Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भावबोधिनी टीका. त्रिषष्ठितमं समवायनिरूपणम्
लक्षपूर्वाणि यावत् 'महारायमज्झे' महाराजमध्ये = महाराजावस्थायां 'वसित्ता' उषित्वा 'मुंडे भवित्ता' मुण्डो भूत्वा 'अगाराओ' अगारात् 'अणगारियं' अनगारितां प्रब्रजितः । ' हरिवासरम्मयवासेसु' हरिवर्ष रम्यकवर्षयोः 'मणस्सा' मनुष्याः ' तेवडीए राईदिएहिं' त्रिषष्टया रात्रिन्दिवैः 'संपत्तजो० णा' संप्राप्तयौवनाः = जननीजनकादिकृतपरिपालनमनपेक्ष्यैव समधिगततारुण्याः ' भवंति ' भवन्ति । 'निसढे णं पव्वए' निषधे खलु पर्वते = निषधवर्षधर पर्वतस्योपरि 'तेबहिं स्रोदया' त्रिपष्टिः सूर्योदयाः = सूर्योदयस्थानानि सूर्यमण्डलानीति यावत 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्ताः। ‘एवं' एवम् = अनेन प्रकारेण 'नीलवं ते वि' नीलवति पर्वतेऽपि त्रिषष्टिः सूर्योदयस्थानानि प्रज्ञप्तानि । अयं भावः = मेरोरेकतो निपधपर्वतमूर्धनि त्रिपष्टिर्मण्डलानि, हरिवर्ष क्षेत्रजीवाकोटयां द्वे, द्वितीयपार्श्व नीलवन्मूर्ध्नि त्रिषष्टि, में रहे - बाद में वे मुंडित होकर अगारावस्था से अनगारावस्थायुक्त बने । हरिवर्ष और रम्यकवर्ष के मनुष्य ६३ तिरसठ अहोरात्र में जननी जनक आदि द्वारा कृत परिपालन के बिना ही यौवनावस्थायुक्त हो जाते हैं। निषेध वर्षधर पर्वत के ऊपर सूर्यमंडल ६३ तिरसठ हैं। इसी तरह से नीलवंत पर्वत पर भी सूर्यमंडल ६३ तिरसट हैं। इसका भाव इस प्रकार से है- मेरू की एक और जो निषध है उसकी चोटी पर ६३ तिरसठ सूर्यमंडल हैं। हरिवर्ष और विदेह को जुदा करनेवाला यह निषेधपर्वत है। विदेह क्षेत्र सब क्षेत्रों के बीच में है इसलिये मेरु पर्वत भी उस क्षेत्र के बराबर मध्य में स्थित है। विदेह और रम्यक वर्ष को जुदा करनेवाला नोलपर्वत है। इसलिये यहां निषध और नील इन दो पर्वतों का सूत्रकार ने उल्लेख किया है। हरिवर्ष क्षेत्र की जो जीवा है उसकी कोटी पर दो
४७७
હતું. ત્યાર બાદ તે દીક્ષિત થઇને અગારાવસ્થાથી અણુગારાવસ્થા યુકત થયા હતા. હરિવં અને રમ્યકવષઁના મનુષ્યા માતાપિતા દ્વારા પાલન કરાયા વિના— તેસ (૬૩) દિનરાતમાં જ યૌવનાવસ્થા પ્રાપ્ત કરે છે. નિષધ વર્ષોંધર પર્યંત ઉપર તેસ (૬૩) સૂર્ય મંડલ છે—એ જ પ્રમાણે નીલવંત પર્યંત પર પણ તેસઠ (૬૩) સૂર્યમંડળ છે તેનું તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે છે—
મેની એક તરફ જે નિષધ છે તેના શિખર પર તેસઠ સૂર્યમાંડળ છે. આ નિષધ પર્વત હરિવર અને વિદેહને જુદા પાડે છે. વિદેહક્ષેત્ર સઘળાં ક્ષેત્રાની વચ્ચે છે, તેથી મેરુ પર્યંત પશુ તે ક્ષેત્રની ખરાખર મધ્યમાં રહેલ છે, વિદેહ અને રમ્યક વર્ષીને જુદા કરનાર નીલપત છે, તે કારણે સૂત્રકારે અહી નિષધ અને નીલ, એ એ પવ તાના ઉલ્લેખ કર્યાં છે. હરિવ` ક્ષેત્રની જે જીવા છે તેની કેાટી પર એ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
