________________
%
-
-
-
-
-
-
४९८
समवायाङ्गसूत्रे टीका--'समयखित्तेणं' इत्यादि । 'समयखित्ते णं' समयक्षेत्रे खलु-सार्द्धद्वयद्वीपे खलु 'मंदरवज्जा' मन्दरवर्जा: मेरुरहिता 'एगूणसत्तरी' एकोनसप्ततिः 'वासावासहरपव्वया' वर्षाणि वर्षधरपर्वताश्व-वर्षाणि हैमवतादीनि क्षेत्राणि, तत्सीमाकारिणो हिमवदादयो वर्षधरपर्वताश्च 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्ताः-कथिताः। कियन्ति वर्षाणि, कियन्तो वर्षधरपर्वताश्च सन्तीत्याह-'तं जहा' तद्यथा-'पणतोसं वासा' पश्चत्रिंशद्वर्षाणि-पञ्चत्रिंशत्संख्यकानि क्षेत्राणि सन्ति । तान्येवं विज्ञेयानिउत्तरकुरूणां दक्षिणस्यां, देवकुरूणामुत्तरस्यां, पूर्वविदेहस्य वर्षस्य पश्चिमायां, पश्चिममहाविदेहस्य वर्षस्य पूर्वस्यां जम्बूद्वीपस्य द्वीपस्य बहुमध्यदेशभागेऽत्रान्तरे जम्बूद्वीपे द्वीपे एको मेरुः पर्वतोऽस्ति, एवमेव धातकीखण्डे द्वौ मेरु, अर्द्धपुष्करार्द्धद्वीपे च द्वौ मेरू, इति पञ्च मेरवः सन्ति । तान् समाश्रित्य पञ्चत्रिंशत्क्षेत्राणि सन्ति । तथाहि-जम्बूद्वीपमेरुं समाश्रित्य एकं हैमव
अब सूत्रकार ६९ उनसठ संख्याविशिष्ट समवाय कथन करते है-'समयखित्तणं इत्यादि।
टीकार्थ-समयक्षेत्र-अढाईद्वीप में-मेरु को छोडकर ६९ उनसठ वर्ष क्षेत्र और ६९ उनसठ वर्षधर पर्वत कहे गये हैं हैमवत आदि क्षेत्र वर्ष हैं और इनकी सीमाकारक हिमवत आदि पर्वत वर्षधरपर्वत हैं। वे इस प्रकार से हैं-३५ पेंतीस वर्ष, तीस वर्षधर और चार इषुकार। ये सब इस तरह से हैं-उत्तरकुरु की दक्षिण दिशा में, देवकुरु की उत्तरदिशा में, पूर्वमहाविदेह की पश्चिम दिशा में, पश्चिममहाविदेह की पूर्वदिशा में और जंबूद्वीप नामके बहुमध्यभाग में एक मेरुपर्वत है। इसी तरह से धातकीखंड में दो मेरु पर्वत है। अर्द्धपुष्कराध में दो मेरु हैं। इस प्रकार ये पांच मेरु पर्वत हैं। इन पांच मेरु की अपेक्षा लेकर ३५ पेंतीस क्षेत्र हैं-इनमें
वे सूत्रधार योगातेर (86) संध्यापाणां समवायो हाव-'सम. यखित्तेणं' इत्यादि।
ટીકાથ–સમયક્ષેત્ર અઢી દ્વીપમાં મેરુ સિવાયના દ૯ અગણોતેર વર્ષેત્ર અને દ૯ અગણોતેર વર્ષધર પર્વત કહેલ છે. હૈમવત આદિ વર્ષ ક્ષેત્ર છે અને તેમની સીમા દર્શાવનાર હિમવત આદિ પર્વતે વર્ષધર પર્વત છે. તેઓ આ પ્રમાણે છે-૩૫ પાંત્રીસ વર્ષ ક્ષેત્ર, ૩૦ ત્રીસ વર્ષધર અને ૪ ચાર ઈષકાર. તે બધાં આ રીતે આવેલાં છે–ઉત્તરકુસ્તી દક્ષિણ દિશામાં, દેવકુની ઉત્તર દિશામાં, પૂર્વ મહાવિ. દેહની પશ્ચિમ દિશામાં, પશ્ચિમ મહાવિદેહની પૂર્વ દિશામાં અને જંબુદ્વીપના બહુ મધ્યભાગમાં એક મેરુ પર્વત છે. એ પ્રમાણે ધાતકી ખંડમાં બે મેરુ પર્વત છે. અધપુષ્કરાદ્ધમાં બે મેરુ પર્વત છે. આ રીતે તે પાંચ મેરુ પર્વત છે આ પાંચ મેરની
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
