________________
भावबोधिनी टीका. द्वादशसमवाये भिक्षुप्रतिमादिनिरूपणम्
१५५ प्रच्छनादिकं कुर्वन् साधुरशुद्धः । एवं वारत्रयमविधिना वाचनां पृच्छनां कुर्वन् साधुः प्रायश्चित्तविधिना संभोग्यः । चतुर्थवेलायां तथा कुर्वन् विहितपायश्चित्तोऽपि असंभोग्य एव | इति द्वितीयः संभोगः २। 'भत्तपाणे' भक्तपानम् भक्तपानसंभोगः तृतीयः । एतद् विषये सर्वमुपधिवद्विज्ञेयम् । केवलं परिकर्मस्थाने दानं परिभोगस्थाने च आदानमिति वाच्यम् । इति तृतीयः संभोग; ३। 'अंजलिपग्गहे त्ति य' अञ्जलिपग्रहणम् इति च, इति शब्दः स्वरूप प्रदर्शनार्थ;, च ग्रहणं समु. चयार्थः। अञ्जलिपग्रहणमिति चतुर्थः संभोगः । अञ्जलिग्रहणशब्देन वन्दनारूपोऽर्थोऽवसे यः। तथाहि-संभोगिकमन्यसंभोगिकंवा साधुं वन्देत, साञ्जलिप्रणमेत, आलोचनासूत्रार्थनिमितं निषद्यां कुर्वीत, एवं कुर्वन् साधुः संभोग्यः । परन्तु स करने वाला साधु अशुद्ध है। इस तरह तीन बार अविधि पूर्वक वाचना प्रच्छना करने से अशुद्ध बना हुआ प्रायश्चित्त विधि से संभोग्य हो जाता है। परन्तु यदि वही साधु चौथी बार भी ऐसा करता है तो प्रायश्चित्त लेने पर भी वह अशुद्ध माना जाता है और इस तरह वह असंभोग्य ही रहता है। भक्तपान संभोग३-इसके विषय में उपधि की तरह ही सब विधि जाननी चाहिये। परन्तु यहां परिकर्म के स्थान में दान, और परिभोग के स्थान में आदान शब्द का प्रयोग करना चाहिये३। अंजलिपग्रह४यह संभोग का चतुर्थ भेद है, यहां अंजलि शब्द वंदनारूप अर्थ को प्रकट करता है, साधु सांभोगिक अथवा अन्यसांभोगिक साधु मिलने पर उन्हें वंदना करता हैं, साञ्जलि नमस्कार करता है और आलोचना तथा मूत्रार्थ निमित्त निषद्या करता है, अर्थात् बैठता है, इस प्रकार करने वाला साधु संभोग्य माना जाता है, परन्तु यदि वह साधु पासस्थ आदि साधुओं સાધુ સાથે અથવા પાર્શ્વસ્થ સાધુ સાથે વાચના પ્રચ્છના કરનાર સાધુ અશુદ્ધ છે. આ રીતે ત્રણ વખત અવિધિ પૂર્વક વાચના પ્રચ્છના કરવાથી અશુદ્ધ થયેલ સાધુ પ્રાયશ્ચિત્ત વિધિથી સંભાગ્ય થઈ જાય છે. પણ એ જ સાધુ ચોથી વાર પણ એવું કરે તે પ્રાયશ્ચિત્ત લેવા છતાં પણ તેને અશુદ્ધ માનવામાં આવે છે, અને આ રીતે ते अस साम्य ॥ २९ छे. (२)
(3) भक्तपानसंभोग-तमा उपधि प्रमाणे मधी विवि . ५९ मही પરિકમની જગ્યાએ દાન અને પરિભેગને સ્થાને આદાન શબ્દને પ્રયોગ કરે. नये. (3)
(४) अंजलिप्रग्रह--सा सभोगना व्यायाले छे. मी लि शहना અર્થ વેદના થાય છે. સાધુ સાંભોગિક અથવા અન્ય સાંગિક સાધુ સાથે મુલાકાત થતા તેમને વંદના કરે છે, અંજલિબદ્ધ નમસ્કાર કરે છે, અને આલોચના તથા સૂત્રાર્થ નિમિત્ત નિષા કરે છે. એટલે કે બેસે છે. આ પ્રમાણે કરનાર સાધુને સંભોગ્ય માન.
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
