________________
भावबोधिनी टीका. नारकादीनामवगाहना निरूपणम्
९७९
देवानां जघन्यतः पूर्ववत, उत्कर्षतस्त्रिहस्तप्रमाणा । नवग्रैवेयकदेवानां जघन्यतः पूर्ववत, उत्कर्षतस्तु द्विहस्तप्रमाणा | विजयादि चतुरनुत्तरविमानवर्तिनां देवानां जघन्यतः पूर्ववत्, उत्कर्षत एका रत्निः । सर्वार्थसिद्धस्यदेवानां जघन्यतः पूर्ववत्, उत्कर्षनो बद्धमुष्टिरस्निप्रमाणा, उत्तरवैक्रियावगाहना तु तृतीयकल्पमारभ्य यावद् द्वादशकल्पेषु समुत्पन्न देवानां जघन्यतः पूर्ववत् । उत्कर्षतो लक्षयोजनप्रमाणा । तदुपरिशक्तिरस्ति परन्तु न क्रियते । पञ्चेन्द्रियतिरथां तु योजनशतपृथक्त्वमुहुए देवो की जघन्य अवगाहना पूर्वकी तरह ही है और उत्कृष्ट अवगाहना तीन हाथ की है। नव ग्रैवेयक के देवों की जघन्य अवगाहना पूर्व की तरह अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण है और उत्कृष्ट अवगाहना दो हाथ प्रमाण है । विजयादिक चार अनुत्तर विमानवासी देवों की जघन्य अवगाहना का प्रमाण अंगुल के असंख्यातवे भाग है और उत्कृष्ट अवगाना का प्रमाण एक रत्नि है । सर्वार्थसिद्ध के देवों की जघन्य अवगा हना का प्रमाण पूर्व की तरह अंगुल के असंख्यात वें भाग है और उत्कृष्ट अवगाहना का प्रमाण बद्धमुष्टिवाली रत्नि जितना है । उत्तर वैक्रिय शरीर का अवगाहना तो तृतीयकल्प से लेकर १२बारहवें कल्पतक के देवों की जघन्य से पूर्व की तरह अंगुल के संख्यातवें भाग प्रमाण है । और उत्कृष्ट से एकलाख योजन प्रमाण है। बारहवें कल्प के ऊपर के देगें में उत्तर वैक्रिय रचना करने की शक्ति तो है परन्तु वे इसकी रचना नहीं करते है । जो कृत्रिम वैक्रिय शरीर होता है वह लब्धि से होता है और यह
યાર અને બારમાં કલ્પમાં ઉત્પન્ન થયેલા દેવાથી જધન્ય અવગાહના અંગુલના અસ ખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના ત્રણ હાથની છે. નવ ચૈવેયકમાં દેવેાની જઘન્ય અવગાહના અ'ગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટઅવગાહના બે હાથપ્રમાણ છે, વિજય આદિ અનુત્તર વિમાનેામાં દેવાની જધન્ય અવગાહના અંગુલના અસ`ખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ છે અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના એક રનિપ્રમાણ છે. સર્વાસિદ્ધમાં દેવાની જઘન્ય અવગાહના અંગુલના અસ`ખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના મુઠ્ઠીવાળેલા હાથપ્રમાણ છે, ત્રીજા કલ્પથી લઈને ૧૨માં કલ્પ સુધીના દેવાના ઉત્તર વૈક્રિય શરીરની અવગાહના જધન્યની અપેક્ષાએ અગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના એક લાખ યેાજન પ્રમાણ છે. ખારમાં કલ્પ કરતાં ઉપરના દેવામાં ઉત્તર વૈક્રિય રચના કવાની શક્તિ તા હોય છે પણ તેએ તેની રચના કરતા નથી. જે કૃત્રિમ વૈક્રિય શરીર છે તે લબ્ધિના પ્રભાવથી થાય છે,
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
