________________
११०४
समवायाङ्गसत्रे हता' अनिहताः निरुपद्रवायुष्कत्वाद् घातवर्जिताः, 'अपराइया' अपराजिता:शत्रकृतपराजयरहिताः 'सत्तुमदणा' शत्रुमर्दनाः-शत्रुमर्दका इत्यर्थः, 'रिपुसहस्समानमहणा' रिपुसहस्रमानमथनाः-रिपुमानमर्दका इत्यर्थः, 'साणुकोसा' सानुक्रोशा:-प्रण तेषु दयाकारका इत्यर्थः, 'अमच्छरा' अमत्सरा:-परगुणलवस्यापि ग्राहकाः, 'अचवला' अचपला: मनोवाकायचाश्चल्यवर्जिताः, 'अचंडा' अचण्डाःनिष्कारणकोपवर्जिताः, 'मियमंजुलपलावह सिया' मितमञ्जुलपलापहसहिताः मितमन्जुले प्रलापहसिते येषां ते तथोक्ताः-परिमितकोमलवचनवन्तः परिमितमनोहरहास्यवन्तश्चेत्यर्थः, तथा-'गंभीरमधुरपडिपुण्णसच्चवयणा' गम्भीरमधुरमतिपूर्णसत्यवचनाः-तत्र गम्भीरम्-रोषतोषशोकादिविकारवर्जितम् , मधुरं श्रव. णसुखकर, प्रतिपूर्णम् अर्थबोधजनकं, सत्यं यथार्थ वचनं येषां ते तथोक्ताः, होने के कारण ये धातवर्जित थे। शत्रुओं द्वारा ये कभी पराजित नहीं हो सकने के कारण अपराजित थे। शत्रुओं के ये मर्दक थे । हजारों शत्रुओं का इनके समक्ष मानमथित हो जाता था। जो इनके समक्ष झुक जाता था उनके ऊपर ये सदा दयालु रहते थे। मत्सरभाव से ये रहित थे। दूसरों में थोडा सा भी यदि कोई गुण होता था तो उसे ये ग्रहण कर लेते थे। मन, वचन, और काय की चंचलता इनमें नहीं थी। ये विना कारण किसी के ऊपर कभी भी क्रोध नहीं करते थे। ये परिमित बातचीत करते थे तथा जो भी कुछ कहते वह बहुत आनंददायक होता था। इनका जो हारय होता था वह भी परिमित एवं बडा मनोमुग्धकारी होता था। रोष, तोष और शोक आदि विकार से वर्जित होने के कारण गंभीर, श्रवणसुखकारी होने के कारण मधुर और अर्थबोधजनक होने के कारण प्रतिपूर्ण ऐसे इनके सत्यवचन વાળા હોવાથી તેમને ઘાતરહિત કહેલા છે. શત્રુઓ દ્વારા તેમનો પરાજય થતો નહી. તેથી તેમને અપરાજિત કહ્યા છે. તેઓ શત્રુઓનું મર્દન કરનારા હતા. તેઓ હજારો શત્રુઓનું માનમર્દન કરનારા હતા. તેમને નમનારા તરફ તેઓ સદા દયા દ્રષ્ટિ રાખતા હતા. મત્સરભાવ (અભિમાન) થી રહિત હતા. અન્યના થોડા ગુણના પણ તેઓ ગ્રાહક હતા. મન, વચન અને કાયાની ચંચળતા તેમનામાં ન હતી. તેઓ વિના કારણ કેઈના ઉપર ક્રોધ કરતા નહીં. તેઓ મિતભાષી હતા. તેમની વાણી આનંદદાયક હતી. તેમનું હાસ્ય પણ પરિમિત અને મનને મુગ્ધ કરનારું હતું. રેષ, તોષ અને શેક આદિ વિકારોથી રહિત હોવાને કારણે ગંભીર, કર્ણ ને સુખકારી હોવાથી મધુર અને અર્થબોધક હેવ ને કારણે પ્રતિપૂર્ણ, એવાં તેમના સત્યવચન હતા તેઓ શરણાગત વત્સલ હતા. દીન દુઃખીની સેવા કરવાને
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
