Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भावबोधिनी टीका. दशमसमवाये श्रमणधर्मादिनिरूपणम्
१२७
*
I
दशविधानि 'चित्तसमाहिद्वाणा' चित्तसमाधिस्थानानि = चित्तस्य = मनसः समाधिः = प्रशान्तता, तस्य स्थानानि प्रज्ञतानि तद्यथा - 'धम्मचिंता वा से असमुप्पण्णपुत्रा समुपज्जिज्जा सव्वं धम्मं विजाणित्तए' 'से' तस्य कल्याणभागिनः साधोः 'सव्वं' सर्व= निरवशेषं धर्म- जीवादिद्रव्यस्वभावमुपयोगोत्पादादिकं श्रुतादिरूपं वा 'जाणित्तए' ज्ञ परिज्ञया ज्ञातुं ज्ञात्वा च प्रत्याख्यानपरिज्ञया परिहरणीयकर्मपरिहर्तुम् 'असमुप्पण्णपुव्वा' अमुत्पन्नपूर्वा = पूर्व समुत्पन्ना - समुत्पन्नपूर्वा, न समुत्पन्नपूर्वा असमुत्पन्नपूर्वा = पूर्वस्मिन् अनादौ श्रतीते कालेऽनुपजाता, तदुत्पत्तौ हि अपार्द्ध पुद्गलपरावर्तान्ते कल्याणस्यावश्यंभावात् । 'धम्मचिंता' धर्मचिन्ता= धर्माः = जीवाजीवादि द्रव्याणामुत्पादादि स्वभावाः, तेषां चिन्ता अनुप्रेक्षा, अथवा चर्यवास - ब्रह्मचर्य धारण करना १०| चित्तसमाधिस्थान दस कहे गये हैं । वे इस प्रकार से हैं- कल्याण को प्राप्त हुए साधु को जो समस्त धर्म को जानने के लिये असमुत्पन्नपूर्व - (पहेले कभी नहीं उत्पन्न हुई वैसी ) धर्मचिन्ता उत्पन्न होती है यह प्रथम चित्तसमाधिस्थान है । इसका तात्पर्य यह है कि आत्मकल्याणाभिलाषी साधु जीवादि द्रव्यों के स्वभाव को, अथवा आत्मस्वभावरूप उपयोग को, या उत्पाद आदि रूप सत् को, अथवा सर्वज्ञ भाषित श्रुतादिरूप धर्म को ज्ञ परिज्ञा से जानकर और प्रत्याख्यान परिज्ञा से परिहरणीय कर्म को छोड़कर जो अनादिकाल से इस संसार में परिभ्रमण करते हुए अभीतक प्राप्ति नहीं हुई ऐसी धर्म चिंता को जो कि धर्मध्यान की कारणभूत होती है प्राप्त कर लेता है । इससे उसे अपार्द्धपुद्गल - परावर्तन काल के अन्त में अवश्य ही मोक्ष की प्राप्ति हो जाती है । इस धर्मचिन्ता में मुनि इस प्रकार का भी विचार करता દસ કહ્યાં છે, તે આ પ્રમાણે છે—કલ્યાણને પામેલ સાધુને સમસ્ત ધર્મ ને જાણવાની જે असमुत्पन्नपूर्व-पडेलां ही या य न होय खेरी धर्मयिन्ता उत्पन्न घाथ छे, ते પહેલુ' ચિત્ત સમાધિસ્થાન છે. એટલે કે આત્મકલ્યાણાભિલાષી સાધુ જીવાદી દ્રવ્યેાના સ્વભાવને, અથવા આત્મ સ્વભાવરૂપ ઉપયેગને, કે ઉત્પાદ આદિ રૂપ સત્ને, અથવા સર્વૈજ્ઞ ભાષિત શ્રતાદિ રૂપ ધર્માંને જ્ઞ પરિજ્ઞાથી જાણીને અને પ્રત્યાખ્યાન પરિજ્ઞાથી ત્યાગ કરવા લાયક કર્માંના ત્યાગ કરીને, અનાદિકાળથી આ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરતાં હજી સુધીમાં કદી પણ પેદા ન થઇ હોય એવી ધમચિન્તા પ્રાપ્ત કરી छे, भे धर्मચિન્તા ધર્મધ્યાનના કારણરૂપ હોય છે. તેથી તેને અપાદ્ધ પુદ્ગલ-પાવન કાળને અન્તે મેાક્ષની પ્રાપ્તિ અવશ્ય થાય છે. આ ધ`ચિન્તામાં મુનિ એવા પણ વિચાર કરે છે કે
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
