Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भावबोधिनी टीका. नारकादीनामवगाहनानिरूपणम्
__ ९८५ वचनान्यपि भणितव्यानि=संक्षिप्तोक्तिवशादवशिष्टानि वचनानि वक्तव्यानि । इदम्-आहारयसरीरे' आहारकशरीरम् 'समचउरंससंठाणसंठिए' समचतुरस्रसंस्थानसंस्थितम् । 'आहार यसरीरस्स' आहारकशरीरस्य भदन्त ! 'के महालिया' किं महती 'सरीरोगाहणा' शरीरवगाहना 'पणत्ता' प्रज्ञप्ता ? 'गोयमा' हे गौतम ! जहन्नेणं' जघन्यतः 'देसूणा रयणी' देशोना रत्निा-जघन्यतो बद्धमुष्टिहस्तप्रमाणा शरीरावगाहनाऽस्तीति भावः तथा 'उको सेणं' उत्कर्षेण 'पडिपुण्ण' प्रतिपूर्णा 'रयणी' रत्निः उत्कर्षतो हस्तप्रमाणेति भावः । आहारकशरीरावगा. हना प्रारम्भकालेऽपि तथाविधप्रयत्नविशेषात, तथारम्भक द्रव्यविशेषाच्च बद्धमुष्टि हस्तप्रमाणैव भवति, न तु औदारिकादेरिव अलासंख्येयभागप्रमाणा। 'तेयासरीरे णं भंते ! कइविहे पणत्ते' तैजसशरीरं खलु भदन्त ! कति विधं प्रज्ञप्तम् ? 'गोयमा ! पंचविहे पणत्ते' हे गौतम पञ्चविध प्रज्ञप्तम्, तदेवाह-एगिदियतेयसरीरे' एकेन्द्रियतैजसशरीरम्, एवं वितिचउपंच०' द्वित्रिचतुष्पञ्चद्वीन्द्रियतैजसशरीरम्, त्रीन्द्रियतैजसशरीरम्, चतुरिन्द्रियतैजसशरीरम्, पञ्चेन्द्रियतैजसशरीरं च । ‘एवं जाव' एवं यावत्, एवम् अनेन प्रकारेण प्रज्ञापनासूत्रस्यैकविकथन संक्षेप से किया गया है। अतः इस विषय में और भी जो वक्तव्य हो वह संबंधित कर लेना चाहिये। यह आहारक शरीर समचतुरस्र संस्थान बाला होता है। हे भदंत? आहारक शरीर की अबगाहना कितनी विशाल कही गई है? गौतम! इस आहारक शरीर की अवगाहना जघन्य से कुछ कम एक रत्निप्रमाण है अर्थात्-बद्धमुष्टि हस्तप्रमाण है और उत्कृष्ट से पूर्णरत्नि प्रमाण है। हे भदंत! तैजस शरीर कितने प्रकार का कहा है? हे गौतम! तैजसशरीर पांच प्रकार का कहा गया है वह इस प्रकार से है-एकेन्द्रियतैजसशरीर दोइन्द्रियतैजसशरीर, तेइन्द्रिय तैजसशरीर, चौइन्द्रियतैजसशरीर और पांच इन्द्रियतैजसशरीर इस प्रकार से प्रज्ञापना सूत्र के २१ वे કર્યું છે. તે આ વિષયમાં બીજું જે વકતવ્ય હોય તેનો સંબંધ પણ સમજી લેવો જોઈએ તે આહારક શરીર સમચતુરસ્ત્રસંસ્થાનવાળું હોય છે હે ભદન્ત ! આહારક શરીરની અવગાહના કેટલી કહી છે? જવાબ-હે ગૌતમ ! આ આહારક શરીરની જઘન્ય અવગાહના એક રનિપ્રમાણથી છેડી ઓછી છે. એટલે કે મુઠ્ઠીવાળેલા હાથના પ્રમાણની છે અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના પણ રસ્નિપ્રમાણ છે. પ્રશ્ન-હે ભદત ! તેજસ શરીર કેટલા પ્રકારનું કહ્યું છે? હે ગૌતમ ! તેજસ શરીર પાંચ પ્રકારનું કહ્યું છે. તે પાંચ પ્રકારે આ પ્રમાણે છે–એકેન્દ્રિય તૈજસ શરીર, દ્વીન્દ્રિય તેજસ શરીર, તેઈન્દ્રિય તૈજસ શરીર, ચૌઈન્દ્રિય તૈિજસ શરીર અને પંચેન્દ્રિય તેજસ શરીર, પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ૨૧ એકવીસમાં પદમાં કહ્યા પ્રમાણેનું આ સમસ્ત
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
