Book Title: Agam 24 Chhed 01 Nishith Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Amarmuni, Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Amar Publications
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001829/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-sUtram NISITHA - SUTRA sampAdaka upAdhyAya kavi zrI amara muni muni zrI kanhaiyAlAla "kamala" Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ About the Book Nishtha is an important Agama text of the Jainas. The Bhashya of Sthavira Pungava Shri Vishahagani Mahattara and the Churni of Jinadasa Mahattara on this, Agama text posses a great value and special significance. The Bhashya described different aspects of conduct situated to time and place. Besides, the Bhashya throws light on the cultural, Political, Social and other aspects contemporaneous with the period of Bhashyadara. In fact, Nishith is an encyclopaedia of knowledge which the Bhashya suppliments additionally. It was first published by Sanmati Gyan Peeth, Agra under the Editor-ship of Pujya Shri Amar Muni Ji Maharaj and Muni Shri Kanhaiya Lalji. A number of scholars have written thesis on the work obtained Doctorates. With the first edition going out of print, there has been an incresing demand for the supply of this book. It is to meet this long -felt need of scholars, Universities and private Institutions that this present in the same Type reprint has seen the light of the day. Due to Flourish the name of Pujya Gurudev the limited Copies have again printed as a IInd edition. Complete set in four parts Rs. 1000/ Jain cre ate national jainelibrary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavira - puMgava zrI visAhagaNi mahattara- praNItaM, sabhASyaM nizItha -sUtram AcArya pravara zrI jinadAsa mahattara- viracitayA vizeSa- cUrNI samalaMkRtam dvitIyo vibhAgaH uddezakAH 1-9 sampAdaka : upAdhyAya kavi zrI amaramuni jI mahArAja va muni zrI kanhaiyAlAla jI mahArAja " kamala " amara pablikezana vArANasI-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana : amara pablikezana sI.ke.-13/23, sattI cauttarA vArANasI. phona : (0542) 2392378 vitaraka : bhAratIya vidyA prakAzana 1, yU.bI. javAhara nagara, baMgalo ror3a, dillI-7. phona : 011-23851570 posTa boksa na. 1108, kacaur3I galI, vArANasI phona : (0542) 2392378 mUlya : 1200.00 (cAra bhAga meM) saMskaraNa : 2005 mUdraka : Tivinkla grAphiksa, dillI-110088. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NISHITH SUTRAM (With Bhashya) By STHAVIR PUNGAVA SHRI VISAHGANI MAHATTAR and Vishesh Churni By ACHARYA PRAVAR SHRI JINDAS MAHATTAR PART U UDESHIKA 1-9 Edited by Upadhaya Kavi Shri Amarchand Ji Maharaj Muni Shri Kanhaiyalal Ji Maharaj "Kamal AMAR PUBLICATIONS VARANASI-1 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by: AMAR PUBLICATIONS CK-13/23, Satti Chautra Varanasi. Phone : (0542) 2392376 Distributers : BHARATIYA VIDYA PRAKASHAN 1, U.B., Jawahar Nagar, Bungalow Road, Delhi-7. Phone : 011-23851570 Post Box No. 1108, Chauchari Gali, Varanasi Phone : (0542) 2392378 Price : Rs. 1200.00 (In four parts) Edition : 2005 Printed by : Twinkle Graphics, Delhi-110088. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisa ke kara-kamaloM meM ? jina kA mano loka gagana - sA vizAla, virATa aura zAradI prabhA se bhI zubhra hai / jina kA hRdaya para vedanA meM kusumAdapi kAmala, aura apanI saMyama sAdhanA meM vajrAdapi kaThora hai / varadahasta, jina kA sneha - sikta mere sira para sadA se rahA hai / jinakA vAtsalya merI saMgama yAtrA kA, saMbala sabala aura sukhada pAtheya rahA hai / apane una parama - - pavitra, parama guru, parama zraddheya / zrI phatehacanda jI ma0 ko, sabhakti savinaya samarpita / - jina kA tapaH pUta jIvana pavitra hai, jina kA AcAra nirmala evaM zuddha hai / jina kA vicAra uccatara, aura bANI madhura, sarasa evaM snigdha hai / * - mUni kanhaiyAlAla 'kamala' Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAtma-nivedana mAnava-mana meM cirakAla se saMkalita saMkalpoM kI siddhi, mAnava ke tadanurUpa satsAhana, sAdhana-parijJAna evaM athaka parizrama se hotI hai / sAhitya sAdhanA kA yahI mUla maMtra mere jIvana ko sadA pragati kI ora bar3hAtA rahA hai| zraya upAdhyAya kavirala zrI amaracandra jI mahArAja kI vimala yaza-razmiyA mere mAnasa ko cirakAla se Alokita kara rahI thI, para unake vyAvara varSAvAsa se pUrva jaba mene sunA ki upAdhyAya zrI jI marudharadharA ko pAvana karane ke lie padhAra gae haiM, tava merA hRdaya harSa-vibhora ho gyaa| unake mahAmahima vyaktitva kA spaSTa aura vizada paricaya-mujhe "madhukara" jI mahArAja ne karAyA, kyoMki ve vyAvara-varSAvAsa meM upAdhyAya zrI ke jJAnAmRta kA nirantara pAna karate rahe the| ajamera varSAvAsa se pUrva upAdhyAya kavi zrI jI ke darzanoM kA pUNyamaya lAbha mujhe puSkara meM milA / vaha divasa mere jIvana kA pavitratama divasa thaa| puSkara meM alpa samaya ke saMparka se hI mujhe kavi zrI jI ke dArzanika mastiSka kA, sarama kavi mAnasa kA aura virATa vyaktitva kA sAkSAtkAra ho gyaa| phira to sAdar3I sammelana meM, sojata sammelana meM, jodhapura ke saMyukta varSAvAsa meM aura bhInAsara ke sammelana meM, kavi zrI jI ke urvara evaM jyotirmaya mastiSka ne jo vicAra krAnti paidA kI, usase grAja kauna aparicita hai? kavi zrI jI ke virATa mAnasa meM sabako sahaja sneha se prAtma-jana banAne kI apAra kSamatA hai| jJAna aura vicAra ke isa adhi devatA ne eka ora apane agAdha jJAna se samAja ke purAtana mAnasa ko prabhAvita kiyA, to dUsarI pora samAja ke udIyamAna graMkuroM ko bhI apane jJAna ke jala se sahaja sneha ke sAtha sIMcA hai| isakA artha - yaha hai, ki kavi zrI jI purAne aura naye yuga kI sandhi haiM, bejor3a kar3I haiN| unake jIvana kI amara dena hai -samAja sNghttn| ____ maiM apane sAhityaka jIvana ke prArambha se hI prAgama-sAhitya ke sampAdana ke lie utsAhita rahA hU~ / pAgama sAhitya kI sevA mere jIvana kI vizeSa abhilASA rahI hai| parantu maiM yugAnurUpa apanI eka nayI paddhati se hI pAgama sAhitya kI sevA karanA cAhatA thA / apanI, isa sAdha ko pUrA karane ke lie mujhe atIta meM vahuna kucha zrama karanA par3A hai / maiM pAgamoM kA vilaya-krama se vargIkaraNa karane kA kArya karIva 7.8 varSa pUrva se kara rahA hU~, use susambaddha karane ke lie mujhe kisI bahuzruta ke sahayoga kI apekSA thii| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) kavizrI jI ke jayapura varSAvAsa meM isI zubha saMkalpa ko lekara meM unakI pavitra sevA meM raha cukA hU~ / parantu unakA svAsthya ThIka na rahane se meM pUrA lAbha nahIM le sakA / mere mana kI cira sAdha jyoM kI tyoM banI rahI / parantu maiM nirAza aura hatAza nahIM huA, kyoMki " AzA mAnava kI paribhASA" yaha mere jIvana kA saMbala rahA hai / astu apane saMkalita Agama sAhitya ko antima mUrta rUpa dene kI pabala bhAvanA se hI maiM haramAr3A se AgarA punaH kavi zrI jI kI punIta sevA meM upasthita huA / AgamoM ke vargIkaraNa kA kArya sAdhAraNa nahIM hai, apitu yaha eka cirasamaya-sAdhya mahAna kArya hai, parantu kavi zrI jI ke dizA-darzana se kAphI saphalatA milI hai, usakA eka bhAga lagabhaga taiyAra ho cukA hai, aura vaha dera-savera meM prakAzita bhI hogA / nizItha bhASya evaM nizItha cUrNI kA sampAdana jisakI mujhe svapna meM bhI kalpanA nahIM thI, vaha bhI kavi zrI jI kI preraNA, dizA darzana aura utsAha kA hI zubha pariNAma hai / anyathA yaha mahAn kArya kahA~ aura merI gralpa zakti kahA~ ? grAgarA prasthAna se pUrva mere sAmane aneka vikaTa samasyAeM thIM, jisameM zraddheya gurudeva phatehacandra jI ma0 kI asvasthatA mukhya thI / parantu gurudeva ne mujhe grAgarA jAne ke lie 'kevala preraNA hI nahIM dI, balki hRdaya ke sahaja sneha se zubhAzIza bhI pradAna kii| unake zubhAzIrvAda ke binA merA AgarA grAnA saMkalpa mAtra svapna hI banA rhtaa| ataH maiM apane mAnasa kI sa bhakti ke sAtha gurudeva kA grabhinandana karatA huuN| sAtha hI gurudeva kI sevA kA bhAra mumukSu paM0 muni zrI mizrImala jI mahArAja ne svIkAra karake mahAn jJAna yajJa ke lie jo sevAeM arpita kI haiM isake lie bhI meM unakA hRdaya se AbhArI hU~ / zraddheya amolakacandra jI mahArAja kI preraNA utsAha aura sahayoga bhI mere jIvana meM cirasmaNIya banA rahegA / nizItha trUNi ke prastuta prakAzana meM saba se balavatI preraNA ApakI hI rahI hai / maiM apane nikaTa sahayogI muni zrI cA~damala jI kI sevA ko bhI nahIM bhUla sakatA unakI sakriya sevA bhI mere kArya meM eka vizeSa smaraNIya rahegI / dinAMka zrI pArzvajayaMtI 16- 12 san 1957 lohAmaMDI, AgarA / muni kanhaiyAlA lakamala' Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tripatra anunama - anuyoga kI vyAkhyA hastakarma sUtra saMkhyA 1 hastakarma kA padArtha bhikSupada kA nikSepa hasta kA nikSepa karma kA nikSepa dravya karma aura bhAvakarma viSayAnukrama prathama uddezaka hastakarma ke bheda akliTa hastakarma ke bheda-prabheda tathA tatsambandhI prAyazcitta siddhasena ke matAnusAra hastakarma ke chedana Adi bheda tathA tatsamvandhI prAyazcina chedana Adi ke apavAdoM kA svarUpa mahetuka aura mahetuka saMkliTa hastakarma madoSa vasati meM saMvila hastakarma ke hetuoM kI paramparA tathA saMyama kI rakSA ke lie gItArtha-nidhi apavAda va nadvipayaka prAyazcitta yatanA kI sthiti meM bhI sAdhaka kI maMgama meM asthiratA evaM tadviSayaka pAnI ke pracana pravAha meM patita vaTa-pAda kA hAnta mati ke bAhara mohodaya ke hetu zravaNa, darzana, smaraNa Adi se hone vAle mohodaya kA nigraha karane ke hetu prazasta bhAvanA evaM yatanA bAhya nimitta ke abhAva meM hone vAle tItra mohodA ke grAmyantarika hetuyoM kA svarUpa evaM tatsambandhI nIna dRSTAnta : 1 - cakravartI kA AhAra 2 - kAmAtura yuvatI 3 pAnI ke pravAha meM bahane vAlA puruSa gAthA ke 467-561 427 E YE 500 " 501 502-503 504-505 506-513 514- 516 510-564 5.65 566 5.67-570 071-573 pRSThAGka 1-2 2-26 ~ Im : : : 2 19 3 4 4-5 5-7 7 7-16 16 "" 16-20 21-22 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA 2-6 aMgAdAna 2 3 4 haa 6 7 8 6 10 11 viSaya hasta karma ke prAyazcittoM kA kAlakRta vibhAga mohodaya hone para prAcArya se nivedana tathA AcArya dvArA mohopazamana kI vidhi kA upadeza nirgranthiyoM ke lie vizeSa prAyazcitta kA nirUpaNa kArita evaM anumodita hastakamaM ke vibhinna prAyazcitta kArita evaM anumodita kA svarUpa nirgranthiyoM ke lie vizeSa prAyazcitta kA nirUpa 12 [ 2 ] kASTha Adi se aMgAdAna ke saMcAlana kA niSedha evaM tatsambandhI prAyazcita aMgadAna ke madana kA niSedha evaM tatsambandhI prAyazcita tela Adi se aMgAdAna ke abhyaMga kA niSedha tathA tatsambandhI prAyazcita lodha Adi ke kalka se aMgAdAna ke ubaTana kA niSedha evaM tadviSayaka prAyazcitta zIta athavA uSNa jala se aMgAdAna ke dhone kA niSedha evaM tadviSayaka prAyazcitta gAdAna kI tvacA dUra karane kA niSedha tathA tatsambandhI prAyazcitta gAdAna ke ghane kA niSedha uparyukta sAta sUtroM ke sAta hAnta aMgAdAna sambandhI apadAda saMcAlana-viSayaka sUtra ko chor3akara zeSa chaH sUtroM dvArAnirgranthoM ke samAna nigranthiyoM kA varNana zukrarAta kA niSedha tathA tatsambandhI prAyazcitta evaM prapavAda nirgranthoM ke samAna nigranthiyoM kA varNana gAthAGka 578-185 586 587 568 586 560-561 562-613 562-566 567-568 566 sacitta puSpa Adi kI gandha sUMghane kA niSedha gaMdha sUMghane se lagane vAle doSa, tatsambandhI virAdhanA, apavAda evaM vidhi 614-610 sopAna Adi kA nirmANa karavAne kA niSeva sopAna Adi ke nirmANa se lagane vAle doSa, tatsambandhI apavAda evaM krama 616-626 setu pula kA nirmANa karavAne kA niSedha setu kA nirmANa karavAne se lagane vAle doSa evaM tadviSayaka apavAda 600 601-612 613 630-638 pRSThAGka 22-24 24 25 19 93 25-26 26-32 26-27 27 39 19 " 28 "" "" 26 :) 26-31 32 32 m 32-33 33 33-35 36 36-37 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA 13 4 viSaya chIMke ke nirmANa kA niSetra chIke ke nirmANa ke apavAda 15-38 sUI, karanI (keMvI) nakhachedaka evaM karNazodhaka 15-18 sUI, katarano, nakhachedaka evaM karNazodhaka ke sudharavAne kA niSedha evaM tadviSayaka anavAda 16- 22 binA prayojana sUI Adi kI yAcanA karane kA niSedha evaM tadviSayaka doSa 23-26 sUI Adi kI pravidhi se yAcanA karane kA niSedha 40 39-46 pAtra, daNDa pradi 36 41 rajju, cilamilI Adi ke nirmANa kA niSeva etadviSayaka prAvAda 42 43 [ 3 ] 27-30 sUI grAdi jisa prayojana se lAI jAe usake atirikta anya prayojana siddha karane kA niSedha 671-672 31-34 sUI prAdi kevala apane kArya ke lie lAne para anya ko dene kA niSedha 673-674 675-681 35-38 sUI prAdi ke avidhipUrvaka lauTAne kA niSedha sUI Adi ke lauTAne kI vidhi 682-684 pAtra sudharavAne kA niSedha pAtra ke bheda va pAtra sambandhI prapavAda daMDa prAdi sudharavAne kA niSedha daMDa ke da daMDa kA parimAra daMDa rakhane kA prayojana daMDa Adi sudharavAne ke apavAda pAtra ke galI lagAne kA niSedha pAtra ke thegalI lagAne ke apavAda pAtra ke tIna se adhika thegaliyAM lagAne kA niSedha evaM tatsambandhI apavAda pAtra ko pravidhi me bAMdhane kA niSedha baMdhana ke prakAra tathA baMdhana kI vidhi binA prayojana vidhipUrvaka bAMdhane kA bhI niSedha pAtra bAMdhane ke apavAda gAthAGka 631-650 651-661 662-684 662-667 666-670 685-758 665-668 68-668 666 700-702 703 704-725 726-731 732-736 737-736 vrs 741-742 pRSThAGka 37 38-36 36 40-41 41-46 41-42 42-43 43 43-44 4' 44-45 46 46-56 46-47 47-48 48 46 39. 99 46-11 51 51-52 52-53 53 " 54 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA rr s viSaya pAtra ko eka baMdhana se bAMdhane kA niSedha pAtra ko tIna se adhika baMdhanoM se bAMdhane kA niSedha evaM tatsambandhI prAzcita va apavAda 46 niyata kAla ke bAda adhika baMdhana vAlA pAtra rakhane kA niSedha bandhana vAlA pAtra rakhane meM lagane vAle doSa 47-56 vastra 47 48 46 50 51 [ 4 ] 5.6 vastra ke galI dene kA niSedha vastra ke prakAra vastroM ke paribhoga kI vidhi tathA tadviSayaka guNa bahu parikarmayukta vastra grahaNa karane kA niSedha evaM tatsambandhI apavAda vastra ke tona se adhika thegaliyAM lagAne kA niSedha tathA tatsambandhI apavAda vastra ko avidhi se sIne kA niSedha tathA tatsambandhI prAyazcitta silAI ke bheda vastra ke gAMTha lagAne kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazci vastra ke tIna se adhika gAMTheM lagAne kA niSedha 52 phaTe hue vastra ke gAMTha lagAne kA niSedha 53 phaTe hue vastra ke tIna se adhika gAMTheM lagAne kA niSedha 54 avidhi se gAMTha lagAne kA niSedha 55 asadRza vastra ko thegalI lagAne kA niSedha, tatsambandhI prapavAda evaM prAyazcina 57 ghara kI bhitti para lage hue ghUma ko lene kA niSedha etatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta 58 sadoSa AhAra grahaNa karane kA niSedha etatsambandhI prAyazcitta evaM apavAda gAthAGka 743-744 pramANa se adhika vastra niyata kAla se adhika samaya taka rakhane kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcita 745-746 750. 751--758 756-767 75-763 764-766 767--775 776-780 781783 784786 959-98? 762767 768- 803 804 -815 pRSThAGga 5.4 5. 5. 55-56 56 -- 62 56 56-57 57-58 58-56 56--60 m 60 07 60.61 61 " 61--62 62 62-63 63 63-66 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya uddezaka sUtra saMkhyA viSaya gAthAGka pRSThAGka prathama aura dvitIya uddezaka kA sambandha 816-818 1-8 pAda-proJchanaka (rajoharaga) 816-850 67-72 kASTha ke daMDa vAlA pAda-proJchanaka banAne kA niSedha, tatsambandhI prAyazcitta evaM apavAda 816-827 67-66 kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka rakhane se lagane vAle doSa 82866 kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka rakhane ke kAraNa varada 70 daNDa aura dasA kA parimANa kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka rakhane ke prAvAda 831-834 kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka grahaNa karane kA niSedha kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka lekara rakhane kA niSedha kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka rakhane kI AjJA dene kA niSedha kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka dene kA niSedha kASTha ke daNDa vAle pAda-proJchanaka ke paribhoga kA niSedha 535-837 niyata kAla se adhika kASTha ke daNDa vAlA pAda-proJchanaka rakhane kA niSedha, etatsambandhI prAyazcitta evaM apavAda 738--844 71-72 kASTha ke daNDa vAle pAda-proJchanaka ko dhone kA niSedha, tatsambandhI prAyazcitta evaM apavAda 845-850 72--73 gandha candana prAdi kI gandha sUMghane kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta 851 sopAna sopAna Adi kA svayaM nimAMga karane kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta setu setu kA nirmANa karane kA niSedha. tatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta chIMkA chIMkA Adi ke nirmANa kA niSedha, tatsambandhI prAvAda evaM prAyazcitta 13 rajju rajjU prAdi kA nirmANa karane kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyacitta 14. 17 sUI Adi ke sudhArane ( saMvArane ) kA niSedha 18-19 bhASA 852-885 74-81 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA viSaya gAthAGka pRSThAGka 18 kaThora bhASA bolane kA niSedha tatsambandhI apavAda evaM prAyazcita 222-874 74-76 mRSAvAda bolane kA niSedha,tadviSayaka bhapavAda evaM prAyazcitta 875-185 76-1 20 adattAdAna 856--864 81-83 pradattAdAna kA niSedha, tadviSayaka apavAda tathA prAyazcitta 21 hasta-pAda-prakSAlana 895.-912 83.-86 hAtha-para prAdi dhone kA nirdedha, tatsambandhI pAvAda tathA prAyazcita 22 carma 66-63 carma rakhane kA niSedha, tatsambandhI apavAda eva prAyacitta 23-24 vastra 648-674 63-18 23 pramAga se adhika vastra rakhane kA niSedha, vastroM ke prakAra, adhika mUlya ke vastra rakhane kA niSedha, pramANa se adhika tathA bahumUlya vastra-grahaga-sambanvI apavAda evaM prAyazcitta 63.17 akhaNDa vastra lene kA niSedha 18 25-31 pAtra, daNDa Adi 675-668 25 pAtra sudhArane kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcita 26 daNDa prAdi sudhArane kA niSeSa, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcita 68--88 svajana ke dvArA maveSita pAtra grahaNa karane kA niSedhe, tatsambandhI apavAda tathA prAyazcitta 678-687 16-100 anya tIrthI prAdi para ke dvArA gaveSita kA pAtra lene kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta 188 grAma mahatara prAdi dvArA gaveSita pAtra lene kA niSedha, tadviSayaka apavAda tathA prAyazcina balavAna dArA goSita pAtra grahaNa karane kA niSedha. tadviSayaka apavAda evaM prAyazcitta 991-962 31 dAna kA phala batAkara pAtra lene kA niSedha, tatsambandhI apavAda evaM prAyazcitta 663-668 101-102 32-36 pAhAra 99-1006 103--105 32 niyapiNDa aura amapiNDa grahaNa karane kA niSedha nitya piNDa ke bheda nimantraNa Adi kI vyAkhyA 1000-1002 28 103 REE Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAGka 2003-1004 1005.-1006 pRSThAGka 103-104 104 1007 104-105 105--108 105 sUtra saMkhyA viSaya nityapiNDa saMvandhI prAyazcitta nityapiNDa grahaNa karane se lagane vAle doSa nityapiNDa sambandhI apavAda 33--36 nitya piNDa kA upabhoga karane kA niSedha, tadviSayaka apavAda evaM prAyazcitta vAsa cAra prakAra ke nitya dravyAdi kI caturbhaGgI dravyAdi cAra prakAra ke niloM kI vizeSa vyAkhyA nityavAsa ke prAyazcitta nityavAsa ke apavAda 38 dAna-saMstava dAna ke pUrva prathadA pazcAt dAtA ke saMstava kA niSedha saMstava ke bheda svajana-saMstava ke doSa 1008--1006 1010-1024 1.10 1011-1012 1013-1018 1016-1020 1021--1024 1025--1053 106--107 107 508-113 108 108--111 111-112 1025-1040 1041-1045 1046-1047 vacana-saMstava 1048-1046 1050 1051 1052 3 1053 36 1054 1076 113-117 pazcAt-saMstava saMstava kA prAyazcita saMstava sambandhI apavAda vacana aura svajana-saMstava kI pUrvAparatA nirgranthoM ke samAna ninthiyoM kA varNana AhAra bhikSAkAna ke pUrva athavA pazcAt svajanoM ke yahAM bhikSArtha jAne kA niSedha evaM tadviSayaka doSa mikSArtha jAne ke kAraNa prabalatama kAraNa ke sAta bheda kAraNavazAta bhikSA ke lie jAne vAlA pArAdhaka mAtRkula aura pitRkula kI vyAkhyA akAla-praveza ke doSa 1054-1060 1061-1063 1064-1066 1067-1068 1066-1072 1073-1077 113-114 114-115 115 115-116 116 116-117 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gutra saMkhyA viSaya gAthAGka pRSThADU akAla praveza ke apavAda 1078 117 akAla meM bhikSArtha praveza kI vidhi 1076 40.42 anyatIrthI prAdi ke mAdha bhikSA grAdike lie gamana 1080 -1103 118-122 40 anyatIrthI Adi ke sAtha bhikSA ke lie jAne kA niSedha, tatsambandhI doSa tathA prAda 1080-1086 118-120 41 anyatIrthI Adi ke sAtha zauca yA svAdhyAya ke lie jAne kA nipeSa, tatsambandhI doSa evaM apavAda 1060-1065 120-121 42 anya tIrthI athavA gRhastha ke sAtha vihAra karane kA niSadha, tatpabandho doSa, apavAda. vidhi evaM prAyazcita 1066-1103 "21-122 43 pAnaka 1104.-1111 122.-124 kamale pAnI ko paraThane pheMkane kA nirodha, tatsambandhI dopa tathA apavAda 1104-1110 prapeya kI vyArA 44--45 AhAra 1112-1137 125-130 44 aneka prakAra ke bhojana meM se acchA- acchA khAkara kharAba-kharAba pheMka dene kA niSedha, tatsambandhI dopa, aAvAda grAdi 1112-1121 125-126 45 adhika AhAra meM se bace hue AhAra ko binA anujJA ke pheMkane para lagane vAle dopa, piyaka apavAda grAdi 1122-1137 / / 126-130 46-46 sAgArika piNDAdi 1138-1216 130-148 46-47 mAgArika piNDa kA upabhoga karane evaM grahaNa karane kA niva mAgArika kI vyAkhyA 1138-1140 130-131 zayyAtara prAdi kI vyArUkA 1141-1150 131-133 piNDa ke prakAra, tatsambandhI dopa, apavAda, vidhi prAdi 1151-1234 131-146 48 sAgArika ke kula ko vinA jAne pUche grAhArArtha praveza karane kA niSedha, tatsambandhI doSa evaM apavAda 1205-1206 46 mAgArika kI nizrAya meM AhAra grahaNa karane kA niSedha 1.10.1216 147- 148 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAGka pRSThAGka 1217-1386 146-187 1217-1243 146-154 1244-1280 154-163 1281-1286 163-164 1287-1266. 164-167 sUtra saMkhyA viSaya 50-58 zayyA-saMstAraka payuSaNataka ke lie lAye hue zayyA-saMstAraka ko atirikta kAla taka rakhane kA niSedha saMvatsarI ke bAda dasa rAtri se adhika samaya taka zayyAsaMstAraka rakhane kA niSedha varSA meM bhIgate hue zayyA-saMstAraka ko uThA kara eka ora na rakhane se lagane vAle doSa binA sAgArika ko anumati ke pratyarpaNIya zayyA-saMstAraka eka sthAna se dUsare sthAna para le jAne kA niSedha 54-55 sAgArika ke zayA-saMstAraka ko binA anujJA ke eka sthAna se dUsare sthAna meM bAhara le jAne kA niSedha pratyarpaNIya zayyA-saMstAraka ko bino vApisa sauMpe vihAra karane kA niSedha bichAye hue zayyA-saMstAraka ko binA sameTe vihAra karane kA niSedha 58 khoe gae zayyA-saMstAraka ke na DhUDhane para lagane vAle doSa binA pratilekhana upadhi rakhane kA niSedha upadhi-upakaraNa ke prakAra jinakalpika upadhi sthavirakalpika upAdha upadhi kI pratilekhanA evaM tatsambandhI doSa 167 56 1300-1306 167-166 1310-1313 1314-1386 / / 59 1387-1386 1360-1364 1365-1416 1417-14311 166-170 170-187 187 188 188-186 186 163 193-167 1438 166 1-15 199-206 tRtIya uddezaka dvitIya tathA tRtIya uddezaka kA sambandha AgaMtAgAra, pArAmAgAra, gRhapatikula prAdi se sambandhita grAhAra 1436-1481 prAgaMtAgAra (musAphira khAnA ) Adi meM jora-je. se cillAkara AhAra mAMgane kA niSedha, tatsambandhI doSa, apavAda prAdi 1436.1448 pAgaMtAgAra prAdi meM kautuka ke nimitta Ane vAle se pAhAra pAMgane kA niSedha, tatsambandhI dopa, apavAda evaM prAyazcitta 1446-1457 196-201 201-203 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya AgaMtAgAra Adi meM sanmukha lAkara diye jAne vAle zrAhArake graharaNa kA niSedha zrAdi gRhapati ke manA karane para brAhArAdi ke nimitta praveza karane kA niSedha 14 bhoja ke sthAna para jAkara zrAhArAdi grahaNa karane kA niSedha trigRhAntara se lAkara diye jAne vAle AhAra ke grahaNa kA niSedha 15 16- 21 pAda kA pramArjana Adi 16 pAda ke grAmajjana pramArjana kA niSedha 17 pAda ke parimadana kA niSedha 18 16 pAda ke abhyaMga kA niSedha pAda ke ubaTana kA niSedha pAda ke prakSAlana kA niSedha 20 21 pAda ko raMgane kA niSedha 22- 27 kAya kA pramArjana Adi 28-33 kAya ke vraNa kA pramArjana Adi 34-36 gAMTha-bar3e yAdi kA upacAra 40 gudA Adi kI kRmiyoM ko aMgulI se nikAlane kA niSedha 41-46 lambe bar3he hue nakha, bAla Adi kA chedana karane kA niSedha 47-66 dAMta, zroSTha Adi ke pramArjana, parimardana zrAdi kA niSedha 1514-1520 67-68 kAya ko vizuddha karane kA niSedha 1521-1523 66 sUtra saMkhyA 6-12 13 1 10 1 grAmAnugrAma vicaraNa karate hue vastrAdi se sira Dhakane kA niSedha 70 vazIkaraNa-sUtra ( tAbIja ) banAne kA niSedha 71-80 ghara meM, ghara ke dvAra para, ghara ke prAMgana meM, zmazAna meM, kIcar3a Adi ke sthAna meM uccAra prazravaNa (TaTTIpezAba) DAlane kA niSedha, tatsambandhI prAyazcitta, apavAda Adi gAthAGka 1458-1464 1465-1470 1471-1482 1453 - 1460 1461-1466 1461-1464 1465 - 1466 1500 1501-1504 1505 - 5506 1510-1513 1524-1528 1526-1532 1533 - 1554 pRSThAGka 203-205 205 - 206 206 206 206-210 210-213 210-211 211 19 " 211-212 212-213 213 213-215 215-217 217 217-218 218-221 221-222 222-223 223-224 224-226 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka 231 231-233 233-236 236-238 238-243 243-253 243-244 244 245 245-251 251-253 / 11 ] caturtha uddezaka mUtra saMkhyA viSaya gAthAGka tRtIya aura caturdha uddezaka kA sambandha 1555 1 rAjA ko vaza meM karane kA niSedha 1556-1567 2-18 rAjarakSaka, nayararakSaka ityAdi ko vaza meM karane Adi kA niSedha 1568-1582 16 kRtsna-prakhaNDa auSadhi ke upabhoga kA niSedha 1583-1561 - 20-21 prAcArya evaM upAdhyAya ko binA die AhAra kA upabhoga karane kA niSedha 1562-1616 - 22 sthApanA-kula meM binA jAne-bUjhe praveza karane kA niSedha 1617-1665 / / sthApanA-kula ke bheda 1617-1622 sthApanA kula sambandhI dopa 1623-1624 tatsambandhI prAyazcita 1625 sthAnA-kula meM praveza na karane vAle ka guNa gacchavAsiyoM kI samAcArI 1627-1652 sthApanA-kuloM meM bhojanAdi grahaNa karane vAloM ko mamAcArI 1653 1665 sAdhu dvArA sAdhvI ke upAzraya meM pravidhiparvaka praveza karane kA niSedha 1666-1745 'sAdhu-sAdhviyoM kI samAcArI 1746-1784 24. sAdhvI ke grAgamana-patha meM daDa Adi rakhane kA niSedha 2785-1766 25-26 kleza kA niSedha 1767-1822 25 naye kleza kI utpatti kA niSedha 1767-1817 26 . . purAne kleza ko punarutpatti kA nidhi 1818-1822 27 muha phAr3a phAr3a kara ha~sane kA niSedha 1823-1827 28-30 pAvastha Adi zithilAcAriyoM ke sAtha sambandhasthApana kA niSedha 1828-1857 18-36 masnigdha hasta prAdi se pAhAra grahaNa karane kA niSedha 1848-1853 40-48 grAma-rakSaka prAdi ko prazaMsA-pUjA karane kA niSedha 1854 46-101 paraspara pAda, kAya. data, proTa ityAdi ke pramAjana, parimardana grAdi kA pUrvavat niSedha 1855 102-122 ucAra-pravaNa bhUmi ke apratilekhana se lagane vAle doSa 1856-1893 104.111 ubAra prazravaNa sambandhI anya dopa evaM prAyazcitta 1864-1882 112 apArihArika dvArA pArihArika ke sAtha aAhArAdi kA upabhoga karane kA niSedha, tatsambandhI dopa. prAyazcita evaM apavAda 1883.1864 254-266 270-277 277-276 276-285 279-284 284-285 285-286 286-260 260-261 261-262 262-267 267-268 268-303 603.305 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA 1-10 11 viSaya caturtha aura paMcama udde zaka kA sambandha sacittaM vRkSa ke mUlapara khar3e hokara svAdhyAya Adi karane kA niSedha AlocanA, apanI saMghATI anyatIrthika Adi se silavAne kA niSedha [12] paMcama uha zaka 19 saMghATI ke dIrghasUtra karane kA niSedha 13-14 limba, palAza ityAdi ke pattoM para rakha kara AhAra karane kA niSedha 63 15 - 23 prAtihArya - lauTAne yogya pAda- proJchana ityAdi nizcita avadhi se adhika samaya taka rakhane kA niSedha 24 sana, Una, kapAsa Adi kA dIrgha sUtra banAne kA niSedha 25- 33 sacitta, citra evaM vicitra dAru-daNDa ityAdi ke nirmANa, grahaNa evaM paribhoga kA niSedha 34-35 navasthApita niveza, grAma, sanniveza Adi meM praveza kara AhArAdi grahaNa karane kA niSedha 36-56 mukha, daMta, proSTha, nAsikA ityAdi ko vINA ke samAna banAne evaM bajAne kA niSedha 60-62 au zika, saprAbhRtika evaM saparikarma zayyA ke paribhoga kA niSedha saMbhogI ke sAtha saMbhoga kA niSedha - saMbhogI evaM saMbhogI kI sodAharaNa vistRta vyAkhyA 64-66 rakhane yogya alAbu pAtra, dAru-pAtra, mRttikA pAtra, vastra, kambala, daNDa Adi ko tor3a-phor3a kara pheMka dene kA niSedha pramANAtirikta rajoharaNa rakhane kA niSedha sUkSma rajoharaNa - zIrSaka banAne kA niSedha rajoharaNa ko avidhi se bA~dhane kA niSedha 67 68 66 - 72 13-77 rajoharaNa ko pravidhi se rakhane kA niSedha, tatsambandhI prAyazcitta evaM apavAda 1865 gAthAka 1866-1620 1621-1626 1630-1934 1935-1643 1644-1664 1665-1665 1666-2003 2004-2012 2013-2016 2017-2068 2066-2158 2156-2164 2165-2172 2173-2074 2175-2180 pRSThAGka 307 307-312 312-313 314 314-316 316-320 320-326 326-328 328-330 330-331 331-341 241-363 363-365 365-366 366-367 367-368 2181-2164 368-370 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra saMkhyA 1-77 1 2-11 1-22 1-3 4-6 7-6 [ 13 ] SaSTha uddadezaka viSaya paMcama aura SaSTha uddadezaka kA sambandha strI ke sAtha maithuna sevana kI icchA mAtRgAma ke vividha prakAra etadviSayaka vividha prAyazcitta maithunecchA se hastakarma Adi karane kA niSedha etadvipayaka vivecana 12 'maithunecchA se kalaha karane kA niSedha maithunecchA se lekha likhane kA niSedha 13 14- 18 maithunecchA se jananendriya ko puSTa karane kA niSedha 16- 23 maithunecchA se citra-vicitra vastra dhAraNa karane kA niSedha 24 -77 maithunecchA se apane pAda, kAya Adi ke pramArjana, parimardana ityAdi kA niSedha saptama uddadezaka patra evaM saptama uddadezaka kA sambandha strI ke sAtha maithuna sevana kI icchA maithunecchA se mAlA banAne, dhAraNa karane Adi kA niSedha maithunecchA se lohe ityAdi kA saMcaya karane kA niSedha maithunecchA se hAra, ardhahAra, ekAvalI, muktAvalI ityAdi ke nirmANa, dhAraNa Adi kA niSedha 10-12 madhunecchA se ajina, kaMbala ityAdi ke nirmANa, dhAraNa Adi kA niSedha 13 maithunecchA se prAMkha, jaMghA ityAdi ke saMcAlana kA niSedha 14-66 maMdhunecchA se paraspara pAda Adi ke pramArjana, parimardana, ubaTana, prakSAlana ityAdi kA niSedha 97-78 maithunacchA se sacitta pRthvI Adi para baiThane, sone ityAdi kA niSedha gAthAGka 2165 2166-2286 2166-2201 2202-2248 2246-2256 2257-2260 2261-2268 2266-2277 2278-2280 2281-2286 2287 2288-2340 2288-2261 2262-2264 2265-2267 '2268-2300 2301-2302 2303-2307 2308-2313 7681 maithunecchA se eka dUsare kI cikitsA yAda karane kA niSedha 2314-2320 SAM 2- madhunecchA se pazu-pakSI ke aMgopAMgoM ke sparzana Adi kA niSedha 2321-2328 thunecchA se zrAhArAdi dene, vAcanA pradAna karane ityAdi niSedha, tadviSayaka prAyazcitta Adi 2326-2340 pRSThAGka 371 371-364 371-372 372-381 382-383 383-384 384 385-386 386-387 388 388-364 / 365 365-413 365-366 367 367-368 368400 400 400-406 406-406 406-410 410-411 411-413 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka 415 415-441 aSTama uddezaka sUtra saMkhyA viSaya gAthAGka saptama evaM aema uddezaka kA sambandha 2341 1-11 stro ke sAtha vihAra, svAdhyApa grAdi karanekA niSedha 2342-2466 prAgaMtAgAra, pArAmAgAra Adi sthAnoM meM akelI strI ke sAtha vihAra, svAdhyAya, AhAra, uccAra-prazravaNa evaM kathA karane kA niSedha 2342.2495 2-10 udyAna, udyAnagRha, udyAnazAlA grAdi meM akelI strI ke sAtha svAdhyAya yAvat kathA karane kA niSedha 2426--2435 svagaccha athatA paragaccha kI sAdhvI ke sAtha vihArAdi karane kA niSedha 2436-2466 12-13 svajana athavA parajana ke sAtha upAzraya meM rAtri ke samaya zayana karane kA prathavA bAhara grAne-jAne kA niSetra 2467-2477 - 14-18 rAjA ke yahAM se grAhArAdi grahaNa karane kA niSedha 2478 2465 415 431 431-435 435.441 441-443 443-447 navama uddezaka 2466 2467-2512 2513-2525 446 444-451 452-454 aTama evaM navama uIgaka kA sambandha 1.2 rAjapiNDa ke grahaNa evaM upabhoga kA niSedha 3-5 rAjA ke antaHpura meM praviSTa hone kA niSedha rAjA ke yahAM bane hue bhojana meM se dvArapAla ityAdi ke bhAga ko grahaNa karane kA nipedha 7-28 rAjyAbhiSikta rAjA ko dekhane prAdi kA niSedha 2526-2532 2533.2605 454-455 455-470 azuddhi-zodhanaprastuta bhAga ke pRSTha 361 para sUtra dazavA~ mudraNa meM chUTa gayA hai, vaha isa prakAra hai :je bhikkha sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM 1Dicchaha, paDicchaMtaM vA sAtijati / / mU0 10 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (arham) nizItha-sUtram [ bhASya sahitam ] AcAryapravarazrIjinadAsa gahana ra viracitayA vizeSa samalaMkRtam dvitIyo vibhAga: uddezakAH 1-6 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na hu hoti soyitavyo, jo kAlagato daDho caritnammi / so hoi soyitavyo, jo saMjama-dubalo vihare / / 1717 / / ladrUNa mANusattaM, saMjama-caraNaM ca dullabhaM jIvA / / ANAe pamAenA, doggati-bhaya-baDagA hoti // 1718 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aham namo'tyu NaM samaNasma bhagavo mahAvIrasma bhAcArya pravara zrI visAhagaNI-vinirmitaM, sabhASyam nizIdha sUtram mAcArya zrI jinadAsamahattara-viracitayA vizeSa cUrNA samalaMkRtam prathama uddezakaH 'bhaNio NAmaNiphaNNo Nikkheyo - idANi muttAlAvagaNiphaNNo Nikkhevo avasarapatto vi so Na Nikkhippati / kamhA ? lAghavatthaM / asthi ito tatiyaM aNuprogadAraM aNugamo tti / tAhi Nirikhate iha NivikhataM, iha Nikkhipta tahi mikkhitaM. tamhA tahi ceva NivizvavismAmi / taM ca pattaM taniyamAaogadAra aNugamati / so ya aNugamo duvi ho - sunANugamo gijjuttinagugamo ya / sunANugame sunaM uccAreyavvaM akkha liyAdi gugoveyaM, gijjutti aNugame tiviho. taM jahA - zikave va-gijjunI uvogghAya-gijutI sutaphAsiya mijjuttI sa / jivakheva-gijjuttI adito prArambha-jAva-munAlAvagagiphaNo Nikhevo e tyaMtarA je ca NAmAti-NikkhevA katA te savve Nivakheva-Ni'jutIe, je ya vkkhmaagaa| gatA nnikvevnnijjuttii| 1pIThikAyAmiti / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-1 idANi uvogyAyaNijjuttIsA jahA - sAmAiyajjhayaNe imAhiM dohiM gAhAhi aNugatA - gAhAro-uddese 1 giddese 2 a, niggame 3 kheta 4 kAla 5 purise ya 6 / kAraNa 7 paccaya 8 lakkhaNa 6, naye 10 samoprAraNA 11 'Numae 12 // 1 // kiM 13 kativihaM 14 kassa 15, kahiM 16 kesu 17 kahaM 18 kicciraM 16 havai kAlaM / kA 20 saMtara 21 mavirahiyaM 22, bhavA 23 garisa 24 phAsaNa 25 niruti 26 / / 2 / / __yathAsaMbhavamihApyanuganta yaa| idANiM suttaphAsiya-NijjuttI - muttaM phusatIti suttaphAsiyA / sA puNa sutte uccArie bhavati, aNuccArie kiM phusai, tamhA suttANugamo jo ya saNNAsito, suttAlAvago ThAvito, sutapha siyA-NijjuttI ya tiNi vi samaga vuccaMti / / tattha suttANa game suttaM uccAreyavvaM prakhaliya amilietyAdi - saMhitA ya padaM ceva, payattho payaviggaho / cAlaNA ya pasiddhI ya, chavvihaM viddhi lakkhaNaM // 1 // tattha suttANugame saMhitAsUtram - je bhikkhU hatthakammaM karei, kareMtaM vA sAijjai // 0 // 1 // idANi suttAlAvago bhagNati - "je" tti padaM, "bhikSu" payaM, "hatya" padaM, "kamma" ti pada, "kareti" padaM, "kareMta" parda, ''vA" iti padaM, "sAtijjati" ti padaM / idANi padattho bhaNNati - je ti ya khalu Nise, bhikkhU puNa bhedaNe khuhassa khalU / hattheNa jaM ca karaNaM, kIrati taM hatthakammaM ti // 467 / / je" iti nidese, "khalu' visesaNe, kiM vizinaSTi ? bhikSornAnyasya, "bhidi" vidAraNe "kSudha" iti karmaNa AkhyAnaM, jJAnAvaraNAdikarma bhinattI ti bhikSuH, bhAvabhikSovizeSaNe punaH zabdaH, "hattheM' tti hanyate'nenetti hastaH, hasati vA mukhamAvRtye ti hastaH, AdAnanikSepAdisamartho zarIrakadezo hasto'tastena yat karaNaM vyApAretyarthaH, sa ca vyApAraH kriyA bhavati, ata: sA hastakriyA kriyamANA karma bhavatItyarthaH / 'sAijjati" sAijjaNA duvihA-kArAvaNe aNumodaNe esa payatyo gyo| idANi suttaphAsiyA-NijjuttI atthaM vitthAreti - NAmaM ThavaNA bhikkhU, davya-bhikkhU ya bhAva-bhikkhU y| davyaM sarIrabhavio, bhAveNa tu saMjo bhikkhU // 468 // nAma-sthApane pUrvavat / dabva-bhikkhU duviho-pAgamo No prAgamo ya / mAgamato bhikkhuzabdArthajJo / tatracAnupayuktaH anupayogo dravyamiti kRtvA / gogrAgamato asya vyAkhyA - daJcapacchaddhaM / "davva" miti NoprAgamato dravya-bhikSuH pratipAdyate - sarIragrahaNAt jJazarIra-dravyabhikSu bhavyazarIra-dravyabhikSuzca bhaviu tti jJazarIra-bhavyazarIra-vyatiriktaH egabhavipro Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 467-500. prathama uddezaka: baddhAuno abhimuhaNAmagopro ya / egagavipro jo aNaMtaraM udhvaTTittA vitie bhave bhikkhU hohiti / baddhAuro jatya bhivakhubhAvaM vedissati tattha jesa pAuNAmagoyAti kammAti baddhAti / abhimuha-zAma-gomo pavvajAbhimuho sNpttttito| grahavA - jJazarIra-bhatryazarIravyatirikto dravyabhikSuH zAkya-tApasa-parivrAjakAdi / ca zabdo - samuccaye / idANi bhAvabhikkhU 'bhAveNa tu" bhAvagahaNA bhASabhikSuH, tu zabdo bheda darzane, ko bheda ? imo - Agamato NoprAgamato pr| Agamano jANae uvautte bhAvabhikkhU bhavati / gomAgamato saMjato, saM egIbhAveNa jAto saMpataH mUlutta raguNeSvityarthaH / iha bhAvabhikkhuNA adhikAraH // 468 / / idANi hattho bhaNNati - NAmaM ThavaNA hattho, dacahattho ya bhAvahattho ya / mUluttaro ya davve, bhAvammi ya kammasaMjutto // 466 / / NAma-sthApane pUrvavat / dravyahasto tRtIyapAdena vyAkhyAyate, sa ca pAda evamavatIyate prAgamato NogrAgamato y| Agamato jANae aNuvauttI, NoprAgamato hatyasa hajANagasta zarIragaM, taM hasta zabdaM prati dravyaM bhavati, bhUtabhAvatvAt / bhavyazarIraM hatthasahaM ahugA Na tAva jANati kiMtu jAgissati, tadapi hastazabdaM pratidravyaM bhavati, bhAvibhAvatvAt / jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyahastaH mUlaguganivvattito uttaraguNanivattiyo ya / mUlaguNaniyattimo mRtAkhye zarIre, jo puNa kaTuleppacitta kammAdisu so uttaraguNanivvattito; dravyamiti gatArtha eva, ca zabdo samuccate / idaNi bhAvahattho - prAgamato jANae uva utte, NoAgamayo "bhAvammi ya kammasaMjuno' prAdANanikSepakriyAkarmaNA ca yukto bhAvahasto bhavati, ca zabdAjIvapradezAdhiSThitazca / bhAvahastenAdhikAretyarthaH / / 466 / / idANiM kamma bhaNNati - kammaca ukka davye, saMta ukkheva tunnagAdI vaa| bhAvudo aTThaviho, mohudaeNaM tu adhikAro // 500 // kammasaddo caubviho - NAmAdizikkhevo / NAma-DhavaNAno pUrvavat / savvaM ghoseUNa jJazarIrabhavyazarIra-vyatirikta / dravyakamma duvihaM - davakAmaM nodavvakammaM ca / dabakammaM NAma je kammavaggaNAe NANAvaraNAdijoggA poggalA kammatteNa pariyAsyanti Na tAda gacchanti / ahavA - davvakamma "saMta'' tti saMtamiti jJAnAbaraNA divaddha Na tAtra udayamAgacchati taM saMtaM danakamma bhaNNati / godabakammaM ti utkSepaNamavakSepaNamAkucana-prasAraNa gamanaM, "tuNagAdi" tuNAmiti vacchide puNa NavakaraNaM tuNaNamiti bhaNati, grAdi saddAto kRbhakAra-rahakAra-taMtugAra-lohagArAdi / gataM dvvkmm| idANi bhaavkmm| taM duvihaM - grAgamato NopAgamato ya / Agamato uvautto NogrAgamato abhAvakammaM "bhAvudayo u aviho" - NANAvaraNAditrANaM karamANaM jo Na NAvaraNAditeNa bhavudo anubhAvetyarthaH, taM bhAvakamma bhaNNati / iha puNa katameNa kammudaeNa adhikAro ? bhaNNati - mohassudaeNa adhikAraH prayojanamityarthaH / / 500 / / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre jaM bhAvahatyeNa kammaM kareti taM bhaNNati hatyakammaM / taNa duvihaM hatthakammaM / jato bhaNati - taM duvihaM gAtavvaM, asaMkiliGkaM ca saMkiliGkaM ca / jaM taM asaMkiliGkaM tassa vihANA ime hoMti // 501 // 9 " tad" iti hatthakammaM saMbajjhati / "duviha" miti dubhedaM / "NAyavva" miti bodhavvaM / ke te do maidA ? bhaNNaMti - saMkiliTTha asaMkiliTTha ca / zraduSTAtmacittasya yat karma tat akiliTTha, tattrati pakSato saMkiliTTe / ca zabdI bhedapradarzakau / jaM taM pumvAbhihiyaM asaM kiliTraM jagArudiTThassa tagAreNa niddeso, vihANAiti bhedA, "ime" iti vakSyamANA bhavanti // 50 // chedaNe bhedaNe ceva, ghaNe pIsane tahA / zrabhighAte siNehe ya, kAye khAro diyAvare || 502 / / vakSyamANasvarUpa eSA gAhA / chedaNaM bhusire grajbhusire vA kareti evaM bhedA diesa vi / ekke kkaM puNo praNaMtare paraMpare ya // 502 // evaM bhedeSu vivariteSvidaM prAyazcittam - sira- bhusiMre lahuo, lahuyA gurugo ya huMti gurugA ya / saMghaTTaNa paritAvaNa, lahuguruga'tivAtaNe mUlaM // 503 // sire praNaMtare lahugo bhusire zraNaMtare lahugA, zrajbhusire ya paraMpare gurugo, bhusire ya paraMpare gurugA bahutaradoSatvAt gurutaraM prAyazcittaM parampare zastragrahaNAcca saMkliSTataraM cittaM zrato paraMpare gurutara prAyazcittaM / evaM suddhapade pacchitaM / zrasuddhapade puNa iNamaNaM "saMghaTTaNa" pacchaddhaM / bediyANaM saMghaTTe lahugA, paritAvei cauguru, ( ' upadravayati SaTlaghu / trIndrIn saMghaTTayati catuguru, paritApayati SaTlaghu, prapadrAvayati SaTguru | caturindriyAn saMghaTTayati SaTlaghu, paritApayati SaTguru, zrapadrAvayati chedaH / paMcendriyAna saMghaTTayati SaTguru, paritApayati chedaH) paMceMdriya zraivAe iti mUlaM, zeSaM upayujya vaktavyam ||503 / / idamevArtha siddhasenAcAryo vaktukAma idamAha - [ sUtra- 1 ekkkkaM taM duvihaM NaMtara paraMparaM ca NAta | DAya puNo, hoti aNaTThAya mAsalahU || 504 // "ekkkamiti chedAdiyA padA saMbajbhaMti "tad" iti cheyAdi evaM saMbajjhati / "duvihaM" dubheyaM anaMtaraM-paraMparaM ca saddo samuccae, puNo ekkekkaM duvihaM "aTTAgaTTA" ya / zrarthaH prayojanaM zraNaTTo niHprayojanaM zraTTAe chedaNAdi kareMtassa zrasamAyAriNiphaNaNaM mAsalahuM // 504 // 1 kokAntagaMta pAThaH pUnAsatkaprato na vidyate / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 bhASyagAthA 5.1-508 prathama uddezakaH ajjhasirANaMtare lahu, gurugo tu paraMpare amusirammi / jhusirANaMtara lahugA gurugA ya paraMpare ahavA / / 505 // etIe gAhAe piTTato ahavA saddo pautta; ahavA saddAto etesu ceva chedaNAdisu ajhasira-musiraaNaMtara-paraMparesu prakAravAcakatvAt / ahavA - zabdasya imaM pacchittaM ajjhusire aNaMtare mAsalahu, paraMpare mAsaguru ajhusire ceva / jhusire praNaMtare caulahu, paraMpare cauguru musire ceva // 505 // kahaM puNa chedaNaM, aNadare paraMpare vA saMbhavati ? Naha-daMtAdi aNaMtaraM, pippalagAdi paraMpare ANA / chappar3agAdi saMjame, chede paritAvaNA tAe ||506||daa0gaa0|| gahehiM daMtehiM vA jaM chidati taM aNaMtare cheyo bhaNNati, prAdiggahaNAto pAyeNa, paraMpare chede pippalageNa, prAdiggaNAto 'pAillaga churiya-kuhADAdIhiM ca / "prANa' tti aNaMtaraparaMpareNa chidamANasta titthagara-gaNaharANa ANAbhaMgo kato bhavati, prANAbhaMge ya caugurugaM, aNavatthapasaMgeNa taM daTa ThUNa aNNe vi kareMti chedAdI, tetya vi caulahugA micchattaM ca jaNa pati / ete acchatA chedamAdi siTTarehiM acchaMti, Na sajjhAte, ettha vi caulahuA (a "ityapi" ) vatthe chijjate chappa igAdi chijjati / esa se sNjmviraahnnaa| AdisaddAto aNaMtaraparaMparachedaNAdikiriyAmu chajjIvaNikAyA virAhijjati / tattha se chakakAyapacchittaM / aha chedaNAdikiriyaM kareMtassa hatyapAdAdi chejjena, tato prAyavirAhaNA, tattha se cauguru / ahavA "paritAvaNAe'' ti paritAvamahAdukkhetyAdi gilaannaarovnnaa| 506 // "cheyaNe" tti gayaM / idANiM bheyaNAdi padA bhaNaMti - emeva sesaesu vi, kara-pAtAdI aNaMtare hoti / jaMtu paraMparakaraNaM, tassa vihANA ime hoti ||507 // "emeva" jahA cheyaNapade, "sesaesu" ti bheSaNAdipadesu tesu aNaMtaraM darisAvayaMti, 'karapAyA" pasiddhA, prAdisaddAto jANukopparajaMghoru gheppati / evaM jahA saMbhavaM bhedaNAdipaesu aNaMtarakaraNaM joeyavvaM / "jaM tu paraMpara karaNaM" ti jaM puNa bhayaNAdipadesu paraMparakaraNaM tassa vihANA bhedA ise bhavantItyarthaH / / 507 / . koNayamAdI bhedo, ghasaNa maNimAdiyANa kaTThAdi / ' paTTe varAdipIsaNa, gophaNadhaNumAdi abhiSAo // 508 // kogano laguDo bhaNNati, aAdisaddApro uvalaleDhugAdi, tehiM ghaDagAdibhedaM kareti / bhede ti gataM / paMsaNamiti ghaMsaNadAraM gahiyaM - tattha paraMpare maNiyArA sANIe ghaMsaMti laguDeNa vedhaM kaauN| aAdisaddAto motiyA / kaTThAdi tti caMdaNakaTThAmo gharisAdisu dhRSyanti / ghasaNe tti gtN| paTTa ti gaMdhapaTTAto tattha varA pradhAnA gaMdhA pIsijjaMti / pIsaNa tti gataM / 1 ( pratyaM0 "viracite iti" ) 2 phAvaDA-miTTI khodane kA eka sAdhana / 3 ceSTAdibhiH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra - 1 gophaNA cammadavaragamayA pasiddhA, tAe leTTupro uvalano vA ghattijjati, so prabhighAto bhaNNati, guNa vA kaMDaM / zrabhighAmro tti gayaM // 508 || havA abhivA imo hoi - vidhuvaNa NaMta kusAdI, siNeha udagAdi AvarisaNaMtu / kA u vivasatthe, khAro tu kaliMcamAdIhiM // 506 / / vidhuvaNo "vItaNago, "NaMtaM" vatthaM, tehi vIyaMto mabhidhAtaM kareti pANiNaM / kuso dambho, teza majjAti zrabhighAtaM kareti / zrabhighAu tti gayaM / "siNeha tti" siNehaddAraM, udagaM pANIyaM, teNa zrAvarisaNaM kareti / zrAdisaddAtA ghaya-telleNa vA / siNeha tti gataM / "kAu" tti kAmro sarIraM, "biMbi" tti vivayaM teNa pillevakAdi kAyaM Nivvateti "satye " tti-zastreNa paraMparakaraNabhUteNa patrachedAdiSu kAyaM nivartayanti / kAye tti gataM / ajbhusire vA khAraM chubhati taM puNa paraMparAhikAre zraTTamANe "kalicamAdI hi" ti kalice - vaMsakapparI tAe chubhati / khAre tti gataM // 506 // ekvekkA upadAo, ANAdIyA ya saMjame dosA / evaM tu NaTTAe, kappati aTTAe jataNAe || 510 // chedAdipadAzro prANAbhaMgo praNavatthakaraNaM micchattajaNayaM prAyavirAhaNA saMjamavi rAhaNA kareMtassa bhavaMti / mUladAragAhAe "avare" tti pranyAnyapi etajjAtIyAni gRhyantetyarthaH ahavA - ussaggAto avaro zravavAto bhaNNati, kappati jujjate katu, zrarthaH prayojanaM, kAraNe prApte, no prayante satnenetyarthaH // 510 // ekkkA ya / ete dosA praNaTThA asatI adhAkANaM, damigAdhikachedaNaM va jataNAe / gulamAdi lAuNAlo, kapparabhedo vi emeva // 511 // ati prabhAvo ahAkaDA aparikammA dasiyA chidiyavvA, pamANAhikassa vA vatthassa chedaNaM jayati, jahA - prAyasaMjamavirAhaNA Na bhavati, bhedaNaddAre gulaggahaNaM piDagassa vA bhedo, "lAunAlo"air kiraNabhayA bhijati, saMjatI vA hatyakammaM karissati / "kapparaM" kavAlaM, taM vA ahikaraNabhayA bhijati, emeva tti jayaNAe / 511|| saNAvavAo - akkhANaM caMdaNassa vA, dhaMsaNaM pIsaNaM tu gatAdi / gvAdINa'bhighAto, agatAdi ya tAva suNagAdi // 512 || "avkh|" pasiddhA tesiM visamANa samIkaraNaM, caMdaNassa vA pariDAhe ghaMsaNaM, pIsaNaddAre posaNaM zragatassa aNNassa vA kassati kAraNa, abhighAto gophaNa dhaguNa vA vagdhAdINa 'bhibhavati zrabhidhAo kAyanvo / agatassa vA patAvijjaMtassa suNagAdi vA zrabhipaDatA leTaThuNA dhADeyabvA / / 512 / / 1 vIjanakam / 2 snAnAdi / 3 ' maNIe" ityapi / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 506-517] prathama uddezaka: siNehe avavAo - bitiyadavujhaNajataNA, dAhaNaM dehabhUmi siMcaNatA / paDiNIyA'sivasamaNI, paDimA khAro tu sellAdI // 513 // "bitiya" bhavavAyapadaM, "davaM" pANagaM, taM ujjhati jayaNAe bhaavrisNto| ahavA - vitie ti tRSA DAhe vA sarIrassa dehaM siMcati 'gilANa pariNIe vA sItalaTThayA bhUmi siMcati / "kAe" ti koi mihattho pahiNIto tasya pratikRti kRtvA maMtra japettA vidyAvad bhadrIbhUtaH / prasive vA asivaprazamanArtha pratimA kartavyA / "sAro" ti bitiyapade aNaMtaraparaMpare chubhija ajjhusire vA jhasire vA, tattha jhusire darisAvayati "khAro tu sellAdi" ti / sellaM vAlamayaM bhasiraM, taM khAre chubhati, ki khAro saMjAbho na vi tti // 513 / / asaMkiliTuM kammaM bhaNiyaM / idANi saMkiliTTha bhaNNati - jaM taM tu saMkilihUM, taM saNimittaM ca hojja aNimittaM / jaM taM saNimittaM puNa, tassuppattI tidhA hoti / / 514 // jaMti pragiTTi, taM ti, pUrvAbhihitaM, tu zabdo saMkiliTTavisesaNe / tassa saMkiliMdussa duvihA uppattIsagimittA praNimittA ya / NimittaM heU vakkhamANassarUvo, praNiminaM nirahetukaM / jaM taM saNimittaM tassuppattI bahiravatyumavekkha bhavati // 514 // punaravadhAraNe codaga prAha - NaNu kammaM ceva sasasa NimittaM, kimaNNaM bAhiraNimittaM ghosijati ? prAcAryAha - kAmaM kammaNigina, udayo Natthi udo u tavvajjo / tahavi ya bAhiravatthu, hoti nimittaM tima tividhaM // 515 / / kAmaM anumatArthe, kimanumanyate ? koNamitto udaya ityarthaH / na iti pratiSedhe udayaH karmavayoM na bhavatItyarthaH / tathApi kazcid bAhyavastvapekSo kodayo bhavatItyarthaH / tivighaM bAhyanimittamucyate // 15 // saI vA soUNaM, daddu sarituM va puvvabhuttAI / saNimitta'NimittaM puNa, udayAhAre sarIre ya // 516 // gItAdi visayasaI soraM, prAliMgaNAtitthIrUvaM vA darcha, punvakIliyANi vA sariu, etehi kAraNehi saNimitto huudmo| praNimittaM puNa, puNasaddo praNimittavisesaNe, kammudamo mAhAreNaM sarIrovacayA, ca saddo bhedapradarzane // 16 // "saI vA soUNa" ti asya vyAkhyA - paDibaddhA sejjAe, atirittAe va uppatA sadde / bahiyAvaNiggatassA, suNaNA visaubbhave sadde // 517 // bhattapratyAsyAninaM dAhAbhibhUtaM / 2 tsyopshmniiN| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra-1 davvabhAvapaDibaddhAe sejAe visaprobbhavasaI sugeja, "atirittAe va" tti atirittA ghaMghasAlA, bahiyA vasahImo viyArabhUmAdi Niggato vA visaubbhavaM sadaM suNejA // 517 // "paDibaddhA sejjAe ya" tti asya vyAkhyA - paDibaddhA sejA puNa, davve bhAva ya hoti duvidhA tu / davvammi paTThivaMso, bhAvammi cauvviho bhedo // 518 // pratibaddhA yuktA saMzliSTA ityarthaH / sejA vasahI / rA saMyogo dvividho-dravye bhAve ca / dravyapratibaddhA paTThivaMso valaharaNaM, tena pratibaddhA egamobhA ityarthaH / bhAvapratibandhe ca uvvi ho bhedo / / 518 / / imo - pAsavaNaTThANasarUve, sadde ceva ya havaMti cattAri / davyeNa ya bhAveNa ya, saMjoge caukkabhayaNAu // 516 // pAsavaNaM kAiyabhUmI, ThANamiti itthIga acchaNaThANaM, rUvamiti jattha vasahITiehi itthIrUvaM dIsati, sA rUva-pratibaddhA / "sadde ti" jattha vasahIe ThitehiM bhAsA-bhUsaNa-rahassasaddA suNijjati, sA saddapaDibaddhA / esa cauvviho bhAvapaDibaMdho bhaNitaH / idANi davvapayassa bhAvapadassa ya saMyoge caukkabhayaNA kAyavvA / imA bhayaNA - davvaro paDibaddhA, bhAvamA pddibddhaa| davvapro paDibaddhA, Na bhaavo| bhAvapro paDibaddhA, Na davvapro / Na davvato paDibaddhA, Na bhAvato paDibaddhA // 516 / / evaM caubhaMge viracite bhaNNati - cautthapadaM tu vidiNNaM, dave lahugA ya dosa ANAdI / saMsaddeNa vibuddha, adhikaraNaM suttaparihANI / / 520 // "cautthaM padaM" cauttho bhaMgo samanujJAtaH. tatra sthAtavyamityarthaH / "davve" ti danyato, Na bhAvato dvitIyabhaMgetyarthaH / tattha suddhapade vi caulahugA / prANA-praNavattha-micchatta virAhaNA ya bhavanti / ime ya aNNe dosA "saMsaddeNa" pacchaddhaM / sAdhusaddeza asaMjayA vibuddhA adhikaraNANi kareMti / praha sAhU adhikaraNabhayA NisaMcArA tuhikkA ya atthaMti to sutta'tyANaM parihANI / / 520 // kAlasyAgrahaNe svAdhyAyasya prakaraNAt imaM se pacchittaM - sutta'tthAvassaNisIdhiyAsu velathutisuttaNAsesu / lahuguru paNa paNa cau lahumAso lahugA ya gurugA y||21|| eyassa pubaddheNa avraahaa| pacchaddheNa pacchittA jahasaMkhaM / sutaporisiM Na kareMti mAsalahu~ / matthaporisiM Na kareMti mAsaguru / "prAvassiNisIhi" tANa prakaraNe raNagaM / "vela" ti pAvarasagavelAe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 518-525 ] prathama uddezakaH mAvassaga na kareti caulahu / adhikaraNabhayA pravidhIe kareti / zrAvassage kate thutImo Na deti mAsalahu~ / suttaNAse caulahuM / pratthaNAse cauguru / / 521 // "saMsadeNa vibuddhe ahikaraNaM" ti asya vyAkhyA - AujjovaNavaNie, agaNi kuTuMbI kukamma kummarie . teNe mAlAgAre, unbhAmaga paMthie jaMte // 522 // sAdhusaddeNa vibuddhA "prAu'' ti pANiyassa ganchati / "ujovaNaM" ti gAvINaM pasaraNaM sagaDAdINaM vA payaTTaNaM / "kacchapuDiyavANiyo" vApAre gacchati / lohArAdI uTTeu aggIkammesu laggati / kuTaMbiyA sAdhusaddeNa vicchuddhA (vibuddhA) khetANi gacchati / kucchiyakammA kukammA macchabaMdhagAdayo macchagANa gacchati / je kumAreNa mAreMti te kumAriyA, jahA "khaTTikA", mahisaM dAmeNa lauDehi kuTuMti tAva jANa sUNA siMdhamAragA vaa| smnn| jaggati tti teNA prAsaraMti / mAlAkAro karaMDaM ghettUNArAmaM gacchati / umbhAmago pAradAriko, so umbhAmigA samIvAto gacchati / paMthiyA paMthaM payarTeti / jaMte tti jaMtiyA jaMte vAhati // 522 / / ahikaraNabhayA tuNhikkA ceTThA kareMti, to ime dosA - AsajaNisIhiyAvassiyaM ca Na kareMti mA hu bujjhajjA / teNA saMkA laggaNa, saMjama AyA ya bhANAdI // 523 / / prAsajja NisIhiyaM prAvassiyaM ca Na kareMti, mA asaMjayA bujjhissaMti, tameva tuhikkaM atitaM NiggacchataM vA aNNo sAdhU taM teNagaM saMkamANo juddhaM laggejA, to juto saMjamavirAhaNaM prAyavirAhaNaM vA karejA, bhAyaNabheda, prAdisaddAto aNNassa sAhussa hatthaM pAdaM virAhejA, tamhA etaddosapariharaNatthaM davvapaDibaddhAe Na ThAyavvaM // 523 // idAni asyaiva dvitIyabhaMgassa avavAyaM bravIti - addhANa NiggatAdI, tikkhutto maggiUNa asatIe / gItatthA jataNAe, ksaMti to davvapaDibaddha // 524 // praddhANa jiggatA evaM pratipannA "prAdi" saddAto asivAdiNiggatA vA "tikkhutto" tiNDiH tArA dabvabhAve hi apaDibaddha maggiUNa asati ti alAbhe cturthbhNgsyetyrthH| gItatthA suttatthA gyaNAe dosapAreharaNaM, "to" ti kAraNadIvaNe kAraNeNa vasaMti davapaDibaddha tti // 524 / / "gIyatthA jayaNAe" tti asya vyAkhyA - ApucchaNa Avassaga, zrAsajja NisIhiyA ya jtnnaae| varattiya AvAsaga, jo jAdhe ciMdhaNadugammi // 25 // mApucchaNaM jayaNAe kareMti sAdhU, kAtiebhUmi NiggacchaMto praNaM sAhuM ApucchiuM Niggacchati, soya chikkametto ceva u?uM DaMDagahiyattho duvAre ciTThati, jAva so mAgato esA ApucchaNajayaNA / mAvassagaM prAsajja NisIhIyaM ca hiyaeNa kareja jahA vA te Na suzeti / "verattiyaM" ti veratti akAlavelAe jo jAhe ceva so tAhe kAlabhUmiM gacchati, tusiNIyA pAkssagaM jayaNAe kareMti, jo vA jattha Thito kareti / ahavA jAhe pabhAyaM gihatyA udvitA tAhe mAvassayaM dhutImo vi jayaNAe kareMti "ciMdhaNadugammitti Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya - cUrNike nizIyasUtre [ sUtra - 1 cirdhati lakkheMti, suttu ddesagAdisu "dugaM" suttaM pratyo ya, tatya jaM verattiyaM kareMtANa saMkitaM taM divA pucchatItyarthaH / / 525|| jayAhigAre zraNuvaTTamANe imaM pi bhaNNati 1 10 jaNarahite ujjANe vasaMtA sadde jayaNaM kareMti, mA hu dupada - cauppada-pakkhi- sarissivAdi bujbhejA, jati jaNarahite esa jayaNA diTThA kimaMga puNa davvapaDibaDhAe so puNa sAhu DhaDDha rasaho so verattiyaM kareM to aNuppehAe sajjhAyaM kareti, Na ya saMghADeNa verattiyaM kareti / / 526 // gato bitiyabhaMgo sAvavAto / dANi tatiyabhaMgo "bhAvao paDibaddhA No davvasa" esa bhaNati bhAvammi u paDibaddha, caturo gurugA ya dosa ANAdI / viya purimA duvihA, bhuttabhogI prabhuttA ya / / 527 // bhAvapaDibaddhae dvAyamANANaM pacchitaM imaM "cauroM" ti cattAri caugurugA pAsavaNAdisu, prANAdiNo ya dosA bhavaMti ! puNa te bhAvapaDibaddhAe vasahIe ThAyaMti duvihA purimA - bhuktabhogA prabhuktabhogAya / je itthibhogaM bhuMjiuM pavvaiyA te bhuttabhogA, itare kumAranA // 527 // bhAvapaviddhAe pAsavaNAdisu uvi padesu solasabhaMgA kAyavvA / jo bhaNNati - bhAvammi upaviddha, paNNarasapadesu cauguru hoMti / ekkA padAto, dosA ANAdI savisesA ||528|| "bhAvammi u paDibaddhe" ti ettha vayaNe" solasa bhaMgA daTThavvA / te ya ime - pAsavaNapaDibaddhA ThANapasibaddhA rUpaviddhA sapabiddhA 1 esa paDhamabhaMgo / esa pAsavaNa dvANa rUtra-paDibaddhA ko sadda paDibaddhA evaM solasa bhaMgA strovA / evaM racie pacchittaM vijjai / Adi bhaMga prArambha-jAda-paNNarasamo tAva cauguru N bhavati / prAdese vA paDhamabhaMge caurugA, evaM jatya bhaMge jati padANi viruddhANi tati caugurugA, solasamapadaM zuddhaM / ekkekkAu padAu" ti ekkekkabhaMgAu ti vutaM bhavati prANAdidosA bhavati / "savisesa" ti davvapaDibaddha samIvAo savizeSatarA doNa bhavatItyarthaH / / 52= / 8 pAsavaNa - paDibaddhA, ThANa- paDivaddhA, rUva-paDhibaddhA, saha-paDibaddhA 1 1 1 1 1 pAsavaNa - paDibaddhA, ThANa- paDibaddhA, rUva-paDibaddhA No sadda paDibaddhA 6 2 1 1 O 10 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 1 13 11 17 17 39 " 23 " 13 12 17 12 jaNarahite vujA, jayaNA sadde ya kimu ya paDivaddha e / DhaDDharasarANupehA, Na ya saMdhADeNa varatI || 526 // " #1 1 0 o 0 0 11 "1 " "1 72 23 27 "} "1 23 19 27 37 1 0 1 1 o 0 " "2 " 77 31 " 27 " " 11 ?? 33 23 "J 1 1 - 1 0 1 0 " "" 13 12 "7 13 " 11 "" "" 17 " 13 "" 11 12 13 14 - 15 16 0 0 0 0 0 0 o 1 1 1 1 1 0 1 - 1 1 0 1 0 O 1 1 - 0 0 0 1 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 126-532 ] prathama uddezakaH idANi pAsavaNAdipadANaM anyonyAropaNaM kriyate -- ThANe niyamA rUvaM, bhAsA saddo u bhUsaNe bhaio / kAiya ThANaM NatthI, sadde sve ya bhaya sese // 526 // jattha ThANaM tatya rUvaM bhAsAsado ya NiyamA bhavaMti, bhUsaNasaddo 'bhatito, jeza raMDakuraMDAto ya praNAmaraNiyAno bhavaMti / pAsavaNe puNa ThANaM Natthi, jattha kAtiyabhUmI paDibaddhA tattha ThANaM Natthi, bhAsAsaddo bhUsaNasaddo rUvaM ca "bhaya" ti bhayaNijjaM kayAi bhavaMti kayAi Na bhavaMti / sese ti etAnyeva zabdAdIni zeSANItyarthaH // 526 // jattha sAhUNaM asaMjatINa ya egA kAiyabhUmI sA pAsavaNapaDibaddhA tattha dosA bhaNaMti - - Ayaparobhayadoso, kAiyabhUmIe iccha'NicchaMte / saMkA egamaNege, vocchede pado sato jaM ca // 530 // "prAya'' ti - sAdhu: mappaNeNa khumbhati / "para" ti itthiyA sAhummi khumati / "ubhayaM" ti sAdhU itthIe, itthIyA sAdhummi / ete prAtmaparobhayadoSA: kAiyabhUmo bhavaMtItyarthaH / "iccha'Nicchate" tti jai itthiyA sAhummi khubhati taM jai paDisevati to vybhNgo| maha Necchati to uDDAhaM kareti / evaM ubhayathApi doSaH / aha sAdhU itthIe khubbhati to sA itthI icchejja vA aNicchejja vA / jati aNicchA to uDDAhaM kareti - esa me samaNo vAhati / "saMka" ti itthiyA paviTThA kAiyabhUmIe pacchA sAhU paviThThato tayA ege saMkati ki maNNe etANi turiyANi / ahavA - praNAyAre ege saMkati praNegA vA, egamaNege vA voccheSaM kareti vasahimAdINaM / paTTho vA geNhaNakaDDhayavavahArAdi karejja // 530 // __ jattha gihatthINaM saMjayANa ya egaM ThANaM tatthime dosA - duggUDhANaM chaNNaMgadaMsaNe bhuttabhogisatikaraNaM / veunviyamAdIsu ya, paDibaMdhuDaMcagA saMkA // 531 / / "duggUDhe" dugoviyaM duNiyatthaM dupAuyaM vA chaNNaMgaM urugAdi tANi da? bhuttabhogiNaM smRtikaraNaM bhavati / "veubviyami" ti mahatpramANaM ! ahavA - veubviyaM marahaTThaviAe sAgAriyaM vajjhati, tattha veMTako kajjati aMgulimudrigAvat, sA ya agArI tAriseNa paDiseviyapuvA tassa ya sAhussa sAgAriyaM veubviyaM tattha paDibaMdhaM jAti, "uDDaMcago vA" kuntiM kareti, pragArI vA saMkati - kiM maNNe esa sAdhU sAgAriyaM daMseti, prAya so mAM prArthayatItyarthaH / logo vA saMkati Na ete sAdhu / / 531 // kiMcAnyat - agutti ya baMbhacere, lajjANAso ya pItiparivaDDhI / sAdhu tavo vaNavAso, NivAraNaM titthaparihANI // 532 // 1 bhajanAvAn syAdvA na vetyarthaH / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-Nike nizIthasUtra / sUtra-1 egaTTANe baMbhacerasma attI bhavati / paropparo ya lajjANAso abhikkhadaMsaNe vA potiparivaDDI / loko ubhrasavacanena branIti-sAdhu ! tabo vnnvaaso| rAtAdi nivAraNaM yathA-mA etesi majjhe koti pavvayala, evaM titthavocchedo bhavatItyarthaH // 532 // rUvapaDibatAe ime dosA, sAdhU agArANa imaM yekaveti -- caMkammiyaM ThiyaM jaMpiyaM ca vippekkhittaM ca savilAsaM / AgAre ya bahuvidhe, dalR bhutleyare dosA // 533 // "caMkammitaM" gativibhrama ThitA ubhAkaDityaMbhageNa mitaM gacchati, haMsI vA jaMpati mahuraM, koilA vA, viprekSitaM nidIkSitaM tacca bhrUkSepasahitaM, savismitaM mukhaM prahasitaM savilAsaM, evamAdi strINAM bahuvidhAnAkArAnalaMkRta' dRSTA bhuktabhoginAM smRtikaraNaM bhavati / "itare" abhutta bhogI, teSAM kotukaM bhavati, na ceva amhehiM mANussagA kAmabhogaguNA bhuttA, evaM tesi paDigamaNAdayo dosA bhavaMti // 533 / / tAyo vA itthIyo te sAhaNo NANAdisito tattha Thito daTThUNa evaM saMkejjA .. jallamalapaMkitANa vi, lAvaNNasirI ta jahAsi dehANaM / sAmaNNammi surUvA, sataguNiyA pAsi giharAse // 534 / / 'jallo" kaddimabhUto, "malo" uvvaTTito phiTTati, paMkitA NAma teNa jallamalena gra :, "lAvaNaM" sarIrasobhA, lAvaNameva zrI lAvaNazrI, jahA - yasya sAdhodehe zarIre anabhyaMgAdibhAvena yuktasyApi samaNassa bhAvo sAmaNNaM tassiM surUpatA lakSyate yadA punahavAse agaMgabhAvena yuktamAsIttadA samIpataH zataguNA surUpatA prAsIt / / 534 // sahaDibaddhAte dosA - gItANi ya paDhitANi a, hasitANi ga majulA ya ullAvA / bhUsaNasadde rAhamsiepa monuNa je dosA // 535 // strINAM gItANi, viduSastrINAM ca paThitAni zrutvA, savikArahasitANi ca, manaM jvalayanti manaM zobhayanti ye ullAvA tAMzca zrutvA, valayanUpurazabdAMdaca, rahasi bhavA rAhassigA, puruSeNa strI bhujyamAnAyAM stanitAdizabdAn karoti, te rahasyazabdAstAna zrutvA ye bhuktA bhuktasamutthA dosA bhavaMti tAnAcAyaH prApnoti / yasya vA vasena tatra sthitA / ahavA "ye dosa" ti - pAvati taM nippha pAyacchittaM bhavati ||535 / / itthiyAno vA sAdhUNa sadde supati - gaMbhIravisada phuDamadhuragAhI surasaro saro jahasiM / sajjhAyassa maNaharo, gItassa Na keriso bAsI // 536 // "gaMbhIro" sANuzAdI, visado vyaktaH, "phuDo' abhidheyaM prati spaSTaH, "madhuro sukhAvahaH, subhagatvAdartha'grAhaNasamarthoM grAhakaH, zobhanaravaro yathA asya sAdho: svAdhyAyaM prati manaM haratIti manoharaH / jayA puNa vIsatyo nihatthakAle geyaM karoti u tato kiNNaro iva prAsI / / 536 / / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 533-542 ] prathama uddezakaH purisA ya bhuttabhogI, abhuttabhogI ya te mave duvidhA / koUhaNa sitIkaraNubbhavehiM dosehimaM kujA // 537 / / te puNa purisA duvihA - juttabhogI prabhuttabhogI ya / smRtikaraNA kautukadoSA tehiM dosehi uppaNehiM imaM kujjA // 537 // paDigamaNa aNNAtitthiya, siddha.saMjati saliMgahatthe ya / addhANa vAsa sAvaya, teNesu ya bhAvapaDibaMdho // 538 // "paDigamaNaM" uNNikSamaNaM, aNNautthiesu vA jAti, "siddhaputi" vA paDisevati, saMjatI. vA salige Thito paDisevati, hatthakammaM vA kareti / tamhA eyaddosapariharaNatthaM Na tattha tthaaejjaa| bhave kAraNaM jega tattha ThAejjA "maddhANa" pacchadaM / praddhANaM paDiyannA vA, vAsaM vA paDati, vahi vA gAmamsa mAvayabhayaM sarIrovakaraNateNA vA etehi kAraNehiM bhAvapaDibI ThAyati / / 538 // taM puNa imAe jayaNAe ThAeMti - vihiNiggato tu jatitu, paDibaddha davvajotirukkhAhe / ThAyaMti aha u vAsaM, sAvayateNe ya to bhAve // 536 // vihiNiggatA suddhavasahi-abhAve davvapaDibaddhAe Tha.yati / tassa abhAve joipaDibaddhAe / tassa prabhAve nahiyA rukkhahetu ThAyaMti ahavA - buDI saMpaDai, sAvayabhayaM vA, bAhire teNagabhayaM vA to bhAvapaDibaddhAe ThAyati // 536 // tattha vi imA jayaNA - bhAvaMmi ThAyamANo, paDhama ThAyaMti svapaDibaddhaM / tahiyaM kaDagacilimilI, tassa'satI ThaMti pAsavaNe // 540 // bhAvapaDivaddhAe ThAyamANA paDhama Tha yaMti rUvaDibaddhAe, puTava-bhaNiya-dosapariharaNatthaM graMtare kaDayacilamilI vA aMtaraM deti / 'tassa'sati" ti rUvapaDibaddhAe, tassa asatIe paasvnnpddibddhaae| tattha vi puvvadosapariharaNatthaM mattae vosiriu aNNattha parihaveM // 540 // asatI ya mattagassA, NisiraNabhUmIe vApi asIe / vaMdeNa volapavisaNa, tAsi velaM ca vajjeja // 541|| asati pAsavaNamattagassa aNNAe vA kAiyabhUmIe asati "vaMdeNa" vaMdaNavolaM rola kareMtA 'visaMti" pravizaMtItyarthaH / "tAsiM' ti agArINaM jA vosiraNavelA taM vajeti // 541 // pAsavaNapaDibaddhAe asatIe saddapaDibaddhAe ThAyati / so ya saddo tiviho - bhUsaNa-bhAsA rahassasaddo ya / tattha vi paDhama imesu - bhRsaNabhAsAsadde, sajjhAyajjhANa nniccmuvyoge| uvakaraNeNa sayaM vA pellaNa aNNattha vA ThANe // 542 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra-1 paDhamaM bhUsaNasahapaDibaddhAe, pacchA bhAsAsadde / tattha pujvabhaNiya-dosapariharaNatyaM imA jayaNA bhaNNati --samudiyA mahaMtasaddeNa sajjhAyaM kareMti, jhANaladdhi vA bhAyaMti, eteSveva nitymupyog| bhUsaNabhAsAsaddapaDibaddhAe asati. ThANa-paDibaddhAe vA ThAyati / tattha vi puvvabhaNiyadosapariharaNatthaM imA jayaNA "uvakaraNe" pacchaddhaM / uvagaraNaM vippagiNaM tahA ThAeMti jahA tesi ThANamo Na bhavati, saya vA vippagiNNA hou pellaMti / maNattha vA ThANe gaMtu divasato acchaMti // 542 // ThANapaDibaddhAe asati rahassasaddapaDibaddhAe ThaMti - pariyArasaddajayaNA, saddavate tividha-tividha-tividheyA / uddANa-pauttha-sahINabhattA jA jassa vA garuI // 543 / / puriseNa itthI pariyAriyA paDibhujamANi ti vRttaM bhavati, jaM mA saha kareti tattha 'jayaNA kAyavvA / "saddavae" tti sahato tivihA - maMdasahA majjhimasaddA tivvasaddA y| vaeNa tivihA - therI majjhimA taruNI ya / ekkekA tivihA - uddANabhattArA upautthabhattArA "sAhINabhattArA y| evaM parUviyAsu ThAiyavvaM imAe jayaNAe - puvaM uddArNa bhattArAe therIe mNdsddaae| tato eteNa ceva kameNa enAsu ceva therIsu majjhimasaddAsu / tato eteNa ceva kameNa etAsu ceva therIsu tivasaddAsu / tato uddANapautthapatiyAsu / tato etAsu ceva jahakkamega majjhimAsu maMdasaddAsu / tato etAsu ceva jahakkameNa tinvasadda su / tapo sAhINabhattarAsu therImu maMdasadAsu jAva tivvsddaasu.| [tato sabhoiyAsu therI majjhimAsu jahAsaMkhaM / to-sabhoiyAsu taruNityIsu maMdamajjhimativvasadAsu jahasaMkhaM / / ahavA - "jA jassa vA garugoya" ti - jA ityo jassa sAhussa mAuladuhiyAdiyA bhavvA sA garugI bhaNati / sA (sa) taM (tAM) pariharati / ___ ahavA "garugi" ti jo jassa saddo rucati tivvAdigo teNa juttA gurugI bhaNati, so taM tAM pariharati // 543 // ahavA imo kamo aNNo - uddANaparidRSiyA, pautya kaNNA sabhoiyA ceva / therImajjhimataruNI, tibyakaro maMdasaddA ya // 544 / iha gAhAe "kaNNA" saddo baMghANulomAno mAjhe kapo esa prAdIe kaaynyo| "kaNNA' apariNIyA, "uddANa-bhanArA" bhattAreNa pariThavitA, pavAsiya-bhattArA, sAhINa-bhattArA sabhoiyA bhaNNati / eyApro jahAsaMkhaNa therI-majhima-taruNI / evaM parUviyAsu imo kamo - puvvaM kaNNAe therIe / tato kaNNAe kpptttthiyaae| tato majjhimakaNAe / tato uddANa-pariTThavaNa-pauttha-therIsu jahAsaMkhaM / tato etAsu ceva majjhimAsu / tato etAsu ceva trunniisu| tapo sabhotipratherIe maMda-majjhima-tivvasaddAe jhsNkhN| tato majjhimAe sabhotiyAe tivihasahAya jahAsaMkhaM / tato taruNitthIe sabhoiyAe tivihasadAe jhaasNkh| evaM sAmaNNajayaNAe bhaNiyaM / visese puNa jassa jaM prappadosataraM tattha tega ThAyavvaM // 544 // 1 svAdhyAyakaraNAdikA / 2 apadrANabhata kaa| 3 proSitabhartRkA / 4 svAdhInabhartRkA / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 543-546 ] prathama uddezakaH ___pAsavaNAdipaDibaddhAsu "siddhasenAyarieNa" jA jayaNA bhaNiyA ta ceva saMkhevaro "bhaddabAhU" bhaNNati - pAsavaNamattaegaM, ThANe aNNattha cilimilI rUve / sajjhAe jhANe vA, AvaraNe saddakaraNe va // 54 // pubvaddhaM kaMThaM / imA sadde jayaNA ' sajjhAe" tti / asya vyAkhyA - / / 545 / / veraggakaraM jaM vA vi, parijitaM bAhiraM ca itaraM vA / so taM guNei suttaM, mANasaladdhI u jhAejjA // 546 // veraggakaraM jaM suttaM taM paDhati, jahA taM sadaM na suNeti / / jaM vA vi suThTha pariciyaM akhaliyaM Agacchati taM puNa aMgabAhiraM paNNavaNa di itaraM aMgapaviTTha pAyArAdi jassa sAhussa etesi aNNataraM prAgacchati so taM guNe ti suttaM / "jhANeva" ti asya vyAkhyAjhANasaladdhI jhAyati // 546 // "prAvaraNe saddakaraNe ya" tti - dosu vi aladdhi kaNNAvareti taha vi savaNe kare saI / jaha lajjiyANa moho Nasati jayaNAtakaraNaM vA // 547|| "dosu vi" ti jhANe pADhe vA jo aladdhi kaNNA Avarati AvareMti tti vuttaM bhavati / taha vi jai sadaM suNeti tAhe saI kareti tahA jahA tesi lajiyANa moho NAsati - kimeyaM bho ! viguttA Na passasi pamhe ! jai taha Na ThAti to jayamAe kareti / peccha bho ! iMdadattAi somasammA imo amha purano vigutto praNAyAraM tevati // 547 / gato ttiybhNgo| idANi paDhamo bhaMgo bhaNNati - ubhayo paDibaddhAe, bhayaNA panarasigA tu kAyavvA / davve pAsavaNammi ya, ThANe rUve ya sadde ya // 548 // ubhayo pahibaddhA NAma davyeNa ya bhAveNa ya, tattha paNNarasa bhaMgA kAyavvA, imeNa pacchanddhakameNa davvatto paDibaddhA, No bhAvato pAsavaNAdisu, esa.Na ghaDati ubhayato apratibaddhatvAt, evaM aNNe vi solasa ga ghaDaMti, ubhayato apratibaddhatvAdeva // 548 // be panarasa ubhayapaDibaddhA tesu ThAyamANassa ime dosA - ubhayo paDibaddhAe, ThAyaMte ANamAdiNo dosA / te ceva hoMti dosA, taM ceva ya hoti bitiyapadaM // 546 // ubhayato davva-mAvapaDibaddhAe ThAyamANassa prANAdiNo dosaa| je ya bitiyatatiyabhaMgesu dosA samuditA te paDhamabhaMge dosA bhvNti| jaM tesu bitiyatatiyabhaMgesu avavAtapadaM taM ceva paDhamabhaMge bhavati // 546 / / gayo paDhabhabhaMgo / saha vA souNaM "ti dAraM gtN'| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sabhASya- cUrNike nizIyasUtre " "zrairittAe ca uppatA sadde tti dAraM prAptaM / asya vyAkhyA uttapyamANa atiraMga hINamANA ya tividha vadhI | apphuNNa maNappuNNA, saMbAdhA ceva NAyavvA / / 550 / / vasahI tividhA - juttappamANA, atirittappamANA, hINappamANA / jA sAhUhi saMbhAragappa kuNA vAviya tti vRtaM bhavati sA juttappamANA / jA praNakuSNA sA bhatiregA, janya saMbAha kAeMti sA hINappamANA gAyavvA / / 550 / / hama tIsu vi vijjaMtIsu, juttappamANAe kappatI ThAuM / tassa asatI hINAe, atiregAe ya tassa'satI / / 551 || - etAsu tIsu vi vijjatIsu paDhamaM uttappamANAe ThAyavvaM / tassAsatI hoNappamANAe / ta asatI atiregappamaNAe ThAvaM ||551 || tattha juttappamANAe hINappamANAe ya sadasya asaMbhavo / irittappamANAe sahasaMbhavo jato bhaNati atirittAe ThivANaM, itthI puriso ya visayadhammaTThI / ujjugamaNujjugA vA, ejjAhI tatthimo ujjU / / 552 || rimANAThitANaM itthI puriso ya visayaghammaTThI tatyAgacchejA stroparibhogArthItyartha so puNa puriso duviho - ujjU aNujjU vA AgacchejA, mAyAvI zramAyAvitti vRttaM bhavati / / 552 // atirittavasahiThitANaM jai itthI puriso ya Agaccheja, to imA sAmAyArI - purisatthI AgamaNe, avAraNe ANamAdiNo dosA / uppajjaMtI jamhA, tamhA tu nivAraNa te u / / 553 // " tatthimo ujju" tti asya vyAkhyA sfer sahIe jai itthI puriso ya zrAgacchati to vAreyabvA / zraha na vAreti to caguru / prANAdiNo ya dosA bhavaMti / tamhA dosapariharaNatthaM tANi vAreyavvANi / / 553 // [ kha amhe mo AmA, ratiM vucchA pabhAe gacchAmo / esA ya majkabhajjA puTTho puTTho va sA ujjU // 554|| jo itthisahito puriso Ago so evaM bhaNejA - "amhe mo zrAdesA" pAhuNa tti vRttaM bhavati, i basahIe ratti vasiuM pabhAe gacchirasAmo, sA ya itthiyA majbhaM bhajjA bhavati / evaM pucchito vA apucchito vA kahejA ujjU / / 554 / / havA imo ujjU aNNovi hoi ujjU, sanbhAve Neva tassa sA bhagiNI / taMpi bhAMti citte itthI bajA kimu saceTThA || 555 || hu - Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyanAthA 550-558 ] prathama uddezakaH "bhraSNo" tti zraNeNa pagAreNaM ujjU bhavati / so vi ya pucchiyo vA bhaNati esa me itthigA bhagiNI bhavati / sA ya tassa paramatyeNeva bhagiNI "sabbhAveNe" tti vRttaM bhavati / "taMpi hu" tti taditi taM bhaginivAdinaM bra uvaMti "bhramhaM cittakamme vi lihiyA itthI vajaNijjA, kiM puNa jA saceyaNA, to tumaM imro gacchAhi" api padArtha saMbhAvane, ki saMbhAvayati ? yaditi bhaginivAdinaM evaM bruvaMti kimuta bhAryAvAdinaM "hu" basmAdaryetyarthaM || 555 // samajAvAdI bhaNati "Na vaTTae bhramhaM saha gihatyahi basiuM" i kiM ca - baMbhavatINaM purato, kiha mohiha puttamAdisarisANaM / Navi bhaNI i jujjati, rattiM virahammi saMvAso || 556 || baMbhavvataM ghareti je "baMbhavatI" tANa purasro maggau tti vRttaM bhavati, "kahaM" keNappagAreNa, "mohiha" praNAyAraM paDisevissaha, prAyaso pitA putrasyAgrato na pranAcAraM sevate / mAu vA / ahavA "prAdi" ti AdisaddAma bhAu mAu piu vA / evaM tumaM pi puttamAdisarisANaM purato kahaM NAyAraM paDisevasItyarthaH / jo bhagiNivAdI so evaM paSNavijati "Na vi" pacchaddhaM / bhagiNyA saha rAtrI "virahite" apyagAse vasiuM na yujyatetyarthaH // 556 // aNulomaNa tesiM, caukkabhayaNA aNicchramANehiM / NiggamaNa puvvadiTThe ThANaM rukkhassa vA heTThA || 557 // "iya" evaM " praNulomaNA" praNuSNavaNA paNNavaNa tti, tesi korai / paNNavijjaMtA vi jati cchaMti NiggaMtu, tadA "cakkabhayaNA" caubhaMgo kajati - puriso bhaddago, itthI vi bhaddiyA / evaM caubhaMgo / jaM jatya bhaddataraM taM aNulomijjati / jai NiggacchaMti, to ramaNijjaM / graha bitiya tatiya-bhaMgesu egataraggAhato maNicchaMtANaM, catye ubhayamro abhadratvAt / praNiggacchaMtANaM NiggamaNaM sAhUNaM "puvva diTThe tti" jaM pubvadiTTha surAdi tattha ThAyaMti / suSNagharA prabhAvaoo gAmabahiyA svakhaheTThA vi ThAyaMti, Na yaM tattha itthisaMsattAe ciTThati // 557 // aha bahiyA ime dosA - puDhavI prosa sajotI, harita tasA taNa uvAtha vAsaM vA / sAvaya sarIrateNaga, pharusAdI jAva vavahAro || 558 || 17 bahiyA gAmassa rukkhaTThAmro prAgAse vA sacittapuDhavI prosA vA paDati, aNNA vA sajotiyA vasahI pratthi, hariyakAmro vA, tasA vA pANA, tahAvi tesu ThAyaMti, Na ya tehi saha vasati / havA - bahiyA uvahiteNA, vAsaM vA paDati, sIhAti sAvayabhayaM vA, sarIrateNA vA bhratthi bhaNNA 1 citta bhiti na nijjhAe - daza0 pra0 8gA055/1 / 2 (1) puriso bhaddago, ityo vi bhaddiyA / (2) puriso bhaddago, itthI prabhaddiyA / (3) itthI bhaddiyA, puruso prabhaddago / (4) puriso bhaddago, ityI vi prabhaddiyA / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-1 ya gatyi vasahI, tAhe Na bahiyA vasaMti, tatyeva'cchati / pharusavayarNehiM NiThurA beMti, jAva vavahAro vi teNa samANaM kajjati / / 558 // evaM vA vIhAveMti - amhedANi visehimo, iDDhimaputta balavaM asahamANo / NIhi aNite baMdhaNa, uvaTTite sirigharAharaNaM // 556 / / sAhU bhaNati-pramhe khamAsIlA, idANi vivihaM viziSTaM vA sahemo visahimo, jo tattha prAgAravaM sAhU so dAijati, imo sAhU kumArapavatito, sahasmajohI vA, mA te paMtAvejja, iDDhiputto vA rAjAdItyarthaH, balavaM sahassajohI, asahamANo rosA balA NoNehiti, tato varaM sayaM ceva nniggto| jati Niggato to laTuM, maha Na NIti to sabve vA sAhU ego vA balavaM taM baMdhati / itthI vi jai taDaphaDeti to sA vi bajjhati / "uvadvie" ti gose, mukkANi rAule karaNe uvaTThitANi tattha kAraNiyANa vavahArA dijjati, sirigharAharaNadidruteNa / jai raNo sirighararayaNAvahAraM kareMto coro gahito to se tumbhe kaM daMDaM payacchaha ? te bhagatisira se gheppati, sUlAe vA bhijjae / sAhU bhaNaMti-amha vi esa rayaNAvahArI avvAvAtipro muhA mukko baMdhaNeNa / te bhagati-ke tubha rataNA ? sAhU bhaNaMti-NANAdI, kahaM tesi hAro ? praNAyArapaDisevaNAto apadhyAnagamanetyarthaH / / 556 / / gato ujjU / idANi aNujjU bhaNNati - amhe mo AemA, mamesa bhagiNi tti vadati tu aNujjU / vasiyA gacchIhAmo, ratti Araddha nicchubhaNaM // 560 // tAe ghaMghasAlAe ThitANaM saitthI puriso aAgato bhaNati - amhe mo "prAdesA" - pAhuNA, eSA strI me bhaginI, na bhAryA, evaM bravIti ariju, iha vasittA ratti pabhAe gmissaamo| evaM so aNukUlachammeNa Thiyo / "ratti prAraddhe" ti ratti so ithiyaM paDiseveumAraddho to vArijjati / taha ki aTThAyamANe NicchubhaNaM pUrvavat // 560 // NicchunbhaMto vA ruTTho - zrAvarito kammehi, sattU itra uvaDio tharatharito muMcati a bhiDiyAo, ekkekkaM bhe'tivAemi // 561 // "prAvariyo" pracchAditaH, kriyate iti karma jJAnavaraNAdi, ahitaM karoti, karmaNA pracchAditvAt ! kahaM ? jeNa sAhUNaM uri sattU iva uvaTThito roseNa tharathareMto kaMpayaMto ityarthaH, vAtita jogeNaM mucati 'bhiDiyAbho tANi u pokkAu tti vuttaM bhavati, bhe yuSmAkaM ekaikaM vyApAdayAmItyarthaH // 561 / / evaM tami viruddha - NiggamaNaM taha ceva u, jiddosa sadosa'Niggame jataNA / sajjhAe jjhANe vA, AvaraNe saddakaraNe ya // 562 // "NiggamaNaM" tAro bahIho, taha ceva jahA putvaM bhaNiyaM, jati bahiyA Nihosa / aha sadosaM ato aNiggamA tatyeva'cchaMtA jayaNAe acchaMti / kA jayaNA? "sajjhAe" pacchadaM / pUrvavat kaNThya // 562 / / 1 pUtakArA / 2 gaa0557/3|3 gA0 545/3,4 / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 556-567 J prathama uddezakaH evaM pi jayaMtANaM kassati kAmodo bhavejjA, iNNe ya imaM kujjA kouhalaM ca gamaNaM, siMgAre kuTTa chiddakaraNe ya / diTThe pariNayakaraNe bhikkhuNo mUlaM duve itare || 563 // lahu guru lahuyA gurugA, challahu chagguruyameva chedo ya / karakammassa tu karaNe, bhikkhuNo mUlaM duve itare || 564 || do vigAhAzrI jugavaM gacchati / kouhalaM se uppaNNaM "kahamaNAyAraM sevaMti ?" ti, etya mAsa huM / zraha se abhippAzro utpajjati " zrAsaSNe gaMtu suNemi ''; acalamANassa mAsaguru; 'gamaNaM" ti padabhede kae caulahuzraM / siMgArasadda kuDukaDaMtare suNemANasaM cauguru" / "karaNAdi" vaDuchiddakaraNe challaDhuM; teNa chiddaNa bhaNAraM sevamANA diTThA chaguruM / karakammaM karemi tti pariNate chedo / prADhatto karakammaM kareuM mUlaM bhikkhuNo bhavati / 'duve tti abhisegAyariyA, tesi " iyare" tti praNavaTTapAraMciyA aMtapAryAcchittA bhavaMti | heTThA ekke kvaM sati / ahavA - koprA disu sattasu padesu mAsaguruvivajjitA mAsala hugAdi jahAsaMkhaM deyA, sesaM taheba kaMThaM / / 563-564 / / sIso pucchati - kahaM sAhU jayamANo evaM zrAvajjati ? NNati - vaDapAdava ummUlaNa tikkhamiva vijalammi vaccaMto | sahiM hIramANo, kammassa samajjaNaM kuNati // 565 // jahA vaDapAdano aNegamUlapaDibaddho giriNatisalilavegeNaM ummUlijjati evaM sAhU vi NatipUreNa vA tikkheNa kayapayato vi jahA harijjati, vigataM jalaM "vijjalaM" siDhilakardametyarthaH, tattha kayapayatto vi vacvaMto paDati, evaM sAhU vi / saddeha" pacchaddha rittavasahIe " tti dAraM gataM dArNi bahiyA Niggatassa dAraM pataM veyAvaccassaTThA, bhikkhA viyArAtiNiggate saMte / - visayasahi bhAve hIramANe kammovajjaNaM karotItyuktam // 565 // "prati - bhUsaNabhAsAsaha, suNejja paDiyAraNAe vA // 566 // 16 ussA bahi Niggamo imehi kAraNehiM - gilANassa prosahapatthabhoyaNAdinimittaM / evamAdi veyAvaccaTThA | "Niggazro", bhikkhAyariyaM vA Niggato AdisaddAto viyAra-sajjhAyabhUmi vA Niggato samAjo bhusaNasaddaM vA bhAsAsada vA parivAraNAsaha vA suNejja / puriseNa itthI paribhujjamANA jaM sadda kareti esa pariyAraNAso bhaNati // 566 // tattha bhutabhuttANaM saMjamavirAhaNAdosapariharaNatthaM imaM bhaNNatibhAro vilaviyamettaM savve kAmA duhAvathA / tivihammi vi saddammI, tiviha jataNA bhave kamaso // 567|| 1 gA0 517/2 / 2 utta0 zradhya0 13 gA016/4 / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtra [ sUtra- 1 valayAdibhUsaNasadde bhUsaNasaddaM vA zrAbharaNabhAro ti bhaNNati / mita-madhura-gItAdimAsAsadde vilaviyaMti mati pravasita mRtabhartari guNAnukIrtanArodinI strIvat / pariyArasadde "sadhve kAmA duhAvaha" tti dubakhaM bhAvahatIti dukhAvahA duvakhopArjakA ityarthaH / tiviha bhUsaNAdisadde esa jayaNA bhaNitA jahAkamaso // 167 // "sadda vA soUNaM" ti dAraM gataM / 20 idANi "daNaM" ti dAraM bhaNNatti - - zraliMgaNAvatAraNa, cuMbaNa paritAraNetaraM vA vi / saccittamacittANa va daTThaNaM uppatA moho || 568 / / puriseNitthI stanAdiSu spRSTA zraliMgatA, vAhAhi zravatAsitA, mukhena cu bitA, sAgAriyasevaNaM "pariyAraNaM" "itara" gujjhappadeso; etANi svANi sacittANi vA pracittANi vA "citra-karmalepyAdiSu dRSTvA mohotpattItyarthaH // 568 / / " daThThe " ti dAraM gataM / idANi "sarijaM" tti dAraM bhaNNati - hAsaM dappaM ca rati, kiDa sahabhutta AsitA ca / sariUNa kassa i puNo, hojjAhI uppatA mohe // 566 || kici itthiyAhi samaM hasitaM AsI / ityIhi saha hattho ( raMDA ratI ) do / havA - giddhagAdi bhAriyAe parihAseNa balA thaNorughaTTaNaM dappo / ratIM ti vA kAmo bhutto. kiDDa pAsagAdibhi:, egabhAyaNe sahabhutaM zrAsiyaM egAsaNe NisaNNANi tuyaTTANi vA ThitANi / evamAdiyANi puvabhuttANi sariUNa kassa ti sAhussa mohodagro hojja || 566|| nattha daNaM moho uppajjati, tAtyamA jataNA - diDIpa DisaMhAro, diTThe saraNe viraggabhAvaNA bhaNitA / jataNA saNimittammI hota'NimittaM imA jataNA // 570 // liMgaNAvatAsaNAdisu diTTIpaDihAro kajjati / diTThesu hAsadapparaDamAisu pubvabhuttesu savaNe veraggamAdiyAsu bhAvaNAsu appANaM bhAveti / bhagiyA jayaNA saNiminammi / sanimittamohodagro gamro / iMdANi praNimittaM bhaNati / doi praNimitte imA parUvaNA jayaNA ya // 570 // animittassa tiviho udapro - kammo grAhAramro sarIrazrI ya / tatya kammodazro imo chAyassa pivAsassa va sahAva gelaNNato vi kisassa | 1 bAhiraNimittavajjo aNimittu havati mohe // 571 // "chAno" bhukkhizro, "pivAsito" tisito, sahAvato kiso sarIreNa gelaSNato vA kiso, erisassa jo mohodazro, bAhiraM saddAdigaM NimittaM, teNa vajjito praNimitto esa mohodo ||571 // kammodautti gataM / 1 prAcA0 zruta0 2 cU0 2 sU0 171 / 2 gA0 516 / 2 | Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyaMgAthA 568-574 ] prathama uddezakaH 21 idANi 'pAhArodo tti bhaNNati - AhAraunbhavo puNa, paNItamAhArabhoyaNA hoti / vAIkaraNA''haraNaM, kallANapurodha ujjANe // 572 / / bhAhArapacco mohabbhavo "puNa" visesaNe, "paNIta" galaMtaNehaM, mAhAryate iti prAhAraH, praNItA hArabhojanAd mohodbhavo bhavatItyarthaH / kathaM ? ucyate "vAtIkaraNa" tti / paNIyAhArabhoyaNAmo rasAdi vuDDhI jAva sukkaMti ; sukkovacayA vAyuprakopaH, vAyuprakopAcca prajananasya stamdhatAkaraNaM, prato bhaNNati vAI... ahavA paNIyAhAro vAjIkaraNaM dappakAraketyarthaH / ihodAharaNaM - "kallANa purohaujjANe" tti kaMpillapuraM NagaraM / brahmadatto raajaa| tassa kallANagaM NAma aahaaro| so variseNa Niphijati / taM ca itthirayaNaM cakkI ya bhujaMti / tavvairitto aNNo jai bhujati, to ummAmo bhavati / purohito ya tamAhAramabhilasati / puNo puNo rAyANaM bhaNati - cirassa te rajjaM laddha, adiTThakallANosi, jeNa sArIriyamAhAraM Na desi kassa ti / rAiNA rUsieNa bhaNio - kallaM NAtitthivagga sahiro NimaMtimro si / rAiNA ujjANe jemaaviyo| tehiM mohudo godhammo smaacrito| evaM paNIyAhAreNa mohudo bhavati tti // 572 // "AhArodau" tti gtN| idANi 2"sarIrodau tti bhaNati - maMsovacayA medo, medAmo oDha-miMja-sukkANaM / sukkovacayA udao, sarIracayasaMbhavo mohe // 573 // mAhArAto rsovcno| rasovanayAmo ruhirovcno| ruhirovacayA mNsovcno| maMsovacayA medaavcno| evaM kameNa 'medo" vasA "praTThI" hahuM, mijjaM mejjullau tti vuttaM bhavati, tato sukkovaco, sukkovaccayAno mohodapro bhavati / evaM sarIrovacayasaMbhavo mohodano bhavatItyarthaH // 573 / gataM "sarIrodae" tti daarN| evaM saNimittassa animittassa mohudayassa uppaNNassa jhANajjhayaNAdIhiM ahiyAsaNA kAyavvA / aTThAyamANe - NivitigaNibbale bhome, taha uTThANameva unmAme / veyAvaccA hiMDaNa, maMDali kappaTTiyAharaNaM // 574 // NivvItiyamAhAraM pAhAre ti| taha vi paThAyamANe NivalANi maMDagacaNagAdI pAhAreti / taha vi praThAyamANe promodariyaM kareti / taha vi Na ThAti cautthAdi-bAva-chammAsiyaM tavaM kareti, pAraNae NinbalamA hAramAhAreti / jai uvasamati to suNdrN| praha Novasamati "tAhe" uTThANaM mahataM kareti kAyotsargamityarthaH / taha vi aThAyamANe unmAme bhikkhAyarie gacchati / ahaMvA - sAhUNa 'vIsAmaNA" ti veyAvaccaM karAvijjati / taha vi praThAyamANe desahiMDagANaM sahAmo dijjati / ettha hedillapayA uvaruvari TuvA, evaM pragItatpassa / gItatvopuNa suttatthamaMDali dAvivati / 1 gA0 516 / 2 gA0 516 / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [ sUtra-1 ahavA- gItanyassa vi NivitigAdi vibhAsAe daTThavvA / nodaka Aha - jati tAvAgIyatthassa nivvIyAdi tavavisesA uvasamo Na bhavati to gIyatthassa kahaM sIyacchAyAdiThiyassa uvasamo bhavissati ? prAcAryAha - paizAcikamAtyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAssaMyama yogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kAryaH "kappaThiyAharaNaM" ti - egassa kuDubigassa dhUyA NikkammavAvArA suhAsaNatthA acchati / tassa ya manbhaMguvvaTTaNa-NhANa-vilevaNAdiparAyaNAe mohabbhavo / ammadhAti bhaNati / ANehi me purisaM / tIe ammaghAtIe mAue se kahiyaM / tIe vi piuNo / piuNA vAhirattA bhnniyaa| puttie ! etAmo dAsIno savvaghaNAdi avaharaMti, tumaM koThAyAraM paDiyarasu, taha tti paDivanna, sA-jAva-ANNassa bhattayaM deti, aNNassa vitti, aNNassa taMdulA, aNNassa AyaM devakhati, aNNassa vayaM, evamAdikiriyAsu vAvaDAe divaso gto| sA atIva khiNNA rayaNIe NivaNNA ammadhAtIte bhaNitA - ANemi te purisaM? sA bhaNeti - Na me puriseNa kajjaM, Ni lahAmi / evaM gIyatthassa vi suttaporisiM tassa atIva suttatthesu vAramsa kAmasaMkappo Na jAyai / bhaNiyaM ca "kAma ! jAnAmi te mUlaM" silogo // 574 // evaM tu payatamANassa uvasame hoti kassai Na hoti / jassa puNa so Na jAyai, tattha imo hoi didruto // 57 // "evaM" gAnvItiyAdippagAreNa jayamANassa ya sAhussa uvasamo yi hoti, kassa vi Na hoti / jassa puNa sAhussa so mohAvayamo Na jAyati; tattha aNuvasame imo diTuMto kajati // 575 // tikkhammi udayavege, visamammi vi vijjalammi vccNto| kuNamANo vi payattaM, avaso jadha pAvatI paDaNaM // 576 // giriNaIe puNNAe kayapayatto vi puriso tikkheNa udagavegeNa harijati; evaM nimnonnataM visamaM vigatajalaM vijjalaM etesu kayapayatto vi paDaNaM pAvati // 576 / / asya dRSTAntasyopasaMhAra : kriyate - taha samaNa suvihiyANaM, savvapayatteNa vI jayaMtANaM / kammodayapaccaiyA, virAdhaNA kassai havejjA // 577 / / "taha" teNa prakAreNa, samo maNo samaNo, sobhaNaM vihiyaM pAcaraNamityarthaH, savvapayatteNa NinvItiyAti vA caNAti jogeNa jayaMtANaM viM karmahetukacAritravirAhaNA kasyacit sAdhorbhavedityarthaH / evaM so udiNNamoho adaDhadhitI asamattho ahiyAseu tAhe hatthakammaM kareti / / 577 / / paDhamAe porisIe, bitiyA tatiyA tahA cautthIe / mUlaM chedo chammAsameva cattAriyA gurugA // 578 // 1 mahAbhArate / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 575-583 ] prathama uddezakaH paDhama-bitiya-tatiya-cautthIe porisIe ya jahakkameNa hatthAmma kareMtassa pacchittaM - mUlaM chedo chaggraru cauggurugA ya // 578 // asyA gAthAyA vyAkhyA - NisipaDhamaporisubbhava, adaDhavitI sevaNe bhave mUlaM , porisi porisi sahaNe, ekkekkaM ThANagaM hasati // 576 / / rAto paDhamorisIe mohunbhavo jAo, tammi ceva porisIe adaDhadhitissa hatthakammaM kareMtassa mUlaM bhavati / aha paDhamaporisiM sahiu~ bitiyaporisie hatthakammaM kareti chedo bhavati / maha do porisie sahi tatie porisie hatthakammaM kareti chaggurugA / aha tiNi porisiyo ahiyAseuM cautthe pahare hatthakamma kareti thA / evaM porisihANIe sthAnahrAso bhavatItyarthaH // 576 / / vitiyammI divasammi, paDisevaMtassa mAmitaM gurugaM / cha? paccakkhANaM sattamae hoti tegicchaM // 580 // evaM rAtIe cauro pahare ahiyAseu bitiyadivase paDhamaporisIe maasguru| evaM paMcama pAyacchittaTThANaM / evaM paDisevittA apaDisevittA vA aNNassa sAhussa kabje kahejjA / te ya kahite imerisamuvadimejjA cha? paccakkhANaM "pacchaddha' // 580 // ( vyAkhyA agretanAsu gAthAsu) paDilAbhaNa'DhamammI, Navame sar3aDhI uvassae phAse / dasamammi pitA puttA, ekkArasammi AyariyA // 581 // "paccakkhANaM' etappabhitINa imaM pacchiA --- chaTTho ya sattamo yA, adhasuddhA te mAsiyaM lahugaM / udarille jaM bhaNaMti, buDDhassa'dhi mAsiyaM gurugaM // 582 // chaTusattamA grahAsuddhA NAma na doSayuktaM udaya dadatItyarthaH / je puNa Na gurUpadezo secchAe bhaNNati teNa tesi mAsalahuM pAyacchittaM / uvarille ti paDitAbhaNAdi tiSNi "jaM bhaNaMti" ti sadoSamupadezaM dadati teNa teti tiNha vi mAsaguru pacchittaM / pitA vuDDA tassa vi mehuNapalli NayaMtassa mAsaguru "avi" saMbhAvage, aNNassa vi // 582 / / / "'chuTTe paccakkhANaM" ti asya vyAkhyA -- saMghADamAdikadhaNe, jaMkataM taM katamidANi paccakkhaM / adhisuddho duTTavaNo, Na sujbha siriyA se kAtavyA // 583 // saMgha DaillasAhussa aNNassa vA kahiyaM - jA me hatthakammaM taM / so bhaNati - kataM taM katameva, idANi bhattaM paccakkhAhi, kiM te bhaTTapaiNNassa jIviNaM / 1 gA0 580/3, uttarArdha / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 " sabhASya - cUrNike nizIthasUtre "sattamato hoi tegicchaM " asya vyAkhyA "avisuddho" pacchaddhaM / jahA atrisuddho duduvaNo rakhphagAdi, kiriyAe viNA Na visujjhati Na Nappati, evaM tubhae jaM kayaM taM katametra idANiM NizvItiya tikiriyaM karehi jegovasamo bhavati ||583 // paDilAbhame" asya vyAkhyA dia paDilAbhaNA tu saDDI, kara sIse baMda Uru doccaMge / mUlAdi ummajjaNa, oDDaNa sadimANemo ||584|| tathaivAkhyAte idamAha "saDDhI" zrAvikA, sA paDilA bhAvijjati / tIe paDilA bhaMtIe Urue Thie pAtre mahAbhAveNa prabbhuvecca vA cAlite UruzraM maJbheNa progalati doccaMgAtI to sA saDDhI kareNa phusati, sIseNa vaMdamANI pAde phusejjA / itthIphAseNa ya bIeNisaggo havejjA tatovasamosyAt / ""Navame saDDhI uvassae" asya vyAkhyA "mUlAdi" pacchaddhaM / mUlaM zrAdiggahaNA to gaMDaM praNataraM vA tadagurUvaM rogamukkaDaM kajjati, tato saDDI zrANijjati uvassayaM, tassa vA ghare gammai, tato sA ummajjatispRzati ukaDaNaM gADhataraM, teNa itthisaMphA seNa bIyaNisaggo bhave / / 584 // ""dasa mammi pitAputta" tti asya vyAkhyA saNNAta palli gehiNa, mehuNa khuDDataNiggamovasamo / avidhitimicchA emA, AyariyakahaNe vidhikkAre // / 585|| [ sUtra- 1 tathaivAkhyAte dasame bravIti khaMtaM bhaNAti - tubbhe do vi pitAputtA saNNAyapalliM gacchaha saNNAyagagAmaM tittaM bhavati, tatya "mehRNiyA" mAuladuhiyA, 'khuData" ti utprAsavaNehi bhiSNakahAhi paropparaM hatthasaMphariseNa kIDaMtassa bIyaNisaggo, tatovasamo bhavati / pravidhitigicchA esA bhaNiyA / "" ikArasamaMmi prAyariyA" asya vyAkhyA - " AyariyakahaNe vidhivakAroM" / taha ceva Mard bhai tumaM zrAyariyANaM kahehi, jaM te bhagati taM karehi esa ekkArasame vihIe uvaeso / teNa so Niddoso ||585|| havA koti bhaNejjA - imehi hatyakammaM kAravijjati ' sAruvi - sAvaga - gihiMge, paratitthi - NapuMsae ya suyaNe ya / caturo ya hoti lahugA, pacchAkammammi te ceva ||586 // sAvigeNa, sArUvigo siddhaputto, sAyageNa vA, gihiNA micchAdiTTiNA vA, paratitthieNa vA, "napuMsae suyoya" ti aNNe ee ceva cauro purisanapuMsayA, etehi hatthakammaM kAravijjati / etehi kAravemANassa patteyaM caulahuyA bhavaMti / visemiyA aMtapade dohi vi gurugA / evaM purisanapuM sagesu vi ) / graha te hRtthakammaM kareuM udageNa hatthA ghoyaMti evaM pacchAkammaM / ettha se caulahuyaM / ne ceva caulahagA bravato'pi bhavantItyarthaH / ahavA - "napuMsae" tti kAUM cauguruzraM / esa aNNo Adeso // 586 // 10580 / 4 / 2 gA0581/1 / 3 gA0 581 / 2 / 4 gA0 585 / 3 / 5 gA0 585 / 4 / 6 bRha0 udde0 7 bhASyagAthA 4636 / 7 " tapaH kAlAbhyAm" | Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 584-561]. prathama uddezakaH 25 ahavA - koti bhaNimo prabhagito vA itthiyAhiM hatthakamma kAravejja / eseva kamo NiyamA, itthIsu vi hoti ANupuvIe / cauro ya huMti gurugA, pacchAkammami te lahugA // 587 // eseva "kamo" pakAro jo purisANa sArUviyAdI bhaNito "NiyamA" avassaM so ceva pagAro ityosu vi bhavati / NavaraM - ca ugurugA bhavaMti / taha ceva visesitaa| pacchakamammi te ceva caulahuyA bhavaMti // 587 // idANi jaM 'sute bhaNiyaM "kareMtaM vA sAtijati" tti asya vyAkhyA - aNumodaNakArAvaNa, duvidhA sAijjaNA samAseNaM / aNumodaNe tu lahuo, kArAvaNe gurutaro dosI // 588 // sAtijjati svAdayati, karmabandhamAsvAdayatItyarthaH, sA sAtijjaNA duvihA - aNumoyaNe kArAvaNe y| "samAso" saM sIso pucchatti - etesi kArAvaNa maNumatINaM kayarammi gurutaro doso bhavati ? prAcAryAha - "bhaNu" pacchadaM / aNumodaNe lahutaro doso, kArAvaNe gurutaro dosetyarthaH / / 588 / / kArAvaNa aNumatINaM kiM sarUvaM ? bhaNNati - kArAvaNamabhiyogo, parassa icchassa vA aNicchassa / kAuM sayaM pariNate, aNivAraNa aNumatI hoi // 586 // evaM bhaNati - tuma appaNo ya aNNassa vA hatyakAmaM karehi ti, prAtmavyatiriktasya parasyaivaM icchassa vA praNicchassa vA balAbhiyogA hatthakammaM karAvayato kArAvaNA bhaNati ti / imaM praNumatisarUvaM. "kAuM" pacchadaM jo sayaM prappaNo hatyakamma kAuM pariNato taM anivAretassa aNumatI bhavati / 586 / / bhaNitaM sAdhUNaM / idANiM saMjatINaM bhaNNati - eseva kamo NiyamA, NiggaMthINaM pi hoti kAyanyo / puvve avare ya pade, jo ya viseso sa viSNeo // 56 // eseva "kamo" pagAro, saMjatINa vi "NiyamA" avazyaM nirgranthInAM bhavatItyarthaH / "pukhapadaM", ussaggapadaM, "pravarapadaM bhavavAdapadaM tesu jo viseso so viSNeyo ||30|| imaM pacchittaM - doNhaM pi gurU mAso, tavakAlavisesitassa vA lhuo| aMgulipAdasalAyA dio visesottha purisA ya // 56 // "doNhaM pi" ti - sAhu sAhuNINaM / 1 prathama suutr| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre havA - kArAvaNe aNumatIte ya mAsagurU paJchitaM / ahavA kArAvagassa mAsalahuM tavagurugaM / zraNumatIte ya mAsagurU kAlaguru / imo puNa saMjatINaM hatyakammakaraNa viseso, aMgulIe vA hatyakammaM karei pAde vA pahiyapadese, praNNataraM doddhiyaNAlAdi baMdhiuM. kareti / bhraNassa vA pAyaMgudugeNa palaMbageNa vA zraSNatarAe vA kaTusalAgAe, esa viseso / "purisA ya" jahA purisANa ityIo tahA tANa purisA / gurugAdityarthaH // 561 // je bhikkhu zraMgAdANaM kaTTheNa vA kaliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAi saMcAtaM vA sAtijjati || | 0 || 2 || "aMgaM" sarIraM siramAdINi vA aMgANi, tesi prAdANaM aMgAdANaM prabhavo prasUtirityarthaH / taM puNa aMgAdANaM medra bhaNati / taM jo aNNatareNa kaTTeNa vA "kalivo" vaMsakapparI, "aMgulI" pasiddhA, vetramAdi salAgA. etehi jo saMcAleti sAijjati vA tassa mAsagurugaM pacchittaM / idANiM NijjutI bhaNati aMgaNa ubaMgANaM, aMgovaMgANa eyamAdANaM / eteNaMgAtANaM, aNAtaNaM vA bhave vitiyaM || 562 // aMgANi aTTa - sirAdI, "uvaMgA" kaSNAdI, aMgovaMgA NakhapavvAdI, etesi " eyaM pAdANaM" kAraNamiti / eteNa eyaM zraMgAdANaM bhaNNati / havA - praNAyataNaM vA bhatre bitiyaM NAma // 562 // "aMgANaM" ti grasya vyAkhyA sIsaM uro ya udaraM paTTI bAhA ya doNi UrUzro / ete dUMgA khalu, aMgocaMgANi sesANi // 563 || "siraM" prasiddhaM, "uro" stanapradezaH, "udaraM " peTTaM, "paTTI" pasiddhA, donhi bAhAto, dohi UrU / etANi aTThagANi / "khalu" avadhAraNe bhaNitaH / pravasesA je te uvaMgA aMgovaMgA ya // 563 // te ime ya - [ sUtra 2-6 hoMti uvaMgA kaNNA, NAsa'cchI jaMgha hatthapAyA ya / ha kesa maMsu aMguli, talotratala aMguvaMgA tu / / 564 // kaNNA, NAsigA, acchI, jaMghA, hatthA, pAdA, ya evamAdi sabve uvaMgA bhavaMti / NahA vAlA zmazru aMgulI hastatanaM hatthatalAmro samaMtA pAsesu uNNayA uvatalaM bhaSNati / ete nakhAdi savve aMgA ityarthaH // 54 // tassa saMcAlaNasaMbhavo imo - saMcAlaNA tu tassA, saNimitta'Nimitta etarA vA vi / zrata - para-tadubhae vA aNaMtara paraMpare ceva // 565 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 562 - 566 ] prathama uddezakaH tasyeti medrasya saMcAlaNA sanimitte mohodae animitte vA / saNimitte "sadaM vA souNaM, daTT sari va putAI 'pUrvasUtre yathA tathA vyAkhyAtavyamiti / pranimitte "udayAhAre sarIre ya" idamapi prathamasUtra eva vyAkhyAtavyam / "itarA vA vi" tti saNimittA NimittavajjA | sAmaNNeNa savvAvi cAlaNA tividhA - prappANeNa pareNa vA ubhaeNa vA / ekkekkA duvidhA - zraNaMtarA paraMparA vA / zraNaMtareNa hatyeNa, paraMpareNa kaTThAdiNA ||5|| "etarA vA vi" tti zrasya vyAkhyA - udu - NivesullaMghaNa - unnattaNa-gamaNamAdie itarA | Naya ghaTTaNavosirituM ciTThati tA NiSpagalaM jAva || 566 // utassa, NipIeMtassa vA, laMghaNIyaM vA ullaMgheMtassa suttassa vA, uvvattaNAdi kareMtassa gacchaMtassa vA, prAdisaddAto paDilehaNAdi kiriyAsu / evamAdi itarA saMcAlaNA / saNNaM kAiyaM vA vosiriuM na saMcAleti / kAiyapaDisADaNaNimittaM tAva ciTThai jAtra sayaM caiva NippagalaM / praNaMtaraparaMpareNa saMcAlemANassa mAsagurU prANAdiNo ya dosA bhavaMti / / 566 // 27 je bhikkhu aMgAdANaM saMvAhejja vA palimadda ejja vA, saMvAhataM vA palimaddataM vA sAtijjati ||suu0||3|| 'saMvAhati" ekkasi "parimaddati" puNo puNo, sA saMvAhaNA sagimittA vA praNimittA vA pUrvavat / zrANAdivirAdhaNA sacceva / je bhikkhU aMgAdANaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIe vA 'abbhaMgeja makkhejja vA abbhaMgitaM vA makrkhetaM vA sAtijjati | | 0 ||4|| "tellaghRtA" pasiddhA, vasA prayagara maccha-sUkarANaM prabbhaMgeti ekkasi, "makkha ti purNA puNo / grahavA - theveNa zrabbhaMgaNaM, bahuNA makkhaNaM, uvaTTaNAsUtre ghovaNAsUtre saNimitta zraNimittAya pUrvavat sAijjaNA taheva, prANAtivirANA pUrvavat / je bhikkhU aMgAdANaM kaktreNa vA lodveNa vA paumacuNNeNa vA siNANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA ubvaTTei parivaTTei vA, uvvaTTataM vA sAtijjati // 0 // 5 // "kakkaM" uvvalaNayaM, dravyasaMyogeNa vA kakkaM kriyate, kicillohaM (lodra) haTTadravyaM, teNa vA uvvaTTe ti, padmacUrNena vA, "vhANaM" vhANameva / ahavA - uvaNhANayaM bhaNNati, taM puNa mASacUrNAdi, sigANaM-gaMdhiyAvaNe aMgAghasaNayaM vuti, vo jo sugaMgho caMdaNA dicUrNAni jahA vaDDhamANacuNI paDavAsavAsAdi vA, sanimitta'nimitte taheva umbaTTe te ekkasi, parivaTTe ti puNo puNo / je bhikkhU aMgAdANaM sItodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA ujcholeja vA paSoeja vA, uccholeMtaM vA padhovaMtaM vA sAtijjati | | 0 || 6 || 1 gA0 516 / 1-2 / 2 gA0 565 / 2 / 3 prabhyaMga mAliza / pahANeNa vA parivaTTetaM vA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 7-8 sItamudakaM sItodakaM, "viyaDaM" vavagayajIviyaM, usiNamudakaM usiNodakaM, 'viyaDa" ca vavagayajIviyaM, "ucchole ti" sakRt, "padhovaNA" puNo puNo / je bhikkhU aMgAdANaM Nicchalleti, NicchalletaM vA sAtijjati ||sU0||7|| Nicchalle ti tvacaM pravaNeti, mahAmaNi prakAzayatItyarthaH / je bhikkhU aMgAdANaM triti jiMghaMtaM vA sAtijjati ||suu0||8|| jighrati nAsikayA prAghrAtItyarthaH / hatyeNa vA maleUNaM laMbaNaM ca jidhati / etesi saMcAlaNAdInaM jighaNAvasANANaM sattaNhavi suttANaM imA suttaphAsavibhAsA-saMvAhaNamabhaMgaNa, uccaTTaNa dhovaNe ya esa kamo / NAyavvo NiyamA tu, NicchalaNa-jiMghaNAe ya || 567 || 28 ny saMvAhaNA. sUtre prabhaMgaNAsUtre ubbaTTaNAsUtre dhovaNA sUtre esa gamo ti so caiva ya pagAro NAyantro "NiyamA" avazyaM NicchallajaMghaNaH sUtre ca // 567 / / * ete caiva sattasu vittesu ime dinaMtA jahaGkrameNa - - sIhAsssIvisaggI, bhallI vagghe ya ayakara - pariMde | sattasu vi padesete, haraNA hoMti NAyavvA ||568 || saMcAlaNAsutte diTThato - sIho sutto saMcAlito jahA jIvitakaro bhavati / evaM aMgAdANaM saMcAliyaM moTu bhavaM jaNayati / tato cAritavirAhaNA / imA prAyavirAhaNA- mukkakhaeNa marejja / jeNa vA kaTThAi saMcAleti taM satrisaM umuttillayaM vA svayaM vA kaTuga havejjA / jo saMvAlaNAsUtre bhaNipro saMvAhaNAtte imo diTThato - jo prAsIvisaM suhasutaM saMjoheti so vibuddho tassa jIvitakaro bhavati / evaM aMgAdANaM vi parimaddamANassa mohubbhavo tato cAritajIviyatriNAso bhavati / prabbhaMgaNAsutte imo diTThato - iyarahA vi tAva bhaggI jalati ki puNa ghatAdiNA sinccamANI / evaM aMgAdANe vibhakkhijja mANe suTThanara mohubbhavo bhavati / uvvaTTaNAsutte imo diTThato "bhallI" zastravizeSaH, sA sabhAveNa tiShA kimaMga puNa jisiyA evaM zraMgAdANasamuttho sabhAveNa moho dippati, kimaMga puNa unnatei / uccholaNAsute imo diTThato - ego vagbo, socchirogeNa gahiyo, saMbaddhA ya acchI tassa ya egeNa vejjeNa vaDiyAe zravakhINi aMjeUNa pauNIkatANi, teNa so ceva ya khaddho / evaM aMgAdANaM pi so (suThu) itara cAritravinAzAya bhavatItyarthaH / cchiNAsute imodito - jahA prayagarassa suhatyattassa muhaM viyaDeti ta tassa vyavahA bhavati / evaM aMgAdANaM pi micchalliyaM cAritravinAzAya bhavati / jivaNAsutte imo diThThato - "garide" ti / ego rAyA tassa vejjapaDisiddhe aMbae jighamANassa vAhI uddhAito, gaMdhapriyeNa vA kumAreNaM gaMdhamagghAyamAgega appA jIviyAmro bhNsimro| evaM aMgAdANaM jidhamANo saMjamajIviyAmro cumro praNAiyaM ca saMsAraM bhamissati tti / sattasu vi padesu ete prAharaNA bhavatItyarthaH ||8|| bhaNizro ussaggo / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvyagAthA 567-603] prathama uddezaka: - idANiM avavAto bhaNNati - bitiyapadamaNappajjhe, apadaMse muttasakkara-pamahe / sattasu vi padesete bitiyapadA hoti NAyavvA / / 566 // "bitiyapadaM" avavAyapadaM praNappajjho anAtmavazaH grahagRhIta ityarthaH / so saMcAlaNAdipade savve krejjaa| prapaso-pittArumaM, muttasakkarA pASANakaH, pameho rogo satataM kAyiyaM jjharataM macchati / 'etesu pademu sattasu vi jahAsaMbhavaM bhANiyavvA // 56 // bhaNiyaM saMjayANa / idANi saMjatINa - eseva gamo NiyamA, saMcAlagavajjito u ajANaM / saMzahaNamAdIsu, uvarillesu chasu padesu // 600 // eseva pagAro savo NiyamA saMcAlaNAsuttavijjio saMvAhaNAdisu uvarillesu chasu vi mutteSvityarthaH / / 600 / je bhikkhU aMgAdANaM aNNayaraMsi acittasi soyaMsi aNuppavesettA sukkapoggale NigghAeti nigyAyaMtaM vA sAtijjati ||suu0||6|| annayaraM NAma bahuNaM parUviyANaM aNNatare pracitaM nAma jIva-virahitaM, savatIti sotaM tatra aMgAdANaM dAsa UNa mukkapoggale NigyAeti / idANiM NijjuttI - accittasota taM puNa, dehe paDimAjutetaraM cetra / duvidhaM tividhamaNege, ekkakke taM puNaM kamaso // 601 // "praccittaM" jIvarahitaM "sotaM" chidra, puNasaddo bhedappadarisaNe, taM pracittasotaM tivihaM - dehajurya pADamAjuyaM ceyaraM ca / ekakekassa puNo ime bhedA kamaso daTThavvA - dehajuttaM duvihaM, paDimAjutaM tivihaM, itaraM praNegahA // 601 // nattha jaM dehajugraM taM duvihaM imaM - tiriyamaNussitthINaM, je khalu dehA havaMti jIvajaDhA / apariggahetarA vi ya, taM dehajutaM tu NAyavvaM // 602 // tArayaitthINaM maNuyaityINaM je dehA jIvajaDhA bhavanti, "khalu" avadhAraNe, te puNa sarIrA praparimgahA "itarA" sapariggahA. sacetaNaM sapariggahaM apariggahaM uvari vakkhamANaM bhavissati / evaM dehajutaM pavatItyarthaH // 602 // idANi paDimAjuttaM tivihaM parUvijjati - tiriyamaNuyadevINaM, jA ya paDimA -azro snnihio| apariggahetarA vi ya, taM paDimajutaM tu NAyavvaM // 603 / / 1 pUrvokteSu / 2 gAlayatItyarthaH / 3 au sannihitiu ( pratyantare ) / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra tiriyapaDimA maNuyADimA devipaDimA ya prasannihiyAyo 'snnihiyaano| prasaNihiyA duvihAaparigahA, "itarA" saparigahA ya / jaM eyavihANaThiyaM taM paDimajuttaM ti NAtavvaM // 603 // idANi itaraM aNegavihaM parUvijjati - juga-chiDDa-NAliyA-karaga gIvemAti sotagaM jaM tu / dehaccAvivarItaM, tu etaraM taM muNeyavvaM / 604 // jugaM balihANa khaMdhe prArovijati logapasiddha tassa chiDuaNNataraM vA, NAliyA vaMsa-NalagAdINaM riha, karago pANiyabhaMDayaM, tarasa gIvA chiDe vA evamAdi sotagaM / dehaM sarIraM, accayaMti tAmiti praccA pratimA, tesi vivarItaM aNNaMti vuttaM bhavati / iha puNa asannihiya aparigahesu adhikAro / jaM erisaM taM itaraM muNeyavvamityarthaH // 604 // etesi soprANaM aNNatare jo sukkapoggale NigyAti tassa pacchittaM bhaNNati - mAsagurugAdi challahu, jahaNNae majjhime ya ukkose / apariggahita'ccitte adiTThadiDhe ya dehajute // 605 / / dehajue apariggahite praccitte jahaNNae pradiDhe mAsaguru / diDhe caulahu / aDDhovakatIe cAriyadhvaM / majjhime pradiTe ca ulahudhe / didve cauguru / ukosate pradiDhe cauguru, diDhe challahudhe / / 605 / / tiriyamaNuyANa sAmaNNeNa dehajujhaM apariggahiyaM bhaNiyaM / / idANi tiviha-pariggahiyaM bhaNNati - caulahugAdI mUlaM, jahaNNagAdimmi hoti accitte / tivihahiM parigahite, adidiDhe ya dehajute // 606 // imA vi aDhokkaMtI cAraNiyA dehajute acitte pAyAvaccapariggahe jahaNNae adiTTa caulayaM / di? cauguruyaM / koDaMbiya pariggahe jahaNNae adi8 cauguru, diTTe challahuM / daMDiyapariggahe jahaNNae aditu challahuyaM, diDhe chagguruyaM / eteNa ceva kameNaM tiparigahe majjhimae caugurugAdi chede ThAti / eteNa ceva kameNaM tipariggahe ukkosae challahuaAdi mUle ThAti // 606 / / bhaNiyaM dehjugrN| padANi paDimAjubhaM bhaNNati - paDimAjute vi evaM, apariggahi etare asaNNihie / acittasoyasutte, emA bhaNitA bhave sodhI // 607|| paDimAjuyaM pi evaM ceva bhANiyadhvaM / jahA dehajunaM acittaM apariggahaM tahA paDimAjupraM asaNihiyaM apariggahiyaM / jahA dehajunaM pracittaM saparigahaM taha paDimAjugraM prasiNihiyaM sapariggahiyaM bhANiyavvaM / itaresu puNa jugacchiDDaNAliyAdisu mAsaguru / ettha muttanivAto esA acittasoyasutte sohI bhaNiyA. // 60711 -saadhidhitaa| 2bhArI ti bhaapaayaaN| 3 praajaapty-lok| 4 mngpkraaNtyaa| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mApyagAthA 604-612 / prathama uddezakaH enesAmaNNatare, tu sotae je udiNNamoho u / saNimitta'NimittaM vA, kujA NigyAtaNAdINi // 608 / / enesi acittaso prANaM saNimite praNimitte vA mohudae (etesi) aNNatare pracittasotae sukUpoggale NigvAteti, so prANAdi virAhaNaM pAvai / / 608 / / imA saMjamavirAhaNA rAgaggi saMjamiMdhaNa, dAho graha saMjame virAhaNayA / mukkAvae ya maraNaM, akiccakAri ti ubbaMdhe // 606 / / rAga evaM agniH rAgAgniH, saMjama eva iMdhaNaM saMjamedhanaM, pratastena rAgAgninA saMyamendhanasya dAho bhavati vinAzetyarthaH / "praha" iti eSa saMyamavirAdhaNA / imA prAtmavi rAdhanA pugo puNo nigghAyamANassa mukkhA maraNaM bhavati / te vA sukka geggale gigghAetA akiccakAri ti kAuM appANaM "unnadheti" 'ullaveti tti vunaM bhavati // 606 / / iyANiM avavAto bhaNNati - vitiyapadaM tegicchaM, NinItiyamAdiyaM anikkate / aTThANa-saddahatthaM, ca pacchA acitta jataNAe // 610 // viniyAda" avadhAyapayaM, teNa kayAti suttapaDisiddha karejja / kahaM ? NivItiyamAdiyaM teicchaM jayA praikato taha vi aguvsNto| "aTThANa" pacchadaM / / 610 / / 'yahANaM' ti asya vyAkhyA - uvabhuttabhogatherehi maddhiM vesA duvassae ThANaM AliMgaNAdi daTuM. bIyavivego jadi havejjA // 611 / uvabhuttabhogI bhuttabhogiNo vigatakautukAH nivikArA gItArthA te ya therA, tehi saddhi samANaM vesitAyo duvakkha riyAno vesastriyA, temi samIve uva-sato gheppati / "ThANaM' ti aNNAso vA jAmro takkAmAgro tatya ThAtijjati, tattha Thiyassa prAliMgaNA uru-tha NAti phusaNaM ti, prAdisaddAto uvagRhaNaM cuMbanaM vA daTaNa, jati NAma bIyaNisaggo bhave to mudaraM // 611 // praha taha viNa uvasamati to sahapaDibaddhAe ThAtijjati / tattha pariyAraNAdi sadda suNeUNa jati bIgisago bhavati taha vi aNuvasaMte "hatthaM ca" asya vyAkhyA - dumapalAsaMtarie, apaDibaddhaM samila chiDamAdisu vA / NisimAdi asAgarie, jiMdaNa kahaNA ya pacchittaM // 612 / / "dUsa" vatthaM 'palAsaM" komalaM vaDAdipattaM, teNa aMtariyaM hatthakammaM kareti, apratibaddha prasaMtatamityarthaH / eka do tiSNiA vA divase / 1 phAMsI laTakanA / . Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 idANi sAhuNINaM - ""pacchA acittaM " ti zrasya vyAkhyA taha viprAyamANe samilaM jugAdikhihu su sukkapogale NigghAteti zrasAgarie, tattha vi tiSNivAre / tattha vi zrAyamANe tiriyadehe acitte paDimAsu vA apariggahemu / taha vi zraThAyamANe eteNeva kameNa etesu caiva sapariggahe / maNuyadehe pracitte paDimAsu vA prapariggahAsu / taha vi zraThAyamANe eteNeva krameNa etesu ceva pari ekkke tiSNivArA / "jayaNAe tti" / eyAe jayaNAe kAuM prappANaM "gidati" garihati, pacchA AyariyANaM kaheti, pAyacchitaM ca paDivajati / zeSaM upariSTAdvakSyamANam ||612|| bhaNitaM sAdhUNaM / eseva gamo niyamA, NiggaMthINaM pi hoi NAyavvo / purisa - paDimA tAsiM, saviMTagapalaMcamAditaraM // 613 // sabhASya - cUrNike nizIthasUtre puvvaddhaM kaMThaM / purisasarIraM pracittaM tassa vAuppayogeNa sAgAriyaM thaddha / tattha zracittapogale NigghAti / purisapaDimAmro vA sAgArieNa thaddheNa / "saveMTapalaMcaM " saveMTa doddhiyamAdI / zrAdisaddAto kaTupAsANAdiNA / itaraM nAma dehapaDimAvajjaM // / 613 // idANiM NijjutI - - je bhikkhU sacittapaTThiyaM gaMdhaM jighati, jighaMtaM vA sAtijjati ||10|| sU0 || sacitte davve jo gaMdho so sacittapaiTThito, so ya zraimuttagapupphAtiyaM, jo jighati tassa mAsaguru zrANAdiNo ya dosA | jo gaMdho jIvajue, davvammI so tu hoti saccitto | saMbaddhamasaMbaddhA, va jiMghaNA tassa duvidhA tu / / 514 // jighatassa ime dosA jIvajutaM davvaM saceNaM, tammi jo gaMdho so sacittapatiTThito bhaNNati / taM puNo davvaM pupphaphalAti / tassa jighaNA duvihA - nAsagge saMbaddhA, asaMbaddhA vA / nAsAgrA'saMspRSTA dUre kRtvA jighratItyarthaH // 614 || jo taM saMbaddha vA, athavA'saMbaddha jighate bhikkhU | so zraNANavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve ||615 // imA saMjamavirAhaNA [ sUtra - 10 jo sAhU taM gaMdha NAsAe saMbaddha asaMbaddha vA jigdhati so prANAbhaMge, aNavatthAe ya vaTTati, aNNesi micchataM jaNayati, prAyasaMjamavirAhaNAe ya vaTTati // 615 || NAsA muhaNissAsA, pupphajiyavadhI tadassitANaM ca / yA visapuSkaM tabbhAvitamacca dito || 616 / / 1 gA0 610 / 4 / 2 gA0 610/4 | Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 613-620 ] saMtassa NAsAmuhesu jo vAyU teNa pupphajIvassa saMghaTTaNAdI bhavati / " tadassiyANaM" ti - tammi pupphe ye zrAzritA pratikAdayaH teSAM ca saMghaTTaNAdi saMbhavati / imA prAyavirAhaNA " Ayara" pacchaddha | prAyavirohaNA kayAi visapuSkaM bhavati teNa marati, "tabbhAviyaM" ti teNa viseNa bhAvitaM tadbhAvitaM pratyanIkAdinA. " zramacco" cANakko, taduvalakkhito diTThato, jahA - teNa cANakkeNa jogavisabhAvitA gaMdhA katA mubuddhimaMtridhAya / idamAvazyake gatArtham / dANiM vAto citiyapadamaNa pajjhe, appajbhe vA payAgarAdisu / vAvI havejja koyI, vijjuvadesA tato kappe || 617 // prathama uddezakaH -- ourso jighejA, " aNavajbho" ajANamANo jighati, "appajjho" vA jANamANo / " payAgarAdisu" tti rAto jaggiyavvaM tattha ki ci erisaM pupphaphalaM jeNa jiMghieNa giddA Na eti / zrAdisaddato vA nidrAlAbhe vA nidrAlAbhanimittaM jighati / vAhI vA ko ti jiMdhieNa uvasamati / taM vijjuvadesA jighati / / 617 || ime vihiNA cittamasaMbaddha, pubviM jighe tato ya saMbaddha / cittamasaMbaddha, sacittaM caiva saMbaddha ||618 // cittadavve gaMdha prasaMbaddha nAsikAgre "puvvaM" ti paDhamaM jighati, tato taM ceva pracittaM saMbaddhaM tato sacitaM asaMbaddhaM tato sacittaM saMbaddhaM jighati // 618 // je bhikkhU padamaggaM vA saMkramaM vA avalaMbaNaM vA aNNautthiNa vA gAranthieNa vA kareti, kareMtaM vA sAtijjati // sU0 || 11 || padaM padANi tesi maggo padamagno sopANA, saMkamijjati jeNa so saMkamo kASTacAretyarthaH / zravalaMvijjati tti jaM taM avalaMbaNaM, so pugNa vetitA mattAlaMbo vA, vAgAro samuccayavAcau, ete zraNNatitthi eNa hitthe vA karAveti tassa mAsaguru ANAdizo ya / idANiM NijjutI - padamaggasaMkamAlaMcaNe ya, vasadhI saMbaddhametarA ceva / visame kadama udae, harite tasapANajAtisu vA // 616 // yamaggo ti grasya vyAkhyAM - 1 nA0 619 / 1 / padamaggo sovANA, te tajjAtA va hojja itare vA / tajjAtA puDhavIe, iTTagamAdI atajjAtA | 620 // 33 5 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-11 padAnAM mAgaH padamArgaH, so puNa maggo sovANA, te duvihA - tajjAyA 'itare" matajjAyA, tammi jAtA tajAtA puci ceya sapi kanA, na tammi jAyA atajAyA iTTagapAsANAdIhiM katA / ekkekkA basahIe saMbaddhA "itarA" asaMbahAra saMbalA vasahIe laggA ThitA, asaMbaddhA aMgaNae aggapavesadAre vA, taM puNa visame kaddame vA udae vA 'harienu vaH jAtemu tasapANesu vA ghaNasaMsattesu kareti // 616-620 / / 2idANi 'saMkamo' tti asya vyAkhyA - duvidho ya saMkamI khalu, aNaMtarapatiTTito ya vehAse / davve egamaNego, calAcalo ceva NAyalyo / / 621 // saMkamijjati jega so saMkamo, so duvihI - "khalu" avadhAraNe, aNaMtarapaidvito jo bhUmIe ceva paiTTito, vehAso jo khabhesa nA velInu vA pati dvito| ekkeko duviho - egaMgiyo ya, aNegaMgino ya - ekAnekapaTTakRtetyarthaH / panAko galasthiravikalpena neyaH / tadapi viSamakardamAdiSu kurvantItyarthaH // 621 // 'prAlaMbaNeti hAsya vyAkhyA -- bAlaMbaNaM tu duvihaM, bhUmIe saMkame ca NAyavvaM / duhato va egato vA, vi vediyA sA tu NAyavvA // 622 / / etassa ceva saMkamassa avalaMbaNaM kajati / taM avalaMbaNaM duvihaM - bhUmIe vA saMkame vA bhavati / bhUmIe visame laggaNaNimittaM kajati / saMkame vi lambaNanimittaM saMkajjati / so puNa duhano ego vA bhavati / . sA puNa "veiya' ti bhaNNati mattAlaMbo vA // 622 / / ete sAmaNNataraM, padamaggaM jo tu kArae bhikkhU / gihiaNNatitthieNa va, so pAvati ANamAdINi / / 623 / / "etesi" payamaggasaMkamAvalaMbaNANamaNNayaraM jo bhikkhU gihattheNa vA annatithieNa vA kAraveti so prANAdINi pAvati // 623 // ime dosA - khaNamANe kAyavadhA, acirta vi ya vaNassatitasANaM / khaNaNeNa tacchaNeNa va, ahidadduramAizrA ghAe // 624 // tammi gihatthe annatithie vA khaNate chaNhaM jIvanikAyANaM virAhaNA bhavati / jai vi puDhavI pracittA bhavati tahAvi vaNassatitasANaM viraahnnaa| ahavA - puDhavIkhaNaNe ahiM daduraM vA ghaaejaa| kaTuM vA tacchiMtomaMtare ahiM uMdaraM vA pAejjA // 624 / esA sNjmviraahnnaa| AyAe hatthaM vA pAdaM vA lUsejjA / ahimAdiNA vA khajjejjA / jamhA ete dosA tamhA na tehi kaarvejjaa| 1 bIlesu vA pratya0 / 2 gA0 616/1 / 3 gA0 616/1 / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 621-626 ] prathama uddezaka: 35 avavAeNa kAravejjA - vasahI dullabhatAe, vAghAtajutAe adhava sulbhaae| etehiM kAraNehiM, kappati tAhe sayaM karaNaM // 625 / / dullabhA vasahI maggaMtehi vi Na labbhati / ahavA - sulabhA vasahI kintu vAghAtajutA lbbhti| te ya dabapaDibaddhA bhAvapaDibaddhA jotipaDibaDhetyAdi / pacchaddhaM kaMThaM // 625 // sayaM karaNe tAva imeriso sAha kareti - jiiMdiyo ghiNI dakkho, pucvaM tkkmmbhaavito| uvautto jatI kujA, gIyattho vA asAgare / / 626 / / iMdiyajaye vaTTamANo jiiMdino, jIvadayAlU ghiNI, aNNoNakiriyAkaraNe dakkho, "puva" miti gihatyakAle, takkammabhAvito NAma tatkarmAbhijJa sa ca rahakAradharaNiputretyAdi, "yatI" pravajitaH, sa ca upayuktaH kuryAta, mA jIvopaghAto bhaviSyati / evaM tAva takkammabhAvito gIyattho, tassa abhAve agIyattho takkammabhAvito, tassa prabhAve takkamA'bhAvito gIyattho, tamsa abhAve agIyattho a, ete savve vi asAgare kareMti // 626 // . jayA tehiM padamaggasaMkamAlaMbaNehi kajja samattaM, tadA imA samAcArI - katakajje tu mA hojjA, to jiivviraadhnnaa| motaM tajjAya sovANe, sese vi karaNaM kare // 627 // "kate" parisamatte kaje mA jIvavirAdhaNA bhave, "tato" tasmAt sAdhuprayogAda. prato tajAte sovANe mottuM sese vi "karaNaM" viNAsaNaM kujjA / tajAe Na viNAse tti, mA puDhavikkAiyavirAhaNA bhavissati // 627 // avavAyamussagge patte avavAo bhaNNati - bitiyapadamaNiuNe vA, NiuNe vA keNaI bhave asahU / vAghAo va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 628|| "bitiyapadaM" avavAto teNa sayaM na kareti, gihiNA kAraveti / kahaM ? bhaNNati - sayaM aNiuNo, Niugro vA keNai ya rogAtakeNa asahU, sahuNo vA "vAghAto'' vigdhaM, taM ca pAyariyagilANAdi pagropraNaM, "paroM" gihttho| jatA appaNA punviihayakAraNAto asamattho tAhe teNa kArAveuM kappate // 628 / / tesi gihatthANa kArAvaNe imo kamo - pacchAkaDa sAbhiggaha, Nirabhiggaha bhadae va asnnnnii| gihi aNNatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA // 626 // "pacchAkaDo" purANo, paDhamaM tA teNa karAvijjati / tassa prabhAve sAbhiggaho gihIyANavyatI saavgo| tato Nirabhiggaho dsnnsaavgo| tamo prathAbhahaeNa asaNNigihiNA mithyA dRSTinA / pacchA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra 12-13 kaDAdi paratitthiyAdi cauro dRDhavvA / etesi puNa puvvaM gihiNA kAraveyavvaM / pacchA paratitthiNA appatarapacchakammadosAto // 626 // je bhikkhU dagavINiyaM aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA kareti kareMtaM vA sAtijjati |mu0||12|| "dagaM" pANI taM "vINiyA" vAho, dagassa vINiyA dgviigiyaa| vikovaNANimittaM NijjuttikAro bhaNati - vAsAsU dagavINiya, vasadhI saMbaddha etare ceva / vasatIsaMbaddhA puNa, bahiyA aMtovari tividhA // 630 // vAsAsu dagarvANiyA kajati / sA duvihA - vasahIe saMbaddhA, "itarA" asaMbaddhA / vasahImabaddhA tivihA - bahiyA aMto uri ca // 630 // imaM tivihAe vi vakhANaM - NiccapariMgale bahitA, ummijjaNa aMno va udae vA / hammiyatalamAle vA, paNAlachiDDaM va uvarittu // 631 // nA sA vasahIsaMbaddhA bahiyA sA niccapariggalo / jA sA aMto saMbaddhA tA bhUmI umma jati / miga vA uppiliMgA vA vAsodagaM vA chiDDehiM paviTuM / jA sA uvarisaMbaddhA sA ' hammiyatale" hammatale AyAlovari. maMDavigAchAditamAle vA vAsodagaM paviTuM, DAyAle vA paNAlachiDDu // 631 // vasadhI ya asaMbaddhA, udagAgamaThANakaddame ceva / pahamA vasadhiNimittaM, maggaNimittaM duve itarA // 632 // vasAha asaMbaddhA ti vihA - udagassa Agamo udagAgamo, vasahi teNa Agacchati pavisati ti / aMgaNe vA jattha sAhuNo acchaMti / taM "ThANaM" udagaM eti / Niggamapahe vA udagaM eti tattha kaddamo bhavati / tatya paDhamA jA vasahi, teNa pavisati tIe aNNato dagavAho kajjati, mA vasahiviNAso bhavissati / iyarAsu dusu jA aMgaNaM eti jA ya giggamapahe etA aNNato dagavINiyA kajjati, mA udagaM ThAhi ti taM ca saMsajjati / tattha anitaNitANaM tasapANavigaNA kaddamo vA hohi ti / maggaNimittaM NAma maggo rujhihi ti udageNa kaddameNa vA vasahiasaMbaddhAsu vi dagavINiyA kajjati / / 632 // ete sAmaNNataraM, dagavINiya jo u kArave bhikkhU / gihi-aNNatithieNa va, ayagolasameNa ANAdI // 633 // ayaM" loha, tassa "golo" piMDo, so tatto samaMtA Dahati, evaM gihi aNNatitthio vA samaMtato jIvovadhAtI, tamhA etehiM Na kArave dagavINiyA // 633 // egaTThiyA ime - dagavINiya dagavAho, dagaparigAlo ya hoMti egtttthaa| viNayati jamhA udagaM, dagavINiya bhaNNate tamhA // 634 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 630-638 / prathama uddezakaH puvvaddhe egaTThiyA, pacchaddhe dagavINiyaNiruttaM / / 634 / / gihiaNNatitthiehi dagavINiyaM kAraveMtassa ime dosA - AyA tu hattha pAdaM, iMdiyajAyaM va pacchakammaM vA / phAsugamaphAsudese savvAmiNANe ya lahu lahugA // 635 // "prAya" iti praayviraahnnaa| tattha hatyaM pAdaM vA lUsejjA / iMdiyANa aNNataraM vA lUsejA / ahavA - "iMdiyajAya" miti beiMdiyA diyA te virAhejjA / pacchAkammaM vA karejjA / tattha phAsueNaM dese mAsalahu~, save caulahuM / aphAsueNaM dese savve vA caulahuM // 635 / / appaNo kareMtassa ete ceva dosaa| kAraNeNa kareja vi dagavINiyaM / kiM kAraNaM ? imaM - vasahI dullabhatAe, vAghAtajutAe ahava sulbhaae| etehi kAraNehiM, kappati tAhe sayaM karaNaM / pUrvavat kNtthaa| dagavINiyAe prakaraNe ime dosA - paNagAti haritamucchaNa, saMjama AtA ajIragelaNNe / bahitA vi AyasaMjama, uvadhINAso dugaMchA ya // 636 / / "paNago" ullI saMmucchai, aAdiggahaNAto beiMdiyAdi samucchaMti, hariyakAro uddeti / esA saMjamavirAhaNA / prAyavirAhaNA sItalavasahIe bhattaM Na jIrati, tato gelaNaM jAyati / ete vasahisaMvaddhAe dagavINiyAe akajjamANIe dosaa| vasahi asaMbaddhAe bahiyA ime dosA - udagAgame ThANe agadAre 'ciliccile lUmati prAyavirAhaNA, saMjame paNagA haritA veiMdiyA vA uvahiviNAso, kaddameNa maliNavAsA dugu chijjati // 636 / / kAraNe gihiaNNatitthiehiM vi kAravijjati - 'bitiyapadamaNiuNe vA, NiuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 637 // pacchAkaDa sAbhiggaha, Nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi-aNNatithie vA, gihi puvvaM etare pacchA // 638 // __ do vi pUrvavat kNtthaano| je bhikkhU sikkagaM vA sikkaNaMtagaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA kAreti, karataM vA sAtijjati |mu0||13|| 1 mA / 2 dvitIyapadaM prazAlavan gA0 628-626 / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIyasUtre [sUtra 13-14 __"sikkagaM" pasiddhaM, jArisa vA parivvAyagassa / sikkagaNato u poNano ucchADaNaM bhaNati, jArisaM kAvAlissa 'bhoyagugguli esa suttatyo / idANi Nijjutti vittharo - sikkagakaraNaM duvidhaM, tasa-thAvara-jIva-deha-NipphaNaM / aMDaga-vAla ya kIDaga, hArU vajjhAdiga tasesu // 636 / / taM sikkagaM duvidhaM - tasathAvarajIvadehaNipphaNaM / tattha tasaNipphaNaM aNegavihaM "aMDayaM" haMsagambhAdi "vAlayaM" uNiyaM uTTiyaM ca, "kIDagaM" paTTakosigArAdi, "hArU vajjhA" pasiddhA // 636 // idANi thAvaraNipphaNNaM aNegavihaM - thAvaraNipphaNNaM puNa, poMDamayaM vAgayaM payaDimayaM / muMjamayaM vaccamayaM, kusa-vettamayaM ca velumayaM // 640 // "poMDayaM" kappAso, "vAga" saNamAdI 'payaDI". NAliericodayaM, "muMja" sarassa challI, 'vaccago'dabhAgitI taNaM, "kuso" dabbho, 'vetto" pANiyavaMso, "veNU" thalavaMso // 640 // etesAmaNNataraM, tu sikkayaM jo tu kArave bhikkhU / gihi-aNNatitthiteNa va, so pAvati prANamAdINi // 641 // 4pUrvavat kaMThA / tamhA sikkayaM Na kAravejjA, aNuvakaraNamiti kA // 641 / / bitiyapade kAraveja vi - sikUgakaraNe kAraNAni - vitiyapada-bUDha-jjhAmita, hariya'ddhANe taheba gelaNNe / asivAdi aNNaliMge, pucakatA'sati sayaM karaNaM // 642 // savyovadhI dagavAheNa buuddho| ahavA -- sabbo NibuDo uttaraMtassa ahavA - dddhddho| ahavA - sabo harito teNaehiM / ahavA - addhANe sikkayaM gheppejjA, kAraNa vA pallimAdibhikkhAyariyAe gamejja / ahavA - parivAyagAdi paraliMga karaNo karejja, tatya sikkaeNa payojaNaM hojjA, gilANassa. prosahaM nivakhavejja, asivagahito vA paraliMgaM karejja, ataraMtA vA vaMtaraM vA mohaNaTuM vA / __ etehiM kAraNehi diTuM sikkayaNaggaNaM / taM puvakayaM geNhiyavvaM, asati puvvakatassa tATe sayaM kareyavvaM // 642 // 1 sugaMdha dravyam / 2 snaayu-ns| 3 tvcaa| 4 sU0 11 gA0 623 / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 bhASyagAthA 636-650 ] prathama uddezakaH vitiyapadamaNiuNe vA NiuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 643 // pacchAkaDa sAbhiggaha, girabhiggaha bhadae ya asaNI / gihi-aNNatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA // 644 // 'pUrvavat / / 544 // aha sikkayaMtayaM puNa, sikkato poNatro muNeyavyo / so jaMga-bhaMgiyo vA, saNa-potta-tirIDapaTTamatro // 64 // sikkayaMtayaM NAma tasseva pihaNaM, mA tattha saMpAtimA paDissaMti, so tu "pUNau" tti desIbhAsAte vuccati / so duviho - tasa-thAvaradehaNipphaNNo "jaMgiyo" aMDagAdI, "bhaMgiyo" pradasimAdI, "saNo" vAgo, "pottaM" pasiddhaM, "tirIDapaTTo" rukkhatayA // 646 / / ete sAmaNNataraM, u poNayaM jo tu kArave bhikkhU / gihi-aNNatitthieNa va, kIrate kIte va chakkAyA / / 646 // 2kaMThA ! // 646 // sikkato je tasA uddaveti, appANaM vA vidhejA tattha gilANArovaNA - vitiyapadabUDhajjhAmiya, hariya'ddhANe taheva gelaNNe / asivAdI paraliMge, puvyakatA'sati sayaM karaNaM // 647 / / 3kaMThA pUrvavat // 647 // vitiyapadamaNiuNe vA. Ni uNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 648 // pacchAkaDa sAbhiggaha, girabhiggaha bhadae ya asaNNI / gihi-aNNatithie bA, gihi puvvaM etare pacchA // 646 // bitimro vi ya Aeso, mihaNaMtaga-vatthaaMtakammaM ti / taM dullabhavatyammI, desammI kappatI kaau||650|| 'prAdezaH" prakAra:, sihaNaMtagassa dasAvatthassa ate kammaM aMtakammaM dattakammadasAto vuti tti vRttaM bhavati / avava dato dullabhavatye dese taM kareuM kappati / / 650 // je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilimili vA aNNautthieNa vA-. gArathieNa vA kAreti, kAreMtaM vA sAtijjati ||suu0||14|| 1 gA0 628-626 / 2 gA0 623 / 3 gA0 642 / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 14-17 sutte bhavA sottiyA vastrakambalyAdikA ityarthaH / rajjue bhavA rajjumA dorako ti vuttaM bhavati / suttamayI rajjumayI, vAgamayI ceva dNdd-kddgmyii| paMcavidha cilimilI khalu, uvaggahakarI bhave gacche // 65 // suttega katA "suttamayI", taM vatthaM kaMbalI vA / rajjuNA katA rajjumatI, so puNa doro| vAgesu katA vAgamayI, bAgamayaM vatthaM doro vA vakkalaM vA vatthAdi / daMDo vNsaatii| kaDamatI vaMsakaDagAdi / esA paMcavihA cilimiNI gacchassa uvaggahakAriyA gheppati / / 651 // suttamayacilimiNIe pamANappamANaM gaNaNappamANaM ca ima - hattha-paNagaM tu dIhA, ti-hattha-rudo (o) NiyA asatI khomA / eya pamANaM gaNaNe,-kkamekkagacchaM ca jA veDhe // 652 // paMcahatthANi "dohA", "ruMdA" vicchiNNA tiNNi hatthA, usmaggegaM tAva esa uNiyAe khommiyAe, tAe vi evaM ceva ppamANaM / gaNaNappamANeNaM ekkekassa sAhussa / pADihAriyA vA jA gacchaM veDhiti sA ekkA ceva praNiyatappamANA // 652 // idANiM rajjumatI - asatuNNi-khoma-rajjU, egapamANeNa jA tu vedeti / kaDahU vAgAdIhi, tu potta'sati bhae va vakkamayI // 653 // tattha puvvaM uNNio doro / asati khomiyo| so dIhattaNeNa paMcahatyo ekkekarasa sAhussa gaNAvacche tiya-hatthe vA ekako ceva jo gacchaM veDhei / kaDabhU rukkho, tassa vakkalaM bhavati, vAgehiM vA vutaM / khomiyAe prasatI vAgamayI, tassa vi ppamANaM 'pUrvavat / / 653 / / idANi daMDamatI - dehahiko gaNaNekko, duvAraguttI bhaeu daMDamayI / saMcArimA tu caturo, bhayamANe kaDaga'saMcArI / / 654 / / 'deha" sarIraM, tappamANAmro pradhito daMDato, so puNa samae NAliyA bhaNNati / ekkekkassa sAhussa so ekkekko bhavati / sAvayAdibhae duvAraguttIkaraNaM tehiM dehAhidaMDaehiM 2kiDiyA kajjati / AdimA cauro vasahImo vasahi, khettAno vA khettaM saMcaraMti / kaDagamatI mANe bhayaNijjA prasaMcArimA ya / / 654 / / kiM puNa kajja cilimiNIe ? imaM suNasu - sAgAriya-sajjhAe pANadaya-gilANa-sAvayabhae vA / zraddhANa-maraNa-vAsAsu ceva sA kappatI gacche ||65shaa paDilehobhayamaMDali, itthIsAgAriettha sAgarie / ghANA-logajjhAe, macchiyaDolAdipANaTThA // 656 / / 1 ghilimilIvat / 2 laghudvAram cilimiliyo| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 651-661] prathama uddezakaH bhae sArovahiM cilimiNi dAuM paDilehajjati / sAgArie uDDAharakkhaNatthaM bhoyaNamaMDalIe cilimilI dijjati / itthIrUvapaDibaddhAe cilimilI dijjati / jano rudhira vaccakAti tato cilimili dAuM sajjhAmo kajjati / ja disaM muttapurisAti ghANI Agacchati taM disi cilamili kA sajjhAmo kajjati / jaM disaM macchiDolAdi pANA AgacchaMti tato cilimilI dijjati // 656 // ubhayo-saha-kajje vA, desI vIsatthamAdi gelaNNe / addhANe chaNNA'sati, bhattovadhi sAvate teNe // 657 // gilANo pacchaNNe ubhayaM kAiyasaNNA vosirati / prosahaM vA. dijjati / "desi" ttijattha dese DAgiNINamuvaddavo tattha gilANo pacchaNNe parijjati / vIsattho vA gilANo acchai pacchaNNe / praddhANa-paDivaNNagA ya pacchaNNassa asati cilimiNi dAuM bhattaTuM kareMti / sArovahiM vA paDilehaMti / sAvayateNAtibhae daMDamatIe dAraM piheti 657 // / chaNNa-vaha-gaTTha-maraNe, vAse ujjhakhaNIe kaDao u / ulluvahi viralleti, va aMto bahi kasiNa itaraM vA // 658 // jAva matamo Na parivijjati tAva pacchaSNe dharijjati / zraddhANe vA jAva thaMDila na labbhati tAva'cchati to mato 'vujjhati / jo "ujhaMkhaNIe" ti tatto kaDagacilimilI dijjati / vAsAsu vA ulluvahiM viralleMti dore jahAsaMkhaM aMta-bahi-kasiNa-itaraM vA // 658 // paMcavidhacilimiNIe, punyakatAe ya kappatI gahaNaM / asatI punyakatAe, kappati tAhe sayaM karaNaM // 656 / / kaMThA // 656 // bitiyapadamaNiuNe vA, niuNe vA hojja keNaI asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 660 / / pacchAkaDa sAbhiggaha, Nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi aNNatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA // 661 // pUrvavat kaMThA / / 660-661 / / je bhikkhU sUtIe uttarakaraNaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA kAreti, kAreMta vA sAtijjati ||suu0||1|| je bhikkhU pippalagassa uttarakaraNaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA kAreti, kAreMtaM vA sAtijjati ||suu0||16|| je bhikkhU NahaccheyagassuttarakaraNaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA kAreti, kAreMtaM vA sAtijjati // 0 // 17 // 1 paacchaadyte| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre je bhikkhu kaNNamohana smuttarakaraNaM aNNautthieNa vA gAratthieNa vAkAreti, kAreMtaM vA sAtijjati // sU0|| 18 || sUtImAdIyANaM, uttarakaraNaM tu jo tu kArejjA / gihI aNNatitthieNa va so pAvati zrANamAdINi // 662 || kaMThA // 662 // uvaggahitA sUyAdiyA, tu ekkekka te gurusseva / gacchaM va samAsajjA, aNAyasekvekka sesesu // 663 || sUtI pippala mahaccheyaNaM kaNNasohaNaM uvagahitovakaraNaM / ete ya ekkekkA gurussa bhavaMti, sesA tehi caiva kajjaM kareMti / mahallagacchaM va samAsajja praNAyasA zralohamayA vaMsasiMgamayI vA sesasAhUNaM ekke va kA bhavati / / 663|| ki puNa uttarakaraNaM ? imaM - pAsaga-maTTiNisIyaNa- pajjaNa- riukaraNa uttaraM karaNaM / sumaM pi jaMtu kIrati, taduttaraM mUlaNivvate ||664|| [ sUtra 18-30 "pAsagaM" bilaM vaDDhijjati, laNhakaraNaM, "maTTiNisiyaNaM" NisANe, "pajjaNaM" lohakArAgAre, "rijju" ujjukaraNaM / evaM savvaM uttarakaraNaM / havA - mUlaNivatti uvari suhumamavi jaM kajjati taM savvaM uttarakaraNaM // 664 // sUtImAdIyANaM NippaDikammANa kaSpatI gahaNaM / " satI NipaDikamme, kappati tAhe sayaM karaNaM // 665 // citiyapadamaNiuNe vA, NiuNe vA sevatI bhave sahU | vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 666 // pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhahae ya asaNNI / gihi aNNatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA ||667|| pUrvavat // 667 / / je bhikkhU aNNaTThAe mUrti jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati | | 0 || 16 // je bhikkhU aNDAe pippalagaM jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati ||0||20|| je bhikkhU aNNA kaNNasohaNagaM jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati | | 0 ||21|| je bhikkhU aNNAe NahaccheyaNagaM jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati // sU0||22|| sUyimaNaTThA tu, je bhikkhu pADihAriyaM jAte / so ANANavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // 66 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 662-672 ] prathama uddezakaH "aNaTThA" NippoyaNe, paDiharaNijja "pADihAriya" // 668 / / ime dosA - NaDhe hita vissarite, tadaNNa davyassa hoti vocchedo / pacchAkammapavahaNaM, dhuvAvaNaM vA tadaTThassa // 666 // hatthAno cutA gaTThA, teNehiM hitA, kahiM pi mukkA Na jANae vIsaritA / taddavvapraNadavvassa vA tassa vA aNNassa vA sAhussa voccheyaM karajjA / pacchAkammaM aNNaM ghaDAveti prasUtisamaNeNa vA chikkA ghovati / pravahaMtaM vA aNNaM vA ghovAveti / dhuvAvaNaM davAveti // 666 // prANAe vocchede, pavahaNa kiNa pacchakamma pcchittaa| gurugA gurugA lahugA, lahugA gurugA ya jaM ca'NaM // 670 // prANAdI paMcapadA etesu jahAsaMkhaM / pAyacchittA pacchaddhaNaM // 670 / / je bhikkhU avihIe sUI jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // 0 // 23 // je bhikkhU avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // 11 // 24 // je bhikkhU avihIe NahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // 20 // 25 // je bhikkhU avihIe kaNNasohaNayaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // 0 // 26 // je bhikkhU pADihAriyaM sUI jAittA vatthaM sevvissAmi tti pAdaM sivvati, sivvaMtaM vA sAtijjati // 20 // 27 // je bhikkhU pADihAriyaM pippalayaM jAittA vatthaM chiMdissAmi tti pAyaM chiMdati, chidaMtaM vA sAtijjati // 2 // 20 // je bhikkhU pADihAriyaM NahaccheyaNayaM jAittA nakhaM chiMdAmi tti salluddharaNaM kareDa, karataM vA sAtijjati ||suu0||26|| je bhikkhu pADihAriyaM kaNNasohaNagaM jAittA kaNNamalaM-NIharissAmi tti daMtamalaM vANakhamalaM vANIhareti NIharArvataM vA sAtijjati suu0||30|| kA avidhI ? imA - vatthaM sivvissAmI, ti jAi pAdasivvaNaM kuNati / ahavA vi pAdasivvaNa, kAheto sibbatI vatthaM // 671 // kaMThA // 671 // taM daTThaNa sayaM vA, ahavA aNNesi aMtiyaM socaa| aobhAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM / / 672 / / 1 hRtaa| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra / sUtra 31-38 sUti-sAmiNA avihIesivvaMto sayameva diTTo aNNasma vA samIve sutaM / "probhAvaNA" aNNassa purapro khisati, "aggahaNaM" sAhUNa agAyara kareti / duviho vocchedo - tavvaNNadavvANaM ; tassa vA aNNamsa vA sAhussa // 672 // je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe sUI jAittA aNNamaNNassa aNuppadeti, aNuppadetaM vA sAtijjati vA // 0 // 31 // je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe pippalayaM jAittA aNNamaNNasma aNuppadeti, aNuppadaMtaM vA sAtijjati ||muu0||32|| je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe NahaccheyaNayaM jAittA aNNamaNNarasa aNuppadeti, aNuppadaMtaM vA sAtijjati // 0 // 33 // je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe kaNNasohaNayaM jAittA. aNNamaNNasma aNuppadeti, aNuppadeMtaM vA sAtijjati // 20 // 34 // ahagaM sivvismAmIti, jAiuso ya deti aNNesiM / aNNo vA micihitI, so sivvaNamappaNA kuNati // 673 / / appaNo aTTAe jAeu aNNAssa aladdhiyasAhussa deti / tANi vA kulANi jassa sAhussa uvasamaMti tassa NAmeNa maggiu aNNo sibveti / / 6:13 / / ko doso? imo taM daThThaNa sayaM vA, ahavA aNNesi aMtiyaM socA / zrobhAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM // 674 // kaMThA // 674 / / je bhikkhU sUrti avihIe paJcappiNati, paJcappiNataM vA saatijjti|suu0||35|| sUyiM avidhIe tU, je bhikkhU pADihAriyaM appe / takkajjasaMdhaNaM vA, kujjA chakkAyaghAtaM vA // 67 // jaM tAe sUtIe kajjaM taM "takakaja ' gaNapaNega vA chakkAyaghAyaM karejjai // 675 / / idANi' cauNha vi suttANa vidhI bhaNNati - tamhaTThA jAejjA, jaM sivve kasma kAraNA vA vi / egataramubhayato vA, aNuNNaveu tadhA bhikkhU // 676 // "praTTAe jAejjA", jaM vA vatthAdi sibve taidaTTAe jaaejjaa| jassa sAhussa kajaM taNNAmeNa jAejjA : appaNo paramsubhayaTThA vA jaaejjaa| jahA kAukAmo tahA akkhiuM jAtiyavvaM / esa paramattho // 676 // 1 bhUci prAdi kI yAcanA pravidhiyAcanA anvartha yAcanA aura pravidhipratyarpaNa e cArasUtra / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 673-681) prathama udaka. appaNe vidhI bhaNNati - gahaNami gihiUNaM, hatthe uttANagammi vA kaa| bhUmIe va ThavetuM, esa vihI hotI appiNaNe // 677 // gahaNaM pAsamo tammi sayaM geNhi UNa praNieNaM ( praNyagrabhAgena ) gihatyassa appeti / evaM saMjayapogo " bhavati / uttANagaMmmi vA hatye vitiricchaM praNieNa vA Thaveti / evaM bhUmIe vi. Taveti / / 677 // etesiM ca uNha vi suttANaM ime bitiyapadA - lAmAlAbhaparicchA, dullabha-aciyatta-sahasa appiNaNa / causu vi padesu ete, avarapadA hoMti NAyavvA // 678|| sAhU khettapaDilehagA gatA ki sUtI maggitA labbhati Na va tti praNaTThAe maggejjA / pattarAivaNaTThAe dullabhAmro sUtIno vatyasivaNaTTamavi 'NIyAe pattaM sivvijjati, taM puNa jayaNAe sivveti jahA Na dIsati / koi sabhAveNa aciyatto sAhU so Na lammati, tassa vA NAmeNa Na labhati, tAhe appaNo aTTAe jAi tassa dejjA "sahasa" praNAbhoeNa vA avihIe appiNejjA // 678 // je bhikkhU avihIe pippalagaM paJcappiNati, paJcappiNaMtaM vA sAtijjiti ||suu0||36|| je bhikkhu avihIe NahaccheyaNagaM paJcappiNai, paJcappiNataM vA sAtijjati ||suu0||37|| je bhikkhU avihIe kaNNasohaNayaM paJcappiNai, paJcappiNaMtaM vA sAtijjati // 0 // 38|| pippalaga pahacchedaNa, sodhaNae ceva hoMti evaM tu / NavaraM puNa NANattaM, paribhoge hoti NAtavvaM // 676 / / evaM pippalaga-NahacchedaNa-kaNNasohaNe ya ekkeko cauro suptA / prattho pUrvavat // 676 // paribhogaviseso imo - vatthaM chidissAmi tti jAiu pAdachiMdaNaM kuNati / ahavA vi pAdachiMdaNa, kAhiMto chiMdatI vatthaM // 680 // 'tAro gAhApo Nakkhe biMdissAmi tti, jAiu kuNati sallamuddharaNaM / ahavA salluddharaNaM, kAhiMto chiMdatI Nakkhe // 681 // * pAnItayA sUcyA / 2 sUcisUtravat, gAthA - 672, 673, 674, 675, 676, 677 / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-36 pippalaga-NakkhaccheyaNANaM appaNe imA vihI - majjhatra geNhiUNa, hatthe uttANayammi vA kaauN| bhUmIe vA ThavetuM, esa vidhI hoti appiNaNe // 682 // ubhayato dhAraNasaMbhavAyo majjhe gihiUNa appeti / sesaM kaMThaM // 682 // kaNNaM sodhissAmi tti jAi daMtasodhaNaM kuNati / ahavA vi daMtasodhaNa, kAheMto sohatI kaNNe // 683 // 'tAmo ceva gAhAmro - lAmAlAbhaparicchA, dullama-aciyatta-sahasa-apiNaNe ! 'bArasasu vi suttesu a, avarapadA hoMti NAyavvA // 684 // kaMThA // 684 // je bhikkhU lAuya-pAdaM vA dArU-pAdaM vA maTTiyA-pAdaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei vA saMThaveti vA jamAvai vA alamappaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANa aNNamaNNassa viyarai, viyaraMtaM vA sAtijjati ||suu0||36|| doddhiyakaM tubaghaTitaM, mRnmayaM kapAlakAdi, parighaTTaNaM aNimmopraNaM, saMThavaNaM muhAdINaM, jamAvaNaM visamANa samIkaraNaM / "ala" pajjataM sakketi prappaNo kAuMti vuttaM bhavati / "jANai" jahANa vaTTati aNNautthiyagAratyiehi kArAveuM jANAti vA, suttaM sarati esa amha uvaeso pacchittaM vA sarai, 'aNNamaNa" gihattha'Na utthiyA, tANa "vitarati" prayacchati kArayatItyarthaH / ahavA-guruH pRSTaH sAdhubhiryathAgRhasthAnyatIthikairvA kArApayAmaH, tataH prayacchata anujJA dadAtItyayaH / bhaNiyo suttttho| idANi Nijjuttivittharo bhaNNati - lAuyadAruyapAte, maTTiyapAde ya tividhamekkakke / bahuyappaaparikamme, ekkekkaM taM bhave kamaso // 685 // ekaikaM trividhaM - bahu-appa-aparikammamiti / punarapyekakaM trividhaM jaghanyAdi / ahavA - dvitIyamekakavacanaM nigamanavAkyamAhuH / / 685 // parikammaNamukkosaM, guNehi tu jahaNNataM paDhamapAtaM / bitiyaM dohi vi majjha, paDhameNa vivajio tatie // 686 / / 1 sUci sUtravat / 2 yAcanA ke cAra pravidhi se yAcanA ke cAra, anyArtha yAcanA ke cAra, aura pravidhi se pratyarpaNa ke cAra, evaM bAraha / 3 nirmApaNa / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvyagAthA 682-612] prathama uddezaka: paDhama bahuparikamma, taM guNehi jahaNaM, prAtmasaMyamopaghAtabahutvAt / appaparikamma bitiyaM, taM puNehi majjhima, allAtmasaMyamopaghAtatvAt / aparikamma tatiyaM, taM guNehiM ukkosa, jato paDhamassa vivajjae. baTTati, prAtmano saMyamassa cAnupAtitvAt // 686 // bahuappagrahAkaDANaM kiM sarUvaM ? imaM - zraddhagulA pareNaM, chijjaMtaM hoti saparikammaM tu| addhaMgulamegaM tU , chijjaMtaM appaparikammaM // 687 // bhadaMgulApareNa chijjataM bahuparikammaM bhavati / jAva bhaddhaMgulaM tAva appaparikammaM // 6 // jaM puvakatamuhaM vA, katalevaM vA vi lambhae pAdaM / taM hoti ahAkaDayaM, tesi pamANaM imaM hoti // 688 // prahAkaDaM jaM puvakayamuha, kayalevaM taM kuttiyAvaNe lambhati, NiNhago vA deti, paDimApaDiNiyatto samaNovAsago vA deti, taM pAdaM duvihaM - paDiggaho matto vA / / 688 // paDiggaho imo - tiNNi vihatthI cauraMgulaM ca mANassa majjhimapamANaM / eto hINa jahaNNaM, atiregataraM tu ukkosaM // 686 / / kaMThA / .686 // ukkosa-tisA-mAse, dugAu addhANamAgato sAdhU / cauraMgulaM tu vajje, bhattapANapajjattiyaM heTThA // 66 // jeTTho prAsADho pra ukkosa-tisA-mAsA bhvNti| uri cauraMgulaM vajjettu heTThA bhArayaM pajjattiya bhavati // 66 // evaM ceva pamANaM, savisesavaraM aNuggahapavattaM / kaMtAre dubhikkhe, rohagamAdIsu bhaiyavvaM // 66 // "savisesatara" vRhattaraM gacchAnugrahAya pravartate ugrAhyate ityrthH| "kaMtAra" maDavI, dubhikkhe rohage vA acchatANa, "bhajanA" sevanA paribhogamityarthaH // 661 // idANiM mattamo - bhattassa va pANassa va, egatarAgassa jo bhave bhrito| pajo sAhussa tu etaM kira mattaapamANaM // 662 // jo mAgaho pattho, savisesataraM tu mattayapamANaM / do su vi danvagahaNaM, vAsA-vAsAsu ahigaaro|| yadAsUbodaNassa bhariu, dugAu zraddhANamAgo sAhU / bhujai egaTThANe, evaM kira mattagapamANaM // 1 koSThAntargataM gAthADhayaM pUnAsatkaprato nopalamyate / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kaMThA // 662 // Diggaho mattago vA imehiM guNehi jutto samAdhya-pUrNike nizISa sUtre va samacauraMsaM, hoti thiraM thAvaraM ca vaNNaM ca / huMDa vAtAiddha, bhiNNaM ca adhAraNijAI // 663 / bhAgA reNa "varddha" udyAyapRthutvena samaM tameva mijjamANaM ""samacauraMsa" bhaNNati / "thiraM" dRDhaM zraviliyaMti, prapADihAriyaM thAvaraM, vAM salakkhaNaM dhAriNijjameyaM / imaM pradhAriNijjaM - ucchrAya pRthutvena asama huMDa, vAtAiddhaM troppaDDuyaM praniSpannamityarthaH, bhiSNaM ca pradhAraNejjA ete / / 663 // jamhA ete dosA, tamhA 'muttaphAsiyA ime - parighaTTaNa NimmoyaNa, taM puNa zraMto va hoja bAhiM vA / saMThavaNaM muhakaraNaM, jamaNaM visamANa samakaraNaM // 664 || bahi aMto vA moyapheDaNaM parighaTTaNaM, sesa kaMThaM // 664 // paDhama-1 ma-vitiyANa karaNaM, suhumamavI jo tu kArae bhikkhu gihi- aSNatitthieNa va, so pAvati zrANamAdINi // 665|| "paDhamaM" bahuparikammaM, "bitiyaM" appaparikammaM, sesaM kaMThaM / / 665 / / [ sUtra - 40 - ghaTTita saMThavite vA, puvvaM jamita ya hoti gahaNaM tu ! tI puvvatassa tu kappati tAhe sayaMkaraNaM ||666 // bitiyapadamaNiuNe vA, NiuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // 667|| pacchAkaDa sAbhiggaha, Nirabhiggaha bhadae ya asaNNI / gihi zraSNatitthie vA gihi puvvaM etare pacchA // 668 || pUrvavat / je bhikkhu daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA aNNautthieNa vA gAra thieNa vA parighaTTAveti vA saMThavetiM vA jamAveti vA alamappamaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarati viyaraMtaM vA sAtijati ||suu0||40|| "daMDo" bAhuppamANo, "laTTI" prAyappamANA, "avalehaNiyA" vAsAsu kamapheDiNI kSurikAvat, "veNU" vaMso, tammatI sUtI, pariSaTTaNaM bhavatihaNaM, saMThavaNaM pAsayAdikaraNaM, jamAveti ujjagakaraNaM ! 1 nijjutti / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2015 -2821] imaM NiggatANa bhaNNati khara- pharusa - NiTTarAI, aha so bhaNituM zrabhANiyavvAIM / NiggamaNa kalusahiyae, sagaNe aTThA paragaNe ya // 2817 // dazama uddezakaH "khara - pharusa - niThurAI" ti asya vyAkhyA - uccasara - sarosuttaM, hiMsayaM mammavayaNaM kharaM taM tu / akkosa-niruvayA ruttamasanbhaM NiTTharaM hoti || 2818 // ucceNa mahaMteNa sareNa jaM sarosaM uktaM taM kharaM / jaM puNa hiMsagaM mammaghaTTaNaM ca taM pharusaM / jagArAdiyaM kosavayaNaM / kakAra DakArAdiyaM ca NiruvayAraM / zrasabhAjoggaM prasabhaM jahA kolikaH / erisaM NiTThuraM hoi / risANi prANiyantrANi // 2018 || bhaNimro kAlusahiyapro, Niggato sagacchAto so / sagaNe ghaTTa phaDuyA, paragaNiyavvayA vi zraTThaphaDDayA / je paragaNiyavvA te saMbhoiyA zraTTa, asaMbhoiesa vi aTTha, je aNNasaMbhotiyA te ujjayacaraNA ghosaNNA / so etesu gato addhaTTha aTTamAsA, mAsA do hoMti asu payAro / vAsAsu asaMcaraNaM, na cetra iyare vi pesaMti / / 2816 // sagaNinvasu bhaTTa phaDaesu pakkhe pakkhe saMvaraMtassa bhaddha mAsA bhavaMti paragaNacciesu phaDuesu bhaTTha mAsA, ete savve viTThamAsA / aTThasu udukhaddhiesu maHsesu bhikkhuNaM vihAro bhavati teNa zraTThagahaNaM kathaM / vAsAsu causu mAsesu tasya adhikaraNapAhussa saMcaraNaM Natthi - vAsAkAlo tti kAuM / "izrare vi" ttijammi phaDDae so saMkamati tevi taM paNNavettA varSAkAla - iti kRtvA na preSayati / jato prAgato tattha je tassa gaNe zraTThaphaDDagA tesu saMkamaMtassa tehi zrasajjhAya bhikkha bhattaTTaNApaDikkamaNavelAsu so sAretavvo, uvasamati tti / jati Na sAreti to mAsaguru pacchitaM, tassa puNa bhaNuvasamaMtassa divase divase paMca rAtiMdiyA chedo bhavati // 2816 // sagaNammi paMcarAIdiyAI dasa paragaNe maNuNNesu / suhoMti para - vIsA tu gayassa asaNe ||2820 || jara paragaNe saMbhotie saMketassa dasarAidiyo chedo, praNasaMbhotiesu paNNarasarAidiyo chedo / zrosaNesu vIsarAidimro chedo evaM bhikkhussa bhaNiyaM // 2820 // imaM uvajjhAyariyANaM - emeva uvajjhAe, dasadivasAdI tu bhiNNamAsaMto / paNNarasAdI ugaNI, causu vi ThANesu mAsaMte // 2821 // - evaM uvajjhAyassa vi NavaraM dasarAidiyo chedo Adi, bhiNNamAso kheto aMte / gurussa prAya. riyassa tassa causu ThANesu sagaNa- paragaNa-saMbhoiya paragaNa-maNNasaMbhotiSa prosaNNesu ya paNNarasarAtidiyo chedobhAdI, mAsizro chedo aMte / / 2821 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-14 15 20 25 (prAkRtirik) sagaNe paragaNasaMbhoie paragaNa aNNasaMmoie prosaNe bhi05 1: u0 10 prA0 15 20 eyaM puriseNa sagaNAdidvANa vibhAgapacchittaM daMsiyaM / idANi evaM ceva ThANesu purisavibhAgaThANaM pacchittaM daMsijjati - sagaNammi paMcarAiMdiyAI bhikkhussa taddivasachedo / isa hoMti uvajjhAe, gaNi Ayarie ya paNNarasa / / 2822 / / sagaNe saMketassa bhivasvamsa paMcara dino chedo, uvajjhAyassa dasa, pAyariyassa paNNarasa rAtidiyA chedo // 2822 // aNNagaNe bhikkhussa, dasa tu rAtidiyA bhave chedo| paNNarasa uvajjhAe, gaNi Ayarie bhave vIsA // 2823 // saMviggamaNNasaMbhoiehiM bhikkhussa paNNarasachedo / vIsA ya uvajjhAe, gaNi Ayarie ya paNavIsA // 2824 // evaM ekkekkadiNaM, havettu ThavaNAdiNe vi emeva / ceiyavaMdaNasArite, tammi vi kAle timAsagurU // 282 // pAsatthAdigayassA, vIsaM rAiMdiyAe bhikkhussa / paNavIsa uvajjhAe, gaNi Ayarie bhave mAso // 2826 // gaNasya gaNe vA prAcAryaH / ahavA - gaNitvamAcAryatvaM ca yasyA'sau gaNi pAyariyo // 2826 // idANi sagaNAdi ThANe bhikkhumAdipurisapakkhavibhAgeNa ya chedasaMkalaNA bhaNNati - aDAijjA mAsA, pakkhe aTThahiM mAsA havaMti vIsaM tu / paMca u mAsA pakkhe, aTThahi cattA u bhikkhussa // 2827 // adhikaraNaM kAuM aNuvasaMto bhikkhu sagaNaM saMketo tassa pakkheNaM diNe diNe paMcarAtidieNa vedaNe aDDAijjamAsA pariyAgassa chijjati, pannarasaeNa paMcaguNiu~, tIsAe bhAge hite aDDAijjA mAsA havati / aTTa sgnnphddddyaa| tesu tasseva paNagacchedaNaM vIsaM mAsA chijjeti, paNarasa aTTahiM guNito puNo paMcahiM guNitA tIsAe bhAge hite vIsaM mAsA bhavaMti / paragaNasaMbhoiesu saMkate pakkheNa ( dasaeNa ) chedeNa paMcamAsA chijjati / tasseva ( dasaraNa ) ceva chedeNa paragaNe aTTahiM pakkhehi vattAlIsaM mAsA chijjati / evaM bhikkhussa // 2827 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2822-2832] dazama uddezakaH uvajjhAyassa saMgaNe - paMca u mAsA pakkhe, aTThahi mAsA :vaMti cattA u / aTThamAsapakkhe, aTTahi saTThI bhave gaNiNo // 2828 // punadaM pUrvavata / uvajjhAyassa paragaNe paNNaraseNa chedeNa pakheNa pradaTTamAsA chijjati paMcadasahi guNitA paMcadasA paMcavIsutarA dosayA bhavaMti, te tIsAe bhAge hite aTTha mAsA bhavaMti / uvajhAyassa paragaNe aTThasu phaDDaesu ahiM pakkhehiM paNNaraseNa chedeNa saTThi mAsA chijjati, paNNarasa paNNarasehiM gujitA puNo ahiM guNitA tIsAe bhAge hite saTThI bhvNti| evaM gaNiNo upAdhyAyasyetyarthaH / / 2828 / / idANi pAyariyassa sagaNe - aTTamAsa pakkhe, aTTahi mAsA havaMti stttthiio| dasamAsA pakkheNaM, ahaha'sItI u Ayarie // 2826 // pUrvavat puvvaddhaM / pAyariyassa paragaNe saMketassa pavakheNa vIsaeNa chedeNa dasamAsA chijjati, paNNarasa vIsahiM guNitA tIsAe bhAge hite dasamAsA bhavaMti / paragaNaTThaphaDDagesu aTThasu Ayariyassa aTThapakkhehi vIsaeNa chedeNa bhasIti mAsA chijjati / paNNarasa aTThahi guNitA puNo vIsahi guNitA tIsAe bhAge hite asIti mAsA bhavaMti // 2826 / / idANi - etesiM ceva bhikkhu-uvajjhAyAyariyANaM saMviga-aNNasaMbhotiesu prosaNesu ya saMkaliyachedo bhaNati / tattha bhikkhussa aNNasaMbhotiyaprosaNNesu - addhahramAsa pakkhe, aTThahi mAsA bhavaMti shiio| dasamAsA pakkSeNaM, ahaha'sItI ya bhikkhussa / / 2830 // guNagAra-bhAgahArehiM mAsuppAdaNaM pUrvavat // 2830 // uvajjhAyassa aNNasaMbhoiesu - dasamAsA pakkheNaM, asi aTThahi ya havaMti NAyavvA / . addhatterasapakkhe, aTThahi ya sayaM bhave gaNiNo // 2831 // puvvaddhaM pUrvavat / uvajjhAyassa prosaNNesu saMketassa pakkheNa paNavIsaeNa chedeNa addhaterasamAsA chijjati, paNNarasa paNuvIsAe guNitA tIsAe bhAge hite paddhaterasamAsA bhavaMti / tasseva aTThasu prosaNesu phaDaesu bhahiM pahu~hi paNuvIsaeNa chadeNa sataM mAsANaM chijati, paNNarasa aTThahiM guNiyA puNo paNuvIsaguNitA tIsAe bhAge hite sayaM mAsANaM bhavati / / 2831 // Ayariyassa aNNasaMbhotiesu saMkaMtassa - addhaM terasa paskhe, mAsANa sayaM ca aTTahiM bhavati / paNNarasa-mAsa-pakkhe, ahi vIsuttaraM gaNiNo // 2832 // pUrvArdhaM pUrvavat / pAyanissa prosaNNesu pakkheNa tIseNa chedeNa paNNarasa mAsA chijjati / prAyariyassa prosaNNaphaDaesu tIseNa che deNa ahiM pakkhehi vIsuttaraM mAsasayaM chijjati, guNagAra-bhAgAhArA pUrvavat / / 28321. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 sabhASya - cUrNike nizIthasUtraM coeti rAgadose, sagaNa - paragaNe imaM tu NANataM / paMtAvaNa NicchubhaNaM, parakula gharaghADie Na gatA || 2833 || sIso codeti - "rAgadosI bhavati, jaM sagaNe thothaM-pacchitaM deha paragaNAdisu bahuyaM, esa sagaNe bhe rAgo, paragaNe bhe doso" / Ari bhaNati imaM tu chedaNANasaM kareMtA diTTaMtasAmatyeNa Na rAgadosI mavAmo suNa, jahAegassa gihiNo cauro bhajjAo / tAmro ya teNa kamhi ege pravarAhe kate paMtAvettA "NIha mamaM gihAmro" ti NicchUDhA / tattheA kamhi yi paragharammi gayA / bitiyA kuladharaM / tatiyA bhattuNo- egasarIro, ghADiu tti vayaMso, tassa gharaM gatA / cautthA NicchubhaMtI vi bArasAhAe laggA hammamANI vi Na gacchati, bhaNati ya - "kato NaM vaccAmi gatthi me aNNo gativisazro, jati vi mArehi tahAvi tumaM caiva gatIsaraNaM ti" tattheva ThitA / daMDiyA ya / tuTTheNa cautthI gharasAmiNI katA / tatiyAe ghADiyagharaM jaMtIe so ceva praNuvattiyo vigayaroseNa kharaMTiyA prANiyA ya / bitiyAe kulagharaM jaMtIe " pravatAvei" tti aNNehiM bhaNieNa vigayaroseNa kharaMTiyA [ sUtra- 14 paDhamA dUragaDa tti Na tAe kiM ci patroNaM, mahaMteNa vA pacchittaM daMDeu prANijjati / evaM uvasaMhAro - paragharasaMThANiyA asaNNA, kulagharasaMThANiyA prasaMbhoiyA, ghADiyasamA saMbhoiyA, aNiggame dharasamo sagaccho / jAva dUrataraM tAva mahaMtataro daMDo bhavati ityarthaH // 2833|| bhaNiyaM sapakkhAdhikaraNaM | idANi parapakkhAdhikaraNaM bhaNNati / tassa puNa uppattI kahaM havejja ? to bhaNNati aciyatta- kulapavese, aibhUmi asaNijja -paDisehe / avahAra maMgaluttarasa bhAvacitamicchatte ||2834|| higaraNa gitthehiM, osaraNaM kaDUNA ya AgamaNaM / AloyaNa pesavaNaM, apesaNe hoMti caulahugA || 2835|| kule sAhU pavisaMtA zraciyattA taM ca prajANatA praNAbhogamo vA paviTThA, tattha so gihavatI zrAusejja vA haNeja vA / sAghU tri asato paccAuse, to adhikaraNaM uppajjati / evaM pratibhUmipaviTTe / bhikkhA vA praNesaNijjA paDisiddhA, seho vA se saSNAtato zravahaDo, jattANiggato vA gityo sAhu daTTha "amaMgalaM " ti bhaSNati, samayavicAre vA gihI uttaradAumasamattho, sahAveNa vA koti sAdhU zraciyatto taM daTTha, abhiggahIyamicchaddiSTThI vA / / 2834 / / - Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yanAthA 2833-2836] dazama udadezaka: evamAdiehi kAraNAha gihatyeNa samANamadhikaraNamuppajjati / pradhikaraNaM kareMto sAdhU bitiyasAhuNA sAreyayo, praNosaraMto bAhAe gahAya kddiymvo| "mAgamaNaM" tato cciya samniyadRti, pAloeti ya guruNo 'adhikaraNaM kataM" ti, tAhe gurU vi uvasamaNaTThA tattha vasabhe paTThaveti, jati Na pesaveti to guruNo caulahuM |cchittaM // 2835 // ANAiNo ya dosA, virAhaNA hoti sNjmaataae| buggAhaNa sattheNaM, vAraNa agaNI visaM uvadhI // 2836 // so gihI aNuvasamato saMjamAyavirAhaNaM karejja / jati pabhU to uNNikkhamAvejja, appabhU vA pamuNA uNNikkhamAvejja, evamAdi-saMjamavirAdhaNA / kasAdiNA ghAejja evamAdi bhAyavirASaNA bhavejja / gihatyo aNuvasamaMto loga vugNAhejja - Natthi etesi dhmmo| ahavA bhaNejja-saNaM vosiritA ete vikkhiraMti, Na NilleveMti vA, esA pavayaNavirAdhaNA / baggAdiNA vA satyeNa haNejja, bhikkhaM vA vAreti, agaNiNA vA uvahiM upassayaM vA dahejja, visagarAdi vA deja, uhi vA harAveja // 2836 / / esA saMjamAyavirAhaNA dttttbbaa| taM puNa vAraNaM imesu ThANesu karejja - rajje dese gAme, NivesaNagihe ya vAraNaM kuNati / jA teNa viNA hANI, kula-gaNa-saMghe ya ptthaaro||2837|| bhattovakaraNavasahimAdiNA vArite teNa viNA vA parihANI poDA vA sAhUNaM taM gurU vasabhe apesaveto pAvati / ahavA - pabhaveto savvaM ceva kula-gaNa-saMgha patyArejja-vistareNa vinAzaM kuryAdityarthaH / / 2837 // eyassa patthi doso, aparikkhagadikkhagassa aha doso| pabhu kujA patthAraM, apabhU vA kArave pabhuNA // 2838 // gihI citeti eyassa sAhussa patthi doso, jo eyaM aNuvasaMtaM aparicchiuM dikkheti tassa doso, taM ceva pAyeti / pamU evaM sayameva patyAraM kareti, prapabhU vA rAyavallabho avallamo vA pratyapadANeNa pabhuNA kAraveti // 2838 // jamhA ete dosA tamhA khalu paTThavaNaM, puvvaM vasabhA samaM ca vasamehiM / aNulomaNa pecchAmo, tti aiti aNicchamANo vi vasabhehiM // 2836 // gihiravasamaNaTThA pugviM mAyarimo vasabhe paTTaveti, taM pradhikaraNaM kareMti, vasahi vA samaM sayameva mAyarito gacchati, gayA aNulomakyaNehi, "praNulomaNaM" ti praguNIkaraNamityarthaH / maha so gihI aNuNijjato bhaNejja - "taM tA kalahayitaM pANeha, pecchAmo, pacchA khamIhAmi gaa|" tAhe vasamA taM tassa abhippAyaM NAUNa samIvaM Neti / / maha so sAdhU praNiccho tAhe vasahehi praNicchamANo vi balA geyavyo // 2839 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-14 te puNa imerisaguNajuttA vasabhA pujviM paTTavijjati / tassaMbaMdhi suhI vA, pagayA zroyassiNo gahiyavakkA / tasseva suhI sahiyA, gati therA tagaM putvaM // 2840 // "tassa" tti-gihiNo je sayaNa, mittA vA, loge vA pagatA prakhyAtA, "uya" ti teyassiNo khIrAsavAdi-laddhisaMpaNNA, miTavAkyA sabavahAraprayogavazA bhaNaMtA gihiyavakkA bhavaMti, erisA vasabhA tassa gihiNo je aNNe gihIsaMbaMdhe suhiNo vA tehiM sahiyA garneti, pUrvamiti prathamaM, pazcAt sAdhu nayiSyaMti, thirasabhA vA yerA, pariNayavayA vA therA // 2840 // tassaggato imerisaM bhaNaMti - so Nicchubhati sAdhU, Ayarie taM ca jujjasi gametuM / nAUNa vatthubhAvaM, tassa jati gaMti gihisahitA // 2841 // jeNa sAhuNA tume samaM kalahitaM so sAdhU pAyarieNa dhADijjati, amhaM pAyariyA Na suTTha surNeti, tava ca pAyariyaM jujjati gameuM, jai mAyariyaM gameti khamati ya to laTuM / "pecchAmo" tti asya vyAkhyA - 'NAuNa vatthu" pacchaddhaM, kUrAkUraM gihivatyumA / keNa vA'bhippAeNa bhaNati - "prANehi" ti kiM haMtukAmo khameukAmo vA? evaM pAUNa tassa jahaNeti to je saMbaMdhI suhI vA gihI tehiM sahitA taM sAhU aiti / / 2841 // ___ aha so gihI tivvakasAno uvasAmijaMto vi Na uvasamati to tassa sAhussa gacchassa ya saMrakkhaNaTThA imA vidhI - vIsu uvassate vA, Thaveti pesiti phaDDapatiNo bA / deMti sahAte savve, va Niti gihite aNuvaseMte // 2842 // vIsuM pRthak aNNammi uvassayammi eta sAhuM Thaveti, aNNagAme vA je phaDDayA tesu je mAyariyA taM tANa paTThaveMti, Nitassa ya sahAe deMti, graha mAsakappo puNNo to savve Niti, evaM gRhasthe anupazAnte nirgacchantItyarthaH // 2842 / / / aha so gihI uvasAmijjato uvasamati, sAhU Novasamati to se bhikkhAdikiriyAdisu imaM pacchittaM - avizrosiyammi lahugA, bhikkhaviyAre ya vasahi gAme ya / gaNasaMkamaNe bhaNaMte, ihaM pi tattheva vaccAhi // 2843 // jati aNuvasaMto sAhU bhivakhaM hiMDati, viyAra-vihArabhUmi vA gacchati, vasahIuppAyaNaTThA vA gAmaM pavisati, vasahomo vA aNNasAdhu-vasahi gacchati, to savvesu ca ulahugA pacchittaM / atitivvakasAyAbhibhUto aj gaNaM maMkato taM aNNagaNiccayA bhaNaMti - "ihaM pi gihIasahaNA pratthi tuma pi prasahaNo, mA tehiM samANaM adhikaraNaM kAhiti, tattheva vaccAvi" // 2843 // 1 gA0 2836 / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2840 - 2847 ] safaint vihaNA, Na ya vocchiSNA ihaM tuha kasAyA / siM pAyAsaM, jaNaissasi vacca tattheva || 2844 || gatArthAH siTummi Na saMgijjhai, saMkaMtammi u asaNe lahuyA / garugA yaNa- kahaNe, egatarapadosato jaM ca // 2845|| dazama uddezakaH vasaMtehi sAhummizraNaM gaNaM saMkate mUlAyarieNa sAhusaMghADago paTTaveyantro / tattha so gato te saMghADaeNa siTTe kahite so tehi Na saMgahiyavvo / graha puNa mUlAyariyo tesi sAhusaMghADayaM Na paTutreti to caulahuM, so sAhusaMghADago bahujaNamajjhe " esa ddhimmo gihIhi samANaM adhikaraNaM kAumAgamro" evaM prajayaNakaNe caugurugA pacchitaM / prajayaNAte kahite so sAdhU egatarassa paduTTo jaM ka hiti taM te ajayaNAkahI pAveMti / "egataro" ti sAhusaMghADaga gihI ya / grahavA - sAhusaMghADago mUlAyarizro ya / adhavA 1 mUlAyario jassa samovaM saMketo ya // 2845 // tamhA ajayaNaM vajjeu imA vidhI - uvasAmito gattho, tumaM pi khAmehi ehi vaccAmo | ', dosA hu aNuvasaMte, paNa sujjhae tujjha sAmayiyaM ||2846 || 55 puvvaM guruNo egaMte kaheuM pacchA so sAdhU egaMte bhaNati - "uvasAmito so gihattho, ehi baccAmo, tumaM pitaM khAmeha, praNuvasamaMtassa ihalogaparaloge ya bahu dosA / samabhAvo - sAmAyiyaM taM sakasa yassa No vibhejjA" / evaM egaMte bhaNito jati Novasamati to evaM caiva gaNamajbhe bhaNNati, evaM bhaNie koti gacchati, koti Na gacchati // 284 // tivvakasAyapariNatoya bhaNati - "tassa gihiNo nimitteNaM ihaM pi ThANaM Na labhAmi - tamatimirapaDalao, pAvaM ciMte dIhasaMsArI | pAvaM vavasitukAmo, pacchitte maggaNA hoti || 2847|| kaNhacauddasIe rAmro bhAsuradavvAbhAvo tamaM bhaNati tammi ceva rAto jadA rayareNudhUmadhUmigA bhavati tadA tamatimiraM bhaNNati, jadA puNa tAe caiva rAtIe rayAyiyA mehaduddiNaM ca bhavati tadA tamatimirapaDalaM bhaNNati - suTThe aMdhakAraM Na tattha puriso ki ci pAsati / evaM puriso kasAya-udaeNa tivvativvatarativvatameNa tamatimirapaDalabhUto bhaNAti / bhUtazabdaH dravyAndhakAra sAdRzyaupamyArthe draSTavyaH / ahavA tama evaM timiraM - tamatimiraM tamatimirameva paDalaM - tamatimirapaDalaM, aMdhakAravizeSamityarthaH, teNa uvamA kajati teNa tamatimirapaDalabhUto / ihApi bhUtazabdaH upamArthe / yathA andhakAreNa Na kicidupalabhyate evaM tIvrakaSAyodayAna cAritraguNaH kazcidupalabhyate / grahavA - pittudayavikAreNa ya davvacakkhidiyassa sabalIkaraNaM timiraM bhaNNati / davviMdiyasabalabhAve ya daMsaNAvaraNakammodamo bhavati / simudayavikAreNa ya davvacakkhidiyassaMtaraNaM paDalaM bhaNNati, tambhAve ya camakhu Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 sabhASya-cUmike nizIthasUtre [ sUtra-14 dsnnaavrnnovno| evaM timirapaDalehiM purisassa tamo bhavati - na kiMcit pazyatItyarthaH / teNa uvamA jassa kajjati so bhaNNati tmtimirpddlbhuuto| ihApi bhUtazabdo upamA, yathA'sau pumAn darzanAvaraNodayAna kiMcit pazyati / evaM cAritrAvaraNakaSAyodayAdiha paraloke hitaM na kiMcit pazyati / aizvaryAjIvitAdvA bhrasanaM pApaM taM tassa gihatyassa viteti / tammi pApa-vavasite pacchite imA magaNA bhaNati // 2847 // vacAmi vazcamANe, caturo lahugA ya hoti gurugA ya / (paMthe) paharaNa maggaNa laddhe gahaNammi ya challahU gurugA // 2848 // vaccAmi taM gihatyaM paMtA vemi ti saMkappakaraNe caulahumA, padabhedAtipaMthe vaccaMtassa caugurugA, paharaNamaggaNe challahugA, paharaNe laDhe gahite ya chaggurugA // 2848 / / uggiNNadiNNa amAye, chedo tisu vegasAraNe mUlaM / dosu ya aNavaThThappo, tappabhiti hoti pAraMcI // 2846 // ugiNe chedo, paharite mUlaM / aNNe bhaNaMti - uggiNe paharite ya amate chedo, mate mUla / "jaM jatya' ti paritAvaNAdiyaM ca jaM jatya saMbhavati taM katavvaM // 2849 // ahavA - taM saMjayaM gihatthavahAe pAlataM so ceva gihtyo| taM ceva nihavetI, baMdhaNa NicchubhaNa kaDagamaddo vA / Ayarie gacchammi ya, kulagaNasaMdhe ya patthAro // 2850 // taM saMjayaM NiTuveti vyApAdayati baMdhati vA, vasahi-NivesaNa-gAma-Nagara-desa-rajjAto vA Nicchumati ghADayatItyarthaH, jaMteNa vA polati / ahavA- kaDagamaddo egassa ruTTho savvaM ceva gacchaM vyApAdayati / jahA khaMdagagaccho paalenn| ahavA - mAyariyANa baMdhaNa-NicchubhaNa-kaDagamaI kareti, evaM kulasamavAyaM dAtuM kulassa kareti / evaM gaNassa saMghassa esa patyAro / praha ega praNege vA gAme gagare paMthe vA jaMjatya pAsatitaM tatyeva vyaapaadyti| esa patyAro bhaNNati // 2850 // evaM egAgiNo vaccaMtassa ArovaNA dosA ya bhaNiyA / idANiM sahAyasahiyassa prArovaNA bhaNNati - saMjayagaNe gihigaNe, gAme gagare ya desa rajje ya / ahivati rAyakulammi ya, jA jahiM ArovaNA maNitA // 2851|| bahU saMjate meletA taM saMjayagaNaM mahAyaM gehati / evaM gihigaNaM / taM puNa gAmaM NagaraM desaM rajjaM, ahipati ti maha etesiM ceva madhiyA sahAyA, te geNhati / maNaM vA ki ci rAyakulaM sahAyaM gehani, jahA-sagA kaalgjjenn| egAgiNo jA aMkappAdigA porovaNA bhaNitA ihAvi sacceva daTTayA // 2851 // saMjayagurU tadahivo, gihI tu gAma pura desa rajje vaa| eesi ciya ahavA, egatarajubho ubhayabho vA // 2852 // saMjayAcaM jo guru so sadadhivo bhaNati / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2848-2857 ] dazama uddezakaH ahavA - saMjatANa aghiko gurU / gihINa tadadhiko gihattho bhavati / tuzabdo vikalpe, pAsaMDI cetyarthaH / gAma-pura-desa-rajjANa je adhivA bhaNNaMti - gAmassa gAmauDo vyApRtaka ityarthaH / purassa seTThI koTTavAlo vA, desassa desakuTTo vA, desavyApRtako vA, rajjassa mahAmaMtrI, rAjA vA, etesi egatareNa ubhaeNa vA saMjutto gacchati // 2852 // "'jA jahiM ArovaNA bhaNitA" asya vyAkhyA - saMjayagaNeNa tadadhiveNa vA sahito vaccAmi tti saMkappe culhuN| tahiM vaccaMte gurugA, dosu u challahuga gahaNe chggurugaa| uggiNa paharaNa, chedo mUlaM jattha vA paMthe // 2853 // egatarobhaeNa vA saMjate padabhedAtipaMthe vaccaMtassa cauguru, paharaNa-maggaNaditu ya dosu padesu challahu~, gahie chamguru, ugiNapahariesu dosu padesu jahAsaMkhaM chedo mUlaM ca, paritAvaNAdiyaM paMthe vA puDhavAdiyaM savvaM daTThavvaM / gihatthAdiehi egatarobhayasahito gacchAmi tti saMkappeti cauguru, padabhedAdipaMthe paharaNamaggaNe ya dosu vi padesu challahuM / zeSaM pUrvavat / evaM bhikkhussa bhaNiyaM // 2853 // eseva gamo niyamA, gaNi Ayarie ya hoi NAyavyo / navaraM puNa NANataM, aNavaThThappo ya pAraMcI // 2854 // uvajjhAe prAyarie ya eseva vidhI / NavaraM - heTThA padaM husati uri praNavaTTha-pAraMciyA bhavaMti / ahavA- tavArihA sArisA ceva, uvajjhAyassa mUlaThANe praNavaTTho, pAyariyassa pAraMciyaM / / 2854 / / tavArihANa imo viseso - bhikkhussa dohi lahugA, gaNavacche guruga egamegeNaM / uvajjhAe Ayarie, dohiM gurugaM tu NANattaM // 285 // bhikkhussa dohi vi lahugA / pAyariye saMte uvajjhAyo gaNavaccho vi bhaNNati, tassa tavArihA aNNatareNa taveNa vA kAleNa vA gurU prAdijjati / ___ aNNe bhaNaMti - tavaguru ceva / kAlagate Ayarie uvajjhAyo jAva aNabhisitto prAyariyapadaM aNusIlato evaM uvajjhAyo prAyariyo bhaNNati, pAyariyassa tavArihA dohi vi gurugA, eyaM 'NANattaM" viseso // 2855 // kAUNa akAUNa va, uvasaMta uvaTTiyassa pacchittaM / sutteNa u paTTavaNA, asute rAgo ya doso vA // 2856 // gihatthassa pravakAraM kAuM prakAu vA jato uvasaMto gurussa pAloyaNa-vihANeNa apuNakaraNeNa uvaTTiyassa tassa pacchittaM sutteNa paTTavijAti ti, paTTAvijrati - tasyAgrato nigadyate "idaM te prAyazcittamiti" / pramuttovadeseNaM puNa pAyacchittaM prappaM detassa rAgo, bahuM deMtassa doso // 2856 // thovaM jati AvaNNo, atiregaM deti tassa taM hoti / sutteNa u paTTavaNA, suttamaNicchaMte NijjuhaNA // 2857 / / 1gaa02851| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-14 jati thovaM prAvaNNo tattha jati Ayarizro tassa atiregaM deti, UNaM vA, to jattieNa pahiyamUNaM vA deti, tamAyariyassa pacchittaM bhavati / tamhA sutteNa paTTavaNA / jo puNa suttaM Necchati suttatthAbhihiyaM vA pachittaM Necchati, tassa NijjUhaNA visaMbhoga ityarthaH / / 2857 / / jeNa'hiyaM UNaM vA, dadAti tAvatiyamappaNo pAve / ahavaNa suttAdese, pAvati cauro aNugghAyA // 2858 // pUrvAdhaM gatArtham / ahavA - pAyariyo UNAtirittaM deMto suttAdeseNa cauguru pAvati / taM ca imaM sutta""je bhikkhU ugghAtiyaM aNugghAtiyaM vadati aNugghAtiyaM umghAtiyaM vadati ugghAtiyaM aNugghAtiyaM dei aNugghAtiyaM ugghAtiyaM dei" tassa cauguru pacchitaM bhavatItyarthaH // 2858 / / bitiyaM upyAetaM, sAsaNapaMte asajha paMcapadA / AgADhe kAraNammI, rAyA saMsArie jayaNA // 2854 // koi paDiNIpo gihattho, tassa sAsaNahetuM, teNa samANamadhikaraNamuppAdeuM so sAsijjati / mappaNA asamattho bhAgADhe kAraNe (saMjaya-gAma) gAmaM NagaraM desaM rajjaM etehiM paMcahiM padehiM sahito sAseti, asamattho asahAmro vA rAyasaMsAriyaM kujjA, aNusaTThI dhammakahA-vijjA-NimittAdiehiM jAuM / esA jynnaa| ahavA - puvaM gAmabhoiyassa, pacchA tassAmiNo, evaM uttaruttaraM, pacchA jAva rAyA saMsAriyaM kujjA / esA vA jayaNA-rAyANe puNa paMte taM rAyANaM pheDiuM tatvaMsaja aNNavaMsajaM vA bhayaM Thaveti // 2856 / / jo imehiM guNehi jutto pheDeti tassa - vijjA-orassaralI, teyasaladdhI sahAyaladdhI vA / uppAetuM sAsati, atipaMtaM kAlaga'jjo vA // 2860 // jo vijjAbaleNa jutto jahA-prajja khauDo / urassajeNa vA bAhubaleNa juto jahA-bAhubalI / teyaladdhIe vA saladdhI jahA-babhadatto puJcabhave sNbhuuto| sahAyaladdhIe vA jhaa-hriesblo| eriso adhikaraNaM uppAeuM atipaMtaM sAseti / jahA-kAlagajjeNa gaddabhillo saasiyo| ko u gaddabhillo? ko vA kAlaganjo ? kammi vA kajje sAsito! 1 bhane vartamAnAnImAni catvAryapi sUtrANi / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANagAthA 2858-2860 ] dazama udezaka: bhaNNati - ujjeNI NAma nngrii| tattha ya 'gaddabhillo' NAma rAyA ! tattha 'kAlagajjA' NAma AyariyA jotis-nnimitt-bliyaa| tANa bhagiNI rUvavatI paDhame vae vaTTamANI gaddabhilleNa ghitaa| aMte pure chUDhA / abakAlagA viNNaveMti, saMgheNa ya viNNatto Na mucati / tAhe ruTTho ajnakAlago paiNNaM kareti- "jai gaddabhillaM rAyANaM rajjAno Na ummUlemi, to pavayaNa-saMjamovagghAyagANaM tamuvekkhagANa ya gatiM gacchAmi" | tAhe kAlagajjo kayageNa ummattalI bhUto tiga-ca ukka-caccara-mahAjaNaTThANesu imaM palavaMto hiMDaMti - "jai gaddabhillo rAyA to kiMmataH paraM / jai vA aMtepuraM rammaM to kimataH paraM / viso jai vA rammo to kimataH prN| suNiveTTA purI jai to kimataH paraM / jai vA jaNo suveso to kimataH paraM / jai vA hiMDAmi bhikkhaM to kimataH paraM / jai suNNe deule vasAmi to kimataH paraM" evaM bhAveuM so kAlagajjo pArasakulaM gto| tattha ego sAhi tti rAyA bhaNNati, taM samallINo NimittAdiehiM prAuTTeti / aNNayA tassa sAhANusAhiNA paramarAyANeNa kamhi yi kAraNe ruTeNaM kaTTarigA muddeuM pesiyA sIsaM chidAhi tti, taM prakoppamANaM yAtaM soyaM vimaNo sNjaato| tAhe kAlagajjeNa bhaNito mA appANaM mArehi / sAhiNA bhaNiyaM - paramasAmiNA ru?Na ettha acchiuNa tarai / kAlagajjeNa bhaNiyaM - ehi hiMdugadesaM vccaamo| raNNA paDissuyaM / tattullANa ya aNNesiM pi paMcANautIe sAhiNA saMgrahaNa kaTTAriyAno muddeu pesiyAlo / teNa pugvilleNa yA pesiyA mA appANaM maareh| eha vaccAmo hiMdugadesaM / te chaNNauti pi surttumaagyaa| kAlo ya NavapAuso vaTTai varisAkAle Na tIrati gNtu| chaNNauiM maMDalAiM kayAti (Ni) vibhattiUNaM / jaM kAlagajo samallINo so tattha rAyA adhivo rAyA Thavito, tAhe sagavaMso uppnnnno| vatte ya varisAkAle kAlagajjeNa bhaNiyo-gaddabhillaM rAyANaM rohemo| tAhe lADA rAyANo je gaddabhilleNa avamANitA te melleI aNNe ya tato ujjeNI rohitA / tassa ya gaddabhillassa ekA vijA gahirUvadhAriNI atyi| sA ya egammi aTTAlage paravalAbhimuhA tthviyaa| tAhe parame prAdhikappe gaddabhillo rAyA aTTamabhattovavAsI taM avatAreti / tAhe sA gaddabhI mahaMteNa saddeNa NAdati, tirio maNupro vA jo parabalicco sadaM suNeti sa savvo ruhiraM vamaMto bhayavihalo gaTThasaNNo dharaNitalaM nnivddi| kAlaganjo ya gaddabhillaM aTThamabhattovavAsiM gAuM saddavehINa dakkhANaM aTThasataM johANa Nisveti - "jAhe esa gaddabhI muhaM viDaMseti jAva ya sadaM Na kareti tAva jamagasamagaM sarANa muha puurejjeh"| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 15-22 tehiM purisehi taheva kayaM / tAhe sA vANamaMtarI tassa gaddabhillassa uri haNi mutteuM va lattAhiM ya haMtu gatA / so vi gaddabhillo abalo unmuuliyo| uhiyA ujjennii| bhagiNI puNaravi saMjame tthviyaa| evaM adhikaraNamuppAeu pratipataM saaseNti| erise vi mahAraMbhe kAraNe vidhIe suddho ajayaNApaccatiyaM puNa kareMti pacchittaM // 2860 // je bhikkhU ugdhAtiyaM aNugdhAtiyaM vadati, vadaMtaM vA sAtijjati ||suu0||15|| je bhikkhU aNugdhAtiyaM ugdhAtiyaM vadati, vadaMtaM vA sAtijati // 20 // 16 // je bhikkhU ugdhAtiyaM aNugdhAtiyaM deti, deMtaM vA sAtijjati // 20 // 17 // je bhikkhU aNugdhAtiyaM ugghAtiyaM deti, deMtaM vA sAtijjati // 20 // 18 // ugghAtiyaM lahuyaM bhaNNati, aNugdhAiyaM gurugaM / "vadati" prarUpayati, "dadAti" prAropayati / evaM vivarIesu parUvaNAdANesu caugurugaM pacchitaM / / ugghAyamaNugghAyaM, vaNugdhAyaM tahA ya ugghAyaM / je bhikkhU pacchittaM, vaejja dijjA va vivarIyaM // 2861 // gatArthA prAyazcittasya nyUnAdhikadAne AjJAbhaMgAdayo doSAH - so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, avvivarIyaM vade de vA // 2862 // vivarIyaM parUveto deto vA tityagarANaM prANAbhaMga kareti, aNNahA parUvaNadANesu ya praNavatyA katA bhavati, aNNahA parUvaNadANehi ya micchattaM jaNeti, jahA eyaM tahA anyadapi sarvamalIkamiti, UNe caraNassa asuddhI, adhike sAdhupIDA / evaM duvihA virAhaNA bhavati, jamhA ete dosA tamhA avivarIyaM vadati deti vA // 2862 // paritAvamaNaNukaMpA, bhayaM ca lahugammi patte guru deto| vIsatthayA Na sujmai, iyare aliyaM vadaMte ya // 2863 // lahugammi patte guru dete sAhussa paritAvaNA katA, bhaNaNukaMpA ya, bhayeNa ya puNo NAloyeti / itare ti guru patte lahu~ dete vIsatthatAe ya puNo paDiseveti, Na ya se cAritaM sujjhai / ete dete dosaa| vadaMte puNa dosu vi suttesu praliyaM bhavati // 2863 / / / kiM cAnyat - appacchitte u pacchittaM, pacchitte aimattayA / dhammassAsAyaNA tivvA, maggassa ya virAdhaNA // 2864 // appaccitte aNAvattIe jo pacchittaM deti, patte vA mAvattIe jo pratippamANaM pacchittaM deti, so supracaraNa dhammassa bhAsAdaNaM gADhaM kareti, darzanajJAnaparaNAtmakasya ca mArgasya virAdhaNAM karoti // 2864 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2861-2 dazama uddezakaH "dharmasye" tti asya vyAkhyA - suya-caraNe duhA dhammo, suyassa AsAyaNa'NNahA dANe / UNaM deMte Na sujjhati, caraNaM AsAyaNA caraNe / / 2865 // aNNahA vadaMteNa sutaM virAyiM / UNaM deteNa caraNaM virAdhitaM // 2865 // maggasye ti vyAkhyA - nANAti-tivihA maggo, virAhito hoti aNNahA dANe / suyamaggo vegaTThA, maggo ya suyaM caraNadhammo // 2866 // pucaddhaM kNttheN| suyaM ti vA maggo tti vA egaDheM / ahavA - maggo suprai bhaNNati. dhammo caraNaM, ete virAhateNa mokkhamaNo virAhito bhavati / evaM saMgama-prAyavirAhaNAno asaMkhaDAdayo ya dosA, devayA chalejja // 2866 / / bitiyaM gurUvaesA, tavavalie ubhydubbllevlite| veyAvacca aNuggaha, vigicaNaTThAe vivarIyaM // 2867 // pAyariyaparaMparovadeseNa prAgaMtaM guru lahuM vA vadaMto deMto vA suddho / "tavabaliya" ti cautthamAditava karaNe baliyo, so ugghAtipAyacchitte diNe bhaNAti - "kiM mameteNa kajjaM ti, aNNa pi deti|" tAhe prAyarito aNugghAtaM deti, bhaNati - "imaM ceva pacchittaM, etaM me aNuvauttaNa diNaM / " "ubhayadubalo" NAma ghitIe saMghayaNeNa ya, tassa aNugghAtie vi ugghAtaM dijjai. jahA tarati voDhaM / ghitisaMghayaNANa egatarabalie ya tayaNurUvaM dijjai / "balie' tti - ubhaeNa vi baliyassa ciyamaMsasoNiyassa dappuddharassa ugghAtie vi aNugghAtaM dijjati / jo pAyariyANa veyAvaccakaraNe abbhujjato tassa sANuggahaM dijjati / bhaNiyaM ca - "veyAvaccakarANaM hoti aNugghAe vi ugyAtaM" / aNuggahakasiNeNa vA se dijati, pAyacchitte diNNe chahiM divasehiM gatehi aNNe chammAsA jatiuM prAvaNNo jhosiya cha AdillA aNNe chamgAsA dijjati / jo vA vigiciyabo tassa apacchitte vi pacchittaM dijjati, appe vA bahuM dijjati, varaM pacchitto maggo Nassihiti // 2867 // je bhikkhU ugdhAiyaM soccA NacA saMbhuMjai, saMbhuMjata vA sAtijjati // 0 // 16 // je bhikkhU ugdhAiya-heuM soccA NaccA saMbhuMjai, saMbhuMjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||20|| je bhikkhU ugdhAiya-saMkappaM soccA NaccA saMbhaMjai, saMbhuMjataM vA sAtijjati // 0 // 21 // je bhikkhU ugdhAtiyaM ugdhAtiya-heuM vA ugghAtiya-saMkappaM vA soccA NaccA saMbhaMjai, saMbhujaMtaM vA sAtijjati // 0 // 22 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samASya-cUNike nizIthasUtre [sUna 23-30 je bhikkhU aNugdhAtiyaM soccA gaccA saMbhaMjai, saMbhuMjataM vA sAtijjati ||suu0||23|| je mikkhU aNugdhAiya-heuM soccA NacA saMbhuMjai, saM jaMtaM vA sAtijjati // 10 // 24 // je bhikkhU aNugdhAiya-saMkappaM soccA NaccA saMbhuMjai, saMbhuMjaMtaM vA sAtijati // 0 // 25 // je bhikkhU aNugyAtiyaM aNugdhAiya-heuM vA aNugyAiya-saMkappaM vA socA NacA saMbhuMjai, saMbhuMjataM vA sAtijjati // 20 // 26 // je bhikkhU ugdhAiyaM vA aNugdhAiyaM vA soccA NacA saMbhuMjai, saMbhujaMtaM vA sAtijjati // 20 // 27 // ne bhikkhU ugpAiya-heuM vA aNugdhAiya-heuM vA socA NacA saMmuMjai, saMbhujaMtaM vA sAtijjati // 0 // 28 // je bhikkhU ugdhAiya-saMkappaM vA aNugghAiya-saMkappaM vA soccA NacA saMbhuMjai, saMbhuMjataM vA sAtijjati ||mu0||26|| je bhikkhU ugdhAiyaM vA aNugyAiyaM vA ugdhAiya-heDaM vA aNugghAiya-heuM kA ugyAiya-saMkappaM vA aNugdhAiya-saMkappaM vA soccA NacA saMbhuMjai saMbhaMjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||30|| 'ete cha suttaa| ugghAtiyaM NAma jaM saMtaraM vahati laghumityarthaH / aNugghAtiyaM NAma jaM NiraMtaraM vahati gurumityarthaH / "soccaM" tti aNNasagAsAgo, "NaccaM" ti sayameva jANittA, "saMbhuje" ti egapro bhojanaM / ugdhAiyaheusaMkappANa ugghAtiyANa tiNha vi imaM vakkhANaM - ugdhAtiyaM vahaMte, AvaNNugdhAyaheuge hoti / ugdhAtiya-saMkappiya, suddha parihAriyatave ya // 2868 // ugdhAtiyaM ti pAyacchittaM vahaMtassa - pAyacchittamApaNNassa jAva maNAloiyaM tAva heu bhaNNati, Aloie "amugadiNe tujjhayaM pacchittaM dijihiti" ti saMkappiyaM bhannati / evaM puNa duvidhaM pi duvihaM vahati - suddhataveNa vA parihArataveNa vA / heU vi suddhassa tabassa vA parihAratavassa vA / saMkappiyaM pi suddhataveNa vA parihArataveNa vA // 2868 / / 1 'kAni SaDsUtrANi' iti samyagvicAraNIyam / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2868-2873 ] dazama uddezaka: aNugdhAiyaheu saMkappANa praNugdhAiyANa tiSha vi imaM vakkhANaMaNugvAtiyaM vahate, zravaNNa'NughAtaugaM hoti / aghAtiya saMkappiya, suddha parihAriya tatre ya // 2866 // praNugdhAtie tti vattavvaM // 2866 // pUrvavat / NavaraM je sagacche suddhaparihAratavANa prArUDhA te NajjaMti ceva / je paragacchAto zrAgatA te pucchijjaMti - - ko bhaMte ! pariyAo, suttattha abhiggaho tavokammaM / kakkhaDamakakkhaDesu ya, suddhatave maMDavA doni // 2870 // imA paDhamA pucchA - gamagI gIo, mahaMti kaM vatthu kassa va si joggo ? / 9 gIti ya bhaNite, thiramathira tave ya kayajoggo // 2871 // so pucchijjati - kiM tumaM gIyatyo pragIyatthoM ? jati so bhaNati - goto mahaM ti / to puNa pucchijati - ki Ayarizro ? uvajjhAmro ? pavvattamro ? thero ? gaNAvacchetito ? vasabho ? etesi egatare prakkhAe pucchijjati - kayamassa tavassa joggo - suddhassa, parihAratavassa ? thiro prathiroti / thiro dRDho, tavakaraNe balavA graha so gItomi tti bhaNijjA prApucchijjati nityarthaH / zrathiro aMtarAdeva bhajate, nAMtaM nayatItyarthaH / puNo thiro athiro vA pucchijjati - tave kayajoggo tavakaraNenAbhyastatavo // 2871 // gaNammi natthi pucchA, aNNagaNAdAgayaM ca jaM jANe / pariyA jamma dikkhA, auNattIsa vIsakoDI vA // 2872 // - idANi "suttatthami" ti asya vyAkhyA sagaNe yA Natthi pucchAzro, jo sagaNavAsiNo sabve NajjaMti jo jAriyo, bhaNNagaNAgataM pi jaM jAtaM na pucche / "bhaMte tti AmaMtaNavayaNaM, ""pariyAe" tti pariyAo duviho - jammapariyAzro pavvajjApariyA ya / jammapariyA jahaNgeNa jassa egUNatIsavAsA / kahaM ? jammaTThavarise pavvatito, Navamavarise uTThAvito, vItativarisassa diTTivAo uddiTTho, vRriseNa jogasamattoM evaM ete zrauNatI saM vAsA / ukkoseNa sUNA putrakoDI / pavvajjA egUNavIsassa diTTivAto uddiTTho variseNa samatto, ete vIsaM, ukkoseNa desUNA koDI ||2872 || 63 - Navamassa tatiyavatthU, jahaNNa ukkosa UNagA dasa u / suttattha'bhiggahe puNa, davvAditavo rayaNamAdI // 2873 // lavamassa pugdassa jahaNeNaM tatiyaM zrAyAravatthU, tattha kAlaNANaM vaNijjati, jAhe taM pradhIyaM / 1 gA0 2870 / 2 gA0 2870 / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra - 30 ukkoseNa jAhe kaNagA dasa putra adhItA / samattadasaputriNo parihAratavo Na dijjati / suttatthassa evaM pamANaM / "abhiggahe" tti zrabhiggahA davvakhettakAlabhAvehiM / "tavokammaM" puNa " rayaNamAdi" tti, rayaNAvalI prAdisadAto kaNagAvalI sIhanikkIliyaM javamajbhaM vairamajbhaM cadANayaM // 2873 // 64 " kakkhaDesu ya pacchaddha" asya vyAkhyA - suddhaparihAratavANaM katamo kakkhaDo ? kathamo vA kakkhaDo ? 'ettha sela- eraMDa-maMDavehiM diTThato kajjati - jaM mAyati taM chumati, selamae maMDave Na eraMDe | ubhayabaliyammi evaM, parihAro dubbale suddho // 2874 // selamaMDave jaM mAya taM subhati Na so bhajjati / eraMDamae puNa jAvatiyaM sahai tAvatiyaM chubhati / evaM " ubhayabalie" tti dhiisaMvagaNAvajutte jaM zrAvajjate taM parihArataveNa dijati / jo puNa ghitisaMghayaNehi "dubbalo" tti hoNo tassa suddhatavo vA hoNataraM pi dijjati // 2874 / / sIso pucchati - ki suddhaparihAratavANa egAvattI uta bhiSNA ? ucyate - viTThiAvatI, suddhatave caiva taha ya parihAre / vatyuM puNa sajjA, dijja te tattha egataro ||2875|| suddhaparihAstavANa pravisesiyA zrAvattI prAyariyA dIvanti / saMghayaNovajuttaM jANikagaM parihAratavo dijjati, itaro vA suddhatavo, evaM egatarAM dijjati // 2875 // imerisANa savvakAlaM suddhatavo dijati - suddhatavo ajjANaM, agiyatthe dubbale saMghayaNe / ghitibalie ya samaNNAgaesu savvesu parihAro ||2876|| jANaM zragIyatyassa, ghitIe dubbalassa, saMghayaNahINe, etesi suddhatatro dijjati / dhitibalajutto trayaNasamaNie purise parihAratavo dijjati // 2876 || parihAratavaM paDivajjaMte imA vihI - viusaggo jANaNaTThA, ThavaNAbhIesa dosu Thavitesu / gaDe padIya rAyA, dito bhIya satthe // 2877|| I parihAravaM paDivajjate davvAdi appasatthe vajjettA pasatyesu davvAdisu kAusaggo kIrai, sesasAhU jANaNaTThA / zrAlAvaNAdipadANa ya ThavaNA Thavijjati, tesu zraThaviemu jati bhIto to prAsAso kIraiti / imehi ma bIhe, pAyacchitaM sujjhaha, mahatI ya NijjarA bhavati / kappaTThiyamaNuparihAriyA ya do sahAyA ThavitA / mehiM gaDa-dI-tIrAidiTThatehiM bhItassa prAsAso kIrati / agaDe paDiyassa prAsAso kIrati - esa jo dhAvati, rajjU ANijjati / pracirA uttArejjasi, mA visAdaM geNhasu / evaM jati gA''sAsijati to kyA ti bhIeNa tattha caiva marejja / 1 gA0 2870 / 2 gA0 2870 / 3 gA0 2870 / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 806-811 ] prathama uddezakaH ahavA - 'chUDheya mIsiyaM pUrti" ti / eyassa imaM vakkhANaM-dIhicullI, katAsu ukkhAsu paDhamauksAe grAhAkamma, bitiya-ca utthAdisu prAyaTuM uvakkhaDeti, paDhama davIe ghaTTeu bitiyacautthAsu choDhuM ghaTTeti pUtimIsaM bhavati, uvakaraNAhArasaMbhavAu mIsaM / uvakaraNapUtitaM gataM / idANiM AhArapUtitaM - "DAgo" pattasAgo, so saMghaTTAdikAraNA kro| saMghaTTA lavaNaM va TTiyaM, saMghaTTA hiMgu pallAliyaM, etANi tthovaM tthovaM appaNo raddhamANe chubbhati / etaM AhArapUtiyaM / jatthAhAkammaM raddhaM taM saMkAmeuM appaNo ragheti pUtiyaM bhavati / uvari dhUmaNeNa ghovitaM 'phoDita" bhaNNati / taM saMghaTTA taliyaM appaNo raddhemANa chubhati pUtitaM / "saMdhUme" ti saMghaTTA aMgAla dhUtro kato appaNo vi tammi ceva bhAyaNaM Thaveti, tatthaMbilAdi chubhati taM pUitaM / / 808 / / . idANi avisodhikoDIe akappakaraNavidhANaM bhaNNati - levehiM tIhiM pRti, kappate suddha tiNha va pareNa / teNa paraM sesesuM, jAvatiyaM phAsate pUrti // 806 // jatthukkhAe prAhAkAmaM kayaM tatthegadiNeNa tato vArA appaNaTTA uvakkhaDeti ti-diNeNa vA, tisu vi levesu pUtitaM bhavati / taM pUtitaM jatthaM bhAyaNe gahiyaM taM kayakappaM sujjhti| kappapamANapadarisaNatthaM tiNha u pareNaM ca utthe kappe sujjhati, saha tena kalpodakenetyarthaH / / ahavA - "tiNha va pareNa", vakAro vikappadarisaNe, giravayavaM tisu, sAvayava tiNha va pareNetyarthaH / "teNa paraM" ti caturthakalpAt parataH, parazabdo'tra Ara vAcI ti sesA vi paDhamakappA, tisu jaM puTuM taM savvaM pUtiyaM, Na kevalaM pAhAkammeNa puDhe pUtitaM, pUtieNa vi puDheM pUimityarthaH / ahavA - tataH tatiyakappAparato seseNa ca utthaka.ppeNa puDhe jAlatiyaM taM savvaM pUtitaM Na bhavatIti vAkyazeSaH / eSa eva gatArtho / randhanakalpeSvevaM vaktavyaH / / 806 / / idANiM uvadhipUtitaM - uvahI ya pUtiyaM puNa, vatthe pAde ya hoti nAyavvaM / vatthe paMcavihaM puNa, tivihaM puNa hoti pAdaMmi // 10 // uvadhipUtitaM duvihaM-vatthe pAde ya / vatthe jaMgitAi paMcavidhaM / lAupAti pAde tividhaM / vatthe AhAkammAkaDeNa sutteNa sivvati thiggalaM vA deti, pAe vi sIvati thiggalaM vA deti / / 810 // iMdANi vasahipUtiyaM - vasadhIpUtiyaM puNa, mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / ekakekkaM sattavidhaM, tavvaM prANupuvIe // 811 // vasahipUtitaM duvidha-mUlaguNe uttara guNe ya / mUlaguNe sattavihaM cauro mUlavelIgro, do dhAraNA, paTTivaMso ya / uttara guNe sattavidhA - vaMsaga kaDaNa prokaMpaNa-chAvaNa-levaNa-duvAra-bhUmikamme ya / ettha praNatame cha - phAsugrA kaTThA, sattamaM prAhAkammiyaM chubbhati / / 11 / / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra - 58 evaM pUtitasaMbhavo / pUtitaM gevhaMtassa saMjamavirAhaNA, prasuddhagahaNAto devayA pamattaM chalejja, zrAyavirAhaNA jiSNe vA gelaNNaM bhavejja | 66 bitiyapadeNaM zrAhArapUtitaM geNhejja - somorie, rAyaduTThe bhae va gelaNNe / zradvANa rohae vA, gahaNaM AhArapUtI || 812|| pUrvavat hipUtitaM imehiM kAraNehiM geNhejjA hita vissarite, kAmiyavUDhe taheva parijuNNe | satI dullahapaDi sevato ya gahaNaM tu uvadhissa || 813 || kaMThA pAtapUtitaM imehiM kAraNehiM geNhejjA - - sive morie rAyaduTThe bhaeM va gelaNNe / asatI dullahapaDi sevato ya gahaNaM bhave pAde / / 814 // vasahite ime kAraNA - -- sive morie, rAyaduTThe bhae va gelaNNe / vasadhI - vAghAtI vA asatI vA vasahi gahaNaM tu // 815 || masivagarhitA vasaha Na labbhaMti, pUie dvAaMti / zrome pUitavasahiTTiyA bhattaM labhaMti | rA NilukkA pracchati / bhae vi evaM gelaNe zrosahakAraNAdi TThiyA Na labbhati vA aNNA, suddhavasahi - vAghAe pUtitAe ThAyaMti / asati vA suddhAe pUiyAe ThAyaMti / evamAdi prasivAdikAraNe vahitA sAvatAdi bhae jANiUNa aMto pUtitAe ThAyaMtItyarthaH // 15 // graMthAgraM - 1065 ubhayaM 5565 (5365) / visesa - NisIhacuNNIe paDhamo uddeso sammatto / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya uddezakaH - bitita bhaNi paDhamo uddeso / idANi pravasarapatto bitimro bhaNNati / paDhama-1 uddesagANa - saMbaMdhakAriNI imA gAhA bhaNiyA tu zraNugdhAyA, mAsA oghAtiyA dANiM / parakaraNaM vA bhaNitaM, sayakaraNamiyANi citiyammi || 816 || paDhamaudda sae gurumAsA bhaNitA / graha idANi bitie lahumAsA bhaSNaMti / ahavA - paDhamudde se parakaraNaM NivAriyaM, iha bitie sayaMkaraNaM nivArijati // 16 // havA 'yaM saMbaMdha: ava 'Na he'NaMtara-mutte ghara - dhUmasADaNaM bhANata | rayaharaNeNa pamajjita, taM kerisamesa saMbaMdho // 817 // fafa - uddegapaDhamasuttAto heTThA jaM suttaM taM ca pUitaM suttaM, tassa praNaMtarasutte ghara - dhUmasADaNaM bhaNiyaM, taM roharaNeNa sADijjati / taM ramoharaNaM imaM bhaNati // 817 // havA 'yaM saMbaMdha: - - - uvakaraNapUtiyaM puNa, bhaNitaM karakamAdipade vA, ihamavi adhamavi hoti uvakaraNaM / hatthassa vAvAro ||818 // paDhamuddegassa aMtasute uvakaraNapUitaM bhaNitaM / iha bitiya Adisutte uvakaraNaM ceva bhaNNati / havA 'yaM saMbaMdha: paDhamudde saga prAdimutte "karo" hatyo, tassa vAvAro bhaNito / ihAvi dArudaMDa -pAya- puraMkhaNakaraNaM - hastavyApAra eva // 18 // - anena saMmbandhenAyAtasya dvitIyodda` zakasyedamAdisUtram ne bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM kareha; kareMtaM vA sAtijjati ||0||1|| 1 vAkyAlaMkAre / 2 adhaH prapi / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNi ke nizIthasUtre [ sUtra "je" ti Nise, "bhikkhU" pUrvokta, dArumagro daMDaao jassa taM dArudaMDayaM, pAde puchati jeNa taM pAdapuMchaNaM paTTaya - dunisijabajjiyaM roharaNamityarthaH / taM jo kareti, kareMta vA sAtinjati tamsa mAsalahuM pacchittaM / esa suttttho| eyaM puNa sutaM pravavAtiyaM / idANi Nijjutti - vittharo pAuchaNagaM duvidhaM, ussaggiyamAvavAtiyaM ceva / ekkekkaM pi ya duvidhaM, NivvApAtaM cA vAghAtaM / / 816 // "pAuMchaNaM" roharaNaM, taM duvidhaM - ussaggiyaM prAvavAtiyaM ca / ussaggiyaM duvidhaM - NivAghAtitaM vAghAtiyaM ca / prAvavAtitaM pi ya duvidhaM-NiyAghAtita vAghAtitaM ca / / 16 / / etesiM vakkhANamiyANi bhaNNati - jaM taM NicApAtaM, taM egaMgiyamuNiyaM tu NAyavyaM / vAghAteM uTTiyaM pi ya, saNavacca ya muMja piccaM ca // 20 // jaM. ussaggitaM NibbAghAtitaM taM egaMgiyaM / egi uSNiya bhavati / idAriMNa ussagge vAghAtiyaM bhaNNati - ja tasseva aNegaMgApro uNNidasAyo / asati tasseva uttttdsaao| asati tasseva snndsaano| asati tasseva vaccapiccadasAmro / vacco , taNaviseso darbhAkRtirbhavati / asati tasseva muMjapiccadasA muMjo picciu tti vA, vipiu tti vA, kuTTito tti vA egaTuM / asati uNNiyassa uTTitapaTTato egNgdso| egaMgAsati uNiya-uTTa-saNAdidasA cAreyavA / ete ussaggita-vAghAtaprakArA abhihitA ityarthaH / / 20 / / 'idANi avavAtikaM duvidhaM bhaNNati - AvAtaM tava ceva ya, taM Navari dArudaMDagaM hoti / vAghAte atirego, imo viseso tahiM hoti // 821 // jahA ussaggitaM NivAghAtaM uNNidasa, vAghAtitaM ca uTTAdidasaM bhaNitaM, AvavAtitaM tathA vaktavyamityarthaH / roharaNapaTTayaduNisejjavajjiyaM dArUdaMDayameva taM bhavati / ussaggiya prAvavAtitavAghAte airego imo aNNo vi dasAviseso bhavati / / 821 // uvariM tu majayassA, kosejjaya-paTTa-pAtta-piMche ya / saMbaMdhe vi ya tatto, esa viseso tu vAghAte // 8221, roharaNapaTTe dArudaMDe vA mujadasA bhavaMti / muMjadasA'sati kosejja dasA, kosejjA 2vaDapro bhaNNati, tassAsati dugullapaTTadasA, paTTadasAsati potadasA, pottadasAsati moraMgapichadasA / 'saMbaMdhe di ya tatto" tti tataH kosetakAdivikappesu vi saMbaMdhAsaMbaMdhavikappeNa roharaNavikalpA kAryA, Adya bhedaanaambhaavaadityrthH||822|| 1 bRhatkalpa udde0 2 sU0 25 // zarastambhaH taM kuTTayitvA tadIyo yaH kSodastaM ktynti| tatastai: vaccakasUtraH muMjasUtrazca gopA zavArako vyUyate prAvaraNAstaraNAni ca dezavizeSamAsAdya kurvanti / atastanniSpannaM rajoharaNaM baccaka- viSpakaM maMjavippakaM vA bhaNyate / 2 TasaraH iti bhASAyAM / 3 pazya gA0 829 cUrNi / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 816 -828 ] catubhaMgArthaMnarUpaNArthaM gAthAdvaya mAha jaM taM NivvAghAtaM taM egaM uSNiyaM tu ghettavvaM / ussaggiyavAghAtaM, uTTiyasaNacacamuMjaM ca // 823 // pUrvArdhana prathamabhaMgArthaH pazcArdhena dvitIyabhaMgArthaH // 823 // NivvAghAtavavAdI, dArugadaMDuNNiyAhiM dasiyAhiM / avavAtiyavAghAtaM, uTTiyasaNavaccamuMjadasaM // 824 // pUrvArdhena tRtIyabhaMgArthaH / pazcArdhena caturthabhaMgArthaH // 824 // evamete cauro bhaMgA vizeSArtha pradarzanArthamanyenAbhiSAnaprakAreNa pradarzyante havA ussaggussaggiyaM ca ussaggao ya avavAtaM / avAdussagaM vA avavAovAiyaM caiva // 825 // ussaggiyagivvAghAtAdi cauro je bhaiyA ta eva caturaH utsargotsargAdi draSTavyAH // 82 // - dvitIyabhaMgapradarzanArthaM, tRtIya- caturthabhaMgapratiSedhArthaM cedamAha - egaMgi uNNiyaM khalu asatI tassa dasiyA u tA ceva / tato egaMgoTTI, uNNiyauTTiyadasA caiva // 826 // prathama - jatro bhaNNati dvitIya uddezakaH egaMgiyauNiyaM saMbaddhadasAgaM jaM taM ussaggussaggitaM / idANi ussaggAvavAtitaM bhaSNati / asati saMbaddhadasAgassa uNNiya - paTTae uSNiyadasA lAtijjaMti, tassAsati egaMgiyaM uTTiyaM, tassAsati uTTiyapaTTae uSNiyadasA, tassAsati uTTiyapaTTae uTTiyadasA, tassAsati uSNiyapaTTae saNAdidasA savvA NeyA // 826 // - evaM saNa vacca muMja cippite kosa- paTTa - dugule ya / pote peccheya tahA, dArugadaMDe bahU dosA || 827|| ke te dosA ? ime - prasati uNNiyapaTTayassa uTTiyapaTTae saNAdidasA savvA NeyA / uTTiyapaTTAsati saNayaM egaMgiyaM / tassAsati saNapaTTae uSNiyAdidasA yA / vaccage vi egaMgiyaM uSNiyAdidasA savvA cAreyavvA / evaM muMjAdisu vi / NavaraM - piche paTTayaM Na bhavati / I codaga graha - Na saNavaccagAdipaTTagesu kosejjapaTTagAdidasA praNAiNNA / "prAyariyAha - tA eva varaM, Na dAruDaMDayaM pAdapuMkhaNaM / kahaM ? jato dArupradaMDe bahU dosA ||827 | 1 pazya gA0 824 / idharahavi tAva garuyaM, kiM puNa bhattoggahe adhava pANe / bhAre hatthuvaghAto, paDamANe saMjamAyAe || 828|| 66 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 1-7 "iharaha" ti viNA bhattapANeNa svabhAvena gururityarthaH / "ki" mityatizaye, "punaH" vizeSaNe. jato Diggahe bhattaM vA pANaM vA gahitaM tadA puvvaM guru tato gurutaraM bhavatItyarthaH / gurutvAddhastopaghAtaH, paDamANaM gurutvAt jIvopaghAtaM karoti, pAdovari prAtovaghAtaM vA ca saddA prANAdapro dosA / tamhA dArudaMDayaM pAvapuMcha na gehiyavvaM ||26|| kAraNao geNhejjA | 70 imeya te kAraNA saMjama khettacuyA vA, zraddhANAdisu hite va NaTThe vA / puvvatassa u gahaNaM, uNNidasA jAva picchaM tu // 826 // jattha zrAhArovahisejjA kAle vA sati satataM zraviruddho uvahi lambhati, taM saMjamakhetaM, tAmro prasivAtikAraNehi cutA / sesaM kaMThaM ||836 // veluma vettamao, dArumao vA vi daMDago tassa / rayaNI pamANameto, tassa dasA hoMti bhaiyavvA ||830|| dasA tassa bhAjjA / kathaM ? yadyaso trayoviMzAMgula tadA NavAMgula dasA / bhathAsau catuvizAMgula tadA zraSTAMgulA dasA / yadyasau paMcavizAMgulaH tadA saptAMgulA dasA | daMDadasAbhyAM mahAkaDe ekatame dvitIyaM bhajanIyamityarthaH // 830 // taM dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM jo kare sayaM bhikkha / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // 831 // kaMThA hita vissarite, bhAmiyavUDhe taheva parijuSNe / satI dullabhapaDisedhato ya jataNA imA tattha ||832 // ussaggiyassa puvviM NivvAghAte gavesaNaM kujjA / tassa'satI vAghAte, tassa'satI dArudaMDamae ||833|| tammi viNivvAghAte, puvtrakate ceva hoti vAghAte / satI puvvakayassa tu, kappati tAhe sayaM karaNaM // 834 || tamiva zrAvavAti Ni vAghAte puvvakae gahaNaM, pacchA vAghAMtapuvvakae gahaNaM / asati puvvaktassa pacchA sayaM karaNaM ||34|| je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMkhaNaM geNhati, geNhataM vA sAtijjati | | 0 || 2 || je bhikkhu dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM dharer3a, ghareMtaM vA sAtijati ||80|| 3 || gahiyaM saMtaM aparibhogena dhArayati / je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapaMNaM vitaraha, vitaretaM vA sAvijjati // 0 // 4 // bhramaNassa sAdhorgrahaNaM patipuTTe "viyarati" grahaNAnujJAM dadAtItyarthaH / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gagAthA 826-541 dvitIya uddezakaH je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM paribhAeti, paribhAeM taM vA saatijjti|.suu0|||| vibhayaNaM dAnamityarthaH / je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM paribhuMjai, paribhujaMtaM vA sAtijjati // 0 // 6 // paribhogo tena kAryakAraNamityarthaH / / eseva gamo NiyamA, gahaNe dharaNe taheva ya kyiAre / paribhAyaNa paribhoe, pubdhe avarammi ya padammi // 835 // kaMThA kAuMsayaM Na kappati, puvakataMpi hu Na kappatI ghettuM / dharaNaM tu aparibhogo, vitaraNa puDhe parANuNNA // 836 / / paribhAyaNaM tu dANaM, sayaM tu paribhuMjaNaM tadupabhogo / gahaNaM punyakatassa u, sayaM parikappate ya dharaNAdI // 837 // gahaNaM NiyamA puvakayassa, dhAraNAdipadA puNa cauro sayaM kate, parakate vA bhavaMti / sUtrANi paMca / rahe 0 2 sU0 2 se 6 ) // 837 / / je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM paraM divaDDhAyo mAsAzro dharei, tharetaM vA sAtijjati ||suu0||7|| prANAdi, prAyasaMjamavirAhaNA, mAsalahu pacchittaM / ussaggita-vAghAtaM, ahavA taM khalu taheva duvidhaM tu / jo bhikkhU pariyaTTai, paraM divaDDhAu mAsAto // 38 // ussaggiyavAghAtAdi tiNNi vi paraM divaDDhAto mAsA uvari kaDDhaMtassa dosA ime - so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM tathA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, aNNaM pAuMchaNaM magge // 833 // "aNNaM" ti ussaggiyaNivvAghAtiyaM / / 836i. itaraha vi tAva garuyaM, kiM puNa bhattoggahe ahava pANe / bhAre hatthuvaghAto jati paDaNaM saMjamAtAe // 840 // pUrvavat / teNa guruNA daMDapAdapuMchaNeNa hatthovaghAehi gheppati, paDataM vA pAyaM virAhejjA, tattha bhaNAgADhAti virAhaNA, chakkAyavirAhaNA vA karejja / / 840 / / . tamhA paraM divaDDhAmo mAsAto Na voDhavvaM, aNNaM maggiyavvaM imAe jayaNAe - ussaggiyavAghAte, suttattha kareti maggaNA hoti / bitiyammi suttavajja, tatiyammi tu do vi vajjejjA // 41 // "bitiyaM" pravavAyussaggi, "tatiyaM" pravavAtAvavAtitaM // 841 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 pabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 7-13 cattAri adhAkaDae, do mAsA hoMti appaparikamme / teNa para vi ya maggejjA, divaDDhamAsaM saparikammaM // 842 / / evaM vi maggamANe, jadi aNNaM pAdapaMchaNaM na labhe / taM ceva'NukaDDhejjA, jAva'NNaM labbhatI tAva // 843 // 'pUrvavat // 843 // eseva gamo NiyamA, samaNINaM pAdapuMchaNe duvidhe / NavaraM puNa NANattaM, cappaDao daDo tAsiM // 844 // duvihaM --ussaggiyaM avavAtitaM ca / tAsi daMDae viseso hatthakammAdipariharaNatthaM cappaDayo kajati, na vRttAkRtirityarthaH // 844 / / ne bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNayaM visuyAvei, visuyAvetaM vA sAtijjati ||suu0|8|| visuzrAvaNasukkavaNaM, taM vaccayamuMjapiccasaMbaddhe / taM kaThiNa dosakAraNa, Na kappatI sukkavetuM je // 845 // taM visuprAvaNaM paDisijhaMti / vaccayamuMjayacippiesu taddasiesu vA, te ya sukkA atikaDhiNA bhavaMti pamajjaNAdisu ya / / 845 // codaka Aha - taddosaparihArathiNA sabahA Na kAyavvameva ? AcAryAha - na iti ucyate - gaTe hita vissarite, jhAmiyabUDhe taheva parijuNNe / asatI dullabhapaDisedhato ya jataNA imA tattha // 846 // eyamAdikAraNehiM kAyavvaM imAe jayaNAe // 846 / / ussaggiyassa puvviM, NivAghAte gavesaNaM kujjA / tassa'satI vAghAte, tassa'satI dArudaMDamae // 847 // kaMThA / / 847 / / mA jIvavirAhaNA bhavissati / ato Na ulleti Na vA sukkaveti / kAraNa ullejjA - bitiyapade vAsAsU, udubaddha vA siya ti timejjA / visuyAvaNa chAyAe, addhAtavamAtave malaNA // 848 // vAsAkAle vagdhAriyavRTTikAyammi saggAmaparaggAme bhikkhAdigatassa ullejjA / udubaddhe "vAsiya" ti syAt kadAcit / / 848 / / 1 udda0 1 gA0 752, 753 / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 842-851] dvitIya uddezaka: kathaM 1 ucyate - uttaramANassa Nadi, sodhetassa va davaM tu ullejjA / paDiNIyajalakkheve, dhuvaNe phiDite va 'siNhAe // 846 // paDiNIeNa vA jale khitte savvovahi kappe vA taM dhotaM, paMthAto vA phiDiyassa uppahe uttaraNesu prosAe ullejja // 46 // asukkhaveMtassa ime dosA - kucchaNadosA ulleNa dAvitakajjapUraNaM kuNati / uMDA ya pamajjaMte, malo ya AU tato visuve // 850 // ulle asukkhaveMtassa kuhae pamajjaNakajjaM ca Na kareti / aha ulleNa pamajjati to dasaMtesu golayA paDibajhaMti, maliNe ya vAsAsu Auvadho bhavati / evaM dosagaNaM NAuM visubhAve ti chAyAe / jati Na sunakhejja to "praddhAyave" deti, taha vi asukkhaMte "prAyave" sukkhaveti, aMtaraMtare "maleu' puNo prAyave Thaveti, evaM jAva mRkkhaM mRdukAraNatvAt // 850 // je bhikkhU acittapaiTTiyaM gaMdhaM jighati. jighaMta vA sAtijjati ||suu0|| NijjIve caMdaNAdika? gaMdha jiMghati mAsalahu~ / jo gaMdho jIvajaDho, davvaM mIso ya hAti aacctto| saMbaddhAsaMbaddhA ya, jiMghaNA tassa NAtanvA // 851 // sarvA niyukti: "pUrvavat / je bhikkhU padamaggaM vA saMkama vA pAlavaNa vA sayamava karoti kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||10|| pUrvavat, NavaraM mAsalahuM parakaraNavajjaNaM ca / zeSaM saniyuktikaM pUrvavat / je bhikkhU dagavINiyaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijjati // 20 // 11 // sabhASyaM pUrvavat / je bhikkhU sikkagaM vA sikkagaNaMtagaM vA sayameva karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||12|| sabhASyaM pUrvavat / je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA ( cilimili vA ) sayameva karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||13|| 1 hima-karA / 2 darzitakAryaH / 3 kuthite / 4 gA0 848 uttarArdha vyA0 / 5 (pra.u.sU. 10) / 6 (pra. u0 sU0 11) / 7 (pra0 u0 sU0 12) / 8 (pra0 u0 sU0 13) / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra 14-18 sabhASyaM pUrvavat / je bhikkhU sUIe, uttarakaraNaM sayameva kareDa; kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||14|| je bhikkha pippalayassa uttarakaraNaM sayameva karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||1|| je bhikkhU NahaccheyaNassa uttarakaraNaM sayameva karei karataM vA sAtijjati ||suu0||16|| je bhikkhu kaNNasohaNayassa uttarakaraNaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||17|| sabhASyaM pUrvavat / je bhikkhU lahusagaM pharusaM vayati, vayaMtaM vA sAtijjati ||suu0||18|| "lahusaM" ISadalpaM stokamiti yAvat "pharusaM" NevajjiyaM aNNaM sAhuM vadati bhASatetyarthaH / taM ca pharusaM caunvihaM - davve khette kAle, bhAvammi ya lahusagaM bhave pharasaM / etersi NANattaM, vocchAmi ahANupuvIe // 852 // etesiM davvavettakAlANaM jahAsaMkhaM imaM vakkhANaM / / 852 // . davvammi vatthapattAdiesu khete saMthAravasadhimAdIsu / kAle tItamaNAgata, bhAve bhedA ime hoMti // 853 / / vatthAdimapassaMto, bhaNAti ko NaM suvatI mahaM teNaM / khette ko mama ThAe, ciTThati mA vA ihaM ThAhi ||854|| AdiggahaNeNaM Dagalaga-sUtipippalagAdapro vi gheppaMti / davve vatthapattAdiesu ti prasya vyAkhyA - vatthapattasUigAdi appaNocciyA apassaMto evaM bhaNAti - mahaM atthi tti kAuM issA bhAveNa ko NiI labhati ? issAbhAveNa vA mahaM teNa haDaM evaM davyatro lahusayaM pharusaM bhAsati / khettamo lahusayaM pharusaM tassa saMthArabhUmIe kaM ciTThayaM pAsittA bhaNati "ko mamaM saMthArabhUmIe ThAti aNNaM jANamAgo' / ahavA - mA mama saMthArabhUmIe ThAhi / / 854 / / "kAle tItamaNAgate" tti asya vyAkhyA - gaMtavvassa na kAlo, suhasuttA keNa bodhitA amhe / hINAhiyakAlaM vA, keNa katamiNaM havati kAle // 855|| 1 (pra0 u0 sU0 14) / 2 ( pra0 u0 su0 15-16-17-18 ) / 3 hRtam / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 852-859 dvitIya uddezakaH te sAhuNo pae gaMtumaNA tato uDhavijaMto bhaNati - gaMtavvassa Na kAlo, bhajja vi suhasuttA, kepa verieNa praSaNNa paDibohiyA pmh| ahavA - hINaM madhiyaM vA kAlaM keNa kayamiNaM taM ca imaM bhavati kAle "hINAtiritto" // 5 // gaMtabbosaha-paDileha-pariNA-suvaNa-bhikkha-sajjhAe / hINAhi vitahakaraNe, emAdI codito pharusaM // 856! gilANassa prosahavAra gaMtavve hINAtirittaM / ahavA - AyariyapesaNAdiNimitte gilANosahovoge vA paccUsAvaraNhesu paDilehaNaM pahunca, "pariNe" ti beNa porisimAdiyapaccakkhAyaM tassa pAriukAmassa bhattAdINaM vA gaMtukAmassa ugghADA Nave tti mattapaccakkhAyassa vA samAhipANagAdi prANayanvA hoNAdhika kataM, pAdosiyaM vA kAuM suviNe suviu kAmANe, bhikkhaM vA hiDiuM kAmANaM, sajjhAe paTThavaNAvelaM paDucca kAlavelaM kA, evamAisu kAraNesu hINAdhiyaM karato coimo pharusaM vaejjA // 856 // ahavA imo pharusavayaNuppAe pagAro - gacchasi Na tAva kAlo, labhasu dhitiM kiM taDapphaDasse / atipacchAsi vibuddho, kiM jjhasitaM paetavvaM // 757 / / guruNA puvvaM saMdiTTho prosahAtigamaNe aNNaM tatva gaMtukAmaM sAdhu pucchati - gacchasi ? so pucchitasAdhu pharusaM vayati - Na tAva kAlo, labhasu ghiti, ki tahapphaDa sevaM / ahavA - so ceva pucchimo bhaNati pacchaddha kaMThaM / esa gAhatyo paDilehaNAdipadesu jatya jatya jujjate tatra tatra sarvatra yojyam // 857 // ahavA - davvAdiNimittaM evaM pharusaM bhAsati - vatthaM vA pAyaM vA, gurUNa jogaM tu kaNimaM lddh| . kiMvA tuma labhissasi, iti puTTho beti taM pharusaM // 858|| egeNa abhiggahANabhiggaheNa sAghuNA gurupAyoggaM vatthaM pataM saMthAragAdi uggamiyaM, tamaNeNa sAhuNA dina, teNa so uggautasAha pucchiyo- keNuggamita ? so bhati - mayA, ki vA tvaM kSamaH pASANAvalato' maladdhimAn lapsyasi, evaM pharusamAha / / 858 // idANiM khettaM paDucca - khettamahAyaNajoggaM, vasadhI saMthAragA ya pAoggA / keNuggamitA ete, taheva pharusaM vade puTTho // 856 // kSetre'pyevam // 56 // 1 anaadre| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-18 idANi tItamaNAgatakAlaM paDucca - uDuvAsa suho kAlo, tIto keNesa jo ino ahaM / jo essati vA esse, taheva pharusaM vade ahavA // 860 // "uDDa" ti uDubaddhakAlo, "vAsa" ti vaasaakaalo| ahavA - "uDu" ti riu tasmin vAsaH sukhena uDuvAsamukhaH / zeSaM kaMThya // 860 // davvAdisu pacchittaM bhaNNati - davve khette kAle, mAso lahuzro u tIsu vi padesu / tavakAlavisiTTho vA, AyariyAdI cauNhaM pi // 861 / / davyakhettakAlanimittaM pharusaM vayaMtassa patteyaM mAsalahuM / pradhavA mAso ceva mAyariyassa dohiM guru / uvajjhAyassa tavaguru / bhikkhussa kAlaguru / khuDgassa dohiM lahU // 861 // idANiM bhAva pharusaM bhAve puNa kodhAdI, kohAdi viNA tu kahaM bhave pharasaM / uvayAro puNa kIrati, davAti samuppatI jeNaM // 862 // puNasaddo visesaNe, kiM vizeSayati ? bhaNati - davvAdiesu vi kohAdibhAvo bhavati ; iha tu davyAdiNiravekkho kohAdibhAvo gheppati / evaM visesayati / davvAdisu kohAdiNA viNA pharusaM Na bhavati / codaga Aha - to kimiti davvAdi pharusaM bhannati bhAvapharusameva na bhannai ? AcAryAha- dravyAdInAM upacArakaraNamAtra, yataste krodhAdaya: dravyAdisamutthA bhavatItyathaH / / 862 / / bhAvapharusa-uppattikAraNabhedA ime - Alatte vAhite, vAvArita pucchite NisaDhe ya / pharusavayaNammi ee, paMceva gamA muNeyavvA / / 863 // "pAlatte vAhitte vAvArita" eSAM trayANAM vyAkhyA - AlAvo devadattAdi, kiM bho tti kiM va vaMde tti / bAharaNaM ehi io, vAvAraNa gaccha kuNa vA vi||86|| kaMThA 2"puccha-NisaTThANa" duveNha vi imA vyAkhyA - pucchA katAkatesu, AgatavaccaMta AturAdIhiM / NisiraNa hiMDasu geNhamu, muMjasu pitra vA imaM bhaMte ||86shaa kaMThA 1 gA0 863 / 2 gA0 863 / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAthA 86.-87.] dvitIya uddezaka: 77 paMcasu pAlavaNAdipadasa ekkakke pade ime - appagArA geyA - tusiNIe huMkAre, kiM ti ca ki caDakaraM karesi tti / kiM NicutI Na desI, kevatiyaM vAvi raDasi tti // 866 / / puriso puriseNAlato tusiNIyAdichaNhapadANa annataraM kareti / evaM vAhito vi, vAvArio vi, pucchamo vi. nisiTTho vi / te ya purisA ime- pAyariyo, 1 uvajjhAyo, 2 bhikkhU, 3 thero, 4 khuDDo ya 5 . ete pAlavaMtagA pAlappA vi ete cev| saMjatIno vi ceva / taM jahA - pavattiNI, 1 abhiseyA, 2 bhikkhuNI, 3 yerI, 4 suDDI ya 5 // 866 // iyANi pAyarieNa pAlavaNAdisU ja pacchittaM taM imAe gAhAe gahitaM - mAso lahuo guruo, cauro lahugA ya hoMti gurugA ya / chammAsA lahugurugA, chedo mUlaM taha dugaM ca // 867 / ' eyaM ceva pacchittaM cAraNappayogeNa imAhiM dohiM gAhAhiM daMsijjai - AyarieNAlato, Ayarie soca tusiNIe lahuo / raDasi tti chagguraMtaM, vAhitte guruyAdi chedaMtaM // 868 // lahuyAdI dAvArite, mUlataM pucchie gurU NavamaM / . NissaTe chasu padesu, challahugAdI u caramaMtaM // 866 / / pappAyariyaM sodhI, Ayariyasseva esa NAtavvA / ekkekkagaparihINA, pappabhisegAdi tasseva // 870 // tasyeti prAcAryasya / tesi imo cAraNappalogo prAyarieNAyariyo pAlatto jadi tusiNIno acchati, to se mAsalahu~ / huMkAraM karei mAsaguru / kiM ti bhAsati caulahuM / kiM caDagaraM karesi tti bhAsati cuguru| kiM Nivvutti Na desi tti bhAsati challahuyaM / kevaiyaM raDasi ti bhAsati chagguruyaM / mAyarieNAyarimo vAhitto tusiNIyAdisu mAsagurugAdi chede ThAti / pAyarieNAyaripro vAvArito tusiNIyAdisu chasu padesu caulahugAi mUle tthaayti| pAyarieNAyarimo pucchito tusiNIyAdisu chasu padesu caugurugAdi praNavaDhe ThAyati / mAyarieNAyarissa nisiTuM tusiNIyAdisu chasu padesu caulahugAi pAraMciyaM ThAyati / evaM pAyariyo uvajhAyaM pAlavati / tattha pAlavaNAdinimiTuM tesu paMcasu paesu cAraNiyApanogeNa gurubhinnamAsADhattaM praNavaDhe ThAyati / AyarieNa bhikSu mAlatto-tattha vi paMcasu chamu paemu tattha vi bhAraNiyappaprogaNa lahuabhinnamAsAThataM mUle ThAyati / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 18-11 pAyarieNa therA mAlattA gurupravIsarAIdie pADhate chede ThAyati / pAyarieNa khuDDA pAnattA lahupravIsarAiMdiyamAdattaM chamgurue ThAyati // 870 // iyANi uvajjhAya-bhikkhU-thera-khuDDANaM cAraNiyA bhannati / tathimA gAhA - AyarizrA zrabhiseo, ekkagahiNo tadekkiNA bhikkhU / there tu tadekeNaM, therA khuDDA vi ekkeNaM // 871 // imA cAraNiyA - uvanjhAmo pAyariyaM mAlavati / evaM uvajjhAmo uvajhAyaM, uvajjhAyo miAeM, uvajjhAmo theraM, uvajjhAyo khuddh| savacAraNappaprogeNa ekekkapadahINaM paNNarasaguruyarAIdiyADhataM praNavaDhe ThAyai / bhikkhU vi tadegapadahINo sabvacAraNapabhogeNaM lahupaNNarasarAiMdiyADhataM mUle ThAyati / thero vi tadevakapadahINo samvadhAraNappaprogeNa gurudasarAiMdiyADhattaM chede ThAyati / khuDo vi tadevakapadahINo sabvacAraNappaprogeNa lahudasarAidiyADhata chan rue ThAyati // 871 / / idANi saMjatINa pacchittaM bhannati. tatthimA gAhA - bhikkhusarisI tu gaNiNI, therasaricchI tu hoti abhimegA / bhikkhuNi khuDasaricchA, guru lahu paNagAdi do itare // 872 // pAyario pavvattiNi pAlavati sA tusiNIyAdi pade kareti; tattha se pacchittaM bhivakhusarisa; taM ca upajjiya daTThavvaM / jahA yere pAlavaMte pAyariyAdINa pacchittaM, tahA mArieNAlatAe abhiseyAe pacchittaM daTuvvaM / jahA khuDAyariyAINa pacchitaM tahA prAyariya bhikkhuNoe daTuvvaM / / hA prAyarimo theri mAlavati sA tusiNIyAdipadesu savvacAraNappabhogeNa gurupracadasarAiMdiyAuttaM balla hue ThAyati / mAyariyo khuDiM pAlavati tadA savvacAraNappaprogeNa lahupaMcadasarAiMdiyADhattaM caugurue ThAyAta / vajhAyo pavvattiNimAiyAsu savvacAraNappabhogeNa gurudasarA diyADhattaM chede ThAyati / bhikkhU pacatiNimAiyAsu lahudasarAIdiyADhataM chaggurue ThAyati / te pavvattiNimAiyAsa gurugapaNagADhataM challahue ThAyati / guDDo pavvattiNimAiyAsu lahugapaNagADhataM caugurue ThAyati / itaragahaNA therI khuDDI ya TuvA / jahA mAyariyAdo pattiNimAdiyAsu cAriyA tahA pavattiNimAdiyAno vi bhAyariyAdisu reyavvA, samvacAraNappabhogeNa pacchittaM taheva, pavattiNimAiyA pavvattiNimAiyAsu pacchittA jahAyarikavattiNimAdisu tahA vattavvA / ityaM puNa jatya jatya mAsalahuM tattha tattha sattanivAmo. mikkhasadRzI gaNiNIriti banAta sarvatra bhikSusthAnAta prathamaM pravartate / / 872 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 871-878 ] pharusavaNe ime doso - etesAmaNNayaraM, je bhikkhu lahusagaM vade pharusaM / so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM pAve ||873 || ( nAsti cUNiH ) ||873 // kAraNa puNa bhAsejjA vi citiyapadamaNappajjhe, apajjhe vA vaijja kharasajjhe / aNu sAsaNAtraesA, vaejja va vi kiM ci Na TThAe ||874 || dvitIya uddezakaH khittAicitto bhaNejja vA prAyariyAdi 'kharasajbho vA bhaNejjA, grannahA na vAi / mRdU vi sAsaNaM paDuca bhaNejja, Takka mAlava- siMdhudesiyA sabhAveNa pharusabhAsI paMDagAdi vA vi kiM ci tIbbo pharusatrayaNeNa soya pharusAvito asahamANo gaccha3 || 874 || je bhikkhu lahusagaM susaM vaeti vayaM taM vA sAtijjati // 0 // 16 // "musaM" zraliyaM, 'lahusaM pratpaM taM vadamro mAsalahu~ / taM puNa musaM caubbihaM - davve khette kAle, bhAve ya lahusagaM musaM hoti / etesiM gANataM vocchAmi mahANuputrI ||875 // , gaNattaM" viseso, "prANupuvIe" davva / diuvannAsakameNa vakkhANaM / / 875 // rame davvAdi udAharaNA - davvammi vatthapattAdiesa khete saMdhAravasadhimAdisu / kAle tItamaNAgata, bhAve bhedA ime hoMti || 876 // paDhamapAdassa vakkhANaM 1 sarasAdhyaH / pajjha paDo Nesa tuhaM, Na yAvi* sotassa davvato liyaM / gorassaM va bhaNate, davvabhUto va jaM bhaNati // 877|| ahavA davvAliyaM imaM - batthaM pAdaM ca sahasA bhaNejjA, majbhesa Na tujbhaM, sahasA gorazva bravate, dravyabhUto vA anupayukta ityarthaH ||677|| vatthaM vA pAdaM vA, aSNuppAiyaM tu so puTTho / bhaNati mae uSpAiyaM, davve aliyaM bhave ahavA ||878|| 72 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 19-2 vatthapAdAdi aNNeNuggamimA aNNo bhaNai mae uppAiyA // 878 // davvapro aliyaM gayaM / khettano "saMthAravasatimAdIsu" asya vyAkhyA - NisimAdIsammUDho, parasaMthAraM bhaNAti majjheso / khettavasadhI va aNNeNuggamitA beti tu mae tti // 876 // "gisi'' tti rAIe aMdhakAre sammUDho parasaMthArabhUmi appaNo bhaNai; mAsakappapAuggaM vA vAsAvAsapAproggaM vA khittaM vasahI riukhamA, aNaNeguggamiyA bhaNAti mae ti // 876 // khittamo musAvAno goN| "kAle tItamaNAgae" tti asya vyAkhyA - keNuvasamizro saDDho, mae tti Na yA so tu teNa iti tIe / ko Nu hu taM ubasAme, aNAtisesI ahaM vassaM // 880 // ekko abhiggahamiccho egeNa sAhuNA uvsaamipro| anno sAhU pucchimo keNesa saDDho uvasAmipro! annayA viharateNa mae ti / evaM 'tIe" ego abhiggahamiccho arihaMtasAhupaDiNIpro, sAhUNa ya samullAvaM ko hu taM uvasAmeja / tattha eko sAhU praNA tisato bhaNati - so ya avassaM mayA uvassaM mayA uvasAmiyanvo evaM eSyakAlaM prati mRSAvAdaH // 880 // ahavA kAlaM paDucca imo musAvAdo - tItammi ya aTThammI, paccuppaNNe ya'NAgate cetra / vidhisutte jaM bhaNitaM, aNNAtaNissaMkitaM bhAve // 881 // sItamaNAgatapaTuppannesu kAlesu jaM aparinnAyaM taM nissaMkiyaM bhAsaMtassa musAvAtA bhavati / "vidhisuttaM" dasaveyAliyaM, tattha vi vakka suddhI, tattha je kAlaM paDucca musAvAdasuttA te iha dadrutva 1881 // "bhAve bhedo imo" tti asya vyAkhyA - payalA ulle marue, paccakkhANe ya gamaNa pariyAe / samuddesa saMkhaDIyo khuDDaga parihAriya muhImo // 882 // avassagamaNaM disAmU, egakule ceva egadavve ya. paDiyAkkhittA gamaNaM, paDiyAkhittA ya bhuMjaNaM // 883 // do'vi gAhA jahA peDhe "pUrvavat // 83 // davvAdimusAvAyaM bhAsaMtassa kiM bhavai ? 1 gA0 876 / 2 gA0 876 / 3 saMbaMdhi mRpA / 4 gA0876 / 5, 268-266 dvA0 / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 876-857 ] dvitIya uddezakaH pAyariyAha - etesAmaNNayaraM, jo bhikkhU lahusayaM musaM vayati / ___ so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // 884 // kaMThA / / 884 // kAraNo bhAsejA vi vitiyapadaM uDDAhe, saMjamaheu va bohie teNe / khette vA paDiNIe, sehe vA vAdamAdIsu // 8 // 1-uDDAharakkhaNaTuM, jahA keNa ti puTTho - tumbhaM lAuesu samuddesI ? Na ca tti vattanvaM / 2-"saMjamahe" atyiM te keti miyA diTThA? dimu vi na diTTha tti vattanvaM / 3--"bodhitA" micchA, tesi bhImo bhaNija - "eso khaMdhAvAro eti" ti| 4-teNesu "esa satyo eti" ti, "avsrh'| 5- "khette" ghIyAra (jAi) bhAvie "baMbhaNo ahami" ti bhAsae, jattha vA sAhana najati tattha pucchito bhaNati seya parivvAyagA mo| 6- koi kassai sAhussa paduTTho, so ca taM na jANati, tAhe bhaNejjA "nAhaM so, Na vA jANe, paradesaM vA go" ti bhnnejjaa| 7-sehaM vA saNNAyagA pucchaMti - tattha bhaNijjA "nattheriso Na jANe, gato vA prdesN"| 8-vAde asaMteNA vi paravAdi nigihijjA / / 885 // je bhikkhU lahusagaM adattamAdiyai, AdiyaMtaM vA sAtijjati // 20 // 20 // "lahusaM" thovaM, "pradatta" teNaM, "mAdiyaNaM" gahaNaM, "sAijaNA' aNumoyaNA, mAsalahu pacchittaM / adattaM davvAdi caunvihaM - danve khette kAle, bhAve ya lahUsagaM adattaM tu / etesiM gANattaM, vocchAmi ahANupunvIe // 886 // davva-khetta-kAlANaM imaM vakkhANaM - davve ikkaDakaDhiNAdiesu khette uccArabhUmimAdIsu / kAle ittariyamavI ajAittu ciTThamAIsu // 887 // vaNassatibhedo "ikaDA" lADANaM pasiddhA / kaDhiNo vaMso mAdiggahaNAto avalehaNiyA dArudaMDaya - pAdapuchaNamAdi ete aNaNunnAte ginhati / / khettamo pradattaM ginhati uccArabhUmi mAdi, mAdiggahaNAmo pAsavaNalAuaNillevaNabhUmIe manutadittA undhArAtI prAya / khittamo pradattaM gataM / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra - 21 kAle " itvaraM" stokaM zraNaNunnavittA ciTThati / bhikhAdi hido jAva vAsaM vAsati 'viticchaM vA paDicchati, zraddhANe vA aNaNuSNavettA rukkha heTThAsu ciTThati, nisiyati tuvadRti vA / davvAtisu tisu vi mAsalahaM // 887 // 82 idANi mAve dattaM bhAve pAuggassA, aNaNuNNavaNAI tappaDhamatAe / ThAyaMte uDubaddha, vAsANaM vuDavAse ||888 | uDubaddhe vAsAsu vA buDDhAvAse vA tappaDamayAe pAyoggA'NaNunnavaNabhAveNa pariNayassa davvAdimu caiva bhAva lahu zrataM / uDuvAsavuDhesu jaM joggaM taM pAuggaM bhaNNati // 88 // lahusamadattaM gevhaMtassa ko doso ? imo etesAmaNNayaraM, lahusamadattaM tu jo tu zratiyaI / so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM pAve // 88 // kAraNato geNhato grapacchitI pradoso ya - zraddhANe gelaNe, omasive gAmAnugAmimativelA | teNA sAvaya masagA, sItaM vAsaM durahiyAsaM // 80 // zraddhANAo niggato parisaMtI gAmaM viyAle patto tAhe zraNuSNavitaM ikkaDAti gevheja, vasahIe viguNaviyA ThAejja | AgADhagelo turiyakajje khippAmeva guNAvitaM gevheja / zromoyariyAe bhattAdi pradiSNaM sayameva geNheja / zrasivagahitANaM na koti deti tAhe pradiSNaM taNasaMthAragAdi gevhejja / gAmAzugAmaM dUijmANA viyAle gAmaM pattA jai ya basahI Na labbhati tAhe bAhi vasaMtu, mA pradattaM gehaMtu, maha bAhi duvidhA teNA - siMghAti vA sAvayA, masagehaM vA khajijati, sIyaM vA durahiyAsaM, jahA uttarAvahe praNavarataM vA vAsaM paDati ||80|| etehiM kAraNehiM, puvvaM u ghetu pacchaNuNNatraNA 1 zraddhANaNiggatAdI, diTTamadi imaM hoti ||861|| etehiM tejAtikAraNeha vasahisAmie diTThe zraNuSvaNA zradiTThe zradvANa nimgayAdi sayaNasamosiMgAi guNavettuM gharasAmiNA pradiSNaM u ghettuM pacchA gharasAmiyamaguNNaveti // 81 // imeNa vihANeNa - paDilehaNa'NuNNavaNA, aNulomaNa pharusaNA ya adhivAse / atiricami dAyaNa, NiggamaNe vA duvidha-bhedo ||862|| " paDileha" tti grasya vyAkhyA - abhAsatthaM gaMtUNa pucchaNA dUrayattimA jataNA / taddisamettapaDictraNa, pattammi kahiM ti sambhAvaM ||863 // 1 vA timicchaM pratIkSate / 2 pariNAma / 3 paDosI / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 888-866 ] dvitIya uddezakaH so gharamAmI jadi khettaM khalagaM vA gato jati prabhAse to gaMtuM praNuSNavijjati / zrahataraM devItAhe trANAmavighehi grAgameuM taM disaM dUra gaMtuM paDikkhani jAhe sahU (sAhU) samovaM tIsaha sabbhAvo kahijati / jahA tujjha vasahIe ThiyAmo tti // 663 // iNi tumaM NujAsu / jati diTThadiSNA to laThThe / graha se muviyattaM na deti vA tAhe anulomavayahi paSNavijati aNusAsaNaM sajAtI, sajAtimeveti taha vi tu te / abhiyogaNimittaM vA, baMdhaNa gose ya vavahAro ||864 || jahA gotrAta gojA timaMDalacuto gojAtimeva jAti ; AsaNe vi No mahissAdimu Thini kareti evaM vayaM pivemo / jati tahavi Na deti pharusANi vA bhagati, tAhe so pharusaMga bhUgati; adhiyA sijai / jai taha vimicchubheja tato vijAe uSNehi vA vaso kajjati NimittaMga vA zrauMTA vijati / tassAsati rukmAtisu bAhi vasaMtu mA ya teNa samaM kalahetu / pAvagaM ca graha vAhi duvipro - prAya saMjamANa, uvakaraNa- sarIrANa vA, saMjama - caritANa vA 'atiriccate laMghatetyarthaH / tAhe bhaNgati - zramhe sahAmo, jo esa grAgatimaMto esa rAyaputo sahissa esa vA sahassajohI sovi kayakaraNo kiM ci karaNaM dAeti; jahA "vissabhUtiyA muddiSpahArega saMdhamma kaviTThA pADiyA" / esa dAyaNA / taha vi aTTAyamAge baMdhiuM ThaveMti jAva pabhAyaM / so ya jaDa rAyakulaM gacchati tattha teNa samANaM vavahAro vajati / kAragiyANaM zrato bhagati - bramhehi rAhiyaM yAcitehi baddho / jai. mhe bAhi musitA sAvaehi vA khajjaMtA to raSNo ahiyaM yaso ya bhavato / parakRtanilayAzca tapasvinaH, rakhiyAgiya tavovaNANi, Na doSetyarthaH // 64 // 8.3 5 je bhikkhU lahumaeNa sItodagaviyaDeNa vA usiNodgavigraDeNa vA hatthANi vA pAdANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muhaM vA uccholleja vA padhoveja vA; ucchAlletaM vA potaM vA sAtijati ||0|| 21 // "lahusaM" stokaM yAva tiSNi pasatI sItodagaM sItalaM, usigodagaM unheM "triya" vavagatajIvaM / ettha sotogaviyahi sapavikkhehiM caubhaMgo / mutte ya paDhama tativabhaMgA gahiyA / do hatthA hatyANivA, do pAdA pAdANi vA battIsaM detA detANi vA Asae, posae ya, zrI ya iMdiyamuhA, muhANi vA "uccholaNaM" ghovaNaM, taM puNa dese savve y| Nijjuttivittharo imo tiSNi pasatI ya lahusaM, vigaDaM puNa hoti vigatajIvaM tu / uccholaNA tu teNaM, dese savve ya NAtavyA ||6|| gatArthAH / / 365 // iSNamaNANNA, duvidhA desammi hoti NAyavvA / ANNA vi yaduvidhA, NikkAraNao ya kAraNo ||866 || 1 gA0 862 / 2 gA0 862 / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-21 dese uccholaNA duvihA-mAiNNA praNAiNNA y| sAdhubhirAcaryate yA sA pApi, itarA tadviparItA / pAiNNA duvidhA - kAraNe NikkAraNe ya // 86 // jA kAraNe sA duvidhA - bhattAmAse leve, kAraNaNikkAraNe ya vivarIyaM / 'maNibaMdhAdikarasu, jettiyametaM tu leveNaM / / 867|| __ tattha bhattAmAse 'maNibaMdhAdikaresu" ti masaNAiNA levADeNa hatthA levADiyA te maNibaMdhAto ja va dhAvati, esA bhattAmAse / imA leve "jettiyamettaM tu leveNaM" ti asajjhAtiya muttapurIsAdiNA jati sarIrAvayaveNa calaNAdi gAtaM levADitaM tassa tattiyamettaM dhove / esA kAraNo bhnnitaa| NikkAraNe tagvivarIya ti||86|| etaM khalu pAiNNaM, tabvivarItaM bhave aNAiNNaM / calaNAdI jAva sIraM, savvammi hota'NAiNNaM 868 // bhattamAse leve ya imaM prAiNNaM, tanvivarIyaM - dese sacce vA, savvaM praNAiNNaM // 86 // tattha dese imaM prAiNNaM - muha-NayaNa-calaNa-daMtA, Nakka-sirA-bAhu batthideso ya / pariDAha duguMchAvattiyaM ca uccholaNA dese // 66 // muha - NayaNAdiyANa kesi ci duguMchApratyayaM paridAghapratyayaM vA dese savve vA uccholaNaM karotItyarthaH // 86 // vakSyamANaSoDazabhaMgamadhyAt amI aSTau ghaTamAnA; zeSA aghaTamAnA : AiNNa lahusaeNaM, kAraNaNikkAraNe v'nnaainnnne| dese savve ya tadhA, bahueNemeva aTThapadA // 600 // mAiNNalahusakAraNadese eSa prathamaH / eSa eva zikkAraNasahitaH dvitIyaH / manAcIrNagrahaNAt tRtIya - caturthI gRhItau / lahusaNikkAraNa desetyanuvartate, caturthe vizeSa: sarvamiti vaktavyam / jahA lahusapae cauro bhaMgA tahA bahueNa vi cauro sabve aTThaH / eva-zabdagrahaNAta tRtIya caturtha paMcama SaSTha bhaMgaviparyAsaH pradarzitaH // 10 // vakSyamANaSoDazabhaMgakrameNa ghaTamAnAghaTamAnabhaMgapradarzanArthaM lakSaNam - jatthAiNNaM savvaM, jattha va kAraNe aNAiNNaM / bhaMgANa solasaNhaM, te vajA sesagA gejjhA // 601 // yasmin bhaMge AcIrNagrahaNaM dRzyate tatraiva yadi sarvagrahaNaM dRzyate tataH pUrvAparavirodhAnna ghaTate aso bhaMgaH / yatra vA kAraNagrahaNe dRSTe anAcIrNa dRzyate asAvapi na ghaTate / ete varjayitvA zeSA grAhyAH / / 60 1 // solasabhaMgarayaNagAhA imA - pAiNNe lahusakAraNa, desetare bhaMga solasa havaMti / etthaM puNa je gejjhA, te vocchaM suNa samAseNa // 602 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyamAcA 897-908) dvitAya uddazaka: itaragrahaNAta praNAiNNabahusaNikkAraNasavvamiti ete padA daTThanvA / / 602 / / pramI grAhyA - paDhamo - paDhamo tatizro ekkAro bAro taha paMcamo ya sattamayo / paNNara solasamo vi ya, parivADI hoti aTTaNhaM / / 603 // paDhamo, tatimro, ekakAraso, bAraso, paMcamo, sattamo ya, do carimA ya yathoddiSTakrameNa sthApayitavyA imaM graMthamanusarela / / 603 // AiNNalahusaeNaM, kAraNaNikkAraNe vi tattheva / gAiNNa desasavve, lahuse tahiM kAraNaM Natthi // 604 // mAiNNa lahusaeNaM kAraNe iti prathamaH / NikkAraNe tattheva tti prAiNNa lahuse anuvartamAne NikkAraNaM draSTavyam / dvitIyo bhaMgaH / paDhama - bitiesu desamiti arthAd draSTavyam / pazcArddhana tRtIyacaturthabhaMgI gRhIto / praNAiNaM tRtIye vaise, caturthe sarva / lahusamityanuvartate / tatiyacautthesu kAraNaM Natthi / / 604 // idANi paMcamAdi bhaMga pradarzanArtha gAthA - zrAiNNe bahueNaM, kAraNaNikkAraNe vi tatthaMva / NAiNNadesasavve, 'yahuNA tahi kAraNaM Natthi // 60|| paMcame bahueNaM mAiNaM kAraNaM / "tattheva" ti pAiNNabahuesu aNuvaTTamANesu chaTe nikkAraNaM draSTavyamiti / paMcamachaTTesu desamiti arthAddaSTavyamiti / saptamASTamesu praNAiNaM / saptame desaM / praSTame savvaM / bahusamityanuvartate, kAraNaM nAstyevetyarthaH // 10 // prathamabhaMgAnujJArtha zeSabhaMgapratiSedhArtha ca idamAha - prAiNNalahusaeNaM, kAraNato dese taM aNuNNAtaM / sesA NANuNNAyA, uvarillA sattavi padA u // 606|| mAiNNalahusaeNaM kAraNe dese / esa bhaMgo aNunAto / uvarimA satta vi paDisiddhA bhaMgA / / 606 / / dvitIyAdibhaMgapradarzanArtha idamAha - prAiNNa lahusaeNaM, NikkAraNa deso bhave bitimro / gAiNNa lahusaeNaM, NikkAraNa deso taiyo // 607 // gAiNNa lahusaeNaM, NikkAraNa savvato cauttho u / evaM bahuNA vi aNNe, bhaMgA cattAri NAyavvA // 608|| mAiNNe sahusaeNaM NikkAraNe dese esa bitiybhNgo| praNAipaNe lahuse NikakAraNe dese tatiya mNgo| praNA iNe lahuse NikkAraNe savvato cautyabhaMgo / evaM bahuNA vi aNNe cauro bhaMgA kAyavvA / / 608 // 1 bhuse| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUmike nizIthasUtre paDhamabhaMgo suddho, sesesu imaM pacchitteM - suddho lahugA tisu dusu, lahupro caulahU ya aTThamae / pacchice parivADI, aTThasu bhaMgesu eesu // 606 // 'suttaNivAto bitie, tatie ya padammi paMcame ceva / chaTTe ya sattame vi ya, taM sevaMtA''NamAdINi // 910 // bitiya-tatiya-paMcama- cha?-sattamesu bhaMgesu suttaNivAto mAsalahuM / cauttha?mesu unahuM / tamiti desasnAnaM vA sevaMtassa prANA praNavatva micchattavirAdhaNA bhavati // 10 // pahANe ime dosA - chakkAyANa virAdhaNa, tappaDibaMdho ya gArava vibhUsA / parisahabhIruttaM pi ya, avismAso ceva NhANammi / / 611 // vhAyaMto chajIvaNikAe vaheti / hANe paDibaMdho bhavati - punaH punaH snAyatItyarthaH prasnAnasAdhuzarIrebhyaH nirmalazarIro ahamiti gAravaM kurute, snAna eva vibhUSA alaMkAretyarthaH / bhavhANaparIsahAmo bIhati taM na jinAtItyarthaH / lokasyAvizrambhaNIyo.bhavati // 41 // ete sasnAnadoSA uktaa| idANiM kappiyA - bitiyapadaM gelaNNe addhANe vA tavAdiAyarie / mohatigicchabhiyoge, ome jataNA ya jA jattha // 12 // gilANassa siMcaNAdi aMte vA sarvasnAnaM kartavyaM / praddhANe zrAntasya pAdAdi desasnAnaM sarvasnAnaM vA kartavyaM / vAdino vAdiparSadaM gacchato pAdAdi desasnAnaM sarvasnAnaM vA prAcAryasya pratizayamiti kRtvA desasnAnaM sarvasnAnaM vA / mohatigicchAe kiDhiyAdi sahiDhayAbhigame vA desAdisnAnaM-sarvasnAnaM vA karoti |raayaabhiyoge muThullasiyAtikAraNesu rAyateurAdi abhigame dezAdisnAnaM kartavyam / prome ujjalavesassa bhikkhA sanmati raMko vA mA bhaNihiti / jA jataphA, jatya pANae hANapANe vA, sA sarvA kujjA IIE12 // je bhikkhU kamiNAI cammAI dhareti; gharetaM vA sAtijjati |mu0||22|| kasiNamatra pradhAnabhAve gRhyate / taM ca kasiNaM imaM caunvihaM - sakala-ppamANa-vaSNaM, baMdhaNa-kasiNaM catutthamajiNaM tu / akasiNamaTThAdasagaM, dosu vi pAdesu do khaMDA / / 913|| kamiNaM cauvvihaM - sakalakasiNaM, pamANakasiNaM, vaNakasiNaM, baMdhaNakasiNaM gAtavvaM bhavati / eyaM canvihaM vi na kappai paDimmahi / codaga Aha - jai evaM to jaM akasiNaM cammaM taM aTThadasakhaMDa kA dosu vi pAdesu parihAmavvaM / esa dAragAdhA pratyo // 13 // 1 nAstImA gAthA cUrNA 2 sUtroktam / / 3 jayati / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhyagAthA 606-916] dvitIya udezaka: sakalakasiNAe vakkhANaM - egapuDa-sagala-kasiNaM, dupaDAdIyaM pamANo kasiNaM / kosaga khallaga vaggurI. khapusA jaMgha'ddhajaMghA ya / / 614 // egapuDaM - egatalaM akhaMDiyaM sakalakasiNaM bhaNati / domAdi talA jIe uvAhaNAe, esA pamANato kasiNA / pamANakasiNAdhikAre ime vi aNNe kasiNA talapaDibaddhA- addhaM jAva khallayA jIe uvAhaNAe sA 'paddhakhallA, evaM samattakhallAre / khavusA padANi cakkapAdigA ca, "vaggurI chiNNapuDI, sukkajaMghAe pradaM jAva "koso praddhajaMghA, jANuyaM jAva samattajaMghA / / 614 // pAdarasa jaM pamANaM, teNa pamANaNa jA bhave kamaNI / majjhammi tu akkhaMDA, aNpattha va sakalakasiNaM tu // 11 // kaMThA pamANa-vaNNa-baMdha-kasiNANa vakkhANaM vaNNaDDha-vaNNakasiNaM, taM paMcavidha tu honi NAtacvaM / bahubaMdhaNakasiNaM puNa, pareNa jaM tiNha baMdhANaM // 16 // yaccama vargenA'yamujjvalamityarthaH tadvarNakRtsnaM / sa kRSNAdi paMcavidhaH / / 16 / / vagguri-khavusa-paddhajaMghA-samattajaMghAe a vakkhANaM imaM - dugapuDa-tigapuDAdI, khallaga-khapuma-ddhajaMgha-jaMdhA ya / lahuo lahuyA gurugA, vanguri gurugA ya jati vAre / / 617 / / uvariM tu aMgulIzro, jA chAe sA tu vaggurI hoti / khavusA u khalugametaM, addha gavvaM ca do itarA // 18 // "do itarA" zraddhajaMgha-rAmattagaMdhA ya // 618 // idANi pacchittaM bhaNNati sakalakasiNaM / gAhA // lahuo lahuyA dupaDAdigama gurugA ya khallagAdIsu / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA saMjamAyAe // 616 / / sakalaka siNe maaraalhuN| dupaDa disu pulhuaaa| caugurugA imesu addhakhallA samantakhallA savusA vaggurI praddhajaMghA samattajaMghA ya; samvesu ca ugurugA // 16 // 1 yA pAdArdhamAcchAdayati sA ardhakhallakA / 2 yA ca sampUrNapAdamAcchAdayati sA samastakhallakA : 3 yA cuTakaM pidadhAti sA khapusA / 4 yA punaraMguli cchaditvA pAdAvuparicchAdayati sA vAgurA / 5 yatra tu pApANAdipu pratiskhalitAH pAdanakhA mA bhajyantAmitibuddhayAguliraMguSTho vA prakSipyate sa kozakaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Et sabhASya cUrNi nizIthasUtre [ sUtra- 21 ( prANAprA ya dosA, saMyamavirAhaNA zrAyavirAhaNA ya / tattha kamaNIhi parihitrAhi pIpIlimAvirANA saMyamavirAhaNA varddha chinne pakkhalaNA prAyavirAhaNA pamattaM vA devayA chalejjA | ) ||616 // uvANahAdhikAre imesu cchittaM bhaNati - aMgulikose paNagaM, sakale sukke ya khallae lahuA / baMdhaNavaNNapamANe, lahugA taha pUra puNNe ya || 620 // aMguThThagulikose paNagaM / uvANahAe apaDibaddha sukkakhallAe mAsalahuM / pUrapuNNAe caulahuM / gaNNaDDhe caulahuM / baMdhaNaka siNe ya caulahuM zraddhakhallAdisu caugurugamabhihitaM // 120 // tadvizeSaNArthamidamAha - addha e samattakhallaga, vagguri khapusA ya zraddhajaMghA ya / gurugA dohi visiTThA, vaggurie zraNNatara evaM // 621 // zraddhakhallA, samattakhallA, khavusA, praddhasaMmattajaMghA ya do vi ekkaM caiva dvANaM etesu causu tavakAlavisiddhaM caugurugaM / vaggurie tavakAlANaM zraNNataraM guruzraM dAyavvaM // 21 // idANi prAyazcittavRddhipradarzanArthaM idamAha - jattiyamittA vArA, tu baMdhae muMcae tu jativArA / saGkANaM tativAre, hoti vivaDDhI ya pacchitte ||622 // aMgulikosagaM jattiyA vArA baMdhati muyati vA tattiyA ceva paMcarAtidiyA bhavaMti / evamanyatrApi dvANaM tattiyA vArA bhavati / "hoti vivaDhI ya pacchite ' tti ekkaM paNagAdi sadvANaM, bitiyaM prANAbhaMgapratyayaM =4 guru; / taiyamanavasthA pratyayaM kA / caturthaM mithyAtvajananapratyayaM kA / DaMkaNAdi zrAyavirAhaNAdi pratyayaM - skA / saMjame kAyavirAhaNA NipphaNNaM ca evaM pacchittassa buDDhI / havA - zrabhikkhapaDi sevaNa' to uvari dvANaMtavuDDhI bhavati // 922 // suttanivAtapradarzanArthaM idamAha - suttaNivA to sagalaka siNaM mitaM jo tu geNhatI bhikkhU / so prANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // 623|| kaMThA idANi upAnatka doSapradarzanArthaM idamAha - 1 2 3 4 gavvo NimmaddavatA, Niravekkho Niddazra NiraMtaratA | bhUtANaM uvaghAto, kasiNe cammaMmi cha dosA ||624|| dvA0 gA0 "gavvo Nimaddave" tti do dArA ! Asato hatthigato, gabvijjati bhUmito tu kamaNillo / pAdo tu samAukko, kamaNI tu kharA adhiyabhArA // 25 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 20-30 ] dvitIya uddezaka : jahA padacArillaM paDucca prasagato gallijati taM paDucca hastyArUDho gavvijjati, evaM 'aNuvAhato kamaNillo gavijjati / pAdo mRdutvAnna tathA jIvopaghAtAya yathA upAnatkA kaThiNA adhikabhArAkrAntA jIvopaghAtAya bhavati // 625 // idANi "" Niravekkha" ti dAraM kaMTAdI pehato, jIve vihu so tahe pehejjA / thimahaM tiya kamaNI, NAvekkhati kaMTae Na jie ||26|| - idANi "" Nihae" tti dAraM - - - aNuvAhaNo kaMTAdI pehaMto jIvA vi pehejjA / sa uvAhaNo puNa nirapAyatvAdAtmano na kaMTakAdyapekSate, to jIveSvapi nirapekSaH // 626 / / putraM datA bhUtesu, hoti baMdhati kamesu to kamaNI / jAyati hu tadabbhAsA, sudayAlussA vi NiddayatA ||27|| "puvvaM" zrAdau "dayA" nirdayatvaM yadA zrAtmano manasi kRtaM bhavati / tadA kamesu kamaNIbho baMdhati / " tadabbhAsA" sudayAlussa vi purisassa evaM niddayatA jAyati // 927 // idANi "" niraMtara " ti dAraM vi bajja pAdeNa pellito aMtaraMgulagao vA / muccejja kuliMgAdI, na ya kamaNIpelliyo jiyai // 628 || "zravi" saMbhAvaNatthe, "aMbakujjaM" pAdatalamadhyaM tena "pellito" AkrAntaH, aMguSThAMgulyaMtaraM aMtaraMgulaM prapi ca, aNuvAhaNassa etesu padesu Thito na mArijjati, Na ya uvAhaNAhi NiraMtaraM bhUmipusaNAhi prakkato jIvati // 28 // idANiM ""bhUgANaM uvaghAtaM " tti dAraM kiMha bhRtANuvaghAto, Na hohiti pagatidubbalatapUrNa | sabharAhi pellitANaM, kakkhalaphAsAhiM kamaNIhiM ? // 26 // 86 "kiha" tti kena prakAreNa, "bhUtA" jIvA, "upaghAto" pIDA vyApAdanaM vA pagati sabhAvaM, dubbalaM pradaDhaM "tanuH " zarIraM, "sabharAhi" puruSabhArAkrAntAbhiH, "pellito" zrAkrAntaH kaThinasparzana 'dehAbhiH upAnatkAbhiH / ziSyo vaktavyaH " tvaritaM prAkhyAyatAM ", " kathaM upaghAto na bhaviSyatItyarthaH ?" // 626 // vavAde puNa kAraNe ghettavvA, jatoM bhaNati I - 3 1 4 NA 6 zraddhA gelaNe, rasA sahUya ghaTTa bhiNNeyaM / 5. 10 ajjANaM kAraNajjAra // 930 // dubbalacakkhU bAle, 1 anupAnahaM puruSaM vilokya / 2 gA0 624 / 3 gA0 624 / 4 gA0 624 / 5 gA0 624 / 6 " dehAhi " pratyantare / 12 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eun "advANe gelaNe" tti vakkhANeti sabhASya-cUrNike nizIthasUtre kaMTAhisItarakkhaTTatA vihe khausamAdi jA gahaNaM / saha-pANa gilANe, ahuNuTThita bhesayaTThA vA ||31|| - zraddhANapaDivaNNa kaMTaka - ahi sIya rakkhaTTatA kosa jAva khabusa praddhajaMghasamattajaMghAto vi ghetabvAto / - havA praNApubvI khavusaM zrAdikAuM savve vi bhedA ghettantrA / gilANosaha pAuM puDhavIeNa Thati pAe, mA sItANubhAvA to jorejja, mahuradvito gilANa, aggibalaNimittaM, gilANaTThA vA turiyaM saha gaMtavvaM // 631 // safir "risillAdINi" tiNNi dArANi - - rasillarasa va risA, mA khubbhe teNa baMdhae kamaNI / samavaMtAharaNaM, pAo ghaTTo va giridese || 632 // arisilassa mA pAdataladaurbalyAdarzakSobho bhavediti / prasahiSNuH rAjAdi dIkSitaH sukumArapAdaH prasaktaH upAnatkAbhirvinA gaMtu / ettha didUMto - ujjeNIe pravatisomAlo / giridese cakamapro talAI ghaTTayaMti giridese vANa saMkkati viNA uvANahAhiM cakamiuM ||632 // "bhiraNa" kuTThAti tiSNi dArA yugavaM vakkhANeti - - kuTThissa sakkarAdIhi vA vibhiNNo kamo tu madhulA vA / bAlo asaMvuDo puNa, ajjA viha docca pAsAdI ||33|| bhiNNakuTThiyassa pAdA kaTTasakkara kaMTagAdIhi dukkhavijjati pAde gaMDa " mahulA" bhaSNati, sA vA utA | bAlo prasaMvuDo jattha tattha vA pAde chunbhati / viha zraddhANaM tattha jatA prajjAzro NijjaMti, doccaM corAtibhayaM tattha vasabhA kamaNIo kamesu kAuM paMthaM motUgaM pAsaTThitA gacchanti / savvANi vA uppaNa gacchati / zrAisadAo savve vi ummaggeNa gacchati / jo cakkhussA dubbalo so vejjova eseNa kamesu kamaNI pidhi / jaM pAe abhaMgaNovAhaNAi parikammaM kajjati taM cakkhUvagAragaM bhavati / jamro uttaM [ sUtra - 22 idANiM kAraNajAe ti dAraM "daMtAnA maMjana zreSTha, karNAnAM dantadhAvanam / ziro'bhyaMgazca pAdAnAM pAdAbhyaGgazca cakSuSAm ||" kulamAdikajja iMDiya, pAsAdI turiyadhAvaNaTThA vA / kAraNajAte vaNNe, sAgAramasAgare jataNA ||34|| kula - gaNa - saMghakajjesu, daMDiyA vA jholaggaNe, turiyadhAvaNe smaraNA cArabhRtavat kamaNI kamesu baMdhati, anyatra vA kAraNe mAyariyapesaNe vA, turie vA saddAzro dAragAhatya / casaddasUie sammaddadAre udagAgaNi - cora Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ myagAthA 631-140 ] dvitIya udadezaka: vayamaesu vA NassaMto, jattha sAgAriyadoso Natthi tattha jynnaa| jattha puNa sAgAriyA uDDAhati tattha vaNauM gAmAdisu pvisNti| grahavA - moraMgAdi cittiyAgro sAgAriyAu tti kAuM Na geNhati, uNubbhaDAto gehati // 634 // evaM addhANAdikAraNesu geNhamANassa vaNNakasiNe kamo bhaNNati - paMcaviha - vaNNa - kasiNe, kiNhaM gahaNaM tu paDhamatro kujjaa| kiNhammi asaMtammI, vivanakasiNaM tahiM kujjA // 33 // paMcavihe vaNakasiNe putvaM kaNhaM gehati / tammi asaMte lohiyAdi geNhati / tassa vi asate limAdIhiM vivaNNakaraNaM kareti, mA uDDA hissati logo rAgo vA bhavissati / / 635 // sagalappamANabaMdhaNakasiNesu vihI bhaNNati - 'kasiNaM pi geNhamANo, jhusiragahaNaM tu vajjae saahuu| bahubaMdhaNakasiNaM puNa, vajjeyavvaM payatteNaM // 636 / / sakalakasiNaM pamANakasiNaM geNhamANo jhusiraM vajjate / bahubaMdhaNakasiNaM payo vajjate // 636 // taM baMdhaNamimaM -- dorehi va vajjhahi va, duvihaM tivihaM ca baMdhaNaM tassa / kita-kArita-aNumodita, punyakatammI ahikAro // 637 // doreNa vA vadhraNa vA do tiSNi vA baMdhe kareti / kasiNaM vA akasiNaM vA sayaM Na kareti, aNNeNa vANa kAraveti, kIrataM NANumodati / "puvakata" mahAkaDae adhikAro grahaNamityarthaH // 637 / / te puNa do tiNNi vA baMdhA bhavaMti - khaluge ekko baMdho, ekko paMcaMgulassa donnnnete| khaluge ekko aMguDe, bitimro cauraMgule tatiro // 638 // khaluge gale vadhrabaMdho ego, aMguTTa aMgulINaM ca ego, ete doNNi / khaluhae ego, aMguDhe. bitigro, cauraMgulIe tatipro // 38 // / jo puNa sayaM kareti kAraveti aNumodeti vA tattha pacchittaM - sayakaraNe caulahuA, parakaraNe mAsiyaM aNagyAyaM / aNumodaNe vi lahuo, tattha vi prANAdiNo dosA / / 636 / / prANAdiNo ya dosA, sayaMkaraNe a uDDAho upadakara: saMbhAvyate // 639 / / akasiNasagalaggahaNe, lahuzro mAso tu dosa aannaadii| vitiyapadagheppamANe, aTThArasa jAya ukkosA / / 640 // 1 "kiNhaMmi'' kRSNavarNamapi gRhan zupiragrahaNaM sAdhuH prayatnato varjayet iti bRhatkalpe udde0 3 sU0 5-6 - bhASyagAthA 3868 / 2 ghuTake / 3 carmakaraH / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizItha pUtre [ sUtra- 22 sakalAdica uppaesa solasabhaMgA / tatthesa Tumo bhaMgo pamANa vaNNa baMdhaNehiM akasiNaM sagalaka miNaM puNa / ettha se mAsa huM / spaSTaH sUtranipAtaH / gevhaMtasma ANAdiNo dosA / dvANakAraNesu bitiya deNa gheppamANe solasabhaMgo grahItavyo madhye khaMDitA ityarthaH / 62 atrAha codaka - dukhaMDAdi unakoseNaM jAva gava khaNDA egA, domu tri aTThArasa // 140 // idamevAbhiprAyaM codakaH vyAkhyAnayati - - jadi dosA bhavate, jahuttA kasiNA'jiNe / atthAvattI sUmo, erisaM dAi kappati // 41 // " ajinaM" carma, tammi kasiNe gharijjamANe jadi evaM dosA bhavaMti to pratyAvattIe "sUemo" - jANAmo, "dAi" tti abhiprAyadarzanaM IdRzaM kalpate // 641|| akasiNamaGkArasagaM, egapuDaviNNa egabaMdhaM ca / taM kAraNami kaSpati, NikkAraNadhAraNe lahu // 142 // eSa SoDazabhaMgo gRhItaH pUrvArdhana, tadapi kAraNe vikAraNadharaNe lahU // 942 // codaga evAha jati kasiNassa gahaNaM, bhAge 'kAu' kame tu aMDarasA / ega puDaviNehi ya, tehiM tahiM baMdhae kajje // 643 // jati kasiNaM ghe pati to jahAhaM bhaNAmi tahA gheu / do uvAhaNAo aTThArasakhaMDe kAuM egapuDavivaNNaM ca jattha jattha pAda- padese prAbAhA tahi tahi kajje egadugAdikhaNDe baMdhati // 143 // kahaM puNa aTThArasakhaNDA bhavaMti, bhaNNati paMcagulapatteyaM, gumahe ya chaDakhaMDaM tu / sattamamaggatalammI, majjhamapahigA NatramaM // 644 // paMcagulapatteyaM paMcakhaMDA / aMguTTagassa aho chuTTa khaMDaM / zrabhgatale sattamaM khaDaM / majbhatale graTTamaM khaMDaM / pahiyAe evamaM khaMDa / evaM bitiuvANAe vi gava / evaM savve vi zrArakhaNDA bhavati // 1644 || evaM codakenokte AcAryAha evaMtiyANa gahaNe, muMcate vA ci hoti palimaMtrI | vitiyapadadhippamANe do khaMDA majjhapaDivaddhA ||645 || evaMtiyA khaMDANaM gahaNamoyaNe suttatthANaM palimaMtro bhavati / / 645 / / puvvaddhassa vatrakhANaM - paDilehA palimaMtho, gadimAdudae ya maMca baMdhate / sattha phiTTaNa teNA, aMtaravedhe ya DaMkaNatA ||646 || 1 uM kameNa dasa iti pratyantare / 2 evaMtIyANa gahaNe hoti palimaMtho, pAThAntaraM - etAvatAM khaNDAnA grahaNe mAsalaghuprAyazcittamasamAcArIniSpannamityarthaH / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAdhyagAthA 641-650] dvitIya udadayAkaH jAva aTThArasakhaMDA dusajha parileheti tAva suttanthe panimaMtho, 'gadimAdiudageNa unaraMto jAva muyati uniSNo ya jAva baMdhati tAva satthAto phiTTati / to tehi produbhati, pradesiko vA aDavipahega gacchati, nattha vi taraccha - traggha atthabhillAdibhaya' bahukha DaMta resu vA kaMTagesu vijjhaDitaM kijjati vA / bahubandhaghasseNa vA DaMko hojjaa| codagAha - nA kahaM khaMDijati ? AcAryAha - pacchaddhe - vitiyapade jatA gheppati tadA majjhato do khaMDA kIrati / evaM adhikaraNAdidosA jaDhA // 646 // tammajjhe baiMdhaNaM duvidhaM - tajjAtamatajjAtaM, duvidhaM tividhaM ca baMdhaNaM tassa / tajjAtammi va lahuo, tattha vi ANAdiNo dosA // 647 // taM puNa talabaMdhaNaM pAdabaMdhaNaM vA duvidhaM - tajjAtamatajjAtaM / tajjAtaM vaddhehiM, atajjAtaM dorehiM / pratajjAeNa baMdhamANe mAsalahuM. NikkAraNe tajjAeNa vi mAsalahuM, aNAdiNo ya dosA bhavati // 947 / / je bhikkhU kasiNAI vatthAI gharei, dharataM vA sAtijjati ||suu0|23|| saMdasaM pramANAtiriktaM kRtsnaM bhavati / eSa sUtrArthaH / idANiM niyuktivistaraH davve khette kAle, bhAve kamiNaM cauvihaM vatthaM / davyakasiNaM tu duvidhaM, sagalaM ca pamANakasiNaM ca // 648|| davakasiNaM duvihaM - sagalakasiNaM pamANakasiNaM ca / / 648 / / tattha sagalakasiNaM imaM - ghaNa - masiNaM niruvahataM, jaM vatthaM labbhae sadasiyAgaM / - egaM tu sagalakasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM ||646 // . __ "ghaNaM" taMtuhiM samaM, "2masiNaM" kalaM moDiyaM vA, "NiruvahataM' Na aMjaNakhaMjaNovalittaM vA maggividaDDha mUsagakhaiyaM vaa| jaM erisaM sadasaM labbhati taM sagalakasiNaM / taM puNa "jahaNaM" muhapottiyAi, 'majjhima" paDalAdi, 'ukosaM'' kappAdi // 646 / / idANi pamANakasiNaM - vitthArAyAmeNaM, jaM vatthaM labhate samatiregaM / evaM pamANakasiNaM, jahaNiyaM majjhimukkosaM // 650 // "vitthAro" pohaccaM, "aAyAmo' deghattaM, jaM vatthaM jahAbhihiyapamANamo samatirega lambhati taM pamANakasiNaM bhaNNati / taM pi tivihaM jahaNAi / / 650 // 1 zastram / 2 komalam / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.4 trividhaM idANi khettakasiNaM - - jaM vatthaM jaMmi desamma, dullabhaM agviyaM ca jaM jattha | kasiNaM, jahaNaNayaM majjhimukkosaM // 651 || taM khettaju jaM vatthaM jammi khette dullabhaM jatya vA khette gataM zragghitaM bhavati, agviyaM NAma bahumollaM, taM teNa kasiNaM bhavati / yathA pUrvadezajaM vastraM lATaviSayaM prApya durlabhaM praSitaM ca / tadapi trividhaM jaghanyAdi // 651 // idANi kAlakasiNaM - sabhASya-cUrNike nizIthasUtre idANi bhAvakasiNaM - - jaM vatthaM jammi kAlammi, agviyaM dullabhaM ca jaM jammi / taM kAlajukamiNaM, jahaNNagaM majjhimukkAsaM // 652 || jaM vatthaM jammikAle zragghitaM jammi kAle dullabhaM tammi ceva kAle kAlakasiNaM bhavati / tadapi jaghanyAdi / gimhe jahA kAsAi sisire pAvArAti, vAsAsu ku kumAdi khacitaM // 52 // duvidhaM ca bhAvakasiNaM, vaNNajutraM cetra hoti mollajutraM / vaNNajuzraM paMcavidhaM, tividhaM puNa hoti mollaju // 653 // bhAvakasiNaM duvidhaM - vaNato mollatI ya / vaNgeNa paMcavidhaM / mollo jahaNNamajjhimukkosaM // 153 // tattha vaNNato imaM - [ sUtra -23 paMcanhaM vaNNANaM, aNNatarANa jaM tu vaNNaTaM / taM vaNaju kasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkAsaM // 654 || varNADhyaM yathA - kRSNaM mayUragrIvasannibhaM nIlaM sukapicchasannibhaM raktaM indagopasannibhaM pItaM suvarNavat zuklaM zaMkhedusannibhaM / tamevaMvidhaM vaNNakasiNaM / tadapi trividhaM jaghanyAdi / 54 / / dANidavvakhetta-kAlakasiNesu pacchittaM bhaNNati - cAummAsukkose, 'mAsiya majjhammi paMca ya jahaNNe / tividhammi vivatthammi, tividhA ArovaNA bhaNitA ||655|| ww ukkose, davva-khetta-kAla-kasiNesu patteyaM caulahuA / majjhima- davva- khetta kAla kasiNesu patteyaM mAsalahu / jahaNeSu datra-khetta-kAla-kasiNe patteyaM paNagaM, tivihe jahaNNAdige, tividhA davvAdigA ArovaNA bhaNiyA / / 655|| ahavA - tividhA ArovaNA caulahumAso paNagaM / davvAditivikasiNe, esA ArovaNA bhave tividhA / eseva vaNNakasiNe, cauro lahugA va tividhe vi // 656 || pUrvArdhaM gatArtham / eseva vaNNakasiNe bhaNitA / 1 mAso pra0 / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 651-663 ] lahu ||656 / / grahavA :- vaNNakasiNe jahaNNamajjhimukkosae tividhevi rAgamiti kRtvA caulahu ceva / grahavA - viseso ettha kajjati / ukkose dohiM guru, caulahu / ' majjhime tatraguru jahaNaNe dohiM dANi mullakasiNaM - prathama uddezakaH mollajutaM puNa tividhaM, jahaNNayaM majjhimaM ca ukkosaM / jahaNe aTThArasagaM, satsAhassaMca ukkosaM // 657|| mullabhAvaka siNaM tividhaM - jaDaNa-majjhimukkosaM / jassa aTThArasa rUvayA mullaM taM jahaNa kasigaM / satasahassamulla unakosa - kasiNaM / sesaM vi majbhaM majjhimaka siNaM // 657 / / imaM puNa katameNa rUvaeNa pamANaM ? bhaNNati - dosA bharagA dIviccagAu so uttarApadhe ekko / do uttarApadhA puNa, pADalaputte havati ekko | 658 || "sAharako" NAma rUpakaH, so ya dovicciko / taM ca dIvaM suraTThAe dakkhiNeNa joyaNamettaM samuddamavagAhitA bhavati, tehi dohiM divicca gehi ekko uttarApahako bhavati, tehi ekko pADaliputtago bhavati / / 58 / / ahavA do dakSiNApahAvA, kaMcIe ekko kusumaNagarao, teNa laosa dudguNo u / pamANaM imaM hoti // 656 // * dakkhiNApagA do rUpagA kaMcipurIe ekko lo bhavati, "nelako" rUpakaH, sa nelo duguNo ego "kusumapurago" bhavati, kusumapuraM " pADaliputtaM", anena rUpakapramANena zraSTAdazakAdipramANaM grahItavyam / mUlavaDDhIo pacchittavaDhI bhavati / / 56 / / rasavasAya, uNapaNNA ya paMca ya sayAI / egUNagaM sahassaM, dasapaNNAsA satasahassaM // 660 // cattAri chacalahaguru, chedo mUlaM ca hoti bodhavvaM / aNavaThappo ya tahA, pAvati pAraMciyaM ThANaM ||661 || aTThArasavIsA ya, satamahAtijjA ya paMca ya sagAI / sahasaM ca dasa sahassA, paNNAsa tahA satasahassaM ||662|| etesu jahAsaMkheNa pacchittaM - lahu lahuyA gurugA chammAsA hoMti lahugagurugAya / chedo mUlaM ca tahA, aNavaTuppo ye pAraMcI ||663 || kaMThA 1 madhyame anyataragurukramiti bRhatvalpe udde0 3 bhASyagAthA 3886 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-23 ahavA - aTThArasabIsA ya, paNNAsa tathA sayaM sahassaM c| paNNAsaM ca sahassA, tatto ya bhave sayasahassaM // 664 // cauguruga chacca lahu, guru chedo mUlaM ca hoti boddhavvaM / aNavaThThappo ya tahA, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 16 // aSTAdazaka rUpakamUlye caturguravaH, vizatimUlye ghaTlaghavaH, paMcAzat mUlye SaTguravaH, zatamUlye chedaH, sahanamUlye mUlaM, paMcAzat sahasramUlye anavasthApyaM / zatasahasramUlye pArAMcikaM / eyaM tu bhAvakasiNaM, keNa viseso u davvabhAvANaM / bhaNNati suNasu visesaM, iNamo phuDapAgaDaM etthaM // 666 / / eyaM mullakapiNaM evaM davvAdikasiNe vakkhAe codagAha - dravyabhAvavastrayovizeSa nopalabhAmahe kutaH ? ucyate - yo dravyasya varNaH sa bhAva ucyate. na ca bhAvamantareNa anyad dravyamastIti, prato nAsti vizeSaH / / 626 // prAcAryAha - kajjakAraNasaMbaMdho, dacavatthaM tu AhitaM / bhAvato vaNNamAyuttaM, lakkhaNAdI ya je guNA // 667 // kArya paTa:, kAraNaM tantavaH tayoH saMbaMdhaH, yat taMtubhirAtAnavitAnatvaM, tad dravyavastramucyate / kRSNAdivarNamRdutvazlakSaNAdayazca guNA bhAvavastramucyate / idaM dravyanayAbhiprAyAducyate dravye AdhArabhUte varNAdayo guNA bhavantItyarthaH / / 667 // imaM vA bhAvavatthaM - ahavA rAgasahagato, vatthaM dhAreti dosasahito vA / evaM tu bhAvakasiNaM, tividhaM pariNAmaNipphaNNaM // 668 / / rAgeNa vA dhareti doseNa vA taM bhAvakasiNaM, pariNAmato tividhaM - rAgadosehi jahaNehi jaha, majjhimehi majjhimaM, ukkosehiM ukkosaM / ihApi pacchittaM pUrvavat // 668 / / suttaNivAtapradarzanArtham - suttaNivAto kasiNe, catubidhe majjhimammi vatthammo / jahaNNe ya mollakasiNe, taM sevaMtammi ANAdI 1966 // caunvihe majjhime daba kheta-kAlavaNNa-bhAvakasiNe ya jahaNNe ya mullakasiNe mAsalahu ceva // 666 / / sakala-kasiNe ya pramANAtiritte ya ime dosA - bhAro bhayapariyAvaNa, mAraNamadhikaraNa adhiyakasiNammi | paDilehANAlove, maNasaMtAvo uvAdANaM // 670 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SyagAthA 664-674 ] dvitIya uddezakaH bhAro bhavati pamANa-kasiNeNa / zraddhANa pavaNNassa appaNo ceva bhayaM bhavati, bhAreNa vA pritaavijti| mANakasiNe ya vatyaNimitta mArijjati / harie ahikaraNaM bhavati / adhikasiNe ete dosA / sagalakasiNe ya te ceva / ime aNNe sAgAriyabhayA Na paDisehijjati tayA titthakarANAe lovaM kareti, harite maNasaMtAvo, hassa uSNikkhamaMtassa uvAdANaM bhavati // 970 / / gomiyagahaNaM aNNe, sirubhaNaM dhuvaNakammabaMdho ya / te ceva huMti teNA, taNNissAe ahava aNNe / / 971 / / __ gomiyA 'sukiyA, kasiNa-vattha-NimittaM tehiM gheppaMti / etesi pi atthi tti aNNe vi sAhuNo 6bhaMti / dhuvaNakAle ya mahaMto prAyAso tattha paritAvaNAdi dosaa| bahuNA'tidraveNa dhovvati, aNuvaesakAriNo kammabaMdho ya / ete ceva gommiyAdi aNNapaheNa gaMtu, teNA bhavaMti / taSNissAe-tehiM vA periyA aNNe bhavati / adhava'Ne ceva teNayA sagalakasiNassa bhavaMti // 971 / / ettha didruto - ego rAyA AyarieNa uvsmito| so savvaM gacchaM kaMbalarayaNehiM paDilAbhiuM uvttttito| AyariehiM Nisiddho "Na vaTTati" ti / pratiNibaMdhA egaM gahitaM / bhaNAti pAueNaM haTTamaggeNa gacchaha / tahA kayaM / teNageNa divA / rAti prAgaMtuM teNageNa bhaNiyaM - jati Na deha vatthaM rAyadiNNaM to bhe sirancheyaM karemi / AyarieNa bhaNiyaM - khaMDiyaM / daseha / daMsiyaM / ruTTho bhaNeti - sinviu deha / aNNahA bhe mAremi / taM ca sividiNaM / vidhipradarzanArtha idamAha - kasiNe catunnidhammI, iti dosA evamAdiNo hoti / uppajjate tamhA, akasiNagahaNaM tato bhaNitaM // 72 // davvAdige caunvihe kasiNe jato evamAdidosA uppajjati tamhA Na ghettavvaM, akasiNaM gahiyavvaM / / 972 / / taM ca imaM - bhiNNaM gaNaNAjuttaM, ca dabato khetta-kAlato uciyaM / mollalahuvaNNahINaM, ca bhAvato taM aNuNNAtaM // 973 / / "bhiNNa" miti adsaagN| gaNAe to kappA / jaM ca jassa gaNaNApamANaM vuttaM taM teNa juttaM gehati / ahavA-juttamiti svapramANena davvato 2tyUraM agarahiya, khettakAlAno jaNe uciyaM savvajaNabhoggaM / mullo appamullaM / vaNahINaM bhAvato erisaM aNuNNAyaM // 973 // kAraNe kasiNaM pi geNhejjA - vitiyapade jAvoggaho, gaNaciMtagauciyadesa gelaNNe / tabbhAvie ya tatto, patteyaM causu vi padesu // 974|| 1 shulkpaalaaH| 2 pradazAkam / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 24-27 "bitiyapade" tti avavAdapadeNa, "jAvuggaho" ti cirA cariyAe Niggato prAyaripo jA // Niyatta ti tA dasAno Na chijjati / gaNaciMtago vA dhareti, promAdimu 'kevaDiyaheu ghanAdi ghepati / davvato avavAto gato / idANiM khetto "ucitadese' tasmiM dese ucita kamiNaM, sabbajaNo tAlima pari jati / kAlo avavAyo "gelaNe" jAva gilANo tAva kasiNaM ghareti taM pAuNijjata 2Na hasati / bhAvato avavAyo 'tabbhAvie ya tatto" rAyAdi dikkhiyo, proDhaNa-parihANemu kasiNavatthabhAvipro Na tassa khaMDijjati / danvAdiesu causu vi padesu patteyaM avavAgro bhaNiyo / / 674 // je bhikkhU abhiNNAI vatthAI dhareti, dharataM vA sAtijati ||suu0||24|| je bhikkhU lAuyapAyaM vA dAruyapAyaM vA maTTiyApAyaM vA sayameva parighaTTai.vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTTeta vA saMThaveMtaM vA jamAvetaM vA sAtijjati ||suu01||25|| bhASyaM yathA prathamoddezake tathA'trApi / tatra parakaraNaM pratiSiddhaM / iha tu svayaM karaNaM pratiSidhyate / "lAuya-dAruya-pAde, maTTiya-pAde ya tividhamekekke / bahu-appa-aparikamme, ekkekkaM taM bhave kamaso // 17 // ___"parikamma0 1 (686) addhaM0 2 (687) jaM putva 0 3 (688) tiNNi vi0 4 (686) ukkosa. 5 (660) evaM ceva0 6 (661) bhatta0 7 (662) vaTuM0 8 (663) parighaTTa 6 (664) paDhama0 10 (665) etA gAhA dasa / ghaTTitasaMThavitANaM, pubbiM jamitANa hotu gahaNaM tu / asatI puvakatANaM, kappati tAhe sayaM karaNaM / / 676 / / bItiya0 ( 697 ) pacchA0 ( 668 ) etApro ceva gaahaaro| je bhikkhU daMDagaM vA laTTiyaM vA avalehaNaM vA veNusUiyaM vA sayameva parighaTTe vA, saMThavei vA, jamAvei vA, parighaTTataM vA, saMThaveMtaM vA, jamAtaM vA sAtijjati ||suu0||26|| idamapi prathamodde zakavad vaktavyam / DaMDaga viDaMDae vA, laTThi vilaTThI ya tividha tivithA tu / velumaya vetta-dAruga, bahu-appa-ahAkaDe ceva / / 677 / / 1 ketiyahetunA / 2 na sarati / 3 etadanantarakaM sUtraM nAsti cUNoM / 4 "lAuya.'' ityArabhya "etApa ceva gAhApo" ityantaM nAsti cUrNau / 5 prathamoddezake ekonacatvAriMzat sUtre / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyamAthA 675 - 681] tini u hatthe 0 ( pra. u. 700 ) ( 703 ) ( 706 ) 706 ) 712 ) dupaya 0 parigha0 uDubaddhe 0 zraddhaMgula 0 zraddhaM gu0 paDhama0 bitiya 0 bArasa0 jA puvva 0 7 15 ) vitipada0 718 ) ekkekkA 0 721 ) paDhama0 ( 724 ) pacchA0 je bhikkhU yiga - gavesiyaM paDiggahagaM dhareha; dhareMtaM vA sAtijjati // 0 // 27 // niyakaH svajanaH, sa sAdhuvacanAda gaveSayati tenAnviSTaM yAcitaM gavesiyaM gRNhAtItyarthaH esa ghaTTiya0 veNumayI 0 jA puvva0 bitiya 0 sutyo / ( ( ( ( 37 " " " " 21 w 11 anA niyuktivistaraH / dvitIya uddezakaH imehi kAraNehiM - (701 ) (704) (707) (710) (713) (716) ( 716) ( 722) (725) saMjata Nie gihiNie, ubhayaNie ceva hoi bodhavve / ete tiNi vikappA, NiyagammI hoMti NAyavvA // 678 // je puvva 0 ghaTTiya0 pacchA0 ekkkA paDhama0 pacchA0 zraddhagu0 ghaTTiya0 sataro bhayamAyatItakArovakAritA cetra / iti NIyapare vA vI NIeNa gavesara koyI ||676 // -- jo gihattho pAdaM gavesAvijati so nijatvenAnviSyate / sAghoryasya tat pAtramasti gRhiNaH ( vA ) saMjata Nie No gihiNIe, evaM ThANakrameNa caubhaMgo kAyavvo / caturthaH zUnyaH / tatiyabhaMge jai vi saMjayassa Ni tahAvi gihiNA maggAveti // 78 // eto egatareNaM, NitieNaM jo gavesaNaM kAre / bhikkhU pariggahammI, so pAvati ANamAdINi // 680 // tinhaM bhaMgANaM egatareNAvi jo paDimmAhaM gavesai so pAvati prANamAdIni // 680 // dAmapriyaM tathApyevaM dadAti (702) (705) (708) svajanatvenAsannataro bhajasvitaro vA bhAti vA prAyati sayassa kareti, upakAreNa pratyupakAreNa vA pratibaddha iti kAraNopapradarzane, parazabda eSyatsUtrasparzane prAdya trayabhaMgapradarzanArthaH // 67 // (711) (714) (717) (720 ) (723) ee lajAe gauraveNa va, dei NaM samUhapellito vA vi / mitte hi dAvito vA, Nisso luddho vimaM kujjA // 681 // bahujaNa maggito lajjAe dadAti / jeNa maggito tassa goraveNa deti / bahujaNamajbhe maggito bahujaNeNa vRtto deti / mittANa puro maggizro mittehiM bhaNiyo deti / " Nisso" daridraH, tammi vA bhAyaNe buddho imaM kujjA // 81 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 27-31 pacchAkammapavahaNe, aci yattA saMkhaDe ya dose ya / egataramubhayato vA, kujjA patthArato vA vi // 982 // taM dAuM appaNA visUraMto aNNassa bhAyaNassa muhakaraNaM koraNAti pacchAkammaM kareti / aNNaM vA aparibhogaM pavAhejjA, saMjae gihatthe vA aciyattaM karejja, aciyatteNa jahAsaMbhavaM vittivocchedaM karejja, sAhuNA gihattheNa vA saddhi dAviu tti to asaMkhaDaM kareja, sAhussa gihatthassa vA ubho vA pausejja, patthAro vA sabbasAhUNaM padusejja / patthA ro vA DahaNa - ghAya * mAraNAdi sayaM kareja kAravejja vA / / 98 // kAraNapo puNa gihiNA maggAveu kappejja - saMtAsaMtasatIe, athira apajjattalabbhamANe vA / paDisedha'NesaNijje, asivAdI saMtato asatI // 983 // "saMta" vijjamAnaM, "asaMta" avijjamAnaM / saMtesu ceva visUrati, asaMtesu vA visUrei / tattha saMtAsaMtI imA athiraM huMDaM apajjattaM vA asthi gihakulesu vA Na labhaMti, rAyAdiNA vA paDisedhie Na labhaMti, aNesaNijjA vA labhaMti, asivAdIhi vA, saMtato asatI // 683 // asivAdI imaM - asive promoyarie, rAyaguDe bhae va gelaNNe / asatI dullahapaDisevato ya gahaNaM bhave pAdo // 984 // bhANabhUmIe aMtarA vA asivaM, evaM promarAyaduTThabhayA vi, gilANo Na sakketi pAdabhUmi gaMtu, dullabhapatte vA dese, rAiNA vA paDisiddhA, parisA saMtAsaMtIe gihigaviTThassa gahaNaM bhave ||984 // ___ asaMtAsaMtI imA - bhiNNe va jjhAmite vA, paDiNIe sANataNamAdIsu / eehiM kAraNehiM, NAyavyA'saMtato asatI // 18 // bhiNNaM, "jhAmiyaM" daDDha, paDiNIyasAmateNamAdIhi haDaM, praNaM va Natthi, evaM asato asaMtAsaMtI gayA // 685 // duvihA 'satIe imaM vidhi kujjA - saMtAsaMtasatIe, gavesaNaM puncamappaNA kujjA / to pacchA jataNAe, pIeNa gavesaNaM kAre // 986 / / duvihA 'satIe pujvamappaNA gavaseNaM kujjA, sayamalabbhamANe pacchA jayagAe Nitega gavesA - vate // 986|| ahavA gaviDhe aladdhe imA vihI - puvyovaTThamaladdha, NIyamaparaM vA vi paTThave tUNaM / pacchA gaMtuM jAyati, samaNuvvUhaMti ya gihI vi // 987|| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 682-661] dvitIya uddezakaH 101 puvvaM saMjaeNa gaviTuM Na laddhaM tAhe saMjato niyaM paraM vA puvvaM tattha paTuveti, gaccha tuma to pacchA amhe gamissAmo, tujjhayapuro taM maggissAmo, tuma uvavhejjAsi - ''jatINaM pattadANeNa mahato puNNakhaMdho bajjhati,' uvahite jati Na labbhati pacchA bhaNejjAsu vi "dehi" tti evaM padosAdayo dosA parihAriyA bhavaMti // 987 // je bhikkhU para-gavesiyaM paDiggahagaM dharei, dharataM vA sAtijati ||suu0||28|| "paraH" asvajana: bhaMgacatuSkAdi zeSaM pUrvasUtravat draSTavyam / saMjayapare gihipare ubhayapare, ceva hoti boddhabve / ete tinni vikappA, nAyabvA hoMti u paraMmi // 688 // (980 - 681 - 187 - 164 - 165 - 166 - 167 - 168 - 166 - 170 tAyo ceva gAhApo) je bhikkhU vara-gavesiyaM paDiggahagaM ghareDa; dharetaM vA sAtijjati ||suu0||26|| "vara" zabdapratipAdanArthamAha - jo jattha acitto khalu, pamANadhuriso padhANapuriso vaa| . tammI varasaddo khalu, so gAmiyarahitAdI tu // 986 // jo puriso jattha gAmaNagarAdisu aya'te, acito vA, khaluzabdaH avadhAraNAtha, gAmaNagarAdi-kAraNesu pamANIkato, tesu vA gAmAdisu dhaNa kulAdiNA pahANo, erise purise varazabdaprayogaH / so ya imo haveja "gAmie" ti gAmamahattaraH "raTTie" tti - rASTramahattaraH / AdisaddAto bhoiyapuriso vA zeSaM pUrvavat // 86 // etto0 (680) pacchA0 (982) saMtA0 (983) asivAdi0 (684) bhinneva0 985) tAo ceva gaahaaro| saMtAsaMtasatIe, gavesaNaM puvvamappaNo kujjA / etto pacchA jayaNAe, varaM gavilu pi kArajjA // 16 // je bhikkhU vala-gavesiyaM paDiggahagaM dharei; dharataM vA sAtijjati ||suu0||30|| "balaM" sArIraM janapadAdi vA - jo jassuvariM tu pabhU, baliyataro vA vi jassa jo uvariM / eso balavaM bhaNito, so gahavati sAmi teNAdi // 661 // "jo" ti yaH puruSaH yasya puruSasyopari prabhutvaM karoti so balavaM bhaNNati / ahavA - aprabhU vi jo balavaM so vi balavaM bhaNNati / so pUNa gRhapatiH gAmasAmigo vA teNagAdi vaa| zeSaM pUrvavat // 661 // etto0 (680) pacchA 0 (982) saMtA0 (683) asive0 (684) bhinneva0 (685) / saMtAsaMtamatIe, gavemaNaM puncamappaNo kujjA / to pacchA u balavatA, jayaNAe gavesaNaM kAre // 662 / / je jikkhU la va gavesiyaM paDiggahagaM dharei, dharataM vA sAtijjati ||suu0||31|| Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 31-32 dANaphalaM laviUNaM paDiggahaM maggati - dANaphalaM lavitUNaM, lAvAvetu gihiaNNatitthIhiM / jo pAdaM upAe, lava-gaviTuM tu taM hoti / / 363 / / dANaphalaM appaNA kaheti / gihiaNNatithiehi vA kahAvettA jo pAdaM uppAdeti evaM lava-gaviTuM bhaNNati || tassime vihANA - loiya-louttariyaM, dANaphalaM tu duvidhaM samAseNaM / loiyaNegavidhaM puNa, louttariyaM imaM tattha / / 664 // samAsato duvidhaM dANaphalaM - loiyaM louttariyaM ca / loiyaM aNe gavihaM - godAnaM bhUmIdAnaM bhktprdaanaadi| louttariyaM imaM / / 14 // aNNe pANe bhesajja-patta-vatthe ya sejja saMthAre / bhojavidhe pANarAMge, bhAyaNa bhUmA gihA sayaNA // 16 // aNNapANAdiyANa sattahaM pacchINa jahAsaMkhaM phalA - aNadANe bhojavihI bhavati, pAnakadAne drAkSApAnakavidhI, bhesajadANe ArogyavidhI, pattadANeNa bhAyaNavidhI, vatthadANeNa vibhUsaNavidhI, sejAdANega vivihA gihA, saMthAragadANeNe bhogaMgAdi sejAvihANA bhavaMti // 665 / / saMkhevagro vA phalaM imaM -- adhavA vi samAseNaM, sAdhaNaM pIti - kAro puriso / iha ya parattha ya pAvati, pItIao pIvaratarItro h6|| ahavAsaho vikappavAyago, "samAmo" saMkhebo, sAdhUNaM bhattapANehi pItImuppAeMto ihaloe paraloe ya povarAto pItIgro pAvati / "pIvara' pradhAna, 'tara' zabdaH prAdhikyataravAcakaH, sarvajanAdhikyatarAprItI: prApnotItyarthaH / / 666 / / zepaM pUrvavat / eno egatareNaM0 (980) pacchAkammeya0 (682) saMtAsaMta0 (983) asi0 (684) bhinne0 (985) tApo va mAhAmro / saMtAsaMtamatIe, gavasaNaM puvamapNo kujjA / eto pacchA jayaNAe, lavaM-gaviTTha pi kArajjA / / 667|| NavaraM - eseva gamo NinamA, duvidha uba himmi hoti NAyavyo / punce abare ya pade, mejAhAre vi ya taheva / / 66 // . duvihe ubakaraNe - prohie uvagahie ya / ussaggava bAehi emeva gmo| seja prA hArema eseva vihI bhANiyavo ||6|| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 662-1002) dvitIya uddezakaH 103 je bhikkhU NitiyaM aggapiMDaM bhuMjai; bhuMjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||32|| "Nitiya" dhuvaM sAsayamityarthaH, "agraM". gharaM pradhAnaM / ahavA - jaM paDhamaM dijjati so puNa bhattaTTho vA bhikkhAmettaM vA hojjA, esa suttattho / adhunA niyuktivistaraH - Nitie u aggapiMDe, NimaMtaNovIlaNA ya parimANe / sAbhAvie ya etto, tiNNi ya kappaMti tu kameNaM // 666 / / . Nitiya'ggA sutte vakkhAyA / gihatyo NimaMteti, sAhU upIlaNaM kareti, sAhU ceva parimANaM kareti, sAbhAviyaM gihattho deti / tiNi pAillA Na kappaMti, sAbhAviyaM kappati // 666| NimaMtaNovIlaNaparimANANaM imAno tiNNi vakkhANagAhAmro - bhagavaM ! aNuggahaMtA, karehi majjhaM ti bhaNati Ama ti / kiM dAhisi jeNaTTho, gatasma taM dAhi ti Na vatti // 1000 / dAhAmi tti ya bhaNite, taM kevatiyaM va keciraM vA vi / dAhisi tumaM Na dAhisi, diNNAdiNNe ya kiM teNa // 1001 / / jAvatieNaTTho bhe, jacciya kAlaM ca royae tubbhaM / taM tAvatiyaM taccira, dAhAmi ahaM aparihINaM / / 1002 // gihI NimaMteti "bhagavaM ! aNuggahaM kareha, majjha ghare bhattaM geNhaha" / sAhU bhaNati "karemiNuggahaM, ki dAhisi ?" gihI bhaNati 'jeNa bhe attttho"| sAha uvIlaNaM karemANo bhaNati - gharaM gayassa taM dAhisi Na vA / gihiNA 'dAhAmi" ti ya bhaNite sAhU parimANaM kAraveMto bhaNati "taM parimANo kevatiyaM kevaciraM vA kAlaM dAhisi ? prathamapAdottaraM pAha" dAhisi tumaM, Na dAhisi?" dattamapi tat adattavad draSTavyam, svalpatvAt / gRhastha: dvitIyapAdottaramAha "jAvatieNa bhatteNa aTTho bhe jAvatiyaM vA kAlaM tubbhttttho|" gihI puNo bhaNati - ki bahuNA bhaNieNaM jaM tubhaM royate davaM jAvatiyaM jattiyaM vA kAlaM tamahamaparihINaM aparisaMto dAhAmi tti // 1002 / / NimaMtaNoppIlaNaparimANesu vi mAsalahu~ pacchittaM / codaga Aha - sAbhAvitaM ca uciyaM, cAdagapucchANa pecchamo koyi / doso catubidhammI, Nitiyammi aggapiMDammi // 1003 / / sAbhAviyaM jaM appaNo aTThA raddhaM, ucitaM diNe diNe janiyaM rajjhataM / codako bhaNati - erise sAbhAvie NimaMtaNopIlaNaparimANe ya caubvihe vi aggapiMDe dosaM Na pecchAmo // 1003 / / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 32-37 yAcAryAha - sAbhAvi Nitiyakappati, aNimaMtaNovIlaaparimANe ya / jaM vA vi sAmudANI, taM bhikkhaM dijja sAdhUNaM // 1004 // sAbhAviyaM attaTThA raddhaM, taM nititaM diNe diNe animaMtiyassa aNopIliyaM aparimANakaDaM ca / jaM vA vi sAmudANIsAmAnyaM gRhapAkapakvaM taM NimaMtaNopIlaNAdIhi bhikkhAmettamavi akappaM, aNNahA sAhUrNa kappaM // 1004 // sAbhAviya ucie vi NimaMtaNAkappaMtiehi ime dosA - NipphaNNo vi saaTThA, uggamadosA u ThavitagAdiyA / uppajjate jamhA, tamhA so vajjaNijjo u / / 1005 // appaTTA vi NipphaNNe ThaviyagAdi uggamAdi dosA bhvNti| nikAcito'hamiti avazyaM dAtavyaM, kuMDagAdisu sthApayati / tasmAnnimaMtraNAdi piNDo vayaH // 1005 / / osarakaNa ahisakkaNa, ajjhoyarae taheva nnekkNtii|| aNNattha bhoyaNammi ya, kIte pAmiccakamme ya // 1006 // avassaM dAyavve atippae sAhuNo prAgacchati, raMdhiyapuvassa usakkaNaM karejja, ussUre prAgacchaMti tti ahisakkaNaM karejja / ajjhoyarayaM vA karejja / NikkAu tti kAuM jati te aNNatya NimaMtiyA tahA vi tadadvAe kiNejja vA pAmiccejja vA prAhAkamma vA karejja // 1006 // kAraNe puNa NikAyaNApiMDaM geNhejja / ime kAraNA - asive promoyarie, rAyaduDhe bhaye va gelaNNe / zraddhANa rohae vA, jayaNA gahaNaM tu gItatthe // 1007 / / asivaggahito Na labbhati, NimaMtaNAiesu vi geNhejja / adhavA - prasive kAraNaThito zivaggahiya kulANi pariharaMto asivAyo asaMtharaMto agahiyakulesu apAvaMto, nimaMtaNA vIlaNAdisu vi gennhejj| ome vi apphcNto| evaM rAyadu bhaesu acchato gacchaMto * vA gilANapAuggaM vA NimaMtaNAdiemu gennhejjaa| addhANe rohae vA apphaccaMto gItattho paNagaparihANIe jAhe mAsalahu~ patte tAhe NIyaggapiMDaM geNhati // 1007 / / / je bhikkhU NitiyaM piMDaM muMjai; bhuMjataM vA sAtijjati ||suu0||33|| je bhikkhU NitiyaM avaDDhbhAgaM bhuMjai; bhuMjataM vA sAtijjati / / 20 / / 34|| je bhikkhU NitiyaM bhAgaM bhuMjai, bhujaMtaM vA sAtijjati ||suu0||3|| je bhikkhU NitiyaM avaDDhabhAgaM bhuMjai, bhujaMtaM vA sAtijjati // 0 // 36 // "piMDo" bhattaTTho, "avaDDho" tassAddhaM, "bhAgo" tribhAgaH, tribhAgaddhaM "pravaDDha" bhaago| Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1003-1011] dvitIya uddezaka: 105 eseva gamo NiyamA, Niite piMDammi hota'vaDDhe y| bhAge ya tassuvaDDhe, puvve avarammi ya padammi // 1008 // piMDo khalu bhattaTTho, avaDvapiMDo u tassa jaM addhaM / bhAgo tibhAgamAdI, tassaddhamubaDDhabhAgo yaH // 1006 // gatArthA eka // 1006 // je bhikkhU NitiyaM vAsaM vasati; vasaMtaM vA sAtijjati // 0 // 37 // uDubaddha vAsAsu atiriktaM vasataH NitiyavAso bhavati / idAni niyuktimAha - davve khette kAle, bhAve NitiyaM caubvihaM hoti / etesiM NANattaM, vocchAmi ahANupulcIe // 1010 // davva-khetta-kAla-mAvesu NitiyaM cauvvihaM / etesi "nAnAtvaM" vizeSa, tamAnupUrvyA vakSye // 1010 // saMjogacatuSkabhaMgapradarzanArthamAha - davveNa ya bhAveNa ya, NitiyANitie catukkabhayaNA u / emeva kAlabhAve, duyassa va due samotAro // 1011 // davvato Nitie, khettato Nitie, evaM caubhaMgo kAyanvo / tatya paDhamabhaMgabhAvaNA - saMthAragAi davvANi kAladugAtItANi tammi ceva khette paribhujato Nitito bhavati, pddhmbhNgo| saMthAragAti davvANi kAladugAtItANi aNNammi khete Ne pari jati, bitiybhNgo| tammi ceva khete praNe saMthAragAdi geNhati, ttiybhNgo| nitiyaM paDucca cautthabhaMgo suSNo / evaM kAlabhAvesu vi caubhaMgo kaayvvo| kAlo vi Niyae bhAvo vi Niyae / Gka / tattha paDhamabhaMgo kAladugAtItaM vasati saDDhAdisu bhAvapaDibaddho pddhmbhNgo| kAladugAtItaM vasati Na saDDhAdisu rAgapaDibaddho bitiybhNgo| kAladugaNiggatassa vi saDDhAtisu bhAvapaDibaddho, tatiyabhaMgo / caturthaH zUnyaH / "duyassa va duve samoyAro" tti-kAlabhAva - dugassa davva-khettadue samotAraH // 1011 / / kAlo davva'vataratI, jamhA davvassa so tu pajjAo / . bhAvo khette jamhA, ovAsAdIsu ya mamattaM // 1012 // __ kAlo davve samotarati, jamhA so dvvpjjaato| ettha davvakAlesu caubhaMgo bhaavyvyo| bhAvo khette samotarati, jamhA provAsAisu bhAvapaDibaMdho bhavati / ettha vi khettabhAvesu caubhaMgo bhaaveybvo| khettakAlacaubhaMge imA bhAvaNA -- tammi ya khete mAsAtItaM vasati; paDhamabhaMgo ; Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra-37 carimaM uDubaddhitaM jattha mAsakappaM ThiyA tattheva vAsaM ThiyANaM bitiybhNgo| . prApteriti / aNaM bhAgaM paDivasabhaM vA saMkamaMtassa sacceva bhikkhAyariyA tatiyabhaMgo / caturthaH zUnyaH // 1012 // jo davvaNitito so ime paDucca - parisADimaparisADI, saMthArAhAraduvihamuvadhimmi / Dagalaga - sarakkha - mallaga, mattagamAdIsu davvammi // 1013 / / saMthAro duviho - parisADI aparisADI ya, AhAratesu ceva kulesu geShati, dutriho ya uvahI - mohito uvaggahito ya, pAsavaNa - khela- saNNANaM tiNNi mattayA / / 1013 // kAladugAtItAdINiM, saMthArAdINi sevamANA u / eso tu davvaNitio, puNNevaMto vahiM NeMto // 1014 // ete saMthAragAdidavve kAladugAtIte apariharato Nitito bhavati / sabAhiriyaMsi vA khette aMto mAsakappe puNe te ceva saMthAragAdi bahi Nito davvaNitito bhaNNati // 1014 // idANiM khettaNitito - ovAse saMthAre, vihAra-uccAra-vasadhi-kula-gAme / NagarAdi desarajje, vasamANo khittato Nitie // 101 // thArago vAse / ahavA - saMthAro pRthak parigRhyate, vihAro sajjhAyabhUmI, uccAro sannAbhUmi, ( vasati ) kRlagAmAdI Na muccati, punaH punaH teSveva viharati / esa khate Nitiyo / .1015 / / idANiM kAlaNitiyo - cAummAsAtItaM, vAsANudubaddha mAsanItaM vA / vuDDhAvAsAtItaM, vasamANe kAlato'Nitite // 1016 / / uduvAsakAlAtItaM vasaMto kAlagitigro, vuDDaNimittaM bahukAleNa vi Nitimro Na bhavati vuDDhakAryaparisamAptI upariSTAdvasan nitigro bhavati / / 1016 // idANi bhAvaNinizro - aovAse saMthAre, bhatte pANe pariggahe saDDhe / sehesu saMthuesu ya, paDibaddha bhAvato Nitie // 1017 / / je sehA za tAvat pravrajati pUrvApa re ga saMvega saMthunAgro vAsAdimu savyesu rAgaM kareMto bhAvapaDibaddho bhavati / / 1017 // 1 tatthe Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1012-1023 ] dvitIya uddezakaH 107 vasadhI Na erisA khalu, hohiti aNNattha Neva saMthAre / Na ya bhatta maNunavidhi ( vihI ) saDDhA sehAdi va'NNattha // 1018|| aNNattha erisA vasadhI Natthi tti rAgaM kareti / evaM saMthAragabhattapANasaDDhasehAdisu vi // 1018 // idANi davva -khetta-kAla - bhAvesu pacchittaM bhaNNati - ukkosovadhiphalae, dese rajje ya vuDDhavAse ya / lahugA gurugA bhAve, sese paNagaM ca lahugo tu // 1016 // davvaM paDucca ukkosovahIe phalae ya culhuaaa| khetaM paDucca desarajjesu ca ulahuprA / kAlaM paDucca vAsAtIte vuDDhavAsAtIte ya caulahuA / rAgeNa bhAve savvattha caugurugA / saMthAragavajjesu taNesu DagaladhAra-mallaesu ya paNagaM / sesesu davvAdiemu prAyaso mAsalahuyaM // 1016 // suttaNivAto Nitie, catuvidhe mAsiyaM jahiM lahugaM / uccAritasarisAI, sesAI vigovaNaTThAe // 1020 // cauvihe davvAdiNiyate jattha mAsalahu tattha suttnnivaato| sesA pacchittA ziSyasya vikovaNaTTA maNitA / / 1020 // kAraNo puNa davvAdi cauvvihaM pi NitiyaM vaseja / te ime kAraNA - asive promoyarie, rAyaduDhe bhae va aagaahe.| gelaNNa uttamaDhe, carittasajjhAie asatI // 1021 // bAhiM prasivaM vaTTati ato kAladugAtItaM pi egakhette vasejja, bahiM promarAyaduTubohiyabhae vA prAgADhe vasejja / uttimaTTapaDiyaragA vA vasejja, bahiyA caragAdisu carittadosA ato vasejja, bahiM vA sajjhAto Na sujjhati, ato sajjhAyaNimittaM vasejja / asati vA bahiM mAsakappapAyoggANaM khittANaM tattheva vase // 1021 // codagAha - egakhitte kAladugAtItaM vasamANA kahaM suddhacaraNA ? prAcAryAha - egakkhettaNivAsI, kAlAtiktacAriNo jati vi / taha vi ya visuddhacaraNA, visuddhamAlaMbaNaM jeNaM // 1022 // egakhette kAladugAtikataM pi vasamANA tahAvi giraiyArA jato visuddhAlaMbaNAvalaMbI, jJAnacaraNAdyaM vA'laMbanam // 1022 // kiMca - ANAe 'mukkadhurA, guNavar3aDhI jeNa NijjarA teNaM / mukkadhurassa muNiNo, Na sodhI saMvijjati caritte // 1023 // ANa tti - titthaka ravayaNaM, jahA titthakaravayaNAto NititaM Na vasati, tahA titthakaravayaNAmo ceva kAraNA NiyataM vasati / sa evaM ANAe saMjame amukkadhuro ceva / amukkadhurassa ya NiyamA gANAdiguNaparivuDDhI, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-30 jeNa ya tassa guNapagvuiDDhI teNa NijjarA viulA bhavati / jo puNa tappaDipakSe vaTTati tassa sohI carittassa Na vijjati // 1023 // idANiM gato'yarthaH sphuTataraH kriyate - guNaparivuDhiNimittaM, kAlAtIte Na hoMti dosA tu / jattha tu bahitA hANI, havija tahiyaM na viharejA // 1024 // kAladugAtikrAntaM jJAnAdiguNapari vRddhiNimittaM vasato na doSaH / jattha puNa bahi viharato NANAdINaM hANI havejja Na tattha viharejja ityarthaH / / 1024 / / je bhikkhU pure saMthavaM pacchA saMtha vA karei; kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||38|| ... "saMthavo" thutI, pradatte dANe puvvasaMthavo, diNe pacchAsaMthavo / jo taM kareti sAtijjati vA tassa maaslhuN| grahavA - sayaNe pujvapacchasaMthavaM karei / atra niyuktimAha - davve khette kAle, bhAvammi ya saMthavo muNeyavyo / aAta-para-tadubhae vA, ekkeke so puNo duvidho // 102 // sAhU AtmasaMstavaM karoti, sAhU parasya saMstavaM karoti, sAhU ubhayasyApi saMstavaM karoti / ahavA - prAtmanA saMstavaM karotI ti prAtmasaMstavaH / sAhU gihatthaM yugati, eSa mAtmastavaH / gihattho sAdhaM thuNati eSa parastavaH / do vi paropparaM eSa ubhayastavaH / etesi ekkeko puNa duviho - saMtAsaMto ya / / 1025 / davve khette kAle saMthavo imo - davve puTThamapuTTho, parihINapaNA tu pavvayaMtI u / khette katarA khettA, kammi vae te dikkhito kAle // 1026 / / dalasaMthavo pareNa pucchito "tumaM so Isaro?" prAmaM ti bhaNAti / so puNa tahA saMto vA asaMto vA pucchito bhagAti "amukaNAmadheyaM tuma issaraM Na yANasi to evaM bhaNasi' parihINadhaNA "pavvayaMti" ti / parihINadhaNo daridratyarthaH / evaM pareNa Nidito 'samuttaito paraM NibhaM kAuM appANaM pi dhuNAti yathA bhavAnazvarya yuktaH tathA prhmpyaasii| khettasaMthavo-'katagato tuma khettato pavvanito" evaM puTTho bhaNati tujjha ceva sahadesI, kurukssetraadvaa| idANiM kAlato - kammi 2vade dikkhito| bhaNAti tuma ceva sarisavato'haM / ahavA - prathama vayaMsi NiviTTho NivimsamANo vA / / 1026 / / 1 gavito (de0)| 2 vayasi / 3 udvAhite sati pravajitaH / 4 sthApitavivAhadine sati pravarjitaH / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1024-1032) dvitIya uddezaka: bhAve saMthavo duvidho - sayaNe vayaNe ya, sapaNe nAva imo|| mayaNe tasma sarisao, aAmaM tusiNIe pucchito ko vaa| AuTTaNA NimittaM, vayaNe AuTTio vA vi // 1027 / / keNai pacchiyo "jo so iMdadattabhAyA pavaito so tumaM sariso dIsasi / " so bhaNAti - prAma, nRmigIgro vA acchati / bhaNati vA - ko erisAgi punchati / idANi vayaNasaMthavo - pradatte dANe puvaM kareti, prAuTTaNANimittaM varaM me 'grAuTTitA iTTadANaM dehiti / dAgeNa vA daneNa pArAhito pacchA vayaNa yavaM kareti // 1027 // esa saMkhevo bhaNito / idANi vittharo, saMkhevabhaNiyassa vA imaM vakkhANaM / tattha davvasaMthavo imo ca usa TippagAro dhaNNAI rataNathAvara, dupada catuppada taheva kuviyaM ca / cauvIsaM cauvIsa, tiya duga dasahA aNegavidhaM // 1028 / / dhaNa diyANaM kuviya - pajavasANANaM chahaM pacchaddheNa jahAsaMkhaM saMkhA bhaNitA / / 1028 // dhaNNAi cauvvIsaM, jb-gohum-saali-viihi-sttttiyaa| koddava-aNayA-kaMgU, rAlaga-tila-mugga-mAsA ya / / 1026 // bRcchirA kaMgU, alpatarazirA rAlakaH // 1026 // atasi hirimaMtha nipuDa, Ni phAva alasiMdarA ya mAsA ya / ikkhU masUra tuvarI, kulattha taha dhANaga-kalA ya // 1030 // 'pratasi' mAlave pasiddhA, "hirimayA" vaTTacaNagA, "tripuDA" laMgavalagA, "NipphAva" cAvallA pralisidA" cavalagArA ya, "mAmA" paMDaracavalagA, "dhANagA" kuthubharI, "kalA' vaTTacaNagA // 1030 // rayaNAi catucIsa, suvynnnn-tvu-tNtr-ryt-lohaaii| sImaga-hiraNNa-pAmANa-veramaNi-mottiya-pavAle // 1031 // "rayata" ruppaM, "hiraNa" rUpakA, "pApANaH' sphaTikAdayaH, "maNI" sUracandrakAntAdayaH // 1031 // saMkha-tiNimAgulu caMdaNAI ityAmilAI kaTThAI / taha daMna-camma-vAlA, gaMdhA davbosahAI ca // 1032 // "niNima" svAvakaTTA, "agalu'' agaru, yAni na mlAyante zIghraM tAni amlAtAni vastrANi, kaTTA" yAkAdistaMbhA, "dantA" hstyAdInAM, "cammA" vagghAdINaM, "vAlA" camarINaM, gaMdhayuktikRtA gaMvA, ekAgaM prauSadhaM dravyaM / vahudravyasamudAyAdopadhaM // 1032 // 1 maaraadhitaaH| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-38 tividhaM thAvaraM - bhUmi-ghara-tarugaNAdi, tividha puNa thAvaraM samAseNaM / cakkArabaddhamANumaduvidhaM puNa hoti dupayaM tu // 1033 // bhUmI pakkhellA, gharaM khAttosiyamubhayaM, "tarugaNA' AmravaNArAmAdi tividha, dupadaM duvidhaM, rahAdi paragavaddha', mAnuSaM ca / dasavidhaM cauppadaM // 1036 // gAvI uTTI mahisI, aya elaga Asa AsataragA ya / ghoDaga gaddabha hatthI, catuppadA hoMti dasadhA tu / / 1034 / / kuppokkaraNaM NANAvihaM AsataragA vesarA - NANAvihaM uvakaraNalakkhaNa kuppaM samAmato hoti / catusaTThipaDogArA, evaM bhaNito bhave attho / / 103 / / kuppovakaraNaM 'NANAvihaM" aNegalakkhaNaM / tacca kasabheDaM lohabhAMDaM tAmramayaM mRnmayAdi ca / 2 2 i, 3, 2, 10, 1 = eSa sarvo'pi saMpiDito catuH SaSTiprakAro'bhihitaH // 1035 // Atma-para-saMthavopasaMhAra - NimittamAha - caumaTThipagAreNaM, jadheva aTeNa uvacito si tti / ki appasaMthaveNaM, kateNa emeva aha yaM pi // 1036 / / yathA tvaM catuHSaSTiprakAreNopapetaH tathA'hamappAsam, kiM cAtmasaMstaveneti // 1036 / / idANiM khettasaMthavI taM amha sahadesI, egaggAmega-Nagaravatthavyo / puNNAo khettAo, amhe mo vaJcimo va tti||1037|| gihiNA pucchito, kammi dese prajjo ! uppaNNo ?, sAhU bhagati - kurukhete / gihI bhaNAti amha sahadesI, egagAma - Nagara - uppaNNo / gihiNA pucchio kahiM gammati - sAhU bhaNati - kurukhette / / 1037 / / jai bhaNati loiyaM tU , puNNaM khettaM tarhi bhave gurugaa| aha AruhataM amha vi, jaNajammAdI tahiM lahuo // 1038 // evaM jai loiyaM puNNakhettaM bhaNAti to cauguru' / louttare lahupro // 1038 // idANi kAlasaMthavo gihiNA pucchiyo- kammi vae pabbatiyo? bhaNAti - evaiyaM me jammaM, pariyAno vA vi majjha evatiyo / mayaNasamattho NiviTTho, NivismamANo pamUto vA // 1036 / / evaino me jammo, pavajjAe vA evatito, mayaNasamatyo vA pavato, "NiviTTho" pariNIyo "NivvisamANo" vivAhadiNe Thavie, "pasUtro" putto jAo / / 1036 / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 1033-10 dvitIya uddezaka: idANiM bhAvasaMthavo - duvidho u bhAvasaMthavo, saMbaMdhI vayaNasaMthavo ceva / ekkeko vi ya duvidho, pubbiM pacchA va NAtabbo // 1040 // duviho bhAvasaMyavo - vayaNe sayaNe ya / puNa ekokko duviho - puci pacchA ya // 1040 / / sayaNasaMthavo imo - 'mAtapitA putrasaMthavo, sAsU sasurAdiyANa pacchA tu / gihisaMthavo saMbaMdhaM, kareti pubbiM va pacchA vA // 1041 / / etaM puvvAvara saMthavaM dANakAlAmo pudi vA pacchA vA karejjA // 1041 // taM sayaNasaMthavaM vayaNANurUvaM kareti / * AtakyaM ca paravayaM, NAtuM saMbaMdhae tadaNurUvaM / mama erisayA mAyA, sasA va suNhA va NattAdI // 1042 // mAyavayaM paravayaM ca NAUNaM ghaDamANaM tadAruvaM kareti / jArisI tuma, erisI mama mAyA 'sasA" - bhagigI, puttassa putto gatupro // 1042 / / ettha ime dosA - addhiti diTThI paNhaya, pucchA kahaNaM mamerisI jaNaNI / thaNakhevo saMbaMdho, vidhavA suNhA ya dANaM ca / / 1043 / / sAhU gahiya bhikkho vi addhiti puNo vi pAhuta-NayaNo agAri NirikkhamANo pucchiSo bhaNati tume sarisI me mAtA, sA tume daLu sumriyaa"| sA bhaNAti - ahaM te mAtA / esa maatiisNbNdho| tIse ya suNhA ghare vihavA acchati / tAhe saMbaMdha kareja / gihatyI vA sAhuM daTuM adhiti kareti, sAhuNA pucchitA bhagati - tume sarisamo me putto gharAno giggo, tuma daTuM me sumarito" sAhU bhaNati - ahaM te putto ; ahaM vA so / evaM sabasayaNasaMthavesu vattavvaM / / 1043 / / pacchA saMthavadosA, sAsU vidhavAdi dhUtadANaM ca / bhajA mamerisi tti ya, sajjaM ghAto va bhaMgo vA // 1044 // sAsUsaMthave vidhavaM dhUtaM dadAti / bhajjAsaMthave sajjaghAtaM labhati / carittabhaMgo vA bhavati / / 104 // sayaNasaMthave ime aNNe dosA bhavaMti mAyAvI caDuyAro, amhaM obhAvaNaM kuNani eso| . (NacchubhaNAtI paMto, karejja bhaddesu paDibaMdho / / 1045|| 1matipiti 20 / 2 vaSANu / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-pUrNike nizIthasUtre [ sUtra- 38 amAyaM mAyamiti bhaNamaNo mAyAvI, bhikkhaNimittaM vA cAhuM kareti Na Nakhati ko vi dAsAdI mAtisaMbaMdha karemANo loge bhramhaM probhAvaNaM kareti / paMto ruTTo NicchubhaNAti kareja / bhaddo puNa paDibaMdha kareja || 1045 || 112 dANiM vayaNasaMthavo guNasaMthaveNa puvviM, saMtA saMteNa jo dhuNejjAhi / dAtAramadiSNammI, so pucvo saMthavo hoti ||1046 // saMteNa asaMteNa vA guNeNa jo dANe pradiNe yuNati so puvvasaMthavo ||1046 // so purNa imo - so eso jassa guNA, viyaraMti avAriyA dasadisAsu / iharA kahAsu suNimo, paccakkhaM zraJjadiTTho si // 1047 // jANato majANatoya tassamakkhaM graNNaM pucchati so emo iMdadatto / gihatyo bhaNati jo kayamo ? sAhU bhaNati - jassa dANAdiguNA praNivAriyA viyaraMti / " iharA" iti bhavAhani pratyakSabhAvamukkA kahAsu - suNimo bhajjaM puNa jaNavayassa deto paccakkhaM diTThosi || 1047 // -- pacchAsaMthavo puNa imo guNasaMthareNa pacchA, saMtAsaMteNa jo dhuNijjAhi / dAtAraM diSNammI, so pacchAsaMthavo hoti // 1048 // kaMThA dANadiNe imo guNasaMthavo - jathatthato visaritA guNA tujyaM / vimalIkata'mha cakkhU, Asi purANe saMkA, 'saMpati NissaMkitaM jAtaM // 1046 // tume diTTe vimalIkayaM cakkhU / jahatthayA ya dANAdiguNA visariyA tujyaM, purA dANAdiguNesu saMkA bhAsi, idANi NissaMkiyaM jAyaM // 1046 // 1 idANi / pacchittamiyANi etesu - suttaNivAtI davvAdi cauvvihe saMthave saMtammi mAsalahuM, mottUNa sayaNasaMthavaM / sayaNasaMthave puNe imaM purisa - saMthave caulahu itthI-saMthave cauguruM / uvvihe vi davvAtie saMthave prANAdiyA dosA / / 1050 / / sutaNivAto NiyamA catuvvidhe saMghavammi saMtammi / mottUNa sayaNasaMthava, taM sevataMmi AjAdI // 1050 // " kAraNe puNa saMthavaM karejjA vi - - adhikaraNa yaduTThe, gelaNNa'ddhANasaMbhamabhae vA / purisitthI saMbaMdhe, samaNANaM saMjatINaM ca // 1051 / / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1046-1055 ] dvitIya uddezakaH gihattheNa samaM ahikaraNaM uppaNNaM tassa uvasamaNaTThatAe, puNa puvvaM cauvihaM pi davvAtiyaM saMtaM kareti, pacchA asaMtaM pi / evaM rAya? vi uvsmnntttthtaa| gilANosahaNimittaM vA, addhANasaMbhamabhaesu saMtANaTThayA vA, "purisitthi" ti eehi kAraNehiM saMjatANa saMjatINa vA purisitthisaMbaMdho bhaveja // 1051 // vaya-sayaNakramapradarzanArthaM idamAha - vayasaMthavasaMteNaM, puva thuNe purisasaMthaveNa tto| to NAtithigateNa va, bhoiyavajjaM ca itareNaM // 1052 // pulviM vayasaMthaveNa saMteNaM, pacchA purisasaMthaveNa pulAvareNa saMteNaM, to pacchA jAtithigateNaM saMteNaM, tato bhoiyavajjaM itareNa pacchAsaMghaveNaM saMteNa, tato pacchA vayaNAdi asateNa // 1052 / / puve avare yaH pade, eseva gamo u hoi samaNINaM / jaha samaNANaM garuI, itthI taha tAsiM purisA tu // 1053 // saMjatINaM eseva gamo / jahA samaNANaM itthI garugI tahA samaNINaM purisA gurugA // 1053 / / je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gAmANugAma vA duijjamANe pure saMdhuyANi vA pacchA saMthuyANi vA kulAI puvAmeva miklAyariyAya aNupavisai, anupavisaMtaM vA sAtijjati // 20 // 36 // bhikSuH pUrvavat samANo nAma samadhIna: mprvsitH| ko'sau vuDDhAvAsaH ? basamANo udubadie aTTamAse vAsAvAsaM ca NavamaM, eyaM NavavihaM vihAraM vihuraMto vasamANo bhaNNati / anu pazcAdabhAve gAmAto praSNo gAmo praNugAmo dosu pAesu sisiragimhesu vA rIijjati tti / pure saMyutA mAtApitAdI, panyAsaMdhutA sasurAtI, kulazabda: pratyekaM, bhikkhAkAlAto pusviM, praprApte bhikkhAkAletyarthaH / anupravezo pacchA, bhikkhAkAle bhatikrAnte ityarthaH / evaM praprApte pratikAnte ca pavisaMtaM sAijjati anumodate, mAsalahuM se pacchitaM / esa suttttho| idANiM Nijjuttivittharo samANe vuDDhavAsI, vasamANe NavavikappavihArI / dUtijjatA duvidhA, NikkAraNiyA ya kAraNiyA // 1054 // kAraNa-nikkAraNe vakSyati / zeSaM gatArthameva // 1054 / / ime NikkAraNiyA - AyariyasAdhuvaMdaNa, cetiya NIyanlagA tahAsaNNI / gamaNaM ca desadasaNa, NikkAraNie ya vaigAdi // 105 // mAyariyasAhuceiyANa ca vaMdaNaNimittaM gacchaMti, saNNINaM daMsaNatthaM, bhoyaNavatthANi vA labhissaMti gacchati, apubvadesadasaNatthaM gacchaMti, vajitAdisu vA khIrAcaM labhissAmi ti gacchati // 1055 / / 1saMtAnArtha dIkSAhaputradAnArtham / 2 caturgurusthAnIyaM prAyazcittam / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 AyariyamAha sabhASya-cUrNike nizIthasUtre punna-vicitta- bahussutA ya parivAravaM ca AyariyA | parivAravajjasAhU, cetiya'puvvA abhiNavA vA // 1056 || puvvA me prAyariyA vicittA NiraticAracaritA bahussuyA vicittasuyA ya bahusAhu - parivuDA ya, erise prAyarie vaMdAmi / sAhussa vi ete caiva guNA / NavaraM parivAro vajjijjati / cetiyA cirAyataNA apubvA ya / mahavA abhiNavA kayA ||1056 / / datthI hAmi va NIe, saNNIsU ya bhoyaNAdi labbhAmo / deso va me apuvvo, vaigAdisu khIramAdINi // 1057|| kaMThA NikkAraNe viharatassa ime dosA zraddhA uvvAtA, bhikkhUvahi teNa sANa paDiNIe / 'zramANa abhojjaghare, thaMDilla'satI ya je jaM ca // 1058 || zraddhA samo bhavati, bhikkhA vasahiM Na labbhaMti / uvahisarIrateNA bhavaMti / sANapaDiNIesu khajjae (pra) haMmae vAM hiDaMtANaM sapakkhaparapakkhamANaM bhavati / zrabhojjaghare pavayaNa- hIlaNA bhavati / prasati thaMDillassa puDhavI mAdijIve virAheti / je dosA, jaM ca etesu paritAvaNAdiNipkaSNaM pacchittaM savvaM uva ujjiyaM vaktavyam / / 105 8 / / saMjamato chakkAyA, yAta kaMTadvivAtakhulagA ya / uvadhi aha harAvaNa, parihANI jA ya teNa viNA / / 1056 / / NikkAraNa praDato chakkAyavi rAhaNaM kuNati / esa saMjamavirASaNA / kaMTaTThihi vA vijjhati, vA khulA vA bhavaMti esa zrAyavirAhaNA sAgAriyabhayA parissaMto vA pamAdeNa vA urvAha na paDileheti, harAve vA / uvahimmi pravaharie ya jAteNa viNA parihANI taNagraggigahaNa sevaNAdi jaM karissati taM savvaM pacchittaM vattavvaM // 1056 / / [ sUtra - 36 velA tikkamapattA, saNAdAturA tu jaM sevaM / paDiNIyasANamAdI, pacchAkammaM ca velammi / / 1060 bhikkhAvelA pratikta pattA prapphavaMtA asaNaM pi lejjA, taM NiSphaNNaM pacchittaM / paDhamanitiesu vA parIsahesu brAurA jaM seve taM NiphaNaM / paDiNIteNa hate sANeNa vA khatie prAyavirAhaNA NiSphaNNaM / pravele bhikkhaM hiMDatassa pacchAkammadosA bhavaMti / saMkAtiyA ya dosA teNaTThe mehuNaTTe vA bhavati / / 1060 // idANiM kAraNiyA bhaSNaMti - kAraNie vi ya duvidhe, NivvAghAte taheva vAghAte / nivvAghAte khettA, saMkaMtI duvidhakAlammi || 1061 / / kAraNizro duviho - pivyAghAte vAghAte ya / tatya NivvAghAte imo uduvAsakappe vA vAsA kappe vA samatte khettAto khettasaMkaMtI // 106 // 1 zrImANa = apamAna / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1056-1068] dvitIya udadezakaH 155 idamevArtha darzayannAha - doNNegatare kAle, jaM khettA khettaNaMtaraM gamaNaM / etaM NibAghAtaM, jati khettAtikkame lahugA // 1062 // "jati khettAtikkame" ti NikkAraNe jattiyA mAsakappapAyoggA khettA laMgheti tattiyA caulahuprA bhavaMti / / 1062 / / idANi vAghAteNa mAsakappapAoggaM voleuM aNNaM khettaM saMkamai, Na ya doso, ime ya te vAghAyakAraNA - vApAte asivAtI, uvadhissa va kAraNA va levassa / bahuguNataraM ca gacche, AyariyAdI / AgADhe // 1063 // asivagahiyaM khetaM volaMti / prAdisaddAno vA sanjhAmo tattha Na sujjhati, uvahI vA tattha Na lanbhati levo vA, aNNato aNNammi labbhati tti volati / gacche vA bahuguNataraM, sANapaDiNIyA Natthi, tiNi vA bhikkhAvelAmo atyitti, ato volaMti / AyariyAdINa vA iha pAuggaM Natthi, ato volaMti / AgADhehi vA kAraNehi volaMti // 1063 // te ca AgADhakAraNA ime dave khette kAle, bhAve purise tigiccha asahAe / sattavihaM AgAheM, NAyadhvaM ANupuvIe // 1064 // davvaM joggaM Na labbhati, khette khalu khettapaDiNimAdIyA / kAlammi Na ritukkhama, bhAve gilANAdINa Navi joggaM // 1065 / / puriso AyariyAdI, tesiM ajoggaM tigicchigA Natyi / patthi sahAyA va tahiM, AgADhaM eva NAtavvaM // 1066 / / davvaM svatantra praviruddha joggaM Na lambhati, khettato taM atIva khullakhettaM, kAlato taM aritukkhama, bhAve gilANAdijoggaM Na labbhati / purisA pAyariyamAtI tesiM taM prakAragaM khettaM / tigicchA tattha vejjA patthi / 'masahAya" ti sahAyA tattha Nasthi / sattaviha pAgADhakAraNeNa vole mAsakappajogaM aNNaM gacchaMtItyarthaH // 1066 // etehiM kAraNehiM, egadugaMtara-tigaMtaraM vA vi / saMkamamANo khetaM, puTTho vi jatI Na 'tikkamati // 1067 // kAraNeNa saMkato puTTho vi dosehiM Na dosillo bhavati, yato yasmAt tIrthakarAjJAM nAtikAmaMtItyarthaH // 1067 // NikkAraNagamaNami, je cciya AlaMbaNA tu paDikuTThA / kajjammi saMkamaMto, tehiM ciya suddho jataNAe // 1068 / / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNika nizIthasUtra [ sUtra-36 NikakAraNagamaNe je prAlaMbaNA pAyariyAdI paDisiddhA, kajje tehiM ceva jayaNAe saMkamaMto sujjhati - prAcchini bhavati // 1068 / / etya je kAraNiyA tehiM adhikAro, NikkAraNiyA gacchaMtA ceva laggati / evaM viharaMtANaM saMthavo imo - kulasaMthavo tu tesiM, gihatthadhamme taheva saamnnnne| ekkekko vi ya duviho, pujviM pacchA ya NAtavyo / / 1066 // taM kulaM saMthunaM, saMthuyaM NAma logajastA pariciyaM / gihiSamme vA Thitassa, sAmaNNe vA Thitassa / ekopako duviho- gihidhamme Thitassa puTviM pacchA vA, sAmaNe Thitassa puTviM pacchA vA // 1066 / / asyaiva vyAkhyA - ammA pitumAdI u, puvvaM gihisaMthavo va NAyavyo / sAm susarAdIo, pacchA gihasaMthavo hoti // 1070 / / kaMThA sAmaNNe Thiyassa pubbiM pacchA saMdhutA ime - sAmaNNe je pubbiM, diTThA bhaTThA va paricitA vA vi / te huMti puvvasaMyuya, je pacchA etarA hoti / / 1071 / / sAmaNapratipattikAlAt pUrvapazcAdvA // 1071 / / prahabA sAmaNNakAle ceva citijjati // agnayA viharaMteNaM, saMthutA pubasaMdhutA / saMpada viharaMteNaM, saMdhutA pacchasaMthunA / / 1072 / / pratItavartamAnakAlaM pratItya bhAvayitavyam // 1072 / / etesAmaNNataraM, kulammi jo pavisati akAlammi / appasamatikkate, so pAvati ANamAdINi // 1073 / / etesi puvapacchasaMyuyakulANaM maNNataraM kula prapatte bhikkhAkAle, atikkate vA bhikkhAkAle pavisati, so prANAdi dose pAvati // 1073 / / duvihavirAhaNA ya / tatya saMjame imA - sahI gihi aNNatitthI, karenja taM pAsituM akAlammi / uggamadosegataraM, khippaM se saMjatAe // 1074 / / saTTI zrAvakaH, gihI adhAbhadrakaH, rattapaDAdi, puvAcchapaMthuno vA / ete. aparyApta kAle pataM syA ugamadosegataraM khippaM maMjayaTTAe karejja / / 1074 / / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1066-1076 ] dvitIya uddezaka: 117 kahaM puNa uggamadosA bhave ? pucapayAvitamudae, cAulachumaNodaNo va pejjA thaa| AsaNNapUvi sattua, kayaNa ucchiNNa samimAdI // 1075 // sAdhU aAgamaNakAlAto puvaM tattamudagaM sAhuNo Agate daTuM tammi ceva tattodae cAule chubheja sigdhaM prodaNaM pejja vA, evaM kammaM karejja / prAsapaNa pUviyaparAno vA pUrva kiNejja, sattU kUraM vA kiNejjA / sabvANi vA ucchiMdejjA puco mugrakaNikAe vA samitime karejja // 1075 // kamma imaM / atikkate - __ emeva atikkate, uggamAdI tu saMjame dosaa| saMkAi duvidhakAle, koI paduTTho va vavarove / / 1076 // puvvaddhaM kaTaM / duvihakAle apattamavakate akAletti kAuM saMkati / teNaM cAriyaM mehuNaTe vA dUtittaNeNa vA, paduvo vavaroveja vA haNejja vA bhatobahisejjANa vA voccheyaM karejja / / 1076 / / idANiM upanayanimittamAha - appattamaikkate, kAle dosA havaMti jamhete / tamhA patte kAle, pavisijja kulaM tahArUvaM // 1077 / / appattamatikkate jamhA pavisaMte ete dose pAvati tamhA patte bhikkhAkAle tahArUvaM kulaM pavisejja / ee vi patto tesiM darasAvaM Na deti, annatya ThAyati // 107 // bhave kAraNaM avelAe vi pavisejja / vitiyapadamaNAbhoge, atikkamaMte taheva gelaNNe / asive promodarite, rAyaduDhe bhae va AgAhe // 1078 / / praNAbhogo ajJAnaM / so sAdhU Na jANai estha gAme mama putrasaMthutA prathi, prato pavisati / ' grahavA - so vole umaNo sigghaM dosiNAtigimittaM pavisejja / gilANassa vA tesu,paraM labmati taM ca kho rAti ato pavisati / prome apatte dosINagimittaM prapphaccito vA aikkaMte saMthuya kulesu hiMDati / rAyare mA dIsihi ti teNa prakAle hiMDati / bohigAdibhae vA dosINAtighettuM Namsati, gaTTho vA ussUramAgato geNhati // 1078|| aNNattha vA grAgADhe aNAbhogapaviTTho imaM vihANaM kareti - . saMtharamANamajANaMtapaviTTho kuNati tattha upabhogaM / mA pubutte dose kareja iharA u tusiNIao // 1076 / / ___ jati ajANato saMthuyakule paviTTho, jati ya saMtha rati to uvayogaM kareti / pRthvuttadosaparihaNaDhatAe sajayaTThA kIrataM vAreti pariharati vA / iharA asaMtharato saMjayaTThA kIrata dalR pi Na vAreti, tumiNIyo pracchati // 1071 / / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sabhASya-cUNike nizIthasatre [ sUtra-40 je bhikkhU aNNauthieNa vA gAratthiraNa vA parihArie vA aparihArieNa saddhiM gAhAvanikulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamati vA aNupavisati vA NikkhamaMtaM vA aNupavisaMtaM vA sAtijjati |mu0||40|| aNNatIthikAzcaraka - parivrAjaka - zAkyAjIvaka - vRddhazrAvakaprabhRtayaH, gRhasthA-marugAdi bhikkhAyarA, parihAriyo mUluttaradose pariharati / ahavA - mUluttaraguNe dhareti prAcaratItyarthaH / tatpratipakSabhUto aparihArI te ya aNNatitthiyagi htyaa| No kappati bhikkhusmA gihiNI ahavA vi aNNatitthINaM / parihAriyasma aparihArieNa saddhiM pavisije ||1080 // "saddhi" samAnaM yugapat ekatra / / 1080 // AdhAkammAdINikAe sAvajajogakaraNaM ca / parihArittapariharaM, apariharaMto aparihArI // 108 / / SaDjIvanikAe sAvajjaM manAdiyogatrayaM karaNatrayaM ca / / 1081 // gAhAvatikulaM asya vyAkhyA - . . gAha gihaM tassa patI, u gahapattI muttapAde jadhA vnniyo| piMDapAde vi tathA, ubhae saNNAtu yAmayigI / / 1082 / / gAha ti vA gihaMti vA egaTuM, tasyeti gRhasya patiH prabhuH svAmI gRhapatItyarthaH / dAramapatyAdi samudApo "kulaM piMDavAyapaDiyAe" tti asya vyAkhyA "piMDo' asagAdI, gihiNA dIyamANassa piMDasya pAtre pAtaH anayA prajJayA / / 108 // ettha didaMto jahA bAlaMjuma baNiu balaMja ghettu gAma pvittttho| aNe pacchiyaM ki NimittaM gAmaM paviTrosi ? bhaNAti - suttapAyapaDiyAe dhaNNapAyapaDiyAe ti / taheva piDavAyapaDiyAe ti / kiM ca-idaM sUtraM loga - logottara ubhayasaMjJApratibaddhaM kiMcit svasamaya saMjJApratibaddhaM bhavati / "aNupavisati' asya vyAkhyA - caragAdiNiyaTTemuM, pAgeva kate tu pavimaNaM jaM tu / taM hotaNuppavisaNaM, aNupacchA jogato middha / / 1083 // "anu" pathAbhAve, caragAdimu saNiyaTTesu pacchA pAgakaraNakAlato vA pcchaa| evaM anuzanda: pabhAdyoge siddhaH // 1083 / / etto egatareNaM, sahito jo pavimatI tu bhikkhasma / so prANApraNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAvaM / / 1084 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1080-1088 ] dvitIya uddezaka: 116 eto egatareNa gihatyeNa vA aNNatitthieNa vA samaM pavisaMtassa prANAtiyA dosA prAyasaMjamavirAhaNA // 1084 // zrIbhAvaNA pavayaNe. aladdhimaMtA adiNNadANA y| jANaMti ca appANaM, vasaMti vA sIsagaNivAsaM // 108 // paMDaraMgAdiesu saddhi hiMDaMtassa pavayaNobhAvaNA bhavati / logo vayati paMDaraMgAdipasAyo labhaMti / sayaM na labhati / prasArapravacanaprapannatvAt / adhavA logo vadati - praladdhimatA ya paraloge vA pradiNNadANA prAtmAnaM na vidaMti / sUdrA iti paMDaraMgAdiziSyatvamabhyupagatA vasaMti, prato ebhiH sArddha paryaTante / kiM cAnyat // 1085 / / adhikaraNamaMtarAe, aciyattA saMkhaDe padose ya / egassa'TThA doNhaM, doNha va aTThAe egassa // 1086 / / gihI ayagolasamANo Na vaTTati bhaNita ehi, NisIda, tuyaTTa, vayAhi vA / bhaNato adhikaraNaM / gihatyo praladdhI sAhU laddhI to sAhussa aMtarAya, aha saMjato aladdhI to gitthassa aMtarAya jeNa samaM hiMDati, dAtArassa vA acciyattaM / ki mayA samaM hiMDasi tti pradhikaraNaM bhave / asaMkhaDe uNa padRTTho avassaM agaNiNA / hiDeja, paMtAvaNAdi vA kareja, egassa gihiNA NINipro doNha vi deja, taM ceva aMtarAyaM aciyattAe saMkhaDAtI ya sAhussa kareja, dAtArassa vA kareja, ubhayassa vA kujjA / doNha vA aTThA NINiyaM egassa dejja, sAhussa gihatthassa vA te ceva aMtarAtAtI dosA / 1886 // ' jato bhaNNati - saMjayapadosagahavati, ubhayapadose aNegadhA vA vi / NaDhe hita vissarite, saMkegatare ubhayato vA // 1087 // saMnayagihiubhayadosA iti gatArtha eva / 'praNegahA va" ti asya vyAkhyA - gaDhe dupadacatuppada apae vA etesu ceva haDesu vatthAdie su vA visumariemu sAdhu gihi vA egataraM saMkeja ubhayaM vA / kiha puNAti saMkejja ? ete samaNamA haNA paropparaM viruddhA egato aDaMti, Na ete je vA te vA, NUNaM ete corA cAriyA vA kAmI vA, dupayAdi vA pravahaDameehiM / jamhA ete dosA tamhA gihatya'NyatityAhiM samaM bhikkhAe Na pavisiyavvaM // 108 // bitiyapadeNa kAraNe pavisejjA vi jato - vitiyapadamaMciyaMgI, rAyaTTho sahatthagelaNNe / uvadhIsarIrateNaga, paDiNIte sANamAdIsu // 108 // 'aMciyaM'' dubhikkhaM / etesu aciyAdisu etehiM gihatyaNNa titthIhi samaM bhikkhA lambhati annahA na lambhati, ato tehi samANaM aDe / so ya jati grahAbhaddo NimaMtei vA ahAbhaTTaeNa purA samANaM do tigi ghaga aNNahA te ceva sNkhddaadii| rAyaduTe so rAyavallabho gilANassosaha - patyabhoyaNa ti so davAveti aNNahA Na labbhati / bhikkhAyariyaM vA vaccaMtassa ubahisarIrateNArakhapaDiNIyasANe vA vAreti / mAdisadAto goNasUyarAto // 1088 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 pavisato puNa imA vihI - bhaSNati / puvyagate puravA, samagapaviDo va aNNabhAveNaM / pacchAkaDAdi marugAdiNAti pacchA kuliMgINaM // 108 // sabhAdhya-pUrNike nizIthasUtre gihatya praNatitthie puvvapaviTThe sayaM vA putrva paviTTho " praNNabhAve" tti erisaM bhAvaM darisati Na Na Najati, jahA eteNa samANaM hiMDaMti / tasya imo vihI - - puvvaM pacchAkaDa - maruesu, tamro pacchAkaDa- praNNaliMgIsu, tamro ahAbhaddamasesu, tamro zrahAbhaddamaSNaligiNA / ahAbhahue vi esa cetra kamo // 1086 // [ sUtra 41-42 je bhikkhUNautthi eNa vA gAratthieNa vA parihArie vA aparihArieNa saddhiM bahiyA vihArabhUmiM vA viyArabhUmiM vA NikkhamaI vA pavisai vA kkhimaMtaM vA pavisaMtaM vA sAtijjati | | 0 || 41 || saNAvosiraNaM viyArabhUmI, prasajjhAe sajjhAyabhUmI jA sA vihArabhUmI, mA ubbhAmagaporisI No kappati bhikkhussA gihiNA athavA vi aNNa titthINaM / parihAriyassa parihArieNa gaMtuM viyArAe || 1060 // kaMThA to egatareNaM sahito jo gacchatI viyArAe / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve ||1061 // kaMThA vIyArabhUmidosA, saMkA apavattaNaM kurukuyAma | dava appakalusagaMdhe, satI va karejja uDDAhaM // 1062 // viyArabhUmIe purisApAtasaMlo dosA / saMkAe vANa pavattati / azvattaMte ya / 'muttaNiroho0gAhA / zrayaH zalyA0 zlokaH / maTTiyAe bahudaveNa ya kurukuyA kAreyavvA / ettha uccholaNa uppolaNAdIdosA / zraha kurukuyaM Na kareti uDDAho / appeNa vA daveNaM kaluseNa vA davegaM jilleveMtaM daThThe cauttha rasiyAdiNA vA gaMdhilleNa zrabhAve vA davassa praNillevite jagapurazro uDDAhaM kareja || 1062|| jamhA ete dosA tamhA tehiM saddhi Na gaMtavvaM / pravavAdapae patte vaccejja - vIyArabhUmi asatI, paDiNIe teNasAvatabhae vA / yaduTThe roga - jataNAe kappate gaMtuM // 1063 // o viyArabhUmIe zrasati jato te gihattha zraSNatthiyA vaTTeti tato vaejA jato bhaNAvAtamasaMloa to DinIta te sAvayaboSitadosA aMtare tattha vA thaMDille gatassa, to gihatthehi samaM gacche, te nivAreMti / yadurAyavallabheNa samANaM gammai / rohae egA caiva saNNA bhUmI, erisehi kAraNehi jayagAe gammati // 1063 // 1 bRha0 udde0 3 bhA0 gA0 4380 / 2 trayaH zalyA mahArAja !, zrasmin dehe pratiSThitAH / vAyu-mUtrapurISANAM prAptaM vegaM na dhArayet // - Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1086-106.] dvitIya uddezaka: 121 sA ya imA jayaNA pacchAkaDa-vata-dasaNa-asaMNi-gihie taheva liMgIsu / puvvamasoe soe, pauradave mattakuruyA ya / / 1064|| puvvaM pacchAkaDesu gihiyAgubbae su tesu ceva daMsaNasAvaesu, tato esu ceva kutitthiesu, tato asaNigihatyemu, tato kuliMgiesu agaNIsu savvAnu, saJbesu puvvaM prasoyavAdisu, pacchA soyavAdIsu, dUraM dUreNa parammuho velaM vajaMto pauradaveNaM maTTiyAe ya kurukuyaM kareMto pradoso // 1064 // - emeva vihArammI, dosA uDDaMcagAdiyA bahudhA / __ asatI paDiNIyAdisu, vitiyaM AgADha-jogissa ||1065 // vihArabhUmIe vi prAyasaH eta eva doSA, uhuMcakAdayazca adhikatarA, bahavaH anye uDDucakA kuTTidA uDDAhaMti vA vaMdanAdisu / pratyanIkAdi dvitIyapadaM pUrvavat / codago bhaNati - jatyettiyA dosA tattha tehi samANaM gaMtuM bitiyapadeNa vi sajjhAno mA kIrau / Ayariyo bhaNati - prAgADhajogissa uddesasamuddesAdaro avassaM kAyabvA uvassae ya prasajjhAiyaM bahiM paDiNIyAdi ato teNa samANaM gaMtuM kareMto suddho // 1065 // je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA parihAriyo aparihAriehiM saddhiM gAmANugAmaM dUijjati; dUijjaMtaM vA sAtijjai ||suu0||42|| grAmAdanyo grAma: grAmAnugra maM / zeSaH sUtrArthaH pUrvavat / / No kappati bhikkhussA, parihArissA tu aparihArINaM / gihiaNNatithi eNa va, gAmaNugAmaM tu viharittA / / 1066 // kaMThA etto egatareNaM, sahito duijjati tu je bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // 1067 / / da gatI, "duijati" tti rIyati gacchatItyarthaH / rIyamANo titthakarANaM prANaM bhaMjeti / praNavatthaM kareti / micchattaM aNNesi jaNayati / prAyasaMjamavirAdhaNaM pAvati // 1067 / / imaM ca purisavibhAgeNa pacchittaM - mAsAdI jA gurugA, mAso va visesio cauNhaM pi / evaM sutte sutte, AruvaNA hoti sahANe // 1018 // pragIyatthabhikkhuNo gIyatthabhikkhuNo uvajjhAyassa pAyariyassa etesi cauNha vi mAsAdi gurugataM ahavA - mAsalahuM ceva kAlavise siyaM / ahavA - pravisesiyaM ceva mAsalahu~ / codagAha - ki Nimittamiha sutte purisavibhAgeNa pacchitaM diNaM ? AcAryAha - sarvasUtrapradarzanArtha / sutte sutte purisANa saTThANapacchittaM dRTThavvaM // 1068 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 samASya-cUNike nizIthasUtra / sUtra 42-43 imA saMjamavirAhaNA saMjatagatIe gamaNaM, ThANa-NisIyaNA tuaTTaNaM vA vi / vIsamaNAdi yaNesu ya, uccArAdI avIsatthA / / 1066 // jahA saMjano sigdhagatIe maMdagatIe vA vaccati tahA gihattho vi to pradhikaraNaM bhavati / tahAsuhAe vA paritAvijjati taM NipphaNaM / vIsamaMto sacittapuDhavIkAe uTThANaM nisIyaNaM tuyaTTaNaM vA kareti / bhattapANAdiyaNe uccArapAsavaNesu ya sAgAriu tti kAu avIsattho // 1066 // sAhu-NissAe vA gacchaMto phalAdi khAebA ahikaraNaM / sAhU vA tassa puro bitiyapadeNa geShejA, paritAvaNANipphaNaM pAdapamajaNAdi vA karejA, tattha vi saTThANaM / / aha kareti uDDAho / bhASyakAreNaivAyamarthoucyate - mAsAdI jA gurugA, bhikkhu vasabhAbhise ga Ayarie / mAso visesiyo vA, cauNha vi catusu suttesu // 1100 / atthaMDilamegatare, ThANAdI khaddha uvahi uDDAho / dharaNaNisagge vAtobhayassa dosA 'pamajjarabho // 1101|| __sAhuNissAe gihattho gihatthaNissAe vA sAhU athaMDille ThAeja, khaddhovahiNA bhAraduduhu ti ucAI kareti, dharaNaNisagge vAyakAiyasaNNA eNa ubhayahA doso, pamajjatassa uDDAho apamajjatANa ya virAhaNA / jamhA ete dosA tamhA Na gacchejA / / 1101 // bitiyapadaM addhANe, mUDhamayANaMtaduTThaNadve vA / uvadhI sarIrateNaga, sAvatabhaya dullabhapavaMso // 1102 / / addhANe sathiehi samaM vaccani, paMthAo vA mUDho disAto vA mUDho sAhU-jAva-paMthe uyaraMti / paMthagayANaMto vA jANagehi samaM gaccheja, rAyaTTe vA rAyapurisehi samaM gacche, bodhikAdibhayA gaTTho vA tehiM samANaM Niddoso haveja, teNagabhae vA gacche, sAvayabhae vA praNammi vA gAdesa rajje dullabhapavese tehi samaM pavisejja, aNNahA Na labbhati // 1102 // jattha puNa nagarAdisu viharati tattha acchaMto Nitito bhavati / tehiM samANaM gacchato imA jayaNA - Nibbhae piTThato gamaNaM, vIsamaNAdI padA tu aNNattha / sAvata-sarIra-teNaga-bhaesu tihANabhayaNA tu // 1103 / / jinbhae piTTho gacchaMti, piTThato ThitA savaM pamajaNAti sAmAyAri pauMjaMti, vIsamaNAtI padA jati asaMto thaMDile kareti to saMjayA aNNathaMDile ThAyaMti, teNa sAvaya bhayaM jai piTThato to majjhato purato vA gacchati // 1103 // je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDigAhittA pupphagaM pupphagaM Aiyai, kasAyaM .. kasAyaM parihavei pariveMtaM vA sAtijjati ||suu0||43|| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAmyagAthA 1066-1 dvitIya uddezakaH 123 anyataragrahaNAt aneke pAnakA: pradarzitA bhavaMti, khaMDa-pAnaka-gula-sakkarA-dAlima-mudditA-ciMcAdipAne jAtagrahaNAt prAsukaM, paDItyupasarga / graha AdAne, vidhipUrvakaM gRhItvA, puSpaM NAma acchaM vaNNagaMdharasaphAsehiM padhANaM, kasAyaM sparzAdiprati nomamapradhAnaM kaSAyaM kaluSaM bahalamityarthaH / svasamayasaMjJApratibaddhaM idaM sUtram / evaM kareMtassa mAsalahuM / esa suttattho / ahuNA NijjuttI jaM gaMdharasovetaM, acchaM va davaM tu taM bhave purph| jaM dubbhigaMdhamarasaM, kalusaM vA taM bhave kasAyaM // 1104 // kaMThA ghettaNa doNNi vi dave, patteyaM ahava ekkato ceva / / je pupphamAdiittA, kujja kasAe vigicaNataM // 110 // doNNi vi puppha kasAyaM ca egammi va bhAyaNe pattegesu vA bhAyaNesu pupphamAitA kasAya - pariDhavaNaM karejja tassa mAsalahuM // 1105 // ime dose pAvejja - so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tahA duvidhaM / pApati jamhA teNaM, puva kasAe taraM pacchA // 1106 // prAyasaMjamavirAhaNA-puvvaM kasAyaM pive, itaraM puppha pacchA // 1106 // jo puppha pubbiM pive kasAyaM pariTThaveti tassime dosA - tammi ya giddho aNNaM, Necche alabhaMto esaNaM pelle / pariThAvite ya 'kUDaM, tasANa saMgAmadiTuMto // 1107 // acchadave giddho aNNaM kasAyaM Necchati pAtuM, taM kasAyaM pariTuvetu puNo hiMDaMtassa suttaadiplimNtho| acchaM alabhaMto vA esaNaM pellejja prAyavirAhaNAtitA ya bahudosA, kaluse ya pariTThavie kUDadoso, jahA kUDe pANiNo vajhati tahA tattha vi macchipAtI paDivaujhaMti, aNNe ya tattha bahave payaMgANi pataMti / pipIligAhi ya saMsajjati / evaM bahu tasaghAto dIsati / .. ettha saMgAmadiTuMto - tattha kaluse pariTThavie macchiyApro laggati, tesi gharakoilA dhAvati, tIe vi majjArI, majArIe suNago, suNagassa vi aNNo saNago, suNagaNimittaM suNagasAmiNo kalaheMti / evaM pakkhApakkhIe saMgAmo bhavati / jamhA ete dosA tamhA No puppha Adie kasAyaM pariTThaveti / imA sAmAyArI - vasahipAlo acchato bhikkhAgayasAhu AgamaNaM gAuM gacchamAsajja ekkaM do tiNi vA bhAyaNe uggAhati to jo jahA sAdhusaMghADago Agacchati tassa tahA pANabhAyaNAu acchatesu bhAyaNesu pariggAleti / evaM acchaM puDho kajjati kalusa pi puDho kajjati / taM kasAyaM bhutte vA abhutte vA puvvaM pivaMti tammi NiTTite pacchA puppha pivaMti / / 1107 / / 1 ciNcaa=imlii| 2 bhakSayitvA / 3 jAla / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 43-44 pupphassa ime kAraNA. AyariyaprabhAvita pANagaDhatA pAdaposadhuvaNaTThA / hoti ya suhaM trivego, suha AyamaNaM ca sAgarie // 1108 // pAyariyassa paann-ytnnaa| evaM prabhAviyasehassa vi uttarakAlaM pANaDhatA pAyuposaM apAnadvAram, etesi dhuvaNaTThA / uccariyassa ya suhaM vivego kajjati / Na kUDAti dosA bhavaMti / sAgArie ya prAyamaNAdi suhaM kajjati // 1108 // bhANassa kappakaraNaM, daTThaNaM bahi AyamaMtA vA / aobhAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM // 1106 / / acchaM bhAyaNakappakaraNaM bhavati / bahale puNa ime dosA - vasahIe bahiM caMkamaNabhUmIe vA vahi mAyamaMte daTuM sAgArizro logamajjhe aobhAvaNaM karejja, sanvapAsaMDIgaM ime prahammatarA, asucitvAt / amgahaNaM vA karejja sarvalogapAkhaMDadharmAtItA ete agrAhyAH / aNAdaro vA aggahaNaM / duvihaM vocchedaM kareja-tadravyANyadravyayoH / tadravyaM pAnakaM, anyadravyaM bhaktavastrAdi / ahavA - tasya sAdhoH, anyasya vA sAdhoH, // 1106 / / avavAeNaM puNa pariDhuveMto vi suddho, jato - vitiyapada doNNi vi bahU, mIse va vigicaNArihaM hojjaa| avigicaNArihe vA, jabaNijja gilANamAyarie // 1110 // do vi bahU puppha 'kasAyaM vA Najjati jahA avassakAyaM paridRvijjati / jai vi taM pijjati tAhe taM Na pivati, puSpaM pivati / esa patteyagahiyANaM vihii| graha mIsaM gahiyaM, tattha gAlie puppha bahuyaM kasAyaM thovaM, tAhe taM parivijjati puppha pivati / ahavA - kasAyaM vigicaNArihaM hojjA praNesaNijjati, tAhe paridRvijjati / ahavA - avigicaNArihaM pi jaM pAyariyAtINaM jA(ja)vaNijjaM Na labhati / evaM parito suddho // 1110 // vigicaNArihassa vakkhANaM imaM - jaM hoti apejjaM jaM vaNesiyaM taM vigicaNarihaM tu / visakatamaMtakataM vA, davaviruddha kataM vA vi // 1111 / / "prapeyaM" majjamAMsarasAdi, "aNesaNiya" uggamAdi dosajuttaM / ahavA - apeyaM imaM pacchadreNa visasaMjuttaM, vasIkaraNAdimateNa vA abhimaMtiyaM / davaviruddha - jahA khIraMbilANaM // 1111 // 1 vicituM / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 bhASyagAthA 1108-1116] dvitIya uddezakaH 'je bhikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDigAhittA subhi sunbhiM bhuMjai, dunbhiM - dumbhiM pariTuvei, parivaMtaM vA sAtijjati suu0||44|| subhaM - sumbhI, asubhaM - dubbhI, zeSaM pUrvavat / vaNNaNa ya gaMdheNa ya, raseNa phAseNa jaM tu uvavetaM / taM bhoyaNaM tu subjhi, tannivarIyaM bhave dubhiM // 1112 // jaM bhoyaNaM vaNNagaMvarasaphAsehiM subhehi uvavetaM taM mubhiM bhaNNati, itaraM dunbhiM / / 1112 // ahavA - rasAlamavi duggaMdhiM, bhoyaNaM tu na pUitaM / sugaMdhamarasAlaM pi, pUiyaM teNa subhi tu // 1113 // rameNa uvaveyaM pi bhoyaNaM dunbhigaMdhaM Na pUjitaM dubbhimityarthaH / prarasAlaM pi bhoyaNaM subhagaMdhajuttaM pUjitamityarthaH / / 1113 // ghettUNa bhoyaNadurga, patteyaM ahava ekkato ceva / je subhiM bhuMjittA, dunbhiM tu vigaMcaNe kujjA // 1114 // sunbhiM dunbhiM ca bhoyaNaM ekkato, patteya vA ghettuM jo sAhU sunbhiM bhoccA dunbhiM pariTuveti tassa mAsalahu~ / / 1114 // ime ya dosA - so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tathA duvidh| pAvati jamhA teNaM, dunbhiM puvvetaraM pacchA // 1115 / / kaMThA ime ya dosA rasagehi adhikkhAe, avidhi saiMgAlapakkame mAyA / lome esaNaghAto, diTuMto ajjamaMgRhi // 1116 / / rasesu gehI bhavati / aNNasAhUhi to ahigaM khAyati / bhoyaNa - pamANato ahigaM khAyati / ego gahissa uddharittuM sukhaM khAyati itaraM chaDDeti / kAgasiyAlaakhaiyaM0 2kAraga gaahaa| evaM avihI bhavati / ___ iMgAladoso ya bhavati / rasagiddho gacche adhiti alabhato gacchAmo pakkamati apakramatItyarthaH / mAyI maMDalIe rasAlaM alabhaMto bhikkhAgapro rasAlaM bhottumAgacchati / " bhaddakaM bhaddakaM bhoccA vivaNaM virasa * maahaaretyaadi"| rasabhoyaNe luddho esaNaM pi pelleti / ettha didruto - ajjamaMgU mAyariyA bahurasuyA bahuparivArA mayuraM mAgatA / tattha saDDhehiM parijjati tA kAlaMtareNa mosaNNA jaataa| kAlaM kAUNa bhavaNavAsI uvavaNNo sAhupaDinohaNaTThA maagmo| sarIramahimAe addhakanAra 1 etata sUtram ( 2-44 ) mudritasUtraprato, (2-43 ) sUtrasyAMke vartate, ca ( 2 - 43 ) aMkatama sUtra ( 2.4 ) sUtrasyAMke'sti / 2 nAstImA gAthA bhASye / 3 daza0 0 5 u0 2 / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhya-pUrNike nizIthasUtre [ sUtra 44-45 bIhaM jillAle ti / putro ko bhavaM ? bhaNAti - prajjamaMgU haM / sAdhU saDDhA ya dhaNusAsiuM gato / ete dosA / paDipakkhe ajjasamuddA te rasagiddhIe bhItA ekkato savvaM meleuM bhujaMti, taM ca "marasaM virasaM yA vi, savvaM muMge na chaDDae" / sUtrAbhihitaM ca kRtaM bhavati / / 1116 // 126 "2 "2 rasagihi" ti zrasya vyAkhyA - sunbhI daDhaggajIho, Necchati chAto vi bhuMjiuM itaraM / AvasyaparihANI, goyaradIho u ujjhimiyA // 1117 // "itaraM" dubbhiM taM labhaMto vi subbhiM bharttANamittaM dIhaM bhikkhAyariyaM graDa zrAvassaesa parihANI bhavati / dubbhiyassa "ujjhimiyA" paridvAvaNiyA // 1117 // farare" ti asya vyAkhyA maNuSNaM bhoyaNajjAyaM, bhuMjaMtANa tu ekato / : zradhiyaM khAyate jo u, ahikkhAe sa buccati // 1118 // manaso rucitaM manojJa, "bhozraNaM" asaNaM, jAtamiti prakAra - vAcakaH, sAdhubhiH sArddhaM muMjataH jo adhikataraM khAe so maMghikkhAo bhaNNae / / 1118 / / jamhA ete dosA tamhA vidhI bhuMje, diNNammi gurUNa sesa rAtiNito / bhuyati karaMbeUNaM, evaM samatA tu savvesiM // 1116 // mAdi kA puNa vihI ? jA he AyariyagilANabAlavuDDhaprAdesamA diyANaM unakaTThiyaM patteyagahiyaM vA diSNaM se maMDalirAtiNizro subbhi dubbhi davbAviroheNa karaMbeuM maMDalIe bhuMjati / evaM savvesi samatA bhavati / evaM pukhtA dosA parihariyA bhavaMti ||1116 // kAraNa parivejjA - bitiyapade doNi vi bahU, mIse va vigiMcaNArihaM hojjA / viciNAri vA javaNijjagilANamA yarie // 1120 // pUrvavat kaNThA / / 1120 // jaM hojja abhojjaM jaM, ca'NesiyaM taM virgicaNarihaM tu / visakayamaMtakathaM vA, davvaviruddha kataM vA vi // 1121 // pUrvavat / 1121 / / je bhikkhuNaM bhoyaNajAyaM paDigAhettA bahupariyAvannaM siyA, adUre tatya sAhammiyA saMbhoiyA samaNunnA aparihAriyA saMtA parivartati, te 1 daza0 pra0 5 u0 1-2 / 2 bhA0 gA0 1116 / 3 khAto = bubhukSitaH / 4 bhA0 gA0 1110 / 5 jA0 gA0 1111 / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1916-1124 ] dvitIya uddezaka: 127 - aNApucchiyA aNimaMtiyA pariTThaveti, parihaveMtaM vA sAti jjati ||suu0||4|| jaM ceva sunbhisutte subbhi bhoyaNaM vuttaM taM ceva mANNaM / ahavA - bhukkhattassa paMtaM pi maNuNaM bhavati / aTTama - chaTTa - cauttha - prAyaMbilegAsaNiyANa 'promacchaga parihANIe hiMDatANaM asahU, sahUNa jahAvidhIe diNNaccariyaM / bahuNA prakAreNa parityAgamAvanna bahupariyAvanna bhaNNati / Na dUre pradUre mAsaNamityarthaH / "tattha" ti svavasaghIe svagrAme vA saMbhuMjate saMbhoiyA, samaNuNNA ujjyvihaarii| codagAha - saMbhoiyagahaNAto ceva aparihArigahaNaM siddha, kiM puNo aparihArigahaNaM ? prAcAryAha - caubhaMge dvitIyabhaMge sAticArapariharaNArtha / "saMta" iti vidyamAnaH / jaM ceva subhisutte, vuttaM taM bhoyaNaM maNaNaM tu / ahavA vi 'paribhusitassa maNuNNaM hoti paMtaM pi||1122|| ""parimbhusito" bubhukSitaH / zeSaM gatArtham // 1122 // prAcAryo vidhimAha - jAvatiyaM uvayujjati, tattiyamette tu bhoyaNe gahaNaM / atiregamaNaTThAe, gahaNe ANAdiNo dosA // 1123 // parimANato jAvatitaM uvaujati tappamANameva ghettatvaM / atiregaM geNhate lobhadoso, pariTThAvaNiya - boso ya, prANA iNo ya dosA, saMjame pipIliyAdI maraMtI, AyAe atibahue bhutte visUciyAdI, tamhA pratiSamANaM Na ghettavvaM // 1123 // codaga Aha - tamhA pamANagahaNe, pariyAvaNNaM NiratthayaM hotii| athavA pariyAvaNNaM, pamANagahaNaM tato ajutaM 11124 // sasmAviti jati pamANajuttaM ghettavvaM to pariyAvaNNagahaNaM No bhavati, sutaM Niratthaya / praha pariyAvANagahagaM to pamANagahaNamajusaM prattho Niratthato // 1124) aha doNha vi gahaNaM. evaM ubhayavirodhe, do vi payA tU NiratthayA hoti / jaha huMti te sayatthA, taha suNa vocchaM samAseNaM 112 // ahavA - do vi padA nnirtyyaa| 1 de0 = adhomukha / 2 diNNaM sat uccaritaM NAma uttIrNa syAt / 3 to je te(pr0)| koSe parimbhusita / 5 parijmusita (50) parijjusita (saa0)| Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 sabhASya-cUNike nizIthasatre [ sUtra-45 AcAryAha - pacchadaM // 1125 / / Ayarie ya gilANe, pAhuNae dullabhe sahasadANe / puvagahite va pacchA, abhattachaMdo bhavejjAhi // 1126 // jattha saDDhAiThavaNA kulA Natthi tattha patteyaM savasaMdhADayA prAyariyassa geNhati / tattha ya prAyarimo egaegasaMghADagANItaM gehati, sesaM parihAvaNiyaM bhavati / evaM gilANassa vi savve saMdiTThA savvehi gahiyaM / evaM pAhuNe vi| ahavA - ko i saMghADato dullama-davvakhIrAtiNA zimaMtito sahasA dAtAreNa bhAyaNaM mahaMtaM bhariyaM / evaM atirittN| ahavA - bhatte gahie pacchA prabhattachaMdo jAto / evaM vA atiregaM hojja // 1126 // etehi kAraNehi, atiregaM hojja pajjayAvaNNaM / tamaNAloettANaM, parihaveMtANa ANAdI // 1127 / / jaM tume coiyaM pajjatAvaNaM tametehi kAraNehi havejja / tamevaM pajjattAvaNaM praNAloetA aNimaMtettA pariTThaveti tassa prANAdI mAsalahuM ca pacchittaM / / 1127 // ime ya paricattA - bAlA vuDDhA sehA, khamaga-gilANA mahodarA esA / sabve vi pariccattA, parihateNa 'NApucchA // 1128 // bAlA vuDDhA 'bhikkhachuhA puNo vi jemejja, sehA vA prabhAvitA puNo vi jemejjA, khamago kA pAraNage puNo jemejja, gilANassa vA taM pAuggaM, mahodarA vA maMDalIeNa 'uvauTTA jemejjA, prAdesA vA tehi bhAgatA hojja, prANakhinnA vA Na jimitA puNo jemejja / tattha praNApucchittuNaM pariveMto ete sambe pariccattA // 11028 // imaM pacchittaM - zAyarie ya gilANe, gurugA lahugA ya khamaga-pAhuNae / gurugo ya vAla-vuDDhe, sehe ya mahoyare lahuo // 1126 // jati teNa bhatteNa viNA prAyariya - gilANa-virAdhaNA bhavati to prANitassa praNApucchA pariveMtassa caugurugA, khamae pAhuNae ya ulahugA, bAle vuDDhe gurugo, sehe mahodare lahupro // 1126 // codaga prAha - jadi tesiM teNa vimA, AvAdhA hojja to bhave cttaa| NIte vi hu paribhogo, bhaito tamhA aNegaMto // 1130 // 1 uTThA (pr0)| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1125-1135 ] dvitIya uddezaka: 126 "jati tesi" AyariyAdIgAM teNa bhatteNa viNA paritAvaNAtI pIlA haveja to te cattA havejja, jati gIe 'paribhogaH syAt 2, tasmAda, gantatvAt teSAmAnIyamAnenAvazyaM doSa ityarthaH // 1130 // prAcAryAha - bhujaMtu mA va samaNA, pAtavisuddhIe NijjarA viulA / tamhA chaumattheNaM, NeyaM atisesie bhayaNA // 1131 // prabhukte'pi sAdhubhiH prAtmavisuddhayA nayataH vipulo nirjarAlAbho bhavatyeva / chapani sthitaH - chadmastha pranatizayI tenAvazyaM neyaM / sAtisato puNa jANittA "bhuMjaI" to geti, maNNahA Na Neti // 1131 // codaga Aha - prAyavisuddhIe aparimuMjate kahaM nirjarA ? AcAryo dRSTAntamAha - AtavisuddhIe jatI, avihiMsA-pariNato sati vahe vi| sujjhati jataNAjutto, avahe vi hu laggati pamatto // 1132 // yathA prAtmavizuddhayA yatiH pravajitaH na hiMsA ahiMsA tadabhAvapariNataH yadyapi prANinaM bAdhayati tathApi prANAtipAtaphalena na yujyate, yatanAyuktatvAt / pamatto puNa bhAvasya pravizuddhatvAta avaheMto vi pANAtipAtaphale laggati ti // 1132 // didrutovasaMhAramAha - emeva agahitammi vi, NijjaralAbho tu hoti samaNassa / alasassa soNa jAyati, tamhA gejjA sati balammi // 1133 / / pragahite vi bhattapANe prAyavisuddhIpro 0tassa NijjarA viulA bhavati / jo puNa alasadosabutto tassa so NijjarAlAbho Na bhavati / tasmAnirjarAlAbhArthinA sati bale neyaM // 1133 // tathimo kamo bhaNati - tamhA AloejjA, sakkhete sAlae itare pcchaa| khettaMto aNNagAme, khettabahiM vA avoccatthaM // 1134 // "pAloeti" kahayati, "sakkhete" svagrAme, "sAlae" svapratizraye jeTThiyA saMbhotiyA te bhaNAti - imaM bhattaM jai aTTho me to gheppu| jai te NecchaMti tAhe aNNe bhaNAti / "itare pacchA" svagrAme vA aNNapratizraye, jati te vi Necchati tAhe sakhette aNNagAme, jati te pi NecchaMti tAhe khettabahi aNNagAmeM kAraNato Nijjati / evaM pravoccatthaM geti / kAraNe aNNasaMbhotiesu vi esa ceva kmo||1134|| ukkamakaraNapratiSedhArtham - bhAsaNNuvassae mottuM, dUratthANaM tu jo ge| tassa savve va bAlAdI, pariccAyavirAdhaNA // 113 // 1 majitaH syAt / 2 to prAyazcitamapi syAt pra.3 pravocatvamavyatyaya-praviparIta / 17 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra-46 prAsaNe mottuM jo dUratthANaM pakkhavAeNa Neti tassa sA ceva bAlAtivirAhaNA puvuttA // 1135 / / svajanamamIkArapratiSedhArtham - Na pamANaM gaNo etthaM, Na sIso Netra nnaattme| samaNugNatA pamANaM tu, kAraNe vA vivajjo // 1136 / / mUlabhedo gaNo, gaccho vA gaNo, so patra pramANaM na bhavati / mama sIso mama svajanaH idamapi pramANaM na bhavati / samaNuNNatA saMbhogo so'tra pramANaM / kAraNe puNa prAsako mottuM dUre Neti, saMbhotie vA mottuM aNNasaMbhotiyANa vi Neti / taM puNa gilANAti kAraNaM bahuvihaM // 1136 // avavAeNa aNeto suddho vitiyapada hojjamaNaM, dUraddhANe sapaccavAe ya / kAlo vA'tikkamatA, subbhI laMbhe va taM dubhiM // 1137 // "appaM" stokaM praNeto visuddho, dUraM vA praddhANaM dUre prAsapaNe vA sapaccavAe Na Neti, jAva Adicco atthameti, tehiM vA sunbhiM laddhaM, taM ca pAriTThAvaNiyaM dubhiM, evamAdikAraNehiM aNeto visuddho apacchittI // 1137 // je bhikkhU sAgAriyaM piMDaM bhuMjati, bhuMjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||4|| je bhikkhU sAgAriyaM piMDaM giNhai, giNhataM vA sAtijjati ||suu0||46|| sAgArio sejjAtaro, tassapiMDo Na bhottavyo / jo bhuMjati tassa mAsalahuM / sAgAriu tti ko puNa, kAhe vA katividhI va so piMDo / asejjatarI va kAhe, pariharitanbo va so kassA // 1138 // dosA vA ke tassA, kAraNajAte va kappate kamhi / jataNAe vA kAe, egamaNegesu ghettavyo // 1136 / / etApro dAragAhAro "sAgAriu" ti asya vyAkhyA - sAgAriyassa NAmA, egaTThA NANavaMjaNA paMca / sAgAriya sejjAyara, dAtA ya dhare tare vA vi // 1140 // egaTThA ekArtha-pratipAdakA shkendrpurndraadivt| "vaMjaNA" aksarA te NANAppagArA jesi abhidhANANaM te abhidhANA NANAvaMjaNA, jahA - ghaDo paDo / ete paMca pazcAnAbhihitA // 1140 / / (1) kaH punaH sAgAriko bhavatIti cintanIyam / (2) kadA vA sa zayyAtaro bhavati / (3) katividho vA "se" tassa piMDa: / 1 sAgArikapadamekAthikanAmabhiH prruupnniiym| 2 tare ghare ceva -bRhatkalpe udde0 2 bhASyagAthA 3521 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1126-1144. J (4) azayyAtaro vA kadA bhavati / (5) kasya vA saMyatasya saMbaMdhI sa sAgArikaH parihartavyaH / (6) ke vA tasya sAgArikapiNDasya grahaNe doSAH ! (7) kasmin vA kAraNe jAte asau kalpate / (5) kayA vA yatanayA sapiNDa: / (6) ekasmin vA sAmArike pranekeSu dvitryAdiSu sAgArikeSu grahItavyaH / iti dvAragAthAdvayasamAsArthaH / sAgAriya sejjAkara- dAtArA tiSNi vi jugavaM vakkhANeti - gamakaraNAdagAraM, tassa hu jogeNa hoti sAgArI / sejjA karaNA sejjAkaro u dAtA tu taddANA // / 1141 // dvitIya uddezakaH idANi "dhareti" tti - " agamA" rukkhA, tehi kata " agAraM ' gharaM, teNa saha jassa jogo so sAgAriu tti bhaSNati / jamhA so sijjaM kareti tamhA so sijjAkaro bhaNati / jamhA so sAhUNaM sejjaM dadAti teNa bhaNati mejjAdAtA / / 1141 / / jamhA dhareti sejjaM, paDamANIM chajja-leppamAdIhiM / jaM vA tIe dharetI, paragA zrayaM dharo teNaM // 1142 // jamhA sejjaM paDamANi chajja-leppamAdIhi ghareti tamhA sejjAgharo / grahavA sejjAdANa pAhaNato appANaM garakAdisa paDataM ghareti tti tamhA sejjAvaro // / 1142 / idANi "tare" tti - govAtUNaM vasadhi, tattha Thite yAvi rakkhituM taratI / tadANeNa bhavoghaM, tarati sejjAtaro tamhA || 1943 / / idANi ""ko puNa ti" dAraM - 131 sejjAe saMrakkhaNaM saMgovaNaM, jeNa tarati kAuM teNa sejjAtaro / ahavA tattha vasahIe sAhuNo ThitA te vi sAravikhauM tarati teNa sejjAdANeNa bhavasamudra tarati tti sijjAtarI // / 1143|| sejjAtaro tti dAraM gataM / sejjAtaro pabhU vA, pazusaMdiTTho va hoti kAtavvo / egamaNego va pabhU pahusaMdiTTho vi emeva / 1144 // ko sejjAtaro pahU, so duviho- pabhU vA pabhusaMdiTTo vA / pahU ego praNege vA / pahusaMdiTTho ego praNegA vA / / 1144 // 1 bhA0 gA0 1138 / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 sabhASya-Nike nizIthasUtre [ sUtra-46 sAgAriyasaMdiDhe, egamaNege catukkabhayaNA tu / egamaNegA vajjA, Negesu tu ThAvae ekkaM // 114 // etya sAdessaMtae ya saMdiTTesu ya cauro bhNgaa| 1 ekko pahU evakaM saMdisati / 2 ego pahU aNege saMdisati / evaM cubhNgo| ego vA sejjAtaro aNegA vA sejjAtarA vajjeyavvA / avavAe aNegesu ThAvae egaM / etaM uvari vakkhamANaM // 1145 / / "ko puNa" tti dAraM gataM / idANi "'kAhe tti" - aNuNNavitauggahaM'gaNa - pAuggANuNNa aigae Thavie / sijjAya bhikkha bhutte, NikkhittA''vAsae ekke // 1146 / / ettha NegamaNaya - pakkhAsitA paahu| ekko bhaNati - aNuNNavie uvassae sAgArino bhavati / aNNo bhaNati - jatA sAgAriyassa uggahaM paviTThA / aNNo bhaNati - jatA aMgaNaM pvitttthaa| aNNo bhaNati - jatA pAuggaM taNaDagalAdi aNuNNavitaM / aNNo bhaNati - jatA vasahi 2pavidA aNNo bhaNati - jadA doddhiyAdibhaMDayaM dANAti kulaTThavaNAe vA ThaviyAe / aNNo bhaNati - jatA sajjhAyaM pADhattA kaau| aNNo bhaNati - jatA uvayogaM kAuM bhikkhAe gtaa| aNNo bhaNati - jatA bhuNjiumaarddhaa| aNNo bhaNati - bhAyaNesu nikkhittesu / aNNo bhaNati - jatA devasiyaM AvassayaM kataM / ekazabdaH pratyekaM yojyaH // 1146 / / paDhame vitie tatie, cauttha jAmammi hoti vAghAto / NivAdhAte bhayaNA, so vA itaro va ubhayaM vA // 1147|| aNNo bhaNati - rAtIe paDhame jAme gate / aNNo bhaNati - bitie| aNNo bhaNati - tatie / aNNo bhaNati - cutye| Ayariyo bhaNati - savve ete praNAdesA eva hoti / "vAghAto" ti "aNuSNavitauggahaM gaNAdisu nAva-Nikkhittesu' divasato ceva / vAghAeNa aNNaM vasahi aNNaM vA khettaM gatANaM so kassa sAgArimo bhavati ? 1 mA0 1138 / 2 aigayA / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1145 - 1152 ] dvitAya uddezakaH zrAvassagAdisu rAto paDhama-bitiya tatiya cautyajAmesu tavvasahivAghAeNa bohitAti bhaesu ya tattha avasato Na sAgAripro bhavatItyataH sarve pranAdezA ityarthaH / " NivvAghAe bhaeNa" tti jati Na gatA NivvAghAeNa, rati tattheva vutthA, to bhayaNA, so vA sejjAyaro, itaro vA aNNo ubhayaM vA // / 1147 / / ""so vA itaro va" tti asya vyAkhyA jati jaggaMti suvihitA, kareMti AvAsagaM tu aNNattha / sejjAtaro Na hAMti, sutte va kate va so hoti // / 1148 // "ubhayaM vA" grasya vyAkhyA 'yadi " ityabhyupagame, rAtIe cauro vi pahare jaggati, sobhaNavihitA "suvihitA" sAdhava ityarthaH / ahorattassa caramAvassagaM zraNNatya gaMtu kareMti sa me jAtaro na bhavati / jattha rAu dvitA tattheva suttA tattheva carimAvassayaM kayaM to sejjAtaro bhavati / / 1148 !! - sejjAyarassa sAya bhayaNA imA vAsaga carimamaNNahiM tu kare / aNNattha vasIUNaM, doNi vi tarA bhavaMtI, satyAdisu aNNahA bhayaNA // / 1146 // aNNattha vasiuM cariuM zrAvastayaM jadi kareMti aNNattha to do vi sejjAtarA bhavaMti / idaM ca prAyasaH sArthAdiSu saMbhavati "aNNaha" tti gAmAdisu vasaMtassa bhayaNA / / 1146 / / - sati sadhIya vasu, vasamANANaM tarA tu bhaitavvA / tattha 'NNattha va vAse, chattacchAyaM ca vajjeti // 1150 || jattha saMkuDA vasahI Na savve sAho mAyaMti tatya vIsuM aNNavasahIe zraddhatibhAgAdi zrAgacchati / evaM vasamANANaM sejjAtarA bhaiyavvA / sApa bhayaNA imA je sue AgatA te jati tattheva kalladiNe suttaporisi kAuM zrAgacchati to do vi sejjAyarA / graha mUlavasahiM prAgamma kareMti to sejjAMtaro Na bhavati / jatthAyaripro lATAcAryAbhiprAyAt tattha vA zraSNattha vA vasaMtu / "chatto" grAyariyo, tassa chAyaM vajrjeti vasati sa sejjAyaro vajjo / sesA asejjAtarA / / 1150 / / "kAhe " tti dAraM gataM / idANi " kativiho va so piMDo ti" duviha cauhi uvvaha, aTThaviho hoti bArasavidho vA / sejjAtarassa piMDo, tavvatiritto piMDo u / / 1151 / / 133 duvihaM cauvvihaM chavvihaM ca egagAhAe vakkhANeti AdhArovadhi duvidho, biMdu RSNa pANa ohuvaggahio / asaNAdi cauro ohe, uvaggahe chavvidho eso / / 1152 / / AhAro uvakaraNaM ca esa duviho / be duyA cauroti, so imo - agaM pAnaM zrohiyaM uvaggahiyaM ca | asaNAdi cauro ohie jvaggahie ya. eso vviho / / 1152 / / 1 gA0 1147 / 2 gA0 1147 / 3 zra dine / 4 gA0 1138 / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra-47 imo adRviho - ___ asaNe pANe vatthe, pAte sUyAdigA ye cauraTThA / asaNAdI vatthAdI, sUyAdi caukkagA tiNNi // 1153 // asaNe pANe vatthe pAde, sutI prAdi jesi te sUtIyAdigA-sUtI pippalago nakharadanI kaNNasohaNayaM / imo bArasaviho - asaNAiyA cattAri, vatthAiyA cattAri, sUtiyAdiyA cattAri, ete tiNi caukkA bArama bhavaMti // 1153 // imo puNo apiMDo taNa-Dagala-chAra-mallaga, sejjA-saMthAra-pIDha-levAdI / sejjAtarapiMDeso, Na hoti sehova sovadhi u / / 1154 // levAdI, prAdisadAto kuDamuhAdI, emo savvo sejjAtarapiMDo Na bhavati / jati sejAyassa pratto dhUyA vA vatthapAyasahitA pavvaejjA so sejjAtarapiMDo Na bhavati // 1154 / / idANi "asejjAtaro va kAhe" tti dAraM - zrApucchita-uggAhita, vasadhIto Niggahoggahe ego / paDhamAdI jA divasaM, tucche vajjejja'horattaM // 1155 / / ettha naigamanaya - pakSAzritA pAhuH / ego bhaNati - jadA khettapaDilehaesu gaesu prAyarieNaM aNNovadeseNa pucchito bhavati / 'ucchU volaMti ti gaahaa| tadA asejjAtaro bhavati / aNNo bhaNati - NiggaMtukAmehi uggAhiehi asejjaatro| aNNo bhaNati - vasahIyo jAhe nniggtaa| aNNo bhaNati - sejjAyaroggahAto jAhe NiggatA / egazabdaH pratyekaM / "paDhamAti jAva divam" ti - aNugae sUrie NiggatA sUrodayAtro asejjAtaramacchaMti / aNNo bhaNati - sUruggame NiggatANa jAva paDhamapaharo tAva sejjAtaro bitiyAisu amejjAnaro / aNNo bhaNati - jAva do jAmA tAva sejjAtaro, parato asjjaatro| aNNo bhaNati - jAva tiNi jAmA tAva sejjAtaro parato asejjAtaro / aNNo bhaNati - jAva divasaM tAva sejAtaro parato asejjAtaro bhavati / paDhamAti jAva divasaM asya vyAkhyA "vucche vajjejjA" yenoktaM "padamaporimoe modaya prArambha-jAva-cauttho paharo tAva Na kappati parato rAtIe aciMtA' / asmAkaM prAcAryAha - kuta etat ? / ucchU volaMti vaI, tuMbIyo jAyaputtabhaMDAmro / vasabhA jAyatthAmA, gAmA pabvAya cikkhallA // bRha0 u0 1 bhA0 gA0 1926 : Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMvA 1153-1154 ] codagAha - dvitIya uddezakaH aggahaNaM jeNa NisiM, aNaMtaregaMtarA duhiM ca tato / grahaNaM tu porisIhiM, codaga ! ete zraNAesA // / 1156 // yasmAt rAtrI grahaNaM asmAkaM tasmAdacitA / anaMtara egaMtara duaMtaraporisIhi je gahaNamicchaMti sa evaMtrAdI | grahavA anyathA'bhidhIyate "Apucchiya uggAhiya vasahIzro Niggatoggahe " jaMti gamaNavigdhamuppaNNaM The yaha prasejjAtaro bhavati ? je puNa paDhamAdi paharavihAgeNa prasejjAtaramicchati tesi sUratthamaNaviNiggayANa prAcAryAha - codaka! ete sabve aNAesA, imo pradeso vucche - vajjejja'horataM, Na paharavibhAgapArikapaNA viseso ko vizratthi / jato bhaNati " "aggaha" - AcAryAha - to jeNa zraNaMtara- egaMtara duaMtarAhi porisIhi gahaNamicchati / he codaka ! kAraNa ete sarve zranAdezA / etaM prAyariyavayaNaM / vajjo | - imo eso - jAvatieNaM asejjAtaro bhavati / jahaNeNa caujAmehiM gatehi ukkoseNaM bArasahiM / kahaM caurojAmA ? sUratthamaNavelAe divasato NiggatANaM rayaNIe cauro jAmA / sUruggame prasejjAtaro gataM / / 1156 // 135 sUratthamaNammi tu NiggatANa doNha rayaNINa aTTha bhave / devasiya majjha cauro, diNaNiggata vitiya sA velA // 1157 // ukkoseNaM imaM Na sUratthamaNe rAmro NiggatA rAtIe cauro jAmA, pabhAe divasassa cattAri jAmA, bIyarAtie cattAri, evaM bArasaNhaM jAmANaM aMte ukkoseNa zrasejjAtaro / esa ekko prAdeso / imo biti "cche dajjejja grahorattaM" ti zrasya vyAkhyA - "diNaNiggaya bitiya sA velA" / sUruda divasato NiggatA bitiya divase tAe caiva velAe asejjAtaro, evaM grahorataM vajjiyaM bhavati / prAtaro va kAhe ti dAraM gayaM / / 115.5 / / idANi "parihariyavo va so kasse" ti dAraM - liMgatthasa tu vajjo, taM pariharato va bhuMjato vA vi / juttassa ajuttassa va rasAvaNo tattha diTThato // 1158 // '' sAdhuguNavajjizro jo liMgaM ghareti tassa jo sejjAtaro tassa piMDaM so bhuMjau, mA vA bhuMjau tahAvi codago bhaNati - sAhuguNehi prajuttassa kamhA pariharijjii ? Ayarizro bhai - sAhuguNehi juttassa vA ajuttassa vA vajjaNijjo / 1 mA0 gA0 1156 / 2 gA0 1136 / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-47 ___ ettha didruto "rasAvaNo" rasAvaNo nAma mjjaavnno| marahaTTavisae rasAvaNe majjaM bhavatu mA vA bhavatu tahAvi tattha jjhayo bajjhati, taM jjhayaM daTuM sacce bhikkhAyariyAdI pariharaMtti "prabhojjami" ti kAuM / evaM pramha vi sAdhuguNehiM juto vA ajutto vA bhavati, rayaharaNa jjhayo jato dIsati ti kAuM pariharaMti dAraM // 1158 / / "'dosA vA ke tassa" tti dAraM - titthaMkarapaDikuTTho, prANA-aNNAya-uggamo Na sujjhe / avimutti alAghavatA, dullabha sejjA ya vocchedo / / 1156 // "tityakarapaDikuTTo tti" asya vyAkhyA - titthagarA RSabhAdayaH tehi paDikuTTho pratiSiddhaH / / 1156 // pura-pacchimavajjehiM, avi kammaM jiNavarehiM leseNaM / zuttaM videhaehi ya, Na ya sAgariyassa piMDo tu // 1160 // "purimo'' risabho, 'pacchimo" vaddhamANo, ete do vi motaM. "avi" saMbhAvaNe, tesi majjhimegANaM bAvIsAe jiNidANaM prAhAkamma bhuttaM "leseNaM'' ti suttAdeseNaM, mahAvidehe khette je sAhU tehi a suttAdeseNa kamma bhuttaM, Na ya sAgAriyassa riDo / evamasau pratiSiddhaH / "rANAe" vyAkhyA - savvesi si ANA, tapparihArINa geNhatA Na kyaa| aNNAtaM ca Na jujjati, jahiM ThitA tattha giNhato // 1161 / / taM sejjAtarapiMDaM pariharaMti je te tapparihArI / te ya 3titthkraa| tesi savvesi sejjAyarapiMDa geNhatA prANA katA bhavati / "aNNAya ucchaMti" asya vyAkhyA - pacchaddhaM jesiM ceva ghare Thito tehiM cetra ghare Thito tahi ceva geNhatassa aNNAyau~chaMNa ghaDatItyarthaH / / 1161 / / ""uggamo Na sujjhati" asya vyAkhyA - bAhullA gacchassa tu, paDhamAliyapANagAdikajjesu / sajjhAyakaraNamAurdiyA kare uggamegataraM // 1162 // gacchANaM bahutteNaM bAhullA, gacche mAhu - bahutaNeza vA bAhullA, paDhamAliyapAgamaTThatA puNo puNo pavisaMtesu uggamadosegataraM karejja / ahavA svAdhyAyamaMtA sAdhabo karaNacarittamatA sAhavo evaM pAuTTiyA uggamadose kareja // 1162 / / "avimo tti" vyAkhyA - pravimo ti bhAvaH avimuktiH gRddhirityarthaH / davye bhAve'vimuttI, davve vIralla hArubaMdhaNatA / sauNaggahaNAkaDDhaNa paiddhamukke vi ANeti // 1163 // 1 gA0 1138 / 2 gA0 1156 / 3 padamacaramatitthayarasAhUNaM / 4 gA0 11.6 / 5 gA0 1156 / - 6 gA0 1156 / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1156-1166 ] dvitIya uddezakaH avimuktiH duvidhA - davve bhAve ya / davve vIrallasauNidito vIrallo zrIlAyago so hAru taMtIti pAyabaddho jattha tittirAti sauNo dIsati tattha muMcati, tammi sauNaM gahite jadA utpattio tadA taMtIu zrAgaDDhiyAgayassa hatyatale maMsaM dijjati / evaM subhAvipro maMsapariddho 2 vi gAvi hAruNIe sauNaM metuM bhAgacchati / / / 1163 / / iyANi bhAvAvimottI - bhAve ukkosa -paNIta - gehito taM kulaM Na chaDDeti / hANAdI kajjesu vi, gato vi dUraM puNo eti ||1964 // "bhAve" tti bhAvapravimuttI unakosadavve khIrAtie "paNItaM" ghRtaM jesu kulesu labbhai te kule na chaDDeDa gehiyo / havA - titthagara parimANaM NhavaNapUyA rahajattAisu kulAikajjesu vA dUraM pi gayo puNo te kule eti gehizro / / 1164 // iyANi "alAghave" tti asya vyAkhyA - laghubhAvo lAghavaM na lAghavaM alAghavaM, mityarthaH / taM pralAghavaM imaM duvihaM - uvadhI - sarIramalAghava, dehe NiddhAdivihitasarIro | saMghasaNa sAsabhayA, Na viharati vihArakAmo vi // 1165 || uvakaraNAlAghavaM imaM vahI sarIre ya pralAghavazabdaH pratyekaM yojyaH / " dehe" tti sarIrAlAghavaM bhaNati - ghayakhIrAtiNiddhajvahAregaM pravihato parivRDhasarI ro NisajjaNa saMghasaNabhayA sAsabhayA vA Na viharati viharaNakAmo vi / / 1165 / / 137 - sAgAriputta-bhAga- Nattuga-dANamatikhaddha bhArabhayA | Na viharati zrama sAvata Niya 'gaNi-bhANae doti // / 1166 // bahUpakaraNa sAgArio sejjAtaro, putta bhAya puttassa putto pattuno, "dANaM" ti etehiM bahu sUvakaraNaM dattaM, tabbhArabhayA teNabhyA vA voDhumasamatyo ya Na viharati vihArakAmo vi / "oma" ti praNNayA dubbhivakhaM jAtaM, so ya sAhU Na viharati / sAvageNa citiyaM " mhe tA bahuputtaNattuyAdipaDibaddhA Na viharAmo esa sAhU kiM Na viharati ?" NU bahUvakaraNapasibaddho tena na viharai / to te sAvaeNa sAhussa bhikkhA diviNiggayassa savvovakaraNaM saMgoveDaM mAyAviNA houM uvassazro pragaNiNA palIvipro / sAhU grAgagro hA kaTuM kareti, bahUvakaraNaM daDDhaM / sAvagaM pucchati - ki ci zravaNIyaM ? so bhaNati Na sakkiyaM paraM do bhAyaNe avaNIte / bitiya diNe sAhU bhaNai - gacchAmi NaM jo subhikkhaM / sAvaeNa bhaNiyaM avassaM subhikkhIbhUte puNo ejjasu / paDivaNNI / puNo prAgassa sabbhAvo kahiyo / uvakaraNaM ca se diSNaM / ete dosA lAghave / / 1166 // 1 zyenapakSI / 2 pagiddho pra0 / 3 gA0 1156 / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra- idANi "'dullabhasejja" tti asya vyAkhyA - vAsA payaraNagahaNe, dogaccaM aNNa Agate Na demo| payaraNa patthiM Na kappai, asAdhu tucche ya paNNavaNA // 1167 // egammi Nagare seTThighare eganivesaNe paMcasaino gaccho vAsAsu tthito| so ya sejjAtaro apaNNavipro paNNavino vA ghare bhaNAti - jati sAhU gharAto bhikkhakAle paDhamaM tuccheNa rikkaNa mAyaNeNa niggacchaMti to amaMgalaM bhavati / tato savvasAhUNaM diNe diNe bhikkhaM dejjAhi / te sAdhavo promakAraNe tammi seTTisejjAyarakule diNe diNe ekkeko sAhusaMghADo paDhama payaraNaM bhikkhaM gehati / te sAhu puNe vAsAkAle gatA / tassa ya kAleNa dogaccaM dariddatA jaataa| aNNe sAhavo pAgayA vasahi maggaMti / so bhaNAMti asthi vasahI, Na puNa demo| sAghuhiM bhaNiyaM - kiM kAraNaM Na desi ? so bhaNAti - payaraNaM Natthi, teNa Na demo / sAhU bhaNati Na kappati amhaM payaraNaM ghettuM / so bhaNAti - jai sAhU mama gharAno tuccheNa rikoNa bhAyaNeNaM NiggacchaMti amaMgalaM bhavati / tAhe so paNNavino, vasahI ya diNNA / ete dosA / / 1177 / / idANi "2vocchede" tti asya vyAkhyA - thala-deuliyaTThANaM, sati kAlaM daTu daTTha tarhi gamaNaM / Niggate vasahI bhuMjaNa, aNNe ubhAmagA ''uTTA // 1168 // ego gAmo tassa majjhe thalaM / tammi thale gAmeNa milittu deulaM taM / tattha sAhU ritA, sA savvo gAmo sejjAtaro / te ya sAhU bhikkhAkAlaM paDiyaraMtA jattha jatya ghare sati kAlaM devakhaMti tattha tattha gacchaMti / evaM Na kiM ci bulaM diNe diNe chuTTati / evaM te gihatthA NiviNNA / gatesu tesu sAhusu devakuliyA bhagA / mA aNNo vi kovi ThAhiti / evaM sejjAvicchedo bhavati / aNNammi erise thalaggAme aNNe sAhU tthitaa| te saggAme Na hiMDaMti, bahiM bhikvAyariyaM kareMti sajjhAyaparA ya acchati / prAuTTo logo, NimaMteti, sAha bhaNaMti - bAlAdINa kajje ya ghecchaamo| evaM kajje sulabhaM bhavati, Na ya vasahi - vocchepro // 1168 // "dosA vA ke tassa" tti dAraM gtN| idANi kAraNajAte ca kappati kamhi" tti asya vyAkhyA - duvidhe gelaNNammi, NimaMtaNA davvadullabhe asive / omoyariyapadose, bhae ya gahaNaM aNuNNAyaM // 1166 // duvidhaM prAgADhANAgADhaM gelaNaM // 1166 / / tattha - tiparirayamaNAgADhe, aAgADhe khippameva gahaNaM tu / kajjammi chaMdiyA ghecchimo tti Na ya veMti u akappaM // 1170 / / 1 mA0 1156 / 2 gA0 1156 / 3 gA0 1136 / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1167-1174 ] dvitIya udadezaka 136 praNAgADhe tignivArA pAhiDiuM jati na laddhaM gilANapAuggaM tato ca utthavArAe sejjAtarapiMDa gevhaMti / AgADhe puNa gelaNNe - khippameva sejjAtarapiMDagahaNaM kareMti / "NimaMtaNe" tti dAraM -"chaMditA" nAma NimaMtitA bhaNaMti "jayA kajjaM tayA ghicchAmo" Na ya sAhU bhaNaMti - jahA tumha. piMDo amhaMNa kappati // 1170 // ahavA - chaMdiyA evaM bhaNaMti / jaM vA asahINaM taM, bhaNati taM dehi teNa Ne kajjaM / atiNibbaMdhe va satiM (saI), ghetUNa pasaMga vAreti // 1171 // jaM dravyaM, vA vikalpapradarzane, "prasahINaM" ti ghare Nasthi taM, sAhU bhaNati - amugaM davaM dehi teNa dabveNa amha bhAriyaM kjj| ahavA - sejjAtarassa grAhaM prati pratiNibaMdhe "saI" tu sakRdgrahaNaM kurvanti / tamevaM kAraNe sakRd gRhItvA prasaMga NivArayaMtItyarthaH // 1171 / / "davvadullabhe" tti asya vyAkhyA - dullabhadavve ca siyA, saMbhAraghayAdi gheppate taM tu / asivome paNagAdisu, jati UNamasaMthare gahaNaM // 1172 // dullabhadavvaM aNNattha Na lanbhati, syAd avadhAraNArthe, bahudavva-saMbhAreNa kataM ghRtaM tellaM vA khorAdi vA gilANavA sejjAtaraghare gheppajja / "asive prome" " aNNo paNagAdi jatiUNa jAhe na saMpareti tAhe sejjAtarakule gahaNaM kareti / / 1172 / / "padose" tti rAyaDhe asya vyAkhyA - uvasamaNaTTa pau8 satthA vA jAva Na labhate tAva / acchatA pacchaNNaM gehaMti bhaye vi emeva // 1173 / / pauDhussa raNo uvasamaNaTThA acchatA bhattapaDisehe sejjAtarapiMDaM geNhati / NivvisatANa vA jAva satyo Na labmati tAva pacchannA acchaMtA mA aDate rAyA rAyapurisA vA dacchiMti, ato aMto sejjAtarakule gevhaMti / bodhiyateNesu saggAme alabhate bhikkhAyariyaM ca gaMtuM Na sakkaMti prato sejjAtarakule geNhaMti // 1173 / / ""jayaNAe vA kAe" tti asya vyAkhyA - tikkhutto sakkhette, cauddisi maggiUNa kddjogii| davvassa tadullabhayA, sAgAri NisevaNA dave // 1174 // sakkosajoyaNabhaMtare saggAmaparaggAmesu tato vArA tikkhutto maggiUNaM evaM samatato kae joge jAhe Na labhati bhikkhaM dullabhadavvaM vA tAhe sAgAriyadavvaM Nisevijjati bhujjate ityarthaH // 1174 / / egassa senjAtarassa vihANaM gtN| 1 gA0 1166 / 2 atyAvazyakam / 3 gA. 1966 / 4 gA0 1166 / 5 gA0 1166 / 6 gA0 1169 / 7 gA0 1136 / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sabhASya-cUNi ke nizIthasUtra [ sUtra 41-42 "'idANiM egamaNegesu ghettavyo" ti asya vyAkhyA - Negesu pitA-puttA, savatti vaNie ghaDA vae ceva / etesiM NANattaM, vocchAmi ahANupuvIe // 117 // __ aNegasejjAtaresu ime vihANA - pitAputtANaM sAmaNNaM gharaM devakulaM vA tammi pautthe, savittiNIsAmaNNaM vA, bahuvaNIyasAmaNaM vA, egammi vA aNegahA Thite ti / ghaDA goTThI sAmaNNaM, vae gokule govAlagadhaNiyasAmaNNaM khIrAdI, etesi piyAputtAdiyANa sarUpaM, vakSye / / 1175 // pitAputta tti ete dovi dArA jugavaM vaccaMti / etesiM ime dArA - piyaputtathairae vA, appabhudosA ya tammi tu pautthe / jeTThAdi aNuNNavaNA, pAhuNae jaM vihiggahaNaM // 1176 / / 3piyaputtatherae vA asya vyAkhyA -- duppabhiti pitAputtA, jahiM hoMti pabhU tato bhaNati savve / NAtikkamati jaM vA, apabhuM va pa, va taM puvvaM / / 1177 / / duppabhiti pitAputtANaM je pabhU do tiNi vA te savve aNuNaveMti, jaM vA pa, vA NAtikkamaMti taM putvaM praguNNavaiti // 1177 // "4 appabhudosA ya" asya vyAkhyA - appabhu lahuo diya Nisi cau NicchUTe viNAsa garahA ya / asadhINammi pabhummi tu, sadhINa jeTThAdaNuNNavaNA / / 1178 / / jai appa/ aNuNNaveti mAsalahuM, diyA jai pabhU Nicchubhati caulahu~, rApro cauguru, rAmro NicchUDhA te sAvarahiM viNAsaM pAvejjA, diyA rAto vA NicchUDhA aNNato vasahi maggaMtA logeNa garahijjati kiM vo subhehiM kammehi ghADiyA / amhe vi Na demo| ""tammi u pautthe jedrAdi aNaNNavaNA" asya vyAkhyA - pazcAddha / pabhU pitA jadi asahINo pavisito jo jeTTho putto so aNuNNavijjati / tato aNujeTThAdi savve vA pabhU to jugavaM / je vA NAtikkamati taM puvvaM / evaM bahu - bhede tahA aNuNNaveti jahA doso Na bhavati / / 1178 / / "pAhuNae" tti asya vyAkhyA - pAhuNayaM ca pautthe, bhaNaMti mittaM va NAtagaM vAse / taM pi ya AgatamettaM, bhaNaMti amugeNa Ne diNNaM // 1176 / / . 1 gA0 1136 / 2 gRhe sptni| 3 gA0 1175 / 4 gA0 1176 / 5 gA0 1176 / 6 gA0 1176 / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1175---1183 ] dvitIya uddezakaH 141 pabhummi 'pautthe tassa ya "2abbharahito pAhuNo prAgamo so aNuNNavijjati / ahavA - mitto aNuNAvijjati / svajano vA se aNuNNavijjai / taM pi ya pazuM prAgayamettaM evaM bhaNati - amhaTThA go amugeNa diNNo / so ya iTThaNAmagahaNe kate Na dhADeti / / 1176 // appabhummi imA vidhI - appabhuNA tu vidiNNe, bhaNaMti acchAmu jA pabhU eti / patta tu tassa kahaNaM, so tu pamANaM Na te itare // 1180 // appabhU aNuNavipro bhaNati - ahaM Na yANAmi, tAhe sAhU bhaNaMti - jA pabhU eti tA amhaM ThAgaM payaccha / evaM appabhugApi diye acchaMti prAgate pahummi tassa jahAbhUtaM kaheMti, kahie to so ghADeti vA deti vA sa tatra pramANaM bhavati, " te itare - appabhRNo pramANamityarthaH / / 1180 / / "jaM vihigahaNaM" ti - jaM vihIte. gahaNa taM aNuNAtaM avihi - gahaNaM NANuNNAyaM / iti esa aNuNNavaNA, jataNA piMDo pabhussa vajjo tu / semANaM tu apiMDo, so ciya vajjo duvidhadosA // 1181 / / esa aNuNNavaNA, jayaNA bhaNiyA / idANi sejjAtarapiDajayaNA - jo pabhU tassa saMjjAtaro ti kAu ghare bhikkhApiMDo vjjo| sesANaM apahUNa ghare 'Na sejjAtarapiMDo to vi so vajjo, bhada-paMta-dosapariharaNatthaM // 1181 / / "piyAputta" tti gyN| idANi ""savittiNi" tti dAraM - ege mahANasammI, egato ukkhitta sesapaDiNIe / jehAdi aNaNNavaNA, pautthe sutajeTa jAva pabhU // 11-2 // amyA pazcArdhasya tAvat pUrva vyAkhyA - pabhummi pa utthe jA jeTTatarI bhajjA tamaNuNNaveti / tassAsati aNujeTTAtI / jassa vA muto jeTTo / aputtamAyA vi jA pabhU taM vA aNuNNaveti // 1182 // iNamevatthaM kici visesiyaM bhaNNati - tammi asadhINe jeTThA, puttamAtA va jAva se iTThA / atha puttamAyasavvA, jIse jeTTho pabhU vA vi // 1183 // tagmi gharasAmie asahINe pavasite jA jeTThA putamAtA sA aNuNavijjati / graha do vi jeTTA puttamAtApro ya jA iTTatarA sA azuSNavijjati / graha savvAto jeTTAyo, saputtAno, iTTAyo ya to jIse pratto jeTTo sA aNuSNavijjati / aha jeTTho vi appabhU to kaNiTThayapabhU mAtA vi aNuNNavijjati / ahavA jeTThA vA ajeTThA vA puttamAtA itaga vA jIe diNaNaM NAtikkamati tamaguNNaveti / esA aNuNNavaNA // 1183 / / / 1 proSite / 2 pUjya: / 3 bhUmi / 4 gA0 1176 / 5 gA0 1175 / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-4, imA piMDagahaNe vihI - asadhINe pabhupiMDaM, vajaMtI sesaesu bhddaadii| sAthINe jahiM bhuMjati, semesu va bhaddaphtehiM // 1184 // 'prasahINe sejjAtare jA pabhusavittiNI tIe piMDaM vajeti / sesa-savittiNi-gharesu Na sejjAtarapiMDo, bhada-paMtadosaNimittaM tesu vi pariharati / . ahavA - sAhiNo sejjAtaro to jatya bhuMjati tatya vajaNijo, sesesu Na piMDo, du-dosAya pariharaMti / evaM pacchaddha gAhAte vakkhANiyaM / idANi puvvaddha vakkhANijjati "ege mahANasammi egato ukkhitta sesapaDiNIe" ti / imA bhaMgarayaNAegatva raddhaM, egattha bhuttaM / egatya rakheM, vIsu bhuttaM / vIsuM rakheM, egatya bhuttaM / vIsuM rakheM, vIsu bhutaM / eka mahANasammi ekkato tti ego raddhaM, ego tti bhuttaM, esa pddhmbhNgo| ukkhittasesapaDiNIte ti ukkhittaM pratiNIyaM bhojanabhUmIe vIsa rakheM / esa ttiybhNgo| ditiya-cautthA bhaMgA pravajaNijja ti kAuNa gahItA / 1184 / / etesu bhaMgesu imA gahaNavidhI - egattha raMdhaNe bhaMjaNe ya vajjati bhattasesaM pi| emeva vim raddha bhuMjati jahiM tu egaTThA // 1185 / / paDhamabhaMge bhuttasesaM gharaM paDiNIyaM taM pi vajeti, "emeva visU raddhe" ti tatiyabhaMge vi evaM ceva / evaM asahINe bhtaare||1185|| sAhINe puNa imo vihI - NiyayaM ca aNiyayaM vA, jahiM taro muMjatI tu taM vajja / sesesu na gehaMtI, saMchobhagamAdi paMtA vA // 1186 // NitiyaM egamajjAe ghare diNe diNe bhuMjati, praNitiyaM vArANa bhujati / evaM NitiyaM praNitiya vA jahi sejjAtaro bhujati taM vajjaNijjaM, sesamajAgharesu Na sejAtarapiMDo / tahAvi Na geShati, mA bhaddapaMtadosA hojjA / bhaddo saMchobhagAtI karejja, paMto duddiThThadhammA Nicchubhejja // 1186 // savattiNi tti gataM / idANi "3vaNie" tti dAraM - dosu vi anbocchiNNe, savvaM jaMtammi jaM tu pAyoggaM / khaMdhe saMkhaDi aDavI, asatI ya gharammi so ceva // 1187 // 1 videzaM prayAte / 2 gA0 1182 / 3 gA0 1175 / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1184-1161] dvitIya uddezaka: 143 esa purAtaNA dAratthagAhA / sejjAtaro vaNijjeNaM gaMtukAmo sakosa - joyaNakhettassa aMto bahi vA gipagamaega Thio, dosu vi gharesu jattha vA Thito bhattAdI ayocchinnaM prANijjati NijjatI ya tadA sejjAtarapiMDo tti Na ghettavvaM / 'jaMtammi" paTTite taddiAmaNadizA-NIyaM vA savvaM gheppati, sarvazabdasyAtiprasaMgAdyaprAyogyamityarthaH // 1187 / / iNavatthaM visesiyamAha - NiggamaNAdi bahiThite, aMto khettassa vajjae savvaM / , cAhiM taddiNaNItaM, sesesu pasaMgadomeNaM // 1188|| dosu vi" tti asya vyAkhyA - sejjAtaro NigamaeNa khettassa aMto bahi tAva Thito, aMto Thiyassa tahiNaNIgramaNNadiNaNIyaM vA savvaM sejAtaDau tti vajate / khettabahiM Thiyassa sejAyaro tti kA taddiNagIyaM sejaatrpiNddo| sesadiNaNIyaM jaM pariyAsiyaM tattha vA uvasAhiyaM Na sejAyarapiMDo, 'Na puNa geNhaMti, bhaddAtidosanivRtyartham // 1188 // "avvocchinna" tti asya vyAkhyA : Thito jadA khettavahiM sagAro, asaNAdiyaM tattha diNe diNe ya / acchiNNamANijani nijate vA, gihA tadA hoti tahiM vivajaM // 1186 // khetabahiThiyassa sejjAyarassa asaNAdI taM diNe diNe abbocchiNNaM prANijjati gharAo, tato ya gharaM gijjati tadA savvaM vajjaNijja // 1186 / / "4savvaM jaMtammi' asya vyAkhyA - bAhiThitapadvitassa tu, mayaM ca saMpatthitA tu geNhati / tattha tu bhaddagadosA, Na hoMti Na ya paMtadomA tu // 1160 // khetabahiDato jAe velAe saMpaTTito taddiNamaNNadiNaNotaM vA deMtassa savvaM gheppati, sayaM vA sAhuNo "paTTitA savaM ge pahaMti, 'Na ya tattha bhaddapaMtadosA bhavaMti, punargahaNAbhAvAdityarthaH / / 1160 // khaMdhe - saMkhaDi - aDavI tiNNi vi egagAhAte vakkhANeti - aMto bahi kaccha-puDAdi vAhate pasaMgadosA tu / deula jaNNagamAdI, kaTThAda'DaviM ca yaccaMte // 1161 // sejjAtaro khettasma aMto bahiM vA gahiyalaMjo kacchapuDo hou - kakkhapadese puDA jassa sa kacchapRDayo - "gahiyobhayamuttoli' tti vuttaM bhavati, saMbalaM jeNa vavaharato sAhaNaM jai dadhikhIrAdi davAveti, jai khetaMto bahi vA jaNavadasAmaNNaM patteyaM vA saMkhaDi vA karejjA; deva ulajaNNaga-talAgajaNNagAdi ettha vA deja. avi vA kaTucchedaNAdi gimittaM gahiya - pacchayaNo gacchaMto aMto bahi vA khettassa dejja. etesu tisu vi sejjAtarapiMDaNiddhAraNatthaM bhaNNati // 116 / / 1 vANijyena / 2 gA0 1187 / 3 gA0 1187 / 4 gA0 1187 / 5 pUrNe mAsakalpe saMprasthitAH bRha0 ka0 udda02 bhA0 gA0 3571 / 6 gA0 1187 / 7 pacchadana:pAtheya / / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre taNimaNNadiNaM vA, to sAmAriyassa piMDo tu / savvesu bAhi taddiNa, sesesu pasaMgadoseNaM // 1162 // tisu vikhettambhaMtare taddiNamaNNadiNaM vA NIyaM savvaM sejjAtarapiMDo bhavati / ' savvesu" ti saMgha - saMkhapriDavidda | resu bAhi khettassa taddiNasaMtayaM sejjAyarapiMDo, sesadiNasaMtayaM Na piMDo / pasaMgadosA puNa Na gheppati / satI ya gharammi so ceva" tti asya vyAkhyA "asati" ti sayaM saputtabaMdhavo ghare Natthi ti graNavisaryAdvito visoM caiva sejjAta ro " praNavisayadvitassa vA so ceva ghare piMDo" esevattho bhaNati / / 1162 / / 64 2 dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijjamAdI jadi kAraNehiM / taM caiva SNaM ca vadejja saM, sejjAtaro tattha sa eva hoti ||1163 // gharaM sAhUNa dAu saputtapasudAro vANijjamAdikAraNe taM vA desaM ghaNNaM vA detaM gato tattha vi Thito, jati tassa gharassa so sAmI tathA so ceva sejjAtaro // 1193 // idANi " ughaDa" tti dAraM - mahatara aNumahayarae, lalitAsaNa- kuMDuga-daMDapatie ya / etehiM parigahitA, hoMti ghaTAo tathA kAlaM / / 1164 // " mahattaragraNumahattare 4" tti asya vyAkhyA sanvatthapucchaNijjo, tu mahattaro jeTThamAsaNadhure ya tahiyaM tu asaNNahite, aNumahatarato dhure ThAti // 1165 // [ sUtra- 48 "laliya- kaDuya- daMDapatie ya imaM vakkhANaM - savvesu uppajja mANesu goTThikajjesu pucchaNijtro, goTTibhatta-bhoyaNakAle jassa jeTThamAsaNaM ghure Thavijati so mahattarI bhaNNati / mUlamahattare prasaNNihite jo pucchaNijo ghure ThAyati so zraNumahattaro // 1165 // bhoyaNamAsaNamiThThe, lalite parivesitA duguNabhAgo / kaDuo u daMDakArI, daMDapatI uggame taM tu // 1166 // liyAsayissa zrAsaNaM laliyaM iTuM karjAti, parivesiyA itthiyA kajjati, iTubhoyaNassa duguNo bhAgo dijjati / dosAvaNNassa goTTiyasna daMDaparicchepakArI kaDugo bhaNNati / taM daMDaM umgameti jo so daMDapatI bhAti, so ceva daMDo bhaNati / / 1166 / / etehi paMcAhi pariggahitA tadA puvvakAle ghaDAto nAsi / ofvI bhaNNati - ist ullomANuNNavaNA, appabhudosA ya ekkayo paDhamaM / jeTThAdi aNuNNavaNA, pAhuNae jaM vidhiggahaNaM // / 1167 // 1 gA0 1187 / 2 upendravajjA / 3 ghaDA = goSThyaH (bR0 ka0 udda02 mA0 gA0 3574) / 4 gA0 1164 / 5 gA0 1164 / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1162-1201] dvitIya uddezaka: daMDaga - kaDuya - laliyAsaNiyAdippaDilomaM aNuNavetassa appabhudosA bhavaMti, tamhA savve ekkato miliyA aNuNavijaMti, mahattarAdi vA paMca / evaM cattAri tiNi do jati miliyA | labhaMti to paDhamaM jeTTamahattaraM, pacchA aNumahattarAdi aNuNNavijati / mahattarAdisu ghare asaMtesu jo vA jasma pAhuNo abbharahito mito Na yago vA so aguNNavijati / jaM vihIe gahiyaM, taM aNuNNAyaM, pravidhIe No // 1167 / / asyaivArthasya vyAkhyA - ulloma lahu dIya Nisi teNekka-piMDite aNuNNavaNA / asahINe jiTThAdi va jati va samANA mahattaraM vA // 1168 // jati paDilomaM aNuNNaveti to mAsalahuM, pahU jati divasato Nicchubbhati to caulaha, rAto cauguru, jamhA ete dosA tamhA te savve ekkato milie aNuSNavae / asahINe ti - savapiDiyA 'asatIe jeTTamahattarAdigihesu aNuNNavei, tippabhiti vA miliyA aNuNNavae, mahattaraM vA ekkaM // 1168 / / idANi "zvae" tti dAraM - bAhiM dohaNavADaga, duddha-dahI-sappi-takka-NavaNote / AsaNNammi na kappati, paMcapade bAhire vocchaM // 1166 // jati senAtarassa gAmato vahi vADage gAvIpo jattha dubhaMti so dohaNa - vADago tattha dohaNavADae dRddhaM dahiyaM NavaNIyaM sappi takkaM ca e davA prAsaNNakhetabbhatare sejjAyarapiMDo tti na kappaMti // 113 / / ete ceva khIrAtIpaMcapade gahaNavidhI bhaNNati - NijjaMtaM mottaNaM, bAraga bhati divagae bhave gahaNaM / chiNNo bhatIya kappati, asatI ya gharammi so ceva // 1200 // NijjataM sejjAtaragoulAto duddhAtINi paMca davvANi gharaM NijjaMtANi tAgi mottuM sejjAtarapiMDo tti kAu', jaM aNNaM tattheva goule paribhujjati taM Na hoti sejjAtarapiMDo, na puNa kappati, bhaddAtidosA u / jahivasaM puNa bhayagassa vArago taddivasaM mejjAtarapiMDo Na bhavati, tahAvi sejjAtarassa avekkhAto aggahaNaM / govAlaga "bhatI" vRttiH, tAe chino vibhAgo govasatto tiM kA kappati / "asatI ya ghare" ti jai garAisu sAhUNa sejja dALaNa sejjAtaro appaNI gharaM mottuM saputtadAro vaiyAe acchejja tahAvi so ceva sejjAtaro // 1200 / . pUrvagAthArthocyate - bAhirakhette chiNNe, vAragadivase bhatIya chiNNe ya / soUNa sAgaripiMDo, vajje puNa bhadapaMtehiM // 1201 / / khetassa bAhiro jo chiNo vibhAgo sejjAtaraghare Na Nijjati, govAlagavAragadivase vA savvo doho pratidivasaM vA vRttibhAgo chiNNo / ete sejjAtarapiMDA Na bhavaMti, bhaddapaMtehiM puNa vajjo // 1201 / / 1 asvAdhInetyarthaH bRhatkalpe udde0 2 bhA0 gA0 3578 / 2 "bAhirato vocchaM", kvacit "uri vocchN''| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 sabhASya-cUNike nizIthasUba / sUtra 40-41 aNegesu jai NikkAraNe egaM 'kappAgaM ThaveMti to ime dosA . ega Thave Nivvisae, dosA puNa bhaddae ya paMte ya / NIsAe vA chubhaNaM, viNAsa-garihaM va pArvati // 1202 / / NikkAraNe egaM kappAgaM Thavettu sese jati pavisaMti to bhddpNtdosaa| bhaddo gissAe chubheja, paMto vajjitomi ti vasahImo vA garaheja // 1202 // saDDhehiM vA vi bhaNitA, ega ThavettANa Nivvise sese / gaNa-deulamAdIsu vA, dukkhaM khu vigicituM bahubhA // 1203 // je saDDhA sAhu - sAmAyAri jANaMti tehi bhaNiyA "ekkaM sejjAtaraM Thaveha mA savve pariharaha" tAhe ekkaM Thavettu, sesesu givvisaMti / gaNadeulamAdisu vA ThitA avuttA vi sayameva eka kappAgaM Thavejja / kahaM ? asaMtharaMtA dukkhaM bahuyA vajjiGa sakkijjati // 1203 / / grahavA bahuesu imo gahaNavihI - gehaMti vAraeNaM, aNuggahatthIsu jaha ruyI tesiM / pakkaNNe parimANaM, saMtamasaMtayare dabbe // 1204 // dosu sejjAtaresu egaMtareNa vAro bhavati / tisu tatie diNe sejjAtarattaM bhavati / causu ca utthe evaM vAraeNaM geNhaMti / aNuggahatyIsu jahA tesu rutI tahA geNhaMti / pakke aNNe jANati parimANaM, tadapi saMtaM, jahA suraTThAe kaMgu, asaMtaM tattheva sAlI, jati puvaparimANeNa saMtaM gharaMti to kappaM aNNahA bhayaNijja / evaM sejjAtaradaTave 2uvajjiUNa bhayaNA, aNuvauttassa uggamAtidosA bhavaMti / / 1204 / / je bhikkhU sAgAriyaM kulaM ajANiya ayucchiya agavesiya putvAmeva piMDavAya paDiyAe aNuppavisati; aNuppavisaMtaM vA sAtijjati ||suu0||48|| sAgArino putvavaNiyo, kulaM kuTubaM, bhikkhAkAlAgo puvaM, puSvaditu pucchA, apuTave gavesaNaM, taM sAhusamIve apucchiUNa pavisaMtassa mAsalahuM / gavesaNe imo kamo - sakkhette sauvassae, sakkhette parauvassae ceva / khettaMto aNNagAme, khettabahiM sagaccha paragacche // 120 // sakhettagahaNA svagrAmoM gRhiitH,| saggAme sauvassae sagacche gavesati / saggAme sauvassae paragacche gavesati ! paDhamapAde do bhNgaa| saggAme aNuvassae sagacche, samgAme parauvassae paragacche / bitIyapAde do bhaMgA / khettaMto skosjoynnbhNtre| khitaMto aNNagAme sagacche, khittaMto aNNagAme prgcche| tatIyapAe vi do bhNgaa| khetta-bahi aNNagAme sagacche, khettabahi aNNagAme paragacche / evaM cautthapAe vi do bhaMgA iti zeSaH // 1205 / / . saagaatr| japayajya / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1202-1210 / dvitIya udezakaH 147 sAgAriyaM apucchiya, purva agasitUNa je bhikkhU / pavisati bhikkhassaTThA, so pAvati ANamAdINi // 1206 / / sAgAriyaM puvAmeva apucchiya agavesiya je bhikkhaTAe pavisai tassa prANAtI, uggamAdI, bhaddapaMtadosA ya bhavaMti // 1206 // jamhA ete dosA - tamhA vasadhIdAtA, sapariyaNo NAma-gotta-vayago ya / vaNNeNa ya ciMdheNa ya, gavesiyavyo payatteNaM // 1207 // tasmAt kAraNAt vasahIe dAtA parijanaH svajanaH, nAma indradattAdi, gotraM gotamAdi, vatato taruNamajjhima-thero, vaNano gorAdi, ciMdhaM vraNAdi, evaM prayatnena gavesiyabvo // 1207 // ko NAmekamaNegA, pucchA ciMdhaM tu hoti vaNamAdI / ahava 'Na puvvaM diTTho, pucchA u gavesaNA itare // 1208 / / NAmato kimegaNAmo, aNegaNAmo, egoNegA vA rojjAtarA, evamAdi pucchati / tasyaivAnveSaNA gvesnnaa| ahavA - punadidve pucchA, apRvyadiTe gavesaNA // 1208 / / kAraNo Na pucchejjA - bitiyapadamaNAbhoge, gelaNNANa saMbhamabhae vA / satthavasage va avase, parabyase vA vi Na gavase // 1206 / / praNAbhogagro vissarieNaM, gilANaTTA vA, tariyakaje zraddhANapaDivaNA vA turiyaM vole umaNA 2uccApro vA, Na gavesati / udagAgaNisaMbhame ki vi sAhammiyaM apAsaMto, bodhiyabhae vA, satthavasago vA, aDavi pavisaMto vA, avaso vA rAyaTTe rAyapurisehi Nijjato, parabbaso khittacittAdi, Na gavese // 1206 / / je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA aobhAsiya aobhAsiya jAyati; jAyaMtaM vA sAtijjati // 20 // 46 // sejjAyaraM paraghare daTuM dAvissati ti asaNAti probhAsati esA nnissaa| evaM probhAsaMtassa mAsalahuM / sAgAriyasaNNAtaga pagate sAgAritaM tahiM dttuN| dAvehiti esa mahaMti, evaM zrobhAsae koI // 1210 // sAgAriyassa jo sayaNo tassa pagaraNe tattha sejjAtaraM daTuM esa mamaM eto dAvehi tti evaM sAgAriyaNissAe ke khaDiya ti probhAsejja // 1210 // 1 "Na" vaakyaalNkaare| 2 uccATaH / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sabhASya - cUrNike nizIthasUtre sAgAriyaNissAe, sAgAriyasaMdhute va sAgArI / jo bhikkhU prabhAsati asaNAdANAdiNo dosA // 1211 // sAgAriyanissAe tti gatArtha / sAgArithaM puvvapacchAsaMdhute gataM daTT tameva sAgAriyaM prabhAsati, davAvehi etAto grahaM sAmAriyassa vA puvvapacchAsaMyuyassa NissAe zrobhAsati etassa goraveNaM dAhiti tti, puccha saMyaM vA zrobhAsati mama priyassa gharaTTiyassa dAvehiti / etesi caruM pagArANaM je bhikkhU asaNAdi zrobhAsati tassa prANAdapro dosA bhavati / / 1211 // ime ya dosA pakva mAdIyA, sejjAvocchedamAdiga tarammi | umgamadosAdIyA, aciyattAdI itarammi // 1212|| bhaTTo pakkhebhyaM karejja, paMto se jAtivocchedaM karejja / "tarammi" tti sejjAtarammi ete dosA / / uggamapraciyattA diyA ete sejAtare vi itarammi putrapacchamadhute uggamadosA, zraciyattAdidosA ya bhavati / / 1212 // sejjAtaradose ime { sUtra 46-50 saNNAtasaMkhaDImU, bhaho pakkhevayaM tu kArejjA / bhAsaMti mahANe, mamaM ti paMto va chejjAhi // 1213 // bhaddo sejjAtaro saMthuyasaMkhaDImu praSNae taMDulAdi bhejjA, raddhaM vA pakkhevejja / to mahAjaNa majjhe obhAvaMti. kiM mametaM ghare gatthi / graho yahaM etehi dharasito, jattha jattha vaccAmi tattha tattha po ene AgatA prabhAsaMti, evaM paTTo divA rAto vA gicchubheja, egamagegANa vA voccheyaM kareja // / 1213 // putra- pacchasaMthuyadosA ime NIyarasa amha gehe, ete ThitA uggamAdi bhaddo tu / docchedapadosaM vA dAtuM pacchA kare to // 1214|| sejjAyaramsa je puJcapacchamaMdhutA te paraghare prabhAsijjamAnA evaM karejja 'goyassa gramha gehe Thiya" ti / je bhaddA te uggamAdi dosA karejja / paMto puNa dAumadA vA voccheya-padosaM vA karejja / vA vikaNe | paMtAveja vA, grobhAsejja vA, ukkosejja vA pharusejja vA / jamhA ene dosA tamhA sAgAriyarasa vA sAgAriyA vA missAe Na probhAsejja / / 1214 // citiyapayaM gelaNNe, NimaMtaNA davvadullabhe amiye / omoriya-padose, bhae va gahaNaM aNuNNAyaM / / 1215 || etehiM kAraNehiM visato chiMditA tu taM ciMti / suSNAtagassa pagate, dAvejjA jaM tume diSNaM / / 1216 / / etehi gilAjAtikAraNehi missAe zrobhAsejja / visesapro chaMdiyA nAma nimaMtiyA / jatA saMjAtaromiteti tathA bhaNNati sAtapagate dAvehi taM tume caiva diSNaM bhavati / evaM jayagAe gevhati / / 1216 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyamAthA 1211-1222] ditIya uddezaka: 146 je bhikkhU uDubaddhiyaM sejjA - saMthArayaM paraM pajjosavaNAo uvAtiNAti, uvAtiNaMtaM vA sAtijjati ||suu0||50|| uDubaddhagahitaM sejAsaMthArayaM pajosavaNarAtImo paraM uvAtiNAveti tassa mAsalahuM pacchittaM // 1216 // sejjAsaMthAravizeSajJApanArthamAha - savvaMgiyA u sejjA, behatthaddhaM ca hoti saMthAro / ahasaMthaDA va sejjA, tappuriso vA samAmo tu // 1217 / savvaMgiyA sejA, aDDhAiya hattho sNthaaro| ahavA-mahAsaMthaDA sejA 'acalA ityarthaH / calo saMthArato / ahavA tappuriso samAso kajati - zayyeva saMstArakaH zayyAsaMstAraka; // 1217 // saMstAro duvidho parisADimaparisADI, duvidho saMthArato u NAyaco / parisADI vi ya duvidho, ajjhasira-jjhasiro ya NAtavvo // 1218 // jattha paribhujjamANo kiM ci parisaDati so parisADI, itaro aprisaaddii| jo parisADI so viho - amusiro jhusiro ya // 121 // sAlitaNAdi jhusiro, kumatiNamAdI u ajjhasiro hoti egaMgiyo aNegaMgiyo ya duvidho aprisaaddii||1216|| sAlitaNAdI musiro, kusavappagataNAdI ajbhusiro| jo aparisADI so duviho - egaMgimo praNegagito ya // 1216 // egaMgito u duvidho, saMghAtiya etaro tu nAyavyo / domAdI niyamA tU, hoti aNegaMgiyo ettha // 1220 // egaMgiyo duvidho-saMghAtimo asaMghAtimo ya / dugAti paTTAccAreNa saMghAtitA kapATavat, esa sNghaatimo| egaM ceva pRthuphalakaM asNghaatimo| dugAtiphalahA asaMghAtitA, vaMsakaMbiyApro vA aNegaMgiyo / / 1220 // ete sAmaNNayaraM, saMthArudubaddha geNhatI jo tu| so ANA aNavatthaM, micchattaM virAdhaNaM pAve // 1221 // etesi saMthAragANaM aNNataraM jo uDubaddhe geNhati so pratikkame vaTTati, praNavatthaM kareti, micchattaM jaNeti, prAyamaMjamavirAdhaNaM pAvati, ime dosA / / 1221 // / sajjhAe palimaMtho gavesaNANayaNamappiNaMte ya / jhAmita-hita-vakkhevo, saMghaTTaNamAdi palimaMtho // 1222 // ___ uDubaddha kAle NikkAraNe saMthAragaM gavesamANassa prANetassa puNo paccappiNaMtassa sajjhAe palimaMtho bhavati / kahaMci jhamito hito vA saMthAragasAmI aNuNNaveMtassa sutthatyesu vakkhevo, saMsatte - tasasaMghaTTaNAti * 1 paTapATa / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-50 NipphaNaM, saMjame palimaMtho ya / aha sAmI bhaNejjA- "jo jANaha tato me aNNaM deha" tAhe aNNaM maggaMtANaM so ceva plimNtho| pacchittaM dAukAmo bhedAnAha -- jhusiretara ( 402 ) etesu ime pacchittaM / parisADime ( 403 ) parisADiyamajhusire mAsalahuM jhusire, parisADI, egaMgie, saMghAtime, asaMghAime, aNegaMgite ya, etesu causu vi caulahugra, jjhAmite hite vA aNaM davvAviMjati, vahataM sAhUNa dAuM avatayaM 'pavAheja, mobhAsiyo vA sAhUaTThAe mAhAkammaM kareti, AdisaddAmo kIyakaDAdivakhevo // 1222 // suttAdima gAhA - gatArthA rivakena dadhimaMthanavat - codagAha - evaM suttaNibaMdho, Nirattho codano ya codeti / jaha hoti so saattho, taM suNa vocchaM samAseNaM // 1223 / / saMthAraggahaNaM uDubaddha pratyeNa gisiddhaM, evaM suttaM giratyayaM, jato sutte pajjosavaNarAtipratikkamaNaM paDisiddha, taM gahite saMbhavati / evaM codakenokte prAcAryAha - jahA suttattho sArthako bhavati tahA'haM samAsato vocche // 1223 // suttaNivAto rANesu, dese gilANe ya uttamaDhe ya / cikkhalla-pANa-harite, phalagANi akAraNajjAe / / 1224 / / uddhAragAhA / desaM paDDacca taNA gheppejja / / 1224 // asivAdikAraNagatA, uvadhI-kucchaNa-ajIraga-bhaye vA / ajhusiramasaMdhabIe, ekkamuhe bhaMgasolasagaM / / 122 / / jo visano varisAratte pANieNa plAvito so uThThabaddha ubhijjati, jahA siMdhuvisae UsabhUmI vA jahA uriNakaMThaM, taM asivAtikAraNehiM gatA 'mA uvahI kucchisati" ti ajIraNabhayA vA tattha taNA gheppejjaa| ___ ajhusirA, prasaMdhiyA, abIyA, egato muhA, etesu ca usu padesu solasabhaMgA kAyavvA / paDhamo bhago suddho / sesesu jattha jhusiraM tattha caulahuM / bIesu parittANatesu lhugurupnngN| sesesu mAsalahuM / asaMdhiyA - porvjjitaa| jesi ekkamo NAlANa muhA te ekkato muhA // 1225 / / kusamAdi ajhusirAI, asaMdhibIyAI ekko muhAI / desIporapamANA, paDilehA tiNNi vehAse // 1226 // pUrvAdhaM gatArtham 1 piittaakre| 2 gAthAtrayamanyadIyam" iti bhaassyprtyorntre| pAnI kA kinArA / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1223-1231] dvitIya uddezakaH "desIporapamANA" asya vyAkhyA - aMguTTha poramettA, jiNANa therANa hoMti saMDAso / bhUsIe virallettA, pamajjabhUmI samukkhettuM // 1227 // padesiNIe aMguTThaporadvitAe je gheppaMti tattiyA jiNakappiyA [Na gheppati / padesiNi aMguTTa aggamiliesu saMDAso / therANa saMDAsamettA gheppaMti / "2paDilehA tiNNi". tti asya vyAkhyA - bhUmIe virallettA taNe ukkhivettA bhUmI pamajjijjati, evaM tiNNi vArA kajjati / ahavA - tiNi paDilehA pae / majhaNhe 'varaNhe, bhikkhAdi vaccaMtA vehAse kareMti // 1227 / / idANi "3gilANauttimaTre" ya asya vyAkhyA - bhattapariNagilANe, aparimitasaI tu vaTTa jynnaae| NikkAraNamagilANe, dosA te ceva ya vikappe / / 1228|| gilANabhattapariNINaM "pratthuraNa?tA taNA gheppaMti / sati ti ekkasi ceva patthariya acchaMta, asati tu vaTTo vA acchati // 1228 / / "jayaNAe" tti asya vyAkhyA - ubhayassa nisiraNaTThA, caMkamaNaM vA ya vejjakajjesu / uhite aNNo ciTThati, pANadayatthA va hattho vA // 1226 // "ubhayaM" ti kAiya saNNA ya taM gisiraNadvata'e jati udveti, kuDiu vA caMkamaNaTThatA uddeti, vAtavisaraNa kajeNa vA udveti, vejja - kajjeNa vA. evamAisu kajjesu udveti, aNNo tattha saMthArae ciTThati / kimartham ? prANidayArtham / ahavA - so gilANo, guruto hattho saMthAre dijjati jAva paDieti, mA pAsAyaNA bhavissati / etehi kAraNehiM uDubaddhe saMyAro gheppejja / eya vajja jai gehati to puvuttA te ceva dosA vikalpazca bhavati / vikalpagrahaNA kalpo prakalpazca sUcitaH // 1226 / / saMthAruttarapaTTo, pakappa kappo tu atyuraNavajjo / tippamiti ca vikappo, NikkAraNato ya taNabhogo // 1230 // therakappiyA saMthAruttarapaTTesu suvaMti esa pakappo, jiNakappiyANa pratthuraNavajjo kappo, te Na suvaMti / ukkuTuyA ceva acchaMti / therakappiyA jati tiNi pratthuraMti, NikakAraNato vA taNagogaM kareMti; to vikappo bhavati // 1230 // grahavA imA vyAkhyA - ahavA ajhumiragahaNe, kappo pakappo tu kajje jhusire vi / jhusire va ajhusire vA, hoti vikappo akajjammi / / 1231 // 1 pora-graMthI / 2 gA0 1226 / 3 gA0 1224 / 4 de0 vichAne ke lie| 5 gA0 1228 / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra-50 jiNakapa therakappiesu kajjesu ajjhasiragahaNe kappo bhavati / thera - kappiyANa kajje jhusiragahaNe pakappo bhavati / jhusirANa vA ajhusirANa vA akajje vikappo bhavati // 1231 // evaM tA uDubaddha, kAraNagahaNe taNANa jataNesA / adhuNA uDubaddha ciya, cikkhallAdisu phalagagaho / / 1232 // evaM tA uDDubaddhe kAraNagahitANa taNANa jataNAe paribhogo bhnniyo| idANi tu uDubaddha ceva cikkhallAisu kAraNesu phalagagaho bhaNNati - ajhusiramaviddhamaphuDita, agaru-aNisiha vINagahaNeNaM / AtA saMjamagarue, sesANaM saMjame dosA // 1233 / / ajjhusiro jattha koharaM Natthi, jo puNa kIDaehiM Na viddho| jasma dAlIu Na phuriyA / agaruu tti lahupro / na nisRSTaH aniSTaH parihArikamityarthaH / etehiM paMcahi padehiM battIsaM bhaMgA kAyavvA / paDhamo aNuNNAto, sesA ekkattIsaM NANuNAtA / paDhamabhaMgo aNuNNAto so eriso halupro jahA vINA dAhiNahatyeNa ghettuM Nijjati / evaM so vi / garue prAyavirAhaNA saMjamavirAhaNA ya / sesesu jhusiresu prAyaza. saMjamavirAdhanaiva bhavati // 1233 / / ajhusiramAdIehiM, jA aNisiTuM tu paMciyAbhayaNA / ahasaMthaDa pAsuddha, voccatthe catulahU huti // 1234 // pUrvArdha gatArtha / NavaraM - bhaMgesu pacchittaM imaM - jattha jhuSiraM tatya prAyavirAhaNaM ti kAuM cauguruyaM / sesesu uvahiNipphaSNaM ca ulahuaM / jatA paDhamabhaMgAdie suM gehati tayA vasahIe ceva mahAsaMthaDaM gehati / tassAsati 'pAsalliyaM / tassAsati uddhakayaM / ato voccatthaM geNhaMtassa caulahuraM // 1234 / / erisaM jati aMto na labhejja - aMtovassaya bAhiM, NivesaNe vADa sAhito gAme / gvette tu aNNagAme, khettabahiM vA avoccatthaM // 123 / / aMtovassayassa alabbhamANe vAhi aliMdAtisu gehati / asati NivesaNe, asati vADagAu, masati saggAme geNhati / asati khettabhaMtare aNNagAme gehati / asati khettabahiyAdi prANeti / avocvatthaM gehati / 2voccatthaM geNhamANassa caulahuprA / / 123 / / maggaNe velA-Niyamo bhaNNati - suttaM va atthaM ca duve vi kAuM, bhikkhaM aDato u due vi ese / laMbhe sahU eti duve vi ghettuM, laMbhAsatI ega-due va hAve / / 1236 // muttatyaporisIe kAuMbhikkhAe praDato 3due vi esati - bhattaM saMthAragaM ca / laddhe saMthArae jo sahU so duve vi bhattaM saMyAragaM ghettu mAgacchati / evaM alabhaMto pratyaporisiM hAveuM gavesati / evaM pi alabhaMto duve vi suttatthaporisImo hAveti / / 1236 / / 1 pAvasthitaM / 2 viparIta / 3 bhakta aura saMthArA / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya uddezakaH evaM alabbhamANe, kAu jogaM dine dine / kAraNe uDubaddhammi, khettakAlaM vibhAsae | 1237 // bhASyagAthA 1232 - 1241 ] evaM sakhette diNe diNe jogaM kareMtassa alabbhamANe uDubaddhe pravassaM ghettavvaM, kAraNe khettamro jAva. battIsa joyA, kAlato paMcAhaM jAva vA laddho tAva gavesati / / 1237|| uDubaddhagamegataraM, saMdhAraM je uvAtiNe bhikkhu / pajjosavaNAto paraM, so pAvati zraNamAdINi / / 1238 // uDubaddhe parisa DetaraM vA kAraNagahitaM jo egataraM saMthAragaM uvAtiNAveti pajjosavaNarAtIto paraM so prANAdI dose pAvati / / 1238 / / asiraM parisADI uvAtiNAveti mAsalahuM / sesesu caulahuM / ime dosA mAyAmosamadatta, apaccaya khiMsaNA uvAlaMbho / boccheda padosAdI, dosAti 'uvAtiNaM tassa // 1236 // zramaggito kahaM gijjati tti / evaM dhareMtasma mAyA bhavati / uDubaddhiuM maggiUNaM vAsAsu paDibhuMjati momaM pradattaM ca bhavati / jahA bhAsiyaM prakareMto appaccamro, prosi pi na deti / dhIratyute bho samaNA ! erisassa te pavvajjA / evaM NippivAsaM bhagatassa khisA jutaM NAma te aliyaM vostuM, sappivAsaM bhaNatassa uvAlaMbho / tassa vA Nassa vA sAhussa taM davvaM gaNAM vA davvaM ga deti / esa vocchezro tassa vA aNNassa vA padosaM gacchati / evamAdi uvAtiNAveMtassa dosA / / 1236 // kAraNe uvAtiNAvijja citiyaM pabhuNivisa, ThuTThitasuNNamayamaNappajjhe / sahU saMsate yA, takkajjamaNiTTite doccaM // 1240 // 153 saMthAragapabhU raNNA Nivvisato kato, NaTTho sAmI, udvito gAmo, suNNo, pavasito, mato vA saMdhAraNa - sAmI, sAdhU vA mato, saMthAragasAmI kSaNappajjho, sAghU vA khittAdicitto, prasahU appaNA vA jAto Na tarati uM, saMdhArato vA saMsato, tiSNi paDile haNakAlA dharijjai / tiSNi vA dine jAva pAussaM sajjati / jeNa vA kajjeza gahitaM taM kajjaM No samappaDa : etthaM docca praNuSNavijjati // 1240 / / ete kAraNesu imA jayaNA givvisate chuTThite va kajje samatte uti ! vaccaMtA vA daTTu, bhaNati kassa'ppiNejjAmo // 1241 // muNivvisa TTe uTThite etesu causu vi padesu appaNo kabje samatte ujjhati / havA - NivvisayAdisu tisu jai vaccataM pekkhati to NaM bhaNNati - " pramhe tubbhaM saMdhArato gahito taM kassa pijjAmo" evaM bhaNito jaM saMdisati tassa prappiyavvo / / 1241 // 1 pratikrAmataH / 20 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-51 suNNe etaM paDicchae, vaccaMtA vAsaejja NIyANaM / asahU jAva Na haTTho, saMsatte porisI tiNNi // 1242 // pavAsite etaM paDiksati jAva so eti / aha te sAhuNo gaMtukAmA taraMti tAhe samositagANa tassa vA NIyallagANa appeMti, bhaNati ya tammi prAgate appejjasu / asahU jAva Na haTTho tAva Nappeti / haTThIbhUto appaiti / kAraNaM ca dIveti / saMsatte tiNi porusiyo dhareti // 1242 / / "'takkajjamaNiTThite docca" asya vyAkhyA - puNaravi paDite vAse, tammi va sukkhate doccaNuNNavaNA / abbhAgame va aNNe, aladdha tasseva'NuNNavaNA // 1243 // jati pajjosavaNakAle puNo vAsaM paDati tammi vA pavapaDite asukkhaMte, aNNo ya saMtharaNo Na labbhati tAhe tameva docca aNuNaveti / ahavA - "tammi vA" tti tammi, saMthArae ullabhUmIe asukkhamANIe jAva sukkhai tAva aNuNNaveti "sukkhe prANe hAmo" tti bhaNaMti / "abbhAgame" pAsaNNavAse aNNo saMthArago Na lambhati tAhe tameva aNuNNaveti / ahavA - appaNo laddho, 2abbhAgagigA aNNe sAhabo prAgayA, te saDDhAya aNNammi alabbhamANe tameva aNuNNaveMti / / 1243 // je bhikkhU vAsAvAsitaM sejjA-saMthArayaM paraM dasarAyakappAo uvAtiNAti; uvAtiNataM vA sAtijjati ||suu051|| dasarAyakappagahaNaM jahAvavAyato vAsAtItaM vasaMti, lahA saMthAragaM pi dha reti / ukkosaM tiSNi dasarAtiyA, tato paraM maaslhuN| vAsAsu apaDisADI, saMthAro so avassa ghettvyo| maNikuTTimabhUmI avi, ageNhaNe guruga ANAdI // 1244 // vAsAvAse praparisADI saMthArapro avassaM ghettavvo, jati vi mnnikottttimbhuumii| praha | geNhati cauguru, prANAdi ya dosA / / 1244 / / ime ya dosA - pANA sItalakUdha, uppAtaga-dIha-gomhi susuNAe / paNae ya uvadhikucchaNa, malaudagavadho ajIrAdI / / 1245 // sIyalAe bhUmIe kuthumAdi pANA samucchaMti, sIyalAe vA bhUmIe ajIraNAdI dosA bhavaMti / uppAyagA bhUmIe uppajjaMti, esA sNjmviraahnnaa|| imA prAyavirAdhaNA - dIho Dasati, gomhI kaNNasiyAlIyA kaNNe pavisati, susuNAgo pralaso, so vAvAtijjati, paNato samucchati, sannehabhUmIe uvahI kucchaMti, sannehabhUmIe vA suvaMtassa uvahI maleNa 1 gA0 1240 / 2 prAghuNakAH / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1242-1248 ] dvitIya udezaka: 155 gheppati, tAhe bhikkhAtigassa vAse paDate udagavirAhaNA bhavati / maliNovahIe chappayA bhavaMti / sIyale chappayAsu ya NiddA Na labhati, tato ajiNaM bhavati, tato gelaNaM, evamAdI dosA / / 1245 / / tamhA khalu ghettavyo, bhedA gahaNe tu tassimA paMca / gahaNe ya aNuNNavaNe, egaMgiya akuya pAugge // 1246 // jamhA ete dosA tasmAt kAraNAt khalu avadhAraNe avazyameva gRhItavyaM / tasya grahaNe ime paMca bhedA bhavaMti / gahaNaM aNuNNavaNaM egagiyaM akuya pAugge tti ete paMca padA / / 1246 / / tattha 'gahaNe tti dAraM - gahaNaM ca jANaeNaM, jataNuNNavaNA ya gahite jataNA ya / mama ettha pAsa tattheva, ukkhitte jaM jahiM Neti // 1247 // pUrvAdhasya vyAkhyA - sejjA-kappa-ghihiSNU , gehati prisaaddivejjmppehN| .. chaNNapahammi ya ThavaNaM, kassappiNaNaM ca pucchati // 1248 / / mAyAraggesu sejjAe saMthAragahaNaM bhaNitaM / jeNa sA sunamo 'dhIyA atthapro suprA so sejjAkappa - vihiSNU / teNa saMthArago ghettvyo| iyANi "2jayaNANuNNavaNe" tti jayaNAe aNuNNaveyanvo / kahaM ? jAhe laddho tAhe bhaNNati - "paribhujjamANe" ja parisaDati, taM vajyesu appiNissAmo, pADihAriyaM ca gehAmo, NivAghAeNaM evatiyakAleNaM appiNissAmo jati evaM paDivajjati to gheppati / praha go paDivajjati tAhe aNNaM maggaMti / jai aNNo maggijjamANo Na labbhati tAhe taM ceva geNhati / "idANi gahite jataNa" ti gahiyasaMthArago jati NeuM Na tarati tAhe channe pradeze Thaveti, mA varisaMte uvari sejjati me| imaM pucchaMti - "sammatte kajje amhehi kassa appetbbo"| so bhaNAti "mama ceva appeyabo" / tato bhaNNati "jai kahaMci tumbhe ghare Na dIsaha tAhe kassa appeyavvo" / so bhaNAti - ettheva ghare prANejaha, tAhe bhANiyabyo "katarammi progAse ThavejjAmo," / ahavA bhaNejjA "ettheva ghare chaNNapadese ThAejja / " ahavA bhaNejja "jato gahito ThANAto eyassa pAse Thavejja / ahavA bhaNejja "jato gahito ThANAto tattheva tthvejj"| ahavA bhaNejja "ukkhitte" ti vehAse Thavejjaha,' / ahavA - jaM saMthArayaM jahiM ghare bhaNNati taM tahiM saMthArayaM Neti / evaM abhiggahitesu bhaNitaM // 12 // 1 gA0 1246 / 2 gA0 1247 / 3 gA0 1247 / 4 gA0 1247 / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre abhigahiyassAsati, vImaM gahaNaM paDicchiu sabve / dAUNa tiSNi guruNo, gevhaMtaNe jahA buDDhA // 1246 // abhigahiyamaMghADayassa asati savve saMghADayA vIsuM gehati / vaMdeNa vA sabve gevhaMti ettha vi savvAe seva jayaNANuSNavaNA jAva kassappiNaNaMti daTThavvaM / jo jahA ANeti so tahA gaNAvacchetiyassa appeti / sAdhuppamANAmro ya atirittA 'tamro gehati je guruNo dAyavtrA / evaM zrabhiggahiteta resu vA prANItA savve jatA gaNAvacchetieNa paDicchitA tAhe je suhA sejjA te tiNi guruNo dijjaMti, sesA gaNAvaccheipro zrahArAtiNiyAe bhAe tti gevhaMti vA / evaM sagaNe bhaNitaM / / 1246 / gANa u NANataM, sagaNetara'bhiggahINa vaNNagaNo / 3 4 " 6 diTThobhAsaNa -laddha, saNNAyaga- uDTha prabhU caitra / 1250 / / gaNa gaNANa egakhettaTThiyANa "NANataM" vizeSaH taM sagaNiccayANaM itare ya paragaNiccA, sagaNe abhiggahI prabhiggahI vA, aNNagaNe vi abhiggahI aNabhiggahI vA, sagaNe paragaNe vA saMghADaeNa vA vaMdeNa vA zrahaMtANaM zrAruvvaM tavvavahAro bhaNNati / imehi dArehiM - diTThe probhAsaNa laddhe saSNAyaga- uDDa - pabhU ceva / / 1250 / / tattha diTThatti dAraM / eyassa imANi dArANi - 1 daTThaNa va hiMDateNa vA, Niu tassa vA vivayaNaM / daTThUNadArassa vakkhANaM viSpariNAmaNakahaNe, vocchiSNe jassa vA deti ||1251 // esA ciraMtaNagAhA / / 1251 / / saMthAro diTTho Na ya, tassa jo pabhU to kahite va kahite vA, aNNeNa vi yANi sAdhusaMghADaNa hiMDateNa saMthAramro diTTho / pucchito'NeNa 'kassesa saMdhArato ?" tAhe keNa ti bhaNitaM"Natthettha so jassesa saMthAramro / " tAhe so sAdhusaMghADapro citeti "jAhe saMthAragasAmI ehiti tAhe maggihAmo / " teNa saMghADaeNa gurUNa AloyadhvaM "mae pramugagihe saMcArago diTTho Na ya tassa jo pabhU" / evaM praNAlIyaMtassa mAsalahu / taM jANittA praNeNa saMghADaeNa citiyaM "jAva esa Na jAyati tAva'haM magnAbhi / " maggito laddho ya / kassa bhavati ? pubvasaMghADaeNa gurUNa kahie vA prakahie vA tassevAbhavati / Na jeNa pacchA maggito loya / / 1252 / / daTTThUNa va" tti dAraM gataM / dANi "hiteNa vA Niu" tti prasya vyAkhyA - [ sUtra - 51 kahaNe gurUNaM / tassa / / 1252 / / saMthAraM dehataM, asahINa pabhU tu pAsae paDhamo / bitito u NadiTTha, asaDho ANataNAbhogA // 1253 // pUrvArdhaM pUrvavat / tathApyucyate ekkeNa sAdhusaMghADaeNa saMdhArato diTTho, Na tassa pabhU / "paDhamo" bitiyasaMghADAvekhAe paDhamo bhaNNati / praSNahA esa bitiyappagAro bitimro sAhusaMghADamro praNadiTTha 1 trayaH / 2 gA0 1251 / 3 gA0 1251 / . Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1248-1257 ] dvitIya udezaka: saMthArayaM / "pasAbhAvo" - pramAyAvI praNAbhogAdajJAnAt Na yANati "jahA praNeNa sAhusaMghADaeNa esa viTTho" evaM magito lado prANipro ya kassAbhavati ? purimassa ceva Na jeNa praannimo| maNNe bhaNati - sAhAraNo // 1253 // "tassa vA vi vayaNeNaM" ti asya vyAkhyA - tatio u gurusagAse, vigaDijjaMtaM suNetu saMthAraM / amuyastha mae diTTho, hiMDaMto vaNNasIsaMtaM // 1254 // "tatimro" ti tatiyappagAro taha ceva (ma) diTe sAmimmi mggiihaamo| prAgato gurussa mAloeti"amubhatya mae saMthAro diTTo" ti / ahavA - bhikkhaM hiMDateNa ceva aNNasaMghADassa "sIsaMtaM" kathyamAnamityarthaH, tamevaM dohaM pagArAmaM praNatareNaM suNettu "vipariNANaM" ti evaM vippariNAmaMto maggati / / 1254 / / diTThovaNNeNamhaM, Na kappatI dacchive tamasugo tu / mA dijjasi tassetaM, paDisiddha tammi majjheso // 125 / / maggaNaTThAe saMthAragasAmi bhaNati - "amhaM eriso siddhato divo aNNeNa probhAsissAmi tti so saMcAramo aNNassa Na kappati, "dacchive tamasugo" tti dRSTavatso taM maggaMtaM tuma paDisehejjAsi, mA tassa etaM dejami, paDisiddha tammi ya majjhe so bhavissati / " so ya tassAdiNNo / kassa prAbhavati ? purimassa, Na beNa laddho // 1255 / / "2kahaNe" tti asya vyAkhyA adhavA so tu vigaDaNaM, dhammakathA paNiyalobhitaM bhaNati / amugaM paDisevettuM, to dijjasi majjha mA ajja // 1256 // taheva pAloeMtassa sou tattha gaMtuM tassa dhammaM kaheti / jAhe mAkkhito dhammakahAe tAhe bhagAtipeNa so diTTho saMthArapro tassa ya NAma ghettaNa bhaNAti - "jAhe so maggati tAhe taM paDisehi, ajja diNaM volAve praNadiNe majjha dejjsi"| so evaM aannito| kassa prAbhavati ? purimassa, Na jeNa lo| evaM viSpariNAmatassa jai sagacchellamo vippariNAmeti to caulahuM, aha paragacchello to bauguru // 1256 / / "vocchiNNe jassa vA deiti"tti asya vyAkhyA - vippariNatammi bhAve, tikkhutto vA vi jAitamaladdha / aNNo labhejja phalagaM, tasseva ya so Na purimassa // 1257 // jega diTTo tassa jati tammi saMthArae bhAvo vipprinnaamito| evaM vocchiNNe sAhussa bhAve so saMdhAragasAmI jassa ceva deti tasseva so, Na jeNa purA dittttho| adhavA - jega purA diTTho teNa tiNi vArA maggito, Na lddho| tassa vocchiSNe vA avocchiSNe 1 mA0 1251 / 2 gA0 1251 / 3 gA0 1251 / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra-51 vA bhAve prato paraM aNNo jati labhejja maggitaM phalagaM tasseva taM, Na jeNa purA diTuM // 1257 // "di?" tti dAraM gataM / idANiM "'probhAsaNe" ti dAraM bhaNNati / jahA diDhadAraM daLUNa evamAdiehi chahiM dArehiM vakkhANiyaM, tahA probhAsaNadAraM piM chahiM dArehiM vakkhANeyavvaM / te ya ime dArA sou hiMDaNa-kavaNaM, vocchiNNe jassa aNNoaNNaM vA / vigaDito bhAmaMta, ca sotumobhAsati taheva // 1258 / / . souM hiMDaNa vipariNAmaNa kahaNa vocchiNe jassa praNopaNaM vA / etya vippariNAmaNa - gAhAe Na gahiyaM / egeNa sAdhusaMdhADaeNaM saMthAramo di8o / saMpAragasAmI probhaTTho, Na laddho / tassa sAhusaMghADagassa tammi saMthArage bhAvo Na vocchijjati / prAgatehi ya gurUNaM mAloiyaM / aNNo sAhusaMghADo vigaDijjataM - probhAsijjataM vA souM probhAsai taheva jahA diTTadAre / duTubhAva: sa teNa maggito laddho praanniyo| kassa prAbhavati ? jega purA probhAsito, Na jeNa pacchA nnoto| souM gata / ekkeNaM sAhusaMghADaeNaM saMthArapro diTTho, bhobhAsito, Na ldo| acchiNNabhAve aNNo saMghADamo mahA bhAveNa praduTThabhAvo hiMDato prANeti / kassa bhAbhavati ? purimassa, pacchimassa Na / aNNe sAhAraNaM bhaNaMti / evaM vippariNAmaNa - kahaNa - vocchiNNadArA vi jahA diTTaddAre / NavaraM - etya "probhAsaNa" tti vattavvaM // 1258 // aNNoNNaM vA asya vyAkhyA - aNNo vA obhaTTho, aNNaM se deti so va aNNaM tu / kappati jo tu paNaito, teNa va aNNeNa va Na kappe // 1256 // ekkeNa sAhusaMghADaeNa ekkaMsi ghare saMthAro diTTho, paNaiyo, Na lkho| anyocchiNNo bhAve aNNeNa sAhusaMghADaeNa tammi ghare aNNo puriso aohaTTho, aNNaM se saMyAra deti, kappati / so vA puriso jo pubbasaMghADaeNa paNatimo aNNasaMdhArayaM deti, kappati / jo puNa punasaMghADaraNa patito saMghArago so teNa vA puriseNa aNNeNa vA puriseNa dijjamANo putrasaMghADagassa prabocchiNNe bhAve aNNassa na kapati / // 1253 // "probhAsaNa"tti gtN| idANi "2laddheti" - ikkeNa sAhusaMghADaeNa saMthAro diTTho probhaTTho laddho ya, Na puNa prANiyoM imehi kAraNehiM - kAle vA ghecchAmo, viyAvaDA vA vi Na tarimo NettuM / laddha vi kahaNa vipariNAmaNa vocchiNNe jassa vAdeti // 1260 / / 1 gA0 1250 / 2 gA0 1250 / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1258-1263 ] dvitIya uddezakaH jeNa laddho so citeti -Na tAva eyass saMthAragassa paribhoge kAlo | acchau laddho, pajjosavaMNakAle caitra ghecchAmo / aghavA - bhattapANabhariyA viyAvaDA Na tarAmo NeuM / evaM laddha vi No prANeti / tatthekko gurusamI viyaDijjataM sou gaMtuM maggati / saMthAragasAmiNA bhaNito- sa esa mae aNNassa diSNo, tahA vi tumaM geNha, praNNo vA deti / bitimro grahAbhAveNa prANeti, tassa puNa teNa saMcAragasAmiNA vissarieNaM diNNo / tatito dhammakraha kAu prANeti / cautyo vippariNAmeu prAMNeti / paMcamo vocchiSNe bhAve / chaTTo praSNaM vA / vyAkhyA vyavahArazca pUrvavat / NavaraM sAmI kaheti - "maya praNNassa diNNo" si / / 1260 // iyANi "" saNNAya " ti - saNNAtage vita cetra kaha vipariNAmaNAsu tu vibhAsA / abhAsataro geNhati mitto vaNNo vimaM votuM // 1261 // " 1 keNa i sahuNA saNNAyagaghare saMthAramro diTTho, so ya maggito / tehi diNNo, bhaNizro ya - " gevha" / sAhuNA bhaNiyaM "jadA kajjaM tadA gehissAmi, tAva ettheva pracchau " / teNa gaMtUNa gurUNa prAloiyaM / praNataM souM tattha gaMtu maggiuM prANeti / bitimro mahAbhAveNa prANeti na jANeti - "esa sAhuNA maggito, sAyanA vA ete sAdhussa" / praNNo taha ccetra dhammaka haviSpariNAmaNAsu prANeti / aNNo vocchiSNe bhAve bhAti / Na saNNaH yageNa bhaNito - "grahaM te saMdhAragaM demi" / etesu dvAresu vibhAsA vyavahArazca pUrvavat / jo vipariNAmeti sAhU so tassa gihatyassa prAsaNAtaro, so viSpariNAmettu geNhati ambharahimro mito vA / aSNo imaM vottuM gehati // 1261 // aNe vi tassa NIyA, dehiha aNNaM pi tassa mama dAtuM / dullabhalAbhamaNAtuMchiyammi dANaM havati suddha N // 1262 / / jega esa saMthArago gahito tassa praNNe vi NiyA mittA vA atthi, so tamro labhissati / mama puNa tubbhe caiva, aNNato Na la bhAmi / - ahavA so tubbhaM zrAsaNI ahaM puNa dUreNa to mama dAu pi tassa lajjAe zraSNaM dehiha / ki vAnyat - je praSNAya uMchino dullabha -lAbho sAhU tattha dANaM diSNaM bhavati suddha - bahuphalamityarthaH // 1262 / / imA saNNAyaga-kula- sAmAyArI - 156 saNNAtagihe aNNo Na geNhatI teNa asamaNaNNAto / sati vibhave sattIya va, so vi huNa teNa NivvisatI // / 1263 // jatyagAme sAhuNoThitA tammi gAme jassa sAhussa saNNAyagA teNa sAhuNA zraSNuSNAyA, aNNe sAhugo Na kiMci saMghAragAdi gevhaMti / "so vi sati vibhave", vibhavo NAma aNNato saMghAragAdi laddha', 'sattI" nAma grahamanyatrApi utpAdayituM samarthaH / so evamappANaM jANiUNa "Na Nivvisati" dvi pratiSedhaH prakRtaM gamayati- vizatyeva na vArayatItyarthaH // 1263 // 1 gA0 1250 / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-51 idANi "'uDDhe" tti daarN| saMghADaeNa saMthAro diTTho, aobhaTTho, laddho ya, kAle vAghecchAmo, bhattAdi viyAvaDA vA NeuM asamatthA, imaM vakSyamANaM citeMti - varisejja mA hu chaNNe, Thaveti aNNo ya mA vi maggejjA / taM ceva uDDhakaraNe, Navari pucchAe NANattaM // 1264 / / varisejja mA hu. tammi varisamANe uvari sijihiti teNa chaSNe avArAdisu uddhaM Thaveti, aNNo vA sAdhU mA viggihiti uDDhe kareti / teNa gaMtuM guruNo mAloiyaM jaM diTThAdisu hAresu bhaNitaM souM mahAbhAvavippariNAmAdiehiM taM ceva uDhDhakaraNe vi, Navari pucchAe 'NANattaM" - vizeSaH // 1264 / / chaSNe uDDho va kato, saMthAro hojja so adhAbhAvA / tattha vi sAmAyArI, pucchijjati iyarahA lahumo // 1265 / / keNa i sAhuNA baNe kato saMthArabho diTTho / so citeti - esa saMthArapro saMjayakaraNe Thiyo / ki maNNe | sAhuNA uddhaM kato saMthAro hojja uya gihiNA mahAbhAveNa ko hojja? ettha imA sAmAyArI - pucchijjati, iyarahA mAsalahuM pacchittaM / evaM saMdiddhabhAve pucchijjati / / 1265 // uDDhe keNa katamiNaM, AsaMkA pucchitammi tu a siTTha / aNNA asaDhamANItaM, purille ke ti mAdhAraM // 1266 / / uDvaM saMthArago esa keNa kato ? prAsaMkAe pucchiyammi gihatyeNa kahito saDDheNa prANito, purille maha gihatyeNa prasiddha aNNeNa prasaDhamANito purille bhavaMti / ke ti puNa sAhAraNaM bhaNaMti / udvetti gataM / idANi "pabhu" ti - egeNa saMghADaeNa pahU jAtito saMthAragaM / taM NAUNa ego saDhabhAveNa prANeti / bitibho mhaabhaavenn| tatimro vippariNAmeuM / cautyo dhammakahAe lobheuM / paMcamo vocchiNo bhAve / chavo so va 'No va taM va 'NNaM vA / vyAkhyA vyavahArazca pUrvavat / NavaraM - pabhU bhaNati // 1266 // putto pitA va jAito, dohi vi diNaM pabhUhiM (Na) vA jassa / apabhumbhi lahU ANA, egatarapadosao jaM ca // 1267 // egeNa sAhuNA putto jAito, praNeNa pitA jaaiyo| tehi dohi vi ego saMthArago diyo / jati te do pabhU doNha vi sAhAraNo, jeNa vA puvvamaggito tassa prAbhavati / aha ego pabhU ego apabhU to pahuNA jassa diNNo tassa Abhavati / jo apahuM aNuNNaveti tassa maaslhuN| prANAdigo ya dosA / ematarasma detassa sAhussa vA padosaM gacchati, jaM ca ruTTho tAlaNAti karessati taM pAvati sAhU // 126 // ""diTThAdiema padesu jAva pahU' savvesu imaM pacchittaM - aNNeNa aNuNNavite, aNNo jati geNhatI tahiM phalagaM / gacchammi sae lahuyA, gurugA vattAri paragacche // 1268 // 1 gA0 1250 / 2 de0 prApaNa hATakAdi / 3 gA0 1250 / 4 gA0 1250 / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1264-1273 ] dvitIya udezaka: ikoNa sAhusaMghADaeNa egammi ghare ego saMthArago aNuNNavito, taM jati aNNo geNhati tahi ghare tameva phalagaM, sagacchillagANa caulahugA, gurugA paragacche / esA saMghADagavihI bhaNiyA // 1268 / / egAsati laMbhe vA, gANa vi hoti esa ceva gmo| diTThAdIsu padesuM, NavaramappiNaNammi NANattaM // 1266 / / jadi egego saMghADago na labhati to gANa vi vaMdeNa aDaMtAgaM eseva gamo / diTTAdiesu paesu-jAvapabhU parUvaNA prAbhayaM tavvavahAro ya pUrvavat / NavaraM - appiNaNe NANattaM / / 1266 / / jAhe laddho tAhe tehiM imaM vattavvaM - savve vi digurUve, karehi puNNammi amha egtro| anno vA vAghAte, appehiti jaM bhaNasi tassa // 1270 // sambe amhe vaNa - vaNa -tilagAtiehi digurUve kareha, puNNe kAle amhaM egataro appehiti / maha pramha koti vAghAto hojja to prago vi appehiti / tumammi 'asahINe amhe vA aNNe vA jaM bhaNasi tassa appehAmo // 1270 // saMghADageNa vaMdeNa vA geNhatANaM imo kamo - sajjhAyaM kAUNaM, bhikkhaM kA aditu vasitUNaM / khetammi u asaMtaM, ANayaNaM khettavahiyAto // 1271 / / suttatyaporisImo kAuM bhikkhaM hiMDaMtA maggaMti / je puNa vaMdeNa 2te NiyamA bhatthaporisiM vajjettA magaMti / pahu diTe tti pahu tti gtN| idANi "adi?" tti daarN| jati saggAme na labheja tAhe aNNagAme maggijati / tattha saMthArago diTTho, Na saMthAragasAmI, jo khettamAdI gto| evaM pradiDhe vasiUNa gose saMthAragaM ghettumAgacchati / jati so khette aNNagAme vi Na labmati tAhe prANayaNaM khettavahitAto vi // 1271 / / "gahaNe" tti mUladAraM gataM / idANi "3aNuNNavaNe" tti - sanvesu vi gahiesu, saMthAro vAsage aNuNNavaNA / jo jassa tu pAuggo, so tassa tahiM tu dAtavvo // 1272 / / jatA sabbesu sAhusu saMthAragA paDipuNNA gahinA tadA jatya saMthArage Thavijahiti, te saMdhArovAsagA mahArAtiNiyAe aNuNavinaMti // 1272 // avavAto bhaNNati / "jo jassa u" pacchaddha asya vyAkhyA - khela-patrAta-NivAte, kAle gilANe ya seha-paDiyarae / sama-visame paDipucchA, prAsaMkhaDIe aNuNNavaNA // 1273 / / 1 paradezaMgate / 2 "do vi vA pariharettu magaMti" kvacit pATho / 3 gA0 1246 / 4 gA0 1272 / -- Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 51-52 jassa khelo saMdati tassa majhe ThAto pAgato, tato teNa jo aMte sAhU so aNuNNaveyaboicchAkAreNa mama khelo saMdati, ahaM tubbhaccae ThAge ThAmi, "tumaM mamaccae gAhi" tti / evaM ahaM pittalo pavAte, vAtalo NivAte, kAlagrAhI kAlagrahaNabhUmIsamIve, gilANapaDiyarago gilANasamIve, seho tappaDiyaragasamIve, jo sAmAyAri gAheti / jassa visamA saMthAragabhUmI so aNadhiyAsemANo pAsANi vA jassa dukkhaMti so jassa samA saMthAragabhUmI taM aNuNaveti adhiyaasgN| prAsaMkhaDIo sUragassa mUle Thapijjati jo vA jaM - suttatthe pucchati so tassa pAse ThAgaM praNuNNaveti // 1276 / / idANi "2egaMgie" tti "akue" tti do dArA egagAhAte vakkhANeti - egaMgiyassa asatI, domAdI saMtaraMtu NamamANe / kuyabaMdhaNami lahugA, tattha vi ANAdiNo dosA // 1274 / / egaMgitaM phalagaM asaMdhAtimaM ghettavvaM / asati egaMgiyassa do paccarA saMghAti gA gaheyavvA / asati tigAdI saMghAtigA gaheyayA / egaMgiyarasa asati aNegaMgiyo domAdiphalagehiM ghettvyo| phalagAsati kaMbiyamayo vi punvasaMghAtito, asati asaMghAtito vi saMtaraMtu / "NamamANi" tti je NamaMti saMtarAgro kaviyo bajhati mA pANajAtivirAhaNA bhavissati / ahavA- NamamANe "aMtarA" aDDayA kaMbiyA bajhaMti / idANi "akue" tti dAraM pcchddh| "kuca" parispaMdane, akuco vaMdheyavo nizcaletyarthaH / itazcetazca jassa kaviyo calaMti sa kucaH / tAhabaMdhane catulahuM / prANAdiNo ya dosA bhavaMti / cale vA paDaMti, paDate vA prAyasaMjamavirAhaNA // 1274 / / idANi "pAugge" tti dAraM uggamamAdI suddho, gahaNAdI jAva vaNNizro eso / eso khalu pAyogo, gurumAdINaM ca jo joggo // 127 // jo uggamauppAdaNae saNAhi suddho so pAuggo / ahavA - gahaNA didArehiM jo esa vaNigro esa pAuggo / ahavA - jo gurumAdIpurisavibhAgeNa joggo so pAuggo bhavati // 1175 / / evaM gahiyassa paribhogasAmAyArI bhaNNati -... taddivasaM paDilehA, baMdhA pakkhassa savya mottRRNaM / lahugA aNumuyaMte, te ceva ya apaDilehAe // 1276 / / jahA upakaraNassa tahA saMthAragassa vi / "taddivasa" divase ubhayasaMjha paDilehA, pakkhie save badhe mottu paDilehaMti / jati pakkhie baMdhaNA na muyati to caulahuM / diNe diNe apaDilehaMtassa, te ceva caulaTU bhavaMti / / 1276 / 1 madIyaM / 2 gA0 1246 / 3 gA0 1246 / 4 gA0 1246 / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1274-12-2 ] tassa puNa imA paDilehaNavidhI - kasmi va bhUmIe va kAtUNaM bhaMDagaM tu saMthAraM / rayaharaNeNa pamajje, Isi samukkhettu heriM // 1277 // dvitIya uddeza kaH muhapottiyA disavvotra karaNaM paDileheuM tAhe taM uvakaraNaM aMkammi vA ThaveMti, bhUmIe vA ThaveMti / tAhe saMthAragaM syaharaNeNa pamajjati, heTTuvari Isi samukkhaviya // 1277 // vAmANa eMgataraM, saMthAraM jo uvAdiNe bhikkhU | dasarAtAto paNa, so pAvati zraNamAdINi // 1278 / / imeya - vAsAkAle jo gahito egataro parisADI vA aparisADI vA jo taM bhikkhU maggasiradasarAIto paraM volAveti / puNo kAraNe uppaNNe vA jAva tiNi dasarAI / iyarahA kattiyacAummA siyapADivarA prappeyavve / joga paccapiNai tassa prANAdayo dosA / / 1278 / / mAyA mosamadattaM, appaccayo khisaNA uvAlaMbho / bocchedapadosAdI, dosA tu aNapitammi || 1276 // tritiyaM pabhuNitrie, gaTaThuTThitasuNNamata maNappajjhe / sahU saMsattevA, raTThaTThANe ya hitadaDDhe || 1280 // pUrvavat je bhikkhU ubaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAragaM uvari sijjamANaM pehAe na osAre, na zrasAtaM vA sAtijjati // | sU0||52 || jo vAmeovari sejamANaM na tasmAt pradezAt apanayati tasya mAsalahu~ / parisADima'parisADI, aMto bahitA va duvidhakAlammi / uvaritaM pAsiya, jo taM Na vasAre prANAdI || 1281 // imaM ca pacchittaM to sahIe bahitA vA vasahIe duvidhakAle uDubaddhe vAsAkAle vA uvari sijjaMtaM siccamANaM jo sAhU pekkhato pracchati "NAvasAre tti" praNovarise ga kareti tassa prANAdI / / 1285 / / 163 - uvarisaMte lahugaM, avassa varisessati tti lahuo u / lahuyA lahuo va kate, NikkAraNa-kAraNe bAhiM || 1282|| uvari sijjamANe caulahuaM, "pravasmayaM varisissati" tti No praNovarise mAsalahu, avassa varisissati ti tahAvi zikkAraNe bAhi kareti caulahu, ghAsaNaM vAmaM gAUNa kAraNe vi bAhiM NoNeti mAsalahu / 1 raddhuM / 2TTe / 3 gA0 1236 - 1240 / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [satra- 52 kiM puNa taM kAraNaM jega bAhi NINijjati ? paDilehaNaTThA asaMsatto vA pAtAvaNaTThA // 1282 / / uvari sijjamANe ime dosA - taM dadruNa sayaM vA, athavA aNNe vi aMtie soccA / ohAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM // 1283 // taM uvari sijjamANaM "sayaM" saMthAragasAmI d?|| adhavA - praNesi "aMtie" prabhAse socA probhAvaNaM amgahaNaM duvidhaM voccheyaM vA kubA // 1283 // aNNe vi hoti dosA saMjama paNae ya jIva AtAe / baMdhANa ya kucchaNatA, ullakkamaNe ya tambhaMgo // 1284 // ulle paNo kuyU vA samucchaMti, saMjamavirAhaNA / sIyale vA bhattaM Na jIrati, laNaM, praatviraahnnaa| baMdhA vA kuhaMti, te kuhiyA tuTuMti, ullo vA akkato bhajati // 1284 // citiyapade vasadhIe, Thie va ucchedo bhave aMto paDilehaNamappiNaNe, gilANamAdIsuvihiyA ? tu // 1285 // varisate vi praNovarise Na kajati, vasahI samaMtato galati tti aMto vi Thavito vasahIe timmai tti NAvasArei, paDilehaNaTThA vA NINito, appiNaNaTThA vA NINito // 1285 / / evaM tA NIharaNaM, havejja adhaNINiyaM pi Na visAre / gelaNNa-vasahIpaDaNe, saMbhama-paDiNIya-mAgarie // 1286 // ___ evamAdisu kAraNesu, vasahi - joharaNaM hvejj| aha NI NiyaM uvari sibamANaM gAvasAreti imehi kAraNehiM / "gilANamAdisuvihiyA u" asya vyAkhyA "gelaNNa" pacchadaM / gilANakAraNe vAvaDo, sayaM vA gilANo nnaavsaare| vasahipaDaNe vA aMto Na ppavesati / udagAgaNimAdiesu saMbhamesuNAvasAreti. prativyAkulatvAt / paDiNIgro vA bAhiM paDikkhati jati esa samaNo Niggacchati to gaM paMtAvemi, sehassa bAhiM sAgAriyaM / etehiM kAraNehi praNovarise akareMto suddho // 1286 // je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM aNaNuNNavettA bAhi goNeti, NINetaM vA sAtijjati suu0||53|| bhikkhU pUrvavat / pADihArako prtyrpnniiyo| asejjAtarassa se jAtarassa vA saMtito jati puNe mAsakappe doccaM praNaSuNNavettA aMtohito kAhiM NoNeti, bAhiMto vA prato atiNeti tahA vi mAsalahu / esa sutttyo| imA NijjuttI - parisADimaparisADI, sAgariyasaMtiyaM ca paDihAri / doccaMaNuNNavettA, aMto bahi Neti prANAdI // 1287 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1283-1261] dvitIya uddezaka: kusAtitaNasaMthArae paribhujjamANe jassa kiMci parisaDati so prisaaddii| vaMsakaMbimAdI aprisaahii| docca aNaNuNNavettA jo Neti tassa prANA praNavatthAdi dosA bhavaMti // 1287 // codagAha - 'NaNa sute praNaguNavetassa vi mAsalahu vuttaM NikkAraNe ? prAcAryAha - NivakAraNe suttaM / prattho tu kAraNe vidhi dariseti / pravidhIe ime dosA tAI taNaphalagAI, teNAhaDagANi appaNo vA vi / NijjatA gahiyAI, siTTANi tahA asihANi // 1288 // te taNaphalayA tassa teNAhaDA vA, appaNo vaa| teNAhaDesu Nijjatesu aMtare pubvasAmI daTuM gahitesu sAdhU pucchito jati kati jassa te Na kaheti vA to ubhayahA vi dosA, tamhA dosapariharaNathaM vihI bhaNati - saparivakheve ThitANaM aMto mAso bahi maaso| aMto mAsapaM kAUNa bahiM Nigacchato tattheva taNaphalagA gehatu, maha Na labhati aNNagAmaM vayatu / aha tesu asivAtikAraNA asthi to te savve taNaphalayAgINaMtu / / 1288 / / imA vihI - aNNautrassayagamaNe, aNapucchA Natthi kiMci tavvaM / jo aiti aNApucchA, tattha u dosA ime hoti / / 1286 / / saparivakheve aNNa uvassaya vayaMtA praNApucchAe 'na kiM ci NeyavvaM / "Natthi" ti anApRcchaya nAsti kiMcinneyamiti / jo puNa praNApucchAe Neti tassime dosA - kassete taNaphalagA, siTTe amugassa tassa gahaNAdI / NiNhavati va so bhIo, paccaMgiralogamuDDAho // 1260 / / tegAhaDA praNApucchAe gijjatA punva sAmiNA diTThA, sAhU pucchito, kassete taNaphalagA ? sAhU bhaNNati - pramugarasa / tassa gegahaNa kaDDhagAdiyA dosA / maha NiNhaveti so bhIto saMto sAhU to paccaMgira doso padoSaH tasmin saMbhAvyata iti, pratya girA / loge vi uDAho- 'sAdhavo vi paradavyAvahAriNo' tti / / 1260 / / gahaNAdipadassa imA vakkhA - NayaNe diTTa miTTha, kaDhaNa vavahAra kvaharitapacchakatte / uDDAhe ya viru bhaNa, uddavaNe ceva Nincisie // 1261 // taNaphalayA praNApucchAe goti / teNAhaDA NijjamAyo puTavasAmiNA diTThA pucchieNa sAhuNA siTuM - amugss| so rAyapurisehi hatye gahiuM kddhiyo| 'vavahArameva" ti puvasAmiNA saddhi vavahAro ti puttaM bhavati / "vavahArie" ti vavaharitumAraddhaM pacchAkaDe ti jite / "uDDAha viru bhaNe" ekkaM padaM / "uddavite Ni vvisae" ekkaM padaM // 1261 / / 1 parimanyadoSaH / 2 gA0 1260 / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre 53-56 etesu 'navasu padesu imaM pacchitaM - mAsaguru vajjitA, pacchittaM hoi navasu evaM tu / lahuo lahugA garugA, challahu chagguruga chedamUladurga // 1262 / / "2NiNhavati tti pacchaddhassa imA vakkhA - 'ahavA vi asihammi ya eseva u teNa saMkaNe lhuyaa| nissaMkiyammi gurugA, egamaNege ya gahaNAI // 1263 / prahavetyayaM nipAtaH pravizabdaH prakAravAcI, "prasi?" anAmyAte, eseva tu teNo ti saMkite lahuaA, NissaMkite esa teNo ti caugurugA, tassevegassa / praNegANaM-aNegesiM sAhaNaM gahaNAdI ime dosA - NayaNe diDhe gahite, kaDDha vikaDDhe vavahAra vivaharie / "uDDAhe ya virumaNa, uddavaNe ceva Nivvisae // 1264 // teNAhaDAdINa taNaphalayANaM praNApucchAe nayaNe puzvasAmiNA dachu taNaphalayANi sAhussa kA gahaNaM kayaM, vikopayitvA kaDDhaNaM, tvaM cora iti vikovaNaM, sAhussa rAyapurisehiM kaDDhaNaM kataM, sAhU te rAyapurise pratIpaM kaDDhati tti vikaDDhaNaM / sesA te ceva padA taM ceva pacchittaM // 1264 // ziSyaH prAha - kimastIdRzasya saMbhavaH ? AcAryAha - daMtapure AharaNaM, teNAhaDavappagAdisu taNesu / chAvaNamIrAkaraNe, "pattharaNa phalA tu cNpaadii||1265|| "daMtapure" daMtavakke prAkhyAnakaM pasiddha / tat yathA tatra teNAhaDavappagAdisu taNe su saMbhavo bhave / tAni punaH kimartha sAdhavo nayaMti ? ucyate - chAvaNanimittaM vA, mIrAkaraNaM vA / mIrA meraakddnnmityrthH| pattharaNatthaM vA / phalagA vi mIrAkaraNa pattharaNanimittaM / te puNa caMgapaTTAdI bhavaMti // 1265 / / idANi ateNAhaDagAhA bhANiyanvA - ateNAhaDANa-NayaNe, lahuo lahugA ya hoMti siTThammi / appattiyammi gurugA, voccheda pasajjaNA sese // 1266 // prataNAhaDataNAI jadi Neti praNApucchAe taNesu lhugo| aNNeNa se siThaM- tujhaccayA taNA phalayA sAdhUhi vAhiM nINitA ettha lahugA / aNuggaho tti etammi vi caulahugA / appattiyammi gurugaa| vocchedaM vA krejjaa| tassa sAdhussa taddavassa vA pasajaNA / sesetti bhaNNesi pi sAdhUNaM asaNAdiyANa ya davvANaM vocchedo // 1266 // 1 gA0 474 / 2 gA0 1260 / 3 praNavaTuppo dosu ya, dosu ya pAraMciyo hoti / iti pAThAntaram / 4 lahumo lahumA guruprA, chammAsA chedamUladugaM / iti pAThAntaram / 5 prattharaNa / iti pA0 / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1192-1300 / dvitIya udezakaH 167 taNaphalagavizeSajJApanArthamAha - eseva gamo NiyamA, phalaesu vi hoti prANapuvIe / .NavaraM puNa NANattaM, cauro lahugA jahaNNapade / / 1267 / / jo taNesu vidhI bhaNito phalagesu vi eso ceva vidhI / navari NANattaM - cauro lahugA jahaNNapade / jattha taNesu mAsalahuM / tattha phalagesu caulahU bhavaMtItyarthaH / / 1265 / / vitiyaM pahuNivvisae, NaTuTThitasuNNamatamaNappajjhe / khaMdhAraagaNibhaMgA, dullabhasaMthArae jataNA // 1268 / / aNApucchAe vi nejja / saMdhAragapabhU nivvisato kato, naTTo vA, udvito ubvasito vA, suNNo - pavasito, mato vA, aNappajjho vA jAto, khaMdhAvArabhayA vA bahito aMto atineti, aggiAye vA neti, visaya - bhaMge vA neti dullabhasaMthArae vA jataNAe neti // 126 // imA sA jataNA - tammi tu asadhINe vA, paDicarituM vA sahINa vakkhite / punvAvarasaMjhAsu ya, NayaMti aMto va bAhiM vA // 1266 / / gihe saMthAragasAmI jadA asahINo tadA nayaMti, sahINe vA paDicarituM jadA vakkhittacitto tadA gayaMti, puvvasaMjhAe avarasaMjhAe vA aMtAto bAhi, bAhiMto vA aMto nayaMti / / 1266 / / je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjA-saMthArayaM aNuNNavettA bAhiM NoNeti; __NINetaM vA sAtijati ||suu0||54|| je bhikkhU pADihAriyaM sAgAriya-saMtiyaM vA sejjA-saMthArayaM doccaM pi aNaNuNNavettA bAhiM NINeti; jINetaM vA sAtijjati ||suu0||5|| [nAstIme dve sUtre upalabdha bhASyacUNipratapu] je bhikkha pADihAriyaM sejjA-saMthArayaM pAtAya apaDihaTu saMpavyayai; saMpavyayaMtaM vA sAtijati ||suu0||56|| prAdAya gRhItvA, appaDihaTTa nAma aNappiNitA, samma egIbhAveNa pravrajati saMpravrajati tassa mAsalahuM / ema suttttho| idANi NijjuttI atthaM vitthareti - paDihariNIzro paDihAriyo ya yAtAya taM gaheUNaM / appaDihaTThamaNappittu saMpavvae sammagamaNaM tu // 1300 // mAsakappe puNe jammi kule gahito saMthArayo tassa paccappiNaMtassa tti jaM dhAraNaM so pADihArito bhaNati / erisIe kaDAe taM prAdAyagRhItvA puNNe mAsakappe apaDihaTumaNappiNittu na pratIpaM arpayatItyarthaH / saM egIbhAve vrj| 'vaja" gatau samyaka pravrajanaM saMpravrajanaM // 1300 / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra-56 saMthArago duviho - sejjAsaMthAro U, parisADi aparisADimo hoti / parisADi kAraNammi, aNappiNaNe mAso ANAdI // 1301 // savvaMgI sejjA, aDDhAtiyahattho sNthaaro| ahavA - sejjA eva saMthArago sejjaasNthaargo| ekkako duviho - parisADI aprisaaddii| uDubaddha parisADI kAraNe gheppati, taM mAsakappe puNNe praNappetuM vayaMtassa mAsalahu prANAdayo dosA // 1301 // ime ya anne dosA - . soccA gata tti lahugA, appattiya guruga jaM ca vocchedo / ___ kappaTThakhelaNe NayaNa DahaNa lahu lahuga je jaM jattha // 1302 / / sutaM teNa saMyAragasAmiNA jahA te saMjatA saMthAragaM aNappiNituM gatA, caulahugA pacchittaM / pariyaNo ya se bhagati - "kiM ca saMjatANa diNeNa" / so bhaNati - "praNappite vi aNuggaho amha" / evaM pattie vi caulahu / aha appattiyaM kareti / taNA me suNNA hAritA viNAsitA vA caugurugaM / jaM ca vocchedaM kareti tassa vA aNNassa vA sAhussa, taddavvassa vA aNNadazvassa vA, ettha vi cugurugN| ___ ahavA - tammi saMthAraye suro kappaTThANi khelaMti, maaslhuN| praha tuvaTuMti mAsagurUM / praha aNNato NayaMti maaslhu| aha dahati caulaha / Dajhatesu ya - aNNapANajAtivirAhaNA, jAti NipphaNAM ca // 1302 / / kappaTTha-khellaNa-tuyaTTaNe ya lahuo ya hoti gurugA ya / itthI-purisa-tupaTTe, lahugA gurugA ya aNAyAre / / 1303 / / pubaddhaM gatArtham / tammi suNNe saMthArage purisitthisu tuyaTTesu caulahu / aNAyAramAyaratesu caugurugaM / ahavA - souM gate imaM pharusavayaNaM bhaNejja // 1303 // dijjaMte vi tadA NecchittaNaM appasu ti tti bhaNiUNaM / katakajjA jaNabhogaM, kAtUNa kahiM maNe jattha // 1304 // gahaNakAle Na dejjataM pi dijjamANaM necchiUNaM puNNe mAsakaNe "prappesu" ti evaM bhaNittA NeUNa appaNo kate kajje suNNe jaNabhogaM kareUNa "kahi' tti ke gAma nagaraM vA "maNNe" ti - punaH zabdo draSTavyaH, yatti- niThuraM, kiM puNa gAmaM nagaraM vA gatetyarthaH / / 1304 / / saMthAragassa gahaNakAle imA vihI -- saMthAregamaNege, bhayaNadvavidhA tu hoti kAyanvA / purise ghara-saMthAre, egamaNege ya pattege // 1305 / / sapAro gheppamANo egANegavayaNe avihabhaMgarayaNA kAyavvA / sA imesu tisu padesu purisa-gharasaMthArayesu / egeNa sAdhuNA - egAto gharAto ego sNthaaro| paDhamo bhNgo| evaM aTTha bhaMgA kaatvaa| "egamaNege" ti - ega - gaNe praNegagaNesu vA // 1305 / / sAdhAraNapattegesu khettesu esa vidhI bhnnito| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1301-1306] dvitIya uddezakaH imo appiNaMtesu vidhI "prANayaNe" gAhA bhaNiyavvA - ANayaNe jA bhayaNA, sA bhayaNA hoti appiNate vi / voccattha mAyasahite, dosA ya appiNaMtammi // 1306 // prANayaNe jA aTThiyA bhaMgabhayaNA katA appiNate vi sA ceva aTThiyA bhaMgabhayaNA kAtavvA / praha vivarItaM appeti, mAyaM vA kareti; na vA appeti vocchedAdayo dosA bhavaMti / je paDhamA cattAri bhaMgA tesu jaha ceva gahaNaM taha ceva prappiNaM ti / paMcamabhaMge gahaNakAle "pramha aNNataro appehiti" tti| esa vidhI na kato, egappaNe voccatthaM bhavati / chaTThabhaMge ego sAdhU paccappiNiuM pito avaro sAhU citeti "majjhayA vi . taNakaMbIyo tattheva neyavA, tassa ccayANaM majhe chubhati / ayANaMtassa, necchati neuM ti, evaM mAyA bhavati / sattamabhaMge tatiyabhaMge vA ohArakaMbImo taNA vA egaghare samappettassa praNappiNaNaM saMbhavati / jamhA ete dosA tamhA sanvehiM savve vIsu appeyattavA / / 1306 / / kAraNe puNa vivarItaM appeti, na appeti vaa| ime ya te kAraNA vitiyapadajjhAmite vA desuTThANe va bodhigAdIsu / addhANasIsae vA, sattho vva padhAvito turitaM // 1307 // so saMthArago jjhAmito, desuTANesu vA so saMthAragasAmI kato vi gato, bohiyabhae saMthAragasAmI sAdhU vA naTThA, zraddhANasIsae vA mattho lado turitaM pahAvitA, jAva 'ppiNaMti tAva satthAto phirTeti tAva aNNo dullabho satyo // 1307 / / etehiM kAraNehiM, vaccaMte ko vi tassa tu Nivede / appAheMti sAgAriyAdi asata'NNasAdhUNaM / / 1308 / / __ na paccappiNaMti, vikaraNaM puNa kareMti / aNNe sAdhU sattheNa vayaMti / ego sAdhu tassaiva nivedayati sattho turitaM padhAvito, teNa na AnIno, tumbhe iyaM saMthArayaM prANejjaha / aNNe vA sAdhU bhaNaMti - tunbhe ima saMthArayaM amuge kule appejjaha / asati sAhUNa sAgAriyAdiNa appAheti / imaM saMthArayaM appejjAha, Niveda vA karejaha / esa taNakaMbINaM vidhI bhaNitA / / 1308 / / papeva gamo NiyamA, phalagANa vi hoti ANupuvIe / caturo lahuyA mAyA a Natthi etattha NANattaM // 1306 / / phala gesu sanvo eseva vidhI, "NavaraM" - viseso, pacchittaM culhugaa| mAyA ya Natthi - jahA taNe. kaMbIsu vA aNNe taNA kaMbIgro vA pakkhivaMti tahA phalagANa Natthi pakhevo // 1306 / / je bhikkhU sAgAriyaM saMtiyaM sejjA-saMthArayaM AyAe avigaraNaM - . kaTTa aNappiNittA saMpanvayati; saMpavyayaMtaM vA sAtijjati ||suu057 avikaraNaM NAma jaM saMjateNa kayaM, taNANa vA saMtharaNaM, kaMbINa vA baMdho, phalagassa vA ThavaNaM / e maphoDittA aNappiNittA vayati mAsalahuM / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 57-58 imA NijjuttI parisADimaparisADi ya, sAgAriya saMtiyaM tu saMthAraM / avikaraNaM kAtUNaM, dUtijjaMtammi ANAdI // 1310 // dosu sisira - gimhAsu rIijjati, dUijjati vA, dosu vA padesu rIijjati // 1310 // adhivakaraNe ime dosA - kiDDa tuyaTTa aNAcAra NayaNe DahaNe ya hoti taha ceva / vigaraNa pAsuDDhaM vA, phalagataNesuM tu sAharaNaM // 1311 / / kappaDhagANaM kiDaNaM, tuaTTaNaM, thIpurisANaM tuyaTTaNe aNAyArasevaNaM vA, aNNattha vA NayaNaM, DahaNaM vA, etesu ceva je dosA pacchittaM ca pUrvavat / phala gasa vikaraNaM pAsalliyaM kareti, uDDe vA karei. taNesu sAharaNaM, kaMbIsu baMdhaNa choDaNaM vA / / 1311 / / ki ca - puMjA pAsA gahitaM, tu jaM jahiM taM tahiM ThavetavvaM / phalagaM jutto gahitaM, vAghAte vikaraNaM kujjA // 1312 // je taNA puMjAto gahitA te puMje ThaveyanvA / je pAsAto gahitA te tahi ThaveyavvA / jaM vA jato gahiyaM taM tahiyaM ThaveyadhvaM ti / kaMbImAdI phalagaM jato padesAto gahitaM taM tahi ThaveyavvaM / mAsakappe vA - puNe antarA vAghAte uppaNNe NayamA vikaraNaM kAyavvaM, Na karejA vi vikaraNaM, Na ya pAvejA pcchittN||1312|| bitiyapadamadhAsaMthaDa desuTThANe va bohigAdIsu / addhANasIsae vA, sattho va padhAvito turitaM // 1313 // mahAsaMyaDaM nAma NippakaMpa paTTAdi / zeSaM pUrvavat / / 1313 / / je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriya-saMtiyaM vA sejjA-saMthAraMya vippaNaTuM . Na gavasati, Na gavasaMtaM vA sAtijjati ||suu0||58|| vi iti vidhIe, pa iti prakAreNa, rakkhijjamANo NaTTho vipaNaTTho / zeSaM pUrvavat / . saMthAravippaNAse, vasadhIpAlassa maggaNA hoti / suNNe bAla-gilANe, avyattArovaNA bhaNitA ||1314|| mutte saMthAravippaNAso diTTo / so puNa NAso arakkhite saMbhavati, kuravikhate vA / ato vasahI - pAlagassa maggaNA kajjati, suNaM vA vahiM karati, bAlaM vA vasahIpAla Thaveti // 1314 // etesu padesu gaNAdhipatiNo ArovaNA bhaNati - paDhamammi ya catulahugA, sesANaM mAsigaM tu NANattaM / dohi gurU egeNaM, cautthapade dohi vI lahuo // 1315 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1310 - 1318 ] dvitIya uddezaka: paDhamaM suNNapadaM, tattha caulahugA / sesesu tisu bAla - gilANa - avvattesu mAsalahu / " NANata" miti - visesitaM tavakAlehi caulahutraM, tavakAlehiM gurugaM, bAle tavaguru, gilANe kAlaguru, pravvatte dohiM vi lahu / / 1315 / / suNe ime dosA micchattadArassa vakkhANaM suSNaM vasahI kareMtANaM sejjAyaro micchataM vaejja / / 1316 // 2 micchatta baDuya cAraNa- bhaMDeya maraNaM ca tiriyarmaNuyANaM zrAdesa-vAla- NikkeNeya suSNe bhave dosA // 1316 // soccA'pattimapattiya, akataNNu dakkhiNA duvidhachedo / bhatibharAgamadhADaNa, garahA Na labbhaMti va'NNattha || 1317 // te sAhUNaM vasaha kAuM gayA savvabhaMDagamAdAya / sAgArieNaM suNNA vasahI diTThA-so pucchati kahi gatA sAhU ? praSNehi se kahiyaM - Na yANAmo / grahavA bhAMti - savvabhaMDagamAtAya gatA / te saMtie soccA jati tassa'ppattiyaM appItimuppANA to sAhUNa cahu / graha se appattiyaM jAtaM, prappattizro ya bhaNAti - graho ! grakayaSNU sAdhavo, adakkhiNNA, frohA, praNApucchAe gayA, logovayAraM pi Na jANaMti, logovayAra virahitesu vA kuto dhammo / evaM prappattie cauguruM / duvidha - vocchedaM vA karejjA / tassa vA sAhussa / aSNassa vA taddavvassa vA zrannadavyassa vA / evaM so ruTTho / te yamikhAyariyAya gatA bhattapANabhariyabhAyaNA bhAgatA / kasAtito ghADeti / divasato caulahu / te ya bhattapANI vagaraNabhArAvakaMtA pagalaMte ya annavasahiM maggamANA gADhaM paritAvijjati / taNNivphaNNaM ca pacchitaM / gara hijjaM te ya logeNa - NUNaM tubbhe pramAdhukiriyadvitA, teNa ghADiyA, aNNattha vi ThAgaM Na labhati / te ya vasahimalabhamANA zraSNaM khettaM vaejja / evaM mAsakappe bhedo bhavati / / 1317 // jato bhaSNati ahavA vaejjA / / 1318 // - bhedo ya mAsakappe, jamalaMbhe vihAti niggatAvaNNe / bahi-bhuta NisAgamaNe, garaha-viNAsA ya savisesA || 1318 || mAsakappe bhede ya jA virAhaNA, jaM ca te bhaddhANe khuhapivAsAsounha vA sazramaM vasahimalabhaMtA pAvaMti taNipphaNNaM / jaM ca so u durUho vihAti NiggayANaM praNaSNasAhUNaM Na dejja varsAha / vasahi zrabhAve ya jaM ca te pAvihiti sAvayateNAti / etehito taNiSphaSNaM / ete bhikkhaM hiDiuM prAgatANa dosA / zragha bAhi bhottuM suttaporisi kAuM vidhAle bhAgatA Na labhaMti to caugurugaM / rAmro ghADitA rAmro ceva bhaNNaM varsAha maggamANA savisesaM garahaM pAviti / rAmro ya ghaDatA teNa sAvayavAla kaMTaka prArakkhiehi to savisesaM viNAsaM pAveMti / 171 - so sammattaM paDivaNNo zraNApucchAe giggatA / "Aloiya" tti kAuM micchataM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 172 samASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra-58 idANi "vaDuya" tti dAraM-, _NaM daTuM vaDugA, probhAsaNa ThAha jati gatA samaNA / Agamapavesa'saMkhaDa sAgari diNNaM mae diyANaM // 1316 // SNaM vasahiM dardU uDuehiM sAgArio probhttttho| so sAgAriyo bhaNAti - samaNA ThitA ? te bhaNaMti - gatA, suNNA vasahI ciTThati / so bhaNAti - ThAha, jati gatA sAhU / te evaM ThitA sAhU ya bhAgayA vasahiM pavisaMtA baDDuehiM NiruddhA / evaM tesiM asaMkhaDaM nAyaM / sAhU bhaNaMti - "amha diNNA" / itare bhaNaMti - "amha diNNA" / sAhU sAgArisamIve gatA bhaNati - vaDuehi NiruddhA vshii| so bhaNati-tubbhe vasahiM suNNaM kA NiggayA, prato mae suNNa tti kAuM vaDuyANa dattA // 1316 / / sejjAyaro bhaNati - saMbhicceNaM va acchaha, aliyaM na kare mahaM tu appaannN| uDDaMcaga adhikaraNaM, ubhayapadosaM ca NicchUDhA // 1320 // saMbhicceNa acchaha egaTThA ceva, aliyavAdI appANaM ahaM Na karemi, ato ahaM Na ghADemi / tatva saMbhicceNaM acchatANaM sajjhAya-paDilehaNa-paccakkhANa - vaMdaNAdisu uDDaMcaye karejja / kuTTiyAgo karejja / tatya koi asahaNasAhU tehiM saddhi pradhikaraNaM karejja / te sAhUhi vA NicchUDhA, ahAbhaddasejjAyareNa vA NicchUtA, sAhussa sejjAyarassa vA ubhayassa vA padosaM gacchejja // 1320 // sAgArisaMjatANaM, NicchUDhA teNa agaNimAdIsu / jaM kAhiMti pauTThA, suNNaM kareMte tamAvajje // 1321 / / paduTTho pAusejja vA haNejja vA gihAti vA Dahejna vA harejja vA kiMci / aNNaM ca prasaMjaehi saddhi vasaMtANaM prAujovaNa vaNiyAdidosA bhavaMti / sAhUhiM sejjAtareNa vA NicchUDhA padosaM gatA, jahA vaDuyA teNAgaNimAdidose karejjA / etva uvakaraNavavahArAdisu jaM pacchittaM taM savvaM, suSNaM kareMto pAvati // 1321 // "3cAraNa-bhaDe" do dAre egagAhAe vakkhANeti - emeva cAraNabhaDe, cAraNa uDDaMcagA tu adhiytro| NicchUDhA va padosaM, teNAgaNimAdi jadha bahugA // 1322 // "cAra - bhaDe" tti do dArA gatA // 1322 / / "idANi maraNaM tiriyamaNuyANaM 'AtesA ya" ete tiNNi dArA egaDhe bhaNAti - chaDDaNe kAuDDAho, NAsArisA sutta'vaNNe acchaMte / iti ubhayamaraNadosA, Adesa jadhA baDuyamAdI // 1323 // suNNavasahIe tirikkhajoNiyA goNamuNagamAdI, maNagro raMko chevaDito vA, pavisittA marena / tatya jati asaMjategaM chaDDAveMti to asaMjato kAyANa uvari chaDDe ti chakkAyANa viraahnnaa| 1 gA0 1316 / 2 prAkrozayet / 3 gA0 1316 / 4 gA0 1316 / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1316-1327 ] dvitIya udadezakaH AN ahavA - saMjamabhIto asaMjaeNa Na chaDAveti, Necchati vA asaMjato, tato appaNA ceva cha ti / "garahiya" ti kAuM uDDAho bhavati / aha esi dosANaM bhIyA aa pareNa appaNA vA chaDDe ti to tattha acchate kuhiyagaMdheNaM NAmArisAno jAyaMti, taM ceva prasajjhAya ti kAu suttaporisiM attha porisiM vA / kareti, taNiphaNa pacchittaM ca bhvti| logo ya pravaNa geNhati -prasuiyA 'cchati / tammi kalevare acchate ete dosA / iti upapradarzane / ubhayaM tiriyamaNuyA / pAesA NAma pAhuNagA / tesu je vaDaya - cAra - bhaDANa dosA te giravasesA / / 1323 / / tiNi ya dArA gtaa| idANi "vAla nikkeyaNa" ya do dArA egaTThA vakkhANeti - adhikaraNamAraNANI, Nitammi acchaMte vAle aaatvgho| tiriyI ya jahA vAle, maNusmAsUyI ya uDDAho // 1324 // vAlo nAma ahirUpaM sampAdi, suNNavasahIe pavisejja / jati sAdhavo pAgayA taNikkAleti to pradhikaraNaM bhavati / kahaM ? haritAdimajheNa gacchejjA, maMDragAdi vA DasejjA, mArijjati vA jINijjato logeNa / aha etaddosabhItA Na chaDDeti to acchate vAle prAyavadhI, teNa Dakako sAhU mareja, taNiphaNa ca panchittaM bhavati / NikkeyaNaM duvidha - tirakkhINa maNassINa ya / tirakkhINa jahA vAle pradhikaraNaM mAraNa prAyavaho ya / magussI jati suNAe vasahIe pavesejjA to logo bhaNejja - etehi ceva taM jaNiyaM, etIe uDDAho / aha jINijja ti to adhikaraNaM, giraNukA tti vA uDDAho, taM dA ceDarUvaM, sA vA vAtAtavehi mrejjaa| athavA - sA NINijjatI paduTThA 2chobha chubhejja - jahA etehi me jaNiyaM / idANi NilubhaMti tti uDDAho // 1324 / / adhavA - chaDDeUNa jati gatA, ujjhamaNujjhate hoMti dosA tu / evaM tA suNNAe, bAle Thavite ime dosA // 1325 / / kAtI praNAhitthI bahicAriNI vA sAdhuvasahIe suNAe pavisittA taM ceDarUvaM chaDDattA gayA / te sAdhavo gira NukaMpA jai ujjhati tayA sigAlAdimu vA khajjati, vAtAtavesu vA marejjA / aNujjhatesu tammi rupate prasajjhAyo, logo vA bhaNejja - kuto evaM ? jaT vasahIe suNNAe pavisittA ceDarUvaM chaDittaM, rAyapurisA vA gavesejja / evaM vitthAre uDDAhobhavo bhave / / 1325 / / ete suNNavasahI domaa| suNNavasahIdosabhItA bAlaM Thaveja, tatyime dosA - cali dhammakahA kiDDA, pamajjaNA barisaNA ya paahuddiyaa| khaMdhAra agaNibhaMge, mAlavateNA va gAtIyA // 1326 // dA0 gA. aNNavasatIe asatI, devakulAdI ThitA tu hojjA hi / baliyA varisAdINaM, tArisae saMbhavo hojjA // 1327 // 1 gA0 1316 / 2 kalaMkaM / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-58 tattha paDhama dAraM bali ti| uvadoso sapAhuDiyAe vasahIe Na ThAyavvaM, te ya sAhuNo kAraNeNa devakulamAdisu sapAhuDiyAe vasahIe ThitA hojjA, te puNa balikArayA sabhAveNa vaejjA, 'kayageNa vA // 1327 / / tattha sabhAvigeNa bhaNNati - sAbhAviyaNissAe, va Agato bhaMDagaM avaharaMti / NINAviti va bAhi, jA pavisati tA haraMta'NNe // 1328|| sAbhAvigA balI Na sAhUNa kAraNA avahAraNimittaM prANijjati / appaNo devayapUya gaTutAe aAgayA, Na haraNa buddhIe / tesi bali karemANANaM virahaM pAsittA haraNabuddhI jAtA, tAhe haraMti taNIssAe / aNaNe puSa dhuttA balikAragaNIssAe aaagtaa| jatA ete bali karissaMti tadA so bAlo vasahIpAlo bAhi Nikalismati bahujagattaNeNa vA vakkhito bhavissati, tadA amhe pravaharissAmo tti avaharaMti / pravaharaNaTThanAe bhaNati te dhuttA- are khuDDagA bhaMDagaM tubbhe bAhi gIgitellayaM karehi, mA viNassihi / tAhe so bAlo taM kajja ayAgato bahu ca uvakaraNaM ekakavArAe acAeMto dhevaM thevaM ghettuM goNeti, jAva aNNassa pavisati tAvasyA haraMti aNNa dhuttA // 1328 / / emeva kativiyAe, NicchoTuM taM haraMti se uvadhi / - bAhiM va tumaM ciTThasu, avaNe uvadhiM ca jA kuNimo // 1326 // 2keyavabalI sAhUvakaraNassa haraNaTThatAe jaNAule vakhittassa harissAmo tti kareMti / jahA sAbhAviyAe taNNissAgatA dhuttA vAlaM NicchoDhuM harati / evaM kaiyaveNa vi / adhavA - taM bAlaM bhaNaMti - bAhi tuma ciTThasu, jAva amhe uvAlevagAdi karemo, uvakaraNa vA bAhiM NoNehi // 1326 // bali ti dAraM gataM / idANi "dhammakahe" tti dAraM bhaNNati - katageNa sabhAveNa va, kahA pamatte haraMti se aNNe / kiDDai taheva rikkhA, pAsa tti va taheva kiDDadugaM // 1330 // dhamma pi kayageNa vA sabhAveNa vA mugejja / sAbhAviyadhamma-savaNe pamattassa dhammakahAe aNe me uvakaraNaM haraMti / kaitama - dhammasavaNe aNaNe pucchati, aNNe haraMti / dhammakahe tti dAraM gata / "kiDu"tti dAraM bhaNNata - taheva kiDDaduga" tti / jahA balIe sabhAveNa kaitaveNa vA eMti tahA kiDDANimittamavi tattha so vAlo sayaM vA kiDDa jja, tehi vA bhaNipro kiDDajja / rikkha ni rekhA ko kativAre jippati, mayaM rehA kaDDati. tehiM vA bhaNiyo kaDDati / adhavA - bAlattaNaNa te kiDDa te pAmato acchati / evaM vaktittassa avaharaMti te bhuyaMgA / / 1330 / / kiDa ni dAraM gataM / idANi "4pamajjaNA varisaNa' tti do dArA - jo ceva baliyagamo, pamajjaNA varimaNe vi mo ceva / pAhuDiyaM vA giNhamu, paDimADaNiyaM va jA kuNimo // 1331 // 1 kainavena vA / 2 kaitvblii| 3 gA0 1326 / 4 gA0 1326 / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyamAthA 1328-1335 ] dvitIya uddezakaH 175 jo balIe gamo prakAraH sa / evasaho-pravadhAraNe, sammajjaNaM, pramArjana, pAtrarisaNaM pANieNaM upphosaNaM, ihAvi sa eva prakArArthaH / idANi "pAhaDi' tti dAraM bhaNNati - pacchaddha / pAhuDiya tti bhikkhA - bali - kUra - parisADamaM vaa| taM pi duvidhaM -- kaItaveNa vA, sabbhAteNa vA / koti bhaNejja - ehi ghare, bhikkhaM ge'hAhi / grahavA bhojja - jAvaccaNiyaM karemo tAva duvAre ciTTham / evaM bhikkhAga yassa bAhire ThiyasrA vA avaharati / / 1331 / / "pAhar3iya" tti dAraM gataM / idANi "khaMdhAvAra-gaNi" tti do dArA bhaNNaMti - khaMdhArabhayA NAsati, so vA eti tti katitave NAse / agaNibhayA va palAyati, Nassusu agaNI va eseti // 1332 // khaMdhAre patte bAlattaNeNa tabbhayA NAsati, NAsaMto hIrejjA / suNNavasahIe vA se uvakaraNaM hIreja / kayageNa sabhAveNa vA bhaNejja so vA eti ti, sa iti khaMdhAvAra ityarthaH / evaM svabhAvena, kRtakena vA tad bhayAnnasyamAnasya AtmopakaraNApahArasaMbhava ityarthaH / sAbhAviyaagaNIte vi tabbhayA NAsati, koti kaitaveNa bhaNejja - DahamANo agaNIe se ijjasu, gacchetyarthaH / evaM naSTe ubakaraNaM avahIrati // 1335 / / ime ya aNNe dosA bhavaMti - uvadhI lobha-bhayA vA, Na NIti Na ya tattha kiMci jINeti / gutto va sayaM Dajjhati, uvadhI ya viNA tu jA hANI // 1333 / / uvahIe luddho pAyariyAdi vA jurIhiMti tabbhayA Na NIti / Na ya bAla taNeNa kiMci uvakaraNaM NIti, gutto praviSTaH uvakaraNaNimittaM agaNibhayA vA paviTTho sayaM Dajjhati, uhi viNA jA parihANI taNipphaNaM / agaNi tti dAraM gataM // 1333 / / / DaMDiyakhobhAdIo, bhaMgo adhavA vi bohigAdibhayA / tattha vi hIrejja sayaM, uvadhI vA teNa jaMtu viNA // 1334 // bhaMgazabda: khaMdhAvAra - agaNIsu yojyaH / ahavA - "bhaMge' tti daMDite mate bhaMgo bhavati / ahavA - bohigabhaye bhaMgo bhavejja / etya vi mayaM hIreja uvahI vA / teNa viNA jaM pAvati taSNipphaNyaM // 1334 // idANi "mAlavateNe" tti dAraM - mAlavateNA paDitA, itare vA NAsate jaNeNa samaM / Na geNhati sAruvadhI, tappaDibaddho va hIrejjA // 133 / / mAlavago pavvato, tassuvari visamate teNayA vasaMti, te mAlavateNA / tesu paDiesu NAsate jaNeNa samaM itare vi ni / kaitaveNa koI bhaNeti mAlavategA pddiyaa| so bAlo NAsaMto " geNhati sAruvahi, tammi vA uvakaraNe paDibaddho sa eva bAlo horejja / / 1335 / / mAlavateNe tti dAraM gataM / 1 gA0 1326 / 2 gA0 1326 / 3 gA0 1326 / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-58 iNi "paNAI' tti dAraM / taM pi sabhAveNa katitaveNa vA - saNNAtatehi NIte. eti vaNItaM ti NaDe jaMtuvadhi / kehi NIyaMti kaitava, kahie aNNassa so kadhae // 1336 / / saNAyaehi prAgaehiM vasahIe ekAto divo NIto ya / tammi Note praNA uhi harejja, taNiphaNaM / ahavA - aNNeNa te tassa 2NotAeMtA diTTA, tega se kahiyaM - zrIyA ee eMti, prAgayA vA, tAhe so bhayA dala ejja / evaM tA sabhAveNaM / aha kaitaveNa kei jaNA do dhuttA bharitA / tApa ekko cellaya - samIvaM gato, pucchati - tujha ki NAma? teNa se kahiyaM - amugaM ti / kAha vA tumaM jAmo uppaNo ? mAupiubhagiNimAugANaM NAma goyAti vayo vaNo ||1336 / / ciMdhehiM AgamettuM, so vi ya sAhati se tuha NiyA pttaa| . NaDhe uvadhi gahaNaM, tehiM bahi pesito haratI // 1337 // cihiM prAgameuM aNNassa sAhati / so khuDugasamIvaM gato bhaNai - aho iMdasamma ! kiM te vadRti ? khuDDago bhaNAti - majjha NAmaM kahaM jANAsi ? so bhaNati - Na tujjha kevalaM, savvassa vi te piumAdiyarasa savvassa sayaNassa jANAmi / sabammi kahie saMvadie ya dhutto bhaNAti - te tujjha sayaNA Agata' / tava kaeNa, amugattha mae diTTha ti, idANi muhuttametteNa pavisaMti / tAhe so palAyati / te ya uhi haraMti / adhavA bhaNejjA - ahaM te tehi va tAvato pesito, so vi tassa visNbhejjaa| vIsatthassa ya uhi hrej| ahavA so bhaNejjA - ahaM tava kaeNa pesipro, ehi gacchAmo / tAhe so palAejja / so vi se uvadhi hareja / maha icchai khuDago gaMtu taM ceva harati / / 1337 / / balAdiyANa tiNha vi ete dArA saMbhavati / grAha - ete pade Na rakkhati, bAlagilANe tadheva avvtte| NiddA-kadhA-pamatte, vatte vi huje bhave bhikkhU / / 1338 / / ete micchamAdi mAlavateNa - gAi - pajjavasANA padA Na rakkhati bAlo, gilANo ya ubAlagilANe, tahA avvatto vi Na rakkhati, ete pade ajJatvAnna rakSati / jo puNa vatto bhikkhU so nihA- dhikathA-pramAdatvAt // 1338 // bAla iti dAraM gataM / idANi "4gilANa avvatta" do dArA - emeva gilANe vI, sayakiDDakadhApalAyaNe mottuM / avvatto tu agIto, rakSaNakappe parokkho tu // 1336 / / evameva tti je bAlosA te gilANe vi / Navara - tassa jo Ayasamuttho kiDDAdoso dhammakahAdidoso vA, bhayA palAyaNadosA ya, ete Na saMbhavati / asamarthatvAt / gilANo vA paribhUto tti kAravasahipAlo tti Na Thavijjati / egAgI vA acchato kuvati / logo vA bhaNati - aho Ni raNukaMpA chaDDauM gayA, 1 gA0 1326 / 2 nInA iti pAThAntaram / 3 jahA ya bAla - gilANA pra0 / 4 gA0 1323 / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1336-1342 ] dvitIya uddezakaH 177 uDDAho bhavati / apatyaM vA pakappiyaM vA egAgI acchaMto bhujejjA / avvatto NAma agIyatyo, so rakkhaNakappe "parokkho" balidhammakahAdisu sAbhAviyakRtakesa vA prajJa ityarthaH / / 1336 / / jamhA ete dosA bAlAiyANaM - tamhA khalu avAle, agilANe vattamappamatte ya / kappati vasadhIpAle, dhitimaM taha vIriyasamatthe // 1340 // tamheti kAraNA, khalu iti avadhAraNe, abAla iti avarSa-pratiSedhArtha / asAvapi aglAna, abAlo vi ya / vatto, davvato vaMjaNa jAto, bhAvapro giitttho| so vi appamatto "kappati" tti / eriso vasahipAlo ThaveuM / ki "dhitima" so vasahipAlo tahAe vA chuhAe vA parigato Na suNa vasahi kAuM bhattAe vA pANAe vA gacchati, dhitibalasaMpanno houN| "tathe' ti yathA dhRtibalena yuktaH tathA vIryeNApi / vIriyassa sAmatthaM vIriyasAmatthaM / samatthasaddo vA yuktavAcakaH, vIryayukta ityarthaH / Na teNa paDiNIehiM parabhaMto vi jiNakappatigo va udAsiNaM bhAveti, savvAvatIsu vIriyasAmatthaM dariseti / / 1340 / / te puNa kettiyA vasahipAlA ThaveyavvA ? ucyate - sai lAbhammi aNiyatA, paNagaM jA tAva hot'vocchittii| jahaNNeNa guru acchati, saMdiTTho vA imA jataNA // 1341 // ___ sati bhattapANalabhe jAvatiehi bhikkhAe gacchaMtehiM gacchassa pajjattaM bhavati, tAvatiyA abhiggahiyaaNabhiggahIyA vA gacchati / sesA aNiyayA acchaMti / ahavA - paNagaM vA mAyariyo uvajjhAyo pavattI thero gaNAvacchetito ya ete pNc| . ahavA - pAyariyo uvajhAyo thero khuDDo seho ete paMca / ahavA - jo sutatthANa abvocchitti kAhini so pAyariyassa sahAto acchati / aha Na saMtharati to jahaNNaNa guru ciTThati / ahavA - prAyariyassa kulAdikajjehiM NiggamagaM hojja, tAhe jo pAyarieNa saMdiTTho - "mayA Niggate pramugassa savvaM AloyaNAdi karejjaha" so vA acchatu / tassa ya vattassa vasahipAlassa 'balidhammakahAdiesu sabhAvakatagesu paDDuppaNNesu imA jayaNA / / 1341 / / appuvamatihikaraNe, gAhA Na ya aNNabhaMDagaM bivimo / bhaNati ya aThAyamANe, jaM NAsati tujjha taM uvariM // 1342 // apuvvA balikArayA je tammi devakule paDicaragA, te Na bhavaMti / etya Tumi - cauddasAdisu balI kajjati / te puNa atihI te ceva uvaTThitA / katageNa teNaga tti NAUNaM gAhaM bhaNati - 'Na vi loNaM logijjati, Na vi tuppijjati ghataM va tellaM vaa| kiha NAma logaDaMbhaga ! vaTTammi Thavijjate vaTTo' // "annaM bhaMDehi vaNaM, vaNakuTTaga ! jattha te vahai caMcU / bhaMgura vaNa vuggAhita !, ime hu khadirA vairasArA / / 1 bRhatkalpapIThikATIkAyAM pUrvokta cUNi-nidiSTa-gAthayA saha eSA anyA'pi gAthA samupalabhyate / 23 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-58 evaM vuttaM amhe gAya tti NAsaMti / ahavA - te bhaNijja - imaM uvahiM pravaNehi, amhe bali kremo| tAhe sAhU bhaNati - bhikkhAdigatANaM aNNasAhUNaM amhe uvakaraNaM Na cchivAmo / aha te dhutA voleNa hariukAmA ekke koNAdisu sayameva kaaumaarddho| tAhe sAhU bhaNAti - vasahIe bAhiM ThiccA aNNajaNaM suNAveMto- aho ! ime keti mama valAmoDIe upakaraNaM viloveti / evaM ca bhaNAti - "jaM NAsati taM tujha uvari / / 1342 / / kAraNe sapAhuDi-ThitA, vAsAsu kareMti egamAyogaM / sAbhAviyadiTTe vA, bhaNaMti jA sAravemuvahiM // 1343 / / sapAhuDiyAe vasahIe Na ThAtavvaM / te puNa sAhavo aNNa - vasahi - prabhAva kAraNe ThitA / tatya vAsAsu uvakaraNaM egamAyogaM egabaMdhaNaM kareMti / aha balikarA sAbhAviyatithIe kareMti / didupuvA ya balikArakA / tAhe sAdhU bhaNati - jAva amhe egakoNe sAravemo uvahiM tAva ThitA hoi // 1343 / / uvvarage koNe vA, kAtUNa bhaNAti mA hu levADe / bahubala-pellaNa 'sAravaNe, taheva jaMNAsatI tujha // 1344 // savvovagaraNa ubarage chubhaMti / praha Natthi uvvarago to savvovakaraNaM egakoNe kareMti / aNNattha vA kAUNaM bhaNaMti - saNiyaM uvalevaNaM karejjAha, mA levADehiha / aha te bahu balA ya pellati, sAravijjataM Na paDikvaMti / ettha vi taheva bhaNAti - "jaM NAsati taM tujhaM uri" // 1344 // katageNa, sabhAveNa vA dhammasavaNovaTTite bhaNAti - patthi kahAladdhI me, dihro va bhaNAti dukkhatI kiM ci ! dANAdi asaMkaNiyA, abhikkhamuvogakaraNaM tu // 134 / / patthiM me dhammakahA laddhI, Na vA jANAmi / te bhaNaMti - diTTo puga amhehi kaheMto dhamma / tAhe bhaNAti - siraM galago dA duvakhati, vissaritaM vA ta puvAdhItaM / aha te dANAdisaDDhA asaMkaNiyA, tesiM kaheMto puNo- puNo utrakaraNe uvaujjati, mA taNimsAe ape' prabahareja / AdisaddAto abhigamasammattAdiNa gheNaMti / / 134 // 'kiDDAe imA jayaNA -- dalR piNeNa lajjhA, mA kiDaha mA harejja ko tattha / sammajjaNA''varisaNa, pAhuDiyA ceva bali saresA / / 1346 / / dachu pi amhaM Na kappati, mA tujhe kiDuha. mA tujhaM girasAe prAha uvakaraNaM hareja samajaNe AvarisANe pAhuDiyAe ya jahA balIe jayaNA taheva daTTavvA // 5346 / / 1 gA0 1326 / 2, 3, 4,- gA0 1326 / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1343-1 dvitIya uddezaka: bhikkhANimaMtito imaM bhaNAti - aMtara NimaMtipro vA, khaMdhAre kaitave imaM bhaNati / kiNNe nirAgasANaM, guttikaro kAhitI rAyA / / 1347 // . bhikkhANimaMtito bhaNAti - ajja pramhANa "aMtara" ti uvvaaso| kaitava-khaMdhAvAre ima bhaNati - "kima" ti para prazne, na ityAtmanirdeza. prAkRSyata iti AgasaNaM, taM ca daviNaM, taM jassa patthi so NirAgamo / gutti karotI ti guttikaro, gutI rakkhA bhaNNati / sa gutti karo rAyA mamhaM NirAgasANaM ki kAhiti // 14 // sAbhAvita - khaMdhAvAre imaM bhaNAti - pabhu-aNu-pabhuNo AvedaNaM tu pelliMti jAva jINemi / taha vi hu aThAyamANe, pAse jaM vA tarati NetuM // 1348 // pabhU NAma rAyA, aNuppabhu juvarAyA, seNAvatimAdigo vA, AvedaNaM tesiM jANAvaNaM, amhaM uvakaraNaM khaMghAvAriehi gheppati pellaMti vA te vasahiM / rAyaravikhayA ya tavovaNavAsiNo bhavati / taM rakkhaha bhamhaM / tAhe rAyapurimehi jati rakkhAveMti to lttuN| pradha Na rakkhaMti Na vA rAyANaM viSNaveuM pravagAso, te ya pellati, tAhe bhaNAti - jAvovakaraNaM NipphiDemi tA hoha / taha vi aTTAyamANesu vasahinimittaM va pellaMtesu egapasse uvakaraNaM kAuM rakkhati / aha Na sakketi rakkhiu 'vamAlIbhUtaM, tAhe kappaM pattharettA sanvokaraNaM baMdhati, baMvettA jINeti / aha Na caeti Ne uMbahu uvakaraNaM, tAhe dosu tisu vA kappesu baMdhettA kollagaparaMparaeNa NINeti / aha bahU milittA hariumAraddhA, tAhe jaMtarati Ne ujaM vA pAse prAyattaM tatiyaM Neti // 1348 / / jattha aggI sAhAviyo tattha - kollaparaMparasaMkaliyA''gAsaM Neti vAtapaDilomaM / accallINe jalaNe, akkhAdIsArabhaMDaM tu // 1346 / / kollugA NAma sigAlA / jahA te puttabhaMDAti 'thAmAto thAmaM saMcAretA egaM puttabhaMDaM thovaM bhUmi geu jattha taM ca te apacchime pelle paloeti tattha muMcati, tAhe pacchime savve tattha saMcAreu puNo pragato saMcAreti / evaM ceva Na ati dUratthe pragaNimmi kollagaparaMparasaMkaliyA diTuMteNaM, saMkaliyaM vA doreNa baddhaM jato pAgAsa vA tappaDilomaM vA tato jayati / atIva accatthaM lINo accallINo pAsaNNamityarthaH / ___ ahavA - pratIva rUDho accallUDho, evaM atIva prajvalitetyarthaH / pradIple jvalane ki karotI ti jAvatitaM tarati tAvatiyaM sArabhaMDaM NINAti / / 1346 / / jattha 'mAlavateNA tattha - asarIrateNabhaMge, jaNo palAyate tu jaMtarati NetuM / Na vi dhUmo Na vi bolaM, Na duvati jaNo kaitaveNaM // 1350 // prasarIre tti je mANusaM Na haraMti tArise teNabhayabhaMge bahujaNe ya palAyaNe jAvatiyaM uvakaraNaM neuM 1puMjIbhUtaM / 2 gA0 1326 / 3 de0 sthAnAntaram / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra -58 tarati sakkati taM gaiti / kRtakAgnI kRtakacAreSu ca pazcAryeNa Na vi dhUmo dIsati, yA vi jaNavolaH, 11 jaNe dravati, zIghra vrajati / evaM kaitaveNaM ti NAyavvaM // 1350 / / saNNAyagaddAre imaM bhaNati - aNNa-kula-gotta-kahaNaM, pattesu va bhItapuriso pelleti / puvvaM abhItapuriso, bhaNAti lajjAe Na gato mi ||1351 // aNNAyamadiTupuvvesu, aNNaM NAmaM aNNa goyaM praNAM kulaM savva maNNamA ivakhati / jatya puNa te caya saMjayaNiyA pattA tattha jai putvaM bhItapuriso pAsI to NaM te pelleti, muThu dhADeti / erisaM tuhi ty| mamAvahAgyiM, idANiM se rAule baMdhAvemi / maha puvvaM bhIta-puriso bhaNAti - ahamavi pavvajjAe parAbhago, lajjamANo tunbhe Na bhaNAmi jahA uNNikkhimAmi tti, lajjamANo ya ghara Na gatomi / tuhiM suMdaraM kataM jaM mama aTThAe pAgayA, ettAhe gamissAmi // 1351 / / jA tAva Thavemi vae ya, patte kuDDAdicheda sNgaaro| mA siM hIrejjuvadhi, acchadha jA NaM Nivedemi // 1352 // kiM tu acchaha jA sAhuNo eMti, je mae vate gahite tassaMtite tesiM ceva paDiNikkhivAmi, vA suNe tesi uvakaraNahAro bhavissati / evaM uvAeNa ghareti jAva sAhuNo pattA / aha te aNAgatesu sAhusu balA umAraddhA / tAhe bhaNAti - aMto uvassayassa jAva te Thavemi tAva ThiyA hoha, tAhe pavisitA vAraM Thaveti / pattaMsu sAhumu paDissayasaMdhi chettA saMgAraM ca kAuM NAsati / ahavA bhaNejjA - mA tesiM suNNe uvahI hIrena, tumhe rakkhamANA acchaha, jAva ahaM tesi Niveemi, evaM vottu Niggacchati / te ya sAhU bhagAti - mae amuge gavesejjaha // 1352 / / khaMdhArAtI NAtuM, itare vi duyaM tahiM samahilleti / * appAheti va sodhI, amugaM kajjaM duyaM eha // 1353 // itare vi sAdhavo bhikkhAigayA / itare vi sAdhU khaMdhAra - pragaNi - teNagamAdI gAuM dUtaM zIghraM tahini IdRze samuppaNe vasahIe samabhilaMti vasahimAgacchaMti / ahavA - samaM ti tatkSaNAt skandhAvArAdiprayojane utpannamAtra evAbhimukhena vahi gilayaMti / so vi vasahipAlo bhikkhAdigatANaM saMdisati - amugaM kajaM. drutaM zIghramAgacchaye ti / / 1353 / / codaka grAha saMthAravippaNAso, evaM khu Na vijjae kadhaMcidatri / NAse avijamANe, sutta aphalaM suNa jadhA saphalaM // 1354 / / saMthAravippaNAso evaM surakkhite na vidyate / evaM nAse avidyamAne jaM vadaha sutaM 'saMthAravipaNAso' tti taM prajuttaM, prayuktatvAt / sUtramaphalaM prApta / atha cet sUtraM saphalaM to jaM vadaha "eriso vasahipAlo" eva 11 SaTati / evaM te ubhayahA dosA / 1 gA0 1326 / 2 gA0 1326 / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya uddezakaH evamukte prAcAryAha - suNaha jahA saphalaM / / 1354 // bhASyagAthA 1351 - 1356 ] paDilehaNa mANaNe, appiNA''tAvaNaNA bahiM rahite / teNa-gaNIyA, saMbhama-bhaya- raTTha - uTThANe / / 1355 / / paDile haTThA bAhi gaNito sAdhU pAda puMchaNassa jAva Thito jahi so saMthAramro prAsi tattha jAva baMdhe muyati tAva zrogAsaM jAva pavisati / " prANayaze" tti AANijjaMto aMtarA Thavito vA prANeuM bAhi, evaM piTThA bAhi Thavino NijjaMto vA / aMtarA rAyapurisehiM rAyabaleNa vA / prAtAvaNaTThA bAhi Thavito bAhi sAhurahite zUnyetyarthaH / havA - teNagagaNIyAzro egatarasabhame pravahito, bohitabhae vA raThThaTThANe vA pravahito / / 1355 / / etto egatareNaM, kAraNajAteNa vippaNaGkaM tu / je bhikkhU Na gavesati, so pAvati ANamAdINi / / 1356 || je ete paDilehaNAdi kAraNA bhagitA, etto egatareNaM saMthAra-vippaNAso rakkhijjate vi havejjA / tamevaM saMthAragaM viSpaNaTTaM jati Na gavesati to taNesu mAsalahu kaMbiphalage ya caulahu prANAdiNo ya dosA / / 1356 / / 1 - apaca akittI, maggaMte suttaatthaparihANI / voccheda-dhucAvaNe vA, teNa viNA je ya dosA tu || 1357|| pADihAri aNappiNijjamANe prapaJca bhavati, paJcappiNIhAmi tti praNappinaMte musAvAdiNo ti kitI, aNNaM ca saMthArayaM maggaMtANa suttatthANaM parihANI, vocchedo tassa vA aNNassa vA ghuprAvaNaM NAma davAvaNaM, teNa vA saMthArageNa viNA jA parihANI taNiphaNNaM / / 1357 / / jahA ete dosA 181 , tamhA gavesiyo, savvapayatteNa jeNa so gahito / aNusakI dhamakA, rAgavallabho vA nimitteNaM // 1358 || tamhA kAraNA etaddopariharaNAthaM so saMcArago gavesiyanvo savvapayatteNa / gIte samANe jeNa so gata somava / graha maggitoga deti tAhe se zraNursATTha kujjA / tahAvi pradete dhammakahAe zrAuTTe uM dAveyo / tahAvi pradete damage bheSaNaM krte| rAyavallabho vijjAmaMtacuSNa jogA diehiM vasIkareu dAvijjati / gimiteza vA tIta mazAgate AuTTeu dazavijjati // 1358 / / imA asI diNNo va ema gArihasi Ne Na dAtuM je / aNNo vi tAva dego, dejjANamajANatA''NItaM / / 1356 || esa jo tume saMcAra gati eva bhavadviSeneva sAdhUnAM dattaH, tato tuma esa gArihasi dAu, aNNo vi tAva bhavatA saMthArago deyo, kiM puNa jo praSNadatto jANate ajANateNa vA prANIto / / 1356 / / 1 gA0 1362 / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [mUtra-58 maMtaNimittaM puNa rAyavallabhe damaga bhesaNamadeMte / dhammakahA puNa dosu vi, jati-avahAro duhA vi ahito // 1360 / / maMtaNimittA rAyavallabhe payujati / damage bIhAvaNaM payujaMti / adeMte dhammakahA puNa dosu vi damaga. rAyavallabhesu payujati / jati ti yatayaH tANa jaM ukkaraNaM tassa avahAro ihaloge paraloge ya duhA vi ahito bhavati / / 1360 // ki cAnyat - aNNaM pi tAva teNNaM, iha paraloe ya hAriNAmahitaM / parato jAinaladdha, kiM puNa maMtrappaharaNesuM // 1361 / / praNamiti pAgatajaNassa vi jaM avaharijjati taM pi tAva ihalogaparalogesu haraMtANa ahitaM bhavati / ki puNa jatIhi parato jAtitaM laddhaM taM harijjataM / kimiti kSepe / punavizeSaNe / mannuH krodhaH praharaNA RSayaH, tesi hirijjata ihaloge paraloge ahitaM bhavati / / 1361 / / evaM pi maggijjato jati Na dejja - khaMte va bhUgate vA, bhoiya-jAmAtuge amati sAhe / miTThammI jaM kuNatI, so maggaNa-dANa-bavahAro // 1362 / / khateNaM ti pitarigahite bhUNagamsa sAhijjati, vucca i ya jahA - dvaavehi| evaM bhoiyajAmAugeNa vA davAvati / bhUNagagahie vi khaMtagAdie hi bhaNAveti / . jo vi se viyatto jassa vA vayaNaM NAtikamati teNa jagAveti dijjai ti| "prasati" tti savvahA ademANe "sAhe" ti mahattaramA divANa mAhijjati / tasma kahite jaM so karissati taM pramANaM / evaM paNaTTho maMdhArago maggijjati / "dANaM" ti saMthAra-gavesagaM dijjati, vavahAro vA karaNamiti jati // 1362 // idamevArthamAha - bhUNagagahite khaMtaM, bhaNAti khaMtagahite ya se puttaM / ___ asati tti Na demANe, kuNati davAveti va Na vA tU ||1363 / / bhUNagega gahite khaMtageNa maggAvijjati / khaMtageNa gahite pratto bhaNAvijani / "asati'' tiga demANe vyAkhyAtaM / bhotiyamAdiyANa kahie jaM te kuNaMti baMdhaNaru dhaNAdi, davAveti vA, ataH paraM te pramANa // 1363 // 'mAhe padasya vyAkhyA - bhoita-uttara-uttara, tavvaM jAva apacchimo raayaa| dAvaNa-visajjaNaM vA, diTThamadiTTha ime hoti // 1364 // bhodakasma bhoiko, tasma vi jo aNNo unagetareNa jANAvijjani jAva pacchimo rAya ni / "dAvarga ni teNagamamIvAto bhoigapAdiyAM maMthAragaM ghenaM deja sAdhUga. 'vimAjagaM ca ti / 1 gA. 546 / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1360-1366 ] dvitIya udadezaka: 183 ahavA - te bhoiyamAdiNo bhaNejja - gacchaha bho tubbhe / amhe taM saMthArayaM, saMthArayasAmiNo mappehAmo tti / esa vihI diDhe saMthArage, gAte vA teNage // 1364 / / "uttara uttare" tti asya vyAkhyA - khaMtAdisiTu'deMte, mahayara kiccakara bhoie vA vi | desArakkhiya'macce, karaNa Nive mA gurU daMDo // 1365 // bhUNagAdigahie khaMtAdisiTTha Na dete bhoigAtINa sAhijjati / bhoigottarasya vyAkhyA - mahattaro grAmakUTa: grAme mahattara ityarthaH / "kiccakare" ti grAma-kRtye niyuttaH, grAmavyApRtaka ityarthaH / tasya svAmI bhotikaH, desAravikhano viSayArakSaka: mahAbalAdhikRteti / amacco maMtrI / "kara" ti eSAM pUrva nivedyate, na rAjJaH, mA gurudaMDo bhaviSyati // 1365 / / ''dAvaNa-visajjaNa" tti grasya vyAkhyA - ete tu davAti, ahavA bhaNaMte sa kassa daatvyo| amugassa ti va bhaNite, vaccaha tassappiNissAmo. // 1366 / / ete ti bhotigamAdikahite jai davAveMti to laDheM / adha bhaNejjA - saMthArago kassa dAyavvo? sAhU bhaNati - amukassa ti| tato bhotigAtiyo bhaNati - vaccaha tumbhe, amhe tassa saMthAragasAmiNo appinnissaamo||1366|| idANi sAdhu-vidhi - jati siM kajjasamattI, vaeMti idharA tu ghettu saMthAraM / didve gAte cevaM, adiTThaNAte imA jataNA / / 1367 // jai tesiM sAhUNaM teNa saMthArageNa kajja sammattaM, puNNo ya mAsakappo, tato te bhoigAdIhiM visajitA vayaMti / iharahA tu saMthArakajje amamatte, apuNo mAsakappe saMthAragaM taM ca'NNaM vA saMthAragaM ghettuM bhaMti / diTTha saMthArage NAte vA saMthAragatege esA vidhI bhaginA / "adiTu imaM hoi'' aditu saMthArage aNNAe vA teNe imA jayaNA // 1367 // vijAdIhi gavemaNa, adive bhoiyassa va kaheMti / jo bhaddazro gavesati. paMte aNumahimAdINi // 1368 / / "2vijjAdIhiM gavesaNa" ti asya vyAkhyA - AbhogiNIya pasiNeNa , devatAe Nimitto vA vi / evaM NAte jataNA, sacciya khaMtAdi jA rAyA / 1366 / / prAbhogiNi tti jA vijA javitA mANasaM paricchedamuppAdayati sA prAbhogiNI / jati pratthi to tAe prAbhoijati - jeNa so gahito sNthaaro| 1 gA0 1364 / 2 gA0 1368 / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-58 grahavA -- aMguTThapasiNA kijati, suviNa-pasiNA vA / khavago vA devataM prAuTTeDa pucchati / avitaha NimitteNa vA jANaMti / evaM Abhogi NimAdIhi NAte maggiyavve jayaNA / sA caiva "jA khaMtAdiggahie bhaNiyA bhotigAtAdi jA apacchimo rAya" ti, NiveyaNe vi sacceva jayaNa tti // 1666 // "'adiDhe bhoigassa va kaheMtI" ti asya vyAkhyA - . vijjAdasatI bhoyAdikahaNa keNa gahito Na yaannaamo| dIho hu rAyahattho, bhaddo zrAma gavemati ya // 1370 // adidve tti prAbhoiNivijAdINa asati Na Najjati tAhe bhoigAdINa kaheMti - saMthArago gaTTho gavesaha tti / bhoigo bhaNAti - keNa gahite / sAha bhaNaMti - | jANAmo / bhAigo bhaNati - aNajamANaM saMthAragaM kahi gavesAmi / sAhU bhagaMti - dIho rAyahattho / jo bhoito bhaddago bhavati so bhaNAti - savvaM gavesAmi tti bhaNati, gavesati ya // 1370 // "paMte aNusaddhi" tti asya vyAkhyA - jANaha jeNa haDo so, kattha va maggAmi NaM ajaannto| iti paMte aNusaTThI-dhamma-NimittAdisu taheva // 1371 / / ___ jo paMto mo bhagai - jANaha jega haDo tAhe maggAmi / ahaM puNa ajANato kuto maggaMto dulludullemi adezikAsvavat iti / evaM bhotige bhayaMte paMte aNu saTThI dhammakahA vijjA maMtA ya prayoktavyAni pUrvavat / / 1371 / / asatI ya bhesaNaM vA, bhItA bhoitassa va bhaeNaM / sAhitthadAramUle, paDiNIe imehi va chuhejjA // 1372 / / gramatI ya asya vyAkhyA - bhoiyamAdINa'satI, adavAvete va bhaNaMti jnnpurto| yujhIhAmu makajne, kiha logamatANi jANaMtA // 1373 / / bhotigamAdINa'satIte vA bhotigamAdINa'davAveti / "bhesaNaM ba" ti asya vyAkhyA - sAdhU jaNaM purato bhaNaMti - amhe logassa garlDa viNaTuM panbharTa jaannaamo| apaNo kahaM gA jANissAmo / jati amhaM Na apahe taM saMthAragaM to jagapurano hatthe ghettuM davAvamo // 1373 / / aha tumhe Na pattiyaha tA pecchaha - "pehuNa taMdula paccaya, bhItA sAhati bhoiyassete / mAhatthi sAharaMti da, doNha vi mA hotu paDiNIo // 1374 // 1 gA0 1328 / 2 gA0 1368 / 3 gA0 1332 / 4 gA0 13.72 / 5 morapuccha / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1675-1377 ] dvitIya uddezakaH 185 taMdulA duvidhA kajjati - 'moragagiramissA itare ya / tAhe sAdhumajmAto ego sAdhU apasarati / gihiNo paNIyo- tubhaM ego ki ci geNhatu / gihite ya Agato sAdhU bhaNAti -paMtIe ThAha, Thitesu so Nimittiya sAdhU udagaM aMjalIe dadAti / jeNa ya taM diTuM sAhuNo gheppamANe sAdhU taMdule dAti / jeNa gahitaM tassa pehaNaM taMdulavatimisse dadAti / itaresu suddhA / so va NemittiyasAhU te pehaNe dahra bhaNAti - imiNA gahiyaM ti / evaM paccae uppaNe bhItA citeMti - bhotiyarasa ete sAhissaMti, to amhe sAhUNaM sAdhAmo appemo vA / ahavA - paDiNIto "doNha vi mA hou" // 1374 // imesu pakkhivati - puDhavI AukAte, agaDavaNassai-tasesu sAharaI / ghettUNa va dAtavyo, adiTThadaDDhe va doccaM pi // 1375 / / kazcit pratyanIka: sAdhucaryAbhijJaH sacittapuDhavIe prAu - vaNassati - tasesu pakkhitaM Na goNhahaMti ti pakkhi vati, kUve vA pakkhivati / jati vi etesu pakkhitto tahAvi ettato ghettuM dAyanvo / savvahA - "pradiThe daDDheva doccaMpi'' ti - kappasta taitodde se'bhihitaM / iha khalu niggaMdhANa vA niggaMthINa vA pADihArie vA sAgAriyasaMtie vA sejjAsaMthArae vippaNasejjA se ya aNugavesiyavve, siyA se a aNugavessamANe labhejA tasseva aNupadAtavve siyA ta aNugavesamANo no labhejA va se kappanI se docca pi uggahaM aNuNNavettA parihAraM prhritte| docoggaho tti / / 1375 / / codaga aAha - " tassa ki ci prAikkhijati - jahA gaTTho / gatuM bhaNAti - "puvvaM paDihArito datto idA Ni gijja dehi" ti esa doccogaho / pAyariya pAha diTuMta paDihaNittA, jataNAe bhado visajjeti / maggaMte jataNAe, uvadhi'ggahaNe tato vivAto // 1376 / / diTuMta iti coyagAbhiprAya, taM paDihaNitA jayagAe saMthArasAmigo kahijjati / kahite bhaddato visajjeti - gacchaha Na bhaNAmahaM ki ci / aha paMto saMthAragaM maggati tAhe aNusaTTAdI kajjati / ahicchate jayaNAe paMtovadhI dijjati, ukkaraNaM vA / praNicchate balA vA sAruvAhi geNhamANe tato gasamA (?) karage vivAno kajati / / 1376 / / asyaiva gAthArthasya vyAkhyA - paravayaNA''udRDha, saMthAraM dehi taM tu guru evaM / ANeha bhaNati paMto, to NaM dAhaM Na vA dAhaM // 1377 // "paraH" codakaH tasya vacanaM dhammakahAe prAuTTeu maggijjati - "taM saMthAragaM dehi" ti / "guru" prAcArya, sa prAha - evaM mAyAte paNae tassa ca ugurugraM pacchittaM ! 1 morpucch| Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya cUrNike nizIthasUtraM [ sUtra- 58 havA - paNaeMtassa "guru" tti pacchitaM / bhaddapaMtadosA ya / paMto graha - prANeha taM saMthAragaM tato dAhAmi vA Na vA // 1377 // 186 to bhaddo vA imaM citeti - dijjato vi Na gahito, kiM suhasejjo idANi saMjAto ! hita TTho vA NUNaM, athakkajAyAi sUmo || 1378 // puvANuSNavaNakAle dijjato vi tadA gidejjo Na ghito| ki so saMthArago suhasejjo jAto ? jela idANi "athavaka" tti akAle yAcayaMti / sUcayAmIti jAne hito NaTTo vatti / guNamiti vitarkAyeM / / 1378 // * ime bhadde dosA - bho puNa gahaNaM jANaMto vA vi viSpariNamejjA | kiM phuDameva Na sismara, ime hu aNNe hu saMthArA // 1376 // ahaNamiti sAhU graNAdaze so saMthArago hito jaTTo vA / ime puNa mAyAe paNaeti / eva jANato sammadaMsaNapavvajjAbhimuho vA viSpariNamejjA / viSpariNamro ya bhaNejja - phuDameva'mhaM kiSNa kahijjati - jahA saMthArago NaTTho haDo daddho vA / kiM mAyAe jAya ? praNaNe tri bahU saMyAragA pratthi / "hu" zabdaH pratyakSAvadhAraNe // 1376 // iti codagaditaM, paDihaMtuM kahijja tami sabhAvo | bhado so mama naTTho, maggAmiNa to puNo dAhaM // 1380 || iti uvadaMsaNe, kiM uvadaMsayati ? bhaddapaMtadotA / grahavA - iti zabdo evakArArthI daTThavvo / evaM bhaddapaMta dosadarisaNeNa codagAbhippAyaM parihaMtuM sabbhAvo se jayagAe parikahijjati / sanbhAvako bhaddagobhaNAti so mama gaTTo Na tubbhaM, ajjanabhiti gAmi taM laddhaM "puNo puNo tubbhaM dAhAmi // / 1380 // tubbhe vi tAva gavesaha, ahaM piM jAaibhi gavesa annaM / TTo vi tujjha aNaTTho, vayaMti paMte'NusaGkAdI // 1381 // tumbhevitaM saMthAgaM gavesaha, ahaM pi jAemi tti gaveSayAmi ityarthaH / graha tubbhaM saMthAraeNa poya tu to jAva so labhati tAva agaM mggh| jayagAe vi sabbhAve kahite, paMto bhaNAti - NaTThe vi saMthArage tumbhe mama aTTo / jato jAgaha, tato saMthAragaM mollaM vA deha / evaM paMte bhagamANe prasaTTI - dhammakahAvijA maMnAdayo potavvA / / 1381 // praNumaTTAdIhi te vijjAdIhi prabhAve ya molla maggaMte imA jayaNA - Natthi Na mollaM uvadhi, deha me tassaMtapadAvaNatA / NaM vadeti phalagaM, jataNAe vimaggiu tassa || 13 = 2 || ahiraNa- sovaNiyA samaNaM ti Natthi me mola / Rha so bhagati uhi deha, tAhe jeNa so saMbhArago ANito te sAhugA tassa saMniyaM aMta paMta uvakara dAvijjati / ma sArovahI dAvijjati / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAyagAthA 1378-1386) dvitIya uddezaka 187 grahavA - aNNaM se phalagaM jayaNAe maggiuM deti / tassa ettha jayaNAsuddhaM magijjati, pralambhamANe paNaparihANIe maggiu deti // 1382 // mullovakaraNAbhAve vA - sacce vi tattha ruMbhati, bhaddaga molleNa jAva avaroho / egaM Thavettu gamaNaM, so vi ya jAva'hamaM kaauN||1383|| koi rAyavallabhAdi samve sAhuNo ru bhejjA, jati tattha koi prahAbhaddapro molleNa moejjA tAhe na so paDisehiyabyo / graha paDisehaM kareti to cauguru pacchittaM / asati moe mANassa jAva avaraho tAva rAve sabAlabuDDhA acchaMti / tAhe amucamANe ega khamagAdi Thave UNa sesA savve gacchati / so vi ya eriso Thaviu jati - jo aTThamA di kAuMsamattho / aha asamatthaM Thaveti to ca ugurugaM bhavati // 1383 // laddha tIrita kajja, tassevAppaMti ahaba bhuMjaMti / pabhuladra va'samatte, doccoggaho tassa mUlAto // 1384 // evaM gavasaMtehi laddhe, jai teNa tIriyaM samattaM kajja to tasseva saMthArayasAmiNo ati / aha kAja tI paribhuti / aha saMthArayasAmiNA laddho. sAraNa ya kajja Na samataM. tAhe tassa samItrAto- doccoggaho bhavati / evaM mune doccogga ho ti bhaNiyaM // 1384 / / NaTu pi kAraNe agavesato apcchittii| tANi imANi kAraNANi - biiyaM pahuNivisae, NahitasuNNamatamaNappajjhe / asahU ya rAyaduDhe bohiya-bhaya sattha sIse vA // 1385 // sAhussa kajja sammanaM, jo vi saMthAragamAmI eso rAyakuleNa Nivisato ko, visayabhaMge vA gADo. dRbhikkhe ga vA udvito unbasi u tti vuttaM bhavati / 'suNa" ti sapanadAro grAmaMtaNAdisu gato, mRto vA, agappa:jho vA jAto / ee gihtthkaarnnaa| hame saMjayakAraNA apahu sAhU, rAyaTTho, bohiya bhaye vANa gavasatiaddhANa-sIme vA satyavasago go / / 13.5 / / ajjhayaNammi pakApe, viniodesammi jattiyA suttaa| saMthAragaM paDuccA, te parimADammi NivataMti // 1386 // pakapaDajhayaNassa bitiprodde sake jattiyA saMthAragamuttA te mAsalahu prahikAro ti kA savve parisADimaMthAragemu givaDati / saMthAragAhikAre aparimADI pratthato bhagiyA iti // 1387 // je bhikkha ittariyaM pi uhi Na paDilaheti, Na paDileheMtaM vA sAtijjati / taM mevamANe aAvajjani mAsitaM parihArahANaM ugghAtiyaM ||muu0||56|| bhikhkhU pUrvavat, itvaraH" svalpaH, so puNa jahaNo manijhamo vA / "ga paDileheti" cakkhuNA Na piravati / paDilehagAe papphoDaNapama jagAyo suita pro| manijhame mAsalahuM ti kAu ettha suttnnivaato| pratyagro tAva paTileNA / inariyagahoma sabova karaNagahaNaM kayaM / prato upakaraNaM tAva voti parachA paDilehaNA / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-56 ato uvakaraNaM bhaNNati, so duvidho - aohe uvaggahammi ya, duvidho ubadhI samAsato hoti / ekkekko vi ya tividho, jahaNNo majjhimukkoso // 1387 // ohovadhi ti mohaH saMkSepaH stokaH, liMgakArakaH / avazyaM grAhyaH avaggahovahI, protpattikaM kAraNamapekSya saMjamopakaraNamiti gRhyate / esa saMkhevato duvidhovhii| proghino uvaggahiro ya / tividho - jahaSNo majjhimo ukkoso // 1387 // aohovahI gaNaNapamANeNa pamANapamANeNa ya jutto bhavati / imaM gaNaNappamANaM - bArasa coddasa paNavIsayo ya aoghovadhI munneyvyo| jiNakappe therANa ya, ajjANaM ceva kappammi // 1388 // bArasaviho codasaviho paNavIsaviho ohovahI / eaM gaNagappamANaM yathAsaMkhyaM jiNANa therANa majjANa ya / kalpazabdo pi pratyeka yojyaH / / 1388 / / aodhovadhI jiNANaM, therANohe uvaggahe ceva / ohovadhimajjANaM, avaggahio ya NAtavyo // 1386 // jiNANaM egaviho ohovadhI bhavati / therANaM ajjANa ya prohiyo uvagahiro ya duviho bhavati // 1386 // jiNakappiyanirUpaNArthamAha - jiNakappiyA u duvidhA, pANIpAtA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAuraNA, ekkekkA te bhave duvidhA // 1360 // jiNakappiyA duvidhA bhavaMti - pANipAtrabhojinaH pratigraha-dhAriNazca / ekaikA duvidhA daTThavyA - sapAuraNA iyare ya // 1360 // jiNakappe uvahIvibhAgo imo - duga-tiga-caukka-paNagaM, Nava dasa ekkArasa eva bArasagaM / ete aTTha vikappA, jiNakappe hoMti uvahissa 11361 // pANipaDigahiyassa pAuraNabajjiyassa jahaNovahI duvidho - rayaharaNaM muhapottiyA y| tasseba sAuraNassa egakapparagahaNe tiviho, dukappagahaNe caubiho. tikappagaNe paMcaviho / paDiggahadhArissa apAuraNassa muhapottiya ramoharaNa - pAdaNijjogasahito Navaviho jahaNo / tasseva egappaggapaNe dasaviho / dukappaggahaNe ekkArasavidho / tikappaggahaNe bArasavidho / pacchaddhaM kaMThaM / / 1361 // ahavA dugaM ya NavagaM, uvakaraNe hoti duNNi tu vikappA / pAuraNaM vajittANaM visuddhajiNakappiyANaM tu // 1362 / / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1387-1400 ] dvitIya uddezaka: 189 je pAvaraNavajjiyA te visuddhajiNakappiyA bhavaMti / tesi duvidha eva uvahI bhavati / duniyo zavavidho vA // 1262 // avisuddha-jiNakappiyANaM imo - pattaM pattAbaMdho, pAyaTThavaNaM ca pAdakesariyA / paDalAiM rayattANaM, ca goccho pAyaNijjogo // 1363 // kaMThA tipaNeva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoti muhapottI / emo duvAlasavidho, uvadhI jiNakappiyANaM tu // 1364 // kaMThA jiNakappiyANaM gaNaNappamANamabhihitaM / idANi therANa - ete ceva duvAlasa, mattaga atiraMgacolapaTTo u / eso coddasarUvo, uvadhI puNa therakappammi / / 136 // kaMThA idANi ajjANaM gaNaNappANaM bhaNNati - pattaM pattAbaMdho, pAdaTThavaNaM ca pAdakesariyA / paDalAI rayattaNaM, ca gocchau pAyaNijjogo // 1366 // kaMThA tiNNeva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoti muhpotii| tatto ya matto khalu codasame kamaDhae hoti // 1367 / / u(a)TThagamayaM kasabhAyaNasaMThANasaMThiyaM kamaDhayaM colapaTTaThANe coddasamaM mattayaM bhavati // 136 // aNNo dehalaggo prohiyo imo - uggahaNaMtagapaTTe, aDDhoruga calaNiyA ya bodhavvA / abhiMtara-bAhi-NiyaMsaNIya taha kaMcue ceva // 1368 / / aokacchiya-vekacchiya, saMghADI ceva khaMdhakaraNI ya / aodhovahimmi ete, ajjANaM paNNavIsaM tu // 1366 / / etAto do dAra-gAhAro / / 1366 // iyaM vyAkhyA - aha uggahaNaMtaga NAva-saMThiyaM gujjhadesarakkhaTThA / taM tu ppamANeNekkaM, ghaNamasiNaM dehamAsajja // 1400 // ahetyAnantarye, dvAropanyAsasamanantaraM vyAkhyA grantha iti, yathA colassa paTTago colapaTTago evaM uggahassa gaMtago uggahaNaMtago iti / uggaha iti joNiduvArassa sAmahako saMjJA / 1 kaadhmyN| Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samASya-bUNike nizIthasUtre [ sUtra-16 ahavA - 'uduyaM ugiNhatIti uggahaNaMtagaM, tacca tanu paryante madhye vizAlaM nauvat / brahmacayaMsarakSaNAyaM gRhyate / gaNaNApramANenaikaM / prAvitrIjAtasaMrakSaNArtha dhane vastra kriyate, puruSasamAnasparzapariharaNArtha samAnasparzatvAcca masiNe vastre kriyate / pramANataH strIzarIrApekSyam / / 1400 / / paTTo vi hoti ego, dehapamANeNa so tu bhaiyanbo / chAdaMtoggahaNataM, kaDibaMdho mallakacchA vA // 1401 // kSurikApaTTikAvat paTTo daTubvo, aMte bIDagabaddho, puhutteNa cauraMgulappamANo samaritto vA, dIhattaNeNa ithikaDippamANo, pihulakaDIe dIho, kisakaDIe hassataro, etadeva bhAjjaM. ugahaNaMtagassa purapiTThato do vi toDecchAeMto kaDIe bajjhati / tammi baddhe mallakacchAvad bhavati / / 1401 // aDDhorugo tu te do vi, geNhituM chAyae kaDImAgaM / jANuppamANa calaNI, asivitA laMkhiyAe va // 1402 // aDDo-urukAgha bhajatIti prddddorugo| upariSTA ugahaNaMtagaM paTTa ca ete do vi gihiu ti, savvaM kaDIbhAgaM chAdayati, mallacalaNAkRti / navaraM - UrugAntare Urugesu ca yoNibaMdhaH / calaNigA vi erisA ceva, gavaraM - ahe jANuppamANA yotrakanibaddhA, laMkhiyA-pAradhAnavat / / 1402 // aMto NisaNI puNa, loNA kaDi jAva addhajaMghAtI / vAhiragA.jA khalugo, kaDI ya doreNa paDibaddhA // 1403|| puNo tti sarUvAvadhAraNe paDiharaNakAle loNA pariharijjati, mA unbhUtA jaNahAsaM bhavissati / uri kaDIpo prAradA praho jAva adajaMghA / bAhiraNiyaMsaNI uri kaDIno pAraddhA jAva aho khalugo, uri kaDIe doreNa bajjhati // 1403 / / adho sarIrassa SaDvidhamupakaraNaM, davarakasaptamamAhitaM / ataH UdhvaM kAyassa - chAdeti aNukuie, gaMDe puNa kaMcuro asibbiyo / __emeva ya ukkacchiya, sA NavaraM dAhiNe pAse // 1404 // pracchAdayati "aNukue" ti anukuMcitA, anukSiptA ityarthaH, gaMDa-iti stanA / adhavA - "aNukuMcita" ti - manuH svalpaM, kuca spandane, kaMcukAbhyantare sapravIcArA, Na gADhamityarthaH / gADha-pariharaNe prativibhAgavibhaktA janahAryA bhavanti, tasmAt kaMcukasya prasidilaM paridhAnamityarthaH / sa ca kaMcuko dohattaNeNa sahattheNaM aDDAijjahattho, puhutteNaM hatyo, asivito, kApAlikakaMcukavata, ubhamo kaDidese jottypddibddho| mahavA - pramANaM sarIrAt NiSpAdayitavyamityarthaH / kacchAe samova uvakacchaM, vakAralopaM kAuM taM chAdayatIti ukkacchiyA pAyayasIlIe ukkacchiyA / emeva ya ukkacchiyAe pramANaM vaktavyam / sA ya samacauraMsA / sahatyeNa divaDDa hatyA / uraM dAdigapAsa paTuiM ca cchAdeMti parihijjati / baMdhe vAmapAse ya jota. paDinaddhA bhati // 1404 / / 1 / 2 parake Takhane tk| Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1401-1410 dvitIya uddezaka: 161 'vekacchitA tu paTTo, kaMcugamukkacchitaM va chaaddeto| saMghADIto caturo, tattha duhatthA uvassayammi // 1405 // ukkacchiyaM prati viparIte uvaatthe parihijjati, sA baMdhANulomA pAyayasIlIe veyacchiyA bhaNNati, tu saddo ukkacchiyasAdRzyAvadhAraNe dRSTavyaH / vAmapArzva paridhAnavizepe vA dRSTavyaH / so ya veyacchiyApaTTo kaMcuyaM ukkacchiyaM va cchAeMto parihijjati / uvari paribhogAyo saMghADImo catvAra, puhutteNa duhatthavitthaDA, dohattaNeNa kappapamANA cauhatthA vA / evaM sesAsu vi tisu saMghADIesu dohattaNaM pahuttaM puNa gaMthasiddhaM // 1405 / / paribhogamAha - doNi tihatthAyAmA, bhikkhaTTA ega ega uccAre / aosaraNe cauhatthA, aNisaNNapacchAdaNamasiNA // 1406 / / / do tihattha vitthaDA jA tANa ekkA bhikkhaTTA, egA uccAre bhavati / samosaraNaM gacchatI cauhatva pAuNati / tattha aNisaNNAe khaMdhAno pAraddhaM jAva pAte vi pacchAteti / vaNNasaMjalaNArtha masiNA / etA cauro vi gaNaNappamANeNa ekaM rUvaM, yugapat paribhogAbhAvAt / / 1406 / / khaMdhakaraNI cauhatthavittharA vaatvidhutrkkhtttthaa| sujjakaraNI vi kIrati, rUvavatIe kaDuha heuM // 1407 // cauhatyavitthaDA cauhatthadIhA samacaurasA pAuraNassa vAyavihuyarakkhaNaTTA cauphalA khaMdhe kIrai / sA ceva khaMdhakaraNI, rUvavatIe khujjakara NatthaM paTThikhaMdhakhavagaMtare saMvattiyAe masiNavatyapaTTageNa ukacchiveyaciNNikAiyAe kaDubhaM kajjati // 1407 / / / saMghAtietaro vA, savvo vesA samAsato uvadhI / - pAsagavaddhamajhusire, jaM vA''iNNaM tayaM NeyaM / / 1408 // sanco vesa uvahI pramANapramANena dugAdisaMghAtito egagino vA bhavati / pAsagabaMdho kIratipAsagabaMdhattA veva prabhusirovahi sivvaNahi vA jhusire, paDidhiggalaM vA na dAyavvaM, viralimAdi vajjito vA prajjhasiro jaM ca dabakhittakAlabhAvemu taM NeyaM grAhyamityarthaH / / 1408 / / prohAvahAraNatthaM pohAvaggahapradarzanArtha cAha - jiNA bArasarUvAI, therA codasarUviNo / 'oheNa uvathimicchaMti, azro uDDhe uvaggaho // 1406 // ukkoso jiNANaM, catumviho majjhimo vi ya taheva / jahaNNo caubiho khalu, etto vocchAmi therANaM // 1410 // paDiggaho tigiNa ya kappA esa cauvi ho ukkoso| rayaharaNaM paDalAi patagabaMdho rayattANaM ee cauro majjhimo / muhapotti pAdakesariyA gocchano pAdaDhavaNaM ca esa cauviho jahaNo / 1 vaikkssikaa| Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 to paraM therANaM bhaNNati / / 1410 / / ukkoso therANaM, cauvvidho chavvidho ya majjhimatro / jahaNNo ya cauvvidho, khalu etto ajjANa vo cchAmi // 1411 // ettha vi tahacveva, NavaraM majjhimo chantrigho / te ya puvvuttA cauro mattaya-colapaTTasahitA || 1411 // ito prajjANaM - ukkosa duvidho, majjhimatro hoti terasavidho u / jahaNo catuvvidho khalu, etto u uvaggahaM vocchaM / / 1412 // puvvuttA cauro prabbhaMtaraNiyaMsaNI bAhiM NiyaMsaNI saMghADI saMghakaraNI ya ete ukkosayA aTTha / majhima terasaviho, - puvvutA cauro mattagro kamayaM uggahaNaMtayaM paTTo addhoruzro calaNiyAM kaMcumro ukkacchiyA vekacchiyA / sabhASya- cUrNike nizIthasUtre jahaNNo puvvtto| to paraM uvaggaho jaNa majjhimo ukkoso bhaNNati / / 1412 / / pIDhaga - Nisajja - daMDaga - pamajjaNI ghaTTae DagalamAdI | pippala - sUNihaharaNi, sodhaNagadugaM jahaNNo u // 1413 // chagaNaM pIDhagaM misiyA vA NisajjA uSNiyA khomiyA / DaMDayamajjaNI ya avavAussaggiya avavAtovAdiyaM vA rayoharaNaM / zradiggahaNA uccAro chagaNAdi vA / sohaNagaM dugaM daMte kaSNe ya / / 1413 / / esa jahaNo / imo majjhimo - bAsattANe paNagaM, cilimiNi paNagaM dugaM ca saMthAre / daMDAdI paNagaM puNa, mattagatiga pAdalehaNiyA // 1414 // [ sUtra- 59 vAsattANe paNagaM vAle sutte sUtI - palAsa - kuDasIsagacchattae / cilimiNipaNagaM - pote vAle rajju kaDaga DaMDamatI / saMthAro dugaM - bhusiro prajbhusiro ya / DaMDapaNagaM - DaMDae viMdaMDae laTThI liTTI gAliyA y| mattayatigaM khela kAiya- saNNA / / 1414 / / - cammatigaM paTTadugaM, gAtavvo majjhimo uvadhi eso / ajANa vArae puNa, majjhamae hoti atiritto // 1415 / / cammatigaM pattharaNaM pAuraNaM uvavisaNaM / ahavA kattI taliyA vajjhA / paTTadugaM-saMthArottarapaTTo ya / ahavA - pallatthiyA savNAhaNapaTTo ya / ajjANa vi esa ceva NavaraM - uDDAhAcchAdaNavArae atirite bhavati // 1415 / / 1 bhajjAgaM paNatrIsaMtu ( sA ) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1411-1422] dvitIya uddezakaH 163 2 3 idANi ukkoso - akkhA saMthAro ya, egamaNegaMgiyo ya ukkoso| potthagapaNagaM phalagaM, vitiyapade hoti ukkoso / 1416 // samosaraNa akvA / saMthArugo egaMgiyo'NagaMgiyo ya / potthagapaNagaMgaMDI kacchabhI muTThI cchivADI ya maMpuDayaM ca / phalaga jattha paDhijjati / maMgalaphalahaM vA jaM vuDDhavAsiNo bhaNiyaM / esa uvaggahiro sabitiyapadeNa ukoso bhaNiyo // 1416 // idANi paDilehaNA - paDilehaNA tu tassA, kAlamakAle sdos-nnidosaa| hINatirittA ya tathA, ukkama-kamato ya NAyavyA // 1417 / / paDilehaNa papphoDaNa, pamajjaNA ceva jA jahiM kamati / tivihammi vi ubahimmi, tamahaM yocchaM samAseNaM // 1418 / / cakkhuNA paDilehaNA, akkhoDagappadANaM papphoDaNA, muhapottiya - rayaharaNa - gocchagehi pamajjaNA / etAno tivihopakaraNe jahaNNamajjhimukkose jA jattha saMbhavati taM samAsato bhaNAmi // 1418 / / paDilehaNA ya papphoDaNA ya vatthe kamaMti do bheyaa| paDilehaNa pANimmi, pamajjaNA ceva NAyavvA // 1416 // vatthe paDilehaNa - papphoDagAgro do bhavati / pANi tti hatyo, tattha paDilehaNa - pamajaNApro do bhvNti| prahaNizreDeti tti papphoDaNA, sA pravidhi ti kAuM Na bhavati // 1416 // paDilehaNA pamajjaNA, pAdammi kamaMti do vi etaao| daMDagamAdIsu tahA, diya-rAto ao paraM vocchaM / / 1420 / / paDilehitammi pAde, ke yI papphoDaNaM pi icchaMti / gocchagakesariyAhi ya, vatthe'vi pamajjaNA NiyamA // 1421 // pAdadaMDage prAdisaddAto-pIDha - phalaga - saMthAraga - sejjAe paDile haNa - pamajjaNA do bhavati / pAda - vatsu papphoDaNA pradarzanArthamAha / keti pAyariyA bhaNaMti - paDile hie pAde jamaMgulIhi pAhammati sA paphoDaNA / pAdavatthesu gocchagapAdakesariyAhiM NiyamA pamajagA maMbhavati, tatkecinmatamityartha: / / 1421 / / idANi paDilehaNa-pamajjaNa-papphoDaNA divasato kA kattha saMbhavati tti bhaNNati / paDilehaNa papphoDa Na, pamajjaNA ceva divasato hyeti / papphoDaNA pamajjaNa, ratti paDilehaNA Natthi // 1422 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-56 pAdAdie uvakaraNe jahAsaMbhavaM divasato tiNNi vi saMbhavaMti / rAmro ya papphoDaNa majjaNA ya do saMbhavaMti, paDilehaNA Na saMbhavati acakkhuvisayAno // 1422 / / paDilehaNA pamajjaNa, pAyAdIyANa divaso hoi / rattiM pamajjaNA puNa, bhaNiyA paDilehaNA natthI // 1423 // paDilehaNa tti dAraM gataM / idANi "kAle" tti dAraM - muruggate jiNANa, paDilehaNiyAe aaddhvnnkaalo| zerANa'NuggatammI, uvadhiNA so tulettvyo||1424|| jiNA iti jiNakappiyA, tesiM uggae sUrie paDilehaNA''DhavaNakAlo bhavati / therA-gacchavAsI, tesi aNuggae mUrie pddilehnnaa| sIso pucchati - aNugae sUrie kA velA ? Ayaripo Aha - uvahiNA so tuleyanvo / tulaNA paricchedaH, jahAM imehiM dasahiM aMgehi paDilehiehi sUriyo udreti tahA taM kAlaM tuleti / / 1424 // muhapottiya-rayaharaNe, kappatiga-Nisejja-colapaTTe ya / saMthAruttarapaTTe ya, pekkhite jadhuggame sUre // 1425 // mRhapottiya, rayaharaNaM, kappatiyaM, do NisejjAno, colapaTTo, saMthAruttarapadro pra / etes "pekkhie'' tti pratyupekSitesu sUrya udeti / aNNe bhaNaMti - ekkArasamo dNddpro| sesaM vasahimAda udita sariga ya paDilehaMti tato sAjhAyaM paTThati / / 1-25 // imo bhANa-paDilehaNakAlo caubhAgavasesAe, paDhamAe porisIe bhANa-dugaM / paDilehaNadhAraNatA, bhayitA carimAe nikkhavaNe / / 1426 // paDhamapaharacaubhAgAvasesA ya carimatti bhaNNati. tattha kAle bhANa - durga paDile hijjati / so bhattaTThI itaro vA / jati bhattaTThI to aNivikhanaihi ceva paDhati suNeti vA / prahAbhattaTThI to Nikkhivati, esa bhayaNA / esa udubaddha vAsAsu vA vihI / aNNe bhaNaMti - vAsAsu Tovi NikkhivaMti / caramaporisIe pUNa progAhatIe ceva paDileheja NikkhivaMti / tato sesovakaraNaM, tato sajjhAyaM paTThati // 1426 / / paDhamacaramAhiM tu porisIhi paDilehaNAe kAleso / tavivarIo u puNo, NAtavyo hoti tu akAlo // 1427|| 1 gA0 1417 / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1423-1431 ] dvitIya uddezakaH esa paDhamacaramaporisIsu kaalo| kAle ti dAraM gataM / tavivarIto akAlo pddilehgaae| jati puNa pradANe vA aNNeNa vA vAghAyakAraNaNa paDhamAe Na paDilehiyaM, tAhe akAle vi jAva cautyo Na umgAheti tAva paDilehiyavvaM / jati va paDilihiyamette ceva cautyo progAheti, taha vi paDilehiyadhvaM / / 1427 / / prakAlera dAraM gtN| idANa sadosAtta dAra - .. prArabhaDA sampadA, vajjetavvA ya mosalI tatiyA / papphoDaNA cautthA, vakkhiMttA veiyA chaTThA // 1428 // bhAramahaM - jahAbhihitaviSANato viparIyaM / ahavA- turiyaM aNNammi vA darapaDilehaMti, aNNaM pADhaveti / sammaddaNAveMTiyamajjhato jattha vA NisaNNo balA kaDDhi paDileheti / uDDhamuho tiriyaM vA kuhAdisu pAmusaMtaM paDileheti moslii| reNuguMDiyaM vA papphoDeti, papphoDaNA vidhi khivittA / ahavA - dUratthaM vatthaM aNNaM bhajAti - "khivAhi prArato jA paDilehemi" ti vikkhitaM / chaTTo vetiyA doso, tA ya paMca -- jANuvari kopparA kA paDileheti, uddddhvetiyaa| egajANuM dubAhaMto kAuM paDileheti, egtovetitaa| do vi jANU bAhaMto kAuM paDileheti, duhitovetitaa| jANU heTThAmo TTitesu hatyesu paDileheti, mahovehamA / doNha vi UruprANa aMtaThitAsu bAhAsu paDileheti, aMtoveiyA // 1428 // grahavA ime chaddosA pasiDhila-palaMba-lolA, egAmosA aNegarUvadhuNA / kuNati pamANapamAdaM, saMkiyagaNaNovarga kujjA // 1426 / / pasiDhilaM geNhati / egapAsAmo palaMbaM gehati / mahIe lolaMtaM paDileheti / " 3egA mosa" tti - tibhAge ghettuM mavicchedAmoseNatANeti jA bitiytigaago| aNegANi svANi jugavaM paDileheti / akkho - ugAdippamANe ppamAyaM kareti / jassa jaM saMkiyaM bhavati sa gaNaMto paDileheti / / 1426 // sadosapaDilehaNAe imaM pacchittaM - mAso ya bhiNNamAso, paNagaM ukkosa-majjhima-jahaNNe / duppaDilehita-dupamajjitammi uvadhimmi pacchittaM // 1430 // duppaDilehie duppamajjite dosehiM vA prArabhaDAdiehi paDilehaMtassa ukkose mAsalahuM, majjhime bhiNNamAso, jahaNe paNagaM // 1430 // sosatti dAraM gtN| idANi "Niddose ti uDDhaM thiraM aturitaM, savvaM'tA vattha punca pddilehe| to bitiyaM papphoDe, tatiyaM ca puNo pamajjejjA // 1431 / / 1 gA0 1417 / 2 madhyapradeze vastrasya saMvalitA: koNA yatra bhavanti sA saMmardA ucyate / ( o. ni0 pR0 1.6) 3 mo. ni. gA0 161 pR0 106 / 4 gA0 1417 / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-56 uDaDhamiti ukkaDagro NiviTTho, thiramiti, daDhaM gehati / praturitaM. 'parisaMthiyaM, savvaM vatthaM pratAno paDhama paDileheti / tato vitiyA papphoDaNA pauMjati, prakkhoDagA dadAtItyarthaH, tato tatiyA pamajjaNA pau jati // 1431 // aNaccAnitaM avaliyaM, aNANubaMdhI amosaliM ceva / chappurimA NavakhoDA, pANI pANa ya pamajjaNaM // 1432 / / NacaNaM magara, vatthe vaa| sarIre ukaMpaNaM, vatthevi vikArA kareMti / Na NaccAviyaM praNaccAviyaM / aliya pi sarIre vatthe ya, | valiyaM avaliyaM / NiraMtara akkhoDapamajjaNA prakaraNaM annaannubNdhii| kaDDhAdisu prmomlii| tiriTTite vatye tiNNi dAu avakhoDA parAvatteu puNo tiNNi ete chappurimamiti puvvaM dAyadhvaM / tato zava akkhoDA pamajjagaMtaripA daayvaa| dAhiNahatyakaNi? -praNAmiyAhiM paDhamatibhAgamajhe ghettuM, gragAmiya majjhimAhi majjha - tibhAgamajjhe ghettuM , padesiNIhi tatiyatibhAgamajjhe ghettaM , maho vAmahatthakaratala mAriyassovari anuriyAdayo avakhoDagA dAyavA, tato prANivisodhaNatthaM praho pANI teNe va vattheNa tato vArA pajiyavA. puNo tiNi akkhoDagA timNi pamajaNAto tatiyavArAe puNo tiNi / evaM Nava akkhoDA gamana gAto ya // 1432 // giddoseti dAraM gataM / idANi 'hoNAtiritte ti dAraM - paDilehaNa-papphoDaNa, pamajjaNe vi ya ahINamatirittA / uvadhimmi ya purisesu ya, ukkamakamato ya NAtavyA / / 1433 // paDilehaNa-papphoDaNa-pamajjagA ya etAto ahINamatirittA kAyavvA / hINAtiritte ti dAraM gataM / 3ukkamakamato tti dAraM- "uvadhi * purisesu"| uvadhimmi paccUse puvvaM muhapotI, tato rayaharaNaM, tato prato - NisijjA, tato bAhira -NisijjA, colapaTTo, kappa, uttarapaTTe saMthArapaTTe, daMDago ya / esa kamo prANahA ukkamo / purisesu putvaM pAyariyassa, pacchA pariNI, tato gilANa, sehAdiyANa / maNNahA ukkamo // 1433 // ukkame apaDilehaNAe ya pacchittaM - cAummAsukkose, mAsiyamajjhe ya paMca ya jahaNNe / tividhammi uvadhimmi, tividhA ArovaNA bhaNitA // 1434 // ukkose cAummAso, majjhime mAso, jahaNaNe paNagaM / tividhe - jahaNNamajhimukkose / / 1434 / / ittario puNa uvadhI, jahaNNo majjhimo ya NAtanyo / suttaNivAto majjhime tamapaDilehete ANAdI // 1435 // ittaragahaNAto jahaNNamajjhime suttaNivAto / majjhime tamapaDilehatassa prANAdiyA ya dosA / 1435 / / 1 sthita / 2 gA0 1417 / 3 gA0 1417 / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyagAthA 1430-1438 ] dvitIya uddezakaH 167 hame gaMjamadomA - ghara tANaga-paNage, gharakoiliyAdipasavaNaM ceva / hina-NahajANaNaTThA, vicchuya taha seDukArI ya // 1436 // gharasatAgo ni apehie lUtApuDagaM saMbajjhati / pago ullI apehite bhavati / gihikoilA pamavati / hiya NaTuM vA'saMbhAriyaM bhavati / gumhi vicchuga - sappAdiyA pavisaMti / appehite tehiM viprAyavirAhaNA bhavati / meDayAriyA, aNNAriyA giha karejjA / jamhA ete dosA tamhA savovahI dusaMjha pddileyibo||1436|| kAraNe puNa apehaMto vi adoso / ime ya te kAraNA - asive promoyarie gelaNNaddhANasaMbhamabhaye vaa| teNayapaure sAgAre saMjamahataM va bitiyapadaM // 1437 // asitagahito Na tarati, taNaDiyaragA vA vaaulttnnyo| prome 'pae cciya prAradA hiMDirDa pahile hamAra gathi kaalo| gilAgo Na tarati egaagii| praddhANe satthavaso Na pehe| agaNimAdi saMbhavA ga peha / bohigAdibhaye vaa| teNayapaure sArovahI ya mA passihiti, Na pehe kasigovahi ti| sAgArie Na peheti, upAvAsagANa vA pragato " peheti / saMjamaheuvA- mahiyAbhiSNavAsasacittaraesu bitiya-padeNa apehito vi suddho // 1437 / / // visesa-NisIhacuNNIe bitizro uddesako samatto / / 1 prage prabhAte eva / 2 saMbhamAdadrakSyatIti / 3 prAdhuNakAnAm / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya udezakaH rbhANato bitigro| idANi tatiyo / tattha saMbaMdhamAha - uvadhI paDilehettA, bhikkhaggahaNaM tu taM kahiM kujjA / sahANe aNobhaTTa, adhavA uvadhI u AhAro // 1438 // uvahi tti paDigga ho, taM bhivakhAvelAe pehettA tattha bhikkhaggahaNaM kAyanvaM / taM puNa bhikkharagahaNaM kati kAya ? saTTaHNe / grahavA - jattha bitiyajAme bhikkhAbelA tattha carimAe paDiggahaM pehettA bhikkha gAhaNaM kareti / ahavA - carimAe pehettA bhikkhaggahaNaM kAhiti, Na NivikhavaMti / atthaponisi kAuM tattha bhikkhaM hiDaMti / taM kahiM kujjA ? "saTThANe" tti saTTANaM mUlavamahigAmo, gharaM vA / "azohadR" 'prajANiyaM / ahavA -- 2koMTalAdi uvakaraNavirahiyaM esa sNbNdho| ahavA - uvahI vutto. ihaM praahaaro| dvitIyo'yaM sambandhaH / / 1438 // je bhikkhU AgaMtAresu vA pArAmAgArasu vA gAhAvatikulesu vA pariyAvasahesu vA, aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA aobhAsiya obhAsiya jAyai; jAyaMtaM vA sAtijjati ||suu0||1|| bhikkhU pUrvavat, prAgaMtAro jantha prAgArI prAgaMtu ciTuMti taM AgaMtAgAraM / gAmaparisaTTANaM ti vuttaM bhavati / prAgaMtugANa vA kayaM prAgAra prAgaMtAgAraM bahiyAvAse tti / pArAme AgAraM pArAmAgAraM / gihasma patI gihapatI. tassa kulaM gihapatikulaM, anyagRhamityarthaH / gihapajjAyaM mottu pavajApariyAe ThitA tesiM pAvasaho pariyAvasaho / etemu ThANemu ThitaM aNNautyiyaM vA asaNAi probhAsati sAijjati vA tassa mAsalahuM / esa suttttho| imA suttaphAsiyA - zrAgaMtArAdImuM, asaNAdobhAsatI tu jo bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve / / 1436 // 1 mAyArahita / 2 de / 3 gihi annautthiyaM vA, so pAvati prANamAdINi / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 2-8 prAgaMtArAdisu nihatthamannatitthiyaM vA jo bhikkhU asaNAtI probhAsati so pAvati ANA - praNavatthamicchatta - virAhaNaM ca // 1436 / / agamehi katamagAraM, AgaMtU jattha ciTThati agaaro| parigamaNaM pajjAo, so caragAdI tu Negavidho // 1440 // "agamA" rukkhA, tehiM kataM agAraM / AgaMtuM jattha ciTuMti AgArA taM prAgaMtAgAraM / pari-samaMtA gamaNaM gihibhAvagatetyarthaH / pajjAno padhvajjA, so ya caraga-parivAya-sakka-prAjIvagamAdigavidho // 1440 / / bhaddetarA tu dosA, havejja aobhAsite a ThANammi / aciyattobhAvaNatA, paMte bhadde ime hoMti // 1441 // praTThANaThitobhAsite paMtabhaddadosA / paMtassa aciyattaM bhavati, probhAvaNaM vA, aho ime - damagapavaiyA jeNa egamegaM aTThANesu asaNAdi probhAsaMti, na vA etesi koi bhadde ti kAuM deti / ime bhadda dosA - jadha Avarose dIsai, jaba ya vimaggaMti maM aThANammi / daMtediyA tavassI, to demi NaM bhAritaM kajjaM // 1442 / / jahA eyassa sAhussAtaro dIsati, jaha ya meM prANa - TThiyaM vimaggaMti / daMtediyA tavamsI, to demi ahaM etesi YNaM 'bhAritaM kajja' ApatkalpamityarthaH / / 1442 / / / saDDhi gihI aNNatitthI, karijja aobhAsite tu so asaMte / uggamadosegataraM, khippaM se saMjatahAe / / 1443 / / zcaddhA'syAstIti zraddhI, so ya gihI aNNatthino vA, probhAsie samANe se iti ma gihI maNNatithiyo vA khippaM turiyaM solasaNhaM uggamadosANaM aNNataraM karejjA saMjayaTAe // 1443 / / evaM khalu jiNakappe, gacche NikkAraNammi taha ceva / kappati ya kAraNammI, jataNA obhAsituM gacche / / 1444 / / evaM tA jiNakappe bhaNiyaM / gacchavAsiNo viNikkAraNe / evaM ceva kAraNajAte puNa kampati therakappi yANaM bhobhAsiuM / / 1444 // ki te kAraNA ? ime - gelaNNa-rAyaduTe, rohaga-addhANamaMcite ome / etehiM kAraNehiM, asatI laMbhammi aobhAse // 1445 // gilANaTThA, rAyaduDhe vA, rohage vA aMto praphaccaMtA, aMcite vA aMciyaNaM NAma dAtra(u)saMdhI tatya ta(bha)vaNIpro khaMci(dha)yAno Na vA NipphaNaM, giphaNNe vA Na labbhati / promaM durbhikSaM / evaM aMcie prome dIrgha-durbhikSamityarthaH / etehiM kAraNehiM alabhaMte probhAsejjA // 1445 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya uddezakaH bhiNNaM samatikkato, puvvaM jati uNa paNagapaNagehiM / to mAsiesu payatati, zrabhAsaNamA disU asaDho || 1446 // bhASyagAthA 1440-1448 ] imA jayaNA - paDhamaM paNagadosena geShati pacchA dasa- paNNarasa vIsa bhiNNamAsa-doseNa ya / evaM paNa gabhedehi jAhe 'bhiNNaM samatikkato tAhe mAsigraTThANesu probhAsaNAdisu jatati asaDho || 1446 // tattha probhAsaNe imA jayaNA tiguNagatehiM Na diTTho, gIyA buttA tu tassa u kaheha | puTThAspuTThA cete, to kareMti jaM sutapaDikuTuM // 1447 // - paDhamaM ghare sobhAsijjati / zradiTThe evaM tayo vArA ghare gavesiyanvo / tattha bhajjAti NIyA vattavvAtassa zrAgayassa kahejjAha "sAdhU tava sagAsaM prAgayA kajjeNaM" ghare adiTThe pacchA zrAgaMtArAdisu diTThassa gharagamaNAti savvaM kaheuM, teNa vaMdite pravaMdite vA teza ya puDhe puDhe vA jaM sutte paDisiddhaM taM kuvvaMti zrobhAsaMti ityarthaH / / 1447 / / evaM aNNautthiyA vA gAratthiyA vA; || sU0||2|| aNNautthiNI vA gAratthiNI vA; || sU0 ||3|| aNNautthiNI vA gAratthiNIo vA; asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA zrabhAsiya zrabhAsi jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati ||sU0||4|| 1 bhitramAsaM / 201 padamammI jo tu gamo, sutte citiyammi hoti so caitra / tatiya - cautthe vi tahA, egata - puhuta-saMjute || 1448|| paDhame sutte jo gamo bitiye vi purisapohattiyasute so cetra gamo tatiya cautthesu vi itthisunesu so ceva gamo // / 1448 / / je bhikkhu AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA kouhallapaDiyAe paDiyAgayaM samANaManautthiyaM vA gAratthiyaM vA || sU0||5|| anautthiyA vA gAratthiyA vA | | 0 ||6 // aNNautthiNI vA gAratthiNI vA // suu0||7|| aNNautthiNIo vA gAratthiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA bhobhAsiya bhAsiya jAyati jAyaMtaM vA sAtijjati ||0||8|| 26 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mAlahu~ / sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 8- 12 ko halla-paDiyAe koUhalapratijJayA, kotukeNetyarthaH / tamAgataM je asaNa tI zrobhAsati tasrA AgaMtAgAresuM, ArAmAgAre tathA gihAvasahe / puvvaTThitANa pacchA, ejja gihI aNNatitthI vA // / 1446 // prAgalAi sAhU puTThitA pacchA gihI aSNautthI vA eja || 1446 | esi AgamaNakAraNaM - yahAbhAveNaM, koUhala kei caMdaNa - NimittaM / pucchissAmA keyI, dhammaM duvidhaM va ghecchAmo // 1450 || keti zrApavattibhAveNaM, keti koUeNaM, kei vaMdana- NimittaM kei saMsayaM pucchissAmo, keti duvidhaM dhammaM - sAhummaM sAvagadhammaM vA cecchAmo // 1450 // eto egatareNaM, kAraNajAteNa zrAgataM saMtaM / je bhikkhU bhAsata asaNAdI tassime dosA || 1451 // " tassime bhadda - paMtadosA - prAta-parobhAvaNatA, adiSNadiNNe va tassa aciyattaM / purisobhAvaNadosA, savisesatarA ya itthI || 1452 / / aladdhe appaNI probhAvaNA "suddA Na labhati" ti / diNe parassa probhAvaNA "kivaNo" ti [ a ] dige vA praciyattaM bhavati / mahAyaNamajbhe vA paNaito " demi" tti pacchA aciyataM bhavati dAuM / purise bhAvaNa dosA eva kevalA / itthamAsu probhAvaNadosA saMkAdosA ya, Aya parasamutthA ya dosA // / 1452 || bhaddo uggamadose, karejja pacchaNNa abhihaDAdINi / paMto pelavagahaNaM, puNarAvatti tathA duvidhaM // 1453 // bhazro uggamegataradosaM kujjA pacchaNNAbhihaDaM pAgaDAbhihaDaM vA AANijja | paMto sAhusu pelavagahaNaM kareja - graho ime pradiSNadANA jo Agacchati tamobhAsaMti / sAhu - sAvagadhammaM vA paDivajjAmi tti probhAsati / zrabhAtimro durUDho paDiyaNitto tti jAhe sAvago hohAmi tAhe Na muihiMti jai pavvajja gacchAmi ti ego vipariNamati to mUlaM, dosu gavamaM tisu carimaM, 'sAvagavatesu carimaM, jaM ca te vipariNayA saMjama kAhiti tamAvajjati / grahavA - NiNhaesu vaccati / jamhA ete dosA tamhA Na zrobhAsiyantro / / 1453 / / grAma evaM pacchita - parihariyaM, ANA aNupAliyA, praNavatthA micchattaM ca parihariyaM / duvihavirANA pariharitA / kAraNe puNa probhAsati / ime ya kAraNA sive modarie, yaduTTe bhae va gelaNNe | zradvANa rohae vA, jataNA zrabhAsituM kappe || 1454 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1446--1457 ] tRtIya uddezaka: 203 tiguNagatehiM Na diTTho, NIyA vuttA tu tassa tu kahaha / puTThA'puTThA va tato, kareMtimaM sutta-paDikuTuM // 145 // egatte jo tu gamo, NiyamA pohattiyammi so ceva / egattAto dosA, savisesatarA puhuttammi // 1456 / / asive jatA mAsaM patto tAhe gharaM gatuM probhAsijjati / adiTe mahilA se bhaNNati - akkhejjAsi sAvagassa sAdhuNo dalRmAgatA te prAsi / so aviraiyasamIve souM prahabhAveNa vA prAgato savvaM se gharagamaNaM kahijjati, kAraNaM ca se dIvijjiti, tato jayaNAe probhAsijjati / __ jai so bhaNati - gharaM ejjaha, tAhe teNeva samaM gaMtavvaM, mA abhihaDaM kAhi tti asuddhaM vA / evaM rAyaTThAdisu vi / / 1456 // egattiyasuttAto pohattiesu savisesatarA dosA - purisANaM jo tu gamo, NiyamA so ceva hoi itthIsu / AhAre jo u gamo, NiyamA so ceva uvadhimmi // 1457 / / jo purisANaM gamo dosu suttesu, itthINa vi so ceva dosu suttesu vttvyo| jo AhAre gamo so ceva avisesipro ubakaraNe daTTavvo // 1454 // je bhikkhU AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gahAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA annautthieNa vA gArathieNa vA ||suu0|6|| annautthiehi vA gArathiehi vA ||suu0||10|| annautthiNI vA gAratthiNI vA ||suu0||11|| annautthiNIhi vA gAratthiNIhi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTTa dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya aNuvattiya,pariveDhiya pariveDhiya,parijaviya parijaviya, aobhAsiya aobhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati suu0||12|| prAgaMtAgArAisu ThiyANa sAhUNaM aNatitthI gArathiyo vA abhihaDaM prAmukhena hRta, abhihRtaM, pAraNAdisu koi saDDhI sayameva AhaTu dalaejja / taM paDisehettA "tameva' tti taM dAyAraM, aNuvatti ya tti matapadAI gaMtA, pariveDhiya ti purato piTThato pAsato ThincA, "parijaviya" ti parijalpya, tumbhehi evaM amhaTThA ANiyaM, mA tuma aphalo parissamo bhavatu, mA vA adhiti karessaha, to gehAmo evaM probhAsaMtassa mAsalahuM / suddhe vi asuddhe / puNa jeNa prasuddhaM tamAvajje / 1 svIyA aviratikA strI / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 12-13 AgaMtAgAresuM, ArAmAgAre tahA gihAvasahe / gihi aNNatithie vA, ANejjA abhihaDaM asaNaM // 1458 // kaMThA aolaggaNamaNuvayaNaM, pariveDhaNa pAsapurau ThAtuM vA / parijavaNaM puNa jaMpai, geNhAmo mA tumaM russa // 1456 / / "aNuvayaNaM" ti prolaggiuM aNuvAjatuM, pariveDhagaM purato pAsapo ThAu, parijalpanaM parijalpaH, imaM jaMpai - geNhAmo, mA tumaM rusihisi // 1456 / / taM paDisevetUNaM, docca aNuvatiya geNhatI jo u / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1460 // tamAhaDameva paDiseheu ekaH pratiSedhaH / dvitIyo aNuvaiya tti olaggiu aNuvajjitu grahA jo evaM geNhati tassa prANAdI dosA, bhaddapaMtadosA ya, prANAe bhaMgo, praNavatthA katA, aNNahA kAraMteNa micchattaM jaNiyaM // 1460 // imo saMjamavirAhaNAdoso bhaddapaMtadoso ya - eteNa uvAteNaM, gehaMtI bhaddo kare pasaMgaM / aliyAbhiratA mAI, kavaDAyArA va te pNto||1461|| bhaTTo citei - eteNa uvAeNa geNhaMti, pAhaDe puNo pasaMgaM kareti / paMto pela vagahaNaM kare, bhaNejja - vA aliyaM anRtaM tammi abhirayA aliyAbhirayA, Na geNhAmo ti bhagittA pacchA gennhNti| mAyAviNo tattha vasahIe Na geNhaMti, iha paDiNIyaMtassa geNhaMti, kavaDaM kRtakAcArA, kavaDheNa savvaM panvajja prAyaraMti, " etesi koi sabbhAvo asthi / ___ ahavA - sanmAveNa mAikiriyAjuto kavaDAgAramAtI bhaNati, evaM paMto vayati / jamhA ete dotA tamhA Na evaM ghettavvaM // 1461 / / kAraNe puNa gahaNaM kuvvaMti - asive omoyarie rAyaduDhe bhaye va gelaNNe / addhANa rodhae vA, jataNA paDisevaNA gahaNaM // 1462 // paDiseheuM jataNAe gehaMti // 1462 / / kA ya jayaNA ? imA - jati savve gItanthA, gahaNaM tattheva hoti tu alaMbhe / mIsesaNuvA itUNaM, mA ya puNo tattha ehAmo // 1463 / / jAhe paNagAijayaNAe mAsalahayaM patto tAhe jai samve sAdhU gItatthA tAhe tastheva vasahIe geNhaMti, pasaMgaNivAraNatthaM ca bhaNNati -- amhaM gharagayANaM ceva dijjati, Na prANijjati / tANi bhaNaMti - "prajjekkaM geha Na pugo ANemo' tAhe gheppati / pralaMbheti prabhAveMtA prItamIse puNa tesi / agItANa purato paDisehe pacchato tassa aNuvatiUNa bhagAti - mA puNo Ageha, tattheva amhe hiMDaMtA ehAmo // 1463 / / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAyagApA 1458-1468] tRtIya uddezaka: NimaMtejja - grahavA -- jai agadosajjitaM bharapatadorA vA // bhavati tAhe giNhati / imaM ca bhaNati - tayA dUrAhaDaM etaM, AdareNa susabhitaM / muhabaNNo ya te aAsI, vivaNNo teNa geNhimo // 1464|| tume durAno grANiya, prAyareNa ya prANIyaM, 'vesavArANA ya saMghiya kayaM, tujha paDisehite muhabaSNo vivaNo grAsi teNa geddaamo| evaM jayaNAe gehati / pasaMgo NivArito, agItA ya vaMciyA, prAipratinivRnabhAvAtmIkRtatvAn / evaM itthiyAmu vi evaM puhatta - mutte vi / / 1464 / / je bhikkhU gAhAvani-kulaM piMDavAya-paDiyAe paviDhe paDiyAikkhie samANe doJcaM tameva kulaM aNuppavisani, aNuppavimaMtaM vA sAtijati / / muu0||13|| paDiyAikkhiA ti pratyArupAtaH, atityAvite ti bhaNiyaM bhavati, doccaM punarapi tameva pravimati, tassa mAsala huM, prANAiNo ya domA / NijjuttI - je bhikkhU gihabatikulaM, atigata piDayAta-paDiyAe / paccakkhite samANe, taM caiva kulaM puNo pavise // 1465 / / je ni niddeme, bhivatra pUrvavan, gihassa patI gipatI, tassa kulaM gRhamityarthaH, atigataH -- praviSTa DipAta - pratijapA, paccakkhAto pratiSiddha, pratyAkhyAnena samaH mamANe ti pratyAkhyAnetyarthaH / grahavA - samANe ti paJcavakhAu hou tameva pugo pravize / / 1465 / / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tadhA davidhaM / pArati jamhA teNaM, paccakkhAte tu Na pavime / / 1466 / / duvihA virAhaNA - prAyasaM jame / jamhA ete dosA pAti tamhA ga taM puNo kutaM pavise / / 146 / / graha pavimati ime dosA - dupaya-catuSpadaNAse, haraNodavaNa ya uhaNa svaNNe ya / cAriyakAmI doccAdIesu maMkA bhave tattha / / 1467 / / tammi kule duppadA dupravariyA ti, na upapada prazcAdi TuM haritaM vA, mo saMkijjati / evaM udRvita ya gharAdi DAhe, khate ya gvae, cAri u ti bhari ni kAmI umbha mago. hasAdigrAmA vA duittaNaM kare. evaM saMkite nirasaMbite vA jaM tamAvagje, ma hahi ghara vAriyaM ti rAya ne kaheja. eva gehadayo dosA / / 1467 / / kAraNagro pRNa docca pi pavimati - vitiyapadamaNAbhAMge, aMcita-gelaNNa-gana-pAhaNae / rAyaduTu rodhaga. adANe vA vi nivikappaM // 1468 / / . masAloM meM pripkRt| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R06 sabhAdhya-Nike nizIthasUtre [guga 13-14 praNAbhogeNa doccaM pi pavise tamaNIgro khacciyAno jattha taM aMciyaM dAuM saMdhimAdI dubhikSaM vA gilANa kAraNeNa vA bhujjo pavisati; aNNattha Na labhati pagataM saMkhaDI, bhikkhAvelA paviTThassa Na desakAlo prAsi, apajjatte bhujjo pavisa ti evaM pAhuNagAtie su vi, addhANe vA vi| tivikappe ti prAdi majhe avasANe yA __ ahavA - gelaNNAdiesu kajjesu esaNijje alanbhamANe tipariyalla vikappe puNo tesu ceva gihesu doccaM vAraM pavisati // 1468 // etaM taM ceva gharaM, apuvagharasaMkaDeNa vA muDho / puTTho puNa sesesu, kaheti kajjaM apuTTho vA // 1466 // praNAbhogapaviTTho gihINa surNeta gaM bhaNati - eyaM taM ceva gharaM ti| ahavA - apuvagharasaMkaDeNa vA paviTTho, bhaNAti - "eyaM taM ceva ghara" ti / "sesesu" ti - gilANAdisu kAraNesu gihIsu pucchito apucchito vA gilANaTTho vA doccaM pi prAgata tti kajja kaheti / / 1466 / / bhAvitakulANi pavisati, adesakAlo va jesu se aasii| suNNe puNarAgatesU , bhaddaga'muNNaM ca jaM AsI // 1470 // __ ahavA - je sAhU sAhUNIhi pavisaMtehiM bhAvitA kulA Na saMkAtitA dosA bhavaMti, tesu doccaM pi kAraNe pavisati / pradesakAlo vi jesu kulesu prAsi puNo tesu desakAlesa pavisati / jaM vA bhikkhAkAlesu muNNaM mAsi tesu puNo pavisati / bhaddagakulaM vA amuNaM jaM pAsi tatya keNai kAraNeNa bhikkhA Na dattA taM puNo pavisati // 1470 // je bhikkhU saMkhaDi-paloyaNAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||14|| saMkhaDi ti - grAuprANi jammi jIvANa saMkhaDijati sA saMkhaDI / saMkhaDisAmiNA aNugAto to tammi rasavatoe pavisittA propraNAtti paloiu bhaNaH ti - 'ito ya ito payacchAhi" ti, esa palogapAza / jo evaM gehati asaNAti tassa mAsalahuM / AiNNamaNAiNNA, duvidhA puNa saMkhaDI samAseNaM / jA sA tu aNAiNNA, tIe vihANA ime hoti // 1471 / / sA saMkhaDI samAseNa duvidhA - prAiNNA praNAiNA ya / sAdhUNa kappaNijjA pAiNNA, itarA praNAiNA, tIse ime vihANA / tusaddo'vadhAraNe // 1471 // jAvaMtiyA pagaNiyA, makhettAkhetta bAhirA''iNNaM / avisuddhapaMthagamaNA, sapaccavAtA ya bhedA ya // 1472 / / AcaMDAlA paDhamA, vitiyA pAsaMDa-jAti-NAmesu / makkhette jA sakose, akkhette puDhavimAdIsu // 1473 / / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAyagAthA 1466-1476 / tRtAya udazaka: 207 padamA ni jAva nigA tApa sanvesi taDiyakApaDigANaM prAcaMDAles dijjati / "bitiya' tti pagitA, prakaNa gaNyA pragaNyA, pAmaMDINaM ceva tesi pagaNiyANaM, dasa sasa rakkhA, dasa zAkyA, daza parivATa, dasazvanATA evamAdi / makhene jA sakomaM joyaNanbhanare, kSetrAvagrahAmyantaretyarthaH / akhile jA sacittapuDhavIe, ganinavammatikAyAdiAsu vA ThitA // 1473 // etAsu ca usu vi imaM pacchittaM - jAvaMnigAe lahugA, catuguru pagaNIe lahuga saMkkhette / mIsaga macitta-'NaMtara-paraMpare kAyapacchittaM // 1474|| jAvaMtiyAe anyato caulahu~, suttAdesato mAsalahuM / pagatiyAe cauguru / sakhitte saMkhaDigamaNe paulahaM, parittamIseNaMtare mAsalahu, aNaMtamIse aNaMtare mAsaguru / dosu vi mIsesu parapare lahuguru paNagaM, sacite pagniprAMtare va ulahu, paraMpare mAsala hu, aNaMte ete ceva gurugA / eyaM kAyapacchitaM // 1474 / / ''vAhira" ttisya vyAkhyA - bahi vuDDhI addhajoyaNa, lahugAdI aTTahiM bhave sapayaM / caragAdI AiNNA, catuguru hatthAdi bhaMgo ya // 1475 / / bahikhettassa jAva addhajoyaNe caulahu, tato paraMparavaDhie addhajoyaNe ca ugurugaM, divaDDhajoyaNe chalahu~, dusu chaguru, causu chepro, aTThasu joyaNesu mUlaM, bhikkhuNo sapadaM / uvajjhAyasma ca ugujhagAto maTThasu ya praNavaho / prAyariyassa chanlahuyAto aTThamu carimaM / ahavA - khettabahi ti paDhama ThANaM, tato paraM praddhajoyaNavaDDhIe aTTesu ca ulahugAti ghaTTasu padesu / 'sapata" ti pAraMciyaM bhavati / ahavA - khetabahiaddhaddhajogabuDDhIe caulahugAdi nausu joyaNe pAraMciyaM / abhikkhasevAte aTTham mapadaM pAvati / __ yAtiNNa ti asya vyAkhyA - caraga - parivAyaga - haDDasa rakkhAdiehiM taDiyakappaDiehiM ya jA prAi"yA prAdulA taM gacchato ca uguru, tattha ati jaNasamaddeNa hatyapAyapattAdiyANaM bhaMgo bhavati / ca saddAmo ubakaraNa mehAtiyANa avahAro bhavati / / 1475 / / avisuddhapaha tti asya vyAkhyA - kAyeha'visuddhapahA, mAvata taNahi paccavAtA tu / damaNavaMbhe AtA, tividha avAnA bahi tarhi vA // 1476 / / saMkhaDi gacchato aMtarA kaeihiM puDhavIgrAuvaNassatitamAtiehiM paho adisuddho - saMsaktetyarthaH / "mapaJcavAya" tti jattha paccavAgro pratthi sA sapaJcavAtA / te ya paccavAyA aMtarA bahiM vA, sohAdimAvayateNA himAdiyA / te tu abhigayadhammA tattha caragAdipahiM vuggAhijjaMti, esa dNsnnaavaato| cariyAdiyAhi aNNAhi vA itthIhi mattapramattAhiM prAtaparasamutthehi dosehi baMbhavirANA, esa caraNAvAyo / prAyAvAto vutto| etehi tividhA pravAyA bhavaMti / / 1476 / / 1 gA0 1472 / 2 gA0 1472 / 3 gA0 1472 / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ imaM pacchitaM - daMsaNavAyalA, samAvAsu cauguru hoMti / jIvita-caritabhedA, visacarigAdIsu gurugA tu // 1477 // daMsaNAvAve caulaDu, semAvAo baMbhAbAyo prAyavirAhaNA ya etesu cauguru / ivANi ""bhedA ya" ti grasya vyAkhyA - jIvita pazcArdham / tattha kanAti paDiNI uvasagAdi visaM garaM vA dekha, jIvitabhedo bhavati / carigAo bhaSNatarAmro vA kulaTAmro caritabheto hvejj| jIvita- caraNabhede ca ugurugaM caiva pacchitaM / / 14.7 / / samAiNA khalu tavvivarItA tu hoti ANNA | aNNA koyI, bhatteNa paloyaNaM kAre || 1478 || bhASya- cUrNike nizIthasUtre esa jAvatiyAdidosaTTA aNAniSNA / jAvatiyAnidosavivamukkA grAiNNA / koi sI grAiNNAe bhagAti- tubbhe paloeha. jaM esya maccati taM pracva, sesaM marugAdIzrANaM payacchAmi // / 1478 / / taM jo u paloejjA, gaNhejjA zrAyaija vA bhikkhU | so ANA aNavatthaM micchatta-virAdhaNaM pAve / / 1476 / / evaM bhaNitI jo taM paloejja vheja vA yadiejja vA so grANAbha vati aNavatthaM kareti mindranaM jaNayati / prAyasaMjamavirAhaNaM ca pAvati // 947 // putraM palotite gahite vA ime dosA paDiNIya visakakhevI, tattha va aNNattha vA vitaNissA | marugAdINa patromo adhikaraNusphosa vittayo || 1480 || sANA jaM paloiyaM bhantarANa tattha DiNImro uvAsagAdi visaM khiveja | imA jayaNA [ sUtra - 13 4 sAdhusAe vA paTTio praNattha vA ko ni visaM pakkhivejA / gracchate yasvAdamA marugAdayaH mimiyasa paTTA bhon2a gecchate, samabhAga puvaM danaM ukkosa vA viyati agAradA vA karejja, sAhu vA pohaNeja, pramuiha vA chiti / uSphomeja ribhavati sovA makhaDisAmitro bIyA re prabhuja saMjayAgaM pasena / rikko meM vijayo jAmro hojjati / athavA dhijjAyAgaM dAdA bhAve, enA vinavI gravigo jAo ti / / 1480 'bhave kAraNa jeNa paloejja / siomorie. rAyadu bhae va gelaNaM / zraddhANarodha vA janaNAe paloyaNa kujjA / / 14=1 || 1 gA0 14.2 / hanthe amite ( to ) aNAvaDatI maNo (NaM) za maMno ya / dismaNNatAM muhA bhaNati hojja NaM kajjamamueNaM ||14=2|| Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAyagAthA 1477-1466 ] tRtIya udadezakaH hatyeNa Na dAeti, imo imro tti, praNAvaDato praNAbhiDaMto u phAsaNAdosapariharaNatthaM (NauNato pra . ) to praNato muhaM paloeto 'saNiyaM bhagAti "prabhugeNa dahimAdiNA kajjaM hoja", taM ca gacchuvagAhakaraM paNIyaM paliTTha pajjataM davvaM paloeti / / 1482 / / je bhikkhU gAhAbai- kulaM piMDavAya-paDiyAe aNupaviTThe samANe paraM ti gharaMtarAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM Aha dijjamANaM paDiggAheti; paDiggArhetaM vA sAtijjati ||0||15|| tiSNi gihAgi tigharaM, tigharameva aMtaraM tigharaMtaraM kimuktaM bhavati gRhatrayAt parata ityarthaH / havA - tiSNi do aMtarAt tRtIya aMtarAt parata ityarthaH / zrAyAe gRhItvA kiMcit zrasaNAtI bhiDadoseNa juttaM prahaTTu sAhussa dejja jo praNAiNNaM, tigharaMtarA pareNaM Ai vA aNuvautto geNhati tassa mAsalahuM / imo Nijjutti - vittharo - - AiNNamaNAdaNNaM NisihAbhihaDaM va No NimIhaM vA / 1 NimIhAbhihaDaM ThappaM, No NisIhaM tu vocchAmi || 1483 // grAhaDaM duvidhaM - AiSNamaNA iNaM ca / aNAiNaM duvidhaM - jisIhAbhihaDaM, no misIhAbhihaDaM ca / NisohaM NAma aprakAzaM, No misIhaM grAma prakAza / NisIhA bhiDDa ciTThau tAva, No gisIhaM tAva vocchAmi / / 1463 // saggAma - paramgAme, gharaMtare No gharaMtare caiva / tigharaMtarA pareNaM, gharaMtaraM taM muNepavvaM // 1484 // muggAmA haDaM duvihaM - gharaMtaraM go gharaMtaraM ca / tigharaMtarAmro pareNaM jaM taM gharaMtaraM bhaNati // 1484 // bAga - sAhiNivesaNa, saggAme No gharaMtaraM tivihaM / paragAva duvidhaM, jalathala nAvAe jaMghAe || 1485|| 201 - bADagA gho, sAhito, givesaNAno * vADagassa pADageti saMjJA, gharapaMtI sAhI bhaNNati, mahAgharassa parivAragharA givesaNaM bhaSyati / jaM paragAmAhDa naM duvihaM - sadesagAmAo, "iyare" ti paradesagAmA vA / evaM duvidhaM pi jalega vA thalega vA prANijati / jaM jalega, taM nAvA tArimeNa vA, jaMghAtArimeNa vA // 1485 // jaM thaleNa taM - ist baliga kA sIseNa catuvvidhaM thale hoti / ekkekaM taM duvidhaM, sapaccavAteyaraM caiva // 1486 // "bhaMDI " gaDDI bhAti / "bahilago" tti goNAtipiTThIe lagaDDA diesu ANijjati "kAe" kAvoDIsaMkAtieNa prANijjati, mireNa vA, evaM cautrvidhaM thaleNa bhavati / evaM jala thalemu duvidhaM pi1 sayaM pA0 / 2 baliyaM pra0 / - d Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sabhASya-cUrNikenizIthasUtre [sUna 15-20 sapaccavAyaM, "itaraM" vA apaccavAyaM / paccavAno puNa jale gAhA magara - macchAdi, thale cora sAvata - vAlAtito praNegaviho // 1486 // etaM sadesAbhihaDaM, bhaNitaM emeva hoti paradese / jala-thalamAdI bheyA, sapaccavAtetarA NeyA / / 1487 // paradesAbhihaDe vi jala-thalAdibhedA sapaccavAyA itarA sabve bhANiyavvA // 1487 // eyaM No NisIhaM bhaNiyaM / misIha bhaNNati eseva gamo NiyamA, NisIhAbhihaDe vi hoti NAyanyo / AiNNaM pi ya duvidhaM, dese taha desadese ya // 1488 / / NisIhAbhihaDe vi eseva gamo yanvo / eyaM savvaM aNAiNNaM bhaNiyaM / / idANi pAiNNaM taM duvidhaM - dese desadese ya / deso hatthasayaM, tassa saMbhavo parimujjamANIe dIhAe ghaMghasAlAe, saMkhaDIe vA pariesaNapaMtIe / hatthasatA pArato desadeso bhaNNati / / 1488 / / suttanivAto saggAmAbhihaDe taM tu geNhe je bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1486 // saggAmAbhihaDe suttaNivAto, sesaM kaMThaM / / 1486 / / aNAiNNaM pi kAraNe geNhejA, Na doso - asive promoyarie, rAyaduDhe bhaye va gelnnnne| .. addhANa rodhae vA, jataNA gahaNaM tu gItatthe // 1460 // paNagaparihANI jayagAe jatiUNa jAhe mAsiyaM patto tAhe geNhati / giiytth-ghnnaat| gAyattho taM geNhato vi saMviggo bhavati / ahavA - jayaNaM jANati tti gIyattho geNhati sa nniddoso| agIyatthe puNa Natthi jayaNA, teNa tassa jahA tahA gehato sadosatetyarthaH // 1460 // je bhikkhU appaNo pAe Amajjeja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||16|| appaNo pAe prAmajjati ekkasi, pamajjati puNo puNo / ahavA hatyeNa prAmajjaNaM, rayaharaNeNa pamajaNaM / tassa mAsalahuM / imA NijjuttI - AiNNamaNAiNNA, duvihA pAde pamajjaNA hoti / saMsatte paMthe vA, bhikkha-viyAre vihAre ya // 1461 / / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1469 - 1464 ] tRtIya uda puvvaddhaM kaMThaM / jA sA zraiNNA sA imA - bhaNegavihA, saMsatto pAdo grAmajjitavvo, paMye vA prathaMDilAto thaMDilaM, thaMDilAzro vA prathaMDilaM, prathaMDilAto vA thaMDile vilakkhaNe, sakAyasatye ti kAuM saMkamaMto kahabhomAtIsu pamajjati bhikkhAto vA paDigiyatto, viyAre tti saNNAbhUmIgro vA prAgato, vihAre tti sajjhAyabhUmIe, gAmaMtarAmro vA kula-gaNAdisu kajjesu paDiprAgazro pamajati / mA uvakaraNovaghAto bhavissati ttiH // 1461 / / esA iNNA khalu tavvivarItA bhave zraNAiNNA / suttamaNa eNNAI, taM sevaMtammi ANAdI || 1462 // khalu zravadhAraNe, jamAtikAraNavatirittA praNAtiSNA, suttaNivAto praNAiNNAsu taM praNAiNNapamajjaNaM NisevaMtassa prANAdIyA dosA || 1462 // imA saMjamavirAhaNA saMghaTTaNA tu vAte, suhume yaNe virAdhaya pANe | bAusadosavibhUsA, tamhA Na pamajjae pAde || 1463|| majjaNe vAtA saMghaTTijjati, aNNe ya payaMgAdI suhume bAdare vA virAheti, bAusadoso ca baMbhacere agutI, tamhA pAde Na pamajjate || 1433|| 211 tritiyapadamaNappajke, apajbhubyAtakhajjamANe vA / puvvaM pamajjiUNaM vIsAme kaMDuejjA vA // 1464 // praNo anAtmavaza: khittacittAdiesu pamajjaNAi kareMja / prappajjho vA uvvAto zrAntaH sapamajjiuM visAmijjati, khajjamANo vA pAdo pamajjiuM kaMDuijjati / uktArthaM ca pazcArdham // 1464 // je bhikkhU appaNo pAe saMtrAhejja vA palimaddejja vA, saMvAtaM vA limataM vA sAtijjati // 0 // 17 // "" iti prazaMsA | zobhanA bAhA saMvAhA / sA caunvihA- TThi suhAe, maMsa- roma tayA, sA gurumAiyANa viyAle saMbAdhA bhavati / jo puSNa aDDharate pacchimarate tri divasato vA pragaso saMbAdheti sA parimaddA bhaSNati / je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIe Na vA 'makkheja vA bhiliMgejavA maktaM vA miliMgataM vA sAtijjati ||sU0||18|| je bhikkhU paNa pAe lodveNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaTTejja vA ulloleMtaM vA utaM vA sAtijjati ||0|| 16 // je bhikkhU appaNo pAe sIyodaga-viyaDeNa vA usiNodga-viyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhovaMtaM vA sAtijjati ||mU0||20|| 1 prabbhaMgejja vA pra0 / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sabhASya-cUNike nizItha sUtre [ sUtra 21-28 sItamudagaM sItodagaM, "viyaDa" ti vyapagatajIvaM, usiNamudagaM usiNodagaM, teNa appaNo pAde ekkAsi uccholaNA, puNo puNo padhovaNA / evaM savve suttA uccAreyavA / 'pranbhaMgo thoveNa, bahuNA makkhaNaM / ahavA - ekkasi bahuso vA / 2kakkAdi prathamoddezake aMgAdANa gameNa NeyaM / je mikkhU appaNo pAe phumejja vA raejja vA, phurmataM vA raetaM vA sAtijjati / / 20 / 21 / / pralattayaraMgaM pAdesu lAeu pacchA phumati / taM jo rayati vA, phumati vA / etesiM paMcaNhaM suttANaM saMgahagAhA - saMvAhaNA padhovaNa kakkAdINuvvalaNa makkhaNaM vA vi / phumaNaM vA rAillaM vA jo kujjA appaNo pAde / / 1465 // saMbAhaNa ti vissAmaNaM, sItodagAraNA padhovaNaM, kakakATaNA unalaNaM, tellAiNA makkhaNaM, asatagAiNA raMgaNaM, kareti tassa prANAiyA dosA / :1465 / / etesiM paDhamapadA, saI tu vitiyAM tu bahuso bahuNA vA / saMbAhaNA tu catudhA, phUmate laggate rAgo // 1466 / / ___ etesi suttANaM paDhamapadA saMbAhaNAdi sakRta karaNe draSTavyA, bitiyapadA parimaddaNAti bahuvArakaraNe bahuNA vA karaNe TThanvA / saMvAhaNA caubihA uktA / pralaktakaraMgo phumijato laggati / / 1466 // so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tadhA duvidhaM / pAvati jamhA tamhA, ete tu pade vivajjejjA / / 1467 // savvesu jahAsaMbhavaM virAhaNA bhaNiyanvA / gADhasaMbAhaNA camma pravaNejja, pradvibhaMga vA kareja / evaM ucalaNe vi / padhovaNe eva ceva, uppilAvaNAdi vaNe vi dosA ya / prabhaMge vi macchigAti - saMpAtima-vaho / // 1467 // Ata-para-mohudIraNa, bAusadosA ya suttaparihANI / saMpAtimAti ghAto, vivajjayo logaparivAyo // 1468 // raMge padhovaNAtimu ya prAya para - mohodIraNaM kareti, bAusadoso ( sA ) ya bhavati ( bhavaMti ), suttatthANaM ca parihANI bhavati / sAghukriyAyAH sAghoraparasya vA viparyayo viparItatA bhavati / sAdhu-zrAvakamithyAdRSTiloke parivAdo "pAdAmpaGagakaraNena parijJAyate na sAdhuriti" // 1468 / / kAraNato karejja - vitiyapadaM gelaNNe, addhANuvvAta - vAya - vAsAsu / AdI paMcapadAU, moha-tigicchAe doNitare // 1466 / / 1 prathamoddezake caturtha sUtre / 2 prathamodezake paMcamamUtra / 3 rAgayuktaH / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1465 - 1500 ] tRtIya uddezaka: gilAsa praddhANe vA, 'uvvAyassa' vAteNa vA gahiyassa, vAmAmu vA ! " grAi" ni gilAgavayaM tammi saMvAhAtI paMtra vi payA pauktantrA / vejjovadeseNa pAyanala rogiNo magadaMtiyAnileveNa prayoga vA raMgo kAvvo / sesesu zraddhANAtisu jahAsaMbhavaM / moha-timicchAe rayaNaM phumaNaM vA do ya kAyavvA / ahavA -saMvAhAtiyANa paMcaNha padANaM mAillA cauro patA gilANAisu saMbhavati / do kRmaNa rayaNa patA mohaM-timicchAe saMbhavati / codagAha -maNa-raNe mohavuDDhI bhavati ? - sAmu yA prAyariyAha - sAtisatotradeseNa jassa tahA kajjate ya uvasamo bhavati tassa tahA kajjati / kiDhigAta seva vA / zraddhANasaMvAhaNAti jahA saMbhavaM / evaM vAte vi saMbAha roya - prabhaMgaNAti / kaddamalitANa ghotraNeti / aMgulimaMtarAya kuhiyA, kova - palAladhUmeNa rajjati / / 1866 / / evaM kAyAbhilAveNa cha suttA bhANiyavvA - je bhikkhU paNa kArya Amajjeja vA pamajjeja bA, majjataM vA pamajjaMtaM vA sAtijati || mU0||22|| je bhikkhU paNa kArya saMbAheja vA palimahejavA, saMtrAtaM vA palimadetaM vA sAtijati | | 0 // 23 // je bhikkhU paNa kArya telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkheja vA miliMgeja vA, makkhenaM vA miliMgetaM vA sAtiJjati / || mU0||24|| je bhikkhU apaNo kArya lodreNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvadveja vA, ulloleMnaM vA udvetaM vA sAtijati ||0||25|| je bhikkhU paNa kArya sImodaga-viyaDeNa vA umiNodga-viyaDeNa vA uccholeja bA padhoejja vA, uccholataM vA padhAveMtaM vA sAtijjati // sU0 // 26 // je bhikkhU appaNI kArya phumejja vA raejja vA, phumetaM vA etaM vA sAtijjati | | 0 ||27|| eeca mRtA pUrvavata , gAha - pAdesuM jo tu gamo, NiyamA kAyammi hoti ma cceva / gAyatrI tu matimatA, putre avarammi ya padammi || 1500 || 213 jo pAyasute gamo kAyamuttemu vi chasu so cetra daTuvvo / gaNa nAyavtro ? mtimt| patirasyA stIti matimaM / puvaM ussaggapadaM, avaraM pravavAtapadaM / / 1500 / / evaM vaNAbhilAveNa te caiva cha suttA vattavvA je bhikkhU paNa kAryasi vaNaM zramajjejja vA pamajjejja vA, majjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||0||28|| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 26-36 je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM saMbAhejja vA palimadejja vA saMbAheMtaM vA palimaddetaM vA sAtijjati // 20 // 26 // je mikkhU appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgeja vA, makkhejjataM vA bhiliMgejjaMtaM vA sAtijati // 20 // 30 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM lodreNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaDejja vA ulloleMtaM vA ubaTTetaM vA sAtijati ||suu0||31|| jebhikkhU appaNo kAyaMti vaNaM sIyodaga-viyaDeNa vA, usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // 0 // 32 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM phumejja vA raejja vA, phumetaM vA raeMtaM vA sAtijjati ||suu0||33|| duvidho kAyammi baNo, tadubhavAgaMtugo tu nnaatvyo| tadoso va tadubbhavo, satthAdAgaMtuo bhaNio // 1501 kAyavvaNo duvidho - tatva kAye unbhavo jassa doso ya tambhavo, prAgaMtueNa satyAtiNA kamo jo so prAgaMtugo / imo tambhavo taddoso-kuTuM, kiDimaM, daddU, vikiccikA, pAmA, gaMDAtiyA ya / prAgaMtugosatyeNa khaggAtiNA, kaMTageNa vA, khANUno vA, sirovevo vA, dIheNa vA, suNaha - Dakko vA / / 1501 / / etesAmaNNataraM, jo tu varNami sayaM kare bhikkhU / pamajjaNamAdI tu pade, so pAvati ANabhAdINi // 1502 // etesiM praNatare vraNe jo pamajjaNAtipade kareja tassa ANAtI dosA mAsalahuM ca pacchittaM // 1502 / / sIsa grAha - veyaNaddeNa kiM kAya ? Ayariya prAha - paccuppatitaM dukkhaM, abhibhUto veyaNAe tivvAe / addINo avvahito, taM dukkha'hiyAsae sammaM // 1503 / / "Nacca" ti jJAtvA duHkhamutpanna, vedyata iti vedanA, tivvAe veyaNAe savvaM sarIraM vyAptamityartha / Na dINo adINo pasaNNamaNo svabhAvastha ityarthaH, Na vA prohymnnsNkppe| ahavA - hA mAte ! hA pite ! evamAdi Na bhaaste| jo so pradINo Na veyaNaddo appayo sirorukuTTaNAdi kareti / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya gAthA 1501-1505 / tRtAya uddezaka: 215 ahavA - Na veyaNaTTo citeti - "appANaM mAremi" tti taM dukkhamuppannaM samma mahiyAseyatvaM ityarthaH ||1503 / / kAraNe puNa grAmajjaNAti karejja - ayocchitti NimittaM, jIyaTThI vA samAhihetuM vA / pamajjaNamAdI tu pade, jayaNAe samAyare bhikkhU // 1504 // muttatyoNaM avAnini karimmAmi, jIvitaTTI vA jIvaMto saMjamaM karissAmo, cautthAiNA vA navA prappANaM bhAvismAmi, - daMma ga - caritta - samAhi - sAhaNA vaa| grahavA -- mamAmi gaNega vA marissAmi tti prAmajjaNAdipade jayaNAe samAya rejja / jayaNA jahA jIvovaghAto Na bhavatItyarthaH / / 1504 / / je bhikkha appaNo kAyaMmi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikSaNaM sattha-jAeNaM acchiMdejja vA vicchiMdejja vA acchiMdataM vA vicchiMdataM vA saatijjti||suu0||34|| gacchatI ti gaMDa, taM ca gaMDamAlA, jaM ca aNaM pilagaM tu pAdagataM gaMDaM "aratitaM vA' aratito naM 1ccati, asI parisA tA ya ahiTThANe gAsAte vagemu vA bhavaMti / piligA (pilagA.) siyaliyA, bhagaMdaraM prApato adhiTThANe kSataM kimiyajAlasaMpaNyaM bhavati / bahusatyasaMbhave aNNatareNa tikkhaM sa ( a ) hiNAdhAraM jAtamiti prakAra pradarzanArtham / ekakasi ISad vA prAcidaNaM, bahuvAraM suTchu vA chidaNaM vicchiMdaNaM / gaMDaM ca aratiyaMsi, viggalaM ca bhagaMdalaM ca kAyaMsi / mattheNa'NNatareNaM, jo taM acchiMdae bhikkhU // 150 // gatArthA / je bhikkhU appaNo kAyaMsi nA gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM kA annayareNaM tika seNaM sattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA pUyaM vA soNiyaM vA NIharejja vA visohejja vA, NIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijjati ||suu0||3|| puvaM sutaM savvaM uccAreUNa ime airittA pAlAvagA / 'pUyaM vA" pakkaM soNiyaM putaM bhagati / rahira sabhAvatthaM sogiyaM bhaNNati / NIharati gAma giggalati / avasesAvayavA pheDaNaM visohaNaM bhaNNati / je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annatareNaM tikkheNaM sattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA NIharittA visohettA sItrodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaTeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholataM vA padhovetaM vA sAtijjati suu0||36|| je bhikkhU do vi puvva suttAlAvage bhaNiyo / ime taiyasuttAlAvagA sIyodagaviyaDa - gatArtham / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra 37 41 je bhikkha appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikSaNaM sattha-jAeNaM acchiMditA vicchiMdittA NIharittA visohettA uccholittA padhoittA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA vilipejna vA AliMpaMtaM vA vilipaMtaM kaa| sAtijjati // 0 // 37 // je bhivaskhU tiNhaM bhi suttANaM pAlAyae vottuM ca utthamuttArittA ime pAlAvagA bahu pAlevasaM bhave / aNNataragahaNaM / prAlipyate aneneti aAlepa: jAtaggahaNaM prakArapradarzanArthaM / so pAlevo tividho-vedanA pasamakArI, pAkakArI, putAdi nniihrnnkaarii| je bhikkhu appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM / tikveNaM mattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA NIharittA visohettA padhoittA vilipittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA anbhaMgeMtaM vA makkheMtaM vA sAtijjati ||suu0||38|| je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA ityAdi cauro vi muttAlAvage vottu ime paMcamamuttAritA pAlAvagA telleNa vA gatArtham / je bhikkha appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM mattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharittA visohettA padhoittA viliMpittA makkhettA aNNayareNaM dhUvaNajAeNaM dhUvejja vA padhUvejja vA, dhRtaM vA parvataM vA saatijjti||mu0||36|| enesi imA saMgahaNi - gAhA - NINejja pUya-rudhiraM, tu ucchole sIta-viyaDa-usiNeNaM / leveNa va AliMpati, makkhe dhRve va ANAdI // 1506 // zIganja pUyAtI tato uccholeti, tato prAlipati, tato makkheti, tato dhUveti / evaM jo kareti so prANAtidome pAvati / prAyavirAhaNA mucchAtI bhavati / sajame pAukkAyAtivirAhaNA // 150 / evaM tA jigakappe, gacchavAsINa viNikkAraNe evaM ceva / jato bhaNNati - NikkAraNe Na kappati, gaMDAdIesu chetr-dhuvnnaadii| Asajja kAraNaM puNa, so ceva gamo havati tattha // 1507 / / puvvaddhaM klN| kAraNe puNa prAsajja, eseva kamo - satyAdiNA achidati, jai Na paNNapai to prayAti gIhAreti / evaM appaNayaMte uttarottarapayakaraNaM // 1507 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAcA 1506-1513 ] tRtIya uddezakaH 297 Naccuppati taM dukkhaM, abhibhUto veyaNAe tivvAe / addINo 'avvahito taM dukkha'hiyAsae sammaM // 1508 // abbocchitti-Nimitta, jItaTThIe samAhihetu vaa| pamajjaNamAdI tu pade, jayaNAe samAyare bhikkhU // 1506 / / pUrvavat / je bhikkha appaNo pAlu-kimiyaM vA kucchi-kimiyaM vA, aMgulIe nivesiya nivesiya NIharati, NIharaMtaM vA sAtijjati ||muu0||40|| pAlu apAnaM, tammi kimiyA samucchati / kukkhIe kimiyA kukkhi-kimiyA, te ya jUmA bhavati / te jati saNaM vosiriu apANabhaMtare thakkejjato te pAlukimiye aMgulIe Nivesiya pravezya puNo puNo NIharati prityjtiityrthH| imA NijjuttI - gaMDAdiesu kimie, pAlu-kimite ca kucchi-kimite vA / jo bhikkhU NIharatI, so pAvati prANamAdINi // 1510 // gaMDAdiesu vraNesu pAlupro vA, kucchi - kimie vA, jo bhikkhU NIharati so prANAtidose pAvati / NIharaNakappovadarisaNatthaM bhaNNati - NikkAraNe sakAraNe, pravidhi vidhI kaTThamAdigA avidhI / aMgulamAdI tu vidhI, kAraNe avidhIe suttaM tu // 1511 // gikAraNe pravidhIe, kAraNe vidhIe / kaTTamAdiehi jati NIharati to pravidhI, aMgulamAdiehi vidhI bhavani / tatiyabhaMge sutaM, carime suddho / dosu pAillesu ca ulahu~ / ussaggeNaM vidhIe avidhIe vA Na NIhariyavA / temu virAhijjatesu saMjamavirAhaNA, khate grAyavirAhaNA, tattha gilANAdi prArovaNA tamhA ahiyAseyatvaM // 1511 // Naccuppai taM dukkhaM, abhibhUto vedaNAe tivyAe / ahINo avvahito, taM dukkha'dhiyAsae sammaM // 1512 // ayocchitti-NimittaM, jItaTThIe samAdhihetuM vA / gaMDAdIsu kimie, jataNAe NIhare bhikkha // 1513 // tesi NIharaNe kA jayaNA ? paume vA, allacanme vA / sesaM pUrvavat / / 1513 / / je bhikkha appaNo dIhAo Naha-sihAyo kappejja yA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati // 0 // 41 // . 1 nizcalaH / 28 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 sabhASya- cUNike nizIthasUtre je bhikkhu apaNo dIhAI jaMgha- romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThaveMta vA sAtijjati // sU0 // 42 // je bhikkhapaNo dIhAI kakkha- romAI kappejja vA saMThavejja bA, kappetaM vA saMThataM vA sAtijjati // sU0||43 // je bhikkha paNa dIhAI maMsu-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThataM vA sAtijjati // | sU0||44 // [ sUtra 42-66 je vikkhU apaNo dIhAI vatthi - romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThataM vA sAtijjiti // 0 // 45 // je bhikkhu appaNI dIhAI cakkhu-romAI kappejja vA, saMThavejja vA, kaptaM vA saMThataM vA sAtijjati // | suu0||46|| 1 je bhikkha paNa daMte zrAsejja vA parvasejja vA, saMta va pasaMta vA sAtijjati ||sU0||47 je bhikkhu appaNo daMte uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAtijjati // sU0||48 || je bhikkha paNa daMte phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati // sU0 / 46 // je bhikkhu apaNo uTThe zramajjejja vA pamajjejja vA, AmajjataM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||50|| palimaddejja vA, je bhikkhu apaNo uTThe bAhejja vA aa saMbArhataM vA palimadetaM vA sAtijjati // sU0 // 51 // je bhikkha appaNo uTThe telleNa vA gharaNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, maktaM vA miliMgeMtaM vA sAtijjati ||suu0||52 // je bhikkhu apaNo uDDe loNa vA kakkeNa vA ullolejja vA ubvaTTejja vA, ulloleMtaM vA ubvataM vA sAtijjati ||0||53 // je bhikkhU appaNo uTThe sIodaga viyaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA 'uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA padhovataM vA sAtijjati ||0|| 54 || Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya uddezaka: je bhikkhu appaNo uTThe phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati // a bhASyagAthA 1514-1514 ] je bhikkhu apaNo dIhAI uttaroTTha-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThavataM vA sAtijjati ||suu0|| 56 // 0 // 55 // je bhikkhU apaNo dIhAI acchi - pattAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThataM vA sAtijjati | | 0 || 57|| je bhikkhu apaNo acchINi zramajjejja vA pamajjejja vA, majjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||sU058 || je bhikkhU appaNI acchINi saMcAhejja vA palimaddejja vA saMghAtaM vA palimataM vA sAtijjati | | 0 ||56 || je bhikkhU paNa acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIpaNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, makrkhetaM vA bhiliMgataM vA sAtijjati ||0||60 // je bhikkhU paNa acchINi lodveNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uccavejja vA, ulloleMtaM vA uccataM vA sAtijjati ||sU0||61 || je bhikkhU apaNo acchINi sIdga-viyaDeNa vA usiNodga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhotaM vA sAtijjati | | 0 || 62 // | je bhikkhU apaNo acchINi phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati | | 0 || 63 | je bhikkhU appaNo dIhAI bhumaga-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThataM vA sAtijjiti | | 0 || 64 // je bhikkhU paNa dIhAI pAsa-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThataM vA sAtijjati // | sU0 ||65 || je bhikkhU apaNo dIhAI ke sAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThavataM vA sAtijjati ||suu0||66|| 216 je bhikkhU dIhAmro appaNo NahA ityAdi - jAva appaNI dohe kese kappe ityAdi chavIsaM suttA - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [mUtra-66 suttattho NijjuttI ya lAghavatthaM jugavaM vakkhANijjati - je bhikkhu Naha-sihAzro, kappejjA adhava saMThavejjA vA / dIhaM ca romarAI, maMsU kesUttaroDhuMvA // 1514 // NahANaM sihA NahasihA, nakhAgrA ityarthaH / kappayati chinatti, saMThaveti tIkSNe karoti, caMdrArdhe sukatuDe vA karoti / romarAtI poTTe bhavati, te dIha kappeti, saMThaveti, suvihatte adhomuhe ou) lihati / maMsucibuke, jaMghAsu, guhyadese vA, chidati, saMThaveti vA / kese tti siraje, te chidati saMThaveti vA / uttaro? romA dAThiyAno vA, tA chidati saMThaveti vA / / 1514 // bhamuhAo daMtasodhaNa, acchINa pamajjaNNAigAI vA / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 151|| evaM NAsigA-bhamuga-rome vi| daMtesu aMgulIe sakRdAmajjaNaM, puNo puNo pamajjaNaM / daMtadhovaNaM daMtakaTTa, pracitte sutaM / teNa ekkadiNaM AghasaNaM, diNe diNaM paghaMsaNaM / daMte phUmati rayati vA pAdasUtravat / acchINi vA pAmajati NAma akkhipattarome saMThaveti, puNo puNo kareMtassa pmjnnaa|| ... ahavA - bIyakaNugAdINaM sakRt pravaNayaNe prAmajaNA, puNo puNo pamajjaNA / prAdisahAto je acchINi padhovati / usiNAiNA pauMchati NAma aMjaNeNaM aMjeti / acchoNi phumaNarayaNA pUrvavat / viseso kaNugAdisu phumaNaM saMbhavati / evaM kareMtassa prAgAtivirAhaNAtiyA dosA // 1515 / / AmajjaNA pamajjaNaM, sai asai dhovaNaM tu NegavidhaM / cIpAdINa pamajjaNa, phumaNAsaMtaM jaNe rAgo // 1516 // uktArthAH / pasamiti pasatI, culugo bhaNNati, dabasaMbhArakayaM pANIyaM / taM juluge choDhaM, tatya NivuDaM acchiMdhareti, tato ucchuDu phumati rAgo laggati, aMjiyaM vA phumati rAgo lagati / grahavA - pasamiti dohi tihiM vA NAvApUrehi pracchiM dhovati, tato aMjeti, tato phumati - rAgo laggati / / 1516 / / ime dosA - Ata-para-mohudIraNa, bAusadosA ya suttprihaannii| saMpAtimAtighAto, vivajjate logaparivAo // 1517 // pUrvavat bitiyapadaM sAmaNNaM, sabbesu padesu hojja 'nnaabhogo| moha-tigicchAe puNa, eto visesiyaM vocchaM // 1518 // NahasihAtito sanve suttapaDisiddhe pratye praNAbhogato kareja, moha-tigicchAe vA kareja / prato paraM 'terasapayANa pai avasepiyaM vitiyapadaM bhaNNati // 1518 // 1 chavIsa / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1515-1522] tRtIya uddezakaH 221 caMkamaNamAvaDaNe, levo deha-khata asui Nakkhesu / vaNa-gaMDa-ratiaMsiya, bhagaMdalAdIsu romAI // 1516 / / caMkamato pAyaNahA upala-khANugAdisu apphiddNti| paDilomo vA bhajjati / hatyaNahA vA bhAyaNe levaM viNAseMti / dehaM sarIraM, tatya khayaM karejja / tAhe logo bhaNena-esa kAmI, aviraiyAe se NahapayA diNNa ti / eyadosapariharaNatyaM chidaMto suddho| saMThavaNaM kramatAdiNA ghasati / logo ya bhaNati - dohaNahaMtare saNNA ciTThati ti asuiNo ete / mavi ya pAyaNahesu dIhesu aMtaraMtare reNU ciTThati, tIe cakkhu uvahammati / vraNa - gaMDa - paraiyaMsi - bhagaMdarAdimu romA uvaghAyaM kareMti, levaM vA aMtareMti, prato chidati saMThaveti vA // 1516 / / daMtAmaya daMtesu, NayaNANaM zrAmayA tu NAyaNesu / bhumayA acchi-NimittaM, kesA puNa pazvayaMtassa // 1520 // ___ daMtesu daMtAmayo daMtarogo, tattha daMtavaNAtiNA prAsaMti / evaM NayaNAmaye vi NayaNe dhovati, rayati, phumati vA / bhamugaromA vA pratidIhA, aimahallattaNeNa ya acchIsa paDate chidati saMThaveti vA / pandhayaMtassa pratidIhA kesA, logo kAuM Na sakketi, sirarogiNo vA kese kapijjati // 1520 / / je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA noharejja vA visohejja vA, nIharataM vA visoheMtaM vA sAtijjati ||suu0||67|| je bhikkhU appaNo acchimalaM vA kaNNamalaM vA daMtamalaM vA nahamalaM vA NIharejja vA visohejja vA, NIhareMtaM vA visoheMta vA sAtijjati // 10 // 6 // seyo prasvedaH svatthaH ( ccha ) male ( la ) chi ( thi ) ggalaM jallo bhaNati / esa eva prasveda ulliuto paMko bhaNati, aNNo vA jo kaddamo lggo| malo puNa uttaramANo, accho reNU vA / sakRt uvaTTaNaM, puNo puNo pancaTTaNaM kakkAiNA vaa|| je bhikkhU acchimalaM vA ityAdi acchimalo duusikaadi| kaNNamalo kaNNagUSA (lA) ti / daMtakiNo daMtamalo / Nahamalo NahaviccareNU / Noharati pravaNeti, asesa visohaNaM / seyaM vA jallaM vA, je bhikkhU Niharejja kaayaato| kaNNa-cchi-daMta-Naha-mala, so pAvati prANamAdINi // 1521 // paDhamasuttattho puvaDheNa, bitiyasuttattho pacchaddheNa / prANAdiyA dosA, prAyavirAhaNA, pamattaM devatA chalejja, apparutIe vA bAusadomA bhavaMti / suttatthesu ya palimaMtho // 1521 // jallo tu hoti kamaDhaM, malo tu hatthAdi ghaTTito saDati / paMko puNa seullo, cikkhalo vA vi jo laggo // 1522 / / kharaMTo u jo malo taM kamaDhaM bhaNati / sesaM kaMThaM // 1522 // bitiyapadamaNappajjhe, NayaNavaNe osa dhAmae ceva / moha-tigicchAe puNa, NIharamANo Natikkamati // 1523 / / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sabhASya-cUNike nizIyasUtre [ mUtra-68 maNappajjho khittacittAdi, savve unvaTTaNAdi avavAya pade kareja / NayaNe vA dUsino, baddho maccirogeNa vA kiMci pracchImo uddhariyaJca / sarIre vA dhUNo, tassa panbhAse malAdi pheDijjati, mA teNa vaNo darimahiti / ahavA - kacchU dadda, kiDabhaM praNo vA koti prAmayo, sa prosahehiM unvadvijjati / moha - tigicchAe vA, puNo visesaNe aNNahA moho govasamati ti evaM vise mei ti| evaM kareMto ghamma meraM mANaM vA NAtikammati // 1523 // je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsavAriyaM kareti, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||66|| mAsakappo jattha kato tato jaM gammai taM gAmANugAma / ettha aNusaddo pacchAbhAve / adhavA - gacchato aggato aNukUlo gAmo gaamaannugaamo| dosu sisira - gimhesu rIijjati duijjati, dosu vA padesu rIijjati / sIsassa prAvaraNaM sIsa duvAraM / ahavA - sIsassa egaM duvAraM 'sIsaduvAriyA / appaNo appaNA jo kareti tassa mAsalahuM / bhikkha-viyAra-vihAre, dUtijjaMto va gAmaNuggAmi / - sIsaduvAraM bhikkhU , jo kujjA ANamAdINi // 1524 // bhikkhaM hiMDato viyAraM sapNabhUmi gacchaMto, eesu jo sIsaduvAriyaM kareti so prANAtidose pAvati / sIsavAriyAe utrakaraNabhogavivaccAso / vivaccAsabhoge ime pagArA pacchittaM ca / / 1524 // khaMdhe duvAra saMjati, garula'ddhaMso ya paTTa liMgaduve / lahuo lahuo lahuyA, tisu cauguru dosu mUlaM tu // 1525 // caupphalaM mokkalaM vA khaMdhe kareti, duvAra iti sIsaduvAriyA kareti, do vi bAhAmro chAeMto saMjatipAuraNeNa pAuNati, egato duhato vA kappaccalA khaMdhAroviyA garulapakkha pAuNati, addhaso uttarAsaMgo, paTTa iti colapaTTe baMdhati, liMgadurga - gihIliMga azA utthiyaligaM vA karei / etesu jahAsaMkhaM imaM pacchitaM - lahugo vA pacchaddhaM / akAraNe bhogavivaccAsaM kareMtassa evaM pacchittaM // 1525 // ahavA - paribhogavivaccAso, liMgavivege | chattae tividhe| gihipaMta-takkaresu ya, paJcAvAtA bhave duvihA // 1526 // sIsaduvAre paribhogavivaccAso bhavati / uvakaraNaNipphaNaM sAhuliMgavivego bhavati / chattayakaraNaM ca bhavati / gihipaMtA sAhubhaddagA je takkarA gihi ti kAuM musaMti / ihaloiya - paraloiyA duvidhA pacavAyA bhavati / ahavA - prAya - saMjamavirAhaNA / gihi-paMta - tabakarehiM prAhammati praayviraahnnaa| vivaccAsabhoge saMjamavirAdhaNA / / 1526 // 13. mastaka -avaguNThana athavA cUMghaTa / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 mANavAcA 1521-1530 ] tRtIya uddezaka: chattae tividhe tti cauphala pottiM sIse, bahu pAuraNaM tu vitiyayaM chattaM / hatthukkhittaM vatthaM, tatiyaM chattaM ca piMchAdI // 1527|| upphalaM kappaM sire kareti / bahupAuraNaM NAma aMguTThi kareti, eyaM bitiyaM chattaM / hatthukkhittadaMDae vA kAuM ghareti, taiayaM chattayaM / ahavA - do puvuttA, tatiyaM picchAtichattayaM ghareti / jamhA ete dosA tamhA No sIsavAriyaM kare // 1527 // kAraNe karejja vi - bitiyapadaM gelaNNe, asahU sAgArasedhamAdIsu / addhANe teNesu ya, saMjata-paMtesu jataNAe // 1528 // gilANo uNhaM Na sahati / kaNNA vA se tassa bhariti / rAyAti dikkhito vA asahU dhaaryti| sahAsa vA sAgAriyaM ti kAuM aMguTTuiM karoti / AdisaddAto aseho vi paDiNIyassa aNNassa vA saMkatA jAtimAti juMgito kareti / praddhANe vA uNhaM Na sehejja / tisiyo vA, saMjayapaMtesu vA teNesu aMguDhei kareti / ayaNAe ttisaliMgovahiNA sIsaduvAre kae Najjati to gihi-kAsAyamAdivatyaM ghettuM kareti / evaM jahA ma Najjati tahA tahA kareti / esa jayaNA // 1528 // je bhikkhU saNa-kappAso vA uNNa-kappAso vA poMDa-kappAso vA amila-kappAso vA vasIkaraNa-sottiyaM karati, kareMtaM vA sAtijjati // 0 // 7 // saNo vaNassatijAtI, tassa vAgo kaccaNijo kappAso bhaNNati, "uNNa" tti lADANaM gaDDarA bhaNaMti, tassa romA kaccaNijjA kappAso bhaNNati / ahavA- uNNA eva kappAso uNNA kppaaso| poMDA vamaNI tassa phalaM, tassa pamhA kaccaNijjA kappAso bhaNNati / pravasA vase kIraMti jeNaM taM vasIkaraNasuttayaM, so. puNa doro beNa vAse korai uvakaraNaM bajhati tti vuttaM bhavati / vasikaraNa-sutsagassA, aMchaNayaM vadRNaM va jo kujjA / baMdhaNa-sivvaNahetuM, so pAvati prANamAdINi // 1526 / / sacittAcittadavvA jeNa vasIkIrate te vasIkaraNasuttayaM jo kareti / aMchaNaM NAma - paNha ( mha) pasiraNaM, baTTaNaM NAma do taMtU ekkato valeti, jahA sivvaNadoro, sikkamadoro valaNaM vA vaTTaNaM, pamhAe vA bhaMgo vaTTaNaM, uvakaraNAti baMdhaNaheuM phaTTassa vA sivvaNaheuM / so prANAtI dose pAvati // 1526 // avasA vasammi kIraMti, jeNa pasabo vasaMti va jatA uu| aMchaNatA tu pasiraNA, vaTTaNa sutte va rajjU vA // 1530 // paso gavAtI, saMjayA Na taDapphaDe, jayA basaMti, pasaraNaM paNhAe, baTTaNaM sute vA rajjue vara // 1530 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sabhASya- cUrNike nizIthasUtra taTTaNaM vA kareMti jIvANa hoti avivAto / Uru ya hattha choDaNa, gilANa rovaNAyAe / 1531 // chavaTTaNA saMpatimAtipANA praivAijjati, UraM vA choDijjati chagijjati ti vuttaM bhavati, hatyA vA chaNijjati, phoDagA vA bhavati, tattha grAyavirAhaNA gilANArovaNA ya / / 1531 / / kAraNA karejja - zradvANa NiggatAdI, bhAmiya vRThe va teNamAdImu / dullabhasute asatI, jataNAe kappatI kAtuM // / 1532 / / addhANiggatAtI, AdisaddAto - pavese zraddhANe ThiyA vA zrAdimahAmro prasitragromA dulovakaraNa saMcaNa sinvaNa- sikkagAdiheuM vA evaM jhAmite uvakaraNe, NatIpUreNa vA vA harite zrAdimazrI DiNIe vA etehi kAraNehi ahAkaDaM ghettavvaM / dullabhasutte dese araNAtimuvA asatI gatyi muttaM jayaNAe apaNA kAuM kappati / putrvaM pelU piMjato rUyaM kappAso esa jayagA / ahavA - pagagahANI jAhe mAsiyaM patto tAhe pasaraNAni kareti / / 153 / / je bhikkhu hiMsi vA giha-muhaMsi vA giha-duvAriyaMsi vA giha-paDiduvAriyaMsi vA giheluyaMsi vA hiMgaNaMsi vA giha- vaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariveti, parivetaM vA sAtijjati / mU0||71 || thaMDila - tivihutraghAtiM, giha tasa agaNI ya puDhavisaMbaddha | AUvastIe, vibhAsitavyaM jadhA sute || 1533|| [ sUtra 71-74 thaMDilaM tivihovaghAtiyaM Aya patrayaNa saMjamaM / gihe zrAuvaghAo, tasa aNi viuvasati saMbaddhaM saMjamovaghAtitaM / vibhASA, vistAreNa kartavyA / jahA suttaM yAvAravitiyamuttasva thaMDilasattikkae || 1533 // imo suttattho - to hiM khalu hiM, koTTagasuvidhI va gihamuhaM hoti / aMgaNaM maMDavathANaM, aggadAraM duvAraM tu || 1534 / / rassa to ginbhaMtaraM gihaM bhaNati / giha gahaNeNa vA savvaM ceva gharaM gheppati / koTu - miliMdo, suvihI-ba (cha) ddAruprAlido, ete do vi gihamuhaM / hissa aggato bhAvaga aMgaNaM bhaNati / zraggadAraM pavesitaM taM gihaduvAraM bhaNNati / / 1534 / / . gihavaccaM paraMtA, purohaDaM vA vi jattha vA vaccaM / gAddhaM hissa samaMtatato vaccaM bhAti / purohaDaM vA vaccaM patthaM ti vRttaM bhavati / jatthA vA vacca kareMti, taM vacca saNAbhUmI bhaNAti / je bhikkhu maDaga - hiMsi vA maDaga-cchAriyaMsi vA maDaga-dhUbhiyaMsi vA maDaga Asayasi vA maDaga- leNaMsi vA maDaga - thaMDilaMmi vA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 1531-1538 7 i tRtIya uddezakaH maDaga- vaccaMsi vA uccAraM pAsavaNaM paridvavei, pariTThataM vA sAtijjati ||0||72 // tattha maDagagahA mecchANaM, dhUbhA puNa viccagA hAMti || 1535 // chAro tu puMjakaDo, chAracitA virahitaM tu thaMDillaM / vaccaM puNa peraMtA, sItANaM vA vi savvaM tu // 1536 // maDagagihaM NAma mecchANaM gharabbhaMtare matayaM choDhuM vijjati, na ujjhati, taM maDaga-1 - gihaM / zrabhiNava-daDDU apuMjakayaM chAro bhaNNati / iTTagAdiciyA viccA thUbho bhaNNati / maDANaM zrAzrayo mahAzraya sthAnamityarthaH / masANAsaNI praNettuM maDayaM jattha muccati taM maDAsayaM / maDayassa urvAriM jaM devakulaM ta legaM bhaNati / chAracitivajjitaM kevalaM maDayadaTThANaM thaMDilaM bhaNNati / maDayaperaMtaM vaccaM bhaSNati / savvaM vA "sItANaM sItANassa vA peraMtaM vaccaM bhaNNati / / 1536 / / je bhikkhU iMgAla- dAhaMsi vA khAra- dAhaMsi vA gAta dAhaMsi vA tusa- dAhaMsi vA Usa - dAhaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei paridvaveMtaM vA sAtijjati ||sU0||73 || ittha - iMgAla - khAra - DAho, khadirAdI vatthulAdiyA / gomAdirogasamaNo, dahaMti gatte tahiM jAsi || 1537 // khairAtI iMgAlA, vatthulamAtI khAro, jarAtirogamaraMtANaM gAMkhyaNaM rogapasavaNatthaM jattha gAtA ujjhati taM gAta - dAhaM bhaNNati / kuMbhakArA jatya bAhirabho tuse Darhati taM tusaDAhaThANaM / prativarSaM khalagaTTANe jaya bhusaMhati taM bhusaDAhaThANaM bhaNNati / / 1537 / / 225 je bhikkhu abhiNaviyAsu vA golehaNiyAsu abhiNaviyAsu vA maTTiyAkhANisu vA paribhujjamANiyAsu vA aparibhujjamANiyAsu vA uccAraM vA pAvaNaM vA paridvaveti, paridvarvataM vA sAnijjati || mU0||74 || imo tatha - UsatthANe gAo, lirhati bhuMjaMti abhiNavA sA tu / aciyattamaNNalaMhaNa, emeva ya maTTiyAkhANI // 1538 || jattha gAvo UsatthANA lihati, sA bhujamANI NiruddhA Na vA bhaNgati / tattha dosA - sacittamIso 1 smazAna / 2 prAyaH / 26 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra 75-8. puDhavikAyo, ciyattaM gosAmiyassa vaa| Na vA tatya gAvo lehavaMti aMtarAyadoso, aNNattha vA lehaveti puddhvivho| maTTiyAkhANIe vi saccittamIsA puDhavi, jaNavayassa vA praciyattaM, aNAM vA khANIM pavatteti // 1538 // je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA uccAra vA pAsavaNaM vA paridvavei, pariduvetaM kA sAtijjati // 20 // 7 // imo suttattho - paMko puNa cikkhallo, paNo puNa jattha mucchate ThANe / seyaNapaho tu NikkA, su(mu)kkaMti phala jahiM vaccaM // 1536 // sacittAcittavisesaNe puNa saddo / prAyatanamiti sthAnaM / paNo ullii| so jatya ThANe samucchati taM paNagaTThANaM / kaddamabahulaM pANIyaM seo bhaNNati, tassa prAyayaNaM NikkA // 1536 // je bhikkha uMbara-vaccaMsi vA Naggoha-vaccaMsi vA asattha-vaccaMsi vA uccAra vA pAsavaNaM vA parivei, parihaveMtaM vA saatijjti|suu0||76|| je bhikkhU 'DAga-vaccaMsi vA sAga-baccaMsi vA mUlaya-vaccaMsi vA kotthubari-baccaMsi vA khAra-vaccaMsi vA jIraya-vaccaMsi vA damaNa (ga) vaccaMsi vA maruga-vaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei,parihaveMtaM vA saatijjti||suu0||77|| je bhikkhU ikkhu-vaNaMsi vA sAli-varNasi vA kusuMbha-vaNaMsi vA kapyAsa-varNasivA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, parihaveMtaM vA sAtijjati // 0 // 7 // je bhikkhU amoga-vaNaMsi vA sattivaNNa-vaNaMsi vA caMpaga-varNasi vA cUya-vaNaMsi vA annayaresu vA taruppagAresu vA pattovaesu pupphovaesu phalovaesu bIovaesu uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei. pariTThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||76|| uMbarassa phalA jattha giriuDe uccavijjati taM uMbaravaccaM bhaNNati / evaM Naggoho vaDo, masatyopippalo, pilakkhU pippalabhedo, so puNa itthayAbhihANA pippalI bhaNNati // 1536 / / etesAmaNNataraM, thaMDille jo tu vosire bhikkhU / pAsavaNuccAraM vA, so pAvati ANamAdINi // 1540 // kaMThA ete puNa samve vi thaMDilA dezA''hiMDakena janadadaprasiddhA jnyeyaa| tividhe uvadhAe pAuMti / AyA saMjama pavayaNa, tividhaM uvaghAiyaM tu NAtavvaM / gihamAdiMgAlAdI, susANamAdI jahA kamaso // 1541 / / 1 DAgo, ptrsaago| 2 tahappagAresu / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyAcA 1539-1545 ] tRtIya uddezakaH 227 gihe bhaauvaaghaato| taM gihaM apariggahetaraM vA / aparigahe mAsalahu~, sapariggahe caulaha, mevhaNa-kaDhaNAdayo dosA / evaM maDagAtisu vi susANamAtiesu pavayaNovaghAto, prasutiThANAseviNo ete kApA - likA iva / caulahu pavasesA prAyaso saMjamovaghAtiNo uvaujja appaNA jo jattha uvaghAto so tattha vattavyo // 1541 // ime dosA chaDDAvaNa paMtAvaNa, tattheva ya pADaNAdayo diDhe / adidra aNNakaraNe, kAyAkAyANa vA uvari // 1542 // ___gihAtiviruddhaThANe vosiraMto chaDDAvijjati, paMtAvijjati vA, tattha vA pADei, ete diDhe dosaa| pradiDhe puNa aNNaM iMgAlAtidAhaTThANaM kareMti, kAyavirAhaNA bhavaMti, taM vA saNaM kAyANa uvari chddddeti||1542|| bitiyapadamaNappajjhe, prosaNNAiNNa-rohagaddhANe / dubbala-gahaNI gilANe, jayaNAe vosirejjAhi // 1543 / / praNappajjhe khittAtI, bhosaNamiti cirAyayaNaM aparibhogaTTANaM, pAiNNaM pAyariyaM savvo jaNo jatva vosirati / rohage vA aNNaM paMDilaM Natthi, praddhANa paDivaNNo vA bosirati, dubbalagahaNI vA aNNa thaMDinaM gaMtuM na sakketi, gilANo vA jaM appadosataraM tattha vosirati / esa jayaNA / adhavA - aNNo avaloeti, aNNo vosirati / paura - daveNaM kurukuyaM kareti // 1543 // je mikkhU sapAyaMsi vA parapAyaMsi vA diyA vA rAmro vA viyAle vA ubbAhijjamANe sapAyaM gahAya parapAyaM vA jAittA uccAraM pAsavaNaM vA parihavettA aNuggaai sUrie eDei; eDataM vA sAtijjati; taM sevamANe Avajjati mAsiyaM parihAraTThANaM ugdhAtiyaM ||suu0||80 rATha ti saMjmA, viyAle ti saMjjhAvagamo, tatprAbalyena bAdhA ubbAhA, appaNijjo saNAmattamo sagapAya bhaNNati / appaNijjassa prabhAva parapAte vA jAittA vosiraha / paraM ajAiuM vosiraMtassa mAsalahu, bhaNuggae sUrie chaDDeti mAsalahu, mattage NikkAraNe vosirati maasulhuN| NijjuttI No kappati bhikkhussA, Niyamatte taha parAyae vA vi / vosiriUNuccAraM, vosiramANe ime dosA // 1544|| Niyamattae parAyattae vA No kappati bhikkhussa vosiriu // 1544 // jo vosirati tassa ime dosA - sehAdINa duguMchA, NisirijjaMtaM va dissagArI NaM / uDDAha bhANa-bhedaNa, visuyA vaNamAdipalimaMtho // 1545 / / saMho gaMgheNaM vA daLUNa vA vipariNamejja, duguMcha vA karejja, imehiM haDDasaravakhA vi jitaa| pAriko vANisirijjataM daTuM uDDAhaM karejja - maho ime bhasuiNo savvalogaM viTTAleti / bhANabheyaM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra-80 karejja / udite prAicce jAva prittuveti| visuprAveti tti-jAva - uvvaveti vA tAva suttatye palimaMtho bhavati / mAdisaddAto pareNa diDhe saMkA, bhotigaadipsNgo||1545|| codagAha - eyaM suttaM aphalaM, attho vA do vi vA virodhaNaM / codaga! do vi asatthA, jaha hoMti taha NisAmeha // 1543 // sutte vosiraNaM na paDisiddha, tumaM puNa pratyeNa paDisehesi / evaM egatareNa praphaleNa bhavitavvaM / dovi paropparaM virodheNa ThitA / AyariyAha - "codaga", pacchaddhaM / kaMThaM // 1546 / / suttaM kAraNiya / ke te kAraNA? ime gelaNNamuttamaDhe, rohaga-addhANa-sAvate tenne| dIhe duvitha ruyAde (e), kahaga duga abhiggahA saNNo // 1547 / / gilANA kAiyasaNNAbhUmI gaMtuM Na taraMti, praNAsagamuttamaTTha taM paDivaNNo Na tarati gatuM, roSage kAiyasaNNAbhUmI patthi sAgAriyapaDibaddhA vA, addhANe sacittAtI puDhavI, rAmro vA vasahIao Niggacchatassa sAvayabhayaM / evaM teNa-dIha-jAiyabhayaM pi / pamehe mutta - sakkarAe ya eyAte duviha - ruyAe puNo puNo vosirati / maNimogakaraNe dhammakahaNe y| abhiggahe - moyapaDima paDivaNNo / bhAvasaNNo vA kAiyasaNNAbhUmI gaMtuM Na tarati // 1547 // appe saMsattammi ya, sAgara'ciyattameva paDibaddha / pANadayA''yamaNe vA, vosiraNaM mattae bhaNitaM // 1548 // appA kAiyabhUmI, saMsattA vA kAiyabhUmI, sAdhussa vA bAhire saNNAyagAdi sAgAriyaM, sejAyarassa vA aMto vosirijjamANe praciyattaM, itthIhiM vA samaM bhAvapaDibaddhA kAiyabhUmI, pANadayaTThA vA, vAsamahiyAsu paDaMtIsu / vijjAe uvayAro, kAiyAe mAyamiyavvaM kaauN| etehiM kAraNehiM mattae vosiriuM bAhiM jayaNAe utite sUrie paTTaveti // 1548 // 'abhiggaha - 2appa-dArANaM imA doNha vi vyAkhyA - Abhiggahiya tti kae, kahaNaM 'puNa hoti moyapaDimAe / appo tti appamodaM, modabhUmI vA bhavati appA // 1546 // puvvaddhaM kaMThaM / appamiti motaM, appaM puNo puNo bhavati kAiyabhUmI vA appA teNa mattae vosirati // 1546 / / etehiM kAraNehiM, vosiraNaM divasato va rattI vA / pagataM tu Na hoti divA, adhikAro ratti vosaTTe // 1550 // iha sUtre divasato NAdhikAro, rAto vosiriteNAhikAro 1550 // 1 gA0 1547 / 2 gA0 1548 / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1546-155 tRtIya uddezakaH 226 saga-pAyammi ya gato, adhavA para-pAyagaMsi jo bhikkhU / uccAramAyarittA, sUrammi aNuggae er3e // 1551 / / ___ kaMThA / uccAro saNNA, pAsavaNaM kaatiyaa| jo rAmro vosiriu aNuggae sUrie pariDhuveti tasseyaM suttaM // 1551 / / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, surammi aNuggae eDe // 1552 / / kaMThA rAto pariDhuveMtassa ime dosA - tennaarkkhiysaavy-pddinniiy-nnpuNs-itthi-tericchaa| ohANapahi vehANase ya vAle ya mucchA ya // 1553 // rAmo Niggayo teNAravikhaehiM gheppejja, sIhamAraNA vA sAvatehiM khajjejjA, paDiNImo vA paDiyariu rAmro prappasAgArite paMtAvejja, paDiNopo vA bhoja - esa cora pAradAriyo tti jeNa rAmro Niggacchati / NapuMsago vA rAto balA geNhejja, itthI vA geNhejjA / ahavA - ahAbhAveNaM sAdhU itthI ya jugavaM NigatA tatya saMkAiyA dosaa| evaM mahAsaddiyA ditirikkhie vi saMkejja / adhavA - NapuMsa-itthI-tiricchIe vA koti praNAyAra sevejjaa| prohANapehI vA divasato chidaM malabhamANo rAto samAhipariDhavaNalavakheNa - prohaavejjaa| evaM vehANasaM pi karejjA / sappAtiNA vA vAleNa - khaito Na tarati prakkhAuM, mucchA vA se hojja / jamhA ete dosA tamhA Na pariTTaveyavvo samAhimattagro aNuggae sUrie / kAraNe puNa aNuggate ni pariveti // 1553 // bitiyapade sAgAre, saMsattappevva NANa hetu vaa| etehiM kAraNehiM, sarammi aNuggae eDe // 1554 / / uggaai sUrie pariTuvejjamANe sAgAriyaM bhavati, aMto kAIyabhUmI appA, saMsattA vA, tAhe divasato vi mattae vosiriu rAmro prappasAgArite bAhiM paridRvijjati / uggate sUrite jAva pariveti visuvAveti vA tAva suttapalimaMtho mahaMto bhavati ti aNuggae sUrie pariveti, pareveto suddho bhavatItyarthaH / / 1554 / / // iti visesa-nisIhacuNNIe tatio uddesao samatto / / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha uddezakaH ------ -- ------- uktastRtIyodde zaka idANi caturthaH / tasyAyaM saMbaMdhaH - pAsavaNa-paDaNa Nisikajja-Niggato gomiyAdi gahitammi / taM moyaNaTutAe, rAyaM attIkaraNamAdI ||155shaa pAsavAM kA iyA, tassa paDaNaM ti vA ujjhaNaM ti vA egalaiM, NisI rAtrI, eteNa kAraNeNaM rAmo Ni gato. gomiyA daMDavAmiyA tehi dheppejja, tadityanena sAdhu saMbadhyate, tassa moyaNaTutAe rAyANaM pAtmIkaroti / prAdisadAto accIkaraNamAdisUtA sUiyA / / 1555 / / je bhikkha rAyaM attIkarei kareMtaM vA sAtijjati ||s0||1|| . attIkaraNaM raNNo, sAbhAvita kaitavaM ca NAyavvaM / puvAvarasaMbaddha, paJcakkha-parokkhamekkekkaM // 1556 / / taM paNa prattIkaraNaM duvidha - sAbhAviyaM katitaviyaM ca / sAbhAvitaM saMtaM saccaM ceva, so tassa maya gija pro / kaitavaM puNa prliyN| taM puNo ekke vakaM duvidhaM-putra 'saMthutA vA, pravaramiti pacchAsaMbaddhaM vaa| ta puNo duvidha - paccavasvaM parokvaM ca / paccavakhaM sayameva kareti, parokkhaM aNNa kAraveti / grahavA - rAjJaH samakSa pratyakSaM, anyathA parokSa bhavati // 1556 / / maMte paccakkha-parokkhe imaM bhaNNati - rAyamaraNammi kula-ghara-gatAe jAtomi avahitAe vA / nivAsiyaputto va mi, amugattha gateNa jAto vA // 1557 / / ra'yANa mane devI prAvaNa sattA kulagharaM gayA, tIse prahaM putto jahA khuDDagakumAro / bhavahiyAe ya jahA pa umAvatIe karakaMDU koi rAyaputto NicchUDho / aNNatthagateNaM teNAhaM jAto, jahA abhykumaaro| pramugatya gaeNa ra SNA prahaM jAto, jahA vasudeveNa jarAkumAraH / uttaramahurANieNa vA aNNiyaputto . / 1557 / / mata parakaraNaM kaha saMbhavati ? dullabhapavesa lajjAlugo va emeva'maccamAdIhiM / paccakkha-parokkhaM vA. kArejjA saMthavaM koyI // 1558|| 1baddha / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 1-6 tattha rAyakule dullabho paveso, lajjAluoo vA mo sAdhU, apaNo asatto prattIkaraNaM kAuM tAhe zramaccamAtIhi kAraveti / "emeva gahaNAto asaMtaM saMvajjhati / " ete caiva kulagharAtikAraNA koti jahAvijANato paccakkhaM parovakhaM saMthavaM kareja, zramaccamAdIhiM vA kAravejja / / 1558 / / 232 eto egatareNaM, attIkaraNaM tu saMta'saMteNaM / attIkareti rAyaM, lahu lahugA ANamAdINi || 1556 / / saMte paccakakhe parokkhe vA mAsalahuM, asaMte paccavakhe parokakhe vA caulahu, ANAiNo ya dosA, gulome paDilome vA uvasagge karejja | 11556 // rAyA rAyasuhI vA, rAyA mittA mittasuhiNo vA / va taM soccA || 1560 // bhikkhussa va saMbaMdhI, saMbaMdhimuhI sayameva rAyA, rAjJaH suhRdaH, te punaH svajanA mitrA vA rAjJo, amitrA te svajanA dAyAdA prasvajanA vA kenacit kaarnnen viruddhA, amitANa vA je suhiNo sAdhussa vA je saMbaMdhiNo, tANa vA saMbaMdhINa je suhI, te taM socvA duvihe uvasagge karejja / / 1560 / / saMjamavigghakare vA, sarIrabAhA kare va bhikkhussa / lome paDilome, kujA duvidhe va uvasagge // 1561 / / saMjama vigdhakare vA uvasagge sarIrabAhAkArake vA karejja / je saMjamavigdhakarA te aNukUlA, itare paDhikUlA / ete duvihe uvasagge karejja / / 1561 / / tatthime aNukulA - sAtija rajasiriM, juvarAyattaM va geNhasu va bhoge / iti rAya tassuhIsu va uTThejitare yataM ghettuM // 1562 / / rAyA bhagati - rajjasiri sAijjasu grahaM te payacchAmi, jugarAitaM visiTThe vA bhoge geNhasu, "iti". upapradarzane / rAyA evamAha, tasya suhRdaH tepyevamena AhuH / " itare" tti je raNNo paDiNIyA paDiNIyANa vAje suhiNo, te taM uppannAveuM ghettuM vi utthAgaM karejjA uDDamaraM kareMtItyarthaH / / 1562 / / suhiNo va tassa vIriyaparakkame pAtu sAhae raNNo / tosehI esa NivaM, amhe tuNa suTTa pagaNeti || 1563 / / je puNa bhikkhumuhigo te tassa sAhussa vIriyabalaparikkama gAuM uppabvAveti sAheti vA raNNI, so taM uppavvAvei / te puNa kiM upabdhAvati ? esa rAyANaM tosehiti ti, amhe rAyA Na muTTha paganeti / / 1563 // ime sarIravAhAkarA paDilA uvasaggA moma dhimuMDieNa kujA va raJjavigdhaM me / emeva mahI darimate vippadotare mAre || 1565 || Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1556 caturtha uddezaka: rAyA bhaNati-praho imeNa samaNeNa mahAyaNamajhe probhAmino dhik muMDitena durAtmanA ya evaM bhaasste| ahavA - eSa bhogAbhilASI mama parisaM nidiuM rajjavigdhaM karejja / taM so rAyA haNejja vA, vidhejja vA, mArejja vA, raNo je sudrI tehiM prANeuM raNo darisite rAyA taheva paDikUlaM uvasaggaM krejj| itare NAma je raNo amittA amittasuhiNo vA te raNNo paDiNoyattAe taM mAreja bhikkhussa, NIyA vA paDilome uvasagge karejja / / 1564 / / uddhaMsiyAmo logaMsi, bhAgahArI va hohitI mA Ne / iti dAyigAdiNItA, kareja paDilomamuvasagge // 156 / / ___ "uddhaMsiya" tti probhAsiyA amhe eteNa logamanjhe, probhAsiyo vA esa amha bhAgahArI hohiti tti mA vA amhaM adhikataro ettha rAyakule hohiti ti| dudhayaNa - ghAya- baMdhAiehiM uttAveMti mAreti vA / jamhA ete dosA tamhA Na kappati raNNo attIkaraNaM kAuM // 1565 / / kAraNe puNa kappati - gelaNNa rAyaguDe, veraja viruddha rohagaddhANe / omubbhAvaNa sAsaNa, NikkhamaNuvadesakajjesu // 1566 // gilANassa vejjeNa uvadiTuM haMsatellaM kallANaghayaM tittagaM mahAtitagaM vA kalama - sAli-modaNo vA, tANi paraM raNo havejja, e attIkaraNaM kareti // 1566 / / imA jayaNA - paNagAtimatikkato, pArokkhaM tAhe saMtasaMteNaM / emeva ya paJcakkhaM, bhAvaM NAtuM va uvajUo // 1567 // paNagaparihANIe jAhe mAsalahu~ patto tAhe saMtaM parokkhaM raNo attIkaraNaM kareMti, pacchA asaMtaparokkhaM / emeva ya paJcavakhaM saMtAsaMtehiM NAyavvaM / aNNAdeseNa saMta parokkhaM, tato saMtaM paccakkhaM / evaM asaMtaMparokkha paccakkhaM / raNNo ya bhAvo jANiyaco - priyApriyeti / jo ya lakkhaNajutto u yo darzanIyaH tejasvI vA sa attIkaraNaM kareti / 'rAyaduDhe vA uvasamaNNaTThA, verajje vA prAtmasaMrakSaNArthe, viruddharajje vA saMkamaNaTTA, rohage vA NiggamaNaTThA, apphavaMtA vA bhattaTThA, raNA vA saddhi praddhANaM gacchaMtA, evaM bahusu uppattiesu kAraNesu, prome vA 2bhattaTThA, vAdakAle vA pavayaNa umbhAvaNaTThA, paDiNIyassa vA sAsaNaTThA, atIkato vA jo Nikkhameja tavaTThA, dhamma vA paDivajiukkAmassa dhampovaesadANaTThA kula - gaNAtikajjesu vA praNegesu // 1567 / / je bhikkhU rAyArakkhiyaM attIkareti, aMttIkarataM vA sAtijati ||s0||2|| je bhikkhU NagarArakkhiyaM atIkarati attIkarataM vA sAtijati ||suu0||3|| je bhikkhU NigamArakkhiyaM attIkareti, attIkarataM vA sAtijati ||suu0||4|| je bhikkhU desArakkhiyaM attIkarati attIkareMtaM vA sAtijati ||s0|| je bhikkhU savvArakkhiyaM attIkarati, attIkarataM vA sAtijati ||suu0||6|| 1 gA0 1566 vyaakhyaa| 2 apphacaMtA / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 . . sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra7-18 etehiM kAraNehiM, attIkaraNaM tu hoti nAyavvaM / rAyArakkhiya-nAgaraNegamasavve vi esa gamo // 1568 / / etehiM uttarakaraNehiM raNo attIkaraNaM kareja / rAyANaM jo rakkhati so rAyArakkhipro-sirorakSaH tattha vi so ceva gmo| NagaraM rakkhati jo so Nagararakkhio kottttpaal| sabapagaiyo jo rakkhati NigamA. rakkhiyo, so settttii| deso visato, taM jo rakSati so desArakkhiyo, coroddharaNikaH / etANi savANi jo rakvati so savArakkhiyo, eteSu sarvakAryeSu ApRcchanIyaH sa ca mahAbalAdhikatetyarthaH / etesi paMcaNhaM suttANaM imaM pacchaddhaM aidesaM karoti / rAyAraviSaya - NAgaraNegamasambe vi / api zabdAd dezArakSako draSTavyaH / etesu vi emeva ussaggavavAyagamo daTThayo / 1568 / / je bhikkhU rAyaM accIkareti, acIkarataM vA sAtijati ||suu0||7|| je bhikkhU rAyArakkhiyaM aJcIkareti, aJcIkareMtaM vA sAtiJjati // 10 // je bhikkhU NagarArakkhiyaM aJcIkareti, accIkareMtaM vA sAtijati / / 0 // 6 // je bhikkhU NigamArakkhiyaM aJcIkareti, accIkarataM vA sAtijati // 0 // 10 // je bhikkhU desArakkhiyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijati ||suu0||11|| je bhikkhU savvArakkhiyaM aJcIkareti accIkareMtaM vA sAtijati ||suu0||12|| arcanaM arcA, arcAyA: karaNaM arcAkaraNaM / accIkaraNaM raNNo, guNavayaNaM taM samAso duvidhaM / saMtamasaMtaM ca tathA, paJcakkha-parokkhamekkekkaM // 1566 / / raNo accIkaraNaM kiM ? guNavayaNaM sauryAdi, taM duvidhaM - saMtamasaMtaM, ekkekkaM paJcavakhaM parokkhaM // 1566 // etto egatareNaM, accIkaraNeNa jo tu rAyANaM / accIkareti bhikkha, so pAvati aANamAdINi // 1570 // kaMThA imaM guNavayaNaM - ekato himavaMto, aNNato sAlavAhaNo rAyA / samabhArabharAktA , teNa Na palhatthae puhaI // 1571 / / rAyA rAyasuhI vA, rAyAmittA amittamuhiNo vA / bhikkhussa va saMbaMdhI, saMbaMdhi-suhI va taM soccA // 1572 / / saMjamavigdhakare vA, sarIrabAdhAkare va bhikkhussa / aNulome paDilome, kujA duvidhe va uvasagge // 1573 / / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyagAthA 1568-1576 ] caturtha uddezakaH 235 gelaNNa rAyaduThe, verajja viruddha rohagaddhANe / aomubbhAvaNa sAsaNa, NikkhamaNuvaesakajjesu // 1574 / / etehi kAraNehiM, accIkaraNaM tu hoti kAtavvaM / rAyArakkhiyaNAgara-Negamasavve vi esa gamo // 1575 // pUrvavat / je bhikkhU rAyaM atthIkareti, atthIkarataM vA sAtijjati suu0||13|| . je bhikkhU rAyArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati ||s0||14|| je bhikkhU NagarArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati ||suu||15|| je bhikkhU NigamArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati // 20 // 16 / / je bhikkhU desArakkhiyaM utthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati ||s0||17|| je mikkhU savvArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati ||suu0||18|| atthayate atthI vA, kareti atthaM va jaNayate jamhA / atthIkaraNaM tamhA, taM vijjaNimittamAdIhi / / 1576 / / sAhU rAyANaM attheti prArthayati / sAdhU vA tahA kareti jahA so rAyA tassa sAhussa pratthIbhavati prArthayatItyarthaH / sAdhU vA tasya rAjJaH artha janayati, dhAtuvAdAdinA karotItyarthaH / jamhA evaM kareti tamhA pratyIkaraNaM bhaNNati / sAdhU rAyANaM bhaNAti - mama asthi vijjANi mattaM vA tItANAgataM nANaM,tAhe so rAyA pratthIbhavati / AdisaddAto rasAyaNAdijogA / / 1576 / / imaM atthIkaraNaM - - dhAtunidhINa darisaNe, jaNayaMte tattha hoti saTThANaM / attI- accI- attheNa, saMtamasaMteNa lahulahuyA // 1577 // dhAtubAteNa vA se atthaM kareti, mahAkAlamaMtega vA se NihiM dariseti, evaM atthaM jaNayato saTThAgapacchittaM / "'chakkAyacausu lahu" gAhA / sIhAvaloyaNeNa gato'pyarthaH- punarucyate - prattI accI atthI, etesu saMtesu mAsalahuM, asaMtesu caulahuM / / 1577 / / etto egatareNaM, atthIkaraNeNa jo tu rAyANaM / atthIkareti bhikkhU, so pAvati ANamAdINi // 1578 / / rAyA rAyasuhI vA, rAyAmittA amittasuhiNo vA / bhikkhussa va saMbaMdhI, saMbaMdhisuhI va taM soccA // 1576 / / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samASya-cUNike nizIthasUtra [ mUtra-16 saMjamavigdhakare vA, sarIrabAdhAkare va bhikkhussa / aNulome paDilome; kujjA duvidhe va uvasagge // 1580 // gelaNNa-rAyaduDhe, verajja viruddha rohgddhaanne| omubhAvaNa sAsaNa, NikkhamaNuvaesakajjesu // 1581 // etehi kAraNehiM, atthIkaraNaM tu hoti kAtavvaM / rAyArakkhiya NAgara-Negamasacce vi esa gamo // 1582 / / pUrvavat je bhikkhU kasiNAzro osahIo AhAreti AhAreMtaM vA sAtijati ||s0||16|| kasiNA saMpuNNA, davvato abhiNNA, prosahiro sAlimAtiyAno, pAhAreti bhuMti, tassa mAsalahu~ / kasiNattamosahINaM, davve bhAve caukkabhayaNA tuM / davveNa jA sagalA, jIvajuttA bhAvato kasiNA // 1583 // kasiNatte prosahINa davvabhAvehi caubhaMgo kaayyo| dabato kasiNA satusA akhaMDitA aphuDinA / bhAvakasiNA jA saceyaNA / / 1583 / / satusA sacetaNA vi ya, paDhamabhaMgo tu osahINaM tu / vitio sacetaNa'tusA khaMDitagAdhA aticchaDitA ||1584 // jA satusA davvato abhiNNA saceSaNA ya, esa pddhmbhNgo| jA saceyaNA atusA ceyaNA taMdulA satusA vA khaMDitA "aticchaDitA" egaducchaDA va katA // 1584 / / esa bitiybhNgo| NiyagaTThitimatiktA , satusA bIyA tu tatiyo bhNgo| paDhamaM pati vivarIzro, cautthabhaMgo muNetanyo // 158 // __NiyagA prAtmIyasthiti, tamatikatA acetanA ityarthaH, davvato puNa satusA prakhaMDitA praphuDitA, erisA jA osahIno / esa tatiyabhaMgo / bhAvato Niya gaThitimatikkatA davato bhiNNA / esa paDhamabhaMga pati vivarIto caturthabhaMgo bhavatIti / / 1585 / / etesu caubhaMgesu imaM pacchittaM - do lahuyA dosu lahuao, tavakAlavisesitA jadhA kamaso / parittosadhINa sodhI, eseva gurU aNaMtANaM // 1586 / / pAillesu dosu bhaMgesu caulahugaM, pacchimemu dosu bhagesu mAsalahuM, jahAva meM prAtillAto samAra tavakAlabisesiyA / paDhame dohiM vi gurU, bitie tavaguru, tatie kAlaguru, ca utthe dohi vi lahuM / eka paritte bhnniyN| agaMtabIesu evaM ceva pacchittaM gurugaM daTThavvaM // 1586 / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1580 -1561 ] caturtha udadezaka: codagAha - aNNoNNeNa viruddha tu, sodhiM suttaM ca mA bhaNa / sA tu saMghaTTaNe sohI, paMcAhA bhuMjato suttaM // 1587|| suttagahaNato iha sutte bitiesu mAsalahuM, sodhigrahaNAto iheva peDhigAe pratthe bIemu paNa gaM dattaM, ee do vi aNNoNNa - viruddhA / mA evaM bhaNAhi prAcAryAha - "sA tu saMghaTTaNe" pacchaddhaM / paMcarAiMdiyA pratyeNa je bIesu bhaNitA te saMghaTTaNe dama / puNa bhujato sutte mAsalahuM, ato bhaNiyaM tamhA no aNNoNNaviruddhaM // 1587 / / aNNe pAyariyA vakkhANeti atthato coie| prAcArya uttaramAha - "aNoNeNa'' gAhA - zeSaM pUrvavat / puNaravi coyaga - jaM ca bIesu paMcAho, kaMDaroddesu mAsiyaM / tattha pAtI tu so bIyaM, kuMDaroTTAtu Niccaso // 1588 // codako bhaNati - bIesu saMghaTTiaisu paNagaM, kuDaroTTesu saMghaTTiesu mAsalahuM / ettha ki kAraNa ? tusamuhIkaNiyA kukkasa - mIsA kuDaga bhaNNati, asatthovahato prAmo ceyaNaM taMdulaloTTo roTTo bhaNati / ___ Ayarizro bhaeNata - 'tattha pAtI tu" pacchaddhaM / coite tattheva ca uttaraM bhaNNati "pAti" rakkha ti so tuso taM bIyaM teNa tattha paNagaM, kuMDaroTTo puNa gitusA teNa tattha mahaMtatarI pIDA, prato tatthamAsitaM // 1588 // etesAmaNNataraM, kasiNaM jo osadhiM tu AhAre / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1586 // tila mugga-mAsa-cavalaga-godhUma-caNaya-sAli - kaMgumAtiyANaM praNataraM kasiNaM bhujati, so prANAtidose pAvati // 1586 // ime dosA - palimaMtho aNAiNNaM, jo NigghAto ya saMjame / atibhutte ya AyAe, patthArammi pasajjaNA // 1560 // ___ cavalayamAtiyAsu saMgAsu sacittAsu pracittAsu vA palimaMthopagariseNa saMjamo maMthijjati jeNa so palimaMtho, sahUNa vA tAno praNAiNNA, joNIbhUte bIe joNIghAto bhavati tti sacitte asaMjamo bhavati / rasAle vA pratibhutte vIsUiyAti prAyavirArahaNA / aNNatare vA dohe rogAyake bhavati / tattha patthArapasaMgo - prastaraNaM prastAra:, prastAre uttarottaraduHkhasaMbhava ityarthaH // 1560 // tattha paritAvamahAduHkhe gahA - bitiyapadaM gelaNNe, praddhANe ceva taha ya omammi / kasiNosahINa gahaNe, jataNAe pakappatI kaau|1561|| Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 sabhASya-cUNi ke nizIthasUtre [ sUtra 20-21 vejjubadesA gilANo bhuMjati, bhattAlabhe praddhANe aphavvatA vA prome kasiNosahIgahaNaM krejaa| taM pi jayaNAe paNagAtimAsapatto, pacchA carimabhaMgeNa, tato tatiyabhaMge, tato bitiyabhaMge, tato paDhameNa, evaM mahaNaM kAuM kappati // 1561 // je bhikkhU Ayariehi adinnaM AhAreti, ___AhArataM vA sAtijjati ||suu0||20|| je bhikkhU prAyariovajjhAehiM avidiNNaM vigatiM zrAhAreti, __ AhArataM vA sAtijjati ||suu0||21|| prAcAryeva upAdhyAya prAcAryopAdhyAyaH, asahoNe vA pAyarie uvajjhAyo pucchijjai / ahavA - uvajjhAyagahaNeNaM jo je purato kAu viharati so puNa pucchiyavvo / avidiNNaM pradattaM aNuNNAyaM, aNNataragahaNAto NavavigaIpro jo pAhArei tassa mAsalahu~ / esa suttattho / Nijjutti vitthareti - icchAmo nAu kA vigatI ? kevatiyAno vA ? - telle ghata NavaNIte, dadhivigatIo ya hoMti cattAri / phANiya-vigaDe do do, khIrammi ya hoMti paMceva // 1562 / / mahupoggalammi tiNNi va, calacala ogAhimaM ca ja pakkaM / etAsiM avidiNNaM, jogamajoge ya saMvaraNe // 1563 // savve tellA egvigtii| aNNe bhaNaMti - khAratellaM ekkaM vigatI, sesA puNa tellA vi vigaiyA / levADA puNa sabbe ghatA, ekkA ya vigtii| evaM NavaNIyAdi / dahiviga tIno vi cattAri, gAva-mahisI-aya-elagANaM ca / phANigro gulo bhaNNati, so duviho- chiDDaguDo khaDahaDo ya / viyaDaM majja, tassa do bhedA- piTukaDaM gulakaDaM ca / khIrANi paMva gAvI mahisI aya elaya uTTINaM c| mahUNi tiSNi - koMtiya, makkhiyaM, bhAmaraM ca / poggale tiNNi-jalayaM thalayaM khahayaraM ca / calacaleti - tavae paDhamaM jaM dhayaM khittaM tattha aNNaM ghayaM apakkhivaMtI Adime je tiNi ghANA payatite calavale ti teNa te cala calagogA himaM bhAti / tatyeva ghate je sesA paccaMti tega cale tti, ato teNa prAtillA tiNi ghANA mottu sesA paccakkhANissa kappaMti, jati aNaM dhayaM Na pakkhivati / jogavAhissa puNa sesagA vigatI / etesi vigatINaM jo aNNataraM vigati pAhAreti jogavAhI vA ajogavAhI vA saMvaraNe vA // 1563 / / AgADhamaNAgADhe, davidhe joge ya samAsato hoti / AgAheM Navaga-vajjaNa, bhayaNA puNa hota'NAgADhe // 1564 // jogo duviho -- prAgADho praNAgADho ya / prAgADhatarA jammi joge jaMtaNA so AgADho yathA bhagavatItyAdi / itaro praNAgADho yathA uttarAdhyayanAdi / prAgADhe progAhimavajjA Nava vigatImo vajijjaMti, dasamAe bhayaNA / savvA bhogAhima-vigatI paNNattIe kappati / mahAkappasutte ekkA paraM modagavigatI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagApA 1562-1600] caturtha uddezaka: 239 kappati, sesA prAgAvesu sabavigatIto Na kappaMti / praNAgADhe puNa dasavigatIto bhatitAyo / jamo gurumaNuNNA to kaNaMti, aNuNNAe viNA Na kappaMti, esa bhayaNA / / 1564 // - aNuNNAto vA avidhIe to jogabhaMgo bhavati / jogabhaMgo duvidho - savvabhaMgo, desabhaMgo ya / vigatimaNaTThA bhuMjati, Na kuNati AyaMbilaM Na sddhtii| eso tu savvabhaMgo, dese bhaMgo imo tattha // 1565 // vigatI NikkAraNe aNuNNApro bhujati, pAyaMbilavArae AyaMbilaM Na kareti, sabarase ya bhuMjAta, Na saddahati vA, ema savvabhaMgo / mAgADhe savvabhaMge cauguru, aNAgADhe sababhaMge caulahuM, imo desabhaMgo / / 1565 // kAussaggamakAtuM, bhuMjati bhottUNa kuNati vA pacchA / saya kAUNa vA bhuMjati, tattha lahU tiNNi u visiTTA // 1566 // jadi kAraNe kAussaggamakAu bhujati, bhottUNa vA pacchA kAussaggaM kareti, sayaM vA kAussaggaM kAu bhuMjai, 'avaro guru bhati - mama vigati visajjeha, eesu vi causu vi mAsalahuM tavakAlavisiTuM / pautthe dohi vi lahu |jo puNaM kAraNe aNuNAto kAussaggaM kAu bhujati so suddho| AgADhajoge vi desabhage evaM ceva, NavaraM - mAsaguru / praNAgADhAgADhajogANa desabhaMge imaM pacchittaM // 1566 // Na kareti bhuMjitUNaM, kareti kAUNa bhuMjati sayaM tu / vIsajjeha mamaM ti ya, tavakAlavisesio mAso // 1567 / / uktArthAH / imo vigativivajjaNe guNo - jAgaraMtamajIrAdI, Na phuse lUhavittiNaM / jogI 'haM ti suhaM laddha, vigatiM pariharissati // 1598 // suttatthajjhavaNaheu rAto jAgaraMtaM ajIrAtiyA dosA Na phusaMti lUhavittiNaM / kiM cAnyat ? jogImiti laDhe vi suheNaM vigati vajjeti // 1598 // kAraNe jogI vi vigati prAhAreti - bitiyapadamaNAgADhe, gelaNNa-vae-mahAmaha'ddhANe / ' zrome ya rAyadudde, aNagADhAgADhajataNAe // 1566 / / praNAgADhagelaNNagahaNAto gADhaM pi gahiyaM, "vaige" tti goulaM, mahAmaho iMdamahAdi, praddhANe vA, prome dubhikkhe, rAyaDhe vA, etehiM kAraNehiM praNAgADhajogI prAgADha jogI vA jayaNAe vigati bhujati // 1566 // joge gelaNNammi ya, zrAgADhitare ya hoti ctubhNgo| paDhamo ubhayAgADhe, bitimro tatio ya ekkeNaM // 1600 // 1 gA0 1567 / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-21 joga - gelaNNesu, AgADha praNAgADhesu caubhaMgo kAyabo / paDhame ubhayamavi bhAgADhaM, bitie jogo pAgADhI, Na gelaNaM / taiMe na jogo, gelaNNaM AgADhaM / cautthe do vi praNAgADhA // 1600 // ubhayammi va AgADhe, daDallayapakkaehi tiNNi dinne| makkheti aThAyaMte, pajjetiyare diNe tiNNi // 1601 // ubhayAgADheti paDhamabhaMge "daDDhellaga" progAhimaNiggAlo, jaMvA dohi tihi vA davehiM gidaDDheM pakkaillagaM, haMsatellamAtIehiM pati- diNe tiNi diNe makkheti / 'aThAyate" ti jai rogo na uvasamata tAhe pravare tiNi diNe uvaruvAra ceva daDDhellagAtie pamajjati // 1601 // ... jattiyamette divase, vigati sevati Na udise te tu / taha vi ya aThAyamANe, NikkhavaNaM savvadhA joge||1602|| jattie divase taM daDDhellagAtivigati pamajjati tattiyANi divasANi Na uddisati, jati taha vi rogo na uvasamati tAhe se savvahA jogo Nikkhippati // 1602: / jati NikkhavatI divase, bhUmIgro tattie uvari bddhe| aparimiyaM uddeso, bhUmIo paraM tadhA kamaso // 1603 // jattie divase Nikkhittajogo acchani puNo ukvittajoge jogabhUmImo tattie divase uri vaDhijjati / jogabhUmIe cirAyaNajogabhUmIe vi je keti divasA sesA jogabhUmyato bhaNNati / tattha mahAviNI kamaTThagassa aparimino uddeso cirAyaNajogabhUmIe paramo vaDDhidivasesu kameNa uddeso kajjati / aNNe bhaNaMtijattie divase Na uddiSTuM tattie divase aparimitto udde so kAyabbo, tato paraM kameNa uddeso // 1603 / / iyANi bitiyabhaMgo - gelaNNamaNAgADhe, rasavati hovvare asati pakko / taha vi ya aThAyamANe, mA var3e Nikkhive taheva / / 1604 // joge pAgADhe gelaNNe aNAgADhe gehAvagADhabhattaraso tIe chubbhati hovarate vA te Ne hAvayavapoggalA sarIramaNupaviTThA rogovasamA bhavaMti, tato baDDallaga - pakkelagehi makkheM ti, diNe 3 aTThie pajje ti, diNe 3 tahAvi aTTite roge mA pratIvarogavuDDI bhavissati, tamhA ogagivakhedo taheva jahA paDhamabhaMge // 1604 / / idANi tatiyabhaMgo- praNAgADhajoge AgADhagelaNe tiNi diNA daDDhella - pakkella gehi makkheti / pravare tiNi diNe pajeti, tato para - tiNNi-tigegaMtarite, gelaNNAgAhaparato NikkhivaNA / tiNi va tiga aMtaritA, cauttha 'ThaMte vi NikkhivaNA / / 1605 / / ___ tiNi tiyA Nava, tesi ekakekako tigo egA NibvitiyaMtarimo kAyavo, tigiNa diNe kA ussaga kAuM vigati prAhAretA ca uttha divase NivvIyaM prAhAreti, tAhe paMcama - cha? - satamANi divasANi vigati prAhareti aTTame divase NivIyaM kareti, navame diNe vigati pAhA reti, tAhe jati govagamati tAhe damame divame jogo zikkhippati // 1605 / / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1601-1608 ] caturtha uddezakaH 241 idANi ca utth-bhNgo| ettha vi rasavatiNehovvaramakkhaNapamajaNaM taheva / prato paraM "tiNi vi" pacchaddhaM tiNi vi tiyA Nava, ete egaMtaraeNa NivItiteNa NAyavvA / vigatI, NivItitaM / vi 01, ni01| vi0 1, ni0 1 / vi0 1, ni0 1 / prato paraM aTThAyato sabvahA jognnikkhevo| patidivasamalanbhaMte parivasA vetavvagakaTTiyavage vA jognnikkhevo| ahavA - prajoga gilANassa vi vIrAtiNA hoja kajjaM, tAhe ya samgAme maggiyadhvaM, asati pakkhete paragAme, sakkhettai prasati khetabahiyAto vi prANiyavaM, sabbahA alabhate gilANo vatitaM gijjejaa||1605|| ""vatie" tti dAraM, tatthimA jayaNA - vaigA ayoga-yogI, va adaDha-ataraMtagassa dijjati / NivvItiyamAhAro'sati aMtaravigatI va NikkhivaNA // 1606 // 'prataraMtago" gilANo, adaDho viNA vi gelaNNaeNa jo dubalo, ete jayA vaiyaM NijjaMti tatA etesi sahAyA ajogavAhI dijjati / asati prajogavAhINaM aNAgADhajogavAhI vitijagA dijjati / __ ahavA - 'adaDha" tti ajogavAhiNo je adaDhasarIrA te ataraMtassa dhitijagA dijjati / re pi tatra balino bhaviSyatItyarthaH / je jogavAhiNo te tattha vaigrAe NivIyimAhAra gehaMti, asati NivvI. tiyassa apajjaMtaM vA labbhati tAhe aMtaraMtarA kAusaggaM kareta vigati bhaMjata / mAyaraNA pUNa tatiyabhaMgavikappeNa saparya savvahA vA NivItIe alabhate NikkhivaNA jogassa / / 1606 // AyaMbilassa'laMbhe, cauttha egaMgie va takkAdI / asatetaramAgADhe, NikkhavaNuddesa tatha ceva // 1607 // tattha vatitAe pAyaMbilavArae AyaMbilassa pralaMbhe prabhattaTuM karejja, jati uvavAsassa asahU tAhe taskAti evegaMgiyaM bhuMjati / prAdisaddAto valla-caNaga-mugga-mAsappaNiyaM vilevI vA kaMjiyaM sAgaM vA evamAtijaM NivvItiyaM pralavaNaM, taM vA bhuNjti| salavaNaM puNa egaMgiyaM na bhavatItyarthaH / ___ aNAgA jogavAhINa prasati itare NAma prAgADhajogI te gilANassa vitijjagA dijaMti, ekako do vA ajogI, tesi karSiyAro dijjati, tesi jati NivvItiyaM asthi to vahaMti, alabhate puNa bhAgADha joga-Nikkhevo / mAgADhaNAgADhANa puNo ukkhitto uddeso taheva jahA gilANadAre / evaM vaiyAe // 1607 // idANi "2mahAmahe" tti dAraM - sakkamahAdIesU, pamattadevA chalejja teNa tthve| / pINijjaMti va adaDhA, itare u vahati Na pahaMti // 1608 // "sakkamaho" iMdamaho, mAdisaddAno sugimhAdI, jo va jattha mahAmaho, etesu mA pamattaM devayA chalejjAteNa "Thave", ThavaNe ti prANAgADhajogaNikkhevo / kiM cAnyat ? tesu ya sakkamahAdidivasesu vigatilAbho 1 gA0 1566 / 2 gA0 1596 / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samASya-pUrNike nizIthasUtre [ sUtra 21-22 bhavati, tAmro dumbalasarIrA bhujaMti, tAhe pINijjaMti / balino bhavatItyarthaH / itare NAma bhAgADhajogavAhI te jogaM vahati, jogakhaMghA pracchaMti, Na tesu uddeso, Na vA puvvuddiddhaM paDhati // 1608 / / 242 dadANi ""zraddhANa- proma rAyaTuM ca tiNNi vi dAre jugavaM vakkhANeti - zraddhANa-zrama-duTThe, esiM jogINa sesa paNagAdI / asatI ya NAgADhe, Nikkhiva savvAsatI itare // 1606 // zraddhA gAmANugga. mie chiSNaddhANe vA jogaM vahati, tAhe jaM esaNijjaM taM jogINa | dajjati, "sesa" tti prajogavAhI te paNagaparihANIe jayaMti / phAsuesaNijjassa prasati jai savve jogavAhiNo Na saMthAraMti tAhe praNAmADha - jogavAhINaM jogo NikkhipparaM / 'savvAsati" NAma savvahA esaNijje bhalabbhamANe irANa vi zragADhajogo Nikkhippara / caubhAga - - tibhAgaTThANe vA asaMtharaNe gikkhevo / evaM promoyariyArAyaduTThesu vi / / 160 / / " joga" tti gayaM / idANi "joga" tti - je bhikkhu jogI tu, NikkAraNakAraNA aNApucchA | pucchitA va puNo, avidiSNaM Atie vigatiM // 1610 // je bhikkhU jogavAhI NikkAraNe virgAta bhuMjati, kAraNe vA praNApucchAe bhuMjati, kAraNe vA pucchite gurUhi zradiSNaM bhuMjati, tinha vi mAsalahu // 1610 // so zraNA praNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, kappati pucchituM puvviM // 1611 // NikkAraNe bhujaMtassa ime dosA - vigati vigati bhI, vigatigataM jo tu bhuMjate bhikkhU / vigata vigatisahAvo, vigatI vigatiM balA nei || 1612 || ghRtAdivigati, bitiyavigatigrahaNeNa kuvAti vigatI, ekaM taM vigatikayaM jahA vissaMdaNaM, vigatI bAgatA jammi davve taM davvaM vigatigataM, jahA dadhyodanA / vigatIe bhuttAe sAhU vigayassabhAvo bhavati, sAya vigata bhuttA bitiyaM garagAtiyaM balA Neti // 1612 // " kappati pucchiuM pubviM" ti asya vyAkhyA icchAmi kAraNeNaM, imeNa vigaI imaM tu bhottuM je / evatiyaM vA vi puNo, evatikAla vidiSNaMma // 1613 // viNayapuSvaM guru vaMdiUNa bhaNAti- imeNa kAraNeNa imaM vigata evatiyaM pamANeNaM evatiyaM kAlaM tubbhehi praNuSNAta bhAtumicchAmi / evaM puvvaM pucchie aNuSNAe pacchA bhikkhaM paviTTho gahaNaM karotItyarthaH / / 1613 / / citiyapade AhAro, havejja so ceva kammira dese / sivAya vegAgI, vigatIo dhUra lebhejjA || 1614 // 1 gA0 1566 / 2 mA 1563 / 3 gA0 1611 / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 1606-1616 ] caturthaM uddezakaH kamhi ya dese gAme vA so ceva dahikhIrAti prAhAro haveja, tattha viNA kAraNeNa zrAhAreja, asivAdIhi vA kAraNehi egAgI bigatIo thUra laMbhejjA, zrAyariyauvajjhAehi zraNaNuSNAzro vigati muMjejjA / / 1614 // idANi "paccakkhANe" ti dAraM paccakkhAte saMte, pAramagaMtUNa aMtarA jo tu / hArejjA vigatiM, so pAvati prANamAdINi // 1615 / / divase devasiyaM praNAgArapaccaklAe abhiggahapaccakkhAe vA pAraM pajavasANaM zragaMtUNa aMtarA jo vigata mAhAreti so prANAdi dose pAvati / / 1615 / / bitiya gilANAgAre, vaMjaNa- khalite va kAla-saMmUDhe / etehiM kAraNehiM, paccakkhAte vi AhAro // / 1616 // praNuSNe paccakkhANe aMtarA gelaSNaM bhavejja, vaMjaNakhalieNa vA paccavakhAyaM puNNo tti paccakkhANakAlo kAlasammUDho, aMtarA bhuMjeja / evaM bhuMjato suddho / / 1616 // je bhikkhU ThavaNa-kulAI ajANiya apucchiya gavesiya puvvameva DivAyapaDiyA aNuppavisati, aNuSpavitaM vA sAtijjati ||0||22|| ThappA kula ThavaNAkulA prabhoja ityarthaH, sAghuThavaNAe vA Thavijjati ttiThavaNakulA sejAta rAdityarthaH / puvvi diTThe pacchA pradiTThe gavesaNA / adhavA - - NAmeNa vA goteNa vA disAe vA pucchA, grabhiyAicighehiM gavesaNA / pUrvaM prathamaM zrAdAveva jo puNa pucchRNagavesaNaM kareti tasya pUrvaM na bhavatItyarthaH / ThavaNAkulA tu duvidhA, loiyalouttarA samAseNaM / ittariya bhAvakahiyA, duvidhA puNa loiyA huMti // 1617|| samAso saMkhebo, loga duvihA- ittariyA, prAvakahiyA ya / / 1617 / / ime ittariyA sUyaga- mataga kulAI, ittariyA je ya hoMti NijjUDhA / je jattha juMgitA khalu, te hoMti AvakahiyA tu || 1618 || 242 kAlAvatrIe je ThappA kayA te nijjUDhA, "je" tti kulA jattha visate juMgitA duguchitA, bhojA ityarthaH / kammeNa vA sippeNa vA jAtIe vA / kamme - vhANiyA, sohakA, mora-posakA / sippe - he duNhAvitA, terimA, payakarA, jillevaa| jAtIe - pANA, DoMbA, morattiyA ya / khalusaddo'vadhAraNe, te caiva praSNattha ajuMgitA, jahA siMe NillevagA / / 1616 // ime loguttarA - duvihA louttariyA, vasadhI saMbaddha etarA caitra / satta gharaMtara jAva tu, vasadhIto vasadhisaMbaddhA // 166 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-22 vasahIe saMbaddhA ya, prasaMbaddhA ya / vasahIe mottuM sattagharAvasahIsaMbaddhA, tesu bhattaM vA pANaM kA na ghettanvaM // 1616 // imA asaMbaddhA - dANe abhigamasaDDa, sammatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte ya etarA hoti NAyavvA // 1620 // prahAbhaddo dANaruI dANasaDDho, sammadiTThI gihItANudhvano abhigamasaDDho, sammatte tti aviraya - sammaTThiI, etesu esaNAdosA / khalusaddo pAdapUraNe / abhigahiyamicche sAhupaDiNAe IsAlubhattaNeNaM mA mama gharaM adIhi samaNa tti bhaNAi, aNNassa IsAluattaNeNa ceva sAhU gharaM pavisaMtA aviyattA vAyAe bhaNAti - "na kiM ci|" etesu visagara -paMtAvaNAti dosA / "iyare"tti asaMbaddhA // 1620 // etesAmaNNataraM, ThavaNa-kulaM jo tu pavisatI bhikkhU / puvvaM apucchitUNaM, so pAvati ANamAdINi // 1621 // kaMThA codaga Aha - louttaraThiyANaM loiyaThavaNAparihAreNa kiM ci amhaM ? prAcAryAha - louttarammi ThavitA, logaNivvAhirattamicchati / logajaDhe pariharatA, tittha-vivaDDI ya vaNNo ya // 1622 // punvaddhaM kNtthN| loge duguMchiyA je, te pariharateNa tityassa vuDDhI katA bhavati, "vaNNo"tti jaso pabhAvito bhavati // 1622 // loiya-ThavaNakulesu geNhaMtassa ime dosA ayaso pavayaNahANI, vippariNAmo taheva ya duguNchaa| loiya-ThavaNakulesuM, gahaNe AhAramAdINaM // 1623 // "ayaso" ti avaNNo, "pavayaNahANI" na kazcit pravati, sammattacaritAbhimuhA vipariNamaMti, kAvaliyA iva loe duguMchitA bhavaMti, aspRzyA ityarthaH / pacchadaM kaMThaM // 1623 // louttariesu dANAisaDakuleMsu pavisaMtassa ime dosA - Ayariya bAlavuDA, khamaga-gilANA mahodarA sehA / savve vi pariccattA, jo ThavaNa-kulAI NivvisatI // 1624 // mahodaro'yaM bahvAsI, pAesa prAghUrNakaH, Ni prAdhikkeNa vizati nivizati pravizatItyarthaH // 1624 / / imaM pacchitta Ayarie ya gilANe, gurugA lahugA ya khamaga pAhuNae / gurugo ya bAla-vuDa, sehe ya mahodare lahuo // 1625 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 bhASyagAthA 1620-1632 ] caturtha uddezakaH jo ete ThavaNAkule Na Ninvisati tassime guNA - gacchoM mahANubhAgo, sabAla-vuDDo'NukaMpino teNaM / uggamadosA ya jaDhA, jo ThavaNa-kulAI pariharai // 1626 // jinakalpikAdiralAnAmAgaratvAta samudravata mahAnubhAgaH / bAla-vRddha - gilAnAdInAM ca sAdhAraNatvAt mahAnubhAgaH / jo tesu Na Nivvisati teNa so gaccho aNu kaMpito, udgamadoSAzca parityaktA bhavaMti // 162 / / gacchavAsINaM imA sAmAcArI - gacchammi esa kappo, vAsAvAse taheva uDubaddha / gAma-NagarAgaresaM, atisesI ThAvate saDrI // 1627 // kappo vidhii| esa vidhI vAsAvAse udubaddhe vA gAma-NagarAtisu viharatANaM / "pratisesi" tti pratisayadavvA ukkorA te jesu kulesu labhaMti te ThAviyabvA, Na savvasaMghADagA tesu pavisaMti / "saDDhi" tti saMjame saddhA jassa pratyi so saDDhI pAyariyo / / 1627 / / majjAdANaM ThavagA, pavattagA sabbakhette AyariyA / jo tu amajjAtillo, zrAvajjati mAsiyaM lahuyaM / / 1628 // majAyA merA, tANaM ThavagA panvattagA ya savvavettesu prAyariyA bhavaMti, jo puNa Ayariyo majjAyaM Na Thaveti, Na pavatteti so amajjAillo asAmAyAri-NipphaNNaM mAsalahuM pAvati / / 1628 // je vatthavvA khetta-paDilehagA vA tesi imA samAyArI dANe abhigamasaDa, sammatte khalu taheva micchatte / mAmAe ya ciyatte, kulAI sAhiti gItatthA // 1626 / / dANe abhigamasar3e, sammatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte, kulAI dAeMti gItatthA // 1630 // rAto divasato vA vasahiTThiyA aNNattha vA iMdadattAbhiNAmeNaM vageNa ya puvvAdiyAsuAdasAsu ThavaNakule dAeMti dariseMti // 1630 // darisitesu guruNo imA sAmAyArI dANe abhigamasahUM, sammatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte, kulAI aTThaveMte caugurugA // 1631 / / guruNo ThavaNakule aThaveMtassa naugurugA / / 1631 / / codagAha - kiM kAraNaM? / kiM kAraNaM camaDhaNA, davvakharo uggamo vi ya Na sujjhe / gacchammi NiyakajjaM, Ayariya gilANa pAhuNae // 1632 / / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-22 Ayario bhaNNati - camaDhaNA, 80vakhayo, uggamo Na sujjha, gacche ya kajjaM NiyayaM, pAyariyagilANa pAhuNagA, ya ete dArA // 1632 // imA vyAkhyA "'camaDhaNe" ti dAraM - putvaM pi dhIrasuNiyA, chikkA chikkA padhAvatI turiyaM / sA camaDhaNAe siggA, saMtaM pi Na icchatI ghetaM // 1633 // suNahabitijoasahAo luddhago "dhIro" bhaNNati / "puvvaM" ti so dhIro sAvate pADhe ceva krIDaM haMtUNa chikkAreti dhAvati ya, tAhe sA dhIrasuNiyA ito padhAvali turiyaM / 'avi" saddAto diDhe vi evaM kareti / sA evaM dhIrasuNiyA rikApahAvaNAhiM sigA jati so sAvAM enachA darcha chikkAreti tAhe sA saMtaM pi ghettuM Na iccha ta, atizramAt pratAraNAdvA / / 1633 / / evaM saDa-kulAI, camaDhijjaMtAI aNNamaNNehiM / NecchaMti kiMci dAtuM, saMtaM pi tahiM gilANamsa // 1634 // evaM ThavaNakulA camaDhijjatA aNNo'ohiM sAhUhi aNNo'Nehi vA rikkAraNehiM ! pacchA kAraNe uSNaNe saMtaM pi ghare, tahAvi gilANassa dAuM Na icchaMti // 1634 // idANi "2davvakkhae" tti dAraM - aNNo camaDhaNadoso, dullabhadavyassa hoti vocchedo| khINe dullabhadabbe, Natthi gilANassa pAuggaM // 1635 // dullabhadavvaM ghatAdiyaM, taM jati akAraNe diNe diNe geNhaMti tAhe taM vocchijjati / tammi kocchiSNo gilANapoyaNe uppaNNe gilANapAuggaM Na labbhati / alabhate ya paritAva-mahAdukkha - gilANArovaNA bhadda - paMta dosA ya bhavaMti // 1635 // tathime paMtadosA - dabakhaeNaM paMto, itthiM pAteja kIsa te diNNaM / bhaddo haTu pahaTTho, (kare) kiNejja aNNaM pi sAdhUNaM // 1636 // paMtassa bhajjA saDDhI havejja, sA sAhUhi rikakArikapanoyaNe jAtitA ghatAdi payacchejja / tamila NiTTite saMghADeNaM kUraM magitA, "Natthi'' tti bhojja / evaM kumArAdi ekeka maggitA nnsthitti-bhojjaa| so bhaNAti - taM kahiM gayaM? to saDDhI bhaNAti - sAdhUNaM taM diNaM / tAhe so paMto taM pAejja - kIsa te digaM, sAhUga vA paduvo jaM kAhiti, chobhagaM vA dejja / idANi "2 uggame" tti dAraM -- pacchaddha - evaM ceva saDDhIe kahIe haTTho harisiyo, suThu saMtuTTho, pahuTTho prakarSaNa hRSTaH prahRSTaH, prahasitamanAH, uddhasiya romazva, bhagAti - suTTa te kayaM jaM diNaM. mamesA dhammasahAiNi tti, aNNaM pi 1 gA0 1632 / 2 gA.1632 / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1633-1636 ] caturtha uddezakaH 247 sAhupraTThA kiNiuM paccappiNejja, sAhUNaM payacchAhi, jayA giTThiyaM tadA puNo kahejjAsu, aNNaM vA uggamadosaM kAravejja / etaddosapariharaNatyaM / gacche Niyayakajja, pra.yariya-gilANa-pAhuNagaTThA / tamhA atisesiyasaMghADagaM mottuM ThavaNA - kulesu sesA No pavisejjA / / 1636 / / pAhuNage ya Agate pAhuNagaM kAyavvaM, taM ca sabhAvANumayaM dejjA / tato bhaNNati - jaDDe mahise cArI, Ase goNe ya tesi jAvasiyA / etesiM paDivakkho, cattAri tu saMjatA hoti // 1637 // jaDDo hatthI, mahiso, prAso, goNo ya / etesiM cAri aNukUlaM prANeti, javasaM vahati je te jAvasiyA / te ya pariyaTTayA / pacchaddhaM kaMThaM // 1637 // puvvaddhassa imA vakkhA - jaDo jaM vA taM vA, sUmAlaM mahiso mdhurmaaso| . goNo sugaMdhadavvaM, icchati emeva sAdhU vi // 1638 // hatthissa ihra Nalaivakhu motagamAdI, taM prAhAreti / tassAbhAve "jaM va" tti jaM vA aNiTheM taM vA prAhAreti, jaM vA kamAgayaM / mahiso sukumAlaM vaMsapattamAdI, tassAbhAve tadbhAva bhAvitatvAt aNNaM Na carati, taM aha carae puLiMga geNhati / evaM grAso happicchaM ( harimatthaM ) muggamAdi madhura / goNo ajjuNamAti sugaMdhadavvaM / evaM sAhU vi cauro, cauvidhaM bhattamicchati jaDDa - samassa - ukkosAbhAve dAsINAtigA kaDapUroNa poyaNaM / mahisa - samassa - sAlimAtiNA sukumAlodaNeNa panoyaNaM / pAsa * samassa - khaMDa - khIra - sAlimAiehi a poyaNaM / goNa - samassa - hiMguriya - kaTTha - maMDAtiehi maga hi poyaNaM / ete puNa davA ThavaNakulesu saMbhavaMti / aThaviemu ya tesu kato prANeu ? pAhuNo ya akate prayaso, 'Na ya NijjarAlAbho / ato kAyavvaM // 1638 // codagAha - 'ThavaNa kulemu mA koti pavimatu, jatA poyaNaM pAhugagAti upayj tAhe pavesiyanvaM / " pAyariyAha - evaM ca puNo Thavite, appavisaMte ime bhave dosA / vIsaraNe saMjatANaM, vi sukkhagoNI ya ArAme // 1636 / / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 samAya-pUNike nizISasUtra [sUtra-22 puvvaddhaM kaMThaM / "vissaraNA saMjatANaMti" bhikkhAvasmaM dAyaba tti Na paDivAleMti, khettamAtIyaM cayaMti vi sukkhagoNI diTuMto imo, jathA - egassa gihivatiNo pagataM kAukAmassa takkeNa poyaNaM / tassa ya goNI padosa-paccUsesu kulamaM kulagaM duddhassa payacchati / teNa citiyaM - prAsaNNa gate dujjhihiti to me sagihe ceva bahutakkaM bhavissai ti Na dUDhA / patte ya pagayakAle doDhumADhatto jAva visukkaa| pArAme tti diTuto - evaM mAlAgA reNa vi citiyaM - prAsaNNe chaNNe unbIhAmi ti Na uvvotaa| jAva chaNAsaNNaM tAva propphullo ArAmo / evaM jAhe uppaNaM kajjaM tAhe paviTThA ThavaNakulesu, tAhe saDDhA bhagaMti - etthaMciya acchatANa muNaha vela amhaM ee vattA velA, appavisaMtesu ya Na koti daMsaNaM paDivajjati, Na vA aNubae, gilANapAuggaM ca Natthi, tamhA ego praisesiyasaMdhADo imehiM dosehiM vajito pavisatu / / 1636 / / alasaM ghasiraM suciraM, khamagaM kodha-mANa-mAya-lobhillaM / koUhalapaDibaddhaM, veyAvaccaM Na kArejA // 1640 // pAlassito tAva acchati jAva phiTTA velaa| ahavA - apatte ceva desakAle aDati, aladdhe ya gurumAtiyANa virAhaNA, atikkaMtakAle alAbho, vA appalAbho vA, ThavaNAdosA ya, apatte vA prosakaNadosaM, aNNato ya alAbho, ciraM vA hiMDeti / "ghasiro" vahvAso, so vi appaNo jAva pajjattaM geNhati tAva velAtikakamo, gahite vA mappaNNo jAva panjata gehati tAva sItalaM, akArakAdi dosA bhavaMti / je alase te sucire vi dosA, svapanazIlaH suciraH / "kha go" paritAviti, sesA ghasiradosA khamage vi saMbhavati / "kovI" pradatte rUsati, ruTTho vA gharaM Na gacchati, kiM vA tumaM desi tti duvvayaNehi vipariNameti / "mANo" UNe vA diNe, anbhuTANe vA, pradiNe thamati tti, puNo gharaM mANeNa Na gacchati, teNa viNA jA hANI taM pAvati / "mAtI" bhaddagaM bhoccA paMtaM grAhAreti, paMteNa vA chAeti / "luddho" probhAsati, dijjata vA Na vAreti, aNegesu pavisamANesu je dosA te luDhe saMbhavaMti / koUeNa NaDayAtI pecchaMto tAva acchati jAva desakAlo phiddipro| suttatthesu paDibaddho jAhe va pADhaviraho tAhe va pradesakAle vi protarati, paDalaM pAe vA prativakaMtakAle uttarati, ettha prosakkaNa - ussakA nAti dosA // 1640 // ete jo Thaveti, jassa vA vaseNa Thavijjati tassimaM pacchittaM- tisu lahuro tisu lahugA, gurugo gurugA ya dosu lahugA ya / alasAdIhi kamamo, kAriti gurussa pacchittaM // 1641 // pralamamAtiesu jahAsaMkha deyaM / / 1641 / / etaddosavimukkaM, kaDajogiM NAta-sIlamAyAraM / gurubhattimaM viNItaM, yAvaccaM tu kArejjA // 1642 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1640-1601 | caturtha uddezaka: etesu malasamAdiyA dosA / tehi vimukke vajito suttatthesu kaDo jogo jeNa so kaDajogI gItArthetyarthaH / veyAvacce vA jeNa'NNayA vi kaDo jogo so vA kaDajogI / zrakkohaNAdisIlaM jassa NAyaM so NAyasIlo / AvaraNamAyAro, so ya paMcaviho nANAdi, so jAto jassa so NAtAyAro udyatAcAretyarthaH / guru prAyariyA, esuvari bhattimaMto guroH sarvakaraNIya kAraketyarthaH / zrabbhudvANAtiviNayakArI viNIto / eriso gurumAdiyANa vaiyAvaccaM karijjati // 164 // eyaguNovaveyANa veyAvaccakaraNe ime guNA sAhiMti ya piyadhammA, esaNadose abhiggahavisese / evaM tu vihiggahaNe, davvaM vaDR ti khetaNNA ||1643|| sAnti kathayati / ke kathayanti ? piyadhammA, pizro ya dhammo jesi te piyadhammA / priyadharmatvAdeva esa dose makkhitAie katheti tehi dosehi dRTuM sAhUNa Na dijjati, evaM bahuphalaM bhavati / sAhUNa ya abhiggahavisese kaheMti / ukkhittacaragA nivikhattaragA ukkhittanikkhittacaragA aMto saMvyukkAdi daMDAyatiyAdi saMsadvAtiyAmro ya esaNAmro kahayaMti, jiNa kappagrabhiggahe ya kahaMti evaM kaheyaMtA vidhIe gahaNaM kareMtA, evaM saDhaM vaDDheMtA, davaM vaDDheMti, kheyannA jJAnina ityartha. / / 1643 / / saNa- dose va kate, akate vA jati-guNevi kattheMtA / kati sabhAvA, saNa- doro guNe ceva // 1644 // te puNa ulloeNa dhammaM kaheMti / esaNa-dose kate prakate vA jatINaM guNA khamAtitA vividhaM kahayaMtilAghayaMtItyarthaH, asaDhabhAvA, Na 'daMbheNa, na bhakSaNopayanimittaM, esaNadose sAdhUga ya guNe kaheMti / / 1644 / / imaM ca kaheMti - ThANaM gamaNAgamaNaM, vAvAraM piMDasodhimulloyaM / jANatA Na vi tubbhaM, bahuvaktrevANa kahayAmo // 1645 // jatya sAhU ThANe ThitA bhikkhaM geNhati jattha vA ThANe Thito dAyago dadAti, ThANaM vA sthApanaMsadoSa mityarthaH / gamo bAgamo ya dAyagassa jahA tahA kaheMti, kattaNa, piMjaNa kaMDaNAdie ya vAvAre kaheMti, erise gelaM, erise vA pragejjha, evaM ukkheveNa gijjutI kaheMti / imaM ca bhaNAti jaI vi sAhudhammaM viyANa tahAvi bahuvakvevANa vissaMrihiti to avismaraNatthaM kahAmo / / 1645 / / bAlAdi - pariccattA, akadhitteNesaNAdi - gahaNaM vA / Naya kathapabaMdhadosA, adhaya guNA-sodhitA hoMti // 1646 // ki cAnyat 246 1 kaitavena (bhA) / siM ci abhihitA, aNabhiggahitesaNA ya kesiM ci / mAvaNaM kAhiha, savve vi hu te jiNANAe // 1647 // - 32 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-22 abhiggahiyA esaNA jiNakappiyANaM, praNabhiggahitA gacchavAsiyANaM / aNNoNNoyaraNaM dardU, jo pravaNavAto bhAsiyavo / savve te jiNANAe sakalpatvAt // 1647 / / te puNa esaNadose kaheMti imeNa vidhiNA - bAlAdi-pariccattA, akadhiteNesaNAdi-gahaNaM vA / Na ya kadhapabaMdhadosA, adha ya guNA sodhitA hoti // 1648 // saMvigga-bhAvitANaM, loddhaga-divaMta-bhAvitANaM ca / mottaNa khetta-kAle, bhAvaM ca kaheMti suThutthaM // 1646 // ujayavihArIhiM je saDDhA bhAviyA te saMviggabhAviyA, pAsatthAIhiM je bhAvitA te buddhadiTuMta bhaavitaa| kahaM te pAsatthA evaM kaheMti ? - jahA luddhago hariNassa piThulo dhAvati, hariNassa palAyamANassa seyaM luddhagassa vi jeNa teNa pagAreNaM haM hariNaM AmaMtu vAvAdeMtassa seyaM / evaM jahA hariNo tahA sAdhU, jahA luddhago tahA saavgo| sAdhU akappiyakaM uppahArAto palAyati / pAsattho saDDhe bhaNAti -- jeNa tega pagArega saccAliyAdi bhAsiUNa tunbhehiM kappiyaM akappiyaM vA sAhUNa dAyavvaM, eyaM tujha seyaM bhavati / kakkhaDakhittaM praddhANaM ca paDucca sAvavAyaM kahati / dubhikkhAdikAlaM gilANAdibhAvaM paDucca sAvavAya kaheMti / evamAdi kAraNe mottu sesesu khettAdisu suThutthaM kaheMti utsargata ityarthaH // 1646 / / saMtharaNammi asuddhaM, doNha vi gehaMta-deMtayANa'hitaM / Aura-diTuMtaNaM, taM ceva hitaM asaMtharaNe // 1650 // phAsusaNijjA asaNAdiyA pajjatA jattha labhaMti jattha haTTo ya taM saMtharaMtammi saMthare, praphAsuyaM deMta-geNhaMtagANa ahiyaM bhavati / taM ceva aphAsuyaM asaMthare hitaM bhavati / bodagAha - "tadeva kalpaM tadevacAkalpaM, kathametat ? prAcAryAha - AturadRSTAntasAmarthyAt, nirujasya viSAdinA prauSadhena kiM prayojanaM, sarujasma tadeva viSAdikaM patthaM bhavati / / 1650 // saMcaiyamasaMcaite, NAUNamasaMcayaM tu gehati / saMcaiyaM puNa kajje, NibaMdhe ceva saMtaritaM // 1651 / / Saya - gula - moyagAiNA je aviNAsI te saMcaigA, vIradahimAdiyA viNAsI je te prasaMcaiyA, ThavaNakulesu pabhUtaM gAUNa asaMcaiyaM gehaMti, saMca iyaM puNa gilANakajje uppaNe gehaMti, agilANo vi saDDhaga - NibaMdhe geNhati, taM puNa "saMtarita'' Na diNe TiNaNe ityarthaH // 1651 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 1648-1656 ] caturtha uddezakaH 251 apavAdasyApavAdamityucyate - ahava Na saddhA vibhave, kAlaM bhAvaM ca bAla-buDAdI / NAtu NiraMtaragahaNaM, achiNNabhAve ya ThAyaMti // 1652 // mAvagANa saddha gAUga, vipulaM ca vibhavaM NAUNa, kAlaM ca dubhikkhAiyaM, gilANabhAva ca, bAlavuDDhAe ya appAyaNaM ca, evamAikajjeNa NAUNa NiraMtaraM geNhati. jAva ya tassa dAyassa bhAvo Na vocchijjati tAra dijjamANaM vArayati // 1652 / / ThavaNakulesu geNhatANa imA sAmAyArI - davyappamANa gaNaNA, khArita phoDita taheva addhA ya / saMvigga egaThANA, aNegasAhUsu paNNarasA // 1653 // "'davvagaNaNApamANe" vi do vi vakkhANeti - asaNAdi davbamANe, dsprimitbhttegmuccaaro| so egadiNaM kappati, NikkaMtiyatro daro idharA // 1654 // tesu ThavaNakulesu asaNassa prAdisahAto pANa * khAima - sAimassa ya parimiyAparimiyassa dabassa mANaM sAhuNA jANiyavvaM / gaNaNabAre jattha pArimiyaM tattha dasaharaddhe egabhattaTTho uccare saM: egadiza sAhUNa kappati, bitiyAdidiNesu jai geNhati to gekkaMtito hoti tamhA Na kappati // 1654 / / aparimite AreNa vi, dasaNha uccarati egabhattaho / jaM vaMjaNasamitimapiTTho, vesaNamAdIsu vi taheva // 1655 // jattha puNa aparimiyaM raddhati tatya pAreNa vi dasaNhaM Nava - aTTha-sattimAdiyANa raddhe egabhattaTThI ubarati, so egadiNaM kappadi, so vi prato paraM kaMtito bhavati / "khAriya-phoDiya' tti daar| khAro loNaM junmai kaDacchUne ghayaM tAviti, tattha jIragAdi sambhati, teNa ja dhUviyaM taM phoDiyaM bhavati / vyaMjate'neneti vyaMjanaM, taM ca tImaNa - mAhuragAdi bhaNati / samiti 'mAtalAhaNagAdi, piDheM uDeragAdi, vesaNaM kaDubhaMDaM jIrayaM hiMgapattasAgAti "taheva" tti - jahA asaNAdiyANa . tahA etesi parimiyAparimitANa parimANaM NAyavvaM // 1655 / / evamuccAro ya - '. 3graddha" tti dAra - mati kAladdhaM NAtuM, kule kule tattha tAhe pavisaMti / prosakkraNAdi domA, alaMbhe bAlAdi-hANI y||1656|| mati vidyamAna bhojanakAlaM kule kule krameNotkrameNa vA pravisaMti, ussakaNAtiyA ya do pariharaMti / aha adesakAle pavisaMti to usasakkaNAtiyA dosA / bAlAtiyANa ya alAbhe hANI / / 1656 / / 1 gA. 1653 / 2 gA0 165 / 3gA0 1653 / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-22 ego va hojja gaccho, doNNi tiNNi va ThavaNA asaMvigge / 'sodhI gilANamAdI, asatI davAdi emeva // 1657 // jattha ego gaccho tattha ThavaNakulesu esA sAmAyArI bhnniyaa| jattha puNa doNNi tiNNi vA gacchA tattha ThavaNakulesu kahaM gahaNaM ? te ya do tiNi vA gacchA paroparaM saMbhotiyA asaMbhoiyA vA / // 1657 / / asaMbhoiesu imA vihI saMviggamaNuNNAte, atiti adhavA kule viriMcaMti / aNNAuMchu ca sahU, emeva ya saMjatI-vagge // 1658 // saMghiNA ujjayavihArI, tehiM vatthavvasaMviggehiM prAgaMtugA saMviggA aNuNNAyA ThavaNAkulesu 'atiti' pravizaMtItyarthaH / vatthavvA sAdhU ThavaNakulavajjesu gurumAiyANa appaNo ya bhattamuppAeMti / aha do vi asahU tAhe dosu gacchesu addhaddhe kule viricaMti, tisu tibhAgeNa evaM causu caubhAgeNa, AgaMtugA vA sAdhU aNNAyauMchaM hiMDaMtu / jo aNNasabhotiesu saMjatesu vidhI, saMjatIsu saMbhoiyAsaMbhoiyAsu so ceva vidhI // 1658 / / evaM tu aNNasaMbhoiesu saMbhoiesu te ceva / / jANittA NibaMdhaM vatthavveNaM sa tu pamANaM // 1656 // evaM aNNasaMbhoiyANa vidhI bhaNito, saMbhotiesu puNa te ceva vatthavvA prANayaMti, saDDhANa vA NibbaMdhaM jANittA prAgaMtugasaMghADamo vatthavvasaMghADaeNa saha pavisati, paviTThANa ya ThavaNakulesu jai bahuyaM bhattaM labbhati to pAgaMtukehiM Na gavesaNA kAyavA, vatthavvassa saMghADago tatya ppamANaM jANati, tamhA so ceva tattha pamANaM evaM egavasahiThitANa vihANaM / / 1656 / / asati vasadhIe vIsuM rAtINiya vasadhi bhoyaNAgammaM / asahU apariNatA vA tAhe vIsuM sahU vitare // 1660 // asatIe vasadhIe vIsuM pRthak sthitA / tatya AgaMtugo vatthavvago vA jo rAniNiyo tassa vasahIe mAgaMta bhuMjati / __ aha egammi ecche asahU gilANA vA asahU apariNatA vA sehA, tAhe tesu vIsu pRthak Thiesu pramahUNa paDhamAlIyaM vitaraMti, pacchA savve gaMtuM rAtiNIya vasahiM ego bhuMjaMti / . aha dosu vi gacchesu asahU apiraSatA vA, tAhe ko yi paropparaM asahUNa paDhamAliyaM praNujANaMti, pacchA save egato muMjaMti / maha ekkasiM dosu vA gacchemu asahU savvahA ceva bhuttA, tAhe semA rAtiNiyavasahIe gaMtu egatamo muMjaMti // 1660 // aha saMbhotiyA vasahi amAve maMDalibhUmi - prabhAve vA gilANAtikAraNesu vA egato Na bhujaMti / tAhe imo vidhI - tiNhaM egeNa samaM, bhattaTuM appaNo 'avaDUtu pacchA itareNa samaM, AgamaNe virego so ceva // 1661 / / 1 asyA vyAkhyA agre draSTavyA (gA0 1661-62) / 2 ardhaH / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaSyagAthA 1657-1665 ] caturtha uddezakaH prAyazrio ego vatyatro, do prAgaMtugA, tANa donha jo rAtiNito tassa saMghADage prappaNI bhattaTThassa DhaM gehati prAgaMtu bitiyasaMghADage vi zrappaNo bhattedRssa pravaDhaM ceva gevhaMti, rAtiNieNa samANaM zravaDhaM bhoccA itareNa vi zravaDhaM bhuMjati / do vi saMviggitA prappaNo ya bhattaTTho puSNo bhavati / " AgamaNe" tti jati timAdiyA zrAgacchati to vibhajanaM virego, so cetra kAyavvo, jahA dosu tahA tisu caumAdiesa yauM / / 1661 / / iyANi ""prasaMvigge sohI gilANamAdi" asya vyAkhyA saMviggA sAhU jatya khette vasaMti tatya je mejjAtarAdi ThavaNakulA praNato alabdhaMte tesu kulesu pavisiuM "sohi" tti suddhaM jaM bhasavANaM taM gilANAtiprANa gevhejjA / taraMtassa tu joggAsatI ya itarehi bhAvite visiu / aNNamahANasu vakkhaDa, bhuMjati jaM vA sayaM saNNI // 1662 // saMvigbhAvisu kulesu pavisaMtANa uggamAiyA dosA tamhA No pavisejjA / prataraMto gilANI, tassa joggA asatIte "itare" tti pAsatya bhAvitA tesu pavisiuM jammi mahANase te pAsatyA bhikkhaM gevhaMti tattha na gehuMti, aNNamahANase gehaMti / jaM vA sabjimAtiyANa pighovakkhaDaM tato gevhaMti, apNato vA jaM pagAti zrAyataM taM gehati // / 1662 // 82 " satI ya davAti emeva" tti asya vyAkhyA - - bhAvita ThavaNakulesudavaM gevhaMti / prAdisaddAto prasaMvigga bhAviya ThavaNAkulesu vi : sati praNodavasa saMvigga bhakti ThavaNakulesu davaM jayaNAe mehati / zrAdisaddAto prasaMvigga 253 satI eva davasa tu, parisittiya-kaMji- gula-davAdINi / aTTitANi gaNDati savvAlaMbhe va mIsAI // 1663 // 9 prasati praNato aNNAyauMche davvassa saMviggetara bhAviyakule davaM geNhejjA, taM ca 'parisittiyaM" nAma upahoigeNa dahimaTTagA niccaM gAlijjaMti taM parisittagapANagaM bhaNNati / kaMjigaM pasiddhaM / gulo jIe kavallIe *jjati tattha jaM pANiyaM kayaM tattamatattaM vA taM gulapANiyaM bhaSNati / to te gihatya prattadvitANi geNhati / savvA phAgassa alAbhe sacitamIsaM pi geNhati / / 1663 / / pANaTThA va paviTTho, asuddha mAhArachaMdito gehe / zraddhANAdimasaMthare, jatituM emeva jadasuddha || 1664 // saMvignetarabhAvite kulesu pANaTThA paviTTho - sesaM kaMThaM / zraddhANassa vA zrAdIe majhe vA uttiSNo vA saMghato paNagAtijayaNAe jatiuM pacchA jaM prasuddhaM taM pi gevhaMti / 1 64 / / vitiyapadamaNAbhoge, gelaNNa'dbhANa-saMjama bhae vA / satyavasara va zravase, paravvase vA vi No pucchA // 1665 // zravaso khittacittAdi, rAyaduTTe, rAyapurisavasako paravvaso, evamAdiehi kAraNehiM Na pucchejjA bi, apucchaMto ya suddho / / 1665 / / 1 gAyA 1557 / 2 gA0 1657 / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 sabhASya-cUrNikenizIthasUtre je bhikkhu NiggaMthI ussayaMsi avihIe aNuppavisai aNuSpavitaM vA sAtijjati | | 0 ||23|| Niggaya gaMthI NiggaMthI / uvassazro vasahI / taM jo pravidhIe pavisati tassa mAsalahuM, ANAtitA dosA bhavaMti / idANi NijjutI - NikkAraNamavidhoe, NikkAraNato taheva ya vidhIe / 4 kAraNato avidhIe, kAraNato ceva ya vidhI || 2666 // pavese cauro bhaMgA bhavaMti paDhame - NikkAraNe pravidhIe, bitie zikkAraNe vidhIe / taie kAraNe pravidhIe, cautthe - kAraNe vidhIe / / 1666 / / paDhamabhaMgo vakkhANijjati mAsiyaM gurugaM / AdibhayaNANa tinhaM, aNNatarIe tu saMjatIsejjaM / je bhikkhU pavisejjA, so pAvati RNamAdINi // / 1667 || tiSNi prAdimA maMgA AdibhayaNA bhaSyati / etesi tinhaM bhaMgANaM aSNatareNa jo saMjativasahi pavisati tassa prANAtitA dosA / / 1667 / / " - coyago pucchati - -- NikkAraNammi gurugA, tIsu vi ThANesu mAsiyaM gurugaM / lahugA ya vAramUle, atigatimitte gurU pucchA ||1668 || jAta zikkAraNe saMjativasaha jAti to cauguru, pravidhIe pavisaMtassa tIsu vi ThANesu ime tiNi ThANA - praggaddAre, majjhe, zrAsaNe / etemu tIsu vi NinIhiyaM prakareMtasma tiNi mAsagurugA bhavati / jara mUladArasamIve bahiyA ThAyaMti no caulahuM to pavisadda to cauguru / / 1668 / / [ sUtra- 23 pANAtivA kIsa vA bahiremUle caulahuM ? kIsa vA aMto pratigayassa cauguru ? Ayarizra bhaNati - he codaga ! suNehi kAraNaM / / 1666 / / pANAtipAtamAdI, asevato keNa hoMti gurugA tu / kIsa ca bAhiM lahugA, aMto guru codaga ! suNaMhi / 1666 / / kareMtassa keNa kAraNeNa cauguru pacchittaM bhavati ? Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAyA 1666-1674 ] "pavalAtiya" ti asya vyAkhyA vIsatthAya gilANA, khamiya viyAre ya bhikkha sajjhAe / pAlI ya hoti bhedo, attANapare tadubhae ya || 1670 || dA0 gA0 'vIsatya tti dAraM kAyI suhavIsatthA, dara - jamiya avAuDA ya payalAdI / zratigatamete tahiyaM, saMkitapavalAiyA thaddhA || 1671 // kAti saMjatI vasahIe to prAyasuheNa bhavaMguyasarIrA suhavIsatyA pracchati, praddhabhutA vA paMto trasahIe daraNivatthA zravAuDA NisaNNA vA nivaNNA vA ziddAyati, evaM tAsu saMjatIsu tammi saMjate pratigate paviTThe kAti saMkitA " zrahamaNeNa pravAuDA diTTha" ti pacalAiyA nazyati, sahasA paviTThe saMkhohAto baddhagaNa bhavati / / 1671 / / caturtha uddezakaH vIrallasauNi vittAsiyaM jadhA sauNi-vaMdayaM vuSNaM / vaccati NirAvayakkhaM disi vidisAo vibhajjaMtaM // 1672 // etassa diTThanassa imovasaMhAro - vIrallaga - sauNo ullagajAti, teNa vittAsitA sauNo kavotagAti, tesi vRdaM vuSNaM bhayunmiSNAsaNa khubhiyaM vaccati / pravekkhA NAma avalaMbhaNA zraSNoSNesu puttabhaMDAtisu, sA NiggatA jassa taM Niravekkha bhagati / disAca vidisA disodisaM vibhajjaMtaM apurayamANaM / 1672 / / tammiya pratigatamette, vitattha u taheva jaha samaNI / giNhaMti ya saMghADi, rayaharaNe yA vi maggati / / 1673 || 255 sammi saMjate paviTTe vividhaM trastA vitrastA jahA tAo sauNIzro tAmro vi saMjatIzro, praNNA zravAuyagattA turiyaM turiyaM pAuNati maggati ca zraNNA turiyaM roharaNaM maggati, avi saddAmro saMbhameNa roharaNaM motuM NaTThA pacchA maggati / / 1673 // ime dosA - chakkAyANa virAdhaNa, AvaDaNaM visamakhANue vilitA / thaddhA ya pecchituM bhAva-bhedo dosA tu vIsatthe / / 1674 / / kumArasAlA ti NiravekkhA NAsaMtI chakkAye virAhejja, AvaDaNaM pakkhalaNaM heTThovara vA aphiDaNaM, visamai vA paDati, khANue vA dukkhavijati, pravAuDA vA vilitA vilakkhIbhUtA ubbaMdhaNAdi karela, yaddhaM vA pravAsa pecchiUNa bahupraNamajbhe bhAvabhedo bhavejjA, emAgiNI vA ekka dekha / ete dosA bIsatyAe bhavati / dAraM / / 1674 / / 1 0 1670 / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 sabhASya-pUNike nizIthasUtre [sUtra-23 idANiM "gilANe" tti dAraM kAlAtikkamadANe, gADhataraM hojja va pauNejja / saMkhobheNa Nirodho, mucchA maraNaM. ca asamAhI // 167 // saMjayasaMkhobheNaM gilANI Na bhujati, bhikkhAe vA gilANINimittaM Na vaJcati, evaM pratikkatakAle dANeNa gADhataraM gelaNNaM haveja, Na vA pauNejja / ahavA - saMjayasaMkhobheNa kAzyaM saNaM vA vAyakammassa vA giroha kareja, tattha gADhataraM gelaNNaM haveja mucchA vA se havejja, NiroheNa vA marejja, asamAdhANaM vA se hvejj| ettha paritAvaNAdiNipphaNNaM savvaM pAyacchittaM daTubvaM / dAraM // 1675 / / radANi "2khamaga' ti dAraM - pAraNaga-paTTitA ANitaM ca avigaDita 'daMsitaM Na bhuje / aciyattamaMtarAe, paritAvamasambhavayaNe y||1676|| samigA pAraNagaTThA paTThiyA, jeTTa'jjo bhAgamo ti Niyattati, dAramUle vA saNiviTTo uri Na gacchAma ti Nivattati, pavattiNo vA tassa samIve NiviTThA, khamigAe vA pAraNagamANiyaM avigaDiyaM praNAloiyaM pradasitaM ca Na bhujati, pattiNIyo dikkhatIgro pracchati, khamiyAe praviyattaM aMtarAyadosA ya, khamigA paritAvijjati, prasanbhavayaNaM vA bhaNejja, ki ci na kiMci ? kIlaga prajjo esa uvaTThiya tti / dAraM // 1676 / / iyANi "viyAre" ti dAraM - NolleUNa Na sakkA, viyArabhUmI ya patthi se aNto| saMte vA Na pavattati, NicchubhaNa tiNAsa garahA ya // 1677 // jolaNaM saMghaTTaNaM tANaM aMto vigArabhUmI Natthi, saMkAe vA kassati // pavattati, sejjAyareNa aNaguNAya jati vosirati to gicchubhejA, diyA rAmro vA gicchUDhA avasahiyA viNAsaM pAveja, gavhaNaM ca pAvati / dAraM // 1677 // idANi "bhikkha' ti dAraM - sati kAlapheDaNe esaNAdi pellemapellaNe hANI / saMkAdabhAvitesu ya, kulesu dosA caraMtINaM // 1678 // tAmo ya bhikkhaM padvitA, so ya prAgato, tassa dakkhipaNeNaM tAva ThitA jAva sati kAlo phiDito, tato pravelAe esaNaM pellejjA, taNipphaNaM / apellatINaM apaNo hANI, tattha paritAvaNAdi giphaNNaM, prabhAviya - kulesu ya prakAle caraMtImo mehuNaDhe saMkijjati / dAraM // 1678 // idANi "sajjhAya" ti dAraM -- sajjhAe bApAo, vihArabhUmi va paTThiyaNiyattA / prakaraNa NAsArovaNa, suttattha viNA ya je dosA // 1676 // 1gA.1670.2 gA.1670 / 3 gA0 1670 / 4 gA0 1670 / 5 gA0 1670 / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1675 - 1684 ] caturthaM udadezakaH jejjo zrAgato ttiNa paddhati, vAghAto vasahIe vA prasajjhAyaM, sajjhAyabhUmIe paTThitANaM taM daTTha giyattANa sajjhAyatrAghAto / " prakaraNe " ti suttaporzisa Na kareMti mAsalahuM, pratthaporisi Na kareMti mAsaguru, sutaM NAti / pratyaM NArmeti GkA / suttatthehi ya NaTThehi kahaM caraNavisuddhI / dAraM / / 1676 / / idANi "pAliyabheu" tti dAraM - saMjama - mahAtalAgassa, NANa - ragga- suparipuNNassa / suddhapariNAmajutto, tassa tu aNatikkamo pAlIM // 1680 // saMjama mahAtalAgassa zraNaikkamapAlie bhedo bhavati, vasahi-pAlie vA bhedo bhavati / / 1680 / / saMjama abhihassa vi, visuddha pariNAma-bhAva- juttassa | vikahAti-samuppaNNo, tassa tu bhedo muNetavvo || 1681 // havA pAlayatIti, uvassayaM teNa hoti sA pAlI / tI jAyati bhedo, appANa- parobhaya-samuttho // 1682 // moha - timicchA khamaNaM, karemi zrahamavi ya bohi - pucchA ya / maraNaM vA aciyattA, ahamavi emeva saMbaMdho // 1683 // so gato jAva ekkA vasahi-pAlI pracchati / teNa pucchitA kiM Na gatAsi bhikkhAe ? sA bhaNNati zrajja ! khamaNaM me / so bhaNati sA bhaNati moha - tigicchaM karemi / tAe vi so pucchimro bhaNAti ahaM pi moha - tigicchaM karemi / kahaM bodhiti - laddhA ? paroparaM pucchati / teNa pucchitA - kahaM siM pavvaiyA ? sA bhaNati bhattAramaraNeNa tassa vA zraciyatta ni teza patitA / tAe so pucchito bhagati - ahaM pi emeva tti / 4 evaM bhiNAkaha- sababhAvakahaNehi paroparaM bhAva saMbaMdho havejja / / 1683 // "2 bohi - pucchAe" ti asya vyAkhyA -- - ki nimittaM ? - 257 - pramANassa va dosA, tassa va maraNeNa sagguNo Asi / mahatariya - pabhAveNa ya, lar3A me saMjame bodhI // 1684 // * zramANaM sasavattiyaM / ahavA sasAvatte vimaM promaM pAsatI, teNa doseNa pantraiyA / so me bhattA 1 gA0 1670 / 2 gA0 1683 / - 33 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra-23 saguNo Nehaparo Asi, tassa maraNeNa pavvaiyA / mahayariyA me NehaparA dhammavakkhANaM kareti teNa me bodhI ladA // 1684 // kiM cAnyat - paMDuiyA mi gharAse, teNa hatAseNa to ThitA dhamme / siTuM dANi rahassaM, Na kahijjati jaM aNattassa // 168 // gharavAse vAkAralopAmro gharAse, ghare vA prAsA gharAsA, tammi gharAse paMDuiyA bhrsiyaa| "teNaM" ti . bhattAreNa, hatA pAsA jassA sA hatAsA siTuM kahiyaM / idANi rahassaM NAma gujjha, aNatto anAptaH, tumaM puNa mamAtto, teNa te savvaM kahiyaM // 1685 // kiM cAnyat - rikkhassa vA vi doso, alakkhaNo so abhAgadhejjo vaa| Na ya NigguNAmi ajjo ! avassa tubbhe vi NAhittha // 1686 // rikkhaM NAma nakkhattaM / guNaM vivAhadiNe vivakkarAdi-doso Nakvattassa prAsi, teNa so mamovari Nittaho NiraNeho prAsi / alakkhaNo vA so abhAgyAni apuNyANi tANi jo ghareti so prabhAgadheyo, na yAhaM NimguNA, tahA vi mama so NittaNho, etehiM dosehiM "ajjo' ti prAmaMtaNe / ahavA - kiM Ni uttAe sarAhijjati ? tumbhe vi NAhiha / "avassa'' ti NiddhAraNatthe saMdehatthe vaa||1686|| tAe pucchiyo so vi duddharo imaM bhaNati -- iTTha-kalatta-vinoge, aNNammi ya tArise avijjate / mahataraya-pabhAreNa ya, ahamavi emeva saMbaMdho // 1687 // __ iTuM piyaM dhanaM kalaM yasmAt sarva atte gRhAti tasmAt balataM, sA ya bhAriyA, tassa viyoge / aNNaM ca tArisaM patthi / mahaptaro ya me Nehaparo, teNa ahamavi pvvito| "emeva" tti jahA tIe prappaNo sANurAgaM caritaM prakkhiyaM taM emeva so kaheti, evaM tesi paropparasaMbaMdho bhavati // 1687 // kiM cAnyat - kiM pecchaha ? sAricchaM, mohaM me Neti majjhavi taheva / ucchaMga-gatA va mayA, idharA Na vi pattiyaMto mi // 1688 // so taM NiddhAe diTThIe joeti tAe bhaNNati - kiM pecchasi ? so bhagAti - sAricchaM, tuma mama bhAriyAte hasiya -jaMpieNa laDahattaNeNa ya sanvahA / saaricchaa| tujjha dasaNaM mohaM me Neti, mohaM kareti / ahavA - mohaM geti uppAdayati, Najjati sA ceva tti / sA bhaNAti -- jahA'haM tujhe mohaM karemi, tahA majjhavi taheva tumaM karesi ? kevalaM sA mama ucchaMge mayA, ihara ti-jati sA parokkhAto maraMti to devANa vi Na pattiyaMto jahA tuma sA Na bhavasi tti / / 1688 / / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagApA 1685-1665] caturtha uddezakaH 256 iti saMdasaNa-saMbhAsaNehiM bhiNNakadha-viraha jogehiM / sejjAtarAdi-pAsaNa, voccheda dudiTThadhamme tti // 1686 // __ "iti" evArthe, paropparaM daMsaNeNa saMbhAsaNeNa ya eyAhiM ya bhiNNakahAhiM viraho, egaMtaM tatya jogehi carittabhedo bhavati / sejjAtaro aNNo vA koti pAsejja, saMkAtotA dosA / tassa vA sAhussa aNNassa vA vasahIe aNNadayassa vA vocchedaM karejja / "duTThidhammo" ti vA vipariNAmijja / liMgeNa liMgiNIe, saMpattI jo niyacchatI muuddho| nirayAuyaM nibaMdhati, AsAyaNa dIhasaMsArI // 1660 // ahavA - tattha gato ime bhAve karejjA - payalA-Nida-tuyaTTe, acchiddiTTammi camaDhaNe mUlaM / pAsavaNe sacitte, saMkA vucchammi uDDAho // 1661 // payalA-Nidda-tuyaTTe, acchi adiTThammi caulahu hoti / sesesu vi caugurugA, pAsavaNe mAsiyaM gurugaM // 1662 // nimano pagalAti tti- jaggo sutto 1 nisanno ceva nihAyati 2 sutto sutto tuyaddeti 3 saMthAretu NivaNo pracchiM camaDheti 4 etesu payalAdiemu pareNa adiDhe caulahuM pacchittaM / "mesesu vi" tti pareNa eesu ceva didai ekkakke saMkAe caugurugraM ceva / nissaMkite mUlaM / jati saMjatINaM phalihatogahe kAipabhUmIvajbe kAiyaM vosirati to mAsalahu / / 1662 / / payalattaM daThUNa paro imaM citeti - sajjhAeNa Nu khiNNo, Ao aNNeNa jeNa payalAti / saMkAe hoti gurugA, mUlaM puNa hoti NissaMke // 1663 // ki esa saMjato sajjhAyajAgareNa khiNNo payalAi ? prAu" ti ahozvit "aNNeNaM' ti sAgAriyappasaMgeNa ? evaM saMka - NissaMkAe, pacchadaM // 1663 / siddhaseNakSamAzramaNakRtA gAhA - payalA Nidda tuyaTTe, acchimadiTThammi caugurU hoti / diTTe vi ya saMkAe, gurugA sesesu vi padesu // 1664 // pubaddhaM gatArtha / payalAyate pareNa diTTha vi ya saMkAe caugurugA, NissaMkita mUlaM, sesemu vi paemu tti / NihAisu saMkAe caugurugA, nissaMkie mUlaM // 1664 // "'pAsavaNe mAsiyaM gurugaM' ti asya vyAkhyA - aNNattha moya gurugo, saMjatiyosiraNabhUmie gurugaa| joNogAhaNabI,, keI dhArAe mUlaM tu // 1665 // 1gA0 1962 / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-23 moyamiti kAiyaM / saMjatINaM jA kAiyabhUmI, tAe sa jati vosirati to caugurugaM / tattha ya kayAi kIvassa aNNassa vA bIyaNisaggo bhave, taM bIyaM jati dhArAhataM maMjatIte joNi pavisati to saMjayassa mUlaM / kei AyariyA - dhArAe ceva chikke mUlamicchaMti, tahiM DiDime uDDAhAtI dosA, jamhA ete dosA tamhA No NikkAraNe saMjativasahiM gacche / / 1665 / / gato pddhmbhNgo| iyANi 'bitiyabhaMgo NikkAraNe vidhIe vi, dosA te ce je bhaNitapuvvaM / vIsatthapadaM motuM, gelaNNAdI-uvarimesu // 1666 // jo NikkAreNe saMjativasati gacchati, tiNNi NisIhiyAno kareMto vidhIe pavisati tassa vi te ceva dosA, je puTviM paDhamabhaMge gnnitaa| vIralla sauNidiTuMteNa je vIsatthadosA bhagitA, te mottUNa gilANAiyA uvarimA savve bitiyabhaMge vi saMbhavaMti // 1666 // NikkAraNe vidhIe vi, tihANe gurugo jeNa paDikuTuM / kAraNa-gamaNe suddho, NavaraM avidhIe maas-tigN||1667|| jo NikkAraNe saMjativasati gacchati tassa tiTThANe NisIhikAvidhi pajaMtassa vi mAsagurugaM bhavati / kamhA jamhA ? paDikuTuM gamaNaM / gato bitiybhNgo| idANiM tatiyabhaMgo - pacchaddha / kAraNe jo gacchati saMjativasati so suddho|| NavaraM - tiTThANe NisIhiyaM akareMtassa timAsaguru bhavati, dosu ThANesu na kareti domApaguru, egammi ThANe akareMtassa egamAsaguru // 1667 / / kAraNato avidhIe, dosA te ceva je bhaNitapuvvaM / . . kAraNavidhIe suddho, pucchattaM kAraNaM kiM tu // 1668 // kAraNe gacchati, pravidhIe pavisato dosA te ceva je puTavaM paDhamabhaMge vuttA vIsatthAto te sabve saMbhavaMti / tatiyabhaMga pravidhikAro tti kAuM / gato ttiybhNgo| iyANi 'cautthabhaMgo - pacchaddha / kAraNe gacchai tiTThANe NisIhiyAvidhi paujato suddho| sIso pucchati - "kAraNaM ki" ? tusaddo pAdapUraNe // 1668 // prAcAryAha - gammati kAraNajAte, pAhuNae gaNahare mahiDDIe / pacchAdaNA ya sehe, asahussa caukka bhayaNA tu / 1666 / / kAraNajAe tti daarN| 1 gA0 1666 / 2 gA0 1666 / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1666 - 1705 ] eyassa imAo do dAragAhAo - 2 3 uvassae ya saMthAre, uvadhI saMgha - pAhuNe / 14 . 9 10 sehe ThavaNuse, aNuSNA bhaMDaNe gaNe // / 1700 // 11 12 13 14 15 16 aNa gaNi AU, viyAre putta-saMgame / caturtha uddezaka: 17 saMlehaNa vosiraNe, bosiTTe NiTThite tihiM // 1701 // 'uvassae saMthAre tti do dArA vakkhArNeti jANaM paDikuTTha, vasadhI - saMthAragANa gahaNaM tu / bhAsita dAtavvA vaccejjA gaNadharo teNaM // 1702 // saMjatINa vasahIe saMdhAragANa ya sayaM gahaNaM paDisiddhaM / vahiM zrabhAsiyo ( u ) akkhA banvati / saMdhAragANa ya probhaTThasamappiyANaM dANaTTA gacchati gaNadharo / saMghArage sayaM vibhayaMtIpro mA zradhi karissaMti, teNa gaNadharo gacchati / / 1702 // "2 uvahi" ti dAraM paDitaM pamhu vA, palAvitaM vA hitaM va uggamitaM / uvadhiM bhAeu je, dAu~ je vA vi baccejjA // 1703 // bhikhAdipratINa paDitA udahI, sajjhAyabhUmIe kA pamhuTThA vissariyA, sANamAda palaH tritA, teNagehiM vA zravaharitA sA sAhi laddhA, gurugaM samappiyA, aputrvA vA uvahI uga paDiya-paTTA diyA bhAyagaM, prapuvvAe dANaM etehiM kAraNahiM gaNadharo vacnejjA / / 1703 / / iyANi "saMghapAhuNa" ti dAraM - zrANAbhimuhINaM, thirikaraNaM kAtumajjiyANaM tu / gacchejjA pAhuNao, saMghakula- thera gaNa thero // 1704 // kAya saMjatImro parisahabAhitAo sajamasAraparammuhIzro prohANAbhimuhImro macchatA thirIkaraNaTTA saMghapAhuNo gaccheja / kula gaNa saMgha-therA saMghapAhuNA bhaNNaMti / zraSNo vA thirIkaraNalati gaccheja || 704 / idANi "" sehe" tti dAraM - stoNattha appasatthA, hojja pasatthA va ajjiyovasae / eteNa kAraNeNaM, gacchejja uvaTTaveraM je || 1705 / / sehassa uvadvAvagAhe prajjiprovassayaM gacchejja / / 1705 / / 9 gA0 1700 / 2 gA0 1700 / 3 gA0 1700 / 4 gA0 1700 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre. idANi ""ThavaNe" ttidAraM - ThavaNa - kulAi Thave N, tAsiM ThavitANi vA NiveeuM / parihariuM ThavitANi va, ThavaNA''diyaNaM va vottuM je ||1706 || saijjAtara mAmagAi ThavaNa - kulA bhaNNaMti / te saMjativasahIe gaMtuM tANaM purato ThaveMti, sa vasahIe vA ThiNa ThaviyA tANa gaMtuM giveeti, imANi vA ThaviyANi mA pavisaha tti NivAraNaTThA gacchati / Thaviesu vA vA idANi gahaNaM karehi tti aNuSNavaNaTThA gacchati // 1706 / / idANi " udde sAguNNa" tti do dArA vasIya ajjhAe, gArava bhaya saDU maMgale ceva / usAdI kAuM, vAeu vA vi gacchejjA // 1707 / / sAdhuvasahIe zramajjhAyaM prappasatyA vA tAhe saMjativasaha gacchati uddesANuSNaTThA, dikhatehi vA saMjativasati gacchanehi tANa loge gAravaM bhavati, paDiNIyANa vA bhayaM bhavati / havA - zrAyariyo uddesAti kareti, suhaM gArava bhaehi sigdhaM zrahijjati, AyarieNa vA uddile saddhA bhavati, saMjatI vA vahIe maMgallaM tattha uddisati etehi uddisAtikAraNehiM gacchati / pavattiNIe vA kAlagAe aNNA vAyaMtI ya Natthi tAhe gaNavaro vAyagaTThA gacchati / / 1707 // idANi "bhaMDaNe" tti dAraM - upa adhikaraNe, vioosaveDaM tahiM pasatthaM tu / acchaMti khauritA, saMjamasAraM ThavetuM je || 1708|| saMjatINaM uppaNe adhikaraNe tAmro saMjamasAraM Thavettu pracchaMti, khauritA kharaMTitA ropeNetyarthaH, tANa ya prasavaNaM saMjativasahIe pasatyaM, to saMjativasahi zrIsavaNaTThA gaNadharo gacchati / / 1708 || idANi "gaNa" tti dAraM gaNacitAe gaNadharo gacchejja / / 1706 // 6612 idANi "praNapajjha tti dAraM jati kAlagatA gaNiNI, Natthi ya aNNA tu gaNavarasamatthA / eteNa kAraNeNaM, gaNaciMtAe vi gacchejjA || 1706 // gaNavarA rAyAdi ajjaM jaksAiDa, khitta-cittaM va ditta-cittaM vA / ummataM pataMvA, kAuM gacchejja apyayaM // 1710 // jakkheNa zrAdiTThA gRhItA, promANiyA khitta cittA, hariseNaM ditta-cittA, pradhikatara pralApI mohaNikammodaeNa vA ummAyaM pattA vedummatetyarthaH / prAyariyo maMteNa vA taMteNa vA prappajbhaM svasthacitaM kAma saMjativasati gacchejjA / / 1710 / / 1 gA0 1700 / 2 gA0 1700 / 3 gA0 27004 gA0 1700 | 5 gA0 1701 / - Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1706-1716] caturtha uddezakaH 263 idANi "'agaNi" ti dAraM jati agaNiNA tu dar3A, vasatI dajjhAti va Dajjhihiti va tti / NAUNa va soUNa va, saMThaviuM je vi vaccejjA // 1711 / / jati prANiNA vasahIo daDDhAmro, DajhaMti vA saMpatikAle, paro vA kaheMto suNAti dajhati ahavA - dajjhissati, evaM sayaM NAUNaM soUNaM vA parasamIvAyo saMThavaNaTTA ujjhavaNaTThA vA gacchejja / / 1711 // idANi "2aAu" tti dAraM - NadipUraeNa vasatI, bujjhati bUDhA va bujjhihiti va tti / udagamaritaM va soccA, uvadhetuM vA vi gacchejjA // 1712 / / udagabharie ullaMcaTThA uvavettuM uvANahakaraNaTThA gacchati / / 1712 / / idANi "viyAra" ti dAraM - ghoDehi va dhuttehi ba, AvAhijjati viyArabhUmIe / jayaNAe vAreuM, saMThavaNAe vi gacchejjA // 1713 // ghoDA caTTA, jUprakarAdi- dhuttA, tehi vaptahIe pugehaDe unasaggijjati / ahavA - bAhiM viyArabhUmIe jai uvasaggijaMti to tesi jayaNAe sANugataM givAraNA gacchejja saMjatINaM kAiyasaNNAbhUmisaMThavaTThA gacchejja / / 1713 / / idANi " putte'' ti dAraM putto piyA va bhASA, bhagiNI vA tANa hojja kAlagayA / ajjAe dukhiyAe, aNusaddhiM dAu gacchejjA // 1714 // aNumaTThI uvadeso, taM uvadesaM dAukAmA gacchati / / 1714 / / telukidevamahitA, titthakarA gIrayA gayA siddhiM / therA vi gatA kegI, caraNaguNapabhAvayA dhIrA // 171 // telokke je devA tehiM mahinA pUjitA te vi tAva kAlagayA, therA goyamAdI te vi kAlagayA kimaMga puNa praNe mANusA ? // 1715 // tahA - bamhI ya suMdarI yA, aNNA vi ya jAo logjetttthaao| tApro vi ya kAlagatA, kiM puNa sesAu ajjAo // 1716 / / kaMThA - 1gA0 1701 / 2 gA0 1701 / 3 bhA0 1701 / 4 gA0 1701 / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-23 Na hu hoti soyitavyo, jo kAlagato daDho carittammi / so hoi soyiyavvo, jo saMjama - dubbalo vihare // 1717 // kaMThA laddhaNa mANusattaM, saMjamacaraNaM ca dullabhaM jIvA / ANAe pamAettA, doggati-bhaya-vaDagA hoti / / 1718 // bhagavato prANaM pamAettA doggatIno bhayaM tassa vaDDagA bhavaMti // 1718 / / idANi ""saMgame" tti dAraM - putto piyA va bhAyA, ajjANaM gato tahiM koyi / ghettaNa gaNadharo taM, vaccati to saMjatI-basadhiM // 1716 / / ciraM pavasito mAtAto taM gaNagharo ghettuM vaccati / idANi "saMlehaNa" pacchaddhaM / / "salehaNa" prikmmkaalo| "vomiraNa" ti-prnnsnnpcckkhaagkaalo| "vosa " ti -praNasaNaM paccakkhAtaM / "NiTTiya" ti-kaalgtaa| etesu kAlesu mAyariyo avassaM gacchati / "tihiM" ti - uvaruvari tiNi diNe sogAvaNayaNaheuM gacchati / / 1719 / / saMlihitaM pi ya tividhaM, vosiriyavvaM ca tiviha vosaTuM / kAlagataM ti ya soccA, sarIramahimAe gacchejjA / / 1720 // mAhAro sarIraM uvakaraNaM ca, prAhAre NivvItiyAdi appAhAro, sarIrassa vi avacayakArI, uvakaraNe / vi appovakaraNo, evaM ceva tividhaM vosirati, evaM ceva tividhaM vosaThTha / __ ahavA - mAhAra-sarIra kasAe ya evaM tigaM, kAlagayAe ya jayA sarIraM pariThavijjati tayA mahimA kajjati, kukUhigAtipavayaNaunbhAvaNaTThA 1720" jAdhe vi ya kAlagatA. tAMdhe vi ya doNNi vA divso| gaccheja saMjatINaM, aNusaTTi gaNadharo dAtuM // 1721 // kAlagatAe uri payattiNimAdi dutthaM jANiya ekkaM do tiNi vA diNe aNusadvipadANaTuM gacchati // 1721 // gammati kAraNajAte" tti mUladAraM gataM / idANi "pAhuNe" tti dAraM - .. appa-biti appa-tatiA , pAhuNagA AgayA sauvayArA / sejjAtara-mAmAte, paDikuThuddesie pucchA // 1722 // "sauvayAre" ti je tiNNi NisIhiyAno kAuM paviTThA te suuvayArA / 1 gA0 1701 / 2 gA0 1701 // 3 gA* 1701 / 4 gA0 1701 / 5 gA0 1701 / 6 gA* 1666 / . Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1717 - 1727 ] caturtha uddezaka: havA - jesi zrAgayAgaM uvacAro kIrai te sauvayArA, tesu prAgate gaNiNI jati therI to grapa vIyA Nigacchati / zraha taruNI to bhrappa-tatiyA nigacchati, purato therI ThAyati / / 1722 / / tesi puNa gANaM imo uvayAro - saMdaga-kaTTama, bhisiyA vA pIDhagaM va chagaNamayaM / takkhaNalaM asatI, parihAriya peha bhogaNe // / 1723 / / jati sAdhu gate takkhaNAdeva prAsaMdago kaTThama ajbhusiro labbhati bhisigA vA pIDhagaM vA he pAhAriyaM Na gevhaMti, takkhaNalaMbhAsatIe pADihAriyaM ghettuM Thaveti, pehiti ubhayasaMjyaM, pehiti tti paDile hiti / "prabhoga'NNe" ti praNNo taMga koti vi paribhujati / te tattha suhAsaNatthA ThitA nirAbAdhaM savvaM pucchati / 'pacchaddhaM - sejjAtara mAmaga - parikuTTelalagA prabhojjA uddesiyaM vA jesu kulesu kajjati te kule pucchati // / 1723 / / imA pucchagadAyaMtagANaM vidhI bahAe aMgulI va laTThIya va ujjusaMThito saMto / Na puccheja na dAijjA, paccavAtA bhave tattha // 1724 // egA parasiNI prAyatA aMgulI bhaNNati / sesaM kaMThaM / / 1724 / / pravidhI dAijjate ime dosA bhavati teNehi va gaNINa va jIvitavavarovaNaM ca paDiNIte / kharae khariyA suhA, gaDDe vaTTakkhure saMkA || 1725 // bAhu aMguli - laTThimA diehi jaM gharaM dAtiyaM tatya tehi kiM ci haDaM, agaNiNA vA daDDhe, nammi vAghare veriNAko vi jIvitAto vavagevito, duvakkharago vA gaTTho, dukkhariyA vA keNa ti haDA, suNhA vA kevi saha videza palAtA, vaTTakhuro ghoDapro tammi vA gaThThe sAdhU saMkijjati / etAhiM dAhiti tti tAmro vA saMkijjati / tamhA go pravidhIe pucche go vA dAte / te tattha acchaMtA No hasaMti, No kaMdapaMta, vA kiM ciTThA rAti kahaM kaheMti / / 1725 / / imaM kaheMti - sejjAtarANa dhammaM, kahiMti ajjANa deti NusaTThi | dhammammiya kahitammI, savve saMvegamAvaNNA ||1726 // ujjutANa thirIkaraNatthaM, visIyamANANa ujjamaNaTTa, ajjANa aNumaTThi deti / saDDhA saMjatIto ya sanve saMvegamAgayA. appaNI ya NijjarA bhavati / / 1726 / / grahavA - pAhuNagadArassa isA graNNA khA - 265 to vieso, pAhuNaga abhAsi dullabhA vasavI / teNAdi cilimiNiaMtara cAtussAle vasejjA hiM // / 1727 // 1 gA0 1723 paccharddhassa vavakhA / 2 gA0 1722 / 3 gA0 1666 / 34 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra-13 puTavAnesApro imo aNNA praadeso| "prabhAsita" ti kuDukkaDuviDAdi tammi ya gAme dullabhA vshii| ahavA- paccaMtiyavisaye so gAmo, tattha teNagAti-bhayA vasahi Na lanmati tAhe saMjatIno vasahi magaMti / jai tAhi pi Na laddhA to bAhiM rukkhamUlAtisu vasaMtu / "teNa" tti jai bAhiM sAvaya-tegAtiehi paccavAyA bhavejja tAhe saMjatIvasahIe cilimili aMtariyA cAu ssAle ghare vasejjA / hiM pAyapUraNe // 1727 / / pacchimA cilimiNI / jato bhaNNati - kuDDaMtariyA asatI, kaDo pottI va aMtare theraa| te saMtaritA khuDDA, samaNINa vi maggaNA evaM // 1728 // aNNavasahIte prabhAve saMjatA saMjatIno ya ekkaghare vasaMtA kuDutagyiA vasaMti, pihaduvAre asati kuDDasma kaDayo aMtare dijjati, asati kaDagassa tAhe "potti" ti vilimiNi tti vuttaM bhavati, pottIeMteNa potti-abhAve vA jagro daDhakuDDa tato taruNIgro saMjatIpro Thavijjati, tAhe majjhimA, tAhe therI, khuDDI ya / jato saMjatIto, tato aMtare therA khuTTA majjhimA taruNA y| samaNINa esa ceva maggaNA / NavaraM - sarisavayaM vjjejaa||172 // esA puNa kuDDaghare vidhI - aNNAte tusiNItA, NAte sadaM kareMti sajjhAyaM / accuvvAtA va sute, acchati va aNNahiM divasaM // 1726 / / jati aNNAyA jaNeNa ThitA to rAmro tusiNImA acchaMti, aha NAyA to saddasajjhAyaM kareMti, atIva uvAya accubbAtA zrAntA ityarthaH / accunvAtA vA suvaMti, Na paropparaM saMjayA saMjatIo ya ullveti| evaM rAmro jayaNA esA vuttA / kAraNapo egaM do tiSNi vA diNe acchatA divasato aNNattha ujjANAdisu pracchati // 1726 // samaNI jaNe paviTe, NIsaMtu ullAva 'kAraNe gurugaa| payalA-Nida-tuyaTTe, acchicamaDhaNe gihI mUlaM // 1730 // gihijaNesu appaNo sayaNIyagharesu paviTThanu tAe NisaMtavelAe jati samaNI saMjateNa samaM ullAvaM kareti to cauguru pacchittaM / ahavA - samaNIjaNe samaNajaNe ya paviDhe jai egA aNegApro vA egehi vA praNegehi vA saMjatehi samANaM NisaMtavelAe aMto bahiM vA ullAvaM kareMti cauguru te / divasato acchatA jati payalA gidda tuyaTTaNe acchi camaDhaNe ca uguruM / gihiditu saMkite ca ugurugraM ceva / gihidiDhe NisaM kite mUlaM mattaesu vA kAu bAhiM pariveMti, evaM jayaMti / jati saMjativasahiM saMjatA adiTThA paviTThA to adiTThA eva Niti Niggacchati / aha diTThA paviTThA to diTThA vA adiTTA vA Niti esa bhayaNA / / 1730 // tattha'NNattha va divasaM, acchaMtA pariharaMti NihAtI / jataNAe va suvaMti, ubhayaM pi va maggate vasadhiM // 1731 // saMjati-vasadhIe rAmro vasitA divasato tattha vA saMjativasadhIe acchaMti aNNattha vA ujANAdisu, payalANiddAdipae pariharaMti, javaNiyaMtariyA vA jayaNAe suvaMti, jahA sAgArigo Na pecchati / jati te pAhuNagA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1728-1736 ] caturtha uddezakaH 267 tatya kiM ci kAlaM kAraNeNa acchi ukAmA to ubhayaM sAhusAhuNIno ya .aNNavasahiM magati tattha te mAhU ThAyati // 1731 // idANi 'gaNadhare" tti dAraM - uccAraM pAsavaNaM, aNNastha va mattaesu va jataMti / adiTTha-paviDhe vA, diTThA NiteharA bhaitaM // 1732 // uccArAtI Na saMjatikAyabhUmIe kareMti, aNNattha kareMti // 1732 / / mucchA visaigA vA, sahasA DAho jarAi maraNaM vA / jati AgADhaM ajjANa hoti gamaNaM gaNadharassa // 1733 // pittAdiNA mucchA, atibhutte vA visUtiyA, pitteNa vA DAho aggiNA vA, DAhajaro vA, maraNaM vA, "sahasa" tti akamhA jati AgADhaM erisaM ajjANa hojja tAhe divasato rAtIe vA gaNaharassa gamaNaM bhave / / 1733 / / athavA - paDiNIya-meccha-sAvata-gaya-mahisA-teNa-sANamAdIsu / AsaNNe uvasagge, kappati gamaNaM gaNaharassa // 1734 // etehi paDiNIyAtiehiM jatA ubasaggijjati pAsaNe vasahIe ThitA tayA gaNaharassa aNNassa vA kappati taSNivAraNaTThA gaMtu / adhavA - "prAsapaNe'' tti pAsaNo uvasaggo, ese kAle bhavissati Na tAva bhavati, taM zivAraNaTThA gacchati / / 1 34 // idANi "mahiDDi' tti dAraM - rAyA'macce seTTI, purohite satthavAha putte ya / gAmauDe, rahauDe, je ya gaNadhare mahiDIe // 1735 // jo rAyA pavvaio, amacco maMtrI, aTThAra sAha pagatINaM jo mahattaro seTThi, sapurajaNavayassa raNNo jo homajAvAdiehiM asivAdi pasameti so purohito, jo vANiyo rAtIhiM abbhaguNAto satthaM vAheti so satthavAho, tassa putto styvaahputto| ahavA - rAyA rAyaputto vA evaM savvemu / gAmauDo gAmamahattaro, raTTauDo rdvmhttro| jo a gaNaharo rAyAdivallabho vijjAtisayasaMpaNNo mahiDDhiyo / ete rAyAtItA sAhU savve saMjativasahiM gacchati // 1735 // imo guNo - ajjANa teyajaNaNaM, dujjaNa-sacakkAratA ya goravatA / tamhA samaNuNNAtaM, gaNadhara-gamaNaM mahiDIe // 1736 // 1 gA0 1667 / 2 gA0 1707 / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-23 teyo ujjo jaNaNaM karaNaM, tejakaraNamityarthaH / paDiNIyApi dujaNo sacakkArA ya sAsaMkA bhavaMti, na kiMcit pratyanIkaM kurvntiityrth.| loge ya ajjAo goraviyAno bhavaMti, tamhA gaNaharassa mahiDDhiyANa ya gamaNaM aNuNNAtaM / / 1736 / / te ya rAyAdi-dikkhite vasahimAgate daLu imaM ciMteti - saMtavibhavA jati tavaM, kareMti vippajahitUNa iDDIao / sIyaMtathirIkaraNaM, tittha-vivaDI ya vaNNo ya // 1737 // saMtaM vidyamAnaM, vibhavo sacittAcittAdi davvasaMpayA, jati tAe chaDDiUNa tavaM kareti kiM amhe asaMte vibhave patthemANIpro vi sItAmo, evaM tAro thirIkatA bhavaMti, naMdizenaziSyavat / evaM thirIkaraNe kajjamANe titthavuDDhI katA bhavati / titthavaDDhIe ya pavayaNassa vaNo jaso pabhAvito bhavati / / 1737 // idANi "'pacchAdaNA ya sehe' tti dAraM-ke yI rAyaputtA samattaladdhabuddhI NikkhaMtA tesiM pitA vIsaM bhRtro rAyA, lakkhaNajutto Na vijjai kumaaro| paDiNIehi ya kahite. AhAvaMtI davadavassa // 1738 // sarIrAno vA jIvo, jIvApro vA sarIra vIsuM pRthagbhUtaM rAjA mRta ityarthaH / amaccAdiyA rAjArihaM kumAraM vINaMti "imo rajjAriho" tti, je uttamA rajjArihA te kkhiMtA, tato paDiNIehiM kahiyaM te viharamANA iheva pramugujjANe saMpattA. tato amaccAtIyA NiruttaM jANiUNa rAyahatthi rAyassa chattaM cAmaraM pAuyA khaggaM evamAti rAyArihaM ghettuM prAdhA viumAraddhA / kahaM ? "dutaM dutaM' zIghramityarthaH // 1738 // te puNa imeNa kAraNeNa te paDiNIyA kaheMti - ati si jaNammi vaNNo, ya saMgatI iDimaMtapUyA ya / rAyasuyadikkhiteNaM, titthavicaDDI ya laddhI ya // 1736 // atIva etesi jaNe loge jaso, imeNa rAyapavvaieNa rAiNo saMgati karissaMti, iDDhimaMtA ya amaccAditA eyappabhAveNa pUera saMti, rAyA ettha pavvayati, maNNe vi amaccAtIyA pavvayaMti, evaM titthavuDaDhI / tappabhAveNa vatthaasaNAdiehiM ya laddhI / uNikkhatega ya ete vaNNA iyA Na bhavissaMti ti paDiNIyA kahayaMti // 1736 // te ya AyariyasamIve tiNNi rAyaputtA - daThUNa ya rAiDDI, parIsahaparAjito tahiM koyi / Amucchati Ayarie, sammatte appamatto hu // 1740 // taM rajjariddhi ejjamAgi pAsiya ego parIsahaparAjito pAyariyaM prApucchati - ahaM asatto padhajja kaauN| pAyarieNa vattavvaM "sammatte appamAto kAyavvo, cetiya-sAhUNa ya pUyApareNa bhaviyavvaM" ||1740 // bitigro prAyarieNa bhaNiyo - ajjo ! amaccAtiyA prAgacchati uNNikhAvaNaheuM, to tuma prosarAhi ki vA kIrau ? / 1 gA0 1707 / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1737 - 1745 ] so bhaNAti - kiM kAhiM ti mamete, paDalaggataNaM va me jaDhA iDDI | ko vAsphilehiM, calehi vibhavehi rajjejjA // 1741 // catuthaM uddezaka: kiM zramaccAti mama kAhiti, jahA paDe laggaM taNaM vidhuvvati evaM mae vi iDDhI vighRtA, mA tubbhe bIheha, rajjassa visayANaM bhuttANa phalaM narazro, calA adhuvA, tesu ko rAgaM karejja ? uttaramahurabaNijavat / bitito ghitighaNiyabaddhakaccho pAgaDo ceva savve uvasagge jiNittA saMjamaM kareti / / 2741 // taM rajjariddhi ejjamANi daTTu souM vA - tati saMjama aTThI, Ayarie paNamiNa tividheNaM / gelaNNaM NigraDIe, ajjANamuvassayamatIti // 1742 // timro rAyaputto tivigheNaM ti maNovAtikAehiM / gelaNaM NiyaDI prayigeloNa saMjatINa uvaspayaM pratIti / / 1742 // taddhANA asatI, jati maMsU loga aMbilI - bIe / pIsittA deti muhe, appamAse ThavaMti ya virego // 1743 // jati maMto aMjaNaM vA taddhANiyaM vA pratthi to aMtaddhito kajjati graha aMtaddhANassa prasati tAhe saMjativasahi gijjati jati maMsu" tti jati smazru pratthi to lopro kajjati, tAhe aMbila - bIyANi pIsitA muhamAlippati, saMjatitrasahIe appagAse Thavijjati, viremo se dijjati / / 1743 / / . saMthAra kusaMghADI, maNuNNe pANaeya pariseo / saNa pIsaNa sadha, addhiti kharakammi mA bolaM / / 1744 // 1 gA0 1697 / saMghArage Thavijjati / mailA phaTTA kusaMghADI, sesA (tArA) se pAugijjati / zramaNuSNaM gaMdhIlayaM pANIyaM tega se parisepro kajjati / aNNA saMjatI zrImadhaM ghasaMti, aNNAzro prosahaM pIsaMti, praNA karatala palhatthamuhIo zraddhiti karemANImro pracchati / kharakammiya tti rAyapurisA, tesAgatesu bhaNNati pratiSedhe, "bolaM" ti bolaM, taM mA kareha, esA pavattiNI gilANA, Na sahati bolaM ti // 1744 // idANi ""prasahassa caukkabhayaNa" tti dAraM "AT" 266 - doNi vi sahU bhavaMti, so vaDasahU sA va hojja tU asahU / sahUNaM, timiccha-jataNA ya kAyavyA // 1745 // doNaM pi paDhamabhaMge - sAdhuNI vi sahU, sAhU vi sahU / bitIyabhage - sAdhuNI sahU 'so vamahU" tti sAhU sahU / tatiyabhaMge - sAdhuNI zrasahU, sAhU sahU / catyabhaMge - sAhU sAhuNI ya do vi asahU / causu vi bhaMgesu tigicchAe jayaNA kAyantrA // / 1745 / / paDhamabhaMgo tAva bhaNNati / - Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 sabhASya-cUgika nizIyasUtra [sUtra-23 sAdhu-sAdhuNINaM imA sAmAyArI - soUNaM ca gilANi, paMthe gAme ya bhikkhcriyaae| jati turitaM NAgacchati, laggati guruge catummAse // 1746 / / soUNaM gilANI paMthe ga me vA divasapo bhivakhAvelAe rAmro vA jai turiya gilANIto pAgacchati to cauguruge savitthare laggati // 1746 / / jattha gAme sA gilANo tassa bAhireNa sAhU vaccati / tAhe gihiNA bhaNgati - tubhaM gilANissa paDi jAgaraNA ki kajjati ? sAhuNA bhaNiyaM - muThTha kajjati / gihiNA bhaNiyaM - jati kajjati to etya gAme - lolaMtI chaga-mutte, sottuM ghettuM davvaM tu Agacche / tUraMto taM vasadhiM, NivedaNaM chAdaNa'jAe // 1747 // egAgI apaNo chagaNa - mutte lolaMtI acchati / evaM souM tAhe sAhU tato ceva davvaM ghettUNa prAgacche saMjativasahiM / tAhe tIe vasahIe bAhiM ThAti / sejjiyAdie tIe saMjatIe NivetAveti "bAhiM sAdhU prAgato" tti, gattesu ya chAditesu tAhe sAdhU pavisati / / 1747 // imaM bhaNNati - prAsAso bIsAso, mA bhAhi tI thirIkaraNa tIse / dhuviuM cIra'tthuraNaM, tissappaNa bAhi kappo ya // 1748|| "prAsAso" ti ahaM te savvaM veyAvaracaM karimsa / "vImAso" ti tuma mama mAyA vA bhagiNI vA vayANurUvaM bhagAti / thirIkaraNaM ti dRDhIkaraNaM / chagaNa - mutteNa lulitaM taM saMjati tIse je uvaggahiyA cIrA viTThati te patthareti / abhAve tepi so sAdhU appaNage patyareti / sesA cIrA chagaNa - muttega lulitA te vasahIe bAhiM kappeti / / 1748 / / "vasahiniveyaNaM' eyasma payassa imA vakkhANagAhA - etehiM kAraNehiM, pavisaMte NisIhiyaM kare tiSiNa / ThiccANaM kAtavvA, aMtara dUre pavese ya // 1746 // etehi kAraNehiM pavisati to tiNi NisIhiyAno ThiccANaM kareti, misIhiya kAu Isi acchati, "aMtare" ti majjhe, "dUre" ti aggahAre, "evese'' ti vasahipAsaNe // 1746 / / paDihArite paveso, takkajjamANaNA ya jataNAe / gelaNNAdI tu pade, pariharamANo jato khippaM // 1750 // gAhe mejiyAe paDihAritaM kathitamityarthaH tAhe saMjato pavisati / evaM so saMjato taM kajja gilANikaraNijyaM mApAtAyagAe vakkhamANAe ya jayaNAe samANaNatti parisamAptiM nayatItyarthaH Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1746-1756 ) caturtha uddezakaH 271 jatA bahUNaM majhe gilAgi paDijaggati tadA kAraNe vidhipaviTTho vIsatthapadaM na sabhavati / sesA gilANAtipadA jayaNAjuto pariharimANo jayA paNNavitA bhavati tadA khippaM pratikkamati, jayaNAjutto vA khippaM paNNaveti // 1750 // ajAe veyAvaccakaro imehiM guNehi jutto -- piyadhammo dadhammo, miyavAdI appakotuhallo u / ajja gilANiyaM khalu, paDijaggati eriso sAhU // 1751 // piyaM bolleti miyabhAsI, appamiti prabhAve, thaNorUyamAtiehi Na kautukamastItyarthaH / / 1751 / / so pariNAmavihiNNU, iMdiyadArehi saMvarita-dAro / jaM kiMci dubbhigaMdhaM, sayameva vigicaNaM kuNati // 1752 // so iti veyAvaccaro sAhU, pariNamagaM pariNAmo, vihI-vikappe NANI, pariNAmavidhijJa ityarthaH / iMdiyA ceva dArA iMdiyadArA, te saviratA sthagitA nivAritA ityarthaH / jaM kiM ci kAiyasaNyAti dunbhigaMdha taM aNNAssa prabhAve so sayaM ce vigicati // 1752 // "appako uhalla" iti asya vyAkhyA - gujjhaMga-bayaNa-kakkhoru-aMtare taha thaNaMtare dttuN| saMharati tato diliM, Na ya baMdhati dihie diddhiM // 1753 // ___mRgIpadaM gubhaMga, kyaNaM muhaM, uvacchago kakkhA, jahA gAmAgro aNNagAmI gAmaMtaraM, eyaM Uruto aNNo urugraMtaraM, evaM thaNaMtare vi, etesu jati didiNivAto bhavati to tato didi saMharati nivarta yatItyarthaH / na ca parasparataH dRSTibandhaM kurvanti / / 1753 / / "jaM kiM ci dubbhigaMdha' asya pazcArdhasya vyAkhyA - uccAre pAsavaNe, khele siMghANae vigicnntaa| uvyattaNa pariyattaNa, gaMtaga NillevaNa sarIre // 1754 // pukhaddhaM kNttN| uttANa yasma pAsalliyakaraNaM ubbattagaM, iyaradisIkaraNaM pariyattaNaM gaMtagaM vatthaM, sarIraM vA jai chagaNamuttAiNA littaM taM pi pilleveti dhoti ti vutaM bhavati / / 1754 // davvaM tu jANitavvaM, samAdhikAraM tu jassa jaM hoti / NAyammi ya davyammI, gavasaNA tassa kAtavyA / / 175 // jamsa rogassa jaM davaM patthaM gilAgIe vA jaM samAhikAragaM taM jANiyanvaM / tassa davasa payattega gavesagA kAyavvA, tassa vA gilANisma apatthaM jANiUNa Na kAyabvaM // 1755 / / kiriyAtIyaM NAtuM. jaM icchati esaNAdi jataNAe / saddhAvaNaM - pariNNA paDiyaraNa kathA NamokkAro // 1756 / / 1 gA0 1751 / 2 gA0 1752 / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [gUga-23 kiriyAe kIramANIe vi jA Na paNNappati sA kiriyAtItA, tamerisiM gAuM jaM davvaM icchati taM se esagAdisuddha dijjati, prasatI suddhassa paNagaparihANIjayaNAe dijjati / sA kiriyAtIyA tahA saddhAviti jahA aNasaNaM paDicchati, pariNNA aNAsaMgaM pariNigaM sambaM payatteNa paDiyarati, dhamma se kaheti, maraNavelAe ya NamokAro dijjati // 1756 // "kiriyassa sajjhAe" imA vidhI - sayameva didupAhI, kareMti pucchati ajANato vijjaM / dIvaNa-davbAtimmi ya, uvadese ThAti jA saMbho // 1757 / / so sAdhU jai diTTapADhI, vejjagassa diTThI pADho jega so diTThapADhI, adhItavejjA iti yAvat / dIvA tti ahaM egAgI mA hujja avasaugaM vejassa daba- khetta-kAla - bhAvesu upadese diyo bhaNAi jai eyaM Na labhAmo to kiM demo, puNo pucchati, uvadese diNe puNo puccheti ' jai evaM pi Na labhAmo" puNo kaheti, evaM tAva pucchati jAva lAbho tti, tato ThAyati pucchAe / / 1757 / / abbhAse va vasejjA, saMvaddha uvassagassa vA dAre / AgAhe gelaNNe, uvassae cilimili-vibhatte / rAto vasaMtassa imA vihI - anbha se asaMbaddhe aNNaghare vA saMbaddha vasati tassa vA uvassagarasa dAraM basati / pacchaddhaM kaMThaM / / 1758 // taM puNa aMto imeNa kAraNeNa vasati - uvvattaNa pariyattaNa, ubhayavigicaNaTTha pANagaTThA vaa| takkara-bhaya-bhIrU ya va, NamokkAraTThA vase tattha // 1756 / / uvvattaNAti kAyavvaM / ubhayaM kAiyasaNyA tassa vigicaNaTThA uTThANe vA asamatthA vosiraNaTThA uTThaveti, taNhAe vA rAto pANagaM dAyatvaM, taMkakarabhae vA sAhU aMto vasati, sA vA bhIru, NamokAro vA dAyavyo / etehiM kAraNehiM aMto vasati // 1756 / / dhiti-balajutto vi muNI, sejjaatr-snnnni-sejjgaadijuto| vasati parapaccayaTThA, silAhaNaTThA ya avarANaM // 1760 // aMto vasaMto ime vitijjate gehati sejjAtaraM, saNi sAvarga, sejjago samosiyago, tehiM saha aMto vasati parapaJcayaTThA avare aNNe sAhU, tesa zlAghA bhavati // 1760 // jo evaM jahuttaM vidhANaM kareti - so NijjarAe vaTTati, kuNati ya vayaNaM aNaMtaNANINaM / sa bitijo kaheti, pariyaTTegAgi basamANo // 1761 // puHvaddhaM sugama / so NijjAnago vasaMto tassa bitijjagassa dhamma kaheti / maha emAgI vasati to pariyaTTeti / / 1761 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1757 - 1767 ] caturtha uddezakaH paDajaggitA ya khiSpaM, doNha sahU NaM tigiccha-jataNAe / tattheva gaNadharo ahiM va jataNAe to Neti // 1762|| bhavati / evaM teNa sAghuNA payateNa paDiggitA sA lipyaM zIghraM paSNatA, evaM donhaM sahUNaM timicchAkaraNaM jayagAe yutaM / jati tatyeva gaNadharo to vacceti, graha praNahi gaNadharo to sattheNa paTuveti, sayaM vA ti / / 1762 / / graha kAraNiyA to sayaM Neti, jANa va sA saMyato prAyariyANa tANa prapvAheti saMdisai / jayaNAte to Neti tti imaM vakkhANaM "gamaNitthiya" pacchaddha / NikkAraNagiM camaDhaNa, kAraNagiM ti ahava appAhe / gaNitthi mIsa saMbaMdhi vajjie asati egAgI // / 1763 // bA sA gilANA saMgatI sA jati NikkAraNeNa gaNAto niggatA to camaDheti kharaMTeti tti vusaM itthIhi NAla - baddhAhi neha ussaggao tayaM so u / mAsa tti itthipurisehi nAla - baddhehi tadabhAve || 1764 // taha itthi NAla - baddhAhiM purisa aNAlehi navae bhaddehiM / taha purisA pNAlaitthI, praNAlaM - baddhAhi tadabhAve || 1765 // saMbaMdhavajjiya tI, aNAla - baddhamIsIhiM / tadabhAve purisehi, bhaddehiM aNAla- baddhehiM // / 1766 / / to pacchA saMdhue hiM, asai etesiM to sayaM Neti / durAhi piTTho, jayaNAe nijjaraTThiyo || 1767 // jayA prappaNA Neti tathA itthisatyeNaM NAlAti-badvegaM / tassAsati mIseNaM itthipuriseNa NAlAti-baddheza zeti / tassAsati ityIhi saMbaddhAhi purisehi asaMbaddhehi bhaddagehi deti / tassAsati itthIhi asaMbaddhAhi bhaddAhi purisehi saMbaddhehi Neti / tassAsati ityIhi purisehi ya "vajjiya" tti prasaMbaddhehi bhaddehiM geti / tasmAsati purisa satyeza saMbadveNa Neti / tassAsati purisa- satyeNa prasaMvarddhaNa bhaTTageNa geti / 273 tassAsati pacchA egAgI Neti, appA pragato maMjatI gAmaNe gAtidUre piTThamro / evaM jayagAe kAraNigi aiti / / 1767 / / paDhamabhaMgo gato / 1 vakkhA gA0 1763 / 2 grA0 186 / - 35 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 dANi "" bitiyabhaMgo" bhaNNati - Naviya samatyo savvo, havejja etArisammi kajammi / kAtavvo purisakAro, samAdhisaMdhANaNaTThAe / 1768|| gANa- daMsaNa - carittANaM samAdhAraNaM saMghaNaTTA purisakAro kAyavvo / / 1768 // so puNa imehi pagArehi asahU / sabhASya-cUrNike nizIthasUtre soUNa va pAsittA, saMlAveNaM taheva phAseNaM / etehi asahamANe, tigiccha jataNAe kAtavvA || 1766 // jayaNAe kAyavvA / / 1763 / / * bhAsiya hasiya-gIya kUjiya- vividhe ya vilaviyasadde soUNa NevatthiyaM itthiM kucAdihi vA gAvayavehi pAsittA, itthie vA saddhi ullAvaM kareMto, itthiphAseNa vA buddho, etehiM jo prasahU teNa timicchA sAhU sahU gilANi pucchati - tumaM kiM sahU asahU ? tA sA milANI bhaNAti - vikovitA tu puTThA, bhaNAti kiM maM Na pAsasI jiyage / lolaMtI chaga-mutte ? to pucchasi kiM sahU asahU ? // 1770 // avikavitA pragIyatthA, Niyage mAtmIye // 1770 / / sAdhU bhaNAti - jANAmi NAma etaM, dehAvatthaM tu bhagiNi ! jA tubbhaM / pucchAmi citivalaM te, mA baMbhavirAdhaNA hojA // 1771 // NAmasaddo pAdapUraNe zravadhAraNe vA // 1771 // idhara vi tAva sahe, ruvANi ya bahuvidhANi purisANaM / sotUNa va daTThUNa va, Na maNakkhobho mahaM koyi // 1772 // [ sUtra- 23 sA sAdhuNI bhaNAti - iharahe tti haTThA baliyasarIrA gItAdie sadde soUNa Thevatyehi bahuvihA purisaruvAte daTThUNa na koti tti kazcit svalpo'pi na bhavatItyarthaH // 1772 // kiM cAnyat - saMlavamANI vi ahaM, Na yAmi vigatiM Na saMphusittANaM / ear vikimu ya ihiM, taM puNa NiyagaM dhitiM jANa // 1773 || divase'pi puriseNa saMlavaMtI puTThA vA vigAraM Na gacchAmi, suddhabaMbhayAradhAraNAto, zramuddhabhAvagamaNaM vigAro trigatI bhaNNati haTThA baliyA NiruyasarIrA ehiM emAe gilANavatthAe ti / sA taM sAdhu bhagati - tumaM NiyagaM prAtmIyaM dhiti jANa // / 1772 || 1 gA0 1743 / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyamApA 1768-1778 ] caturtha uddezaka: 275 so maggati sAdhammi, saNNi ahAmadiyaM ca sUtiM ca / deti ya se vetaNayaM, bhattaM pANaM va pAyoggaM // 1774 // so asahU sohU tatya vA aNNattha vA gAme saMbhotiyamasaMbhotiyaM vA saMjati maggati / tAsiM asati saNiM sAviyaM, asati mahAbhaddiyaM ceva sUI, jA agArImo viyAveti sA suutii| praNicchaMtI veyaNaeNa viNA yaNagaM pi deti / "ca" sahAto bhattapANaM pi deti, gilANIe ya bhattapANaM pAuggaM uppAdeti,' pAuggagahaNAto esaNijja patthaM ca, ca saddAto praNesaNijja pi // 1774 // etAsiM asatIe, Na kadheti jadhA ahaM khu mI asahU / saddAtI-jataNaM puNa, karemi esA khalu jiNANA // 177 // mahaM khu mI prAtmAvadhAraNe, mahameva asahU / "puNa" saddo anRtavAkyapratipAdane, "khalu" sahomAjJAvadhAraNe // 17 // saddAdI imA jayaNA - saddammi hatthavatthAdiehi diTTIe cilimilNtrito| saMlAvammi parammuho, govAlaga-kaMcuo phAse // 1776 / / maddeNa jo asahU so taM gilANi bhaNAti - mA mamaM vAyAe kiMci mANavejjAsi, hattheNa vA vatyeNa vA aMgulIyAe vA daaejsi| diTThi- kIvo - savvaM cilimiliyaMtarito kareti / saMlAva-kIvo - avasa- saMlaviyanve parammuho saMlavati / / phAsa - kIvo - taM pAuNijjato appaNo govAlakaMcuyaM kAuM ubvattaNAti kareti / esa puNa kaMcugo prAcAryeNa darzito jJeyaH // 1776 / / gato bitiybhNgo| idANi 'tatiyo bhaMgo eseva gamo NiyamA, NiggaMtthIe vi hoi asahae / doNhaM pi tu asahANaM, tigiccha jataNAe kAyavvA // 1777 // punvaddhaM kaMThaM / gato ttiybhNgo| idANi cauttho - "dohaM pi" pacchaddhaM / doNhaM pi sAdhusAdhuNINaM uvarimesu tisu bhagesu jA jayaNA sA jahAsaMbhavaM savve cautthe kAyavvA / gato cauttho bhaMgo // 1777 // tatiya - cautthesu asahU saMjatI imaM bhaNAti ( bhaNejjA) AtaMka-vippamukkA, haTThA baliyA ya NivvuyA sNtii| ajjA bhaNijja kAyI, jeTTajjA vIsamAmo tA // 1778 // jahA ghaNeNa vippamukko niddhaNo bhavati evaM prAyaM kavippamukkA haTThA bhaNNati / 'ha?" tti nirogA, 1gA0 1743 / 2 gA0 1743 / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 samASya-cUNike nizIyasUtra [sUtra 23-24 uvaciyamaMsA baliyA, satthiMdiyA suhI niyutA bhaNNati - saMjamamarovakatANa tapparicAe jahAmuhaM vihAro vIsamaNaM // 1778 // kiM cAnyat - diTuM ca parAmaTuM ca, rahassaM gujjhamekkamekkassa / taM vissamAmo amhe, pacchA vi tavaM karissAmo // 1776 // mucchiyapaDiyAe prapAuyasuttAe vA veyaNaTTavelAe uDDhaNivesaNAtisu vA kiriyAsu diTuM, 'ca" saddAmo praNekaso, parivattaNAdikiriyAsu parAmaTuM, casaddAmo praNegaso rahassaMgA UrugAtI, sati rahasse vi gujjhaMgaM mRgiipdmityrthH| ahavA - rahassaM aruhaM jaM gujjhaM taM rahassagujhaM ekkamekkassa mayA tuma mama pi tume / pacchime. kAle, "pravi" padatthasaMbhAvaNe "2pacchAvi te payAyA" kAragagAhA // 1776 // iya vibhaNiyo u bhayavaM, piyadhammo'vajjabhIru saMviggo / aparimitasattajutto, NikkaMpo maMdaro ceva // 1780 // "iya" tti evN| jahA maMdarovAyunA na kaMpate evaM paribhoga-NimaMtaNa-vAyuNA Na kNpijjt||1780|| "upacchAvi tavaM karissAmo" ti bhaNaMti teNa sAdhuNA - uddhaMsittA ya teNaM, suThTha vi jANAviyA ya appANaM / carasu tavaM NissaMkA, tu Asidhe so tu ceteti // 1781 / / evaM bhAtIe tIe jo ujjotA sitA uddhaMsitA, teNa saahunnaa| ahavA - "uddhaMsiya" ti-kharaMTiyA Nidhamme erisaM dukkhaM aNubhaviyaM, veraggaM jAyaM, mayA vi sAdhammiNi tti jIvAviyA, iharA matA hotaM / suThu ti pasaMsA | casaddo pratimayavayaNapadarisaNe / pamhe jANAviyA, casaddo ti nihese, tvayA appA upadeso "carasu" pacchaddhaM / "prAsigraM" ti Niggacchati, tasmAnirgamanaM karotItyarthaH / / 1781 // eseva.gamo niyamA, paNNavaNa-parUvaNAsu ajjANaM / paDijaggaMti gilANaM, sAdhu ajjA u jayaNAe // 1782 // caubhaMgeNa paNNavaNA, ekakabhaMgasvarUpeNa akkhANaM parUvaNA, "jayaNAe" ti // 1562 / / imA jayaNA saMjatIe vi sAdhupaDiyaraNe - sA maggati sAdhammI, saNNi-ahAbhadda-saMcarAdi vA / . deti ya se veyaNayaM, bhattaM pANaM ca pAuggaM // 1783 // saMcaro hANiyA soghno| zeSaM pUrvavat // 1783 // kAraNA avidhite vi saMjati-vasahiM pavisejja1 svasthendriyA / 2 dazavakAlikacaturthAdhyayane / 3 gA0 1776 / - - Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 mAdhyamAcA 1776-1788 ] caturya uddezakaH vitiyapadamaNappajjha, paksei avikovite va appajjhe / teNagaNi-bhAu-saMbhama, bohigamAdIsu jANamavi // 1784 // prapajho, bhakovimo seho, teNAtisaMbhamesu jANato vi sahasA pavite // 1084 // je mikkhU NiggaMthINaM AgamaNa-pahaMsi DaMDagaM vA lahitaM vA rayaharaNaM vA muhapottiyaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM Thaveti: ThavetaM vA sAtijjati // 20 // 24 // veNa paheNa paksiyAdisumAgacchati tammi pahe, daMDo bAhuppamANo, laTThI pAyappamANA, aNNataraggahaNA mohiyaM uvamahimaM vA Niksivati, tammi pahe muMcati, tassa mAsalahuM prANAdiyA ya dosaa| kahaM uvakaraNassa NikkhevasaMbhavo? ucyate - NisidaMto va ThavejjA, paDilehaMto va bhattapANaM tu / saMthAra-loya-kitikamma katitavA vA aNAbhogA // 1785 // NisiyaMto rayaharaNaM muMcati, bhattapANAti vA paDilehaMto, saMthAragaM baddhato muyaMto vA, loyaM vA karato, kitikammaM vissAmaNaM taM vA karato, mAtAe vA katitaveNa muMcati, praNAbhogeNa vA / etehi kAraNehi rayoharaNAdi muMceja // 1785 // niggaMthI-gamaNa-pahe, je bhikkhU nikkhave kaitaveNaM / anataraM uvakaraNaM, gurugA lahugo itari ANA / / 1786 / / kaitaveNa mehuNaTussa caugurugaM, itaraM praketavaM praNAbhogo, praNAbhogeNa muMcati mAsalahuM, prANAdiyA ya dosA bhavaMti // 1786 // imA carittavirAhaNA - paDipuccha-dANa-gahaNe, saMlAva'NurAga-hAsa-kheDe ya / minakadhAdi-virAdhaNa, daThThaNa va bhAva-saMbaMdho // 1787 // paDhamA pucchA, bitiyA "'paDivucchA", tassimaM vakkhANaM - kasseyaMti ya pucchA, mamaM ti kAtUNa kiM cutaM ? bitiyA / cittaM Na me sadhINaM, pakkhitte da? ejjati // 1788 // rayoharaNAdi kAti saMjatI ghettaNaM pucchati - kasseyaM ti rayoharaNaM ? / sAhU bhaNAti - "mameyaM tti kAUNaM" mamIkRte sAdhunA ityarthaH / ahavA - sAhUNaM ti paDhamapunchA, kiM cuyaM ? bitiyapucchA, ema paDipucchA TubvA / tato sAhU bhaNAti - "cittaM Na me sahINaM" ti Na me vasaM vaTTati cittaM / karamAdeto? parakhIe tumaM bhAgacchamANI diTTA // 1788 / / 1gA. 1787 / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 samAdhya-cUNike nizIpasUtra [ sUtra 24-25 sA bhaNAti - kiM ca mae aTTho me ? AmaM gaNu dANi haM tuha sahINA / saMpattI hotu katA, cauttha pacchA tu ekkataro // 1786 / / sAhU bhaNAti - "bhAmaM" anumatAthe, idANiM tuha sahINA prAyattetyarthaH / tatiyapucchA gatA / saMpattI sAgAriya sevaNA / cautthaM pucchN| saMjato kareti saMjatI vA // 1786 // "paDipuccha" tti gayaM / idANi "'dAna-gahaNe" ti - bhaNito ya haMda geNhaha, hatthaM dAtUNa sAharati bhujjo / tuha ceva hotu ghettuM, va muMcate jA puNo deti // 1760 / hadetyAmaMtraNe / saMjato hatthaM pasAreUNa bhujo paDisAharati, bhaNati ya tujheva bhavatu / ahavA - so saMjato tIe hatthAmro ghettUNa puNo muMcati / kasmAddhato: ? "jA puNo deti" - jeNa dvitIyavAraM mama deti, deMtIe ya puNo hatyaphAso bhavissati tasmAddhetoH / / 1760 / / idANi "saMlAvo" sAha bhaNAti - dhAretavvaM jAtaM, jaM te paumadala-komalatalehiM / - hatthehiM parigahitaM, iti hAsa'NurAga-saMbaMdho // 1761 // iti hAsametat, iti hAsAto aNurAgo bhavati / tato ya paroparaM bhAvasaMbaMdho // 1761 // idANi "aNurAgo" ti - saMvAlAdaNurAgo, aNurattA beti bhe mae diNNaM / itaro ciya paDibhaNatI ( tujjha ) va jIteNa jIvAmo // 1762 // aNurAgo bhavati / idANiM "hAsa-kheDDa" ya tti - saMjatI praNarattA beDa - "bhe bhae diwj" bhe iti bhavataH / itaro - sAhU bhaNati-jaM pi mama jIvitaM taM pi tujhAyattaM, tujjhaccaeNa jIkiraNa jIvAmo // 1762 / / evaM paropparassA, bhAvaNubaMdheNa hoMti me dosA / paDisevaNa-gamaNAdI, geNhadidrusu saMkAdI // 1763 / / paDisevaNA ca utthassa, egatarassa doNha vA gamaNaM uNNikkhamaNaM, prAdisaddAto saliMgaTThito vA praNAyAraM sevati / saMjato vA vatiNi vatiNI vA saMjataM udiNamohA balA vA geNhejjA / grahavA - kharakammiehi geNhaNaM, hAsaM, kheDu vA kareMnANi sAgArieNa diTThANi / saMkite cauguru, NismaMkite mUlaM / ___ ahavA - didai ghoDiya - bhotikAdi-pasaMgo // 1763 / / baMbhavae virAdhaNa, pucchAdIehi hoti jamhA u / NiggaMthI-gamaNa-pahe, tamhA u na nikkhive uvadhiM // 1764 // kaMThA 1 gA0 1787 / 2 ga.0 1787 / 3 gA0 1787 / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 1786-1766 ] bitiyapadamaNA bhoge, paDite pamhuTTha saMbhamegatare / AsaNe dUre vA, Niveda jataNAe piNaNaM // / 1765 // pamha NAma vistariyaM / egatarasaMbhamo sAvaya - agaNi zraumAti, so saMjayANaM uvahi vasahIe AsaNe vA paDito dUre vA, jati prAsaNe to Nivedeti, aha dUre to ghettuM jayaNAe appiNiti / / 1765 / / AsaNe sAhaMti, dUre paDiyaM tu therigA Neti / saNikkhivaMti purato, gurUNa bhUmiM pamajjittA // 1766 // vasahIe jai Asa paDiyaM, to Na gevhaMti / NiyattiuM theriyA gurUNa sAhaMti / zraha dUre paDiyaM to theriyA giNhaMti, taruNI vi ghettuM theriyANa samappeMti, tA theriyA saMjayava sahimAgaMtuM pamajjitta / bhUmi gurUNa purato NikkhivaMti / esA praviNaNe jayaNA bhaNiyA / / 1766 / / je bhikkhu vA aNupaNAI ahigaraNAI uppAeti, uppAtaM vA sAtijjati ||0||25|| navaM yat purAtanaM bhavati, zraNuSNaM saMpayakAle pravijJamANaM, adhikaM karaNaM adhikaraNaM, saMyamayogAtiriktamityarthaH, aghokaraNaM zradhikaraNaM, zradhodhaH saMyamakaMDakeSu karotItyarthaH / narakatiryaggatiSu vA zrAtmAnamaghitikaraNaM vA adhikaraNaM alpasatvamityarthaH / pradhIkaraNaM vA na ghI adhI, adhIkaraNaM zrabuddhikaraNamityarthaH / "uppAe" tti utpAdanamutpattI, jo upAeti tassa mAsalahaM pacchitaM / ittaphAsi NijjuttI - NAmaM ThavaNA davie, bhAvammi catuvvidhaM tu ahigaraNaM / etesiM NANattaM vocchAmi mahAguputrI ||1767 // 276 NAma-ThavaNAmro gayA / davvapro AgamagrI ya no Agamatro ya, zrAgamato jANamro aNuvautto, Na zrAgamapro jANagasarIra bhaviyasarIravairitaM damaM cauvvihaM - NivvattaNa NikkhivaNe, saMjogaNa NisiraNe ya bodhavve / catuvidhaM duvidhaM, tividhaM ca kameNa gAtavvaM // 1868 // vittAdhikaraNaM avidhaM NikkhivaNaM catuvvidhaM saMjoyaNAdhikaraNaM duvidhaM NisiraNaM tivihaM / evaM pacchaddhaM kameNa pubvaddhe joeyavvaM // / 1768 vvittaNAdhikaraNaM duvidhaM mUlakaraNaM uttarakaraNaM ca tattha mUlaM NivvattaNAdhikaraNaM grahavihaM bhaNati - paDhame paMca sarIrA, saMghADaNa sADaNe ya ubhae vA / paDilehaNA pamaJjaNa, akaraNa vidhIe NikkhidaNA || 1766 || paDhameti NivvattaNAdhikaraNe paMcasarIrA orAliyAdi, saMghAtakaraNaM, sADakaraNaM, ubhayakaraNaM ca, etaM pravihaM mUlakaraNaM / nikkhivaNAdhikaraNaM canvihaM imaM paDilehaNAe pamajagAe ya prakaraNe do, etesiM caitra pravidhikaraNe, ete cauro // 1766 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 samAja-Nike nizIthasUtra [sUtra-25 // saMjoyaNAdhikaraNaM duvidhaM imaM - bhattovadhisaMjoe, NisiraNa sahasA pamAda'NAbhoge / mUlAdi jAva carimaM, ahavA vI je jadhi kamati // 1800 // bhattasaMjoyaNA, uvadhisaMjoSaNA ya, ete do NisiraNAdhikaraNaM / tividhaM imaM - sahasA NisiraNaM, panAteNa NisiraNaM, praNAbhogega vA / evaM kameNa bheyA bhaNitA / / 1800 // NivattaNAdhikaraNasarUvaM bhaNNati - NivvattaNA ya duvidhA, mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUle paMcasarIrA, dosu tu saMghAtaNA Natthi // 1801 // NivattaNAdhikaraNaM duvidhaM - mUlaguNa-NivattaNAdhikaraNaM, uttaraguNa - NivvattaNAdhikaraNaM ca / mUle bhorAliyAdi paMca sarIrA daTThavvA / dosu ya teyakammAesu savvasaMghAto Natthi, anAdyatvAt // 1801 / / saMghAtaNA ya paDisADaNA ya ubhayaM va jAva AhAraM / ubhayassa aNiyataThitI, Adi aMtegasamao tu // 1802 // trikaM triSvapi sambhavati, ubhayaM saMghAtaparisADA, tassa ThitI praNiyatA dvikAdisamayasambhavAt / saMghAto prAtIe samae, sarvaparisADo aMte, ee doNi egasamatitA / / 1802 / / sarvasaMghAtapradarzanArthamAha - havipUyo kammagare, diTuMtA hoMti tisu sarIresu / kaNNe ya khaMdhavaNNe, uttarakaraNaM va tIsu tu // 1803 // havi ghitaM, tattha jo pUto paccani so havipUyo, so ya ghayapuNNo bhaNNati saMghAyaM ghate pakkhitte, paDhamasamae egateNa gharagahaNaM kareti biniyAdisamaesu gahaNaM mucatI ya / kammakAro lohakAro, teNa jahA . taviyamAyasaM jale pakkhittaM paDhamasamae egateNa jalAdANaM kareti, bitiyAdisamaesu gahaNaM mucatI ya / evaM tisu morAliyAdisarIresu paDhamasamae gahaNameva kareti, bitiyAdisamaesu saMghAtaparisADA, teyagakammANaM savvakAlaM saMghADaparisADo anAditvAt / paMcaNha vi aMte sdhsaaddo| ahavA tiNhaM porAla - viuvi - pAhAragANaM mUlaMgakaraNA aTTha - siro uraM udaraM piTThI do bAhAmo doNi ya Uru, sesaM uttarakaraNaM / ___ahavA tisu Aillesu porAlAdisu uttarakaraNaM kaNNesu - vehakaraNaM. rejjeNa khaMdhakaraNaM, triphalAdi ghRtAdinA vanakaraNaM // 180 3 // ahavA imaM ca unvihaM davvakaraNaM - saMghADaNA ya parisADaNA ya bhIse taheva paDiseho / paDa saMkha sagaDa thUNA uDU-tiricchAtikaraNaM tu // 1804 // saMghAyakaraNaM, paDisADaNAkaraNaM, saMghAyapaDisADaNAkaraNaM, "paDiseho" ti - No saMghAto No pddisaaddo| Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvagAthA 1800-1806 ] caturya uddezaka: 283 jahAsaMkhaM udAharaNANi - paha-saMkha* sagaDa - yUgAe ya uDDa-tiricchAti - karaNaM / ahavA - tisu pAillesu NivvattaNAdhikaraNaM / tatva porAliyaM egidiyAdi paMcaviSaM, taM 'joNipAhuDAtiNA' jahA siddhaseNAyarieNa assAe ktaa| jahA vA egeNa AyarieNa sIsassa uvadiTTho jogo jahAM mahiso bhavati / taM ca suyaM pAyariyassa bhAiNiteNa / so ya Nidhammo uNNikkhaMto mahisaM uppAdeu soyariyANa hadve vikiNati / prAyarieNa suyaM / tattha gato bhaNAti - kiM te eeNa ? ahaM te rayaNajogaM payacchAmi, davve pAhArAhite ya grAharitA, AyarieNa saMjotitA, egate thale NikkhittA, bhaNito ettieNa kAleNa okkhaNejjAhi, ahaM gacchAmi, teNa ukkhatA diTTIviso sappo jAto, so teNa mArito, adhikaraNacchegro, so vi sappo aMtomutteNa mno| evaM jo Nivattei sarIraM madhikaraNaM / kahaM ? jato sute bhaNiyaM - "'jIve NaM bhaMte ! orAliyasarIraM Nivatte mANe kiM adhikaraNaM adhikaraNI? jIvo adhikaraNI, sarIraM adhikaraNaM' / NivattaNAdhikaraNaM gataM // 1804 // idANi NikkhivaNAdhikaraNaM / taM duvidhaM - loiyaM louttariyaM ca / tattha loiyaM aNegavidhaM - gala-kUDa-pAsamAdI, u loiyA uttarA cauvikappA / paDilehaNA pamaJjaNa adhikaraNaM avidhi-NikkhivaNA // 180 // galo daMDagassa aMto lohakaMTago kajati, tattha maMsapesI kIrati, so dIharajjuNA baddho macchaTThA jale khiNai / kUDaMmiyAdINaM aTThA nnikkhipph| pAsaM ti rAINaM aTThA nikkhippai / prAtisaddAvo vA 2morANa ulANasiMgatasasayANa jAlacchaiyAe / evamAdi loiyANi / louttariyaM taM caunvihaM- pacchaddhaM / Na paDileheti, na pamajata ego vigappo' na paDilehei, pamajati biipro vigappo / paDilehei, na pamajai tatimo vigppo| jaMtaM paDilehe ti pamajati, taM duppaDilehiyaM duppamajiyaM, dupaDilehiyaM supamajiyaM, supaDilehiyaM duppamatriyaM / ete tiNNi vi bhaMgA cauttho vikappo / esA pravidhi - NikkhivaNA adhikaraNaM / suppaDilehiyaM suppamajiyaM esa suddho adhikaraNaM na bhavati / / 1805 / / . idANiM saMjoyaNA, sA duvihA - loiyA louttariyA ya / loiyA aNegavihA - visagaramAdI loe, uttarasaMyoga mattauvahimmi / aMto bahi AhAre, vihi avidhi sivvaNAuvadhI // 1806 // jANi dayANi saMjoiyANi visaM bhavati tANi saMjoeti, viseNa vA aNNadavvANi saMjoeti, jeNa 1 bhagavatyAM pATho'yamevaMrUpa: jIve NaM bhaMte ! porAliyasarIraM nivvattemANe kiM adhikaraNI, adhikaraNa ? goyamA ! pradhikaraNI vi adhikaraNaM pi| se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuca - "madhikaraNI vi, adhikaraNaM pi" goyamA ! praviratiM paDucca, se teNatuNaM jAva - adhikaraNaM pi| maga0 za0 16 u0 1 2 cArU / 3 bAMjapakSI / Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [mUtra-25 garito acchati Na marati sahasA so garo, so vi davvasaMjogA bhavati / prAdisaddAto bhaNegarogauppAyagA jogA saMkhoeti / louttariyA saMjoyaNA duvihA - bhatte uvakaraNe ya / prAhAre duvihA - aMto bAhiM ca / aMto tti vasahIe / sA tivihA - bhAyaNe hatthe muhe ya / tattha bhAyaNe khIre khaMDaM, hatye gulaM maMDaeNa, muhe maMDagaM pakkhivitA pacchA gulAti panikhavati / bAhiM bhikkhaM ceva aDato jaM jeNa saha saMjujjati taM probhAsiuM saMjoeti / ___ uvadhi NikkAraNe avidhIte sibvati, NikkAraNe vidhIe, kAraNe pravidhIe, ete to vi bhaMgA pradhikaraNaM, cauttho suddho // 1806 / / idANi NisiraNA duvidhA - loiyA louttariyA y| loiyA aNegavidhA - kaMDAdi loa NisiraNa, uttara sahasA pamAya'NAbhoge / mUlAdI jA carimaM, adhavA vI jaM jahiM kamati // 1807 // kaMDaM Nisirati, AdisaddAto gopphaNapAhANaM kaNayaM satti vA / louttariyA NisiraNA tividhA -- sahasA, pamAeNa, praNAbhogeNa ya / puvAidveNa jogeNa kiM ci sahasA Nisirati, paMcavidhapamAya'NNatareNa pamatto Nisirati, egaMta 'vissatI praNAbhogo teNa Nisirati / idANi NivvattaNAtisu pacchittaM - tattha NivvattaNA "mUlAti" pacchaddhaM / egidiyAdi - NivvattayaMtassa abhikkhasevaM paDacca paDhamavArAe mUlaM, bitiyavArAe aNavaTuM, tatiyavArAe pAraMciyaM / adhavA - je jahiM kamati tti saMghaTTaNAdikaM prAyavirAhaNAdiNipphaNNaM vA // 1807 // egidiyamAdIsu tu, mUlaM adhavA vi hoti saTThANaM / jhusiretaraNipphaNNaM, uttarakaraNaMmi puvvuttaM // 1808 // egidiyaM jAva paMcidiya Nivettetassa mUlaM / ahavA - vi hoti saTTANaM ti 'chakkAya ca usu" gAhA / parittaM Nivvatteti ca ulahu / aNaMte cauguru / beiMdie hiM challahu~ / teiMdirahiM chagguru / cauridiehi chedo / paMcidiehiM mUlaM / uttarakaraNe jhusirAjhusiraNipphaNaM puvuttaM iheva paDhamuddesae paDhamasutte // 1808|| Nikkhiva -saMjoga - NisiraNesu imaM pacchittaM - tiya mAsiya tiga paNae, Nikkhiva saMjoga guruga-lahugA vA / jhusiretara-saMtara-NiraMtare ya vuttaM NisiraNammi // 1806 // sattabhaMgIe paDhama - bitiya - tatiesu bhaMgesu mAsalahu, cauttha - paMcama-cha?su paNayaM. carimo suddho, tavakAla -visesito kAyavyo / prAhAre uvakaraNe vA rAge caugurugaM, dose caMulahugaM / ahavA - sAmaNeNa pAhAre caugurugA, uvakaraNe lhugo| NisiraNe jhusire prajhusire ya saMtaragiraM taresu vuttaM pacchittaM paDhamasutte // 1806 // davvAhikaraNaM gayaM / 1 vissara I vismRtiH / 2 gA0 117 pR0 46 pIThikAyAm / 3 gA0 503 pR0 4 / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 bhASyagAthA 1807-1816 ] caturtha uddezakaH idANi bhAvAdhikaraNaM joge karaNe saMraMbhamAdi caturo tahA kasAyANaM / etesiM saMjoge, sataM tu aThThattaraM hoi // 1810 // saMraMbho, samAraMbho, praarNbho| etesiM agho maNa - vaya - kAyA tiNNi TAveyavvA / tesi pi praho karaNakArAvaNANumatI ya tiSNi tthaaveyvaa| etesi pi adho koha - mANa - mAyA - lobhA cauro ThAveyanyA / imo puNo caarnnppgaaro| saMraMbha maNeNa kareti kohasaMpautte / evaM mANatiyA vi / ete karaNe cauro, kArAvaNe vi cauro, aNumatIte vi curo| evaM bArasa maNeNa laddhA / vAe vi bArasa / kAeNa vi bArasa / ete saMraMbheNa chattIsaM laddhA / evaM samAraMbheNa vi chttiisN| prAraMbheNa vi chattIsaM / san vi meliyA paThThattaraM sataM bhavati // 1810 / / saMraMbha maNeNaM tU , kareMti koveNa saMpautto u| iya mANa-mAya-lobhe, cauro hotI tu saMjogA // 1811 // caturete karaNeNaM, kAravaNeNaM ca aNumatIe ya / tiNNi catukkA bArasa, ete laddhA maNeNaM tu // 1812 // saMkappo saMraMbho, paritAvakAro bhave smaarNbho| AraMbho uddavao, savvaNayANaM tu suddhANaM // 1813 / / etesAmaNNataraM, adhikaraNaM jo NavaM tu uppAe / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1814 // etesi davvabhAvAdhikaraNANaM aNNataraM aNuppaNaM upAeti jattha mAsalahuM tattha suttaNivAto, sesA asthamo vikovaNaTThA pacchittA diNNA // 1814 // iha puNa sutte bhAvAdhikaraNeNa paDhamabhaMgeNa adhikaaro| ime ya dosA - tAvo bhedo ayaso, hANI daMsaNa-caritta-NANANaM / sAhupadoso saMsAravaDUNo sAhikaraNassa ||181shaa atibhaNiya-abhaNite vA, tAvo bhedo u jIvacaraNesu / rAyakulammi ya dosA, khubhejja vA NIyamittAdI // 1816 // ___ tappati mahaM teNa atIva evaM bhaNito, mae so vA atIva bhaNiyo pacchA tappai, pramugo vA mae Na maNimo ti pacchA tappati / bhedo duvidho - jIve caraNe ya / jIe kalahiuM pacchA egataro do vi vA appANaM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 sabhASya- cUrNike nizI sUtre. [ sUtra 25-27 mAreti, uSNikAmaMta vA caraNe, praSNoSNapakkheNa vA gacchameyo bhavati / padoseNa vA rAyakule kahejja, tatma hAdiyA dosA, egatarassa donha vA NIyA subheja, te paMtavaNAdi karejja, tANa vA paropparaM kalI bhane, loge prayaso "aho DoMbA viva satataM kalahasIlA, rosaMNA, pesussnnmritaa"| tavvelaM Na paDhati NANahANI, sAghupadose daMsaNahANI, atrAcchalyakaraNA - "jaM prajjitaM caritaM" kAraka gAhA / evaM caraNahANI / kiM cAnyat - sAdhupadoseNa ya saMsAravaDI bhavati / ete sAdhikaraNassa dosA jamhA tumhA jo adhikaraNaM uppAeti / / 1816 / kAraNe uppAena - vitiyapadamaNappajjhe, uppAda'vikoviteva appajjhe / jANate vA vi puNo, vigiMcaNaTThAra uppAe || 1817 // MNappo, prakovito vA seho praNariho kAraNe pavvAvito kate kAraNe so pradhikaraNaM kAuM vigiMciyo / 1817 / / je bhikkhU porANAI higaraNANi khAmiya visamiyAhaM puNo udIrei, udIreMtaM vA sAtijati ||suu0||26|| porANA pUrvamutpannA / adhikaraNaM pUrvavat / rosAvagamo khamA / taM na bhaSNati tividhaM - khAmiyaM grosaviyaM micchAdUkkaDappayaNaM / svAmiyaM vAyAe, maNasA vibhosaviyaM vyutsRSTaM, tANi jo puNo udIrati uppAdayati tassa grahavA mAsalahu~ / khAmita viusavitAeM, adhikaraNAraM tu je puNoppAe / te pAvA gAtavvA, tesiM tu parUvaNA iNamo // 1818|| pAvA Na sAdhudharme vyavasthitA ityarthaH / kaha uppA eti ? ke ti sAhUNo puvvakalahitA tammi ba khAmiya vinosaviteM / utyego bhaNati zrahaM NAma tume tadA evaM maNito prAsi Na juttaM tujjha / iyaro paDimaNAti - ahaM pite kiM Na bhaNito ? itaro bhaNAti - iyANi te ki muyAmi ? evaM uppAeti sa uppAyago // 1818 || uppAdagamuppaNNo, saMbaddhe kakkhaDe ya bAhU ya / viTTaNA yamucchaNa, samughAya 'tivAgaNe caiva // 1816 // puNo vikalusitA uppaSNaM, saMbaddhaM NAma vAyAe paroparaM seviumAraddhA, kakkhaDhaM NAma pAsaTTitehi trisavijjamANA vi NovasamaMti, ' bAhU" ti - rosavaseNa balobala jujbhaM laggA praviTTaNA ego himo, jo so mihato so mucchito, maraNaMtiya samugdhAraNa samohito, prativAyaNA mAraNaM / / 1816 / / etesu Navasu ThANesu upAyagassa imaM pacchitaM - lahu lahugA gurugA, chammAsA hoMti lahu gurugA ya / chedo mUlaM ca tahA, aNavaTTappo ya pAraMcI || 1820 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 bhASyamAcA 1818-1826 ] caturya uddezakaH nitiyAdisu caulahugAdI pacchitA, uppAdagapadaM na bhavati tti kAuM // 1820 // tAvo bhedo ayaso, hANI daMsaNa-caritta-NANANaM / sAdhupadoso saMsArakhaNo hotudIrate // 1821 // bitiyapadamaNappajjhe, udIre avikovide va appjme| .. jANate vA vi puNo, vigicaNaTThA udIrejA // 1822 // pUrvavat / je bhikkhU muhaM viSphAliya viSphAliya hasati, hasaMtaM vA saatijti|suu0||27|| mukhaM vaktraM vayaNaM ca egaTuM, viSphAleti vikADeti, pratIva phAleti. viSkAleti viyaMbhamANo va vividhaH prakAraH phAleti vipphAleti viDAlikAkAravat / vIpsA punaH punaH / mohanIyodayo, hAsyaM tassa caubvihA uppattI - pAsittA bhAsittA, sotuM saritUNa.vA vi je bhikkhU / viphAlettANa muhaM, saviyAra kahakkahaM hasatI // 1823 // prasaMvuDAdi pAsittA, vAci viksaliyaM bhAsittA, NamokakAragijjuttIe kAga - saraDAdi-aksAgage subhettA, pubvakIliyA ti sariUga, mohamuhIraka aNNassa vA hAsuppAyagaM savikAraM mahaMteNa vA ukkaliyAsaddeza kahakkahaM bhaNNati // 1823 / / jo evaM hasati - so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, saviyAra kahakkaha Na hase // 1824 // ko doso? puvAmayappakovA, abhiNavamUlaM ca mattagahaNaM vA / asaMvuDaNaM vi bhave, tAvasamaraNeNa diluto // 182 // puvAmayo sUlAti rogo mo uvasaMto pakovaM gacchati / kaNNassa aho mahatA galasaraNI matA bhaNati tA gheppeja / muhassa vA asaMvuDaNaM bhaveja, jahA meDimsa muhaM viSphADiya hasamANassa tArisaM ceva - paddhaM tAhe vejjeNa prayapiDaM tAvettA muhassa DhoitaM saMpuDaM jAtaM / kiM cAnyat - paMcasatA tAdasA NaM moyae bhakkhaMti / tattha egeNa pradesakAle dADhiyA moDiyA, sace pahasitA, galamgehiM moyagehiM sabve matA // 1825 // ki cAnyat - AsaMka-verajaNagaM, paraparibhavakAraNaM ca hAsaM tu / saMpAtimANa ya vaho, hasao mataeNa dittuNto|1826|| parassa AsaMkA ahaM aNeNa hasito ti, kiM vA ahamaNeNa hasito verasaMbhavo bhavati, hasaMtehi paraparibhavo kato bhavati, saMpAtimAdi muhe pavisaMti / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 28-37 mayagadiTuMto ya bhaNiyavvo - rAyA saha devIe proloyaNe ciTThati / devI bhaNati rAyaM-'mutaM mANasaM hasati ! rAyA sasaMbhate kahaM kattha vA? sAdhu driseti| rAyA bhaNati- kahaM mato tti? devI bhaNati - ihabhave savvasuhavajitatvAt mRto mRtavat // 1827 // bitiyapadamaNappajjhe, hasejja avikovite va appajjhe / jANate vA vi puNo, sAgAritamAikajjesu // 1827 // ___ sAgAriyamAtikajjesu sAgAriyaM mehuNaM, taM koti paDibaddhavasahIe sevati, tAhe hassija ti jeNa NAtomi" ti lajjiyANa moho NAsati / ahavA - mA bhapariNayA itthiyAe sadaM suNetu tti - hasijjati / prAtisaddAto kAraNe jAgarAtisu 1827 // je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati ||suu0|28|| je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijati / / 20 // 26 // je bhikkhU osannassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati ||suu0||30|| je bhikkhU osannassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijati ||suu0||31|| je bhikkhU kusIlassa saMghADayaM dei, daMtaM vA sAtijati ||suu0||32|| je bhikkhU kusIlassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijati ||suu0||33|| je bhikkhU nitiyassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati ||suu0||34|| je bhikkhU nitiyassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA saatijti||suu0||3|| je bhikkhU saMsattassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijjati ||suu0||36|| je bhikkhU saMsattassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijjati ||suu0||37|| NANa - dasaNa - caritANa pAse Thito pAsattho, prosannadoso ussanno, uyo vA saMjamo tammi suSNo ussaSNo, kucchiyasIlo kusolo, bahudoso saMmatto, davvAie amuyatto Nitiyo,etesi saMghADayaM deti paDicchati vA tassa maaslhuN| pAsatthosaNNANaM, kumIla-maMsatta-nitiyavAsINaM / je bhikkhU saMghADaM, dijjA avA paDicchejjA // 1828 // so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvikSa / pAvati jamhA teNaM, No dijjA No paDicchejA / / 1826 / / "teNaM" ti saMghADaeNa // 1826 / / 1 mt| Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 bhAvyagAthA 1827-1831] caturya udadezakaH imA cAritavirAhaNA avisuddhassa tu gahaNe, pAvajjaNa agahite ya ahigaraNaM / appacco gihINaM, kiM Nu hu dhammo duhaa''diho||1830|| sAhU teNa saMghAieNa samaM hito beNa dosaNAsudaM gehati tamAvati / maha sAhU pa meNhati ho pAsasthassa aniyataM, kalahaM vA kareti / sAhuNA parisiDhe pAsatyeNa gahite ati sAhU tusiNIyo paJcati etva aNumatIdoso bhavati / apacano gihINaM bhavati, imaM ca gaNijjA-kiM titvakareNa duviSo dhambo kahito? // 1830 // evaM bhaNie - jati acchatI tusiNio , bhaNati ta evaM pi desiyo dhmmo| .. AsAtaNA sumahatI, so cciya kalaho tu paDipAte // 1831 // pAsatthANumattIe jara sAdhU tusiNi pro macchati, praNumatI vA kareti, to sumahatI bhAsAyaNA dIhaM ca saMmAraM Nivatteti / mahavA - sAdhU bhagati - "Na vaTTati, pAsatyavayaNaM ca paDidhAeti", tAhe pAsattho viteti maM probhAseti, so ceva kalaho // 1831 // pAsatthAiyA imeNa dose pariharaMti - pAsatthosaNNANaM, kusIla-saMsatta-NitiyavAsINaM / uggama uppAdaNa esaNAe bAtAlamavarAvA // 1832 / / pAccho mahA se mappaNo chaMdo pabhippAmro tahA panaveti - uggamadosA solasa, uppAdaNA dosA solasa, dasa esaNA dosA // 1832 // saMviggA puNa imeNa vidhiNA pariharaMti - uggama uppAyaNa emaNAe tiNhaM pi tikaraNavisodhI / pAsatthe sacchaMde kusIlaNitie vi emeva // 1833 // tiNhaM tti mAhAra uhi sejA, tiNi kAraNA tikAraNA, tehiM sudaM tikaraNasuddha // 1836 / / eyassa puvvaddhassa imA vakkhA - maNauggamAhArAdIyA tiyA tiNi tikaraNavisuddhA / ekkAsItI bhaMgA, sIlaMgagameNa tavvA / / 1834 // AhArauggameNaM, avisuddhaM Na geNhe Na vi ya geNhAve / Na vi gehaMtaNujANe, evaM vAyagae kAraNaM // 1835 // emeva patra vikappA, uppAtaNa emaNAe Nava ceva / ee tiNNi u navayA, sagavImAhAre bhaMgA tu / / 1836 / / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 sabhASya- cUrNike nizIthasUtra emevovadhisejjA, ekkekka sattAvIsa bhaMgA tu / ete tiNi vi militA, ekkAsItI bhave bhaMgA // 1837 || maNAti tiyaM / uggamAti-tiyaM, mAhArAti-tiyaM, ene tiSNi tiyA tikaraNavisuddhA kAyantrA / - imeNa ekkAsIti bhaMgA - kAyavvA / mahArIvahiMsejjA eyassa heTThA uggamAti - tiyaM / eyarasa vi heTThA maNAti - tiyaM / eyassa vi heTThA karaNaM - tiyaM / imaM ca uccAraNaM zrAhAraM uggameNa zrasuddha maNeNa Na gevhati Na geNhAveti, gevhaMtaM NANumoyati / ete maNeNa tiSNa, vAyAte tiSNi, kAraNa vi tiSNi / ete java uggameNa laddhA / uppAdaNAe vi Nava / esaNAe vi Nava / ete sattAvIsaM prAhAre / uvakaraNe vi sattAvIsaM / sejjAe vi sattAvIsaM / savve ekkAsIti / jahA ete vAyAlIsaM zravarAhe ekkAsItIe pariharati, evaM pAsatye grahAchaMde kusIle saMsapte Nitie, visaddAmro prosaNe, etesi saMghADagaM tikaraNavisohIe Na dejjA, Na paDicchejjA, ekkAsItIe vA bhaMgavikappehi pariharejjA // 1837 / / etAI sohito, caraNaM sorheti saMsa natthi / etehiM asuddha hiM, carittabhedaM viyANa hi || 1838|| ete zrAhArAtIe ekkAsItIe bhaMgehi sodhayaMto caritaM soheti // 1838 // evaM pratyeNa paDisiddhe pAsatyattaNe, jA tehi saha saMsaggI sA paDisijjhati - paDisedhe paDiseho, asaMvigge dANa mAti-tikkhutto / visuddha catugurugA, dUre sAdhAraNaM kAuM // 1836 // pAsatthAdi - kusIle, paDisiddha e jA tu tehiM saMsaggI / paDisijjhati eso khalu, paDisehe hoti paDiseho // 1840|| pAsatyeNa Na bhaviyavvaM esa paDiseho / sesa kaMThaM / "prasaMvigge dANaM" ti grasya vyAkhyA - [ sUtra -37 dANAI - saMsaggI, saI kayapaDisiddha lahuya AuTTe / sambhavati AuTTe asuddhagurugo u teNa paraM // 1841 // jati pAsatthAtiyANaM saMghADaMgassa ktyAtiyANa vA dANaM kareti esa saMsaggI / saI ekkasi saMsaggiM kareti, paDisiddho pacoiyo prAuTTo, mAsalahu se pacchinaM, sanbhAvati prAuTTeti, evaM bitiyatrArAe tri 1 gA0 1836 / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagApA 1867-1845] caturtha uddezakaH 286 mAsalahu. tatiyavArAyae vi prAuTTassa mAsalahu, teNa paraM cautthavArAe NiyamA pramuDhe ti mAyAvI, mAuthassa mAsaguru // 14 // ""mAti tikkhutto" ti asya vyAkhyA - tikkhutto tiNi mAsA, AuddhRte gurU u teNa paraM / avisuddhaM taM vIsuM, kareMti jo bhuMjate gurugA // 1841 // tiNi vArA ti - khutto, tiNi vArA prAuTTatassa tiNi mAsalahu, tiNhaM vArANaM pareNaM teNa paraM, pautthavArAe NiyamA mAyI pAuTTe mAyANipphaSNaM mAsaguru / "avisuddha caugurugA" asya vyAkhyA - "avisuddha" gaahvN| pAsattha - saMsaggIkArI jati mAloyaNaM Na paDicchiyo pravisuddho, taM praNAuTuMtaM vIsuM kareti vIsuM bhogamityarthaH / jo taM maNNo sAdhU saMmujjati tassa cauguru // 1042 // codagAha - kamhA paDhama - vitiya - tatiyavArAsu mAsalaha, cautthavArAe mAsaguru ? pAyariyo Aha - sati do tisiya amAdI, tatiyA sevItu Niyama so mAyI / suddhassa hoti caraNaM, mAyAsahite caraNabhedA // 1843 // saI paDhamavArA, do vitiya vArA,. ti tatiyavArA, sitA mAtI tisitA seviDaM jAva gati pamAtI to mAsalahu, praha mAtI to mAsaguruM / teNa paraM NiyamA mAtI teNa mAsaguru / pacchadaM kaMThaM // 14 // "dUre sAdhAraNaM kAuM" ti asya vyAkhyA samaNuSNesu videsaM, gatesu aNNA''gatA tahiM pacchA / te vi tahiM gaMtumaNA, pucchaMti tahiM maNuNNe tu // 1844 // kayAi saMbhotiyA sAha videsaM gatA, aNNe ya saMbhotiyA aNNAmo videsAmotaM ceva gacchama,gatA, je te videsaM gatA te tehiM mAgaMtuehi Na diTThA, te vi mAgaMtugA taM ceva desaM gaMtukAmA pucchaMti, atthi keyI tahiM asmAkaM saMbhoiyA ? // 1844 // evaM pucchate - atthi tti hoi lahuo, kayAi osaNNa bhuMjaNe dosA / patthi ti lahuo bhaMDaNa, Na khettakahaNaM Na pAhaNaM // 184 // mAyarito jai bhagati pratyi to mAsalahu~', "katAti te mosaNNo bhUtA hojja, tAhe guruvayaNamo saMmujjamANA posaNNasaMbhuttadose pAvejja / maha vi guru bhaNati patthi taha vi mAsalahu~, yataH guruvayaNAmo tehiM sadi saMbhoga Na kareMti, tANa ya apattiyaM, asaMkhaDadosA, Na ya mAsa-kappajoge khette kaheMti, Neba pAhuNe kareMti / 1 gA. 1838 / 2 gA0 1836 / 3 paDicchimro pratISTaH / 4 gA. 1836 / 5 kadAcita / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wt' 11840 // sabhASya- cANaka nizAthasUtra jamhA ete dosA tamhA AyarieNaM imaM bhaNiyavvaM si tadA samaguNA, bhujadha davvAdiehi pehittA / evaM bhaMDaNadosA, Na hoMti maNuNNadosA ya || 1846 // davya - khetta - kAla - bhAvehi paDilehettA bhujejjaha, evaM sAdhAraNe savvadosA parihariyA bhavaMti kAraNA dejja vA paDicchejja vA - - asi omoyarie, rAyaduTTe bhae va gelaNNe / advANa rodhae vA, dejjA adhavA paDicchejjA || 1847 // asive kAraNe egAgI, egANiyassa bahu dosa gugaM jANittA pAsattha-saMghADagaM paDicchati / pAsatyassa vA saMghADago bhavati, aphavvaMto rAyaTThe rAyavallabheNa samANaM Na gheppati bhae bitimro sahAo bhavati, gelaNe paDiyaraNaM, zraddhANe sahAo, rodhaNiggamaNaTThA, etehi kAraNehi savvattha paNagAdi - jayagAe jAhe mAsala patto tAheM deti vA paDicchati vA / / 1847 // je bhikkhU udaulleNa vA sasiNidveNa vA hattheNa vA dantrIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti, paDiggArhataM vA sAtijati ||0||38|| je bhikkhU sasarakkheNa vA 'maTTiyA-saMsadveNa vA UsA saMsadveNa vA loNiya-saMsadveNa vA hariyAla - saMsadveNa vA maNosilA - saMsadveNa vA vaNNiya-saMsadveNa vA geruya saMsaTTeNa vA seDiya - saMsadveNa vA soraTThiya-saMsadveNa vA hiMgula - saMsadveNa vA aMjaNa- saMsadveNa vA loddha-saMsadveNa vA kukkusa - saMsadveNa vA piTTha- saMsadveNa vA kaMtava- saMsadveNa vA kaMdamUla saMsadveNa vA siMgara saMsadveNa vA puppha- saMsadveNa vA ukkuDa-saMsadveNa vA saMsadveNa vA hattheNa vA davvIe vA bhAgaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti, paDiggArhataM vA sAtijjati | | 0 ||36|| gihiNA sacittodageNa appaNaTTA dhoyaM hatyAdi, apariNayaM udaullaM bhaNNati / puDhavimatro mattamro / kaMsamayaM bhAyaNaM / zraMjaNamiti sovIrayaM rasaMjaNaM vA / te puDhavipariNAmA vaNiyA, jeNa sutraSNaM vaNijjati / soraTTiyA tuvari maTTiyA bhagati / taMdulapiTTe zrAmaM prasatyovahataM / taMdulANa kukkusA / sacittavaNassatI-SNo kuTTo bhati / prasaMsa aNuvalitaM / udaulla maTTiyA vA, Usagate caiva hoti bodhavve / haritAle hiMgulae, maNosilA aMjaNe loNe || 1848 // 1 proktAni katipayapadAni bhASyacUyanaM vyAkhyAtAni / 2 kuTTitavanaspaticUrNaH / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 nAvA 1946-1853) caturtha uddezakaH geruya vaNNiya seDiya, soradviya piTTha kukkusakate ya / ukkaTThamasaMsaDe, tavve ANupuvIe // 1846 // etto egatareNaM, hattheNaM dabibhAyaNeNaM vA / je bhikkhU asaNAdI paDicchate ANamAdINi // 1850 // udaullAdIema, hatthe mace ya hoti ctubhNgo| puDhavibhAuvaNassati, mIse saMyogapacchittaM // 1851 // hatthe udulle, mate udaulle, 1 hatye udaulle no matte // 2 // no hatye, matte / 3 / no hatye no matte / / evaM puDhavAdisu umNgo| ete cauro bhaMgA puDhavI-mAu - vaNassatIsu saMbhavaMti, no sesakAem / mIsesu vi caubhaMgA kaaynycaa| "saMjogapanchitaM" ti paDhamabhage do mAsalahu, sesesu ekkakkaM / carimo sudo| ahavA - 'mose saMjogapacchitaM' ti sacittamAuNA udaullo hattho, mIsapuDhavIkAyagato mtto| ettha jaM pacchittaM taM saMjogapacchittaM bhavati / evaM sarvatra yojyam // 1851 // asaMsaTTha imaM kAraNaM - mA kira pacchAkammaM, hojja asaMsahagaM to vajjaM / kara-mattehiM tu tamhA, saMsaddhehiM bhave gahaNaM // 1852 / / kAraNe gahaNaM - asive omoyarie, rAyaduTTe bhae va gelaNNe / addhANa rodhae vA, jataNA gahaNaM tu gItatthe // 1853 // "jayamAe gahaNa" ti jayA paNagaparihANIe mAsalahuM patto tato geNhati / 1853 / / je bhikkhU gAmArakkhiyaM attIkarai; attIkareMtaM vA sAtijjati // 0 // 40 // je bhikkhU gAmArakkhiyaM accIkarei, accIkareMtaM vA sAtijjati ||suu0||41|| je bhikkhU gAmArakkhiyaM atthIkarei , atthIkarataM vA sAtijjati // 0 // 42 // je bhikkhU sImArakkhiyaM attIkarahe, attIkareMtaM vA sAtijjati // 0 // 43 // je bhikkhU sImAravikhayaM accIkarai, accIkarataM vA sAtijjati ||suu0||44|| je bhikkhU sImArakkhiyaM atthIkarei, atthIkarataM vA sAtijjati // 20 // 45|| je mikkha raNArakkhiyaM attIkarei, attIkareMtaM vA sAtijjati ||suu0||46|| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra 47-68 je bhikkhU raNNArakkhiyaM accIkarei, accIkarataM vA sAtijjati ||suu0||47|| je bhikkhU raNNArakkhiyaM atthIkarei, atthIkareMtaM vA sAtijjati ||suu0||48|| evaM paNNarasa suttA uccAreyavvA, arthaH pUrvavat / attIkaraNAdIsu, rAyAdINaM tu jo gamo bhnniyo| so ceva giravaseso, gAmAdArakkhimAdIsu // 1854 // jo gamo bhaNito iheva uddasage prAdisuttesu // 1853 // je bhikkhU aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati // 20 // 46 / / je bhikkhU aNNamaNNassa pAe saMbAhejja vA palimaddejja vA saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA sAtijjati ||suu0||50|| je bhikkhU aNNamaNNassa pAe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkheja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijjati ||suu0||51|| je bhikkhU aNNamaNNassa pAe loguNa vA kakkeNa vA ullolejja vA ubaTTejja vA, ulloletaM vA uvvadrutaM vA saatijjti||suu0 suu0||52|| je bhikkhU aNNamaNNassa pAe sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaTeNa vA uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||suu.0||53|| je bhikkhU aNNamaNNassa pAe phumejja vA raejja vA, phumataM vA raeMtaM vA sAtijjati ||suu0||54|| je bhikkhU aNNamaNNassa kAyaM Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAtijjati ||suu0||5|| je bhikkhU aNNamaNNassa kAyaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMbAheMtaM vA palimaddetaM vA sAtijjati ||muu0||56|| je bhikkhU aNNamaSNamsa kAyaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAtijjati ||mu0||57|| Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyamAthA 1954 ] caturtha uddezakaH NamaNNassa kArya loddhareNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvataM vA sAtijjati ||0||28|| je bhikkhU aNNamaNNassa kArya sIodaga-viyaDeNa vA usiNodga- vigraDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholataM vA paghoeMtaM vA sAtijjati ||0||56 je bhikkhU je bhikkhuNamaNNassa kArya phumejja vA raejja vA, phurmetaM vA rataM vA sAtijjati ||sU0||60|| bhikkhuNassa kAryasi vaNaM zramajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati // 0 // 61 // je bhikkhU aNNamaNNassa kAryaMsi vaNaM saMbAheja vA palimaddejja vA, saMghAtaM vA palimaddataM vA sAtijjati // 0 // 62 // je bhikkhUNamaNNassa kAyaMsi vaNaM telleNa vA gharaNa vA basAe vA vaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, maktaM vA militaM vA sAtijjati // 0 // 63 // je bhikkhuNamaNas kAryaMsi varNa lodveNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaTTejja vA, ulloMleMtaM vA uvadvetaM vA sAtijjati ||sU0||64 || je bhikkhU maNNassa kAryaMsi varNa sIodaga vigaDeNa vA usiNodga- vigraDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati | | 0 ||65|| je bhikkhUNamaNNassa kAyaMsi varNa phumejja vA raejja vA, ramaiya phumetaM vA rataM vA sAtijjati ||sU0||66 || je bhikkhU aNNamaNNassa kAryaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA anyareNaM tikkhaNaM satthajAeNaM cchidejja vA vicchidejja vA, acchidetaM vA vicchidetaM vA sAtijjati / / sU0||67|| je bhikkhU aNNamaNNassa kAryaMsi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA anyareNaM tikkheNaM satthajAeNaM zracchidittA vicchidittA pUrya vA soNiyaM vA nIharejja vA visohejja vA, nIretaM vA visorhetaM vA sAtijjati // | sU0 ||68|| Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___214 264 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra 66-87 je bhikkhU aNNamaNNassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA 'bhagaMdalaM vA annayareNaM tikveNaM satthajAeNaM acchidittA vicchidittA nIharittA visohettA sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-vipaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholetaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||suu0||6|| je bhikAvU aNNamaNNassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikSaNaM satthajAeNaM acchidittA - vicchiMdittA nIharitA visohettA uccholettA padhoettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpataM vA vilitaM vA sAtijjati ||muu0||70|| je bhikkhU aNNamaNNasma kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA amiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkhaNaM satthajAeNaM acchidittAvicchidittA nIharittA visohettA ucchollettA padhoettA AlipittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA, abhaMgeMtaM vA makkhaMtaM vA sAtijjati ||suu0||7|| je bhikkhU aNNamaNNamma kAyaMmi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA abhiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkhaNaM santhajAeNaM acchiMdittA vicchidittA nIharittA visAhattA uccholittA pAinA AliMpittA viliMpittA abhaMgattA makkhettA annayareNa dhRvaNajAeNa dhRvejja vA padhUvejja vA, dhvaMtaM vA padhuvaMtaM vA mAtinjani / / 0 / / 72 / / je bhikva aNNamaNNamma pAlu-kimiyaM vA kucchi-kimiyaM vA aMgulI nivamiya niyasiya nIharaDa, nIhAnaM vA sAtijati ||muu0||73|| ja bhikkhU aNNamaSNassa dIhAo naha-sIhAo dIhAI romAI kappajja vA maMThavajja vA, kappataM vA maMThavataM vA mAtijati ||muu074|| ja bhikkha aNNamaNNassa dIhAI jaMgha-romAI kappeja vA maMThaveja vA kappaMtaM vA saMThaveMtaM vA mAtijati // 50 / 75 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1854 ] caturtha uddezakaH 265 je bhikkha aNNamaNNassa dIhAI kakkha-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThavetaM vA sAtijjati ||suu0||76|| je bhikkha aNNamaNNassa dIhAI maMsu-romAI kappejja vA saMTavejja bA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||mu0||77|| je bhikkha aNNamaNNamsa dIhAI vatthi-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||78|| je bhikkha aNNamaNNassa dIhAI cakkhu-romAI kappejja vA saMThavejja kA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijnati ||suu076 / / je mikkha aNNamaNNamsa daMte AghaMsejja vA paghaMsajja vA, AsaMtaM vA pavaMsaMtaM vA sAtijjati ||muu0||80|| je bhikkha aNNamaNNassa daMte uccholeja vA padhoejja vA, ujcholataM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||muu0 // 1 // je bhikkha aNNamaNNasya daMte phumejja vA raejja vA, phutaM vA raaitaM vA sAtijjiti ||muu0||82|| je bhikya aNNamaNNasma u8 Amajjejja vA pamajjejja bA, AmajjaMtaM vA pamajataM vA mAtijjati ||muu0||83|| je bhikkha aNNamaNNasma uTTe saMbAheja vA palimadejja vA, saMbAheMtaM vA palimaheMtaM vA mAtijati ||muu0||84|| je bhikkha aNNamaNNassa uDe telleNa vA ghANa vA sAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, makkhetaM vA bhiliMgataM vA mAnijjati ||muu / / 5 / / je bhikkha aNNamaSNamsa uDhe loTTeNa vA kakkeNa vA ulloleja vA ubaTTeja vA, ullolataM vA ubaTTataM vA sAnijjati ||mu0||86|| je bhikkha aNNamaNNamma uDe sIodaga-viyaDeNa vA umiNodaga-viyaDeNa vA, ucchollejja vA padhoejja vA, uccholleMtaM vA padhoeMnaM yA sAtijjati ||muu0||7|| Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 sabhASya-pUrNike nizIthasUtre je bhikkhu aNNamaNNassa uDDe phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjiti ||0||88 || je bhikkhU aNNamaNNassa dIhAI uttaroTThAI kappejja vA saMThavejja vA kappetaM vA saMThavataM vA sAtijjati ||sU0||8|| je bhikkhU aNNamaNNassa dIhAI acchittAI kappejja vA saMThavejja vA kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||0||60 // je bhikkha aNNamaNNassa acchINi zramajjeja vA pamajjeja vA zramajjaMtaM yA pamajjaMtaM vA sAtijjati // 0 // 61 // je mikkha aNNamaNNassa acchINi saMbAhejja vA palimaddejja vA saMbArhataM vA palimadetaM vA sAtijjati ||sU0||2|| je bhikkhU aNNamaNssa acchINi telleNa vA gharaNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA miliMgejja vA maktaM vA militaM vA sAtijjati ||0|| 63 // a je bhikkha aNNamaNNassa acchINi lodveNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaTTejja vA, ullolaMtaM vA uccataM vA sAtijjati ||0||4|| je bhikkhuNamaNNassa acchINi sIodaga-viMgaDeNa vA usiNodga-viyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA, a uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // 0 // 65 // je bhikkhuNamaNassa acchINi phumejja vA raejja vA, a phurmetaM vA rataM vA sAtijjati | | 0 ||6|| [ sUtra 88-102 je bhikkhu NamaNassa dIhAI bhugaga-romAI kappejja vA saMThavejja zrA kappetaM vA saMThavataM vA sAtijjati ||sU0 // 67 // je bhikkhuNamaNNassa dIhAI pAsa- romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThataM vA sAtijjati | | 0 ||8|| je bhikkhU aNNamaNNassa acchi - malaM vA kaNNa-mala vA daMta-malaM nA naha-malaM vA nIharejja vA visohejja vA nohareMtaM vA visorhetaM vA sAtijjati ||0||6|| Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApA 1854-1858] caturtha uddezakaH 297 je mikkha aNNamaNNassa kAyAo seyaM vA janlaM vA paMkaM vA malaM vA nIharejja vA visohejja vA, nIharataM vA visoheMtaM vA sAtijjati // 20 // 10 // je bhikkha gAmANugAmiyaM dUijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAtijjati // 20 // 10 // ityAdi 'ekkatAlIsa suttA uccAreyavvA jAva aNNamaNNassa sIsavAriyaM kareti ityAdi prarthaH pUrvavat / pAdAdI tu pamajjaNa, sIsaduvArAdi jo gamo tatie / aNNo'NNassa tu karaNe, so ceva gamo cautthammi // 185 // tRtIyoddezakagamena neyaM // 1855 // je bhikkhU sANuppae uccArapAsavaNabhUmi Na paDileheti, Na paDileheMtaM vA sAtijjati ||suu0||102|| sANuppo pAma caubhAgAvasesacarimAe uccArapAsavaNabhUmIgro paDilehiyavvAno ti, tato kAlassa paDikkamati, tato paDileheti, esa sANuppo jati Na paDileheti to mAsalahuM, prANAdiyA dosA / pAsavaNuccArANaM, jo bhUmI aNupade Na pddilehe| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1856 / / apaDilehite ime dosA - chakkAyANa virAdhaNa, ahi vicchua snnnn-muttmaadiisu| vosiraNa-NirodhesU , dosA khalu saMjamAyAe // 1857 / / prapaDilehite jati vosirati tato dalamo chakkAyavirAhaNA saMbhavati / bhAvato puNa virASitA esa saMjamavirAdhaNA / bilAti saMbhave apaDile hite pahivicchaMgAdiNA khajati prAyavirAhaNA / mutteNa vA purIseNa vA prAdisaddAto vaMtapittAdiNA pAyaM levADeja, tato upakaraNaviNAso vA, sehavippariNAmo vA / prapaDilehiyaM vA thaMDilaM ti NirohaM karoti vosirati, evaM ca "muttaNirohe cakkhu, vaccaNirohe jIviyaM" etya vi prAyavirAhaNA // 1857 // jamhA ete dosA tamhA - caubhAgasesAe, carimAe porisIe tamhA tu / payato paDilehijjA, pAsavaNuccAramAdINaM // 1858|| carimA pacchimA, payato prayalavAn // 1858 / / 1 kintu sUtra - gaNanayA 53 saMkhyAkAni sUtrANi bhavanti ? Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 103-105 bhave kAraNaM Na paDilehejjA vi - gelaNNa rAyadudve, addhANe saMbhame bhaegatare / gAmANugAmaviyale, aNuppatte vA Na paDilehe // 1856 / / gilANo Na paDilehei, pragilANo vi gilANakajje pAulo Na paDileheti, rAyadudveNa vA Na Niggacchati, praddhANaTTho vA satthadvANaM viyAle patto, agaNimAti-saMbhame Na vA paDileheti,mAsakappavihAragAmAoM gacchato aNNo aNukUlo gAmo taM viyAle patto / etehi kAraNehiM apaDileheMto suddho / / 1856 / / je bhikkha to uccAra-pAsavaNa-bhUmINo Na paDilehei, Na paDileheMtaM vA sAtijjati ||suu0||103|| tato-trayaM sUcanAt sUtramiti dvAdazavikalpapradarzanArthaM trayo grahaNaM apaDilehaMtassa mAsalahu , prANAtiyA ya dosaa| pAsavaNuccArAdINa bhUmIao jo to (u) paDilehe / aMto vA bAhiM vA, ahiyAsi vA aNahiyAsiM // 1860 // aMto NivesaNassa kAibhUmImo aNahiyAsiyAno tinni - prAsanna majjha duure| ahiyAsiyAno vi tinni-pAsanna majjha dure / eyA kaaiybhuumiipro| bahiM NivesaNassa evaM ceva cha kAibhUmIgro evaM pAsavaNe bArasa, saNNAbhUmIpro vi bArasa, evaM ca tApo savvApro vauvvIsaM / ki NimittaM tiSNi tiNi paDile hijjati ? kayAti ekkasma bAghAto bhavati to bitiyAdisu paridRvijjati / pAsavaNe tayo apehaNe cellagauTTadidruto bhaanniynvo| aNadhiyAsiyakAraNaM kovi atIva uvAhito jAva dUraM vacvati tAva prAyavirAhaNA bhave tega prAsaNe pehA // 1860 // jo eyA Na paDileheti tassa prANAdiyA dosaa| .. so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvihaM / pAvati jamhA teNaM, cauvIsaM bhUmi-paDilehe // 1861 // bitiya padagAhA - chakkAyANa virAhaNa, ahi vicchuga saNNa-muttamAdIsu / vosiraNa nirohesu dosA khalu saMjamAtAe / / 1862 / / gelaNNa rAyaduDe, addhANe saMbhame bhaegatare / gAmANugAmaviyale, aNuppate vA Na paDilehe // 1863 // je bhikkha khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccAra-pAsavaNaM pariTThavei, pariveMtaM vA sAtijjati // 0 // 104 // rayaNipamANAto jaM pArato taM khuDDu, tattha jo vosirati tassa mAsalahu prANAdiyA ya dosA / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1859 - 1810] caturtha uddezakaH vitthArAya meNaM, thaMDillaM baM bhave rataNi- mittaM / caturaMgulovagADhaM, jahaNNayaM taM tu vitthiSNaM // 1864 // vitthAro pohacvaM, prAyAmo digvattaNaM, rayaNI hatyo tammANe ThitaM rayaNImettaM / jassa thaMDillassa battAri aMgulA he cittA taM cauraMgulovagADhaM / eyappamANaM jahaNaNaM vitthiSNaM / / 1864 / / eto hINatarAgaM, khuDDAgaM taM tu hoti gAtavvaM / tiraMgataraM eto, vitthiSNaM taM tu NAyavvaM // 1865|| sakko vitthiSNaM bArasajoyaNaM, taM ca jattha cakkavaTTisaMghAvAro Thimro / pAsavaNuccAraM vA, khuDAe thaMDilammi jo bhikkhU | jati vosiratI pAvara, ANA aNavatthamAdINi // 1866 // chakkAyANa virAdhaNa, ubhaeNaM 'pAvaNA tasANaM ca / jIvita - cakkhu-viNAso, ubhaya-giroheNa khuDDAe || 1867 || asaNe chakkAyA te ubhaeNaM kAiyasaNNAe plAveMti tasANaM ca plavaNA, khuDuyaM kAuM Na vo ti teNa jIviya cakkhu - viNAso bhavati / / 1867 // bitiyapadaM - thaMDilla sati zraddhANa rodhae saMbhame bhayAsaNe / dubbalagahaNi gilANe, vosiraNaM hoti jataNAe // 1868|| asati pyamANajuttassa thaMDilassa, corasAvayabhayA pamANajuttaM Na gacchati, "prAsaNe" ti - praNahiyAsa mANajuttaM gaMtu Na sakkati dubbalagahaNi vA Na tarati gaMtu / imA jayagA - vosirati kAtiyaM praNatya, aha kAiyaM pi prAgacchati tAhe kAtiyaM mattae paDicchati / / 1868 / / ettha sAM je, bhikkhU uccArapAsavaNaM vidhI pariveza, 1 plAvanA / thaMDila sAmAyAroM Na kareti esA pravidhI, tIe vosirati tassa mAsalahuM / grANAdiyA ya dosA pAsavaNuccAraM vA, jo bhikkhu vosirejja pravidhIe / so ANA NavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve / / 1866 // imA vihI parivetaM vA sAtijjati // 0 // 105 // 1 paDilehaNA disANaM, pAyANa pamajjaNA ya kAyadube | reer arr dise bhaggahe ya jataNA imA tattha // 1870 // 269 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 106-110 sAgAriyasaMrakkhaNaTTA uDumahotiriyaM ca disAvalogo kAyavvo, graha Na kareti to davaappakalusAdiehi uDDAho bhavati, paDhamaM padaM / jatya bosiriukAmo taTTANassa pAse saMDAsagaM pAde ya pamajjati, zrahaNa pamajati to rayAdiviNAsaNA bhavati zrasamAyArI ya ca saddAto thaMDilaM ca, bitiyapadaM / " kAyaduve bhayaNa" tti bhayaNAsaddo ubhayadIpakaH, iha kAyaduve bhaMgabhayaNA kajati jati paDileheti Na pamajjati / ettha thAvare rakkhati, Na tase / adha Na paDileheti, pamajjati / ettha Na thAvare, tase rakkhati / 300 paDile heti, majati / ettha do vi kAye rakkhati / Na paDileheti Na pamajjati / ettha do vi na rakkhati / adhavA imA cauvviha bhayaNA - thaMDilaM tasapANa sahitaM |1| thaMDilaM tasapANa - virahitaM / 2 / zrathaMDilaM tasapANa- - virahitaM // 3 // athaMDilaM tasapANa sahitaM |4| - evaM tatiyapayaM bhayaNA // / 1870 / / - disi pavaNa gAma sUriya, chAyAe pamajjitUNa tikkhutto / jassuggaho ti kujjA, DagalAdi pamajjaNA jataNA // 1871 // "chAya" tti prasaMsatagahaNI unhe vosirati, saMsattagahaNI chAyAe vosirati, graha unhe vosirati to cahuM / eyaM ca uttha padaM / disAbhiggaho- divA uttarAhuto, rAmro dakSiNAhutto / graha praNato muho basa to mAsalahuM, disipavaNa gAma sUriyAdi ya savvaM zravivarIyaM kAyavvaM vivarIe mAsalahuM // 1871 // saMkA sAgAra, garahamasaMsatta sati dose ya / paMcasu vipadesete, varapadA hoMti jAtavvA / / 1872 // bitiyapadaM disAloaM Na kareja, tattha gAme teNabhayaM disAloyaM kareMto saMkijati / esa teNo cAriyo vA / pAde vi Na pamajjejjA, sAgAriyatti kAuM / zraddamiti prAdra' thaMDilaM Na pamajati / adhavA - taM thaMDilaM garihaNijjaM teNa Na pamajjati / zrasaMsattagrahaNI teNa Na chAyAe vosirati / prasati dosANaM disAbhiggahaNaM Na kareja / vaTTiyasaNNo DagalagaM pi Na geNhejA / gAma-sUriyAdoNa va piTTha dejA, jattha logo dosaM Na geheti / paMcasu vi padesu ete pravarapatA bhaNitA / / 1872 // je bhikkhU uccAra pAsavaNaM pariThavettA na puMchai, na puMchataM vA sAtijjati // 0 // 106 // | Na puMchati Na jiDDugaleti / je bhikkhU uccAra- pAsavaNaM paridvavettA kaTTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puMchati, puMchataM vA sAtijjati // sU0|| 107 || kili vo vaMsa kapparI, aNNatarakaTTaghaDiyA salAgA, tassa masalahu~ / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 mAdhanAthA 1851-1876 ) caturtha uddezakaH ... ucAramAyarittA, je.bhikkhU Na (ya) puMchatI ahiTThANaM / puMcheja va avidhIe, so pAvati prANamAdINi // 1873 / / pAyarittA yomiritA, pravidhI kaTThAtiyA bitiyasutte // 1873 // litthAraNaM daveNaM, juttamajutteNa pAvaNA dosA / saMjama - AyavirAdhaNa, avidhIe puMchaNe dosA // 1874 // paNiDDagalite pratIva leyariyaM taM daveNa jutteNa thoveNaM ti bhaNiyaM hoti, teNa Na sujjhanti / asuTe diTTha uDDAho, seho vA vippariNamejja / ___ maha majutteNa bahuNA daveNa dhovati to plAvanAdi dosaa| ete mapuMchite dosaa| pravidhIpuMchite imaM pacchadaM / laMchiehi mAyavirAhaNA, maha jIvakAyo ti saMjamavirAhaNA y||1874|| imA avidhI kadveNa kiliMceNa va, patta salAgAe aMgulIe vaa| esA avidhI bhaNitA, DagalagamAdI vidhI ti-vidhA // 187 // pataM palAsapattAdi / DagaleNa vA, cIreNa vA, aMgulIe vA, esA tividhA vidhii| ugalA puNa duvidhA - saMbaddhA bhUmIe hojjA, asaMbaddhA vA hojjA / je asaMbaddhA te tividhA - ukkosati / uvalA ukkosa', leTmasiNA majjhimA, iTTAlaM jahaNaM // 1875 // jamhA ete dosA tamhA puvvAdANaM, kAtUrNa DagalagANa chajjA / utthANosahapANe, asatI va Na kujja AdANaM // 1876 // mAyANaM DagalagAdINa, chajja uccAraM vosirijjaa| vitiyapadaM gAhApaccha / utthANaM - patisAro, prosahapIto vA Na geNDati, prasatI vA Na gehati // 1876 // je bhikkha uccAra-pAsavaNaM parihavettA NAyamati, NAyamaMtaM vA sAtijjati // 20 // 108|| je mikkha ucAra-pAsavaNaM paridvavettA tattheva Ayamati, AyamaMtaM vA sAtijati // 20 // 10 // je mikkha ucAra-pAsavaNaM paridvavettA dUre bhAyamati, AyamaMtaM vA sAtijjati / / 10 / 110 / / tiNi suttA uccAreyavvA / uccAre vosirijjamANe avassaM pAsavaNaM bhavati ti teNa gahitaM / pAsavarNa puNa kAuM sAgArie NAyamaMti jahA uccAre / tatyeva tti paMDile, jatya saNNA vosiriyaa| pratidUre htysymaannmete| Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 samASya-vaNike nizIthasUtre uccAraM vosiritA, je bhikkhU va AyamejjA hi / dUre vAsssaNNe vA so pAvati NamAdINi / / 1877 || zrAyamaNaM NillevaNaM, zrAsaNNaM tattheva thaMDile / / 187 // praNAyamaMte ime dosA -- so pavayaNa-hANI, viSpariNAmo tahetra ya dugaMchA / dosA zraNAyamaMte, dUrAsaNNAyamaMte ya / / 1878 || yaso - ime prasoiNo tti, Na ete NilleveMti tti / NapavvayaMti, zraNe vi paJcayaMte vAreti, pavayaNa hANI / daMsaNe carite vA prabbhuvagamaM kAukAmassa vippariNAmo bhavati / sehAna vA mA etehi viTTalehi saha saMphAsa karehi, esA puccha' / dUre vi ete dosA / grAsaNe vi ete caiva dosa! | kaha ? sAgArino pAsati, saMjamro saNNaM vosiriuM dUraM gato, sAgArio vi jovijaM parAbhamgo 'Na / NillevitaM " ti logassa kaheti / zrAsaNe tatthetra saMjato gilleveuM gato, sAgArie prAgaMtu paloiyaM jAva muttiyaM dekkhati, etaM se kAtiyaM ti Na gillevitaM, pacchA logassa kaheti / utthANosahapANe, dava asatIe va NAyamejjAhiM / thaMDillassava asatI, AsaNNe vA vidUre vA // / 1876 // zranassa thaMDilassa prasati tattheva nilleveti thaMDilaTThA dUraM gataM nilleveti, sAgArino puNa volAveti / / 1876 // je bhikkhU uccAra- pAsavaNaM parivettA nAvA pUrANaM Ayamati, AyamaMtaM vA sAtijjati // 0 // 111 // [ sUtra 111-112 "nAva" tti pasatI, tAhi tihi prAyamiyatvaM / aNNe maNaMti aMjali paDhamaNAvApUra tihA karetA zravayave vigicati, bitiyaM NAvapUraM tihA karettA tiSNi kappe kareti suddha, prato paraM jati kareti to mAsalahu~ / uccAramAyarittA, pareNa tinhaM tu gAva-pUreNaM / je bhikkhu AyamatI, so pAvati ANamAdINi / / 1880 // ime dosA - uccholaNuppilAvaNa, paDaNaM tasapANa-tarugaNAdINaM / kurukuyadosA ya puNo, pareNa tiShAyamaMtassa || 1881 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagAthA 1877-1895 ] caturtha uddezaka: "'uccholaNA padhoirasa, dullamA soggati tArisayassa" uccholaNAdosA bhavaMti, pipIlimAdoNaM vA pANANa upilAvaNA havai, khillaraMdhe tasA paDaMti, tarugaNapattANi vA pupphANi vA phalANi vA pAti, mAtimgahaNeNaM puDhavi-pAU-teu-vAUNa ya, yatrAgnistatra vAyunA bhavitavyamiti kRtvA, kurukayakaraNe va ussattaM bhavati // 1871 // kAraNe atiritteNa vi prAyame - bitiyapada seha rodhaNa, harisA AgAra-soyavAdIsu / utthANosahapANe, pareNa tiNhAyamejAsi // 1882 // jeNa vA NillevaM NiggaMdhaM bhvtiityrthH||1882|| je bhikkhU aparihArieNa parihAriyaM vadejA - "ehi ajo ! tumaM ca ahaM ca ego asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA paDiggAhettA, to pacchA patteyaM patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA" jo taM evaM vadati, vadaMtaM vA sAtijati / taM sevamANe Avajati mAsiyaM parihArahANaM ugghAtiyaM // 0 // 112 / / pAyacchittamaNAvaSNo aparihAriyo, prAvaNo mAsAti-jAva - chammAsiyaM so parihArimo, bUyA - bravIti, ajja iti prAmaMtraNe, egatapro saMghADaeNa bhattaM bhokkhAmo, pANagaM pAhAmo, ugyAeti - mAsalahuM / sIso bhaNati - bhagavaM? so kihamAutto prAvaNo ? Ayariyo pAha kaMTagamAdIsu jahA, AdikaDille tathA jayaMtassa / avasaM chalaNA''loyaNa, ThavaNA NAte jutte ya vosagge // 1883 // NANAdi tigakaDillaM, uggama-uppAdaNesaNA vA vi / AhAra uvadhi sejjA, piMDAdi catuvvidhaM vA vi / / 1884 // jahA kaMTagAkiNNe pahe uvauttassApi kaMTago laggati, prAdisaddAto visame prAuTTe vi prAgacchaMto paDati, kayapayatto vA NatipUreNa harijjati, susikkhino vi jahA asiNA laMchijjati, evaM - kaMTagasthAnIyaM prAikaDillaM / taM ca umgama uppAdaNA esaNA / NANa - desaNa - critaa| etesu muThu vi pAuttassa avassaM kassa ti chalaNA bhavati, chalieNa avassaM pAloyaNA dAyavvA, saMghayaNAtIhiM juttaM gAuM tato se ThavaNA Thavinjati / tato sa sAhUNa jANAvaNaTThA savvesiM puragro NiruvasAgaNimittaM maMgalaTuM ca kAussago kIrati // 1884 // "2ThavaNA NAte jutta" payANa imA vakkhA - ThavaNA tU pacchittaM, NAte samattho ya hoti gIto ya / AvaNNo vA jutto, saMghayaNa-dhitIe jutto vA // 1885 // 1 dasarvakAlika * caturthAdhyayane / 2 gA0 1883 / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 sabhASya-cUgike nizIthasUtra [ sUtra-112 - "ThavaNe' tti - savvasAdhUhi sama.NaM pacchittaThavaNA Thavijjati, NAte ti samatyo gIyatyo vA gAto, prAvaNati pacchiteNa jutto, saMghayaNadhitIe vA jutto // 1885 // pAyariyo kAussaggakaraNakAle imaM bhaNai - esa tavaM paDivajjati, Na kiM ci Alavati mA (ena) AlavahA / attaha-ciMtagassA, vAghAto bhe Na kAtavvo // 1886 // paDihAratavaM paDivajjati / / 1886 / / ime vAghAtakAraNA - AlavaNaM paDipucchaNa, pariyaTaTThANa - vaMdaNaga-matte / paDilehaNa saMghADaga, bhattadANa saMbhuMjaNA ceva / / 1887|| "pAlavaNaM" ti - pAlAvo / he bhagavaM ! suttatyaM pucchati, punvAdhIyaM pariyaTreti, teNa samakAlassa uTreti vaMdaNaM deta, mattagaM se deti, uvakaraNaM me paDileheti, bhikkhaM maDaMtassa saMghADago bhavati, bhattaM pANaM vA deti, teNa samANaM egamaMDalIe bhujati // 1787 // saMghADagA u jAvaM, lahugo jA u dasaNha u payANaM / lahugA ya bhattadANe, saMbhuMjaNe hota'NugdhAtA / / 1888|| etesi AlavaNAiyANa dasaNhaM padANaM - jAva - saMghADagapataM tAva pArihAriyarasa pAlavaNAti kareMtassa aTThasu patesu mAsalahuM / pacraddhaM kaMThaM // 1888 / / suttaNivAto etthaM, NAyaco Adimahasu padesu / etesAmaNNataraM, sevaMtA''NAdiNo dosA // 1886 / / mAlavaNAtI kareMteNa titthakarANAikkamo, pamattaM vA devatA chaleja, prAtavirAhaNA / aNNeNa vA bhaNito- kIsa mAlavaNAtINi karesi ti ? suTchu tti bhayaMte adhikaraNaM, evaM caraNabhedo, tamhA Na karejja / etANi padANi // 1886 // kAraNe karejA vi - vipulaM ca aNNapANaM, daTTaNaM sAdhuvajaNaM ceva / NAUNa tassa bhAvaM, saMghADaM deMti AyariyA // 1860 // saMkhaDIe chagUsavesu vA viula bhattapANaM sAdhUhi laddhaM, taM dayaNa IsiM tadabhilAso, sAdhUhi vajjito 'haM saduccaritehiM sa (a) celo, evaM pAyariyA gAuM saMghADagaM deMti // 1860 // adhavA AyariyA ceva imaM NAuM saMghADagaM deMti - dehassa tu dobballaM, bhAvo IsiM ca tappaDIbaMdho / agilAi sodhikaraNeNa vA vi pAvaM pahINaM se // 1861 / / prAyariyA atIva dehadubballaM Thu pratisaeNa prAgAreNa vA bhAvaM Isi vipula - bhattAbhilAsiNaM NacA pAvaM ca se khINapAyaM tAhe saMghADaM deMti / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1506 - 1864 ] caturtha uddezakaH imeNa vihiNA - prAyariyA bhaNati ejjAhi ajjo bhramugagharaM, tattha ya puvvagatA prAyariyA so pacchA vacvati, tAhe se virUvaM rUvaM bhogA himagAdibhattaM davvAveti / etehi kAraNehi uvalakkhittA, aNNahA Na deti // 188 // ""NAUNa tassa bhAvaM" ti asya vyAkhyA - AgaMtu etaro vA, bhAvaM pratisesiyo se jANijjA / hetUhi vA sa bhAvaM, jANittA aNatisesI vi // 1860 // - "iyaro" ti vatthavvo, graisaeNa heUhiM vA sa praNatisatI vi bhAvaM NAUNa saMghADagaM dadaMtItyarthaH // 1860 // kAraNAbhAve puNa imaM kareMti bhattaM vA pANaM vA, Na deti pArihAriyassimaM kareMti / kAraNa uDavaNAdI, codaga goNIe diTThatA // 1863|| imo guNo - sesakAle saMghADayaM bhattaM vA ghANeuM na deMti / imaM puNa kareMti- jAhe khINo Na tarati uuM paDilehaNaM vA kAuM tAhe so bhaNati udvijjAmi, nisijjAmi, bhikkhaM hiMDijjAmi, bhaMDagaM paDile hijjAmi, tApahAri bAhAe gahAya uTThaveti, NisiyAvei vA, gharei vA bAhaM paDilehAveti, ghariyaM vA bhikkhaM hiMDAveti, evaM jaM jaM Na tarati taM taM se kIrati / coyago bhaNati - kiM pacchittaM ? zravaso va rAyadaMDo tubbha tti ? eyAvatthassa jega ANeuM Na - dijjati ? ettha AyarizraditaM karei - jahA NavapAuse jA goNI Na tarati uTTheuM taM govo uTThaveti, vi caraNaTTA Neti, jA Na tarati gaMtu tassa gihe mANeuM payacchati, evaM parihAriyo vi jaM tarati kAuM TaM kAravijjati / jaMNa tarati taM kijjati / / 1863 // 305 evaM tu asadabhAvo, viriyAyAro ya hoti aNuviciNNo / bhayajaNaNaM sesANaM, ya tavo ya sappurisacariyaM ca // 1864 // evaM asaDhabhAvo bhavati, vIriyaM ca Na gUhitaM bhavati, sesasAhUNa ya bhayaM jaNiyaM bhavati, tavo ya kato, satpurisacariyaM ca kataM bhavatIti // 2864 // 1 gA0 1888 / // iti visesa - misIhacuNNIe cauttho uddesao samatto // 36 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAmAha idAnIM uddasakassa udde sakena saha saMbaMdhaM vaktukAmo prAcAryaH bhadravAhusvAmI niyukti parihAra tava kilaMto, rukkhamadhiTThANamAdiciMteMto / abhighAtimarakkhaTThA, paloyae esa saMbaMdhI || 1865|| paMcama udadezakaH cautthassa aMtasute parihArartavo bhaNino / teNa kilaMto rukkhassa ahe Thimro ThANa- NisoyaNAti kareM to lauDAdigrabhighAyAtimaravakhaTThA uvari paloeti / esa saMbaMdhI / / 1865 / / je bhikkhU sacitta-rukkha- mUlaMsi ThiccA Aloejja vA paloejja vA loetaM vA paloetaM vA sAtijjati ||suu0|| 1 // saha citeNa citto / ruk pRthivI taM khAtIti rukkho / mUlaM rukkhAvaggaho / tammi ThiccA zrAloyaNaM sakRt pranekazaH pralokanaM / esa paMcama uddesage prAdisuttasya saMkhevato prattho / saccita-rukkha - mUlaM, khaMdhAto jAva rataNimettaM tu / teNa paraM cittaM suttaNivA u saccitte || 1866 // 1 jassa sacitta rukkhassa hatyipayappamANo pehulleNa khaMtro tassa savvato jAva rayaNiSpamANA tAva sacittA bhUmI, etaM prANAsiddhaM sesa kaMThaM / / 1864 / / rayaNippamANAto to bAhiM vA / grahavA sacittaM zracitaM vA - parihaM pariggahaM ca ekkekkagaM bhave duvidhaM / sapariggahaM catuddhA, divva maNuya - tirikkha-mIsaM ca // 1867|| hiM arihaM vA ekkekkaM duvidhaM / sa parigrahaM caubvihaM - devaparigahaM maNu tiriya mIsaM - ca | mIsassa cauro bhaiyA - dugasaMjoge tiSNi, tigasaMjoge ego // 1865 / / ekkkaM taM duvihaM, paMtaga - bhadehi hoi nAyavvaM / gurugA guru lahuyA, lahuo padamammi dohi gurU || 1868 || Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 1-2 devAtipariggaha ekkekkaM dubheyaM kajati, bhaddagga - paMtehiM / etesu evaM kappiesu ThAyaMtassa imaM paccittaM / "gurugA" pacchaddhaM / divve paMtaparigahe aMto cauguru / / dive gaddapariggahe aMto mAsaguru / dine paMtapariggahe bAhiM caulahu, divve bhaddapariggahe bAhiM mAsalahu / evaM divve tavakAlaguru pacchittaM / maNuesu vi evaM va / NavaraM - tavaguru / tiriesu vi evaM ceva / NavaraM - kAlaguru // 1868 / / etaM tu pariggahitaM, tabivarItamapariggahaM hoti / saccitta-rukkha-mUlaM, hatthipadapamANato hatthaM // 1766 // eyaM sapariggahaM sapacchittaM bhaNiyaM, tavivarIyaM aparigahaM / pacchaddha / gatArtha // 1866 // mIse imaM pacchittaM ti-pariggaha-mIsaM vA, paMte aMto gurugA bahiM gurugo / bhaddesu ya te lahugA, apariggaha mAso bhiNNo ya // 1600 // paMta-sura-pariggahite, catuguru aMto bahiM tu mAsagurU / bhadde vA te lahugA, Nara-tiriya-pariggahe cevaM // 1601 // etaM ciya pacchittaM, dugAisaMjogato (jA) latA curo| apariggaha-taruheTThA, mAso bhiNNo ya aMto bahiM // 1602 // divva - maNuya - tiriya - tihiM vi pariggahiyaM mIsaM / tattha divva-praNuya - mIsa-paMta - pariggahe aMto caugurugaM / etesu ceva paMtesu vAhiM mAsaguru / etesu ceva bhaddesu aMto caulahugaM / etesu ceva bhaddesu bAhiM maaslhuN| eyaM ubhayalahuM divva - tiriya -pariggahe evaM ceva, NavaraM - kAlaguru / mANusa - tiriya pariggahe evaM ceva, NavaraM - tavaguru / dizva - maNuya - tirie parigahe eyaM ceva, NavaraM - ubhayaguru / apariggahe aMto mAsalahu~, bAhiM bhiNNamAso // 1602 / / ekkekkapadA ANA, paMtA khetAdi cauNhamaNNayaraM / Nara tiri geNhaNAhaNa, apariggaha saMjamAtAe // 1603 / / saparigahaM etesi ekkekkAto padAto prANA praNavatthaM, micchattaM virAhaNA bhavati / tattha paMtadevatA khittacittaM dittacittaM jakkhAiTuM ummAyapattaM - etesi cauNhaM egataraM kujjaa| ahavA - uvasaggaHNa vA ca uNhaM - hAsA pamosA vImaMsA puDhovemAyA etesi egataraM kujjA / NarA . geNhaNAdI kareja / tiriyA pAhaNaNa-mAraNAtI krejjaa| ararigahevi prAya - sNjmviraahnnaa||1603|| Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1869-1906] paMcama uddezakaH 106 imA saMjame hatthAdipAdaghaTTaNa, sahasA'vatthaMbha adhvssnnaabhogaa| gAtumhA ussAso, khelAdivigicaNe jaM ca // 1604 // etehiM pagArehi khaMghassa piMDaM kareja // 1604 // imA prAyavirAhaNA aDhi va dArugAdI, sauNaga-parihAra-puppha-phalamAdI / jIvovadhAta devata-tirikkha-maNuyA bhave duTThA // 1605 // paTTi vA dArugaM vA pati, 'DhaMkAtiyANa saNAe levADijjati, pupphaphalANaM annesi ca khaMdheyAtiyANa jIkANaM uvaghAto bhavati, devaya -tirikkha - maNuyA vA duTThA sapariggahApariggahe daTThaTvaM / ete sapariggahaapariggahesu dosA // 1601 // kAraNeNa ya paloyaNaM karejA - bitiyapaya gelaNNe, addhANe ceva taha ya omammi / rAyaduTTha-bhae vA, jataNAe paloyaNAdINi // 1606 // etIe gAhAe saMkhevaro imaM vakkhANaM - rAyaduTTha'bhaesU, durUhaNA hojja chAyaNaTThAte / ahayA vi palaMbaTThA, sese chAyaM palaMbaTThA // 1607 // rAyaduTe bodhigAdibhaye ya prappaNo chAyaNaTTA duruhaMto paloeja, alabhaMto bhattapANaM etesu ceka palaMbaTThA paloeja / sesA gilANAdidArA tesu NiyamA palaMbar3hA ploej| gilANo vA Nijjato chAyAe vIsamati ti paloeja / / 1607 // __ "jayaNAe" tti asya vyAkhyA - apariggahite bAhiM, bhaddaga-paMte va 'NuNNaviya bAhi / __apariggahaM to bhadde, aMto paMte tato aMto // 1608 / / paDhamaM aparigahe bAhi, tato bhaddagapariggahieK aNuNNaviya bAhi, tato paMtesu aNuNNaviya vAhi, tato apariggahe anto, tato bhaddaesu aNuNNaviya aMto, tato paMtesu aNuNNaviya aMto // 1908 // je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA ThANaM vA seja vA nisIhiyaM vA tuyaTTaNaM vA ceei, ceeMtaM vA sAtijjati // 50 // 2 // ThANaM kAussaggo, vasahi NimittaM senA, vIsama * dvANa -NimittaM nnisiihiyaa| saccitta-rukkha-mUle, ThANa-NisIyaNa-tuyaTTaNaM vA vi / je bhikkhU cetIte, so pAvati ANamAdINi // 1606 // 1 kAkAdInAm / 2 gA0 1606 / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre hatthAdi pAyaghaTTaNa, sahasA'vatthaMbha hava'NAbhogA / gAtumhA usAse, khelAdiviciNA jaM ca // 1610 // a va dArugAdI, sauNaga- parihAra - puppha-phalamAdI / jIvovaghAta devata - tirikkha - maNuyA bhave duDA || 1611 // pUrvavat / soma-du- rodhaga, gelaNNadvANa saMbhama bhae vA / vasIvAghAteNa ya, asatI jataNA ya jA jattha // 1612|| asiveNa gahitA aNNattha vasahi alabhatA rukkhamUle acchaMtA jA jA rukkhAo chAyA NiggatA ThAyaMti rukkhamUle ThitA kAgAdI NivAreti, paDamaMDavaM vA kareMti // 1610 // sese imaM vakkhANaM rAyaTTha bhae vA durUhaNA hojja chAdaNDAe / havA va pabaTThA, sese ThAhI palaMbA // 1613 // pUrvavat / ""vasahivAghAeNa" grasya vyAkhyA - itthI NapuMsako vA, khaMdhAro gato ti NiggamaNaM / sAvaya makkoDaga teNa vAla masagA 'yagare sANe || 1614 || imA jayaNA gAhaTThA devakule ThatANa suNNaghare itthI NapuMsago vA uvasaggeti, khaMdhAvAro vA zrAgato tattha Thito, dIvigAdisAvayaM vA paTTaM, tattheva patitaM vigAle kahiyaM, makkoDagA vA rAmro unbhuprANA, tegA vA vA rAto prAgacchati, sappo va rAti uvasaggeti, masagA vA rAmro bhavaMti, zrayagaro vA rAmro AAgacchati, sANo vA rAmro pattae avaharati / etehiM vasahivaghAtehiM giggatA aNNavasahi alabhatA sacitta rukmUle ThAejA / / 1612 // 1 gA0 1612 / [ sUtra 3-11 je bhikkhU sacitta-rukkha- mUlaMsi ThiccA asaNaM vA pariggahammi bAhiM, bhaddagapaMte va'NuSNaviya bAhiM / pariggahanto bhava, aMtopaMte tato aMto || 1615 || pUrvavat / pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, AhataM vA sAtijjati // | 0 || 3 || saccitta- rukkha mUle, asaNAdI jo u bhuMjae bhikkhU / soNA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1616 || Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1910 - 1916 ] gaMtuM / / 1696 // paMcama uddezakaH ( patra gAthA: 160 / 1910 | 1612 / 1613 / saMkhyAkAH punarapi paThanIyA: ) pUrvavat / je bhikkhu sacita- rukkha - mUlaMsi ThiccA uccAra- pAsavaNaM paridvaveda, pariTThataM vA sAtijjati || 0 ||4|| saccitta- rukkha mUle, uccArAdI Ayare jo bhikkhU / so ANA aNavatthaM, virAhaNaM aTTimAdIhiM // 1617 // pUrvavat / thaMDilla sati zradvANa rodhae saMbhame bhagAsaNNe / dubbalagahaNi gilANe, vosirarNa hoti jataNAe || 1618 || asati tti aNNa thaMDilla Natthi, rohae taM aNuNNAyaM zrAsaNe bhAvA saNNA te dUraM Na sakketi je bhikkhU sacitta-rukkha mUlaMsi ThicA sajjhAyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||0||5|| je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM uddisaha, uddiseMtaM vA sAtijjati ||0|| 6 || je bhikkhU sacitta-rukkha- mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM samuddisaha, samuddisaMtaM vA sAtijjati // | sU0||7|| je bhikkhu sacitta-rukkha- mUlasi ThiccA sajjhAyaM aNujANa, jANataM vA sAtijjiti ||0||8|| je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 0 // // je bhikkhU sacita-rukkha mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM pariyaI, pariyadvRtaM vA sAtijjati // | 0 ||11|| pehA dhammakA pucchAo sajjhAyakaraNaM / uddeso abhinava adhItasta, prathirasta samuddeso, thirIbhUyassa praNuSNA / suttatthANa vAyAM deti muttamatthaM vA prAyariyasamIvA paDipucchaMti, suttamatthaM vA vAvItaM abhAseti pariyaTTei / saccitta- rukkha mUle, uddesAdINi Ayare jo tu / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 1616 // 311 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 samASya-cUNiko nazIthasUtre [ sUtra-12 bIyaM jogAgADe, sAgara mate va asati vocchedo| etehi kAraNehiM, uddesAdINi kappaMti // 1620 // jogo prAgADho, iha vasahIe prasajjhAyaM, teNa ruksamUle uddesAtINi karejja / ahavA - vasahIe sAgAriyaM, rahassa suttaM vA, apariNayA bahU. tAhe bAhiM gammati / mato vA so jassa pAsato taM gahiyaM, vasahIe ya prasajjhAtiyaM tAhe ajjhayaNaTThA bAhiM rukkhamUlAtisu abbhasejja, pAsaNNe vA mataM, vocchedo NAma egassa taM bhatyi so vi atimahallo tAhe vasahi asajjhAtite bAhiM rukkhamUlAdisu kareMti turitA // 1918 // je bhikkhU appaNo saMghADi aNNautthieNa vA gArathieNa vA sAgArieNa vA sivvAvei, sivvAtaM vA sAtijjati // 20 // 12 // appaNo appaNijjaM, saMghADI NAma savaDI sahasati ti kAUgaM dohi aMtehiM majhe ya jati praNautthieNa sasarakkhAtiNA, gihatyeNa tuNNAgAtiNA, saMsibbAvei appaNeNa / NikAraNammi appaNA, kAraNe gihi ahava aNNatitthIhi / je bhikkhU saMghADiM, sivvAve ANamAdINi // 1621 // (patra 1906 aMka mitA gAthAH punaH paThanIyAH ) / jati NikkAraNe appaNA sivveti, kAraNe vA aNNautthiya - gArathiehiM sivAveti tasma mAsalahu / prANAiyA ya dosA // 1616 // ime dosA NikAraNammi lahugo, gilANArovaNA ya viddhammi / chappaikAI saMjame, kAraNe suddho khalu vidhIe // 1622 // viddhe prAyavirAhaNA, chappattiyavahe ya saMjamavirAhaNA, kAraNe viSIra sayaM sivvaMto suddho // 1922 // codaga Aha - paDhamuddesage parakaraNe mAsaguru vaNiyaM, iha kahaM mAsalahuM bhavati ? Ayariya Aha - kAmaM khalu parakaraNe, gurutro mAso tu vaNNio pujviM / kAraNiyaM puNa suttaM, sayaM ca NuNNAyate lahuo // 1923 // kAmaM aNumayatthe. khalu pUraNe, puvvaM paDhamuIsae, iha tu kAraNie sutte pappaNo aNuNNAte, pareNa sivvAvetassa mAsalahuM // 1923 // sivvAvaNe ime dosA - gadhuNamamuMcaMte, baMdhamuyaMte ya hoti palimaMtho / egassa vi akkheve 'vahAro hoi savvesi // 1624 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1920-1926] paMcama uddezaka: 313 jati baddhaM paDile heti prnnegruuvghunnnndoso| praha baMdhe mottuM paDileheti ya baMdhati tato suttatthapalimaMtho bhavati, paDacchoDaga-teNageNa akkhitte ege vi savyesi pravahAro bhavati // 1624 // akAraNA sivvaNe ya ime dosA - sayasivvaNammi viddhe, gilANa ArovaNA tu savisesA / chappatiya'saMjamammI, suttAdI prakaraNe imaM ca // 1625 // appaNo sivvato sUtIe viddho tAhe gilANa prArovaNA savisesA saparitAvamahAdukkhA / chappatiyabadhe asaMjamo bhavati / tattha laggo suttatthaporisiM Na kareti / jahAsaMkhaM sutaM nAseti , pratyaM NAsei // 1925 // imaM ca parakAravaNe dosadasaNaM - avisuddha ThANe kAyA, papphoDaNa chappayA ya vAto ya / pacchAkamma va siyA, chappati-vedho ya haraNaM ca // 1626 // avisuddhe ThANe puDhavikAyAdiyANaM uri Thaveti kAyavirAhaNA, papphoDaNe chappayA paDaMti, vAusaMghaTTaNA ya, ghANAvaDiyaMvilieNa desa - samvaNhANaM kareja, chappayAno vA vidheti, appaNo vA uruyaM vidhati, harejja vA taM saMghADi // 1626 // idANi appaNo sivvaNe kAraNaM bhaNNati - bitiyaM ca vuDamuDorage ya gelaNNa visamavatthe ya / etehiM kAraNahiM, saMsivvaNamappaNA kujA // 1627 / / vuDDo tassa hatthA vA pAyA vA kaMpati, Na tarati puNo puNo saMThaveuM / adhavA - uDDorago gilANo vA, Na tarati puNo puNo saMThavelaM, visamavatthANi vA egaTuM sIvijjaMti, etehiM kAraNehiM sayaM sIvaMto suddho / jahaNNaNa tiNi baMdhA, ekko daMsate, bitimo pAsate, tatIto majhe / bitIyadisA e vi tiNNi, ukkoseNa cha bhavaMti / / 1627 // kAraNe aNNautthieNa sivvAveti - bitiyapadamaniuNe vA, NiuNe vA hojja keNatI asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAdhe // 1628 // appaNA agiuNo vA, giuNo vA prasahU, glAnavAghAto gilANAti - panoyaNeNa vAvaDo, evaM paro kAraveuM kappati // 1628 // imAe jayaNAe - pacchAkaDa sAbhiggaha, Nirabhiggaha bhaddae ya assnnnnii| gihi aNNatitthiehiM ca, asoya-soe gihI puvvaM // 1626 // pacchAkaDo purANo, paDhama teNa / tato aNuvvatasaMpanno sAvo saabhiggho| tato daMsaNasAvato girabhiggaho / tato asaNyo bhaddayo / ete cauro gihibhedA / aNNautthie ete cauro bhedA / ekkekke asoya - soyabheyA kAyayA / puvvaM gihIsu asoesu, pacchA soyavAdisu, pacchA praNatitthies // 1626 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre je bhikkhu appaNI saMghADIe dIha-suttAI kareti; kareM vA sAtijjati // sU0||13|| saMghAbiMdhattA te dIhA ga kAyabvA, aha dIhe kareti to mAsanahuM, prANAdigo ya dosA / je bhikkhU dIhAI, kujjA saMghADimuttagAI tu / soNA NavatthaM, micchatta - virAdhaNaM pAve // 1630 // ime dosa - cha sammaddA, paDilehA ceva NegarUvANaM / suttatthatadubhaya, palimaMtho hoti dIhesu || 1631 // aMchaNaM NAma kaDDhaNaM, tattha sammaddA NAma paDilehaNada so gerUvadhuNagadoso ya bhavati mUDhe moheMtassa valeMtasya suttatthapalimaMtho / / 1631 // jamhA ete dosA tamhA imaM pramANaM - caturaMgulappamANaM, tamhA saMghADimuttagaM kujjA / jahaNeNa tiNi baMdhA, ukkoseNaM tu chabbhaNitA // / 1632 // caturaMgulamAlA kAyavvA. chabbaMdhA dosu vidisAsu / / 1632 / / tesi mUle imeriso paDivaMdho - sauNaga-pAya- saricchA, tu pAsaMgA doNi aMto majjhego / tajjAteNa gahejjA, mottUNa ya hoti paDilehA || 1633|| sauNagI pakkhI, tassa jAriso tipphaDo pAto bhavati tArisI kAyavvo / tajjAeNa ubhgiyaM ue, khomiyaM khomiena / jayA paDileheti tatA te baMdhe mottUNa paDilehei / / 1633 / / bitiya pada muDorage ya gelaNNa visamavatthe ya / etehiM kAraNehiM dIhe vi hu muttae kujjA // 1634 // [ sUtra 13-14 vuDDo te dIhe badhina sakkei pUrvavat / / 1634 / / bhikkhU piumaMda - palAsayaM vA paDola - palAsayaM vA billa-palAsayaM vA picumaMdI liMbo, palAsaM pattaM saMphANiya" ti dhodiuM / grahavA - "saMphoDiuM" melitumityarthaH / sItodaga - vigaDeNa vA usiNodaga vigaDeNa vA saMkANiya saMphANiya AhAreti zrAhAretaM vA sAtijjati | | 0 || 14 || AhAramaNAhArassa maggaNA Ni (ya) ma sA katA hoti / nitrapaDolAdIhi ya, dina-rAtra caukabhayaNAo || 1635 || Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1930-1641 ] paMcama uddezakaH ko prAhAro, ko vA praNAhAro, etehiM liMbapaDolAiehiM maggaNA katA bhavati, AhAra-praNAhAre ya diyarAI caubhaMgo kaayvyo| diyA gahitaM diyA bhuttaM, evaM caubhaMgo // 1935 / / jo hadussAhAro, caunvidho pArigAsiyaM taM tu / NivapalolAdIyaM, sati lAbhe jaM ca paribhujati // 1636 / / haTTo Nirogo NivAdhito samattho, tassa jo AhAro asaNAi - caumviho taM pariyAsiuM jo bhajati / caubhaMgeNa tassa pacchittaM / liMbapaDolAiyaM ca jaM sati lAbhe pariyAsiyaM bhujati // 1636 // caubhaMge tassa ya pacchittaM imaM - catumaMge catugurugA, AhAretare ya hoMti ctulhugaa| suttaM puNa taddivasaM, jo dhuvati acetaNA palAse // 1637 // pAhAre pariyAsite causu vi bhagesu caugurugaM, 'itare' praNAhArime, causu vi bhagebhu caula huM imaM puNa sutaM jo taddevasiyaM pracittaM dhuviu bhujati tassa bhavati / / 1667 // aNAhArimaM pariyAsiyaM paDucca bhaNNati - bhayaNapadANa catuNDaM, aNNatarAeNa jo tu AhAre / NiMba paDolAdIyaM, so pAvati ANamAdINi // 1638 // cauro bhaMgA bhayaNA padA, tehiM jo grAhAreti tassa prANAdi dosA / / 1638 // saMphANaM ti suttapadaM, tassimA vakkhA - sIteNa va usiNeNa va, viyaDeNaM dhovaNA tu saMphANi / ahavA jAyaM dhovati, saMphAho uNa NegAhaM // 1636 / / gAhA NegAhaM, agogadivasapiDitANi dhovati // 1636 // imA virAhaNA - chaTThavata-virAdhaNatA, pANAdI takaNAyi saMmucche / taddevasite vi aNaTThA taSNissitaghAta bhuMjate // 1640 // muTuM rAtIbhoyaNavayaM, taM virAhijjati, macchiyAtipANA tattha nilaMti, te gihakoiliyAtiNA ukkijjati / tesu vA piMDiesu kuMthumAti samucchaMti, prAdizabda: tarkaNAdidoSa pratipAdakaH, yathA gavAdIna brAhmaNAn paribhojayet / ete parivAsate dosA / ime "taddevasite'' taddeva site vi libapattAti praNavA ghetuM dhoviuM bhujatassa taNisiyapANighAto gavati, dhovaMtassa ya plAvaNadoso, prato taddevasiyaM pi Na kappati bhuMjiuM // 1640 // kAraNA kappati - vitiyapadaM gelaNNe, vejjuvaese ya dullabhe davve / tadivasaM jataNAe, bIyaM gIyattha saMvigge // 1641 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 15-16 gilANakAraNe vejjuvadeseNa saMphANe, dullabhadavvaM vA agadivase saMphANeti / taddivasiyaM puga parasaMphANiyaM geNhati / asati appaNA vi saMphANeti, taddivasiyammi pralabhaMte bitiyamiti prAgADhe poyame gItattho saMvimge 'saMvigaraNaM pi karejja // 1641 // taM puNa pittAdirogANaM pasamaNaTThA imaM geNhe - paumappala mAtuliMge, eraMDe ceva Nivapatte ya / vejjuvadese gahaNaM, gItatthe vikaraNaM kujjA // 1642 // pittadae ya pa umuppalA, saNNivAe mAuliMga, vAte eraMDo, siMbhe NibapattA / "2tahivasaM jayaNAe" tti asya vyAkhyA - "vejjuvaese ghnnNti"| "bitiyaM saMvigga" tti asya vyAkhyA - "gIyatthe vikaraNaM kujjA" // 1642 // etadevArtha sphuTataraM karoti - saMphANitassa gahaNaM, asatI ghetaNa appaNA thove / taddivasigi laMbhAsati, NegA viNisA tu saMphANe // 1643 // taddevasiyassa alAbhe aNegadivase vi dhareti // 1643 // je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA "tAmeva rayaNIM paccappiNimsAmi ti" sue paccappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijati ||suu0||15|| pratIpaM haraNaM prAtihArya, taM prajja amuyavelAe rAto vA prANIhAmi tti sue kalle prANeti tassa mAsalahu prANAtiyA ya dosaa| je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva rayaNiM paccappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijjati ||suu0||16|| arthaH pUrvat - pAuMchaNagaM duvidhaM, bitiproddesammi vaNitaM puvvaM / taM pADihAriyaM tU, geNhatA''NAdiNo dosA // 1644 // ussaggiyaM avavAtiyaM ca puvvaM bitiproddese sabheyaM vaNiyaM / taM jo pADihAriyaM gehati, tassa prANAdiyA dosA // 1644 // ime pADihAriyadosA - NaDe hita vissarite, aNappiNaMtammi hoi voccheo / pacchAkamma pavahaNaM, dhuvAvaNaM vA tayagussa // 1645 // 1 saMdhikaraNa - saMvigaraNaM pA0 / 2 yA0 1641 / 3 gA0 1649 / -- -- -- Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama uddezakaH 317 bhAyagAdhA 1142 - 1650 ] bhikkhAi aDiyaM NaTTaM, teNageNa hariyaM, sajbhAvAti bhUmIgayassa kato vissariyaM etehi kAraNehiM praNasisse sAhussa vA vocchepro havejja, gityo vA zraSNaM pAuMchaNaM karejja, pacchAkamma vAThaviyaM praNa karejja / tassa dhuvAvaNaM davAvaNaM tadaTThassa pAdapuMchaNassa zraNNaTTaM vA mullaM davAvejja pahAriNa gehejjA / / 1645 / / uvvattAe puvvaM, gahaNamalaMbhe u hor3a paDihArI / taMpi ya Na chiNNakAlaM, dosA te ceva chiNNammi || 1646 || - jaM pArihAriyaM NijjaM taM ThavtrattA gahaNaM puvvaM tArisaM ghettavvaM, tArisassa pralaMbhe pADihAriyaM ajjaM vA kalle vA chiNNakAlaM Na kareti / gevhaMteNa bhANiyavvaM - katA vi kae vajje prANahAmi / dosAdvimite caiva prajje sue vA appehAmiti / chiSNakAle katAti vAghAto havejja tato praNapiNaMto mAyA momaM pradattaM bhavati / / 1646 / / so sAhU imehiM kAraNehiM pADihAriyaM geNhati - De hita vissarite, bhAmiya vRDhe tahe parijuNNe / asatI dullabhapaDiseha ya gahaNaM paDihArie cauhA // 1647 // bhAmitaM daDa vUDhaM tiuttarameNa kAlena vA khutthaM parijuSNaM, asati pADihAriyaM Na labbhani dulnabhe vA jAva labbhati, paDiNIeNa vA paDisehito imaM cahiM pADihAriyaM Nhati uguggiyaM / uAsagiya pravavAiyaM / pravavAiyaM, urasaggiyaM / zravavAyAvavAtiyaM // / 1647 / / praNAbhogeNa kate chiNNakAle, alabdhaMte vA chiNNakAle kate / doha vi suttANa vivaJcAsakaraNe jahA gAhA taM pADihAriyaM pApu chaNaM givhiUNa je bhikkhU | voccatthamappiNAdI, so pAvati yaNamAdINi // 1648 || taM pADihAriyaM dviNNakAlaM geNhittu tammi cetra kAle appeyavvaM // 1648 // vivarIyamappiNaMtassa ime dosA mAyAmosamadattaM paccatra khiMsaNA uvAlaMbho / , voccheda- par3osAdI, voccatthaM apitassa || 1646 // pUrvavat / vitiyapade vAghAto, hojA pahuNo vi appaNo vA vi / etehiM kAraNehiM, boccatthaM appiNijjAhi // 1650 // paNa visAta vAghAyakoraMgA hotra / / 1650 / / Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 grappaNo ime - sabhASya- cUrNike nizIthasUtre gelaNa vAsa mahitA, paDiNIe rAyasaMbhama bhae vA / zraha samaNe vAghAto, NincisagAdI ya itarammi // / 1651 / / gilANo jAto, vAsaM mahitA vA paDati, paDiNIpro vA aMtare, rAyaduTTa bohiyAdibhayaM vA, gamAtisaMbhamaM vA jAtaM, ete samaNe vAghAtakaraNaH || 1654 // [ sUtra 17 - 23 je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM pAdapuMchaNaM jAittA "tAmeva rayaNi paccappiNissAmi tti" sue paJcapiNati, paccappiyaMtaM vA sAtijjati ||suu0||17|| je bhikkhU sAgAriya- saMtiyaM pAdapuMchaNaM jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva syaNiM paccappiNiti, paccaSpiNaMtaM vA sAtijjati ||mU0||18|| sAgArio sejjAtaro / je bhikkhU pADihAriyaM daNDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-mUiM vA jAitA " tAmeva syaNi paccappiNissAmi tti" sue paccappiNati, paccaSpitaM vA sAtijjati ||suu0||16|| je bhikkhU pADihAriyaM daMDayaM vA laDiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUI vA jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva syaNi paccaSpiNati, paccapitaM vA sAtijjati // mU0||20|| je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUI vA jAittA " tAmeva syaNi paccappiNissAmi tti" sue paccaSpiNati, paccapitaM vA sAtijjati || mU0||21|| mUtrArthaH pUrvavat / je bhikkhu sAgAriya-saMtiyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUI vA 'jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva syaNi paccaSpiNati, paccapitaM vA sAtijjati ||0||22|| parihArie jo tu gamo, NiyamA sAgAriyammi so cetra / daMDagamAdIsutahA, putre avarammi ya padammi || 1652 || pAuMchaNagaM duvidhaM vitisamma vaNitaM puvviM / sAgAriya - saMtiyaM taM gehaMtANAdiNo dosA // 1653 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 1951 - 1662 ] TThe hiya virasarie, aNapiNaMte ya hoi voccheyo / pacchAkamma pavahaNaM, dhuvAveNaM vA tayaTThassa || 1654 / / ucvattAe puvvaM, gahaNa alaMbhe ya hojja paDihAri / taM piyaNachiSNakAlaM, te cciya dosA bhave chiNNe / / 1655 / / hita vissarite, bhAmiya vRDhe taheva parijuNNe / asatI dullabhapaDisevato ya gahaNaM sAgArie cauhA // 1656 // sAgAriya- saMtiyaM taM pAyapuMchaNaM geNhiUNa je bhikkhU / voccatthamappiNe, so pAvati zrANamAdINi // / 1657 || mAyAmosamadartta, appaccatra khiMsaNA uvAlaMbho / voccheda-padosAdI, voccatthaM piNaMtassa || 1658 // gelaNNa vAsa mahiyA, paDiNIe rAyasaMbhama bhae vA / graha samaNe vAghAto, NivvisagAdI ya iyarammi || 1656 || paMcama uddezakaH bhASya granthaH pravizeSeNa pUrvavat / / 1654 - 1656 / / je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriya-saMtiyaM vA sejjA - saMdhArayaM paccaSpiNittA doccaM paNanaviya ahiDe, ahitaM vA sAtiJjati // 30 // 23 - sejjA eva saMthAro sejjA- saMthAramro grahavA sejjA savvaMgiyA, saMcArao aDDA ijja hattho / grahavA sejjA vasahI, saMthAro puNa parisADimetaro vA / sAmiNo prapperaM zraNaNuSNavettA puNo TTeiti paribhujati tassa mAsalahaM / sejjA - saMthAradugaM, NijjAjetu N gatAgate saMte / doccamaNaNaNNavettA, tamadhitammi ANAdI || 1660 // kAraNe adhiTTeti - parisADi aparisADI NijjAyamANA prappeuM gatA avasauNehiM paJcAgatA / so ya saMthAramo taheva pracchati / taM doccaM praNaguNNavettA puNo adhiTTheti paribhuMjati, mAsalahuM prANAiyA ya dosA / / 1660 // mAyAmosamadattaM, apaccI khiMsaNA uvAlaMbho | vocchedapadosAdI, aNaNNuSNAtaM adhikaM to || 1661 // pUrvavat / 316 citiyapadamaNAbhogA, duDDAdI vA puNo vi takkajjaM / AsaNakAraNamma adhi addhANamAdisu vA / / 1662 / / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra 24-25 praNAbhogeNa vA adhiTeti, duTThAdi vA so aSi?ti, puNa Na kiM ci bhaNAti, teNa kajjaM takajja, saMthAragasAmimmi pavisate takkajje ya uppaNe adhiTTite, prAsaNaM turiyaM turie adhiDhetA pacchA praNuNaveti / praddhANa patraNA vA // 1662 // imaM vasahIe bitiyapadaM - addhANe gelaNNe, oma'sive gAmANugAmi vi-vele / teNA sAvaya masagA, sItaM vA taM durahiyAsaM // 1663 // praddhANAdiehi kAraNehiM pragaNuNavetA ahiTuMti, bahi rukkhamUlAtisu Na vasaMti // 1963 // teNAtiehi kAraNehiM jaM puNa saMthArayaM vasahI vA aNaNuNNAtaM adhiTeti taM imesi - saNI saNNAtA vA, ahamadA 'Nuggaho ti Ne maNNe / suNNe ya jahA gehe, aNaNuNNavituM tadA 'dhiTe / / 1664 // saNI sAvapro, sayaNA vA, ahA bhaddapro vA aNuggahaM bhagati jo tassa saMthArago vA vasahI vA pradhiTTijati / / 1964 // . je bhikkhU saNa-kappAso vA uNNa-kappAso vA poMDa-kappAso vA amila ___ kappAso vA dIhasuttAI kareti, karataM vA saatijjti||suu0||24|| dIrgha-mUtraM karoti, dIhamuttaM NAma kattati, tassa mAsalahuM / poMDamayaM vAgamayaM, vAlamayaM vA vi dIha suttaM tu / je bhikkhU kujjAhI, so pAvati ANamAdINi // 1665 // suttatthe palimaMtho, uDDAho jhusiradosa sammado / hatthovadhAya saMcaya, pasaMga AdANa gamaNaM ca // 1666 / / taM kareM tamsa sunatthaparihANI, gArathiehi diai gihikamma ti uDDAho, jhusiraM ca taM, tammi jhumire domA bhavaMti, masagAdi- saMpAtimA saMvajhati, pijijjate vAukAyavadho, saMmmaddadoso ya / avi ya bhagiyaM - "jIveNaM bhaMte ! satA yamitaM eyati veti calati ghaTTati phaMdAta tAva NaM baMdhati" - saMjamavi rAhaNA, hatyovaghAto pAyavirAhaNA. saMcae psNgo| ahavA - pratipasaMgo taNabuNagAdiyaM pi kareja, mehasya ya upiAkiva ukAmassa pAyA bhavati. prAdANe ya gamaNaM bhavati / / 1666 / / bhave kAraNaM karejA vi - addhANa NiggatAdI, jhAmiya bRDha tahaba parijuNNe / dubalavatthe asatI, dIhe vi hu sutnae kujjA // 1667 / / 1 bhaga0 za0 3 u0 3 / kintu tatra 'tAtra NaM baMdhati" ityaMgaH nopalabhyate / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1964 - 1672 ] "zraddhA" tti dAraM / codagAha - dvANaM kiM dAra gAhA gammati ? AyariyAha- suNehi - taM subhikkhaM / paMcama uddezakaH uddaddare subhikkhe, zraddhANa pavajjaNA tu dappeNaM / lahuyA puNa suddhapade, jaM vA AvajjatI tattha // 1668|| duvidhA darA vaSNadarA ya poTTadarA ya, te uddhaM pureMti jattha taM uddaddaraM / jatya puNa sulabhaM bhiksaM kAraNeNa gacchebA uddaddagahaNAto Na subhikkhaM gahiyaM ? Ayariya grAha - bho / kuta: ? caubhaMgasaMbhavAt / uddaddaraM, subhikkhaM / jo uddaddaraM, subhikkhaM / uddaddaraM, No subhiksaM / jo uddaddaraM, jo subhikkhaM / paDhama-taiyamaMgesu jo praddhAnaM dappeNa parivajjati tassa caulahUyaM / suddhapade graha Aya- -saMjamavi rAhaNaM ki ci zrAvajjati to uSNiphaNaM bhavati // 1668 / / mAgaTTa daMsaNaTTA, caritaTThA evamAdi gaMtavvaM / uvagaraNapuvvapaDilehieNa satyeNa jayaNAe || 1666 // 321 pAnAdi - kAraNehi batA gammati tatA addhANovakaraNoggAhiteSa paDilehiteNa satyeNa suddheNa jayaNAe gaMtavvaM / esA gAhA uri savitrA vaNijjehiti // 1666 // satye vi vaccamANe, assaMjata-saMjate tadubhae ya / maggaMte jayaNadANaM, chiSNaM pi hu kappatI ghetu // 1670 // bASAti - kAraNehi gammamANe aMtarA teSA bhavaMti, te ya cauvvihA - assaMjaya paMtA paDhamo bhaMgo, saMjaya paMtA bitiyamaMgo / tadubhayapaMtA- tatiya saMgo, tadubhayabhaddA caThatyo maMgo // 1670 // etesi bhaMgANa phuDIkaraNatthaM imA gAhA saMta - maddA gahi-mahagA ya paMtobhae ubhaya-maddA | teSA hoMti cauddhA, virgicaNA dosu tu yatINaM // 1671 // saMjayabhaddA jo gibhiddA, jo saMjayabhaddA gihibhaddA | ubhayatA, ubhayabhaddA / vitiya tatiesu jatINa vikicaNA bhavati // 1971 // 41 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra - 24 "maggaMti" asya vyAkhyA - jai deta 'jAiyA jA, iyatti na vi deMti lahuga-gurugA ya / sAgAradANa gamaNaM, gahaNaM tasseva Na 'NNassa / / 1672 / / sAhU prajAtitA gihIhiM jati tANa cIre deti to caulahuM / aha jAtitA Na deti to ca ugurugaM / adiNNe uDDAhaM, padosaM vA karejja / "sAgAraM" paDihAriyaM deMti, jassa taM cIraM diNNaM so jati aNNaNa paheNa gacchati sAdhUNa vi tato gamaNaM coraTThA, jAhe praddhANAto viNiggato tassamIvAto sAdhU tameva cIraM gehati, No aNNaM // 1672 // * "jayaNAdANaM" imN| daMDa-paDihAra-vajjaM. cola-paDala-pattabaMdha-vajjaM ca / parijuNNANaM dANaM, uDDAha padosa rakkhaTThA // 1673 // mahaMtA juNNa kaMbalI saraDitA DaMDaparihAro bhaNNati / DaMDaparihAro, colapaTTo, paDalA, panagabaMdho ete Na diti / avasesA paDijuNNA dijaMti - uDDAha - padosa - rakkhaTThA // 1673 // "3chiNNaM pi hu kappate ghettu" tameva, avisaddAto - dhotassa va rattassa va, aNNassa va geNhaNammi caulahugA / taM ceva ghettu dhotaM, paribhuje juNNamujjhe vA // 1674 // jati teNa gihatyeNa dhoraM rattaM vA aNNahA vA prasAhapApoggaM kataM ti Na gehAti to caulahugA, prato tameva ghettuM dhotaM sAdhupApoggaM kAuM paribhujati, atijuNaM vA ujjhati // 1974 // paDhamo bhaMgo gto| idANi bitiyabhaMgo / tattha puNo caubhaMgo saMbhavati - saMjatIto vivittA, No sNjtaa| No saMjatIyo vivittA, saMjatA / saMjatIto saMjatA vivittaa| No saMjatIno No saMjatA vivittA / saTThANe aNukaMpA, saMjati paDisArite NisaDDhe ya / asatI tadubhae vA, jataNA paDisatthamAdIsu // 167 // jattha saMjatA gihI ya udDhA Na saMjatImo tatya saMjatINa saTTANaM sAhU te praNukaMpiyavA teSa dAtavyamityarthaH / sAhUhiM saMjatisaMtiyaM pADihAriyaM ghettavvaM / / jattha saMjatIno gihatthA ya udDhA Na saMjatA tattha sAdhUgaM maMjatIto saTThANaM tAsAM dAtavyam / tomi puNa deMtehi NisaTuM NiddejjaM dAtavyaM / tadubhayaM sAdhu sAdhuNIgro ya / tesiM asatIte jayaNAe paDisatthamAdiemu magaMti // 1975 / / Na vivittA jattha muNI, samaNI ya gihI ya tattha uddvA / saTThANa'NukaMpatahiM, samaNuNNitaresu vi taheva // 1676 // 1 gA0 1670 / 2 gA0 1971 / 3 gA0 1671 / Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha: SyagAthA 1973 - 1681 ! paMcama uddezakaH samaguNNa saMbhotitA, itare pAsatyAdi, pacchA gihI, savvAbhAve vi savvattha / puvvaM saMjatI aNukaMpa NijjA, sesesu savvattha grAsaNNataraM ThANaM zraNukaMpa NijjaM // / 1976 // liMga bhikkha sIte, gintI pADihAriyamimesu / amaNuNNetaragihisuM, jaM laddhaM taMNibhaM deti || 1677 // savvAyareNa giTThA rayaharaNaM ghettavvaM / pattagabaMdho bhikkhaTTA / sIyaTThA pAuraNaM / savvahA alabhate pArihAriyaM imesu Nhati - zramaNaNNA prasaMbhotitA, itare pAsatyAdi, pacchA gihIsu / jaM colapaTTAdi laddhaM taNabhaM paDisamappeMti / iha dvitIyabhaMge vyArUyamAne prathama - -tRtIya - caturtha - bhaMgA api lezena spRSTA / gato bitiyabhaMgo / / 1677 / / idANi tatizro uDDe vi tadubhae, sapakkha parapakkha tadubhayaM hoti ! havA visamaNa samaNI, samaNuNNitaresa emeva || 1678|| uDhaM muSitaM, tadubhayaM - sapakkho saMjatA, parapakkho gihatthA / grahavA - tadubhayaM - samaNA, samaNIzro ya / ahavA samaNuSNA saMbhoiyA, itare asaMbhoitA / ahavA - saMviggA, iyare prasaMviggA / 1678 / / samaguNNetara gihi-saMjatINa asati paDisattha- pallIsu / tiNDAe gahaNaM, paDihAriya etare caiva / / 1676 // 323 samaNNA saMbhoiyA, itare prasaMbhoiyA pAsatyAiNo vA gihIsu vA saMjatIsu ya " asati" tti prabhAve natthAiyANa paDisatthe pallIsu vA jataMti paNagahANIe / saMjatINa Natthi jayaNA, tAsi jaheva labbhati tava ghettuM gattachAyaNaM kajjati / "tirahaM" ti liMga bhikkha-sIyaTThA gahaNaM kareMti / itaresuM paDihAriyarasa, "etare" tti pAsatyA / ca saddAto asaM motiyagihi saMjatIsu ya, "eva" zravadhAraNe, havA - evaM ghettuM praNammi laddhe paDihAriyaM taNibhaM prappeMti / / 1679 // evaM tu diyA gahaNaM, ahavA rattimmi leja paDisatthe / gItesu ratti - gahaNaM, mIsesu imA tahiM jayaNA ||1680 || paNa gahANIe egammi paDisatthe imA jayaNA jati savve gItatthA to rAto ceva geNhaMti / / 1680 // grahavA - pragItattha mIsA to imA jayaNA vattheNa va pAeNa va, NimaMta'Nuggate ca atthamite / Adicca udie ti ya, gahaNaM gIyattha-saMvigge // 1681 // paDityo koi praNugate pratthamite vattheNa NimaMteti, tattha jati ekko vA rAto ceva gaMtukAmo tAhe gattthA bhaNati - tumhe baccaha amhe uite zrAicce ghettumAgacchassAmo, te rAto ceva ghettuM satthassa maggagato nAtidUre bhAgacchaMti, Thite ya satye prAgatA AloeMti / udite prAdicce gahaNaM kAyaMti / evaM gIyatthasaMviggA gehati // 189 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-24 palli-paDisatthANa vA prabhAve - khaMDe patte taha dabma-cIvara taha ya hattha-pihaNaM tu / addhANa-vivittANaM, AgAhaM sesa 'NAgAhaM // 1682 // carmakhaNDaM, zAkAdipatraM, danbhaM, cIraM, ghaNaM gupphati, jahA maggapAlIe / savvAbhAve gujjhadeso hatyeNa pihijjati, esa saMjatIe vidhI, saMjatimIsesu vA / egAgiyANa saMjayANaM icchAe tammi vihANe addhANe vivittANa prAgADhaM kAraNaM, sesaM addhANaM tammi uvakarazAbhAve aNAgAI " bhaNNati, sesaM vA jhAmitAi te praNAgaDhaH / / 1682 // asati vihi-NiggatA, khuDgAdi pemaMti causu baggesu / appAheti va'gAraM, sAdhu ca viyAramAdigataM // 1983 // asati tti paDisatthapallimAisu, abhAve uba karaNassa, adANAto NiggatA khuDagaM pesati / causu vaggesu - saMjati saMjaya sAvaga sAvigANa ya, etesiM ceva cauNha vagANa appAheti / mahAbhaddagANa vA khuDagAbhAve viyAramAtigayaM sAdhu bhaNaMti - musiyAmo cIre NINeha / etya saMjayA saDDhagA ya saMjayANa hatthAhatthiM, saMjatI saDhikA ya saMjatINa deMti hatthAhatthiM // 1983 // jattha saMjatIto saMjatANa deMti, saMjatA vA saMjatINaM tatthimA vihI - khuDDI therANappe, AlogitarI Thavettu pavisati / te vi ya ghettumatigatA, samaNuNNajahe jayaMtevaM // 1984 // khuDDINaM asati itarA taruNI majjhimI sAhu pAloie uvakaraNaM Thavitta pavisati / te sAdhU taM uvakaraNaM parihettA gAmaM pavisaMti / samaNuNNA saMbhoiyA tesu virahie evaM jayaMti / / 1984 / yathA vakSyati - addhANa-NiggatAdI, saMviggA duvidha saNNi asaNNI / saMjati esaNamAdI, asaMviggA doNNi vI vaggA // 1985 // je addhANaNiggatA musitA prAdisaddAto aNiggatA vA je visUraMti te vakkhamANavihANeNa jayaMti / saMviggA duvihA-saMbhotitA aNNasaMbhoiyA ya / saNNI duvidhA-saMviggabhAviyA asaMvigmabhAviyA ya / asaNI duvidhA- aAgADha-micchadiTThI praNAgADha micchaTTiI y| ujjamaMtasaMjatIsu vikappo gasthi / doSNi vaggA - sAhuvaggo sAhuNivaggo ya punno| ekkeko duvidho kajjati - saMviggapakkhino prasaMviggapakkhiyo ya // 1985 / / "'saMNNi - asaNNi" tti asya vyAkhyA saMviggetarabhAviya, saNNI miccho tu gAha'NAgAhe / asaMvigga-migAharaNaM, abhigaha-micchesu visaM hIlA // 1686 // 1 gA0 1685. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1682 - 1661 ] paMcama uddezakaH puvvaddhaM gatArthaM / asaMviggabhAvitA te magA / hariNadiTThateNa akappiyaM deti / zragADhamicchAdiTThI visaMvAdeti, hIlaM vA kareti, teNa tesu paDhamaM Na Nhati / / 1986 / / etesu paDhamaM hati - saMvigga - bhAvitesu aNagAThesuM jataMti paNagAdI | uvaeso saMghADaga, puvvagahitaM tu aNNe || 1687|| saMvibhAvite suddha, tesu prasati praNAgADhamicchesu suddhaM, tesu zrasati prasaMviggabhAvitesu suddhaM / te sati praNAgADhabhAvitesu suddhaM, tesu asati zraNasaM motiyo vadiTThakulesu mamgaMti suddhaM asati, aNNasaM bhotiyasaMghADaNa suddhaM, asati " aSNetuM" ti aNNasaMbhotitesu jaM putrovaggahiyaM suddha || 1681|| aNNasaMbhoti tesu uktopyarthaH punarucyate vizeSajJApanArtham / uvaeso saMghADaga, tesi saGkAi putrvagAhiyaM tu / ahiNava-purANa suddhe, uttaramUle sayaM vA vi || 1688 // saMbho titesuM uvadesasaMgha Dagavidhi jAhe aikkato tAhe aNNasaMbhotiesuM puNyogahiyaM sayaTThAe uttaramUlaguNesu suddhaM, taM prahiNavaM purANaM vA, puvvaM grahiNavaM gevhaMti, pacchA purANaM / "jataMti paNagAi" ti tato pacchA paNagapari hANIe jati jAhe mAsalahuM pattA ta he pAsatyAtisu / / 1688 / / uarso saMghADaga, puvvaggahitaM ca NitiyamAdINi 1 abhiNava- purANa suddha, puvvamabhuttaM tato bhutaM // 1686|| asyaivArthasya vizeSajJApanArtha punarapyAha 325 gitiyAtatesu uvadiTThagharesu maggati / zrasati NitigAtisaMghADageNa uppAeMti / zrasati tesu ceva NitiyAtie jaM puvvogahitaM suddhaM NavaM aparibhuktaM taM geNhati / tassAsati tesu caiva jaM taM punvogahitaM / purANaM paribhUtaM gehati // 1686 // uttaramUle suddha, vaga-purANe caukkabhayaNevaM / parikammaNa - paribhoge, Na hoMti dosA abhiNavammi || 1660 // mUlaguNa- uttaraguNesu suddhaM evaM aparibhuttaM, pacchA ettha caiva purANaM aparibhutaM, pacchA ettha cetra NavaM paribhUtaM pacchA ettha ceva purANaM paribhuttaM / evaM tritiyAti vikalpesu vi cauro bhaMgA bhaNitavvA / kamhA vaM puvvaM ? atra kAraNamAha "parikammaNa" pacchaddhaM / Na parikammaNadoso, sugaMdhavAsiyAvidhi - paribhogadosA ya Na bhavati / / 1660 / satIya liMgakaraNaM, paNNatraNaTTA sayaM va gahaNaDDA | gADhakAraNammI, jaheba haMsAdiNaM gahaNaM // 1661 // - sahA asati uvakaraNassa sakkAti paraliMgakaraNaM vajjati, teNa liMgeNa uvAsagAti paNNa vijjati, talliMgaTTitehi vA uvakaraNaM gheppati, aNNahANa labbhati / savvahA abhAve jaheva haMsatellAdiyANa gahaNaM diTTha uvakaraNassa vi taheva / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 25-30 adhavA - haMso teNagI, jahAM haMso gahaNaM kareti kajjati, tahAvi prasati suttaM jAetA tuNAveti / sati suttaM jAetA appasAgArie taMtu kAeti / kAraNA prasati dIhamuttayaM pi kareti || 1661 // seDuga rUte piMjiya, peluggahaNe ya lahuga dappeNaM / tatrakAle visiTThA, kAraNe akameNa te caiva // 1662 // 326 seDumo kappAso, rU uTTiyaM rUpatA piMjiyaM tameva valitaM pelU bhaNNati / etesi dappato mahaNe cahuM tavakAlavisidUM / kAraNe puvvaM pelU, pacchA rutaM pacchA seDumro / ukkamagahaNe caulahu // 1662 // evaM - kaDajogi ekagovA, asatIe gAlabaddha - sahito vA / NiSphAte uvagaraNaM, ubhaya pakkhassa pAuggaM // 1663 // kaDajogI gItatyo jeNa vA givAse kattiyaM taMtukAtitaM vA so kaDajogI, ekkazro uvakaraNaM uppAeti, erisamma grasatI bAlabaddha saMjatI - sahiyo ubhayapakkhassa pAoggaM uvakaraNaM uppAeti / / 1663 / / gIte vigiMce, jaha lAbhaM sulabha-uvadhi- khettesuH / pacchittaM ca vahaMtI, alAbhe taM caiva dhAreMti // 1664 // gItavatimissA sulabha uvadhivettesu gatA zraSNovakaraNe labbhamANe puNtrotrakaraNaM jahAlAbhaM vikiMciti, ahAlahUgaM ca pacdinaM vahati zragIyapaccayaNimittaM praNassa prabhAve taM caiva dhareMti / graha savve gIyatthA tAmilabhamANe jaM grAhAkammakaDaM tridhIe utpAiyaM taM pariccayaMti vANa vA icchetyarthaH // 164 // eseva gamo niyamA, sesesu padesu hoi NAyavvo / bhAmitamAdI, putre avarammi ya padammi || 1665|| kaMThA je bhikkhU sacinAI dAru-daMDAni vA velu-daMDANi vA veta daMDANi vA karer3a, kareM vA sAtajjati // mU0||25|| je bhikkhU sacittAraM dAru-daMDAga vA belu-daMDANi vA veta daMDANi vA dhareDa, dharetaM vA sAtijjati || mU0||26|| sacittA jIvasahitA, veNU vaMso, vetto vi vaMsabhepro cetra, dAru sIsavAdikaraNaM / parahastAd grahaNa mityarthaH / grahaNAduttarakAlaM aparibhogeNa dharaNamityarthaH / saccittamIsage vA, je bhikkhU daMDae kareM dhare vA / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAvaNaM pAve || 1666 || sayameva chedaNammI, jIvA diTThe pareNa uDDAho / parachiNNa mImadosA, bhAreNa virAhaNA duvidhA || 1667 // mayaM cheNe jIvovaghAto, pareNa diTThe uDDAho bhavati / pachi vi mosavaNassati tti jIvovaghotA bhavati sArdratvAcca / guru: gurutvAdAtmasaMyogAtaH // 167 // . Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 1962-2002] paMcama udezakaH 327 suttaNivAto etthaM, parachiNNe hoti daMDae tividhe| so ceva mIso khalu, sese lahugA ya guruyA ya // 1668 // tividho - vaMsa - vetta - dArumayo ya, so ceva parachiNNo mIso bhavati, ettha muttaNivAto sesa tti - sacitte paritte caulahuzra, praNaMte cauguruyaM / / 1668 // vitiyapadamaNappajjha, gelaNNa'ddhANa sAvayabhae vaa| uvadhI sarIra teNaga, paDiNIte sANamAdIsu // 1666 // . praNAppajjho kareti // 1666 // gilANa-praddhANesu imaM vakkhANaM - vahaNaM tu gilANassA, bAlA uvadhI palaMba zraddhANe / ascitte mIsetara, sesesu vi gahaNa jataNAe // 2000 // gilANo bAlo uvahI palaMbANi vA addhANe vujhaMti, sAvayabhae givAraNaTThA gheppaMti, uvahisarIrANa vaTThA tegaga - paDiNIya - sANamAdINa NivAraNaTTA puvaM pracitaM, pacchA mIsaM, "sesA" parittANaMtA, puvvaM paritaM, pacchA praNataM / / 2000 / je bhikkhU cittAI dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||27|| je bhikkhU cittAI dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA dharei, dharetaM vA sAtijjati ||mu0|| 28 // je bhikkhU vicittAI dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||26|| je bhikkhU vicittAI dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA dharei, dhareMtaM vA sAtijjati // 0 // 30 // citraka ekavarNaH / vicitro nAnAvarNaH / kareti dharaiti vA tassa mAsalahu / citte ya vicatte ya, je bhikkhU daMDae kare dhare vA / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 2001 / / citto NAma egatareNa vaNeNa ujjalo, vicitto dohi vaSNehi, cittavicitto paMcavaNehiM / / 2009 / / sahajeNAgaMtUNa va, aNNatarajutro ya cittavaNNeNaM / duppabhitisaMjuo puNa, vicitte avibhUsie sutaM // 2002 / / sahajo NAma tadravyotthitaH, kalmASikA vaMzaDaDakavat, prAgaMtuko citrakarAvicitritaH, sUtrasyAbhiprAyo avibhUSAbhUSite prAyazcittaM bhavati // 2002 / Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 sabhASya- cUrNike nizI sUtre bitiyapadamaNapajjhe, gelaNe asatI zraddhANa-saMbhama bhae vA / uvadhI sarIra teNaga, paDiNIe sANamAdisu vi ||2003 || more DaMDagANaM zrabhAve cittavicittAdi gehati // / 2003 || je bhikkhU sacittAIM dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA bhu, paritaM vA sAtijjati ||0|| 31 // je bhikkhu cittAIM dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA veta daMDANi vA paribhuja, paribhujaMtaM vA sAtijjati | | 0 || 32 // je bhikkhU vicittAI dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta- daMDANi vA paribhujai, paribhujaMtaM vA sAtijjati ||0||33 // je bhikkhu naga-visaMsi vA gAmaMsi vA jAva - sannivesaMsi vA visittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhera, paDiggAhataM vA sAtijjati ||0||34|| paDhamA vAsaM gavaM karAtiyANa gammo gAmo, karo jatya Na vijjati taM NayaraM ghulI pagAro jassa taM kheDaM, kuNagaraM kabbarDa, aDDA ijjajoyaNamabbhaMtare jassa goulAdINi Natthi taM maDaMvaM, jalega thaleNa dosu vi muhaM do muhaM, jalapaTTaNaM purimAtI, thalapaTTaNaM zrANaMdapugati, prAsamaM tAvasAsamAdi, satyaTThANaM NivesaNaM, vaNiyA jatya kevalA vasati NigamaM vAsaH su kisi kAuM pabhAyatrarise taM dhaSNaM jatya dugge saMgeDhuM vasaMti taM saMbAha rAyAviTTiyA rAyahANI - etesu jo prasAdi gehati tassa mAsalahaM prANAdiyA ya bhadda paMtadosA ya / gAmAi - saNNivesA, jettiyamettA ya zrahiyA sutte / te saNAdINi, gehaMtA''NAhaNo dosA || 2004|| maMgalamamaMgale yA, pavattaNa NitrattaNe ya thiramathire / dosA NivvisamANe, puDhatrImAdINa ciTThammi ||2005 || [ sUtra- 31 bhaddo praNavAsi kAmo vi sAhu daTThUNa maMgala kAuM zrAvAseti evaM pavattaNaM / ghirIbhUte ya bhaNati graho sAhudarimaNaM ghaNNaM sAdhUNa vA paDhamaM bhikkhApadAnaM kataM teNa thirIbhUtA / praNAtaraM uggamadosaM tesi asi vA karejja | paMto puNa prAvAsiukAmo vi sAdhuM daThThe bhramaMgalaM ti kAu NAvAseti evaM vittaNaM / pratthire vA jAte bhAMti - "kuto mhANaM suhaM" ti jaM paDhamaM te luttasirA diTThA, paDilAbhiyA vA, bhivakhaM vA hi bhamADitA, tesi prasi vA tatya vA bhattAti NivAriyaMti, aMtarAyadosA ya / ee nivissamANe dosA / viTThe sacittapuDhaviyasaMghaTTaNAdidosA, prAdisaddAmro pAUhariyakkAzro vA bhave // / 2005 / / maMgala - buddhipavattaNa, adhikaraNa thirammi hoti taM caiva / appaDipoggalaThANe, obhAvaNamaMtarAyAdI || 2006 // pUrvArdhaM gatArtham / ThANa tti ThAyaMtANa sAhudarisa / Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 mApamAvA 2004-2011] paMcama uddezakaH ahavA - mahApaDivattIe etesi apaDipuggalaM NAma dAriddatA tAhe nahujaNamajhe paMtA bhaumAsaMti pasi pi dijjamANe NivAreMti, aMtarAyadosA // 2006 // asive promoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / addhANa rohae vA, jataNA gahaNaM tu gIyatthe // 2007 // jayaNAe goyatyo gahaNaM kareti // 2007 // sA imA jayaNA - puvvapakte gahaNaM, ukkhittaparaMpare ya aNamihaDe / cullIpadesarasavati, parimalite rukkhadaDrAdI // 2008 // Navaga - givese pulvapavvattaparivesaNAe gehati mA pavattaNe doso bhavissati / jaM pubukkhittaM paraMparagiksittaM ca taM gehati saTThANaTuM, no abhihaDaM / cullipadese viddhantho puDhavikAmo tattha geNhaMti, bhattarasavaipaese jaM vA gorugamAdIhi parimaliyaM ThANaM tatyeva geNhaMti, rukkho vA jattha daDDho, prAdisaddAto gomuttigAdisu // 2008 // je bhikkhU navaga-nivasaMsi vA ayAgaraMsi vA taMbAgaraMsi vA tauAgaraMsi vA sIsAgaraMsi vA hiraNNAgaraMsi vA suvaNNAgaraMsi vA rayaNAgaraMsi vA vairAgaraMsi vA aNappavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||3|| prayaM loha, taM jatya uppajjati so prayAgaro, tavu, taba, sIsagaM, hiraNyaM ruppayaM, suvaSNa, vairaM ratna vizeSaH pASANakaH tatya jo gehati tassa mAsalahuM, prANAdiyA dosaa| ayamAi AgarA khalu, jattiyamettA ya AhiyA sutte / tesa asaNAdINi, geNhaMtA''NAdiNo dosA // 2006 / / maMgalamamaMgale vA, pavattaNa NivattaNe ya thiramathire / dosA NivvisamANe, ime ya dosA NiviTThammi // 2010 // pUrvavat / ime ya dosA NiviTe puDhavi-samarakkha-harite, sacitte mIsae hie sNkaa| sayameva koi giNhati, taNIsAe ahava aNNe / / 2011 / / gAvaga - Nivese asatyovahatA scitpuddhvii| ahavA - dhAu - maTTitA khatA tAe hatthA kharaMTitA, sasarakkheNa vA hatyeNa dejja, Navaga - Nivese vA kariyasabhavo, sacittamIsassa / tattha aNNaNa suvaNNAtite harite sAhU saMkijjati / grahavA - koi maMjato luddho uNivakhamiukAmo sayameva geNhati / Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 36-60 ahavA - sAhuNissAte aNNo koi geNhati / tattha grAmakAe ge"haNa - ka DhaNAniyA domA / jamhA ete dosA tamhA NavargANavesesu No geNheja // 2012 / / kAraNA geNhejjA vi - asive promoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / addhANa rohae vA, jataNA gahaNaM tu gItatthe // 2012 / / pUrvavat / je bhikkhU muha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||muu0||36|| je bhikkhU daMta-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati // 50 // 37 // je bhikkhU uTTha-vINiyaM karei, karataM vA sAtijjati ||muu0||38|| je bhikkhU nAsA-vINiyaM karei, karataM vA sAtijjati // 2036 / / je bhikkhU kakkha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||40|| je bhikkhU hattha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu0||41|| je bhikkhU naha-vINiyaM karei, karataM vA sAtijjati ||suu0||42|| je bhikkhU patta-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati // 20 // 43 // je bhikkhU puppha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati // 0 // 44 // je bhikkhU phala-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||suu045|| je bhikkhU bIya-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||mu0||46|| je bhikkhU hariya-vINiyaM karei, karataM vA sAtijjati // 0 // 47 // je bhikkhU muha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // // 48 // je bhikkhU daMta-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 20 // 46 / / je bhikkhU uTTha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati ||suu0||50|| je bhikkhU nAsA-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati ||suu0||51|| je bhikkhU kakkha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 0 // 52 // je bhikkhU hattha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati ||suu0||53|| je bhikkhU naha-vINiyaM vAei, vAetaM vA sAtijjati ||suu0||54|| je bhikkha patta-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati ||suu0||5|| je bhikkha puppha-cINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 20 // 56 // . Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 bhASyagAthA 2012-2017 ] paMcama uddezaka: je bhikkhU phala-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 0 // 57 // je bhikkha bIya-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 10 // 58 // je bhikkha hariya-vINiyaM vAei, vAyaMtaM vA sAtijjati ||suu0||56|| muha-vINiyAtIhiM vAdivazabdakaraNaM / bitiyasute muhavINiyaM kareMto mohodIrake sadde kareti, aNNataragrahaNAt saMyogamavekkhati, taM pagAramAvaNANi tahappagArANi, tata -vitata - prakAramityarthaH / muhamAdi vINiyA khalu, jattiyamettA ya AhiyA sutte / sadde aNudiNNe vA, udIrayaMtammi ANAdI // 2013 // aNuviSNaM je mohaM jaNeti. uvasaMtaM vA udIreti / / 2013 // savigAra amajjhatthe, mohassa udIraNA ya ubhayo vi / puNarAvattI dosA, ya vINigAo ya saddesu // 2014 / / savigAratA bhavati, logo ya bhaNati - aho imo savikAro pvvtito| majjhatyo rAgadosavijutto, so puNa amajjhattho / appaNo parassa ya mohamuIreti, puNarAvatti NAma koi bhuttabhogI panvatito so ciMteti amha vi ma halAo evaM kareMti, tassa puNarAvattI bhavati / aNNesi vA sAhUNaM suNettA paDigamaNAdayo dosA bhavaMti / vINiyAsu vINiyAsaddesu ya ete dosA bhavaMti / / 2014 / / itthi-pariyAra-sadde, rAge dose taheva kNdppe| gurugA gurugA gurugA, lahugA lahugo kameNa bhave // 2015|| itthi - sadde ca uguru / pariyAra - sadde cauguru / aNNatara - saI rAgeNa kareti cauguru / etemu tisu cau gurugA / doseNa kareti cau lahugA / kaMdappeNa kareti mAsalahu~ // 2015 / / bitiyapadamaNappajjhe, kareja avikovitro va appjjhe| jANate vA vi puNo, saNNA sAgAramAdIsu // 2016 // praNappajjho kareti, avikovito vA seho kareti, diyA rAto vA addhANe milaNaTThA saNNAsadaM kaireti, bhAvasAgAriyapaDibaddhAe vA vasahIe sadaM kareMti, jahA taM Na surNeti // 2016 / / je bhikkha uddesiyaM sejjaM aNupavisaI, aNupavisaMtaM vA sAtijjati // 0 // 60 / / uddizya kRtA praudezikA, uvAgacchati pravisati tassa mAsalahu / ohega vibhAgaNa ya, duvihA uddesiyA bhave sijjA / ohaNevatiyANaM, bArasabhedA vibhAgammi // 2017 // poho saMkhevo pravisesiyaM samaNANaM vA mAhaNANaM vA Na Nidisati / evaM kA avisesite paMcaNha vA chaha vA jaNANa aTTAe katA jAhe paviTThA bhavaMti tAhe jo aNNo gaNaNAdikkato pavimati sassa kappati / esA hu u siyA bArasabheyA vibhAge bhavati // 2017 / / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 samASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-61 jAmAtiya-maMDavo, rasavati rh-saal-aavnn-gihaadii| paribhogamaparibhoge, cauNhaTThA koi saMkappe // 2018 // jAmAtiyA - gimittaM kAyamANamaMDavo kato pAsI, bhatte vA rasavatI katA prAsI, rahaTThAe vA sAnA katA AsI, vavaharaNaTThA vA prAvaNo kato pAsI, appaNo vA gihaM kataM pAsI, appaNA paribhuttaM vA aparibhuttaM vA appaNo NiruvabhojIbhUyaM Na bhuMjati // 2018 // imesi cauNha - uddesagA samuddesagA ya Adesa taha samAdesA / emeva kaMDe cauro, kammamivi hoti cattAri // 2016 // eyassa imaM vakkhANaM - jAvaMtiyamuddeso, pAsaMDANaM bhave samuddeso / samaNANa tu Adeso, niggaMthANaM samAdeso // 2020 // AcaMDAlA jAvatiyaM uddesa bhaNNanti / sAmaNeNaM pAsaMDINaM samuddezaM bhaNati / samaNA NiggaMdha saka tAvasA geru ya AjIva-etesu uddiSTuM prAdesaM bhaNNati / NiggaMthA sAhU, tesiM uddiSTuM samAdesaM bhaNNati // 202 // kaDe vi ete ceva cauro bhaMgA / imaM visesalakkhaNaM - saDita-paDitANa karaNaM, kuDakaDAdINa saMjataTThAe / emAdikaDaM kamma, tu maMjitu naM puNo kuNati // 2021 // kuDakaDAtINaM saDitaM saMjayaTThA kareti, kuDakaDAtINa khaMDa paDiyaM saMjayaTThA kareti, prAdiggahaNe chAvaNathUNAdiyANa evamAdi kaI bhaNNati / kamma puvakayaM maMjittA teNeva dAruNA cokkhataraM aNNaM kareti // 2021 / / taM kamma bhaNNati - uddesiyammi lahugo, causu vi ThANesu hoi u visittttho| emeva kaDe guruo, kammAdima-lahuga tisu gurugA // 2022 // mohuddeze mAsalahuM / vibhAgudde se causu vi bhagesu mAsalahuM tavakAlavisiTuM / kaDe causu vi bhedesu mAsaguru takAlavisesiyaM / kamme jAvaMtiyabhede ulahuyaM / sesesu tisu cauguru // 2022 // suttaNivAto Ahe, AdivibhAge ya causu vi padesu / etesAmaNNataraM, pavisaMtA''NAdiNo dosA // 2023 // asive promoyarie, rAyaguTTe bhae va gelaNNe / addhANa rohae vA, jayaNAe kappatI vasituM // 2024 // jayaNA jAhe paNagahANIe mAsalahuM patto // 2024 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama uddezakaH je miksa - pAhuDiyaMsejjaM aNupavisaha, anupavisaMtaM vA sAtijati // 0 // 69 // jammi vasahIe ThiyANa kammapAhuDe bhavati sA sapATUDiyA chAvaNa - levaNAdi- karaNamityarthaH / sAimA pAhuDiyA - pAhuDiyA vi hu duvidhA, bAdara suhRmA ya hoti NAyavvA / ekkekkA vi ya tatthA, paMcavihA hoMti bhajjatI // 2025 // bhASyagAthA 2018-2029 ] bAyarA paMvameyA, suhumA paMcamevA // 202 // imA bAyarA paMcavidhA - S 1 3 viddhaMsaNa chAvaNa levaNe ya bhUmI - kamme pahuca pAhuDiyA | zrasakkaNIsakkaNa, dese savve ya NAyavvA // 2026 // viddhaMsaNaM maMjaNaM / khaJjakaraNaM chAyaNaM / kuDANa lipaNaM levaNaM / bhUmIe samavisamAe parikammaNaM sUmIkam / kAlANa ussakkaNaM zrosakkaNaM, kAlassa saMvaddhaNaM ussavakaNaM / evaM ekkevaka (dekhe) daTTavyaM / vidvaMsaNA diyA ya dosA savve ya daTThavvA // 2026 // viddhasaNe ussakaNaM imaM - givatiNA citiyaM - imaM gihaM jehamAse bhaMjiraM bhraSNaM navakaM kAhAmi, beTumAse ca tatva sAhU mAsakappeNa ThitA / tAso citi acchaMtu tAva samaNA, garosu maMtuM tato Nu kAhAmo ! zrabhAsie va saMte, Na eMti tA maMtuMNaM kuNimo // 2027|| idANi pracchaMtu, gate etesu prAsAdamAse maMjiUNa karissAmi, esA utsakkaNA / khettapaDile hamehi zromAsiyaM laddhaM tAhe citeti beTumAse sAhU ThayaMti tadA dukkhaM kabati, prato jAva te nAgacchati tAva vasAhe caiva maMtrayaM karemi / evaM grosakkaSNA bhavati ||2027 // eseva gamo niyamA, chajje leppe ya bhUmi-kamme ya / tesAla caussAle, pahuca karaNaM tu jati NissA // 2028 // 333 evaM cAvaNe levaNe bhumIkamme ussavakaNa grahisakkaNAo daTTubAyo / iyaNi pahunca karaNaM taM imerisa " tesAla" pacchaddhaM prAyadvA tesAlaM kAuM kAmo sAhuM "pahuca" cA usAlaM kareti // 2028|| ahavA puvvadharaM dAUNaM, jaI Na aSNaM kareti saTTAe / kAtumaNo vA zraSNaM, vhANAdisu kAlamosakke // 2026|| elvaka gharaM saTTA evaM sAhUna bAuM prappaNI bhaTTAe praNaM kareti / evaM vA pahucakara Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 samASya-cUNike nizIthasUtra [ mUtra-61 ahavA- koI saDDI aNNagharaM appaNo aTThAte kAukAmo jeTTamAse, tattha havaNaM rahajattA vA vasAhamAse bhavisati, tAhe citeti - praNAgayaM karemi jega tattha sAhuNo ciTThati / esa prosakkaNA sAhuM paDucca / / 2026 // emeva ya hANAdisu, sItalakajjaTTha koi ussakke / maMgalabuddhI so puNa, gatesu tahiyaM vsitukaamo||2030|| emeva koti saDDo sIyakAle kAukAmo citeti - vasAhamAse iha NhavaNaM tatya ya sAhusamAgamo bhavissati, taM ca tadA NavadharaM sAhUNa sIyalaM bhavissati tamhA havaNakAlAsaNNameva karissAmi evaM sAhavo paDDacca usakkaNA / so puNa mosakkaNaM ahIsakkaNaM vA kareti maMgalabuddhIe, puvvaM sAhako paribhujatu tti tesu ya sAhusu gatesu tammi ya ghare pappaNA vasirasaM ti, eyaM vA paDuccakaraNaM // 2030 // bAtara - pAhuDitA gtaa| idANi suhumA - sammajjaNa varisIyaNa, ubalevaNa pupphadIvae ceva / osakkaNa usakkaNa, dese savve ya NAyavvA // 2031 // sammajaNa tti pamajaNaM, udageNa varisaNa prAvarisaNaM, chavaNamaTTiyAe liMpaNaM uvalevaNaM, pupphovayArapadANaM, dIvaga-pajAlaNaM vA, ete - punbamappaNo kajamANe ceva / NavaraM - sAghavo paDuca prosakkaNaM ussarakaNaM vaa| etesi pi karaNaM dese savve vA // 2031 / / imaM prosakkAssakkavihANaM - jAva Na maMDalivelA, tAva pamajjAra ni osrkaa| uDeti tAva paDiuM, ussakaNamena savvattha // 2032 // evaM savvattha bhAvarisaNAiesu vi // 2032 / / imaM pacchittaM - savvammi u caulahugA, desammi ya bAdarA ya mAso tu / sammi mAsiyaM tU , dese bhiNNo u suhumAe / // 2033 // viddhasaNAtiemu paMcamu vi samve caulahugA, dese mAsalahuM / sammajaNAtiesu paMcamu vi mAsalahuM savve, deme bhiNNamAso // 2033 // sA puNa suhumA pAhuDiyA kAlato - chiNNamachiNNAkAle, puNo ya NiyayA ya aNiyayA ceva / NiddiTTamaNihiTThA, pAhuDiyA aTThabhaMgA u // 2034 // jIse uvalevaNAdi- parichiNo kAle kajati sA chiNNA, itarA achiNNA, chiNakAle jA avamma kajati sA NiyayA, itarA bhaNiyatA, puriso pAhuDiyakArago iMdadanAdi - NihiTTho, gAmeNa aNuvalakkhino praNihiTTho / chiNNa -Niyaya - giddiva, etesu timu vi pademu aTThabhaMgA kAyanA / / 2034 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2030 - 2040 ] kAlato imA chiNNAM - mAse pakkhe dasarAta ya paNae ya egadivase ya / vAghAtimapAhuDiyA, hoti pavAtA NivAtA ya // / 2035 // paMcama udadezaka: chiNNakAle NivvAghAtimA imA mAsaMte pavakhate dasarAte paNae egadivase egaMtarAto niraMtarA vA dine dine esA diyA | prachiNNA puNa jati kammi ( kasmicit) 3 divase ? kAe velAe ? jA suttatthaporisivelAsu pAhuDiya kajjati sA vAghAtimA / 2035 // i puvvaNhe varaNhe, sUrammi aNuggate va atthamie / majhe iya vasatI, sesaM kAlaM paDikuTThA // 2036 // punhe jA aNuggate sUrie, avarahe jA pratthamie sUrie, majjharahe kAlavelAe pratyaporisi uTThiyANe | etesu kAlesu jA pAhuDiyA kajjati sA zravvAghAtimA / sesaM kAlaM paDikuTThA // 2036 // purisA, pAhuDiyA kAra ti niddiTTho / sesA tu NiddiTThA, pAhuDiyA hoti gAyavvA || 2037|| jAtaya-grahaNaM strIpuMnapuMsaka pradarzanArtham // / 2037 // mAsasya / kriyate sA imeNa kAraNeNa NivvAghAtimA bhavati kAUNa mAsakappaM, vayaMti jA kIrate u mAsassa sA khalu vtriAghAtA, taM velA''reNa NitANaM ||2038 || kAe pAhuDiyAe patiTThA mAsakappaM kA UNa pAhuDiyakaraNakAlAto zrAreNa gigacchamANANa NivvAghAtA bhavati // 2038 // "pavAya NivAtA ya" tti asya vyAkhyA - raha gimhakaraNe, pavAya sA jeNa NAsayati ghammaM / putrahe jA sisire, NivvAta zivAya sA ratiM || 2036 // 335 -- gimhakAle pravaraNhe uvalevaNakAraNeNa sItatvAt dharmaM nAzayati yatastasmAt prvaataa| zizira kAle putrvaNhe uvalevaNakAraNeNa savvadiNeNa 'NivvAta" ti uvvANA sA rAtrI nivAtA bhavati, vyapagatanehatvA " // 2036 // puvvaNhamapaTThavite, avarahe uTThitesu ya pasatthA / majjhaNNa- Niggaesu ya, maMDali suta peha vAghAto // 2040 // puvvahe pavite zraNuggae sUrie apaTThavite sajjhate, pravaraNha uTTitesu, maJbhaNhe bhikkha-gite, yA satyAo jeNa suyabhoyaNamaMDalIe uvakaraNapehaNAe ya avvASAyakarA, zeSakAlaM vyAghAtakarA ityarthaH / samhA eyahosapariharaNatthaM prapAhuDiyAe vasahIe vasiyavvaM / || 2040|| Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre kAraNe sapAhuDiyAe vasaMto paDhamabhaMge vasati / sesesu vi bhaMgesu vasaMtassa imA jayaNA jataMti || 2041 // dosA / taM velaM sAravaMtI, pAhuDiyA - kAraNaM va pucchati / mocUna carimabhaMgaM, jayaMti emeva sesesu || 2041 // jaM velaM pAhuDiyA kajjati taM velaM uvakaraNaM sArkheti / grahavA - pAhuDiyAkAragaM purisaM pucchaMti kaM velaM kAhisi carimabhaMgaM motuM sesamanesu evaM - carime vi hoi jayaNA, vasaMti Auttauvahino piccaM / dakkhe ya vasatipAle, ThavaMti there puNitthIsu // 2042 // carime viimA jayaNA - NijvaM bhAutA uvahIe macchaMti, dakkhe ya vasahipAle ThavaMti, praNitvIsu vA purisesu ti taruNe vasahipAle Thaveti, maha ityImro yere ThaveMti // 2042 // desamma bAyarA te, suttacitrAta uNivatatI etthaM / savvammiya suhumAe, taM sevaMtammi ANAdI // 2043 // bAdarAe dese muhumAe savve etya suttaNivAto bhavati bhASAtiyA ya dosA, sesaM vikovaNaTThA bhaNiyaM / 2043 // somorie, rAyaduTTe bhae va gelane / addhANa rohae vA, jataNAe kappatI vasituM // 2044 // pUrvavat / je bhikkhU saparikammaM sejjaM aNuSpavisara, aNupyavisaMtaM vA sAtiati ||suu0||62|| saha parikammeNa saparikammA, mUlaguNauttaraparikarma yasyAstItyarthaH; tassa mAsala bhAvAivA ya [ sUtra- 62 saparikammA sejjA duvihA / ekkekkA puNa sattavihA // / 2045 // ime mUlaguNA sata saparikammA sejjA, mUlaguNe caiva uttaraguNe ya / ekkekkA vi ya eto, satavihA hoi mAyavvA || 2045 || 1 gA0 143 / 2 gA0 142 / paTTIvaMso do dhAraNAo cacAri mUlavelIzra / mUlaguNa- saparikammA, esA sejjA u NAyavvA // 2046 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2041-2050] paMcama udadezakaH ime uttaraguNesu mUlaguNA satta - vaMsaga kaDaNokkaMpaNa, chAvaNa levaNa duvArabhUmI y| sapparikammA sejjA, esA mUluttaraguNesu // 2047 // vaMsa iti daMDago, prAkaDaNaM kuDDakaraNaM, daMDagovari prolavaNaM ukkaMpaNaM, dabbhAtiNA chAyaNaM, kuDDANa le vaNaM, bRhadalpakaraNaM duvArassa, visamAe samIkaraNaM bhUkarma, esA sprikmmaa| uttaraguNesu ete mUlaguNA ityarthaH / / 2047 // ime uttarottaraguNA visohikoDiTThiyA vasahIe uvadhAyakarA / dUmiya dhUmiya vAsiya, ujjovita balikaDA avattA ya / sittA mammaTThA vi ya, visohikoDI kayA vasahI // 2048 // damiyaM ulloiyaM, duggaMdhAe dhUvAiNA dhUviyaM, duggaMdhAe ceva paDivAsiNA vAsANaM, rayaNappadIvAdiNA ujjovitaM, kUrAtiNA balikaraNaM, chagaNamaTTiyAe pANieNa ya avattA, udageNa kevaleNa sittA, bahakArANA sammaTThA pramAjitA / / 2048 / / imaM pacchittaM - apphAsueNa dese, savve vA dUmitAdi culhuaa| aphAsu dhUmajotI, dese vi tahiM bhave lahugA // 2046 // dumiyAi - sattasu padesu aphAsuraNa dese savve vA caulahuaM, dhUvajotI NiyamAdeva aphAsuyaM, etesu dese vi ca ulahugraM // 2046 // sesesu phAsueNaM, dese lahu savvahiM bhave lahugA / sammajjaNa sAha kusAdichiNNamenaM tu saccittaM // 2050 // sesesu paMcasu paesu phAsuraNa dese mAsalahuM sahiM caulahugA / sammajjaNaM sacitteNaM kahaM bhavati ? bhaNati - sacitteNa kusAdiNA chiNNametteNa saMbhavati / / 2050 // vasadhIe mUluttaraguNasaMbhave caukkabhaMgo bhaNNati / mUluttare catubhaMgo, paDhame bitie ya guruduga-savisesA / tatiyammi hoti bhayaNA, attaTTakaDe carimasuddho // 2051 // paDhamo - mUlaguNesu prasuddho, uttaraguNesu asuddho| citito - mUlaguNesu asuddho, uttaraguNesu suddho / tatiyo - uttaraguNesu asuddho, mUlaguNesu suddho| carimo - dosu vi suddho|| paDhamabhaMge cauguru tavakAlavisiTuM / bitie taM ceva tavavisiTuM / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-62 taiyabhaMge bhayaNA - jati vaMsakaDaNAtiyAte mUlaguNapAti ti cauguru kAlaguru, (gha) dhUviyA nitiyA te visohikoDi tti kAuM bhAsalahuM / ettha ya suttApi vaa| yasmAnmUlaguNottaraguNA pAtmAthaM kRtA tasmAccarimaH murH| adhavA - dUmiyAtI attaTThiyA suddhA, carimabhaMgo visuddho ceva // 2051 / / na kevalaM ete vasahIe uvaghAyakAraNA / aNNe ya ime - saMThAvaNa liMpaNatA, bhUmI-kamme duvAra sNthaare| thiggalakaraNe paDiyujjaNe ya daga-Niggame ceva // 2052 / / saMkama-karaNe ya tahA, daga-bAta bilANa hoti pihaNe ya / uccheva saMdhikamme, upAya uvarasete // 2053 / / cattAri dArA egagAhAe vakkhANeti - saDitapaDitANa karaNaM, saMThavaNA liMpa bhuumi-kuliyaannN| saMkoyaNa vittharaNaM, paDucca kAlaM tu dArassa // 2054 // avayavANa sADago egadesakhaMDassa paDaNaM etesi saMThavaNA, liMpaNaM bhUmi-kuliyANaM kuDa, bhUmIra visamAe samIkaraNaM bhUmi -parikamma, sItakAlaM paDucca vittiNaduvArA saMkuDA kajjati, NivAyadA gimhaM paDacca saMkuDaduvArA visAlA kajjati pavAyaTThA // 2054 // tajAtamatajAtA, saMthArA thiggalA tu vaattttthaa| paDivujaNA tu tesi, vAsA sisire nivAyaTThA // 205 // saMthArA tajjAyA uvaTTagA kareMti, pratajjAyA kaviprAyA kareMti / thiggala ti gimhe vAtAgamaTTA gavakkhAdi chiDDe kareMti vAsAsu vA sisiresu vA NivAtaTTA tesiM cetra paDivujjaNA // 2058 / / daga-Niggamo puvvutto, saMkamo dagavAto sIbharo hoti / tihaM pareNa lahugA, thiggala uccheya jati vArA // 2056 // daga-Niggamo daga-vINiyA, sA ya bitiproddesage pubbuttA / saMkamo payamaggo, mo vi tattheva puvutto| dagavAto sItabharo, sA ya ujjhakhaNI bhaNNati / mUsagAti-kaya-bilANa pihaNaM kreti| paripelava cchAtite ve galaNaM ucchevo / kaDagassa ya saMdhI asaMbuDA, tIe saMvuDakaraNaM saMdhikammaM / evaM kuDDussa vi| . imaM pattichattaM- ekkaM thiggalaM kareti maaslhuN| dosu do maasaa| tisu tiNNi mAsA / tiNha pareNa ca ulahugA, pakSuijjaNe vi evaM ceva / ucchevaM jati vArA lipati sAhati maMDagaM vA uDDeti tati caulahagA / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2051-2064 ] paMcama uddezaka: aNNe bhaNaMti - mAsalahu // 2056 / / dagavAya saMdhikamme, lahuga bile hoMti guruga mUlaM vaa| aphAsu phAsukaraNaM; dese savve ya sesesu // 2057|| dagavAte saMdhikamme ya etesu ca ulahugA / vasime bile mUlaM, avasime cauguru / "sesesu" ti - saThaNa - liMpaNa - bhUmikamme ya praphAsueNa dese savve vA caulahu~ / etesu ceva phAsueNa dese mAsalahu~; savve caulahuM / saMthAraduvAre caulahu, udaga - vAha - saMkamesu mAsalahu // 205 // pacchA ete mUluttaradosA kevatikAlaM parihariyavvA ? uttaramAha - kAmaM uduvivarItA, kei padA hoMti AyaraNajoggA / savvANuvAi keI, keI takAluvaTThANA // 2058 // kAmamavadhRtArthe draSTavyaH / kimavadhRtaM ? yathA vakSyati / "uDuvivarIya" tti pUrvArdhasya vyAkhyA - hemantakaDA gimhe, gimhakaDA sisira-bAse kappaMti / attaTTita-paribhuttA, tadivasaM kei Na tu keI // 2056 / / uttaraguNovadhAtA hemaMtajoggA je kayA te gimhe ajoga tti kAuM kappaMti / gimhe je katA pavAtaTThA te sisira - vAsAsu ajoga tti kAuM kappaMti / keti mitAdi gihIhiM attaTThiyA paribhuttA takkAle ceva kappaMti / " 'savvANuvAta kei" ti - savvakAlaM aNuattaMti, taddosabhAvena na kadAcit kalpaMti / te ca mUlaguNA ityarthaH / "kei takkAluvaTThANa" tti asya vyAkhyA - "prattaTThiyaparibhuttA taddivasa" / ke i gi hohiM attaTTiyaparibhuttA taddivasaM ceva sAdhUNaM kappaMti / ahavA - taM kAlaM taM uDu vajjeuM praNa kAle ubaTThAyaMti, Na u keti tti mUlaguNA / gatArtham / / 2056 / / suttaNivAo etthaM, visohikoDI ya NivayaI nniymaa| . ee sAmagNayaraM, pavisaMtA''NAiNo dosA // 2060 // dumitAdiesu suttaNivAto // 2060 / / bhave kAraNaM - asive omoyarie, rAyaduTe bhae va AgADhe / gelaNNa uttama, caritta'sajjhAie asatI // 2061 // uttimadvapaDivaNNamo sAhU aNNA ya vasahI Na labmati, jA ya labbhati sA uttimaTTapaDivaNANa pAUgA Na bhavati, carittoso vA aNNAsu vasahIsu, asati NAma patthi aNNA vasahi, bAhira masivAti, teNa Na gacchati aNNaM vA mAsakappapAuggaM khetaM Natthi / / 2061 / / 1 gA0 2058 ! 2 pA0 2058 / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-63 AlaMbaNe visuddhe, sattadugaM pariharijja jataNAe / Asajja tu paribhogaM, jataNA paDiseha saMkamaNaM // 2062 // prAlaMbaNaM kAraNaM, visuddhe spaSTa kAraNetyarthaH / sattadurga mUlaguNA paTThivaMsAdi satta, uttaraguNA vi vaMsagAdi satta, ete ve sattagA 'parihare" NAma paribhuje, jayaNAe paNagaparihANIe jadA mAsalahugAdi ptto| kAraNaM puNa Asaja paDisehiya vasahIsu paribhogaM kAukAmo appabahuyajayaNAe paNagaparihANIe jAhe cauguru patto tAhe // 2062 // imaM appabahuyaM - egA mUlaguNehiM, tu avisuddhA itthi-sAriyA bitiyA / tullArovaNavasahI, kAraNe kahiM tattha vasitavvaM // 2063 // egA mUlaguNehi prasuddhA, avarA suddhA, NataraM - itthipaDibaddhA / dosu ya cauguru kahiM tthaamo||2063|| ettha bhaNNati - kammapasaMga'NavatthA, aNuNNadosA ya te smtiitaa| . satikaraNabhutta'bhutte, saMkAtiyarI ya'NegavidhA // 2064 // prAhAkammiyasejjaparibhoge prAhAkamme pasaMgo kato bhavati - pari muMjati tti puNo puNo kareti / evaM prasaMgaH / egeNa AyarieNa egA prAhAkammA sejjA paribhuttA, aNNe vi pari jati ti praNavatthA katA bhavati / paribhuMjateNa ya pANivahe aNuNNA kayA bhavati / ete uktA doSAH / eteSAM prati atikrAntA bhavanti / itarI NAma itthIpaDibaddhA / tAhe bhuttamogINa satikaraNaM abhuttabhogINa kougra, paDigamaNAdI dosA, gihINa ya saMkA / ete etaTThiyA NUNaM paDisevaMti / saMkite thaa| NissaMkie mUlaM / itthisAgArie evaM aNege dosA bhavanti / tamhA AhAkammAe ThAyaMti // 2064 // athavA gurussa dosA, kamme itarI ya hoti savvasiM / jaiNo tavo vaNavAse, vasaMti loe ya parivAto // 206 // prAhAkammavasahIe gurussa ceva pazchittaM, Na sesANaM / jato bhaNitaM "kasseyaM pacchitaM ? gnninno"| itarIe itthisAgAriyAe savvasAhUNa sati karaNAdiyA dosA, loge ya parivAto "sAhu tavovaNe vasaMti" atizayavacanaM // 2065 / / adhavA purisAiNNA, NAtAyAre ya bhIyaparisA ya / bAlAsu ya vuDDAsu ya, nAtIsu ya vajai kammaM // 2066 / / jA itthisAgAriyA sA purisAiNNA purisabahulA ityarthaH / te vi purisA NAtAcArA sIlavaMtA, itthiyAno vi sIlavaMtImo bhIyaparisA ya te purisA / ahavA - tAo itthiyAno bAlA, appatta - jovvaNA / ahavA - bhatIvavuDDhA / . Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdhyagAthA 2061-20711 paMcama uddezaka: 341 ahavA - taruNIno vi tesi sAhUNa NAlabaddhA agammAno, eriso prAhAkammaM vajjijjati itthi - sAgAriyaM // 2066 / / yata vam - tamhA savvANuNNA, savvaniseho ya Natthi samayammi / Aya-vyayaM tulejA, lAmAkaMkhi vva vaanniyo||2067|| tasma.1 kAraNAdekasya vastunaH sarvathA sarvatra sarvakAlamanujJeti na bhavati, nApi pratiSedhaH / kiMtu Aya vvayaM tule yatra bahutara guNaprAptistad bhajante vaNijavat / / 2067 // davvapaDibaddha evaM, jAvaMtiyamAigAsu bhaitavvA / appA va appakAlaM, va ThAukAmA Na davvammi // 2068 // evaM davvapaDibaddhA sejA jAvaMtiyamAtiyAsu sejjAsu appabahutteNa bhaiyabvA / jattha appatarA dosA tattha ThAyatvaM / ahavA - appA te sADU appaM ca kAlaM acchiukAmA tAhe davapaDibaddhAe ThAyaMti, Na jAvaMtiya su // 2068 // je bhikkhU "Natthi saMbhogavattiyA kiriya" ti vadatiH vadaMtaM vA sAtijati ||suu0||63|| nAstItyayaM pratiSedhaH, 'saM" egIbhAve "bhuja" pAlanAbhyavahArayoH, ekatrabhojanaM saMbhogaH / ahavA - samaM bhogo saMbhogo yathoktavidhAnenetyarthaH / saMbhaMjate vA saMbhogaH, saMbhujjate vA, svasya vA bhogaH saMbhogaH / evaM uvassaggavasA atyo vattavyo / "vattiyA" pratyayA kriyA karmavantraH / jo evaM vayati bhASate tassa mAsalahu~ / esa suttttho| iyANi NijjuttI - saMbhogaparUvaNatA sirighara-sivapAhuDe ya sNbhutte| dasaNa NANa caritte, tavaheuM uttaraguNesu // 2066 / / "saMbhogaparUvaNa" tti asya vyAkhyA - oha abhiggaha dANaM, gahaNe aNupAlaNA ya uvvaato| saMvAsammi ya chaTTho, saMbhogavidhI muNeyavvo // 2070 // aohadArassa ime bArasa paDidArA - uvahi suta bhatta pANe, aMjalIpaggaheti ya / dAvaNA ya NikAe ya, abbhuTTANeti yAvare // 2071 / / 4 23 1 gaa02066| Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-63 kitikammassa ya karaNe, veyAvacce karaNeti ya / samosaraNa saNisejjA, kAe ya pabaMdhaNe // 2072 // uvahi ti dArassa ime cha paDidArA - uggama uppAdaNa esaNA ya parikammaNA ya prihrnnaa| saMjoya-vihi-vipattA, chaTThANA hoti uvadhimmi // 2073|| tattha "'uggama" tti dAraM asya vyAkhyA - samaNuNNeNa maNuNNo, sahito suddhovadhiggahe suddho| aha avisuddhaM gehati, jeNa'visuddhaM tamAvajje // 2074 // saMbhotito saMbhoieNa samaM uvahiM solasehiM prAhAkammatiehiM uggamadosehiM sukhaM uppAeti to suno| .. maha bhasuddhaM uppAeti jeNa uggamadoseNa prasudaM geNhati tattha jAvatimo kammabaMdho jaM ca pAyacchittaM taM prAvagjati // 2074 / ega va do va tiNNi va, AuTuM tassa hoti pacchittaM / AuTuMte vi tato, pareNa tiNhaM visaMbhogo // 207 // saMbhoimo asuddhaM geNhaMto coizro bhaNAti - "saMtA paDicoyaNA, micchAmi dukkaDaM, Na puNo evaM karissAmo" evaM prAuTTe jamAvaNNo taM pachitaM dAuM sNbhogo| evaM bitiyavArAe vi, tatiyavArAe vi| evaM tatiyavArApo pareNaM cautthavArAe tameva pratiyAra seviUNa prAuTetassa vi visNbhogo||2076|| NikkAraNe amaNuNNe, suddhAsuddhaM ca jo u uggove / uvadhi visaMbhogo khalu, sothI vA kAraNesuddho // 2076 // NikkAraNe amaguNNo aNNasaMbhotito, teNa samANaM suddhaM prasuddhaM jo uvahiM "uggoveti" ti . uppAeti so jati coito NA uTTati to paDhamavArAe ceva ksiMbhogo, khalu avadhAraNe, aha pAudRti tI sohI saMbhogo ya, evaM tiNi vArA parato visaMbhogo kAraNe aNNasaMbhotiteNa samANaM uhi upAeMto suddho // 2077 // evaM pAsatyAiehiM gihihiM AhAchaMdehi ya samANaM uggateNa suddha asuddhvaa| uppAeMtassa imaM pacchittaM -- saMviggamaNNasaMbhogiehi pAsatthamAi ya gihIhi / saMghADagammi mAso, guruga ahAchaMda jaM ca 'NaM // 2077 // __ saMviggehi aNNasaMbhotiehiM pAsatyAtisu gihIsu ya mAsalahu pacchittaM / ahAcchaMde mAsaguru, aNNe bhaNaMti- buguru| "jaM ghaNaM" ti jaM tehiM samaM masukhaM gehIhi ti jaM ca heTThA bhaNiyaM - "pAsatthassa saMghADarga Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAravagAthA 2072-2072 1 paMcama uddezaka: 343 deti" taM ca pAvajjati / ca mahAchaMdo prahAcchaMdappaNNavaNaM paNNavejjA, taM geNhejA, graha tuhikko aJcati to praNa moyaNA paDiyAe pradhikaraNAdi // 2077 // saMjativagge ce, samaNuNNitarANa Navari savvAsi / saMkiggAsaMviggANa, hoti NikkAraNe gurugA // 2078 // jati saMjatIhiM saMviggAhiM asaMviggAhiM vA saMbhoiyAhiM asaMbhoiyAhi vA samANaM uggameNa suddha masulaM vA uvaSi uppAeti to ca ugurugaM // 2078 / / evaM tAva purisANa gataM / itthINa bhaNNati emeva saMjatINa vi, saMjativagge gihatyavagge ya / sAdhammi etarAsu ya, NavaraM purisesu caugurugA // 2076 // saMjatINa itthivagge jahA sAdhUNa purisavamge tahA vattavvaM / jahA sAdhUNa ithivagge tahA tesi purisavagge varuvvaM / sAhammagaNAto sAhU, itaragahaNAto gihatthA, NavaraM - purisakgge tesiM caugurugAdi // 2.07 // saMghADaM dAUNaM, pAuda'tassa ekkato tiNNi / Na hoti visaMbhogo, teNa paraM Natthi saMbhogo // 2080 // evaM asaMbhotitAtiyANa saMghADagaM dAUga paDicoiso bhAuTTo mAsalahuM saMmogo ya / vitiyavArAe vi cotimo mAuTTassa mAsalahu saMbhogo ya / tatiyavArAe vi cotino prAuTTassa mAsalaha saMbhogo ya: ca utyavArAe jai deti saMghADayaM to pacchittavuDDI mAsaguru visaMbhogo ya // 2080 // sIso pucchati - pacchittaguDDI katippagAga? AyariyAha pacchittassa vivaDI, sarisaTThANAto visarise tameva / tappabhitI avisuddha mAdI saMbhuMjato gurugA // 2081 // pacchittassa vuDDI duvidhA - saTThANavuTThI paraTThANavuDDI ya / tattha saTThANavuDDI tiNi vArA mAsalahU cautpavArAe tameva maasguru| evaM caulahano cauguru challahupro chagguru / esa stttthaannvuddddii| paraTThANavuDDI visarisaM - jahA mAsalahuyAmro domAsiya, dumAsAto temAsitaM, evaM savvA visarisA prddhaannvuddddii| to vArA pramAyI, tato parato NiyamA mAtI pravisuddho ya, so visaMmogI kajati / jo taM saMbhu jati tassa caugurugA // 2081 // emeva sesagANa vi, avarAhapayANi jAva tappabhitiM / AuTTiUNa puNaravi, NisevamANe visaMbhogo // 2082 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra-63 maNivisarUvesu sesesu pravarAhapadesu savvesu saTTANapacchittaM, tiNi vArA pAuTTiUgaM puNaravi ca utthavArAe jiseviNo saTThANavuDDI vA paraTThANavuDDI vA pacchittassa bhavati visaMbhogo ya // 2082 // sa kimavi kAtUNa'dhavA muhurma vA bAdaraM va avarAhaM / NAuTTa visaMbhogo, asaddahate asaMbhogo // 2083 // ahavA-ekkasi suhumaM bAdaraM vA avarAhapadaM kAUNa jo Na prAuTTatti so vi visaMbhogI kajjati, jo vA eyaM uggamadAratthaM parUviyaM Na saddahati so vi asaMbhogI kajati / / 2053 // uggame ti dAraM gataM / 'idANi "uppAyaNa-esaNa" tti do dArA - uppAyaNesaNAsu vi, emeva caukkao pddoyaaro| purisANa purisa-itthisu, itthINaM itthi-purisesu // 2084 // caukkamo imo paDoyAropurisA purisehiM saMbhoiyA - aNNasaMbhotiehi pAsatyAti / ahavA- gihattha prahAcchaMdehi samaM ekko pddoyaaro| purisA itthiyAhiM saMbhotiya -aNNasaMbhotiya - gihatyIhi samaM bitito gmo| itthiyA itthiyAhiM saMbhotiya - aNNasaMbhotiya - gihatthIhi samaM taimo pddoyaaro| itthiyA purisehi saMbhotiyA - saMbhotiehi savvehi samaM cautyo pddoyaaro| "uppAyaNa-esaNa" ti abhilAvo kaayvyo| zeSaM pUrvavat / / 2087 // idANi "parikaraNe" ti daarN| paDikammaNA NAma jaM uvahiM pamANapamANeNaM saMjayapAuggaM kareti / ettha cattAri bhaMgA parikammaNe caubhaMgo, kAraNavidhi bitio kAraNApravidhI / NikkAraNammi ya vidhI, cauttho NikkAraNe avidhI ||208shaa kAraNe vidhIe parikammeti // 1 // kAraNe pravidhIe parikammeti // 2 // NikkAraNe vidhIe // 3 // NikkAraNe pravidhIe / duu||2085|| kAraNamaNuNNa-vidhiNA, suddho sesesu mAsiyA tiNNi / tavakAlehi visiTThA, aMte gurugA ya dohiM vi // 2086 / / ettha paDhamabhaMgo mnnunnnnaato| teNa parikammato suddho / sesehiM tihiM bhaMgehi mAsalahuM tvkaalvisittttaa| aMtimabhaMge dohiM vi guru // 2086 // kAraNamakAraNe vA, vihi avihIe u mAsiyA curo| saMviggaaNNasaMbhoiesu gihiNaM tu caulahugA // 2087 / / 1gA0 2073 / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2053-2011] pavama uddezakaH nAprapavAdakAraNamatra gRhItavyam / uvadheH prayojanamatra grAhyam / ato bhaNati - saMviggehiM praNasaMmotiehi samaM kAraNe vidhIra avivIe vA, NikkAraNe vidhie pravidhie vA causu bhaMgesu cauro mAsiyA havaMti, gihipAsatyAiehi samaM ca ulahugA cauro, prahAcchadehi samaM caugurugA curo| savve tavakAlavisesitA // 2087 // samaNuNNa-saMjatINaM, parikammeUNa gaNaharo deti / saMjati-jogga vidhIe, avidhIe caugurU hoti // 2088 // saMbhotiyANaM saMjatINaM uvadhi vihiNA saMjatipAugga gaNaharo parikammettA deMto ya suddho| praha pravidhIe parikammettA deti to cauguru / / 2088 / / pAsatthi aNNasaMbhoiNINa vihiNA u avihiNA gurugaa| emeva saMjatINa vi, Navari maNuNNetu vI gurugA // 2086 / / pAsatyAdIhi asaMbhotitAhiM saMjatIhiM saMbhoiyAhi vA gihatthIhiM vA kAraNe vidhIra avidhIe vA, NikkAraNe vidhIe pravidhIe vA uvadhi parikammeti ca uguru tavakAlavisiTuM / evaM saMjatINa vi saMjatIhiM samANaM parikammaNaM kareMtINaM / saMjatImo purisANa parikamme u Na deMti, Na vA tehiM samANaM parikammeuM deti / adha parikamme deti, tehiM vA samANaM parikammeMti to samaguNNesu vi caugurugA tavakAlavisiTThA // 2086 // "parikammaNe" tti gataM / idANi pariharaNe" ti dAraM / pariharaNA NAma paribhogo / kAraNe vidhIe paribhujAta / / kAraNe pravidhIe / 2 / NikakAraNe vidhIe / 3 / NikkAraNe pravidhIe / 4 / vidhipariharaNe suddho, avihIe mAsiyaM maNuNNesuM / vidhi avidhi aNNamAso lahugA puNa hoMti itaresuM // 2060 // "maNuNesuM" ti saMbhotitesu samANaM paDhame bhaMge uvakaraNaM paribhuMjato suddho, sesesu tisu bhaMgesu mAsalaha tavakAlavisidriM / aNNasaMmoiesu samANaM uvakaraNaM paribhujati / causu vi mAsalahu~ tavakAlavisesiyaM / "iyaresa" ti pAsatyAisu gihIsu ya samaM uvakaraNaparibhoge ca usu vi ca ulahugA tvkaalvisesiyaa| mahAcchadesu cauguru tavakAlavisesiyaM // 2060 // saMjativagge gurugA, emeva ya saMjatINa jativagge / Navari saMjativagge, jaha jatiNaM sAhuvaggammi // 2061 / / saMjati-gihatyAhiM samANaM ca usu vi bhaMgesu caugurugA tvkaalvisitttthaa| jahA saMjayANa saMjatIvagge maNiyaM evaM saMjatINa saMjayavagge vattavyaM, NavaraM - saMjatINaM gihatyAhiM pAsatyAhiM saMjatIhi samANaM paribhogavidhI bhaNiyo, jahA saMjayANa sAdhuvagge bhaNitaM tahA bhaNiyadhvaM // 2061 // "pariharaNa" tti dAraM gataM / 1gA.2073 / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 idANi " " saMjoyaNa" tti dAra sabhASya - cUrNike nizIthasUtre dasa duyae saMjogA, dasa tiyae caukkae u paMcagamA | ekko ya paMcagaMmI, NavaraM pacchitta- saMjogA || 2062|| dasa duyasaMjoyA, dasa tiyasaMjoyA, paMca caukkasaMjoyA, ekko paMcaga - saMjogo / tatya dama du saMjodhA saMbhotito sabhotieNa samaM uggameNa uppAdaNAe ya suddhaM uvahi uppAdeti / saMmotito saMbhoieNa samaM uggameNa esaNAe ya suddhaM uvadhi uppAeti |2| evaM parikammaNA |3| pariharaNA // 4 / ete uggamaM zramuyaMteNa laddhA / evaM uppAyaNaM pramutehi tiSNi labbhati / esaNaM pramuyaMtehi do labbhaMti / parikammaNa paribhoge ekko / ete savve dasadugasaMjonA / idANi tiya- saMjoyA bhaNNaMti - saMmotio saMbhotieNa saha uggamauppAdaNesaNA suddhaM uvaha uppAetti, evaM uggamaupAyaNa - parikammaNAe vi |2| uggama uppAyaNa pariharaNAe vi | 3| evaM uvajjiUNa dasa tigasaMjogA bhANiyavvA / tahA paMca caukkasaMjogA bhANiyavvA / ego ya paMcagasaMjogo bhANiyavvo / evaM ete chavIsaM bhaMgA || 2062 // ettha saMbhoie samANaM savvattha suddho / idANi aNNasaMbhotiyAtIhi bhANiyavvaM / tasya jJApanArthamidamucyate saMjoya - vidhi-vibhAge, caupaDoyAro taheva gamao u / samaNuNNAsamaNuNNA, itare emeva itthI vi || 2063|| tathApi smaraNArthaM saMkSepeNa idamAha - - saMjoga eva vidhi, uggamAdibhedamapekSya sa vidhirvikalpo bhavati / tasya vibhAge kriyamANe chabvIsaM bhaMgA bhavati / etesu ekke bhaMge cauppaDoyAro gamazro, jahA ugamadAre tahA vistareNaH trApi / - "samaNa" tti / sAdhU, te samaNuSNA bhramaNuSNA, 'itare' gihipAsatyAdi grahAcchaMdo ya, esa ekko paDoyAro / purisANaM ityIhi bitino / emeva itthIhi vi do gamA - ityINaM itthIhi, itthINaM purisehi / ettha saMjogapacchittaM, jahA dugasaMjoge jaM uggamadose upAyaNAdose ya ete do vi dAyavvA, evaM sesabhaMgesa vi saMjogapacchittaM // 2063 / / " uvaMhi" tti dAraM gayaM / idANi "sutte" tti dAraM - 1 gA0 2073 / [ sUtra- 63 vAyaNa paDipucchaNa, pucchaNA ya pariyaTTaNA ya kaSaNAya / saMjoga - vidhi-vibhattA, chaTTANA hoti u sutammi || 2064 || saMbho tito saMbhoiyaM vidhiNA vAeti suddho / pravidhIe praNisijjaM prapAtraM pAtra vA Na vAeti, evaM pravidhIe vAyaMtassa pacchittaM // 2064 || asaMbhotigo vA - Ne vAyaNa lahugo, pAsatthAdIsu lahuga gurugA ya / saTTA itthI vi, emeva - vivajjae gurugA || 2065|| Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2062-2066 paMcama uddezaka: aNaNaM saMbhoiyaM pravidhimA gayaM aNuvasaMpaNaM vA vAeti mAsalahu~, pAsatthAdI gihI vA vAeti caulahu, prahAcchaMdaM vAeMtassa ca ugurugA - esa ekko paDoyAro - bitigro itthINaM itthIvagge evaM ceva pacchittaM jaM purisANaM sttttaanne| vivajjate gurugA / purimANaM itthIvAyaNAe ca ugurugA tatipro gmo| itthINaM purisa. vAyaNAe ca ugurugA ceva, cauttho gmo| vAyaNA gtaa| idANi "'paDipucchaNe" ti ettha vi cattAri - paDoyArA pAyacchittA bhANiyanvA / evaM 'pucchaNAe" vi cattAri paDoyArA / "pariyaTTaNAe" vi cattAri paDoyArA / "aNuprogakahaNAe" vi cattAri paDoyArA / saMjoga eva vidhiH, so chabbIsatibhaMgavibhAgeNa vibhato, ettha vi cattAri paDoyArA // 206 // idANi etesu vAyaNAdisu sAvavAtaM vizeSamAha - paDipucchaM amaNuNNe, vi deMti te vi yato paDicchati / aNNAsatI amaNuNNINa deti savvANi vi padANi // 2066 // amaNuNe paDipuccha deti, te vi amaNugA tato paDipucchaM dijjaMtaM paDicchaMti na doSaH / saMjatINa jaha pAyariyaM mottuM aNNA pavattiNImAtI vAyaMtI Nasthi, pAyariyo vAyaNAtINi savvANi etANi deti na doSaH / / 2066 // "sute" tti dAraM gataM / idANi "2bhatta-pANe" ti dAraM - uggama uppAyaNa esaNA ca saMbhaMjaNA NisiraNA ya / saMjoga-vidhi-vibhattA, bhatte pANe vi chaTThANA // 2067 // asya vyAkhyA sadRzasyAtidezaH -- jo ceva ya uvadhimmi, gamo tu so ceva bhatta-pANammi / bhuMjaNavaja maNuNNe, tiNNi diNe kuNati pAhuNNaM // 2068 // jahA uvahimmi uggama upAyaNa-esaNAsu bhaNiyaM ca upaDoyAraM tahA ihApi bhANiyavvaM bhuMjaNamegaM dAraM vajjeuM / NavaraM - prAhAre pi abhilaavviseso| idANiM " bhujaNe" ti dAraM - samaNuNo samaNuNNeNa samaM bhuMjato suddho, samaNuNe ya tiNNi diNe pAhuNNaM kareti, ahaNa kareti pravidhIe bhuMjati apariheNa vA kuTTha-kkhayAti-sahieNa sama bhuMjati to ca ulahu visaM bhogo y| aNNasaMbhoieNa samaM bhujati mAsalahu, tassa vi tiNNi diNe pAhuNNaM kareti // 2018 // imeNa vidhiNA - ThavaNAkule va muMcati, puvagato vA vi ahava saMghADaM / avisuddha bhuMjagurugA, avigaDiteNaM ca aNNeNaM // 2066 // 1 gA0 2064 / 2 gA0 2071 / 3 gA0 2067 / Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-63 . ThavaNakule vA muMcati, saDDhAi ThavaNakulesu vA puvvagato davAveti, ahavA - saMghADayaM deti / 'bhavigaDiyeNaM ca aNNaNaM" tti aha apNasa bhotieNa samaM aNAbhotie egamaMDalIe bhuMjati to mAsalahu~ tiNNi vArA, parato mAsaguru visaMbhoge ya / jo taM avisuddhaM bhujati tassa cugurugaa| evaM jattha caulahugA tassa tiNi vArA AuTuMtassa caulahu ceva, cautthavArAe caulahugA visaMbhogo y| jo ta avisuddhaM bhuMjati tassa caulahugA / evaM jattha cauguru tattha AuTuMtassa tiNi vArA caguru ceva, cautthavArAe challahu / jo taM saMbhujati tassa ca uguru / evaM savvatavArihesu vattavvaM // 2066 // samaNi maNuNNI chedo, amaNuNNI bhuMjaNe bhave mUlaM / pAsatthe keyi challahu, sacchaMdeNaM tu chaggurugA // 2100 // samaNIe maNuNNAe samaM egamaMDalIe bhujati chedo, aNNasaMbhotiNIe mUlaM, pAsatyAdi-gihatyesu ulayaM, ahacchaMde cauguruyaM / kei pAyariyA bhaNaMti-pAsalyAigihatthesu challahu~, prahacchade chagguruM / jahA sAdhUNa sapapakkha-parapakkhesu bhaNiyaM, evaM saMjatINa vi sapakkha-parapakkhesu vattavvaM // 2100 / / 'bhujaNe" tti gataM / idANi "NisiraNe" tti dAraM samaNuNNassa vidhIe, suddho NisiraMto bhatta-pANaM tu / amaNuNNetarasaMjati, lahuo lahugA ya gurugA ya // 2101 / / samaNuNNo saMbhotito, tassa pAsaNNA baliyavidhIe NisiraMto suddho| "pramaNuSNeyara" tti. pAsasthAtI gihatthA ya, ahAchaMdA saMjatIo ya / jahA saMkha pacchittaM - lahumo lahuprA pradhAcchaMdasaMjatIsu gurugA / evaM saMjatINa vi sapaksa-parapakkhesu NisiraNaM pacchitaM ca vattavvaM // 2101 // bhujaNa-vaja-padANaM, kajje aNuNNAtu adhava thii-vjjaa| aNNe bhAyaNa asatI, itare va sati saDhe vA vi // 2102 / / aNNasaMbhoiyAINaM bhuMjaNapadaM vajjeUNaM aNNesu savvapadesu asivAdi - kajjesu aNuNNA, bhoyaNe vi aNuNNA, kAraNe itthImo mottUNa / 'aNNe" ti aNNasaMbhotiyA, tesiM bhAyaNassa asatIe / kahaM puNa bhAyaNassa asatI hojjA ? tesu siyA aNNasaMbhotiyANa sAhUNa sagAsamAgatA tesiM ca bhAyaNANi bhariyANi tAhe poheNAloettA egaTuM bhujati / "itare" NAma pAsatyAtIhi tehiM samaM erisA ceva bhAyaNANa asatI hojA te vA sAdhUhi samaM bhuMjeja / ahavA - erisA ceva bhAyaNA' asatIe aNNasaMbhoiyAhiM samaM saMkhaDIe uvaTThiyA tattha teNa saMkhaDitteNa bhoyaNaM savvesi NisaTu, aNNasaMbhotiyAti-bhAyaNesu gahiyaM "saDhe vA vi" ti - saDhA bhaNejja - "uDDaha bhAyaNANi" jAhe bhAgo dijati / ahavA - amhehiM samaM bhujaha te jANati na ete amhehi samaM bhaMjihiMti, eyaM bhattapANaM savvaM amhaM ceva hoti, ete saDhA NAUNaM bhAyaNesu vA geNhe egaTuM vA muMje // 2102 // "bhattapANe ti g2ayaM / 1 gA0 2067 / 2 gA0 2071 / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2100 - 2107 | idANi "aMjalipaggahe" tti dAraM 2 caugurugaM, paMcama uddezakaH caMdiya paNamiya aMjali, gurugAlAve abhiggaha NisijA I F saMjoga - vidhi-vibhattA, aMjali pagahe vi chaTThANA || 2103 || paNavIsajutaM puNa, hoi vaMdaNaM paNamitaM tu muddheNaM / hatthusseha motiya, Nisajja karaNaM ca tiNhaTThA ||2104 // paNIsAvasaya juttaM vaMdaNaM- gAhA - causiraM bArasAvattaM, dupavesaM dugraNayaM tiguttaM ca / zrahA jAyaM NikkhamegaM, vaMdaNayaM paNavIsajuyaM / - mudvANaM siraM teNa pamANa karaNaM bhaNNati, egeNa vA dohi vA mauliehiM hatthehi NiDAlasaMThitehi aMjalI bhaNNati / bhatti bahumANa Neha bharito sarabhasaM "Namo vakhamAsamaNANaM ti" to guruprAlAvo bhaNati / NisajakaraNaM tihaTThA suttaporisIe pratyaporisIe tatiyA jhAloyaNa NimittaM pravarAhAloyaNA pakkhiyAisu vA esA. prabhiggaha NisejjA bhaNgati / eyANi savvANi saMbhoiyANaM praSNasaMbhoiyANa va saMviggANaM kareMto suddho // 2104 // pAsatthAiyANa kareti, saMviggANa Na kareti to imaM pacchattaM - - itaresu hoMti lahugA, saMjati gurugA ya jaM ca AsaMkA / sesA'karaNe lahuo, lahugA vatyuM vA Aja || 2105 // itarApAsatthAiyA gihatthA ya, tesu vaMdaNaM karetaMssa caulahu jati saMjatINa baMdaNaM kareti to ' jaM ca" ti anyacca prAsaMkA bhavati kiM mehuNatthI, graha kuviyaM pasAdeti / grahavA - jaM ca prAsaMkite pacchittaM ca pAvati, saMkite . NissaMkite mUlaM / sesANaM saMbhoti - yAprasaMbhotitANaM saMviggANaM vaMdaNassa prakaraNe mAsalahu prAyariyAti-vatyuM vA zrAsaja cauvvihaM bhavati prAyariyassa vaMda Na kareti cala, uvajjhAyassa Na kareti mAsaguru, bhikkhussa mAsalahu, khuDussa bhiNNamAso // 2105 // viruddhA savvapadA, uvassae hoMti saMjatINaM tu / tigharapattagurummiya, bahiyA gurugA ya zrANAdI || 2106 || sAdhu- vassae pakkhiyAtisu zrAgatANa saMjatINa vaMdanAtiyA padA savve zraviruddhA bhavaMti / graha bAhi vaMdaNAdi kareMti to caugurugA prANAdiyA ya dosA, saMkAtiyA ya / 348 bhikkhAdigatA kiM Na pamANeNa viSNavito hojja ? sapabakhe puNa bahiNibhgatA vaMdaNAti kareMti jaha sAhU sAhUNaM / saMjAMge chavvIsa bhaMgA // 2106 / / " abhiggaha- Nisajja" tti gataM / idANi ""dAvaNaM" tti dAraM -- sejo hi AhAre, sIsaMgaNANuppadANa sajjhAe / saMjoga - vihi-vibhattA, davAvaNAe vi bANA || 2107 // sejjIvahi prAhAro ete tiSNi jahA NisiraNaddAre, sajjhAmro jahA suttaddAre // 2107 // gA0 2051 / - Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 350 sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra-63 sIsagaNANuppatANe tti asya vyAkhyA - sIsagaNammi viseso, aNNesu vi kAraNe harA lahuo ! iyaresi deti gurugA, saMjativagge ya jo deti // 2108 / / sIsagaNANuppayANaM ekake viseso, sesA do pUrvavat / 'aNNe" ti aNNasaMbhotiyA, tesu supra-vatthAiyehi saMgahaM kAtu asattesu eeNa kAraNeNa deto suddho, ihara ti NikkAraNA sIsagaNaM deMti to mAsalahu~, pAsatthAdINa deti catugurugA, jati saMjativagge saMjati deti tassa vi catugurugaM // 2108 // samaNI u deti ubhayaM, jatINa jato vi sissiNI tIe / chaMdanikAya nimaMtaNa, egaTThA tattha vi taheva // 2106 / / samaNI saMbhoiyANa ubhayaM pi deti suddhA / ubhayaM pi NAma sIsaM sIsiNi / "jato" ti - sAdhU, so vi saMbhotiyAe saMjatIe sissiNi deto suddho| "dAvaNaM" ti gayaM / iyANi "NikAyaNa" ti dAraM - "chaMdaNaM ti vA "NikAyaNaM" tti vA "NimaMtaNaM" tti vA egaTuM // 2106 / / sejjovahi AhAre, sIsagaNANuppadANa sajjhAe / saMjoga-vidhi-vibhattA, NikAyaNAe vi chaTThANA // 2110 // jaheva dAvaNA-dAraM, taheva NikAyaNA-dAraM pi pravisesaM bhANiyavvaM / / 2110 // NikAyaNa tti gayaM / iyANiM "2abbhuTThANe" tti dAraM / tassimANi chaddArANi - abbhuTTANe AsaNa, kiMkara abhAsakaraNa avibhattI / saMjoga-vidhi-vibhattA, abhuTTANe vi chaTThANA // 2111 / / jaha ceva ya kitikamme, taha ceva ya hoti kiMkaro jAva / savvesi pi bhutANaM, dhamme abhAsakaraNaM tu // 2112 / / agbhuTThANAdiyA - jAva - kiMkaro ete tiNNi dArA jahA kitikammaM tahA vatavvaM / ettha puNa kitikamma-vaMdaNaM, taM ca pajjAyavayaNeNa aMjaliMpaggaho bhaNiyo, Ayariyassa chaMda praNuvattatti - kiM karemi tti kiMkaraH, gilANassa pAhuNayassa ya mAgayassa bhaNAti - saMdisaha vissAmaNAdi kiM karemi ti| "abbhAsakaraNa tti dAraM -- abhyAse vartayati abhyAsavartI, abhyAsaM karotItyarthaH / savvesi pi paumbiha-samaNa - saMghAto jo sAmatthe kareMto suddho akareMtassa pacchittaM visaMbhogo ya / 1 gA0 2061 / 2 gA0 2071 / 3 gA0 2111 / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 3 bhASyagAthA 2108-2116] paMcama uddezaka: idANi "avibhattI dArassa" imaM vakkhANaM -- bhuMjaNa-vajA aNNe, avibhattI itara lahuga gurugA ya / saMjati thera-vibhattI, mAtA itarIsu gurugA u // 2113 / / ___ egaTThabhoyaNaM mottUNa aNNasaMbhotitANa vi avitti kareMto suddho, pAsatyAigihatyesu jai avibhatti kareti to caulahugA, ahacchaMde caugurugA, saMjatINa jA therI saMviggA tIse imerisI avibhattI kAyavvA-tumaM mama mAyA vA bhagiNI vA jArisI, NAhaM tujjha appaNo mAyAe bhaiNIe vA visesaM maNNAmi / "iyarIsu" tti pAsatthAiyAsu gihatthIsu pravitti kareti caugurugA, saMviggAsu taruNisajatIsu jai. avibhatti kareti asuddha - bhAvito caugurugA, graha ca suddhabhAvo kareti to suddho||2113|| "abbhuTThANe' tti gayaM / iyANi "2kitikammasa ya karaNaM" tti dAraM / tassa imANi chaddArANi - suttAyAmasiroNata, muddhANaM suttavajjiyaM ceva / saMjoga-vidhi-vibhattA, chaTThANA hoti kitikamme / / 2114 // suttaM kati veTTho, uTTha-NivesAdi Na taratI kAuM / AyAme puNa veThTho, karoti bitizro sasuttaparo // 2115 // jo sAhU vAraNa gahito uTTeUNa NivesiuM vA Na sakketi, hatthAvi se vAteNa gahitA cAleU Na tarati, tAhe so pAvatte dAuM prasatto NiviTTho ceva vaMdaNagasuttaM akkhaliyAdi pratipadaM kaDdati / sutte ti gt| idANi "3AyAma" tti asya vyAkhyA - AyAme pacchaddhaM / uTTheuM NivesiuM vA asatto uvaviTTho ceva Avatte sasutte kareuM tarati / ahavA - pUrvAta (a) kliSTataro yasmAt sa sUtrAnAvartAn karoti // 2115 // prAyAma tigataM / idANi "siroNaya" ti dAraM, asya vyAkhyA - rAtiNiya-sAriataraNaM, sirappaNAmaM kareti tatio u / mahurogI AyAme, muddha samatte 'dhava gilANo // 2116 // kammi ya gacche kassa ti sAhussa promarAtiNigro prAyariNo hojja, teNaM pArieNaM majjhimae vaMdaNae rAtiNiyassa vaMdaNaM dAyavvaM, teNa ya rAtiNieNaM so pAyaribho vutto hojja - mA tumaM mama vaMdaNayaM dejaha, mA sehA paribhavissaMti tti kAuM, tAhe so sireNaM paNAmaM kareti, suttaM uccAreu, sAgArie vA sutaM aNuccAreUNaM sirappaNAmaM kareti / "prataNe" tti - gilANo, so vi evaM ceva / "siroNayaM" ti gayaM / idANi "muddhANaM" - samatte vaMdaNe jaMpAyariyo paNAmaM kareti evaM muddhANaM maha va asatto gilANo muddhameva kevalaM paNAmeti, muddhANaM prAvataM sUtrAdivajitA mUna eva kevalA kiyA ityarthaH / / 2116 // "muddhANaM" ti gyN| 1 gA0 2111 / 2 gA0 2072 / 3 gA0 2114 / 4 gA0 2114 / 5gA0 2114 / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-63 iyANi ''suttajji" ti asya vyAkhyA - "muharogI mAyAme" esa savvaM uTThaNivesAvattAti kareti, muharoge suttaM uccAreu Na sakketi, maNamA puNa kaDDati / chaThe vi "saMjogaddAre" saMjogA bhANiyavvA / jaha ceva'bbhuTThANe, caukkamayaNA taheva kitikamme / saMjati saMjayakaraNe, Na muddha keI tu rayaharaNaM // 2117 / / jahA manmuTThANadAre vRttaM taheva iha pi / caukkabhayaNA NAma - saMjatA saMjatANaM / saMjayA saMjaINa / saMjatImo saMjayANa / saMjatIno saMjatINa / sapAyacchitaM jahA kitikamme vi tahA kAyavamityarthaH / jattha saMjatImo saMjayANa kitikamma kareMti tattha savvaM udghaTThitA suttAvattAi kareMti, Na muddhANaM Thie rayaharaNe pADeMti / iha keyI AyariyA bhaNaMti - uddhaTTitA ceva rayoharaNe sire paNAti, taM ceva tesi muddhANaM / / 211 // kittikammakaraNe tti gtN| jhANi "veyAvaccakaraNe" tti dAraM - AhAra uvahi vibhattA, adhikaraNa-viprosaNA ya susahAe / saMjoga-vihi-vibhattA, veyAvacce vi chaTThANA // 2118 // pradhikaraNaM kalaho, tassa vividha prosavaNaM viprosavaNaM / / 2118 // osavaNaM adhikaraNe, savvesu vi sesa jaha u AhAre / asahAyassa sahAyaM, kusahAe vA jahA sIse // 2116 / / taM adhikaraNaM uppaNaM sambehiM uvasamiyavvaM mottuM gihtyo| sesA AhAra uhi mattamo ya jahA mAhAre tahA vattavyaM, NavaraM - tiNNi mattayA - uccAre pAsavaNe khelamattamo ya / * susahAya' tti asya vyAkhyA - asahAyassa sahAyaM deti, kusahAyassa vA susahAyaM deti / evaM jaha sIsagaNappadANe tahA imaM pi dadruvvaM, NavaraM-prajANaM sahAyo vi dijati paMthA isu, jati Na deti to caulahuM // 2116 / / veyAvacce ti gtN| idANi 5 'samosaraNe" tti dAraM - vAsa uDu ahAlaMde, sAhAroggaha puhatta ittarie / vuTTA vAsa samosaraNe, chaTThANA hoMti pavibhattA // 2120 // 1 gA0 2114 / 2 gA0 2114 / gA0 2072 / 4 gA0 2118 / 5 gA0 2072 / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2117 - 2124 ] paMcama uddezakaH ettha Natthi saMjogo, pUreti cetra chappayA-vAsA, uDDu, ahAlaMde tti, ittarIe, vuDDuvAse, samosaraNe / ete saMjogavajiyA chappayA | grahavA AesaMtareNa ime chappayA / // 2121 // - vAsa uDDu ahAlaMde, ete ciya hoMti chappayA guNitA / sAdhAraNoggaheNaM, pattegeNaM tubhayakAle // 2121 // vAsoggaho, uDubaddhoggaho, ahAlaMdoggaho, ete tiSNi tri uDubaddha- vAsAkAle sAdhAraNa - pattegeNa ya dohi guNiyA chappayA bhavati / ittarimro vuDavAso samosaraNoggaho ya ete uDDubaddhavAsoggahesu paTThA / ahavA - ittirio samosaraNoggaho ya mahAlaMde paTTA / vuDha vAso uDubaddhavAsoggahesu paTTo / vAsoggaho duvidho - sAdhAraNoggaho pattego ya / evaM uDubaddhogagaho vi, evaM grahAlaMdogAho vi paDibaddhalaMdi uggaha, jaM NissAe tu tassa to hoti / rukkhAdI puvvaThite, ittari vuDDhe sa pahANAdI // 2122 / / je ahAlaMdiyA gacchADibaddhA tesi jo uggaho so jaM nissAe grAyariyaM viharati tassa so "uggaho" bhavati / rukkhAti- heTThitANa vIsamagaTThA ittariyo ugAho bhavati / tattha jo puvvaM praNuSNAveDaM Thito tassa so uggaho / ava samagaM aNuSNaviDaM tAhe sAdhAraNo bhavati / vuDDhAvAsoggaho jaMghAbalaparikhINassa bhavati / so vi sAdhAraNa pattego bhavati / samosaraNaM hANaM zraNuyAgaM paDimAti-mahimA etesu sAhU milati vaM samosaraNaM / ettha patteyo Na bhavati / / 212 // sAdhAraNa - pattego, carimaM ujjita uggaho hoti / geNhamadetA''ruNA, sacitAcita NiphaNNA // 2123 // AillA paMca duvidhA - sAdhAraNA hoja, pattegA vA / carimo NAma samosaraNaM, tattha uggaho Natthi, tattha vasahIe uggahamaggaNA, vasahI sAdhAraNA pan2ayA vA, etesu uggahesu AuTTiyAe praNAbhavvaM gevhaMtANaM zrAbhogeNa vA putroggahiyaM adetANaM "prAruvaNa" ttipacchitaM bhavati / taM sacittAcittaNiphaNaM, pracitte uvahiNiphaNNaM, sacitte cauguru, grAeseNa agadaTTo || 2123|| samaguNNamaNuNNe vA adita'NAbhavvageNhamANe vA / saMbhoga vIsu karaNaM, itare ya alaMya pellati // 2124 // 353 saMbhotito jo praNAbhavvaM gevhaMti gahiyaM vA Na deti so saMbhogAto vIsuM pRthak kriyate / asaMbhozro viNAhavaM hati, gahiyaM vA Na deti, jesi so saMbhozro te taM visaMbhoga kareMti / ' iyare" tti- pAsatyAtI, tesi Natthi uggaho, aNuggahe vi pAsatyAiyANa jati khuDDugaM khettaM praNamro ya saMviggA saMtharatA pellaMti tatya sacittAcittaNiphaNaM / graha pAsatyAdiyAga bitthiSNaM khettaM, te ya Na deti, aNNatoya asaMyatA, tAhe saMviggA pellaM tti, sacittAiyaM ca gevhaMtA suddhA / / 2124 / / samosaraNe tti dAraM gataM / 45 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 samASya-cUNike nizIthasUtre [ mUtra-63 idANi "'saNNisejja" tti dAra - pariyaTTaNANuaogo, vAgaraNa paDicchaNA ya Aloe / saMjoga-vidhi-vibhattA, saNNisejje vi chaTThANA // 212 / / saNisejjo va gato puNa, taggateNa pariyaTTaNe havati suddho| aNNeNa hoti lahuo, itare lahugA ya gurugA ya // 2126 // doNNi AyariyA saMbhotiyA saMghADaeNa pariyaTuMti, patteyaM NisejjagatA suddhA, taggaeNa NisijAgateNetyarthaH / aha aNNasaMbhotieNa to mAsalahuM gavati / "itarehi" ti pAsatyAiehiM gihatthehiM ya samaM to caulahuM / prahAcchaMdagihatthIhiM saMjatIhiM ca samaM NikkAraNe pariyaTreti cauguru / saMjatINa vi itthI purisesu evaM ceva bhANiyadhvaM // 2126 / / "pariyaTTaNe" ti gataM / idANi "2aNuproge" tti dAraM - aNisejjA aNuprogaM, suNeti lahugA u hoMti deMte la / vAgaraNa Nisejjagato, itaresu vi deMta'suddho tu // 2127/. akkha-gisejAe viNA aNuprogaM kaheMtassa suNetassa ya caulahugA / saMjatINa akkha gisejA nntyi| sesaM vidhi kareti / iyANi "vAgaraNe" tti pRSTaH san vyAkaroti" "vAgaraNaM" pacchaddhaM / itare NAma pAsatthAdI, bhapizabdAt gihatthANa vi gihatyINa vi saMjatINa vi deto asuddho // 2127 // "paDipucchaNAloe" tti do dArA egaTuM vakkhANeti - jo u Nisajjovagato, paDipucche vA vi aha va Alove / lahuyA ya visaMbhogo, samaNuNNo hoti aNNo vA // 2128 // NisajjAe uvaviTTho Nisajjovagato bhavati, jati suttamatthaM vA paDicchati / ahavA - NisejjovaviTTho pAloyaNaM deti tassa mAsalahuM / aNAuEto ya visaMbhogo kajati / samaNuSNo vi jo uvasaMpaNNo so, visaMbhogI kajati / ahavA - jesi so saMbhotigo se visaMbhogaM kareMti / / 2128 // idANiM "2saMjogo" tti chaTuM dAraM jahA saMbhavaM bhANiyavvaM / saNNisejja tti gtN| iyANiM kahAe pabaMdhaNe" tti dAraM - vAdo jappa vitaMDA, paiNNaga-kahA ya Nicchaya-kahA ya / saMjoga-vihi-vibhattA, katha-paDibandhe vi chaTThANA // 2126 / / 1 mA 2070 / 2 mA0 2115 / 3 gA0 2072 / www.jainelibrary org. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAbagAvA 2125-2135] paMcama udazakaH 355 vAda japa vitaMDa, savvehi vi kuNati samaNi-vajjehiM / samaNINa vi paDikuTThA, hoti sapakkhe vi tiNhi kahA // 2130 // matamabhyupagamya paMcAvayavena zyakyavena vA pakSa-pratipakSaparigrahAt chalajAtivirahito bhUtAnvei. SaNaparo baadH| parigRhA siddhAntaM pramANaM ca chala-jAti-nigraha-sthAnaparaM bhASaNaM yatra jalpaH / yatrakasya pakSaparigraho, nAparasya, dUSaNamAtrapravRttaH sa vitaMDaH / sAdhU vAdaM balpaM vitaMDaM vA etA tiNi vi kahA samaNIvajjehiM prasaMbhotiyAtIhi savvehi aNNativiehiM vi samaM kareti / samaNINa samaNImo sapakkho, tehiM vi samANaM tiNi - vAda-jalpa-vitaMDa - kahA ya . parikuTThA pratiSitA ityarthaH // 2130 // ussagA paima-kahA ya, avavAto hoti Nicchaya-kathA tu / mahavA vavahAraNayA, paiNNasuddhA ya NicchaGgA // 2131 // ussamgo painakahA bhannati, bhavavAto NicchayakahA bhaNNati / mahavA - gama-saMgaha-vavahArehiM jaM kahijjati sA paiNNakahA, rijusuttAdiehi suddhaNaehiM jaM kahijyati sA piccayakahA // 2131 // esa bArasa viho oho| imo vibhAgo pArasa ya cauvvIsA, chattIsaNDayAlameva saTThI ya / bAvacarI vibhattA, coyAlasayaM tu saMbhoe // 2132 / / savve bAvattarI tigAdiehiM guNiyA imaM bhavati - do ceva sayA solA, aTThAsIyA taheva doNi sayA / tiNi ya sadvisayAI, cattAri sayA ya battIsA // 2133 // jahA bArasa dugAtiehi guNiyA imaM bhavati - vArasa ya cauvvIsA, chattIsa'DayAlameva saTTI ya / bAvattari chagguNiyA, cattAri sayA tu battIsA // 2134 // tahA bAvattarIvi dugAdiehiM guNiyA pajjate chamyuNiyA cattAri sayA tu battIsA bhavati / etesiM tu padANaM, karaNe saMbhoga prakaraNe itro| dohi vimukke cauvIsa hoti tassahite itaro u // 213 // etesi mohasaMmotiyapadANa dugamAiguNakAruppaNNANa vimAgapadANa jahuttANa karaNe saMbhogo; prakaraNe puNa "tare" ti visaMbhoga ityarthaH / iyANi dugAtiguNakArasaruvaM bhaSNati - "dohi" pacchadaM / te ceva vArasa dohi Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya - cUrNike nizIthasUtre ( [ sUtra - 63 rAgadosavippa mukkassa cauvvIsatividho saMbhogo bhavati, tehiM caiva sahitassa cauvdhIsatividho visaMbhogo bhavati / / 2135 / / 356 NANAdI chattIsA, cauksAyavivajjitassa aDayAlA / saMvara sahi dusattari, chahi ahava ta eva chahArA // 2136 // evaM NANa- daMsaNa-carite hi tihi guNitA bArasa chattIsatividho saMbhogo bhavati / prANAdiehi tihi chattIsatividho visaMbhogo bhavati / caukkasAyAvagayassa caugguNA bArasa praDayAlIsatividho saMbhogo, so ceva cauksAyasahiyassa visNbhogo| saMvaro paMcamahavvayAti, tehi guNiyA saTThI / rAtIbhoyaNasahitehi chagguNiyA bArasa bAvattarI bhavaMti / uvadhimAtiyA ta eva bArasadArA ekkekkaM chavvidhaM, te miliyA bAvattarI bhavaMti jahA bArasa dugAtiehiM guNiyA ||2136 / / evaM adhavA - bAvattariM pitaha ceva, kuNasu rAgAdisu saMguNitaM / kappAdi chahi padehiM, catAri sayA u battIsA ||2137|| ppo, grAdisaddAto gihibhAyaNaM, paliyaMka NisejjA, siNANaM, sobhakaraNaM / ahavA - prakappachakka, AdisaddAto vayachakkaM kAyachakkaM ca / etesiM praNNatareNa chakkeNa guNiyA bAvattari, cattAri satA battIsA bhavaMti / / 2137 // " grohe" tti dAraM gataM ' dANi "abhiggahe" tti dAraM bhisaMbhogo puNa, NAyavvo tave duvAlasavidhammi | dANaggaNa duvidho, sapakkhaparapakkhato bhaito // 2138 || abhirAbhimukhyena graho abhiggaho, so vi tave dunAlasaviSe jahAsattIe abhiggaho ghettavvo, sati parihAvemANassa cchittaM / -- idANi" "dANaggahaNe " tti dAraM - dANaggaNe duvidha saMbhogo sapavakhe parapakkhe ya / - ettha caukko bhaMgo - dANaM gahaNaM, ettha saMbhotitA / dANaM no gahaNaM, ettha saMjatito / no dANaM gahaNaM, ettha gihatthA / no dANaM no gahaNaM, ettha pAsatyAtI / paDhama-bitiyA savakkhe, tatito parapakkhe / cauttho saMbhogaM pati suSNo / / 2438|| dANaggahaNe tti dAraM gataM / idANi "praNupAlaNa" tti dAraM - 1 gA0 2071 / 2 gA0 2071 / aNupAlaNa - saMbhogo, NAyavvo hoti saMjatIvagge / uvavAte saMbhogo, paMcavidhuvasaMpadA tu // 2136 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 2136-2142 ] khettovahisejjAiesa khettasaMkamaNesu ya saMjatIo vidhIe aNupAleyavvAto / idANi "" uvavAte" ti pacchaddha - uvavAto uvasaMpajjaNaM, uvasaMpatAe saMbhogo bhavati / / 2136 / / sA ya uvasaMpayA imA paMcavidhA paMcama uddezakaH suta suha- dukkhe khette manye viNae ya hoi bodhavvo / uvavAte saMbhogo, paMcavigappo bhavati eso // 2140 // idANi ""saMvAse" tti dAraM - suttatyANa NimittaM uvasaMpayA suttovasapayA / suhadukkhova saMpayA ghAuvisaMvAdAdiehi hikkAtIhi vA zrAgaMtugehi bahu paccavArtha mANusaM mANiUNa praNatareNa me rogAtakeNa vAhiyassa mamete veyAvacca kAhiti mahaM pi etesiM karissAmi prato zrasahAyo gacche uvasaMpayaM pavajjati / esa suhadukkhovasaMpayA / ekssa phAyariyassa bahuguNaM khetaM tamago prAgari jANiUNa zraNujANAveUNa tassa khette ThAyati esa khettovasaMpayA / duve prAyariyA zrANaMdapurAto mahuraM gaMtukAmA tANa ekko desito ekko pradesito / desi zrappaNo purisakAraNa patthiyo / pradesi visaNNo, desiyaM bhaNati - ahaM tuhaSpabhAveNa tume samAgaM mahuraM gacche / desito tassova saMpaNNassa maggANurUvaM uvaesaM payacchati, esa maggovasaMpadA gayA / suraTThAvisa duve prAyariyA, ego tattha vatthavo, so prAgaMtugassa sugama-duggame magge suhavihAre ya khette sadhvaM kaheti, sacittAiyaM upanAM savve teNa vatyavyassa NivediyavvaM, esa viNapravasaMpadA / esa paMcavidho uvavAyasaMbhogo / / 2140 / / "uvavAte" tti dAraM gataM / - saMvAse saMbhogo, supakkha-parapakkhato ya NAyatrI / sarikappe sapaDe, parapakkhammI gihatthe // 2141 // 357 saMvAsa- saMbhogo duvidho- sapavakhe parapavakhe ya, sariso kappo jesi te sarisakappA saMbhotiyA iti yAvat / sapakkhe sarisakappesu saMvAso, Na maNNasaMbhotiprAisa, parapakkhe gityesu saMvAso || 2141 // iyANi etesu caiva abhiggahAtie pacchittaM / tave sati pariharetassa imaM pacchittaM pakkhiya cauvarise vA, prakaraNe ArovaNA tu sati virie / sesatassa karaNe, lahugo maNuNNatA cetra || 2142 // pakkhi catyaM kareti cautthaM caiva pacchitaM / cAummA sie chaTuM Na kareti, taM cetra panchitaM / saMvaccha zramaM Na kareti, adumaM ceda pacchitaM / seso tavo prAvakahigamaNAsagaM motuM bArasaviho taM ja kareti mAsala, praNAuyamA asaMbhogo // 2142 // 3 gA0 2071 / 2 gA0 2071 / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 samASya-bUrNike nizISasUtre dANaggahaNe imaM - caubhaMgo dANagahaNe, maNuNNe paDhamo tu saMjatI vitibho| gihiesu hoti tatio, iyaresu tu aMtimo bhaMgo // 2143 // gttthaa| aNNasa motiesu tisu maMgesu mAsalahu~ / gihatya pAsatyAiyANa tisu bhagemu btthmddN| prahAcchaMdaM paDucca tisu vi bhaMgesu caugurugaM / paDhama-tatiesu saMjati pahucca pataguru // 2143 // aNupAlaNaM paDucca imaM - avidhI aNupAleMte, aNAbhavaMtaM va deMtagehaMte / pacchitta vIsukaraNe, pacchA''uTThe va saMbhuMje // 2144 // saMjatIyo pravidhIe praNupAleti praNAbhavyaM ca tesi deti, jahA rayaharaNaM daMDiyaM sabiTayaM kA lAuyaM savisANaM vA bhisiyaM, tesi vA hatthApo gehati caugurugaM pacchittaM / praNAuTuMtassa vIsukaraNaM, puNo vA prAuTTaM saMbhuje // 2144 // idANi uvavAte - saMbhogamaNNasaMbhoie, na uvavAtato u sNbhogo| saMvAso tu maNuNNe, sese lahu lahuga gurugA ya // 2145 // saMbhotito pavasito paccAgamo pAloyaNauvavAteNa saMbhogo, aNNasaMmotino vi mAloyaNa deto uvasaMpajjati / saMbhotito praNAloiyaM uvasaMpajjAvaMtassa mAsalahu, visaMbhogo ya / grahavA - 1"praNAbhavvaM deMto gehaMti" tti evaM vayaNaM etya uvavAte dRDhavvaM, sacittAvitaNiphaNaM pAyacchittaM dAyavvaM / iyANi "saMvAse" ti pacchaddha - saMbhoino saMbhoiesu vasaMto suddho| "sesa" ti aNNasaMbhotiyAdiyA aNNasaMbhotiesu mAsalahuM, pAsatthAti-gihIsu caulahugaM, prahAcchaMde saMjatIsu ya caugurugA / saMjatIna vi evaM ceva, sarisavagge visarisavagge ya vattavvaM / esa prohAtiehiM gaMdAsa-pajjavasANehiM chahiM dArehi saMbhogavihI bhaNito // 2145 // jassetesaMbhogA, uvaladdhA atthato ya vinnnnaayaa| NijjUhituM samattho, NijjUDhe yAvi pariharituM // 2146 // suttapadehiM uvaladdhA atthAvadhAraNe ya viSNAyA so paraM sIdaMtaM NijyUhi samattho, appaNA NijjUDhaM pareNa vA NijjUDhaM parihAriuM samatyo bhavati / / 2146 / / sarikappe saricchaMde, tullacaritte visihatarae vA / kuvve saMthava tehiM, gANIhi carittaguttehiM // 2147 // therakappiyassa therakappio ceva sarisakappo, davAdiehiM pabhiggahehiM sarisacchado dadublo, 1 gA0 2144 / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 2144-2151 ] paMcama uddezaka 359 mmirm i ribanditionak shi sAmAyiyacarittiNo sAmAyiyacarittI tulla-carittI prajjhavasANaviseseNa vA saMjamakaMDaesa visidrutaro, erisehi samANaM saMthavo saMvAso NANohiM / cariteNa guttA, caritte vA guttA, te caritta-guttA // 214 // sarikappe sarichaMde, tullacaritte visiTTatarae baa| Adejja bhattapANaM, saeNa lAbheNa vA tusse // 2148 // eriseNa sAhuNA bhattapANaM mAnIya mAtAe-mAtmIyena vA sAbhena tuSye, na hInatarasatkaM gRhe // 2148|| kiM cAnyat - Thitikappammi dasavihe, ThavaNAkappe ya duvidhamaNNayare / uttaraguNakappammi ya, jo sarikappo sa saMbhogo // 2146 // "mAcellakkuddesiya, sejjAtara-rAyapiMDa-kitikamme / vayajeTTa-paDikkamaNe, mAsaM pajosavaNa kppe"| eyammi jo dasavidhe Thiyakappe tthito| duvidho ya ThavaNAkappo - sehaThavaNAkappo- aTThArasapurisesuityAdi / prakappaThavaNAkappo '2vayachakka-kAyachakka' ityAdi, NAsevatItyarthaH / jo eyammi duvidhe Thito; piMDassa jA visohI ityAdi, eyammi uttaraguNe kappe jo sarisakappo; sa saMbhogo bhavati iti // 2146 // esa saMbhogo sappabhegro vnniyo| esa ya puvvaM savvasaMviggANaM aDDabharahe ekka saMbhogo prAsI, pacchA jAyA ime saMbhoiyA ime asaMbhoiyA / ziSya Aha - kiM kAraNaM ettha ? / pAyariyo - ime udAharaNe kappe udAharati - agaDe bhAtue tila taMDule ya sarakkhe ya goNi asive / aviNaDhe saMbhoe, sabve saMbhoiyA AsI' // 2150 // agaDa-payassa vakkhANaM - AgaMtu taduttheNa va, doseNa viNaDhe kUve tato pucchaa| ko ANIyaM tudayaM, aviNaDe NAsi sA pucchA // 2151 // egassa nagarassa ekkAe disAe bahave mahurodagA kUvA / tatya ya keI kUvA prAgaMtuya tadutyehi dosehiM duTThodagA jAtA / prAgaMtueNa tayA visAtiNA, taduttheNa khAra-loNa-visa-pANiyasisa vA jaataa| tatya ya kesui kUvesu pANiyaM pijamANaM kuTThAdiNA sarIraM sadUsaNakaraM bhavaMti / kei hANAisu praviruddhA / keti NhANAisu vi viruddhA / etaddosaduDhe gAuM bahujaNo dagAdi vAreti / prANie ya ko prANiyaMti pucchA / jati NihosaM tayA paribhujati / maha sadosaM jai jANateNa prANiyaM tAhe tapo vA vArApo pheDijati tajibati ya / praha ajANateNaM to vArijati, mA puNo prANijAsi / evaM asaMmotiyA vi keti carita-sarIra-uttaraguNa-dUsagA 1 ekAdazoddesake / 2 dazavakAlike ma0 6 gA0 8 / 3 samaNA (paa.)| 4 gA0 2150 / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra-63 keti carita-jIviya-vavarovagA, keti saMphAsa-paribhogiNo, keti puNa saMphAso vi vajitA / jAva ya praviNaTThapANiyA tAva pucchA vi NAsI // 2151 / / "bhAuya" payassa vakkhA - bhoiyakulaseviAo dussIlekke u jAe tato pucchaa| emeva sesaesu vi, hoi vibhAsA tilAdIsu // 2152 / / do kulaputtA bhAyAro raNNo bhayarahiyA sevagA savvAvAriyappavesA / tesi kaNidveNa aMtapure praNAyAro kro| tassa paveso vaaripo| jeTTho vi tahaseNa raNNo aNi teite pavesaM Na lahati / raNA pucchijatijeTTho, kaNiTTho ? jeTTo tti kahite pavisati / puvaM esA pucchA NAsI / evaM saMbhoiyA vi, uvaNayavise so bhaanniyvvo| evaM sesesu vi tilAdiesu visesA katA / puvvaM sabAvaNesu tilA abhatiyA vikAyaMtA tato egega vANieNa pUtitA pAgaDiyA, tato pamiti pucchA payaTTA / evaM taMDulesu vi| egammi nagare egadisAe bahave devakulA, tesu savvesu susIlA vasaMti / bahujaNA te savve aviseseNa pUeMti / pacchA ke su vi devakulesu dumsIlA jAyA / tato prAmaMtaNe puccha payaTTA katame nimaMtitAma ti| egammi gAme ego govaggo asivaggahito jaano| puvaM tato gAmAtI prANI yAsu goNImu nAsI nchA / pacchA tammi gAme prasivagahiya tti punch| payaTTA / evaM sAhammino vi parikkhiu paribhujiyavyo / 2152 imA parikkhA - sAdhammata vedhammata, nigharisa-bhANe kUve y| aviNaDhe saMbhoe, sabve saMbhoiyA AsI // 2153 / / sama,NaghampatA mAhammatA, taM NAUNaM paribhujati / vigayadhammo vedhammatA, taM veghapattaM gAUgaM Na paribhujati / yathA suvaNaM Nigyarise parikkhijati evaM prnn|ysiilss bhAyaNega prikkhiji| bhAyaNassa talaM Na ghRSTa, uvakaraNaM vA pravidhIe sivitaM dIsati, tathA pAlaeNa vihAreNa ityAdi, evamAiehi sIyaMto Najati / "taheva kUve ya" ti - jahA kUvAtI gAuM parihariyA evaM eso vi parikkhi pariharijati / putviM puNa "praviNa?' pacchaddhaM ; pUrva pAsIdityarthaH / / 2153 / / "sabhogaparUvaNaM" ti mUladAraM gataM / idANi sirighara siva pAhuDe ya saMbhutte" ti asya vyAkhyA - sIso pucchati - katipurisajuge ekako saMbhogo prAsIt ? kammi vA purise prasaMbhogo payaTTo ? keva vA kAraNeNa ? tato bhaNati - saMpati-raNNuppattI siridhara ujANi he? bodhavvA / ajjamahAgiri hatthippabhitI jANaha visaMbhogo // 2154 // vaddhamANasAmissa sIso sohmmo| tassa jaMbuNAmA / tassa vi pabhavo / tassa sejjbhvo| tassa vi sIso jsbhddo| jasamaddamoso sNbhuuto| saMbhUyassa thUlabhaddo / thUlabhadaM jAva-savvesi ekasaMbhogo praasii| 1 gA0 2150 / 2 gA0 2070 / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2152-2154 ] paMcama uddezakaH 361 thUlabhaddasma jugappahANA do bhIsA - ajamahAgirI ajjasuhatthI ya / ajamahAgirI jeTTho / ajasuhatthI tasma mtttthiyro| thUlabhaddamAmiNA ajasuhatthissa niyamo gaNo dinnnno| tahA vi ajamahAgirI ajjamuhatthI ya pItivaseNa ekayo viharati / aNNayA te do vi viharatA kosaMbAhAraM gatA / tattha ya dubhikkhaM / te ya pAyariyA vasahivaseNa pihappiha ThiyANa egammi va seTTikule sAdhUhiM moyagAdi khajagavihANaM bhattaM ca jAvatiyaM laddha / ego raMko taM sAhuM daThTha probhAsati / sAhahiM bhaNiyaM - amha pAyariyA jANagA, Na ca sakemo dAuM / so raMko sAdhupiTuto gaMtu ajasuhatthiM probhAsati bhattaM / sAhUhi vi siTuM - amhe vi eteNa aobhAsitA AsIt / ajasuhatthI uvautto pAsati - pavayaNAdhAro bhavissati / bhaNito - jati NikkhamAhi / abbhuvagataM / NikkhaMto sAmAtiyaM kAravettA jAvatiyaM samudANaM diNNaM, taddiNarAtIe ceva ajIrato kAlagayo / so avatasAmAtiyo aMdhakumAraputto jaato| "tassa uppattI" - caMdaguttassa putto biMdusAro / tassa putto asogo / tassa putto kunnaalo| tassa bAlattaNe ceva ujjeNI kumArabhuttI diNNA / tAhe varise varise dUo pAiliputtaM asogaraNNo payaTTei / / aNNayA asogaraSNA citiyaM - idANi kumAro dhaNuveiyANa kalANa joggo / tato asogaraNNA sayameva leho lihiyo - "idANi adhIyatAM kumAraH kalAi" tti likhita / / raNo aNAbhogeNa kumArassa ya kammodaeNa bhaviyavvayAe agArassa uvari biMdu pddipro| 'keti bhaNaMti - __ "rAyA lihiuM asaMvattiyaM lehaM mottu vaccAghare paviTTho, etyaMtare ya mAtisavattIe aNuvvAeu agArassa biMdu kto"| raNNA pavAgateNa pravAyittA ceva saMvattito, bAhi raNNA NAmaMkiyo muddiyo, ujjeNI nniito| lehago vAettA tuNhiko Thito / kumAreNa sayameva vaatiyo| kumAreNa cititaM - jai raNo evaM abhippeyaM pItI vA to evaM kajjati / amha ya moriyavaMse apaDihatA ANA / NAhaM prANaM kovemi / salAgaM tAvettA sayameva akkhINi aMjitANi / raNNo jahAvattaM kahiyaM, aMdhIkayo tA kimaMdhassa rajjeNa / ego se gAmo dinnnno| taMmi gAme - acchaMtassa kuNAlakumArassa so raMko ghare uppnnnno| Nivatte bArasAhe "saMpattI' se NAmaM kataM / so ya kuNAlo gaMdhabve atIva kuslo| tAhe soya aNAyacajjAe yAti, sAmaMta-bhotiya. kulesu gAyati / atIva jaNo akkhitto| asogaraNNA suyaM, prANito javaNiyaMtarito gAyati / 1 yathAha bhadrezvarasUri: kathAvalyA dvitIyakhaDe / www.jainelibrary.or Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-63-64 rAyA prAuTTo bhaNAti - kiM demi ? teNa bhaNiyaM - gAhA-'caMdragutta-paputto u, biMdusArassa nttupro| asogasiriNo putto, aMdho jAyati kAgiNiM // raNNA bhaNiyaM - thovaM te jAitaM, maMtIhi bhaNiyaM - bahutaM jAtitaM / kahaM ? rajja kAgiNI bhaNNati / raNNA bhaNiyaM - kiM te aMdhassa rajjeNa ? teNa bhaNitaM-putto me / raNNA bhaNiyaM-saMpati putto vi te / 'aNNe ettha NAmakaraNaM bhaNaMti - ujjeNI se kumArabhottI diNNA / teNa suraTThavisayo aMdhA damilA ya uyaviyA / aNNayA pAyariyA patIdisaM (?) jiyapaDimaM vaMdiuM gtaayo| tattha rahANujANe raNNo ghare raho pariaMcati, saMpatiraNNA proloyaNagateNa 'ajjasuhatthI' diTTho / jAtIsaraNaM jAta / Ago pAesu paDiao / paccuTTio viNoNagro bhaNati - bhagava ! ahaM te kahiM diTTho? sumaraha / AyariyA uvauttA - prAmaM diTTho / tumaM mama sIso pAsi / putvabhavo kahito / praautttto| dhamma pddivnnnno| atIva paropparaM Neho jaayo| tattha ya mahAgirI sirigharAyayaNe aavaasito| ajasuhatthI sivaghare aavaasito| tato rAyA abhikkhaM abhikkhaM ajasuhatthi pajjuvAsati pavayaNabhattIe appaNo visae jaNaM - piMDetUNaM bhaNAti - tubbhe sAdhUNaM AhArAtipAyoggaM deha / ahaM bhe. mollaM dehaami| ajasuhatthI sIsANurAgeNa sAhU geNhamANe sAtijati, No paDiseheti / taM ajjamahAgirI jANittA ajasuhatthi bhaNAti - ajjo ! kIsa rAyapiMDaM paDisevaha ? to ajjasuhatthiNA bhaNiyaM -- jahA rAyA tahA payA, Na esa raaypiNddo| telliyA tellaM, ghayagoliyA ghayaM, dosiyA vatthAI, pUiyA bhakkhabhojje deMti, evaM sAhUNaM subhavihAre / ajjamahAgirI mAti tti kAuM ajjasuhanthissa ksaatito| esa sissAragurAgeNa Na paDiseheti / tato ajjamahAgirI ajjamuhatthiM bhaNAti - ajappabhiti tuma mama asNbhotiyo| evaM "pAhuDaM" kalaha ityarthaH / / tato ajasuhatthI paccAuTTo micchAdukaDaM kareti, Na puNo geNhAmo / evaM bhaNie sNbhutto| ettha purise visaMbhogo uppnnnno| kAraNaM ca bhaNiya / tato ajjamahAgirI uvautto, pAraNa "mAyAbahulA maNuya' tti kAu visaMbhoga Thaveti // 2154 // "sirighara - siva - pAhuDe ya saMbhutte" ti dAraM gataM / idANi "daMsaNe" ti dAraM -- sadahaNA khalu mUlaM, saddahamAgassa hoti saMbhogo / NANammi taduvogo, taheva avisIyaNaM caraNe // 215 // 1 bRhatkalpa dvitiiyoddeshe| 2 kthaavlyaadau| 3 prAMdhra deza / 4 gA0 2066 / Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2155-2158 ] paMcama uddezaka: 363 saddahaNaM derisaNaM, taM mokkhamaggassa mUlaM, khalu avadhAraNe, sUte je bhAvA paNNattA ussaggAvavAiehiM vavahAra-NicchayaNaehiM vA imaM vA saMbhogaM parUviyaM sadahamANassa saMbhogo, aNNahA asaMbhogo / dasaNe tti gataM / idANi "NANe" tti dAraM- gANammi tduvogo"| supraNANovaese uvaujati-2ki me kaDaM, kiM ca me kiccasesaM, ki sakkaNijja Na samAyarAmi, evaM NANovogeNaM uvaujjamANo saMbhoino, annahA asaMbhoiyo, uvaujjamANassa ya NANaM bhavati / iyANi carittaM" jati caritteNa visIyAta unnayacaraNo to saMbhotiyo, aNNahA visaMbhoino mA visaMbhogo bharbhAvassAmi tti ujjamati / 4. 'tavahe"-tavakAraNamityarthaH / tave vIriyaM hAveto visaMbhogo kajjamANo taheva ujjamati, pa ya ihalogAsasitaM tavaM kareti, NijjaradvA ya tavaM kareMto saMbhotigo, annahA visaMbhopro // 2155 // visaMbhogo ki uttaraguNe mUlaguNe ? Ayariyo bhaNati - uttaraguNe / adhavA - uttaragugesu sIyaMto saMbhotiyo tti kAuM cotijjati / evaM coyaNAe uttaraguNasaMrakkhaNe mUlaguNA saMrakkhiyA bhvNti| eyassa atyassa paDisamAvaNatthaM bhaNNati - daMmaNa-NANa-carittANa vaDiheuM tu esa sNbhoo| tavaheu uttaraguNesu ceva suhasAraNA bhavati // 2156 / / evaM dasaNa-NANa-varittANa parivuDDhI-NimittaM saMbhogo icchiti / tavahe - tavavuDDInimittaM ca saMbhogo icchitri| uttaraguNesu ya sIyaMto saMbhotigo tti kAuM suhasAraNAno bhavaMti / evaM carittarakkhaNA katA bhavati // 2156 // etesAmaNNataraM, saMbhogaM jo vadejja Natthi ti / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 2157 / / kaMThA bitiyapadamaNappajjhe, vadejja avikovide va appajjhe / jANate vA vi puNo, bhayasA tavyAdi gacchaTThA // 2158 / / pAsatthAtIhi samANaM saMbhogeNa Nasthi kammabaMdho tti praNappajjho bhaNejja, seho vA avikovito bhaNejja, gIyattho vA vikovigro bhayA bhaNeJa, 'taHvAtI' koti daMDiyo havejja "NatthisaM gogavattiyA kiriya" tti tammi paNNaveti, tuhikko acchati, bhayA pucchipro vA "prAma" ti bhaNejja, appaNo gacchassa va rakkhaNaTTA maNejjA / / 2158 // je bhikkhU lAura-pAtaM vA dAru-pAtaM vA maTTiyA-pAtaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM paribhiMdiya paribhidiya parihaveti, parihavetaM vA sAtijati ||suu0||64|| 1 gA0 2066 / 2 daza0 dvi0 cU0 gA0 12 / 3 gA0 2066 / 4 gA0 2066 / Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 64-67 prakAralopApro lAuyaM dAruyaM, bhaMdaNaghaDiyaM, maTTiyAmayaM kuMbhAraghaDiyaM, alaM pajjattaM, thiraM daDhaM, dhuvaM aparihAriyaM, dhAraNijjaM lakkhaNajuttaM, khaMDAkhaMDikaraNaM palibhepro bhaNNati, jo evaM kareti tassa mAsalahuM / jaM pajjataM tamalaM, daDhaM thiraM aparihAriya dhuvaM tu| * lakkhaNajuttaM pAyaM, taM hotI dhAraNijja tu // 2156 / / gatArthAH // 2156 // etesu causu padesu solasa bhaMgA / pralaM thiraM dhuvaM dhAraNijja, esa paDhamo bhNgo| sesA kaayvvaa| etto egatareNaM, guNeNa savvehi vA vi saMjuttaM / je bhittaNaM pAdaM, paridRve ANamAdINi / / 2160 // kaMThA // 2160 // bhittuM priveNti| imesi virAhaNA haveja - addhANa-NiggayAdI, jhAmiya sese va teNa paDiNIe / Aya para tadubhae vA, asatI je pAvihiti dosA // 2161 / / praddhANa -NiggatA sAdhU prAgayA ajjhAyaNA, tehi te jAtitA, palibhiNNAdi paridRveti ki deMtu ? jati Na deti tAhe je te pAvihiti tamAvajjati / aha deMti appaNo hANi / AdisahAto asivaNiggatA aaagtaa| evaM momeNa, rAyaduTTha-gilANakAraNeNa / ___ ahavA -- tesiM ceva jhAmiyaM upakaraNaM parassa vA ubhayassa vA sehA vA paDuppaNNA bhAyaNA sati Na pavvAveMti, jaM te gihAraMbhe kAhiti tmaavjje| grahavA - aNNesiM saMbhotiyANaM sehA uvahitA, te bhAyaNANi maggati, jati Na deti apaNo hANi / ahavA - teNehi uvakaraNaM avahariyaM, appaNo parassa ubhayassa vA / evaM paDiNIehi avahitaM je dose pAvihiti tamAvajje // 2161 // addhANa NiggatAdI, Na ya dete hANi appaNo dete / gihibhANesaNa porisi, kAyANa virAdhaNamaDato // 2162 / / puvaDhaM gatArtha / palibhidiya paridRvitesu bhAyaNAsati jati gihibhAyaNaparibhoga kareti, praNesaNIyaM vA geNhati, bhAyaNe vA gavasaMto porisibhaMga kareti, bhAyaNaTThA vA aDato kAyavi rAhaNaM kareti // 2162 / / savvesetesu pacchittaM vattavvaM / etaddosapariharaNatthaM tamhA Na vi bhiMdijjA, jAtamajAtaM vigiMcate vidhiNA / visa vija maMta thaMDilla, asatI tucche ya bitiyapadaM // 2163 // visa-vijjAti-kayaM jAyaM, Nihosa prajAyaM, duvihaM pi jahAbhihinaM vighIe vigicae, kAraNe / bhidittA vi pariveti / visabhAviyaM vijjAe maMteNa vA abhiyojitaM thaMDilassa vA sati tucchaM vA DaharayaM Na takkajjasAhayaM, etehi kAraNehi bhidiuM pariTThaveti // 2163 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2156-2 paMcama uddezaka: 365 je bhikkhU vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palicchidiya palicchidiya parihaveti, pariTThavataM vA sAtijjati ||suu065|| khommiya kappAsAti vatthaM, uNNigakappAsAti kaMbalaM, raya-haraNaM pAyapuchaNaM, uvaggahiyaM vA, vA, palikhidiya zastrAdinA / je bhikkhU daMDagaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUI vA palibhaMjiya palibhaMjiya pariTThaveti, parihaveMtaM vA sAtijati // 0 // 66 // hatthehi prAmoDaNaM palibhaMjaNaM / pAyammi ya jo u gamo, NiyamA vatthammi hoti so ceva / daMDagamAdIsu tahA, puvve avarammi ya padammi // 2164 // je bhikkhU aireya-pamANaM rayaharaNaM dharei, dharataM vA sAtijjati ||suu0||67|| rapo dave bhAve ya / taM duvihaM pi rayaM haratIti rayoharaNaM / pratiregaM dhareMtassa mAsalahuM / gaNaNAe pamANeNa ya, hINAtirittaM ca avcitovcito| jhusiraM khara-pamhaM vA, aNegakhaMDaM ca jo dhAre // 216 // savvesu vi jhusiravajjesu mAsalahuM, musire caulahuM, gaNaNAe udu-baddhe ega, vAsAsu do, pamANapamANeNa battIsaMguladIhaM / jati hINaM etto pamANApro kareti to proNamaMtassa kaDiviyaDaNA, apamajjaMtassa : pANavirAhaNA, atiritte adhikaraNaM bhAro ya saMcayadosA ya / ahavA - sAratte egaM ghareti taM hiMDaMtassa ullaM, jati teNa ulleNa pamajjati to uMDayA bhavaMti, tAriseNa pamajjaMtassa prasaMjamo, apamajjaMto asNjto| bhAriye prAyavirAhaNA / porappamANAto jaM UNaM taM avaciyaM, tammi bhAmANavirAhaNA, jaM porappamANAto atirittaM taM uvaciyaM tammi bhAro bhayaparitAvaNAdi, atirite adhikaraNaM ca sNcpdosaa| jhusiraM koyagaNapAvAragaNavayagesu pratiromadhUlayaM vA jhusiraM vA etesu saMjamavirAdhaNA / paDilehaNA ya Na sujjhati / kharA NisaDDA dasApro jassa taM kharapamhaM / ettha pamajjaNe kNthumaadiviraadhnnaa| praNegasivvaNIhi aNegakhaMDamusiraM bhavati, ettha vi sNjmviraahnnaa| sivvaMtassa ya suttatthapalimaMtho / 2165 / jo evaM dhareti - so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvai jamhA tamhA, Na vi dhAre hINamairittaM // 2166 / / hINe kajjavivattI, atirege saMcato a adhikaraNaM / jhusirAdi uvarimesu, virAhaNA saMjame hoti // 2167 / / battIsaMgulAto hINataraM / zeSaM gatArtha // 2167 / / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre hINAdhie ya porA, bhANavivattIya hoti bhAro ya / kaDiviyaNAya adIhe, uNNama uDDAhamAdIyA ||2168|| porA hoNaM avaciyaM, ahiyaM uvaciyaM hINe bhAyaNavivattI, adhie bhAro battIsaMgulAto hI pradIhaM bhavati, tammi uNamaMtassa kaDitriyagA, prati zroNate ya jalaharapalaMbaNe uDDAho / / 2168 / / uDu-vAsAsu dharaNe imaM pamANaM - egaM uDubaddhammi, vAsAvAsAsu hoti do ceva | daMDo dasA ya tassa tu pamANato doNha vI bhaiyA // 2166 // jati daMDo hatthamANo to dasA aTTaMgulA / iha daMDAhaNAto gammadaDiyA roharaNapaTTago vA / zrah ist volo to dasA bAraMgulA / aha daMDago chavIsaMgulo to dasA cha aMgulA / evamAi bhayaNA // 2166 / / imerisaM dhareyavvaM - paDipuNNa hattha pUrima, juttapamANaM tu hoti NAyavvaM / appolammi tumheM, ca egakhaMDaM ca'NuSNAtaM // 2170 // battIsaMgulara DipuNaM bAhiraNisajjAe saha hatyapUrimaM, erisaM juttaramANaM roharaNaM / pollar3ayaM pollaM pollaM, jbhusi ramityarthaH, maupra dasammi u pomhaM, egakhaDaM ca erisaM praguNAtaM / / 2170 / / bhave kAraNa jeNa savvANa vi dharejjA - [ sUtra - 68-72 citiyapadamaNappajjhe, asai puvvakaya dullabhe caiva / sahe thulleya khare, egassa satI ya dugamAdI || 2171 // aNappo savvANi kare ghareti vA / appajjho vi prasati jahAbhihiyassa hINAtirittie karejja vA, puruvaktaM vA hINAtirittAdiyaM dullabhaM vA jAva labhati tAva hINAtirittAe vi ghareti, asatIe saha vA bhareti, thUlaM vA ghareti, kharadasaM vA ghareti, egakhaMDassa vA asati dugati- khaMDa dhareti // 2171 // sahe kareti dhullaM, u ganbhayaM parihareti taM dhulle / jhusire'vaNeti lome, kharaM tu ullaM puNo malae || 2172 // he yahaNapaTTatelaM gabbhayaM kareti / hathUlo raharaNAdRto tAhe rayaharaNagabbhayaM parihareti / bhae vA dhUle taM paTTayaM parihareti / romajbhusire to rome zravaNeti / graha kharadasaM tAhe ulleDaM puNo malijjati / / 2172 // je bhikkhU suhumAI rayaharaNa- sIsAI kareti, kareMtaM vA sAtijjati // 0 // 68 // humA sahA, rayaharaNamIsagA dasAno 1 je bhikkhu suhumAI, karejja syaharaNa- sIsagAI tu / so ANA aNavatthaM, micchatta - virAdhaNaM pAve ||2173 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 bhASyagAthA 2168-2178 ] paMcama uddezaka ime dosA - mULesu sammaddo, jhusiramaNAiNNadubbalA ceva / suhumesu hoMti dosA, bItiyaM kAsI ya pucakate // 2174 // mUDhesu sammaddadoso, bhusiradoso, sAdhUhi praNAiyo, dubbalA ya bhavaMti / bitiyapadaM praNappajjhAi pubakate vA / / 2174 // je bhikkhU rayaharaNaM kaMDUsaga-baMdheNaM baMdhati, baMdhataM vA sAtijjati ||suu0||66|| kaMDUsagabaMdho NAma jAhe rayaharaNaM tibhAgapaese khomieNa uNNieNa vA coreNaM veDhiyaM bhavati tAhe uNiyadoreNa tipAsiyaM kareti, taM cIraM kaMDUsagapaTTapro bhaNNati / kaMDUsagabaMdheNaM, tajjaitareNa jo u rayaharaNaM / baMdhati kaMDraso puNa, paTTau ANAdiNo dosA // 217 // vANAigo dosA mAsalahuM ca // 2175 / / ime ya do dosA - atiregauvadhiadhi karaNameva sajjhAya-mANa-palimaMtho / kaMDsagabaMdhammI, dosA lobhe pasajjaNatA // 2176 // atiregovahi niruvanogatAyo ya adhikaraNaM, tassa siJcaNadhovaNA baMdhaNa - muyaNehi suttatthapalimayo, ya pasaMgo, NaTe hiya-vissariehiM ya adhitI bhavati // 2176 / / vitiyapadamaNappajjhe, asatIe dubale ya paDipuNNe / etehiM kAraNehiM, saMbaddhaM kappatI kAuM // 2177 / / egammi paeme dubbalaM, tAhe paDisaDiM kareMti, apaDipuNNaM vA teNa veDhettA hatthapUrimaM kareMti / etehi kAraNehiM tathaiva thiggalakAreNaM saMbaddhaM kareti, jeNa egapaDilehaNA bhavati / :2177 / / je bhikkhU rayaharaNaM avihIe baMdhati, baMdhataM vA sAtijjati // 10 // 7 // avasavvAdi avidhibNdho| je bhikkhU rayaharaNaM ekkaM baMdhaM deti deMtaM vA sAtijjati ||suu0||71|| egabaMdho egapAsiyaM / je bhikkhU rayaharaNassa paraM tiNhaM baMdhANaM dei, deMtaM vA sAtijjati ||suu0||72|| tipAsitAto paraM caupAsiyAdi / prANAdigo ya dosA / bahubaMdhaNe sajjhAyajhANe ya palimayo ya bhavati / etesiM tiNha vi suttANa imo attho| tiNhuvari baMdhANaM, DaMDa-tibhAgassa he? uvari vaa| doreNa asariseNa va saMtaraM baMdhaNANAdI // 2178 // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 sabhApya cUrNike nizIthamUtre [ sUtra - 73-75 daMDatibhAgassa jati TTA baMdhati, uvari vA baMdhati asariseNa vA doreNa pratajjAieNa baMdhato vA maMtara doraM kareti to prANAtiyA dosA, savvesu mAsalahu ||2278 // jamhA ete dosA aNNAsati tajjAtiyassa / / 2180 // tamhA tipAmiyaM khalu, daMDatibhAge u sarisadoreNaM / raharaNaM baMdhejjA, padAhiNa NiraMtaraM bhikkhU || 2176|| citiyapada maNappajjhe, baMdhe avikovite va appajjhe / jANate vA vi puNo, matI aNNassa dorassA ||2180|| je bhikkhU rayaharaNaM aNisaGkaM dhareti, dharetaM vA sAtijjati ||sU0||73 || si NAma tatkarehiM pradiSNaM tassa mAsalahu prANAdiNo ya dosA | NijjuttI imA - davve khette kAle, bhAve ya cauvvidhaM tu aNisaGkaM / bitiya viya AesI, jaM Na vi diSNaM gurujaNeNaM // 2181 paMcatirittaM davve u, accitaM dullabhaM ca dosuM tu / bhAvammi vannamollA, aNaNuNNAyaM va jaM guruNA ||2182|| davato paMcahaM iritaM uggiyaM uTTiyaM saNa vaccaya muMja- piccaM vA / etena paMcahaM parato NAguNAtaM, "dolu" khetta-ka: lesu jaM praccittaM dullabhaM vA taM gAguSNAtaM, bhAvato jaM vaNNaDDhaM, mahadvaNa-mollaM taM No titthakarehi siTuM Na dattamityarthaH / va, grahavA bitizro Aemo - jaM gurujaNeNa no praNunnAyaM taM praNisihaM / / 2182 / / ete sAmaNNataraM, rayaharaNaM jo dhajja NisaGkaM / ANAti virAhaNayA, saMjama mucchA ya teNAdI || 2183 || - - mahaddhaNe vaNNaDDhe vA mucchA bhavati / rAgo rAgeNa saM jamavirAdhaNA, teNAtiehiM vA harijjati / / 2183 / / citiyapada maNappajjhe, dharejja avikovite va appajjhe / jANate vA asatI, dharejja asivA divegAgI || 2184 // zrasiveNa egAgI jAto / teNa kassa giveeu ? gurU Natthi / evaM praNisaTTaM pi gharejja / / 2184 // je bhikkhU roharaNaM vosaGkaM dhareDa, dharaMtaM vA sAtijjati ||40||74 || AuggahakhettAo, pareNa jaM taM tu hoti vosa / AreNamavosa, bosa vareMta ANAdI || 2185|| Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2176-2161 ] paMcama uddezaka: 366 vosaTuM NAma prAuggahAto pareNa / jaM puNa prAtogahe vaTTati taM pravosaTuM / prAyapamANaM khetaM Ayoggahe / iha puNa rayoharaNaM paDucca samaMtato hatyo, hatyApro paraM Na pAvati tti vosardU bhaNNati // 2185 // vosa?-dharaNe ime dosA - mUiMgamAti-khaite, apamajate tu tA virAdheti / sappe va vicchuge vA, jA geNhati khaie AtAe // 2186 // mUiMgA pipIlitA etAhi khatito, AdisahAto makkoDagAtiNA / jati apamajjiuM rayoharaNeNa kaMDUyati to virAheti / rayaharaNaM apAveto vA sahasA kaDUyati to virAheti / prAruTTho sappo vicchugo vA prAgato jAva rayaharaNaM geNhati tAva khaino mato, prAyavirAhaNA // 2186 / / bitiyapadamaNappajjhe, dhotulla-gilANa-saMbhamegatare / asivAdI paraliMge, vosaTuM pI gharajjAhi // 2187|| aNappajjho dhareti, dhovaM vA jAva uccAdi, naisaMtaraNe vA ullaM, gilANo gilANapaDiyArago / uvvattaNAi karato, agaNi paMbhame vA dharato, asivAdikAraNeNa vA paraliMgaM gahiyaM / etehi kAraNehi TuMpi dharejja // 2187 // muhapotti-NijjAe, eseva gamo u hoi NAyavyo / vosaTTamayosaTTa, puvve avarammi ya padammi / / 2188 // muhapottiyaNijjAe eseva gamo vAsaTThAvosaTTesu putvAvarapatesu / / 2188 / / je bhikkhU roharaNaM abhikkhaNaM abhikkhaNaM adhiTThati, adhiTuMtaM vA sAtijjati ||suu0||7|| adhiTTa NAma jaM gisejjaveTie neva uvavisaNaM, evaM ahiTaNaM, mAsalahu, prANAdiyA ya dosA / tiNhaM tu vikappANaM, aNNatarAeNa jo adhiTejjA / pAuMchaNagaM bhikkhU, so pAvati prANamAdINi // 2186 / / ime tiNNi vikappA - dohi vi NisijjaNAha, ekkeNa va vitio tatiya pAdehiM / ahavA maggato ekko, dohi vi pAsehi doNi bhave // 2160 // misejjaNA putA bhaNgati, tehi dohi vi uvavisati, ekako vikppo| egeNa vA bitimro vikppo| dosu pAyapaNhiyAm akkamati / tatigro vikappo / ___ ahavA- magato ti piTuto akkamati / ego vikappo / dosu pAsesu putorUesu akkamati / ete do vikppaa| ete vA tiSNi / / 2160 / / bitiyapadamaNappajjhe, adhiTe avikoktei va appajjhe / jANate vA vi puNo, masaga-teNAtimAdIsu // 2161 // 4 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 76-77 mUsageNa vA kuTTijjati teNagesu vA harijjati, prAdisadAto ceDarUvANi vA harejjA, paDiNIpro . vA teNa adhiTThajja // 2161 // 1 je bhikkhu raharaNaM ussIsa-mUle Thaveti ThaveMtaM vA sAtijjati | | 0 || 76 // je bhikkhu rayaharaNaM tuTTei, tuyataM vA sAtijjati taM sevamANe vajjati mAsitaM parihAraTThANaM ugvAiyaM || sU0||77 || 370 taM sevamANe zrAvajjati mAsitaM parihAraTThANaM ugvAiyaM / sIsassa samIvaM uvasIsaM vakAralopAt tatsthAnavAcI mUlazabdaH / sIsassa vA ukkhaMbhaNaM usIsaM TThavaNaM Nikkhevo suttapaDisedhitaM sevamANe zrAvajjatipAvati, pariharaNaM parihAro, ciTThati jammi taM ThANaM, lahugamiti ugghAtiyaM / je bhikkhU tuyate, rayaharaNaM sIsate ThavejjA hi / purato va maggato vA, vAmagapAse NisaNNo vA / 2162 || svagvartanaM tuyaTTaNaM zayanamityarthaH, vAmapAse, dAhiNapAse vA uvarihuttadasaM, pAdamUle vA Thaveti kevalaM NisaNNo, NisaNNo vA puramro maggao vA vAmapAse Thaveti // 2162 // so ANA aNavatthaM, micchatta - virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, dAhiNapAsammi taM kujjA ||2163|| tamhA viSNo siNo vA dAhiNapAse adhodasaM karejjA / / 2963 // vitiyapadamaNappajjhe, karejja avikovite va appajjhe / vAsa sati mUsaga teNagamAdIsu jANamavi || 2164|| // iti visesa - NisIhacuNNIe paMcamo uddesa samatto // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha uddezaka: paMcamaudde sAmro chuTTassa imo saMbaMdho ussIsaMga - gahaNeNaM, nisi suvaNaM nisi samubbhavo moho / gurulahugA cau mAsA, vRttA caumAsiyA iNamo || 2165 // 1 paMcamassa aMtime sutte ussIsaggahaNaM kataM, teNa rati suvaNaM vakkhAyaM, rAto suvvati, divasato kappati suviuM / rAto ya samubbhavo moho bhavati / teNa ya udiNNeNa koi mehuNapaDiyAe mAuggAmaM viSNaveja / esa saMbaMdho / grahavA - imo graNNo sabaMdho Aillaesu paMcasu uddesaesu guru lahu mAso bhaNito, iyANi caummAsiyA gurulahugA bhaSNaMti // 215 / - je bhikkhu mAuggAmaM mehuNapaDiyAe viSNaveti, viSNavetaM vA sAtijjati ||suu0||1|| mAtisamANo gAmo mAtugAmo / marahaTThavisayabhAsAe vA itthI mAuggAmo bhaNati / mihuNabhAvo mehuNaM mithunakarma vA mehunaM zrabrahmamityarthaH / mithunabhAvapratipattiH / paDiyA maithunasevanapratijJetyarthaH / vijJApanA prArthanA / adhavA - tadbhAvasevanaM vijJApanA, iha tu prArthanA parigRhyate / suttattho / pradhunA - niryuktivistaraH mAragAmo tiviho, divvo mANussato tirikkho a / ekkko vi yaduviho, dehajuto ceva paDimaju // 2166 // so mAtuggAmo tividho- divvo mANussato tiriccho / puNo ekkekko duvidho kajjati - dehajuto, leppagAdi paDimA jutto ya / / 2166 // dehajuto vi yaduviho, sajjIvo taha ya ceva NijjIvo / saNihitamasaNihito, duvidho paDimAjuto hoti // 2167 || Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-1 dehaM sarIramityarthaH / dehajuto puNa duvidho- saceyaNo aceyaNo ya / paDimAjutovi duvidho kajati - sannihiyo asannihiyo ya // 2167 / / esa divvabheto bhaNito / mANusa-tiricchaesu esa ceva bhedo bhaanniyvyo| divve acittadehajute imaM bhaNNati : paNNavaNAmettamidaM, jaM dehajutaM acetaNaM divyaM / taM puNa jIva-vimukkaM, bhijjati sa tadhA jaha ya dIvo // 2168 // yasmAdacittaM devazarIraM nAsti, tasmAt prajJApanA mAtraM / taM puNa imeNa kAraNeNa natthi - jIvavimukkamettameva sa tahA bhijati, pradIpazikhAvat / / 2168 / / ekkekko vi ya tividho, jahaNNo majjhimo ya ukkoso| parigahiyamaparigahiro, ekkekko so bhave duviho // 2166 // so mAuggAmo divvAtiyo ekkeko tividho - jahaNNamajjhimukkoso / vANamaMtaraM jahaNaM, bhavaNajoisiyA majjhima, vemANiyaM ukakosaM / mANumesu pAyAvaccaM jahaNaM, koDuMbiyaM majjhima, daMDiyaM ukkosN| tiriesu jahaNe aya-elagAdi / majjhima va lavA - mahAsaddiyAdi, ukkosaM go-mahisAdi / ekakekkaM puNo saparimahApariggahabheeNaM duvihaM kajnati / / 2166 // sapariggaha puNo tividhaM imehi kajjati - pAyAvacca kuTuMbiya, daMDiyapariggaho bhave tividho / tavivarIo ya puNo, NAtanva'pariggaho hoti / / 2200 / etehi tihiM pariggahiya ga pariggahaM, eyavyatiritta apariggahaM // 2200 / / evaM tiyabhedaparUviyassa mA uggAmassa viNNavaNA duvihA - diTThamadiTThA ya puNo, viNNavaNA tassa hoi duvihA u / obhAsaNayAe yA, tabbhAvAsavaNAe ya // 2201 // viNavaNA duvidhA / probhAsaNatA prArthanatA, mathunAsevanaM tadbhAvAsevanaM // 2201 / / iyANi etesi bheyANaM probhAsaNAe tabbhAvAsebanAe ya pacchittaM bhaNNati / tattha paDhamaM tabbhAvAmevaNAe bhaNNati - mAsagurugAdi challaha, jahaNNae majjhime ya ukkose / apariggahitacitte, divAdiTTha ya dehajute / / 2202 // divve dehajutte acine aparigahaM jahaNaNayaM adiRs sevati mAsaguru / didve kaa| eyammi ceva majjhimae pradihra Gka / diDhe thaa| eyammi ukkosae adihra shraa| diDhe / eyaM apariggahaM gayaM // 2202 / / iyANi etaM ceva acittaM pAyAvaccapariggahaM bhaNNati - caulahugAdI mUlaM, jahaNNagAdimmi hoti accitte / tivihe apariggahite, diTThAditu ya dehajute // 2203 / / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 bhASyagAthA 2198-2207] . SaSTha uddezaka: 373 divve dehajute pracitte pAyAvaccapariggahe jahaNNae adiDhe cha / didve kaa| eyammi ceva majjhimae aditu i / diDhe / etammi ceva ukkosae pradiTTe dilai pharkI / koDubie caugurugAto ADhataM aDDokkaMtIe chete ThAti / daMDiya - paDiggahe challahuyAto mADhataM aDDhokkaMtIe mUle ThAti / gataM acittaM // 2203 / / iyANi sacittaM bhaNNati - catugurugAdI chedo jahaNNae majjhime ya ukkose / apariggahite dehe, diTThAditu ya saccitte // 2204 // divve dehajute sacitte apariggahe jahaNNae pradiTe DrA / didve pha, eyammi ceva majjhimae aditu ph| didve phrI / eyammi ceva ukkosae adiDhe A / diDhe cheto / divvaM sacittaM apariggahaM gataM // 2205 / / iyANiM sapariggaha challahugAdI carimaM, jahaNNagAdimmi hoti saccitte / tivihe ti-pariggahite, diTThAdiDhe ya dehajute // 2205 // divvaM dehajuttaM sacittaM pAyAvaccapariggahaM jahaNNayaM adiDhe / diTTe phrama / eyammi ceva majjhime aditu cheto / didve mUlaM / koDaMbiyapariggahe chaggurugAto aNavaDhe ThAyati / daMDiyaparaggahe cheyAti pAraMcie ThAyati / / 2205 // divvaM dehajuyaM gataM / iyANi paDimAjutaM bhaNNati / tathimo atideso - saNNihitaM jaha sa-jiyaM, accittaM jaha tathA asaNNihitaM / paDimAjutaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva / / 2206 / / jahA divvaM dehajuyaM sacittaM bhaNiyaM saNihiyaM paDimAjuyaM vattavvaM / jahA divvaM dehajuttaM pracittaM bhaNiya, tahA prasaNNihiyaM paDimA juttaM vattavvaM / divvaM gataM / iyANi mANusaM tirikkhajoNiyaM ca bhaNNati / te vi avisiTThA evaM ceva bhANiyanvA // 2206 / / NavaraM-imo viseso pacchittaM dohi guru, divve gurugaM taveNa maannusse| tericche dohi lahU, tavArihaM viNNavaMtassa // 2207 // je dive tavArihA te dohiM vi tavakAlehiM gurugaa| mANusse je tavArihA te tvgurugaa| tericche je tavArihA te kAlaguru / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra ahavA - dohiM vi tavakAlehiM lahugA / tabbhAvAsevaviNNavaNAe evaM pacchittaM vuttaM / ahavA - imo aNNo tanmAvAsevaNapAyacchittadANavigappo / tiSNi payA tericchA ThAveyavvA-divva-maNuya-tiriyA / tesimaho do patA ThAveyabvA- dehajuttaM, paDimAjuyaM ca / tesi pi graho tiNi payA ThAveyavA-jahaNa majjhima mukkosaM ca / tesimadho tiNi payA ThAveyabvA-pAyAiya - koDubiya-daMDiyasapariggahA / tesimaho do payA ThAveyavyA-acittaM, sacittaM ca / tesimaho do payA ThAveyavA - adilR diTuM ca // 2207 // evaM ThAviesu imA gAhA paDhiyavvA - ayamaNNo u vigappo, tivihe tipariggahammi NAyavvo / sajieyara paDimajue, divve mANussa tirie ya // 2208 // "tiviha" tti - jahaNNAdiyA tipariggahiyA pAyAtiyA tiyA sajIyaM-saceyaNaM, iyaraM ca aceyaNaM / paDimAjutaM samNihiyaM asaNihiyaM ca / divvAdiyaM ca tivihaM, casaddAmo diTuM adiTuM // 2208 // etesiM aho ime satta pAyacchittapayA ThAveyavvA - cattAri chacca lahuguru, chammAsizro chero lahugagurugo ya / mUlaM jahaNNagammi vi, NisevamANassa pacchittaM // 2206 // caulahugaM cauguru challahu chagguruM challahuchedo chagguruchedo mUlaM ca / ete aDhokkatIe cAreyavvA / imo cAraNiyappagArodivve dehajute jahaNNae pAyAvaccapariggahe acitte pradiTTe dduu| didai thaa| divve dehajute jahaNNae pAyAvaccapariggahe sacitte adiDhe DvA / diDhe / divve dehajute jahaNNae koDubiyapariggahe acitte pradiDhe / diTTe phrI / divve dehajute jahaNNae koDubiyapariggahe sacitte adiDhe phrI / diDhe challahuchedo / divve dehajute jahaNNae daMDiyapariggahe acitte adiTuM / diDhe / (chagguruchedo) divve dehajute jahaNNae daMDiyapariggahe sacitte adiTe chagguruchedo, diDhe mUlaM // 2206 / / eyaM jahaNNAte tabbhAvaviNNavaNAe' ya bhnniyN| iyANi majjhime - cauguruga chacca lahu guru, chammAsiya chedo lahuga gurugo ya / mUlaM aNavaTThappo, majjhimae sevamANassa // 2210 // eseva cAraNiyappagAro, NavaraM-caugurugA pAraddhaM praNavaDhe ThAyati // 2210 // 1 sevnnaae| Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 2208-2217 ] SaSTha uddezakaH iyANi ukkosaM - tava chedo lahu gurugA, chamAsiu mUlasevamANassa / aNavaTuppo pAraMcio ya ukkosaviNNavaNe // 2211 // tavagahaNAlo challahu chggurugaa| cheyaggahaNAto challahuchedo, chgguruchedo| sesaM gNthpsiddh| ettha challahu pADhattaM pAraMcie ThAti / dehajuttaM gataM / / 2211 // imaM paDimAjuyaM - saNNihiyaM jaha sajiyaM, accittaM jaha tahA asaNNihiyaM / paDimAjuyaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva // 2212 / / pacchittaM dohi guru, divve gurugaM taveNa mANusse / tericche dohi lahu, tavArihaM viNNavetassa // 2213 // pUrvavat / ete pacchittA divve dohiM gurU, maNusse tavagurU, tericche kAlagurU / ahavA-dohiM lahu / ahavA - maNusa-tiriesu imo aNNo vikppo| ahavA - jaM bhaNiyaM taM dilve ceva // 2113 // . iyANi mANusa - tiriesu bhaNNati / tattha vi imaM maNuesu - - caugurugA chaggurugA, chedo mUlaM jahaNNae hoMti / chaggurugA chedo, mUlaM aNavaTThappo ya majjimae // 2214 // mANussaM jahaNNaM pAyAvaccapariggahaM adiTuM sevati kaa| diDhe ma / koDubie aditu sevati / didve chedo| daMDie pradiTTe sevati chedo, didve mUlaM / evaM jahaNNae / majjhime pacchaddhaM - chagguruga ADhattaM aNavaDhe ThAti // 2214 / / imaM ukkose chedo mUlaM ca tahA, aNavaThThappo ya hoti paarNcii| evaM diTThamadiTTe, mANusse viSNavetassa // 2215 / / cheyAto pADhataM pAraMcie ThAti // 2215 // mANusaM gayaM / iyANi tiriyANaM . caulahugA caugurugA, chedo mUlaM jahaNNae hoti / cauguru chedo mUlaM, aNavaThThappo ya majjhimae // 2216 // chedo mUlaM ca tahA, aNavaThThappo ya hoti paarNcii| evaM diTThamadiDhe, tericchaM viNNavetassa // 2217 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-1 jahA mANuse cAraNA tahA eyammi daTThavvaM / / 2217 // mehuNabhAvo tabbhAvasevaNe sevagassa pacchittaM / vuttaM vocchAmetto, aobhAseMtassa pacchittaM // 2218 // mehuNasevaNaM tadbhAvasevaNA, tAe pacchittaM bhaNiyaM / ahavA - imo aNNo tadbhAvasevaNe pcchitvikppo| mAsaguru caugurugA, do catugurugA ya lahuya lahuyA ya / do catulahugA ya tahA, divve mANussa tericche // 2216 // avisesite dehasaMjutte pracitte apariggahe adiTe mAsaguru / didve cauguru pravisesite dehasaMjutte sacitte avisesiyapariggahe aditu cauguruM / diTe vi cauguru / mavisesite dehajute apariggahe acitte aditu maaslhuN| diDhe caulahu~ / avise site dehajute acitte avisesa - pariggahe adiDhe caulahu~ / diThe vi caulahu / divva-mANusa-tiriesu pravisesiyaM bhaNiyaM // 2216 // evaM dehajuyaM gayaM / imaM paDimAjuyaM - saNNihiyaM jaha sajiyaM, aJcittaM jaha tahA asaNNihiyaM / paDimAjuyaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva // 2220 // pacchittaM dohi guru, divve gurugaM tave mANusse / tericche dohi lahU, tavArihaM viNNavetassa // 2221 // pUrvavat // 2222 // tabbhAvasevaNo tatigro vikappo gayo / "vocchAmetto probhAsaMtassa pacchittaM" ti asya vyAkhyA - aMvisesitamaddiDhe, gurugo diDhe ya hoti gurugA u / divyanaraadiTTa gurugo, diDhe gurugA ya dohiM pi // 2222 / / divva-maNuya-tiriyaviseseNaM avisesiyaM probhAsati adiTTe mAsaguru / diDhe cugurugaa| iyANi - visesiyaM diTuM adiTuM probhAsati / (devesu madiLe) mAsaguru), naresu (adi8) probhAsati mAsaguru / evaM ceva dohiM vi dilaisa caugurugA // 2222 / / tiriyamacetasacete, guruo adiDhe diDe culhugaa| aobhAsaMtassevaM, tabbhAvAsevaNe vuttaM // 2223 // 1 gaa02218| Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 bhASyagAthA 2108-2216] SaSTha uddezakaH tirieSu ceyaNe praceyaNe vA pradiDhe probhAsati maasguru| dosu vi didvesu ghulhugaa| eyaM probhAseMtassa vuttaM / tabbhAvAsevaNe puNaH purA vuttaM / / sIso pucchati - sacitte probhAsaNaM bhavati, acitte probhAsaNA kahaM saMbhavati ? pAyariyo Aha - pracitte saMkappakaraNA ceva probhAsaNA // 2223 // etesAmaNNataraM, mAuggAmaM tu jo u vissnnve| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 2224 // pUrvavat / / 2224 / / paDimAjuttaM jaM saNNi hiyaM taM duvidhaM - patA, bhaddA vA / saNNihiya-bhaddiyAsu, paDibaMdho giNhaNAdio dosA / paMtAsu laggakaDaNa, khittAtI diTTha patthAro // 2225 // paDimAjute saNihite bhaddiyA ithivinbhame kareja, tAhe tatyeva se paDibaMdho bhavejja / esa pradiThe doso| praha keNati diTTho tAhe uDDAho geNhaNa - kaDDhaNAdagro dosA / paMtAsu ime pradi8 dosA paMtA -paDisevaMtaM tatyeva lagejja, zvAnavat / aha keNai diTTho tAhe geNhaNAdayo dosA / ahavA - sA paMtA khittAtiyaM karejjA / diTTe patthAradose y| patyAro NAma eyasta gatyi doso, aparikkhaya-dikkhagassa (praha) doso, // 2225 // ete saNNihite dosA vuttA / ime asaNihite - emeva asaNNihite, laggaNa-khettAdiyA gavari Natthi / tattheva ya paDibaMdho, diDhe gahaNAdiyA ubhe||2226|| diDhe geNhaNAdiyA dosA asagihie vi bhvNti| "ubhae" ti appaNo parassa ya prAyariyAdINaM // 2226 // suttaNivAto etthaM, caugurugA jesu hoti ThANesu / uccArita'ttha sarisA, sesA tu vikovaNaTThAe // 2227 // vitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA vi duviha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdira jA jahiM jayaNA // 2228 / / aNappajjho viSNavejjA vi Na ya pacchittaM paavejaa| appajjho vA duvidhe teicche karejjA-saNimitte aNimite vA mohodae tigicchA // 2228 // tathimA jayaNA mohodaya aNuvasame, kahaNe akaheMta hoMti gurugA u / kahitopehA gurugA, jaM kAhiti jaM ca pAvihitI // 2226 // 48 . Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizItha sUtre [ sUtra - 1 sAhusa mohe udiNeM praNuvasamaMte prAyarissa kaheyavvaM / jai prAyariyassa na kaheti to sAhussa guru pacchitaM / graha kahite prAyariyo uvehaM kareti to prAyariyassa caugurugA, uvehakaraNe jaM so mohodayA hatthakammAti kAhiti taM savvaM prAyariyassa pacchitaM jaM ca geNhaNAdiyaM uDDAhaM pAvihiti taM piyari pAvati / / 2226 // 378 pADayaM tamhA rieNa duvidha - mohodae teicchaM givvigatimAti kAraveyadhvaM / NivvitiyaM kareu / taha viNa dvite NivvItiyaM nibbalaM zrAhArei / taha vizramaM zrayaMbilAti uddhaTTAgAiyaM pi pratikkato tAhe praTTANesu ThAyati, duvakkhariyaM duvidhetegicchammI, NiccIitiyamAdiyaM atikkato / saddahatthe, pacchA'citte gaNe doccaM // 2230 // taha vi te saddapaDibaddhaM gacchati / taha va vi te sAgArie hatthakammaM karei | taha vicit itthIsarIre bIyanisaggaM karei | - taha vi zrate "gaNe docca" tti piTTito gaNassa do bhageNa kaDhipaDimevati / esa akkharattho || 2230 // yANi etI caiva gAhAe savittharo grattho bhaNNani uvabhutta-therasaddhi, sadajutA vamahi taha vi uThate / accitta- tiriya - NArisu, gAriM NicvegalakkhejA || 2231 / / 1. aTThANa sadde " tti asya vyAkhyA - sunabhogiyo je therA tehi saddhi duvakkhariyAtipADage saddapaDibaddhAe yaThAyati, jati NAma prAligaNotragUhaga- cuMbaNetthiMsad paricAraNasadda vA souM bIyanisago bhavet ! 2" pacchA gracitte" ti grasya vyAkhyA - "acitta" pacchaddhaM / taha vipracite tiriya - gArI sarIraM paDivati tiNi vArA / taha va mANusIe pracittasarIre taM puNa jaDa gibvaMgaM to khayaM karei mA veyAlo hi tti / tattha vi tiNi vArA ||2231 // taha ki ahaMte "gaNe doccaM" ti doccaggahoNaM bitimro bhaMgo gahito | bitiyabhaMgaggahaNAlo cattAri bhaMgA sUtitA / te ya ime - saliMgeNa saliMge / saliMgeza aNNaliMge / RNaliMgeNa saliMge / aNaliMgeNa praNAliMge / saliMgaTTite liMge seviyadhvaM / 1 gA0 2230 / 2 gA0 2230 ww Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2230-2236] SaSTha uddezakaH taM puNa imAe jayaNAe liMgeNa cetra kiDhiyA, diyAsu jA tiNi teNa paramUlaM / tatto cautthabhaMge, seMsA bhaMgA paDikkuTThA // 2232 // saliMgeNa paraliMge sevamANo gaNAmro upamuttathairehiM sadi aNNavasahIe ThAvigjati / tatthaMdhakAre kiri-saDDhoe melijjati, jahA aNNoNaM Na passaMti / evaM tiSNi vArA / jati uvasaMtaM sudaraM / uvasaMtassa pugur| tiNhaM vArANaM parato parisevamANassa mUlaM / taha vi aTuMto tato cauttha bhaMge sevati, tatya vi tiNi vArA, parato mUlaM / senA paDhama-tatiyabhaMgA paDikTThA // 2232 / / paDhamabhaMge imA bhavati - saddese sissiNi sajjha'tevAsiNI kula-gaNe ya saMghe ya / kulakaNNagA kulavadhU, vidhavA ya tahA saliMgeNaM // 2233 / / sadese paradese vA sissiNI paDisevati, sajjhiviyaM paDisevati, aMtevAsiNI paDicchimA / ahavA - sajhaMtigassa aMtevAsiNI bhartRjjiketyarthaH, kule ciyaM, gaNe ciyaM, saMdhe ciyaM vA sevati / bitiyabhaMgeNa imA jai paDisevati - pitRmAtRvizuddhA kulakanyAM abhiNNajoNI jati taM paDisevati, vigataSavaM vA raMDa, kulavadhU vA paDisavati saliMgeNa // 2233 // aittha bhaMgesu imaM pacchittaM - liMgammi ya caubhaMgo, paDhame bhaMgammi hoti carimapadaM / mUlaM cautthabhaMge. bitie tatie ya bhayaNA tu 2234 // saliMga paraliMgehiM cumNgo| tatya paDhamabhaMge paDisevaMtassa NiyamA carimapadaM / carime NiyamA mUlaM / bitiya tatiyabhaMgesu bhayaNA pacchitaM / / 2234 // bitiyabhaMge imA bhayaNA -- aNNattha saliMgeNaM, kannAgamaNammi hoti carimapadaM / vihavAe hoti Navabha, avihavaNArI ya mUlaM tu // 2235 / / 'aNNattha'' ti - aNNaliMgiNI, saliMgeNa paDisevati / kaNNaM carima, vihavAe praNavaTTho, pra-vidhavAe mUlaM // 2235 // ahavA - bitiyabhaMge ceva imaM pacchittaM / adhavA pAyAvaccI, koDaMbiNi daMDiNI ya liMgeNaM / mUlaM aNavaThThappo, caramapadaM pAvatI kamaso // 2236 / / pAyAvaccIe mUlaM, koDaMbiNoe praNavaTuM, DaMDiNIe carimaM // 2236 / / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-1 tatiyabhaMge imA bhayaNA aNNeNa saliMgammi ya, sissiNI sajhaMtigI kule carimaM / NavamaM gaNicciyAe, saMghaccIe bhave mUlaM // 2237 // aNNaliMgeNa saligi gaDisevati / sissiNi sajjatiyA, sissiNi kulecciyA, etesu carimaM, gaNecciyAte aNavaTTho, saMghecciyAe mUlaM // 2237 // bitiyabhaMgapaDisevaNAe aNuvasaMto carimabhaMgeNa paDisevati / tathimA jayaNA - gaMtUNa paravidesa, liMgavivegeNa saDhi kiDhigAsu / punvabhaNiyA ya dosA, parihariyavyA payatteNaM // 2238 // jammavihArabhUmImo vajjeuM paravidesaM gaMtUNa saligaM mottaM kiDhi-saDDhigAtiesu eka-do-tiSNivArA, parato mUlaM / pujvabhaNiyA ya ime-kaNNA kUlavadhU vidhavA amaccI raNo mahAdevI payatteNaM parihariyabvA // 2238 // sesAsu paDisevaMto imaM jayaNaM karei - joNI bIe ya tahi, caukkamayaNA u tattha kAyavvA / ega duga tiNi vAre, suddhassa u var3itA gurugA // 2236 // itthIe jAva paNapannaM vAsA Na pUreti tAva amilAyajoNI, prattavvaM bhavati, garbha ca gRhAtItyarthaH paNapannavAsAe puNa kassai atavva bhavati, Na puNa gambhaM gehati / paNapaNNAte parato No attavvaM, No ganbhaM gehati, esA dussama vAsasatAyue ya paDucca paNNavaNA parato puNa pAusaddhaM savAuya-vIsati-bhAga-sahiyaM esA amilAyajogI prAtavaM bhavati / kAlo- jAva - puru koDIyAyuyA parataH sakRt prasavardhAmaNyaH pramilANayonayazca avasthitayauvanatvAt / jassa paNapaNNavAsA Na pUraMti tassimo caubhaMgo - sabIyAe aMto bIyaM parisADeti, sabIyAe bAhiM, pravIyAe aMto, abIyAe bAhi / paNapaNNapUravAsAe esa ceva caubhaMgo / etya bIyagahaNAto attavadiNA gheppaMti // 2236 / / etesu bhaMgesu imaM pacchittaM - sabIyammi aMto mUlaM, bAhira-paDisADaNe bhave chedo| paNapaNNigAi aMto, chedo bAhiM tu chaggurugA // 2240 // paNapaNNavarisA jassa Na pUraMti tAe tisu attavadiNesu tArisAe sabIyAe aMto bIyapoggale parisADeti mUlaM / graha bAhiM to cheto| paNapaNNapUravarisAe sabIyAe aMto cheto| bahiM chaggurugA // 2240 / / aNNe bhaNaMti - chedo chagguru ahavA, dasaNha aMto bahiM va AreNaM / paNapaNNAyapareNaM, chagguru cauguruga aMto bahiM // 2241 // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2225-2238] SaSTha uddezakaH 381 uDDu-saMbhavadiNAo-jAva-dasadiNA Na pUreMti-tAva aMto cheto, bAhiM chagguru / "pAreNaM" ti - paNANavAmiyAe pAreNa ya evaM bhaNiyaM / sesasavabhaMgesu paNapaNNAe ya parato chappaNNAdivarisesu aMto chaggurugA, bAhiM ca uguru / evaM saNimitte aNimitte vA paDisevaMtassa esA jayaNA // 2241 / / teicchaM ti dAraM gataM / iyANi "abhiyoge" tti dAraM - kulavaMsammi pahINe, rajjaM akumAragaM paro pelle / taM kIratu pakkhevI, ettha u buddhIe pAhaNNaM // 2242 / / abhiproge Na paDisevejjA / tatthimaM uyAharaNaM - koi praputto rAyA pramaccehi bhaNipro praputtassa tujjha kulavaMse pahINe prakumArassa ya paropellehiti rajja, ki kajjau, bhaNaha-"tujha buddhIe pAhaNNaM vaTTati / " maMtIhi bhaNiyaM aMtapure koI khipau, tuha khettajjAyayA tuha te puttA / rAyA bhaNai-prayaso me bhvissti.| te bhaNati "jahA ayaso Na bhavati tahA kajjati / ime samaNA NiggaMdhA Na kahaMti, ete pavikhappaMtu / evaM kIrau / tAhe je taruNasaMjatA te gahiyA ekkammi pAsAe chUDhA // 2242 / / taruNINa ya pakkhevo, bhogehi nimaMtaNA ya bhikkhussa / bhottuM aNicchamANe, maraNaM va tahiM ca vasiyassa // 2243 / / suThullasite bhIte, paccakkhANe paDiccha gaccha thera vid / mUlaM chedo chagguru, cauguru lahumAso guru lahuzrI // 2244 // 'peDhe pUrvavat // 2234 // evaM tA ahiyogeNa paDisevaMtassa jayaNA bhnniyaa| " asiva-dubbhikkhAdisu" imA bahuAiNNe itaresu, geNhamANANa dullame bhikkhe / asivammi imA jataNA, bhikkhe ceva saMtharaNe // 2245 // "itaresu" pAsatyAisu bahuyA iNNe esaNANesaNehi gihanesu, sAhaNa emaNijje dullabhe, masive vA bhasaMdharato, dubhikkhe kA prasaMtharaMto, // 2235 // asiva dubhikkhANamaNAgayakAle prAriyANa imA sAmAyArI - lahugo ya hoi mAso, dunbhiAva-visajaNammi sAhUNaM / NehANurAgaratto, khuDDo vi ya NecchatI gaMtuM // 2246 // bhikkha pi ya parihAyati, bhogehi NimaMtaNA ya bhikkhussa / gehati egaMtarite, lahugA gurugA ya caumAsA // 2247|| paDisevaMtassa tahiM, chammAsA hoti cheda mUlaM ca / praNavaThThappo pAraMcio ya pucchA yatividhammi / / 2248|| *peDhe pUrvavat / NavaraM - tivihaM-divvaM mANussaM tericcha sagimittANimittodayA // 2248 / / 1 gA0 2226 / 2 gA0 366 / 3 gA0 2226 / 4 ga' 3 2, 374, 3 5 / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre je bhikkhU mAuggAmassa meduNavaDiyAe hatthakammaM karei, kareMtaM vA sAtijjati ||m ||2|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kaTTheNa vA kiliMceNa vA aMguliyA vA salAgAe vA saMcAleha, saMcAleM taM vA sAtijjati | | 0 ||3|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM saMbAhejja vA palimaddejja vA saMbA vAlima vA sAtijjati | | 0 ||4 // [ sUtra2-1 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe zraMgAdANaM telleNa vA gharaNa vA vasA vA NavaNIeNa vA abbhaMgejja vA makkheja vA abhaMgataM vA maktaM vA sAtijjati | | 0 || 5 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kakkeNa vA lodveNa vA paumacuNNeNa vA pahANeNa vA siNANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA uvvaTTei vA parivaDhe vA uvvaTTettaM vA parivvataM vA sAtijjati | | 0 ||6 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholeM taM vA padhoeMtaM vA sAtijjati | | 0 ||7| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM Nicchallei, picchalletaM vA sAtijjati ||suu0||8|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaMDiyAe aMgAdANaM jigghara, jigvaMtaM vA sAtijjati // 0 // 6 // je bhikkhu mAugAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM annagaraMsi acittaMsi soyaMsi pattA sukkapoggale nigvAyara, nigghAtaM vA sAtijjati ||0||10|| mAgAmo putravapro, taM pAuNAmaM higrae ThaveuM, "mama esA praviratima" tti kAuM evaM hiyae franUNa, Atmano hastakarma kareti / hastakarma pUrvaM varNitaM cauguru pacchittaM / grahavA "je" tti zise, bhikkhU putravaNito, mAuggAmo vi puvvavaSNizro tassa mAuggAagetiya hastakarma karoti, gaMgulyAdinA ghaTTayatItyarthaH aMgAdANaM / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2246-2254 ] SaSTha uddezaka: 303 mAtuggAmaM hiyae, NivesaittANa hatthakammAdI / je bhikkhU kujjAhI, taM mehuNasaNNitaM hoti // 2246 // hatyAi-jAva-sotaM, paDhamuddesammi jo gamo bhnnito| mehaNaM paDiyAe, chamuddesammi so ceva // 2250 // iha puNa mAuggAmaM hiyae kAu kareti teNa ca ugurugaM / taM caiva bitiyapadaM, saccevaM "aTThANasaddahatyAdiyA jAva gaNe docca" ti / je bhikkhU mAuggAmaM mehuNavaDiyAe avAuDi sayaM kujjA kareMtaM vA ( sayaM bUyA, bUetaM vA) sAtijjati ||suu0||11|| bhivaskhU ya mAuNAmo ya putravaNito / jo taM sayamena avAuDi kareti / ahavA - sayaM cetra bUyA icchAmi te "prajja" ti pArye ! acelabhAvo, acelIyA apAvRtA ityarthaH, aMgAdANaM puvavaNitaM, pAsittae prekSitumicche kA / / je kujjA vyA vA, mAuggAmaM tu mehuNahAe / icchAmo te ajje, aceliyaM dadrumANAdI // 2251 // mathunecchayA prANAdiyA dosA bhavaMti / pareNa ya diDhe saMkA bhoiyaghADiyAtiyA dosA / / 2251 / / ahavA NAtaga kahaNa padose, sayaM daThUNa geNhaNAdIyA / AsuggahaNaM kIve, aMgAdANaM tu mA pehe // 2252 / / sA kuviyA NAyaga-bhotigAdINa kahejja, te padosaM gacchejjA, paTThA jaM kAhiti tamAvajje / ahavA - tAhe aMgAdANe dAtite so sayameva gahaNaM karejjA / tattha geNhaNa-kaDDhaNAtiyA dosA / / hovo ya prAsu paDisevaNaM karejja / ettha vi gahaNapadosAtiyA dosA / / ahavA - tAe dATyaM Na puNa paDisevaNaM deti ta he so citAe DhAMmacchati / jamhA ete dosA tamhA aMgAdANANi No pehe / / 2252 / / ki cAnyat - ahabhAvadarimaNammi vi, dosA kimu jo tadaDio pehe / ahiyaM taM baMbhavI, sUrAlogo va cakkhussa // 2253 // grahAbhAvo - adhApravRtti, mahAbhAveNa vi diTuM mohRdayaM bhavati, kimu jo mehuNaThI pehati / tassa palogaNaM vabhacAriNo ahiyaM bhavati jahA cakkhumsa murAlAyaNaM // 2253 // vitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdima jA jahiM jataNA // 2254 // * pratha. . .2226 2230, 2231 sakhyAkAH gAthAH punaH paThanIyAH) Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 sabhASya-cUNike nizIthamUtra [mUtra 12-13 bhageja vA kareja vA, paDhama tA bhaNAti, jati gocchati tAhe pravargati vi, abhiprogeNa vi balA pravaNAvijjati // 2244 // mohodayaaNuvasame, kahaNA akati hoti gurugA ya / kahitApehA guruyA, jaM kAhiti jaM ca pAvihiti // 225 // duvidhe teicchammI, nivvItiyamAiyaM atikte / aTThANa sadda hatthe, pacchA cittaM gaNa doccaM // 2256 // je bhikAva mAuggAmamsa mehaNavaDiyAe kalahaM kujjA, kalahaM bUyA, kalahavaDiyAe bUyA, kalahavaDiyAe gacchai, gacchaMtaM vA sAtijjati ||suu0||12|| mehagaTTI kucomasirAtipahi paMtAveti, jArima vA kAmAturo ullavati tArisa ceva bUyA, etesi ceva dasaNavaDiyAe vahI gro mAdhIgro vADagAgro gAmAgro vA bAhiM gacchati / jatthesa kAmakalaho saMbhavati / tassa ca guru / visayakalahetaraM vA, mAtugAmassa mehuNahAe / jo kujjA bUyA vA, bahiyA gacchejja ANAdI / / 2257 // kalaho duviho-vimayakalaho ito ya / itaro gAma kasAyakalaho / zeSaM gatArtha / 2257 / / imo visayakalaho - kAraNa va vAyAe, vAmapattAe visayakalaho tu / . caMDikkitaM va pAsaM, itaro puNa tIya asahIhi / / 2258 // vAmo kAmastatpravRttiH jA paMtAvakiriyA so kAyakalaho / jaM kAmAturo thI puruso vA ullavati so vAyakala ho| ruTThA caMDikitA, taM caMDikita kasAtiyaM pAsiUga sAhU tassArAhagaNimittaM tIse vipakohi maha jaM kalaheti, esa "iyaro" kasAyakalahetyarthaH / tAhe sA pArAhiyA paDisevaNaM payacchejja / / 2258 / / ime dosA - paDipakkho tu paduTTo, chobhaggahaNAdi ahava paMtAve / aNNesi pi avaNNo, NicchubhaNAdI ya diyarAo / / 2256 / / tIse paDipakkho saNAiyA iyare vA te paTThA saMjayassa chobhagaM dejja - NU gaM tuma eyassa bhANumassa kajja karesi, gehaNa kagAdie a dose pAvejja / ahavA - te paDipakkhA taM saMnayaM pAusejja vA haNejna vA baghejja vA mAreja vA, te paTThA agasAdhUga vi - pravaNaM vaejja, pAtosAdiyaM vA karejja / gAmavasahI pro vA NicchubhejjA, diyA / rAto thaa||2256|| vitiyapadabhaNappajjhe, appajjhe vA vividha teicche / abhiyoga asiva dRbhi kkhamAdima jA jahiM jataNA // 2260 !! Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 2245-22671 SaSTha uddezakaH 385 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe lehaM lihati, lehaM lihAvati, lehavaDiyAe vA gacchati, gacchaMtaM vA sAtijjati ||suu0||13|| mappaNo bhAvaM lihiuM mehuNaTThAe tassa paTThaveti / aNNeNa vi lihAveti / lihaNaDhAe vA bahi gcchti'| cuguru| leho duvidho - chaNNetaraM ca leho, mAuggAmassa mehuNahAe / je lehati lehAvati, bahiyA gacche va ANAdI // 2261 // chaNNo appagAso, iyaro pagaDo ya / / 2261 / / tattha chaNNo imo tiviho - livi bhAsA attheNa va, chaNNo itaro livIu jA jahiyaM / uttANattho sabhAsA, gato ya apyAhitaM vA vi // 2262 // - livI jA dohi miliu upAiyA / adhavA - daviDamAI jA jammi dese Nasthi / aNArayA tAsA chaNNA / attho - jaM appaI tAbhihANeNa lihitaM vA vavahiyaM vaa| "iyaro" acchaNNo - jA bahiM sarai livI tAe lihi| uttANaTuM sabhAsae vA lihai, vAiyaM vA phuDaviyaDatthaM saMdisai puriso imaM lahiu~ paTTavei pratthato'vavahitaM // 2262 // kAle sihi-NaMdikare, mehaniruddhammi aMbaratalammi / mita-madhura-maMjubhAsiNi, te dhannA je piyaashitaa.||2263|| payapaDhamakkharA viSNaveMti / ityI paDilehaM payacchai - komuti NisA ya pavarA, vAriyavAmA ya duddharo mayaNo / ghaMti ya sarayaguNA, tIse ya samAgamo Natthi // 2264 // paDhamapAyamavakharehi paDivayaNaM / imo vi itthileho - evaM pAusakAle, varisAratte ya vAsituM mehA / houM NibbharabhArA, turiyaM saMpatthiyA sarade // 226 // ihAvi pAdapaDhamakkha rehiM mAyabhAvapaNNavaNaM / tuha daMsaNa-saMjaNio , hiyae ciMtijamANa vilsNto| vaggati ya me aNaMgo, sogullogesu aMgesu // 2266 // likkhaMta-NijjamANe, appijjaMte kahijjamANe vA / dosA hoti aNegA, lihaga-NivedaMta-NitANaM // 2267 // 49 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 14-18 likkhato keNa diTTho tatthaM geNhaNAtiyA dosA / evaM Nijjato aMtarA keNa ti diTTho, gahito vA, zrappijjato bhotigAdiNA, saMdeso vA kahejjato suto keNai / pacchaddhaM gatArtham ||2267 // bitiyadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / 386 abhiyoga sati dubbhakkhamAdisa jA jahiM jataNA ||2268 || pUrvavat / / 2268 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThataM vA bhallAyaeNa uppAeMti, uppAetaM vA sAtijjati | | tena sevyamAnena puSyata iti poSaH, prAtmAnaM vA tena poSayatIti poSaH, tadarthano vA taM poSayatIti poSaH mRgI padamityarthaH / tasya aMtAni poSatAni / piTThie taM piTThataM prapAnadvAramityarthaH / tasyAMtAni piTThatAni / ut prAbalyena pAvayati uppAeti / jo evaM kareti tassa cauguruM / bhallAyagamAdIsuM, posaMte vA vi va piTThate / je bhikkhU uppAe, mehuNaTTAe prANAdI || 2266 / / prAdisahAto citrakamUlAdinA prANAdiyA ya dosA ||2266 // kiM NimittaM sotaM uppAeti ? 1 so sAhu tIe gAe paDiNIyateNa, "aNNe" tti je tassa gItA saMghADayo vA tassa paDiNIyayAe. * prAyatiheuM esa mamAyattA jaM bhaNIhAmi taM kajjitA karissati, daMsaNakoueNaM vA uppakkaM mameyaM daMsehitti kAuM / saMghADassa praciyattatA / tAhe sAhuM pucchati kathaM mama saMghADagassa ciyattA bhavejjAmi adhavA tAhe so bhaNAti ahaM te erisaM jogiyAlevaM demi, jega bhoigassa ciyattA bhavissasi / ahavA tassA tammi dese kici dukkhati tAhe pucchito bhaNati - imeNa zrasaheNa lipAhi tAhe pausisi / / 2270 // ime dosA - paDiNIyatA ya aNNe, AyatihetuM va koueNaM vA / cIyattA ya bhavissasi, pauNissasi tA imeNaM tu // 2270 || - diTThA va bhoieNaM, siTThe NIyA va jaM si kAhaMti / paritAvaNA va vejje, tuvare levaTThatA kAyA // 2271 / / sotaM vA 0 || 14 || taM paribhogakAle bhotieNa diTThe pucchiyA kimeyaM ? kahiyaM saMjaeNa me eyaM kathaM / egatarapamrosaM gacche / jaM te paMtAvaNAdi karissaMti tamAvajje, sAvajjaM prabhAgADhAtiveyaNaM vA pAvati ta saMjayassa pacchitaM / uddhAraNAe mUlaM / vejjA vA jaM kiriyaM kareMtA tuvaraTThayA levaTTyA vA kAe vavarovejja, ettha vi saMjayassa kAyaNiphaNaM // 2271 // saMjaNavA leve uvadiTThe zrAgamma kahejjA - uppakkame gattaM, pecchAmu Na jA se kIratI kiriyA / te cciya dosA diTThe, aMgAdANa pAsaNe je tu / / 2272 // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 2268-2277 ] SaSTha uddezaka: 387 tAe bhaNiyaM uppaka me gattaM pecchAso jA se kiriyA kijjati, te ceva savve dosA je aMgAyANapAmaNasute vuttA // 2212 / / bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / / abhioga asati dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2273 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA bhallAyaeNa uppAettA sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||suu0||15|| sItodaga viyaDeNaM, pAsate vA vi ahava piTuMte / je bhikkhU pAhittA, ucchole prANamAdINi // 2274 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duSidha teicche / abhiyoga asati dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA ||227shaa je bhikkhU mAuga massa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA uccholettA padhoettA annayareNaM aAlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA, AliMpetaM vA vilitaM vA sAtijjati // 20 // 16 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA uccholenA padhoettA AliMpattA viliyettA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA, abhaMgaMtaM vA makkheMtaM vA sAtijjati // 20 // 17 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThataM vA sotaM vA uccholettA padhoettA AliMpettA viliMpettA abhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNa-jAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUrvataM vA padhUtaM vA sAtijjati // 10 // 18 // sItode jo u gamo, NiyamA so ceva tellamAdIsu / gaMdhAdIesu tahA, puvve avarammi ya padammi // 2276 / / sItodageNa dese sabve phAsugAphAsugeNa uppilAvaNAiyA ya dosA, ghoyaM tellAiNA makkheyavvaM, etya ve te ceva diTThAiyA loddhAdiNA vA sugaMdhadavveNa, prAukAiyAdivirAhaNA // 2276 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA vi duvidha teicche / abhioga asatI dubhikkhamAdIsu jA jahiM jataNA // 2277 / / Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 samASya-cUNike nizIthasUtre [gUtra 21-36 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kasiNAI vatthAi dharaha dharataM vA sAtijjati / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDirAe ahayAI vatthAI dharei, dhareMtaM vA sAtijjati / je bhikkhU mAuggAmasassa mehuNavaDiyAe dhova-rattAiM vatthAI dharei dharataM vA sAtijjati / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDivayAe cittAI vatthAI dharei dharetaM vA sAtijjati / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vicittAI vatthAI gharei dharetaM vA sAtijjati / // 20 // 16 // // 20 // 20 // // 0 // 21 // // 0 // 22 // // 0 // 23 // mahayaM NAma taMtuggattaM, paribhogatteNa dharaNaM / ahavA - dhAraNaM praparibhogattaNeNaM, tesiM dAhAmi ti ghareti / pANAdiNA malassa pheDaNaM dhoyaM / te maliNA dhareti, gharaM aNubhaTTAettA saMkagijo bhavissAmi evaM prAyabhAviyAsu dhareti / ahavA- so ceva maliNo dhareti / varaM ma eyAno attaTTabhAvitAno maliNavAsassa vIsaMbhaM eMti / cittaM NAma egataravaNNujjalaM / vicittaM NAma dohi tihiM vA gandhehi vA ujjalaM; samvesu caugurugaM mANAdiyA ya dosA / aha je ya dhoyamaile, ratte citte tathA vicitte ya / mehuNNa-pariNNAe, etAi dhareMti ANAdI // 2278 // maile aNubhaDaheta, Atadvita bhAvitAsu vA vhtii| Ata-para-mohaudayaTThayAe sesANa dAhAmo vA // 2276 / / vahati NAma paribhogaM kareti / sesA taMtugayAiyA maila mottuM prAya-para-mohudayaTThayAe vhi| tesi vA dAhiti ghareti ti / jati deti jaM tApo kAhiti kammabaMdhappasaMgo ya dttttbyo| ahavA - deto diTTho karaNaM aNuvaghIte // 2276 / / vitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhioga asati dubhikkhAdisU jA jahiM jataNA // 2280 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe Amajeja vA pamajejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijati |mu0||24|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe saMbAhejja vA palimaddejja vA saMbAheMtaM vA palimaddataM vA sAtijjati ||suu0||2|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkheja vA bhiliMgejja vA, makvaMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijjati // 20 // 26 // Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2278 ] SaSTha uddezakaH 386 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe loga eNa vA kakkeNa vA ullollejja vA uvvaTTejja vA ullolataM vA uvvaTTetaM vA sAtijjati | | 0 ||27|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe sIdaga vigaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholeM taM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // sU0 ||28|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe apaNo pAe phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati ||0||26|| ** * je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kArya Amajjejja vA pamajjeJja vA zramajjataM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||sU0||30|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kArya saMbAhejja vA palimaddejja vA saMbAta vA palimadetaM vA sAtijjati ||sU0||31|| ga je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNI kArya telleNa vA gharaNa vA vasA vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgeja vA, maktaM vA militaM vA sAtijjati ||sU0||32|| je bhikkhU mAuggAmassa meNavaDiyAe appaNo kArya lodveNa vA kakkeNa vA ullollejja vA ubvaTTejja vA, ulloleMtaM vA uccataM vA sAtijjati | | 0 ||33|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kArya sIkhodaga-viyaDeNa va usiNodaga - viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA 'uccholeM yA padhotaM vA sAtijjati || 0 ||34|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNI kAyaM phumejja vA raejja bA, phutaM vA rataM vA sAtijjati | | 0 ||35|| ** * * je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNI kAryasi varNa Amajjejja vA pamajjejja vA zrAmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati || || 36 || 7 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 sabhASya- cUrNike nizodhasUtre [ sUtra 37-53 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gappaNo kAryasi varNa saMvAhejja vA palimaddejja vA, saMtrAtaM vA palimaddataM vA sAtijjati ||0||37|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaNa vA basAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA miliMgejja vA makkhataM vA bhiliMgeMtaM vA sAtijjati // | sU0||38|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe apaNo kAryasi varNa lodreNa vA kakkeNa vA ullollejja vA ubbaTTejja vA ulloleMtaM vA uvvadvetaM vA sAtijjati ||sU0||36|| je bhikkhU mAuragAmassa mehuNavaDiyAe appaNI kAryasi varNa sIodaga-viyaDeNa vA usiNodga - viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAtijjati | | 0 ||40|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaM phumejja vA raejja vA, phumeMtaM vA rataM vA sAtijjati ||0||41 // je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNI kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA siyaM vA bhagaMdalaM vA aNNagareNaM tikkheNaM satthajAeNaM acchidejja vA vicchidejja vA acchi daMtaM vA vicchi daMtaM vA sAtijjati / sU0||42 // | je bhikkhU mAumgAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDa vA pijagaM vA iyaM vA sivA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM cchidittA vicchidittA pUrva vA soNiyaM vA nIharejja vA visohejja vA, nohareMtaM vA visorhetaM vA sAtijjati // 0 // 43 // je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe apaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA siyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAMeNaM acchidittA vicchidittA nIharitA visohettA sIodaga viyaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA uccholejja vA pathoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati || mU0||44|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA sivA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2278 / SaSTha uddezaka: 361 acchidittA vicchidittA nIharittA visohettA uccholettA padhoetA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA, AlitaM vA vilitaM vA sAtijjati ||suu0||4|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM acchidittA vicchidittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA AliMpattA viliMpattA telleNa vA ghaeNa vA vasAe dA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhajja vA,abhaMgeMtaM vA makkheMtaM vA saatijjti||46|| je bhikkhU mAuragAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikakhaNaM satthajAeNaM acchidittA nicchidittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA AliMpettA vilipettA abhaMgettA maskhettA annayareNaM dhUvaNajAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUvetaM vA padhavetaM vA sAtijjati ||suu0||47|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAlukimiyaM vA kucchikimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya nIharai, nIharataM vA sAtijjati ||suu0||48|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAo nahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||46|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAI jaMgha-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||50|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kakkha-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||51|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo maMsu-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThavetaM vA sAtijjati ||suu0||52|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo vatthi-romAI kappejja vA ___ saMThavejja vA, kappetaM vA saMThavenaM A sAtijjati ||suu0||53|| Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 sabhASya-cUNi ke nizIyasUtre [ sUtra 54-76 je mikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo cakkhu-romAI kappejja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||54|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo daMte Aghasejja vA paghaMsejja vA. aAghasaMtaM vA pasaMtaM vA sAtijjati ||suu0||55|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo daMte uccholejja vA padhoejja vA, uccholataM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||suu0||56|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo daMte mejja vA raejja vA, . phUmataM vA raeMtaM vA sAtijjati ||suu0||57|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uddhe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjataM vA pamajjataM vA sAtijjati ||suu0||58|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uThe saMbAheja vA palimaddejja vA, saMvAheMtaM vA palimadeMtaM vA sAtijati ||suu0||56|| je bhikkhU mAuggAmassa mahuNavaDiyAe appaNo uDhe telleNa vA ghaeNa vA ksAe vA NavaNIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAtijati // 0 // 60 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe loddheNa vA kakkeNa vA ullo lleja vA ubaTTejja vA,ulloleMtaM vA uvaTTetaM vA saatijti||suu0||61|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uTTe sIaodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati ||suu0||62|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe phUmeja vA raejja vA, phumeMtaM vA raeMtaM vA sAtijjati // 50 // 63 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAI uttaroDAI acchipattAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijti||mu0||6|| Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2280] SaSTha uddezaka: je bhikkhU mAuggAmamsa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAI acchipattAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti||mu0||65|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi Amajjejja vA, pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||suu0||66|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi saMbAhejja vA, palimaddejja vA, saMbAheMtaM yA palimahataM vA sAtijjati ||suu0||67|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi telleNa vA dhaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijjati ||suu0||68|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi loddheNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvadvejja vA, ulloleMtaM vA uvvaTuMtaM vA sAtijjati ||suu0||66|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // 0 // 70 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi phumejja vA raejja vA. phutaM vA raeMnaM vA sAtijjati ||suu0||71|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAI bhumaga-romAiM kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu072|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAI pAsa-romAI kappejja vA . saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati ||suu0||73|| je bhikkhU mAuggAmarasa mehuNavaDiyAe appaNo acchi-malaM vA kaNNa-malaM kA daMta-malaM vA naha-malaM vA nIharejja vA pisohejja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijjati ||suu0||74|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA nIhareja vA visohejja vA, nIharataM vA visoheMtaM vA sAtijjati ||suu0||7|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM dUijjamANe sIsa-duvAriyaM karei, kareMtaM vA sAtijjati suu0||76|| Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra 77 maliNo rayaguDito, acavakhusso vA aNidvacchavI vA aphuDiyahatthapAdo ityINaM akAmaNijo pAThapa. majaNAtI kareti, varaM itthINaM kamaNijo bhavissAmI ti, cauguru mANAdiyA ya dosA / pAde pamajjaNAdI, sIsaduvArAdi jo gamo tatie / mehuNNa-pariNAe, chaThThaddesammi so ceva // 2281 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA vi duvidha teicche / abhiyoga asati dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2282 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA navaNIyaM vA sappiM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM / AhAraM AhArei; AhArataM vA sAtiJjati, taM sevamANe Avajjati cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAtiyaM ||suu0||77|| madhu-majja-maMsA avavAte daTTabbA, aNNataraM vA hAvagADhaM uvakkhaDiyaM prAhAreti, pravaraM uvaciya-maMsasoNigro bhavissAmi sukumAlo ya, prato kamaNijjo bhavissAmi / uvaciyamaMsasoNiehiM suhaM paDimevijjati, jati eyaNimittaM bhajati kaa| khIra-dadhimAdIhiM, sesAhArA visaiyA hoti / mehuNNa-pariNNAte, tANAhAreMta ANAdI // 2283 // jai mehuNavaDiyAe aAhAreti to caugu, iharahA maasguru| vigatiparivaDhadehassa te ceva gamaNAdiyA domA / / 2282 / / NANAdi saMdhaNaTThA, vi sevitA Neti uppahaM vigtii| kiM puNa jo paDisevati, vigatI vaNNAdiNaM kajje // 2284 // jati vi NANAdisaMdhaNadvA virgAta bhujati tatovi vigai uppahaM Neti, kiM puNa jo paNAtINaM aTThA / / mehaNaTTA vA vigati bhujati / / 2282 / / bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asati dubhikkhamAdisu jA jahiM jtnnaa||2285||puurvvt / purisANaM jo u gamo, itthIvaggammi hoi so ceva / eseva apariseso, itthINaM purisa-vaggammi // 2286 // purisANaM jo gamo itthIvagge bhaNito jahA "bhivaskhU mAuggAmaM mehuNavaDiyAe viSNaveti" esa itthINaM purisavagge vattavyo - "jA bhikkhuNI vi piuggAmaM mehuNavaDiyAe viNNavei,' ussaggAvavAhi dosadasaNehiM prattho taheva vattavyo / 2284 // // iti visesa-NisIhacuNNIe chaTTo uddeso smtto|| www.jainelibrary:org Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama uddezakaH chaTaThuddesage sattamuddesago evaM saMbajjhati - AhAramaMtabhUsA, mAliyamAdI u bAhirA bhUsA / vigatI vigatisahAvA, va bAhiraM kunja saMThappaM // 2287 // chaTaThuddesagassa aMtimasutte vigatImAhAro paDisiddho, mA teNa vigatiprAhAreNa ya poNiyasarIrassa bhaMtarabhUsA bhavissati / sattamudde sage vi prAimasutte mAligapaDiseho, mA bAhirabhUsA bhavissati / ahavA -- vigatIAhArAto saMjamavigatasabhAvo bAhiravibhUsANimittaM taNamAliyAti karejja tappaDisehaNatthaM imaM suttaM - je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNa-mAliyaMvA maMja-mAliyaMvA vetta-mAliyaM vA mayaNa-mAliyaM vA picha-mAliyaM vA poMDia-daMta-mAliyaM vA siMga-mAliyaM vA saMkha-mAliyaM vA haDDa-mAliyaM vA bhiMDa-mAliyaM vA kaTTha-mAliyaM vA patta-mAliyaM vA puppha-mAliyaM vA phala-mAliyaM vA bIya-mAliyaM vA hariya-mAliyaMvA karei; kareMtaM vA saatijti||suu0||1|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNa-mAliyaM yA muMja-mAliyaM vA vetta mAliyaM vA mayaNa-mAliyaM vA piMcha-mAliyaM vA poMDiadaMta-mAliyaMvA siMga-mAliyaM vA saMkha-mAliyaM vA haDDa-mAliyaM vA bhiMDa-mAliyaM vA kaTTha-mAliyaM vA patta-mAliyaM vA puppha-mAliyaM vA phala-mAliyaM vA bIya-mAliyaM vA hariya-mAli vA dharei; dharetaM vA saatinyjti|suu0||2|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNa-mAliyaM vA muMja-mAliyaM vA vetta mAliyaM vA mayaNa-mAliyaM vA piMcha-mAliyaM vA poDiadaMta-mAliyaMvA siMga-mAliyaM vA saMkha-mAliyaM vA haDDa-mAliyaM vA bhiMDa-mAliyaM vA Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 jaDIkaraNe / sabhASya cUrgike nizIthasUtre [ sUtra 3-7 kaTu-mAliyaM vA patta - mAliyaM vA puSka-mAliyaM vA phala-mAliyaM vA bI-mAliyaM vA hariya- mAliyaM vA piNaDDU, piNDutaM vA sAtijjati // sU3 || voraNAtitaNehiM paMcavaNNama liyAoM kIraMti jahA mahurAe / muMjamA liyA, jahA vijjAtiyANaM vetta-kaTThe kaDagamAdI koraMti, kaTThe vA cuMdapaDiyA bhavaMti / mayaNe mayaNapuphA kI raMti, paMcatraNA / bheMDe bheMDAkArA kareMti, moraMgamayI vA / bhANaM galesu bajjhati, hatthi-daMtesu daMnamayI, varADagesu kavaDagamayI / mahisasiMgesu jahA pArasiyANaM, pattamAliyA tagaravattesu mAlA gujbhati / havA - vivAhesu praNegavihesu aNegaviho vaMdaNamAliyAo kIrati / phalehi gujAtitehi ruddakkhehi vA puttaMjIvagehiM vA boMDIvamaNe tapphalehi vA mAlA kIrati / aSNeNa vA kAraveda, praNumoyati vAM / kathaM vA aparibhogattaNeNa dhareti, viNaddhati zrappaNI sarIraM prAbhareti, savvesu vi mehuNa DiyAe / elba ekkekkAgra padAtI prANAdiyA dosA prAyaM saMjama virANA ya bhavati / / 2287 / / taNamAliyA diyA u, jattiyamettA u ahiyA sute / mehuNa - pariNAe, tAu dhareMtassa ANAdI || 2288|| taNa- vetta-muMja-kaTThe, bhiMDa-mayaNa-mora- piccha-haDDUmayI / poMDiyadate pattAdi, kare ghare pigiddhe ANAdI || 2286|| savikAro mohuddIraNA ya vakkheva rAga'NAiNNaM / gahaNaM ca teNa daMDiMga, gomiya bhArAdhikaraNAdI ||2260|| saliMgAto savikArayA labbhati, Aya para mohudIraNaM vA kareti, suttatthesu vA palimaMtho, sarAgo vA labbhati, praNAiNaM titthakarehi ya pradiSNaM; teNagehi vA tadaTThAe gheppati grasAhu tti kAuM daMDigehi vA pati, gommiehiM gheppati, bhAreNa ya zrAyavirAhNA, aNutrakAritA ya adhikaraNaM bhavati, phAlaNa-chiMdaNaghasaNAdiesa vA prAtavirAhaNA, bhusiga sirehiM ya saMjamavirAhaNA, loge ya uDDAho ||2260|| jamhAM ete dosA tamhA Na kareti No ghareti No piddhati | bhave kAraNaM - bitiyapadamaNappajbhe, appajjhe vA tri duvidha tehacche / bhagavadubhikkhamAdissU jA jahiM jataNA / / 2261 // praNaSpajjho santrANavi kareja, Na ya pacchittaM / appako vA duvidha teicche tArisa khariyAdIgaM rAhaNaTTAe kareja | tAhe tAmro lobhAviyAmro paDisevaNaM deva / paDhamaM tA jAmro grappamollAo vA. pacchA bahumollA / evaM dubbhikkhe vi bheMDagAdi kaSNapUragAdi kAuM daMDiyassa uvaduvijjati, so parituTTho bhattaM dAhiti / / 2261 / / Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2288-2264] saptama udadezakaH je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aya-lohANi kA taMba-lohANi vA tauya-lohANi vA sIsaga-lohANi vA ruppa-lohANi vA suvaNNa-lohANi vA kareti, kareMtaM vA sAtijati ||suu0||4|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aya-lohANi vA taMba-lohANi vA tauya-lohANi vA sIsaga-lohANi vA ruppa-lohANi vA suvaNNa-lohANi vA dharei, dharataM vA sAtijjati ||suu0||5|| je bhikkha mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aya-lohANi vA taMba-lohANi vA tauya-lohANi vA sIsaga-lohANi vA ruppa-lohANi vA suvaNNa-lohANi vA pari jati, pari jaMtaM vA sAtijjati // 0 // 6 // hiraNaM ruppaM - ayamAdI lohA khalu, jattiyamettA u AhiyA sutte / mehuNNa-pariNAe, etAi dharatassa ANAdI // 2262 // saSigAro mohudIraNA ya vakkheva rAga'NAiNNaM / gahaNaM ca teNa daMDiya-diEto naMdiseNeNa // 2263 // mehaNadAe kareMte piNi tassa DrA prANAdiyA ya viraahnnaa| ghamaMta - phUmaMtassa saMjama- chakkAyavirAhaNA / rAule vA mUijai tattha baMdhaNAtimA ya dosA / suvaNNaM vA kAravijjati, lohAdi vA kuTuMtassa prAyavirAhaNA vA, tehiM vA gheppejja // 2261 // jamhA ete dosA tamhA No kareti, No dhareti, No pinnddhti| kAraNe kAre - vitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA vi duvidha teicche / abhioga asiva dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2264 // rAyAbhiyogeNa mehuNaDhe vA kareja / balAmoDIe vA kArAviti, dubhikkhe vA prasaMtharaMto sayaM krej| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA zraddhahArANi vA egAvalI kA muttAvalI vA kaNagAvalI vA rayaNAvalI vA kaDagANi vA ra DeyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMbasuttANi vA savaNNasuttANi vA kareti, kareMtaM vA sAtijani // 20 // 7 // je bhikkha mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvalI vA Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 sabhASya - cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 8-12 muttAvalIM vA kaNagAvalIM vA rayaNAvalIM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA parlacasuttANi vA suvaNNasuttANi vA dhareti; dhareMtaM vA sAtijjati // sU0||8|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA zraddhahArANi vA egAlI vA muktAvalIM vA kaNagAvali vA rayaNAvalIM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi yA kuMDalANi vA paTTANi vA maThaDANi vA palaMbasuttANi vA suvaNNasuttANi vA paribhuMjati. paribhuMjaMtaM vA sAtijjati // sU0|6|| kuMDalaM kaNNAbharaNaM, guNaM kaDIsutayaM, maNI sUryamaNImAdaya, tuDiyaM bAhuravikhayA, tiSNi sarAto tisariyaM, vAlaMbhA mauDAdisu zrocUlA, agArINa vA galolaiyA, nAbhi jA gaccha sA palaMbA sA ya ulaMvA bhati / zrArasalayAmro hAro, Natrasu ahAro, vicittehi egasarA egAvalI, muttiehiM muttAvalI, maNiehiM kaNagAvalI, rayahiM rayaNAvalI, cauraMgulo suvaNNao paTTo, trikUTo mukuTaH / kaDagAI bharaNA, jattiyamettA u ahiyA sutte / mehuNa - pariNNAe, etAi dharetassa ANAdI || 2265 // savigAro mohuddIraNAya vakkheva rAga'NAiNNaM / gahaNaM ca teNa daMDiya - diTThato gaMdiseNeNa // 2266 // meDiyAekA, jacce lohesu virANA / kAraNe vitiyapadamaNappajjhe, appajjhe dAvi duvidha ter3acche | abhiyoga avi dubhikkhamAdisa jA jahiM jataNA ||2267|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA zraINa- pAvarANi vA kaMklANi vA kaMbala - pAvarANi vA koyarANi vA koyara pAvarANi vA kAla - miyANi vANIla- miyANi vA sAmANi vA mihA-sAmANi vA uANi vA uTTalessANi vA vagghANi vA vivagghANivA parasaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA paNalANi vA varaMtANi vA cINANi vA suyANi vA kaNa- kaMtANi vA kaNaga-khaciyANi vA kaNaga- cittANi vA 1 gugaM vA maNivA tivarANi kA vAlaMbhANi vA " etAni sUtre na santi cUrgo vyAkhyAtAni / Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2265-2 sasama uddezaka: 396 kaNaga-vicittANi vA AbharaNa-vicittANi vA kareti, kareMtaM vA sAtijjati // 10 // 10 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA AINa-pAvarANi vA kaMbalANi vA kaMbala-pAvarANi vA koyarANi vA koyara-pAvarANi vA kAla-miyANi vA NIla-miyANi vA sAmANi vA mihAsAmANi vA uTTANi vA uTTalessANi vagyANi vA vivagdhANi vA paravaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA paNalANi vA AvaraMtANi vA cINANi vA aMsuyANi vA kaNaga-katANi vA kaNaga-khaciyANi vA kaNaga-cittANi vA kaNaga-vicittANi vA AbharaNa-vicittANi vA dharei, dharataM vA sAtijati ||suu0||11|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi' vA AINa-pAvarANi vA kaMbalANi vA kaMbala-pAvarANi vA koyarANi vA koyara-pAvarANi vA kAla-miyANi vA NIla-miyANi vA sAmANi vA mihA-sAmANi vA uTTANi vA uTTa lessANi vA vagdhANi vA vivagyANi vA paravaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA paNalANi vA AvaraMtANi vA cINANi vA aMsuyANi vA kaNaga-kaMtANi vA kaNaga-khaciyANi vA kaNaga-cittANi vA kaNaga-vicittANi vA AbharaNa-vicittANi vA pari jati, pari jaMtaM vA sAtijati ||suu0||12|| ajiNaM camma, tammi je kIrati te AINANi, sahiNaM sUkSma, kallANaM snigdhaM, lakSaNayukta vA, kiM ci sahiNaM kallANaM ca, cubhNgo| prAyaM NAma tomalivisae sIyatalAe prayANaM khurenu sevAlatariyA laggati, tattha vatthA kIraMti / kAyANi kAyavisae kAkajaMghassa jahiM maNI paDito talAge tatya rattaNi jANi tANi kAyANi bhaNNaMti / dute vA kAye rattANi kAyANi / poMDamayA khommA, aNNe bhaNaMti - ruvohito niggacchaMti, jahA "baDehito pAdagA sAhA' / dugullo rukkho tassa vAgo dhettuM udUkhale kuTTijati pANie Na tAva jAva bhUsIbhUto tAhe kajjati etesu dugullo, tirIDarukkhassa, vAgo, tassa taMtU paTTamariso so tirIlo paTTo, tammi kayANi tirIDapaTTANi / ___ ahavA - kirIDayalAlA mayalavisae mayalANi pattANi kovijati, tesu vAlaesu pattuNA dugullAto abhaMtarahite jaM uppajati taM aMsuyaM, suhamataraM cI gaMsuyaM bhaNNati / cINa visae vA jaM taM cINaMsuyaM, jattha visae jA raMgavidhI tAe, dese rattA desraagaa| romesu kayA amilA / 1 sUtrastha-padAni cUrNo anAnupUrvyA vyAkhyAtAni, sUtrabahirbhUnAni api kAni cin / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 samASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 13-31 ahavA - NimmalA amilA ghaTTiNI ghaTitA te paribhujjamANA kaDaM ka.ti / gAjatasamANa saI kareMti te gjjlaa| phaDigapAhANanibhA phADigA acchA ityarthaH / kotavo varako uvArasA kaMbalA kharaDagapArigAdi pAvAragA, suvaNNe dute sutaM rajjati, teNa jaM vutaM taM kaNagaM, aMtA jassa kaNageNa katA taM kaNagayakaM, kaNageNa jassa paTTA katA taM kaNagapaDheM / __grahavA - kaNagapaTTA migA, kaNagasutteNa phulliyA jassa pADiyA taM kagaga-khacittaM, kaNageNa jassa phullitAu diNNAu taM kaNagaphulliyaM / jahA kaddameNa uDDeDijjati / vagghassa camma vagghANi, cittaga-camma vivagyANi / ettha chapatrikAdi ekAbharaNena bhaMDitA prAbharaNatharatrikaM caMdalehika-svastika-ghaMTika-motikamAdIhi paMDitA grAbharaNavicittA, suNagAgitI jalacarA sattA tesi ajiNA uTThA / aNNe bhaNNaMti - uDDe cammaM goramigANaM ahaNA gora migAdiNA pesA pasavA tesiM aiNaM / aNNe bhaNaMti - pesA lesA ya macchAdiyANa ete - sahiNAdI vatthA khalu. jattiyamettA ya AhiyA sute / mehuNNa-pariNAe, tAi dharatammi ANAdI // 2268 // savigAro mohuddIraNA ya vakkheva rAga'NAiNNaM / gahaNaM ca teNa daMDiya-diTuMto NaMdimeNeNa // 2266 / / prANAdi bhAro bhaya-paritAvaNAdi sabve dosA vttbaa| bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2300 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNapaDiyAe akkhaMsi vA Urusi vA uyaraMsi vA thaNaMsi vA gahAya saMcAlei, saMcAlataM vA sAtijjati ||suu0||13|| akkhA NAma saMkhANiyappadesA / athavA - praNataraM iMdiyajAyaM akkhaM bhaNNati, uvagacchayA kavakhA bhaNNati, vakkhaMsi vA Uru si, hatyAdiemu vA mehuNavaDiyAe saMcAleti ca uguru / akkhAdI DhANA khalu, jattiyamettA u AhiyA sutte / jo ghettuM saMcAle, so pAvati aANamAdINi // 2301 // prANAdiyA dosA, jassa sA aviraiyA rUsati / ahavA - sacceva rUsejja, geNhaNAdayo dosA / / 2266 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche| abhiyoga asina dubhikkhamAdira jA jahiM jataNA / / 2302 / / je bhikkhU mAuggAmasma mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjeja vA, AmajjaMtaM vA pamanjaMtaM vA sAtijjati // 50 // 14 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2303 ] saptama udadezaka: je bhikkhU mAuggA mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe saMbAhejja vA palimaddejja vA, saMbArhataM vA palimaddetaM vA sAtijjati // sU0||15|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe telleNa vA ghaNa vA vasA vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, makkhataM vA militaM vA sAtijjati | | 0 ||16|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe lodveNa vA kakkeNa vA ullollejja vA ubvaTTejja vA, 401 ulloleM taM vA uccataM vA sAtijjati ||sU0||17|| je bhikkhU mAuggAmasma mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe sI zradga- vigaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||0||18|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe phumejja vA raejja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati // | sU0||16|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kArya Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||0||20|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kArya saMvAhejja vA palimaddejja vA, saMvAtaM vA palimadetaM vA sAtijjati // 0 // 21 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAryaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA maktaM vA bhiliMgataM vA sAtijjati ||0||22|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kArya lodreNa vA kakkeNa vA ullolejja vA ubvaTTejja vA ulloleMtaM vA uvvadvRtaM vA sAtijjati ||suu0||23|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kArya sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga - viyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA, uccholetaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||0||24| 51 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [guna 25-40 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kArya phumeja vA raeja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati | | 0 ||25|| * je bhikkhU mAMuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAryasi vaNaM Amajjeja vA pamajjeja vA, majjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||0||26|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAryaMsi varNa saMtrAheja vA devA, saMbAta vA palimadetaM vA sAtijjati ||0||27|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNarasa kAryasi varNa telleNa vA ghaNa vA vasA vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA, maktaM vA bhiliMgaMtaM vA sAtijjati // | sU0||28|| je bhikkhU mAuggAmarasa mehuNavaDiyAe zraSNamaNNassa kAryasi varNa lodveNa vA kakkeNa vA ullo lejja vA uccaTTeja vA, ulloleMtaM vA uccataM vA sAtijjati ||m0||26|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAryasi 6NaM sIodagavigaDeNa vA usiNodga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMnaM vA sAtijjati // mu0 ||30|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe RSNamaNNassa kAryasi varNa phumeja vA raejja vA, phurmataM vA rataM vA sAtijjati ||0||31|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNasa kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA ayaM vA sivA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM chiMdeza vA vicchiMdejja vA, cchiMdataM vA vicchitaM vA sAtijjati | | 0 ||32|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAryasi gaMDA pilagaMvA iyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM cchiMdattA vicchiMditA pUyaM vA soNiyaM vA nIharejja vA visohajja bA, nIhateM vA visorhetaM vA sAtijjati ||sU0||33|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNasma kAryasi gaMDa vA pilagaM vA iyaM vAsayaM vA bhagaMdalaM vA RNamareNaM tikkhaNaM satthajAeNaM Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 bhASyagAthA 2303 ] saptama uddezaka: acchiMdittA vicchiMdittAnIharittA visohattA sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati ||suu0||34|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNavareNaM tikkhaNaM satthajAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA aNNayareNaM AlevaNa-jAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA, prAlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAtijjati // 0 // 3 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAyaMsiM gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satyajAeNaM acchiMdittA vijchiMdittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA prAliMpittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgeMtaM vA makkhaMtaM vA sAtijati ||suu0||36|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA aNNayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharettA visohettA uccholettA padhoettA prAliMpittA viliMpittA abhaMgettA makkhettA annayaraNa dhUvaNa-jAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA dhUvaMtaM vA padhUvaMtaM vA sAtijati ||suu0||37|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAlu-kimiyaM vA kucchi-kimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya nIharai, nIharaMtaM vA sAtijati ||suu0||38|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAo nahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA, kappaMtaM vA saMThavetaM vA saatijti||20||3|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI jaMgha-romAI kappejja vA maMThaveja bA, kaptaM vA saMThavetaMvA saatijjti||suu0||40|| Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 sabhASya - cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 41-63 je bhikkhu mAumgAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI kakkha-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati // | sU0||41 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI maMsu-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThavetaM vA sAtijjati / / sU0 / / 42 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dohAI vatthi - romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThavataM vA sAtijjati // sa 043 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dohAI cakkhu-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kappetaM vA saMThaveMtaM vA sAtiJjati // 0 // 44 // 8 * * je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa daMte AghaMsejja vA paghaMsejja vA, AghasaMtaMvA pasaMtaM vA sAtijJjati // 0 // 45 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa daMte uccholeja vA paghoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati | | 0 ||46 || je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa daMte phumejja vA raeja vA, phumetaM vA rataM vA sAtijjati ||0||47|| 8 8 *** je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uDe Amajjejja vA pamajjejja vA, zramajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati ||30||48 || je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uTThe saMvAhejja vA palimaddejja vA, saMvAtaM vA palimaddataM vA sAtijjati // 0 // 46 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uTThe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA miliMgejja vA, maktaM vA miliMgaMtaM vA sAtijjati // mU0||50 // je bhikkhU mAuragAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uDe lodreNa vA kakkeNa vA ullolejja vA ubvaTTejja vA ullolataM vA uvvadvetaM vA sAtijjati // bhU0 || 51 || je bhikkhU mAuggAmassa nehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uDe sIodaga-viyaDeNa vA Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2303] saptama uddezaka: Yoy usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati suu2||52|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa uTTe phumeja vA raejja vA, phutaM vA raeMtaM vA sAtijjati ||suu0||53|| je bhikkhU mAuggAmA mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI uttaroTThAI kappejna vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti||mu0||54|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI acchipattAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti||suu0||5shaa je bhikkhU mAuggAmamsa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa acchINi Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAtijjati suu0||56|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa acchINi saMbAhejja vA palimaddejja vA, saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA sAtijjati // 20 // 57 // je miks mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAtijjati // 20 // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa acchINi lodreNa vA kakkeNa vA ullolejja vA ubaDejja vA, .. ulloleMtaM vA uvvaDetaM vA sAtijjati / / // 56 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNassa acchINi sIodaga viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // 0 // 60 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNatraDiyAe aNNamANassa acchINi phumejja vA raejja vA, phutaM vA raeMtaM vA sAtijjati // 0 // 61 / / je bhikkha mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI bhumaga-romAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThavetaM vA sAtijjati // 20 // 62 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa dIhAI pAsa-romAI kappeja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // 50 // 6 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 sabhASya - cUrNike nizI sUtre sUtra 64-74 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa acchi - malaM vA kaNNa-malaM vA daMta-malaM vA naha-malaM vA nIharejja vA visohejja vA nIretaM vA visorhetaM vA sAtijjati | | 0 ||64 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNa:DiyAe aNNamaNNassa kApAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA nIharejja vA visohejja vA, nahareM taM vA visorhetaM vA sAMtijjati | | 0 || 65 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa gAmANugAmaMyaM dUijjamAne sIsa- duvAriyaM karei kareMtaM vA sAtijjati | | 0 || 66 // " praNamaNNassa pAe pamajjati imo sAhU imassa, imo vi imassa / doNha vi esa saMkappo - mAuggAmassa zrabhiramaNijjA bhavissAmo tti kAuM / pAyaSpamajjagAdI, sosaduvArAdi jo gamo chaDe / aNNoSNassa tu karaNe, so cetra gamo u sattamae || 2304 || bitiyapadamaNappajke, appajme vA vi duvidha teicche | abhioga asiva dugbhikkhamAdisU jA jahiM jataNAM ||2305|| ime prattha- suttA - aNNoSNa-karaNa- vajjA, je suttA sattamammi uddiTThA / ubhayassa vi viSNavaNe, itthI - purisANa to suNasu || 2306 // - aNNoSNakaraNasuttA je sattamudde se bunA te vajjeuM sesagA pAya pamajjagAdI - jAva sIsadvArAdi / taNamaliyAdi jAva - - sosaduvArasuttaM te ubhayassa vi itthI purisANaM viSNavaNAdavA / kimukta' bhavati - itthI purisaM viSNaveti, puriso itthoM viSNaveti / / 2266 // grahavA eseva gamo niyamA, puM sagesuMpi itthi purisANaM / pAdAdi jA duvAraM sarisetu ya bAlamAdIsu || 2307 // puriso dRtyotthaM puMsagaM viSNaveti / itthI tri purisadatthaM puM magaM viSNuveti / "sarisemu bAlamAdImu" ti - itthI ithirUvaM bAlaM cuMbati / puriyo purisaruvaM bAla cubati caddato visarimesu jati mehuNavaDiyAe - bAlaM truvati prAdimahAto prabAlaM pi, to cauguruM / je bhikkhu mAuggAmaM mehuNavaDiyAe aNaMtara hiyAe puDhavIe NisIya | vejja vA tuyadvAvejja vA, NisIyAvataM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijati |sU0||67|| " Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 2304 - 2308 ] saptama uddezakaH je mikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sasiNidvAra puDhavIe NisIyA vejja vA tuTTAjja vA, NisIyAvetaM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijjati ||sU0||68 || je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sasarakkhAe puDhavIe NisIyAvejja vA tuTTAvejja vA, NisIyAveMtaM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijjati ||sU0||6|| je bhikkhU mAuggAmahasa mehuNavaDiyAe mahayAkaDAe' puDhavIe NisiyA vejja vA tuTTAveja vA, NisIyAveMtaM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijjati // | sU0||10|| je bhikkhU mAumgAmassa mehuNavaDiyAe cittamaMtAe puDhavIe pisIvejja vA tuTTA vejja vA, NisIyAveMtaM vA tuyaTTAveMtaM vA sAtijjati ||0||71 || je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyA e cittatAe sIlAe NisIvejja vA tuyaTTAvejja vA, NisIyAvataM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijJjati // / m // 72 // je bhikkhU mAuragAmarasa mehuNavaDiyAe cittamaMtAe lelUe nisIyAvejja vA tuyadvAvejja vA, nisIyAtaM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijjati / / m||73|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kolAvAsaMsi vA dArUe jIvapaTThie saDe sapANe savIe saharie sabase saudae sauttiMga- paNaga-dgamaTTiya-makkaDA - saMtANagaMsi NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA, nisIyAtaM vA tuyaTTAvetaM vA sAtijjati // | sU0||74 || praNaMtarahitA NAma sacittA / aMte hitA aMtA, aMtA anaMtA madhyasthitA ityarthaH / sA sItavAtAdihi satdhehi rahitA grazastropahatA / azastrapatatvAcca grAdyapadArthatvena sacittAkhyAnamityarthaH / tammi jo menimittaM NisiyAveti tuTAveti vA tassa vA / puhaviniSkaNNaM / evaM svataH zravittA AkkAeNaM puNa sasagiddhA, sacitta puDhavirayeNa sasarakkhA, mahaMtA kaMdA (rUvA ) silA, savinA sacyaNA silA, belU leTThU, kolA ghuNA, tANa AvAso ghuNitaM vASTamityarthaH / 407 grahavA taM dAru kohi virahiyaM praNataresu jIvesu paTTiyaM imesu vA pipIliyA diDemu pAMDavaddha, pANA kuthumAdI, sAlagAdI bIyA, duvAdI hariyA, ussA vA tammiThitA, utigo kIliyAvAso, paNago ullI, dagaM pANIyaM, komArA maTTiyA / athavA ulliyA maTiyA, koliyApuDago makkaDasaMtANayo / grahavA 1 mahinA / pipaliyAdI / mehuNa paDiyAe cauguru | saMghaTTaNAdi kAyaNiphaNNaM ca / puDhavImAdI suM, mAuragAme u mehuNaDAe / je bhikkhU NisiyAve, so pAvati ANamAdINi / / 2308|| Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra 75-81 te ceva dosA - bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhioga asiba dubhikkhamAdisU jA jahi jataNA // 2306 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkasi vA paliyaMkasi vA nisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA, nisIyAvetaM vA tuyaTTAvetaM vA saatijjti||suu0||7|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkasi vA paliyaMkaMsi vA NisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM yA sAimaM vA aNugdhAsejja vA aNupAejja vA aNugghAsaMtaM vA aNupAeMtaM vA sAtijjati ||suu0||76|| egaNa UrUeNaM aMko, dohi paliyaMko / etya mo mehuNaTThAe NisiyAveti tuyaTTAveti vA haa| te ceva dosA / diDhe saMkAdiyA geNhaNAdiyA dosA / ___ anu pazcAdbhAve, appaNA grasitu pacchA tIe prAsaM deti, eva roDagAdIsu prappaNA pAuM pacchA taM pAeti / aMke paliyaMke kA, bhAuggAmaM tu mehuNaDAe / je bhikkhU NisiyAve, so pAvati prANamAdINi // 2310 // bitiyapadamaNappajjhe, apparake vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2312 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAsu vA gAhAvai-kulesu vA pariyAvasahesu vA nisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA, nisIyAvetaM vA tuyaDAvetaM vA sAtijjati ||suu0||77|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvai-kulesu vA pariyAvasahesu vA nisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA aNugghAsejja vA aNupAejja vA aNugyAsaMtaM vA aNupAeMtaM vA sAtijjati // 20 // 78 // do suttA / arthaH tRtIyoddezake pUrvavat / Navara - mehuNavaDiyAe kA / AgaMtAgArAdisu, mAumgAmaM tu mehuNahAe / je bhikkha NisiyAve, so pAtrati ANamAdINi // 2312 // 1nAlikerAmbhassu / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyagAthA 2309-2318 ] saptapa uddezakaH 406 vitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdisa jA jahiM jataNA // 2313 / / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNataraM teicchaM AuTTati, AuddhRtaM vA sAtijjati // 20 // 79 // prAraM gAma vatumvidhAra tigicchAe - vAdiya - pettiya - saMbhiya - maNivAtiyAe AuTTati NAma kareti vA / jA vi satyaghasaNapIsaNavirAhaNA, jaM ca sA paNA asaMjamaM kAhiti / grahavA - se avira pro pAsejja tAhe so bhajja - keNesa tigicchaM kArAvitaM ? aNNatarassa padosaM gcchej| aNNataraM taicchaM, mAuggANaM tu mehuNahAe / je bhikkhU kujAhi, so pAvati ANamAdINi // 2314 // vitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA vi durvidha teicche / abhiyoga asiva dubhiklamAdina jA jahiM jataNA // 2315 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe amaNunAI poggalAI nIharai (avaharati), nIharaMtaM (avaharaMta) vA sAninjati // 0 // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe maNunAI poggalAI uvakirati (uvaharati), __uvakirataM (uvaharaMta) vA sAtijjati ||suu0||81|| amaguSNo poggale pravaharati / maNuNe uvaharati saMpADeti / amamugNANavahAraM, upahAraM ceva taha maNuSNANaM / je bhikkhU poggalANaM, dehaTThANe va ANAdI // 2316 // pravahAro uvahAro vA ekkeko duvidho -- sarIre ThANe ya / sarIre duviho - ato bAhiM ca // 2316 / / imo aMto vamaNa-viregAdIhiM, abhaMtara-poggalANa avhaaro| tellubaTTaNa-jala-puSpha-cuNNamAdIhi bajjhANaM / / 2317 // amubhUsatA ( prasuibhUyA ) sa saMdUsiya-seMbhiya-pitta-ruhirAdiyANa vamaga - vireyaNa dIhi avhaaro| bAhiro sarIrAto pUya - soNiya - siMghANa - lAla - kamalAdi telluvvaTTaNAdIhiM vajja avaharati / / 2317 // jattha ThANe acchati tatthimaM kareti / kayavara-reNucAraM, mulaM cikkhalla-khANu-kaMTANaM / saddAdamaNuNNANaM, karejja taDANa avahAraM // 2318|| 52 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra 82-86 bahu jhusiradavvasaMkaro kayavaro, reNU dhUlI, uccAra - pAsavaNa -cikkhalla khANu - kaMTAdIyaM ca jahA hadiyAdisaddAgaM asubhagaMdhANa ya ahimaDAdIzaM taTThANAto avahAraM kareti / subhANa ya uvahAraM kareti // 2318 / / AvarisAyaNa uvaliMpaNaM ca cuNNa-kusumovayAraM ca / sadAdi maNuNNANaM, karejja tahANa uvahAraM // 2316 // jattha jatya acchati sA itthI taM ThANaM saMpabhajjittA udageNAvarisati, chagaNapANieNa vA ulipati, paDavAsAdie vA cuSNe ukkhivati, pupphovayAraM vA kareti, goyAdi vA sadde kareja, pravaNeti uvahareti vA mehuNahA thaa| dihra saMkAdiyA dosA, gharaM saMjano soveti ti uDDAho / / 1316 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe yA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dumbhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2320 // je bhikkhU mAuggAsassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasu-jAyaM vA pakkhi-jAyaM vA pAyaMsi vA pakkhaMsi vA pucchasi vA sIsaMsi vA gahAya (ujjihati vA pavdhihati vA ) saMcAleti ( ujjitaM / pazciheMtaM vA) saMcAlataM vA sAtijjati ||muu0||82|| pramilAiyA psujaatii| hasacakorAdiyA pavikhajAtI / pakkhAdiyA aMgAvayavA pasiddhA / tesu .. gahAya ujjiti uppADeti, pagarimaNa vahaH vivati pavihati / ___ ahavA - pratIpaM vihaM pavihaM mucatItyarthaH / mehuNaTTAe saMcAleti vA ddaa| sA taDaphaDejjA, tassa appaNo vA prAyavirAhaNA / kAyAdINa vA unari paDeja / pakkhI-pasumAdINaM, siMgAdIema jo u vettaNaM / ubIhe pavvIha, mehuNahA ya prANAdI // 2321 / / vitiyapadamaNappajjhe, appajjha bA vi duvidha teicche / abhioga asiva dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2322 // je bhikkhU mAuggAmAsa mehuNahAe annayaraM pasu-jAyaM vA pakkhi-jAyaM vA sotaMsi kahuM vA kaliMcaM vA aMguliyaM vA malAgaM vA aNuppavesittA saMcAleti, saMcAlataM vA mAtijjati / / 0 / / 83 / / pasU vyavagiNato, lico baMgAppI, ghaDiyA salAgA, ataraM sotaM ahiDANa, jogIdAraM, vAmI aNakUlaM paveso guppaveso, thoyaM vA pavemo'gupmaveyo / saMcAlanaM vighaTTanaM / mehugaTThA DkA / grANAdiyA ya donA, paritAta gAdie mUlaM, didve saMkAdiyA / pakkhI-pasumAINaM, je bhikkhU soya kaTThamAdINi / aNupaviseuM cAle, mehuNNaTThAe prANAdo // 2323 / / * amila :- bher3a, pramilA - paaddii| Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2316-2326 rAptabha uddezaka: Nava soo khalu puriso, soyA ikkArase va itthINaM / maNuyagaIsU evaM, tiri-itthINaM tu bhatiyayA // 2324 // ___ do kaNNA, do acchI, do NAsA, muhaM, aMgAdANaM, adhiTThANaM, ca ete nava purisamsa, itthIe te cetra aNNe do thaNA ete ekkArasa - evaM maNyagatIe / tiriesu imaM bhANiyabvaM // 2324 / / ekkAra-tera-sattara, datthaNi cau aTThaya bhayaNA tu / NivyAghAte ete, vAghAeNaM tu bhaiyavvA // 2325 / / ayamAdityaNi 11 gavAdI 1H sUyaramAdI 17 NivAghAe evaM / vAghAe egacchiNI ayA dasa sottA, tipayodharA gau // 2325 // bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva bhikkhamAdira jA jahiM jataNA // 2326 // aNapajko (appajjho) duvidhategicchAe vA sukkapoggalaNigyAyapaTuM. rAyAbhiyogeNa vA, asive saMjayapaMtA asaMjau ti kAuM na mAreti, dubbhivakhe vA samuddesaTThA koti gAvimAdI va gejjA / / 2326 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayaraM pasu-jAya vA pakkhi-jAyaM vA ayamitthi tti kaTu AliMgejja vA parimsaejja vA paricaMbejja vA vicchedejja vA AliMgaMtaM vA parissayaMtaM vA paricuMbataM vA vicchedaMtaM vA sAtijjati ||suu0||84|| AliMganaM sparzanaM, upagRhanaM pariSvajanaM, mukhena cubana, daMtAdibhiH sakRt chedanaM, anekazI vicchedaH vividha prakAro vA cchedaH vocchedaH, jasA NahamAdIhi paritAvijjati / diDhe saMkA diyA dosaa|| pakkhIpasumAdINaM, esA itthi ti jo kariya bhikkha / daMta-NahAdIesuM, mehuNNahA ya ANAdI // 2327 // mehuNaTTA thaa| vitiyapadamaNappajjhe, appanjha vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiba dubhikkhamAdIsa jA jahi jataNA // 2328 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAMe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM kA dei, detaM vA sAtijjati ||suu0||8|| je bhikkha mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiccha, paDicchaMtaM vA sAtijjati ||mu0||86|| mehuNaDhAe deti paDicchati ya / / je bhikkha asaNAdI, mAuggAmassa mehuNaTTAe / dejjA va paDicchejjA, so pAvati ANamAdINi // 2326 / / Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 sabhASya- cUrNike nizIthasUtre bitiyapada maNappajjhe, appa vA vi duvidha teicche / abhiyoga ani dubhikkhamA disU jA jahiM jataNA ||2330 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA deza, detaM vA sA tajjati | | 0 || 87 // jaM bhikkhU mAuggAmassa mehuNaTTAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pANaM vA pachi, paDicchaMtaM vA sAtijjati // sU0||8|| mehuNaTThAe deti paDicchati ya va / je bhikkhu vatthAdI, mAugA masta mehuNaTTAe / dejjA ya paricchejjA, so pAvati RNamAdINi // 2331 // bitiyapada maNappajjhe, apake vA vi duvidha teicche | abhiyoga prasava dubhikkhamA disU jA jahiM jataNA ||2332|| je bhikkhu mAuggAmaM mehuNavaDiyAe sajjhAyaM dAei, vAeMtaM vA sAtijjati // 0 // 86 // je bhikkhU mAuggAmaM mehuNavaDiyAe sajjhAyaM pAMDacchara, paDicchataM vA sAtijjati // 0 // 60 // iha sajhAyaNAta suttamattho vA taM uvadisati savve padA mehuNaTThAe GkA / paMcavidhaM sajjhAyaM, mAugAmasta mehuNahAe / [ sUtra 87-91 je mikvU kujjAhI, so pAvatI ANamAdINi // 2333|| citigapadamaNappajke, appajjhe vA vidutridha icche | dubhikkhamAdim jA jahiM jataNA ||2334 || duvidhetemiccAe cariyANi vA uddisati // 2334 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayareNaM iMdieNaM zrAkAraM kareM kareM vA sAtijjati taM sevamANe Avajjati cAumnAsiyaM parihAraTTANaM zraNugghAiyaM ! | 0 || 1 || somAdi aSNataraM iMdiyaM jo mehuNaTTAe kareti so Avajjati pAvati cAummAsasto kiSNa cAumgAsiya, samavasaraNAe praNugdhAiyaM gurugaM : ahavA - chedo paryavakaraNaM ( paryavApAkaraNaM ) uvapAto yathA uccAtiyasavakaM / nAsyodgdhAtaH anupaatH| gurutvAda dustaratvAcca zranuddhA tamityarthaH / Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2330-2340] saptama uddezaka 413 AgAramidieNaM, aNNatarAeNa mAtugAmassa / je bhikkhU kujjAhI, so pAvati ANamAdINi // 233 / / aNNatareNa iMdieNa iMdiyANi vA prAgAre kareti so prANAdidose pAvati // 2335 // itthiaNurattassa purisassa ime AgArA - kANacchi romahariso, vevahU seo vi dimuhraao| NIsAsajutA ya kathA, viyaMbhiyaM purisaAyArA // 2336 // kANacchiM kareti / jassa aNuratto darcha romaMco bhavati, hariso vA bhavati / ahavA -- romANa hariso romahariso romaMcetyarthaH, zarIrasya ISat kaMpo bhvti| prasvedo bhavati / diTThIe muhassa rAgo jAyati / sanizvAsaM bhASate / punaH punastat kayAM vA karoti," punaH punaH vijubhikA bhavati / ete purisAgArA // 2336 / / jA purisANuratA itthI tassime AgArA - sakaDakkhapehaNaM vAla-suMvaNaM kaNa-NAsakaMDuyaNaM / chaNNaMgadaMsaNaM ghaTTaNANi uvagRhaNaM vAle // 2337 / ' chaNaMgadaMsaNaM ( chaSNaMgaNe ya caTTaNA - ) / NIyallayaduccaritANukittaNaM tassuhINa ya pasaMsA / pAyaMguTeNa mahI-bilehaNaM NiThThabhaNapuvvaM / / 2338 // jassa aNurattA tassaggato mappaNo NipallagANa duccariyaM vitteti / bhUsaNa-vighaTTaNANi ya, kuviyANi sagavviyANi ya gayANi / iti itthI-AgArA, purisAyArA ya je bhaNitA // 2336 // ete prAgAre kareMto saMghADAdiNA diTTho bhattasaMkAdi, gemhaNAdi dosA y| bitiyapadamaNappajjhe appajjhe vA vi duvidha teicche / abhiyoga asiva dubhikkhamAdisU jA jahiM jataNA // 2340 // / / iti visesa-NisIhacuNNIe sattamo uddezo samatto / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama uddezakaH uktaH saptamaH / idAnIM aSTamaH / tassa imo saMbaMdho - kahitA khalu AgarA, te u kahiM katividhA u vinnnneyaa| AgaMtAgArAdisu, savigAravihAramAdIyA // 2341 // sattamassa aMtasute thIpurisAgArA kahitA / te kahi havejja ? prAgaMtAgArAdisu / te prAgaMtAgArAdI pamae kativihA gAme prAgArA viSNeyA ? iha apuvvarUviyANi / je bhikkhU AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvai-kulesuvA pariyAvasahesu vA ego itthIe saddhiM vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA karei,. asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariDavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM assamaNapAoggaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati ||suu0||1|| ego sAhU egAe itthiyAe saddhi samANaM, gAmApro gAmaMtaro vihAro / ahavA-gatAgataM caMkamaNaM sajjhAyaM kareti, asaNAdiyaM vA pAhAreti, uccAra-pAsavaNaM pariTThaveti / ego egitthIe saddhi viyArabhUmi gacchati / praNAriyA kAmakahA girataraM vA apriyaM kahaM kaheti kAmaniThura - kahAbho / etA yeva prsmnnpaayoggaa| adhavA - desabhattakahAdI jA saMjamovakArikA Na bhavAta sA savvA prasamaNapAuggA / / 2341 // AgaMtArAgAre, ArAmAgAre gihakulA vasahe / purisitthi egaNege, caukkabhayaNA dupakkhe vi // 2342 // ege egitthIe saddhi, ege praNegitthIe saddhi, praNegA egitthIe saddhi, praNegA praNegitthIe saddhi / / 2342 / / jA kAmakahA sA hota'NAriyA lokikI va uttariyA Ni?ra mallIkahaNaM, bhAgavatapadosakhAmaNayA // 2343 / / tattha loiyA-garavAhaNadantakadhA / loguttariyA- taraMgavatI, malayavatI, mgdhsennaadii| NiThTharaM NAma "bhallIparakahaNaM" - ego sAdhU bharukacchA dakkhiNApahaM satyeNa yAto ya bhAgavaeNa pucchito kimeyaM bhallIgharaM Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNi ke nizIthasUtra [sUtra ti ? teNa sAhuNA dAravatidAhAto prArambhaM jahA vAsudevo ya payAno, jahA ya kUracAragabhaMjaNa kosaMbArApa : veso, jahA jarakumArAgamo, jaha ya jarakumAreNaM bhalligA ho ya / evaM bhallIgharuppattI savvA kahiyA / tAhe so bhAgavato paduTo citeti-jai eyaM na bhavissati to esa samaNo dhAte pnno| to go viTro ya'geNa pAde bhallIe viddho| tAheM mAgaMtUNa taM sAhuM khAmeti bhaNati ya mae evaM ciniyamAsI taM khamejjAsi / evamaHdI 'gidurA / evamAdi purisANa vi tA | ju-jeti kahiu~, kimu vA egitthiyANaM // 2343 // avi mAyaraM pi saddhi, kathA tu egAgiyassa paDisiddhA / kiM puNa aNArayAdI, taruNitthIhiM saha gayassa // 2344 // mAibhagiNimAdIhiM agamammitthIhiM saddhi egANigarasa dhammakahA vi kAuMNa vaTTati / kiM puNa mAhi taruNityAhiM saddhi / aNNA vi appasatthA, thIsu kadhA kimu aNAriya asbbhaa| caMkamaNa-jmAya-bhoyaNa, uccAresuM tu savisesA // 234 / / aNNA iti dhammakadhA, aksiTAmo saveraggA, sA vityIsu egAgiNiyAsu viruddhA, ki puNa praNAriyA, aNAriyANa joggA praNAriyA, sA ya kAmakahA, prasabhA joggA prsnmaa| ahavA - asambhA jatya ullvijjti| caMkamaNe sati vibhama iMgitAgAraM dadru mohanbhavo bhavati, sajjhAe maNaharasaddeNa, bhoyaNadANaggahaNAto visaMbhe, uccAre UrugAdi-chaNNaMgadarisaNaM // 2345 / / bhayaNapadANa cauNhaM, aNNatarajute u saMjate saMte / je bhikkhU viharejjA, ahavA vi karejja sajjhAyaM // 2346 // bhayaNAdA - caumbhaMgo puvvutto| asaNAdI vA''hAre. uccArAdi ya AcarejjAhi / giTTharamasAdhujuttaM aNNatarakathaM ca jo kahae / / 2347 // soANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM nahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, ee tu pade vivjjejjaa.||2348|| dihra saMkA, bhoigAdi, jamhA ete dosA tamhA Na kappati vihArATi kAuM // 2346 / / kAraNe puNa karejjA - vitiyapadamaNappajjhe, gelaNNusagga-rohaga'ddhANe / saMbhama-bhaya-vAsAsu ya, khaMtiyamAdI ya NikkhamaNe // 2346 // praNappajjho so savvANi vihArAdINi kareja // 2346 / / 1 nnitthuraa| Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maadhygaay| 2648-2 praSTama uddezaka: idANi ''gelaNNe" - uddesammi cautthe, gelaNNe jo vidhI smkkhaao| so ceva ya bitiyapade, gelaNNe aTThamudde se // 2350 // kaMThA iyANi "2 uvasagge" titatthimaM uyAharaNaM - kulavaMsammi pahINe, sasa-bhisaehiM tu hoi aAharaNaM / sukumAliya-pavajjA, sapaccavAyA ya phAseNaM / / 2351 // iheva aDDabharahe vANArasINagarIe vAsudevassa jehabhAno jarakumArassa putto jiyasacU rAyA / tassa duve puttA sasapro bhasayo ya, dhUyA ya sukumAliyA / asiveNa savvammi kulavaMse pahINe tiNi vi kumAragA pavvatitA / sA ya sukumAliyA jovvarNa pattA / atIvasukumAlA rUvavatI ya / jato bhikkhAdiviyAre vaccai tato taruNajuyANA piTTho vaccaMti / evaM sA rUvadoseNa sapaccavAyA jAyA / / 2351 / / etIe gAhAe imAgro vakkhANagAhAro - jiyasattu-paravariMdassa, aMgayA sasa-bhiso ya sukumAlA / dhamme jiNapaNNatte, kumAragA ceva. pavvaiyA // 2352 // taruNAiNNe NiccaM, uvassae sesigANa rakkhaTThA / gaNiNi guruNo u kahaNaM, vIsuvassae hiMDae. ego // 2353 / / taM NimittaM taruNehiM prAiNNe uvassage sesigANa ravakhaNaTThA gaNiNI gurUNa kaheti / tAhe guruNA te sasa-bhisagA bhaNiyA-saMrakkhaha eyaM bhagiNi / te ghettu vIsu uvassae tthiyaa| te ya balavaM sahassajohiNo / tANego bhikkhaM hiMDati ego taM payatteNa rkkhti| je taruNA ahivaDaMti te hayavihae kAuM ghADeti / evaM tehiM bahulogo virAdhito // 2353 / / tattha u turumiNiNagarIe paMcasatAhi sAhUhi ThitA sapakkhomANaM ca .. haMtavihatavipparaddhe, baNhikumArehi turamiNINagare / kiM kAhiti hiMDato, pacchA sasao va bhiso vA // 2354 // cakkI vIsatibhAgaM, savve vi ya kesavAno dasabhAgaM / maMDaliyA chanbhAgaM, AyariyA addhamaddhaNaM / / 235 / / evaM te kilissamANe gAuM bhAyaNukampapariNA, samohaNaM ego bhaMDagaM bitio| AsatthavaNiyagahaNaM, bhAu ya sAriccha dikkhA ya // 2356 // 1 gA0 2346 / 2 gA0 2346 / Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-1 . bhAyaNukaMpAe sukumAliyA aNasaNaM panvajjati / bahudiNakhINA sA mohaM gtaa| tehi NAyaM kAlagaya tti / tAhe taM ego geNhati, bitimro upakaraNaM geNhati / tato sA purisaphAseNa rAto ya sIyalavAteNa NijjatI appAtitA saceyaNA jAyA / tahAvi tuhikkA ThitA, tehi parijhuviyA, te gayA gurusgaasN| sA vi aastthaa| ipro ya adUreNa sattho vaccati / diTThA ya satthavAheNaM gahiyA, saMbhotiyA rUvavatI mahilA kayA, kAleNa bhAtiyAgamo, diTThA, abbhuTThiyAya diNNA bhikkhA / tahAvi sAdhavo NirakkhaMtA acchN| tIe bhaNiyaM - kiM Nirakkhaha ? te bhaNaMti - amha bhagiNIe sArikkhA hi, kiMtu sA matA, amhehi ceva pariviyA, aNNahA Na pattiyaMtA / tIe bhaNiyaM- pattiyaha, ahaM ciya sA, savvaM kheti| vayapariNayA ya tehiM dikkhiyaa| evamAdiyA uvasaggeNa caumbhaMgaNNatareNa vasejjA / / 2356 // idANiM "'rodhaga" ti dAraM - seNAdI gammihitI, khettuSpAdaM imaM viyANittA / asive promoyarie, bhayacakkA'Niggame gurugA // 2357 // mAsakappapAuggaM khettaM bhettu seNaM gammihiti, seNAe vA abhipaDatie tAhe to khettAmo gammati, pAdisaddAmo 2saMvarTemi / vAsakappakhette ime uvahavA hoMti - asivuvaghAto promabohigamamoppAmo ya paracakkAgammuyAyo, ete gAuM jati Na Nigacchati to caugurugaM pacchittaM // 2357 / / ANAdiyA ya dosA, virAdhaNA hoti saMjamAtAe / asivAdimmi paruvite, ahigAro hoti seNAe // 2358 // praNitassa mANAdI dosA pAyasaMjamavirAhaNA ya / jayA asivAdI savve pratipadaM parUvitA bhavati tadA iha seNApadeNAhikAro kAyavyo / taM puNa masivAdI ime jANaMti praNAgayameva // 2358 / / avisesa-devata-NimittamAdi abitaha pavitti soUNaM / NiggamaNa hoti puvvaM, aNNAte ruddha vocchiNNe // 2356 // pAhimAdipratisaeNa NAyaM, devayAe vA kahiyaM, avisaMvAdiNimitteNa vA NAyaM, pavattivattA taM vA avitahaM NAu, tato bhaNAgataM NiggaMtavvaM, praNAte sahasA rohite, vocchiNesu vA pahesu Na Niggacchati, ga dosA // 2356 // tamhA praNAgayaM soccA va sovasaggaM, khettaM mottavyamaNAgataM ceva / jai Na muyati sagAle, laggai gurue savitthAre / / 2360 // gAuM jati praNAgayaM Na muMcati to cauguru savitthAraM bhavati // 2360 / / imo vitthAro "paritAva mahAdukkho" - kAraga gAhA / - 1 gA0 2346 / 2 vakkhA gA0 2373 / 3 vRha pratha0 gA0 1866 / Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhyagAthA 2357-2366 ] ime purNa kAraNehi praNitAM vi suddho rAyaviTTitA seNA / pilANa paDibaddho, rohite Niggamo Natthi bAhi asivaM / havA - rAyaduTTha zromaM vA bAhiM, ubahisarIrateNagA bAhi / / 2361 // ehi yahi ya, na NiggayA kAraNehi bahuehiM / acchaM hoti jataNA, saMvaTTe nagararohe ya || 2362 // gelaNa - roha-asive, rAyaduTThe bhae va zromammi | uvadhI sarIrateNaga, gAte vi Na hoi NiggamaNaM ||2361 // te samAjayaNA tattha zraSThama uddezakaH etehi yahiM ya kAraNehi ya pracchaMtANa desasaMvaTTeNa nagararodhe ya imA jayaNA ||2362 / / bohimAdibhaeNa paracakkabhaeNa ca bahU gAmA saMvahiyA ekkato ThitA saMbaTTo bhaNNati, te cciya - - saMvaTTamma tu jataNA, bhikkhe bhattaTTha - vasahi - thaMDille / vAuDA egato ThaMti || 2363 / / tammi bhae pattammI, ""bhikkhe" tti dAraM - vAsu va pallIsu va, bhikkhaM kAuM vasaMti saMvaTTe / savvamma rajjakhobhe, tattheva ya jAi thaMDille // 2364 // saMvaTTeNa vA vAse saccitte' saccitto puDhavikkAzrotti kAuM Na hiDaMti, puvvaTThitAsu vatitAsu pallo vA bhikkhaM hiMDatA tato ceva thaMDille bhoktuM rAmro saMvaTTe vasaMti / adha vaiyAdi Natthi, savvammi rajjakhobho, to tattheva saMvaTTe jANi thaMDillapracittAI tesu bhivakhaM gevhaMti || 2364 // graha Natthi thaMDillacitA tAhe imA jayaNA 1 gA0 2363 / 2 gA0 2363 / - pUliya satta zroNa, gahaNaM paDalovariM pagAsamuhe / sukkhAdINa alaMbhe, ajavaMte vA vilakkhaNatA || 2365|| ullami paDatemA puDhavikAyavirAhaNA bhavissati tega maMDagAdi sukkhapUpraliyAe " asaMsatta" sutta gAhA / sukkhoNaM vA kummAsA, pagAsamuhe bhAyaNe gevhaMti, paDalovariTThite ceva / maha sukkhaM Na labbhati, Na vA sarIrassa jAvagaM, ulle gheppamANo levADite paDale levADagaM lakkhati / dAraM ||2365 / / idANi "bhaTTe "tti pacchaNNAsati vahitA, aha sabhayaM teNa cilimiNI to / asatI ya va sabhayammi va, dhareMti addha etare bhuMje // 2366 // 416 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra -1 saMvassa bAhire pacchaSNe bhattaThThe karetu, prasati pacchaNAssa sabhae saMvaTTassa to ceva cilimili dAu bhuMjati / prasati cilimilIe sabhae vA cilimilI Na pAgaDijjati tAhe zraddhabhAyaNANi ghareMti, zraddhA kamagAdisu bhuMjaMti // 2356 / / 420 kAle pahupte, bhae va satthe va gaMtukAmammi / kappuvari bhAyaNAI, kAuM ekko u parivese || 2367 // graha vArageNa kAlena pahuppati bhae vA turiyaM bhoyavvaM, saMvaTTAdisaJco calito gaMtukAmo tAhe bhAyaNA kappuvara ThaveDaM savve kamaDhagAdisu bhuMjani ekko parivesati // 2352 / / patteyacaDDagAsati, sajjhilagA egato gurU vIsuM / zrameNa kappakaraNaM, aNNo guru Nekko vA vi ||2368 // savvesi caDugA Na pahuppaMti tAhe sajjhilagA - je vA pItivaseNa ekkato milati ekkato bhujaMti, guru vIsuM bhuMjati, jAhe bhuttA tAhe promeNa AyAmaNaM caDDagANaM kAyavvaM, gurusaMtiyaM kamaDhagaM Na tesi melijjati, praNo kappeti / zrahavA - prapahuvvamANesu ekkato kapijjati / / 2368 || iyANi bhAyaNa - kappavihI - bhANassa kappakaraNaM, daDU llaga - mutta- kaDuyarukkhemu | tassa'sati kama kappara, kAumajIve padese vA // 2366 // udittagAdi bhUmIe gomuttiyapadesesu vA khArakaDuyarukkhaheTThA vA evamAdi thaMDilANa prasati kamaDhage ghaDAdikappare vA bhAyaNassa kappaM kAuM aNNattha geuM thaMDile, gate vA saMvaTTe pacchA parimiliyAjIvapadesesu pariveti / sa evAture thaMDilassa vA abhAve ghammAdhammAkA sA jIvapadesabuddhikA uM pariveti // dAraM // 2366 // idANi "vasahi" tti dAraM - 26 goNAdI vAghAte, lagbhamANe va bAhi vasamANA / vAtadisi sAvatabhae, sayaM paDAliM pakuvvaMti || 2370|| saMsto nirAbAdhe miliyapadese vasaMti, aMto vA - goNamahisA diehi taDaphaDatehi vAghAto, pralaMbhe vA jato dhADIbhayaM tato vajjeuM vasaMta / aha sAvayabhayaM tAhe vAyANukUlaM vajjeMti, aMto bAhi vA vasamANA sIta-vAtAta va jala-sAvata rakkhaNaTThA puvvakatAe paDAlIe ThAyaMti / asati phAsuehi sayaM kareMti / pragADhe vidhAraNaM kAuM vasaMti / vatie vi evaM / dAraM / / 2370 // idANi uccAravidhI bhaNNati / 'thaMDile" tti dAraM - paDhamAsati sesANa va, matta vocci rayavie | thaMDilla nivese vA, gatesu sabhae padesesuM ||2371 // paDhamaM zraNAvAtamasaMlo, tassAsati sesANa zrApAyasaMloyA diyA, prasati divasato macchiuM rAto 1 gA0 2363 / 2 vidhAnam / 3 gA0 2363 / 4 diyA Nisi pabhAte / Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2367-2376 ] aSTama uddezaka: mattae vosizca pabhAe thaMDile pariveMti, tattha sagnivese vA gate vosirati pariveti vA / graha piTThato bhayaM praNaSiyAso vA tAhe dhammAdipadesesu vosirati / dAraM / idANi "tammi bhae" pcchddh| jo Na paracakkAdibhaeNa saMva? paiTThA tammi patte paracayake dhADiyAgame vA savvovakaraNaM guvilapadese Thave "pravAuDA ekato"tti aNNato ekapadese ThAyaMti // 2371 // kamhA evaM kareMti ? bhaNNati - jiNaliMgamappaDihataM, avAuDA vA vi daLu vajjeti / thaMbhaNi mohaNikaraNaM, katajogo vA bhave karaNaM // 2372 // praceliyA jiNaliMga ussagge ThiyA ya, evaM Thite Na koti uvayeti, esa uvavAto apaDilehito jinnmudretyrthH| ahavA- te teNa prA avAuDe da4 sayameva vajaMti, vijja-maMtapabhAveNa thaMbhaNa-mohaNaM kareti, sahassajohI vA tIsatthe vA kayajogo tassa tArise prApaM ubhayagacchasaMrakkhaNaTThA karaNaM bhve| dAraM // 2372 // "saMva?" ti gataM / idANi "reNagararohe" tti dAraM - saMvaTTa NiggayANaM, NiyaTTaNA addharodhajayaNA ya / bhattadvaNa thaMDille, sarIrabhikkhe vigicaNatA // 2373 / / je mAsakappakhettA giggaMtu saMbaTTe ThiyA te sNvttttnniggyaa| te idANi 3 ukhaMdacoraeNaM saMvaTTAto Niyattiu NagaraM paviTThA // 2373 / / je aNagArA to Na NiggatA tesi imA aTTamAse rohagajayaNA bhaNNati - "hANI jA egaTThA, do dArA kaDaga cilimiNI vsbhaa| taM ceva egadAre, mattagasudhovaNaM ca jataNAe // 2374 // rohe u aTThamAse, vAsAsu sabhUmie NivA jaMti / ruddha u teNa gagare, hAvaMti Na mAsakappaM tu // 237 // aTTa udubaddhite mAse roheuM NivA vAsAsu appaNo rajAti gacchati, uDubaddhe rohite tahAAva sAdhU sAsakaNo Na hAviyaco, aTThavasahImo aTThabhikkhAyariyAto, avasahIno amucaMteNa bhikkhAyariyAno // 8 // 6 // 5 // 4 // 3 // 2 // 1 // puNo vi sattavasahImo pramacaMteNa aTAdI bhikkhAyariyA / evaM - jAva - egA vasahI eMgA bhakkhAyariyA / etaduktaM bhavati "hANI jA egtttt|" imA ya gAhA ettha - pratthe joeyavvA / / 2375 / / bhikkhassa va vasadhIya va, asatI satteva caturo jA ekkA / laMbhAlaMbhe ekkekkagassa'NegA u saMjogA // 2376 // kaMThA / dAraM // 2676 // "praddharodhagajayaNa" tti gayaM / 1 prAkaMpeu bhae gaccha / 2 gA0 2365 / 3 gherA DAlanA athavA zatru ko chala se mAranA / 4 vakkhA gAM0 2375, 2276, 2377 / 5 gA0 2374 / Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIyasUtre . [satra-1 idANiM "'hANI jA egaTThA" tti asya dvitIyaM vyAkhyAnaM- sapakva - parapakkhavasahijayaNA ya bhaNNati / tatthime vikapA - patteyA samaNANaM / patteyA samaNoNaM / mahAjaNasammadeNa vA duglabhavasahIe samaNa - samaNINa egaTTA / ahavA - savvapAsaMDitthINa egaTThA / savapAsaMDapurisANa ya egaTThA / ahavA - savvapAsaMDa purimaitthINa egtttthaa| ahavA.- savvapAsaMDa ( samaNa .) purisitthINa egaTThA // 2376 / patteyasamaNavikappe "pAsaMDitthI" tatthimA jayaNA - egattha vasaMtANaM, pihaM duvArAsatI sayaM karaNaM / majjheNa kaDagacilimili 'tesubho thera-khuDDIo // 2377 // sajaya - saMjatINaM patteyavasahiprabhAve jadA egavasahIe vasaMti tahA causAle pihaM duvAre vasati pihaduvArAsati sapameva kuDDu chenuM duvAraM kareMti / gihamAjhe kuDDAsati kaDagaM cilimili vA ThAveMti kaDagAsaNaM therA ThAyati / saMjatINaM khuDDiyAno therANa parato khuddddaa| khuDDINa parato therii| khuDDANa paramo majjhimA saMjativagge therINa parato majjhimAyo / majjhimANa parato trunnaa| saMjativagge vi majjhimANa parato taruNIno emA vihI daDhakuDDigihe / evaM sav vasabhA jayagaM kareMti // 2377 // puvvaddhassa vakkhANaM gataM / ""taM ceva egadAre" tti asya vyAkhyA - dAradugassa tu asatI, majjhe dArassa kaDagapotI kA / Nikkhama-pavesavelA, sasadapiMDeNa sabhAo // 2378 // bitiyaduvArassAsati karaNaM vA na labbhati tadA egaduvAraM kaDagacilimilIhi dudhA vi kajati, . praddheNa saMjayA praddheNa saMjatIto Niggacchati / praha saMkuDaM Na labmati vA visajjitAhe paropparaM NiggamaNarenaM vajjeMti vaMdeNa, sasaha NipphiDaMti, piMDeNa sajjhAya kareMti, saMgArakahaM Na karaMti paDhaMti vA // 2378 // "tesu bhato therakhuDDIpro" tti asya vyAkhyA - aMtammi va majhami va, taruNI taruNA tu svvbaahiro| majjhe majjhima-therI, khuDDaga-therA ya khuDDI ya // 2376 / / daDhakuDDa aMte sapaJcavAyamAgAse majjhe taruNIso / zeSaM gatArtham / idANi "mattage" ti dAraM - *patteya samaNa dikkhiya, purisA itthI ya sabve egaTThA / pacchaNNa kaDagacilimili, majjhe vasabhA ya matteNaM // 2380 // pattegA jattha tyovajjA savapAsaMDA egavamahIe ThiyA, jattha vA savve pAsaMDA thIsahiyA egttttiy| tathimA jayaNA - jo pacchaNNapadeso tatya ThAyaMti, pramati pacchaNNassa majhagaM kaDagacilimilI vasabhA deti appasAgAriyakAiyabhUmIe asati divA rAto vA vasabhA mattagehiM atiyaMti / vasabhagahaNaM te khettaNNA appasAgAriyaM pariThaveMti / evaM saMjatIno vi pAsaMDisthimajjhe jayaMti / 1 gA0 2374 / 2 gA0 2376 / 3 gA0 2374 / 4 gA0 2374 / 5 vakkhA gA0 2377 6 gA. 2374 / 7 vakkhA gA0 2382 / ' Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2377-2385 ] aSTama uddezaka: ahavA "vasabhA yaM matteNaM" tti jattha saMjatAsaMjatINaM egaduvArA egavasahI tattha prappasAgAriya bhUmI prasati bAhiM vA sapaccavAto rAto taruNImro aMte, majbhe vA vasabhiNIzro, mattaemu kAiyaM vosiriu majjhimANa pratpeMti, tAmro therINa, therI khuDDINaM, therA vasabhANaM, te paridvaveMti // 2380 / / pacchaSNa asati NiNhaga, boDiya bhikkhU asoya soe ya / pauradava - caDDagAdI, garahA ya saaMtaraM ekko // 2381|| pacchaSNakaDagacilimilINa prasati Nivhaesu ThAyaMti, tesu prasati boDie, tesu zrasati bhikkhupara, evaM puvvaM prasoyavAdINa, pacchA soyavAdasu ThiyA, prAyamaNAdikiriyAsu pauradaveNaM kajjaM kareti, caDugaM kamaDhagaM, tesu bhuMjaMti, garahApariharaNatthaM, saMtaraM ThiyA 'ege" tti khuDugAdi ego caDagANa kappaM kareti / grahavA - ego sAdhU prAyamaNAdikiriyAsu aMtare ThAyati // 2381 // patteya samaNA divikhaya" asya vyAkhyA. - pAsaMDIpurisANaM, pAsaMDitthINa vA vipattege / pAsaMDitthi pumANaM. va egato hotimA jataNA || 2382 // purisA patteyaM, itthI patteyaM / adhavA - purisA itthI ya savve egato tthitaa| imA jayaNA / "pacchaNa prasati piNDga" prasyArthasya spRzanaM // 2382 // jehiM soyavAdI, sAhammaM vA vi jattha tahiM vAso / hitAya juddhakAle, Na vuggaho Neva sajjhAo || 2383 || sAmiyA hi boDiesa bhikkhae vi kAruNiyataM jIvAtipayatyANi vA jesu pratthittaM tesu tesu ThAyaMti, juddhakAlo roSagamityarthaH / Na tattha sapakkha parapakkhehi saddhi vuggahaM kareMti, Na ca sajjhAyaM kareMti / / 2383|| "addharoha gajayaNA" sammattA / bhattaTThANe vi ettheva gatA / idANi " thaMDile " tti - taM caiva puvtrabhaNiyaM, pattegaM dissamatta kurukkUyaM / thaMDilla - sukkha - harite, pavAyapAse padese vA // 2384|| puvvabhaNiyaM "praNAvAyamasaMloe" evaM caiva patteyaM / havA sesaM thaMDile patteyamaggahaNaM kareMti // 2384|| - - ""maTTiya kurukuyaM" ca asya vyAkhyA 423 - paDhamAsati zraNuSNe, tarANa gihiyANa vA vi Aloe / patteya matta kurukuya, davaM va pauraM gihatthesuM ||2385 // paDhamaM bhaNAvAyamasaMloyaM, tassAsati zramaguNAya prAvAtaM gaccheti, tassAsati pAsatyA diyANa / tato bitiyabhaMga prasoma-somANa gihipAsaMDiyANa ya kameNa prAloyaM gaccheti / pacchaddhaM kaMThaM / / 2385 / ' 1 gA0 2380 / 2 nirvyApArA: / 3 gA0 2363 / 4 dissamANe kurugAya / 5 gA0 2384 / Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya - cUNike nizIthasUtre teNa para gihatthANaM, asoyavAdINa gaccha AvAyaM / itthI NapuMNaemu vi, parammUho kurukuyA seva || 2386|| tato tatiyabhaMge gihipAsaMDiya prasoya soyANa kameNa zrAtrAtaM gacche / teNa paraM bitiyabhaMge itthImAloyaM gaccheti / parammUho kurukucaM ca kareti / tato tatiyabhaMge itthinapuMsAvAtaM, tattha vaMdeza volaM karetA vaccati / jayaNAe pUrvavat / esA thaMDilajayaNA / bahiNa labbhati NiggaMtuM jaM aMto thaMDilaM vidiSNaM tattha vosire, jati gatya haritaM sukkhe vosireti, zrasati sukkhassa maliyamIsesu vosirati / zraho ya bhUmI na pAsai tAhe dhammAdipadesesu vosirato suddho / dAraM ||23=6|| idANi ""sarIre" tti dAraM - pacchaNNa- putrabhaNite, tridiSNa thaMDila sukkha harite vA / zragaDa varaMDa dIhiya, jalaNe pAse ya desesu || 2387|| roghage sarIraparivaNavidhI avaradakkhiNAe ceva disAe praNAvAtamasaMloyaM pacchaSNapu0 bhaNiyaM paridvAvaNiyaM se rayaharaNAdi uvakaraNaM pAse Thavijjati // 2387 // aNNAte paraliMge, NAuvagaddha mA u micchattaM / jAte uDDAho vA ayaso patthAradosA vA // 2388 || aNNA vA jo tassa paraliMgaM kajati / taM pi udyogakAlAmro parato kajati mA so micchataM gamiti / jo jaNa jAto tammi paraliMgaM Na kajati, mA jaNo bhaNihiti ete mAtiNo, pAvAyArA, parovaghAtiNo ya evaM uDDAho, pavapaNovaghAto, patthAradoso ya / etaddosapariharaNatthaM saligeNa caiva vidiSNe thaMDile pariviti / zraha haritaM tAhe sukkhasu zrasati mIsamaliesu. agaDe vA aNuSNAyaM, pAgArovarieNa vA khiviyavvaM, dIhiyAe vA vahatIe chubhiyavvaM, jalaNe vA jalate lubhiyavvaM / etesi vA pAse Thavijjati / grahaNa labbhati tAhe dhammAdipaesa tti kAuM etesu khivaMti // 2388 / / idANi "bhikkha" tti dAraM [ sUtra - 1 Navi koi kiM ci pucchati, NitamaNitaM ca bAhi aMto vA / saMkite paDiseho, gamaNe ANAdiNo dosA || 2386|| jattha rodhage to bAhi vANa ko ti paDipucchati, NipphiDato pavisaMto vA tatthicchA, aMto bAhi vA prati / jattha zrAsaMkiyaM "ko esa ? kato vA prAgato ? mA esa aMto kahehiti, kahi vA Niggacchati ? mA esa bhedaM dAhiti" erise prAsaMkite paDisehe ga gaMtavvaM / prANA diyA ya dosA / / 2366 || paura'NNapANagamaNe, cauro mAsA havaMta'NugvAtA / so ya itare ya cattA, kula-gaNa-saMghe ya patthAro || 2360 || saMtharaMto jati gacchati catuguru, jo gacchati teNa prappA pariccattA, bAhirA vA riu tti kAuM gehUti / bhedaM payacchati tti saMgha - patthArasaMbhavo // 2360. 1 gA0 2373 / 2 gA0 2373 / pariccatto, itare ya acchaMtA te ya etena abhaMtarA gevhaMti / ubhapro vi kula-gaNa Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama uddezakaH to lagbhamANesaNa mAdIsu hoi jaitavvaM / jAvaMtie visodhI, amaccamAdI alAbhe vA // 2361 // bhASyagAthA 2386 - 2365 ] phAsue esaNijjeya to alabbhamANe aMte ceva paNagaparihANIe jayaMti / jAvaMtiyA visohikoDIe jAva- cahuM patto / visohikoDIe prasati zramacco dANasaDDAdiyA vA obhAsijjati, detANa avisohikoDIe vi gheppati ||2361 / / pucchi ArakSiya, seTThi seNAvati zramacca-rAyANaM / NiggamaNa-diTTharuve, bhAsA vi tahiM sAvajjA || 2362|| amhaM asaMtharaM NiggacchAmo, dAraM Ne dehi / tahAvi bhalabhate, prArakkhito koTTapAlo, taM pucchaMti, jati so bhaNeja - mA Nigacchaha, zrahaM bhe demi, tAhe gheppaMti / aha so bhaNejja - " Natthi me bhattaM, bIhemi ya raNNo, seTThi pucchaha" / tAhe seTThi pucchati / evaM seNAvati, zramaccaM, rAyANaM, ditesu gahaNaM / tesiM vA praNuSNAte Niggacchati / dAravAlANa ya sAhU darisijjaMti ete diTTharUve kareha | 425 ete bhaTThA rNeti pratitiya, Na kiM ci tumbhehiM vattavvA, bAhiM niggaehi ya asAvajjA bhAsA bhAsiyavvA // 2362 // mANI sayaM dAhaM, saMkAe vA Na deti NiggaMtuM / dANammi hoi gahaNaM, aNusaTTAdINi paDisehe || 2363 // zrArakkhiyAdi pucchiyA bhaNati - " mA NIha, zramhe sayaM bhattaM demo", te puNa bhedasaMkAe NiggaMtu Na deti / te jati praviddhaM deti tahAvi gahaNaM / graha No bhattaM No NiggaMtu deti tAhe aNusaTThI dhammakA vijjAmaMtAdiyA vA payujjati // 2363 // jatA Niggacchati tadA bahiyA vi imaM vidhi paryu jati bahiyA vi gametUNaM, ArakkhagamAdiNo tato Niti / hita - Na-cAriyAdi, evaM dosA jaDhA hoMti || 2364 // to baha ca gamite sabve cArigAdidosA paricattA bhavaMti // 2364 // bahiyA je sAhU paTTavijjati te imehiM guNehiM juttA pimme dadhamme, saMbaMdha'vikAriNo 'karaNadakhe / paDivattINa ya kusale, tanbhUte pesate bahitA || 2365 || jesi to bAhiM ca sayaNasaMbaMdho asthi, avikArI Na unbhaDavesA, Na kaMdapyasIlA bhikkharagahAdifafordakkhA, paDivattI prativacanaM taM prati kuzalA vAhi khaMdhArI prAgato tattha je jA uppaNA, te bAhi pesijjati // 2265 / / 1 kririya / 2 bhUme ( pA0 ) / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre / sUtra-1 "bhAsA vi tahi asAvajja" tti asya vyAkhyA - kevaiya Asa-hatthI, jodhA ghaNNaM ca kettiyaM Nagare / paritaMta aparitaMtA, NAgaraseNA va Na vi jANe // 2366 / / bAhiraccehi pucchito Na bhaNAti, Na jANAmi // 2266 // te bhaNaMti - tattheva vasaMtA kahaM na yANaha ? sAha bhaNati - suNamANe vi Na suNimo, sajjhAe samiti gutti aauttaa| sAvajjaM soUNa vi, Na hu labbhA''ikkhiuM jaiNo / / 2367 / / jai kiM ci sugimo tahAvi sAvajjaM na yujati akkhi / aMto vi pucchito bhikkhAdiuvagroge Na NAyaM / aMto bahiyA ya - imaM uttaraM "2bahu suNeti" - siloge / 2267 / / evaM hiMDate paDuppaNNe samudANe - bhattaTTaNamAloe, mottaNaM saMkitAi ThANAI / saccitte paDiseho, atigamaNaM divirUvANaM // 2368 / / "bhattaTThaNamAloe'' tti asya vyAkhyA - __ sAvaga saNNiThANe, oyavitetara kareMti bhattaTuM / tesa'satI Aloe, caDDaga kuruyAi No chaNNe / / 2366 / / jattha saDDho ya saDDI ya ubhayaM pi appasAgAriyaM tattha bhattaTuM kareMti, asatI 3egataroyavite, iyaragahaNeNa praNoyavievi, asati ahAbhaddaesu vA, etesi asatIe praDavIe prasaMkaNijje ghaNadaraTTANe vajjetA. pAloe pagAse bhattaTuM kareMti, cArigAdisaMkAe No chaNNe kareMti / sacitto seho jai ko ti pabvAiuM ThAti tassa paDiseho, na pabbAveMti / praha koi kAuMliMgaM pavisati, tAhe bhagaMti - amhe gayA NAmakiyA dAreNa NiggatA, taM jai tume gheppasi to mava-saM mArijjasi, dAre gaNiyA pucchiyA bhaNaMti - Na jANAmo koi esa tti, pavisaMtA bhagaMti dAriTuM "amhe te ceva ime diharUve karesi" // 2366 / / bhattaTTita'pAhADA, puNaravi ghettuM atiti pajattaM / aNusaTThI dAriThe, aNNa va'satI ya jaM aMtaM // 2400 / / evaM bhattaTThiyA tadUNe bhAyaNe puNaravi gajjattaM ghettuM atiti, jati dArapAlo maggati vA Na vA pavesaM deti, ruddhasu jai aNNo koi aNukaMpAe dejja tattha aNumatI, Na vA vArijjati, aNNadAtArassa vA asatIte taM jaM aMtaM paMtaM dijati // 2400 / ruddhe vocchiNNe vA, dAridve do vi kAraNaM dIve / iharA cAriyasaMkA, akAla aokhaMdamAdIsu // 2401 // aha NiggatANa dAraM ruddhaM sthagitamityarthaH, gamAgamo ya vocchiNNo, abhiMtarA sAhU bAhirA je bhivakhANiggayA ete vi do vi dArapAlassa bhikkhAdi NigamaNakAraNaM dIveti / iharA akahIe sAhU NimgatA, 1 gA0 2362 / 2 daza0 pra08 gA0 20 / 3 parikammita / 4 aparikammita / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2366-2407] aSTama uddezakaH 427 Na te paviTThA, pUNaM te cAriyA prAgatA prAsI, je te sAhU NiggatA te Na paviTThA, guNaM tehiM esa ukkhaMda mokaTThio // 2401 // bAhiM tu vasitukAmaM, atiNeti pelliyA aNicchaMtaM / gurugA parAjaya jae, bitiyaM ruddhe va vocchiNNe // 2402 / / bhikpaTutANiggatANa jai koi sAhU bAhi vazittumicchati taM pi te sahAyA balA paveti / ege praNege vA gikAraNe bAhiM vasate ca ugurugA / abhiMtarillANa parAjaya-jae aNege dosA bhavati / bitiyapadeNa savvaM Nitthara NagaraM ruddhaM, gamanAgamo vocchiNNo, evaM apavisaMto dAritu vA aNiveMdete suddho // 2402 / / evaM rohakAraNe - ityAhiM saha vihArAdi padA havejja / "rodhage" ti dAraM gataM / idANi "'praddhANe' tti praddhANe jatya mapaccavAyaM / tatya jati saMjatIto sattheNaM padhAvitA tatya satthe jati bodhiyateNAibhayaM haveja tattha gamaNe, rApro vA survatANaM, imA jayaNA - majjhammi ya taruNIo, therIao tAsi hoMti ubhyNto| theri bahiTThA khuDDI, khuDDibahiTThA bhave therA // 2403 // therabahiTThA khuDDA, khuDDabahiTThA u hoMti taruNA u / duvidhammi vi addhANe, sapaJcavAyammi esa gamo // 2404 // taruNIno mAjhe kIrati, tAsi piTThato aggo ya therIgo havaMti, tAsi ubhayaMte therA, therANaM ubhayaMte khuDA, tesi ubhayaMto taruNA, duvidhaM praddhANaM-paMtho maggo ya / tammi sapaccavAe esa gamo bhnnito| evaM addhAge vA itthIhiM saddhi vihArAdiyA padA bhave / dAraM // 2404 // idANi "saMbhama bhaya vAsa" tiNNi vi dArA egagAhAe daMseti - AU agaNI vAU, teNaga rahAdi saMbhamo bhnnito| bohiyamecchAdibhae, goyaracariyAe vAseNaM // 2405 // pAUmAdiyA saMbhamA, bohiyamecchAdibhayaM / goyaraM praDaMtA vAseNa anbhahatA egabhilae vi hojjA // 2405 // jalasaMbhame thalAdisu, ciTuMtANaM bhavejja caubhaMgo / egataruvassae vA, bUDhagalaMte va savvatto // 2406 // ego egitthIe samaM havejja, pAukAyasaMbhameNaM udagavAhage thale egaM uNayaM thalaM pavvayaM DogaraM vA, tattha ciTuMtANaM ca ubhaMgasaMbhavo havejja / jalasaMbhame vA khetAo khetaM saMkamajja / ettha vi cturNgsNbhvo| egataravasadhIe vA bUDhAe jAva annA vasadhI na labbhati tAva catubhaMgasaMbhavo, savayo vA egapakkhassa vasadhI galati, evaM pi egaTTitANa caubhaMgo / 2406 / / egatarajhAmie uvassayammi Dajhajja vA vi mA basadhI / aimeva ya vAtammi vi, teNabhayA vA NilukkANaM // 2407 // 1 gA0 2346 / 2 mA0 2346 / Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra-1 saMjata-saMjatINa egatarassa jhAmitA vasadhI / vasahisaMrakkhaTThA vA tANa vasaghi gtaa| jhAmitavasadhie vA khettAno khetaM saMkAmijjati / evaM vAte vi caubhaMgasaMbhavo havejja / teNagabhaeNa vA guvile caubhaMgasaMbhaveNa NilukkA acchaMti // 2407 // bhoiyamAivirodhe, raTThAdINaM tu saMbhame hojjA / bohiya-mecchabhae vA, guttiNimittaM ca egattha // 2408 // bhoiyassa bhoiyassa viroho, evaM gAmassa gAmassa ya, raTussa raTussa ya, erise saMbhame caubhaMgasaMbhamo havejja / bohiyamecchabhaeNa palAyANa caubhaMgasaMbhavena vihArasajjhAya asaNAdiga, uccArAdimA vA egattha NilukkANa saMbhavo havejja, guttiM vA rakkhaNaM kareMtANa saMbhavejjA / / 2408 // puvvapaviTegatare, vAsabhaeNaM visejja annnntro| tattha rahite paraMmuho, Na ya suNNe saMjatI ThaMti // 2406 / / vAsAsu vAsAvAse paDate saMjato saMjatI vA ki ci NivvovansiM ThANaM pavilR havejja, pacchA iyaraM pavisijja / tattha jaNavirahite do vi paropparaM paraMmuhA acchaMti, sajjhAyajuttA ya / suThu vi vAse paDate saMjatI suNNaTThANe No pavisati / dAraM // 2406 / / - idANiM "khaMtimAINa NikkhamaNe" tti - idANa' 'khAtamA2 kAraNa ega maDaMbe, khaMtigamAdIsu melaNA hojja / pavvajjamabhupagame, appANa caunvihA tulaNA // 2410 // asivAdikAraNeNa egAgino chiNNamaDaMbaM gato havejja, tattha ya "khaMtiyamAdI'' asaMkaNitthI milejja, sA ya pavvajjabbhuvagarma karejja, tato appANaM cavihAe dabba - khetta - kAla - bhAvatulaNAe tuleti // 2410 // eseva attho imAhiM gAhAhi bhaNNati - asivAdikAraNagato, vocchiNNamaDaMba sNjtiirhite| kahitA kahita uvaTTiya, asaMkaitthIsimA jayaNA // 2411 // aDDAiya joyaNabhaMtare jassa aNNaM vasimaM Natthi taM chipaNa maDaMbaM sA asaM haNijjatthI dhamme kahite prakahite vA pavvajaM uvaTThitA, tatthimA jayaNA appaNo dabato tulaNA / / 2411: / imA tulaNA AhArAduppAdaNa, davve samutiM va jANate tIse / jati tarati Nittu khette, AhArAdINi vaddhANe // 2412 / / davvato jati mAhAraM uhi sejjaM vA tarati uppAeta, samui NAma - jo tIse sabhAvo bhukkhAlU sIyAlU / jati ya taM paDhamAliyAdi saMpADeuM sakketi, mahurAdi pANagaM vA eyANi uppAeuM sakketi, tato pavAveti / khettato jai zraddhANaM NeuM tarati, jati ya addhANe pAhArAdI uppAeuM satto // 2412 / / 1 gaa02346| Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 2408-2418 ] maSTama 426 . gimhAtikAlapANaga, Nisigama vA vi jati satto / bhAve kodhAdi jaI, gAhe NANe ya raNe ya // 2413 / / kAlato jati gimhakAle riukkhama pANagaM pavAyavasahI ya prAdisahAto sItakAlAdisu ya jaM tammi riummi dullabhaM taM jati uppAetuM satto, rAto vA jati satto gelaM. mome vA te pAhAruppAdaNaM kAuM satto, bhAve jati appaNo kohAdiyANaM jayaM kAuM satto, rattassa vA jayaM kArAveuM satto / NANacaraNAzi vA jati satto praNidhveeNa gAheDaM, cakkavAlasAmAyAri ca gAhe jai stto||2413|| guru gaNiNipAdamUlaM, evamapattAe appatulaNAe / Avakadhasamattho vA, pavvAve etare bhayaNA // 2414 // jo vA jAvajjIvaM samattho vaTTAveu so NiyamA pavvAveti, iyaro asamatyo ya, tassa bhayaNA / jai se prANo vaTTAvago pratthi to pavvAveti / aha natthi na pavvAvei / esA bhayaNA // 2414 // abbhujjatamegataraM, paDivajjiu kAmo so vi pavvAve / gaNa gaNi saladdhite u, emeva aladdhijutto vi // 241 // abbhujjiyamaraNaM pariNAdi, anbhujjiya-vihAro jiNakappAdi / eyaM egataraM abhujjativihAraM pddivjjitkaamo| ityiyA ya uvadviyA pabvajja / jati aNNo gaNe gaNI saladdhI asthi tIse pariyaTTiyabvA te tAhe taM tassa appe appaNA abbhujavihAraM paDivajjati / maha patthi aNNo vaTTAvago tAe No abbhujjayavihAraM paDivajjai / taM pariyati / kiM kAraNaM ? anbhujjiyavihArAto tassa vidhipariyaTTaNe bahutariyA nnijjraa| aladdhijutto vi aNNavaTTAvagasaMbhave pavAveti, iyarahA No // 2415 / / pavvAvaNijja-tulaNA, emevittha tadikkhaNA hoti / avidita-tulaNA u pare, upaTTita-tulaNA ya AtagatA // 2416 // jo paJcAvaNijjo tassa vi eseva davvAdiyA caumvihA tulaNA kajjati / codaga Aha - jati tA tassa mAtA vA bhagiNo vA to so tassA samuI jANAti ceva, kiM tulijjati ? ucyate - katAi so khuDDulamo ceva tesi majjhAyo phiDito to na jANai, evaM pare pravidite tulaNA bhavati / jassa puNa sui-duha-kohAdiyA samutI gajjati tassa natthi tulnnaa| tammi uvaTTite prAyatulaNA bhavati // 2416 // tassa pavvAvaNijjassa imA tulaNA bhavati - 'pAriccha pucchamaNNaha, kAyANaM dAyaNaM ca dikkhA ya / tattheva gAhaNaM paMthe, NayaNaM appAya ittariyA // 2417 // asya vibhASA - pejjAti pAtarAse, sayaNAsaNavattha pAuraNadavve / dosINa dubbalANi ya, sayaNAdi asakkatA eNhi // 2418 // 1 vakkhA gA . 2425 parIkSAdvAram / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 1 paricchA NAma tulaNA / sA bhaNNati - puvaM tumamannahA davvAdie su uciyA, iyANi pavvatiyAe bhaNNahA / puvvaM praNuppae khIrAdipejjAmo itthiyA (icchiyA) pAyarAsA-paDhamAliya tti vuttaM bhavati, idANi sA patthi majjhaNhe bhikkhaM praDitA pAreyavvaM / udumDhe sayaNabhUmIe, ikkaDa kaDDhiNAdisaMthAragesu vAsAsu pAsaNaM / puvvaM mAsaMsAdisu. idANi uDubAe NisajjAe vAsAsu NaM saMthAraga - bhisigAdiesuM / puvvaM tujha vatthapATharaNA mahaddhaNamullA saNhA ya prAsi, iyANi te amahaddhaNamullA thUlakaDA ya / puSvaM te ruppa - suvaNNAdisu bhoya NaM, idANi te lAu - kamaDhAdisu / mAhAro vi te puvvaM jehAdagADhe riukkhamo praNukUlo ya, idANi te vosINo Nibbalo asaMskRtaH / ehi sayaNAdiyA vi prasaMskRtA / "eNhi" ti - iyANi // 241 // paDikArA ya bahuvidhA, visayasuhA Asi teNa puNa eNhi / caMkamaNaNhANa dhuvaNA, vilevaNA osahAI ca // 2416 / / paDiyArA NAma sarIrasaMskArA, caMkamaNAdi vividharogovasamaNiyamosahANi / evaM davve gataM // 241 // imaM khette - addhANa dukkha sejjA, sareNu tamasA ya vasadhio khitte / parapAtesu gayANaM, vutthANa va udu-suhagharesu // 1420 // mAsakappe puNe zraddhANaM NiraNuvANaehiM / dRkkhakAriyAno sejjAmo reNukajjavAyo, prajotikaDAmo tamasAno, evaM pvvjjaae| gihavAse puNa tumaM siviyAdiehi prAsAdiehi jAhi udae vAtaNivAtesu ya haritovalittesu ya UsitA, kahaM pavajjAe dhiti karejjaha ? // 2420 // AhArAdevabhogo, joggo jo jammi hoi kAlammi / so aNNahA Na ya NisiM, akAlajjoggo ya hINo ya // 2421 // AhArAdino uvabhogo jo jammi kAle joggo so payajjAkAle aNNahA vivriito| Nisi ca jAvajjIvaM Na bhottavvaM, diyA vi velAtikkame labhate, bhajoggo aNaNukUlo, so vi hINo promodariyAe // 2421 / / eNhi bhAve - savvassa pucchaNijjA, Na ya paDikUlei sairamuitatthA / khuDDI vi pucchaNijjA, codaNa-pharusAdiyA bhAve / 2422 // gihavAse rAmo paccuTTitA muhasalilAdiehi savvassa pucchaNijjA prAsI, gihavAse Na te koti Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2416-2425 ] paSTama uddezaka: pahikUlaM kareti, mAgamamamAdiehi ya "satira" miti secchA, "udita" miti bhAviyA, idANI te khuDDI vi punchaNijjA / asAmAyArikaraNe pharusavayaNehiM cotijjihisi / savvaM soDhavvaM // 2422 // imaM saMkhevo bhaNNati - jA jeNa va teNa jadhA, va lAlitA taM tahaNNahA bhaNati / sotAi-kasAyaNa ya, jogANa ya Niggaho samitI // 2423 / / suhabhAvitA aNNahA bhaNati, " dukkhbhaavitaa| soyAdimidiyANaM sadA Niggaho kAyayo, kohAdikasAyA jeyadhA, maNAdi appasatyANa jogANa giggaho kAyavvo, iriyAdisamitIsu pra sadA samiyAe hoyadhvaM / / 2423 // iyANi "kAyANaM" ti - AlihaNa-siMca-tAvaNa-, vIyaNa-daMta-dhuvaNAdikajjesu / kAyANANuvabhogo, phAsugabhogo parimito ya // 2424 // puDhavikAe No mAlihaNa vilIhaNAdI kAyavA, prAukAe siMcaNAdi, agaNIe tAvaNAdi, vAte vIyaNaHdi, vaNassatIe daMtadhAvaNAdI, evamAdisu kajjesu gaNuvabhogo, jo bhogo so phAsueNa, teNa vi parimiteNa // 242 // abbhavagatA ya loo, kappaTThaga ligakaraNa daavnntaa| bhikkhaggahaNaM kaheti va, Neti vahaM te disA tiNNi // 242 // evaM savvaM prabbhuvagacchati jai to se loco kajjati / 2dAvaNaM ca divakhAe tti, jo sAdhU kappaTTa. gassa niyaMseti, evaM se pariharaNaliMgakaraNaM dAijjati "tattheva" ti chimaMDave, appaNo samIve gahaNAsevaNasikkhaM gAheti, uggamAdi visuddhabhikkhAgahaNaM ca kAreti, paMthaM va Neti, saMbaddhaitthisahieNa prasaMbaMdhiitthIhi vA purisamIseNa vA saMbaMdhipurisasatyeNa vA asabaMdhehi vA bhaddagehi - jAva- gurusamIvaM pattA tAra "4 ittaraM" disAbaMdhaM kareti / ima, ahaM te disA tinni- ahaM te pAyariyo, ahaM te uvajjhAmro, pavattINa ya / garusamIvaM puNa pattAe gurU vAhiti / evaM bitiyapade ege egitthIe saddhi caubhaMgasaMbhavaM ityarthaH / / 2425 / / je bhikkhU ujjANaMsi vA ujjANa-gihasi vA ujANa-sAlaMsi vA nijjANaMsi vA nijANa-gihaMsi vA nijANa-sAlaMsi vA ego egAe itthIe saddhi vihAraM vA karoti, sajjhAyaM vA kareti, asaNaMvA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariveti, aNNayam vA vA aNAriyaM pihuNaM assamaNa-pAoggaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati ||suu0||2|| je bhikkhU amusi vA aTTAlayaMsi vA cariyasi vA pAgAraMsi vA dAraMsi vA gopuraMsi vA ego egAe itthIe saddhi vihAraM vA kareti, sajjhAyaM vA 1 gA0 2417 / 2 gA0 2417 / 3 gA0 2417 / 4 gA0 2417 / Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 sabhASya - cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 3-1 kareti, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA zrAhAreti, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThaveti, aNNayaraM vA aNAriyaM pihuNaM samaNa - pAragaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati // | sU0||3|| je bhikkhu dasi vA daga-maggaMsi vA daga-pahaMsi vA daga-tIraMsi vA daga-TThANaMsi vA ego gae itthIe saddhi vihAraM vA kareI, sajjhAyaM vA kareha, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA zrAhAreti, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThaveti, aNNayaraM vA NAri pihuNaM samaNa - pAragaM kaha kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati ||sU0||4|| je bhikkhU suNa-gihaMsi vA suNNa- sAlaMsi vA bhinna-gihaMsi vA bhinna- sAlaMsi vA kUDAgAraMsi vA koTThAgAraMsi vA ego egAe itthIe saddhi vihAraM vA kares, sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, uccAraM vA pAsavaNaM vA paridvaveti, aNNayaraM vA aNAriyaM 'pihuNaM zrasmaNa - pAuggaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati // | sU0 ||5|| je bhikkhU taNa-gihaMsi vA taNa- sAlaMsi vA tusa - gihaMsi yA tusa- sAlaMsi vA chusa-gihaMsi vA chusa- sAlaMsi vA ego egAe itthIe saddhiM vihAraM vA karei, sabhAyaM vA kAMDa, asaNaM vA pANaM khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, uccAraM vA pAsavaNaM vA, paridvaveti, aNNayaraM vA aNAriyaM piNaM assamaNa pAuragaM kahaM kaheti, karhetaM vA sAtijati ||sU0||6|| je bhikkhU jANa - sAlaMsi vA jANa-gihaMsi vA jugga-sAlaMsi vA jugga - gihaMsi vA ego gae itthIe saddhiM vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA kare, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArera, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariveti, aNNayaraM vA aNAriyaM pihUNaM assamaNa pAuragaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijjati ||0||7|| je bhikkhU paNiya - sAlaMsi vA paNiya - gihaMsi vA pariyA - sAlaMsi vA pariyA - gihasi vA kuviya - sAlaMsi vA kuviya - gihaMsi vA ego egAe itthIe saddhiM vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, uccAraMcA pAsavarNa vA pariDa 1 niThuraM / 2 niThura / 3 kamiyasAlaMsi vA / Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya gAthA-2426 / aSTama uddezakaH 433 aNNayaraM vA aNAriyaM pihuNaM assamaNa-pAuggaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA sAtijati // 0 // 8 // je bhikkha goNa-sAlaMsi vA goNa-gihaMsi vA mahA-kulaMsi mahA-girhasi vA ego egAe itthIe saddhi vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArati, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariveti, annayaraM vA aNAriyaM pihuNaM assamaNa-pAuggaM kahaM kahei, kaheMtaM vA sAtijjati / / 0 / 6 / / ujjANaM jattha logo ujANiyAe vaccati. jaM vA Isi gara ssa uvakaMThaM ThiyaM taM ujjANaM / rAyAdiyANa NiggamaNaTThANaM NiujANiyA, gagarapigame jaM ThiyaM taM NijjANaM etesu ceva gihA vayA ujANa -nnijjaanngihaa| nagare pAgAro tasseva dese pttttaalgo| pAgA rassa praho aDDahatyo rahamaggo criyaa| balANagaM dAraM, do balANagA paagaarpddibddh| / tANa aMtaraM gopuraM / jeNa jaNo dagassa vaccati so daga-paho daga-vAho daga-maggo daga-bhAsaM daga-jIraM / suNNaM giha suNNAgAraM / dese paDiyasaDiyaM bhigA gAraM / adho visAlaM uvaruvAra saMvaTitaM kUDAgAraM / dhanAgAraM kottaamaarN| dambhAdita gaTThANaM adhopagAsaM taNasAlA / sAlimAdi-tusaTTANaM tusa-sAlA, muggamAdiyANa tumA / gokarIso gomayaM, goNAdi jatya ciTuMti sA gosAlA, gihaM ca / jugAdi jaNANa prakuDDA sAlA sakuDDa gihaM / prassAdiyA vAhaNA, tANaM sAlA gihaM vA / vikkeyaM bhaMDa jattha chUI ciTThati sA sAlA gihaM vA / pAsaMDiNo pariyAgA, tesi pAvasaho sAlA giha vA / chuhAdiyA jattha kammavijjati sA kammatasAlA gihaM vA / maha pAhanne bahutte vA, mahaMtaM gihaM mahAgihaM, bahumu vA uccAraemu mahAgihaM / mahAkulaM pi inbhakulAdI pAhaNaNe bahujaNa prAiNaM bahutte / imA suttasaMgahagAhA - ujjANa'TTAla dage, suNNA kUDA va tuma bhuse gome / goNA jANA paNigA, pariyAga mahAkule sevaM / / 2426 // evaM jahA paDamamutte / evaM etesu ussagAvavAteNa ca ubhaMgasaMbhavo vattavyo / / 2.426 / / Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 imaM "ujjANavakkhANaM" sabhASya- cUrNike nizIthasUtre iyare ti NijjANe, vaNiyamAdiyA NiggamagahiyaM kayaM NijjANa - gihaM / havA - pacchaddheNaM bitiyaM bakkhANaM / / 2427 / / sAlAgihANa imo viseso - sabhamAdujjANagihA, NiggamaNagihA vaNiyamAdiNaM iyare / nagarAdiniggamesu ya, sabhAdi nijjANagehA tu // 2427 // sAlA tu he viDA, gehaM kuDDasahitaM tu'NegavidhaM / vaNibhaMDasAla paribhikkhugAdimahabahugapAhaNe || 2428 // paNiyasAlA paNiyavasavo mahAkulaM pacchaddheNa vyAkhyAtaM / je bhikkhU rAmro vA viyAle vA itthi - majjhagate itthi- saMsatte itthi parivuDe parimANAe kaha kahei, kaheMtaM vA sAtijjati // 0 // 10 // saMA rAtI bhaNitA, saMjhAe u vigamo viyAlo tu / kesiM cI vocchatthaM, pacchaNNatare duvidhakAle || 2426 // rAtIti rAtI saMjJA, tIe vigamo viyAlo / adhavA jaMsi kAle corAdiyA rajjati sA rAtI saMbhAvagametyarthaH, te cciya jammi kAle vigacchati so viyAlo saMketyarthaH / / 2426 // idrANi NijjattI - itthINaM majjhammI, itthI - saMsatteparivuDe tAhiM / cau paMca u parimANaM, teNa paraM kahaMta ANAdI || 2430|| [ sUtra 10-11 itthI ubhoThiyAsa majbhaM bhavati urukopparamAdIhiM saMghaTTaMto saMsatto bhavati, diTThoe vA paropparaM saMsato, savvato samatA pariveDhiyo parivuDo bhaNNati / parimANaM jAvatiSNi cauro paMca vA vAgaraNAni, parato chaTTAdi parimANaM kahaM kaheMtassa caugurugaM zrANAdiyA ya dosA ||2430|| esa suttattho / 1 gA0 2426 / ma dohaMtagato, saMsatto UrugAdighaTTaMto / catu disi ThitAhi parivuDo, pAsagatAhi va aphusaMto || 2431 // grahavA - egadisiThiyAhi vi aphusaMtIhi parivuDo bhaNNati / / 2431 // duvidhaM ca hoti majyaM, saMsatto diTThi diTThi aMto vA / bhAvo vi tAsu hito, emevitthINa purisesu || 2432|| Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2420-2435] aSTama uddezakaH 435 ca saddAmo saMsattaM pi duvidhaM - UrugAdighaTuMto saMsatto diTThIe vA, itthINa vA majjhe, diTThINa vA mjhe| ___ ahavA - saMsattAsa imaM vakkhANaM - teNa tAsu bhAvo Nihato Nivesito, tAhiM vA tammi Nisevito, parasparaM gRddhAnItyarthaH // 2432 / / ime dosA - itthINAtisuhINaM, aciyattaM Asi AvaNA chedo / Ata-para-tadubhae vA, dosA saMkAdiyA ceva // 2433 // itthINaM je NAyapo bhAyA piyA putta bhacayamAdI tANa vA je suhI mittA etesiM aciyattaM haveja, praciyatte vA uppaNe diyA asivAti dduu| rAto ddraa| tesiM praNesi vA gasahimAdiyANaM vocchedaM kareja prAya - para - ubhayasamutthANA ekkato miliyANa dosA haveja / aha saMkaMti ete rAto militA kiM puNa praNAyAraM kareja, saMkite ca uguru, NissaMkita mUlaM / geNhaNAdiyA dosA tamhANo rAto itthINaM dhammo kheyvv||2433|| bhave kAraNaM - bitiyapadamaNappajjhe, NAtIvagge ya saNNisejAsu / NAtAcAruvamagge, raNNo aMtepurAdIsu // 2434 // praNavajjho vA NAtivaggaM vA so cirassa gato tAhe bhaNejja - rattidhammaM kaheha, tAhe so kaheja - vara; koi dhamma pavvajja vA paDivajjejja / sAvaga-sejjAtara - kulesu vA prasaMkaNijjesu praduTusIle vA NAyAyAresu / uva saggo vA jahA aMtepure abhivutto| ahavA - rAyA bhaNejja - aMtepurassa me dhammaM kaheha, tAhe akkheja // 2434 // tatthimaM vidhANaM - NaccAsaNNammi Thio, dihimabaMdhaMto Isi va kiDIsu / veraggaM purisavimissiyAsu kiDhigAjuyANaM vA ||243shaa NAsapaNe Thito, bhaNNai ya-dUre ThAyaha, mA ya me saMghaTTeha, tAsu diSTuiM abaMdhato Isi vuDDAsu diTThI baMdheto veraggakaha kaheti, purisavimissANa vA kaheti / ahavA - savvA ityomo tAhe theravimissANa kaheti // 2435 / / je bhikkhU sagaNicciyAe vA pariNicciyAe vA NiggaMthIe saddhi gAmANuggAmaM dUijjamANe puro gacchamANe piTTho rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtA-soya-sAgarasaMpaviDhe karatalapalhatthamuhe aTTajmANovagae vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA pariDhuvei, aNNayaraM vA aNAriyaM piDaNaM assamaNa-pAuggaM kaha kahei, kaheMtaM vA mAtijjati ||mU0||11|| Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya - cUrNike nizIthasUtre [ sUtra - 11 sa- gaNiccayA sa - sissiNi, athavA vi sa gacchavAsiNI bhaNitA / para- sissiNi para- gacche, NAyavtrA para gaNiccI // 2436|| sagaNicciyA, sasissiNI vA sagacchavAsiNI vA / parasissiNI vA paragaNavAsiNI vA parigagicciyA || 2436 // 436 purato va maggato vA, sapaccavAte paJcavAteya | vaccaMtANaM tesiM, caukkabhayaNA avoccatthaM // 2437 // purato aggato Thito sAhU vaccati / grahavA- piTThato maggato Thito sAdhU vaccati // 2437 // ettha caubhaMgo imo - purato vaccati sAdhU, adhavA piTTheNa ettha caubhaMgo / zravaNa puravA, piTThe vA ettha vA caturo || 2438 // purato sAdhu vacyati No maggato / No purato maggo vaccati / bahUsu purato vi maggato vi / jo purato No maggato pakkhApakkhI suNNo vA / ahavA - imo ca ubhaMgo purato sAvAyaM No pitttthto| jo purato, pidvato sAvAyaM / purato visAvAyaM, piTThato vi sAvAtaM / jo purato No piTuto sAvAta / ginbhae ""avvoccatyaM " gaMtavvaM purazro sAdhU pito saMjatIto // 2438|| bhayaNapadANa catuNhaM, aNNatarAteNa saMjatIsahite / zrahatamaNasaMkappo, jo kuJja vihAramAdINi || 2436 // - - saMjatisahi jati hiyamaNasaMkappo viharati vA ||2436|| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tathA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, ete tu pade vivajjejjA || 2440 // so purNa kiM zrahamaNasaMkappo viharati ? bhaNNati - addhitikaraNe pucchA, kiM kahiteNaM aNiggahasamatthe / dukkhamaNAe kiriyA, siTThe sattiM Na hAvessaM || 2441 // tAo hayamaNasaM kappaM daTTu pucchati, jedR'jjo ? ki adhiti kareha ? tAhe saMjato bhajjA - jo Niggahasamatyo Na bhavati tassa ki kahieNa ? tAhe saMjatI bhAMti - "dukkhe aNAte kiriyA Na kajati, gAe putra dukhapaDiyAro soDhA, yo sati Na hAvessaM || 2441 // 1 gA0 2437 / Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 mANagAthA 2436-2447 ] aSTama uddezakaH evaM bhaNite taha vi gAraveNa akaheMte saMjatIto imaM bhaNaMti - amha vi kareti aratI, mUitadukkhaM imaM asIsaMtaM / iti aNurattaM bhAvaM, NAtuM bhAvaM padaMseti // 2442 // prasIsaMtaM prakahijjataM / tApro aNugatabhAvAno gAuM abbhuTThadhammo appaNo bhAvaM daMseti / prAkAravikAraM karejja / evaM saparobhaya - samutthA dosA bhavaMti // 2442 // ki cAnyat - paMthe ti Navari jemmaM, uvassagAdIsu esa ceva gmo| NissaMkitA hu paMthe, icchamaNicche ya vAbattI / 2443 / / ninbhamettaM NemaM tANa purato, No ubassae vi prohiyamaNasaMkappeNa acchiyavaM, saMjatI jai icchati tAhe cAritravi rAhaNA, jai No icchai tAhe saMjayassa prAyavirAhaNA, ciMtAe vehANasaM karez2ja / / 2443 / / kAraNe - bitiyapadamaNappajjhe gelaNNuksagga-duvidhamadANe / uvadhI sarIra-teNaga, saMbhama-bhaya-khetta saMkamaNe // 2444 // aNappajjho prohayamaNasaMkappo bhave / / 2444! / gelaNNe ima pAuggassa alaMbhe, egAgi-gilANa khaMtiyAdisu vA / DaMDigamAuvasaggA, muccejja kadhaM ca iti ciMtA // 2445 // gilANapAuggaM Na labbhati tAhe adhiti kareja / khaMtiyAdisu vA gilANIsu vA adhiti kareja / uvasagge imaM - DaMDieNa uvasa ggijaMto uvasaggijatIsu vA citaM karejja, uvasagge DaMDaeNa appaNo saMjatINa vA uvasagge kI raMti kahaM muce jAmo tti cittaM karejja // 2445 / / "uvahI sarIrateNaga" tti asya vyAkhyA -- uvadhI sarIra cAritta bhAva muccejja kiha Nahu avAyA / vavasAyasahAyassa vi, sIyati cittaM dhitimato vi // 2446 / / uvadhItegagA sarIrateNagA ya / saMjatINa vA cArita leNagA / kahi etehito praviggheNa Nittharenja / erise kajje samatthassa vi cittaM sIdati / / 2446 / / parisaMto addhANe, davaggibhayasaMbhamaM ca nAUNaM / vohiyamecchabhae vA, iti ciMtA hoti egassa // 2447 / / praddhANe parissaMto talhA khuhatto vA addhANaM kaha Nittharejja / dagavAhasaMbhame aggisaMbhame bhayAdisaMbhame vA citA bhavati / bohiyamecchabhaeNa vA ciMtAparo bhaveja // 2447 / / 1 gA0444 / 2 gA0 2444 / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra-11 idANi "'khettasaMkameNa" ti dAraM - NiggaMthINaM gaNadhara-parUvaNA khettapehaNA vasadhI / sejjAtara vIyAre, gacchassa ya ANaNA dArA // 2448 // eriso saMjatINaM gaNadharo bhavati - piyadhamme daDhadhamme, saMvigge'vaja aoyateyaMsI saMgahubaggaha-kusalo, suttatthavidU gaNAdhipatI // 2446 / / piyadhammo NAmege No daDhaghamme / evaM cubhNgo| tatiyabhaMgillo gaNadharo / saMviggo dabve bhAve ya / dave migo, bhAve sAdhU / saMsArabhaubvaggo mA kato vi pamAeNa chalijjIhAmi tti satatova utto acchati / vajja pAvaM tassa bhIrU / proyateyassi tti // 2446 // Aroha-parINAho, citamaMso iMdiyAi'paDipuNNo / aha oyo teyo puNa, hoi aNottappatA dehe // 2450 // usse ho prAroho bhaNNati, vitthAro pariNAho bhaNati, ete jassa do vi tullA, ciyamaMsobaliyasarIro, iMdiyapaDipuNNo No vigaliMdiyo, Na cakkhuvigalAdItyarthaH / aheti-esa promo bhagNati / tejo sagare / praNottappattA "trapUSa" lajjAyAM (a) lajjanIyamityarthaH / vatthAdiehiM jo saMgahakaro, mosahabhesajehi uvaggahakaro, kriyAparo kusalo, mutatye jANato vidU bhaNNati / eriso gaNAhivatI bhaNNati // 2450 // gaNadharaparUvaNe tti dAraM gataM / idANI "khettapehaNe" tti dAraM - khettassa u paDilehA, kAyavvA hoi aannupuviie| kiM vaccatI gaNadharo, jo vahatI so taNaM carai // 2451 // khettapaDilehaNakamo jo so ceva praannupubbii| saMjatINaM khetaM saMjatehi paDilehiyavvaM No saMjanIhi, tatya vi gaNadhareNa / codagAha - kiM vaccati gaNadharo? ucyate - jo vahatI so taNaM carati / evaM jo gaNabhogaM bhujati so savvaM gacitAbharaM vahati / / 2451 // saMjatigamaNe gurugA, ANAdI sunni-pesi-pellnntaa| tucchAlobheNa ya AsiyAvaNAdI bhave dosA // 2452 // saMjatIgro khettapaDilehagA gacchaMti, to pAyariyassa cauguru ANAdiyA ya dosaa| jahA saugI vIrallassa uNassa gaMmA bhavati. evaM tAno vi dugammAno bhavaMti / savvassa abhilasaNijjA bhavaMti, maMsapesi 1 gA0 2444 / 2 gA0 2446 / 3 gA0 2448 / Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2446-2458] aSTama uddezaka: vya visayatthIhi ya pellijjaMti / tuccha svalpaM, teNa vi lobhijati / prAsiyAvaNaM haraNaM, evamAdi dosA bhavaMti // 2452 // tuccheNa vi lohijjati, bharuyacchAharaNa niyaDisaDeNaM / NitaNimaMtaNa vahaNe, ceiyarUDhANa akkhivaNaM // 2453 // bharuyacche rUvavatIto saMjatImo dadru AgaMtugaNiyo NiyaDisa DDittaNaM paDivaNNo, vIsaMbhiyA gamaNakAle pavattigi viNNaveti / vahaNaTThANe maMgalaTThANatAdi vivattemi, saMjatIgro paTTaveha / paTTaviyA / vahaNe ceiyavaMdaNaTThA mArUDhA / payaTTiyaM vahaNaM / "prakkhivaNaM" ti evaM haraNadosA bhavaMti / / 2453 / / emAdikAraNehiM, Na kappatI saMjatINa paDilehA / gaMtavvaM gaNadhareNaM, vihiNA jo vaNNito puci // 2454 // pulva ti -prohaNijjuttIe / dAraM / idANi '"vasahi" dAraM - ghaNakuDDA sakavADA, sAgAriya bhagiNimAu paraMte / NippaccavAya joggA, vicchiNNa purohaDA vasadhI // 2455 / / pakkiTagAdi ghaNakuDDA, saha kavADega sakavADA, sez2jAtaramAtubhagiNINaM je ghare te saMjativasahIe peraMteNa ThitA, dudruteNagAdi paccavAyA Natthi, mahaMta purohaDA ya // 2455 / / NAsaNNa NAidUre, vidhavA-pariNatavayANa paDiseve / majjhattha vikArANaM, akutUhalabhAvitANaM ca // 2456 // vihavA raMDA, pramahaMtA pariNatavayA, majhatthA Na kaMdappasIlA, gItAdivigArarahitAto, saMjatIya bhoyaNAdikiriyAsu prakotupA, pamme sAdhusAdhuNIhiM vA bhAvitA erisA paDiseve savAsiNIyo // 2456 / / vasahi tti gataM / iyANiM " sejAyare" ti dAraM -.. guttAguttaduvArA, kulaputte sattimaMta gaMbhIre / bhIta parisamaddavite, ajjAsejjAyare bhaNitA // 2457 / / kulaputte ti tiSNipadA paDhiyasidA / / 2457 / / so ya imo bhoiya-mahayaramAdI, bahusayaNo pello ' kulINo ya / pariNatavo abhIrU, aNabhiggahito akohallI // 2458 // sattimaMto mahaMtamavi poyaNaM prajja vasahI uppaNe paroyo prabhirU prnnbhigghitmicchto| sesaM kNtthN||2458|| 1 gA0 2448 / 2 pakveSTakAdi / 3 gA0 2448 / 4 pittapro pA0 / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra-11 iyANi "vIyAre" tti, aNAvAyamasaMlogAdI catuNhaM bhaMgANaM tesiM kayamo pasatyo ? tesi ki vidhArabhUmI ? aMto pasatthA, bAhiM pasatthA ? bhaNNati - vIyAre bahi gurugA, aMto viya taiyavajjate ceva / / tatie vi jattha purisA, uveti vesitthiyAtro ya // 2456 / / ussaggeNa saMjatINaM aMto viyArabhUmI, jai bAhiM viyArabhUmI gacchaMti to prAyariyassa cauguru / aMto tatiya bhaMge aNuNNAyaM, tattha vihI - prAvAta aMto vi sesabhagesu cauguru / tatie vi jai purisA prAvayaMti vesitthiyAno ya tahAvi cauguru // 2456 / / jatto dussIlA khalu, vesitthi NapuMsa he? tericchA / sA tu disA paDikuTThA, pahamA bitiyA cautthI ya // 2460 // paradArAbhigAmI dumsIlA hevIvAsaNaheuM jatya lopakarA ThAaMti jattha ya vANarAdi tiriyA baddhA ghiTuMti tatya ime uti // 2460 // cAra bhaDa ghoDa meMThA, solaga taruNA ya je ya dussIlA / ubbhAmitthI vesiya, apumesu ya eMti tu tadaTThI // 2461 // paMcAla vaTTAdi ghoDA, solA turagapariyaTTagA, ubbhAmagavemitthiya apumesu ya tadaTThio aNNaNe vA prAgacchati // 246 // "heTuM" ti asya vyAkhyA - he?uvAsaNaheDaM, gAgamaNammi gahaNa uDDAho / vAnara mayUra haMsA, chagalaga-suNagAdi-tericchA // 2462 // gujhAdesovAsaNaheuM te jati udiNNamohA saMjati geNhaMti to uDDAho / 5"tericchi' tti asya vyAkhyA - 'vAnara" pacchaddhaM / ete kila itthiyaM abhilasati / / 2462 // jai aMto vAghAto, bahiyA siM tatiyayA annunnnnaataa| sesA NANuNNAyA, ajANa viyArabhUmIo // 2463 / / bahiyA vi itthiyAtrAto tatiyabhaMgo. to aNuyAyo ||daarN||2463|| idANi "gacchassa ANaNa" ti dAraM - paDilehiyaM ca khettaM, maMjativaggassa ANaNA hoti / NikkAraNammi maggato, kAraNa purato va samagaM vA // 2464 // jayA khettAno khettaM saMjatIto saMcArijjati tadA Nibhae NirAbAhe sAdhU puro ThitA tAgro ya gA0 2448 / 2 gA0 2460 / 3 gA0 2460 / 4 gA0 2448 / Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2456-2466] . aSTama uddezaka: 441 maggato ThitA prAgacchati / bhayAtikAraNe puNa sAdhU purato maggato pakkhApakkhiyaM vA samaMtapro vA chiyA ganchati // 2464 // NippaccavAya-saMbaMdhi-bhAvite gnndhrppvitiy-ttitro| Neti bhae puNa sattheNa, saddhiM katakaraNasahito vA // 246 / / ____saMjatINa saMbaMdhiNo je saMjatA tehiM sahito gaNavaro appabitimo apatatipro vA gippaccavAe Neti / sapaccavAe satyeNa saddhi Neti / jo vA saMjato sahassajohI satthe vA kayakaraNo tega sahito Neti // 2465 / ubhayahAtiNiviTuM, mA pelle vaiNi teNa puraege / taM tu Na jujjati aviNaya, viruddha ubhayaM ca jataNAe // 2466 // ege pAyariyA bhaNaMti - purato vi ThiyA saMmatIto gacchaMtu / ki kAraNaM ? prAha - kAiyasaNAgiveDhe saMjayaM mA vaiNI pellihiti, so vA vaiNi, tamhA puro gacchatu / " taM | jujjati / kamhA ? tAsi praviNato bhaNati, logaviruddhaM ca / tamhA ubhayaM jayaNAe karejja / ___ kA jayaNA ? jatya ego kAiyaM saNNaM vosirati tattha sabve vi ciTuMti, tato vi ciTuMte darcha maggato ceva ciTuMti, tApro vi piTThato sarIracittaM kareMti / evaM dosA Na bhavaMti // 2466 / / je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM yA aMto uvassayassa addhvA rAti kasiNaM vA rAti saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAtijjati |mu0||12|| ___ "NAyago" svajano, "aNAyagoM'' asvajanaH, "uvAsago" zrAvakaH, iyaro aNuvAsago / "addha" rAtIe do jAmA, "vA" vikappeNa ega vA jAma, cauro jAmA kasiNA rAtI, vA vikappeNa tiSNi jAmA / egavasahie saMvAso "vasAhi" ti bhaNAti, aNNaM vA. praNumodati / jo taM na paDisedheti, aNNaM vA apaDiseghataM aNumoyati tassa ca uguru / NAtagamaNAtagaM vA, sAvagamassAvagaM ca je bhikkhU / addhaM vA kasiNaM vA, rAtiM tU saMvasANAdI / / 2467|| prANA praNavatthiyA dosA / / 2467 / / sAdhu utrAsamANo, uvAsato so vatI ya avatI vA / so puNa NAtaga itare, eva'NuvAse vi do bhaMgA / / 2468 // sAdhu uvAsatIti vAmago, dhUlagapANavahAdiyA vatA jega gahitA so vatI, iyaro avatI / duviho vi sayaNo asayaNo ya / evaM praguvAsae vi do bhNgaa| 'bhaMgA' iti prakArA ityarthaH / imaM puNa suttaM itthi paDucca - itthi paDucca suttaM, sahiraNNa sabhoyaNe ca AvAme / jati NissAgaya je vA, mehuNa-NimibhoyaNe kujjA / / 2466 // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya- cUrNike nizIthasUtre [ sUtra 12-14 jadda itthI uvasagge saMvasati, saitthozro vA puriso, praNitthIzro vA sahiraNNo, gahiyabhattapANo jo, ete sAdhutrasahIe zrAvAseti, rAto sAdhuM vA paDucca prAgatA vasadhiThiyA mehuNaM kareMti. rAto vA bhuMjati, susuttanivAtoGkA / etaddosavipyamukke purise // / 2466 // kahaM puNa zraddharAie aigaM vA jAmaM tiSNi vA jAmA saMbhavaMti ? 442 jati pattA tu nisIdhe, pae va Nitesu zramaNNagare / egataramubhayato vA, vAghAteNaM tu zraddhaNisiM || 2470 // jai zraDDharate vA egammi vA jAme gate tihi vA jAmehiM gatehi pattA havejja "egatara" ti - gihatthA saMjatA vA, " ubhaya" ti gihatthA saMjatA ya / evaM vAghAyakAraNeNa vA prappaNo vA rutae pae nigacchaMtANa addhaNissAdi saMbhavo bhavati / / 2470 / / gahiNA saha vasaMtANaM ime dosA - sAgAra adhikaraNe, bhAsAdosA ya vAlamArtake / Aya - vAghAtammiya, sapakkha- parapakkha teNAdI || 2471 || kAiyaNNAvasaraNe udgassa prabhAve kAraNato moyAyamaNeNa vA pAdapamajaNe vA sAgAriyaM bhavati, ujjovaNavaNiyAdidmadhikaraNaM / ahavA - NitANite calaNAdisaMghaTTite ' adhikaraNaM" kalaho havejja / jati saMjatibhAsAhi bhAsaMti to gihatyA geNhaMti / graha gAratthiyabhAsAhi bhAsati to asaMjato voliti / so gityo sappeNa khaito zrAyakeNa vA mato zradhAyukAleNa vA mato tAhe saMkA ||2471 || kiMcaNa aTThA eehiM, ghAtito gahaNa - dosa-gamaNaM vA / sahityassa kiMcaNaM zrAsi taM prayu saMjaehiM uddavizro, gevhaNA diyA dosA / "sapakkhe" tti koi seho aseho vA prabbhududhammo taM hiraNNaM jAgittA taM se hariuM NAsejjA / eyaM gamaNagahaNaM " parapakkhe" ti sahiraNNagaM jAgittA taM gihatthaM aNNo koi gihI harejja tAhe saMjatA saMkijjati / vAhe so rAyakulaM gaMtu kahejja, saMjaehi me hiraNNaM prasiyAviyaM / tattha gemhaNAdiyA dosA / prAdimhaNAto vA ubhayaM harejja || 2472 // jamhA ete dosA vAvahite, saMkA gahaNAdiyA dosA ||2472 // tamhA Na saMvasejjA, khippaM NikkAmate tatra te u / je bhikkhU NaNikkhAme, so pAvati prANamAdINi // 2473 || kaimaNaM NippheDaNaM, "tato" tti prAzrayAt, te iti gRhasthAH sAdhUhi vattatrA "Niggacchaha" tti / / 2473 / / bhave kAraNaM - - bitiyapadaM gelaNe, paDiNIe teNa sAvayabhae vA / sehe zraddhANammiya, kappati jataNAe saMvAso ||2474 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2470 - 2477 ] zraSTama udadezakaH gilANaTThA vejjo prANito, paDiNIe vA ubaveMte koti biijjo Nijjati / evaM leNasAvayabhae vA seho vA jAva Na pavvAvijjati zraddhANIe vA saha zrAgataM NaNikkhA me "zraddhANapaNA vA samagaM paviTThA" / / 2474 / AgaMtugaM tu vejjaM, aNNANAsatI ya saMvasate / pAMDeNI tu gihINaM, lliyati gihI va ANeti || 2475 || gatArthA / 'jayaNA jahA adhikaraNa uDDAhAdI Na bhavati tahA jayaMtItyarthaH // 247 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa ddha vA rAti kasiNaM vA rAtiM saMvasAveti, taM paDucca nikkhamati vA patrisati vA, nikkhamaMtaM vA pavitaM vA sAtijjati | | 0 ||13|| "paTucca" tti jAhe so gityo kAiyAdi Niggacchati tAhe saMjato vi citate "ema kAiyaM gato maviessAe kAiyaM gacchAmi, uTTAveti vA ehi, baccAmo / saMvAse je dosA, NikkhamaNa - pavesaNammi te ceva | gAtavyA tu matimatA, putraM varammi ya padammi || 2476 || je saMvAse adhikaraNAdI dosA bhavaMti te bhigacchate vi // 2476 / / ime adhikatarA - gihisahito vA saMkA, ArakkhigamAdi geNhaNAdIyA | ubhayAcaraNadavAsati, aNNa-apamajjaNAdIyA || 2477 || 443 gahatthasahito tti kAuM corapAradAriyo tti kArDa sakA bhavati, tAhe daMDavAsiyAdIhi mhaNAdI dosa / kAiyaNNA ubhayaM taM vosirato davAdi prasatIe uDAho logo avaNaM bhAsati pAdathaMDilAdI ya majjati saMjamavirANA // 24777 // je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyANaM mudrAbhisittANaM samanAesa vA piMDa - niyaresu vA iMda - mahesu vA khaMda - mahesu vA mugaMda mahesu vA dhUma - mahesu vA dari - mahesu vA di - mahesu vA sara- mahesu vA sAgara- mahesu vA Agara- mahesu vA sorry vA taha pagAresu virubarUvesu mahA-mahesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti, paDiggArhataM vA sAtijjati ||mU0||14|| rudda - mahesu vA NAga- mahesu vA giri- mahesu vA bhRta- mahesu vA jakkha mahesu vA ceiya-mahesu vA rukkha - mahesu vA agaDa - mahesu vA taDAga- mahesu vA daha - mahesu vA 1 gA0 2414 / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 15 khattiya iti jAtiggahaNaM, mudito jAti-suddho, pitimAdieNa abhisitto muddhAbhisitto, samavAyo goTTimattaM, piMDaNigaro dAibhattaM, piti-piDapadANaM vA piMDaNigaro, iMdamaho, khaMdho skanda kumAro, bhAgiNeyo rudraH, mukundo baladevaH, cetitaM devakulaM, kahiM ci rukkhassa jattA kIrai giripabvaie jattA, NAgadarigAdi dhAuvAyavilaM vA sesA psiddhaa| etesi egatare mahe jattha raNo graMsiyA, pattegaM vA raNo bhatte jo geNhati ddaa| samavAyAI tu padA, jattiyamettA u AhiyA sutte / tesiM asaNAdINaM, geNhaMtA''NAdiNo dosA // 2478 / / gaNabhattaM samavAo, tattha Na kappaM jahiM NivassaMsI / pitikAlo piMDanivedaNaM tu NivaNIyasAmaNNo // 2476 // pitRpiMDapradAnakAlo maghA (yathA) zrAddheSu bhavati // 2476 // iMdamahAdIesuM, uvahAre Nivassa jaNavatapure vA / vitimissito na kappati, bhaddaga-paMtAdi dosehiM // 2480 // iMdAdINa mahesu je uvahAra Nijjati balimAdiyA jaNeNa pureNa vA, te jai zivapiMDavaimissito Na saMkappaMti, bhadrapaMtAdiyA dosA // 2480 / / raNNo pattegaM vA, vi hojja ahavA vi missitA te tu / gahaNAgahaNegassa u, dosA u ime pasajjati / / 2481 // prAsaMtiyaM gehaMti, raNo saMtiyassa aggahaNaM / aha raNassegasaMtiyassa vA gahaNe aggahaNe vi dosA // 2481 // gahaNe duvidhA - bhadda - paMtadosA ime - bhaddago taNNIsAe, paMto ghepaMta daTTaNaM bhaNati / aMto ghare icchadha, iha gahaNaM duTThadhammotti // 2482 // bhahato citeti eeNa uvAeNa geNhaMti tAhe abhikkhaNaM samavAyAdisaMkhaDIto kareti, logeNa vA samaM pattegaM vA / paMto tattha samavAyAdisu gheppataM daLUNa bhaNati - aMto mama ghare Na icchaha iya mama saMtiyaM jaNavayabhateNa saha gehaha, aho ! dudrudhammo, tato so ruTo / / 2482 // bhattovadhivocchedaM, Ninvisaya-caritta-jIvabhedaM vA / egamaNegapadose, kujA patthAramAdINi // 2483 / / __ mattAdI vocchedaM karejja, mA etesi ko uvakaraNaM deja, Ninvisae vA kareja, carittAno vA bhaMseja, jIviyAgro vA vadaroveja, egassa vA padusseja aNegANa vA / kula-gaNa-saMghe vA patthAraM karejja // 2463 / / Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2478-2486 ] aSTama uddezakaH . ime agahaNe dosA - tesu ageNhaMtesU, tIse parisAe evamuppajje / ko jANati kiM ete, sAdhU ghettuM Na icchaMti // 2484 // sAhiM ageNhatehi tIse goTThi parisAe evaM cittamuppajjati ko puNa kAraNaM jANeja, kimiti - kasmAddhaMtorityarthaH // 2484 // itaresiM gahaNammI, Niva-collaga-vajaNe jnnaasNkaa| jAtIdosaM se te, jANaMtAgaMto so ya // 2485 // iyare goTThiyajaNA tesiM collagassa gahaNe Nivadollagassa vajjaNe jaNassa prAsaMkA bhavati - ete sAdhu nUNaM se hINajAti tti jANaMti dosaM / so ya tattha mAgaMtugo karakaMDuvat / jaNeNa dhUsiyaM, raNA uvAladdha, tAhe paTTho bhattovahivocchedAdie dose kareja / / 2485 / / tamhA Na tattha gamaNaM, samavAyAdIsu jattha raNNo u| . pattegaM vA bhattaM, aNNeNa jaNeNa vA missaM // 2486 // goTThiyasamavAyabhattesu vA patteyabhaI kulagaNasammissaM vA raNNo No gehe // 2486 / / bitiyapadaM gelaNNe, NimaMtaNA davvadullabhe asive / zromoyariyapadose, bhae ya gahaNaM aNuNNAtaM // 2487 // bhAgADhe gelaNe aNNato Na labbhati tAhe gheppaMti, abhikkhaNaM NimaMtamANassa ghettuM pasaMgaM vAreMti, jaM vA se Natthi taM maggati, dullabhaM davvaM taM ca aNNato Natyi, asivagahiyA aNNe gihA, no raNo / prome raNo gehe labbhati, aNNo adhikataro rAyA paduTTho, aNNato bohigAdi bhayaM, evamAdiehi kAraNehi gahaNa prANAyaM / / 2487 / / . je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM . uttara-sAlaMsi vA uttara-girhasi vA rIyamANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti,paDiggAheMtaMvA saatijjti||suu0||15|| pratthAnigAdimaMDavo uttarasAlA, hayagayANa vA sAlA uttarasAlA, mUlagihamasaMbaddhaM uttaragihaM / uttara-sAlA uttara-gihA ya raNNo havaMti duvidhA tu : gahaNAgahaNe tattha u, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2488 / / kaMThA sAlatti Navari NemaM, ujjANa-pavesaNa savvahiM vajje / sAlANaM puNa gahaNaM, hatAdi hitaNahamAsaMkA // 2486 // NibhamettaM "Nema" udAharaNamAtra, hayAdi hite paDhe vA saMkA bhavati / kalle etya saMjayA mAgayA, pahiM haDaM haDetu vA aNNesi kahiyaM, tehiM vA haDaM / / 2486 / / 1 te "sAdha guNaM se hINa-jAtidosaM jANaMti so / .. - Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 1"uttarasAlAgihANaM" imaM vakkhANaM - sabhASya- cUrNike nizIthasUtre paTThA bhattA / mUlagihamasaMbaddhA, gihA ya sAlA ya uttarA hoMti / jattha va Na vasati rAyA, pacchA kIraMti jAva'NNe || 2460|| jattha vA kIDA puvvaM gacchati Na vasati te uttarasAlAgihA vattavvA / je vA pacchA kIrate te uttarasAlAgihA / etemu ThANesu mIsaM amIsaM vA jo gehanti te ceva dosA / taM caiva pacchittaM / taM ceva bitiyapadaM ||24 je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM haya-sAlAgayANa vA gaya-sAlAgayANa vA maMta- sAlAgayANa vA gujjha-sAlAgayANa vA rahassa - sAlAgayANa vA mehuNa- sAlAgayANa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA DiggAheti, paDiggAheM taM vA sAtijati ||sU0||16|| hayagayasAlAsu hayagayANa uvajevaNa piMDamaNiya deti, tattha rAyapiMDo aMtarAya doso ya sesasAlAsu [ sUtra 16-18 havA - sutA'bhihiyasAlAsu ThitAdINa praNAhAdiyANa bhattaM payacchati / jo gehati GkA / hamAdI sAlA khalu, jattiyamettA u zrahiyA sutte / gaNagahaNe tattha u, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2461 // royapiMDa ttiNa gehati praNNesi geNhati ? je IsarAdiyA daMsaNage prANeti / asi tassa gaNasaMbhavo bhavati / / 2461 / / je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM saNNihi saNNicayAo khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappiM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA praNayaraM vA bhoyaNajAtaM paDiggA heti, * paDiggAhataM vA sAtijjati ||20|| 17|| sannihI NAma dadhikhIrAdi jaM vizAsi davvaM, jaM purA ghaya tella - vattha - patta-gula - khaMDa - sakkarA iya zraviNAsi davvaM ciramavi acchai Na viNassara, so scto| viDaM kRSNalavaNaM, sAmudrakATi udbhijjaM / 1 saNidhisaNNicayAto, khIrAdI vatthapattamAdI vA / gahaNAgaNe tattha u, dosA te taM ca vitiyapadaM / / 2462 / / 1 gA0 2488 / da- gorasamAdI, viNAsi davvA tu saNidhI hoMti / sakkuli - tella-vaya-gulA, aviNAsI saMcaiya davvA ||2463|| Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2460-2465 ] aSTama uddezaka: 447 "sabakulI' parpaTi: // 2463 // je bhikkhU rayo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM ussaTTha-piMDaM vA saMsaTTha -piMDaM vA aNAha-piMDaM vA kiviNa-piMDaM vA vaNImaga-piMDaM vA paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijati taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM ||mu0||18|| aomaTe ujhiya-dhammie u saMsaTTha sAvasene su / vaNimaga jAtaNapiMDo, aNAhapiMDe abaMdhUNaM / / 2464 // UpaTTe ujjhiya-dhammie / saMsapiMDo bhunAvamesaM / vaNimapiMDo NAma jo jAyaNavittiNo, dANAdi kalaM vinA labhaMti, temi jaM kaDa taM vagimapiDo bhAti / praNAhA prabaMdhavA, tesiM jo kamo piddo| etesi jo gehati hA // 2464 / / eteyAmaNNataraM, je piMDaM rAyasaMtiyaM giNhe / te cava nanya domA, taM ceva ya hoi vitiyapadaM // 2465 / / dogA ne ceva vitiyapadaM // 2465|| / / iti vimama-NisIhacuNNIe aTThamo uddemI samatto / / Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama uddezakaH je bhikkhU rAyapiMDaM geNhai, geNhataM vA sAtijati // 0 // 1 // je bhikkhU rAyapiMDaM muMjai, muMjataM vA sAtijati // 20 // 2 // imo saMbaMdho patthiva-piMDa'dhikAro, ayamavi tasseva esa Navamassa / so katividhotti vA, kerisassa raNNo vivajo u // 2466 // bhadvamuddesagassa aMtimasutte patthiDavicAro, ihAvi Navamassa prAdibhutte so cevaadhikto| eta saMbaMdho / so kativiho piMDo ? kerisassa vA rANo vajjeyavyo ? // 2496 / / jo muddhA abhisitto, paMcahi sahio prabhuMjate rajjaM / tassa tu piMDo vajjo, tavivarIyammi bhayaNA tu // 2467 // muddha paraM pradhAnamAyamityarthaH, tassa prAdirAiNA abhisito muddho muddhAbhisitto, seNAvai pramacca purohiya seTi satyavAhasahino rajja bhujati / eyassa piMDo vajjaNijjo / sese bhayaNA / jati asthi doso to. vagje, maha patthi doso to No vaje // 2467 // mudite muddhamisitto, mudito jo hoti joNito suddho| amisitto ca parehi, sayaM ca bharaho jadhA rAyA // 2468 // muie muddhAbhisitte / muite, No muddhAmisitte / No muie, muddhaabhistte| No muite No muddhAbhisitte / (esa caubhaMgo) muito jo udito udiyakula-vaMsa-saMbhUto, ubhaya kulavisuddho, mudAbhisitto mauDapaTTabaMdhena pi (5) yAhi vA appaNA vA abhisitto jahA maraho / esa pudAbhisitto // 2468 / / paDhamaga-bhaMgo vajjo, hotu va mA vA vi je tahiM dosaa| sesesu hoti piMDo, jahiM dosA taM vivajjati // 2466 / / paDhamamamo vajjo, sesa-ti-maMge prapiMDo, prapiMDe vi jattha dosA so vajaNijjo // 2466 / / rAya-piMDassa imo bhegro asaNAdiyA cauro, vatthe pAe ya kaMbale ceva / pAuMchaNagA ya tahA, aTTaviho rAya-piMDo u // 2500 // kaMThA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUna-2 aTThavidha-rAya-piMDe, aNNatarAgaM tu jo paDigAhe / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 2501 / / paNNataraM jo gehati kA / prANAdiyA ya dosA // 2501 // Isara-talavara-mADaMbiehiM seTThIhiM satthavAhahiM / Nitehi ya aNitehi ya, vAghApro hoi bhikkhussa // 2502 // IsarabhoiyamAdI, talavarapaTTeNa talavaro hoi / veMTaNabaddho seTTI, paccaMtaNivo tu mADaMbI // 2503 // iza aizvarya, aizvaryeNa yuktaH IzvaraH, so ya gaambhotiyaadipttttbNdho| rAyapratimo cAmaravirahito talavarI bhaNNati / jammi ya paTTe siriyA devI kajati taM vaiTaNagaM, taM jassa raNNA aNunnAtaM so seTThI bhaNNati / jo chiNNamaMDavaM bhujati so mADaMbio, paccaMtavisayaNivAsI rAyA mADaMbiyo jo sarajje pararajje ya paJcabhi. ssnnaato| satyaM vAheti so satthavAho // 2502 / 2503 // jA Niti iMti tAva'cchaNe u suttaadibhikkhprihaannii| rIyA amaMgalaM ti ya, pellA haNaNA iharadhA vA // 2404 // etehiM evamAdIehiM pavisaMtehiM vA NikkhamaMtehiM vA vAghAto bhikkhussa bhavati / Asa -hatyi - pAya ti - rahasaMghaTTe pavisaMtassa bhAyaNANi bhijjeja / aNNataraM vA iMdiyajAyaM luseja / aha jAva te atiti Niti vA tAva udikkhate to muttatthabhikkhAparihANI ya bhavati / irigrovauttassa abhighAmo bhavati, prAsAdi Nirikvatassa saMjamavirAdhanA, kassa "amaMgalaM' ti kAuM assAdiNA pellaNaM, kassAdiNA vAghAtaM dejaa| "iharaha" ti - jaNasammadde ahAbhAveNaM pellaNaM ghAto vA bhave // 2504 // grahavA - tatthime dosA lobhe esaNaghAto, saMkA teNa NapuMsa itthI ya / icchaMtamaNicchaMte, cAtummAsA bhave gurugA // 2505 // aNNattha erisaM dullabhaM ti geNhe aNesaNijjaM pi / aNNeNa vi avaharite, saMkejjati esa teNo ti // 2506 / / 'vAghAto sajjhAe, sarIravAghAta bhikkhvaaghaato| rAkhattiya caubhaMgo, itthaM vAghAtadosA ya // 2507 // rAyakulagharaM paviTThassa aMtepuriyAhiM ukkosaM davvaM NINiyaM, taM ca aNesaNijja / so citeti - aNNattha erisaM Natthi, dullabhaM vA davvaM, tAhe lobheNa aNesaNijjaM pi gesshejaa| "saMkA teNa" tti raNo vA ghare 'ucchuddhavippaiNNe aNNeNa vi avahaDe saMjato pArAtI ti saMkijati / luddho vA appaNo ceva kae geSTaNAdiyA dosaa| adhavA - teNago citeti - eteNa liMgeNa paveso lanbhihiti, liMgaM kAuM paviseja // 2507 // 1 prakSipta viprkiirnne| Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThyagAthA 2501-2512] . navama uddezaka: 451 "paNa maitthiya" tti asya vyAkhyA - alabhaMtA paviyAraM, itthi NapuMsA balA pi geNhati / Ayariyakula-gaNe vA, saMdhe va karejja patthAraM // 2508 / / inthi - gapumA tattha NiruDediyA virahitogAse balA vi sAhU geNheja, jati paDisevati carittavirahamAgraha tIe bhaNito Necchati tAhe sA kUveja - esa me samaNo balA meNhati, tassa paMtAvaNa! diyA dosaa| eba grAya - para - ubhayasamutthA ya dosA bhavaMti / grahavA - ruTTo rAyA pAyariya - kula - gaNa - saMgha patyAraM kareja // 2508 // aNNe vi hoMti dosA, AiNNe gummarayaNamAdIyA / taNNIsAe paveso, tirikkha-maNuyA bhave duTThA // 2506 // rayaNAdi - grAiNNe gummiya tiDhANaillA aibhUmi paviTTho tehiM gheppai hammati vA, taNIsAe vA avahara gaTTA aNNo pavisati, vAgarAdi vA tiriyA duvA tehi uvaddavijaMti, praNAriyapurisA vA duTThA vA haNija / / 2506 / / "2prAiNNe" tti asya vyAkhyA - AiNNe rayaNAI, geNhejja sayaM paro va taNNIsA / gomiya-gahaNA haNaNA, raNNA ya Nivedite je tu // 2510 // raNo vAvApro, raSNo vA uvaNNIe ( uvaNItA ) jaM rAya paMtAvaNAi karissati // 2510 / / cAriya-corAbhimarA, kAmI pavisaMti tattha taNNIsA / vANara-taraccha-vagdhA, micchAdi-NarA va dhAtejjA // 2511 // ete sAdhugissAe paviseja / jati vi sAhussa paveso aNuNAto tahA vi mecchamaNuyA ayANatA ghAeja // 2511 // bhave kAraNaM - duvidhe gelaNNammi ya, NimaMtaNA davvadullame asive / aomoyariyapadose, bhae ya gahaNaM aNuNNAtaM // 2512 / / prAgADhaM praNAgADhaM ca / aNAgADhe tikhutto maggiUNa jati Na labbhati tAhe paNagaparihANIe jAhe ca uguru pato tAhe geNhati, prAgADhe vippameva geNhati / "bhikkhaM geNhAhi" ti NimaMtipro raNyA, bhagAti - "jai puNo Na bhaNihisi to geNhAmo" NibaMdhe vA gehati / davvaM vA kiM ci dullabhaM tittamahAtittagAdI, asive vA aNNato alabbhamANe rAjakulaM vA asiveNa No gahiyaM tattha gehati / prome vA aNNato alabhate, aNNammi vA asive, rAyA Na paduTu, kumAre vA, tAhe raNo gharAto abhiggacchato gehati / bohiga - meccha - bhae vA tattha Thito gehati / evamAdiehiM kAraNehi gahaNaM rAyapiMDassa aNuNNAtaM / / 2512 / / 1 gA0 2505 / 2 gA0 2506 / Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 sabhASya-cUNike nizIthasUtre je bhikkhU rAyaMtepuraM pavisati, pavisaMtaM vA sAtijjati // 20 // 3 // aMteuraM ca tividhaM, juNNa NavaM catra kaNNagANaM ca / ekkekkaM pi ya duvidhaM, sahANe ceva paraThANe // 2513 // raNo aMtepuraM tividhaM - hasiyajIvaNApro aparibhunamANIgro acchaMti, eyaM juNNatepuraM / joThavaNayutA paribhujamANono navaMtepuraM / appatta jovyaNANa rAyaduhiyANa saMgaho kannatepuraM / taM puNa khettato ekakekaM duvidhaM - saTANe parahANe ya / saTTANatthaM rAyaghare ceTa, paraDhANatthaM vasaMtAdisu ujjANiyAgayaM // 2513 // etesAmaNNataraM, raNNo aMteuraM tu jo pavise / so ANA aNavatthaM, bhicchatta-virAdhaNaM pAve // 2514 // ime dosA - daMDArakkhiya dovArehi varisadhara-kaMcuijjehiM / Nitehi aNitehi ya, vAghAto ceva bhikamya // 251 / / etIe gAhAe imaM vakkhANaM - daMDadharo daMDArakkhino u dovAriyA u dAriTThA / varisadhara-baddha-cippiti, kaMcugipurisA tu mahataragA // 2516 // daMDagahiyaggahattho , to aMtepuraM rakkhai / raNo vayaNeNa itthiM purisa vA aMtepuraM gogati paveseti vA, esa dNddaarkkhito| dovAriyA dAre ceva NiviTThA rakkhaMti / varisadharA jesi jAtamettANa ceva dobhAuyAcchejjaM dAUgaM gAlitA te vaDDitA / jAtametANa ceda jesi melitehiM cotimA te cippisA / raNo ANattIe aMtepuriyasamIvaM gacchaMta, aMtepuriyANattIe vA raNo samovaM gacchaMti te kaMcuiyA / je raNNo samIvaM aMtepuriyaM NayaMti prANeti vA riuNhAyaNhAta vA kahaM kaheMti, kuviyaM vA pasAdeMti, kaheMti ya raNo, vidite kAraNe aNNato vi jaM aggato kAuM vayaMti, te mahataragA // 2516 / / aNNe ya ime dosA - aNNe vi hoMti dosA, aAipaNe gummrynnitthiio| taNNIsAe paveso, tirikkha-maNuyA bhave duTThA // 2517 / ' pUrvavat sadAi iMdiyatthovanogadosA Na esaNaM modhe / siMgArakahAkahaNe, egatarubhae ya bahu dosA // 2518 / / tattha gIyAdisaddovanogeza iriyaM esaNa vA Na sohe,ti, hi pucchito siMgArakahaM kahejja, tattha ya pAyaparobhayasamutthA dosA // 2518 // . Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyagAthA 2513-2522 ] ime paraTThANe - prayANaMto / bahiyA va hoMti dosA, kerisiyA kahaNa - giNhaNAdIyA | gavvo bAusiyattaM, siMgArANaM ca saMbharaNaM / / 2516 / / ujjANAdiThiyA koi mAdhU kougeNa gacchejJa, te caiva puvvavaNiyA dosA, siMgArakahAkahane vA gaNhaNAdiyA dosA, aMtepure dhammarahaNa gavvaM gacchejja, prorAlasarIro vA gavyaM karejja, aMtepure pavese unmAtito'mhi hatthapAdAdirUppaM kareMte bAusadosA bhavati, siMgAre ya souM putrvarayakIlite sarejja / navama uddezakaH // 2521 / / ahavA - tAmro daThThe appaNI pusiMgAre saMbharejja, pacchA paDigamaNAdi dosA havejja || 2566 // citipadamaNAbhogA, vasahi-parikakheva sejja - saMthAre / hayamAI duhANaM, AvatamANANa kajje va || 2520|| zraNAbhogeNa paviTTho / ahavA - aMtepuraM paraTThAgatyaM sAdhunA Na NAtaM " eyAzro aMtepuriyo" ti puJvAbhAseNa paviTTo grahavA - sAhU ujjANAdisu ThitA, rAyateuraM ca savvamro samaMtA Agato parivediya ThiyaM, praNavasahi-mabhAve yataM vasaha aMtepuraM majbhega atiti Niti vA / ahavA- saMthAragarasa paJcapaNa heuM paviTTho / grahavA - sIha-vaggha-mahisAdiyANa dRTThANa paDiNIyamsa vA bhayA rAyaMtepuraM pavisejja / aNNato Natthi NI maraNovAto, "kajje" ti kula-gaNa-saMghaka jesu vA pavisejja, tattha devI daduvA, sArAyANaM upaNeti / 2520 / / 453 je bhikkhU rAyapuriyaM vadejjA - "uso rAyaMtepurie ! No khalu mhaM kappati rAyaMtepuraM Nikkhimittae vA pavisittae vA imamhaM tumaM paDiggrahaNaM gahAya rAyaMtepurAtra asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhiha ADa dalayAhi" jo taM evaM vadati devA sAtijjati / mU0||4|| noriya niSkramya, gRhItvA zrAhatya mama dadAtItyarthaH / ime dosA - je bhikkhU jAhi, aMteuriyaM Na kappate majbhaM / aMteuramatigaMM, AhArapiMDaM ihANAdI || 2521 // tepuravAsiNI aMtepuriyA raSNo mAriyA ityarthaH / iheba bAhi Thiyassa mama grahArAti ma naya gamaNAdi paDilehA, iMDiyakove hiraNNasaccitte / abhiyoga-vise haraNaM, bhide virodhe ya levakaDe / / 2522|| Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya cUrNike nizIyasUtre | sUtra 5-7 gacchaMtI AgacchanIya chakkAyavirAhejja, apaDilehie ya gamAgame bhikkhA Na kappati, apaDilehie vA bhAyage geNhejja, daMDio vA daThThe padumejja, saMkejja vA praNAyAraM hiraNNAdi vA kiMci tegiyaM pacchAtIyA tatya chubhejja, palaMbAdi vA sacitaM bheja, zrorAliyasarIrassa vA vasIkaraNaM dejja, pravaNA paTTA bhoga vA pattA trisaM dejja, bhAyaNaM vA harejja, ajANaMtI vA bhAyaNaM bhidejja, khIraMvi havI virohidanne ekatto gehejja, poggalAdi vA saMjamaviruddhaM geNhejja, levADejja vA pattagabaMdhaM / / 2522 / / 454 lobhe esaNaghAto, saMkA teNe carittabhede ya / icchaMtamaNicchaMte, cAummAsA bhave gurugA || 2523 / / saMkejja ukko sagalobheNa esaNaghAtaM karejja, gUNAM se unbhAmago saMkito kA, NissaMkite mUlaM, tegaTTe vA kiMpi harijaM eyassa paNa miyaM zrAyavarobhayasamutthehiM dosehiM caritabhedo, pragArIe ya bala' gahihe icchaMte caritabhedo, uDDAhabhayA zraNicchaMto kA durvidhe gelaNNammi, NimaMtaNA davvadullabhe asive / moriyapadose, bhae sA kappate bhaNituM || 2524|| pUrvavat / - je bhikkhU no baejjA, rAyaMtepuriyA vaejjA - "usaMto samaNA ! No khala tujhaM kappai rAyaMtepuraM nikkhamittae vA pavisittae vA AhareyaM paDiggahagaM ato ahaM rAyatepurAo asaNaM vA pANa vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTaDa dalayAmi" jo taM evaM vadaMtI, paDasuNeti, paDisutaM vA sAtijjati ||0||5|| sAhUNa prAyaragoraM jANanANI bhaNejja eseva gamo NiyamA, gAyavvo hoti tritiyamutte vi / puvve avare ya pade, duvihe ubahimmi vi taheva || 2525|| duviho uvahI - zrohIzro uvaggahito / tattha vi eseva gamo vattavyo / / 2525 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM duvAriMga bhattaM vA pasu bhattaM vA bhayaga-bhattaM vA bala bhattaM vA kayaga bhattaM vA haya-bhattaM vA 'raya bhattaM vA kaMtAra-bhattaM vA dubbhikkha bhattaM vA damaga-bhattaM vA gilANa bhattaM vA vaddaliyA - bhattaM vA pAhuNa bhattaM vA paDiggAhei, paDiggArhataM vA sAtiJjati ||0||6|| raNNo duvAramAdI, bhattA vRttA ya jattiyA sutte / gahaNAhaNe tattha, dosA u ime pasajjaMti || 2526|| dovAriyaputtA, balaM payAdI pasu hayagayAdI / sevaga - bhoigamAdI, kayakayavittI va purANA vA / / 2527|| Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2523-2533 / navama uddezakaH kaMtAra- NiggatANaM, dubbhikkhe damaga varisavaddaliyA / pAhuNaga atihiyAe, siyA ya AroggasAlitaraM / / 2528 || dovAriyA dArapAlA / balaM caunvihaM pAikkabalaM AsabalaM hattthibalaM rahabalaM / etesi kayavittINa vAkayavittINa vA NAvAlaggANa vA jaM rAyakulAto peTTagAdi bhattaM Niggacchati / kaMtArAte praDaviNiggayANaM bhukkhattANaM jaM dubbhikkhe rAyA deti taM dubbhikkhabhattaM, damagA raMkA si bhattaM damagamattaM, sattAhavale paDate bhattaM kareti rAyA apuvvANaM vA pravidhINa bhattaM kareti rAyA / ahavA - raNNo ko hi pAhuNago Agato tassa bhattaM prAdesabhattaM, zrArogyasAlAe vA "itarami" ti - viNAvi ArogyasAlAe jaM gilANassa dijjati taM gilANa bhattaM // 2528 // bhado taNissAe, to gheppaMta daThuNaM bhaNati / " to ghare na icchaha, iha gahaNaM duTThadhamma ti // 2526 // bhatto vahivoccheyaM Nivvisima carita - jIvabhedaM vA / egamaNegapadose, kujjA patthAramAdINi // 2530 // tesu gite, tIse parisAe evamuppajje | ko jAti kiM ete, sAhU ghettuM na icchati || 2531 // duvihe gelaNNammI, NimaMtaNA davvadullabhe sive / zrImoyariyapadose, bhae va gahaNaM zraNuSNAtaM || 2532 // pUrvavat / je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAIM chaddosAyayaNAI jANi pucchaya gavesiya paraM caurAya - paMcarAyA gAhAvati kulaM piMDavAyapaDiyAe nikkhamati vA pavisati vA nikkhamaMtaM vA pavitaM vA sAtajjati, taM jahA -- koDDAgAra - sAlANi vA bhaMDAgAra - sAlANi vA pANa-sAlANi vA khIra-sAlANi vA gaMja- sAlANi vA mahAsa- sAlANi vA // sU0||7|| 455 "ime" tti pratyakSIbhAve, SaDiti saMkhyA, dosANaM prAyayaNaM ThANaM milae tti, avijJAya bhikSAyai pravizati, caturAtrAt parata. prAdezena vA paMcarAtrAt parataH GkA, saparikhevAto to pavisati, aMtAto vA bAhiriyaM Niggacchati, dhaNNabhAyaNaM koTThAgAro, "bhAMDAgAro" - hiraNNa-suvaNNabhAyaNaM, jattha udagAdi pANaM sA pANasAlA bhaNgati, khIragharaM khIrasAlA, jattha vaNNaM dabhijjati sA gaMjasAlA, uvakkhaDaNasAlA mahANaso, pudi pucchA, apuve gaverANA, apucchaMtassa kA imA NijjuttI - chosAyataNe puNa, raNNo caurAya - paMcarAyaM, pareNa vijANiUNa je bhikkhU / pavisANamAdINi // 2533 / / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra 7-8 koTThAgArA ya tahA, bhaMDAgArA ya pANagArA ya / khIra-ghara-gaMja-sAlA, mahANasANaM ca chAyataNA // 2534 // jatya saNa-sattarasANi dhaNANi kotttthaagaaro| bhaMDAgAro jattha solasavihAI rynnaaii| pANAgAraM jattha pANiyakammaM to surA-madhu-sIdhu-khaMDaga-macchaMDiya-muddiyApabhitINa pANagANi / khIragharaM jattha khIraM dadhi-NavaNIya-takakAdINi acchati / gaMjasAlA jattha saNa-sattarasANi-dhaNyANi koTrijjati / ahavA - gaMjA javA te jatya achaMti sA gNjsaalaa| mahANasasAlA jattha asaNa-pANa-khAtimAdINi NANAvihabhakkhe uvakkhaDijjati // 2534 / / etesu ime dosA - gahaNAIyA dosA, AyayaNaM saMbhavo tti vegtttthaa| didveyara pucchi gavisaNa gaMjasAlA u kuTTaNiyA // 2535 // gahaNAdiyANaM dosANaM AyayaNaM ti vA saMbhavaTThANaM ti vA egaTuM, puvaditu pucchA tattheva tANi jattha purA AsItyarthaH, "itare" - aditu gavesaNaM - kevatiyANi ? katomuhANi vA ? kammi vA ThANe ? ki ciMdhANi vA ? zeSaM gatArtham // 2535 / / paDhame bitie tatie, cautthamAsAvi caugurU ante / uccAto paDhamadiNe, bitiyA egesi tA paMca // 2536 / / jattha paDhamadivase Na pucchati mAsa nahu~, bitiyadivase Na pucchati mAsaguru, tatiyadivase Na pucchati ca ulahuM ti / tiNhaM pareNaM aMte tti caturthadivase cuguru|| ___ ege bhaNaMti - paDhamadiNe parisaMto vakkheNa vA aparisaMto tAhe bitiyadiNATo prArabbha paMcadiNe ca uguru, evaM caurAu tti vuttaM bhavati // 2536 / / ahavA paDhame divase, bhiNNamAsAdi paMcame gurugaa| vIsAdi va egesiM, pareNa paMcaNha divasANaM / / 2537 / / paDhamadivase bhiNNamAse / / 25 / / 010 / kaa| paMcame cauguru thaa| adhavA - paDhamadiNe vIsAdi / / 20 / 25 / 0 / 0 / DA / chaTTha divase cauguru, thaa| evaM sutte vaNiyaM paMca gatA // 2537 // to paraM bhaddesu rAyapiMDaM, Avajati gahaNamAdipaMtesu / asive promoyarie 'gelaNNapade ya vitiyapadaM // 2538 // bhaddesu rAyapiMDadosA, paMtesu geNhaNAdayo dosA, je rakkhagA te bhaddapaMtA / Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAvA 2534-2543 ] navama uddezaka: 43 maddA bhaNati - kiM prajjo ! pratigatA? paMtA cAriya cora tti kAuM paMtAvaNageNhaNAdI kareja / bitiyapade masivAdiyaM paNagaparihANIe jaiuM jAhe cauguru patto tAhe geNhejja // 2538 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM aigacchamANANa vA NiggacchamANANa vA payamavi cakkhudaMsaNapaDiyAe abhisaMdhAreMti, abhisaMdhAreMtaM vA sAtijjati ||suu0||8|| matiyAnaM pravezaH, bahinirgamo nirmANa, cakSudaMsaNANa daTuM prtijnyaa|| adhavA - cakSuSA darzayAmIti pratijJA, egapadaM pi gacchati tassa prANAdiyA dosA / je mikkhU rAtIpaM, NiggacchaMtANa ahava nitANaM / cakkhupaDiyAe padamavi, abhidhAre ANamAdINi // 2536 / / atiti pravizaMti, ekamavi padaM abhidhAreto prANAdidose pAvati // 2536 / / saMkappuTThiyapadabhiMdaNe ya didvesu ceva sohI tu / lahuo gurugo mAso, cauro lahugA ya gurugA ya // 2540 // maNauTThiyapadabhede, ya daMsaNe mAsamAdi ctugurugaa| guruzrI lahugA gurugA, daMsaNavajjesu ya padesu // 2541 // . paDipoggale apaDipoggale ya gamaNaM niyattaNaM vA vi / vijae parAjae vA, paDisehaM vA vi vocchedaM // 2542 // "rAyANaM pAsAmi" ti maNasA ciMteti mAsalahu~, uhite mAsaguru, padabhede ca ulahuM, didve ca uguru / / ahavA- bitiyAdeseNa - maNasA citeti mAsaguru, uTThite caulahuM, padabhede cauguru, egapadabhede vi caugurugA kimaMga puNa dihra / mANAdi virAhaNA bhaddapaMtA dosA ya / / - jo maddatto so paDipoggale tti- sAdhuzvA dhruvA siddhiH acchiukAmo vi gaccha tAhe adhikaraNaM bhavati, jaM ca so jujjhAti-karessati, jati se jayo tAhe Niccameva saMjae purato kAuM gacchati / "mapaDipoggale" ti- imehi luttasirehiM vi dihiM kato me siddhi, gaMtukAmo vi Niyatteti / maha kahaM vi gato parAjimo tAhe paccAgato padUsati, pauho ya ja kAhiti bhattovakaraNapavyayaMtANa ya paDisehaM karejja, uvakaraNavocchedaM vA karejja / apaharatItyarthaH // 2542 // ahavA - ime dosA haveja - daThThaNa ya rAyaDiM, parIsahaparAjito'ttha kotI tu / AsaMsaM vA kujjA, paDigamaNAdINi vA padAni // 2543 / / prAsaMsA NidANaM kujjaa| ahavA - tassamIve pralaMkiyavibhUsiyAo itthImo daTuM paDigamaNaM - aNNatitthiNI siddhaputti saMjatI vA paDisevati, hatthakamma vA kareti / Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 samASya-cUgike nizIthasUtra [mUtra 1-11 ahavA - koi Isaraputto kumAro pavvaito, so taM rAyANaM thI-parivuDaM daLUNa citei - laddhaM loiyaM amhehi erisINaM NANubhUtaM, tAhe paDigacchejjA // 2543 // bhave kAraNaM - bitiyapadamaNappajjhe, abhidhAra'vikovite va appjjhe| jANate vA vi puNo, kula-gaNa-saMghAikajjesu // 2544 // kulAdikaje jai rAyA padhAviyo tAhe Na alliyaMti maggato gcchti| evaM paDiyariUNa jatine paDipuggalAdayo dosA na bhavaMti to jahiM Thipo tahiM aliyaMti // 2544 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM itthIo sabAlaMkAra vibhUsiyAo payamavi cakkhudasaNapaDiyAe abhisaMdhAreti, abhisaMdhAretaM vA sAtijjati // 0 // 6 // je bhikkhU itthiyAe, savvalaMkArabhUsiyAe u| cakkhuvaDiyAe padamavi, amidhAre prANamAdINi // 2545 // pUrvavat / maNauTTiyapayabhede, ya daMsaNe mAsamAdi ctugurugaa| gurutro lahugA gurugA, daMsaNavajjesu ya padesu // 2546 / / keittha bhuttabhogI, amuttabhogI ya kei nikkhaMtA / ramaNijjaloiyaM ti ya, amhaM peyArisaM Asi // 2547 // bhutabhogiyo sati vibhave nikkhaMtA puNo saMbhavaMtA vaccaMti // 2547 // paDigamaNa aNNatitthiya, siddhI saMjati saliMgahatthe ya / vehANasa ohANe, emeva abhuttabhogI vi // 2548 // peDhe pUrvavat / abhuttabhogI vi uppaNNakouro paDigamagAdI pade karejja // 2548 / / ki cAnyat - rIyAti aNuvogo, itthI-NAtI-suhINamaciyattaM / ajitiMdiya uDDAho, AvaDaNe bheda paDaNaM ca // 2546 // taNirikkhaMto rIyAe aNuvautto bhavati, itthIe je sayaNA sayaNANa vA je suhINo tesiM aciyatta bhavati, jahA se aNurattA diTThI lakkhijjati tahA se aMtago vi bhAvo Najjati ajiiMdigro evaM uDDAho / taM ninivakhaMto khANagAdisu prAvaDeja, bhAyaNaM vA bhidejja, sayaM vA paDejja, hatthaM pAdaM vA lUmeja, prAyavirAhaNA vitiyapadamaNappajjhe, abhidhAra'vikovite va appajjhe / jANato yA vi puNo, moha-tigicchAi-kajjesu // 2550 // mohatigicchAe vasabhehiM samaM appasAgArie Thito Nirikkhati / / 2550 / / // 2546 // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2544-2554 ] navama uddezaka: 456 so imaM vidhibhatikkato pAsai - NivvIyamAyatIe, diTThIkIvo asArie pehe / zraddhANANi va gacchati, saMvAhaNamaNAdi dacchaMti // 2551 // NivvItiyAdiyaM jAhe pAtIto tAhe appasArie diTTito diTThIe kIvo pAsati, jai se poggalaparimADo jAno to laTuM. aNuvasamaMte saMbAdhAdie vA decchati, addhANaM gacchejja, tattha dacchaMti padabhede vi patthi pacchittaM // 2551 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM maMsa-khAyANaM vA maccha khAyANaM vA chavi-khAyANaM vA bahiyA niggayANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA saatijti|suu0||10|| migAdipAraddhijiggatA maMsakhAdagA - daha-Nai-samuddesu macchakhAdagA, chatrI kalamAdisaMgA, tA khAmo ti NiggayA ujjANiyAe vA NiyakulANa / maMsa chavi bhakkhaNahA, savve uDaNiggayA smkkhaayaa| gahaNAgahaNe satthau, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2552 // tesu chamu uDDasu rAiNa NigatANaM tatyeva asaNa-pANa-khANa-sAtima uvakareMti taDiyakappaDiyANa vA tattheva bhattaM karejja / tattha bhaddapaMtAdayo dosA pUrvavat / aNNesiM gahaNe, raNNo aggahaNe imaM vakkhANaM / / 2552 // maMsakkhAyA pAraddhiNiggayA maccha-Nati-daha-samudde / chavi-kalamAdIsaMgA, je ya phalA jammi u uDummi // 2553 // tattha gayA pagate kAraveMti / / 2553 / / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM aNNayaraM ubavUhaNiyaM samIhiyaM pehAe tIse parisAe aNuTTiyAe abhiNNAe avvocchiNNAe jo tamaNNaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||11|| kSatAta trAyantIti kSatriyA, aNNAta rAhaNena bhedadarzana, zarIraM upabRhayaMtIti upavRhaNIyA, samIhitA samIpamatitA, taM puNa pAhuDaM, pehAe prekSya / uvavUhaNiya tti asya padasya vyAkhyA - mehA dhAraNa iMdiya, dehAUNi vivajjae jamhA / uvavRhaNIya tamhA, caubihA sA u asaNAdI // 2554 // zIghra granthagrahaNaM medhA, gRhItasyAvismarana dhuti rdhAraNA, sotidiyamAiMdiyANaM savisae pADavajanANaM, dehassopacano, pAusaMvaTTaNaM, jamhA ene evaM ubabUhasti tamhA uvvhnniyaa| sA ya caulihAasaNAdi // 2154 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtre [sUtra 12-13 "tIse parisAe aNuTThie" tti asya vyAkhyA - AsaNNamukkA uTTiya, bhiNNa u viNiggayA tato keI / vocchiNNA savve NiggayA u paDipakkhano suttaM // 2555 // jemaMtassa raNo uvavUhaNiyA prANiyA, piTTho tti vuttaM. bhavati, taM jo tAe parisAe aNudvitAe gehati tassa ddaa| rAyapiMDo ceva so| AsaNANi mottu udvitAe acchaMti, tato keti NiggatA bhiNmA, asesesuNiggatesu vocchiSNA, erise Na rAyapiMDo / paDipakkhe suttaM - aNuTThitAe abhiNNAe avvocchiNNAeityarthaH // 2555 // ragNo uvavRhaNiyA, samIhito vakkhaDA tu duvihA tu / 'chinnAcchinne tattha u, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2556 // uvakkhaDA aNuvakkhaDA ya / 'modaNakusaNAdi uvakkhaDA ya, khIradahimAdi aNuvakvaDA, savvesu pariviTresa chiNNA parivissamANI acchiNNA sA uvavUhaNiyA / tIe parisAe aNuvaTThitAe abhiNAe avvocchiNNAe uvavUhaNiyAe gheppamANIe te ceva bhaddapaMte dosA taM ceva bitiyapadaM // 2556 // aha puNa evaM jANejja - "ihajja rAyakhattie parivusie" je bhikkhU tAe gihAe tAe payasAe tAe uvAsaMtarAe vihAraM vA karei, sajjhAyaM vA karei. asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArai, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM pihuNaM assamaNa-pAuggaM kahaM kaheti, kaheMtaM vA saatijjti||suu0||11|| "prathe" tyayaM nipAtaH, uktaH piMDaH, vasahivisesaNo puNa saddo yathAvakSyamANaM evaM jANejjA - "jJA" avabodhana; "iha" bhUpradeze "prajje" tti vartamAnadine, parivuse paryuSite vasatetyarthaH / je bhikkhU tasmin / gRhe nikRSTataro apavarakAdi pradezaH, tasminnapi nikRSTataraH khadAsthAnaM avakAzaH vihArAdi karena. tassa ch| rAyA u jahiM usite, tesu paesesu bitiyadivasAdi / je bhikkhU viharejjA, ahavA vi kareja sajmAyaM // 2557 // asaNAdI vAhAre, uccArAdINi vosirejjA vA / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // 2558|| prANAdiNo dosA, tasmin gRhe yasmin rAjA sthitaH prAsIt, tato rAyoccariyAno rakkhijaMti, tattha gahaNAdayo dosA / aha uccArapAsavaNaM paridRvaiti tAhe tameva channA''vijjati // 2558 // ahavA pamhuTTa avahae vA, saMkA abhicArugaM ca kiM kuNati / iti abhinavavutthammi, cira vuttha'ciyattagahaNAdI // 2556 / / 1 vyaMjanam / 2 gahaNAgahaNamacchinne, iti pUnAsatkabhASyapratI pAThaH / Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2555-2564 ] 461 tattha ki cipamhuTTha / pamhuTTha NAma paDiyaM, vIsariyaM vA kici hojja, prageNa vi zravaharite saMkijjati, paTThassa haraNabuddhIe iMdiyaThiyA uccATaNa vasIkaraNANi, esa ettha Thito abhicAru kareti / trivRtthe ete dosA, cirapavutthe prapattiyaM, gahaNAdiyA do vi / navama uddezakaH havA sacikamme, daThUNodhArite tu te divve | atthANI vAsahare, NivaNNasaMbAhiyo va Iha || 2560 || tAsu sacittakammAsu vasahIsu praSNAriso bhAvo samuSpajjati ettha pratyANi maMDavo, ettha se vAsagharaM, ettha viSNo, ettha saMbAdhito, evamAdi ThANA daTTu / / 2560 // bhuttabhuttANa tahiM, havaMti mohunbhaveNa dosA u / paDigamaNAdI tamhA, ee u pae vi vajjejjA // 2561 || bhuktabhogINa taM sumariuM mohubbhavo bhave, itaresi koueNa || 2561 / / kAraNeNa - bitiyapadamaNappajke, ussaNNAina - saMbhamabhae vA / jayaNA'guNavattA, kappaMti vihAramAdINi // 2562 // praNavajo savvANi vi kareja, ussaNaM NAma Na tattha koti vAvAraM vahati, projjhitamityarthaH, zrAiSNaM - savvalogo Ayarati, aSNatrasahIe zrabhAve zraggimAdisaMbhame vA bohigAdibhaye vA jayaNAe tappaDiyara ge praNuSNavettA vihAramA dINi kareti // 2562 || je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhA misittANaM bahiyA jattA-saMThiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhera, paDiggArhataM vA sAtijjati // 0 // 12 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM bahiyA jattA - paDiNiyattANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, DiggA vA sAtijjati // sU0||13|| jAhe para vijayaTThA gacchati tAhe maMgalasaMtiNimittaM diyAdINa-bhoyagaM kAuM gacchati, paDiNiyattA vi vijae saMkhaDa kareMti / jagatarAdINaM, zrahavA jattA u paDiNiyattANaM / gahaNAgaNe tattha u, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2563 // gahaNAgaNe bhaddapaMtadosA, raNNo Na gehati praSNesi gevhaMti, prohi vA prattaTThiyaM gehaMti, te ceva ater taM a fafayapadaM / / 2562 || maMgalamamaMgalicchA, NiyattamaNiyatta me ya ahikaraNaM / jAtigamAdI vA emeva ya paDiniyatte vI || 2564 || Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 14-18 jattAbhimuhassa Niyattassa vA maMgalabuddhIe amaMgalabuddhIe vA / maMgalabuDhIe gacchati pavisati vA, pramaMgalabuddhIe Na gacchati Na vA gihaM pavisati / duhA vi adhikaraNaM / jAvaMtiyamAdINi vA doseNa duTuM bhatta geNhejjA // 2564 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAmisittANaM Nai-jattA-paTThiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||14|| je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM Nai-jattA-paDiNiyattANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||1|| je bhikkhU rapaNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM giri-jattA-paTTiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||16|| je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM giri-jattA-paDiniyattANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati ||suu0||17|| girijattapaTThiyANaM, ahavA jattAno paDiniyattANaM / gahaNAgahaNe tattha u, dosA te taM ca vitiyapadaM // 256 // girijatA gayagahaNI, tattha u saMpaTThiyA niyattANaM / gahaNAgahaNe tattha u, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2566 / / cAribaMdha hatthigahaNI tIe gacchati // 2566 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM mahAbhiseyaMsi vaTTamANaMsi Nikkhamati vA pavisati vA,NikkhamaMtaM vA pavisaMtaMvA saatijjti||18|| je ti niha se, bhikkhU putvavaNiyo, "rAja dIptau", IsaratalavaramAdiyANaM abhisegANa mahaMtataro . abhiseyo mahAbhisepo, adhirAyatteNa abhiseyo, tamni vaTuMne jo tassamIveNa majjheNa vA Nivakhamati vA tassa prANAdI dosA / raNNo mahAbhisege, baTuMte jo u Nikkhame bhikkhU / ahavA vi pavisejjA, so pAvati ANamAdINi // 2567 // maMgalamamaMgale vA, pavattaNa NivanaNe ya thiramathire / vijae parAjae vA, voccheyaM vA vi paDisehaM // 2568 / / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASyagAthA 2565-2575] navama uddezaka: maMgalabuddhIe pavattANa adhikaraNaM, amaMgalavudvIe NiyattaNe adhikaraNadosA, vocchedAdiyA ya, jaha se thirarajjaM vijayo vA jAto puNo puNo maMgaliesu pratyesu sAhavo tattha Thavijjati adhikaraNaM c| athire parAjae vA vocchedaM paDisehaM vA, gindhisayAdi krejj| ahavA daThThaNa ya rAyaDiM, parIsaha-parAjio'ttha koI tu / AsaMsaM vA kujjA, paDigamaNAINi va payANi // 2566 // pUrvavat / bitiyapadamaNappajjhe, abhicAra'rikovite va appajjhe / jANate vA vi puNo, aNuNNavaNAdIhiM kajjehiM // 2570 // kAe vidhIe aNuNavitavyo ? kiM puvi pacchA mAjhe aNuNNaveyavyo ? ucyate - gAuNamaNuNNavaNA, puci pacchA amaMgalamavaNNA / upabhogapucchiUNaM, na NAe majjhe aNuNNavaNe // 2571 / / ohAdIyAbhogiNi, NimittavisaeNa vA vi NAUNaM / bhadde punvANuNNA, paMtamaNAe 'ya majjhammi // 2572 // aohimAdiNA NANaviseseNa prAbhogiNivijjAe vA avitahanimitta vA uvaujjiUNa, pappaNo asati aNNaM vA pucchiNaM thiraMti rajja NAUNaM aNuNavaNA puTviM bhavati / athiraM vA rajjaM NAUNa pusviM aNuNAvijjato amaMgalabuddhI vA se uppajjati, pacchA avajJAbuddhI uppajjati, aohimAdiNANAbhAve vA majjhe ANaNNaveti // 2572 // aNuNNavite dosA, pacchA vA appiyaM avaNNo vA / paMte putvamamaMgala, NicchubhaNa posa patthAro // 2573 // .. mama rajjAbhisee aTThArasa pagatIno sancapAsaMDA ya agdhe ghettUmAgayA ime seyabhikkhuNo NAgatA taM ete apayaddhA prloknaa| ahavA - ahametesi appio , gintrisayAdI karejja, pacchA vi avajJAdoSA bhavaMti, puvaM amaMgaladoso, tamhA te aNuSNaveyavA / / 2573 // AbhoettANa vid, pulviM pacchA nnimittvisenn| rAyA kiM demi tti ya, jaM diNNaM puzvarAdIhiM / / 2574 // dhammalAbhettA bhaNati - praNujANaha pAuragaM, tAhe jai jANati pAuggaM, maddago vA tAhe bhagAti - jAva praguNAyaM / ayANago rAyA bhaNati - kiM demi ? tAhe sAhavo bhaNaMti - jaM diNaM puJca - rAtIhiM / / 2574 / / 'jANato aNujANati, ajANato bhaNati tehi kiM diNaM / pAuggaM ti ya vutte, kiM pAuggaM imaM suNatu // 2575 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 sabhASya-cUrNike nizIthasUtre [sUtra-18 kiM diNNaM pubarAtIhiM ? sAhavo bhaNaMti - imaM suNasu - AhAra uvahi sejjA, ThANa NisIyaNa tuytttt-gmnnaadii| thI-purisANa ya dikkhA, diNNA Ne puvvarAdIhi // 2576 // evaM bhaNie - bhaddo savvaM vitarati, dikkhAvajjamaNujANate pNto| aNusaTThAtimakAuM, Nite gurugA ya prANAdI // 2577 // paMto bhaNAti-mA pavAveha, sesaM aNuNNAyaM, jai tunbhe savvaM loga pavAveha, kiM karemo ? evaM paDisiddhA aNusaTThAdI akAuM tato rajjAto Niti cauguru, prANAdiNo // 2577 // ime ya dosA - ceiya-sAvaga-pavvatiukAmaataraMta-bAla-buDDA ya / cattA ajaMgamA vi ya, abhatti titthassa hANI ya // 2578 // ete savve paricattA bhavaMti, cetiyatitthakaresu abhattI, pavayaNe hANI katA, etya paDisiddha annatya vi paDisiddhaM, evaM Na koti pavvayati evaM hANo // 2578 // acchatANa vi gurugA, abhatti titthe ya hANi jA vuttaa| bhaNamANa bhANavetA, acchaMti aNicche vaccaMti // 2576 / / paDisiddhe vi acchatANa cauguru / aNNAtya vi bhaviya jIvA bohiyanyA / te Na boheti / au tattha bhacchatA sayaM bhayaMtA praNehi ya bhaNAvitA kiM ci kAlaM u dikkhaMti, sambahA paNicchaMte praNarajja gacchati // 2576 // -- saMdisaha ya pAuggaM, daMDigo NikkhamaNa ettha vAreti / gurugA aNiggamammI, dosu vi rajjesu appabahuM // 2580 // "'puvvabhaNiyaM tu jaM bhaNNati - kAraga-gAhA" etya paDisehe desANuNNA / kA aNuNNA ? imA, "dosu vi rajjesu mappabahu" ti - tassa do rajje havejja // 2580 // ekkahi vidiNNa rajje, rajje egattha hoi avidiNNaM / egattha itthiyAtro, purisajjAtA ya egattha // 2581 // ahavA - so bhaNejja - mama do rajje, egattha pavAteha, egattha mA / tattha sAhavo rajjesu appabahuM jANiUNa jattha bahuyA pavvayaMti tattha gacchati / ahavA - egatya rajje itthiyAtro anbhaNuNNAyA, egatya purisA, dosu vi rajjesu egataraM vA / / 2581 // 1 piThikAyAM tRtIya pRsstthe| Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2576-2587 ] navama uddezakaH 465 taruNA therA ya tahA, duggayagA aDagA ya kulputtaa| jaNavayagA NAgaragA, abhaMtaravAhirA kumarA // 2582 / / ahavA - bhaNejja - there pavvAveha, mA taruNe / ahavA - mA therA, taruNA / duggae pavAveha, mA aDDe / ahavA - praDDa mA, duggate / kulaputte - kulaputtagahaNAgro sumolA, susIle pavAveha, mA dussIle / ahavA - dussIle, mA susIle / evaM jAgapadA, gAgarA, gagarabhaMtarA, bAhirA, kumArA prakatadAramaMgahA // 2582 / / ohImAtI NAtuM, je dikkhamuveti tattha bahugA u / te veti samaNujANasu, asatI purise ya je ya bahu / / 2583 // asati tti prohimAdINa, puriro pabvAti jo vA thI-purisAdiyANa bahutaro vaggo taM pabvAti / / 2583 // etANi vitarati tahiM, kammaghaNa kakkhaDo u Nincisae / bharahAhiyo Na'si tumaM, pabhavAmI appaNo rajje // 2584 // koti eyANi vitarati, koti puNa atipaMto 'kammaghaNo" ti - kammabahalo "kakkhaDo - tinakammodae vaTTamANo Nidivasae prANavejja / tattha pulAgaladdhimAdigA vattavvaM - bharadvAhivo 'si tamaM / so bhaNati - jai vi No bharahAhiyo tahAvi appaNo rajje pabhavAmi // 2584 / / so puNa Nivvisae imeNa kajjeNa kareti - dikkhehiM acchaMtA, amaMgalaM vA mae ime ditttthaa| mA vA Na puNo decchaM, abhikkhaNaM ceti NivyisaeM // 258 / / mA acchatA divahiti, amaMgalaM vA, ime mae diTThA mA pugo abhivakhaNaM decchAmi, etega kAraNeNa gindhisae / / 2585 / / 'bhaNati tattha aNasaTThI dhammakahA, vijjaNimitte pabhussa karaNaM vA / bhikkhe alanbhANe, adANe jA jahiM jayaNA // 2586 // . aNusaTTI dhammakahA vijjA maMta-gimittAdiehiM ubasAmijjati / azuvasamate jati pabhU to karaNaM kareti // 2586 // beuvviyaladdhI vA, Isatthe vijjorasavalI vA / tavaladdhi pulAgo vA, pelleti tametare gurugA // 2587 / / jahA bhagava yA "viNhuNA" praNagArega, Isatthe vA jo kayakaraNo, vijjAsamatyo vA jahA "ajakhauDo", sahassa johI vA urassabale ga juno, tavasA vA jamsa tegrolalo upamA. pulAgalI vA. eriso samattho baMdhitA putta sarajje Thaveti / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 sabhASya-cUNike nizIthasUtre [ sUtra 16-20 ahavA - appaNA vaTTAveti jAva rAyaputto joggo lddho| itaro puNa asamattho jai pelleti to caugurugA / aNuvasamate NiggaMtavva, NiggaehiM uggamuppAyaNe saNAsuddhaM bhuMjatehiM gaMtavvaM, jAhe Na labbhai tAhe paNagaparihANIe jatituM gheppati, pradhANe jA jayaNA vuttA sA jayaNA ihA vi daTThavA / / 2587 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAo dasaabhiseyAo rAyahANiyo uddiTThAtro gaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhUtto vA Nikkhamati vA pavisati vA, NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA saatijjti| taM jahA-caMpA mahurA vANArasI sAvatthI sAeyaM kaMpillaM kosaMbI mihilA hathiNapuraM rAyagihaM vA ||suu0||16|| "imA' pratyakSIbhAve, dasa iti saMsthA, rAINa ThANaM rAyapANi tti uddiTTAto, gaNiyAno dasa, paMjiyAno NA mehiM, aMto mAsassa dukkhutto tikkhutto vA zikkhama-pavesaM kareMtamsa ngk| dasahiM ya rAyahANI, sesANaM sUyaNA kayA hoi / mAsassaMto duga-tiga, tAo atitammi prANAdI // 2588 / / annAmo vi NayarImo bahujaNasaMpagADhAyo No pavisiyavvaM // 2588 / / imA sUtrasya vyAkhyA - ima iti paccakkhammI, dasa saMkhA jattha rAiNo ThANA / uddiTTha-rAyahANI, gaNitA dasa vaMja caMpAdI // 2586 // " NAmehi vaMjiyAno caMpAdi // 2586 // caMpA mahurA vANArasI ya sAvatthimeva sAetaM / hatthiNapura kaMpillaM, mihilA kosaMbi rAyagihaM / / 2560 // bArasacakkINa eyA rAyahANIyo / / 2560 / / saMtI kuthU ya aro, tiNNi vi jiNacakkI ekkahiM jAyA / teNa dasa hoti jattha va, kesavajAyA jaNAiNNA // 2561 // jAsu vA NagarIsu kesavA aNNA vi jA jaNAiNNA sA vi vajjaNijjA // 2561 // tattha ko doso? taruNA vesitthi vivAharAyamAdIsu hoti satikaraNaM / Aujja-gIyasadde, itthIsadde ya saviyAre // 2562 / / taruNe hAtavilite thIgummaparivuDe daLUNa, vesityIyo uttaraveuviyAno, vIvAhe ya vivAhariddhisamiddhe aAhiMDamANo, rAyA'yavivihariddhijutte NitAgite daTuM. bhuttabhogINaM satikaraNaM, prabhuttANaM kouyaM paDigamagAdI dosaa| prAdisaddAto vahu naDanaTTAdi zrAojjANi vA tatavitatAdINi gIyasaddANi vA laliya-vilAsahasiya-bhagiyANi, maMjulANi ya itthIsaddAgi, savigAraggahaNAto mohodIragA / / 2562 / / Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pASyagAthA 2588-2596 ] navama uddezaka: 467 kiM cAnyat - rUvaM AbharaNavihiM, vatthAlaMkAra bhoyaNe gaMdhe / mattammattaviuvvaNa, vAhaNa-jANe satIkaraNaM // 2563 // siMgArAgArarUvANi, hAra'ddhahArAdiyA pAbharaNavidhI. vatthA "prAjInasahiNAdiyA" sattamuddesagAbhihitA, kesapupphAdi alaMkAro, vividhaM vaMjaNovaveyaM bhoyaNajAya bhuMjamANaM pAsittA, migaMDa-kappUrAgaru - kuMkuma - caMdaNa - turukkhAdie gaMdhe, tahA matte vilolagholaMtanayaNe, ut prAbalyena matte unmatte daramatto vA unmatto, vividhavesehiM viuliyA, prAsAdivAhaNArUDhA, sibiyAdiehi jANehiM gacchamANe pAsittA, satikaraNAdiehiM dosehiM saMjamAmo bhjjejj| ahavA - vehANasaM gaddhapaTuM vA karejja // 2563 / / ime ya virAhaNAdosA - haya-gaya-raha-sammade, jaNasammahe ya aayvaavttii| bhikkha viyAra vihAre, sajjhAyajmANapalimaMtho // 2564 // haya-gaya-raha-jANasammaddeza prAyavirAhaNA bhave, bahujaNasammaddeNa rohiya-ratthAsu dikkhaMtassa bhikkhaviyAre vihAresu sajjhAesu ya palimaMtho accAule jhANapalimaMtho // 2564 / / jamhA ete dosA tamhA etya Na gaMtavyaM / bhave kAragaM bitiyapade asivAdI, uvahissa vA kAraNe va levassa / bahuguNataraM ca gacche, AyariyAdi bva AgADhe // 2565 // aNNo asivaM teNa pratigammati, uvahI vA aNNa proNa labbhati, tattha mulabho levo, gacchavAmINa vA taM bahuguNaM khettaM, pAyariyANa vA tattha javaNija pAuggaM vA lbbhti| AdisaddAmo bAla-vuDa-gilAgANa vA aNNatare vA AgADhe poyaNe // 25 // 5 // grahavA rAyAdi-gAhaNaTThA, paduTTha-uvasAmaNaTTha-kajje kA / sehe va aticchaMtA, gilANa vejjosahaTThA vA // 2566 // raNo dhammagAhaTThA / raNo praNAssa vA paduTumsa uvasamaThThA / seho vA tattha Thito saNAyagA ya agammo, tammajheNa vA gacchiukAmo, gilANassa vA vejjosaha - gimittaM / / 2596 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM mudAbhisittANaM asaNaM yA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA - khattiyANa vA rAINa vA kurAINa vA rAya-saMsiyANa vA rAya-pemiyANa vA ||suu0||20|| kSatAt trAyantIti kSatriyA prArakSaketyarthaH, adhivo rAyA, kussito rAyA kurAyA / Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra [sUtra 21-20 ahavA - paccaMta-Nivo kurAyA, je etesiM ceva preSyA pesitA, etesi NohaDaM - NisaTuM -dattamityarthaH / khattiyamAdI ThANA, jatiyamettA u AhiyA sutte / tema NIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2567 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA-NaDANa vA gaTTANa vA kacchuyANa vA jallANa vA mallANa vA muTTiyANa vA velaMvagANa vA kahagANa vA pavagANa vA lAsagANa vA dokhalayANa vA chattANuyANa vA // // 21 // NADagAdi NADayaMtA NaDA, gaTTA akellA, jallA rAjJaH stotrapAThakAH, aNAhamallagANaM paviTThA mallA, muTThiyA jujjhaNamallA, velabakA khelaM vA(?) prakkhAtigA kahAkAragA kahagA, NadIsamuddAdisu je taraMti te pavagA, jayasahapayottAro lAsagA bhaMDA ityarthaH / naDamAdI ThANA khalu, jattiyamettA ya AhiyA sutte / tesU NIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2598 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijati / taM jahA-Asa-posayANa vA hatthi-posayANa vA mahisa-posayANa vA vasaha-posayANa' vA sIha-posayANa vA vagdha-posayANa vA aya-posayANa vA poya-posayANa vA migaposayANa vA suNha-posayANa vA sUyara-posayANa vA meMDha-posayANa vA kukkuDa-posayANa vA tittira-posayANa vA vaTTaya-posayANa vA lAvaya-posayANa vA cIralla-posayANa kA haMsa-posayANa vA mayara-posayANa vA suya-posayANa vA // 0 // 22 // bRhattarA raktapAdA vaTTA, alpatarA laavgaa| posagamAdI ThANA, jattiyamettA u AhiyA mutte / - temU NIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2566 // je bhikavU raNNo khattiyANaM mudiyANaM mudrAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA sAimaM vA sAimaM vA paramsa NIhaDaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA-prAsa-damagANa vA hatthi-damagANa vA ||mu0||23|| . Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyagAthA 2567-2602] navama uddezakaH je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAher3a, paDiggAheMtaM vA sAtijati / taM jahA - Asa-miThANa vA hatthi-miThANa vA // 0 // 24 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa NIhaDaM paDiggAhei, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA Asa-rohANa vA hatthi-rohANa vaa||suu0||25|| damagAdI ThANA khalu, jattiyamettA u AhiyA sutte| tesa nIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2600 // imaM suttavakkhANaM AsANa ya hatthINa ya, damagA je paDhamatAe viNiyaMti / pariyaTTa meMTha pacchA, ArohA juddhakAlammi // 2601 // je paDhama viNayaM gAheti te damagA, je jagA jogAsaNehi vAvAraM vA vahati te meMThA, juddhakAle je pAruhati te prArohA // 2601 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM yA sAtijjati / taM jahA - satthavAhANa vA saMvAhAvayANa vA abhaMgAvayANa vA ubaTTAvayANa vA majjAvayANa vA maMDAvayANa vA chatta-ggahANa vA cAmara-ggahANa vA haDappa-ggahANa vA pariyaTTa-ggahANa vA dIviya-ggahANa vA asi-ggahANa vA dhaNu ggAhANa vA satti-ggahANa vA koMta-ggahANa vA ||suu0||26|| IsatthamAdiyANi rAya: tyANi prAhayaMti kathayati te satthavAhA, paDimaIti je te paramaddA zayana-kAle paripiTTati, zatapAkAdinA tailena prabbhageti, pAdehi, ubaTTeti, hAveMti je te majjAvakA, mauDAdiNA maMDeti je te maMDAvagA, vastraparAvataM gRhanti je te pariyaTTagA, prAbharaNabhaMDayaM "haDappo", cAvaM dhaNuyaM, asI khaggaM / satthavAhAdi ThANA. jattiyamettA u AhiyA sutte| tesU nIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca vitiyapadaM // 2602 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA - varisa-dharANa vA kaMcuijjANa vA dovAriyANa vA DaMDArakkhiyANa vA suu0||27|| Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhASya-cUNike nizIthasUtra [ sUtra-28 varisadharahANAdI, jattiyamettA u AhiyA sutte / tesU nIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2603 / / gatArthAH - je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijjati / taM jahA - khujjANa vA cilAiyANa vA vAmaNINa vA paDabhINa vA babbarINa vA pAusINa vA joNiyANa vA palhaviyANa vA IsaNINa vA thArugiNINa vA lausINa vA lAsINa vA siMhalINa vA AlavINa vA puliMdINa vA sabarINa vA parisaNINa vA, taM sevamANe Avajjati cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAiyaM ||suu0||28|| zarIravakA khujjA, paTThivadugAhArA (paTThI kujAgArA) NiggatA vaDabha, sesA visayAbhihANehiM vattavyaM / khujjAI ThANA khalu, jattiyamettA u AhiyA sutte / tesU nIhaDa-gahaNe, dosA te taM ca bitiyapadaM // 2604 // addhANa-saddadosA, duguMchitA loe saMkasatikaraNaM / Ata-parasamutthehi, kaNagahaNAdiyA dosA // 2605 // khujjAdiyAsu gacchaMtassa praddhA(TTA) NadosA / gIyAdiyA ya saddadosA / dugu chitAmro ya tAro loe, apAyArasevaNe saMkijjati / bhuttANa satikaraNAdiyA dosA / itarANa kouyaM / prAya-para-ubhayasamutyA ya dosA / so vA itthiM, itthI vA taM balA geNhejja / geNhaNa-kaDDhaNadosA // 2605 / / // iti nisIha-visesacuNNIe navamatro uddeso samatto / / www.jainelibrary:org Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka paricaya nizItha-bhASya eka mahattvapUrNa vizAlakAya Agama hai| usameM AcAra ke sabhI aMgoM kA jIvana evaM deza-kAla kI paristhitiyoM ke anusAra sAMgopAMga varNana kiyA gayA hai| AcAra ke sAtha darzana, tattva-jJAna evaM usa samaya kI sAraMkRtika, rAjanaitika, sAmAjika sthiti kA, rahana-sahana, rIti-rivAja Adi sabhyatA kA bhI vistRta varNana milatA hai| vastutaH nizItha, eka jJAna-koSa hai| jo aba taka alabhya thaa| upAdhyAya zrI amaramuni jI evaM sahayogI paM0 muni zrI kanhaiyAlAla jI mahArAja jI dvArA isakA saMpAdana tathA sanmati jJAnapITha, AgarA dvArA prakAzana huA thaa| ukta saMpAdita nizItha para kucha risarca skaoNlara pI0 eca0 DI0 bhI kara cuke haiN| _bhArata ke mUrdhanya vidvAnoM evaM vizeSa kara jarmanI ke kaI purakAlayoM evaM vidvAnoM kI ora se nirantara nizItha kI maoNga A rahI hai, usakI saMpUrti ke lie 'nizItha-sutram' kA dvitIya saMskaraNa mudrita kiyA gayA thaa| prastuta Agama para sthavira puMgava zrI visAhagaNI mahattara kA bhASya aura AcArya pravara zrI jinadAsa mahattara kI vizeSa cUrNi bhI prakAzita ho rahI hai| suprasiddha dArzanika vidvAn paM0 dalasukha mAlavaNiyA, ahamadAbAda 'nizIthaH eka adhyayana tathA suprasiddha zodhakartA bI0 bI0 rAyanADe (ujjaina) dvArA iMgliza meM likhita samAlocanAtmaka vistRta prastAvanA bhI sAtha meM saMlagna hai| pustaka kI vidvAnoM dvArA mAMga para hamane isakA tRtIya saMskaraNa kI kucha pratiyAM chApI hai tAki gurudeva jI kA nAma amara rhe| prastuta grantha cAra bhAgoM meM DemI sAija 8 pejI lagabhaga 2000 pRsstth| tRtIya saMskaraNa mUlya : 1000 rU0 S ainelibrary.org Nain Education International Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ardha Magadhi Ditionary : (Illustrated) : Literary Philosophic and Scientific by Shatabdhani Rattan Chand ji maharaj, (Complete in Five Vols. ) with Introduction by A. C. Woolner (in original size), 1988 7500/zrImadvAdidevasUriviracita :- syAdvAdaratnAkaraH | 800/jaina darzana - (samyak jJAna darzana caritra ke pariprekSya meM) DaoN0 sAdhvIsubhASA 500/jaina sAhitya meM yuvAcArya madhukara muni kA yogadAna - AryA candraprabhA AbhA zrI 250/Jain Philosophy - (Religion and Ethics)-Prof. B.B. Rayanade, Demy 8 Vo. 2001 395/prAkRtasUkti-koza - municandraprabhasAgara-2002 250/zaurasenI prAkRtabhASA aura vyAkaraNa - pro0 premasumana jaina 125/kundakundAcArya kI pramukha kRtiyoM meM dArzanika dRSTi - DaoN0 suSamAgAMga 60/prAkRtacandrikA (Prakrtacandrika) : prabhAkara jhA 25/bhAratIya darzana paramparAyA jainadarzanAbhmita-de va tattvam (Bharatiyadarsana Paramparayam JainadarsanabhimataDevatattvam): DaoN0 dAmodara zAstrI, 1985 150/ amara pablikezansa sI0 ke0 13/23 satI cautarA, vaaraannsii| phona 2392378