________________
પ્રથમ પદ:પ્રજ્ઞાપના
.
विलहुयफास परिणया विसीयफासपरिणया वि उसिणफासपरिणया विणिद्धफासपरिणया वि लुक्खफासपरिणया वि, संठाणओ परिमंडलसंठाणपरिणया वि वट्टसंठाण परिणया वि तंससंठाणपरिणया वि चउरससंठाणपरिणया वि आयतसंठाणपरिणया वि । ભાવાર્થ - જે પુગલ વર્ણથી કાળા વર્ણરૂપે પરિણત છે– તે પુદ્ગલ ગંધની અપેક્ષાએ સુરભિગંધ પરિણત પણ હોય છે અને દુભિગંધ પરિણત પણ હોય છે; રસની અપેક્ષાએ તિક્તરસ પરિણત, કટ્રેસ પરિણત, કષાયેલરસ પરિણત, અશ્લરસ પરિણત અને મધુરસ પરિણત પણ હોય છે; સ્પર્શની અપેક્ષાએ કર્કશ સ્પર્શ પરિણત, મૃદુસ્પર્શ પરિણત, ગુરુસ્પર્શ પરિણત, લઘુસ્પર્શ પરિણત, શીતસ્પર્શ પરિણત, ઉષ્ણસ્પર્શ પરિણત, સ્નિગ્ધ સ્પર્શ પરિણત અને રૂક્ષસ્પર્શ પરિણત પણ હોય છે. સંસ્થાન(આકાર)ની અપેક્ષાએ પરિમંડળ સંસ્થાન પરિણત, વૃત્ત સંસ્થાન પરિણત, વ્યસ(ત્રિકોણ) સંસ્થાન પરિણત, ચતુસ્ત્ર(ચોરસ) સંસ્થાન પરિણત અને આયત સંસ્થાન પરિણત પણ હોય છે. આ રીતે કાળા વર્ણમાં બે गंध + पांय २स + 06 स्पर्श + पांय संस्थान = २० माथाय छे. १० जेवण्णओ णीलवण्णपरिणया-तेगंधओ सुब्भिगंधपरिणया विदुभिगंधपरिणया वि, रसओ तित्तरसपरिणया वि कडुयरसपरिणया वि कसायरसपरिणया वि अंबिलरसपरिणया वि महुररसपरिणया वि, फासओ कक्खडफासपरिणया वि मउयफासपरिणया वि गरुयफास परिणया वि लहुयफासपरिणया वि सीयफासपरिणया वि उसिणफासपरिणया विणिद्धफास परिणया विलुक्खफासपरिणया वि, संठाणओ परिमंडलसंठाणपरिणया वि वट्टसंठाण परिणया वि तंससंठाणपरिणया वि चउरंससंठाणपरिणया वि आयतसंठाणपरिणया वि । ભાવાર્થ:- જે પુલ વર્ણથી નીલા વર્ણરૂપે પરિણત છે– તે ગંધની અપેક્ષાએ સુગંધ પરિણત પણ હોય છે અને દુર્ગધ પરિણત પણ હોય છે; રસની અપેક્ષાએ તિક્ત(તીખા) રસ, કસ, કષાયેલરસ, અરસ અને મધુરસ પરિણત પણ હોય છે; સ્પર્શની અપેક્ષાએ કર્કશ સ્પર્શ, મૃદુ સ્પર્શ, ગુરુ સ્પર્શ, લઘુ સ્પર્શ, શીત સ્પર્શ, ઉષ્ણ સ્પર્શ, સ્નિગ્ધ સ્પર્શ અને રૂક્ષ સ્પર્શ પરિણત પણ હોય છે; સંસ્થાનની અપેક્ષાએ પરિમંડલ સંસ્થાન, વૃત્ત સંસ્થાન, વ્યસ સંસ્થાન, ચતુરસ સંસ્થાન અને આયત સંસ્થાન પરિણત પણ હોય છે. આ રીતે નીલાવર્ણમાં પણ ૨૦ ભંગ થાય છે. ११ जेवण्णओ लोहियवण्णपरिणया-तेगंधओ सुब्भिगंधपरिणया विदुब्भिगंधपरिणया वि, रसओ तित्तरसपरिणया वि कडुयरसपरिणया वि कसायरसपरिणया वि अबिलरसपरिणया वि महुस्रसपरिणया वि, फासओ कक्खडफासपरिणया वि मउयफासपरिणया वि गरुयफास परिणया वि लहुयफासपरिणया वि सीयफासपरिणया वि उसिणफासपरिणया वि णिद्धफास परिणया वि लुक्खफासपरिणया वि, संठाणओ परिमंडलसंठाणपरिणया वि वट्टसंठाणपरिणया वि तंससंठाणपरिणया वि चउरंससंठाणपरिणया वि आयतसंठाणपरिणया वि। ભાવાર્થ:- જે પુદગલો વર્ણથીરક્તવર્ણ(લાલરંગ)રૂપે પરિણત છે- તે ગંધની અપેક્ષાએ સુગંધ પરિણત પણ હોય છે અને દુર્ગધ પરિણત પણ હોય છે; રસની અપેક્ષાએ તિક્ત રસ, કટુરસ, કષાયેલરસ, અશ્લરસ અને મધુરરસ પરિણત પણ હોય છે; સ્પર્શની અપેક્ષાએ કર્કશસ્પર્શ, મૃદુસ્પર્શ, ગુરુસ્પર્શ, લઘુસ્પર્શ,