________________
भावबोधिनी टीका. त्रिंशन्समवाये मोहनीयस्थान निरूपणम् धंसिया। विउलं विक्षोभइत्ता णं किच्चाणं पडिबाहिरं ॥१०॥ उवगसंतंपि जं पित्ता, पडिलोमाहि वग्गुहिं । भोगभोगे वियारेई,महामोहं पकुव्वइ ॥११॥ अकुमारभूए जे केई, कुमारभूए त्ति हं वए। इत्थी 'अक्खीणझंभे' अक्षीणझझा=अक्षीणा=न नष्टा-झन्झा संघ गणान्यतरभेदनवाव्यापारो यस्य स तथा-सभायां मिश्रवचनभाषकः 'पुरिसे' पुरुषः महामोह प्रकुरुते ॥९।। दशममाह-'अणायगस्स' इत्यादि-अनायकस्य नयवान दाराँस्तस्यैव ध्वंसयित्वा । विपुलं विक्षोभ्य कृत्वा खलु मतिबाह्यम् ॥१०।। उपगच्छन्तमपि जल्पित्वा प्रतिलोमाभिर्वाग्भिः । भोगभोगान् विदारयति महामोहं प्रकुरुते ॥११॥ य: अनायकस्य-स्वयं नायकत्वरहितस्य मन्त्रिनिर्भरस्य राज्ञों 'नयवं' नयवान्-मन्त्री 'तस्सेव' तत्यैव स्वस्वामिन एव दारे' दारान राजदारान् धंसिया' ध्वंसयित्वा-शीलतः स्खलयित्वा, तथा 'विउलं' विपुल बृहत् सामन्तादि परिकरं 'विक्खोभइत्ताणं' विक्षोभ्य भेदकरणेन संचाल्य तं राजानं 'पडिबाहिरं' प्रतिबाधम्राज्यानधिकारिणं-'किच्चा' कृत्वा तथा-'उवगसंतपि' उपगच्छन्तमपि राज्यशासनेच्छया स्वासनमुपागच्छन्तमपितं 'पडिलोमाहिं वग्गहि' प्रतिलोमाभिर्वाग्मिः प्रतिकूलाभिर्वाणीभिः 'जपित्ता' जल्पित्वा तिरस्कृत्य 'भोगमोगे' भोगभोगान्तस्य राज्ञः कोशराष्ट्रसुहृत्सैन्यादि राज्याङ्गकृतानि समस्तानि राज्यसुखानि 'वियारेइ' विदारयति=विधावह मिश्रभाषा का प्रयोग करता है तो ऐसा प्राणी महामोहनीयकर्मका बंध करता है। यह मोहनीय का ९ नववां स्थान है। जो नीतिवेत्ता मंत्री अपने पर निर्भर रहे हुए अपने स्वामी राजा के स्त्रियों को शील धर्म से पतित कर-अर्थात् उनकी रानियों को अपने पंजे में फँसाकर तथा उसके सामन्त आदिजनों को उससे फोडकर उस नरेश को राज्य का अनधिकारी कहता है तथा शासन करने की इच्छा से अपने आसन पर आते हुए भी उस नरेश को प्रतिकूल नारों द्वारा तिरस्कृत करता है और राजा के कोश, राष्ट्र, सुहृत्, सैन्य आदि राज्याङ्गों द्वारा संपादित समस्त પરસ્પર લળ્યા જ કરે–તે પ્રકારની ભાવનાથી મિશ્રભાષાને પ્રયોગ કરનાર મનુષ્ય મહામહનીય કમને બંધ બાંધે છે. આ મેહનીયનું નવમું સ્થાન છે. જે નીતિવેત્તા મંત્રી તેના પર વિશ્વાસ મૂકનાર તેના સ્વામી-રાજાની રાણીઓને શીલધર્મથી ભ્રષ્ટ કરે. એટલે કે તેમની રાણીઓને પિતાના પંજામાં ફસાવીને તથા તેના સામન્ત આદિને ફાડીને તે રાજાને રાજ્યનો અનધિકારી કહે છે તથા શાસન કરવાથી ઇચ્છાથી રાજયાસને આવતા એવા તે રાજાને વિરોધી અવાજે દ્વારા તિરસ્કૃત કરે છે, અને તે રાજાના ભડાર, રાષ્ટ્ર, સુહત, સિન્ય આદિ રાજ્ય અંગે દ્વારા સંપાદિત
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
