________________
४६२
समवायाङ्गसूत्रे पातालकलशस्य बहुमध्यदेशवी यः प्रदेशो वर्तते तयोः परस्परासश्लषापेक्षया अष्टपञ्चाशत्सहस्रयोजनपरिमितम् अन्तरं प्रज्ञप्तम् । एवं शङ्खस्य आवासपर्वतस्य पौरस्त्याचरमान्तात् यूपकस्य महापातालस्य बहुमध्यदेशभागःयोऽस्ति एतत्खलु अष्टपञ्चाशद् योजनसहस्राणि अबाधया अन्तरं प्रज्ञप्तम् । एवं दकसीम्नः आवा. सपर्वतस्य दक्षिणात्यात् चरमान्तात् ईश्वरस्य महापातालस्य बहुमध्यदेशभागो योऽस्ति, एतत्खलु अष्टपञ्चाशद् योजनसहस्राणि अबाधया अन्तरं प्रज्ञप्तम्।।सू.९७।। ___ एकोनषष्टितमं समवायमाह-'चंदस्स णं' इत्यादि ।
___ मूलम्-चंदस्स णं संवच्छरस्स एगमेगे उऊ एगूणसर्टि राइं. दियाइं राइंदियग्गेणं पण्णत्ते । संभवे णं अरहा एगूणसहि पुव्वसयसहस्साई अगारमझे वसित्ता मुंडे जाव पव्वइए। मल्लिस्स णं अरहओ एगूणसर्टि ओहिनाणिसया होत्था ॥सू० ९८॥
टीका--'चंदस्स' इत्यादि, 'चंदस्स णं संवच्छरस्स' चान्द्रस्य खलु संवत्सरस्य-स्थानाङ्गादिषु बहुविधः संवत्सरोऽभिहितः, तत्र यः संवत्सरश्चन्द्रगतिमगीकृत्य विवक्षितः, स संवत्सरश्चान्द्रउच्यते, तत्र द्वादशमासाः षड्ऋतवश्व केतुक महापाताल कलश का बहुमध्यभागवर्ती जो प्रदेश है वह व्यवधान की अपेक्षा अठावन ५८ हजार योजन दूर है। इसीप्रकार से शंखनामक आवासपर्वत के पौरस्त्य चरमांत से यूपक नामके महापाताल कलश का जो बहुमध्यभागवर्ती प्रदेश है वह व्यवधान की अपेक्षा ५८ अठावन हजार योजन दूर है। इसी प्रकार से इतनी ही दूर का अन्तर दकसीमन् नाम के आवासपर्वत के दाक्षिणात्य चरमांत से ईश्वर नामक महापातालकलश के बहुमध्यदेशभाग में है। ।मु० ९७॥
अब सूत्रकार ५९ उनसठसंख्या विशिष्ट समवाय का कथन करते हैं-'चंदस्स णं सवच्छरस्स' इत्यादि।
टीकार्थ--स्थानाङ्ग आदिकों में अनेक प्रकार का संवत्सर कहा है, इनमें जो संवत्सर चंद्रगति को अंगीकार करके विवक्षित हुआ है उसका नाम चांद्रसंवत्सर है। इस चांद्रसंवत्सर में १२ बारह मास तथा ६ छह અઠ્ઠાવન હજાર યોજન છે, એ જ પ્રમાણે શંખ નામના આવાસપર્વતના પૂર્વના આખરી ભાગથી ચૂપક નામના મહાપાતાલ કલશના મધ્યભાગનું અંતર પણ અઠ્ઠાવન જન છે. એ જ પ્રમાણે દકસીમન નામના આવાસ પર્વતના દક્ષિણ છેડાના ભાગથી ઈશ્વર નામના મહાપાતાલકલશના મધ્યભાગનું અંતર અઠ્ઠાવન (૫૮) હજારચાજન છે. સૂ ઉછા
હવે સૂત્રકાર ઓગણસાઠ (૫૯) સંખ્યાવાળા સમવાયાનું કથન કરે છે-- 'चंदस्स णं सवच्छरस्स' इत्यादि !
ટીકાથ–સ્થાનાંગસૂત્ર આદિમાં અનેક પ્રકારનાં સંવત્સર કહ્યાં છે. તેમાં જે સંવત્સર (વર્ષ) ચન્દ્રગતિને અનુલક્ષીને ગણવામાં આવે છે તે સંવત્સરને ચાંદ્ર
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
