Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भावबोधिनी टीका. एकोनत्रिंशत्तमेसमवाये पापत निरूपणम ३३३ भवन्ति । यत एतेषु षण्मासेषु प्रत्येकमासस्य कृष्णपक्ष एकं रात्रिंदिवं क्षीयते । 'चंददिणेणं' चन्द्रदिन-पतिपदादिका तिथिः खलु अत्र चन्द्रदिनशब्देन तिथिय ते, 'एगणतीसमुहूत्ते साइरेगे मुहुत्तग्गेणं' एकोनत्रिंशन्मुहूर्त सातिरेक मुहूर्ताओण-मुहूर्तपरिमाणेन प्रज्ञप्तम्, किंचिदधिकैकोनत्रिंशन्मुहूर्तपरिमितं चन्द्रदिनमितिभावः । इदमत्र वोध्यम्-चन्द्रमासेहि एकोनविंशदिनानि दिनद्विषष्टिभागानां द्वात्रिंशद्भागाश्च भवन्ति । तत्र एकोनविंशदिनानां त्रिंशता गुणनेन मुहूर्तानि कृत्वा तानि पुनस्त्रिशता पविभाजयेत्, दिनद्विषष्टिभागानां द्वात्रिंशद्भागानपि त्रिंशता प्रविभाजयेत् । एवं करणेन चन्द्रदिनं किचिदधिकैकोनत्रिंशन्मुहूर्तात्मकं भवति । 'जीवेणं' जीवः खलु प्रशस्ताध्यवसानयुक्तः 'भविए' भविकःभव्यः सम्यग्दृष्टिः तीर्थङ्करनामसहिता 'नामस्स' नाम्नः कर्मणः 'णियमा नियमात् एकोनत्रिंशतमुत्तरमकृतीः 'निबंधित्ता' निवध्य वैमानिकेषु देवेषु देवत्वेनोत्पद्यते ॥ सू. ६२ ॥ एक एक रात्रि दिवस की हानि होती है । मुहूर्त परिमाण की अपेक्षा चंद्रदिनतिथि कुछ अधिक २९ उन्तीस मुहूत्तपरिमाण का कहा गया है। प्रशस्त अध्यवसाय से युक्त सम्यग्दृष्टि भव्य जीव तीर्थकर सहित नामकर्म की २९ उन्तीस प्रकृतियों का नियम से बंध करके वैमानिक देवों में उत्पन्न होता है।
भावार्थ-सूत्रकार ने इस सूत्रद्वारा२९ उन्तीस संख्याविशिष्ट समचाय का कथन किया हैं। इसमें उन्होंने भौम आदि के भेद से पापश्रुत का सेवन २९ उन्तीस प्रकार का कहां है । आषाढ, सावन को छोडकर भाद्रपद, आश्विन, को छोडकर कार्तिक, मार्गशीर्ष को छोडकर पौष, माघ को छोडकर फाल्गुन, चैत्र को छोडकर वैशाख, इन महीनों को स्थूलમાસમા પ્રત્યેક માસના ૨૯ ઓગણત્રીસ રાત્રિ દિવસ હોય છે કારણ કે તે મહિના ઓના કૃષ્ણ પક્ષમાં એક એક રાત્રિ દવસનો ક્ષય થાય છે. મુહુર્ત પરિમાણની અપેક્ષાએ ચંદ્રદિન-તિથિ ૨૯ ઓગણત્રીસ મુહૂત પરિમાણથી થોડી વધારે કહેલ છે. પ્રશસ્ત અધ્યવસાયથી યુક્ત સમ્યગદછી ભવ્યજીવ તીર્થકર સહતિ નામકર્મની ર૯ ઓગણત્રીસ પ્રકૃતીનો નીયમથી બંધ બાધીને વમાનીક દેવેમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
ભાવાર્થસૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા ૨૯ ઓગણત્રીસ સંખ્યાવાળા સમવાનું કથન કર્યું છે. તેમાં તેમણે ભૌમ આદિના ભેદથી પાપકૃતનું ૨૯ ઓગણત્રીસ પ્રકારનું સેવન બતાવ્યું છે. અષાઢ, શ્રાવણને છોડીને ભાદર, આસને છોડીને કાર્તિક, માગશરને છોડીને પિષ મહાને છોડીને કાગણ, અને ચિત્રને છેડીને વૈશાખ, એ છ માસના
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
