________________
समवायानसूत्रे
प्रश्नव्याकरणानि, बहुवचनमार्षत्वात् । उत्तरयति - 'पव्हावागरणेसु णं' प्रश्रव्याकरणेषु खलु 'हा' इत्यत्र प्राकृतत्वास्त्रीत्वम् 'अत्तरं पसिणस' अष्टोत्तरं प्रश्नशतम्=अष्टोत्तरशतसंख्यकाः प्रश्नाः, 'अत्तरं अपसिणसयं' अष्टोत्तरमप्रश्नशतम् = अष्टोत्तरशतसंख्यका अप्रश्नाः 'अटुत्तरं पसिणापसिणस' अष्टोत्तरंप्रश्नाप्रश्नशतम्अष्टोत्तरशतसंख्यकाः प्रश्नामश्वाः, तत्र - अङ्गुष्ठबाहुप्रश्नादिका मन्त्रविद्याः प्रश्नाः याः पुनर्विद्यामन्त्रविधिना जप्यमाना अपृष्टा एवं शुभाशुभं कथयन्ति ता अप्रश्नाः याः पुनर्विद्या अनुष्ठादिप्रश्रभावं तदभावं चाधिगम्य शुभाशुभं कथयन्ति ताः प्रश्नाप्रश्नाः एते चतुर्विंशत्यधिकत्रिशतसंख्यकाः प्रश्नाप्रश्न - प्रश्नाप्रश्ना आख्यायन्ते । तथा 'विज्जाइसया' विद्यातिशयाः - स्तम्भनवशीकरणरिद्वेषणोच्चाटनादयः, तथासाधकानां 'नागसुबन्ने हिं' नागसुपर्णैर्भवन पतिविशेवैरुपलक्षणत्वाद्यक्षादिभिश्व सह 'दिव्वा' दिव्याः - तात्त्विकाः 'संवाया' संवादा:-संलापाश्च 'आघविज्जंति' आख्याव्याकरण हो गया है। अथवा प्रश्न और व्याकरण ये दोनों जिस अंग में हैं उसका नाम प्रश्नव्याकरण है। इस प्रश्नव्याकरण सूत्र में १०८ प्रश्न, १०८ अप्रश्न और १०८ ही प्रश्नाप्रश्न हैं। अंगुष्ठ, बाहु आदि के प्रश्न भाव से संबंध रखने वाली जो मंत्र विद्याएँ हैं वे प्रश्न हैं। जो विद्याएँ मंत्रविधि के अनुसार जपी जाने पर विना पूछे ही शुभाशुभ का कथन करती हैं वे अप्रश्न हैं। तथा जो विद्याएँ अंगुष्ठ आदि के प्रश्न और प्रश्न दोनों से संबंध रखकर शुभाशुभ का कथन करती हैं वे प्रश्नाप्रश्न ये सब तीनों तरह की विद्याएँ ३२४ है। इनका कथन इस अंग में हुआ है। तथा - स्तंभन, वशीकरण, विद्वेषण, उच्चाटन आदि रूप जो विद्यातिशय हैं उनका, एवं साधक पुरुषों की नागकुमार, सुपर्णकुमार, तथा यक्ष आदिकों के साथ जो वास्तविक बातचीत होती है - वहुई है वह सब विषय इसमें કરણ પડયુ છે. અથવા પ્રશ્ન અને વ્યાકરણ, એ બને જે અંગમાં છે તે અંગને પ્રશ્નવ્યાકરણ કહે છે. આ પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રમાં ૧૦૮ પ્રશ્નો ૧૦૮ અપ્રશ્નો અને ૧૦૮ પ્રશ્નાપ્રશ્નો છે. અંગુષ્ઠ, બાહુ વગેરના પ્રશ્નભાવની સાથે સંબંધ રાખતી જે મંત્રવિદ્યા છે તેમને પ્રશ્ન કહે છે. જે વિદ્યાએ મ`ત્રવિધિ અનુસાર જપવામાં આવે તા વગર પૂછયે જ શુભાશુભનું કથન કરે છે, તેમને અપ્રશ્ન કહે છે. તથા વિદ્યાએ અંગુષ્ઠ આદિના પ્રશ્ના અને અપ્રશ્ના, એ બન્નેની સાથે સ`ખ'ધિત શુભાશુભત્તુ' કથન કરે છે, તેમને પ્રશ્નાપ્રશ્ન કહે છે. એ ત્રણે પ્રકારની ૩૨૪ વિદ્યાએ छे, याने ते थन या संगमां यु छे. तथा स्तंभन, वशी २णु, विद्वेषण, ઉચ્ચાટન, આદિપ વિધાતિશયેાનુ, તથા સાધકાની નાગકુમાર, સુપકુમાર, તથા યક્ષ આદિની સાથે જે વાસ્તવિક વાતચીત થાય છે કે થઇ છે તે બધા વિષયાનુ
८०२
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
