Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
११४
समवायाङ्गसूत्रे कनकर्ता 'निज्झाइत्ता'-निर्ध्याता=एकाग्रचित्ततयाऽवलोकनकर्ता च न भवति, स्त्री. न्द्रियाणां सादरानवलोकनरूपा चतुर्थी । 'नो सद्दाणुवाई, नो रूवाणुवाई, नो गंधाणुवाई, नो फासाणुवाई, नो सिलोगाणुवाई' नो शब्दानुपाती, नो रूपानुपाती, नो गन्धनुपाती, नो रसानुपाती, नो स्पर्शानुपाती, नो श्लोकानुपाती, शब्द मन्मथकारकं कूजितादि शब्दमनुपतितुं श्रोतुं शीलमस्येति शब्दानुपाती-विषयकारकशब्दश्रवणाभिलाषी, रूपं-स्त्रीणां सौन्दर्यम्, तदनुपतितुं-द्रष्टुं शीलमस्य रूपानुपाती स्त्रीरूपदर्शनोत्सुकः, एवं गन्धानुपातीत्यादिष्वपि विज्ञेयम् । श्लोका नुपाती=श्लोकाः स्त्रीणां सौन्दर्यादि गुणवर्णनम्, तमनुपतितुं श्रोतुं शीलमस्येति श्लोकानुपाती स्त्री सौन्दर्यादिगुणश्रवणाधभिलाषी न भवतीत्यर्थः । इति पञ्चमीगुप्तिः। 'नो इत्थीणं पुन्वरयाई पुत्रकीलिआई समरइत्ता भवई' नो स्त्रीणां पूर्वरतानि पूर्वक्रीडितानि स्मर्ता भवति स्त्रीभिः सह या रतिः कृता या च क्रीडा विहिता, तत्स्मृतेरकरणं षष्ठी । 'नो पणीय रसभोई'नो प्रणीतरसभोजीप्रणीतरसंघृतादिस्नेह पदार्थाप्लुतं भोजनं भोक्तुं शीलमस्येति प्रणीतरसभोजीपविगलत्म्नेह रसविन्दुकस्य भोजनस्य प्रतिदिनमनाहरणमिति सप्तमी । 'नो पाणभोयम्स देखने का तथा विशेषरूप से देखने का परित्याग करना, यह चौथी गुप्ति है ४॥ स्त्रियों के विषयकारक-कामोद्दीपक शब्दों के सुनने का अभिलाषी नहीं होना, स्त्रियों के सौंदर्य को देखने का अभिलाषी नहीं होना, इसी तरह गंध आदिको सुंघने का, स्पर्श को छूने का, अभिलाषी नहीं होना. श्लोकानुपाती नहीं होना,-स्त्रियों के सौंदर्य आदि गुणों के सुनने का अभिलाषी नहीं होना, यह पांचवी गुप्ति५ । इसी तरह मुनि अवस्था धारण करने के पहिले जो स्त्रियों के साथ रति की हो, जो क्रीडा की हो, उसका स्मरण नहीं करना यह छठवीं गुप्ति है । प्रतिदिन सरस भोजन नहीं करना क्यों कि ऐसा भोजन कामोद्दीपक રીતે દેખવાને પરિત્યાગ કરવો તે ચોથી ગુપ્તિ છે. સ્ત્રીઓના કામોદ્દીપક શબ્દોને સાંભળવાની અભિલાષા ન કરવી સ્ત્રીઓનું સૌંદર્ય જેવાની અભિલાષા ન રાખવી એ જ પ્રમાણે ગંધ આદિ સૂંઘવાની, રસ ચાખવાની, સ્પર્શ કરવાની અભિલાષા વાળા ન થવું, લૈકાનુપાતી ન થવું–સ્ત્રીઓનાં સૌંદર્ય આદિ ગુણોની વાત સાંભળવાની અભિલાષા ન રાખવી તે પાંચમી ગુપ્તિ છે. એ જ પ્રમાણે મુનિ અવસ્થા ધારણ કર્યા પહેલાં સ્ત્રીઓ સાથે જે રતિ સુખ ભગવ્યાં હોય, જે કીડા કરી હોય, તેનું
સ્મરણ ન કરવું તે છઠ્ઠી ગુપ્તિ છે. ઘી આદિ રસથી તરબળ ભેજન દરરોજ ન લેવું, કારણ કે એવું ભેજન કામદીપક હોય છે. તે સાતમી ગુપ્ત છે. અધિક
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
