________________
४८१
भावबोधिनी टीका. चतुःषष्ठिशतम समवायनिरूपणम् चतसृषु दिक्षु चतसः२ पुष्करिण्यः सन्ति । तासां मध्यभागे एकैको दधिमुखनामा पर्वतोऽस्ति, इति षोडशपुष्करिणीषु पोडश दधिमुखपर्वताः सन्ति, ते पर्वताः 'पल्लासंठाणसंठिया' पल्यङ्कसंस्थानसंस्थिताः पल्यङ्काकृतिकाः 'सम्वत्य' सर्वत्र समाविक्खंभुस्सेहेण' समाविष्कम्भेण उत्सेधेन- विक्खभ' इति लुप्ततृतीयान्तं, ततो विष्कम्भेण-विस्तारेण समास्तुल्याः, इत्यन्वयः, ते हि मूलादिषु दशसहस्रविष्कम्भाः , तथा उत्सेधेन-उच्छायेण 'चउसहि जोयणसहस्साई' चतुष्पष्टियोजनसहस्राणि 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्तानि । सोहम्मीसाणेसु बंभलोए य' सौधर्मेशानयोब्रह्मलोके च 'तिमु कप्पेसु' त्रिषु कल्पेषु-सौधर्मे द्वात्रिंशत् लक्षाणि, ईशानेऽष्टाविंशतिर्लक्षाणि, ब्रह्मलोके चत्वारि लक्षाणि इति सर्व मिलित्वा 'चउसहि विमाणावाससयसहस्सा' चतुष्पष्टिविमानावासशतसहस्राणि-विमानावासानां चतुष्पष्टिलक्षाणि 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्तानि । 'सव्वस्स वि य गं' सर्वस्यापि च खलु 'रन्नो' राज्ञः 'चाउरंतचक्कट्टिरस' चातुरन्तचक्रवर्तिनः चत्वारोऽन्ता यस्याः सा चतुरन्ता-भूमिः चतुरन्तैव चातुरन्तम्, तत्र चक्रमाज्ञाचक्रं वर्तयितुं
प्रवर्त्तयितुं शीलं यस्य स तस्य तथाभूतस्य 'चउसद्विलट्ठिए' चतुष्पष्टियष्टिकः= चतुष्पष्टियष्टयःसरा 'लडी'ति भाषा प्रसिद्धा यस्मिन् सः, 'महग्धे' मह:अंजनपर्वत हैं उन पत्येक की चारो दिशाओं में चार २ वावडियां हैं। उनके बीच में एक एक दधिमुख नामका पर्वत है। विष्कंभ का अर्थ चौडाई है। सो ये समस्त पर्वत चौडाई कि अपेक्षा एकसे हैं। परन्तु उत्सेधऊँचाई की अपेक्षा इनमें अन्तर हैं। अर्थात् ऊँचाई इन सबकी ६४ चौसठ हजारकी है। सौधर्म, ईशान और ब्रह्मलोक इन तीन कल्पो में सब मिलकर ६४ चौसठ लाख विमान कहे गये है। सौधर्म ३२बत्तीस लाख, ईशान में २८ अठावीस लाख और ब्रह्मलोक में चार लाख है। ये सब मिलकर ६४ चौसठ लाख हो जाते हैं। जो चार अन्तवाली भूमि में अपनी आज्ञा को चलाते हैं ऐसे राजा-चक्रवर्ती के ६४ चौसठ लर का પર્વતે છે, તે પ્રત્યેકની ચાર ચાર વાવડીએ છે. તેમની વચ્ચે એક એક દધિમુખ નામનો પર્વત છે. વિષ્કભ એટલે પહોળાઈ તે બધા પર્વત પહોળાઈમાં એક સરખા છે. પણ ઉલ્લેધ-ઊંચાઈની બાબતમાં તેમની વચ્ચે તફાવત છે. એટલે તે બધાની ઊંચાઈ ચોસઠ હજાર જનની છે. સૌધર્મ, ઈશાન, અને બ્રહ્મલોક, એ ત્રણે કપિમાં મળીને ચેસઠ લાખ વિમાન છે. સૌધર્મ કહ૫માં ૩ર બત્રીસ લાખ, ઈશાનક૯પમાં ૨૮ અઠયાવીસ લાખ, અને બ્રહ્મલેક ક૯૫માં ૪ ચાર લાખ તે ત્રણેના વિમાનને સરવાળે (३२-२८-४) = (१४) साम थाय छे. या२ म-danी भूमि ५२ पोतानुशासन
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર