Page Text
________________
| દ્વિતીય પદઃ સ્થાન
૧૫૩ ]
નીલ
અને તેનો પરિવાર દક્ષિણ દિશાના ભવનોમાં રહે છે. તે ભવનોમાં નાનામાં નાના ભવનો જંબૂદ્વીપ જેવડાં, મધ્યમ સંખ્યાત યોજન વિસ્તૃત અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત યોજન વિસ્તૃત ભવનો હોય છે. આ રીતે ભવનપતિદેવો અધોલોકમાં પ્રથમ નરકમાં રહે છે. ભવનોની સંખ્યા વગેરે સર્વ કથન સુત્રાર્થથી સ્પષ્ટ છે. ભવનપતિ દેવોના ભવનોની સંખ્યા, ઋદ્ધિ આદિ :કમ ભવનપતિના દક્ષિણ - ઉત્તર | દક્ષિણની | ઉત્તરની
વસ્ત્ર નામ દિશાના ઇન્દ્ર | દિશાના ઇન ભવન ભવન ભવન
વર્ણ વર્ણ સખા | સંખ્યા | સંખ્યા ૧ | અસુરકુમાર | અમરેન્દ્ર | બલીન્દ્ર | ૩૪ લાખ | ૩૦ લાખ | ૬૪ લાખ | ચૂડામણી | પૃષ્ણ રક્ત ૨ | નાગકુમાર | ધરણેન્દ્ર | ભૂતાનંદેન્દ્ર | ૪૪ લાખ | ૪૦લાખ | ૮૪ લાખ | નાગ ફેણ | શ્વેત નીલ
સુવર્ણકુમાર | વેણુદેવેન્દ્ર | વેણુદાલીન્દ્ર ૩૮ લાખ | ૩૪ લાખ ૭૨ લાખ ગરૂડ ગૌર શ્વેત
વિધુતકુમાર | હરિકાંતેન્દ્ર | હરિસ્મહેન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | | ૭૬ લાખ વજ | રક્ત ૫ | અગ્નિકમાર |અગ્નિસિંહેન્દ્ર | અગ્નિમાણવેન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | ૭૬ લાખ | કળશ | રક્ત | નીલ ૬ | દ્વીપકમાર | પર્મેન્દ્ર | વશિષ્ઠન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | ૭૬ લાખ | સિંહ | રક્ત | નીલ ૭ | ઉદધિકુમાર | જલકાંતેન્દ્ર | જલપ્રત્યેન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | ૭૬ લાખ |
2cલાખ 1 acલાખ |
અશ્વ
અ | | ત | નીલ ૮ | દિશાકમાર | અમિતેન્દ્ર | અમિતવાહનેન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | ૭૬લાખ | હાથી | ગૌર | શ્વેત
૯ | વાયકમાર | વેલબેન્દ્ર | પ્રભંજનેન્દ્ર | ૫૦લાખ | ૪૬લાખ | ૯૬ લાખ | મગર ,નીલ (ક) | રક્ત | ૧૦ | સ્વનિતકુમાર | ઘોષેન્દ્ર | મહાઘોષેન્દ્ર | ૪૦લાખ | ૩૬ લાખ | ૭૬લાખ | સરાવલું | ગૌર | શ્વેત
૭૭૨ લાખ| * ભવનપતિ દેવોના પ્રત્યેક ઇન્દ્રને ૩૩ ત્રાયન્ટિંશક દેવો, ૪ લોકપાલ દેવો, સપરિવાર ૫ અગ્રમહિષીઓ, ૩ પરિષદ, ૭ સેના, ૭ સેનાધિપતિઓ હોય છે. * ઉત્તર-દક્ષિણના અસુરકુમારેન્દ્ર ક્રમશઃ ૬૦ હજાર અને ૬૪ હજાર સામાનિક દેવો અને તેનાથી ચાર ગુણા આત્મરક્ષક દેવો હોય છે. શેષ નવનિકાયના દેવેન્દ્રોને એકસરખા છ-છ હજાર સામાનિક દેવો અને તેનાથી ચાર ગુણા આત્મરક્ષક દેવો હોય છે.
વિશિષ્ટ શબ્દાર્થ – હાયપત્તિ = ખાઈ અને પરિખા. પરિણા પરિવિણાના અધઃ સંવિત, વાત તુ સમયટપિ સનિતિ ઉપરથી વિશાળ અને નીચે સાંકડી હોય તેને પરિખા અને સર્વત્ર સમાન હોય તેને ખાઈ કહે છે. મકાન = પ્રાઘારણોપરિ પ્રત્યાશવિશેષા | પ્રાકાર-કિલ્લાની ઉપર સેવક દેવોના આશ્રયસ્થાનને અટ્ટાલક કહે છે.
સતિષ = શતની. એક વારના પ્રયોગથી એક સાથે સો પુરુષોનો સંહાર થાય તેને શતક્ની કહે છે. તેને મહાયષ્ટિ અથવા મોટી તોપ કહે છે. સાપુરા = હંમેશાં ગુપ્ત-સુરક્ષિત, હંમેશાં શસ્ત્રોથી સજ્જ થયેલા સેવક દેવો તેની ચારે બાજુ ઘેરાયેલા હોવાથી શત્રુઓથી ગુપ્ત રહે છે અર્થાત્ શત્રુઓ જ્યાં પ્રવેશ કરી શકતા નથી તેવું તે દેવોનું સ્થાન સદા સુરક્ષિત રહે છે.
ફા = અયોધ્ય- શત્રુઓ દ્વારા યુદ્ધ કરવું અશક્ય હોય તેને અયોધ્યભવન કહે છે. અડાલારાઅડવાનું શબ્દના બે અર્થ થાય છે– (૧) અડતાલીસ કોઠાઓથીયુક્ત, સંખ્યાવાચી રૂપે તેનો અર્થ થાય છે (૨) દેશી શબ્દ રૂપે તેનો અર્થ પ્રશંસા થાય છે. અડવાણશળ્યો શિવનત્વાન્ કરશા વાવી અર્થાત્ પ્રશસ્ત કોષ્ટકોથી યુક્ત છે.
| SR No. | 008772 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sudhabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati |
| Publisher | Guru Pran Prakashan Mumbai |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 538 |
| Language | Prakrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 14 MB |