________________
| પાંચમું પદ વિશેષ (પર્યાય પદ)
૩૮૭.
|
|o |
|
|o|
પૃથ્વીકાયિકાદિ કોઈપણ જીવનું ઓછામાં ઓછું ૨૫૬ આવલિકાનું આયુષ્ય હોય જ છે. જીવનો ક્ષુલ્લક ભવ–નાનામાં નાનો ભાવ ૨૫૬ આવલિકાનો હોય છે. બે ઘડીના એક મુહૂર્તમાં ક્ષુલ્લક ભવની ગણના પ્રમાણે (૫,૫૩૬) પાંસઠ હજાર પાંચસો છત્રીસ ભવ થાય છે.
એક જીવનું આયુષ્ય ૨૫૬ આવલિકાનું હોય અને બીજાનું આયુષ્ય એક મુહૂર્તનું હોય, તો તે ૫,૫૩૬ ગુણું અધિક કહેવાય અર્થાત્ સંખ્યાતગુણી હીનાધિકતા થાય છે, અસંખ્યાતગુણી હીનાધિકતા થતી નથી. તે ઉપરાંત પૃથ્વીકાયાદિ પાંચે સ્થાવરોના જીવોનું ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય પણ સંખ્યાતા વર્ષનું હોય છે, અસંખ્યાતા વર્ષનું નથી. માટે અસંખ્યાતગુણ હીનાધિકતાનો બોલ સંભવી શકતો નથી અને તેથી પૃથ્વીકાયિકાદિ જીવોમાં સ્થિતિની અપેક્ષાએ તિટ્ટાણવડિયા અર્થાત્ ત્રણ સ્થાનની હીનાધિકતા છે. તિટ્ટાણવડિયા ન્યૂનાવિકતા :મ | એક પૃથ્વીકાયિકની સ્થિતિ | બીજ પુથ્વીકાયિકની સ્થિતિ | હીનાધિકતા રર,૦૦૦વર્ષવાળાથી
એક સમય ન્યૂન ,000 વર્ષવાળા અસંખ્યાતમો ભાગ હીન ર૨,000વર્ષવાળાથી
એક મુહૂર્ત ન્યૂન ૨૨,000 વર્ષવાળા સંખ્યાતમો ભાગ હીન રર,000વર્ષવાળાથી ૧,000વર્ષવાળા
સંખ્યાતગુણ હીન એક સમય ન્યૂન ૨૨,000 વર્ષવાળાથી રર,૦૦૦વર્ષવાળા
અસંખ્યામતો ભાગ અધિક એક મુહૂર્ત ન્યૂન રર,૦૦૦ વર્ષવાળાથી | રર,૦૦૦વર્ષવાળા
સંખ્યાતમો ભાગ અધિક | ૩ | ૧,000વર્ષ વાળાથી
રર,000વર્ષવાળા
સંખ્યાતગુણ અધિક આ જ પ્રમાણે વનસ્પતિકાયિક સુધીના એકેન્દ્રિય જીવોમાં સ્થિતિની અપેક્ષાએ તિટ્ટાણવડિયા જૂનાધિકતા હોય છે. (૫) વર્ષાદિની અપેક્ષાએ- તેના શરીરના વર્ણાદિમાં છઠ્ઠાણવડિયા ન્યૂનાધિકતા હોય છે (૬) ઉપયોગની અપેક્ષાએ- પાંચે સ્થાવરમાં મતિ-શ્રુતઅજ્ઞાન અને અચદર્શન તે ત્રણ ઉપયોગ હોય છે. તેની અપેક્ષાએ છઠ્ઠાણવડિયા ન્યૂનાધિકતા હોય છે. આ રીતે પાંચે સ્થાવરોમાં પ્રત્યેક જીવમાં સ્વ-પર નિમિત્તક અનંત-અનંત પર્યાયો હોય છે. પાંચ સ્થાવર જીવોના પર્યાયોમાં ચૂનાધિકતા :દ્રવ્યથી | પ્રદેશથી | અવગાહનાથી | સ્થિતિથી | વર્ણાદિ | શાન-દર્શનથી તુલ્ય તુલ્ય તુલ્ય તુલ્ય
૨ અજ્ઞાન અથવા અથવા
અથવા | |૧દર્શન = ૩ ઉપયોગ ચૌઠાણવડિયા | હિટ્ટાણવડિયા | છઠ્ઠાણવડિયા | છઠ્ઠાણવડિયા વિકલૈંદ્રિયોના અનંત પર્યાયો - १० बेइंदियाणं पुच्छा ? गोयमा ! अणंता पज्जवा पण्णत्ता । से केणटेणं भंते ! ए वं वुच्चइ बेइंदियाणं अणंता पज्जवा पण्णता ? ।
गोयमा ! बेइंदिए बेइंदियस्स दव्वट्ठयाए तुल्ले, पएसट्ठयाए तुल्ले, ओगाहणट्ठयाएसिय
તુલ્ય
