAhanAvALo che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane asaMkhyAtavAra guNita karIe tyAre 500 dhanuSa bane che. tethI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALo nArakI, 500 dhanuSanI avagAhanAvALA nArakIthI asaMkhyAtaguNa hIna kahevAya ane 500 dhanuSanI avagAhanAvALo nArakI, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALA nArakIthI asaMkhyAtaguNa adhika kahevAya che. krima eka nArakI karatAM | bIjA nArakInI cauhANavaDiyA hInAdhikatA 1 | 500 dhanuSavALA nArakIthI aMgulanA asaMve bhAga nyUna 500 dhanuSyavALo nArakI asaMkhyAtamo bhAga hIna che. 2 | 500 dhanuSavALA nArakIthI 498 dhanuSavALo nArakI saMkhyAtamo bhAga hIna che. 3500 dhanuSavALA nArakIthI 125 dhanuSavALo nArakI saMkhyAtaguNahIna che. 4 |500 dhanuSavALA nArakIthI aMgulanA asaMbhAganI avagAhanAvALo nArakI | asaMkhyAtaguNahIna che. 1 | aMgulanA asaMha bhAga nyUna |500 dhanuSavALo nArakI asaMkhyAtamo bhAga adhika che. 500 dhanuSyavALA nArakIthI 2 |498 dhanuSanI avagAhanAvALAthI500 dhanuSavALo nArakI saMkhyAtamo bhAga adhika che. 3 |125 dhanuSanI avagAhanAvALAthI 500 dhanuSavALo nArakI saMkhyAtaguNa adhika che. 4 | aMgulanA asaMkhyAta bhAganI 500 dhanuSanI avagAhanAvALo nArakI asaMkhyAtaguNa adhika che. | avagAhanAvALA nArakIthI asatkalpanAthI nairayikonA varNAdi chaThThANavaDiyA nAvikatAnuM spaSTIkaraNa - A hInAdhikatA chaThANavaDiyA che, yathA- (1) eka nairayikanA kALAvarNanA paryAya 10,000 ane bIjAnA 9,900 hoya, to 10,000nI apekSAe 9,900 anatamo bhAga hIna che ane bIjA nairayikanA kALAvarNa paryAyathI prathama nairayikanA kALAvarNa paryAya anatamo bhAga adhika kahevAya che. (2) eka nairayikanA kALAvarNa paryAya 10,000 che ane bIjAnA 9,800 che. 10,000nI apekSAe 9,800 asaMkhyAtamo bhAga hIna che, tethI prathama nairayikanA kALAvarNa paryAyathI bIjA nairayikanA kALa virNa paryAya asaMkhyAtamo bhAga hIna ane bIjA nairayikanA kALAvarNaparyAyathI prathama nairayikanA kALa virNa paryAya asaMkhyAtamo bhAga adhika kahevAya che. (3) te ja rIte eka nairayikanA kALAvarNa paryAya 10,000 ane bIjAnA 9,000 hoya, to 10,000nI apekSAe 9,000 saMkhyAtamo bhAga hIna ane 9,000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtamo bhAga adhika kahevAya che. (4) eka nairayikanA kALAvarNaparyAya 1,000 ane bIjAnA 10,000 hoya, to 10,000nI apekSAe 1,000 saMkhyAtagaNa hIna ane 1,000nI apekSAe 10,000 saMkhyAtaguNa adhika kahevAya che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) (5) eka naiyikanA kALAvarNaparyAya 200 ane bIjAnA 10,000 hoya, to 10,000nI apekSAe 200 asaMkhyAtaguNa hIna ane 200nI apekSAe 10,000 asaMkhyAtaguNa adhika kahevAya che. (6) eka nairiyakanA kALAvarNaparyAya 100 ane bIjAnA 10,000 hoya, to 10,000nI apekSAe 100 anaMtaguNa hIna ane 100nI apekSAe 10,000 anaMtaguNa adhika kahevAya che. A rIte pAMce varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA paryAyomAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA che. 383 A sarva daSTikoNathI vicAratAM eka-eka nairayikonA svanimittaka ane para nimittaka anaMta-anaMta paryAyo sahaja siddha thaI jAya che. bhavanavAsI devonA anaMta paryAyo - 4 asurakumArANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai asurakumArANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! asurakumAre asurakumArassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM chaTThANavaDie evaM NIlavaNNapajjavehiM; lohiyavaNNapajjavehiM; hAliddavaNNapajjavehiM; sukkilavaNNapajjavehiM; subbhigaMdhapajjavehiM, dubbhigaMdhapajjavehiM; tittarasapajjavehiM, kaDDuyarasapajjavehiM, kasAyarasapajjavehiM, aMbilarasapajjavehiM, mahurarasapajjavehiM; kakkhaDaphAsapajjavehiM, mauyaphAsapajjavehiM, garuyaphAsapajjavehiM, lahuyaphAsapajjavehiM, sIyaphAsapajjavehiM, usiNaphAsapajjavehiM, NiddhaphAsapajjavehiM, lukkhaphAsapajjavehiM; AbhiNibohiyaNANapajjavehiM, suyaNANapajjavehiM, ohiNANapajjavehiM, maiaNNANapajjavehiM, suyaaNNANapajjavehiM, vibhaMgaNANapajjavehiM cakkhudaMsaNapajjavehiM, acakkhudaMsaNapajjavehiM, ohidaMsaNa- pajjavehiM ya chaTTANavaDie se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai asurakumArANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / evaM jahA asurakumArA tahA NAgakumArA vi jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! asurakumAronA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke, asurakumAronA paryAyo anaMta che ? * uttara- he gautama ! eka asurakumAra, bIjA asurakumArathI dravyanI apekSAe tulya, pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA, sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA, kRSNavarNa paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; A pramANe nIlavarNa paryAyo, lAlavarNa paryAyo, pILAvarNa paryAyo, zuklavarNa paryAyonI apekSAe; sugaMdha ane durgaMdha paryAyonI apekSAe, tiktarasa paryAyo, kaTurasa paryAyo, kaSAyarasa paryAyo, Ambarasa-paryAyo ane madhurarasa paryAyonI apekSAe; karkaza sparza paryAyo, mRdu sparza paryAyo, gurusparza paryAyo, laghusparza paryAyo, zItasparza paryAyo, uSNasparza paryAyo, snigdhasparza paryAyo ane rUkSa sparza paryAyonI apekSAe tathA AbhinibodhikajJAna paryAyo, zrutajJAna paryAyo, avadhijJAna paryAyo, matiajJAna paryAyo, zrutaajJAna paryAyo, vibhaMgajJAna paryAyo, cakSudarzana paryAyo, acakSudarzana paryAyo ane avadhi darzana paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. tethI he gautama ! e Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 384] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 tulya pramANe kahyuM che ke asurakumAronA anaMta paryAyo che. A rIte jema asurakumAronA anaMta paryAya kahyA che, te ja rIte nAgakumArothI laIne svanitakumAro sudhInA navanikAya devonA anaMta paryAya kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhavanapati devonA anaMta paryAyonuM nirUpaNa che. nairayikonI jema bhavanapati devomAM paNa dravyathI, pradezathI yAvatu jJAna-darzanathI vicAraNA karatAM anaMta paryAya thAya che. be asurakumAra devo dravyanI apekSAe tulya che, pradezanI apekSAe tulya che, avagAhanA ane sthitinI apekSAe tulya hoya athavA cauThANavaDiyA nyunAdhika hoya che; varNAdi paryAyo ane jJAna-darzana paryAyonI apekSAe tulya hoya athavA chaThThANavaDiyA nyUnAdhika hoya che. bhavanapati devonA paryAyomAM cUnAdhikatA :dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI sthitithI varNAdi | jJAna-darzanathI tulya | tulya | tulya | tulya 3 jJAna, 3 ajJAna athavA athavA athavA 3darzana = 9 upayoga cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA pAMca sthAvaronA anaMtaparyAyo - | 5 puDhavikAiyANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! paDhavikAie puDhavikAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle; ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, sie abbhahie; jai hINe- asaMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaguNahINe vA, asaMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahieasaMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaguNaabbhahie vA, asaMkhejjaguNaabbhahie vA; ThiIe tiThANavaDie siya hINe, siya tulle, siya abbhahiejai hINe- asaMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahieasaMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaguNa abbhahie vA; vaNNehiM, gaMdhehi,rasehiM, phAsehi, maiaNNANapajjavehi,suyaaNNANapajjavehi, acakkhu daMsaNapajjavehiM chtttthaannvddie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke pRthvIkAyika jIvonA anaMta paryAya che? uttara- he gautama! eka pRthvIkAyika, bIjA pRthvIkAyikathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe paNa tulya che; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna che, kadAcit tulya che ane kadAcit Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 385 adhika che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to saMkhyAtamobhAga, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. A rIte avagAhanAmAM cauThANavaDiyA hInAdhikatA che. sthitinI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ke kadAcit adhika che. jo nyUnAdhika hoya to traNa sthAnanI nyUnAdhikatA hoya che yathA- asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna ke saMkhyAtaguNa hIna hoya che ane asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika ke saMkhyAtaguNa adhika hoya che arthAt sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe tathA matiajJAna paryAyo, zrutaajJAna paryAyo ane acakSudarzana paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA arthAtu cha sthAnonI nyUnAdhikatA hoya che. |6 AukAiyANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA pajjavA pnnnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai AukAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! AukAie AukAiyassadavvaTThayAe tullepaesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsamaiaNNANasuyaaNNANaacakkhudasaNapajjavehi yachaTThANavaDie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aplAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke aplAyika jIvonA anaMtaparyAya che? uttara- he gautama! eka aplAyika jIva, bIjA aSkAyika jIvathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe paNa tulya che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, matijJAna, zrutaajJAna ane acakSudarzana paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. | 7 teukkAiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai teukAiyANaM aNatA pajjavA paNNattA ? ___ goyamA ! teukkAieteukkAiyassadavvaTThayAetulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe caTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maiaNNANa suyaaNNANa acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chtttthaannvddie| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tejaskAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke tejaskAyika jIvonA anaMta paryAya che? uttara- he gautama! eka tejaskAyika, bIjA tejaskAyika jIvathI dravyanI apekSAe tulya che. pradezonI apekSAe tulya che, avagAhanAnI apekSAe cauhANavaDiyA che, sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna, zrutaajJAna ane acakSudarzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. | 8 vAukkAiyANaM pucchA ? goyamA ! vAukAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai vAukAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 goyamA ! vAukAie vAukAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdha-rasa-phAsamaiaNNANa suyaaNNANa - acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie / 386 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vAyukAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke vAyukAyika jIvonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! eka vAyukAyika jIva, bIjA vAyukAyika jIvathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, mati ajJAna, zruta ajJAna ane acakSudarzana paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. 9 vaNassaikAiyANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! anaMtA pajjavA paNNattA / se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai vaNassaikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! vaNassaikAie vaNassaikAiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa-maiaNNANa-suyaaNNANa-acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai vaNassaikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vanaspatikAyika jIvonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAya che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke vanaspatikAyika jIvonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! eka vanaspatikAyika jIva, bIjA vanaspatikAyika jIvathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe paNa tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA, sthitinI apekSAe tikrANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna, zrutaajJAna temaja acakSudarzananA paryAyonI apekSAe chaThThANaviDayA che. tethI he gautama ! ema kahyuM che ke vanaspatikAyika jIvonA anaMta paryAya che. vivecana : prastuta sUtromAM pRthvIkAyikAdi pAMca sthAvaronA pRtha-pRthak anaMta-anaMta paryAyonuM nirUpaNa che. (1) dravyanI apekSAe H- pRthvIkAyAdi jIvo Atma dravyanI apekSAe paraspara tulya che. (2) pradezanI apekSAe H- Atma pradezonI apekSAe paraspara tulya che. (3) avagAhanAnI apekSAe :- cauThANavaDiyA arthAt cAra sthAna hInAdhika che. pRthyAdi cAra sthAvaronI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ja che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA paNa asaMkhyAta bheda hoya che tethI cAre ya sthAvaranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovA chatAM temAM cAra sthAnanI nyUnAdhikatA thaI zake che. vanaspatikAyanI utkRSTa avagAhanA eka hajAra yojananI che. temAM paNa cAra sthAnanI hInAdhikatA thAya che. (4) sthitinI apekSAe H- tiTyANavaDiyA hInAdhika che, yathA- asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtaguNa hInAdhikatA thAya che, paraMtu asaMkhyAtaguNa hInAdhikatA thatI nathI, yathA Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 387. | |o | | |o| pRthvIkAyikAdi koIpaNa jIvanuM ochAmAM ochuM 256 AvalikAnuM AyuSya hoya ja che. jIvano kSullaka bhava-nAnAmAM nAno bhAva 256 AvalikAno hoya che. be ghaDInA eka muhUrtamAM kSullaka bhavanI gaNanA pramANe (5,536) pAMsaTha hajAra pAMcaso chatrIsa bhava thAya che. eka jIvanuM AyuSya 256 AvalikAnuM hoya ane bIjAnuM AyuSya eka muhUrtanuM hoya, to te 5,536 guNuM adhika kahevAya arthAt saMkhyAtaguNI hInAdhikatA thAya che, asaMkhyAtaguNI hInAdhikatA thatI nathI. te uparAMta pRthvIkAyAdi pAMce sthAvaronA jIvonuM utkRSTa AyuSya paNa saMkhyAtA varSanuM hoya che, asaMkhyAtA varSanuM nathI. mATe asaMkhyAtaguNa hInAdhikatAno bola saMbhavI zakato nathI ane tethI pRthvIkAyikAdi jIvomAM sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA arthAt traNa sthAnanI hInAdhikatA che. tiTTANavaDiyA nyUnAvikatA :ma | eka pRthvIkAyikanI sthiti | bIja puthvIkAyikanI sthiti | hInAdhikatA rara,000varSavALAthI eka samaya nyUna ,000 varSavALA asaMkhyAtamo bhAga hIna ra2,000varSavALAthI eka muhUrta nyUna 22,000 varSavALA saMkhyAtamo bhAga hIna rara,000varSavALAthI 1,000varSavALA saMkhyAtaguNa hIna eka samaya nyUna 22,000 varSavALAthI rara,000varSavALA asaMkhyAmato bhAga adhika eka muhUrta nyUna rara,000 varSavALAthI | rara,000varSavALA saMkhyAtamo bhAga adhika | 3 | 1,000varSa vALAthI rara,000varSavALA saMkhyAtaguNa adhika A ja pramANe vanaspatikAyika sudhInA ekendriya jIvomAM sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA jUnAdhikatA hoya che. (5) varSAdinI apekSAe- tenA zarIranA varNAdimAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che (6) upayoganI apekSAe- pAMce sthAvaramAM mati-zrutaajJAna ane acadarzana te traNa upayoga hoya che. tenI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. A rIte pAMce sthAvaromAM pratyeka jIvamAM sva-para nimittaka anaMta-anaMta paryAyo hoya che. pAMca sthAvara jIvonA paryAyomAM cUnAdhikatA :dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI | sthitithI | varNAdi | zAna-darzanathI tulya tulya tulya tulya 2 ajJAna athavA athavA athavA | |1darzana = 3 upayoga cauThANavaDiyA | hiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA vikalaiMdriyonA anaMta paryAyo - 10 beiMdiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! e vaM vuccai beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA paNNatA ? / goyamA ! beiMdie beiMdiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAesiya tulya Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 388 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 hINe, siya tulle, siya abbhahie; jai hINe asaMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaguNahINe vA, asaMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahie asaMkhejjaibhAgamabhahie vA, saMkhejjaibhAgamabbhahie vA, saMkhejjaguNamabbhahie vA, asaMkhejjaguNamabbhahie vA ThiIe tiTThANavaDie; vaNNagaMdharasaphAsa, AbhiNibohiyaNANasuyaNANa, maiaNNANasuyaaNNANa, acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM teiMdiyA vi / evaM cauriMdiyA vi / NavaraM do dasaNA- cakkhudaMsaNaM acakkhudaMsaNaM ca / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! beindriya jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke beindriya jIvonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! eka beindriya jIva, bIjA beindriya jIvathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezanI apekSAe paNa tulya che; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAta guNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. sthitinI apekSAe traNasthAna hInAdhika hoya che. varNa, gaMdha, rasa, sparza tathA AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, mati ajJAna, zruta ajJAna ane acakSudarzananA paryAyonI apekSAe chasthAna hInAdhika hoya che. A ja pramANe te indriya jIvonA paryAyonI anaMtatAnA viSayamAM samajI levuM joIe. A ja pramANe caurendriya jIvonA paNa anaMta paryAyo hoya che. vizeSatA e che ke caurendriya jIvomAM bhAvanI apekSAe acakSudarzana ane cakSudarzana be darzana hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM traNa vikalendriya jIvonA anaMta paryAyonuM nirUpaNa che. beindriyAdi jIvo, dravyanI apekSAe ane AtmapradezonI apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAe- temAM cAra sthAnanI jUnAdhikatA hoya che. te jIvonI jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa avagAhanA beindriyanI bAra yojana, te indriyanI traNa gAu ane caurendriyanI cAra gAunI che. tenA asaMkhyAta bheda thaI zake che. tethI temAM (1) saMkhyAtamo bhAga hInAdhikatA (2) asaMkhyAtamo bhAga hInAdhikatA (3) saMkhyAtaguNa hInAdhikatA ane (4) asaMkhyAtaguNa hInAdhikatA, A cAra bolonI hInAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe- temAM traNasthAnanI hInAdhikatA hoya che. tenI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta ane utkRSTa sthiti beindriyanI bAra varSa, te indriyanI 49divasa ane caurendriyanI cha mAsanI che. te sthiti saMkhyAtakAlanI ja hovAthI temAM saMkhyAtaguNI nyUnAdhikatA ja thAya che, asaMkhyAtaguNI nyUnAdhikatA thatI nathI. tethI (1) asaMkhyAtamo bhAga hInAdhikatA, (2) saMkhyAtamo bhAga hInAdhikatA ane (3) saMkhyAtaguNa hInAdhikatA, A traNasthAnanI hInAdhikatA thAya che. varSAdinI apekSAe- pUrvavat chasthAnanI hInAdhikatA hoya che. upayoganI apekSAe vikasendriyanA aparyAptAmAM sAsvAdana samyagudarzana hovAthI beindriya ane teindriyamAM be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzana hoya che. corendriyamAM be jJAna, be ajJAna ane bedarzana hoya che. jJAna-darzananI apekSAe chasthAnanI nyUnAdhikatA hoya che. A rIte vikasendriyamAM anaMtaparyAyo che. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 389 ] tulya vikalejiyanA paryAyomAM cUnAdhikatA :dravyathI | pradezathI avagAhanAthI sthitithI | vAdi zAna-darzanathI tulya | tulya tulya | - tulya beIndriya teIndriyamAM ra jJAna, 2 ajJAna athavA athavA 1darzana = 5 upayoga, cauhANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThAvaDiyA | caurendriyamAM 2 jJAna, 2 ajJAna 2darzana = 6 upayoga chaThThANavaDiyA tiryaMca paMcendriyonA anaMta paryAyoH|11 paMcediyatirikkhajoNiyANaM pajjavA jahA NeraiyANaM tahA bhANiyavvA / bhAvArtha - paMcendriya tiryaMcayonika jIvonA paryAyonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtramAM tiryaMca paMcendriyanA anaMta paryAyonuM kathana nairayikonA atidezapUrvaka che. tiryaMca paMcendriya jIvo dravya ane pradezonI apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAetemAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA che. tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra yojana che, tenA asaMkhyAta bheda thatAM hovAthI temAM saMkhyAta bhAga, asaMkhyAta bhAga, saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa nyUnAdhikatA rUpa cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe- tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. palyopama kAla te asaMkhyAta kAla che, aMtarmuhUrtathI te asaMkhyagaNo che. tethI temAM cAra sthAnanI nyUnAdhikatA thAya che. pAMca sthAvara ane vikasendriya jIvonI sthiti saMkhyAtakAlanI hovAthI temAM traNasthAnanI nyunAdhikatA che. tiryaMca paMcendriya ane nairayika A baMnenI sthiti asaMkhyAtakAlanI che tethI sUtrakAre tiryaMca paMcendriyanI sthitinA kathanamAM pAMca sthAvara ane traNa vikasendriyanI sthitino atideza na karatAM nArakInI sthitino atideza karyo che. temAM cAra sthAnanI nyUnAdhikatA thAya che. varNAdinI apekSAe- cha sthAnanI hInAdhikatA che. tenuM spaSTIkaraNa paNa nArakInA varNana pramANe samajavuM. jJAna-darzananI apekSAe- tiryaMca paMcendriyamAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che, A nava upayogamAM cha sthAnanI hInAdhikatA hoya che. A rIte tiryaMca paMcendriyamAM anaMta paryavo hoya che. tiryaMca paMcendriyonA paryAyomAM cUnAdhikatA - dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI sthitithI | varNAdi | zAna-darzanathI tulya | tulya | tulya tulya | | 3 jJAna, 3 ajJAna athavA athavA athavA 3 darzana = 9 upayoga cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA manuSyonA anaMtaparyAyo - 12 maNussANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA ! pajjavA Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 390 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 pnnnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai maNussANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA !maNusemaNusassadavvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANa vaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsa-AbhiNibohiyaNANa-suyaNANa-ohiNANamaNapajjavaNANapajjavehi ya chaTThANavaDie, kevalaNANapajjavehiM tulle, tihiM aNNANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, kevaladasaNapajjavehiM tulle / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manuSyonA keTalA paryAya che? uttara- he gautama! anaMta paryAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke manuSyonA anaMta paryAya che? uttara- he gautama! dravyanI apekSAe eka manuSya, bIjA manuSyathI tulya che, pradezonI apekSAe paNa tulya che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa, sparza, AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; kevaLajJAna paryAyonI apekSAe paraspara tulya che, traNa ajJAna ane traNa darzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che ane kevaLadarzananA paryAyonI apekSAe tulya che. vivecana : A sUtramAM manuSyonA anaMta paryAyonuM spaSTIkaraNa che. manuSyomAM dravya ane pradezanI apekSAe tulyatA che, manuSyonI utkRSTa avagAhanA traNa gAunI ane sthiti traNa palyopamanI hovAthI temAM tiryaMca paMcendriyonI jema avagAhanA ane sthitinI apekSAe cAra sthAnanI nyUnAdhikatA che; varNAdi vIsa bolanI apekSAe cha sthAnanI nyUnAdhikatA hoya che. jJAna-darzanaupayoga)nI apekSAeH- cAra jJAna, traNa ajJAna, traNa darzana(A dasa upayoga)nA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A daze upayoga jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI utpanna thAya che ane badhA ja manuSyono kSayopazama samAna hoto nathI. kSayopazamanI taratamatAnA anaMtabheda che. tethI tenA paryAyomAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana kSAyika jJAna-darzana che. jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano sarvathA kSaya thAya tyAre ja te utpanna thAya che, tethI temAM koI prakAranI nyUnAdhikatA hotI nathI. anaMta kevaLIonuM kevaLajJAna-kevaLadarzana eka samAna hoya che; tethI kevaLajJAna ane kevaLadarzananA paryAyone tulya kahyA che. dravyathI | pradezathI avagAhanAthI| sthitithI | varNAdi zAna-darzanathI tulya | tulya tulya | tulya | 4 jJAna, 3 ajJAna 3 darzana = 10 athavA | athavA | athavA | upayogathI chaThThANavaDiyA cauhANavaDiyA cauThANavaDiyA|chaThThANavaDiyA kevaLajJAna, kevaLadarzananI apekSAe tulya vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevonA anaMta paryAyo - |13 vANamaMtarA ogAhaNaTThayAe ThiIe ya cauTThANavaDiyA, vaNNAdIhiM chaTThANavaDiyA / joisiya-vemANiyA vi evaM ceva / NavaraM ThiIe tiTThANavaDiyA / tulya Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 391] kimaLa. bhAvArtha :- vANavyaMtara devo avagAhanA ane sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika che, varNAdi paryAyo ane 9 upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. jyotiSI ane vaimAnika devonA paryAyonI hInAdhikatA paNa A ja rIte jANavI joIe. temAM vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe te tiTTANavaDiyA che. vivecana : prastuta sUtramAM vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonA anaMta paryAyonuM nirUpaNa che. A sUtramAM saMkSipta kathana che chatAM anya sUtrono atideza nathI paMcendriya tethI pUrvavarNana anusAra svataH samajI levuM joIe. nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara tathA tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM dravyAdi bolonI nyUnAdhikatA prAyaH samAna che. vizeSatA e che ke manuSyomAM upayoga 1ra che, jyotiSI ane vimAnika devomAM sthiti tiTTANavaDiyA che, te sivAya badhA bola prAyaH samAna che. vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika devonA paryAyo - avagAhanAnI apekSAe- te devonI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta hAthanI che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bheda thatAM hovAthI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. sthitinI apekSAe- vyaMtaradevonI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa eka palyopamanI che. 10,000 varSa te saMkhyAta kAla che ane eka palyopama te asaMkhyAtakAla che. jaghanya ane utkRSTa sthiti vacce asaMkhyAtagaNuM aMtara che. tethI temAM asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa te cauThANavaDiyA(cAra prakAranI) hInAdhikatA thAya che. jyotiSI devonI jaghanya sthiti palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. jaghanya ane utkRSTa banesthitio palyopamanA AMkamAM ja che tethI temAM saMkhyAtaguNa taratamatA ja thAya che ane vaimAnikadevonI sthiti jaghanya eka palyopama, utkRSTa 33 sAgaropama che; temAM paNa saMkhyAtaguNa taratamatA ja thAya che. kAraNa ke daza kroDAkoDI palyopamano eka sAgaropama hoya che. tethI temAM asaMkhyAtaguNa nyUnAdhikatAno cotho bola saMbhavita nathI. A rIte vyaMtaradevomAM sthitinI apekSAe cAra prakAranI ane jyotiSI ane vaimAnika devomAM sthitinI apekSAe traNa prakAranI hInAdhikatA hoya che. vadi ane jJAnAdinI apekSAe te devonA zarIranA varNAdimAM pUrvavat cha sthAnahInAdhikatA che. te devone nairayikonI jema traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che, temAM paNa pUrvavat chaThThANavaDiyA (cha prakAre) hInAdhikatA hoya che. vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika devonA paryAyomAM cUnAdhikatA :dravyathI pradezathI avagAhanAthI | sthitithI | varNAdi jJAna-darzanathI tulya | tulya tulya tulya athavA tulya 3 jJAna, 3 ajJAna athavA vyaMtaramAM cauThANavaDiyA | athavA 3 darzana = 9 upayoga cauThANavaDiyA | jyotiSI, vaimAnikamAM | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA tiTTANavaDiyA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 392 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 24 daMDakanA jIvaparyAyo - jIva prakAra dravyathI pradezathI | avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI | upayogathI (20bola) jJAna-darzanathI) naraka ane | tulya | tulya | tulya athavA | tulya athavA chaThThANavaDiyA 3 jJAna, 2/3 ajJAna, bhavanapati, cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA 3darzana = 9 upayoga vyaMtara deva chaThThANavaDiyA jyotiSI | tulya | tulya | tulya athavA | tulya athavA chANavaDiyA ( 3 jJAna, 3 ajJAna vaimAnika deva | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA pAMca tulya | tulya tulya athavA | tulya athavA chaThThANavaDiyA 2 ajJAna, acakSudarzana sthAvara cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA chaThThANavaDiyA traNa tulya | tulya | tulya athavA | tulya athavA chaThThANavaDiyA beI HI mAM ra jJAna, vikasendriya cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA 2 ajJAna, 1 acakSudarzana. caure mAM ra jJAna, 2 ajJAna 2 darzana chaThThANavaDiyA tiryaMca tulya | tulya | tulya athavA | tulya athavA chaThThANavaDiyA 3 jJAna, 3 ajJAna, paMcendriya cauThANavaDiyA |cauThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyo manuSya | tulya | tulya | tulya athavA | tulya athavA chaThThANavaDiyA 4 jJAna, 3 ajJAna cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA kevaLajJAna-kevaLadarzana tulya avagAhanAnI apekSAe nairayikonA paryAyo - 14 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNatA? goyamA ! jahaNNogAhaNAe Neraie jahaNNogAhaNassa Neraiyassa davvaTThayAe tulle, pae saTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, tihiM NANehiM, tihiM aNNANehiM, tihiM daMsaNehiM ya chaTThANavaDie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jaghanya avagAhanAvALA nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanavALA nArakInA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka nairayika, jaghanya avagAhanAvALA bIjA nairayikathI dravyanI apekSAe tulya, pradezonI apekSAe tulya, avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che varNa, gaMdha, rasa, sparza, traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana arthAt varNAdi Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAya 56 : vizeSa(paryAya 54) | u8 20 bola ane 9 upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. 15 ukkosogAhaNagANaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNatA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai ukkosogAhaNayANaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA ! ukkosogAhaNAe Neraie ukkosogAhaNassa Neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie, jai hINe-asaMkhejjabhAgahINevA,saMkhejjabhAgahINevA, aha abbhahie- asaMkhejjaibhAga- abbhahie vA, saMkhejjaibhAgaabbhahie vA, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, tihiMNANehiM, tihiM aNNANehiM, tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| bhAvArtha:--- bhagavana ! 6STa savAunAvANA naiyion| 24 paryAyo cha? 612-3 gautama! anaMta payAryo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che utkRSTa avagAhanAvALA nairayikonA anaMta paryAyo cha? uttara-he gautama! utkRSTa avagAhanAvALo ekanArakI, utkRSTa avagAhanAvALA bIjA nArakIthI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe kadAcita hIna che, kadAcit tulya che ane kadAcit adhika che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna ke saMkhyAtamobhAga hIna hoya che ane adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika ke saMkhyAtamo bhAga adhika hoya che arthAt dvisthAna hInAdhika che; varNa, gaMdha, rasa, sparzanA paryAyonI apekSAe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe cha sthAnanI hInAdhikatA hoya che. |16 ajahaNNukkosogAhaNagANaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNadveNaM bhaMte !evaM vuccai ajahaNNukkosogAhaNagANaMNeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA ! ajahaNNukkosogAhaNAe Neraie ajahaNNukkosogAhaNagassa Neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie jai hINe- asaMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaguNahINe vA, asaMkhejja guNahINe vA; aha abbhahie- asaMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaguNaabbhahie vA, asaMkhejjaguNaabbhahie vA; ThiIe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie; jai hINe- asaMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaibhAgahINe vA, saMkhejjaguNahINe vA, asaMkhejjaguNahINe vA; aha abbhahie- asaMkhejjaibhAgaabbhahie vA, saMkhejjaibhAga- abbhahie vA, saMkhejjaguNaabbhahie vA, asaMkhejjaguNaabbhahie vA; vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi,tihiM NANehiM, tihi aNNANehiM, tihiM dasaNehiM chaTThANavaDie, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai ajahaNNukkosogAhaNagANaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 394] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) avagAhanAvALA nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke madhyama avagAhanA- vALA nairayikonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! madhyama avagAhanAvALA eka nArakIthI, madhyama avagAhanAvALA bIjA nArakI dravyanI apekSAe tulya; pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe kadAcitu hIna che, kadAcita tulya ane kadAcitu adhika hoya che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAtaguNa hIna che. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che arthAt cauThANavaDiyA hoya che. sthitinI apekSAe kadAcitu hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che. jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che arthAtu cauThANavaDiyA hoya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. he gautama! tethI ema kahyuM che ke "madhyama avagAhanAvALA nairayikonA anaMta paryAyo che." vivecana : A sUtromAM jaghanya, utkRSTa ane madhyama traNe ya avagAhanAvALA nairayikonA anaMta paryAyonuM kathana che. nairayikonI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSya che tathA te baMne vaccenI sarva avagAhanAo madhyama avagAhanA che. jaghanya Adi traNe prakAranI avagAhanAvALA nArakI dravya ane pradezanI apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAe jaghanya avagAhanAvALA nairayiko avagAhanAnI apekSAe tulya hoya che ane utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko paNa avagAhanAnI apekSAe paraspara tulya hoya che. kAraNa ke jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnuM eka ja sthAna che temAM koI paNa prakAranI taratamatA nathI. jaghanya avagAhanA mAtra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che ane utkRSTa avagAhanA mAtra 500 dhanuSanI hoya che. tethI be jaghanya avagAhanAvALA nairayikomAM ke be utkRSTa avagAhanAvALA nairayikomAM avagAhanAnI apekSAe tulyatA hoya che. ajaghanya-anutkRSTa eTale madhyama avagAhanAvALA nairayiko avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhika hoya che. jaghanya aMgulano asaMkhyAtamobhAga ane utkRSTa 500 dhanuSanI avagAhanAnI vaccenI jeTalI avagAhanAo hoya che te tamAma madhyama avagAhanA kahevAya che. tenA asaMkhyAta bheda thavAthI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA saMbhave che. sthitinI apekSAe - jaghanya avagAhanAvALA nairayiko sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. koI paNa narakamAM utpanna thatAM nArakInI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. temAM prathama narakanI apekSAe 10,000 varSanI sthiti ane sAtamI narakanI apekSAe 33 sAgaropamanI sthiti hoya che. 10,000 varSa ane 33 sAgaropama vacce cAra prakAre jUnAdhikatA saMbhave Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 395 | che. (1) asaMkhyAtamo bhAga (2) saMkhyAtamo bhAga (3) saMkhyAtaguNa (4) asaMkhyAtaguNa, A rIte jaghanya avagAhanAvALA nArakI sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika che. utkRSTa avagAhanAvALA nArakI sthitinI apekSAe duThThANavaDiyA hInAdhika hoya che. sAtamI narakanA nArakInI utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSanI che ane tenI jaghanya sthiti rara sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI hoya che. rara sAgaropama ane 33 sAgaropama vacce (1) asaMkhyAtamo bhAga ane (2) saMkhyAtamo bhAga, A be prakAre ja nyUnAdhikatA saMbhave che. temAM saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaNa hInAdhikatA saMbhavita nathI tethI utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko, sthitinI apekSAe duThThANavaDiyA hInAdhika hoya che. madhyama avagAhanAvALA nArakInI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa 33 sAgaropamanI hoya che. tethI te pUrvavatu cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. varNAdi 20 bolanI apekSAe- jaghanya, madhyama ane utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko varNAdi 20 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika hoya che. zAna-darzananI apekSAe nairayikomAM samuccaya traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana, A nava upayoga hoya che. temAM samakitIne traNa jJAna ane mithyAtvIne traNa ajJAna hoya che paraMtu asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM utpanna thAya tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM be ajJAna hoya che. aparyAptAvasthAmAM tenI jaghanya athavA madhyama avagAhanA hoya che ane te sivAyanA jIvone traNa ajJAna athavA traNa jJAna hoya che. tethI jaghanya ke madhyama avagAhanAvALA miztAtvI nArakIne be athavA traNa ajJAna tathA traNa darzana hoya che ane samakitI nArIne traNa jJAna ane traNa darzana hoya che. utkRSTa avagAhanAvALA nairayika sAtamI narakamAM hoya che. te nairayikomAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. A rIte jaghanya ane madhyama avagAhanAvALA nArakImAM be ke traNa ajJAna, traNa jJAna ane traNa darzananI apekSAe ane utkRSTa avagAhanAvALA nArakImAM traNa ajJAna, traNa jJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. saMkSepamAM jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko dravya, pradeza ane avagAhanAnI apekSAe paraspara tulya che, madhyama avagAhanAvALA nairayiko avagAhanAnI apekSAe cauhANavaDiyA che. jaghanya ane madhyama avagAhanAvALA nairayiko sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che ane utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko sthitinI apekSAe duThThANavaDiyA che. varNAdi 20 bola tathA yathAyogya ATha nava upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. sthitinI apekSAe nairayikonA paryAyo - 17 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaDhiIyANaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA !jahaNNaTTiIeNeraie jahaNNaTThiIyassaNeraiyassadavvaTThayAetulle, pae Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 396] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 saTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNagaMdha rasaphAsapajjavehi, tihiM NANehiM, tihiM aNNANehiM, tihiM daMsaNehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaTThiIe vi| ajahaNNukkosaTThiIe vi evaM ceva, NavaraM saTThANe cauTThANavaDie / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! jaghanya sthitivALA nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA nairayikonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya sthitivALA eka nArakI, jaghanya sthitivALA bIjA nArakIthI dravyanI apekSAe tulya che; pradezanI apekSAe paNa tulya che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tulya; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI apekSAe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa sthitivALA nArakInA viSayamAM paNa jANavuM. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) sthitivALA nArakInA viSayamAM paNa A pramANe ja kahevuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM arthAt sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. vivecana : A sUtromAM jaghanya, madhyama, utkRSTa sthitivALA nArakInI anaMta paryAyonuM nirUpaNa che. nairayikonI jaghanya sthiti daza hajAra varSa, utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama ane madhyama sthiti- eka samaya adhika daza hajAra varSathI eka samaya nyUna tetrIsa sAgaropama che. jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitivALA nArakI- dravya ane pradeza apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAe jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitivALA nairayiko avagAhanAnI apekSAe paraspara tulya hoya athavA cauThANavaDiyA hoya che. jaghanya 10,000 varSanI sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nirayikonI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa poNA ATha dhanuSa ane cha aMgulanI che. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bheda thAya che tethI temAM (1) asaMkhyAtamo bhAga (2) saMkhyAtamo bhAga (3) saMkhyAtaguNa ane (4) asaMkhyAtaguNa, te cAra prakAre jUnAdhikatA hoya che. madhyama sthitivALA nairayikonI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamA bhAgathI kaMIka adhika ane utkRSTa 500 dhanuSanI che. tethI temAM paNa cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA sAtamI narakanA nairayikonI avagAhanA utpattinA samaye jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 500 dhanuSanI hoya che. temAM paNa cauThANavaDiyA jUnAdhikatA hoya che. sthitinI apekSAe jaghanya ane utkRSTa sthitivALA nairayikonuM sthitisthAna ekaja hovAthI temAM paraspara tulyatA hoya che. madhyama sthitivALA nairayikonA sthitisthAna asaMkhyAta hovAthI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. varNAdi 20 bola tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana, te nava upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) . [ 397] varNAdi apekSAe nairayikonA paryAyo - |18 jahaNNaguNakAlayANaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaguNakAlayANaM NeraiyANaM aNatA pajjavA paNNattA ? goyamA ! jahaNNaguNakAlae Neraie jahaNNaguNakAlagassa Neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, tihiM NANehiM, tihiM aNNANehiM, tihiM dasaNehi ya chaTThANavaDie, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jahaNNaguNakAlayANaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / __evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM kAlavaNNapajjavehiM vi chaTThANavaDie |evN avasesA cattAri vaNNA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanyaNakALA nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNakALA nairayikonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanyaguNakALo eka nairayika, jaghanyaguNakALA bIjA nairayikathI dravyanI apekSAe tulya pradezanI apekSAe tulya avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che; kALA varNanA paryAyanI apekSAe tulya che paraMtu zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke "jaghanyaguNa kALA nArakInA anaMta paryAya che." A pramANe utkRSTaguNakALA nairayikanA paryAyonA viSayamAM samajI levuM joIe. A pramANe ajaghanya-anutkRSTa(madhyama)guNa kALA nairayikonA paryAyanA viSayamAM paNa jANI levuM joIe. vizeSatA e che ke kALA varNanA paryAyonI apekSAe paNa chaThThANavaDiyA(hInAdhika) hoya che. kALA varNanA paryAyonI jema zeSa cAre ya varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanI apekSAe paNa jaghanya, utkRSTa ane madhyamanA AlApaka samajI levA joIe. vivecana - prastuta sUtromAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA vIsa bhedanI apekSAe nairayikanA paryAyonuM kathana karavAmAM AvyuM che. varNAdi vIsa bola zarIranA varNAdinI apekSAe samajavA. zarIranA varNAdino saMbaMdha tenI avagAhanA, sthiti ke jJAnAdi sAthe hoto nathI. tethI samuccaya nairayikonI jema avagAhanA ane sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane jJAna, darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 398 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 vaNadinI apekSAe jaghanyaguNa ane utkRSTaguNa kALAvarNAdimAM eka ja paryAya hovAthI te paraspara tulya che. kALA varNamAM kALA varNanI tulanA karavI te svasthAna che. jaghanya, utkRSTa kALAvarNamAM svasthAnanI apekSAe tulyatA hoya che. kALA varNa mATe anya varNa, gaMdhAdi parasthAna che ane tenI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. madhyama guNa kALA varNAdimAM aneka prakAranI taratamatA hovAthI chaThThANavaDiyA hAnivRddhi saMbhave che. jJAna-darzananI apekSAe nairacikonA paryAyo - 19 jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNatA? goyamA ! jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA ! jahaNNAbhiNibohiyaNANI Neraie jahaNNAbhiNibohiyaNANissaNeraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe caTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, suyaNANa ohiNANapajjavehiM chaTThANavaDie, tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosAbhiNibohiyaNANI vi / ajahaNNamaNukkosAbhiNibohiyaNANI vi evaM ceva, NavaraM AbhiNibohiyaNANapajjavehiM saTTANe chtttthaannvddie|| evaM suyaNANI ohiNANI vi / NavaraM jassa NANA tassa aNNANA Natthi / jahA NANA tahA aNNANA vi bhANiyavvA / NavaraM jassa aNNANA tassa NANA Na bhavati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya Abhinibodhika jJAnavALA nairayikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya Abhinibodhika jJAnavALA nairayikonA anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya Abhinibodhika jJAnavALA nairayikonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya AbhinibodhikajJAnavALo eka nairayika jaghanya AbhinibodhikajJAnavALA bIjA nairayikathI dravyanI apekSAe tulya; pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; Abhinibodhika jJAnanA paryAyonI apekSAe tulya; zrutajJAna ane avadhijJAnanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa abhinibodhikajJAnavALA nairayikonA viSayamAM samajI levuM joIe. A pramANe ajaghanya anutkRSTa-madhyama AbhinibodhikajJAnavALA nairayikanA paryAyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te Abhinibodhika jJAnanA paryAyonI apekSAe paNa svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. zrutajJAnI ane avadhijJAnI nArakInA paryAyonA viSayamAM paNa te ja rIte jANavuM. vizeSatA e che ke jyAM jJAna hoya che tyAM ajJAna hotuM nathI. jevI rIte traNa jJAna paryAyonA viSayamAM kahyuM tevI ja rIte traNa ajJAna paryAyonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. vizeSatA e che ke jyAM ajJAna hoya che tyAM jJAna hotuM nathI. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM padaH vizeSa(paryAya pada) 399 20 jahaNNacakkhudaMsaNINaM bhaMte ! NeraiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNacakkhudaMsaNINaM NeraiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! jahaNNacakkhudasaNINaM Neraie jahaNNacakkhudaMsaNissa Neraiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasa phAsapajjavehi, tihiM NANehiM, tihiM aNNANehiM chaTThANavaDie, cakkhudaMsaNapajjavehiM tulle, acakkhudaMsaNapajjavehi, ohidasaNa-pajjavehi ya chtttthaannvddie| evaM ukkosacakkhudaMsaNI vi / ajahaNNamaNukkosacakkhudaMsaNI vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM acakkhudaMsaNI vi ohidasaNI vi / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! jaghanya cakSudarzananI apekSAe nairayikonA keTalA paryAyo che? uttarahe gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya cakSudarzanavALA nairayikonA anaMtaparyAya che? uttara- he gautama! jaghanya cakSudarzanI eka nairayika, jaghanya cakSudarzanI bIjA nairayikathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe tathA traNa jJAna, traNa ajJAnanI apekSAe chaThThANavaDiyA che; cakSudarzananA paryAyonI apekSAe tulya che, acakSudarzana ane avadhidarzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A pramANe utkRSTa cakSudarzanI nairayikanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa (madhyama) cakSudarzanI nairayikonA paryAyonA viSayamAM paNa A pramANe ja jANavuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke svasthAnamAM eTale cakSudarzana paryAyomAM paNa chaThThANavaDiyA thAya che. cakSudarzanI nairayikonA paryAyonI jema ja acakSudarzanI ane avadhidarzanI nairayikonA paryAyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa-darzana, A nava upayoganI apekSAe nairayikonA anaMta paryAyonuM kathana karavAmAM AvyuM che. jaghanya, madhyama ke utkRSTa jJAnI, ajJAnI ke darzanInA paryAyo samuccaya nArakInI jema ja thAya che. avagAhanA ane sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi 20 bolonI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jJAna-darzananI apekSAe jaghanya ke utkRSTa jJAnI paraspara tulya hoya che kAraNa ke be jaghanya jJAnI ke be utkRSTa jJAnInA jJAna paryavasthAna eka ja che tethI te baMne samAna hoya che. madhyama jJAnImAM kSayopazamanA AdhAre anaMta prakAranI taratamatA hoya che. tethI temAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jJAna hoya tene ajJAna hotuM nathI ane ajJAna hoya tene jJAna hotuM nathI. kAraNa ke jJAna ane ajJAna baMne paraspara pratipakSI che. samyagdaSTine jJAna ane mithyAdaSTine ajJAna hoya che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-1 - - - avagAhanAdi apekSAe nairayikonA paryAyo - nArakI dravyathI| pradezathI avagAhanAthI| sthitithI varNAdithI (20 bola)| jJAna-darzana jaghanya tulya | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | 20 bolamAM 3 jJAna , 2/3 ajJAna avagAhanA chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA utkRSTa tulya | duThThANavaDiyA 20 bolamAM | 3 jJAna, 3 ajJAna | avagAhanA chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA madhyama -tulya | coThANavaDiyA coThANavaDiyA 20bolamAM | 3 jJAna , 2/3 ajJAna avagAhanA chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA jaghanya sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | 20 bolamAM 3 jJAna, 3 ajJAna chaThThANavaDiyA | | 3 darzana chaThThANavaDiyA |utkRSTa sthiti tulya | tulya cauThANavaDiyA | tulya | 20bolamAM | 3 jJAna, 3 ajJAna chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya | tulya | cauhANavaDiyA | cauThANavaDiyA | " jaghanya ane tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | svasthAnamAM tulya, zeSa | 3 jJAna, 3 ajJAna utkRSTa varNAdi 19 bolamAM chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA madhyama varNAdi tulya | tulya cauhANavaDiyA | cauThANavaDiyA 20 bolamAM 3 jJAna, 3 ajJAna chaThThANavaDiyA 3 darzana chaThThANavaDiyA jaghanya ane tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA 20bolamAM 3 jJAna, 3 darzanamAMthI utkRSTa jJAna chaThThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSamAM - chaThThANavaDiyA madhyama jJAna | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA 20bolamAM 3 jJAna, 3 darzanamAM chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA 20bolamAM 3 ajJAna, 3 darzanamAMthI utkRSTa ajJAna chaThThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSamAM chaThThANavaDiyA madhyama ejJAna tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA 20bolamAM 3 ajJAna, 3 darzanamAM chaThThANavaDiyA chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA 20bolamAM 9 upayogamAMthI utkRSTa darzana chaThThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSamAM chaThThANavaDiyA madhyama darzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA 20bolamAM | | 3 darzana, 3 jJAna, chaThThANavaDiyA | 3 ajJAna chANavaDiyA noMdha: * matijJAnInI matijJAnI sAthe tulanA karavI te svasthAna, matijJAnInI zruta ke avadhijJAnI sAthe tulanA karavI te parasthAna. * kALA varNanI kALA varNa sAthe tulanA te svasthAna, zeSa varNAdi sAthe tulanA karavI te parasthAna. - - - - - = avagAhanAdi apekSAe bhavanapatidevonA paryAyoH21 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! asurakumArANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 401] aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNaTeNaM bhaMte !evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaM asurakumArANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA ! jahaNNogAhaNAe asurakumAre jahaNNogAhaNagassa asurakumArassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdIhiM chaTThANa- vaDie, AbhiNibohiyANANa-suyaNANa-ohiNANapajjavehiM tihiM aNNANehiM, tihiM daMsaNehiM ya chaTThANavaDie / evaM ukkosogAhaNAe vi ajahaNNamaNukkosogAhaNAe vi jahA NeraiyANaM; NavaraM ukkosogAhaNAe asurakumAre ThiIe cauTThANavaDie / evaM NAgakumAraNaM jAva thaNiya kumArANaM jahA asurakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! jaghanya avagAhanAvALA asurakumAra devonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA asurakumAronA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALA eka asurakumAra deva, jaghanya avagAhanAvALA bIjA asurakumAra devathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNAdi 20 bolathI chaThThANavaDiyA; AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna, traNa ajJAna tathA traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A pramANe utkRSTa ane madhyama avagAhanAvALA asurakumAra devonA paryAyonA viSayamAM nArInI jema jANavuM joIe paraMtu temAM vizeSatA e che ke utkRSTa avagAhanAvALA asurakumAra devo paNa sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. zeSa svanitakumAra devo sudhInuM sarva kathana nairayikonI samAna che arthAtu jaghanya, utkRSTa ane madhyama sthiti, varNAdi ane jJAnAdinuM varNana nArakInI samAna che. nAgakumArathI svanitakumAra sudhInA navanikAyanA devonuM saMpUrNa kathana asurakumAranI samAna jANavuM. vivecana : prastuta sutromAM asurakamArAdi daza bhavanapati devonA anaMta paryAyonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. te sarva kathana ane vizleSaNa nairayikonI samAna samajavuM. pravaraM 3varohapa asumAre divaDAvaliH-nairayikothI asurakumAranI vizeSatAne ahIM varaM zabdaprayoga dvArA pragaTa karI che. utkRSTa avagAhanAvALA nairayiko sthitinI apekSAe duThThANavaDiyA che. kAraNa ke nairayikomAM utkRSTa avagAhanA sAtamI narakamAM ja hoya che ane tyAM sthiti jaghanya ra0 sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropama che. te sthitimAM asaMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAtamo bhAga, A be sthAnanI ja nyunAdhikatA thAya che. paraMtu bhavanapati devomAM utkRSTa avagAhanA sAta hAthanI che, te avagAhanAvALA bhavanapati devonI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI eTale asaMkhyAta kAlanI hoya che. tethI temAM asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa A cAra sthAnonI nyUnAdhikatA hoya che. 2 svanitakumAra deva chInavALA asurakumAra devo nya, utkRSTa ane madhya Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 - -- - - -- -- A rIte utkRSTa avagAhanAvALA bhavanapatidevo jaghanya, utkRSTa ane madhyama traNe ya sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ja hoya che. avagAhanAdi apekSAe bhavanapati-vyaMtara devonA paryAyo - bhavanapati dravyathI pradezathI|avagAhanAthI sthitithI | vAdithI upayogathI vyaMtara deva (20bolamAM) jaghanya avagAhanA tulya | tulya | tulya cauThANavaDiyA 20 bolamAM 1ra/3 ajJAna, 3 jJAna3 darzana chaThThANavaDiyA | =9 upayoga chaThThANavaDiyA| utkRSTa avagAhanA | tulya | tulya | tulya |cauThANavaDiyA| 20 bolamAM | 3 ajJAna, 3 jJAna 3 darzana chaThThANavaDiyA | = 9 upayoga chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | 9 upayoga chaThThANavaDiyA jagha0 / sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA | 9 upayoga chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA) chaThThANavaDiyA | 9 upayoga chaThThANavaDiyA jaghanya ane tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA svasthAnamAM tulya 9 upayogamAM utkRSTa varNAdi zeSa 19 bolamAM chaThThANavaDiyA chaThThANavaDiyA madhyama varNAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA| chaThThANavaDiyA , , , -1 jaghanya ane utkRSTa tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA| 20 bolamAM | svasthAnamAM tulya, zeSa jJAna,ajJAna, darzana | chaThThANavaDiyA | upayogamAM chaThThANavaDiyA madhyama jJAnAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA avagAhanAdi apekSAe pAMca sthAvaronA paryAyo - 22 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! puDhavikAiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaM puDha vikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA !jahaNNogAhaNAe puDhavikAie jahaNNogAhaNassa puDhavikAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNa-gaMdharasa phAsapajjavehi, dohi aNNANehiM, acakkhudasaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie / / __ evaM ukkosogAhaNAe vi / ajahaNNamaNukkosogAhaNAe vi evaM ceva, NavaraM saTThANe cutttthaannvddie| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! jaghanya avagAhanavALA pRthvIkAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA pRthvIkAyika jIvonA anaMta paryAyo che? Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). | 403 | A ja pramANe utkRSTa vALA pathvIkAyika jIvonA javo svasthAnamAM arthAt uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka pRthvIkAyika jIva, jaghanya avagAhanAvALA bIjA pRthvIkAyika jIvathI dravyanI apekSAe tulya pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa ane sparza, be ajJAna ane acakSudarzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe utkRSTa avagAhanAvALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonuM kathana paNa karavuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) avagAhanAvALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM joIe. vizeSatAe che ke madhyama avagAhanAvALA pRthvIkAyika jIvo svasthAnamAM arthAt avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che. 23 jahaNNaviIyANaM bhaMte ! puDhavikAiyANapucchA? goyamA ! aNaMtA pajjavA pnnnnttaa| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaTTiIyANaM puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA! jahaNNaThiIe puDhavikAie jahaNNaThiIyassa puDhavikAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, maiaNNANa pajjavehi, suyaaNNANa pajjavehiM, acakkhudasaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM saTThANe tihaaevddie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya sthitivALA pRthvIkAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttarahe gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA pRthvIkAyika jIvonA anaMtaparyAyo che? uttara-he gautama!jaghanyasthitivALA eka pRthvIkAyika, jaghanya sthitivALA bIjA pRthvIkAyikathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che. sthitinI apekSAe tulya che, varNa, gaMdha, rasa, sparzanA paryAyo tathA mati ajJAna, zruta ajJAna ane acakSudarzana A traNa upayoganA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) sthitivALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa A pramANe ja jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM arthAt sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che. 24 jahaNNaguNakAlayANaM bhaMte ! puDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaguNakAlayANaM puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA !jahaNNaguNakAlae puDhavikAie jahaNNaguNakAlagassa puDhavikAiyassadavvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTTANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, dohi aNNANehi acakkhudasaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM paMca vaNNA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kALA pRthvIkAyika jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa kALA pRthvIkAyika jIvonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanyaguNa kALo eka pRthvIkAyika, jaghanya guNa kALA bIjA pRthvIkAyikathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che; kALA varNanA paryAyonI apekSAe tulya ane zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che tathA be ajJAna ane acakSudarzana A traNa upayoganA paryAyonI apekSAe paNa chaThThANavaDiyA(cha sthAna hInAdhika) che. A ja pramANe utkRSTa guNa kALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM kathana karavuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) guNa kALA pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa A pramANe ja kahevuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke teo svasthAnamAM (madhyama guNa kALA varNa paryAyamAM) paNa chaThANavaDiyA che. A rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA viSayamAM kahevuM joIe. 25 jahaNNamaiaNNANINaM bhaMte ! puDhavikAiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNamaiaNNANINaM puDhavikAiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! jahaNNamaiaNNANI puDhavikAie jahaNNamaiaNNANissa puDhavikAiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauDhANavaDie, ThiIe tiDhANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie,majhaNNANapajjavehiM tulle, suyaaNNANapajjavehi acakkhudasaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / ___ evaM ukkosamaiaNNANI vi / ajahaNNamaNukkosamaiaNNANI vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM suyaaNNANI vi / acakkhudasaNI vi evaM ceva / evaM jAva vaNassaikAiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanya matiajJAnI puthvIkAyikonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya matiajJAnI pRthvIkAyikonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya matiajJAnI eka puthvIkAyika, jaghanya matiajJAnI bIjA pRthvIkAyikathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. matiajJAnanA paryAyonI apekSAe tulya; zrutaajJAna paryAyo tathA acakSudarzana paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 405 A ja pramANe utkRSTa matiajJAnI pRthvIkAyika jIvonA viSayamAM kathana karavuM joIe. ajaghanyaanutkRSTa(madhyama) matiajJAnI pRthvIkAyika jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM arthAtu matiajJAnanA paryAyomAM paNa chaThThANavaDiyA che. tevI ja rIte zrutaajJAnI tathA acakSudarzanI pRthvIkAyika jIvonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. je rIte pRthvIkAyika jIvonuM kathana karyuM che, te ja rIte yAvat vanaspatikAyika jIvo sudhInuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sutromAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa avagAhanA AdinI apekSAe pAMce ya ekendriya jIvonA paryAyonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. traNa prakAranI avagAhanAvALA ekendriya - jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnuM eka-eka sthAna hovAthI te avagAhanAnI apekSAe paraspara tulya che. madhyama avagAhanAnA asaMkhyAta sthAna che. tethI madhyama avagAhanAvALA jIvomAM avagAhanAnI apekSAe cAra prakAre jUnAdhikatA hoya che. traNa prakAranI avagAhanAvALA ekendriya jIvo sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che, kAraNa ke ekendriyanI sthiti saMkhyAtakAlanI ja che tethI temAM asaMkhyAtaguNa hAnivRddhino cotho bola thato nathI. traNe prakAranI avagAhanAvALA jIvo varNAdi 20 bolanI apekSAe tathA be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. traNa prakAranI sthitivALA ekendriya :- jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyikAdi avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che. jaghanya ane utkRSTa sthitinuM sthitisthAna mAtra eka-eka ja hovAthI te jIvo sthitinI apekSAe tulya che. madhyama sthitimAM saMkhyAta sthitisthAna hovAthI madhyama sthitivALA pRthvIkAyikAdi sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA hoya che, varNAdi 20 bola tathA be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. varNAdi 20bola yukta ekendriya-jaghanya, madhyama ke utkRSTa kALA Adi 20 bolavALA pRthvIkAyikAdi jIvo avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA ane sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che. varNAdi 20 bolamAM jaghanya ane utkRSTa varNAdimAM svasthAnanI apekSAe tulya hoya che arthAt jaghanya kALA varNavALA jIvo jaghanya kALA varNavALA jIvo sAthe kALA varNanI apekSAe tulya hoya che. zeSa 19 bolamAM chaThThANavaDiyA hoya che. madhyama kALA varNavALA parasparamAM ane 19 bolamAM ema 20 bola sAthe chaThThANavaDiyA hoya che. jaghanya, madhyama ke utkRSTa kRSNAdi varNavALA pRthvIkAyikAdi ekendriya be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. traNa upayogayukta ekendriya - jaghanya, madhyama ane utkRSTa mati ajJAnI, zruta ajJAnI ane acadarzanI pathvIkAyikAdi jIvo avagAhanAnI apekSA cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA ane varNAdi 20 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. traNa upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA paraMtu temAM jaghanya utkRSTamAM svasthAnanI apekSAe tulya hoya che ane zeSa be upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA. madhyamamAM jJAnAdimAM traNe upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA che. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 406] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 avagAhanAdi apekSAe ekendriyanA paryAyo - | pRthvIkAyikAdi dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | vaNAdithI | azAna-darzanathI (20bola). jaghanya ane tulya | tulya | svasthAnathI | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA 2 ajJAna, utkRSTa avagAhanA tulya acakSudarzanathI chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA utkRSTa sthiti madhyama sthiti | | | tulya | cauThANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | svasthAnamAM tulya | chaThThANavaDiyA utkRSTa varNAdi zeSa 19 bolamAM chaThThANavaDiyA madhyama varNAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA svasthAna-tulya utkRSTa be ajJAna parasthAna-chaThThANuM madhyama be ajJAna | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyo | chaThThANavaDiyA jaghanya ane | tulya 1 tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | svasthAna-tulya utkRSTa acakSudarzana | parasthAna-chaThThANa madhyama acakSudarzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | - chaThThANavaDiyA avagAhanA apekSAe vikasendriyonA paryAyo - 26 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! beiMdiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNogAhagANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA paNNatA? goyamA ! jahaNNogAhaNagAe beiMdie jahaNNogAhaNagassa beiMdiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasa-phAsa pajjavehiM, dohiM NANehiM, dohi aNNANehi, acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie / evaM ukkosogAhaNae vi / NavaraM NANA Natthi / ajahaNNamaNukkosogAhaNae jahA jahaNNogAhaNAe / NavaraM saTThANe ogAhaNAe cauTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! jaghanya avagAhanAvALA beindriya jIvonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama! anaMtaparyAya che. prazna- he bhagavanuM ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA beindriya jIvonA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka beindriya, jaghanya avagAhanAvALA bIjA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 407 ] beindriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa, sparza, be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. A ja rIte utkRSTa avagAhanAvALA beindriya jIvonA paryAyo viSayaka kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke utkRSTa avagAhanAvALA beindriyomAM jJAna nathI. madhyama avagAhanAvALA beindriya jIvonA paryAyonA viSayamAM jaghanya avagAhanAvALA beindriyanI jema kahevuM. vizeSatA e che ke svasthAnamAM(madhyama avagAhanAmAM) avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA che. 27 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! beiMdiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaThiIyANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? goyamA ! jahaNNaThiIe beiMdie jahaNNaThiIyassa beiMdiyassadavvaTTayAe tulle, pae saTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, dohiM aNNANehiM, acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaThiie vi / NavaraM do NANA abbhahiyA / ajahaNNamaNukkosa Thiie jahA ukkosaThiIe / Navara ThiIe tiTThANavaDie / bhAvArtha - prazna- he bhagavana! jaghanya sthitivALA beindriya jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA beindriyonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya sthitivALA eka beindriya, jaghanya sthitivALA bIjA beindriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tulya varNa, gaMdha, rasa, sparzanI apekSAe tathA be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa sthitivALA beindriyanA paryAyonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke temAM be jJAna adhika kahevA joIe. je rIte utkRSTa sthitivALA beindriyanA paryAyonuM kathana karyuM che te ja rIte madhyama sthitivALA beindriyanA paryAyonuM paNa nirUpaNa karavuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe te tiTTANavaDiyA che. | 28 jahaNNaguNakAlayANaM beiMdiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNDeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNaguNakAlayANaM beiMdiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? / ___ goyamA ! jahaNNaguNakAlae beiMdie jahaNNaguNakAlagassa beiMdiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasa-phAsapajjavehiM, dohiM NANehiM, dohiM aNNANehiM, acakkhudaMsaNapajjavehiM ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, NavaraM Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 408 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 saTThANe chaTThANavaDie / evaM paMca vaNNA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kALA varNavALA beindriya jIvonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa kALAvarNavALA beindriya jIvonA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama! jaghanyaguNa kALA varNavALo eka beindriya, jaghanyaguNa kALA varNavALA bIjA beindriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; kALA varNa paryAyanI apekSAe tulya che ane zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA 19 bolanI apekSAe tathA be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSThaNa kALA beindriyanA paryAyo saMbaMdhI kathana karavuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa (madhyama) guNa kALA beindriyanA paryAyonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM paNa chaThThANavaDiyA hoya che. te ja rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzInA paryAyonuM kathana karavuM joIe. 29 jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM bhaMte ! beiMdiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNAbhiNibohiyaNANI beiMdie jahaNNAbhiNibohiyaNANissa beiMdiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, suyaNANa pajjavehiM chaTThANavaDie, acakkhudasaNapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosAbhiNibohiyaNANI vi / ajahaNNamaNukkosAbhibohiyaNANI vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM suyaNANI vi, suyaaNNANI vi, maiaNNANI vi, acakkhudasaNI vi| NavaraM jatthaNANA tattha aNNANA Natthi, jattha aNNANA tattha NANA Natthi / jatthadaMsaNaM tatthaNANA vi aNANNA vi| evaM teiMdiyANaM vi| cariMdiyANa vi evaM cev| NavaraM cakkhudaMsaNaM abbhahiyaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya AbhinibodhikajJAnI beindriya jIvonA keTalA paryAyo che? uttara-he gautama! anaMta paryAyo che. prazna-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya AbhinibodhikajJAnI beindriya jIvonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya AbhinibodhikajJAnI eka beindriya, jaghanya AbhinibodhikajJAnI bIjA beindriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa, sparzAnA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; svasthAna(AbhinibodhikajJAna)nI apekSAe tulya che; zrutajJAnanA paryAyomAM ane acakSudarzananA paryAyomAM chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa abhinibodhikajJAnavALA beindriyonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. A ja rIte madhyama AbhinibodhikajJAnavALA beindriyonA paryAya viSayaka kathana karavuM joIe. svasthAnamAM Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). 409 (Abhinibodhika jJAna paryAyomAM) paNa chaTTANavaDiyA che. A ja rIte zrutajJAnI, zrutaajJAnI, matiajJAnI ane acakSudarzanI beindriya jIvonA paryAyonA viSayamAM kahevuM joIe. vizeSatA e che ke jyAM jJAna hoya tyAM ajJAna na hoya ane jyAM ajJAna hoya tyAM jJAna hotuM nathI. jyAM darzana hoya tyAM jJAna athavA ajJAna baMne hoya arthAt jJAna-ajJAna baMnemAM darzana to hoya ja che. A ja rIte te indriya ane caurendriya jIvonA paryAyonA viSayamAM paNa kahevuM joIe, vizeSatA e che ke caurendriya jIvomAM cakSudarzana adhika hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM jaghanya, utkRSTa ane madhyama avagAhanA, sthiti Adi yukta vikasendriyonA paryAyonuM nirUpaNa che. traNa prakAranI avagAhanAvALA vikasendriya - jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA vikasendriya jIvo avagAhanAnI apekSAe tulya che ane madhyama avagAhanAvALA vikasendriyo avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. traNa prakAranI avagAhanAvALA vikasendriya jIvo sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che kAraNa ke tenI sthiti saMkhyAtakAlanI ja che. tethI temAM asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAtaguNa, te traNa prakAranI nyUnAdhikatA hoya che. asaMkhyAtaguNano cotho bola ghaTita thato nathI. varNAdi 20 bola ane 5 upayoganI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vikalejiyamAM be jJAnaH- koI samakitI jIva samyagudarzananuM vamanakaratAM vikasendriyamAM utpanna thAya, to vikasendriya jIvone aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakatva hoya che. te apekSAe tenI aparyAptAvasthAmAM be jJAna hoya che. aparyAptAvasthAmAM utpattinA prathama samaye jaghanya avagAhanA hoya che ane aparyAptAvasthAnA bIjA samayanI avagAhanAthI laIne utkRSTa avagAhanAmAM aMgulano asaMkhyAtamo bhAga cuna rahe tyAM sudhInI avagAhanA madhyama avagAhanA che, A rIte aparyAptAvasthAmAM paNa madhyama avagAhanAno sadbhAva hoya che. tethI jaghanya ane madhyama baMne avagAhanAmAM sAsvAdana samyakatva saMbhave che ane temAM be jJAnano sadbhAva hoya che. sAsvAdana samyakatva na hoya tevA jaghanya ane madhyama avagAhanAvALA vikasendriya jIvomAM be ajJAna hoya che. utkRSTa avagAhanAmAM be ajJAna - utkRSTa avagAhanA paryAptA vikasendriyomAM hoya che ane paryAptAmAM sAsvAdana samyakatvano abhAva hovAthI jJAna saMbhavita nathI; tethI temAM be ajJAna ja hoya che. A rIte jaghanya ane madhyama avagAhanAvALA beindriya, teindriya jIvone be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzana, te pAMca upayoga tathA jaghanya-madhyama avagAhanAvALA caurendriyane be jJAna, be ajJAna ane be darzana, A cha upayoga hoya che. utkRSTa avagAhanAvALA beindriya, te indriyane be ajJAna ane acakSudarzana, A traNa upayoga tathA utkRSTa avagAhanAvALA caurendriyane be ajJAna ane be darzana, A cAra upayoga hoya che. traNe ya prakAranA vikasendriya jIvone jaghanya, madhyama ane utkRSTa avagAhanAmAM svayogya upayogamAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. traNa prakAranI sthitivALA vikasendriya - jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitivALA vikasendriya jIvo Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. jaghanya ane utkRSTa sthitivALA vikasendriyo sthitinI apekSAe (svasthAnathI) tulya hoya che ane madhyama sthitivALA vikasendriyo sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che. varNAdinI apekSAe chaThThANavaDiyA che. - traNa prakAranI sthitivALA vikasendriyamAM jJAna-ajJAna- vikasendriya jIvomAM jaghanya sthiti labdhi aparyApta avasthAmAM ja hoya che. samyagudRSTi vikasendriya jIvo labdhi paryAptA ja hoya che. tethI sAsvAdana samyakatvI labdhi aparyAptAmAM thatI nathI tethI jaghanya sthitimAM be ajJAna ja hoya che. sAsvAdana samakitI vikasendriya jIvone madhyama ke utkRSTa sthiti hoya che, tethI madhyama ane utkRSTa sthitivALA vikasendriya jIvomAM aparyAptAvasthAmAM be jJAna ane be ajJAna hoya zake che ane tenI paryAptAvasthAmAM sAsvAdana samakita naSTa thaI javAthI mAtra be ajJAna ja hoya che. A rIte samuccaya beindriya, teindriya jIvomAM be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzana, A pAMca upayoga ane caurendriyamAM cakSudarzana sahita cha upayoga hoya che. tenA jJAnAdi paryAyomAM chaThThANavaDiyA jUnAdhikatA hoya che. jaghanya, utkRSTa varNAdinA ane jJAna-darzananA paryAyomAM svasthAnathI tulyatA hoya che, madhyama varNAdi ane jJAnAdi paryAyomAM svasthAna tathA parasthAna chaTTANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jaghanya avagAhanAdi apekSAe traNa vikasendriyonA paryAyo :jaghanya avagAhanA dravyathI|pradezathI avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI zAna-darzanathI Adi (20bola) jaghanya avagAhanA | tulya | tulya | tulya | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | ra ajJAna, 2 darzana chaThThANavaDiyA utkRSTa avagAhanA | tulya | tulya tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | 2 jJAna, 2 ajJAna 2 darzanamAM chaThThANa madhyama avagAhanA | tulya | tulya | cauThANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA |da upayogamAM chaThThANajaghanya sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA | ajJAna, 2 darzanamAM - chaThThANavaDiyA | utkRSTa sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA | 6 upayoga chaThThANa madhyama sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | 6 upayoga chaThThANa jaghanya ane utkRSTa | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA svasthAnathI tulya, 6 upayoga chaThThANa varNAdi zeSa 19 bolamAM - - - - chaThThANavaDiyA | - - - - - - - - madhyama varNAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | 6 upayoga chaThThANa jaghanya ane utkRSTa | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA svasthAnathI tulya, _jJAnAdi parasthAnamAM chaThThANa madhyama jJAnAdi | tulya | tulya | cauhANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA -- - - ----- - -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- - - - - 1 - - - - - Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) [ 411 ] jaghanya avagAhanA dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI | zAna-darzanathI Adi (20bola). jaghanya ane utkRSTa | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | svasthAnathI tulya, darzana parasthAnamAM chaThThANa madhyama darzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA * beIndriya teIndriyamAM be jJAna, be ajJAna ane acakSudarzana te pAMca upayoga ane caurendriyamAM cakSudarzana sahita cha upayoga hoya che. koSTakamAM caurendriyanI mukhyatAe upayogonuM kathana che. mATe beIndriyamAM sarvatra caurendriya karatAM eka upayoga ocho samajavo. avagAhanAdi apekSAe paMcendriya tiryaMconA paryAyo - 30 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaM paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM aNaMtA pajjavA paNNattA ? goyamA ! jahaNNogAhaNAe paMceMdiyatirikkhajoNie jahaNNogAhaNayassa paMceMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe tiDhANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjevehi, dohiMNANehiM, dohi aNNANehiM, dohiMdaMsaNehiM chtttthaannvddie| ukkosogAhaNAevievaM ceva / NavaraM tihiM NANehiM, tihiM aNNANehiM, tihiMdasaNehiM, chaTThANavaDie / jahA ukkosogAhaNAe tahA ajahaNNamaNukkosogAhaNAe vi / NavaraM ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cutttthaannvddie| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya avagAhanAvALA paMcendriya tiryaMconA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA paMcendriyatiryaMconA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka paMcendriya tiryaca, jaghanya avagAhanAvALA bIjA paMcendriya tiryaMcathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa, sparza tathA be jJAna, be ajJAna ane be darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. utkRSTa avagAhanAvALA paMcendriya tiryaMconA paryAyonuM kathana paNa A pramANe kahevuM joIe. vizeSatA e che ke temAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. je rIte utkRSTa avagAhanAvALA paMcendriya tiryaMconA paryAyonuM kathana karyuM che, te ja rIte madhyama avagAhanAvALA paMcendriyatiryaMconA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che tathA sthitinI apekSAe paNa caThANavaDiyA che. 1 tiyaca, jaghanya avagAhanAvA, talya che. vizvanI apekSAe tulya pradezonI Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 412 / zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 31 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaThiIe paMceMdiyatirikkhajoNie jahaNNaThiIyassa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNa-gaMdharasa-phAsapajjavehiM, dohi aNNANehiM, dohiM daMsaNehiM chaTThANavaDie / ukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM do NANA, do aNNANA, do daMsaNA / ajahaNNa- maNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe cauTThANavaDie, tiNNi NANA, tiNNi aNNANA, tiNNi dasaNA / bhAvArtha:-pra-bhagavana ! dhanya sthitivANA paMthendriya tiryyon| 24 paryAyo cha? 6ttrhe gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA paMcendriya tiryaMconA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya sthitivALA eka paMcendriya tiryaMcathI jaghanya sthitivALA bIjA paMcendriyatiryaMca dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tulya che; varNa, gaMdha, rasa ane sparza tathA be ajJAna ane be darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. utkRSTa sthitivALA paMcendriya tiryaMconA paryAyo viSayaka prarUpaNA paNa A ja pramANe karavI joIe. vizeSatA e che ke temAM be jJAna, be ajJAna ane be darzananuM kathana karavuM joIe. madhyama sthitivALA paMcendriya tiryaMconuM kathana paNa A ja pramANe karavuM joIe. vizeSatA e che ke teo sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che ane temAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. 32 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaguNakAlae parcediyatirikkhajoNie jahaNNaguNakAlagassa parcediya tirikkhajoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTTANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehi vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM, tihiMNANehiM, tihi aNNANehiM, tihiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM saTTANe chaTThANavaDie / evaM paMca vaNNA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kRSNavarNavALA paMcendriya tiryaMcayonikonA keTalA paryAyo cha?ttara- gautama! anaMta paryAyoche.prazna- bhagavan! tenu shurdhnygunnaavvALA paMcendriya tiryaMconA anaMta paryAyo che? Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) uttara- he gautama ! jaghanyaguNa kALA varNavALo eka paMcendriya tiryaMca, jaghanyaguNa kALA varNa- vALa / bIjA paMcendriya tiryaMcathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALA varNa paryAyanI apekSAe tulya; zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyo tathA traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANaDiyA che. 413 A rIte utkRSTaguNa kALA paMcendriya tiryaMconA paryAyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. ajaghanyaanutkRSTa(madhyama) guNa kALA paMcendriya tiryaMconA paryAyonA viSayamAM paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM arthAt kALA varNanA paryAyamAM paNa chaThThANaDiyA che. A pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzothI yukta paMcendriya tiryaMconA paryAyonA viSayamAM kahevuM joIe. 33 jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM bhaMte ! paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA pajjavA paLattA? goyamA ! maLatA padmavA paLattA 5 se jeTTena bhaMte ! vaM vunnarUM ? goyamA ! jahaNNAbhiNibohiyaNANI paMceMdiyatirikkhajoNie jahaNNAbhihibohiyaNANissa paMceMdiyatirikkhajoNiyassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNa-gaMdha-rasa- phAsapajjavehiM chaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, suyaNANapajjavehiM chaTThANavaDie, cakkhudaMsaNapajjavehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosAbhiNibohiyaNANI vi, NavaraM ThiIe tiTThANavaDie / tIhiM NANehiM, tihiM daMsaNehiM ya chaTThANavaDie, saTThANe tulle / ajahaNNukkosAbhiNibohiyaNANI jahA ukkosAbhiNibohiyaNANI, NavaraM ThiIe caTThANavaDie, saTThANe chaTThANavaDie / evaM suyaNANI vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaghanya AbhinibodhikajJAnI paMcendriya tiryaMcayonika jIvonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya AbhinibodhikajJAnI paMcendriyatiryaMconA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya AbhinibodhikajJAnI eka tiryaMca paMcendriya, jaghanya Abhinibodhika jJAnavALA bIjA tiryaMca paMcendriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA, varNa, gaMdha, rasa, sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; Abhinibodhika jJAnanA paryAyonI apekSAe tulya; zrutajJAnanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; temaja cakSudarzana ane acakSudarzananA paryAyonI apekSAe paNa chaThThANaviDayA che. A ja pramANe utkRSTa AbhinibodhikajJAnavALA tiryaMca paMcendriyanA paryAyonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe tikANavaDiyA che, temAM traNa jJAna ane traNa darzana hoya che. temAMthI svasthAnamAM(Abhinibodhika jJAnamAM) tulya che ane zeSa zrutajJAna, avadhijJAna tathA traNa darzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 414] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 madhyama AbhinibodhikajJAnI tiryaMca paMcendriyonA paryAyonuM kathana utkRSTa AbhinobodhikajJAnInI jema samajI levuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che ane svasthAnamAM Abhinibodhika jJAna paryAyomAM paNa chaThThANavaDiyA che. je rIte AbhinibodhikajJAnI tiryaMca paMcendriya paryAyonA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte zrutajJAnI tiryaMca paMcendriyanA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. 34 jahaNNohiNANINa bhaMte ! parcediyatirikkhajoNiyANapucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ____goyamA ! jahaNNohiNANI paMceMdiyatirikkhajoNie jahaNNohiNANissa paMceMdiyatirikjoNiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM AbhiNibohiyaNANa suyaNANa pajjavehi ya chadANavaDie. ohiNANapajjavehiM talle: aNNANA Nasthi: cakkhadasaNapajjavehiM ya ohidasaNapajjavehiM acakkhudaMsaNapajjavehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosohiNANI vi| ajahaNNukkosohiNANI vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / jahA AbhiNibohiyaNANI tahA maiaNNANI suyaaNNANI ya / jahA ohiNANI tahA vibhaMgaNANI vi / cakkhadasaNI acakkhadasaNI ya jahA AbhiNibohiNANI / ohidasaNI jahA ohiNANI / jattha NANA tattha aNNANA Natthi, jattha aNNANA tattha NANA Natthi, jattha daMsaNA tattha NANA vi aNNANA vi atthi tti bhaanniyvvN| bhAvArtha - prazna- he bhagavana! jaghanya avadhijJAnI paMcendriya tiryaMconA keTalA paryAyo che? uttarahe gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avadhijJAnI paMcendriya tiryaMconA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya avadhijJAnI eka tiryaMca paMcendriya, jaghanya avadhijJAnI bIjA tiryaMca paMcendriyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparza tathA Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAnanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avadhijJAnanA paryAyonI apekSAe tulya; jJAna hovAthI ajJAna nathI. cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa avadhijJAnI tiryaMca paMcendriya jIvonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. madhyama avadhijJAnI paMcendriya tiryaMconA paryAyonuM kathana paNa A ja rIte karavuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM paNa chaThThANavaDiyA che. je pramANe matijJAnI tiryaMca paMcendriyanA paryAya saMbaMdhI vaktavyatA che te ja rIte mati ajJAnI ane zrataajJAnInI vaktavyatA jANavI; je pramANe avadhijJAnI tiryaMca paMcendriyanA paryAyanuM kathana che, te ja rIte virbhAgajJAnInuM kathana che. cakSudarzanI ane acadarzanInA paryAya saMbaMdhI vaktavyatA matijJAnInI Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) samAna che. avadhidarzanInuM kathana avadhijJAnInI samAna che. jyAM jJAna che tyAM ajJAna nathI; jyAM ajJAna che tyAM jJAna nathI. jyAM darzana che tyAM jJAna paNa hoI zake ane ajJAna paNa hoI zake che. vivecanaH 415 prastuta sUtromAM jaghanya, utkRSTa, madhyama, avagAhanAdivALA tiryaMca paMcendriyonA paryAyonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. traNa prakAranI avagAhanA :- jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA tiryaMca paMcendriyo avagAhanAnI apekSAe tulya che ane madhyama avagAhanAnA asaMkhyAta sthAna hovAthI madhyama avagAhanAvALA niyaMca paMcendriyo avagAhanAnI apekSAe cauThAlavaDiyA hoya che. jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA niyaMca paMcendriyo sthitinI apekSAe nikALavaDiyA che kAraNa ke jaghanya avagAhanA, ayugalika(yugalika sivAyanA) niyaMcone ja hoya che. te ja rIte utkRSTa hajAra yojananI avagAhanA paNa ayugalika tiryaMca paMcendriyane ja hoya che. kAraNa ke yugalika tiryaMconI avagAhanA zAstramAM jaghanya aneka dhanuSya ane utkRSTa cha gAunI kahI che. A rIte jaghanya ane utkRSTa avagAhanA yugalika nimaMca paMcendriyomAM na hovAthI te sthitinI apekSAe nikALavaDiyA nyUnAdhika hoya che. madhyama avagAhanA aneka prakAranI hoya che. temAM yugalika tiryaMcane paNa madhyama avagAhanA hoya che ane yugalika tiryaMcanI sthiti asaMkhya varSanI hovAthI temAM sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jaghanya avagAhanAvALA tiryaMca paMcendriyamAM avadhi ke vibhaMgajJAna hotA nathI. paMcendriya niyaMcamAM aparyAptA avasthAmAM ja jaghanya avagAhanA hoya che. aparyAptA tiryaMca paMcendriyamAM avadhijJAna ke vibhaMgajJAna hotuM nathI. tethI jaghanya avagAhanAvALA niyaMcapaMcendriyamAM be jJAna, be ajJAna ane be darzana, te cha upayoganI apekSAe chaThThALavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. traNa prakAranI sthitinI apekSAe H-- jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. jaghanya ane utkRSTa sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM eka ja sthitisthAna hovAthI te paraspara tulya hoya che ane madhyama sthitivALA tiryaMca paMcendriya sthitinI apekSAe paraspara cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. jaghanya ane utkRSTa sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. kAraNa ke jaghanya sthiti labdhi aparyAptA jIvomAM hoya ane utkRSTa sthiti yugalikomAM hoya che, te baMnemAM avadhijJAna ke vibhaMgajJAna hotuM nathI. madhyama sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana hoya che. tenA paryAyomAM chaThThAlavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. traNa prakAranA zAna-darzananI apekSAe H-- jaghanya, madhyama ane utkRSTa jJAna, ajJAna ke darzanavALA tiryaMca paMcendriya avagAhanAnI apekSAe cauThAviDayA hoya che. jaghanya ane madhyama mati-zrutajJAnI athavA mati-zruta ajJAnI sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 416 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-1 hoya che. kAraNa ke te yugalika tiryaMca paMcendriyomAM paNa hoya zake che ane yugalikomAM asaMkhyAta varSanI sthiti hovAthI te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. utkRSTa mati-zrutajJAnI athavA mati-zruta ajJAnI sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA hoya che kAraNa ke yugalikomAM utkRSTa jJAna ke ajJAna hotuM nathI. jaghanya, madhyama, utkRSTa avadhijJAna, avadhidarzana ke vibhaMga jJAnamAM sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. kAraNa ke yugalikomAM avadhijJAna, virbhAgajJAna Adi hotA nathI. ayugalika tiryaMca paMcendriyanI sthiti saMkhyAta varSanI ja hovAthI temAM tiTTANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jaghanya ane madhyama cakSudarzana ke acakSudarzanamAM sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che kAraNa ke yugalika tiryaMcone jaghanya ane madhyama cakSu-acakSudarzana hoya che. utkRSTa cakSudarzana ane acakSudarzana yugalikomAM hotA nathI tethI temAM utkRSTa matijJAnanI jema tiTTANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. jaghanya-utkRSTa jJAna-darzanavALA tiryaMca paMcendriyo, jaghanya-utkRSTa jJAna-darzanamAM svasthAnathI tulya che ane madhyama jJAna darzanamAM svasthAnathI chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. avagAhanAdi apekSAe tiryaMca paMcendriyanA paryAyo :avagAhanAdi dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | vaNAdithI | zAna-darzanathI (20bolamA)| jaghanya avagAhanA | tulya | tulya | tulya tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa0 utkRSTa avagAhanA | tulya | tulya | tulya tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa madhyama avagAhanA tulya tulya | | cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA, chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa0 jaghanya sthiti tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA |4 upayoga chaThThANa0 utkRSTa sthiti tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa madhyama sthiti tulya | tulya | cauThANavaDiyA cauhANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa0 jaghanya ane utkRSTa tulya | tulya | cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA| svasthAnathI | 9 upayoga varNAdi tulya, zeSa 19| chaThThANavaDiyA chaThThANavaDiyA | madhyama varNAdi | tulya | cauhANavaDiyA cauhANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa0 jaghanya mati, zrutajJAna tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA |svasthAna tulya, zeSa ane ajJAna 3 upayoga chaThThANa utkRSTa mati, zrutajJAna | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA vasthAnathI tulya, zeSa ane ajJAna 5 upayoga chaThThANa madhyama mati, zrutajJAna | tulya | tulya | cauThANavaDiyA |cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa ane ajJAna jaghanya ane utkRSTa | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSa avadhijJAna-virbhAgajJAna | * | * | | """ | 5 upayoga chaThThANa | tulya | g" Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 417 ] avagAhanAdi dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | vaNAdithI | zAna-darzanathI (20bolamAM) | madhyama avadhijJAna | | tulya tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA |da upayoga chaThThANa virbhAgajJAna jaghanya cakSu-acakSudarzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA |5 upayoga chaThThANa utkRSTa cakSu-acakSudarzana| tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA chaTTANavaDiyA | upayoga chaThThANa madhyama cakSu-acakSudarzana | tulya tulya | cauhANavaDiyA cauTTANavaDiyA chaTTANavaDiyA | upayoga chaThThANa0 ja. ane u. avadhidarzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA | svasthAnamAM tulya 8 upayoga chaThThANa madhyama avadhidarzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA tiTTANavaDiyA) chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa * cAra upayoga = 2 ajJAna, 2 darzana. cha upayoga = 2 jJAna, 2 ajJAna, 2 darzana. 9 upayoga = 3 jJAna, 3 ajJAna, 3 darzana. avagAhanAdi apekSAe manuSyonA paryAyoH|35 jahaNNogAhaNagANaMNaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaMmaNussANaM aNaMtA pajjavA pappAnA ? goyamA ! jahaNNogAhaNAe maNusse jahaNNogAhaNagassa maNussassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehi, tihiM NANehi, dohiM aNNANehiM, tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie / ukkosogAhaNAe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie; jai hINe asaMkhejjaibhAgahINe, aha abbhahie asaMkhejjaibhAgamabhahie; do NANA do aNNANA do dNsnnaa|| ajahaNNamaNukkosogAhaNAe vi evaM ceva / NavaraM ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe caDaDhANavaDie, AillehiM cauhiMNANehiMchaTANavaDie, kevalaNANapajjavehiM tulle,tihiM aNNANehiM tihiM daMsaNehiM ya chaTThANavaDie, kevaladasaNapajjavehiM tulle| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA manuSyonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA manuSyonA anaMta paryAyo che? - uttara-he gautama! jaghanya avagAhanAvALo eka manuSya, jaghanya avagAhanAvALA bIjA manuSyathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparza tathA traNa jJAna, be ajJAna, ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 utkRSTa avagAhanAvALA manuSyonA paryAyanA viSayamAM paNa A pramANe ja jANavuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe te kadAcit hIna che, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya che ane jo adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya che arthAtu temAM ekaThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. tene be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyama avagAhanAvALA manuSyonA paryAyonuM kathana paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI daSTie te cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che, varNAdi 20 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA tathA AdinA cAra jJAna (mati-zruta-avadhi-mana:paryavajJAna)nI apekSAe chaThThANavaDiyA che, kevaLajJAnanA paryAyonI apekSAe tulya; tathA traNa ajJAna ane traNa darzana(cakSu, acakSu ane avadhi)nI apekSAe chaThThANavaDiyA che, kevaLadarzananA paryAyonI apekSAe tulya che. |36 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? / goyamA ! jahaNNaThiIe maNusse jahaNNaThiIyassamaNussassadavvaTThayAe tulle, pae saTrayAe talle, ogAhaNaTrayAe caudANavaDie. ThiIe talle. vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM. dohiM aNNANehiM, dohiM dasaNehiM chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi / NavaraM do NANA, do akhAnA, te leT I ___ ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, AdillehiM cauNANehiM chaTThANavaDie, kevalaNANapajjavehiM tulle, tihiM aNNANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, kevaladasaNapajjavehiM tulle / bhAvArtha-prazna-he bhagavan!jaghanya sthitivALA manuSyonA keTalA paryAyo che? uttara-he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA manuSyonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya sthitivALo eka manuSya, jaghanya sthitivALA bIjA manuSyathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tulya; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyo tathA be ajJAna ane be darzananA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. utkRSTa sthitivALA manuSyanA paryAyonA viSayamAM paNa A ja pramANe prarUpaNA karavI joIe. vizeSatA e che ke temAM be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyama sthitivALA manuSyonA paryAyanA viSayamAM paNa A pramANe kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA, avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che tathA prAraMbhanA cAra jJAnanI apekSAe chaThThANavaDiyA che, kevaLajJAnanA paryAyonI apekSAe tulya che, traNa ajJAna ane traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA che, kevaLadarzananA paryAyonI apekSAe tulya che. |37 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) | 418 | goyamA ! jahaNNaguNakAlae maNusse jahaNNaguNakAlagassamaNussassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, cauhiM NANehi chaTThANavaDie, kevalaNANapajjavehiM tulle, tihiM aNNANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie, kevaladasaNapajjavehiM tulle / evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM saTTANe chaTThANavaDie / evaM paMca vaNNA, do gaMdhA, paMca rasA, aTTha phAsA bhANiyavvA / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan ! dhanyagu va mnussyon| 24 paryAyo cha ? 612-3 gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNa kALA varNavALA manuSyanA anaMtaparyAyo cha? uttara- he gautama! jaghanyaNa kALA varNavALo eka manuSya, jaghanya guNa kALA varNavALA bIjA manuSyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALA varNa paryAyonI apekSAe tulya; zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparza tathA cAra jJAnanI apekSAe chaThThANavaDiyA; kevaLajJAna paryAyonI apekSAe tulya; traNa ajJAna, traNa darzananI apekSAe chaThThANavaDiyA ane kevaLadarzana paryAyonI apekSAe tulya che. A ja pramANe utkRSTaguNa kALA varNavALA manuSyonA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. A ja pramANe ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) guNa kALA varNavALA manuSyonA paryAyanA viSayamAM jANavuM joIe, vizeSatA e che ke svasthAna(kALA varNa)mAM paNa chaThThANavaDiyA che.A ja pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzIvALA manuSyonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. |38 jahaNNAbhiNibohiyaNANINaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? __goyamA ! jahaNNAbhiNibohiyaNANI maNusse jahaNNAbhiNibohiyaNANissa maNussassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiMchaTThANavaDie, AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, suyaNANapajjavehi dohiM daMsaNehiM chtttthaannvddie| ___ evaM ukkosAbhiNibohiyaNANI vi / NavaraM AbhiNibohiyaNANapajjavehiM tulle, ThiIe tiTThANavaDie, tihiM NANehiM tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie / ___ajahaNNamaNukkosAbhiNibohiyaNANI jahA ukkosAbhiNibohiyaNANI / NavaraM ThiIe cauTThANavaDie, saTThANe chaTThANavaDie / evaM suyaNANI vi| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! dhanya AminiyodhizAnI manuSyonAmA paryAyocha?ttara Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 420 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya AbhinibodhikajJAnI manuSyonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya AbhinibodhikajJAnI eka manuSya, jaghanya AbhinibodhikajJAnI bIjA manuSyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che, AbhinibodhikajJAnanI apekSAe tulya; zrutajJAna paryAyo ane be darzanonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. te ja rIte utkRSTa AbhinibodhikajJAnInA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te AbhinibodhikajJAnanA paryAyonI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA che; zeSa traNajJAna ane traNa darzanonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) AbhinibodhikajJAnInA paryAyonA viSayamAM utkRSTa Abhinibodhika jJAnI manuSyonI jema kahevuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che tathA svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. zrutajJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM saMpUrNa kathana matijJAnInI jema ja karavuM. 39 jahaNNohiNANINaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNohiNANI maNusse jahaNNohiNANissa maNussassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tiTThANavaDie ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsa pajjavehiMdohiMNANehiM chaTThANavaDie, ohiNANapajjavehiM tulle, maNapajjavaNANapajjavavehiM chaTThANavaDie, tihiM daMsaNehiM chaTThANavaDie / evaM ukkosohiNANI vi / ajahaNNamaNukkosa ohiNANI vi evaM ceva / NavaraM ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, saTThANe chaTThANavaDie / jahA ohiNANI tahA maNapajjavaNANI vibhANiyavve, NavaraM ogAhaNaTThayAe tiTThANa vaDie / jahA AbhiNibohiyaNANI tahA maiaNNANI suyaaNNANI ya bhaanniyvve| jahA ohiNANI tahA vibhaMgaNANI vi bhANiyavve / cakkhudaMsaNI acakkhudasaNI ya jahA AbhiNibohiyaNANI / ohidasaNI jahA ohiNANI / jatthaNANA tattha aNNANA Natthi, jattha aNNANA tattha NANA Natthi, jattha dasaNA tattha NANA vi aNNANA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanya avadhijJAnI manuSyonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke tenA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama! jaghanya avadhijJAnI eka manuSya, jaghanya avadhijJAnI bIjA manuSyothI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tiTTANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa-gaMdha-rasa ane sparza, mati-zruta jJAnanI apekSAe chaThThANavaDiyA, avadhijJAna paryAyonI apekSAe tulya; mana:paryavajJAna paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA ane traNa darzanonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 421] te ja rIte utkRSTa avadhijJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. te ja rIte madhyama avadhijJAnI manuSyonA paryAyonAviSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; svasthAnanI apekSAe chaThThANavaDiyA che arthAt madhyama avadhijJAnI, madhyama avadhijJAnIthI cha sthAnanI apekSAe nyUnAdhika hoya che. jema jaghanya-utkRSTa-madhyama avadhijJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM kahyuM che, tema jaghanyAdi mana:paryavajJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI apekSAe jaghanya, madhyama ane utkRSTa sarvatra tiTTANavaDiyA che. jevI rIte Abhinibodhika jJAnInA paryAyonA viSayamAM kahyuM che tevI ja rIte mati ajJAnI ane zrata ajJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM kahevuM joIe. je rIte jaghanyAdi avadhijJAnI manuSyonA paryAyonuM kathana karyuM che. te ja rIte virbhAgajJAnInuM kathana karavuM joIe. cakSudarzanI ane acakSudarzanInuM paryAya viSayaka kathana abhinibodhikajJAnI manuSyonA paryAyonA kathananI samAna che. jyAM jJAna hoya che tyAM ajJAna nathI ane jyAM ajJAna hoya tyAM jJAna nathI ane jyAM darzana hoya che tyAM jJAna ane ajJAna baMnemAMthI koI paNa saMbhavI zake che. 40 kevalaNANINaM bhaMte ! maNussANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai kevalaNANINaM maNussANaM aNaMtA pajjavA paUttA ? ___ goyamA !kevalaNANI maNusse kevalaNANissamaNussassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle,ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tiTThANavaDie, vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM, chadANavaDie, kevalaNANapajjavehiM kevaladasaNapajjavehiM ya talle / evaM kevaladasaNI vi maNUse bhANiyavve / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLajJAnI manuSyonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke kevaLajJAnI manuSyonA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama ! eka kevaLajJAnI manuSya, bIjA kevaLajJAnI manuSyathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauhANavaDiyA; sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che ane kevaLajJAna, kevaLa darzananA paryAyonI apekSAe tulya che. je rIte kevaLajJAnI manuSyonA paryAyonA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte kevaLadarzanI manuSyonA paryAyonA viSayamAM prarUpaNA karavI joIe. vivecana : prastuta sUtromAM jaghanya-utkRSTa-madhyama avagAhanA, sthiti, varNAdi, jJAnAdi yukta manuSyonA paryAyonuM kathana che. traNa prakAranI avagAhanAnI apekSAe - jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA manuSyo kramazaH Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jaghanya ane utkRSTa avagAhanAvALA manuSyo sAthe avagAhanAnI apekSAe tulya hoya che. madhyama avagAhanAnA asaMkhya avagAhanAsthAna hovAthI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jaghanya avagAhanAvALo manuSya niyama saMkhyAta varSanA AyuvALo ja hoya che. tethI te sthitinI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAtaguNa, A traNa prakAre hInAdhika hoya che. devaka-uttarakurukSetranA manuSyonI utkRSTa avagAhanA traNa gAunI hoya che ane teonI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI ane utkRSTa saMpUrNa traNa palyopamanI hoya che. aMtarmuhUrta, te traNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga che. tethI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna traNa palyopamavALa temanuSya, traNa palyopamanI sthitivALA manuSyathI asaMkhyAtamo bhAgahIna che ane pUrNa traNa palyopamavALa te manuSya tenAthI asaMkhyAtamo bhAga adhika che. A sivAya anya koI paNa sthiti saMbaMdhI hInAdhikatA utkRSTa avagAhanAvALA manuSyamAM saMbhavI zakatI nathI. tethI utkRSTa avagAhanAvALA koI be manuSyomAM sthitinI apekSAe tulyatA hoya athavA ekaThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. madhyama avagAhanAvALA manuSyomAM sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. madhyama avagAhanAmAM yugalika ane ayugalika baMne prakAranA manuSyo hoya che. tethI temAM asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa, A cAra prakAranI hInAdhikatA ghaTita thAya che. jaghanya avagAhanAvALA manuSyomAM traNa jJAna ane be ajJAna hoya che. utpattinA samaye jaghanya avagAhanA hoya che. manuSyamAM tIrthakaro ane anya paNa jIvo avadhijJAnanI sAthe utpanna thAya che. tyAre jaghanya avagAhanAmAM avadhijJAna hoya che, tethI ahIM traNa jJAnanuM kathana karyuM che. koI paNa jIva virbhAgajJAna sahita manuSyamAM utpanna thatA nathI, tethI jaghanya avagAhanAmAM virbhAgajJAnano niSedha karyo che. utkRSTa avagAhanAvALA manuSyomAM matijJAna ane zrutajJAna athavA mati ajJAna ane zruta ajJAna, A be jJAna athavA be ajJAna hoya che. kAraNa ke utkRSTa avagAhanA yugalika manuSyone hoya che ane yugalikomAM avadhijJAna ke virbhAgajJAna hotuM nathI. madhyama avagAhanAyukta manuSyomAM pAMca jJAna, traNa ajJAna ane cAra darzana hoya che. temAM prathama cAra jJAna kSayopazamajanya che. kSayopazamamAM taratamatA hovAthI cAreya jJAnamAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. madhyama avagAhanAmAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana paNa hoya che paraMtu ghAtakarmonA samasta AvaraNono pUrNapaNe kSaya thavAthI kevaLajJAna ane kevaLadarzana pragaTe che; A kSAyikabhAvamAM taratamatA (nyUnAdhikatA) hotI nathI; tethI avagAhanA, sthiti ke varNAdimAM kevaLajJAna ane kevaLadarzananA paryAyo sarvatra tulya kahyA che. traNa prakAranI sthitinI apekSAe - jaghanya sthitivALA manuSyo labdhi aparyAptA saMmUrchAima manuSyo hoya che ane utkRSTa sthitivALA manuSyo yugalika hoya che ane madhyama sthitivALA yugalika ane ayugalika tema baMne prakAranA manuSyo hoya che. A jaghanya, madhyama ane utkRSTa traNa prakAranI sthitivALA manuSyo avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. jaghanya ane utkRSTa sthitivALA manuSyo sthitinI apekSAe svasthAnamAM tulya ane madhyama sthitivALA manuSyo sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. jaghanya sthitivALA saMmUrchAima manuSyomAM be ajJAna ane be darzana hoya che. utkRSTa sthitivALA Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) yugalika manuSyomAM be jJAna athavA be ajJAna ane be darzana hoya che. madhyama sthitivALA manuSyomAM pAMca jJAna, traNa ajJAna ane cAra darzana hoya che. temAM kevaLajJAna-kevaLadarzananA paryAyo paraspara tulya che ane zeSa jJAna-darzanamAM svasthAnathI tulya ane anya jJAnAdimAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. traNa prakAranA zAna-darzananI apekSAe H- jaghanya matijJAnI ane zrutajJAnI avagAhanA ane sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. 423 jaghanya mati-zrutajJAnamAM be zAna-be darzana- jaghanya mati-zrutajJAnImAM avadhijJAna ke manaHparyavajJAna hotuM nathI. jyAre avadhi ke manaH paryavajJAna pragaTa thAya tyAre jaghanya mati-zrutajJAna rahetuM nathI. madhyama matijJAna ane zrutajJAnamAM cArajJAna ane traNa darzana hoya che. temAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. utkRSTa mati-zrutajJAnI avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che. utkRSTa mati-zrutajJAnI sthitinI apekSAe tikANavaDiyA hoya che. utkRSTa matijJAna yugalikone hotuM nathI tethI temAM asaMkhyAtaguNa hAni-vRddhi na hovAthI, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAta guNa, A traNasthAnanI hInAdhikatA hoya che. utkRSTa mati-zrutajJAnamAM- cAra jJAna ane traNa darzana hoya che, temAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. jaghanya ane utkRSTa avadhijJAnI manuSya avagAhanAnI apekSAe tiANavaDiyA hoya che. manuSyomAM jaghanya ane utkRSTa avadhijJAna pUrvabhavathI sAthe AveluM hotuM nathI. tethI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAmAM jaghanya ane utkRSTa baMne prakAranA avadhijJAna hotA nathI, A kAraNe temAM asaMkhyAtaguNI hAni vRddhi thatI nathI, tethI temAM tiANavaDiyA jUnAdhikatA hoya che. madhyama avadhijJAnI manuSya avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. madhyama avadhijJAna 52bhavathI sAthe Avatu hovAthI te aparyAptAvasthAmA hoya zake che. tyAM tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovAthI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thaI zake che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa avadhijJAna- yugalika manuSyone avadhijJAna hotuM nathI, tethI avadhijJAnI manuSyo sthitinI apekSAe tikANaviDayA hoya che. jaghanya ane utkRSTa avadhijJAnI- te anya avadhijJAnI sAthe svasthAnamAM tulya hoya che. mati, zruta, manaHparyavajJAna ane traNa darzana sAthe chaThThANavaDiyA hoya che. madhyama avadhijJAnI svasthAnamAM ane zeSa mati Adi traNa jJAnatathA traNa darzanamAM chaThThANavaDiyA hoya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa manaHparyavajJAna- 9 varSathI kroDapUrva varSanI uMmaravALA ane cAritravAna manuSyone ja thatuM hovAthI, te avagAhanA ane sthitinI apekSAe tiANavaDiyA hoya che. jaghanya, utkRSTa mana:paryavajJAnI svasthAnathI tulya ane madhyama manaHparyavajJAnI svasthAnamAM tathA zeSa yathAyogya jJAna-darzanamAM chaThThANavaDiyA hoya che. kevaLajJAnI manuSya avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. kevaLajJAnI manuSya jyAre kevaLI samuddAta kare tyAre tenI avagAhanA AkhA loka pramANa hoya che, te apekSAe temAM asaMkhyAtaguNa hInAdhikatA ghaTita thAya che. tethI avagAhanAnI apekSAe kevaLI manuSya cauThANavaDiyA hoya che. kevaLI bhagavAnanI sthiti saMkhyAta varSanI ja hovAthI sthitinI apekSAe sarva bolamAM Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 424 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 tiphANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. kevaLajJAnI manuSya kevaLajJAna ane kevaLadarzananI apekSAe tulya che; zeSajJAna darzana teomAM hotA nathI. avagAhanAdi apekSAe manuSyonA paryAyo - avagAhanAdi dravyathI|pradezathI avagAhanAthI| sthitithI | vaNAdithI jJAna-darzanathI jaghanya avagAhanA tulya | tulya | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA|3 jJAna, 2 ajJAna, 3 darzanathI | 20 bolamAM - chaThThANavaDiyA utkRSTa avagAhanA tulya | tulya | tulya ekaTTANavaDiyA| chaThThANavaDiyA| 2 jJAna, 2 ajJAna, 2 darzanathI chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA|4 jJAna, 3 ajJAna 3 darzanathI chaThThANavaDiyA ,kevaLajJAna kevaLadarzanathI tulya jaghanya sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tulya | chaThThANavaDiyA| 2 ajJAna, 2 darzana chaThThANa0 utkRSTa sthiti tulya | tulya | cauhANavaDiyA tulya | chaThThANavaDiyA| 2 jJAna, 2 ajJAna, 2 darzana chaThThANavaDiyA madhyama sthiti tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | chaThThANavaDiyA|4 jJAna, 3 ajJAna 3 darzanathI chaThThANavaDiyA, kevaLa jJAna darzanathI tulya jaghanya ane tulya | tulya | cauhANavaDiyA | cauhANavaDiyA | svasthAnathI 10 upayogamAM utkRSTa varNAdi tulya, zeSa - chaThThANavaDiyA 19 bolamAM kevaLajJAna-darzanamAM chaThThANavaDiyA tulya madhyama varNAdi | tulya | tulya | cauhANavaDiyA | cauhANavaDiyA | chaThThANavaDiyA) jaghanya mati-zruta jJAna, | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | svasthAnamAM tulya, zeSamAM mati-zruta ajJAna, jJAnImAM 3 upayoga, cakSu-acakSu darzana ajJAnImAM 3 upayoga darzanImAM 5 upayoga chaThThANa utkRSTa mati-zruta jJAna,| tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSamAM mati-zruta ajJAna, jJAnImAM 6 upayoga, cakSu-acakSu darzana ajJAnImAM 5 upayoga darzanImAM 9 upayoga chaThThANa madhyama mati-zrata jJAna, | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jJAnImAM 7 upayoga, mati-zruta ajJAna, ajJAnImAM 6 upayoga cakSa-acakSu darzana darzanImAM 10upayoga chaThThANa jaghanya ane tulya | tulya | tiTTANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA| svasthAnamAM tulya, zeSamAM utkRSTa avadhijJAna jJAnImAM 6 upayoga, avadhidarzana,virbhAgajJAna ajJAnImAM 5 upayoga darzanImAM 9 upayoga chaThThANa Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) . [ 425 ] avagAhanAdi dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI jJAna-darzanathI madhyama avadhijJAna | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jJAnImAM 7 upayoga, darzana, virbhAgajJAna ajJAnImAM 6 upayoga darzanImAM 10 upayoga chaThThANa jaghanya ane utkRSTa | tulya | tulya | tiTTANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA 4 jJAna, 3 darzanamAMthI mana:paryavajJAna svasthAnamAM tulya, zeSamAM chaThThANavaDiyA madhyama mana:paryavajJAna | tulya | tulya | tiTTANavaDiyA |tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA| 7 upayoga chaThThANavaDiyA kevaLajJAna-kevaLadarzana | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | tulya vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonA paryAyo: 41 vANamaMtarA jahA asurakumArA / evaM joisiyA, vemANiyA; NavaraM saTThANe ThiIe tiTThANavaDie bhANiyavve / se taM jIvapajjavA / bhAvArtha - vANavyaMtara devomAM paryAyonI prarUpaNA asurakumAronI samAna che. jyotiSI ane vaimAnika devomAM paryAyonuM kathana paNa Aja rIte samajavuM joIe. vizeSatA e che ke teo svasthAnamAM sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA hInAdhika che. A rIte jIvonA paryAyonI prarUpaNA pUrNa thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devonA paryAyonuM saMkSipta kathana asurakumAra devonA atideza pUrvaka karavAmAM AvyuM che arthAt ahIM samasta varNana asurakumAronI samAna che paraMtu jyotiSI ane vaimAnikomAM sthitinI apekSAe tiTTANavaDiyA nyunAdhikatA ja thAya che. kAraNa ke jyotiSI devonI jaghanya sthiti palyopamanA AThamA bhAga ane utkRSTa sthiti ekalAkha varSa adhika 1 palyopama che ane vaimAnika devomAM paNa jaghanya eka palyopamanI ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti che. eka palya ane 33(tetrIsa) sAgaropama vacce saMkhyAta guNo ja pharaka che, asaMkhyAtaguNo nahIM. tethI jyotiSI ane vaimAnika te baMne devomAM sthiti apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhikatA ghaTI zake nahIM. avagAhanAdi apekSAe jyotiSI-vaimAnika devonA paryAyo - jyotiSI dravyathI|pradezathI/avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI | jJAna-darzanathI | vaimAnika-deva | (20bola). jaghanya ane | | tulya | tulya | tulya | tiTTANavaDiyo | chaThThANavaDiyA | 3 jJAna, 3 ajJAna utkRSTa avagAhanA 3 darzanamAM chaThThANa madhyama avagAhanA tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa jaghanya ane tulya | tulya | cauhANavaDiyA | tulya chaThThANavaDiyA | 3 jJAna, 3 ajJAna utkRSTa sthiti 3 darzanamAM chaThThANa madhyama sthiti | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA |9 upayoga chaThThANa Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 426 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jyotiSI dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI | zAna-darzanathI vaimAnika-deva | (20bola) jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | hiTTANavaDiyA |svasthAnathI tulya, 9 upayoga chaThThANa utkRSTa varNAdi zeSa 19 bolamAM chaThThANavaDiyA madhyama varNAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | upayoga chaThThANa jaghanya ane | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | svasthAnamAM tulya, utkRSTa jJAna-darzana zeSamAM chaThThANavaDiyA madhyama jJAnAdi | tulya | tulya | cauThANavaDiyA | tiTTANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA jJAna-darzananA paryavone samajavA mATe jJAtavya noMdha :- (1) samyagdaSTi saMjJI paMcendriya narakamAM utpanna thAya tyAre prathama samayathI 3 jJAna hoya che ane mithyAtvI saMjJI paMcendriya narakamAM utpanna thAya tyAre prathama samayathI 3 ajJAna hoya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya narakamAM utpanna thAya tyAre tene prathama aMtarmuhurtamAM be ajJAna hoya che. tene aparyAptAvasthAmAM vilaMgazAna hotuM nathI, aMtamuhUrta pachI paryApta bane tyAre vibhaMga jJAna prApta thAya che (2) vikalendriyane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyagudarzana hoya zake che, paryAptAvasthAmAM mithyAdarzana ja hoya che. labdhi aparyAptA jIvone sAsvAdana samyagdarzana hota nathI. jaghanya sthitivALA vikalekriya ane tiryaMca paMcendriya jIvo labdhi aparyAptA hoya che. tethI teone sAsvAdana samyagudarzana na hoya. utkRSTa ke madhyama sthitivALA karaNa aparyApta vikasendriya ane tiryaMca paMcendriyane sAsvAdana samyagudarzana hoya che. (3) tiryaMca paMcendriyane aparyApta avasthAmAM 2 jJAna, 2 ajJAna hoya che. tene virbhAgajJAna ke avadhijJAna paryAptAvasthAmAM ja thAya che. (4) tiryaMca paMcendriyane jaghanya avagAhanA aparyAptAvasthAmAM ja hovAthI te jIvone avadhijJAna ke virbhAgajJAna hotuM nathI. (5) utkRSTa avagAhanAvALA eTale 1000 yojananA tiryaMca paMcendriya jIva karmabhUmija hoya che, te yugalika hotA nathI. yugalika tiryaMco madhyama avagAhanAvALA ja hoya che. (6) utkRSTa matijJAna-zrutajJAna karmabhUmija jIvane ja hoya che. (7) jaghanya matijJAna-zrutajJAnavALA jIvane avadhijJAna hotuM nathI. (8) jaghanya ane utkRSTa avadhijJAna paryApta manuSyane ja hoya ane te parabhavathI sAthe AvatuM nathI. utkRSTa avadhijJAna bhAva cAritrI jIvane ja hoya che. madhyama avadhijJAna aparyApta manuSyane hoya zake che ane te parabhavathI Ave che. (9) saMmUrchAima manuSya jaghanya sthitivALA ane mithyASTi ja hoya che. ajIva paryAyonA bhedaprabheda:42 ajIvapajjavA NaM bhaMte kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA / taM jahArUviajIvapajjavA ya arUviajIvapajjavA ya / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! ajIva paryAyonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che; te A pramANe che- (1) rUpI ajIva paryAyo ane (2) arUpI ajIva paryAyo. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). [ 427 ] arUpI ajIva paryAyo - 43 arUviajIvapajjavA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! dasavihA paNNattA / taM jahA- dhammatthikAe, dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa paesA, adhammatthikAe, adhammatthikAyassa dese, adhammatthikAyassa paesA, AgAsatthikAe, AgAsatthikAyassadese, AgAsatthikAyassa paesA, addhAsamae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! arUpI ajIva paryAyonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA daza prakAra che, jema ke- (1) dharmAstikAya (2) dharmAstikAyano deza (3) dharmAstikAyano pradeza (4) adharmAstikAya (5) adharmAstikAyano deza (6) adharmAstikAyano pradeza (7) AkAzAstikAya (8) AkAzAstikAyano deza (9) AkAzAstikAyano pradeza ane (10) addhA samaya. vivecana : prastuta sUtramAM arUpI ajIva paryAyonuM kathana karavAmAM AvyuM che. arUpI ajIva paryAyonA daza prakAra che. rUpI-arUpI - varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukta dravyane rUpI kahe che ane varNAdithI rahita dravyane arUpI kahe che. cha dravyomAMthI jIvane choDI pAMca ajIva dravyomAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane addhAsamayakAla te cAra dravyo arUpI ajIva che. pAvA-paryAya :- paryAya zabdanA be artha che (1) vibhAga-prakAra (2) avasthA. prastuta arUpI ajIvamAM paryAya zabda prakAra arthamAM che. tethI sUtramAM tenA dharmAstikAya Adi daza bhedane daza paryAya kahyA che. A rIte dharmAstikAyAdi traNe dravyo ane tenA deza ane pradezane gaNatAM 3 X 3 = 9 bheda thAya ane temAM addhA samaya maLIne daza bheda thAya che. deza- dravyanA kalpita vibhAgane teno deza kahe che. pradeza- dravyanA atyaMta sUkSma aMtima vibhAga rUpa aMzane teno pradeza kahe che. rUpI ajIva paryAyo - 44 rUviajIvapajjavA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! cauvihA paNNattA / taM jahA- khaMdhA, khaMdhadesA, khaMdhapaesA, paramANupoggale / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! rUpI ajIvanA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! tenA cAra prakAra che. jema ke- (1) skaMdha, (2) skaMdhadeza, (3) skaMdhapradeza ane (4) paramANu pula. 45 teNaMbhaMte ! kiM saMkhejjA asaMkhejjA aNatA? goyamA !No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNaMtA ? __goyamA ! aNaMtA paramANupoggalA, aNaMtA dupaesiyA khaMdhA jAva aNaMtA dasapae siyA khaMdhA, aNaMtA saMkhejjapaesiyA khaMdhA, aNaMtA asaMkhejjapaesiyA khaMdhA, aNaMtA Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 428 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 aNaMtapaesiyA khaMdhA / seteNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai-teNaMNo saMkhejjA, no asaMkhejjA, anaMtA | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rUpI ajIva paryAyo zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! te saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che? uttara- he gautama! paramANu pudagala anaMta che; ddhipradezI aMdha anaMta che yAvata dazapradezI skaMdha anaMta che. saMkhyAtapradezI aMdha anaMta che, asaMkhyAtapradezI aMdha anaMta che ane anaMtapradezI skaMdha anaMta che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke rUpI ajIva paryAyo saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che. vivecana : prastuta sUtromAM rUpI ajIvanA mukhya cAra paryAyo-avasthAonuM kathana karIne tenA anaMta paryAyonuM nirUpaNa karyuM che. cha dravyomAM eka pudgala dravya ja rUpI che tethI rUpI ajIva paryAyomAM pugalanA paryAyanuM grahaNa thAya che. pulanA mukhya cAra paryAya-prakAra che- (1) skaMdha = aneka pradezono piMDa. jema ke koI eka lADavo. (2) aMdhadeza = skaMdhano poNo, ardho, pA vagere bhAga. jema ke poNo lADavo, ardho lADavo vagere (3) skaMdha pradeza = skaMdha sAthe joDAyelo skaMdhano niraMza, avibhAjya aMza. jema ke lADavA sAthe joDAyelo teno eka kaNa. (4) paramANuM = skaMdhathI chUTo paDelo avibhAjya aMza. jema ke lADavAthI chUTo paDelo lADavAno eka kaNa. pudgala dravyanA A cAre paryAyo lokamAM anaMta-anaMta che. paramANu pudgala anaMta che. te ja rIte be-be paramANu maLIne banelA DhipradezI DhaMdho, traNa-traNa paramANu maLIne banelA tripradezI DhaMdho yAvat anaMta paramANu bhegA maLIne banelA anaMtapradezI DhaMdho paNa anaMta che. dravyanI apekSAe pudgala paryAyo - 46 paramANupoggalANaM bhaMte ! kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! paramANupoggalANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai paramANupoggalANaM aNaMtA pajjavA paNNattA? ___ goyamA ! paramANupoggale paramANupoggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle; ThiIe siya hINe siyatulle siya abbhahie; jai hINe- asaMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMkhejjaguNahINe vA, aha abbhahie- asaMkhejjaibhAgaabbhahie vA saMkhejjaibhAgamabhahie vA saMkhejjaguNaabbhahie vA asaMkhejjaguNaabbhahie vA; kAlavaNNapajjavehiM siya hINe siyatulle siya abbhahie; jaihINe- aNaMtabhAgahINe vA asaMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaibhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA asaMkhejjaguNahINe Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) vA aNaMtaguNahINe vA; aha abbhahie - aNaMtabhAgamabbhahie vA asaMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaibhAgamabbhahie vA saMkhejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie va aNaMtaguNamabbhahie vA; evaM avasesa vaNNa-gaMdha-rasa- phAsapajjavehiM vi chaTThANavaDie, phAsA NaM sIyausiNaNiddha-lukkhehiM chaTThANavaDie, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vucca paramANu poggalANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / 429 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paramANu pudgalonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! paramANu pudgalonA anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke paramANu pudgalonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! eka paramANu pudgala, bIjA paramANu pudgalathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezanI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe tulya che. sthitinI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya, kadAcit adhika che; jo hIna hoya to asaMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtamobhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to asaMkhyAtamobhAga adhika, saMkhyAtamobhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika ke asaMkhyAtaguNa adhika hoya che arthAt cauThANavaDiyA hInAdhika che. kALA varNa paryAyonI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika che; jo hIna hoya to anaMtamo bhAga hIna, asaMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtamo bhAga hIna, saMkhyAtaguNa hIna, asaMkhyAtaguNa hIna ke anaMtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to anaMtamo bhAga adhika, asaMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika, asaMkhyAtaguNa adhika ke anaMtaguNa adhika hoya che arthAt chaThThANaDiyA hInAdhika che. A ja pramANe zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA hoya che. sparzomAM zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa, A cAra sparzo ja paramANumAM hoya che, te cAra sparzomAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA che. he gautama! tethI ema kahyuM che ke paramANu pudgalonA anaMta paryAyo che. 47 dupaesiyANaM pucchA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNadveNaM bhaMte ! evaM mukhvajJa ? goyamA ! tuMpatti, dupasiyalsa vayAp tui, padmakAn tui, ozAhayaa siya hI saya tulle siya abbhahie; jai hINe paesahINe, aha abbhahie pa mabbhahie; ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdihiM uvarillehiM cauhiM phAsehi ya chaTThANavaDie / evaM tipaesie vi / NavaraM ogAhaNaTTayAe siya hINe siya tulle siya abbhahie; jai hINe- paesahINe vA dupaesahiNe vA, aha abbhahie- paesamabbhahie vA dupaesamabbhahie vA / evaM jAva dasapaesie / NavaraM ogAhaNAe paesaparivuDDI kAyavvA jAva dasapaesie NavapaesahINe tti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! dvipradezI kaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke dvipradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! dvipradezI eka skaMdha, dvipradezI bIjA skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che, pradezonI apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya, kadAcit adhika hoya che; jo hIna hoya to eka pradeza hIna hoya che ane adhika hoya to eka pradeza adhika hoya che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-1 sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che, varNAdinI apekSAe ane aMtima cAra sparza(zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa)nI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. 430 te ja rIte tripradezI kaMdhonA paryAyonA viSayamAM kahevuM joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI dRSTie kadAcit hIna che, kadAcit tulya che, kadAcit adhika hoya che; jo hIna hoya to eka pradeza hIna athavA be pradeza hIna hoya che; jo adhika hoya to eka pradeza adhika athavA be pradeza adhika hoya che. te ja rIte yAvat daza pradezI kaMdho sudhInA paryAyo saMbaMdhI kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI dRSTie pradezonI(kramazaH) vRddhi karavI joIe yAvat dazapradezI skaMdhamAM nava pradezanI hInAdhikatA samajavI. 48 saMghe--pattiyALa pucchA ? goyamA ! ajaMtA / se oLadruLa maMte ! va gurU ? goyamA ! saMkhejjapaesie khaMdhe saMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle; paTTayAe siya hINe siya tulle siya abbhahie- jai hINe saMkhejjabhAgahINe vA saMkhejja-guNahINe vA, aha abbhahie evaM ceva; ogAhaNaTTayAe vi duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie vaNNAdi-uvarillacauphAsapajjavehiM ya chaTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMkhyAta pradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke saMkhyAtapradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! saMkhyAta pradezI eka skaMdha, saMkhyAta pradezI bIjA skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che; jo hIna hoya to saMkhyAtamo bhAga hIna athavA saMkhyAtaguNa hIna hoya che ane jo adhika hoya to saMkhyAtamo bhAga adhika athavA saMkhyAtaguNa adhika hoya che. avagAhanAnI apekSAe A ja rIte dvisthAnIya hInAdhikatA hoya che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. varNAdi tathA aMtima cAra sparzonA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. 46 asaMveApasiyALa pucchA ? goyamA ! anaMtA / se okhaTTuLa maMte ! vaM vuD ? goyamA ! asaMkhejjapaesie khaMdhe asaMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdiuvarillacauphAsehi ya chaTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAtapradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke asaMkhyAta pradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! asaMkhyAta pradezI eka skaMdha, asaMkhyAta pradezI bIjA skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe cauThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che; varNAdi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANaDiyA che. 10 maLatapasiyALa pucchA ? goyamA ! aLatA pannavA paLattA / se jeve aMte ! Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 431 ] evaM vuccai ? goyamA ! aNaMtapaesie khaMdhe aNaMtapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNa gaMdharasa phAsapajjavehiM chaTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anaMtapradezI DhaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke anaMtapradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta pradezI eka skaMdha, anaMta pradezI bIjA skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa ane cAra aMtima sparzInA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vivecanaH prastuta sUtromAM ajIva paryAyamAM paramANuthI anaMtapradezI sudhI pugalonA paryAyonuM kathana jIva paryAyanA varNananI samAna che. vizeSatA e che ke pudgalamAM jJAna-darzana nathI mATe temAM jJAna, ajJAna ane darzananA paryAyo saMbaMdhI kathana nathI. paramANu yugalanA paryAyo - dravyathI- pratyeka paramANu eka-eka svataMtra pudgala dravya che. tethI te dravyanI apekSAe tulya che. pradezathI- badhA paramANu apradezI (eka pradeza)rUpe samAna hovAthI pradezanI apekSAe tulya hoya che. avagAhanAthI- pratyeka paramANu eka AkAzapradezane avagAhIne rahe che tethI avagAhanAnI apekSAe paNa te tulya che. sthitithI-cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. paramANunI (ke koI paNa skaMdhanI) sthiti jaghanya eka samayanI ane utkRSTa asaMkhyAtakAlanI hoya che. tethI temAM asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, sakhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa, te cAra sthAnarUpa cUnAdhikatA saMbhave che. varSAdithI pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa A cAra sparzanI apekSAe arthAt varNAdi 16 bolanI apekSAe paramANuomAM paraspara kadAcit tulyatA hoya che ane kadAcit hInAdhikatA hoya to chaTTANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che, tethI temAM anaMta paryAyo saMbhavita che. DhipradezI skaMdhanA paryAyo - dravyathI- ddhipradezI DhaMdho dravyanI apekSAe paraspara tulya che. pradezathI- pratyeka dvipradezI aMdha be paramANathI banelA hoya che, tethI pradezanI apekSAe tulya che. avagAhanAthIDhipradezI skaMdha eka athavA be AkAzapradeza para rahI zake che. jyAre baMne dvipradezI aMdha eka athavA be samAna AkAzapradeza para sthita hoya tyAre te baMne avagAhanAnI apekSAe tulya che paraMtu jyAre eka DhipradezI aMdha eka AkAzapradeza para ane bIjo dvipradezI DhaMdha be AkAza pradeza para avagADha hoya tyAre te baMnemAM avagAhanAnI apekSAe eka pradezanI hInAdhikatA hoya che. je eka pradezAvagADha che, te be pradezAvagADhanI apekSAe eka pradeza hIna avagAhanAvALA kahevAya che ane ddhipradezAvagADha skaMdha, eka pradezAvagADhanI apekSAe eka pradeza adhika avagAhanAvALo kahevAya che. ddhipradezI DhaMdhonI avagAhanAmAM AnAthI vadhu hInAdhikatA saMbhavatI nathI. sthitinI apekSAe paramANunI jema cauThANavaDiyA ane varNAdi 16 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. tripradezI skadhathI dazakhadezI audhanA paryAyo - te skaMdho dravyanI apekSAe tulya, pradezanI apekSAe tulya che. avagAhanAnI apekSAe temAM nyUnAdhikatA hoya che. yathA- tripradezIskaMdha eka, be ke traNa Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-1 AkAzapradeza para avagAhana pAmI zake che. eka tripradezI dha eka AkAza pradeza para sthita hoya ane bIjo be AkAzapradeza para sthita hoya to temAM eka pradezanI nyUnAdhikatA thAya ane trIjo skaMdha traNa AkAzapradeza para sthita hoya, to temAM be pradezanI nyunAdhikatA thAya. A rIte daza pradezI skaMdha eka, be, traNathI daza AkAzapradeza para avagAhana pAmI zake che. tethI temAM paraspara ekathI nava pradezanI nyUnAdhikatA thAya che. jema ke eka daza pradezI skaMdha eka AkAza pradeza para sthita hoya ane bIjo daza pradezI dha be AkAzapradeza para sthita hoya to eka pradezanI nyUnAdhikatA thAya, trIjo daza pradezI dha traNa AkAzapradeza para sthita hoya, to be pradezanI nyUnAdhikatA thAya, cotho daza pradezI skaMdha cAra AkAzapradeza para sthita hoya, to traNa pradezanI nyUnAdhikatA thAya, te ja rIte anya skaMdha daza AkAzapradeza para sthita hoya to nava pradezanI nyUnAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe paramANunI jema cauThANaDiyA ane varNAdi 16 bolanI apekSAe chaThThAlavaDiyA 'nAdhikatA thAya che. 432 saMkhyAtapradezI skronA paryAyo H- dravyathI-- saMkhyAtapradezI smudhI dravyanI apekSAe naya che kAraNa ke pratyeka skaMdha svataMtra eka-eka dravya che. pradezathI- temAM tulyatA athavA dudANavaDiyA(dvisthAnika) nyunAdhikatA hoya che. saMkhyAtapradezI skaMdhomAM saMkhyAtapradezo hoya che. saMkhyAtanA saMkhyAtA bheda hovAthI temAM saMkhyAtamo bhAga athavA saMkhyAtaguNa, te be prakAre nyunAdhikatA hoya che. avagAhanAthI-- temAM paNa be prakAre nyUnAdhikatA hoya che. saMkhyAtapradezI skaMdha eka AkAzapradeza para, be, traNathI saMkhyAta AkAzapradeza para avagAhana pAmI zake che. tethI temAM saMkhyAtamo bhAga athavA saMkhyAtaguNa cUnAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe paramANunI jema cauThALavaDiyA ane varNAdi 16 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. asaMkhyAtapradezI kaMdhonA paryAyo :- dravyanI apekSAe tulya che. pradezathI- temAM cauThANavaDiyA nyunAdhikatA hoya che. asaMkhyAtapradezI skaMdhamAM asaMkhyAtapradezo hoya che. asaMkhyAtanA asaMkhyAta bheda hovAthI asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAta guNa ane asaMkhyAtaguNa tema cAra prakAranI nyunAdhikatA thAya che. avagAhanAthI- temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. asaMkhyAtapradezI skaMdha eka, be, traNathI saMkhyAta ke asaMkhyAta AkAzapradeza para avagAhana pAmI zake che. tethI temAM pUrvavat cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. sthitithI cauThANavaDiyA ane varNAdi 16 bolamAM chaThThANavaDiyA nyunAdhikatA paramANunI samAna samajavI. anaMtapradezI skaMdhanA paryAyo :- dravyanI apekSAe tulya che. pradezathI- chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. anaMtapradezI skaMdhamAM anaMta pradezo hoya che. anaMtanA anaMta bheda che tethI temAM anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNa tema cha prakAranI nyunAdhikatA thAya che. avagAhanAthI- cauThANavaDiyA nyunAdhikatA thAya che. anaMtapradezI skaMdha eka, be, traNa yAvat saMkhyAta ke asaMkhyAta AkAzapradeza para avagAhana pAmI zake che. lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo ja hovAthI anaMtapradezI skaMdhanI utkRSTa avagAhanA asaMkhyAta pradezanI ja thAya che. tethI temAM cauThANavaDiyA nyunAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe cauThANaviDayA ane varNAdinI 20 bolanI apekSAe chaThThAvaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. anaMtapradezI dhamAM ATha sparza hoya che. ahIM samasta anaMtapradezI onuM sAmAnya kathana hovAthI ATha sparza kahyA che. paraMtu pratyeka anaMtapradezImAM ATha sparza hotA nathI. temAM Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) sUkSma anaMtapradezI skaMdhamAM cAra sparza ane bAdara anaMtapradezI skaMdhamAM ATha sparza hoya che. A rIte dravyanI apekSAe paramANuthI laIne anaMtapradezI kaMdhanA anaMta-anaMta paryAyo thAya che. dravyanI apekSAe pudgala paryAyo : pudgala dravya dravyathI pradezathI paramANu dvipradezI skaMdha tripradezI smudha daza pradezI skaMdha saMkhyAta pradezI saMdha asaMkhyAta pradezI skaMdha anaMta pradezI smudha tulya tulya tulya tulya tulya tulya tulya tulya tulya tulya tulya duThThANaviDayA cauThANaviDayA chaThThANavaDiyA avagAhanAthI tulya eka pradeza nyUnAdhika bhAvArtha sthitithI varNAdithI (20 bola) cauThANavaDiyA | 16 bola chaThThANa cauThANaDiyA " " eka ke be pradeza nyUnAdhika | cauThANavaDiyA eka thI nava pradeza nyUnAdhika cauThANavaDiyA duThThANaviDayA cauThANaviDayA cauThANaDiyA cauThANaDiyA cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA 20 bola chaThThANa " 433 " " . " "" kSetra(avagAhanA)nI apekSAe pudgalanA paryAyo - 51 egapaesogADhANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! anaMtA padmavA paLattA / se jedekha bhaMte ! E vunnarU ? goyamA ! egapaesogADhe poggale egapaesogADhassa poggalassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi-uvarilla cauphAsehiM ya chaTThANavaDie / evaM dupaesogADhe vi jAva dasapaesogADhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka pradezAvagADha pudgalonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! eka pradezAvagADha eka pudgala, eka pradezAvagADha bIjA pudgalathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNAdi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte dvipradezAvagADha thI daza pradezAvagADha skaMdha sudhInA paryAyonI vaktavyatA jANavI joIe. 52 saMkhejjapaesogADhANaM bhaMte poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aLatAA che jenakendra bhaMte ! vaM vunnara ? goyamA ! saMkhejjapaesogADhe poggale saMkhejjapaesogADhassa poggalassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAi-uvarilla-cauphAsehi ya chaTThANavaDie / :- prazna- he bhagavan ! saMkhyAta pradezAvagADha skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI pannavaNA sua: bhAga-1 anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke saMkhyAta pradezAvagADha skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara-he gautama! saMkhyAta pradezAvagADha eka pudgala skaMdha, saMkhyAta pradezAvagADha bIjA pula skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe daTTANavaDiyA(be prakAre) hInAdhikatA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che tathA varNAdi ane aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. 53 asaMkhejjapaesogADhANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA / goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! asaMkhejjapaesogADhe poggale asaMkhejjapaesogADhassapoggalassadavvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi-aTThaphAsehiM chaTThANavaDie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! asaMkhyAta pradezAvagADha pagalonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asaMkhyAta pradezAvagADha pagalonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! asaMkhyAta pradezAvagADha eka pudgala, asaMkhyAta pradezAvagADha bIjA pudgalathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA ane varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vivecana : prastuta sUtromAM kSetranI apekSAe arthAt avagAhanAnI apekSAe paramANu ane skaMdhonA paryAyonuM nirUpaNa che. kSetranI apekSAe pudgalo eka pradezAvagADhathI laIne asaMkhyAta pradezAvagADha sudhI hoya che. eka pradezavagADha pagalonA paryAyo - te dravyanI apekSAe tulya che. eka pradezAvagADha pagalo pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA che.kAraNa ke paramANu paNa eka pradezAvagADha hoya che yAvata anaMtapradezI skaMdha paNa eka pradezAvagADha hoya che. tethI eka pradezAvagADha pudgalomAM pradezanI apekSAe cha prakAranI nyunAdhikatA thaI zake che. avagAhanAthI te tulya che kAraNa ke te darekanI avagAhanA eka AkAzapradezanI hovAthI te samAna che. sthitinI apekSAe pUrvavata cauhANavaDiyA ane varNAdi 16 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. te ja rIte daza pradezAvagADha pudgalonA paryAyo thAya che. saMkhyAta pradezAvagADha pagalonA paryAyo - te dravyathI tulya, pradezothI pUrvavat chaThThANavaDiyA hoya che. avagAhanAthI temAM be prakAre hInAdhikatA hoya che kAraNa ke saMkhyAta pradezAvagADha pudgalonI avagAhanA saMkhyAta pradezanI hoya che. saMkhyAta pradezonA saMkhyAta bheda che. tethI saMkhyAta bhAga ane saMkhyAtaguNa, tema be prakAre jUnAdhikatA thavAthI te dukANavaDiyA nyUnAdhika thAya che. dareka saMkhyAta pradeza skaMdhamAMsthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi 16 bolanI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalonA paryAyo - te skaMdho dravyathI tulya ane pradezathI chaThThANavaDiyA che; avagAhanAthI cauThANavaDiyA hoya che, kAraNa ke asaMkhyAta pradezonI avagAhanAmAM cAra prakAre Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 435 ] jUnAdhikatA thAya che. dareka skaMdhamAM sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA ane varNAdi 20 bolanI apekSAe chANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. causparzI-aSTasparzI - zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa, A cAra mULa sparze che. paramANuthI laI asaMkhyAta pradeza skaMdhamAM A cAra sparza ja hoya che. anaMtapradezI DhaMdhomAMthI koI causparzI hoya che ane koIka ATha sparzI hoya che. je sUkSma skaMdha che temAM cAra sparza che ane je bAdara skaMdha che temAM ATha sparza hoya che. te ja rIte eka pradezAvagADha aMdhathI laI saMkhyAta pradezAvagADha skaMdho paNa cAra sparzavALA ja hoya che. asaMkhyAta pradezAvagADha skaMdho sthala ane bAdara thaI javAthI ATha sparzayukta hoya che. zeSa kathana sUtrArthathI spaSTa che. anata pradezAvagADha:- ahIM anaMta pradezAvagADhanI pRcchA nathI, kAraNa ke pugala skaMdho lokamAM hoya che ane lokamAM asaMkhya AkAzapradeza ja che. alokamAM anaMta AkAza pradeza che paraMtu tyAM jIva ane pudgala dravya nathI. kSetranI apekSAe padagala paryAyo :| mugala prakAra dravyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI eka pradezAvagADha pudgala | tulya chaTTANavaDiyA tulya cauThANavaDiyA 16 bolamAM chaThThANavaDiyA be thI daza pradezAvagADha pudgala tulya chaThThANavaDiyA tulya cauThANavaDiyA 16 bolamAM chaThThANavaDiyA saMkhyAta pradezAvagADha pudgala | tulya chaThThANavaDiyA duThANavaDiyA |cauThANavaDiyA 16 bolamAM chaThThANavaDiyA asaMkhyAta pradezAvagADha pudgala tulya chaThThANavaDiyA cauhANavaDiyA cauThANavaDiyA 20 bolamAM chaTTANavaDiyA noMdhaH varNAdi 16 bolamAM cAra saMyogI sparza (karkazAdi) hotA nathI. kALanI apekSAe pudgalaparyAyo - 54 egasamayaThiiyANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ___ goyamA ! egasamayaThiIe poggale egasamayaThiIyassa poggalassa davvaTThayAe tulle, pae saTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAdi-aTThaphAsehi chaTThANavaDie / evaM jaavdssmytthiiie| saMkhejjasamayaThiIyANaM evaM ceva, NavaraM ThiIe duTThANavaDie / asaMkhejjasamayaThiIyANaM evaM ceva, NavaraM ThiIe cauTThANavaDie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka samayanI sthitivALA pudgalonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta payoyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke eka samayanI sthitivALA pudgalonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! eka samayanI sthitivALuM eka pudgala dravya, eka samayanI sthitivALA bIjA pudagala dravyathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43s ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tulya che ane varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe yAvat daza samayanI sthitivALA pulonA paryAya saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe. saMkhyAta samayanI sthitivALA pulonA paryAya viSayaka kathana paNa A pramANe ja jANavuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe temAM duThThANavaDiyA(be prakAre) hInAdhikatA che.asaMkhyAta samayanI sthitivALA pudagala paryAyonI prarUpaNA paNa A ja pramANe che. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. vivecana : prastuta sUtromAM kALanI apekSAe paryAyonuM kathana che. paramANuthI laI anaMtapradezI sudhInA skaMdhonI sthiti ane eka pradezAvagADhathI laI asaMkhyAta pradezAvagADha sudhInA skaMdhonI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAta kALanI hoya che, anaMta kALa nI hotI nathI. pudgala dravya anAdi anaMta che paraMtu paramANu ke koIpaNa skaMdhonA paryAyo vadhumAM vadhu asaMkhyAtakALa sudhI ja rahI zake che. asaMkhyAtakALa pachI avazya tenA paryAya parivartana pAme che. eka samaya sthitika pugalonA paryAya - eka samayanI sthitivALA paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdho dravyathI eka-eka svataMtra dravya hovAthI paraspara tulya che. pradezathI temAM chaThThANavaDiyA jUnAdhikatA hoya che kAraNa ke eka samayanI sthitivALA pudgalomAM paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdho samAviSTa thAya che, tethI temAM anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAta guNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNa, tema cha prakAranI nyUnAdhikatA hoya che. avagAhanAthIcauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. eka samayanI sthitivALA pugalo eka pradezAvagADhathI laIne asaMkhyAta pradezAvagADhasudhI hoya zake che, tethI temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. sthitithIeka samayanI sthitivALA skaMdhonuM ja kathana hovAthI te sarve tulya che. varSAdithI- temAM anaMtapradezI skaMdha sudhInA sarva skaMdho hovAthI bAdara skaMdhonI apekSAe temAM ATha sparza hoya che. tethI varNAdi 20 bolamAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. saMkhyAta samaya sthitika pagalonA paryAya - te dravyathI tulya, pradezothI chaThThANavaDiyA, avagAhanAthI cauThANavaDiyA che ane sthitithI- dudANavaDiyA che, kAraNa ke saMkhyAta samayanI sthitinA saMkhyAta bheda hovAthI temAM saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAta guNa, te be prakAre hAnivRddhi thAya che. varSAdithI chaThThANavaDiyA hoya che. asaMkhyAta samaya sthitika pudgalonA paryAya - dravyathI tulya, pradezothI chaThThANavaDiyA, avagAhanAthI cauThANavaDiyA che ane sthitithI cauThANavaDiyA che, kAraNa ke asaMkhyAta samayanI sthitinA asaMkhyAtA bheda hovAthI temAM cAra prakAre hAnivRddhi thAya che. vAdithI chaThThANavaDiyA hoya che. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). 437. kAlanI apekSAe pudgala paryAyo - pudgala prakAra dravyathI| pradezathI || avagAhanAthI | eka samaya sthitika | tulya | chaThThANavaDiyA | daza samaya sthitika | tulya | chaThThANavaDiyA | saMkhyAta samaya sthitika tulya | chaThThANavaDiyA asaM samaya sthitika | tulya | chaThThANavaDiyA cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA cauhANavaDiyA cauThANavaDiyA sthitithI || vaNadathI (20bola) tulya | chaThThANavaDiyA tulya | chaThThANavaDiyA dukrANavaDiyA | chaThThANavaDiyA cauThANavaDiyA | chaThThANavaDiyA | bhAvanI apekSAe pugala-paryAyoH|55 egaguNakAlagANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA pajjavA paNNattA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! egaguNakAlae poggale egaguNakAlagassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie, aDehiM phAsehi chtttthaannvddie| ___ evaM jaavdsgunnkaale| saMkhejjaguNakAlae vi evaM ceva / NavaraM saTTANe duTThANavaDie / evaM asaMkhejjagaNakAlae vi / NavaraM sadANe caudANavaDie / evaM aNaMtagaNakAlae vi / NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM jahA kAlavaNNassa vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi vaNNagaMdharasaphAsANaM vattavvayA bhANiyavvA jAva aNaMtaguNalukkhe / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! eka guNa kALA pulonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke eka guNa kALA pulonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! eka guNa kALuM eka pudgala dravya, eka guNa kALA bIjA pudgalathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALA varNanA paryAyonI apekSAe tulya ane kALA varNa sivAyanA anya varNa, gaMdha, rasa, sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A rIte yAvata daza guNa kALA pudgalonA paryAyo saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe. saMkhyAtaguNa kALA pudgalonA paryAyonuM kathana paNa A ja rIte jANavuM joIe. vizeSatA mAtra e che ke te svasthAnamAM duThThANavaDiyA che. A ja rIte asaMkhyAtaguNa kALA pudagalonA paryAyo saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe, vizeSatA e che ke te svasthAnamAM cauThANavaDiyA che. anaMtaguNa kALA pugalonA paryAya saMbaMdhI vaktavyatA paNa A ja rIte jANavI joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. jevI rIte kALA varNavALA pagalonA paryAyo saMbaMdhI vaktavyatA kahI che, tevI ja rIte zeSa varNa, Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-1 gaMdha, rasa ane sparzanA yAvat anaMtaguNa rUkSa pudgalonA paryAyo saMbaMdhI vaktavyatA kahevI joIe. vivecanaH re prastuta sUtromAM bhAvanI apekSAe pudgala paryAyonI prarUpaNA che. pudgalamAM mukhya cAra bhAvo che varNa, gaMdha, rasa ane sparza. temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza kula maLIne 20 bola thAya che. temAM jaghanya eka guNathI anaMtaguNa sudhInA anaMta paryAyo thAya che. jemake eka guNa kALo, be gaNa kALo ema traNa, cAra, pAMca, daza, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtaguNakALo. tevI ja rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paNa anaMtA bheda thAya che. ja svasthAnamAM varNAdinI samAnatA ane nyUnAdhikatA :- eka guNa kALA pudgalonI eka guNa kALA pudgalo sAthe samAnatA hoya che. te ja rIte deza guja kALA pudgalo, daza guLa kALA pudgalo sAthe tulya hoya che. saMkhyAtaguNa kALA pudgala, saMkhyAtaguNa kALA pudgalo sAthe samAna paNa hoya ane asamAna paNa hoya che. jo asamAna hoya to, saMkhyAtanA saMkhyAtA bheda hovAthI temAM saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAtaguNa te be prakAre nyUnAdhikatA thAya che. tene svasthAnamAM dukANavaDiyA nyUnAdhikatA kahevAya che. asaMkhyAtaguNa kALA varNavALA skaMdhone asaMkhyAta guNa kALA varNavALA anya pudgala skaMdho sAthe samAnatA paNa hoya ane asamAnatA paNa hoya; asamAnatA hoya to asaMkhyAtanA asaMkhyAta bheda hovAthI asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa, A cAra prakAranI nyunAdhikatA hoya che. anaMta guNa kALA varNanA baMdhane anaMtaguNa kALA varNanA anya skaMdha sAthe varNanI apekSAe samAnatA paNa hoya che ane asamAnatA paNa hoya che. asamAnatAmAM anaMtamo bhAga, asaMkhyAto bhAga, saMkhyAtamo bhAga; saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMta guNa, tema chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. tevI ja rIte zeSa ogaNIsa bolamAM paNa nyUnAdhikatA hoya che. zeSa thana bhAvArthathI spaSTa che. bhAvanI apekSAe puddagala paryAyo :- vyathI pradezathI avagAhanAthI sthitithI tulya chaThThANavaDiyA | cauThANaviDayA cauThANaviDayA cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA pudagala prakAra eka guNa kALA pudgala saMkhyAtaguNa kALA pudgala tulya chaThThANavaDiyA cauThANavaDiyA asaMkhyAtagala kALA tulya chaThThANavaDiyA | cauThANaviDayA pudgala anaMtala kALA pudgala tulya chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA varNAdithI (20 bola) svasthAnathI tulya, zeSa 19 bolamAM chaThThANaDiyA svasthAnamAM dudANavaDiyA, doSa 19 bolamAM chANavaDiyA svasthAnamAM cauThANavaDiyA, kopa 19 bolamAM chaThThAAvaDiyA 20 bolamAM chaThThANaviDayA jaghanya Adi avagAhanAnI apekSAe pudgala paryAyo - ! 56 jahaNNogAhagANaM bhaMte / dupaesiyANaM poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? noyamA! ajaMtA / se hekeLa maMte ! vaM vuD ? ? Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) goyamA ! jahaNNogAhaNAe dupaesie khaMdhe jahaNNogAhaNagassa dupaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, pasaTTayAe tulle, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNa- pajjavehiM chaTThANavaDie, sesavaNNa-gaMdha-rasapajjavehiM chaTThANavaDie, sIya-usiNaNiddha lukkhaphAsapajjavehiM chaTTANavaDie, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai jahaNNogAhaNagANaM dupaesiyANaM poggalANaM anaMtA pajjavA paNNattA / 439 ukkosogAhaNae vi evaM ceva / ajahaNNamaNukkosogAhaNAo Natthi / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! jaghanya avagAhanAvALA dvipradezI skaMdhanA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke dvipradezI kaMdhanA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo(eka AkAza pradeza upara sthita) eka dvipradezI skaMdha, jaghanya avagAhanAvALA anya dvipradezI kaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALA varNa paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA, zeSa varNa, gaMdha, rasanA paryAyonI apekSAe paNa chaThThANavaDiyA che; zIta, uSNa, snigdha, rUkSa A cAra sparzonI apekSAe paNa chaThThANavaDiyA che. he gautama ! tethI ema kahevAya che ke jaghanya avagAhanavALA dvipradezI skaMdhanA anaMta paryAyo che. utkRSTa avagAhanAvALA(be AkAza pradeza upara sthita) dvipradezI kadhonA paryAyonuM kathana paNa A ja pramANe kahevuM joIe. ajaghanya-anutkRSTa(madhyama) avagAhanAvALA dvipradezI kaMdho hotA nathI. 57 jahaNNogAhaNayANaM bhaMte ! tipaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! anaMtA padmavA| se LadruLa maMte ! parva vunnad ? goyamA ! jahA dupaesie jahaNNogAhaNae / ukkosogAhaNae vi evaM ceva / evaM ajahaNNamaNukkosogAhaNae vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya avagAhanAvALA(eka AkAza pradeza upara sthita) tripradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA tripradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALA dvipradezI skaMdhanA paryAyonI jema jaghanya avagAhanAvALA tripradezI kaMdhonA paryAyonuM kathana karavuM. A rIte utkRSTa avagAhanAvALA(traNa AkAza pradeza upara sthita) tripradezI kaMdhanA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. A rIte madhyama avagAhanAvALA(be AkAza pradeza upara sthita) tripradezI skaMdhanA paryAyonuM kathana karavuM joIe. 58 jahaNNogAhagANaM bhaMte ! caupaesiyANaM khaMdhANa kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! jahA jahaNNogAhaNae dupaesie tahA jahaNNogAhaNae caupaesie / e vaM jahA ukkosogAhaNae dupaesie tahA ukkosogAhaNae cauppasie vi / evaM Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 440] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 ajahaNNamaNukkosogAhaNae vi cauppaesie;NavaraM ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie, jai hINe paesahINe, ahaabbhahie paesabbhahie / evaM jAva dasapaesie NeyavvaM / NavaraM ajahaNNukkosogAhaNae paesaparivuDDI kAyavvA jAvadasapaesiyassa satta paesA parivaDDijjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA(eka AkAza pradeza upara sthita) cArapradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. jaghanya avagAhanAvALA cArapradezI skaMdhonuM kathana jaghanya avagAhanAvALA ddhipradezI skaMdhanI jema jANavuM joIe. je rIte utkRSTa avagAhanAvALA kripradeza skaMdhanuM kathana che, te ja rIte utkRSTa avagAhanAvALA cArapradezIskaMdhonuM kathana karavuM joIe. te ja rIte madhyama avagAhanAvALA(be ke traNa AkAza pradeza upara sthita) cArapradezI DhaMdhonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcita adhika hoya che. jo hIna hoya to eka pradeza hIna hoya che, je adhika hoya to eka pradeza adhika hoya che. A rIte yAvat dazapradezI skaMdhanA paryAyonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke madhyama avagAhanAvALAmAM eka-eka pradezanI vRddhi karavI joIe. Ama karatAM-karatAM daza pradezI skaMdhamAM sAta pradeza vadhe che. 59 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! saMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA / goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNogAhaNae saMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNogAhaNagassa saMkhejjapae siyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi cauphAsapajjavehiM ya chtttthaannvddie| evaM ukkosogAhaNae vi / ajahaNNamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe dutttthaannvddie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA saMkhyAtapradezI AMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA saMkhyAta pradezI DhaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka saMkhyAtapradezI skaMdha, jaghanya avagAhanAvALa | bIjA saMkhyAtapradezI DhaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe duThThANavaDiyA eTale be prakAre hInAdhika che; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che ane varNAdi tathA cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa avagAhanAvALA saMkhyAtapradezI skaMdhonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. te ja Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) rIte madhyama avagAhanAvALA saMkhyAtapradezI kaMdhonA paryAyonuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM arthAt avagAhanAnI apekSAe dukANavaDiyA che. 441 60 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA / goyamA ! ajaMtA / se jekeLa mate ! vaM vunnarU ? goyamA ! jahaNNogAhaNae asaMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNogAhaNagassa asaMkhejjapae siyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi uvarillaphAsehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosogAhaNae vi / ajahaNNamaNukkosogAhaNae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe caTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya avagAhanAvALA asaMkhyAtapradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA asaMkhyAta pradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka asaMkhyAtapradezI skaMdha, jaghanya avagAhanAvALA anya asaMkhyAta pradezI baMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe cauThANavaDayA che; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che ane varNAdi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. utkRSTa avagAhanAvALA asaMkhyAta pradezI skaMdhonuM kathana paNa A ja rIte jANavuM joIe. madhyama avagAhanAvALA asaMkhyAta pradezI kaMdhonuM kathana paNa A ja pramANe jANavuM joIe, temAM vizeSatA e che ke svasthAnamAM arthAt madhyama avagAhanAmAM cauThANavaDiyA che. 61 jahaNNogAhagANaM bhaMte ! anaMtapaesiyANaM poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA / noyamA ! ajaMtA / se jemakeLa aMte ! va vuD ? goyamA ! jahaNNogAhaNae anaMtapaesie khaMdhe jahaNNogAhaNagassa aNatapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi uvarillacauphAsehiM chaTThANavaDie / ukkosogAhaNae vi evaM ceva / NavaraM ThiIe vi tulle / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaghanya avagAhanAvALA anaMta pradezI kaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA anaMta pradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka anaMta pradezI skaMdha, jaghanya avagAhanAvALA anya anaMta pradezI kaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe chaThThANaviDiyA che; Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 442 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA che, varNAdi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA hInAdhika che. utkRSTa avagAhanAvALA anaMta pradeza skaMdhonuM kathana paNa A ja pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe paNa tulya che. 62 ajahaNNamaNukkosogAhaNagANaM bhaMte ! aNaMtapaesiyANaM pucchA ? goyamA ! annNtaa| se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? ___ goyamA !ajahaNNamaNukkosogAhaNae aNaMtapaesiekhaMdhe ajahaNNamaNukkosogAhaNagassa aNaMtapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi-aTThaphAsehiM chtttthaannvddie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! madhyama avagAhanAvALA anaMta pradeza skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke madhyama avagAhanAvALA anaMta pradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! madhyama avagAhanAvALo eka anaMta pradezI aMdha, madhyama avagAhanAvALA anya anaMta pradezI DhaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che; varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vivecanaH prastuta sUtromAM jaghanya, utkRSTa ane madhyama avagAhanAvALA ddhipradezI DhaMdhathI laI anaMtapradezI skaMdho sudhInA paryAyonuM nirUpaNa che. dravyathI- dvipradezathI anaMta pradeza sudhInA skaMdho svayaM eka svataMtra dravya che. tethI te pratyeka skaMdha dravyathI tulya che. pradezathI- ddhipradezI skaMdhomAM be pradeza ja hoya, te ja rIte daza pradezI skaMdhamAM daza pradeza ja hoya che. A rIte daza pradezI sudhInA skaMdho pradezathI tulya che. saMkhyAta pradeza skaMdhamAM saMkhyAta pradezo hoya che. tenA saMkhyAtabheda hovAthI temAM saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAta guNa rUpa kristhAnanI nyUnAdhikatA thAya che, tethI tene duThThANavaDiyA kahyA che. asaMkhyAtapradezI skaMdhamAM asaMkhyAta pradezo hoya che ane tenA asaMkhyAta bheda hovAthI temAM pradezonI apekSAe cAra sthAnanI nyUnAdhikatA thAya che, tethI tene cauThANavaDiyA kahyA che. anaMtapradezI skaMdhamAM anaMta pradezo che ane anaMtanA anaMta bheda hovAthI temAM pradezonI apekSAe chasthAnanI nyUnAdhikatA hoya che, tethI tene chaTTANavaDiyA kahyA che. hipradezI audhanI be prakAranI avagAhanA :- (1) ddhipradezI skaMdha eka ja AkAzapradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. yathA-[. (2) ddhipradezI skaMdha be AkAzapradeza para sthita thAya, to te be AkAza pradeza tenI utkRSTa Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada). avagAhanA che. yathA- | | | [noMdha- A AkRtiomAM goLa TapakA paramANunA sUcaka che ane corasa khAnA AkAzapradezanA sUcaka che.] jaghanya avagAhanAvALA DhipradezI kaMdho avagAhanAthI tulya che kAraNa ke te badhA skaMdho eka-eka AkAzapradeza para sthita hoya che. utkRSTa avagAhanAvALA kripradezI DhaMdho paNa avagAhanAthI tulya che kAraNa ke te badhA skaMdho be-be AkAzapradeza para sthita che. madhyama avagAhanA dvipradezI DhaMdhamAM thatI nathI. tripradezI audhanI traNa prakAranI avagAhanA :- (1) traNa pradezI aMdha eka AkAza pradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. jaghanya avagAhanAvALA badhA skaMdho paraspara tulya che. yathA-[ b) (2) tripradeza skaMdha traNa AkAza pradeza para sthita thAya to te traNa AkAzapradeza tenI utkRSTa avagAhanA che. utkRSTa avagAhanAvALA badhA skaMdho paraspara tulya che. yathA-9|o|}} (3) tripradezI aMdha be AkAzapradeza para sthita thAya. to te be AkAza pradeza tenI madhyama avagAhanA che. tripradeza skaMdhamAM madhyama avagAhanA eka ja prakAranI thAya che. tethI temAM nyUnAdhikatA thatI nathI. temAM paNa paraspara tulyatA ja rahe che. yathA- [ee] cAra pradezI audhanI traNa prakAranI avagAhanA :- (1) cAra pradezI aMdha eka AkAzapradeza para sthita thAya to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. te badhA skaMdho avagAhanAthI paraspara tulya hoya che. yathA- 4 (2) catuHpradezI skaMdha cAra AkAzapradeza para sthita thAya, to cAra AkAza pradeza tenI utkRSTa avagAhanA che. te badhA skaMdho avagAhanAthI paraspara tulya hoya che. yathA-[ | | | (3) catuudezI aMdha be athavA traNa AkAzapradeza para sthita thAya, to te be ke traNa AkAzapradeza tenI madhyama avagAhanA che. yathA-[ | | | | | | je skaMdha be AkAzapradeza para sthita thAya che te traNa AkAzapradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza hIna che ane traNa AkAzapradeza para sthita skaMdha, be AkAza pradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza adhika che. A rIte madhyama avagAhanAvALA cAra pradezI audhamAM avagAhanAthI eka pradezanI cUnAdhikatA thAya che. pAMca pradezI dhanI traNa prakAranI avagAhanA - (1) pAMce ya pradezo eka AkAzapradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. te badhA skaMdho avagAhanAthI paraspara tulya che. yathA(2) pAMce ya pradezo pAMca AkAzapradeza para sthita thAya, to te pAMca AkAzapradeza tenI utkRSTa avagAhanA che. yathA-[e| |o| | | (3) pAMca pradezI aMdha be, traNa athavA cAra AkAzapradeza para sthita thAya, to te be, traNa ke cAra AkAzapradeza tenI madhyama avagAhanA kahevAya che. yathAna | ||||||o|o|| | je skaMdha be AkAzapradeza para sthita che te traNa AkAzapradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza hIna ane cAra AkAzapradeza para sthita skaMdhathI be pradeza hIna che. je skaMdha traNa AkAza pradeza para sthita che te Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 be AkAzapradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza adhika ane cAra AkAzapradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza hIna che. je skaMdha cAra AkAza pradeza para sthita che te be AkAzapradeza para sthita skaMdhathI be pradeza adhika ane traNa AkAzapradeza para sthita skaMdhathI eka pradeza adhika hoya che. A rIte madhyama avagAhanAvALA pAMca pradezI skaMdhamAM eka athavA be pradezanI hInAdhikatA thAya che. A rIte cha pradezI, sAta pradezI Adi skaMdhonI jaghanya avagAhanA eka AkAzapradezanI ane utkRSTa avagAhanA jeTalA pradeza skaMdha hoya teTalA pradezanI thAya che paraMtu anaMtapradezI skaMdhanI utkRSTa avagAhanA paNa asaMkhyAta pradezanI ja thAya che kAraNa ke lokAkAzanA asaMkhyAta pradeza che. madhyama avagAhanAnA aneka vikalpo thAya che. madhyama avagAhanAvALA cha pradezI skaMdhamAM eka, be, traNa, pradezanI hAni-vRddhi thAya, madhyama avagAhanAvALA sAta pradezI skaMdhamAM eka, be, traNa, cAra pradezanI hAni-vRddhi thAya, madhyama avagAhanAvALA ATha pradezI kaMdhamAM eka, be, traNa, cAra, pAMca pradezanI hAni-vRddhi thAya, madhyama avagAhanAvALa nava pradeza skaMdhamAM eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha pradezanI hAni-vRddhi thAya, madhyama avagAhanAvALA daza pradezI skaMdhamAM eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta pradezonI hAni-vRddhi thAya che. saMkhyAtapradezI audhanI traNa prakAranI avagAhanA - (1) saMkhyAta pradezI skaMdha eka AkAzapradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. tevA skaMdho eka AkAza pradeza para sthita hovAthI avagAhanAthI paraspara tulya hoya che. (2) saMkhyAtapradezI aMdha utkRSTa saMkhyAta pradeza para sthita thAya, to te saMkhyAta AkAzapradeza tenI utkRSTa avagAhanA che. temAM paNa avagAhanAnI apekSAe tulyatA hoya che. (3) saMkhyAta pradeza skaMdha be pradezathI laIne saMkhyAtA pradeza para sthita thAya, to te tenI madhyama avagAhanA kahevAya che. saMkhyAtAnA saMkhyAtA bheda hovAthI tenA avagAhanA sthAna saMkhyAtA thAya che. tethI temAM saMkhyAtamo bhAga ane saMkhyAtaguNa, te be prakAre nyUnAdhikatA thAya che. asaMkhyAta pradezI audhanI traNa prakAranI avagAhanA - (1) asaMkhyAtapradezI skaMdha eka AkAzapradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. tevA badhA skaMdhonuM avagAhana sthAna eka ja hovAthI avagAhanAnI apekSAe paraspara tulya che. (2)asaMkhyAtapradezI skaMdho asaMkhyAta AkAza pradeza para sthita thAyato te asaMkhyAta AkAzapradeza tenI utkRSTa avagAhanA che. tevA badhA skaMdhonuM avagAhanA sthAna eka ja hovAthI avagAhanAnI apekSAe te paraspara tulya che. (3) asaMkhyAta pradezI skaMdho be AkAza pradezathI laIne asaMkhyAta AkAza pradeza para sthita thAya, to te madhyama avagAhanA che. te avagAhanA sthAna asaMkhyAta hovAthI temAM cAra prakAre jUnAdhikatA thAya che. tethI te madhyama avagAhanAvALA asaMkhyAta pradeza skaMdha paraspara cauThANavaDiyA che. anaMtapradezI skaMdhanI traNa prakAra avagAhanA :- (1) anaMtapradezI skaMdha eka AkAzapradeza para sthita thAya, to te eka AkAzapradeza tenI jaghanya avagAhanA che. te avagAhanAthI paraspara tulya che. (2) utkRSTa avagAhanA vALo anaMtapradezI aMdha lokavyApI hoya che. te skaMdhonI utkRSTa avagAhanA asaMkhya pradezAtmaka loka pramANa che, tethI te paraspara tulya che. (3) anaMtapradezI aMdha be AkAza pradezathI laIne asaMkhya AkAza pradeza para sthita thAya, to te tenI madhyama avagAhanA che. tenA avagAhanA sthAna asaMkhya hovAthI temAM paNa cAra prakAre jUnAdhikatA thAya che. tethI te madhyama avAgahanAvALA anaMtapradezI skaMdho paraspara avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) | 445 | tulya sthitinI apekSAe - paramANuthI anaMtapradezI skaMdhanI sthiti eka samayathI laIne asaMkhyAtakAla sudhInI hoya che tethI te sarve skaMdho sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hoya che. temAM vizeSatA e che ke utkRSTa avagAhanAvALA anaMtapradezI DhaMdho asaMkhyapradezAvagADha ane lokavyApI hoya che. te sarvenI sthiti eka samayanI hovAthI te sarve sthitinI apekSAe paraspara tulya hoya che. madhyama avagAhanAvALA anaMtapradezI aMdha sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika hoya che. vANadinI apekSAe - eka pradezAvagADhathI laIne saMkhyAta pradezAvagADha sudhInA skaMdhomAM cAra sparza hoya che. asaMkhya pradezAvagADha pudgala skaMdhamAM ATha sparza hoya che. paramANuthI laIne asaMkhyapradezI skaMdhamAM cAra sparza hoya che. sUkSma anaMtapradezI skaMdhamAM cAra sparza ane bAdara skaMdhamAM ATha sparza hoya che. utkRSTa loka pramANa avagAhanAvALA skaMdhamAM paNa cAra sparza ja hoya che. paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdhamAM jemAM je varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya temAM chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. avagAhanAnI apekSAe audhonA paryAyo - skaMdhonA prakAra | dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI sthitithI | varNAdithI (20bola). hipradeza adha tulya tulya coThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jau avagAhanA chaThThANavaDiyA traNa pradeza skaMdha tulya tulya tulya cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jaghanya, utkRSTa ane chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA cAra pradezI audha. tulya cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jau avagAhanA | chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA tulya | eka pradeza hInAdhika | cauThANavaDiyA daza pradeza adha tulya tulya cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM ja/u. avagAhanA - chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA tulya ekathI sAta pradeza | cauhANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM hInAdhika chaThThANavaDiyA saMkhyAta pradezI AMdha tulya dukrANavaDiyA tulya cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jau avagAhanA - chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA | tulya duddANavaDiyA | duThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | asaMkhya pradezI audhI tulya cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jau avagAhanA | chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA | tulya cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | 16 bolamAM chaThThANa anata pradezI audha | tulya chaThThANavaDiyA tulya | cauhANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM jau avagAhanA - chaThThANavaDiyA madhyama avagAhanA | tulya | chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | 20 bola chaThThANa0 tulya tulya tulya | tulya che Raa Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 44 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 jaghanya Adi sthitinI apekSAe pudgala-paryAyo - 63 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! paramANupoggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? ___ goyamA ! jahaNNaThiIe paramANupoggale jahaNNaThiIyassa paramANupoggalassadavvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe tulle, vaNNAdi-duphAsehi (cauphAsehi) ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva, NavaraM ThiIe cutttthaannvddie| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! dhanya sthitivA52mA purAnA 2 paryAyo cha ? 612he gautama! tenA anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke, jaghanya sthitivALA paramANu pudgalanA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanyasthitivALA eka paramANu pula, jaghanya sthitivALA anya paramANu pudgalathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezanI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe tulya che; sthitinI apekSAe paNa tulya che ane varNAdinI apekSAe tathA(eka-eka paramANumAM) be sparzInI apekSAe(ane samuccaya sarva paramANuomAM cAra sparzanI apekSAe) chaThThANavaDiyA hoya che. [mUlapAThamAM prazna paddhati bahuvacananI apekSA hovAthI cAra sparzano pATha ahIM susaMgata che.] A ja pramANe utkRSTa sthitivALA paramANu pulonA paryAyonA viSayamAM jANavuM joIe. madhyamasthitivALA paramANu yugalonA paryAyonA viSayamAM paNa A ja pramANe kahevuM joIe. vizeSatA mAtra e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. 64 jahaNNaThiIyANaM dupaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! annNtaa| se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaThiIe dupaesie khaMdhe jahaNNaThiIyassa dupaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle; ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie / jai hINe paesahINe, aha abbhahie paesabbhahie, ThiIe tulle, vaNNAdi-caupphAsehi ya chaTThANavaDie / ___ evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe cauTThANavaDie / evaM jAvadasapaesie / NavaraM paesaparivuDDI kAyavvA / ogAhaNaTThayAe tisu vi gamaesu jAvadasapaesie Nava paesA vaDDijjati / / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! dhanya sthitivANAdvipradezI dhonA 20 paryAyoche? 612-3 gautama ! tenA anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA dvipradezI Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) 447 skaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya sthitivALo eka dvipradezI skaMdha, jaghanya sthitivALA anya dvipradezI skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe tulya che; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya, kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to eka pradeza hIna, adhika hoya to eka pradeza adhika hoya che; sthitinI apekSAe tulya che; varNAdi tathA cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe utkRSTa sthitivALA dvipradezI skaMdhonuM kathana karavuM joIe. madhyama sthitivALA dvipradezI skaMdhanuM kathana paNa A pramANe karavuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANaviDayA che. A ja rIte yAvat dazapradezI skaMdha sudhInuM kathana karavuM. vizeSatA e che ke badhA skaMdhomAM kramazaH eka-eka pradezanI vRddhi karavI joIe. avagAhanAnA traNeya AlApakonuM yAvat dazapradezI baMdha sudhI A ja rIte kathana karavuM joIe. tenI madhyama avagAhanAmAM kramazaH nava pradezonI vRddhinuM kathana karavuM. 65 jaNNaTThiyANaM bhaMte ! saMkhejjapaesiyANaM khaMdhA kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA! ajaMtA / le jekeLa aMte ! va vuD ? goyamA ! jahaNNaTThiIe saMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNaThiIyassa saMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe duTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAdi- cauphAsehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe caTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya sthitivALA saMkhyAta pradezI kaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA saMkhyAta pradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya sthitivALo eka saMkhyAtapradezI skaMdha, jaghanya sthitivALA anya saMkhyAta pradezI skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che; pradezonI apekSAe dukANavaDiyA hInAdhika che; avagAhanAnI apekSAe dudANavaDiyA che; sthitinI apekSAe tulya che; varNAdi tathA cAra sparzanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe utkRSTa sthitivALA saMkhyAta pradezI kaMdhonuM kathana karavuM joIe. madhyama sthitivALA saMkhyAta pradezI skaMdhonuM kathana paNa A ja pramANe karavuM. vizeSatA e che ke te sthiti apekSAe cauThANavaDiyA che. 66 jahaNNaThiyANaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA / goyamA ! ajaMtA / se hekeLa aMte ! vaM vunnarU ? goyamA ! jahaNNaThiIe asaMkhejjapaesie jahaNNaThiIyassa asaMkhejjapaesiyassa davvaTTayAe tulle, paesaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAdi-uvarilla- caupphAsehi ya chaTThANavaDie / Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 448 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-1 evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe cutttthaannvddie| bhAvArtha:- pragna- he bhagavanu ! jaghanya sthitivALA asaMkhyAta pradeza skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA asaMkhyAta pradeza skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya sthitivALA eka asaMkhyAtapradezI skaMdha, jaghanya sthitivALA anya asaMkhyAta pradezI aMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe cauThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tulya che ane varNAdi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja pramANe utkRSTa sthitinA asaMkhyAta pradezI kaMdhonA viSayamAM kahevuM joIe. madhyama sthitinA asaMkhyAta pradezI skaMdhonA viSayamAM paNa A ja pramANe kahevuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. 67 jahaNNaThiIyANaM bhaMte ! aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA! aNatA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai? goyamA !jahaNNaThiIe aNaMtapaesie khaMdhe jahaNNaThiIyassa aNaMtapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAdi-aTThaphAsehi ya chaTThANavaDie / ___ evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe vi evaM ceva, NavaraM ThiIe cutttthaannvddie| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! jaghanya sthitinA anaMtapradezI DhaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitinA anaMtapradezI skaMdhonA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama! jaghanyasthitivALo eka anaMtapradezI skaMdha, jaghanya sthitivALA bIjA anaMta pradezI aMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe tulya; varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A rIte utkRSTa sthitivALA anaMta pradeza skaMdhanA viSayamAM jANavuM joIe. madhyama sthitinA anaMtapradezI DhaMdhonA viSe paNa A ja pramANe kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che. vivecanaH prastuta sUtromAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitivALA paramANu pudgalothI laI anaMta pradezI skaMdhonA paryAyonI prarUpaNa karavAmAM AvI che. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 449 tulya tulya paramANuthI laIne anaMtapradezI DhaMdhanI sthiti asaMkhyAtakAlanI hoya che. temAM jaghanya ane utkRSTa sthitivALA skaMdho sthitinI apekSAe tulya che kAraNa ke tenuM sthitisthAna eka ja che. madhyama sthitivALA skaMdhomAM asaMkhyAta sthitisthAna hovAthI cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA thAya che. sthitinI apekSAe paramANa ane skaMdhonA paryAyo :skaMdhonA prakAra | dravyathI | pradezathI avagAhanAthI | sthitithI varNAdithI (20bola) paramANu jaghanya ane tulya tulya | tulya | varNAdi 16 bolamAM utkRSTa sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya tulya | tulya | cauThANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa dvidezI skaMdha jaghanya tulya tulya | eka pradeza hInAdhika varNAdi 16 bolamAM utkRSTa sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya | || tulya | eka pradeza hInAdhika | cauhANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa tulya | eka pradarI hA" tripradezI audha ja. | tulya tulya be pradeza hInAdhika tulya varNAdi 16 bolamAM u sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya be pradeza hInAdhika | cauThANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa daza pradezI audha ja| tulya nava pradeza hInAdhika | tulya | varNAdi 16 bolamAM u sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti nava pradeza hInAdhika | cauhANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa saMkhyAta pradezI audhI tulya | duTTANavaDiyA dukrANavaDiyA tulya | varNAdi 16 bolamAM ja./u sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti tulya | tulya | duThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa asaMkhya pradezI aMdha tulya cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA | varNAdi 16 bolamAM ja/u sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA |16 bolamAM chaThThANa anaMta pradezI audha tulya chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA varNAdi 20 bolamAM ja/u sthiti chaThThANavaDiyA madhyama sthiti | tulya | tulya | cauhANavaDiyA | cauThANavaDiyA 20 bolamAM chaThThANa tulya tulya tulya tulya tulya tulya jaghanya, madhyama ane utkRSTa varNAdimAM pudgala-paryAco:68 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! paramANupoggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaguNakAlae paramANupoggale jahaNNaguNalakAlagassa paramANupoggalassa Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 450 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesA vaNNA NatthigaMdharasaphAsapajjavehiM ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi / evamajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kALA paramANu pulonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNa kALA paramANu pudgalonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya guNa kALo eka paramANu pudgala, jaghanya guNa kALA anya paramANu pudgalathI dravyanI apekSAe tulya; pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che; kALA varNanA paryAyonI apekSAe tulya che, temAM zeSa varNa nathI tathA gaMdha, rasa ane e sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa kALA paramANu, pulonI prarUpaNA samajavI joIe. A ja rIte madhyamaguNa kALA paramANu-pudgalanI prarUpaNA samajI levI joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. 69 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! dupaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ___ goyamA !jahaNNaguNakAlae dupaesie khaMdhe jahaNNaguNakAlagassadupaesiyassakhaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle; ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, siya abbhhi| jaihINe paesahINe, aha abbhahie paesamabbhahie; ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehi tulle, avasesavaNNAdi-uvarillacauphAsehi ya chaTThANavaDie / se teNadveNaM goyamA evaM __evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM jAva dasapaesie, NavaraM paesaparivuDDI, ogAhaNA taheva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kALA dvipradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa kALA ddhipradezI DhaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanyaNa kALo eka ddhipradezI skaMdha, jaghanyaguNa kALA bIjA ddhipradezI skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna che, kadAcitu tulya che, kadAcita adhika che. jo hIna hoya to eka pradeza hIna hoya, jo adhika hoya to eka pradeza adhika hoya; sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA; kALA varNa paryAyonI apekSAe tulya ane zeSa varNa tathA cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyo che. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) | 451 A ja pramANe utkRSTaguNa kALA ddhipradezIskaMdhanI prarUpaNA samajavI joIe. madhyamaguNa kALA DhipradezI DhaMdhonuM kathana paNa A prakAre samajavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. tevI rIte thAvata dazapradezI DhaMdhonA viSayamAM jANavuM joIe. vizeSatA e che ke tenA pradezonI uttarottara vRddhi karavI joIe. avagAhanAnI apekSAe paNa te ja pramANe che. 70 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! saMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaguNakAlae saMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNaguNakAlagassa saMkhejja paesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNAdi-uvarillacauphAsehi ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM cev| NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / bhAvArtha:-prazna-De mAvan ! dhanyaguNA saMnyAta pradezI dhon| 24 paryAyo cha ? 6ttrhe gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa kALA saMkhyAtapradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanyaguNa kALo eka saMkhyAtapradezI skaMdha, jaghanyaguNa kALA bIjA saMkhyAta pradezI DhaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe duThThANavaDiyA hInAdhika; avagAhanAnI apekSAe duThThANavaDiyA hInAdhika; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALAvarNanA paryAyonI apekSAe tulya ane zeSa varNa Adi tathA aMtima cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A rIte utkRSTa guNa kALA saMkhyAta pradezI skaMdhonA viSayamAM kahevuM joIe. madhyama guNa kALA saMkhyAta pradezI DhaMdhonA viSayamAM paNa A pramANe ja jANavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. 71 jahaNNaguNakAlayANaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? __goyamA ! jahaNNaguNakAlae asaMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNaguNakAlagassa asaMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNAdiuvarillacauphAsehiM ya chaTThANavaDie / __ evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! dhanya ANAmasaMdhyAta azI dhon| 24 paryAyo cha? Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45ra ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNa kALA asaMkhyAta pradeza skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya guNa kALo eka asaMkhyAta pradeza skaMdha, jaghanya guNa kALA bIjA asaMkhyAta pradezI DhaMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA hInAdhika; kALA varNanI apekSAe tulya; zeSa varNAdi ane aMtima cAra sparzanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa kALA asaMkhyAta pradeza skaMdhonuM kathana karavuM joIe. A ja rIte madhyamaguNa kALA asaMkhyAtapradezI audhonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. 72 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ___ goyamA ! jahaNNaguNakAlae aNaMtapaesie khaMdhe jahaNNaguNakAlayassa aNaMtapae siyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNAdi aTThaphAsehiM ya chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chtttthaannvddie| evaM NIlalohiyahAlihasukkillasubbhigaMdhadubbhigaMdhatiktakaDuya-kasAya aMbila mahusrasapajjavehi ya vattavvayA bhANiyavvA / NavaraM paramANu-poggalassa subbhigaMdhassa dubbhigaMdho Na bhaNNai, dubbhigaMdhassa subbhigaMdho Na bhaNNai, tittassa avasesA rasA Na bhnnnnNti| evaM kaDuyAINa vi / sesaM taM ceva / bhAvArtha-ana- he bhagavan! jaghanyaNa kALA anaMta pradeza skaMdhanA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa kALA anaMta pradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttarahe gautama! jaghanya guNa kALo eka anaMtapradezI skaMdha, jaghanya guNa kALA anya anaMta pradezI skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; kALA varNaparyAyonI apekSAe tulya; zeSa varNAdi ane ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa kALA anaMta pradezI DhaMdhonA viSayamAM jANavuM joIe. A ja rIte madhyamaguNa kALA anaMta pradezI DhaMdhonuM kathana karavuM joIe. A rIte nIla, lAla, pILo, zveta varNa, sugaMdha, durgadha; tikta-tIkhA, kaDavA, kaSAyelA, khATA, madhurarasa vagerenA paryAyothI paNa anaMtapradezI skaMdhonI vaktavyatA kahevI joIe. vizeSatA e che ke Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 453 sugaMdhavALA paramANu pudgalamAM durgadhanuM kathana na karavuM ane durgadhavALA paramANu yugalamAM sugaMdhanuM kathana na karavuM. kAraNa ke te paraspara virodhI che. tikta rasamAM zeSa rasa na hovAthI tenuM kathana na karavuM. kaTu Adi rasonA viSayamAM paNa A rIte ja samajavuM joIe eTale ke pratipakSI rasa na kahevA. zeSa kathana pUrvavat che. 73 jahaNNaguNakakkhaDANaM aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai? / goyamA ! jahaNNaguNakkakhaDe aNaMtapaesie khaMdhe jahaNNaguNakakkhaDassa aNaMtapae siyassa khaMdhassa davaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasehiM chaTThANavaDie, kakkhaDaphAsapajjavehiM tulle, avasesehiM sattaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNakkakhaDe vi / ajahaNNamaNukkosaguNakkakhaDe vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM mauyagaruya-lahue vi bhANiyavve / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! dhanyaguza anaMtapradezI dhonA 241 paryAyo cha ? 6ttrgautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanyaguNa karkaza anaMtapradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara-he gautama! jaghanyaguNa karkaza eka anaMta pradeza skaMdha, jaghanyaguNa karkaza bIjA anaMtapradezI skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, rasanI apekSAe chaThThANavaDiyA; karkaza paryAyonI apekSAe tulya ane zeSa sAta sparzAnA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTaguNa karkaza anaMtapradezI skaMdhonA viSayamAM jANavuM joIe. A ja rIte madhyamaguNa karkaza anaMtapradezI DhaMdhonA viSe paNa kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. A rIte mRdu, guru(bhAre) ane laghu(haLavA) sparzavALA anaMtapradezI skaMdhanA viSayamAM kathana karavuM joIe. 74 jahaNNaguNasIyANaM bhaMte ! paramANupoggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? / goyamA ! jahaNNaguNasIe paramANupoggale jahaNNaguNasIyassa paramANupoggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasehiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM ya tulle, usiNaphAso Na bhaNNai, Niddha lukkhaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| ___ evaM ukkosaguNasIe vi / ajahaNNamaNukkosaguNasIe vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chtttthaannvddie| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! dhnygue| zIta 52mA pugisonA sA paryAyo cha? 612-3 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 454 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 gautama! anaMta paryAyo che. prazna-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNa zIta paramANu yugalonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanya guNa zIta sparzavALo eka paramANu pudgala, jaghanyaguNa zIta sparzavALA bIjA paramANu pudgalathI dravyanI apekSAe tulya che, pradezanI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe tulya sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha ane rasanI apekSAe chaThThANavaDiyA; zIta sparza paryAyothI tulya che; zIta sparza hoya tyAM uSNa sparza hoto nathI, snigdha ane rUkSa sparza paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa zIta paramANu pudgalonA viSayamAM kahevuM joIe. A ja rIte madhyamaguNa zIta paramANu pudgalonA saMbaMdhamAM paNa kahevuM joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. 75 jahaNNaguNasIyANaM dupaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ___ goyamA ! jahaNNaguNasIe dupaesie jahaNNaguNasIyassa dupaesiyassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe, siya tulle, siya abbhahie, jai hINe paesahINe, aha abbhahie paesamabbhahie,ThiIe cauTThANavaDie, vaNNagaMdharasapajjavehi chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM tulle, usiNaNiddhalukkhaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie| evaM ukkosaguNasIe vi / ajahaNNamaNukkosaguNasIe vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chaTThANavaDie / evaM jAva dasapaesie / NavaraM ogAhaNaTThayAe paesaparivaDDI kAyavvA jAva dasapaesiyassa Nava paesA vaDDijati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jaghanya guNa zIta dvipradezI DhaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke, jaghanya guNa zIta kripradeza skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttaragautama! jaghanya guNa zIta sparzavALo eka kripradeza skaMdha, jaghanya guNa zIta sparzavALA bIjA ddhipradezI DhaMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to eka pradeza hIna hoya che, jo adhika hoya to eka pradeza adhika hoya che. sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNa, gaMdha, ane rasaparyAyanI apekSAe chaThThANavaDiyA che; zIta sparzaparyAyonI apekSAe tulya ane uSNa, snigdha tathA rUkSa sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa zIta sparzavALA dvipradezI DhaMdhonA paryAyo saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe. A ja rIte madhyama guNa zIta kripradeza skaMdhonA paryAya saMbaMdhI kathana karavuM joIe. A rIte dazapradezI sudhInA skaMdhonI vaktavyatA samajI levI joIe. vizeSatA e che ke avagAhanAnI apekSAe eka-eka pradezanI vRddhi karavI joIe. A rIte daza pradezI DhaMdha sudhI nava pradeza vadhe che. bAlA che. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMyabhU paha: vizeSa (paryAya tha ) 76 jahaNNaguNasIyANaM bhaMte ! saMkhejja paesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? 455 goyamA ! jahaNNaguNasIe saMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNaguNasIyassa saMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe duTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe duTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAIhiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM tulle, usiNa- Niddha-lukkhehiM chaTThANavaDie / evaM ukkosaguNasIe vi / ajahaNNamaNukkosaguNasIe vi evaM ceva, NavaraM saTTANe chaTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya guNa zIta sparzavALA saMkhyAtapradezI kaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara - he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM DAra che } 4dhnygue| zIta sparza- vALA saMkhyAtapradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya guNa zIta sparzavALA eka saMkhyAta pradezI skaMdha, jaghanya guNa zIta sparzavALA anya saMkhyAta pradezI saMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe dudANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe dudANavaDiyA che; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA che; varNa, gaMdha, rasanI apekSAe chaThThANavaDiyA che; zIta sparzanI apekSAe tulya ane uSNa, snigdha, rUkSa sparzanI apekSAe chaThThANavaDayA che. A ja rIte utkRSTa guNa zIta sparzavALA saMkhyAta pradezI kaMdho saMbaMdhI prarUpaNA karavI joIe. madhyama guNa zIta sparzavALA saMkhyAta pradezI skaMdho saMbaMdhI kathana paNa A ja rIte karavuM joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. 77 jahaNNaguNasIyANaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaguNasIe asaMkhejjapaesie khaMdhe jahaNNaguNasIyassa asaMkhejjapaesiyassa khaMdhassa davvaTTayAe tulle, parasaTTayAe cauTThANavaDie, ogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdipajjavehiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM tulle, usiNaNiddha-lukkhaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie / evaM ukkosaguNasIe vi / ajahaNNamaNukkosaguNasIe vi evaM ceva, NavaraM saTTA chANavaDi bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaghanyaguNa zIta sparzavALA asaMkhyAta pradezI skaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNa zIta sparzavALA asaMkhyAta pradezI kaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara- he gautama ! jaghanya guNa zIta sparzavALo eka asaMkhyAta pradezI skaMdha, jaghanyaguNazIta Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 sparzavALA anya asaMkhyAta pradezI aMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe cauhANavaDiyA che; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNAdinI apekSAe chaThThANavaDiyA; zIta sparzanI apekSAe tulya ane uSNa, snigdha, rUkSa sparzanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTaguNazIta sparzavALA asaMkhyAtapradezI skaMdho saMbaMdhI prarUpaNA karavI joIe. madhyamaguNa zIta sparzavALA asaMkhyAtapradezI skaMdho viSayaka prarUpaNA paNa A ja rIte karavI joIe. vizeSatA e che ke te svasthAnamAM chaThThANavaDiyA hoya che. 78 jahaNNaguNasIyANaM bhaMte ! aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNatA? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai / goyamA ! jahaNNaguNasIe aNaMtapaesie khaMdhe jahaNNaguNasIyassa aNaMtapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie vaNNAdipajjavehiM chaTThANavaDie, sIyaphAsapajjavehiM tulle, avasesehi sattaphAsapajjavehiM chtttthaannvddie|| evaM ukkosaguNasIe vi / ajahaNNamaNukkosaguNasIe vi evaM ceva / NavaraM saTThANe chtttthaannvddie| evaM usiNe Niddhe lukkhe jahA sIe / paramANupoggalassa taheva paDivakkho savvesiM Na bhaNNai tti bhANiyavvaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa zIta sparzavALA anaMta pradezI audhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke, jaghanyaguNa zIta sparzavALA anaMtapradeza skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanyaguNa zIta sparzavALo eka anaMta pradeza skaMdha, jaghanyaguNa zIta sparzavALA anya anaMta pradezI aMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA; varNAdi paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. zIta sparzanI apekSAe tulya che, zeSa sAta sparzanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A ja rIte utkRSTa guNa zIta sparzavALA anaMtapradezI skaMdhonA viSayamAM kahevuM joIe. madhyamaguNa zIta sparzavALA anaMta pradezI DhaMdho saMbaMdhI prarUpaNA paNa A ja rIte karavI joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che. arthAt AThe sparzanI apekSAe chaThThANavaDiyA che. je rIte (jaghanyAdi yukta) zItasparzavALA paramANuthI anaMtapradezI DhaMdhonA viSayamAM kahyuM, te ja rIte uSNa, snigdha, rUkSa sparzanA paramANu yAvatu anaMta pradezI skaMdhanA viSayamAM kahevuM. temAM paNa paramANu pudgalanA kathanamAM sarvatra pratipakSI sparza na kahevA arthAt paramANumAM zIta sparza hoya to uSNa sparza na hoya, uSNa sparza hoya to zIta sparza na hoya, snigdha sparza hoya to rUkSa sparza na hoya ane rUkSa sparza hoya to snigdha sparza hoto nathI. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM pada : vizeSa(paryAya pada) viveyana - prastuta sUtromAM paramANu Adi pudgala skaMdhomAM jaghanya, utkRSTa ane madhyama varNAdi bhAvonI apekSAe paryAyonuM kathana che. paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdhomAM je jaghanya ke utkRSTa guNa varNAdinI pRcchA hoya te varNAdi svasthAnathI tulya hoya che, jema ke jaghanya guNa kALo paramANu, jaghanya guNa anya sarva kALA paramANuothI kALA varNanI apekSAe tulya hoya che, zeSa varNAdinI apekSAe chaThThANAviyA hoya che. paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdhomAM je madhyama guNa varNAdinI pRcchA hoya, te varNAdimAM paNa(svasthAnamAM) chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. kAraNa ke madhyama guNa varNAdinA anaMtasthAna che. varNAdi 20 bolamAMthI eka paramANumAM koI paNa eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparza; ema kula pAMca bola hoya che. paramANu eka pradezI che, tethI temAM ekathI vadhAre varNAdi ane bethI vadhAre sparza hotA nathI arthAt zIta ane uSNamAMthI koIpaNa eka sparza ane snigdha-rUkSamAMthI koIpaNa eka sparza, tema paramANumAM be sparza hoya che ane aneka paramANuomAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza, kula soLa bola hoya che. anaMta pradezI bAdara skaMdha sivAya badhA ja skaMdhomAM cAra sparza sahita varNAdi 16 bola hoya che ane anaMta pradezI bAdara skaMdhamAM ATha sparza sahita varNAdi 20 bola hoya che. A rIte paramANu ane kripradezIthI anaMtapradezI sudhInA skaMdhomAM varNAdinI anaMta paryAyo thAya che. varNAdinI apekSAe pudgala paryAyo H- pudgala prakAra pradezathI avagAhanAthI paramANu jaghanya ane utkRSTa kALAvarNa madhyama kALAvarNa dvipradezI smrudha jaghanya ane utkRSTha kALAvaNa madhyama kALAvarNa daza pradezI dha jaghanya ane utkRSTa kALAvarNa madhyama kALAvarNa saMkhyAta pradezI jaghanya ane utkRSTa kALAvaNa madhyama kALAvarNa tulya tulya tulya tulya you tulya dudANavaDiyA duSTAvaDiyA kya tulya eka pradeza hInAdhika athavA tulya nava pradeza hInAdhika athavA tulya 57 duThThANaviDayA dukAnapariyA sthitithI coThADayA cauThANaDiyA cauThAvaDiyA cauThAviDayA coMkAvaDayA cauThANaviDiyA cauThAvaDiyA cauThANaDiyA vargAdithI (20 bola) kALA varNathI tulya anya gaMdhAdi 11 bola chaThThANavaDiyA 12 bolamAM chANa kayA kALA varNathI tulya anya varNAdi 15 bolamAM chaThThAvaDiyA 16 bola kAlaviyA kALA vartuthI tugdha anya varNAdi 15 bolamAM chaThThANakiyA 1 bolamAM chANavikA kALA varNathI tulya anya varNAdi 15 bola kANakiyA 16 bolamAM chaThThANaDiyA Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pudgala prakAra | pradezathI | avagAhanAthI | sthitithI varNAdithI (20bola) asaMkhyAta pradezI kALA varNathI tulya jaghanya ane | | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA cauThANavaDiyA | anya varNAdi 15 bolamAM utkRSTa kALAvarNa chaThThANavaDiyA madhyama kALAvarNa | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | 16 bolamAM chaThThANavaDiyA anaMta pradezI skaMdha kALA varNathI tulya, anya jaghanya ane chaThThANavaDiyA | | cauThANavaDiyA cauThANavaDiyA varNAdi 19 bolamAM utkRSTa kALAvarNa chaThThANavaDiyA madhyama kALAvarNa | chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | 20 bolamAM chaThThANa anaMta pradezI skaMdha karkaza sparzathI tulya, jaghanya ane chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA anya varNAdi 19 bolamAM utkRSTa karkaza sparza chaThThANavaDiyA madhyama karkaza sparza | chaThThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | cauhANavaDiyA | 20 bolamAM chaThThANavaDiyA * kALA varNanI jema anya cAra varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra aMtima sparzanuM kathana karavuM. * sarvatra paramANumAM varNa ke gaMdha Adi jenI pRcchA hoya tenA pratipakSI zeSa varNa ke gaMdha Adi na kahevA. * karkaza sparzanI jema mRdu, haLavo, bhAre sparzayukta anaMtapradezI DhaMdhanuM kathana karavuM. A cAre sparzamAM paramANuthI | asaMkhya pradezI sudhInA skaMdhonuM kathana na karavuM, kAraNa ke A cAra sparza mAtra anaMtapradezI skaMdhamAM ja hoya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa pradezonI apekSAe paryAco:79 jahaNNapaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNapaesie khaMdhe jahaNNapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle; paesaTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe siya hINe siya tulle siya abbhahie, jai hINe paesahINe, jai abbhahie paesamabbhahie; ThiIe cauTThANavaDie, vaNNa-gaMdha-rasa-uvarillacauphAsapajjavehi chtttthaannvddie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanyapradeza skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya pradeza skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama! jaghanyapradezI eka skaMdha, jaghanya pradezI bIjA skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya che, pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe kadAcit hIna che, kadAcit tulya che ane kadAcit adhika che. jo hIna hoya to, eka pradeza hIna ane adhika hoya to paNa eka pradeza adhika hoya che. sthitinI apekSAe cIThANavaDiyA ane varNa, gaMdha, rasa tathA aMtima cAra sparzInA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. 80 ukkosapaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 459 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! ukkosapaesie khaMdhe ukkosapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, pae saTThayAe tulle, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdiaTThaphAsapajjavehiM ya chaTThANavaDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! utkRSTapradezI DhaMdhonA keTalA paryAyo che ? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke utkRSTa pradezI DhaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! utkRSTapradezI eka skaMdha, utkRSTa pradezI anya skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe tulya; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. 81 ajahaNNamaNukkosapaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? / goyamA ! ajahaNNamaNukkosapaesie khaMdhe ajahaNNamaNukkosapaesiyassa khaMdhassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi aTThaphAsapajjavehi ya chaTThANavaDie / bhAvArtha - pragna- he bhagavan! madhyama pradeza skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke madhyama pradezI skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! madhyama pradezI eka skaMdha, madhyamapradezI anya skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vivecanaH prastuta sUtromAM samuccaya rUpe jaghanya, utkRSTa ane madhyapradeza skaMdhanA paryAyonuM kathana che. ddhipradezI aMdha jaghanyapradezI skaMdha che. anaMtanA anaMta bheda hovAthI sarvotkRSTa anaMtapradezI skaMdha utpaSTapradezI skaMdha che ane tripradezathI anaMtapradezI sudhInA skaMdho madhyamapradezI audha che. jaghanyapradeza skaMdha DhipradezI hovAthI temAM cAra sparza hoya, utkRSTa pradezI aMdha bAdara anaMta pradezI hovAthI temAM ATha sparza hoya che ane madhyama pradezI skaMdhamAM aneka prakAranA skaMdho hovAthI samuccaya rUpe ATha sparza hoya che. saMpUrNa lokavyApI je skaMdho hoya che te utkRSTa pradezI hotA nathI, madhyama pradezI hoya che. tethI utkRSTa pradezamAM avagAhanA tathA sthiti cauThANavaDiyA kahI che ane madhyama pradezamAM anaMtAnaMta prakAranA skaMdho hovAthI tyAM paNa sthiti ane avagAhanA cauThANavaDiyA ja thAya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa avagAhanAnI apekSAe paryAyo - 82 jahaNNogAhaNagANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA? goyamA ! annNtaa| se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai ? Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 400 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 goyamA ! jahaNNogAhaNagAe poggale jahaNNogAhaNagassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe tulle, ThiIe cauTThANavaDie, vaNNAdi uvarillaphAsehi ya chaTThANavaDie / ukkosogAhaNagAe vi evaM ceva / NavaraM ThiIe tulle| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaghanya avagAhanAvALA pudgalonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavanuM ! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya avagAhanAvALA pudgala skaMdhonA anaMta paryAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka pudgala skaMdha jaghanya avagAhanAvALA bIjA pula skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe tulya; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi tathA zIta-uSNAdi cAra sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. utkRSTa avagAhanAvALA skaMdhonA paryAyonA viSayamAM A ja rIte kahevuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe tulya che. 83 ajahaNNamaNukkosogAhaNagANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ajahaNNamaNukkosogAhaNagAe poggale ajahaNNamaNukkosogAhaNassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe cauTThANa vaDie, vaNNAdi-aTThaphAsapajjavehiM chaTThANavaDie / bhAvArtha :- pragna- he bhagavanuM ! madhyama avagAhanAvALA skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMta paryAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke madhyama avagAhanAvALA skaMdhonA anaMta paryAyo che ? uttara-he gautama! madhyama avagAhanAvALo eka pula skaMdha, madhyama avagAhanAvALA anya pula skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauThANavaDiyA ane varNAdi tathA ATha sparzonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. vivecana : - prastuta sUtromAM jaghanyAdi traNa prakAranI avagAhanAnI apekSAe skaMdhonA paryAyonuM nirUpaNa che. eka AkAzapradeza para sthita skaMdha jaghanya avagAhanAvALA che. kripradezathI anaMtapradezI sudhInA skaMdho eka AkAzapradeza para sthita thaI zake che. tethI jaghanya avagAhanAvALA skaMdhomAM pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. te skaMdhonI sthiti eka samayathI laIne asaMkhyAta samayanI hovAthI sthitinI apekSAe temAM cauThANavaDiyA nyUnAdhikatA hoya che. jaghanya avagAhanAvALA eTale eka AkAza pradeza para sthita hovAthI te sUkSma skaMdha che, tethI temAM cAra sparza hoya che. varNAdi ane cAra sparzanI apekSAe te chaThThANavaDiyA hoya che. saMpUrNa lokamAM sthita hoya te skaMdha utkRSTa avagAhanAvALA Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) [ 41 ] che. te paNa sUkSma hovAthI temAM cAra sparza hoya che. tenuM sarva kathana jaghanya avagAhanAnI jema che paraMtu temAM vizeSatA e che ke te sthitinI apekSAe tulya hoya che kAraNa ke dareka lokavyApI skaMdhanI sthiti eka samayanI hoya che. visasA pariNAmathI keTalAya skaMdho lokavyApI thAya che ane kevaLI samuddaghAtamAM paNa Atmapradezo sAthe karmaskaMdha lokavyApI bane che. tenI lokavyApaka thavAnI prakriyAmAM prathama samaye daMDa, bIjA samaye kapATa, trIjA samaye maMthAna ane cothA samaye te saMpUrNa lokamAM vyApta thAya che. A rIte tenI sarvotkRSTa lokavyApI avagAhanA eka samayanI hoya che. be AkAzapradezathI asaMkhyAta AkAza pradeza para sthita skaMdho madhyama avagAhanAvALA che. temAM kripradezathI laIne anaMtapradezI sUkSma ane sthUla skaMdhano samAveza thAya che. tethI temAM samuccaya(sarva skaMdhonI) apekSAe ATha sparza ane varNAdi 20 bola hoya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthitinI apekSAe paryAyo - 84 jahaNNaDhiIyANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahaNNaThiIe poggale jahaNNaThiIyassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTThayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe tulle, vaNNAdi-aTThaphAsapajjavehiM ya chaTThANavaDie / evaM ukkosaThiIe vi / ajahaNNamaNukkosaThiIe evaM ceva; NavaraM ThiIe vi cauTThANavaDie / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! jaghanya sthitivALA pudgala skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama ! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya sthitivALA pudgalonA anaMtaparyAyo che? uttara- he gautama ! jaghanya sthitino eka pudgala jaghanya sthitinA anya pudgalathI dravyanI apekSAe tulya pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA che, sthitinI apekSAe tulya; ane varNAdi tathA ATha sparzAnA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. A rIte utkRSTa sthitinA pugalonA paryAyonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. madhyama sthitinA pugalonA paryAyonuM kathana paNa pUrvavatu jANavuM joIe. vizeSatA e che ke sthitinI apekSAe te cauThANavaDiyA che. vivecana : - prastuta sUtromAM traNa prakAranI sthitivALA pudgalonA paryAyonuM pratipAdana che. eka samayanI sthitivALA skaMdhane jaghanya sthitivALA audha kahe che. be samayathI asaMkhyAta samayanI sthitivALA skaMdhane madhyama sthitivALA skaMdha ane utkRSTa asaMkhyAta samayanI sthitivALA skaMdhane utkRSTa sthitivALA aMdha kahe che. traNa prakAranI sthitivALA skaMdhamAM kripradezathI anaMtapradezI Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 sUkSma ane skUla baMne prakAranA skaMdhono samAveza thAya che. tethI ATha sparza sahita varNAdi 20 bola traNe prakAranI sthitimAM kahyA che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa guNa varNAdi yukta skaMdhonA paryAyo - 85 jahaNNaguNakAlagANaM bhaMte ! poggalANaM kevaiyA pajjavA paNNatA ? goyamA ! aMNatA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? ____ goyamA ! jahaNNaguNakAlae poggale jahaNNaguNakAlagassa poggalassa davvaTThayAe tulle, paesaTTayAe chaTThANavaDie, ogAhaNaTThayAe cauTThANavaDie, ThiIe caTThANavaDie, kAlavaNNapajjavehiM tulle, avasesehiM vaNNagaMdharasa-phAsapajjavehiM ya chaTThANavaDie, se eeNaTeNaMgoyamA ! evaM vuccai jahaNNaguNakAlagANaM poggalANaM aNaMtA pajjavA paNNattA / evaM ukkosaguNakAlae vi / ajahaNNamaNukkosaguNakAlae vi evaM ceva, NavaraM saTThANe chtttthaannvddie| evaM jahA kAlavaNNapajjavANaM vattavvayA bhaNiyA tahA sesANa vi vaNNagaMdha-rasa phAsapajjavANaM vaktavvayA bhANiyavvA jAva ajahaNNamaNukkosaguNalukkhe saTThANe chtttthaannvddie| se taM rUviajIvapajjavA / se taM ajIvapajjavA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jaghanyaguNa kALA pudgala skaMdhonA keTalA paryAyo che? uttara- he gautama! anaMtaparyAyo che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jaghanya guNakALA pudgalanA anaMta paryAyo che? uttara-he gautama! jaghanyaguNa kALo eka pudgala skaMdha, jaghanyaguNa kALA bIjA pudgala skaMdhathI dravyanI apekSAe tulya; pradezonI apekSAe chaThThANavaDiyA; avagAhanAnI apekSAe cauThANavaDiyA; sthitinI apekSAe cauhANavaDiyA che, kALA varNaparyAyonI apekSAe tulya; zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI apekSAe chaThThANavaDiyA che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke jaghanyaguNa kALA pula skaMdhonA anaMta paryAyo che. te ja rIte utkRSTa guNa kALA pudgalonA paryAyonuM kathana che.madhyamaguNa kALA pudgala skaMdhonA paryAyonuM kathana paNa A ja rIte che. temAM vizeSatA e che ke svasthAnamAM chaThThANavaDiyA hInAdhikatA hoya che. je rIte kALAvarNa paryAyonI vaktavyatA kahI che. te ja rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonI vakatavyatA, "ajaghanya-anutkRSTa(madhyama)guNa rUkSa sparza svasthAnamAM chaThThANavaDiyA che," ahIM sudhI kahevI joIe. A rUpI ajIva paryAyonI prarUpaNA che ane A rIte ajIva paryAya saMbaMdhI nirUpaNa paNa pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM jaghanya-madhyama-utkRSTa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryAyonuM pUrvavat nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMcamuM pada vizeSa (paryAya pada) 43 * * * * * * eka guNa kALA varNavALA skaMdha jaghanya guNa kALA varNavALA skaMdha kahevAya che. utkRSTa anaMtaguNa kALA pula utkRSTa guNa kALA varNavALA pudgala kahevAya che. bethI laIne anaMtaguNa sudhInA kALA varNavALA pudgala madhyamaguNa kALA varNavALA pudgala kahevAya che. A traNe prakAramAM ddhipradezathI laIne anaMtapradezI sudhInA sUkSma ane skUla baMne prakAranA skaMdhono samAveza thAya che. samuccaya pradeza, avagAhanA, sthiti, bhAvanI apekSAe skaMdhonA paryAyo - pudgala prakAra pradezathI | avagAhanAthI | sthitithI | vaNadithI (20bola). pradeza jaghanya pradeza skaMdha tulya eka pradeza hInAdhika |cauThANavaDiyA| varNAdi 16 bola chaThThANa utkRSTa pradezI aMdha | tulya [ cauThANavaDiyA | cauhANavaDyiAvarNAdi 20 bola chaThThANa | madhyama pradeza skaMdha chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA| varNAdi 20 bolamAM chaThThANa avagAhano jaghanya avagAhanAvALA skaMdha) chaThThANavaDiyA vaDiyA [.. tulya | cauhANavaDiyA| varNAdi 16 bolamAM chaThThANa utkRSTa avagAhanAvALA skaMdha, chaThThANavaDiyA tulya | varNAdi 16 bolamAM chaThThANa | madhyama avagAhanAvALA skaMdha, chaThThANavaDiyA | DiyA| varNAdi 20 bolamAM chaThThANa sthiti jaghanya ane utkRSTa sthiti- | chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA tulya varNAdi 20 bolamAM vALA skaMdha ... chaThThANavaDiyA madhyama sthitivALA skaMdha | chaThThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | cauThANavaDiyA| varNAdi 20 bolamAM chaThThANa bhAva jaghanya ane utkRSTa kALAvarNa-| chaThThANavaDiyA | cauThANavaDiyA | cauThANavaDiyA svasthAnamAM tulya, zeSa varNAddhi yukta skaMdha - 19 bolamAM chaThThANa madhyama kALAvarNayukta skaMdha | chaThThANavaDiyA | cauhANavaDiyA | cauThANavaDiyAnuM varNAdi 20 bolamAM chaThThANa noMdha: kALA varNanI jema zeSa varNAdi 19 bola mATe paNa samajI levuM. tulya A pAMcamuM pada saMpUrNa che. che pannavaNA sutra bhAga-1 saMpUrNa che. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-1 pariziSTa-1 : 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA 84 kinnara 108 kulArka gulma viSaya A| ane akarmabhUmija manuSya aTTAlaka aDayAlakoTThagaraiyA aNANattA aNitthaMthaM saMThANa adharmAstikAya addhAsamaya anuttaropapAtika anaMtara asaMsAra samApannaka jIva amUDha daSTi arUpI ajIva avisesA asaMpattA astikAya aMtaradvIpaja manuSya A| AkAzAstikAya Arya sAniyA-AsAlika |upapAta | upavRMhaNa ekaThANavaDiyA Adi hInAdhikatA ekAsthika vRkSa auSadhi kaThoLa dhAnya karaNa paryApta-aparyApta karaNa paryApta-aparyApta karmabhUmija manuSya kalpAtIta devo pada | pRSTha | viSaya pada | pRSTa 153 kalpopapannaka devo 108 108 153 jiMpuruSa 153 kumArA 107 115 100 kuhaNa para khAyaphalihA khaMdhA khaMdhadesA khaMdha paesA ga | garbhaja guccha pa1 raiveyaka 108 caMDIpada 79 gaMdharva 108 carama-acarama 268 carmapakSI jalahA jalayarA jAi kulakoDi joNi jAti Arya 51 jiNavariMda jyotiSI devo ThANA 114 37 | ta tiryaMca 107 84 | suvAke suniziyanotA 2 | 0i8 | | dharmAstikAya 1 379 108 327] da Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 na |nirvicikitsA nisargAdi daza ci nirdekana viSaya nirdozata 5 pajjattaga nissAe pajjavA pajjavA paNagamaTTiyA patteya sarIra paramANu paramANu pudgalamAM varNAdi paryApta parvaka paraMpara asaMsAra samApanna jIva paritta apariga parivaDiya sammatta pAyAlesu pizAca paMDumaTTiyA prabhAvanA ba bahu bIjaka vRkSa bAdara bilesu bhagavA bhavanapati devo bhASArya bhujaparisarpa bhUta bha mahajjuvA mahaDDiyA mahabbalA mahANubhAgA mahAyasA pada | pRSTa 1 1 1 1 1 5 5 1 1 1 8 > * * * * = = = 1 102 427 1 14 3 1 1 3 3 318 ra 117 1 107 1 38 1 102 1 51 1 3 ra 117 1 5 1 107 1 101 1 80 1 107 2 154 2 154 2 154 2 154 2 154 29 258 2 ya | yakSa mahAvIraM mahAsokkhA mahoraga mahoraMga deva va yoni avasthA rAkSasa rUpI ajIva rUpI-arUpI roma pakSI 1 latA viSaya labdhi paryApta--aparyApta labdhi paryApta--aparyApta valaya vaLI lA vyaMtara kevo vavagaya jarAmaraNabhae vAtsalyatA vitatapakSI vRMta baMdha vaimAnika devo sa| sahapA samudra pI samuddhAta sayagvi sAhAraNa sarIra svasthAna sthirikaraNa ////// padma pRSTa 1 5 2 154 1 80 1 108 1 107 61 108 11 427 80 51 37 327 51 51 107 4 102 1 1 1 5 1 1 1 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 1 45 ra sUkSma saMkhejjA joNipyamuha samasahassAI 1 saMmUrcchima manuSya 1 1 80 SO 108 1 102 * OM OM OM OM >> >> Tu 80 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . gura prANa Agama batrIsInA zruta sahayogI dAtAo . - prathama Agama vimocaka : mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla parazottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjya jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI kirena navanItarAya saMghavI zrutAdhAra zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) saputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, saputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA karate - zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI DaoN. bharatabhAI cImanalAla mahenA putra-cI. mAya, saputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtRzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrIratigra cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiga cerITebala TrasTa, hane TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendra dozI haste - narendra - mInA dozI, ku. meghanA, ku. dezanA mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI Ipsita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtRzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI - Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI haryA bhUpendra modI muMbaI U.S.A. AvelA U.S.A. muMbaI U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa A Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #535 -------------------------------------------------------------------------- Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.'' Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org