Book Title: Shatkhandagama Pustak 15
Author(s): Bhutbali, Hiralal Jain, Fulchandra Jain Shastri, Balchandra Shastri
Publisher: Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001814/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalA TIkA - samanvitaH SaTkhaMDAgamaH saMtakamma khaMDa 5 pustaka 15 bhAga 7, 8, 9, 10 prakAzaka 'jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApUra. ain Education International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhityoddhAraka siddhAnta graMthamAlA dvArA adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA (dhavalA-puSpa 15) zrI bhagavat-puSpadanta-bhUtabali-praNotaH SaTkhaMDAgamaH zrIvIrasenAcArya-viracita-dhavalA-TIkA-samanvitaH tasya paMcamakhaMDe vargaNAnAmadheye satkarmAntargata-zeSaaSTAdaza anuyogadvAreSu hindI bhASAnuvAda-tulanAtmakaTippaNa-prastAvanAneka-pariziSTa: sampAditAni nibandhana-prakrama-upakrama-udayAbhi pustaka-15 - grantha sampAdakaH - sva. DaoN. hIrAlAlo jainaH . - sahasampAdakau - sva. paM. phUlacandra siddhAnta zAstrI sva. paM. bAlacandra siddhAnta zAstrI - prakAzaka - jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura. vIra nirvANa saMvat-2521 i. sana 1995 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakaseTha araviMda rAvajI adhyakSa- jaina saMskRti saMrakSaka saMgha phalaTaNa gallI, solApura-2 saMzodhita dvitIya AvRtti- 1995- pratiyA~ 1100 saMzodhana sahAyyakasva. DaoN. A. ne. upAdhye sva. paM. bra. ratanacaMdajI mukhtAra, sahAranapura paM. javAharalAlajI zAstrI, bhiNDara graMthamAlA saMpAdakapaM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI, solApura. ( nyAyatIrtha mahAmahimopAdhyAya ) DaoN. paM. deveMdrakumAra zAstrI, nImaca mudraka kalyANa presa, hoTagI roDa, solApura-3 mUlya- 120 rupaye (sarvAdhikAra surakSita) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rights to Publish Received From Shrimant Seth Sitabrai Lakshmichandra Jain Sahityoddhrak Siddhanta Granthamala Jivaraj Jain Granthamala Dhavala Section-- 15 THE SHATKHANDAGAMA OF PUSHPADANTA AND BHOOTABALI WITH THE COMMENTARY DHAVALA OF VEERASENA Nibandhana-Prakrama-Upakrama-Udayanuyogadwaras Edited With introduction, translation, notes and indexes By Late Pt. Hiralal Jain Assisted by Late Pt. Phoolachandra Siddhanta Shastri Late Pt. Balachandra Siddhanta Shastri Vol.-5 Book-15 Published by Jaina Samskriti Samrakshaka Sangha SOLAPUR. Veera Samvat-2521 A. D. 1995 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published bySeth Aravind Raoji PresidentJaina Samskriti Samrakshaka Sangha Phaltan Galli SOLAPUR-2 Revised Second Edition- 1995 (1100 Copies ) Research AssistantsLate Dr. A. N. Upadhye Late Pt. Ratanchandji Mukhtar Pt. Jawaharlalji Shastri, Bhindar Editors Of GranthamalaPt. Narendrakumar Bhisikar Shastri, Solapur. ( Nyayateertha Mahamahimopadhyaya ) Dr. Pt. Devendrakumar Shastri, Neemach Printed byKalyan Press, SOLAPUR. Price Rs. 120/ ( Copyright Reserved ) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika abhinaMdana ! dhavalA SaTkhaMDAgamake bhAga 10 se 16 taka ke punarmudraNake lie 'dharmAnurAgI' dhavalA parama saMrakSaka zrI. DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla aura unakI dharmapatnI sau. DaoN. trizalAdevI appAsAheba nADagauDA pATIla rabakavI (karnATaka) inhoMne Arthika sahayoga dekara jinavANIkI sevAkA jo mahAn Adarza upasthita kiyA hai usake lie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake prati anekazaH dhanyavAda prakaTa karate haiN| vizvasta maMDala-- jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakAzakIya nivedana -- SaTkhaNDAgama dhavalA siddhAMta graMthake paMcama khaNDake paMdrahaveM pustakameM vargaNAoMkA savistara varNana kiyA gayA hai| isa graMthakA pUrva prakAzana zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhityoddhAraka phaMDa vidizA dvArA huA hai| usakA mUla tADapatra graMthase milAkara saMzodhita pAThasahita dvitIyAvRttikA prakAzana adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA solApura dvArA prakAzita karanemeM hama apanA saubhAgya samajhate haiM / sva. bra. ratanacaMdajI mukhtAra ( sahAranapura ) tathA paM. javAharalAlajI siddhAnta zAstrI ( bhiMDara ) inake dvArA bheje hue saMzodhanakA bhI isa saMzodhanakAryameM hameM sahayoga milA jisake lie hama sabhI sajjanoMke atIva AbhArI haiM / isa graMthakA prUpha saMzodhana kArya jIvarAja jaina graMthamAlAke saMpAdaka zrI. paM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI tathA zrI. dhanyakumAra jainI dvArA saMpanna huA hai / tathA mudraNakArya kalyANa presa, solApura inake dvArA saMpanna huA hai| hama inake bhI AbhAra pradarzita karate haiN| dharmAnurAgI zrImAn DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla tathA unakI dharmapatnI DaoN. sau. trizalAdevI nADagauDA pATIla ina mahAnubhAvoMne SaTkhaNDAgama dhavalA pustaka 10 se 16 takake punarmudraNake lie Arthika sahayoga dekara jinavANIkI sevAkA mahAna Adarza upasthita kiyaa| isalie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake sahayoga ke lie anekazaH dhanyavAda prakaTa karate haiN| -ratanacaMda sakhArAma zahA maMtrI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xxxxxcooooooooooooooooooooooooc xxxcoooooooooooooc jIvarAja jaina graMthamAlAkA paricaya solApura nivAsI zrImAn sva. bra. jIvarAja gautamacaMda dozI kaI varSoMse saMsArase udAsIna hokara dharmakArya meM apanI vRtti lagAte rahe / sana 1940 meM unakI yaha prabala icchA ho uThI ki apanI nyAyopArjita saMpattikA upayoga vizeSarUpase dharma aura samAjakI unnati ke kArya kareM / tadanusAra unhoMne samasta bhAratakA paribhramaNa kara jaina vidvAnoMse isa bAtakI sAkSAt aura likhita saMmatiyA~ saMgraha kI, ki kaunase kArya meM saMpattikA upayoga kiyA jAya / sphuTa matasaMcaya kara leneke pazcAt sana 1941 ke grISma kAla meM brahmacArIjIne zrI siddhakSetra gajapaMtha kI pavitra bhUmipara vidvAnoMkA samAja ekatrita kiyA aura UhApohapUrvaka nirNayake liye ukta viSaya prastuta kiyA / vidvatsaMmelana ke phalasvarUpa brahmacArIjone jaina saMskRti tathA sAhitya ke samasta aMgoM ke saMrakSaNa, uddhAra aura pracArake hetu 'jaina saMskRti saMrakSaka saMgha' kI sthApanA kI aura usake lie 30,000 ( tIsa hajAra ) rupayoM ke dAnakI ghoSaNA kara dii| unakI parigrahanivRtti baDhatI gaI / sana 1944 meM unhoMne lagabhaga 2,00,000 [ do lAkha ] kI apanI saMpUrNa saMpatti saMghako TrasTarUpase arpaNa kI / isI saMgha ke aMtargata ' jIvarAja jaina graMthamAlA' kA saMcalana ho rahA hai / ddhAraka mAlA prastuta graMtha, zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhityo - siddhAnta graMthamAlAke dvArA adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthadhavalA vibhAgakA paMdrahavA~ puSpa hai / xxxcoooooooooooooooooooooooo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prastAvanA 1 viSayaparicaya 2 viSayasUcI viSaya-sUcI 2 mUla anuvAda aura TippaNa 1 nibandhana anuyogadvAra 2 prakrama anuyogadvAra 3 upakrama anuyogadvAra 4 udayAnuyogadvAra pariziSTa saMtakammapaMjiyA pRSTha 1 18 1-336 1-14 14-40 41-284 285-336 1-114 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0000000000000000000000000000000 sva. ba. jIvarAja gautamacaMda dozI saMsthApaka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApUra 80000000000000000000000000000008 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAka kathana yaha SaTakhaNDAgamakA pandrahavA~ bhAga prastuta hai| isake pazcAt zIghra hI prakAzita honevAle solahaveM bhAgameM isa grantharAjakI parisamApti ho jaavegii| ina donoM bhAgoM kI racanA dhyAna dene yogya hai| agrAyaNIya pUrvake cayanalabdhi adhikArake antargata karmaprakRtiprAbhRtake kRti, vedanA Adi caubIsa anuyogadvAroM meM se prathama chahapara hI bhUtabali svAmI kRta sUtra pAye jAte haiN| zeSa aThAraha adhikAroMpara sUtra-ra vanA nahIM pAI jaatii| isakI pUrti dhavalAkAra zrI vIrasena svAmIne kI hai| ina zeSa aThAraha anuyogadvAroMmeM se prathama cAra arthAt nibandhana, prakrama upakrama aura udaya kI prarUpaNA prastuta bhAgameM kI gaI hai| zeSa mokSa, saMkrama Adi caudaha anuyogadvAroMkA prarUpaNa antima bhAgameM prakAzita hogaa| ___ ina caubIsa anuyogadvAroMke mUla srotakA jo ullekha dhavalAkArane kiyA hai usase hameM mahAvIra bhagavAnke gaNadharoM dvArA racita dvAdazAMgake bhItara pUrvoke viSaya va vistArakA kucha suspaSTa vicAra prApta hotA hai / caudaha pUrvo meM dvitIya pUrvakA nAma thA AgrAyaNIya, jisake pUrvAnta, aparAnta Adi 14 adhikAroM meM se pA~caveM adhikArakA nAma thA cynlbdhi| isake bIsa pAhuDa the jinameM caturtha pAhuDakA nAma thA karmaprakRti / isI prakRtike kRti, vedanA Adi alpabahutva paryanta ve caubIsa anuyogadvAra the jinakI saMkSepa prarUpaNA SaTkhaNDAgamake vedanA, vargaNA, khuddAbaMdha aura mahAbaMdha ina cAra khaMDoMmeM pAI jAtI hai ( dekhiye prathama bhAgakI prastAvanA pR0 72 ) / ina anuyogadvAroMke mUla pAThakA jJAna paramparAnusAra to antima zrutakevalI bhadrabAhuke pazcAt naSTa ho gayA thaa| tathApi usake kucha khaMDoMkA jJAna to dharasena svAmIko bhI thA jisakA upadeza unhoMne puSpadanta aura bhUtabali AcAryoM ko diyA thaa| kintu dhavalA TIkAke racayitA svAmI vIrasenane kahIM kahIM aise ullekha kiye haiM jinase pratIta hotA hai ki unake samaya taka bhI pUrvoke mUla pATha sarvathA naSTa nahIM hue the / udAharaNArtha, prastuta bhAgameM hI akaraNopazAmanAkI prarUpaNA karate hue unhoMne kahA hai ki " karmapravAda nAmaka AThaveM pUrva meM saba karmokI mUla va uttara prakRtiyoMke dravya, kSetra, kAla aura bhAvake anusAra vipAka aura avipAka paryAyoMkA varNana khUba vistArase kiyA gayA hai, vahA~ use dekha lenA cAhiye" (pR0 275 ) / yadi AcAryake samayameM ukta mUla racanA upalabdha na hotI to isa prakaraNako vahA~ dekha lenA cAhiye ' yaha kahanekA koI artha nahIM rhtaa| dUsare, bhUtabali AcArya ke sUtra na rahanepara bhI unhoMne zeSa aThAraha adhikAroMkI prarUpaNA kI hai usakA kucha AdhAra to unake sanmukha rahA hI hogaa| jisa viSayapara unheM koI AdhAra nahIM milA vahA~ unhoMne spaSTa kaha diyA hai ki isakA koI upadeza prApta nahIM hai ( dekhiye pR0 81, 216 Adi ) / isa bhAgake sAtha prastuta cAra anuyogadvAroMpara jo 'paMjikA' nAmaka TIkA prApta huI hai vaha bhI prakAzita kI jA rahI hai| usakI utthAnikAse aisA pratIta hotA hai ki vaha samasta zeSa aThAraha anuyogadvAroM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) para likhI gaI hai| kintu jo prati mUDabidrIse mahAbaMdhakI pratike sAtha prApta huI hai vaha kevala inhIM cAra anuyogadvAroMpara hai / zeSakI khoja karanA Avazyaka pratIta hotA hai| graMtha sampAdana va prakAzanameM zrImanta seTha lakSmIcandrajI, unake suputra rAjeMdrakumArajI, paM0 nAthUrAmajI premI, zrI ratanacaMdajI, nemacaMdajI tathA mere sahayogiyoMkA sAhAyya pUrvavat calA A rahA hai jisake lie maiM unakA anugRhIta huuN| prAkRta jaina vidyApITha mujappharapura, bihAra, 18-4-57 hIrAlAla jaina ( DAyarekTara, prAkRta jaina vidyApITha, vaizAlI) .... Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaparicaya agrAyaNIya pUrvake 14 adhikAroMmeM pAMcavA cayanalabdhi nAmakA adhikAra hai / usameM 20 prAbhRta haiM / inameM caturtha prAbhUta karmaprakRtiprAbhRta hai / usameM nimna 24 adhikAra haiM - 1 kRti, 2 vedanA, 3 sparza, 4 karma, 5 prakRti, 6 bandhana, 7 nibandhana, 8 prakrama, 9 upakrama, 10 udaya, 11 mokSa, 12 saMkrama, 13 lezyA, 14 lezyAkarma, 15 lezyApariNAma, 16 sAtAsAta, 17 dIrgha--hasva, 18 bhavadhAraNIya 19 pudgalAtta (pudgalAtma), 20 nidhitta-anidhatta, 21 nikAcita-anikAcita, 22 karma sthiti, 23 pazcimaskaMdha aura alpabahutva / ina 24 adhikAroM se prastuta SaTkhaMDAgama (mUlasUtra) ke vedanA nAmaka caturtha khaNDameM kRti (pu. 9) aura vedanAkI (pu. 10-12) tathA vargaNA nAmaka pAMcave khaMDa meM sparza, karma aura prakRti ( pu. 13 ) adhikAroMkI prarUpaNA kI gayI hai| bandhana anuyogadvAra bandha, bandhanIya, bandhaka aura bandhavidhAna ina 4 avAntara anuyogadvAroMmeM vibhakta hai| inameM se bandha aura bandhanIya adhikAroMkI bhI prarUpaNA vargaNAkhaNDa ( pu. 14) meM kI gayI hai / bandhaka adhikArakI prarUpaNA khuddAbandha nAmaka dvitIya khaNDameM tathA bandhavidhAna nAmaka avAntara adhikArakI prarUpaNA mahAbandhana nAmaka chaThe khaNDameM kI gayI hai / isa prakAra mUla SaTkhaMDAgamameM pUrvokta 24 anuyogadvAroMmeMse prathama 6 anuyogadvAroMke hI viSayakA vivaraNa kiyA gayA hai| zeSa nibandhana Adi 18 anuyogadvAroMko prarUpaNA yadyapi mUla SaTkhaMDAgamameM nahIM kI gayI hai phira bhI vargaNAkhaNDake antima sUtrako dezAmarzaka mAnakara unakI prarUpaNA apanI dhavalA TIkA ( pu. 15-16) meM vIrasenAcArya ne prApta upadezake anusAra saMkSepameM kara dI hai| isakA nAma satkarma pratIta hotA hai / una zeSa 18 anuyogadvAroM meM se nibandhana, prakrama, upakrama aura udaya ye 4 (7-10) anuyogadvAra pustaka 15 meM prakAzita ho rahe haiN| tathA zeSa 14 (11-24) anuyogadvAra pustaka 16 meM prakAzita kiye jaayeNge| inakA viSayaparicaya saMkSepa meM isa prakAra hai| 7 nibaMdhana- 'nibadhyate tadasminniti nibandhanam ' isa niruktike anusAra jo dravya jisameM nibaddha hai use nibandhana kahA jAtA hai / nikSepayojanAmeM isake ye 6 bheda kiye gaye haiM- nAmanibandhana, 0 isake 5 bhAga bhAratIya jJAnapITha dvArA prakAzita ho cuke haiM aura zeSa 2 bhAga bhI ukta saMsthAke dvArA zIghra prakAzita honevAle haiN| bhadabalibhaDAraeNa jeNedaM sutaM desAmAsiya mAveNa lihidaM teNedeNa sutteNa sUcidasesaaTThArasaaNiyogaddArANaM kiMci saMkheveNa parUvaNaM kssaamo| pu. 15, pR. 1. * mahAkammapaya Di ........ sabvANi parUvidANi / saMtakammapaMjiyAkI utthAnikA (pu. 15, pariziSTa pR. 1. ) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) sthApanA nibandhana, dravyanibandhana, kSetranibandhana, kAlanibandhana aura bhAvanibandhana / ina sabake svarUpakA vivaraNa karate hue yahA~ nAma aura sthApanA nibandhanoMko choDakara zeSa 4 nibandhanoMko prakRta batalAyA hai / sAtha meM yahA~ yaha bhI nirdeza kiyA gayA hai ki yadyapi isa nibandhana anuyogadvAra meM chahoM dravyoMke nibandhanako prarUpaNA kI jAtI hai phira bhI adhyAtmavidyAkA adhikAra honese yahA~ una sabako chor3akara kevala karma - nibandhana kI hI prarUpaNA yahA~ kI gayI hai / sarvaprathama yahA~ nibandhana anuyogadvArakI AvazyakatA pragaTa karate hue yaha batalAyA hai ki dravya, kSetra, kAla aura bhAvake dvArA karmoM aura unake mithyAtvaprabhRti pratyayoMkI prarUpaNA kI jA cukI hai| sAtha hI karmarUpa hone kI yogyatA rakhanevAle pudgaloMkA bhI vivecana kiyA hI jA cukA hai / kintu una karmoMkI prakRti kahA~ kisa prakAra hotI hai, yaha nahIM batalAyA gayA hai / isIliye karmoMke isa vyApArako prarUpaNA ke liye prakRta nibandhana anuyogadvArakA avatAra huA hai / noAgamakarmanibandhana ke do bheda haiM- mUlakamaMnibandhana aura uttarakarmanibandhana / inameM se mUlakarmanibandhanameM jJAnAvaraNAdi 8 mUla prakRtiyoMke tathA uttarakarmaprakRtinibandhanameM inhIM ke uttara bhedoMke nibandhanakI prarUpaNA kI gayI hai / 8 prakrama- yahA~ nikSepayojanA karate hue prakramake ye 6 bheda nirdiSTa kiye gaye haiM- nAmaprakrama, sthApanAprakrama, dravyaprakrama, kSetratrakrama, kAlaprakrama aura bhAvaprakrama / inake kucha aura uttara bhedoMkA ullekha karate hue yahA~ karmaprakramako adhikAra prApta batalAyA hai tathA ' prakrAmatIti prakramaH isa nirufare anusAra prakramase kArmaNa pudgalapracayakA abhiprAya batalAyA hai / ' yahA~ yaha zaMkA uThAyI gayI hai ki jisa prakAra kuMbhAra eka miTTI ke piNDase aneka ghaTAdikoM ko utpanna karatA hai usI prakAra yaha saMsArI prANI eka prakArake karmako bAMdhakara phira usase ATha prakArake karmoko utpanna karatA hai, kyoMki, anyathA akarma paryAya se karmaparyAyakA utpanna honA sambhava nahIM hai / isake uttameM kahA gayA hai ki jaba akarma se karmakI utpatti sambhava nahIM hai taba jisa eka karmase ATha prakAra ke karmoM kI utpatti svIkAra kI jAtI hai vaha eka karma bhI kaise utpanna ho sakegA? yadi use bhI karma se hI utpanna mAnA jAvegA to aisI avasthA meM anavasthAjanita avyavasthA durnivAra hogI / isaliye use akarma se hI utpanna mAnanA paDegA / dUsare kArya sarvathA kAraNake hI anurUpa honA cAhiye, aisA ekAnta niyama nahIM bana sakatA; anyathA mRttikApiNDase ghaTa-ghaTI Adi utpanna na hokara mRttikApiNDake hI utpanna hone kA prasaMga anivArya hogA / parantu cUMki aisA hotA nahIM hai, ata eva kArya kathaMcit ( dravyakI apekSA ) kAraNake anurUpa aura kathaMcit ( paryAyakI apekSA ) usase bhinna hI utpanna hotA hai, aisA svIkAra karanA cAhiye / prasaMga pAkara yahA~ sAMkhyAbhimata satkAryavAdakA ullekha karake usakA nirAkaraNa karate hue 'nityatvaikAntapakSe'pi ' ityAdi AptamImAMsAkI aneka kArikAoM ko uddhRta karake tadanusAra nityatvaikAnta aura sarvathA satkAryavAdakA bhI khaNDana kiyA gayA hai| isake atirikta paraspara nirapekSa avasthAmeM ubhaya ( sat-asat ) rUpatA bhI utpadyamAna kArya meM nahIM banatI, isakA ullekha karate hue syAdvAdasammata saptabhaMgI kI bhI yojanA kI gayI hai / isI silasile meM bauddhAbhimata kSaNakSayitvakA ullekha kara usakA nirAkaraNa karate hue dravyakI utpAda-vyaya- dhrauvyasvarUpatAko siddha kiyA gayA hai / pUrvokta kArikAoMke abhiprAyAnusAra padArthoMko sarvathA sat svIkAra karanevAle sAMkhyoM ke yahA~ prAgabhAvAdike asambhava ho jAnese jisa prakAra anAditA, anantatA, sarvAtmakatA aura ni.svarUpatAkA XX isakI prarUpaNA saMtakammapaMjiyA ( pariziSTa pR. 1-3 ) meM dekhiye / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) prasaMga durnivAra hai usI prakAra sarvathA abhAva ( zUnyaikAnta) ko svIkAra karanevAle mAdhyamikoM ke yahA~ anumAnAdi pramANake asambhava honese svapakSakI siddhi aura parapakSako dUSita na kara sakane kA bhI prasaMga anivArya hogA / paraspara nirapekSa ubhayasvarUpatA (sadasadAtmakatA) ko svIkAra karanevAle bhATToM ke samAna sA~khyoM ke yahA~ bhI parasparaparihArasthi talakSaNa virodhako sambhAvanA hai hI / kAraNa ki vaha (ubhayasvarUpatA ) syAdvAda siddhAntako svIkAra kiye binA bana nahIM sakatI / pUrvokta doSoMke parihArakI icchAse bauddha jo sarvathA anirvacanIyatAko svIkAra karate haiM ve bhI bhalA ' tattva anirvacanIya hai' isa prakArake vacanake binA apanI abhISTa tattvavyavasthAkA bodha dUsaroMko kisa prakArase karA sakeMge? isa prakAra sarvathA sadasadAdi ekAnta pakSoMkI samIkSA karate hue yahAM ina sAta bhaMgoMkI yojanA kI gayI hai / yathA 1 svadravya; kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA vastu kathaMcit sat hI hai / 2 vahI paradravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA kathaMcit asat hI hai / 3 kramase svadravyAdi aura paradravyAdikI vivakSA honepara vaha kathaMcit sadasat (ubhaya svarUpa ) hI hai / 4 yugapat svadravyAdi aura paradravyAdi donoMkI vivakSA meM vastu kathaMcit avAcya hI hai / ina cAra mukhya bhaMgoM kA nirdeza to ' kathaMcitte sadeveSTaM ' ityAdi kArikAmeM hI kara diyA gayA hai| zeSa tIna bhaMga 'ca' zabdase sUcita kara diye gaye haiM / ve isa prakAra haiM- 5 kathaMcit vastu sat aura avaktavya hI hai / 6 kathaMcit vaha asat aura avaktavya hI hai / 7 kathaMcit vaha sat-asat aura avaktavya hI hai / ina tIna bhaMgoMmeM yathAkramase svadravyAdi tathA yugapat sva-paradravyAdi, paradravyAdi tathA yugapat sva-paradravyAdi aura kramase sva-paradravyAdi tathA yugapat sva-paradravyAdikI vivakSA kI gayI hai / yahA~ jo AptamImAMsAkI ' kathaMcit te sadeveSTaM ' Adi kArikA uddhRta kI gayI hai ThIka usI prakArakI prAkRta gAthA paMcAstikAya meM pAyI jAtI hai / yathA- siya asthi Natthi ubhayaM avvattavvaM puNo ya tattidayaM / davvaM khu sattabhaMgaM AdesavaseNa saMbhavadi || prakRtiprakrama, sthitiprakrama aura anubhAgaprakramake bhedase prakrama tIna prakArakA batalAyA gayA hai / inameM prakRtiprakramako bhI mUlaprakRtiprakrama aura uttaraprakRtiprakrama ina do bhedoMmeM vibhakta kara yathAkrama se unake alpabahutvakI yahA~ prarUpaNA kI gayI hai / antameM sthitiprakrama aura anubhAgaprakramako bhI saMkSepa meM prarUpaNA karake isa anuyogadvArako samApta kiyA gayA hai / 9 upakrama - prakramake samAna hI upakramake bhI ye chaha bheda nirdiSTa kiye gaye haiM-- nAmaupakrama, sthApanAupakrama, dravyaupakrama, kSetraupakrama, kAlaupakrama aura bhAvaupakrama / yahA~ karmaupakramako adhikAraprApta batalAkara usake ye cAra bheda nirdiSTa kiye gaye haiM-- bandhanopakrama, udIraNopakrama, upazAmanopakrama aura vipariNAmopakrama | yahA~ prakrama aura upakramameM vizeSatAkA ullekha karate hue yaha batalAyA hai ki prakrama prakRti, sthiti aura anubhAga meM AnevAle pradezAgrakI prarUpaNA karatA hai jaba ki upakrama bandha honeke dvitIya samayase lekara sattva svarUpase sthita karmapudgaloMke vyApArakI prarUpaNA karatA hai / bandhanopakrama bhI yahA~ prakRti va sthiti Adike bhedase cAra bheda batalAkara unakI prarUpaNA satkarmaprakRtiprAbhRtake samAna karanA cAhiye, aisA ullekhamAtra kiyA hai / yahA~ yaha AzaMkA uThAyI gayI hai ki inakI prarUpaNA jaise mahAbandhameM kI gayI hai tadanusAra hI vaha yahA~ kyoM na kI jAya ? isake samAdhAna meM batalAyA hai ki mahAbandha meM cUMki prathama samaya sambandhI bandhakA Azraya lekara vaha prarUpaNA kI gayI hai| ataeva tadanusAra yahA~ unakI prarUpaNA karanA iSTa nahIM hai / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) udIraNA - udayAvalIbAhya sthitiko Adi lekara AgekI sthitiyoMke bandhAvalI atikrAnta pradezapiNDakA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pratibhAgase yA asaMkhyAta loka pratibhAgase apakarSaNa karake usako udayAvalI meM denA, ise udIraNA kahA jAtA hai / abhiprAya yaha hai ki udayAvaliko chor3akara AgekI sthitiyoMmeMse pradezapiNDako khIMcakara use udayAvalI meM prakSipta karaneko udIraNA kahate haiM / vaha do prakArakI hai- eka-eka prakRtiudIraNA aura prakRtisthAnaudIraNA / eka-eka prakRtiudIraNAkI prarUpaNA meM prathamataH usake svAmiyoM kA vivecana kiyA gayA hai / udAharaNArtha jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmoM kI udIraNA svAmIkA nirdeza karate hue batalAyA hai ki ina karmoMkI udIraNA mithyAdRSTi se lekara kSINakaSAya guNasthAna taka hotI hai / vizeSatA itanI hai ki kSINakaSAyake kAlameM eka samaya adhika AvalImAtra zeSa rahanepara unakI udIraNA vyucchinna ho jAtI hai / tatpazcAt eka-ekaprakRtiudIraNAviSayaka eka jIvakI apekSA kAla aura antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / nAnA jIvoMkI apekSA usake antara kI sambhAvanA hI nahIM hai / eka eka prakRtikA adhikAra hone se yahAM bhujA - kAra padanikSepa aura vRddhi udIraNAkI bhI sambhAvanA nahIM hai / prakRtisthAna udIraNAkI prarUpaNA meM sthAnasamutkIrtanA karate hue mUla prakRtiyoM ke AdhAra se ye pAMca prakRtisthAna batalAye gaye haiM- AThoM prakRtiyoMkI uradINArUpa pahilA Ayuke vinA zeSa sAta prakRtiyoMrUpa dUsarA; Ayu aura vedanIyake vinA zeSa chaha prakRtiyoMrUpa tIsarA mohanIya Ayu aura vedanIyake vinA zeSa prakRtiyoMrUpa cauthA; tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya. mohanIya, Ayu aura antarAyake vinA zeSa do prakRtiyoMrUpa pAMcavAM | svAmitvaprarUpaNAmeM ukta sthAnoMke svAmiyoMkA nirdeza karate hue batalAyA hai ki inameMse prathama sthAna, jisakA Ayu karma udayAvalI meM praviSTa nahIM hai aise pramatta ( mithyAdRSTise lekara pramatta saMyata taka pramAda yukta) jIvake hotA hai| dvitIya sthAna bhI ukta jIvake hI hotA hai / vizeSatA kevala itanI hai ki usakA Ayu karma udayAvalImeM praviSTa honA cAhiye / tIsarA sthAna sAtaveM guNasthAna se lekara dasaveM guNasthAna taka hotA hai / cauthe sthAnakA svAmI chadmastha vItarAga ( upazAntakaSAya aura kSINamoha ) jIva hotA hai / vizeSa itanA haiM ki vaha kSINamohake kAla meM AvalImAtra kAla zeSa raha jAneke pahile pahile hI ho hotA hai, usake pazcAt nahIM / pA~cave [nAma va gotra prakRtirUpa ] sthAnake svAmI carama AvalI kAlavartI kSINakaSAya tathA sayogakevalI haiM | tatpazcAt prakRtisthAna udIraNAkI hI prarUpaNA meM eka jIvakI apekSA kAla aura antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla va antara tathA alpabahutvakA vicAra kiyA gayA hai / bhujAkAra udIraNAkI prarUpaNAmeM arthapadakA kathana karate hue batalAyA hai ki anantara atikrAnta samaya meM thoDI prakRtiyoMkI udIraNA karake isa samaya unase adhika prakRtiyoMkI udIraNA karanA ise bhujAkAra ( bhUyaskAra ) udIraNA kahate haiM / anantara atikrAnta samaya meM adhika prakRtiyoMkI udIraNA karake isa samaya unase kama prakRtiyoMkI udIraNA karanekA nAma alpataraudIraNA hai / anantara atikrAnta samayameM jitanI prakRtiyoMkI udIraNA kara rahA thA isa samaya bhI utanI hI prakRtiyoMkI udIraNA karanAunase hona yA adhikakI udIraNA na karanA- ise avasthitaudIraNA kahA jAtA hai| anantara atikrAnta samayameM anudIraka hokara isa samaya meM kI jAnevAlI udIraNAkA nAma avaktavya udIraNA hai / svAmitvarUpaNa meM yaha batalAyA gayA hai ki bhujAkAraudIraNA, alpataraudIraNA aura avasthita . Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) udIraNAkA svAmI koI bhI mithyAdRSTi athavA samyagdRSTi jIva ho sakatA hai| avaktavyaudIraNAkA svAmI sambhava nahIM hai| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNAmeM bhujAkAra udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra batalAyA hai jo isa prakArase sambhava hai- koI upazAntakaSAya jIva vahA~se cyuta hokara sUkSmasAmparAya guNasthAnavartI huaa| vahA~ vaha pA~case chaha prakRtiyoMkI udIraNA karaneke kAraNa bhujAkAraudIraka ho gayA / isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| punaH vahI dvitIya samayameM mRtyako prApta hokara devoMmeM utpanna huaa| vahA~ utpanna honeke prathama samayameM vaha chaha prakRtiyoMse AThakA udIraka hokara bhujAkAra udIraka hI rahA / yahA~ bhujAkAra udIraNAkA dvitIya samaya prApta huaa| isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA utkRSTa kAla do samaya mAtra prApta hotA hai| alpatara udIraNAkA bhI kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra hai| vaha isa mattasaMyatake antima samayameM Ayakarmake udayAvalImeM praviSTa ho jAnepara vaha AThase sAta prakRtiyoMkI udIraNA karatA huA alpatara udIraka ho gyaa| isa prakAra alpatara udIraNAkA jaghanya kAla eka samaya prApta huaa| tatpazcAt dvitIya samayameM apramatta guNasthAnako prApta honepara vaha vedanIya karmake vinA chaha prakRtiyoMkI udIraNA karatA huA alpatara udIraka hI rhaa| isa prakAra alpatara udIraNAkA kAla bhI utkarSase do samaya mAtra hI pAyA jAtA hai| avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya adhika eka AvalIse hIna tetIsa sAgaropamapramANa hai| devoMmeM utpanna hone ke prathama samayameM pA~ca, chaha yA sAtase AThakA udIraka hokara bhujAkAra udIraka huaa| punaH dvitIya samayase lekara maraNAvalI prApta hone taka avasthitarUpase AThakA hI udIraka rhaa| isa prakAra avasthita udIraNAkA utkRSTa kAla prathama samaya aura antima AvalIko choDakara pUrNa deva paryAyapramANa tetIsa sAgaropama mAtra prApta ho jAtA hai / antaraprarUpaNAmeM bhujAkAra udIraNAke antarapara vicAra karate hue usakA jaghanya antara eka yA do samaya mAtra batalAyA hai / yathA-- pAMca prakRtiyoMkA udIraka koI upazAntakaSAya nIce giratA huA sUkSmasAmparAyika hokara chahakA udIraka huaa| tatpazcAt dvitIya samayameM bhI vaha chahakA hI udIraka rahA / isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA avasthita udIraNAse antara huaa| punaH tRtIya samayameM marakara vaha devoMmeM utpanna ho AThakA udIraka hokara bhujAkAra udIraNA karane lgaa| isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA eka samaya mAtra jaghanya antara prApta ho jAtA hai| usakA utkRSTa antara eka samaya kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| vaha isa prakArase- koI jIva tetIsa sAgaropama AyuvAle devoMmeM utpanna hokara utpanna hone ke prathama samayameM bhujAkAra udIraka huA aura dvitIya samayase lekara maraNAvalI prApta hone ke pUrva samaya taka vaha avasthita udIraka rhaa| isa prakAra usakA itanA antara avasthita udIraNAse huaa| tatpazcAt maraNAvalIke prathama samayameM vaha Ayuke vinA sAta prakRtiyoMkI udIraNA karatA huA alpatara udIraka ho maraNAvalI kAlake antima samaya taka avasthita udIraka rhaa| tatpazcAta maraNako prApta hokara manuSyoMmeM utpanna huA aura utpanna honeke prathama samayameM puna: bhujAkAra udIraka huaa| isa prakAra bhujAkAra udIraNA kA avasthita aura alpatara udIraNAoMse eka samaya kama pUre tetIsa sAgaropama kAla taka antara rahA / Age calakara isI bhujAkAra udIraNAkI prarUpaNAmeM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakI atisaMkSepameM prarUpaNA karate hue bhAgAbhaga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara aura bhAva; ina sabakI jAnakara prarUpaNA karanekA nirdezamAtra kiyA gayA hai| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8) padanikSepaprarUpaNAmeM bhujAkAra udIraNAkI utkRSTa vRddhi Adi kisake hotI hai, isakA kucha vivecana karate hue prakRta hAni-vRddhi Adike alpabahutvakA nirdeza mAtra kiyA gayA hai| vRddhiudIraNAprarUpaNAmeM saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura avasthita udIraNA ina cAra padoMke astitvakA ullekhamAtra karake zeSa prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye ( sesa jANiUNa vattavvaM ) itanA mAtra nirdeza karate hue mUlaprakRtiudIraNAkI prarUpaNA samApta kI gayI hai| mUlaprakRtiudIraNAke samAna uttara prakRti udIraNA bhI do prakArakI hai-- eka-eka prakRtiudIraNA aura prkRtisthaanudiirnnaa| inameM prathamataH eka-eka prakRtiudIraNAkI prarUpaNA svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla tathA nAnA jIvoMkI apekSA antara ina adhikAroM ke dvArA kI gayI hai| ATha karmoMkI uttara prakRtiyoMmeMse kisa-kisa prakRtike kauna-kaunase jIva udIraka hote haiM, isakA vivecana svAmitvameM kiyA gayA hai| eka jIvakI apekSA kAlake kathana meM yaha batalAyA hai ki amuka amuka prakRtikI udIraNA eka jIvake Azrayase nirantara jaghanyata itane kAla aura utkarSata: itane kAla taka hotI hai| eka jIvakI apekSA vivakSita prakRtikI udIraNAkA antara jaghanyase kitanA aura utkarSase kitanA hotA hai, isakA vicAra eka jIvakI apekSA antarake nirUpaNameM kiyA gayA hai| matijJAnAvaraNAdi prakRtiyoMkI udIraNAmeM nAnA jIvoMkI apekSA kitane bhaMga sambhava ho sakate haiM, isakA vicAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayameM kiyA gayA hai| udAharaNake rUpameM pAMca jJAnAvaraNa prakRtiyoMke udIraka kadAcit saba jIva ho sakate haiM, kadAcit bahuta udIraka aura eka anudIraka hotA hai tathA kadAcit bahuta jIva udIraka aura bahuta jIva anudIraka bhI hote haiN| isa prakAra yahA~ tIna bhaMga saMbhava haiN| nAnA jIva yadi vivakSita prakRtikI udIraNA kareM to kamase kama kitane kAla aura adhikase adhika kitane kAla kareMge, isakA vicAra 'nAnA jIvoMkI apekSA kAla' meM kiyA gayA hai| isI prakAra nAnA jIva vivakSita prakRtiko choDakara anya prakRtikI udI raNA karate hue yadi phirase ukta prakRtikI udIraNA prArambha karate haiM to kamase kama kitane kAla meM aura adhikase adhika kitane kAlameM karate haiM, isakA vivecana nAnA jIvoMkI apekSA antarameM kiyA gayA hai| saMnikarSa- eka-eka prakRti udIraNAkI hI prarUpaNAko cAlU rakhate hue saMnikarSakA bhI yahA~ kathana kiyA gayA hai| yaha saMnikarSa svasthAna aura parasthAnake bhedase do prakArakA nirdiSTa kiyA gayA hai| svasthAna saMnikarSake vivecanameM jJAnAvaraNAdi ATha karmoM meM kisI eka karmakI uttara prakRtiyoM meM se vivakSita prakRtiko udIraNA karanevAlA jIva usakI hI anya zeSa prakRtiyoMkA udIraka hotA hai yA anudIraka, isakA vicAra kiyA gayA hai| jaise- matijJAnAvaraNakI udIraNA karanevAlA zeSa cAra jJAnAvaraNa prakRtiyoMkA bhI niyamase udIraka hotA hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA karanevAlA acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa ina tIna darzanAvaraNa prakRtiyoMkA niyamase udIraka tathA zeSa pA~ca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA vaha kadAcit udIraka hotA hai / parasthAnasaMnikarSameM AThoM karmokI samasta uttara prakRtiyoMmeMse kisI ekakI vivakSA kara zeSa sabhI prakRtiyoM kI udIraNA anudIraNAkA vicAra kiyA jAnA cAhiye thaa| parantu sambhavataH upadezake abhAva meM vaha yahA~ nahIM kiyA jA sakA hai, usake sambandhameM yahA~ kevala itanI mAtra sUcanA kI gayI hai ki 'paratthAgasagiyAso jANiyUNa vattavyo' arthAt parasthAna saMnikarSakA kathana jAnakara karanA cAhiye / alpabahutva- yaha alpabahutva bhI svasthAna aura parasthAnake bhedase do prakArakA hai| inameMse svasthAna alpabahutvameM jJAnAvaraNAdi eka-eka karmakI pRthak-pRthak uttara prakRtiyoMke udIrakoMkI hInAdhitAkA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra kiyA gayA hai| parasthAna alpabahutvako prarUpaNAmeM samasta karmaprakRtiyoM ke udIrakoMkI hInAdhikatAkA vicAra sAmAnya svarUpase kiyA jAnA cAhiye thaa| parantu usakA bhI vivecana yahA~ sambhavataH upadeza ke abhAvase hI nahIM kiyA jA sakA hai| itanA hI nahIM, balki svasthAna alpabahatvakI prarUpaNAmeM bhI kevalajJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura vedanIya ina tIna hI karmokI uttara prakRtiyoMke Azrayase uparyukta alpabahutvakI prarUpaNA kI jA sakI hai, zeSa mohanIya Adi karmoMke Azrayase vaha bhI nahIM kI gayI hai| yahA~ usake sambandhameM itanI mAtra sUcanA kI gayI hai 'upari upadesaM lahiya vattavvaM / paratthANappAbahugaM jANiya vattavyaM ' arthAt Age mohanIya Adi zeSa karmoM ke sambandhameM prakRta svasthAna alpabahutvakI prarUpaNA upadeza pAkara karanA cAhiye / parasthAna alpabahutvakA kathana jAnakara karanA cAhiye / yahA~ eka-eka prakRtikI vivakSA honese bhujAkara, padanikSepa aura vRddhi prarUpaNAoMkI asambhAvanA pragaTa kI gayI hai| prakRtisthAna udIraNA- yahA~ jJAnAvaraNa Adi eka-eka karmakI alaga-alaga uttara prakRtiyoMkA Azraya karake jitane udIraNAsthAna sambhava hoM unake AdhAra se svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla va antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara tathA alpabahutva kA vicAra kiyA gayA hai / udAharaNa svarUpa mohanIya karmakI sthAna udIraNAmeM eka, do, cAra, pAMca, chaha, sAta, ATha, nau aura dasa prakRti rUpa nau sthAnoMkI sambhAvanA hai| unameM eka prakRti rUpa udIraNAsthAnake cAra bhaMga hai- saMjvalana krodhake udayase prathama bhaMga, mAnasaMjvalanake udayase dUsarA bhaMga, mAyAsaMjvalanake udayase tIsarA bhaMga, aura lobhasaMjvalanake udayase cauthA bhNg| ina bhaMgoMkA kAraNa yaha hai ki ina cAroM prakRtiyoM meM se vivakSita samaya meM kisI ekakI hI udIraNA ho sakatI hai| do prakRtirUpa sthAnake udIrakake bAraha bhaMga hote haiM-- isakA kAraNa yaha hai ki vivakSita samayameM tIna vedoMmeM se kisI eka hI vedakI udIraNA ho sakegI tathA usake sAtha ukta cAra saMjvalana kaSAyoMmeM se kisI eka saMjvalana kaSAyakI bhI udIraNA hogii| isa prakAra do prakRtirUpa sthAnakI udIraNAmeM bAraha ( 443 = 12 ) bhaMga prApta hote haiN| cAra prakRtirUpa sthAnakI udIraNAmeM caubIsa bhaMga hote haiN| ve isa prakArase- tIna vedoMmeM se koI eka veda prakRti, cAra saMjvalana kaSAyoMmeM se koI eka, tathA inake sAtha hAsya-rati yA arati-zoka ina do yugaloM meM se koI eka yugala rhegaa| isa prakAra cAra prakRtirUpa sthAnake caubIsa ( 34442 = 24 ) prApta hote haiN| isa cAra prakRti sthAnameM bhaya, jagapsA, samyaktva' prakRti athavA pratyAkhyAnAvaraNAdi cArameM se kisI eka pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyake sammilita hone para pA~ca prakRtirUpa sthAnake cAra caubIsa ( 2444 = 96 ) bhaMga hote haiM / isI prakArase Age bhI chaha prakRtirUpa sthAnake sAta caubIsa ( 2447 = 168 ), sAta prakRtirUpa sthAnake dasa caubIsa ( 24410 - 240 ), ATha prakRtirUpa sthAnake gyAraha caubIsa ( 24411 = 264 ), nau prakRtirUpa sthAnake chaha caubIsa ( 2446 = 144 ), tathA dasa prakRtirUpa sthAnake eka caubIsa ( 2441 = 24 ) bhaMga hote haiN| isa prakAra mohanIya karmakI sthAna udIraNAmeM prathamataH sthAna samutkIrtanA karake tatpazcAt svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, saMnikarSa aura alpabahutva ina adhikAroMke dvArA usakI hI prarUpaNA kI gaI hai| isI prakArase jJAnAvaraNAdi anya karmoke bhI viSayameM pUrvokta svAmitva Adi adhikAroMke Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dvArA yathAsambhava sthAna udIraNAkI prarUpaNA kI gayI hai / vedanIya aura Ayu karmoke sthAna udIraNAkI sambhAvanA nahI hai| bhujAkAra udIraNA- yahA~ prathamataH darzanAvaraNake sambandhameM bhujAkAra alpatara, avasthita aura avaktavya ina cAroM hI udIraNAoMke astitvakI sambhAvanA batalAkara tatpazcAt unake svAmI, eka jIvakI apekSA kAla va antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla va antarakA tathA alpabahutvakA saMkSepameM vivecana kiyA gayA hai / Age calakara isI kramase mohanIyake sambandhameM bhI bhujAkAra udIraNAkI prarUpaNA karake use yahIM samApta kara diyA hai / nAmakarma Adi anya karmoMke sambandhameM ukta prarUpaNA nahIM kI gayI hai| isake pazcAt ati saMkSepa meM padanikSepa aura vRddhiprarUpaNA karake prakRtiudIraNAkI prarUpaNA samApta kI gayI hai| sthitiudIraNA- yaha bhI mUlaprakRtisthitiudIraNA aura uttaraprakRtisthiti udIraNAke bhedase do prakArakI hai| mUlaprakRtisthitiudIraNAmeM mUla prakRtiyoMke Azrayase sthitiudIraNAkA jaghanya aura utkRSTa pramANa batalAyA gayA haiM / jaise- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya ina cAra karmoMko utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse kama tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai / yahA~ utkRSTa sthiti-udIraNAma do AvalI kama batalAnekA kAraNa yaha hai ki bandhAvalI aura udayAvalIgata sthiti udIraNAke ayogya hotI hai / jaghanya sthitiudIraNA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakI eka sthiti mAtra hai jo ki aise kSINakaSAya jIvake pAyI jAtA hai jise antima samayavartI kSINakaSAya hone meM eka samaya adhika eka AvalI kAla zeSa hai| mohanIyakI jaghanya sthiti udIraNA bhI eka sthitimAtra hai jo ki aise sUkSmasAMparAyika kSapakake pAyI jAtI hai jisake antima samayavartI sUkSmasAMparAyika hone meM eka samaya adhika Avali mAtra sthiti zeSa rahI hai / vedanIyake jaghanya sthitiudIraNA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna tIna baTe sAta (1) sAgaropamapramANa hai| jisa prakAra mUlaprakRtisthitiudIraNAmeM mUlaprakRtiyoMke Azrayase yaha prarUpaNA kI gayI hai usI prakArase uttara prakRti sthiti udIraNAmeM uttara prakRtiyoMke Azrayase ukta prarUpaNA kI gayI hai| svAmitva- pAMca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMkI utkRSTa aura jaghanya sthitike udIraka kauna aura kisa avasthAmeM hote haiM, isakA vicAra svAmitvaprarUpaNAmeM kiyA gayA hai| eka jIvakI apekSA kAla- ukta pAMca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa tathA jaghanya aura ajaghanya sthitiudIraNA jaghanyase kitane kAla aura utkarSase kitane kAla hotI hai, isakA vicAra yahA~ kAlaprarUpaNAmeM kiyA gayA hai| udAharaNake rUpa meM jaise pAMca jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti kI udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hotI hai| unakI anutkRSTa sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartanarUpa ananta kAla hai / unhIkI jaghanya sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase bhI eka samaya mAtra hai aura utkarSase bhI eka samaya mAtra hI hai / inakI ajaghanya sthitiudIraNAkA kAla abhavya jIvoMkI apekSA anAdi-aparyavasita aura bhavya jIvoMkI anAdi-saparyavasita hai| ___eka jIvakI apekSA antara- jisa prakAra kAla prarUpaNAmeM utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitiudIraNAoMke kAlakA kathana kiyA gayA hai usI prakAra antara prarUpaNAmeM unake antarakA vicAra kiyA gayA hai| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- yahAM arthapadake kathanameM yaha batalAyA hai ki jo jIva utkRSTa sthitike udIraka hote haiM ve anutkRSTa sthitike anudIraka hote haiM aura jo anutkRSTa sthitike udIraka hote haiM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11) ve utkRSTa sthitike anudIraka hote haiN| isI prakArase jo jaghanya sthitike udIraka hote haiM ve ajaghanya sthitike niyamase anudIraka hote haiM tathA jo ajaghanya sthiti ke udIraka hote haiM ve jaghanya sthitike niyamase anudIraka hote haiN| isa prakAra arthapadakA ullekha karake tatpazcAt kina prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti udIraNA AdimeM kitane bhaMga hote haiM, isakA vicAra kiyA gayA hai / jaise- pA~ca jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike kadAcit saba jIva anudIraka hote haiM, kadAcit bahuta anudIraka aura eka udIraka hotA hai tathA kadAcit bahuta anudIraka aura bahuta hI udIraka hote haiN| isa prakAra unakI utkRSTa sthitike udIrakoMmeM tIna bhaMga pAye jAte haiM / anutkRSTa sthitike udIrakoMmeM bhI tIna hI bhaMga pAye jAte haiN| kintu ve viparIta kramase pAye jAte haiN| yathA anutkRSTa sthitike kadAcit saba jIva udIraka, kadAcit bahuta udIraka eka anudIraka tathA kadAcit bahuta udIraka va bahuta anudIraka hote haiN| ____ nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura antarakI prarUpaNA na karake yahA~ kevala itanA ullekha bhara kiyA gayA hai ki unakI prarUpaNA nAnA jIvoMkI apekSA kI gayI pUrvokta bhaMgavicayaprarUpaNAse hI siddha karake karanA caahiye| saMnikarSa- matijJAnAvaraNa prakRtiko pradhAna karake usakI utkRSTa sthitikI udIraNA karanevAlA jIva anya saba prakRtiyoMmeM kisa-kisa prakRtikI sthitikA udIraka yA anudIraka hotA hai, tathA yadi udIraka hotA hai to kyA utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai yA anutkRSTa sthitikA; isakA vicAra yahA~ kiyA gayA hai| udAharaNArtha- matijJAnAvaraNakI utkRSTa sthitikI udIraNA karanevAlA zrutajJAnAvaraNakI sthitikA niyamase udIraka hotA hai| udIraka hokara bhI vaha usakI utkRSTa aura anutkRSTa donoM hI sthitiyoMkA udIraka hotA hai| anutkRSTa sthitikA udIraka hotA huA utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kama, do samaya kama, tIna samaya kama, ityAdi kamase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase hIna va utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| isI prakArase avadhijJAnAvaraNAdi zeSa tIna jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, tathA sAtA va asAtAvedanIya Adi sabhI prakRtiyoMkI sthiti udIraNAkA tulanAtmaka vicAra yahA~ saMnikarSaprarUpaNAmeM kiyA gayA hai / isa prakAra matijJAnAvaraNakI pradhAnatAse pUrvokta prarUpaNA kara cukaneke bAda yahA~ yaha ullekha mAtra kiyA gayA hai ki zeSa dhruvabandhI prakRtiyoMmeMse eka ekako pradhAna kara unake saMnikarSakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake hI samAna karanA caahiye| tatpazcAt yahA~ kucha prakRtiyoMke saMnikarSake kahanekI pratijJA karake sambhavataH sAtAvedanIyako pradhAna karake ( pratiyoMmeM yaha ullekha pAyA nahIM jAtA, sambhavataH vaha skhalita ho gayA hai ) bhI pUrvokta prakArase saMnikarSakI prarUpaNA kI gayI hai| yaha utkRSTa pada viSayaka saMnikarSakI prarUpaNA kI gayI hai| jaghanya pada viSayaka saMnikarSakI prarUpaNAke sambandhameM itanA mAtra ullekha kiyA gayA hai ki usakI prarUpaNA vicArakara karanA caahiye| __ alpabahutva- yahA~ prathamata: sAmAnya ( ogha ) svarUpase saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitiudIraNA viSayaka alpabahutvakA vivecana karate hue tadanusAra AdezakI apekSA ityAdi mArgaNAoMmeM bhI pUrvokta alpabahutvake kathana karane kA ullekha kiyA gayA hai| tatpazcAt ogha aura phira Adeza rUpase jaghanya sthitiudIraNA viSayaka alpabahutvakI bhI prarUpaNA kI hai| bhujAkAra sthitiudIraNA- yahA~ pahile arthapadakA vivecana karate hue yaha batalAyA hai ki alpatara sthitiyoMkI udIraNA karake Ageke anantara samayameM bahutara sthitiyoMkI udIraNA karanepara bhujAkAra sthiti udIraNA hotI hai| bahutara sthitiyoMkI udIraNA karake Ageke anantara samayameM alpa sthitiyoMkI udIraNA karanepara yaha alpatara sthitiudIraNA kahI jAtI hai| jitanI sthitiyoMkI udIraNA isa samaya kI gayI hai Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) Ageke anantara samayameM bhI utanI hI sthitiyoM kI udIraNA kI jAnepara yaha avasthita udIra gA kahalAtI hai| jisane pahile sthitiudIraNA nahIM kI hai kintu aba kara rahA hai usakI yaha udIraNA avaktavya udIraNA kahI jAtI hai| isa prakArase arthapadakA kathana karake tatpazcAt yahA~ bhajAkAra sthiti udIraNAkI prarUpaNA svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara aura alpabahutva ina adhikAroMke dvArA yathAsambhava kI gayI hai| tatpazcAt padanikSepakA saMkSipta vivecana karate hue vRddhi udIraNAkI prarUpaNAke ina adhikAroMke dvArA jAnakara karanekA saMketamAtra kiyA hai- svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antr| isake bAda phira isI vRddhiprarUpaNAke Azrayase alpabahutvakA vicAra vistArase kiyA gayA hai| anubhAgaudIraNA-- anubhAgaudI raNAkI mUlaprakRti udIraNA aura uttaraprakRtiudI raNA ina do bhedoMmeM vibhakta karake unameM mUlaprakRti udIraNAkA kathana jAnakara karanekA ullekha mAtra kiyA gayA hai| uttaraprakRtianabhAga udIraNAkI prarUpaNAmeM ina 24 anayogadvAroMkA nirdeza karake yaha kahA gayA hai ki ina anuyogadvAroMkA kathana karake tatpazcAt bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAnakA bhI kathana karanA caahiye| ve anuyogadvAra ye haiM-- 1 saMjJA, 2 sarvaudIraNA, 3 nosarva udIraNA, 4 utkRSTa udIraNA, 5 anutkRSTa udIraNA, 6 jaghanya udIraNA, 7 ajaghanya udIraNA, 8 sAdiudIraNA, 9 anAdi udIraNA, 10 dhruvaudIraNA, 11 adhruvaudIraNA, 12 eka jIvakI apekSA svAmitva, 13 eka jIvakI apekSA kAla' 14 eka jIvakI apekSA antara, 15 nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, 16 bhAgAbhAgAnugama, 17 parimANa, 18 kSetra, 19 sparzana, 20 nAnA jIvoMkI apekSA kAla, 21 nAnA jIvoMkI apekSA antara, 22 bhAva, 23 alpabahutva aura 24 saMnikarSa / inameM saMjJAke ghAtisaMjJA aura sthAnasaMjJA ina do bhedoMkA nirdeza karake phira ghAtisaMjJAkI prarUpaNA karate huye yaha batalAyA hai ki AbhinibodhikajJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa avadhijJAnAvaraNa aura mana:paryayajJAnAvaraNa ina cArakI utkRSTa udIraNA sarvaghAtI tathA anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI evaM desaghAtI bhI hotI hai| kevalajJAnAvaraNakI utkRSTa aura anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI hI hotI hai| isI prakArase darzanAvaraNa Adi anya anya prakRtibhedoMke sambandhameM bhI isa dhAtisaMjJAkI prarUpaNA kI gayI hai| svAmitva-- yahA~ ye cAra anuyogadvAra nirdiSTa kiye gaye haiM-- pratyayaprarUpaNA, vipAkaprarUpaNA, sthAnaparUpaNA aura zubhAzubhaprarUpaNA / pratyayaprarUpaNAmeM yaha batalAyA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, tIna darzanamohanIya aura solaha kaSAyakI udIraNA pariNAmapratyayika hai| nau nokaSAyoMkI pUrvAnu - pUrvIse asaMkhyAtaveM bhAga pramANa pariNAmapratyayika tathA pazcAdAnupUrvIse asaMkhyAta bahubhAga pramANa bhavapratyayika hai| sAtA va asAtA vedanIya, cAra Ayu karma, cAra gati aura pA~ca jAtikI udIraNA bhavapratyayika hai| audArikazarIrakI udIraNA tiryaJca aura manuSyoMke bhavapratyAyika hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA devanArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMca-manuSyoMke pariNAmapratyayika hai| isI kramase Age bhI yaha prarUpaNA kI gayI hai| vipAkaprarUpaNAmeM batalAyA hai ki jaise pahale nibandhanakI prarUpaNA kI gayI hai [dekhiye pR. 174 ] usI prakAra yahA~ vipAkakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / sthAnaprarUpaNAmeM matijJAnAvaraNAdi prakRtiyoMkI udIraNAke utkRSTa Adi bhedoMmeM ekasthAnika aura dvisthAnika Adi anubhAgasthAnoMkI sambhAvanA batalAyI gayI hai| zubhAzubhaprarUpaNAmeM puNya-pAparUpa prakRtiyoMkA nAmollekha mAtra kiyA gayA hai / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) isake pazcAt matijJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke utkRSTa-anutkRSTa Adi udIraNA bhedoMke svAmiyoMkI prarUpaNA yathAkramase kI gayI hai / Age isI kramase pUrvokta utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya evaM ajaghanya udIraNA bhedoMkI eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvokI apekSA kAla va antara tathA svasthAna va parasthAna saMnikarSakI bhI prarUpaNA kI gayI hai / isa prakAra pUrvokta 24 anuyogadvAroM meM itane anuyogadvAroMkI prarUpaNA karake zeSa anuyogadvAroMke sambandhameM yaha kaha diyA hai ki unakI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye / antameM alpabahutva ( 23veM ) anuyogadvArakI prarUpaNA vistArase kI gayI hai| ___ bhujAkAra anubhAgaudIraNA - yahA~ arthapadakI prarUpaNA karate hue yaha batalAyA hai ki anantara atikrAnta samayameM alpatara spardhakoMkI udIraNA karake yadi isa samayameM bahutara spardhakoMkI udIraNA karatA hai to vaha bhujAkAra anubhAga udIraNA kahI jAyagI / yadi anantara atikrAMta samayameM bahutara spardhakoMkI udIraNA karake isa samaya stoka spardhakoMkI udIraNA karatA hai to use alpatara udIraNA kahanA cAhiye / anantara atikrAMta samayameM jitane spardhakoMkI udIraNA kI gayI hai Age bhI yadi utane utane hI sparvakoMkI udIraNA karatA hai to isakA nAma avasthita udIraNA hogA / pUrvameM anudIraka hokara Age udIraNA karanepara yaha avaktavya udIraNA kahI jaaygii| isa prakArase arthapadakA kathana karate hue yahAM yaha saMketa kiyA hai ki pUrvokta bhujAkArAdi udIraNAoMke svAmitvakI prarUpaNA isI arthapadake anusAra karanA caahiye| ___ tatpazcAt yahA~ inhI udIraNAoMse sambandhita eka jIvakI apekSA kAla va antara, nAnA jIvoMko apekSA bhaMgavicaya, kAla va antara; tathA alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / pazcAt padanikSepakI prarUpaNA karate hue usameM utkRSTa evaM jaghanya bhedoMkI apekSA svAmitva aura alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai| vRddhi udIraNAmeM samutkIrtanakA kathana karake tatpazcAt yaha saMketa kiyA hai ki alpabahutva paryaMta svAmitva Adi adhikAroMkI prarUpaNA jisa prakAra anubhAgavaddhibandha meM kI gayI hai usI prakArase unakI prarUpaNA yahA~ bhI karanA caahiye| pradezaudI raNA- mUlaprakRtipradeza udIraNA aura uttaraprakRtipradezaudIraNAke bhedase pradezaudIraNA do prakArakI hai| inameM mUlaprakRtipradezaudIraNAkI vizeSa prarUpaNA yahA~ na kara kevala itanA mAtra saMketa kiyA gayA hai ki malaprakatipradeza udIraNAkI samatkIrtanA Adi caubIsa anayogadvAroMke dvArA anveSaNa karake bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI prarUpaNA kara cukanepara mUla prakRtipradezaudIraNA samApta hotI hai| aisA hI nirdeza kaSAyaprAbhRtameM cUNisUtrake kartA dvArA bhI kiyA gayA hai ( dekhiye ka. pA. sUtra pR. 519) / uttaraprakRtipradezaudIraNAkI prarUpaNA meM svAmitvakA vivecana karate hue pahile matijJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMkI utkRSTa pradezaudIraNAke svAmiyoMkA aura tatpazcAt unhIMkI jaghanya pradezaudIraNAke svAmiyoMkA kathana kiyA gayA hai| isake bAda eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura nAnA jIvoMkI apekSA antara ina anuyogadvAroMkA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye; itanA ullekha mAtra karake svasthAna aura parasthAna saMnikarSakI saMkSepa meM prarUpaNA kI gayI hai| pradezabhujAkAra udIraNAkI prarUpaNAmeM pahile pradezabhujAkAraudIraNA, pradezaalpataraudIraNA, pradezaavasthitaudIraNA aura pradezaavaktavya udIraNA ina cAroMke svarUpakA nirdeza kiyA gayA hai| tatpazcAt svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvakI apekSA bhaMgavicaya, nAnA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) jIvoMkI apekSA kAla tathA nAnA jIvoMkI apekSA antara inakI prarUpaNA anubhAgabhujAkAraudIraNAke samAna karane kA ullekha karake alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai| padanikSepaprarUpaNA meM pahale utkRSTa svAmitvakA vivecana karake tatpazcAt jaghanya svAmitvakA bhI vivecana karate hue utkRSTa aura jaghanya alpabahutva kI prarUpaNA kI gayI hai / vRddhiudIraNAmeM prathamataH sthAnasamutkIrtanAkA kathana karake tatpazcAt svAmitva Adi zeSa anuyogadvAroMkA kathana bhI ati saMkSepameM kiyA gayA hai / isa prakArase pradezaudIraNAkI prarUpaNA ho cukanepara yahAM udIraNA upakrama samApta ho jAtA hai| upazAmanA upakrama - yahAM upazAmanAke sambandhameM nikSepayojanA karate hue karmadravya upazAmanAke do bheda batalAye hai - karaNopazAmanA aura akaraNopazAmanA / inameM akaraNopazAmanAkA anudIrNopazAmanA yaha dUsarA bhI nAma hai / isakI savistara prarUpaNA karmapravAdameM kI gayI hai / karaNopazAmanA bhI do prakArakI hai- dezakaraNopazAmanA aura sarvakaraNopazAmanA / sarvakaraNopazAmanAke aura bhI do nAma haiMguNopazAmanA aura prazastopazAmanA / isa sarvakaraNopazAmanAkI prarUpaNA kasAyapAhuDameM kI jAyagI, aisA nirdeza karake yahAM usakI prarUpaNA nahIM kI gayI hai| isI prakAra deza karaNopazAmanAke bhI dUsare do nAma haiM- aguNopazAmanA aura aprazastopazAmanA / isI aprazastopazAmanAko yahAM adhikAraprApta batalAyA hai / upazAmanAke pUrvokta bhedoMke liye tAlikA dekhiye upazAmanA nAmaupazAmanA sthApanAupazAmanA dravyaupazAmanA bhAvaupazAmanA Agamadravya upazAmanA noAgamadravyaupazAmanA AgamabhAvaupazAmanA noAgamabhAva upazAmanA karmadravyaupazAmanA nokarmadravya upazAmanA karaNopazAmanA akaraNopazAmanA ( anudIrNopazAmanA isakA hI nAmAntara hai ) dezakaraNopazAmanA (aguNopazAmanA aura aprazastopazAmanA isIke nAmAntara haiM) sarvakaraNopazAmanA (guNopazAmanA aura prazastopazAmanA isIke nAmAntara haiM) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) AcArya yativRSabha dvArA viracita kasAyapAhuDake cUrNisUtroMmeM bhI ina upazAmanA bhedoMke sambandhameM prAya: isI prakAra aura inhIM zabdoM meM kathana kiyA gayA hai| kasAyapAhuDase itanI hI vizeSatA hai ki yahA~ sarvakaraNopazAmanAkA 'guNopazAmanA' aura dezakaraNopazAmanAkA aguNopazAmanA' ina nAmAntaroMkA ullekha adhika kiyA gayA hai / kasAyapAhuDakI jayadhavalA TIkAmeM upazAmanAke pUrvokta bhedoMmeMse kuchakA svarUpa isa prakAra batalAyA hai- 2 akaraNopazAmanA -- karmapravAda nAmakA jo AThavA~ pUrvAdhikAra hai vahA~ saba karmoM sambandhI mUla aura uttara prakRtiyoM kI vipAka paryAya aura avipAka paryAyakA kathana dravya, kSetra, kAla aura bhAvake anusAra bahuta vistAra kiyA gayA hai / vahA~ isa akaraNopazAmanAkI prarUpaNA dekhanA cAhiye / dezakaraNopazAmanA-- darzanamohanIyakA upazama kara cukanepara udayAdi karaNoM meM se kucha to upazAnta aura kucha anupazAnta rahate haiM / isaliye yaha dezakaraNopazAmanA kahI jAtI hai / xxx dvitIya pUrvakI pA~cavI 'vastu' se pratibaddha karmaprakRti nAmakA cauthA prAbhRta adhikAra prApta hai / vahA~ isa dezakaraNopazAmanAkI prarUpaNA dekhanA cAhiye, kyoMki, vahA~ isakI prarUpaNA vistAra pUrvaka kI gayI hai / sarvakaraNopazAmanA -- -- saba karaNoMkI upazAmanAkA nAma sarvakaraNopazAmanA hai / aprazastopazAmanA -- saMsAraparibhramaNake yogya aprazasta pariNAmoMke nimittase honeke kAraNa yaha aprazastopazAmanA kahI jAtI hai / ina upazAmanA bhedoM kA ullekha prAyaH isI prakArase zvetAmbara karmaprakRti grantha meM pAyA jAtA hai / isa kAraNakI prarUpaNA prArambha karate hue vahA~ sarva prathama yaha gAthA prApta hotI hai- karaNakayAkaraNAvi ya duvihA uvasAmaNattha biiyAe / akaraNa-aNuinnAe aNuogadhare paNivayAmi // 1 // isameM upazAmanAke karaNakRtA aura akaraNakRtA ye ve hI do bheda batalAye gaye haiM / inameM dvitIya akaraNakRtA upazAmanAke ve do hI nAma yahA~ bhI nirdiSTa kiye gaye haiM- akaraNakRtA aura anudIrNA / yahA~ vizeSa dhyAna dene yogya ' aNuogadhare paNivayAmi' vAkyAMza hai / isakI saMskRta TIkAmeM zrImalayagiri sUrine likhA hai- isa akaraNakRtopazAmanA ke do nAma haiM-- akaraNopazAmanA aura anudIraNopazAmanA / usakA anuyoga isa samaya naSTa ho cukA hai / isIliye AcArya ( zivazarmasUri ) svayaM usake anuyogako na jAnate hue usake jAnakAra viziSTa pratibhAse sampanna caturdaza pUrvavediyoM ko namaskAra karate hue kahate haiM-fasure ityAdi / yahA~ dvitIya gAthA meM sarvopazAmanA aura dezopazAmanA ke bhI ve hI do do nAma nirdiSTa kiye gaye eto sutavihAsA / jahA / usamA kadividhA ti ? urasAmaNA duvihA karaNovasAmaNA akaraNovasAmaNA ca / jA sA akaraNovasAmaNA tisse duve NAmadheyANi-- akaraNovasAmaNA tti vi aNudiNNovasAmagA sivi / esA kammapavAde ! jA sA karaNovasAmaNA sA duvihA-- desakaraNovasAmaNA ti vi savvakaraNovasAmaNA ttivi / desakaraNovasAmaNAe duve NAmANi desaka raNovasAmaNA tti vi appasatthauvasAmaNA ttivi / esA kammapayaDIsu / jA sA savvakaraNovasAmanA tisse viduve NAmANi -- savvakaraNovasAmaNA ttivi pasatyakaraNovasAmaNA ttivi / edAe tatthApayadaM / ka. pA. sutta pR. 707-8. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) haiM jo ki yahA~ prakRta dhavalAmeM batalAye gaye haiN| yathA- sarvakaraNopazAmanAke guNopazAmanA aura prazastopazAmanA tathA dezakaraNopazAmanAke unase viparIta aguNopazAmanA aura aprazastopazAmanA / yahA~ aprazastopazAmanAko adhikAra prApta batalAte hue zrI vIrasenAcAryane usake arthapadakA kathana karate hae batalAyA hai ki jo pradeza piNDa aprazastopazAmanAke dvArA upazAnta kiyA gayA hai usakA apakarSaNa kiyA jA sakatA hai, utkarSaNa kiyA jA sakatA hai, anya prakRtimeM saMkrama karAyA jA sakatA hai parantu udayAvalImeM praveza nahIM karAyA jA sakatA hai| isa arthapadake anasAra yahA~ pahile svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara tathA alpabahutva, ( bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi prarUpaNAoMkI yahA~ sambhAvanA nahI hai ) / ina adhikAroM ke dvArA mUlaprakRti upazAmanAkI prarUpaNA atisaMkSepa meM kI gayI hai| uttaraprakRtiupazAmanAko prarUpaNA bhI inhIM adhikAroM ke dvArA saMkSepameM kI gayI hai / prakRtisthAnopazAmanAkI prarUpaNAmeM jJAnAvaraNAdi karmoke sambhava sthAnoMkA ullekha mAtra karake unakI prarUpaNA svAmitva Adi adhikAroMke dvArA karanA karanA cAhiye, aisA ullekha mAtra kiyA gayA hai / yahA~ bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi upazAmanAoMkI bhI sambhAvanA hai| sthiti upazAmanA- yahA~ pahile mUla prakRkiyoMke Azrayase kramaza: utkRSTa aura jaghanya addhAchedako prarUpaNA karake tatpazcAt svAmitva Adi zeSa anuyogadvAroMkI prarUpaNA sthiti udIraNAke samAna karanA cAhiye, aisA saMketa kiyA gayA hai| anubhAga upazAmanA- yahA~ mUlaprakRtianubhAgaupazAmanAko sugama batalAkara uttaraprakRtianubhAga upazAmanAmeM utkRSTa va jaghanya pramANAnugama, svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavaciya, kAla, antara aura saMnikarSa; ina anuyogadvAroMko prarUpaNA yathAsambhava anubhAgasatkarmake samAna karanA cAhiye aisA nirdeza kiyA gayA hai / yahA~ tIvratA aura madantAke alpabahutvakI prarUpaNAko jaise anubhAgabandha meM causaTha padoM dvArA tadviSayaka alpabahutvakI kI gayI hai vaise karane yogya batalAyA hai / pradeza upazAmanA- yahA~ 'pradeza upazAmanAkI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye' itanA mAtra saMketa kiyA gayA hai| vipariNAmopakrama- prakRtivipariNamanA Adike bhedase vipariNAmopakrama cAra prakArakA hai| inameM prakRtivipariNamanAke do bheda haiM- mUlaprakRtivipariNamanA aura uttrprkRtiviprinnmnaa| mUlaprakRtivipariNamanAke bhI do bheda haiM- dezavipariNamanA aura sarvavipariNamanA / dezavipariNamanA- jina prakRtiyoM kA adhaHsthitigalanAke dvArA ekadeza nirjINa hotA hai usakA nAma dezavipariNamanA hai| sarvavipariNamanA- jo prakRti sarvanirjarAke dvArA nirjIrNa hotI hai vaha sarvavipariNamanA kahalAtI hai| uttaraprakativipariNamanA- deza nirjarA yA sarvanirjarAke dvArA nijIrNa prakRti tathA jo anya prakatimeM dezasaMkramaNa athavA sarvasaMkramaNake dvArA saMkrAnta hotI hai isakA nAma uttaraprakRtivipariNamanA hai / isa svarUpakathanake anusAra yahA~ mUla aura uttara prakRtivipariNamanAkI prarUpaNA svAmitva Adi adhikAroMke dvArA karanA cAhiye, aisA ullekha bhara kiyA gayA hai / isakA kAraNa tadviSayaka upadezakA abhAva hI pratIta hotA hai / yahA~ bhujAkara, padanikSepa aura vRddhikI sambhAvanA nahIM hai / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) apakarSaNa, utkarSaNa aura saMkramako prApta karAI jAnevAlI sthitikA nAma vipariNAmanA sthiti hai / apakarSita, utkarSita athavA anya prakRtiko prApta karAyA gayA anubhAga vipariNAmita anubhAga kahalAtA hai / jo pradezapiMDa nirjarAko prApta huA hai athavA anya prakRtiko prApta karAyA gayA hai vaha pradezapariNAmanA kahI jAtI hai / inameM sthitivipariNAmanAkI prarUpaNA sthitisaMkrama, anubhAga vipariNAmanAkI prarUpaNA anubhAgasaMkrama aura pradezavipariNAmanAkI prarUpaNA pradezasaMkramake samAna karane yogya batalAyI gayI hai / 10 udayAnuyogadvAra - yahA~ noAgamakarmadravya udayako prakRta batalAkara usake prakRtiudaya Adi ke bhedase cAra bheda batalAye haiM / uttara prakRti udayakI prarUpaNA meM svAmitvakA kathana karate hue kina prakRtiyoM ke kauna-kaunase jIva vedaka haiM, isakA vivecana kiyA gayA hai / anya kAla Adi anuyogadvAroM kI prarUpaNA svAmitva siddha karake karanA cAhiye / aisA ullekha karate hue yahAM alpabahutva ke vivecanameM jo prakRti udIraNAalpabahutvase kucha vizeSatA hai usakA upadezabhedake anusAra nirdezamAtra kiyA gayA hai / sthitiudaya sthitiudaya kI prarUpaNA meM pahile sthitiudaya pramANAnugama, svamitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, saMnikaSa aura alpabahutva ina adhikAroM ke anusAra mUlaprakRtisthitiudayakI prarUpaNA kI gayI hai / yaha udayakI prarUpaNA prAyaH udIraNAprarUpaNA ke hI samAna nirdiSTa kI gayI hai / uttaraprakRtisthitiudaya - yahA~ evaM utkRSTa sthiti udayake pramANAnugamakI prarUpaNA utkRSTa sthiti udIraNA pramANAnugamake samAna batalAte hue use udayasthitise adhika batalAyA gayA hai / jaghanya sthiti udayakI prarUpaNA meM nAmanirdezapUrvaka kucha karmoMkA jaghanya pramANAnugama batalAkara zeSa karmoMke pramA gama, sabhI karmo svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, saMnikarSa aura alpabahutva ina adhikAroMkI bhI prarUpaNA sthiti udIraNAke samAna nirdiSTa bhI gayI hai| anubhAga udaya - yahA~ mUlaprakRtianubhAgaudaya aura uttaraprakRtianubhAgaudayakI prarUpaNA caubIsa anuyogadvAroMke dvArA karaNIya batalAkara jaghanya svAmitvake viSaya meM kucha thoDIsI vizeSatAkA bhI ullekha kiyA gayA hai / pradezaudaya - yahA~ mUlaprakRti pradeza udayakI prarUpaNA meM saba anuyogadvAroM ke dvArA jAnakara karane yogya batalAkara uttaraprakRtipradeza udayakI prarUpaNA meM svAmitvake parijJAnArtha ' sammattappattIe ' Adi 2 gAthAoMke dvArA 10 guNazreNiyoM kA nirdeza karake ukta guNazreNiyoM meM kaunasI guNazreNiyA~ bhavAntarameM saMkrAnta hotI hai, isakA ullekha karate hue utkRSTa va jaghanya pradeza udayaviSayaka svAmitvakA vivecana kiyA gayA hai / eka jIvakI apekSA svAmitva Adi anya anuyogadvAroMkI prarUpaNA pUrvokta svAmitva prarUpaNA se hI siddha karane yogya batalAkara tatpazcAt utkRSTa aura jaghanya pradezaudayaviSayaka alpabahutvakA vivecana kiyA gayA hai| bhujAkAra pradezaudayakI prarUpaNA meM prathamataH arthapadakA nirdeza karake tatpazcAt svAmitva Adi anuyogadvAroMkI prarUpaNA kI gayI hai / eka jIvakI apekSA kAla prarUpaNA prathamataH nAgahastI kSamAzramaNake upadezAnusAra aura tatpazcAt anya upadezake anusAra kI gayI hai / padanikSepaprarUpaNA meM svAmitvakA vivecana karate hue tatpazcAt alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) saMtakammapaMjiyA nibandhana, prakrama, upakrama aura udaya ina pUrvokta cAra anuyogadvAroMke Upara eka paMjikA bhI upalabdha hai jo isI pustakake 'pariziSTa' meM dI gayI hai| yaha paMjikA kisake dvArA racI gayI hai, isakA kucha saMketa yahA~ prApta nahIM hai| usakI utthAnikAmeM yaha batalAyA gayA hai ki ' mahAkarmaprakRti prAbhUta' ke jo kRti-vedanAdi 24 anuyogadvAra haiM unameMse kRti aura vedanA gAmaka 2 anuyogadvAroMkI prarUpaNA vedanAkhaNDa ( pu0 9-12 ) meM kI gayI hai| sparza, karma, prakRti ( pu0 13 ) aura bandhana anuyogadvArake antargata bandha evaM bandhanIya ( bandhana anuyoga dvAra cAra prakArakA hai- bandha, bandhanIya, bandhaka aura bandhavidhAna ) anuyogadvAroMkI prarUpaNA vargaNAkhaNDameM kI gayI hai| bandhana anuyogadvArake antargata bandhavidhAna nAmaka avAntara anuyogadvArakI prarUpaNA mahAbandhameM vistArapUrvaka kI gayI hai| tathA ukta bandhana anuyogadvArake avAntara anuyogadvArabhUta bandhaka anuyogadvArakI prarUpaNA kSudrakabandha (pR0 7) meM vistAra se kI gayI hai| zeSa 18 anuyogadvAroMkI prarUpaNA satkarma meM kI gayI hai| tathApi usake atizaya gambhIra honese yahA~ arthaviSamapadoMke arthakI prarUpaNA paMjikA svarUpase kI jAtI hai| isase yaha nizcita hotA hai ki prastuta mUlabhUta SaTkhaMDAgamameM kRti-vedanAdi pUrvokta 24 anuyogadvAroMmeMse prathama 6 anuyogadvAroMkI hI prarUpaNA kI gayI hai| zeSa nibandhana Adi 18 anuyogadvAroMkI prarUpaNA zrI vIrasena svAmIne svayaM hI kI hai, jaise ki unhoMne usake prArambhameM isa vAkyake dvArA sUcita bhI kara diyA hai-- ___ bhUdabalibhaDAraeNa jeNedaM desAmAsiyabhAvega lihidaM teNedeNa sutteNa sUcidasesaaTThArasaaNuyogaddArANaM kiMci saMkheveNa parUvaNaM kassAmo / taM jahA-- ukta 'saMtakammapaMjiyA' kI utthAnikAmeM kI gayI sUcanAke anusAra to vaha zeSa sabhI 18 anuyogadvAroMke Upara likhI jAnI cAhiye thii| parantu upalabdha vaha udayAnuyogadvAra taka hI hai / isakI jo hastalikhita prati hamAre sAmane rahI hai vaha zrI paM0 lokanAtha jI zAstrIke anyatama ziSya zrI devakumAra jI ke dvArA mUDabidrIstha zrI vIravANIvilAsa jaina siddhAnta bhavanakI pratiparase likhI gayI hai| vaha prAya: azuddha bahuta hai| isameM lekhakane pUrNavirAma, ardhavirAma aura praznasUcaka Adi cinhoMkA bhI upayoga kiyA hai jo yatra tatra bhrAntijanaka bhI ho gayA hai| paMjikAmeM jahAM bhI alpabahutvakA prakaraNa prApta huA hai usIke Upara prAyaH vizeSa likhA gayA hai, anya viSayoMkA spaSTIkaraNa prAyaH kahIM bhI vizeSarUpase nahIM kiyA gayA hai| yahAM paMjikAkArane jo saMkhyAoMkA upayoga alpabahutvake spaSTIkaraNArtha kiyA hai vaha kisa AdhArase kiyA hai, yaha samajhameM nahIM A sakA hai| isameM prAyaH sarvatra aspaSTa svarUpase eka vizeSa cinha AyA hai jo prAyaH saMkhyAtakA pratIka dikhatA hai / usake sthAna meM hamane aMgrejIke (2) ke aMka kA upayoga kiyA hai| 8 mahAbandhake 5 bhAga 'bhAratIya jJAnapITha' dvArA prakAzita kiye jA cuke haiN| zeSa bhAgoMke bhI zIghra prakAzita ho jAnekI sambhAvanA hai| * mahAkammapayaDipAhuDassa kadi-vedaNAo (i) cauvIsamaNayogaddAresu tattha kadi-vedaNA ti jANi aNuyogadArANi vedaNAkhaMDammi, puNo pa ( passa-kamma-payaDi-baMdhaga tti ) catAriaguogaddAresu tatya baMdha-baMdhaNijjaNAmANu yogehi saha baggaNAkhaMDammi, puNo baMdhavidhAgaNAmANuyogaddAro mahAbaMdhammi, puNI baMdhagANuyogo khuddAbaMdhammi ca sappavaMceNa parUvidANi / puNo tehiMto sesadvArasANuyogaddArANi saMtakamme savvANi parUvidANi / to vi tassAigaMbhIrattAdo atthavisamapadANamatthe thoruccayeNa paMjiyasarUveNa bhnnnnissaamo| pariziSTa pRSTha 1 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI viSaya pRSTha viSaya pRSTha 7 nibandhana anuyogadvAra 1-14 8 prakrama anuyogadvAra 14-40 vIrasena svAmIkRta maMgalAcaraNa 1 nAmAdi nikSepoM dvArA prakramakI prarUpaNA bhagavanta bhUtabalI bhaTTAraka dvArA viracita prakRta eka prakArake karmako bAMdhakara phira use ATha sUtrako dezAmarzaka mAnakara usake dvArA sUcita prakArake karane viSayaka AzaMkA aura usakA zeSa nibandhana Adi 18 anuyogadvAroMke racanekI samAdhAna vIrasenAcArya kI sUcanA sAMkhyoMke dvArA mAne gaye satkAryavAdakA nibandhana anuyogadvArakA niruktyartha batalA kara nirUpaNa usakI nAmAdi nikSepoMke dvArA prarUpaNA naiyAyika Adike dvArA mAne gaye asatkAryavAda nibandhana anuyogadvAra yadyapi chahoM dravyoMke niba kA nirAkaraNa ndhanakI prarUpaNA karatA hai phira bhI use choDa sat-asat evaM anubhaya svarUpa kAryakI utpattikA kara yahA~ kevala karmanibandhanake hI grahaNa nirAkaraNa karake ' syAt sat kArya ' utpanna karanekI sUcanA hotA hai, ityAdi sAta bhaMgoMkA ullekha aura jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNake nibandhanakI unakA pRthak vivaraNa kSaNika ekAnta pakSameM paraloka AdikI asaprarUpaNA mbhAvanA pragaTa kara dravyakI utpAda-vyaya-dhrauvyavedanIyake nibandhanakI prarUpaNA svarUpatAkI siddhi mohanIyake bhAvaikAntameM doSApAdana Ayake , " abhAvaikAntameM doSApAdana nAmakarmake nayavivakSAse kathaMcita sata, asata va ubhaya gotrakarmake Adi svarUpatAkI siddhi antarAyake mUrta karmokA amUrta jIvake sAtha bandhaviSayaka jJAnAvaraNakI 5 uttara prakRtiyoMke nibandhana zaMkA aura usakA samAdhAna kI prarUpaNA " | prakramake 3 bhedoMkA nirdeza karake mUlaprakRti darzanAvaraNakI 9 uttara prakRtiyoMke nibandhana prakramakA vivaraNa kI prarUpaNA | utkRSTa uttara prakRtiprakramakA vivaraNa sAtA aura asAtA vedanIyake nibandhanako jaghanya prakRtiprakramakA vivaraNa prarUpaNA 11 sthiti aura anubhAga prakramakA nirUpaNa darzana aura cAritramohanIyake nibandhanakI 9 upakrama anuyogadvAra 41-284 prarUpaNA 11 | upakramake bheda-prabheda aura unakA lakSaNa AyucatuSkake nibandhanakI prarUpaNA 12 | eka-ekaprakRti udIraNA viSayaka svAmitva 44 nAmaprakRtiyoMke nibandhanakI prarUpaNA 12 eka jIvakI apekSA kAla nIca va UMca gotra tathA 5 antarAya prakRtiyoM antara ke nibandhanakI prarUpaNA 14 | nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya Adi mm MY MY Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya prakRtisthAnasamutkIrtanA aura tadviSayaka svAmitva Adi bhujAkAra Adi cAra prakArakI udIraNAoMkA nirUpaNa padanikSepa uttaraprakRtiudIraNA meM eka-ekaprakRtiudIraNAviSayaka svAmitvakI prarUpaNA eka-eka prakRtiudIraNA viSayaka eka jIvakI apekSA kAlaprarUpaNA eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya nAnA jIvoMkI apekSA kAla nAnA jIvoMkI apekSA antara nAnA jIvoMkI apekSA saMnikarSa karma kI sthAna udIraNAviSayaka asambhAvanA narakagati ke Azrayase nAmakarmakI sthAna udIraNA tiryaJca gatike Azrayase nAmakarmakI sthAna udIraNA manuSyoM ke Azrayase nAmakarmakI sthAna udIraNA devagatike Azrayase eka-eka prakRti udIraNA viSayaka alpabahutva udIraNAsthAna prarUpaNA meM jJAnAvaraNa darzanAvaraNa evaM vedanIyakI udIraNAsthAna prarUpaNA mohanI kI udIraNAsthAnaprarUpaNAmeM sthAna samutkIrtanA mohanI kI udIraNAsthAnaprarUpaNA meM svAmitva mohanI kI udIraNAsthAnaprarUpaNA meM eka jIvakI apekSA kAla mohanI kI udIraNAsthAnaprarUpaNA meM eka jIvakI apekSA antara mohanI kI udIraNAsthAnaprarUpaNA meM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa aura alpabahutvakI prarUpaNA ( 20 ) pRSTha viSaya " " bhujAkAraudIraNAprarUpaNA meM darzanAvaraNa 48 | viSayaka prarUpaNA, svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla va antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarakI prarUpaNA 50 53 54 61 68 72 73 74 " 80 81 11 82 83 84 bhujAkAraudIraNA meM mohanIya viSayaka prarUpaNA sthitiudIraNA meM mUlaprakRtisthitiudIraNA sthitiudIraNAke Azrita utkRSTa uttara prakRtisthitiudIraNAviSayaka addhAccheda jaghanya uttaraprakRtisthitiudIraNAviSayaka addhAccheda 'z utkRSTa sthitiudIraNAviSayaka svAmitva jaghanya sthitiudIraNAviSayaka svAmitva utkRSTa sthitiudIraNAviSayaka eka jIvakI apekSA kAlaprarUpaNA jaghanya sthitiudIraNAviSayaka eka jIvakI apekSA kAla prarUpaNA utkRSTa sthitiudIraNAviSayaka eka jIvakI apekSA antara jaghanya sthitiudIraNAviSayaka eka jIvako apekSA antara sthitiudIraNA meM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya sthitiudIraNAmeM nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura antarakA ullekha karake saMnikarSa kI prarUpaNA sthitiudIraNA meM alpabahutva 84 bhujAkAra sthitiudIraNAprarUpaNA meM svAmitva 86 | kA ullekha karake eka jIvakI apekSA kAla paSTha prarUpaNA bhujAkAra sthitiudIraNAmeM eka jIvakI apekSA antarakA ullekha karake nAnA jIvoMkI apekSA 88 bhaMgavicayakI prarUpaNA " " 97 98 100 101 103 104 110 119 125 130 137 139 141 147 161 93 | bhujAkAra sthitiudIraNAmeM alpabahutva prarUpaNA 162 padanikSepa 96 157 164 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhujAkAra sthitiudIraNAmeM vRddhiudIraNA viSayaka alpabahutva kI prarUpaNA anubhAga udIraNA meM saMjJA evaM sarva udIraNA Adi 24 anuyogadvAroM kA nAmanirdeza anubhAga udIraNA meM ghAtisaMjJA aura sthAna saMjJAkA vivecana pratyayaprarUpaNA meM karmaprakRtiyoMkA pariNAma - pratyayika evaM bhavapratyayika AdimeM vibhAjana vipAkaprarUpaNA sthAnaprarUpaNA zubhAzubhaprarUpaNA anubhAgaudIraNAmeM utkRSTa anubhAgaudIraNAviSayaka svAmitvakI prarUpaNA jaghanya anubhAgaudIraNAviSayaka svAmitvakI prarUpaNA anubhAga udIraNAmeM eka jIvakI apekSA utkRSTa kAlaprarUpaNA anubhAgaudIraNAmeM eka jIvakI apekSA jaghanya kAlaprarUpaNA anubhAga udIraNA meM eka jIvakI apekSA utkRSTa antaraprarUpaNA anubhAgaudIraNAmeM nAnA jIvoM kI apekSA jaghanya antaraprarUpaNA anubhAga udIraNAmeM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya anubhAga udIraNA meM nAnA jIvoMkI apekSA kAlaprarUpaNA anubhAga udIraNAse sambaddha svAmitva ke vivecanameM pratyayaprarUpaNA, vipAkaprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA aura zubhAzubhaprarUpaNA ina 4 anuyogadvAroMkA ullekha anubhAgaudIraNA meM nAnA jIvoMkI apekSA antaraprarUpaNA anubhAga udIraNA meM saMnikarSa prarUpaNA ( 21 ) pRSTha 170 anubhAga udIraNA meM utkRSTa alpabahutva 164 anubhAga udIraNA meM jaghanya alpabahutva anubhAga bhujAkAra udIraNAmeM arthapada eka jIvakI apekSA kAla 171 172 13 174 " 182 viSaya " 194 " 201 " "1 " 27 " pradeza udIraNA meM utkRSTa pradezaudIraNAviSayaka svAmitva pradeza udIraNA meM jaghanya pradezaudIraNAviSayaka svAmitva 257 175 pradeza udIraNA meM eka jIvakI apekSA kAla, antara aura nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA ullekha 176 karake saMnikarSakA nirUpaNa | pradeza bhujAkAra udIraNAmeM arthapada "1 " anubhAga udIraNA meM padanikSepaprarUpaNA vRddhiprarUpaNA " " 190 | pradeza udIraNAmeM padanikSepaprarUpaNA vRddhiudIraNA " 17 antara 23 nAnA jIvoM kI apekSA bhaM. vi. kAla 235. antara 236 upazAmanA upakramaprarUpaNA meM nAmAdinikSepayojanA 199 aprazasta upazAmanAmeM arthapada isa arthapadake anusAra svAmitva prarUpaNA kAlaprarUpaNA Adi uttaraprakRti upazAmanAprarUpaNA meM svAmitva 203 Adi svAmitva Adi alpabahutva alpabahutva," pRSTha prakRtisthAnaupazAmanAprarUpaNA 205 sthiti upazAmanAprarUpaNA meM addhAccheda 216 226 231 svAmitva Adi 208 | anubhAga upazAmanA aura pradeupazAmanAkA 210 vivecana 232 233 234 237 252 253 259 260 261 11 264 273 275 276 277 278 280 281 282 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) viSaya vipariNAma upakrama prakRtivipariNAmanA Adi cAra bhedoM kA nirdeza karake unameM mUlaprakRtivipariNAmanAkI prarUpaNA viSaya mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNA meM saMnikarSa mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNAmeM alpabahutva sthitiudayaprarUpaNA meM bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI prarUpaNAke sthitiudIraNAke samAna karanekA ullekha uttaraprakRtisthitiudayaprarUpaNA meM utkRSTa aura jaghanya sthitiudayapramANAnugama yahA~ utkRSTa sthiti udayaviSayaka svAmitva Adi anuyogadvAroMkI prarUpaNAko utkRSTa sthitiudIraNAke samAna karanekA nirdeza anubhAga udayakI prarUpaNA 285 pradeza udayaprarUpaNA meM 10 guNazreNiyoM kA nirdeza karake anya bhavameM saMkrAnta honevAlI guNazreNiyoM kA ullekha utkRSTa pradeza udaya meM svAmitva prarUpaNA jaghanya pradeza udaya meM svAmitva prarUpaNA pRSTha uttaraprakRtivipariNAmanAkI prarUpaNA sthitivipariNAmanAkI prarUpaNA anubhAgavipariNAmanA aura pradezavipariNAma nAkI prarUpaNA 10 udayAnuyogadvAra 285-336 nAmAdirUpa udayabhedoMmeMse yahA~ noAgamakarmadravyaudayako prakRta batalAkara usake bhedaprabhedoMkA nirdeza 282 283 pramANAnugama mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNA meM sthitiudayasvAmitva mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNA meM eka jIvakI apekSA kAla va antara mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNA meM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya Adi " uttaraprakRtiudayakI prarUpaNA meM svAmitva uttaraprakRtiudayakI prarUpaNA meM eka jIvakI apekSA kAla va antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla va antara tathA saMnikarSa anuyogadvAroMkA nirdeza mAtra karake alpabahutva prarUpaNA meM prakRtiudayase kucha vizeSatAoMkA digdarzana yahAM bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI asambhAvanAkA nirdeza karake prakRtisthAnaudayaprarUpaNA kI prakRtisthAna udIraNAse samAnatAkA ullekha mUlaprakRti sthitiudayaprarUpaNA meM sthitiudaya 284 17 288 289 289 290 291 292 yahA~ kAla Adi zeSa anuyogadvAroM kA ullekha mAtra karake utkRSTa pradezodaya saMbaMdhI prarUpaNA padanikSepa pradezodaya- svAmitva padanikSepa pradezodaya alpabahutva $?$? pRSTha 293 294 11 77 295 alpabahutva kI prarUpaNA 309 jaghanya pradezodaya sambandhI alpabahutva kI prarUpaNA 318 bhujAkAra pradezodayakI prarUpaNA meM arthapadanirdezapUrvaka svAmitva bhujAkAra pradezodayakI prarUpaNA meM eka jIvakI apekSA kAlaprarUpaNA bhujAkAra pradezodayakI prarUpaNA meM antara prarUpaNA bhujAkAra pradezodayakI prarUpaNA meM alpabahutva 19 296 297 302 325 " 329 " 332 335 . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NibaMdhaNAdi sesa aNuyogaddArANi Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri bhagavaMta puSkavaMta bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo siri-vIrasenAiritha - viraiya-dhavalA - TIkAsamaNido tattha saMtaka magabhiesa sesa - aThThAraha - aNuyogaddAresu 7 NibaMdhaNANuyogaddAraM fugaragkammaM kevalaNANeNa diTThaparamaTThe / mirima vocchAmi NibaMdhaNaNuyogaM // bhUdabalibhaDAraeNa jeNedaM suttaM desAmAsiyabhAveNa lihidaM teNedeNa sutteNa sUcidasesa aTThArasa aNuyogaddArANaM kiMci saMkhevega parUvaNaM kassAmo / taM jahA - nibadhyate tadasminniti nibaMdhanam, jaM davvaM jamhi NivaddhaM taM NibaMdhaNaM tti bhaNidaM hodi / NibaMdhaNe tti anuyogaddAre nibaMdhagaM tAva apayadaNibaMdha NaNirAkaraNaTTha NikkhiviyavvaM taM jahA jinhoMne ATha karmoMkA anta karake pragaTa hue kevalajJAnake dvArA padArtha ke yathArtha svarUpako dekha liyA hai aise ariSTanemi jinendra ( bAIsaveM tIrthaMkara ) ko namaskAra karake nibandhana anuyogadvArA kathana karate haiM / bhUtabali bhaTTArakane cUMki yaha sUtra dezAmarzaka rUpase likhA hai, ata eva isa sUtra ke dvArA sUcita zeSa aThAraha anuyogadvAroMkI kucha saMkSepase prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai-' nibadhyate tadasminniti nibandhanam' isa nirukti ke anusAra jo dravya jisameM sambaddha hai. use nibandhana kahA jAtA hai / 'nibandhana' isa anuyogadvAra meM pahile apakRta nibandhanake nirAkaraNArtha nibandhakA nikSepa karate haiM / vaha isa prakAra hai- nAmanibandhana, sthApanAnibandhana, dravyanibandhana, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma NAmaNibaMdhaNaM ThavaNaNibaMdhaNaM davvaNibaMdhaNaM khettaNibaMdhaNaM kAlaNibaMdhaNaM bhAvaNibaMdhaNaM cedi chavvihaM NibaMdhaNaM hodi| jassa NAmassa vAcagabhAveNa pavuttIe jo atyo AlaMbaNaM hodi so NAmaNibaMdhaNaM NAma, teNa viNA NAmapavuttIe abhaavaado| taM ca NAmaNibaMdhaNamatthAhihANa-paccayabheeNa tivihaM / tattha attho aTTaviho eg-bhujiivaajiivjnnidpaadevk-sNjogbhNgbheenn| edesu aTusu atthesuppaNNaNANaM paccayaNibaMdhaNaM / jo NAmasaddo pavutto saMto appANaM ceva jANAvedi tamabhihANaNibaMdhaNaM nnaam| adhavA, edaM savvaM pi davvAdiNibaMdhaNesu pavisadi tti mottUNa NibaMdhaNasaddo ceva NAmaNibaMdhaNaM ti ghettavvaM, evaM saMte puNarutta. dosaabhaavaado| ThavaNaNibaMdhaNaM duvihaM sbbhaavaasbbhaavddhvnnnnibNdhnnbheenn| jaM jahA aNuyarai appidadavvaM taM jahA ThavidaM sbbhaavtttthvnnnnibNdhnnN| tnviriiymsbbhaavtttthvnnnnibNdhnnN| jaM davvaM jANi davANi assidUNa pariNamadi jassa vA davvassa sahAvo davvaMtarapaDibaddho taM davvaNibaMdhaNaM / khettaNibaMdhaNaM NAma gAma-NayarAdINi paDiNiyadakhete tesi pddibddhttuvlNbhaado| jo jamhi kAle paDibaddho attho takkAlaNibaMdhaNaM / taM jahA- cUa.. phullANi cettamAsaNibaddhANi, aMbiliyAhullANi AsADhamAsaNibaddhANi, viyailla kSetranibandhana, kAlanibandhana aura bhAvanibandhana isa prakAra nibandhana chaha prakArakA hai| jisa nAmakI vAcaka rUpase pravRttimeM jo artha Alambana hotA hai vaha nAma nibandhana hai, kyoMki, usake vinA nAmakI pravRtti sambhava nahIM hai| vaha nAmanibandhana artha, abhidhAna aura pratyayake bhedase tIna prakArakA hai, unameM eka va bahata jIva tathA ajIvase utpanna pratyeka va saMyogI bhaMgoMke bhedase artha ATha prakArakA hai, ina ATha arthoM meM utpanna huA jJAna pratyayanibandhana kahalAtA hai| jo saMjJA zabda pravRtta hokara apane Apako jatalAtA hai vaha abhidhAnanibandhana kahA jAtA hai / athavA, yaha bhI cUMki dravyanibandhana Adika nibandhanoMmeM praviSTa hai, ata eva use choDakara ' nibandhana' zabdako hI nAmanibandhana rUpase grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, aisA honepara punarukta doSa nahIM aataa| sthApanAnibandhana sadbhAvasthApanAnibandhana aura asadbhAvasthApanAnibandhanake bhedase do prakArakA hai| jo jisa prakArase vivakSita dravyakA anusaraNa karatA hai usIko usI prakArase sthApita karanA sadbhAvasthApanAnibandhana hai| usase viparIta asadbhAvasthApanAnibandhana hai / jo dravya jina dravyoMkA Azraya karake pariNamana karatA hai, athavA jisa dravyakA svabhAva dravyAntarase pratibaddha hai vaha dravya nibanprana kahalAtA hai| grAma va nagara Adi kSetranibandhana haiM, kyoMki, pratiniyata kSetrama unakA sambandha pAyA jAtA hai| jo artha jisa kAla meM pratibaddha hai vaha kAlanibandhana kahA jAtA hai| yathA-- Amra vRkSake phUla caitra mAsase sambaddha haiM, amlikAke phUla ASADha mAsase kAprato 'atthesuppaNNaNNANaM ' iti paatthH| * mapatipATho'yam / kApato 'saddo Na vutto tApratI 'saddo (Na) vRtto iti pATha mprtipaattho'ym| kA-tApratyo: 'taM jahA' iti paatth| pratyorubhayoreva 'sahassa' iti paatthH| tApratI 'gAmaNayarAdIhi ' iti paatthH| .pratyorubhayoreva 'bhaa' iti paatthH| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ fragrant mUlaka maNibaMdhaNaparUvaNA ( 3 hullANi vaisAha - jeTThamAsaNibaddhANi; tattheva tesimuvalaMbhAdo / evamaNNasi pi kAlaNibaMdhaNaM jANiUNa vattavvaM / paMcarattiyAo NibaMdho tti vA / jaM davvaM bhAvassa AlaMbaNamAhAro hodi taM bhAvaNibaMdhaNaM / jahA lohassa hiraNNa-suvaNNAdINi NibaMdhaNaM tANi assiUNa tadutpattidaMsaNAdo, uppaNNassa vi lohassa tadAvalaMbaNadaMsaNAdo | kohutpattinimittadavvaM kohaNibaMdhaNaM uppaNNako hAvalaMbaNadavvaM vA / ettha edesu frbaMdhaNe hr frbaMdhaNeNa payadaM ? NAma TThavaNaNibaMdhaNANi mottUNa sesasavvaNibaMdhaNesu payadaM / edaM NibaMdhaNANuogaddAraM jadi vi chaSNaM davvANaM NibaMdhaNaM parUvedi to vitamettha mottUNa kammaNibaMdhaNaM caiva ghettavvaM, ajjhaSpavijjAe ahiyArAdo / kimaTTha NibaMdhaNANuogaddAra mAgayaM ? davva-khetta-kAla- bhAvehi kammANi parUvidANi, miccha - tAsaMjama kasAya - jogapaccayA vi tesiM parUvidA, tesi kammANaM pAoggapoggalANaM pi piparUvaNA kadA | saMpahi tesi kammANaM laddhappasarUvANaM vAvArapaduppAyaNaTTha nibaMdhaNANuyogaddAra mAgayaM / tattha jaM taM NoAgamadokammadavvaNibaMdhaNaM taM duvihaM- mUlakammagibaMdhaNaM uttarakammaNibaMdhaNaM cedi / tattha aTTha mUlakammANi, tesi NibaMdhaNaM vattassAmo taM jahA sambaddha haiM, vicakila nAmaka vRkSavizeSa ke phUla vaizAkha va jyeSTha mAsase sambaddha haiM; kyoMki, ve inhIM mAsoM meM pAye jAte haiM / isI prakAra dUsaroMke bhI kAlanibandhanakA jAnakara kathana karanA cAhiye / athavA paMcarAtrika nibandhana kAlanibandhana hai ( ? ) / jo dravya bhAvakA Alambana arthAt AdhAra hotA hai vaha bhAvanibandhana hai / jaise- lobhake cAMdI-sonA Adika nibandhana haiM, kyoMki, unakA Azraya karake lobhakI utpatti dekhI jAtI haiM, tathA utpanna huA lobha bhI unakA Alambana dekhA jAtA hai / krodhakI utpattikA nimittabhUta dravya athavA utpanna huA krodha jisakA Alambana hotA hai vaha krodhanibandhana kahA jAtA hai / zaMkA -- yahAM ina nibandhanoMmeMse kaunasA nibandhana prakRta hai ? samAdhAna -- nAmanibandhana aura sthApanAnibandhanako choDakara zeSa saba nibandhana yahAM prakRta haiM / yaha nibandhanAnuyogadvAra yadyapi chaha dravyoMke nibaMdhanakI prarUpaNA karatA hai to bhI yahAM use chor3akara karmanibandhanako hI grahaNa karanA cAhie, kyoMki, yahAM AdhyAtmavidyAkA adhikAra hai / zaMkA -- nibandhanAnuyogadvAra kisaliye AyA hai ? samAdhAna -- dravya, kSetra, kAla aura yoga rUpa pratyayoMkI bhI prarUpaNA kI jA cukI hai; unake mithyAtva asaMyama, kaSAya aura yoga rUpa pratyayoMkI bhI prarUpaNA kI jA cukI tathA una karmoMke yogya pudgaloMkI bhI prarUpaNA kI jA cukI hai| aba AtmalAbhako prApta hue una karmoMke vyApArakA kathana karaneke liye nibandhanAnuyogadvAra AyA hai / unameM jo noAgamadravyanibandhana hai vaha do prakArakA hai-- mUlakarmanibandhana aura uttarakarmanibandhana / unameM mUla karma ATha haiM, unake nibandhanakA kathana karate haiM / yathA- tAto' taduvavattidaMsaNAdo' iti pAThaH / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavakhaMDAgame saMtakamma tatva NANAvaraNaM savvavanvesu NibaddhaM gosavapajjAesa / 1 / savvadavvesu NibaddhaM ti kevalaNANAvaraNamassidUNa bhaNidaM / kUdo? tikaalvisyannNtpjjaaybhridchdvvvisykevlnnaannvirohittaado| NosavvapajjAesu ti vayaNa sesaNANAvaraNANi paDucca bhaNidaM, sesaNANANaM savvadavvaggahaNasattIe abhaavaado| madisudaNANANaM savvadavva visayattaM kiNNa vuccade, tAsi muttAmuttAsesadavvesu vAvAruvalaMbhAdo ? Na esa doso, tesi davANamaNaMtesu pajjAesu tikAlavisaesu tehi sAmaNNeNAvagaesu visesarUveNa vaavaaraabhaavaado| bhAve vA kevalaNANeNa samANataM tesi pAvejja / Na ca evaM, paMcaNANuvadesassa abhaavppsNgaado| Nosaddo savvapaDisehao* tti kiNNa gheppade ? Na, NANAvaraNassAbhAvassa pasaMgAdo, suvakyaNavirohAdo ca / tamhA Nosaddo desapaDisehao tti ghettavvaM / evaM dasaNAvaraNIyaM // 2 // unameM jJAnAvaraNa saba dravyoMmeM nibaddha hai aura no sarva paryAyoMmeM arthAt asarva paryAyoMmeM ( kucha paryAyoMmeM ) vaha nibaddha hai // 1 // 'saba dravyoMmeM nibaddha hai' yaha kevalajJAnAvaraNakA Azraya karake kahA gayA hai, kyoMki, vaha tInoM kAloMko viSaya karanevAlI ananta paryAyoMse paripUrNa aise chaha dravyoMko viSaya karanevAle kevalajJAnakA virodha karanevAlI prakRti hai / ' asarva ( kucha ) paryAyoMmeM nibaddha hai ' yaha vacana zeSa cAra jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI apekSAse kahA gayA hai, kyoMki, zeSa cAra jJAnoMmeM saba dravyoMko grahaNa karanekI zakti nahIM pAI jAtI / zaMkA-- matijJAna va zrutajJAna saba dravyoMko viSaya karanevAle haiM, aisA kyoM nahIM kahate; kyoMki, unakA mUrta va amUrta saba dravyoM meM vyApAra pAyA jAtA hai ? samAdhAna--- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, una dravyoMkI trikAlaviSayaka ananta paryAyoMmeM una jJAnoMkI sAmAnya rUpase pravRtti hai, vizeSa rUpase nahIM hai| athavA yadi unameM unakI vizeSa rUpase bhI pravRtti svIkAra kI jAya to ve donoM jJAna kevalajJAnakI samAnatAko prApta ho jaayeNge| parantu aisA sambhava nahIM hai, kyoMki, vaisA honepara pAMca jJAnoMkA jo upadeza prApta hai usake abhAvakA prasaMga AtA hai / zaMkA-- 'no' zabdako sabase pratiSedhaka rUpase kyoM nahIM grahaNa kiyA jAtA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vaisA svIkAra karanepara eka to jJAnAvaraNake abhAvakA prasaMga AtA hai, dUsare svavacanakA virodha bhI hotA hai| isaliye 'no' zabdako dezapratiSedhaka hI grahaNa karanA cAhiye / isI prakAra darzanAvaraNa bhI saba dravyoMmeM nibaddha hai aura nosarvaparyAyoMmeM arthAt asarva paryAyoMmeM ( kucha paryAyoMmeM ) vaha nibaddha hai // 2 // 4 kApratI *NibaMdhaNaM ', tApato / NibaMdhaNaM (Nibaddha ) ' iti pAThaH / . *kApratI / saddapaDisehao, ' tApato ' sadda ( ba ) paDisehao' iti pAThaH / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NibaMdhaNANuyogahAre daMgaNAvaraNaNibaMdhaNaM daMsaNAvaraNIyaM NAma appANammi ceva NibaddhaM, aNNahA nnaann-dsnnaannmeyttppsNgaado| Na ca visaya-visayisaNNivAdANaMtarasamae sAmaNNaggahaNaM daMsaNaM, viSaya-viSayisannipAtAnantaramAdyagrahaNamavagraha iti lakSaNAt jJAnatvaM prAptasyAvagrahasya drshntvvirodhaat| ki ca-Na viseseNa viNA sAmaNNaM ceva gheppadi, davva-khetta-kAla-bhAvehi avise sidassa ghnnttaannuvvttiido| kiM ca-NANeNa kimavatyuparicchedo Aho vatthuparicchedo kIradi? Na paDhamapakkho, ghaDa-paDAdivatthUNaM paricchedayAbhAveNa syllogsNvvhaaraabhaavppsNgaado| Na bidiyapakkho vi, saNassa nnivvisyttppsNgaado| evaM dasaNaM pi Na vattadose aikkamai / Na ca NANa-dasaNehi akkameNa vatthuparicchedo kIradi, doNNamakkameNa pvuttivirohaado| edaM kudo Navvade ? " haMdi duve Natthi uvajogA"* idi vynnaado| Na ca kameNa vatthuparicchitti kuNaMti, kevalaNANa-daMsaNANaM pi kmpttippsNgaado| doNNamekadarassa abhAvo vi hojja, aghidghnnaabhaavaado| tamhA evaM saNAvaraNasse ti vayaNaM zaMkA-- darzanAvaraNIya karma AtmAmeM hI nibaddha hai, kyoMki, aisA nahIM mAnanepara jJAna aura darzanake eka hone kA prasaMga AtA hai / yadi kahA jAya ki viSaya aura viSayIke saMnipAtake anantara samayameM jo sAmAnya grahaNa hotA hai vaha darzana hai to yaha bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, viSaya aura viSayIke saMnipAtake anantara jo Adya grahaNa hotA hai vaha avagraha kahA jAtA hai| isa prakArake lakSaNase jJAnasvarUpako prApta hue avagrahake darzana hone kA virodha AtA hai| duusre| vizeSake vinA kevala sAmAnyakA grahaNa karanA zakya bhI nahIM hai, kyoMki, dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI vizeSatAse rahita kevala sAmAnyakA grahaNa bana nahIM sktaa| tIsare, jJAna kyA avastuko grahaNa karatA hai athavA vastuko? prathama pakSa to sambhava nahIM hai, kyoMki, jJAnake ghaTa paTa Adi vastuoMkA paricchedaka na rahanese samasta lokavyavahArake abhAva ho jAnekA prasaMga AtA hai| dvitIya pakSa bhI nahIM banatA hai, kyoMki, vaisA svIkAra karanepara darzanake niviSaya ho jAne kA prasaMga AtA hai| isI prakAra darzana meM bhI ukta donoM doSoMkA prasaMga AtA hai / jJAna va darzana yuyugapat vastukA paricchedana karate haiM, yaha bhI nahIM kahA jA sakatA hai, kyoMki, donoMkI yagapata pravatti hone meM virodha AtA hai| pratizaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? pratizaMkA samAdhAna-- yaha " kheda hai ki donoM upayoga eka sAtha nahIM hote haiM" isa Agamavacanase jAnA jAtA hai| yadi kahA jAya ki ve kramase vastukA paricchedana karate haiM to yaha bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, esA mAnanepara kevalajJAna aura kevaladarzanake bhI kramapravRttikA prasaMga AtA hai / tathA donoMmeMse kisI ekakA abhAva bhI ho jAnA cAhiye, kyoMki, vaisA honepara dUsareke agRhItagrahaNa sambhava nahIM hai| isa kAraNa " jJAnAvaraNake samAna darzanAvaraNa bhI hai " aisA jo vacana kahA gayA hai vaha ghaTita nahIM hotA hai ? 4 kApratI paricchadi ' iti pAThaH / * saNa-NANAvaraNakkhae samANami kassa puvvaaraM / hojja ___ samaM uppAo haMdi due Natthi uvaogA / / sammai0 2-9. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ) Na ghaDade / Na, esa doso, saruvassa bajjhatyapaDibaddhassa saMveyaNaM * daMsaNaM NAma / Na ca bajjhattheNa asaMbaddhaM sarUvamatthi, NANa- suha- dukkhANaM savvesi pi bajjhatthAvaTThebhabaleNeva tesi pavRttidaMsaNAdo / tado evaM daMsaNAvaraNIyasse tti vayaNaM ghaDaditi siddhaM / sesaM jANiUNa vattavvaM / chakkhaMDAgame saMtakammaM veyaNIyaM suha- bukkhamhi nibaddhaM // 3 // siroveyaNAdI dukkhaM NAma / tassa uvasamo tadaguppattI vA duvakhuvasama he udavyAdisaMpattI vA suhaM NAma / tattha veyaNIyaM NibaddhaM, taduppattikAraNattAdo / mohaNIyamappANammi nibaddhaM // 4 // kudo ? sammatta carittANaM jIvaguNANaM ghAyaNasahAvAdo / sammata cAritANi jANadaMsaNANIva bajjhatthasaMbaddhANi ceva, tado mohaNIyaM savvadavvesu jibaddhamidi kiNNa vuccade ? ga esa doso, cattAri vi ghAikammANi jIvamhi ceva nibaddhANitti jANAvaNaTTha bajjhatthANavalaMbaNAdo . / AuaM bhavammi nibaddhaM // 5 // kudo ? bhavadhAraNalakkhaNattAdo / ko bhavo NAma ? uppaNNapaDhamasamayappahUDi jAva samAdhAna -- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, bAhya arthase sambaddha AtmasvarUpa ke jAnanekA nAma darzana hai / yadi kahA jAya ki AtmasvarUpa bAhya artha se sambandha nahIM rakhatA so bhI kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, jJAna, sukha va duHkharUpa una sabhI kI pravRtti bAhya arthake Alambalanase hI dekhI jAtI hai / ata eva jJAnAvaraNa ke samAna darzanAvaraNa bhI hai " yaha vacana saMgata hI hai, yaha siddha hai / zeSa kathana jAnakara karanA cAhiye / vedanIya sukha duHkhameM nibaddha hai // 3 // 66 sirakI vedanA AdikA nAma duHkha hai / ukta vedanAkA upazAnta ho jAnA, athavA usakA utpanna hI na honA, athavA duHkhopazAnti ke kAraNabhUta dravyAdikakI prApti honA; ise sukha kahA jAtA hai / unameM vedanIya karma nibaddha hai, kyoMki, vaha unakI utpattikA kAraNa hai mohanIya karma AtmAmeM nibaddha hai // 4 // 1 kAraNa ki usakA svabhAva samyaktva va cAritra rUpa jIvaguNoMke ghAtanekA hai / zaMkA -- jJAna va darzana ke samAna samyaktva evaM cAritra bhI cUMki bAhya arthase hI sambandha rakhate haiM, ata eva ' mohanIya karma saba dravyoM meM nibaddha hai; aisA kyoM nahIM kahate ? samAdhAna -- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, cAroM hI ghAtiyA karma jIva dravyameM hI nibaddha haiM, yaha jatalAneke liye yahAM bAhya arthakA avalambana nahIM liyA hai / Ayu karma bhavake viSaya meM nibaddha hai // 5 // kAraNa ki bhava dhAraNa karanA yaha usakA lakSaNa hai / zaMkA-- bhava kise kahate haiM ? kApratI paDibaddhassa taMveyaNaM iti pATha: / kArato bajjhatthANAvalaMvaNAdo' iti pATha / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NibaMdhaNANuyogaddAre uttarapayaDiNibaMdhaNaM carimasamao tti jo avatthAviseso so bhavo NAma / NAmaM tidhA nibaddhaM, poggalavivAgaNibaddhaM jIvavivAgaNibaddha khettavivAgaNibaddhaM // 6 // vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa-saMghAdaNAdINaM vivAgo poggalaNibaddho, tesimudaeNa vaNNAdINamupapattidaMsaNAdo / titthayarAdINi kammANi jIvaNibaddhANi, tesi vivAgassa jIve cevuvalaMbhAdo | ANuputrI khettaNibaddhA, paDiNiyadakhette ceva tisse vivAguvalaMbhAdo / teNa NAmaM tidhA NibaddhaM ti siddhaM / govamappANamhi NibaddhaM // 7 // kudo ? ucca - NIcagodANaM jIvapacjAyattaNeNa daMsaNAdo / aMtarAiyaM dANAdiNibaddhaM // 8 // 7 kudo ? dANAdINaM vigdhakaraNe tavvAvAsvabhAdo | evaM mUlapayaDiNibaMdhaNaparUvaNaM samattaM / saMpahi uttarapayaDiNibaMdhaNaM vuccade / taM jahA -- cattAri NANAvaraNIyANi davvapajjAyANaM desanibaddhANi // 9 // ohiNANaM davvado muttidavvANi ceva jANadi NAmuttadhammAdhamma - kAlAgAsa- siddha mamAdhAna -- utpanna honeke prathama samayase lekara antima samaya taka jo vizeSa avasthA rahatI hai use bhava kahate haiM / nAmakarma tIna prakArase nibaddha hai- pudgalavipAkanibaddha, jIvavipAkanibaddha aura kSetravipAkanibaddha // 6 // varNa, gandha, rasa, sparza zaura saMghAta Adi nAmaprakRtiyoMkA vipAka pudgalameM nibaddha hai, kyoMki, unake udayase varNAdikakI utpatti dekhI AtI hai / tIrthaMkara Adika karma jIvameM nibaddha haiM, kyoMki, unakA vipAka jIvameM hI pAyA jAtA hai / AnupUrvI karma kSetrameM nibaddha hai, kyoMki, usakA vipAka pratiniyata kSetra meM hI pAyA jAtA hai / isa kAraNa nAmakarma tIna prakArase nibaddha hai, yaha siddha hotA hai / gotra karma AtmAmeM nibaddha hai // 7 // kAraNa ki ucca va nIca gotra jIvakI paryAyasvarUpase dekhe jAte haiM / antarAya karma dAnAdikameM nibaddha hai // 8 // kAraNa ki dAnAdikoMke viSaya meM vighna karanemeM usakA vyApAra pAyA jAtA hai / isa prakAra mUlaprakRtinibandhanaprarUpaNA samApta huI / aba uttara prakRtiyoMke nibandhanakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- cAra jJAnAvaraNIya prakRtiyAM dravyoMkI paryAyoMke ekadezameM nibaddha hai // 9 // avadhijJAna dravyakI apekSA mUrta dravyoMkoM hI jAnatA hai; dharma, adharma, kAla, AkAza aura Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8) chakkhaMDAgame saMtakamma jIvadavANi, " rUpiSvavadheH" iti vacanAt / khettado ghaNalogabhaMtaradidANi. ceva jANadi, No bahitthANi / kAlado asaMkhejjesu vAsesu jamadIdamaNAgayaM taM ceva jANadi, No bhitthN| bhAvado asaMkhejjalogamettadavvapajjAe tIdANAgada-vaTTamANakAlavisae jANadi / teNohiNANaM savvadavvapajjayavisayaM Na hodi / tado ohiNANAvaraNaM savvadavvANaM desaNibaddhaM ti bhaNidaM / maNapajjavaNANaM pi jeNa davva-khetta-kAlabhAvANaM visaIkadegadesaM teNa maNapajjavaNANAvaraNIyaM pi desaNibaddhaM / evaM madi-sudaNANAvaraNIyaM pi* desaNibaddhattaM parUveyavvaM / kevalaNANAvaraNIyaM savavavvesu NibaddhaM // 10 // kudo? visaIkadAsesadavva kevlnnaannpddibNdhyttaado| khetta-kAla-bhAvaggahaNaM. sutte Na kadaM, teNa tamettha vattavvaM? Na, davehito pudhbhuudkkhett-kaal-bhaavaannmbhaavaado| zrINagiddhitiya NiddhA payalA ya acakkhudaMsaNAvaraNIyaM appANammi NibaddhaM // 11 // siddha jIva ina amUrta dravyoMko vaha nahIM jAnatA; kyoMki, 'avadhijJAnakA nibandharUpI dravyoMmeM hai, ' aisA sUtravacana hai| kSetrakI apekSA vaha ghanalokake bhItara sthita dravyoMko hI jAnatA hai| usake bAhara sthita dravyoMko nahIM jaantaa| kAlakI apekSA vaha asaMkhyAta vaSa ke bhItara jo atIta va anAgata vastu hai use hI jAnatA hai, unake bAhara sthita vastuko nahIM jAnatA / bhAvakI apekSA vaha atIta, anAgata evaM vartamAna kAlako viSaya karanevAlI asaMkhyAta loka mAtra dravyaparyAyoMko jAnatA hai| isaliye avadhijJAna dravyoMkI samasta paryAyoMko viSaya karanevAlA nahIM hai / isI kAraNa avadhijJAnAvaraNa saba dravyoMke ekadezameM nibaddha hai, aisA kahA hai / mana paryayajJAna bhI cUMki dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA eka dezako hI viSaya karanevAlA hai; ata eva manaHparyayajJAnAvaraNIya bhI dezanibaddha hai| isI prakAra matijJAnAvaraNIya aura zrutajJAnAvaraNIyakI bhI dezanibaddhatAkA kathana karanA cAhiye / / kevalajJAnAvaraNIya saba dravyoMmeM nibaddha hai // 10 // kAraNa ki vaha samasta dravyoMko viSaya karanevAle kevalajJAnakA pratibandhaka hai| zaMkA-- yahAM sUtra meM kSetra, kAla aura bhAvakA grahaNa nahIM kiyA gayA hai, isaliye unakA yahAM kathana karanA samAdhAna-- nahIM, kyoMki, dravyoMse pRthagbhUta kSetra, kAla aura bhAvakA abhAva hai / styAnagRddhitraya, nidrA, pracalA aura acakSudarzanAvaraNIya AtmAmeM nibaddha hai / 11 // 4 ta. sU. 1-27.2 kApratI 'varaNIyaM padesANibaddhaM ' iti paau:| pratyorubhayoreva 'didANaM' iti pAThA pratyorubhayoreva bahiddhANi ' iti paatth| pratyorubhayoreva 'bahiddha iti paatthH| kApratI 'pa desaNivaddha' tApratI ' pi desaNibaddhaM' iti paatthH| pratyohamayoreva visamaIkadAsesadavvaM iti paatthH| *kApato 'kAlabhavaggahaNaM', tApato'kAlaNibaddhaggahaNaM' iti paatth| Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMNANuyogaddAre uttarapayaDiNibaMdhaNaM jIvassa sagasaMveyaNaghAittAdo / rasa- phAsa-gaMdha-sadda - diTTha- suvANubhUdatthavisayasagasattiviyajIvovajogo acakkhudaMsaNaM NAma / tamhA acakkhudaMsaNeNa bajjhatthaNibaMdhaNe * hodavvamidi ? saccamedaM, kiMtu tamettha bajjhatyaNibaMdha NattaM Na vivakkhidaM / kimaTThe vivakkhA Na kIrade ? savvaM pi daMsaNaM NANaM va bajjhatthavisayaM Na hoditi jAgAvaNaTTha Na kIrade / cakkhudaMsaNAvaraNIyaM * garualahuaNaMtapadesiesa babvesu nibaddhaM / 12 / saMkhejjAsaMkhejjapadesiyapoggaladavvaM cakkhudaMsaNassa visao Na hodi, kiMtu aNaMtapadesiyapoggaladavvaM ceva visao hoditti jANAvaNaTumaNaMtapadesiesa davvei bhaNidaM / edaM vayaNaM sAmAsiyaM, teNa savvesi daMsaNANamacakkhusaNNidANamesA parUvaNA kAyavvA / garualahua visesaNaM aNatapadesiyakkhaMdhassa hodi, garuANaM lohadaMDAdINaM haluANa makkatUlAdINaM ca cakkhi dieNa gahaNuvalaMbhAdo / agurualaavisesaNaM Ni kIrade ? Na cakkhidiyavisae paramANuAdINamasaMbhavAdo / puvvaM savvaM pi daMsaNamajjhatthavisayamidi parUvidaM saMpahi cakkhudaMsaNassa bajjhatthavisayattaM kAraNa ki ukta prakRtiyAM jIvake svasaMvedanako ghAtanevAlI haiM / zaMkA -- rasa, sparza, gandha, zabda, dRSTa, zruta va anubhUta arthako viSaya karanevAlI apanI zaktiviSayaka jIvake upayogako acakSudarzana kahA jAtA hai / isIliye acakSudarzanakA nibandhana bAhya artha honA cAhiye ? samAdhAna- yaha kahanA satya hai, kintu ukta bAhyArtha nibandhanatAkI yahAM vivakSA nahIM kI gaI hai / zaMkA- usakI vivakSA kyoM nahIM kI gaI hai ? samAdhAna - sabhI darzana jJAnake samAna bAhya arthako viSaya karanevAlA nahIM hai, isa bAta ke jJApanArtha yahAM usakI vivakSA nahIM kI gaI hai / cakSudarzanAvaraNIya karma guru va laghu aise ananta pradezavAle dravyoM meM nibaddha hai / 12 / saMkhyAta va asaMkhyAta pradezavAlA pudgala dravya cakSudarzanakA viSaya nahIM hotA, kintu ananta pradezavAlA pudgala dravya hI usakA viSaya hotA hai; isa bAtako jatalAneke liye 'ananta pradezavAle dravyoMmeM' yaha kahA hai| yaha vacana dezAmarzaka hai, isaliye usase acakSu saMjJAvAle saba. darzanoMkI yaha prarUpaNA karanI cAhiye / 'guru va laghu' yaha ananta pradezavAle skandhakA vizeSaNa hai, kyoMki, cakSu indriyake dvArA lohadaNDAdirUpa guru aura arkatUla ( Aka ke peDakA ruMA ) AdirUpa laghu padArthoM kA grahaNa pAyA jAtA hai / zaMkA -- ' agurualaghu' yaha vizeSaNa kyoM nahIM karate ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, paramANu Adi cakSu indriyake viSaya nahIM hote / zaMkA -- sabhI darzana adhyAtma arthako viSaya karanevAlA hai, aisI prarUpaNA pahale kI jA cukI hai / kintu isa samaya bAhyArthako cakSudarzanakA viSaya kahA hai, isa prakAra yaha kathana saMgata kApratI 'vivaMdhaNeNa' iti pATha: ] tApratI 'cakkhudaMsaNIyaM iti pAThaH / + kAprato/ haluhANa, tApratI 'haluhANa ( lahuANa)' iti pATha 1 mapratipATho'yam kApratI - 'makkaculAdIrNa, tAto- 'makkatulAdINa iti pAThaH / tAmratau cakkhidieya (Na) ' iti pAThaH / kApratI 'taM' jahA iti pATha: kApratI 'cakkhidieyA , Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavakhaMDAgame saMtakamma parUvidaM ti NedaM ghaDade, puvAvaravirohAdo ? Na esa doso, evaMvihesu bajjhatthesu paDibaddhattasagasattisaMveyaNaM cakkhudaMsaNaM ti jANAvaNahra bjjhtthvisypruuvnnaakrnnaado| paMcaNNaM daMsaNANamacakkhudaMsaNamidi egaNiddeso kimaLaM kado ? tesi paccAsattI asthi tti jANAvaNaLaM kdo| kadhaM tesi paccAsattI ? visaIdo pudhabhUdassa akkameNa saga-parapaccakkhassa cakkhudaMsaNa visathasseva tesi visayassa paresi jANAvaNovAyAbhAvaM paDi smaannttaado| ohivaMsaNAvaraNIyaM rUvivavvesu NibaddhaM // 13 // rUvidavvavisayasagasattisaMveyaNavighAdakaraNAdo ettha vi putvaM va bajjhatthavisaya parUvaNAe kAraNaM vattavvaM / nahIM hai ; kyoMki,, isameM pUrvAparavirodha hai ? __samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, isa prakArake bAhya padArthoM meM pratibaddha zaktikA saMvedana karane ko cakSudarzana kahA jAtA hai; yaha batalAneke liye uparyukta bAhyArthaviSayatAkI prarUpaNA kI gaI hai| zaMkA-- pAMca darzanoM ke liye 'acakSudarzana' aisA eka nirdeza kisaliye kiyA hai ? samAdhAna- unakI parasparameM pratyAsatti hai, isa bAtake jatalAneke lie vaisA nirdeza kiyA gayA hai| zaMkA-- unakI parasparameM pratyAsatti kaise hai ? samAdhAna--viSayIse pRthagbhUta ataeva yugapat sva aura parako pratyakSa honevAle aise cakSudarzanake viSayake samAna una pAMcoM darzanoM ke viSayakA dUsaroMke liye jJAna karAne kA koI upAya nahIM hai| isakI samAnatA pAMcoM hI darzanoM meM haiM, yahI unameM pratyAsatti hai / vizeSArtha-- yahAM zaMkAkArakA kahanA hai ki jisa prakAra cAdarzanako svatantra sattA svIkAra kI gayI hai isI prakArase tvagindriyAdise utpanna honevAle zeSa pAMca darzanoMkI svataMtra sattA svIkAra na kara unheM eka acakSudarzanake hI antargata kyoM kahA gayA hai| isake uttarama yahAM yaha kahA gayA hai ki jisa prakAra cakSudarzanakI viSayabhUta vastu viSayI (aprApyakArI cakSu) se pRthak honeke kAraNa eka sAtha sva aura para donoM ke liye pratyakSa hotI hai aura isIlie dUsaroMko usakA jJAna bhI karAyA jA sakatA hai, isa prakAra ukta pAMcoM darzanoMkI viSayabhUta vastu viSayI ( prApyakArI tvagindriyAdi ) se pRthak na rahaneke kAraNa eka sAtha stra aura para donoMke liye pratyakSa nahIM ho sakatI, aura isIliye usakA dUsaroMko eka sAtha jJAna bhI nahIM karAyA jA sakatA hai / yahI ina pAMcoM darzanoMmeM pratyAsatti hai jo sabameM samAna hai / avadhidarzanAvaraNIya rUpI dravyoMmeM nibaddha hai // 13 // rUpI dravyaviSayaka Atmazaktike saMvedanakA vighAta karaneke kAraNa pahileke hI samAna isakI bhI bAhyArthaviSayaka prarUpaNAkA kAraNa kahanA caahiye| 4kApato 'sattittaveyaNaM ' iti paatthH|* kApato 'kudo' iti pATha / kApratI 'paccAsattivisaido iti paatthH| mapratipATho'yam 1 kA-tApratyo: 'acakkha daMsaNa iti paatth|| OM kApratI 'vAyAbhAvA' iti paatthH| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMdhaNANuyogadvAre uttarapayaDiNibaMdhaNaM kevaladaMsaNAvaraNIyaM savvadavve NibaddhaM // 14 // anaMtasammatta - NANa-caraNa- suhAdisattINaM kevaladaMsaNavisayANaM bajjhatthaM ceva aNi aTThAvalaMbhAdo / kevaladaMsaNAdINaM bajjhatthaNibaMdhoQ kimaThThe vuccade ? daMsaNavisayajANAvaNaTThe, aNNahA daMsaNavisayassa ajjhatthassa paresimapaccakkhassa jAgavaNovAyAbhAvAdo / sAdAsAdANamappANamhi NibaMdho / / 15 / / kudo? sAdAsAdavivAgaphalANaM suha- dukkhANaM jIve samuvalaMbhAdo / mohaNIyaM buvihaM- daMsaNamohaNIyaM cArittamohaNIyaM cedi / tastha daMsaNamohaNIyaM savvadavvesu nibaddhaM, NosavvapajjAsu // 16 // micchattaM sammAmicchattaM ca savvadavvesu NibaddhaM, savvadavva saddahaNaguNavighAdakaraNAdo / sammattaM NosavvapajjA esu NibaddhaM / kudo ? tatto sammattassa egadesadhAduvalaMbhAdo | daMsaNamohaNIyaM jeNa ghAdikammaM teNa appANammi Nibaddhamidi kiSNa parUvidaM ? Na. esa ( 11 kevaladarzanAvaraNIya saba dravyoMmeM nibaddha hai // 14 // kAraNa ki kevaladarzanakI viSayabhUta ananta samyaktva, jJAna, cAritra evaM sukha Adi rUpa zaktiyoM kA avasthAta bAhya arthakA hI Azraya karake pAyA jAtA hai / zaMkA -- kevaladarzanAdikokI bAhyArthanibaddhatAkA kathana kisaliye kiyA jAtA hai ? samAdhAna -- darzanakA viSaya batalAne ke liye usakA kathana kiyA gayA hai| kAraNa ki darzanakA viSayabhUta artha adhyAtmarUpa honese dUsaroMko pratyakSa nahIM hai, ataeva isake vinA usakA jJAna karAneke liye aura koI dUsarA upAya hI nahIM thA / sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya AtmAmeM nibaddha haiM // 15 // kAraNa ki sAtA va asAtA sambandhI vipAkake phalarUpa sukha va duHkha jIva meM hI pAye jAte hai / mohanIya karma darzana mohanIya aura cAritramohanIyake bhedase do prakArakA hai / unameM darzanamohanIya saba dravyoMmeM nibaddha hai, saba paryAyoMmeM nahIM // 16 // mithyAtva va sammAgmithyAtva darzanamohanIya saba dravyoMmeM nibaddha haiM, kyoMki, ve samasta dravyoM sambandhI zradvAna guNakA vighAta karanevAlI prakRtiyAM haiM / samyaktva darzanamohanIya prakRti kucha paryAyoMmeM nibaddha hai, kyoMki, usake dvArA samyaktvake ekadezakA ghAta pAyA jAtA hai / zaMkA-- darzana mohanIya cUMki ghAtiyA karma hai, ata eva ' vaha AtmAmeM nibaddha hai'; aisI prarUpaNA yahAM kyoM nahIM kI gaI hai ? samAdhAna -- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, chaha dravya aura nau padArtha viSayaka zraddhAnakA tAto' NANAvaraNasuhAdi ' iti pAThaH / ubhayoreva pratyo Nibaddho ' iti pATha / kApratI 'vivAkagalANaM', tArataH 'vivAkagalANaM (sAdAsAdavivAgANaM), maprato 'vivAkaphalANaM ' iti pAThaH / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ) chavakhaMDAgame saMtakamma doso, chadavva-NavapayatthavisayasaddahaNaM sammaisaNaM ti ghAijjamANajIvaMsa paduppAyaNahra bjjhtthnnibNdhnnpruuvnnaakrnnaado| cArittamohaNIyamappANammi NibaddhaM // 17 / / rAga-dosA bajjhatthAlaMbaNA, tesiM ca giroho cArittaM / tado cArittamohaNIyaM savvadavvesu NibaddhaM ti vattatvaM / saccamedaM, kiMtu tametya NAvevikhadaM / kudo ? bahuso paduppAyaNeNa uvaeseNa viNA ettha tdvgmaado| NirayAuaM Nirayabhavammi Nibaddha / / 18 // kudo ? tattha nnirybhvdhaarnnsttidNsnnaado| sesAuANi vi appappaNo bhavesu* NibaddhAgi / / 19 / / tatto tesi bhvaannmvtttthaannuvlNbhaado| NAmaM tidhA NibaddhaM- jIvaNibaddhaM poggalaNibaddhaM khetaNibaddhaM ca / 20 / evaM NAmaNibaMdhaNaM tivihaM ceva hodi, aNNassa annuvlNbhaado| poggalavivAgaNibaddhapayaDiparUvaNaLaM gAhAsuttaM bhaNadi-- nAma samyagdarzana hai, ata eva ghAte jAnevAle jIvaguNoM kI prarUpaNA karane ke lie bAhyArthanibandhanakI prarUpaNA kI gaI hai| cAritramohanIyakarma AtmAmeM nibaddha hai // 17 // zaMkA-- rAga aura dveSa bAhya artha kA Alambana karane vAle haiM, aura cUMki unhIM ke nirodha karanekA nAma cAritra hai ata eva cAritramohanIya karma saba dravyoMmeM nibaddha hai; aisA yahAM kahanA cAhiye ? samAdhAna-- yaha satya hai, kintu usakI yahAM apekSA nahIM kI gaI hai| kAraNa ki vahata vAra prarUpaNA ko jAnese upadeza ke vinA bhI yahAM usakA jJAna ho jAtA hai| nArakAyu nAraka bhavameM nibaddha hai // 18 // kAraNa ki usameM nAraka bhava dhAraNa karAnekI zakti dekhI jAtI hai| zeSa tIna Ayu karma bhI apane apane bhavoMmeM nibaddha haiM // 19 // __ kyoMki, unase una bhavoMkA avasthAna pAyA jAtA hai / nAma karma tIna prakArase nibaddha hai-- jIva dravyameM nibaddha hai, pudgalameM nibaddha hai, aura kSetrameM nibaddha hai // 20 // isa prakAra nAmakA nibandhana tIna prakArakA hI hai, kyoMki, inake atirikta anya koI nibandhana pAyA nahIM jaataa| pudgalavipAkanibaddha prakRtiyoMkI prarUpaNA karane ke liye gAthAsUtra kahate haiM-- * kArato / nibaddha ti tti ghettavvaM ' iti paatthH| kArato / jIvassa ' iti pAThaH / * tApratI 'bhave vA ' iti pAThaH / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMNANuyogaddAre uttarapayaDiNibaMdhaNaM paMca yachattiya chapaMca doNi paMca ya havaMti aTTheva / sarIrAdIpa saMtA payaDIo ANupuvvIe // 1 // agurulahu-parUvaghAdA AdAujjova NimiNaNAmaM ca / patteya-thira-suhedaraNAmANi ya poggalavivAgA // 2 // ( 13 paMca sarorANi, cha saMThANANi, tiNNa aMgovaMgANi, cha saMghaDaNANi, paMca vaNNA, do gaMdhA, paMca rasA, aTTha phAsA, agurualahua - uvaghAda - paraghAda- AdAujjova-patteyasAhAraNasarIra-thirAthira - suhAsuha- NimiNaNAmANi ca poggalaNibaddhANi / kudo ? edesi vivAgeNa sarIrAdINaM niSpattidaMsaNAdo / evaM bAvaNNaNAmapayaDIo poggalabiddhAo / saMpahi jIvagibaddhaNAma paDiparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi -- gadijAdI ussAso doNi vihAyA tasAditiyajugalaM / subhagAdIcadujugalaM jIvavivAgA yatitthayaraM // 3 // cattArigadi-paMcajAdi ussAsa -pasatthApasatthavihAyagadi-tasa - thAvara - bAdara - suhuma-pajjatApajjatta-subhaga- dUbhaga- sussara dussara - Adejja - aNAdejja-jasa - ajasakitti - titthayarapaDIo appANammi NibaddhAo / kudo ? edAsi vivAgassa jIve cevuvalaMbhAdo / evamedAo sattAvIsa NAmapaDIo jIvavivAgiyAo / saMpahi khettaNibaddhapagraDiparUvaNaTTha gAhAsutaM zarIrase lekara sparza paryanta arthAt zarIra saMsthAna, aMgopAMga, saMhanana, varNa, gandha, rasa aura sparza ye anukramase pAMca, chaha, tIna, chaha, pAMca, do, pAMca aura ATha prakRtiyAM agurulaghu, paraghAta, upaghAta, Atapa, udyota nirmANa, pratyeka va sAdhAraNa, sthira va asthira tathA zubha va azubha ; ye nAmaprakRtiyAM pudgalavipAkI haiM / / 1-2 / / pAMca zarIra, chaha saMsthAna, tIna AMgopAMga, chaha saMhanana, pAMca varNa, do gandha, pAMca rasa, ATha sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, pratyeka, va sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha aura nirmANa ye nAmakarmakI prakRtiyAM pudgalanibaddha haiM, kyoMki, inake vipAkase zarIrAdikoM kI utpatti dekhI jAtI hai / isa prakAra ye bAvana nAmaprakRtiyAM pudgalaninibaddha haiM / aba jIvanibaddha nAmaprakRtiyoMkI prarUpaNA karaneke liye uttara sUtra kahate haiM / gati, jAti, ucchvAsa, do vihAyogatiyAM, trasa Adika tIna yugala, subhaga Adika cAra yugala aura tIrthaMkara, ye prakRtiyAM jIvavipAkI haiM / / 3 / / cAra gati, pAMca jAti, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, thAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazaH kIrti, aura tIrthaMkara, ye prakRtiyAM AtmAmeM nibaddha haiM, kyoMki, inakA vipAka jIvameM hI pAyA jAtA hai / isa prakAra ye sattAIsa nAmaprakRtiyAM jIvavipAkI haiN| aba kSetranibaddha prakRtiyoMkI dehAdI phAsatA paNNAsA NimiNa-tAvajugalaM ca / thira-suha-pateyadugaM agurutiyaM poggala vavAI | go. ka. 47. * kAprato' NibaddhANAma' iti pAThaH / titthayara ussA bAdara- pajjatta-sussarAdejjaM / jasa-tasa - vihAya - subhagadu caugai-paNajAi sagavIsaM gadijAdI ussArasaM vihAyagadi tasatiyANa jugala ca / subhagAdicaujjugalaM titthayaraM cedi sagavIsaM / go. ka. 50-51. ,, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma 14 ) bhaNadi cattAri ANupuvI khettavivAgA tti jiNavaruddiThThA / NIcuccAgodANaM hodi NibaMdho du appANe / / 4 / / cattAri ANupuvvIo khettnnibddhaao| kudo ? paDiNiyadakhettamhi ceva tAsi phalovalaMbhAdo / NIcuccAgodANaM puNa NibaMdho appANammi ceva, tesiM phalassa jIve cevuvlNbhaado| dANaMtarAi dANe lAbhe bhoge taheva uvabhoge / gahaNe hoMti NibaddhA viriyaM jaha kevalAvaraNaM / / 5 / / edAo paMca vi payaDIo jIvaNibaddhAo ceva, ghaaikmmttaado| kiMtu ghAijjamANajIvaguNajANAvaNaTTamesA gAhA parUvidA / dANaMtarAiyaM dANavigghayaraM, lAhavigghayaraM, lAhaMtarAiyaM, bhogavigghayaraM bhogaMtarAiyaM, upabhogavigghayaraM uvabhogaMtarAiyaM / gahaNasaddo uvabhIgaggahaNe bhogaggahaNe tti pAdekkaM saMbaMdheyavvo / jahA kevalagAgAvaraNIyaM parUvidaM aNaMtadavvesu Nibaddhamidi tahA viriyaMtarAiyaM pi parUveyavvaM, jIvAdo pudhabhUdadavvaM assiUNa viriyasta pavuttidaMsaNAdo / evametya aNuyogaddAre ettiyaM ceva parUvidaM, sesannNttthvisyuvdesaabhaavaado| evaM NibaMdhaNe tti samattamaNuogaddAraM prarUpaNA karane ke liye gAthAsUtra kahate haiM-- cAra AnupUrvI prakRtiyAM kSetravipAkI haiM, aisA jinendra devake dvArA nirdiSTa kiyA gayA hai| nIca va UMca gotroMkA nibandha AtmAmeM hai / / 4 / / cAra AnupUrvI prakRtiyAM kSetranibaddha haiM, kyoMki, pratiniyata kSetrameM hI unakA phala pAyA jAtA hai| paraMtu nIca va UMca gotrakA nibandha AtmAmeM hI hai, kyoMki, unakA phala jIvameM hI pAyA jAtA hai| dAnAntarAya dAnake grahaNa meM, lAbhAntarAya lAbhake grahaNameM, bhogAnta rAya bhogake grahaNameM, tathA upabhogAntarAya upabhogake grahaNameM nibaddha haiN| vIryAntarAya kevalanAjJAvaraNake samAna ananta dravyoMmeM nibaddha hai // 5 // ye pAMcoM hI prakRtiyAM jIvanibaddha hI haiM, kyoMki, ve ghAtiyA karma haiN| kintu unake dvArA ghAte jAnevAle jIvaguNoMkA jJApana karAne ke liye isa gAthAkI prarUpaNA kI gaI hai / dAna meM vighna karanevAlA dAnAntarAya, lAbhameM vighna karanevAlA lAbhAnta rAya, bhogameM vighna karanevAlA bhogAntarAya, aura upabhogameM vighna karanevAlA upabhogAntarAya hai| grahaNa zabdakA artha upabhogagrahaNa hai, isa kAraNa isakA pratyekake sAtha sambandha karanA caahiye| jisa prakAra kevalajJAnAvaraNIyakI ananta dravyoMmeM nibaddhatAkI prarUpaNA kI gaI hai, usI prakAra vIryAntarAyakI bhI prarUpaNA karanI cAhiye, kyoMki, jIvase bhinna dravyakA Azraya karake vIryakI pravRtti dekhI jAtI hai| isa prakAra isa anuyogadvArameM itanI hI prarUpaNA kI gaI hai, kyoMki, zeSa ananta padArthaviSayaka nibandhanake upadezakA abhAva hai| isa prakAra nibandhana anuyogadvAra samApta huaa| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 pakka mANuyogaddAra jayau bhuvaNekkatilao tihuvaNakalikalusa dhuvaNavAvAro / saMtiyaro saMtijiNo pakkamaaNuyogakattAro // 1 // tattha pakkameta aNuyogaddArassa thovatthaparUvaNe kIramANe apayadatthaNirAkaraNaduvAreNa payadatyaparUvaNaTTha Nikkhevo kIrade / taM jahA - NAmapakkamo, ThavaNapakkamo, Goatramo, khettapakkamo, kAlapakkamo, bhAvapakkamo cedi chavviho pakkamo / NAma-ThavaNaM gadaM / davvapakkamo duviho Agama-NoAgamadavvapakkamabheeNa / Agamavvapakkama pakkamANuogaddArajANago aNuvajutto / NoAgamadavvapakkamo tiviho jANugasarIra bhaviya tavvadirittabhedeNa / jANugasarIra-bhaviyaM gadaM / tavvadiripakkamo duviho - kammapakkamo Nokammapakkamo cedi / tattha kammapakkamo aTThaviho / uttarraat tiviho- sacitta-acitta - missabheena / assANaM hatthINaM pakkamo sacittapakkamo NAma / hiraNNa-suvaNNAdINaM pakkamo acittapakkamo NAma / sAbhArANaM hatthI assANaM vA pakkamo mistapakkamo NAma / khettapakkamo tiviho - uDDhalogaearer adhologapakkamo tiriyalogapakkamo cedi / ettha Adheye AdhArovayAreNa tatthaTTiyajIvANaM uDDhAdhotiriyalogo tti saNNA, aNNahA tiSNaM logANaM zAntike lokake eka mAtra tilaka svarUpa, tIna lokake zatrubhUta pApa- mailake dhone meM vyApRta, karanevAle aura prakrama anuyoga ke kartA aise zAntinAtha jinendra jayavanta hoveM // 1 // prakrama isa anuyogadvArake stoka arthoMkI prarUpaNA karate samaya aprakRta arthake nirAkaraNa dvArA prakRta arthakI prarUpaNA karaneke liye nikSepa kiyA jAtA hai / vaha isa prakAra hai- nAmaprakrama, sthApanAprakrama, dravyaprakrama, kSetraprakrama, kAlaprakrama aura bhAvaprakrama; isa prakAra prakrama chaha prakArakA hai / inameM nAmaprakrama aura sthApanAprakrama avagata haiM / dravyaprakrama Agamadravyaprakrama aura noAgamadravyaprakramake bhedase do prakArakA hai / unameM prakrama anuyogadvArakA jJAyaka upayoga rahita jIva Agamadravyaprakrama haiM / noAgamadravyaprakrama jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai / inameM se jJAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravyaprakrama avagata haiM / tadvyatirikta noAgamadravyaprakrama karmaprakrama aura nokarmaprakramake bhedase do prakArakA hai / unameM karmaprakrama ATha prakArakA hai / nokarmaprakrama sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai / azvoM aura hAthiyoMkA prakrama sacittaprakrama, hiraNya aura suvarNa AdikoMkA prakrama acittaprakrama, tathA AbharaNa sahita hAthiyoM va azvoMkA prakrama mizraprakrama kahalAtA hai / kSetraprakrama Urdhvalokaprakrama, adholokaprakrama aura tiryaglokaprakramake bhedase tIna prakArakA hai / yahAM Adheya meM AdhArakA upacAra karanese una lokoMmeM sthita jIvoMkI Urdhvaloka, adholoka aura tApratI ' thovatta ( ttha ) yaparUvaNe' iti pAThaH / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma thAvarANaM pakkamANuvavattIdo / samayAvaliyA-khaNa-lava-muhuttAdI kaalpkkmo|| bhAvapakkamo duviho- Agamado NoAgamado c| tattha Agamado pakkamANuogaddArajANao uvajutto / NoAgamado bhAvapakkamo odaiyAdipaMcabhAvA / ettha kammapakkame payadaM / prakrAmatIti prakramaH kArmaNapudgalapracayaH / AdANio ettha bhaNadi- jahA kuMbhAro eyAdo maTTiyapiMDAdo aNeyANi ghaDAdINi uppAdedi tahA itthI puriso NavaMsao thAvaro taso vA jo vA so vA eyavihaM kammaM baMdhidUNa aTThavihaM karedi, akammAdo kammassa uppattivirohAdo ? etto Niggaho kIrade- jadi akampAdo kammuppattI Na hodi to akammAdo tubbhehi saMkappidaegakammuppattI vi Na hodi, kammattaM paDi visesAbhAvAdo / aha kammaiyavaggaNAdo jamegamuppaNNaM taM jai kammaM Na hodi to tatto Na aTThakammAgamuppatI, akammAdo kmmuppttivirohaado| Na ca eyaMteNa kAraNANusAriNA kajjeNa hodavvaM, maTTiyapiMDAdo maTTiApaDaM mottUNa ghaTaghaTI-sarAvAliMjaruTTiyAdINamaNuppattippasaMgAdo / suvaNNAdo suvaNNassa ghaTasseva uppattidasaNAdo kAraNANusAri ceva kajjaM ti Na vottuM juttaM kaDhiNAdo* suvaNNAdo jalaNAdisaMjogeNa suvnnnnjluppttidsnnaado| kiM ca- kAraNaM va Na kajjamuppajjadi, tiryagloka saMjJA hai, kyoMki, isake vinA sthirazIla tIna lokoM kA prakrama bana nahIM sktaa| samaya, AvalI, kSaNa, lava aura muhurta Adikako kAlaprakrama kahA jAtA hai| bhAvaprakrama do prakArakA hai-- AgamabhAvaprakrama aura noaagmbhaavprkrm| unameM prakrama anayogadvArakA jJAyaka upayoga yukta jIva AgamabhAvaprakrama hai| audayika Adika pAMca bhAvoMko noAgamabhAvaprakrama kahA jAtA hai| yahAM karmaprakrama prakRta hai| 'prakrAmatIti prakramaH' isa niruktike anusAra kArmaNa pudgalapracayako prakrama kahA gayA hai| zaMkA-- yahAM zaMkAkAra kahatA hai ki jisa prakAra kumhAra miTTIke eka piNDase aneka ghaTAdikoMko utpanna karatA hai usI prakAra strI, puruSa, napuMsaka, sthAvara, trasa athavA jo koI bhI jIva eka prakArake karmako bAMdhakara use ATha bheda rUpa karatA hai; kyoMki, akarmase karmakI utpattikA virodha hai ? samAdhAna-- isa zaMkAkA nigraha karate haiN| yadi akarmase karmakI utpatti nahIM hotI hai to phira tumhAre dvArA saMkalpita eka karmakI utpatti bhI akarmase nahIM ho sakato, kyoMki, karmatvake ti koI vizeSatA nahIM hai| yadi kahA jAya ki kArmaNa vargaNAse jo eka utpanna haA hai vaha padi karma nahIM hai to phira usase ATha karmoMkI utpatti nahIM ho sakatI; kyoMki, akarmase karmakI utpattikA virodha hai / dUsare kAraNAnusArI hI kArya honA cAhiye, yaha ekAnta niyama bhI nahIM hai; kyoMki, miTIke piNDase miTrIke piNDako choDakara ghaTa, ghaTI, zarAba aliMjara aura uSTikA Adika paryAya vizeSoM kI utpatti na ho sakane kA prasaMga anivArya hogaa| yadi kaho ki suvarNase suvarNake ghaTakI hI utpatti dekhI jAnese kArya kAraNAnusArI hI hotA hai, so aisA kahanA bhI yogya nahIM hai; kyoMki, kaThora suvarNase agni AdikA saMyoga honepara suvarNajalakI utpatti dekhI 0 tApatau 'muhutAdikAlapakka mo , iti paatthH| kApratau ' AgamaNoAgamado' iti pAThaH / 8 kApratI ' akkamAdo 'iti pAThaH / * kA-tA-mapratiSu ' kaDiNAdo , iti pATha / ' | Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paphamANuyogaddAre saMtakajjavAdo savvappaNA kAraNasarUvamAvaNNassa uppattivirohAdo / jadi eyaMteNa Na kAraNANusAri ceva kajjamuppajjadi to muttAdo poggaladavvAdo amuttassa gayaNuppattI hojja, NicceyaNAdo poggaladavvAdo saceyaNassa jIvadavvassa vA uppattI pAvejja / Na ca evaM, thaannuvlNbhaado| tamhALa kAraNANusAriNA kajjeNa hodavvamidi / ettha parihAro vuccade-- hodu NAma keNa vi sarUveNa kajjassa kAraNANusAritaM, Na savvappaNA; uppAda-vaya-TThidilakkhaNANaM jIva-poggala-dhammAdhamma-kAlAgAsadavvANaM sagavaisesiyaguNAviNAbhAvisayalaguNANamapariccAeNa pjjaayNtrgmnndsnnaado| Na ca kammaiyavaggaNAdo kammANi eyaMteNa pudhabhUdANi, NicceyaNatteNa muttabhAveNa poggalatteNa ca taannmeyttuvlNbhaado| Na ca eyaMteNa apudhabhUdANi ceva, NANAvaraNAdipayaDibhedeNa didibhedeNa aNubhAgabhedeNa ca jIvapadesehi aNNoNNANugayatteNa ca bheduvlNbhaado| tado siyA kajjaM kAraNANusAri siyA NANusAri tti siddhaM / asadakaraNAdupAdAnagrahaNAt sarvasambhavAbhAvAt / zavatasya zakyakaraNAt kAraNabhAvAcca satkAryam / / 1 // jAtI hai| isake atirikta, jisa prakAra kAraNa utpanna nahIM hotA hai usI prakAra kArya bhI utpanna nahIM hogA, kyoMki, kArya sarvAtmanA kAraNa rUpa hI rahegA isalie usakI utpattikA virodha hai / zaMkA-- yadi sarvathA kAraNakA anusaraNa karanevAlA hI kArya nahIM hotA hai to phira mUrta pudgala dravyase amUrta AkAzakI utpatti ho jAnI cAhiye, isI prakAra acetana pudgala dravyase sacetana jIva dravyakI bhI utpatti pAyI jAnI cAhiye / parantu aisA sambhava nahIM hai, kyoMki, vaisA pAyA nahIM jaataa| isIliye kArya kAraNAnusArI hI honA cAhiye ? samAdhAna-- yahAM uparyukta zaMkAkA parihAra kahate haiN| kisI vizeSa svarUpase kArya kAraNAnusArI bhale hI ho, parantu vaha sarvAtma svarUpase vaisA sambhava nahIM hai; kyoMki, utpAda vyaya va dhrauvya lakSaNavAle jIva, pudgala, dharma, adharma, kAla aura AkAza dravya apane vizeSa gaNoMke avinAbhAvI samasta guNoMkA parityAga na karake anya paryAyako prApta hote hue dekha jAte haiN| dUsare, karma kArmaNa bargaNAse sarvathA bhinna bhI nahIM haiM, kyoMki, unameM acetanatva, mUrtatva aura paudgalikatva svarUpase kArmaNa vargaNAke sAtha samAnatA pAyI jAtI hai| isI prakAra ve usase sarvathA abhinna bhI nahIM haiM, kyoMki, jJAnAvaraNAdi rUpa prakRtibheda, sthitibheda va anubhAgabhedase tathA jIvapradezoMke sAtha paraspara anugata svarUpase unameM kArmaNa vargaNAse bheda pAyA jAtA hai| isaliye kArya kathaMcit kAraNAnusArI hai aura kathaMcit vaha tadanusArI nahIM bhI hai, yaha siddha hai| zaMkA-- cUMki asat kArya kiyA nahIM jA sakatA hai, upAdAnoMke sAtha kAryakA sambandha rahatA hai, kisI eka kAraNase sabhI kAryoMkI utpatti sambhava nahIM hai, samartha kAraNake dvArA zakya kArya hI kiyA jAtA hai, tathA kArya kAraNasvarUpa hI hai-- usase bhinna sambhava nahIM hai; ataeva ina hetuoMke dvArA kAraNavyApArase pUrva bhI kArya sat hI hai, yaha siddha hai // 1 // 4 kAprato 'taM jahA ' iti paatth|| * sAMkhyakArikA 9. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ) chavakhaMDAgame saMtakammaM idi ke vibhati / edaM pi Na jujjade / kudo ? eyaMteNa saMte kattAravAvArassa vihalattappasaMgAdo, uvAyANaggahaNANuvavattIdo, savvahA saMtassa saMbhavavirohAdo, savvahA vizeSArtha -- sAMkhyamatameM pradhAnakI siddhimeM upayogI honese satkAryavAdako svIkAra kiyA gayA hai | kAryako sat siddha karaneke liye uparyukta kArikAmeM nimna hetu diye gaye haiM-( 1 yadi kAraNavyApArake pUrva meM kAryako sat hI svIkAra kiyA jAya to usakA utpanna honA zakya nahIM hai, jaise kharaviSANa / ata eva kAraNavyApArake pUrva meM bhI kAryako sat hI svIkAra karanA cAhiye / kAraNake dvArA kevala usakI abhivyakti kI jAtI hai jo ucita hI hai / jaise tiloMmeM taila jaba pahile se hI sat hai tabhI vaha kolhU Adike dvArA nikAlA jA sakatA hai, vAlukAmeMse tailakA nikAlA jAnA kisI prakAra bhI zakya nahIM hai / ( dUsarA hetu 'upAdAnagrahaNa' diyA gayA hai -- upAdAnagrahaNakA artha hai kAraNoMse kAryakA sambandha | arthAt kAraNa kArya se sambaddha ho karake hI usakA utpAdaka ho sakatA hai, na ki asambaddha raha kara | aura vaha sambaddha cUMki asat kAryake sAtha sambhava nahIM hai, ataeva kAraNavyApArase pUrva meM bhI kAryako sat hI svIkAra karanA cAhiye / ( 3 ) yadi kahA jAya ki kAraNa asambaddha hI kAryako utpanna kara sakate haiM, ataH isake liye kAryako sat mAnanA Avazyaka nahIM hai; so yaha kahanA bhI ucita nahIM hai, kyoMki, vaisA mAnanepara jisa prakAra miTTI ke dvArA apanese asambaddha ghaTa kArya kiyA jAtA hai usI prakAra asambaddhatvakI samAnatA honese ghaTake samAna paTa Adika kArya bhI usake dvArA utpanna kiye jA sakate haiM / isa prakAra eka hI kisI kAraNase saba kAryoM ke utpanna hone kA prasaMga anivArya hogA / parantu aisA cUMki sambhava nahIM hai, ataeva yaha svIkAra karanA cAhiye ki sambaddha kAraNa sambaddha kAryako hI utpanna karatA hai, na ki asambaddhako / isa prakAra yaha tIsarA hetu dekara satkArya siddha kiyA gayA hai| ) yahAM zaMkA kI jA sakatI hai ki asambaddha rahakara bhI vahI kArya utpanna kiyA jA sakatA hai jisake utpanna karane meM kAraNa samartha hai / isIliye sarvasambhavakA prasaMga denA ucita nahIM hai / isake uttara meM 'zaktasya zakyakaraNAt' yaha caturtha hetu diyA gayA hai / usakA abhiprAya hai ki zakta kAraNa zakya kAryako hI karatA hai| yahAM prazna upasthita hotA hai ki kAraNameM rahanevAlI vaha kAryotpAdanarUpa zakti kyA samasta kAryaviSayaka hai yA zakya kAryaviSayaka hI hai ? yadi ukta zakti samasta kAryaviSayaka svIkAra kI jAtI hai to sabase sabhIke utpanna honekA jo prasaMga diyA gayA hai vaha tadavastha hI rahegA / isaliye yadi ukta zaktiko zakya kAryaviSayaka hI svIkAra kiyA jAya to phira svayameva sat kArya siddha ho jAtA hai, kyoMki, avidyamAna zakya kArya meM tadviSayaka zaktikI sambhAvanA hI nahIM rahatI / ataeva kArya sat hI hai / ( 5 ) sat kAryako siddha karaneke liye antima hetu 'kAraNabhAva diyA gayA hai / usakA abhiprAya yaha hai ki. kArya cUMki kAraNAtmaka hai, ataeva jaba kAraNa sat hai to usase abhinna kArya kaise asat ho sakatA hai ? nahIM ho sakatA / ataH kArya kAraNavyApArake pUrva bhI sat hI rahatA hai / yaha sAMkhyoMkA abhimata hai / Age vIrasena svAmI svayaM isa abhiprAyakA nirAsa karanevAle haiM / " samAdhAna -- isa prakAra kinhI kapila AdikA kahanA hai jo yogya nahIM hai| kAraNa ki kAryako sarvathA sat mAnanepara kartAke vyApArake niSphala honekA prasaMga AtA hai / isI prakAra sarvathA kAryake sat honepara upAdAnakA grahaNa bhI nahIM banatA, sarvathA sat kAryakI utpattikA virodha hai, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre saMtakajjavAdaNirAso ( 19 saMte kjj-kaarnnbhaavaannuvvttiido| kiM ca-- vippaDisehAdo Na saMtassa uppttii| jadi atthi, kadhaM tassuppattI? aha uppajjai, kadhaM tassa atthittamidi / ki ca- Niccapakkhe Na kAraNaM kajjaM vA atthi, NivvigappabhAveNa pAgabhAvapaddhasAbhAvavirahie tdnnuvvttiido| AvibbhAvo uppAdo, tirobhAvo viNAso tti Na vottuM juttaM, Niccassa atthassa doNNaM majjhe egamhi ceva bhAve avaTTiyassa aNAheAdisayatteNa avatthaMtarasaMkaMtivajjiyassa dubbhaavvirohaado| vuttaM ca-- nityatvaikAntapakSe'pi vikriyA nopapadyate / prAgeva kArakAbhAvaH kva pramANaM kva tatphalaM 0 / / 2 / / kAryake sarvathA sat honepara kArya-kAraNabhAva hI ghaTita nahIM hotaa| isake atirikta asaMgata honese sat kAryakI utpatti sambhava nahIM hai; kyoMki, yadi kArya kAraNavyApArake pUrva meM bhI vidyamAna hai to phira usakI utpatti kaise ho sakatI hai ? aura yadi vaha kAraNavyApArase utpanna hotA hai to phira usakA pUrvameM vidyamAna rahanA kaise saMgata kahA jAvegA ? aura bhI- nitya pakSameM kAraNa aura kAryakA astitva hI sambhava nahIM hai, kyoMki, usa avasthAmeM nirvikalpa honeke kAraNa prAgabhAva aura pradhvaMsAbhAvase rahita arthameM kArya-kAraNabhAva bana nahIM sktaa| yadi kahA jAya ki AvirbhAvakA nAma utpAda aura tirobhAvakA nAma vinAza hai, to yaha bhI kahanA yogya nahIM hai; kyoMki, ina donoMmeM se kisI eka hI avasthA meM rahanevAle nitya padArthakA anAdheyAtizaya ( vizeSatA rahita ) honese cUMki avasthAntarameM saMkramaNa sambhava nahIM hai, ataeva usameM AvirbhAva evaM tirobhAva rUpa do avasthAoMke rahanekA virodha hai, arthAt kUTastha nitya honese yadi vaha tirobhUta hai to tirobhUta hI sadA rahegA, aura yadi AvirbhUta hai to sadA AvirbhUta hI rhegaa| kahA bhI hai-- nitya ekAnta pakSameM bhI pUrva avasthA ( mRtpiNDAdi ) ke parityAgarUpa aura uttara avasthA ( ghaTAdi ) ke grahaNa rUpa vikriyA ghaTita nahIM hotI, ata: kAryotpattike pUrva meM hI kartA Adi kArakoMkA abhAva rhegaa| aura jaba kAraka hI na raheMge taba bhalA phira pramANa ( pramRti kriyAkA atizaya sAdhaka ) aura usake phala ( ajJAnanivRtti ) kI sambhAvanA kaise kI jA sakatI hai ? arthAt unakA bhI abhAva rahegA // 2 // vizeSArtha-- sAMkhya matameM cetana puruSako kUTastha nitya svIkAra kiyA gayA hai| isa matakA nirAkaraNa karaneke liye ukta kArikAkA avatAra huA hai / usakA abhiprAya yaha hai ki puruSako sarvathA nitya mAnA jAtA hai to vaha vikAra rahita honese cetanA rUpa kriyAkA kartA bhI nahIM ho sakatA, kyoMki, usa avasthAmeM kAraka (kumbhakArAdi ) athavA jJApaka ( pramAtA ) hetuoMkA vyApAra asambhava hai| athavA yadi kAraka va jJApaka hetuoMkA vyApAra svIkAra kiyA jAtA hai to phira pUrva svabhAva ( akAraka athavA apramAtA ) kA parityAga karake uttara svabhAva (utpatti athavA kriyAkA kartRtva ) ko grahaNa karaneke kAraNa usakI kUTasthatAkA vighAta hotA hai / ataeva kUTastha nityatAkA pakSa banatA nahIM hai| ___Jain Educationase AmI . 37. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ) chakkhaDAgame saMtakamma yadi satsarvathA kArya puMvannotpattumarhati / pariNAmapraklaptizca nityatvaikAntabAdhinI // 3 // puNyapApakriyA na syAt pretyabhAvaH phalaM* kutaH / / bandhamokSau ca teSAM na yeSAM tvaM nAsi nAyakaH // 4 // sadakaraNAta, upAdAnagrahaNAt, sarvasambhAvAbhAvAt, zaktasya zakyakaraNAt, kAraNabhAvAcca asaMtaM ceva kajjamuppajjadi tti ke vi bhnnNti| taNNa jujjade, visesasarUveNeva sAmaNNasarUveNa vi asaMte buddhivisayamaikkate vayaNagoyaramullaMghiya dvidkaarnnklaavvaavaarvirohaado| avirohe vA, maTTiyapiMDAdo ghaDo vva gaddahasiMgaM pi uppajjejja, asaMtaM paDi yadi kArya sarvathA sat hai to vaha puruSake samAna utpanna nahIM ho sktaa| aura pariNAmakI kalpanA nityatvarUpa ekAnta pakSakI vighAtaka hai / / 3 / / vizeSArtha-- abhiprAya yaha hai ki yadi kAryako sarvathA sat hI svIkAra kiyA jAtA hai to jaise sAMkhya matameM puruSakI utpatti nahIM mAnI gaI hai vaise hI puruSake samAna sarvathA sat honese prakRtise mahAn va ahaMkArAdikI bhI anutpattikA anivArya prasaMga AtA hai, jo unheM abhISTa nahIM hai| isa prasaMgako TAlane ke liye yadi kahA jAya ki yathArthameM na koI kArya utpanna hotA hai aura na naSTa hI hotA hai| kintu jisa prakAra kachavA apane vidyamAna aMgoMko kabhI bAhira nikAlatA hai aura kabhI bhItara chupA letA hai, isI prakAra pUrva meM vidyamAna mahAn va ahaMkArAdikA pradhAnase AvirbhAva mAtra hotA hai| isa prakArake AvirbhAva va tirobhAvarUpa pariNAmako choDakara kArya-kAraNabhAva vAstava meM hai hI nhiiN| so isa kathanako asaMgata batalAte hue uttarameM yahAM kahA gayA hai ki pUrvasvabhAva ( tirobhUta avasthA ) ke nAza aura uttarasvabhAva ( AvirbhUta avasthA ) ke utpanna hone kA nAma hI to pariNAma hai| phira bhalA aise pariNAmakI kalpanA karane para nityatvarUpa ekAnta pakSa meM kaise bAdhA na upasthita hogI? avazya hogii| isake atirikta sarvathA nityatvakI pratijJAmeM mana, vacana va kAyakI zubha pravRttirUpa puNya kriyA tathA unakI azubha pravRttirUpa pApa kriyA bhI nahIM bana sktii| ata eva puNya va pApakA abhAva honepara janmAntaraprAptirUpa pratyabhAva tathA sukha va duHkhake anabhavanarUpa pUNya evaM pApakA phala bhI kahAMse hogA? nahIM ho sakegA / isaliye he bhagavan ! jina ekAntavAdiyoMke Apa netA nahIM haiM unake matameM bandha va mokSakI vyavasthA bhI nahIM bana sakatI // 4 // aba sat kAryake kiye na jA sakanese upAdAnoMkA grahaNa hone se, sabase sabakI utpattikA abhAva honese, zakta kAraNa dvArA zakya kAryake hI kiye jAnese tathA kAraNabhAva honese asat hI kArya utpanna hotA hai; aisA kaNAda ( vaizeSikadarzanake kartA ) aura gautama ( nyAyadarzanake kartA ) Adi kitane hI RSi kahate haiM vaha bhI yogya nahIM hai, kyoMki, kArya jaise vizeSa ( ghaTAdi AkAra ) svarUpase asat hai vaise hI yadi use sAmAnya ( mRttikA Adi ) svarUpase bhI asat svIkAra kiyA jAya to aisA kArya na to buddhikA hI viSaya ho sakatA hai aura na vacanakA bhI / ata eva buddhi va vacanake aviSayabhUta aise kAryake liye sthita kAraNakalApake vyApAra kA virodha AtA hai| aura yadi virodha na mAnA jAya to phira jaise miTTIke piNDase ghaTa utpanna hotA hai vaise hI usase gadhekA sIga bhI utpanna ho jAnA cAhiye, kyoki, asattvakI 4 A mI 39. * kApratI 'pratya mAvaphalaM' iti paattH| A mI 40. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre asaMtakajjavAdaNirAso visesaabhaavaado| ki ca -jadi piMDe asaMto ghaDo samuppajjai to vAluvAdo vi taduppattI hodu, asaMtaM paDi visesaabhaavaado| kiM ca-idaM ceva edassa kAraNaM, Na aNNamidi evaM pi Na jujjade; nniyaamyaabhaavaado| bhAve vA, kAraNe kajjassa atthittaM mottUNa kovaro NiyAmayo hojja ? Na sahAvo NiyAmao, kajjuppattIe puvaM kajjassahAvassa* abhaavaado| Na cAsaMto* asaMtassa NiyAmayo hodi, aippsNgaado| kiM ca-piMDe ghaDo vva tihuvaNamuppajjau, asaMtaM paDi bhedaabhaavaado| Na ca evaM, primiykjjuppttidsnnaado| kiM ca-samattho vi kuMbhAro maTTiyapiDe ghaDaM va paDaM phiNNa uppAdedi, visesAbhAvAdo ? visesabhAve vA sagasattaM mottUNa kovaro viseso hojja ? vuttaM ca-- yadyasatsarvathA kArya tanmAjani khapuSpavat / / mopAdAnaniyAmo bhUnmAzvAsaH kAryajanmani / / 5 / / apekSA donoMmeM koI vizeSatA nahIM hai / dUsare, yadi mRtpiNDameM avidyamAna ghaTa usase utpanna hotA hai to vaha mRtpiNDake samAna vAluse bhI kyoM na utpanna ho jAve ? avazya hI utpanna ho jAnA cAhiye, kyoMki, asattvakI apekSA koI vizeSatA nahIM hai / ( arthAt jaise vaha mRtpiNDameM avidyamAna hai vaise hI vaha vAlumeM bhI avidyamAna hai / phira kyA kAraNa hai ki vaha mRtpiNDase to utpanna hotA hai aura vAluse nahIM utpanna hotA ? ata eva mAnanA cAhiye ki ghaTa mRtpiNDameM vyaktirUpase avidyamAna hokara bhI zaktirUpase vidyamAna hai, kintu vAlumeM vaha zaktirUpase bhI vidyamAna nahIM: ataeva vaha jaise matpiNDase utpanna hotA hai vaise vAlase utpanna nahIM ho sktaa|) aura bhI-kAryako sarvathA asat mAnanepara yahI isakA kAraNa hai, anya nahIM hai; yaha bhI ghaTita nahIM hotA, kyoMki, isakA koI niyAmaka nahIM hai / aura yadi koI niyAmaka hai bhI, to vaha kAraNameM kAryake astitvako chor3akara dUsarA bhalA kaunasA niyAmaka ho sakatA hai ? yadi kaho ki svabhAva niyAmaka hai to yaha bhI sambhava nahIM hai kyoMki, kAryotpattike pUrva meM kAryake svabhAvakA abhAva hai / aura eka asat kucha dUsare asatkA niyAmaka ho nahIM sakatA, kyoMki, vaisA honepara atiprasaMga AtA hai / isake atirikta-mRtpiNDameM jaise ghaTa utpanna hotA hai vaise hI usase tInoM loka bhI upatnna ho jAne cAhiye ; kyoMki, asattvakI apekSA inameM koI bheda bhI nahIM hai / parantu aisA sambhava nahIM hai, kyoMki, paramita kAryakI utpatti dekhI jAtI hai / isake sivAya samartha bhI kumhAra mRtpiNDameM jaise ghaTako utpanna karatA hai vaise paTako kyoM nahIM utpanna karatA, kyoMki, kisI bhI vizeSatAkA yahAM abhAva hai / athavA yadi koI vizeSatA hai, to vaha apane astitvako chor3akara aura dUsarI kyA ho sakatI hai ? kahA bhI hai-- yadi kArya sarvathA (paryAyake samAna dravyase bhI asat hai to vaha AkAzakusumake samAna utpanna hI nahIM ho sktaa| isake atirikta vaisI avasthAmeM ghaTakA upAdAna miTTI hai, tantu nahIM hai, isa prakArakA upAdAnaniyama bhI nahIM bana skegaa| isIliye amuka kArya amuka kAraNase utpanna hotA hai, amukase tahIM; isa prakArakA koI bhI AzvAsana kAryakI utpattimeM nahIM ho sakatA / / 5 / / tAprato 'kajjassa sahAvassa' iti paatthH| mapratipATho'yam / kA-tApratyoH 'NavAsaMto' iti pAThaH / * A. mI. 42. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM kiM ca- Na NiccAdo kAraNakalAvAdI asaMtassa kajjamuppajjai, Niccassa aAyA disayassa pamANagoyaramaivakaMtassa aNahilappassa asaMtassa kAraNattavirohAdo / Na kameNa kuNadi, Niccammi kamAbhAvAdo / bhAve vA, aNiccaM hojja; avatthAdo avatthaMtaraM gayassa NiccattavirohAdo / Na ca akkameNa kuNadi, ega Na ca akajjaM kAraNa samae samuppA dasayalakajjassa bidiyasamae asaMtappasaMgAdo / matthitamalliyai, pamANavisayamaikkaMtassa atthittavirohAdo / Naca aNiccAdo kAraNAdo asaMtaM kajjamuppajjadi, aTThiyasta kAraNattavirohAdo / Na tAva uppajjamANamuppAdedi, egasamae ceva svvkjjaannmuppttippsNgaado| Na ca evaM, bidiyasamae savvakajjassa annuvlddhippsNgaado| Na ca uppaNNamuppAdedi, aNavaTTiyassa dusamayaavaTThANa virohaado| Na ca NaTThaM kajja muppAdedi, abhAvassa sayalasattivirahiyassa aura bhI - nitya kAraNakalApase to asat kAryakI utpatti sambhava nahIM hai, kyoMki, sarvathA nitya vastu anAdheyAtizaya honese na pramANakI viSaya ho sakatI hai aura na vacanakI bhI viSaya ho sakatI hai / isa prakAra asat honese ( gadheke sIMga ke samAna ) usase kAraNatAkA virodha hai | ( itanepara bhI yadi use kAraNa svIkAra kiyA jAtA hai to yaha bhI prazna upasthita hotA hai ki vivakSita kAraNa kyA kramase kAryako karatA hai yA akramase ? ) kramase to vaha kAryako kara nahIM sakatA, kyoMki, nityameM kramakI sambhAvanA hI nahIM hai / athavA yadi usameM kramakI sambhA nA hai to phira vaha anityatAko prApta honA cAhiye, kyoMki, eka avasthAse dUsarI avasthAko prApta honepara nityatAkA virodha hai / akramase vaha kAryako karatA hai, yaha dvitIya pakSa bhI yogya nahIM hai; kyoMki, aisA mAnanepara eka samaya meM samasta kAryako utpanna karake dvitIya samaya meM usake asattvakA prasaMga AtA hai| isa prakArase kAryavyApArase rahita kAraNa astitvako prApta nahIM hotA, kyoMki, pramANa ( anumAnAdi ) kA aviSaya honese usake astitvakA virodha hai / anitya kAraNase asat kArya utpanna hotA hai, yaha bauddhAbhimata bhI ThIka nahIM hai; kyoMki, sthiti rahita vastuke kAraNatAkA virodha hai ( yadi sthitise rahita artha bhI kAraNa ho sakatA hai to vaha kyA utpanna hotA huA kAryako utpanna karatA hai, utpanna hokara kAryako utpanna karatA hai, naSTa hokara kAryako utpanna karatA hai, athavA vinaSTa hotA huA kAryako utpanna karatA hai ? ) utpanna hotA huA to vaha kAryako utpanna kara nahIM sakatA, kyoMki, isa prakAra se eka samayameM hI samasta kAryoMke utpanna honekA prasaMga AtA hai / parantu aisA sambhava nahIM hai, kyoMki, vaisA honepara dvitIya samaya meM samasta kAryoMkI anupalabdhikA prasaMga prApta hotA hai / utpanna hokara vaha kAryako utpanna karatA hai, yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai; kyoMki, avasthAnase rahita usakA do samayoMmeM rahanekA virodha hai / naSTa ho karake vaha kAryako utpanna karatA hai, yaha bhI sambhava nahIM hai; kyoMki, naSTa honepara abhAva svarUpako prApta hue usake samasta zaktiyoMse rahita honeke kAraNa kAryako utpanna karanekA virodha 4 kApratI sayassa iti pAThaH / , Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre sattabhaMgaparUbaNA ( 23 kjjuppaaynnttvirohaado| avirohe vA, sasasiMgAdo vi sasI samuppajjejja, abhAvaM paDi visesaabhaavaado| Na ca viNassaMtamuppAdedi, viNaTThAviNaTubhAve mottUNa viNassaMtabhAvassa taijjassa aNuvalaMbhAdo / tado NAsaMtaM pi kajjamuppajjadi / gobhayasarUvaM kajjamuppajjai, virohAdo ubhayapakkhadosappasaMgAdo vA / NANubhayapakkho vi, NIrUvassa uppttivirohaado| Na ca kajjAbhAvo, uvalabbhamANassa abhaavvirohaado| tado siyA sataM, siyA asaMtaM, siyA avattavvaM, siyA saMtaM ca asaMtaM ca, siyA saMtaM ca avattavvaM ca, siyA asaMtaM ca avattavvaM ca, siyA saMtaM ca asaMtaM ca avattavvaM ca kajjamuppajjadi tti picchao kAyavvo; aNNahA puvvuttdosppsNgaado| edesi bhaMgANamattho vuccade / taM jahA-kajjaM siyA sNtmuppjjdi| poggalabhAveNa maTTiyAdivaMjaNapajjAehi ya saMtassa davvassa ghaDapajjAeNa uppattidasaNAdo / siyA asaMtamuppajjai, piMDAgAreNa NaTusta poggaladavvassa ghaDabhAveNa utpattidasaNAdo / siyA avattavvaM kajjamuppajjai, poggaladavvassa atyapajjAehi vayagavisayamaikkaMtassa ghaDabhAveNuppattidasaNAdo, vihi-- paDisehadhammANaM sagasarUvApariccAega aNNoNNANugayattAdo jaccaMtarahai / aura yadi isa virodhako nahIM mAnA jAtA hai, to phira kharagozake sIMgase bhI candramA utpanna ho jAnA cAhiye, kyoMki, abhAvakI apekSA unameM koI vizeSatA nahIM hai| vinaSTa hotA huA vaha kAryako utpanna karatA hai, yaha pakSa bhI asaMgata hai; kyoMki, vinaSTa aura avinaSTa padArthoMko chor3akara tIsarA koI vinazyamAna padArtha pAyA nahIM jaataa| isa kAraNa sat kAryake samAna asat kArya bhI utpanna nahIM ho sakatA hai| yadi kahA jAya ki ubhaya ( sat-asat ) svarUpa kArya utpanna hotA hai, so yaha bhI sambhava nahIM hai; kyoMki, usameM virodha AtA hai / athavA, ubhaya pakSameM diye gaye doSokA prasaMga anivArya hogA / anubhava ( na sat na asat ) pakSa bhI nahIM banatA, kyoMki, vaisI avasthA meM niHsvarUpa honese usakI utpattikA virodha hai / yadi kAryakA hI abhAva svIkAra kiyA jAya to yaha bhI anacita hogA, kyoMki, jo pratyakSAdise upalabhyamAna hai usakA abhAva mAnane meM virodha AtA hai / isa kAraNa kathaMcit sat, kathaMcit asat kathaMcit avaktavya, kathaMcit sat va asat, kathaMcit sat va avaktavya, kathaMcit asata va avaktavya, tathA kathaMcit sat va asat aura avaktavya kArya utpanna hotA hai aisA nizcaya karanA cAhiye ; kyoMki, isake binA ekAnta pakSoMmeM diye gaye pUrvokta doSoMkA prasaMga anivArya hai| ___ ina bhaMgoM kA artha kahate haiM / vaha isa prakAra hai-kArya kathaMcit sat utpanna hotA hai| kyoMki, pudgala svarUpase aura mRttikA Adi vyaJjana paryAyarUpase bhI sat dravyakI ghaTa paryAya svarUpase utpatti dekhI jAtI hai / kathaMcit vaha asat utpanna hotA hai, kyoMki, piNDarUpa AkArase naSTa hue pudgala dravyako ghaTa svarUpase utpatti dekhI jAtI hai / kathaMcit avaktavya kArya utpanna hotA hai, kyoMki, artha paryAyoM ko apekSA vacanake aviSayabhUta pudgala dravyakIghaTa svarUpase utpatti dekhI jAtI hai, athavA apane svarUpako na chor3akara parasparameM anugata honese jAtyantara bhAvako prApta hue vidhi-pratiSedha dharmoko kahanevAle zabdakA abhAva hai, isaliye bhI kArya avaktavya utpanna hotA hai| .. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ) chakkhaMDAgame saMtakamma mAvaNNANaM paduppAyaNasaddAbhAvAdo vA / kudo jaccaMtarattaM ? saMjoga-samavAehi viNA annnnonnnnaannugyttaado| ko saMjogo ? pudhappasiddhANaM melaNaM saMjogo / ko samavAo? egatteNa ajuvasiddhANaM melaNaM / Na vihippaDisehANaM saMjogo, pudhappasiddhIe abhaavaado| Na samavAo vi, sAmaNNasarUveNa savvakAlamaNNoNNAjahAvuttIe dvidANa sNbNdhaannuvvttiido| Na ca eyaMteNa duvihasaMbaMdhAbhAvo, vihi-ppaDisehavisesaM paDucca tdubhysNbNdhuvlNbhaado| Na ca vihi-ppaDisehANaM pudhabhAvo Natthi, bhiNNapaccayagejjhateNa pudhabhUdadavvAvaTThANeNa ca tduvlNbhaado| tado siddhaM jaccaMtarattaM / siyA saMtamasaMtaM ca uppajjadi NegamaNayAvalaMbaNeNa / ko Negamo? yadasti na tadvayamatilaMdhya vartata iti naikagamo naigmH| siyA saMtaM ca avattavvaM ca avattavveNa saha vihidhmmppnnaae| evaM NegamaNayamassidUNa dvidasesabhaMgANaM pi attho vattavyo / Na ca zaMkA-- jAtyantaratA kyoM hai ? samAdhAna-- kAraNa ki ve vidhi-pratiSedha dharma saMyoga va samavAyake vinA parasparameM anugata haiN| zaMkA-- saMyoga kise kahate haiM ? samAdhAna-- pRthak prasiddha padArthoM meM melako saMyoga kahate haiN| zaMkA-- samavAya kise kahate haiM ? samAdhAna-- ayutasiddha padArthoMkA eka rUpase milanekA nAma samavAya hai / vidhi aura pratiSedha dharmoMkA saMyoga to saMbhava nahIM hai, kyoMki, unameM pRthasiddhatvakA abhAva hai| samavAyakI bhI sambhAvanA nahIM haiM, kyoMki, sAmAnya svarUpase saba kAlameM paraspara ajahat vRttise sthita ukta donoM dharmokA sambandha nahIM bana sktaa| aura ekAntataH ina do prakArake sambandhoMkA abhAva ho, aisA bhI nahIM hai; kyoMki, vidhi-pratiSedhavizeSakI apekSA ve donoM sambandha pAye jAte haiN| vidhi va pratiSedha dharmoke bhinnatA nahIM ho, yaha bhI bAta nahIM hai, kyoMki, bhinna pratyaya dvArA grAhya honese tathA pRthagbhUta dravyoMmeM rahanese uname bhinnatA pAyI jAtI hai| isaliye unameM jAtyantaratva siddha hai| naigama nayakI apekSA kathaMcit sat va asat kArya utpanna hotA hai| zaMkA- naigama naya kise kahate haiM ? samAdhAna-- 'jo vidyamAna hai vaha bheda va abheda ina donoMkA ullaMghana karake nahIM rahatA' isa kAraNa jo una donoMmeMse kisI ekako viSaya na karake vivakSAbhedase donoMko hI viSaya karatA hai vaha naigama naya kahA jAtA hai / avaktavyake sAtha vidhi dharmakI pradhAnatAse kArya kathaMcit sat va avaktavya utpanna hotA hai| isI prakAra naigama nayakA Azraya karake sthita zeSa bhaMgoMke bhI arthakA kathana karanA cAhiye / / 4 tApratI 'vihipaDisehaNaM ' iti pAThaH / * kApratI 'viviha' iti paatth:| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NibaMdhaNANuyogaddAre khaNakkhaittaNirAso ( 25 etya puvvuttadosA saMbhavaMti, eyaMtavisayANaM dosANamaNeyaMte sNbhvvirohaado| ko aNeyaMto NAma? jccNtrttN| uppattI NAma Na parado, annvtthaapsNgaado| Na sado, asaMtassa kaarnnttaannuvvttiido| dosai ca savvatthANaM sattaM, tado NiccA savvatthA tti patthi kajjuppattI? Na esa doso, pamANagoyaramaikkaMtassa Niccatthassa atthittvirohaado| Niccattho pamANavisayamaikkato, akkameNa kameNa vA tattha kamma-kattArapajjAyANamabhAvAdo, bhAve ca anniccttppsNgaado| Na ca kajjaM parado ceva uppajjadi sado vA, davva-khetta-kAla-bhAve paDucca uppjjmaannkjjuvlNbhaado| Na ca pamANeNa visaIkayattho pamANapaDikUladAe , avagayaappamANattehi viyappAbhAsehi aNNahA kAuM sakkijjadi, avvvtthaapsNgaado| vatthuviNAso Na parado hodi, pasajja-pajjudAsalakkhaNaabhAvANamaNehito uppatti yahAM pUrvokta ( sat va asat ekAnta pakSameM diye gaye ) doSoMkI bhI sambhAvanA nahIM hai, kyoMki, ekAntako viSaya karanevAle doSoMkI anekAntake viSayameM sambhAvanA nahIM hai / zaMkA-- anekAnta kise kahate haiM ? samAdhAna-- jAtyantarabhAvako anekAnta kahate haiM / zaMkA-- utpatti kisI dUsarese nahIM ho sakatI, kyoMki, aisA honepara anavasthAkA prasaMga AtA hai / ( arthAt vivakSita ghaTAdi kAryoMkI utpatti jisa kisI dUsarese hotI haiM, vaha bhI anya kisI dasarese hI utpanna hogaa| isa prakAra uttarottara kalpanA karanepara vyavasthA nahIM banegI, isaliye anavasthA doSa sambhava hai|) yadi kahA jAya ki kArya kisI dUsarese utpanna na hokara svataH utpanna hotA hai, to yaha bhI sambhava nahIM hai; kyoMki, asat padArthake kAraNatA bana nahIM sktii| aura caMki saba padArthoM kA sattva dekhane meM AtA hai, isIliye samasta padArthoke nitya honese kAryakI utpatti sambhava nahIM hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, nitya padArtha cUMki pramANagocara nahIM hai, arthAt pratyakSa va anumAnAdi kisI bhI pramANase siddha nahIM hai, ata eva usake astitvakA virodha hai| nitya artha pramANakA viSaya nahIM hai, kyoMki, yugapat athavA kramase usameM karma va kartA rUpa paryAyoMkA abhAva hai| aura yadi unakA sadbhAva hai to phira usake anitya honekA prasaMga AtA hai| isake atirikta kArya parase hI utpanna hotA ho athavA svataH hI utpanna hotA ho, yaha bAta bhI nahIM hai; kyoMki, dravya, kSetra, kAla aura bhAvakA Azraya karake utpanna honevAlA kArya pAyA jAtA hai / dUsare, pramANake pratikUla honese jinakI apramANatA jJAta ho cukI hai aise vikalpAbhAsoM ( parata: utpanna haiM yA svataH utpanna haiM, ityAdi ) ke dvArA pramANase viSaya kiyA gayA padArtha anyathA karaneke liye zakya nahIM hai, kyoMki, isa prakArase avyavasthAkA prasaMga AtA hai| zaMkA-- vastukA vinAza parake nimittase nahIM hotA hai, kyoMki, prasajya va paryudAsarUpa 4 kApratI ' paDikuladAe' iti pATha: / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM virohAdo / tado Niraheuo viNAso / vRttaM ca bhAste0 - jAtireva hi bhAvAnAM nirodhe heturiSyate / yo jAtazca na ca dhvasto nazyet pazcAt sa kena : 1 / / 6 / / araaNo ca Na kajjamupajjadi, uppaNNuppajjamANehiMto kajjuppattivirohAdo / tado Na kajjamuppajjadi tti ? Na, uppattIe viNA khaNakhaittavirohAdo / Na cANuppaNNaM viNassadi, gaddahasiMgassa vi viNAsappasaMgAdo / Na ca khaNakkhaivatthU atthi, pamANapameyANamabhAvapyasaMgAdo / vRttaM ca kSaNikAntapakSespi pretyabhAvAdyasambhavaH / pratyabhijJAdyabhAvAnna kAryArambhaH kutaH phalam / / 7 / / tado uppAda-TThidi-bhaMgalakkhaNaM savvaM davvaM ti iccheyavvaM / uttaM ca abhAvoMkA dUsaroMse utpanna hone kA virodha hai / isIliye vinAza nirhetuka hai| kahA bhI hai bhASya meMpadArthoMke vinAza meM jAti ( utpatti ) ko hI kAraNa mAnA jAtA hai / parantu jo utpanna hokara bhI naSTa nahIM hotA hai vaha phira pIche Apake yahAM kisake dvArA nAzako prApta hogA ? nahIM ho sakegA / / 6 / / dUsare, kSaNakSayI kAraNase kArya utpanna bhI nahIM ho sakatA hai, kyoMki utpanna athavA utpadyamAna kAraNoM se kAryakI utpattikA virodha hai / isa kAraNa kArya utpanna nahIM hotA / samAdhAna - aisA jo bauddhakA kahanA hai vaha bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, utpatti ke vinA kSaNakSayitvakA virodha hai / padArtha utpanna hue vinA naSTa nahIM ho sakatA; kyoMki, vaisA svIkAra karanepara gadheke sIMgake bhI vinAzakA prasaMga AtA hai / dUsare kSaNakSayI vastukA astitva hI sambhava nahIM haiM, kyoMki, aisA honepara pramANa aura prameya donoMke abhAvakA prasaMga AtA hai / kahA bhI hai kSaNika ekAnta pakSa meM bhI pratyabhijJAna AdikA abhAva honese kAryakA Arambha nahIM ho sakatA, aura jaba kAryakA Arambha nahIM ho sakatA hai taba usake abhAva meM bhalA puNya evaM pApa rUpa phalakI sambhAvanA kahAMse kI jA sakatI hai ? tathA puNya va pApakA abhAva honepara janmAntara rUpa pretyabhAva evaM bandha - mokSAdikA bhI sadbhAva nahIM raha sakatA / / 7 / / vizeSArtha - saba padArtha kSaNakSayI haiM, aisA ekAnta svIkAra karanepara smRti va pratyabhijJAna AdikIM sambhAvanA nahIM kI jA sakatI hai| kAraNa ki smRti pUrvameM anubhava kiye gaye padArtha ke viSaya meM hI hotI hai / parantu jisakA vartamAna meM anubhava kiyA gayA hai vaha to usI kSaNa meM utpanna hone ke sAtha hI naSTa ho cukaa| isa prakAra viSayakA abhAva honese smaraNa jJAna utpanna nahIM ho sakatA / smaraNake abhAva meM pratyabhijJAna bhI asambhava hai, kyoMki, pratyakSa va smaraNa ke kApratI 'bhASye', tAvratau nopalabhyate padamidam / * kApratI 'viNAsapasaMgAdo viiti / ti pATha: / uddhateyaM kArikA kasA pAhuDe 1, A. mI. 41. Jain Education Internal hal227. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre davvassa uppAdAdisarUvattaM (27 ghaTamaulisuvarNArthI nAzotpAdasthitiSvayam / zoka-pramoda-mAdhyasthyaM jano yAti sahetukam / / 8 / / payovrato na dadhyatti na payo'tti dadhivrataH / agorasavato nobhe tasmAttattvaM trayAtmakam // 9 // sAtha nimittase 'yaha vahI devadatta hai, gAyake sadRza gavaya hotA hai ' isa prakAra jo ekatva va sAdRzya Adi viSayaka jJAna utpanna hotA hai use pratyabhijJAna kahA jAtA hai| padArthake sarvathA kSaNika honepara pUrvottara avasthAoMmeM rahanevAle ekatva Adi dharmoke asambhava honese ukta lakSaNavAle pratyabhijJAnakI bhI sambhAvanA nahIM kI jA sakatI hai| isa prakAra smaraNa va pratyabhijJAna Adike tara avasthAoM meM avasthita eka pramAtA AtmAke bhI na raha sakanese kAryakA Arambha nahIM ho sakatA / kAryake abhAvameM usake phala svarUpa puNya-pApa evaM bandha-mokSa Adi bhI nahIM bana skte| ataeva vaha kSaNika ekAnta pakSa grAhya nahIM hai| isaliye saba dravyako utpAda, sthiti ( dhrauvya ) va bhaMga ( vyaya ) svarUpa svIkAra karanA cAhiye / kahA bhI hai-- ghaTa, mukuTa aura suvarNasAmAnyakA abhilASI yaha manuSya kramazaH ghaTake nAza, mukuTake utpAda aura suvarNasAmAnyakI sthiti meM zoka, pramoda evaM mAdhyasthya bhAvako prApta hotA hai / yaha sahetuka hai, akAraNa nahIM hai / / 8 // vizeSArtha- yahAM vastuko utpAda, vyaya va dhrauvya svarUpa siddha karaneke liye nimna prakAra laukika dRNTAnta diyA gayA hai-kalpanA kIjiye ki tIna manuSya kramase suvarNaghaTa, suvarNakA mukuTa evaM suvarNasAmAnyakI abhilASAse kisI vizeSa dUkAnapara jAte haiM / isI samaya dukAnadArake dvArA suvarNaghaTako naSTa karake mukuTakA nirmANa karAnepara unameMse suvarNaghaTakA abhilASI dukhI, mukuTakA abhilASI harSita aura suvarNasAmAnyakA grAhaka harSa-viSAda donoMse hI rahita hokara madhyastha rahatA hai| aba yadi kAryakA vinAza na hotA to ghaTake naSTa honepara tadabhilASI vyaktiko dukhI na honA cAhiye thA / isI prakAra yadi kAryakA utpAda na hotA to mukuTAbhilASI vyaktikA harSita honA asaMgata thaa| niranvaya vinAzake honepara ( dhrauvyake abhAvameM ) suvarNasAmAnyake grAhakakI udAsInatA bhI sthira nahIM raha sakatI thii| parantu cUMki vyavahArameM vaisA dekhA jAtA hai, ataeva dravyako utpAda, vyaya va dhrauvya svarUpa mAnanA hI caahiye| 'maiM kevala dUdhako grahaNa karUMgA' aisA niyama lenevAlA vyakti dahIko nahIM khAtA hai, 'maiM kevala dahI khAUMgA' aisA niyama rakhanevAlA vyakti dadhako nahIM letA hai. tathA / yA meM gorasase bhinna padArthako grahaNa karUMgA ' aisA vrata lenevAlA vyakti dUdha va dahI donoMko hI nahIM khAtA hai| isIliye vastutattva utpAda, vyaya va dhrauvya ina tInoM svarUpa hai // 9 // vizeSArtha- paryAya svarUpase honevAle utpAda va vyayameM na sarvathA bheda hai aura na sarvathA abheda hI hai, kintu ve kathaMcit bhedAbhedako prApta haiM / kAraNa ki dUdhake apane svarUpako chor3akara dahI rUpameM pariNata honepara bhI yadi unameM sarvathA abheda hI svIkAra kiyA jAya to dUdhakA " A. mI. 59. " A. mI. 60 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ) savvaM pivatthu pi vihi-paDisehappayaM ti ghettavvaM, aNNahA kajja-kAraNabhAvavirohAdoM / vRttaM ca- chakkhaMDAgame saMtakammaM na sAmAnyAtmanodeti na vyeti vyaktamanvayAt / vyetyudeti vizeSAt sahaikatrodayAdi sat / / 10 / / bhAvaikAnte padArthAMnAmabhAvAnAmapahnavAt / sarvAtmakamanAdyantamasvarUpamatAvakam niyama karanevAle ke dahIkA grahaNa tathA dahIkA niyama karanevAleke dUdhakA grahaNa karanA anucita ThaharegA / usI prakAra anvaya pratyayake viSayabhUta gorasa sAmAnyase bhI dUdha va dahI rUpa vizeSoMko yadi sarvathA bhinna svIkAra kiyA jAya to gorasa-bhinna bhojanakA niyama karanevAleke una donoMkA tyAga karanA ayuktisaMgata hogA / parantu aisA hai nahIM, ataeva siddha hai ki vastutattva anekAtase anugata hokara utpAda - vyaya - dhrauvya svarUpa hI hai / koI bhI vastu sAmAnya svarUpase na utpanna hotI hai aura na naSTa bhI hotI hai, kyoMki, inameM sAmAnya svarUpase spaSTatayA anvaya dekhA jAtA hai / kintu vahI vizeSa svarUpase naSTa bhI hotI hai aura utpanna bhI hotI hai / he bhagavan ! isa prakAra Apake matameM eka hI vastumeM utpAdAdi tInoM hI eka sAtha rahate haiM / inhIM tInoMse yukta vastuko sat kahA jAtA hai // 10 // vizeSArtha -- pUrvottara paryAyoMmeM rahanevAle sAdhAraNa svabhAvakA nAma sAmAnya hai, jaise suvarNase uttarottara honevAlI kaTaka va kuNDalAdi rUpa paryAyoMmeM suvarNasAmAnya / isakI apekSA vastukA utpAda va vinAza sambhava nahIM hai, kyoMki, kaTakarUpa paryAyakA nAza hokara kuNDala rUpa paryAya ke utpanna honepara bhI 'yaha vahI suvarNa hai jisake pahile kaTaka banavAye gaye the ' aisA anvaya pratyaya pAyA jAtA hai| utpAda va vinAza kevala vizeSa (paryAya) kI apekSA hotA hai / yadi kaTaka va kuNDala rUpa AkArake samAna suvarNadravyakA bhI vinAza va utpAda huA to una donoMmeM samAna rUpase suvarNatvakA bodha nahIM ho sakatA thA / parantu hotA avazya hai, ataH siddha hai ki sAmAnya svarUpase vastu utpAda-vyayase rahita hokara kathaMcit nitya aura vahI vizeSakI apekSA kathaMcit anitya bhI hai / ye sAmAnya aura vizeSa dharma bhI paraspara sApekSa rahate haiM, na ki nirapekSa / isa prakAra utpAda, vyaya aura dhrauvya ye tInoM hI vastumeM eka sAtha pAye jAte haiM / inhIM tInoMse yukta vastuko sat kahA jAtA hai aura yahI dravyakA lakSaNa hai / A. mI.57. // / 11 // sabhI vastu vidhi-pratiSedhAtmaka hai, aisA grahaNa karanA cAhiye; kyoMki, isake vinA kArya-kAraNabhAvakA virodha hai / kahA bhI hai astitvaviSayaka ekAnta pakSameM abhAvoMkA apalApa honese dUsaroMke mata meM padArtho sarvarUpatA, anAditA, anantatA aura asvarUpatAkA prasaMga AtA hai / / 11 / / * vizeSArtha -- sAMkhyoMkA abhimata hai ki saba padArtha satsvarUpa hI haiM, koI bhI asat ( abhAva ) svarUpa nahIM haiM / unameM jo parAvartita avasthAyeM dekhI jAtI haiM ve AvirbhAva va tirobhAvake kAraNa hotI haiM / unake yahAM nimna 25 tattva svIkAra kiye gaye haiM- puruSa, prakRti, mahAn A. mI 9. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. mI. 10. pakkamANuyogaddAre bhAveyaMtarAso kAryadravyamanAdi syAt prAgabhAvasya ni nave / pradhvaMsasya ca dharmasya pracyave'nantatAM vrajet / / 12 / / sarvAtmakaM tadekaM syAdanyApohavyatikrame / anyatrasamavAye na vyapadizyeta sarvathA // 31 // ( buddhi ), ahaMkAra, jJAnendriya, pAMca karmendriya ( vAk pANi, pAda, pAyu va upastha), mana, pAMca tanmAtra ( gandha, rasa, rUpa, sparza va zabda ) aura pAMca bhUta ( pRthivI, jala, teja, vAyu va AkAza ) / inameM prakRti kartrI aura puruSa bhoktA hai / prakRtise mahAn mahAnse ahaMkAra, ahaMkArase gyAraha indriyAM va pAMca tanmAtra, tathA pAMca tanmAtroMse pAMca bhUtoMkA AvirbhAva aura isake viparIta kramase una sabakA tirobhAva ( jaise pRthivyAdi pAMca bhUtoMkA tirobhAva gandhAdi pAMca tanmAtroM meM ) hotA hai / isa prakAra sAMkhyamatameM saba kArya sat hI haiM / unake isa eka pakSako dUSita karate hue uparyukta kArikAmeM kahA gayA hai ki saba padArthoMko sarvathA sat mAnanepara anyonyAbhAva, prAgabhAva, pradhvaMsAbhAva aura atyantAbhAva, ye cAroM hI abhAva nahIM bana sakeMgeM / inameM se mahAn va ahaMkArAdimeM prakRtikA tathA prakRtimeM mahadAdikA anyonyAbhAva na rahane se mahadAdika prakRtisvarUpa va prakRti mahadAdisvarUpa bhI ho sakatI hai / isa prakAra anyonyAbhAvake abhAva meM sabake saba svarUpa ho jAnekA prasaMga anivArya hogA / isI prakAra prAgabhAva ( kAryotpatti ke pUrva meM usakA abhAva / ke na raha sakanese mahadAdike anAditAkA tathA pradhvaMsAbhAva ( vinAza) ke na rahanese unake anantatAkA prasaMga bhI durnivAra hogA / sAtha hI prakRti meM bhoktRtvakA tathA puruSameM kartRtvakA atyantAbhAva na rahanepara prakRti va puruSakA koI nizcita lakSaNa bhI nahIM bana sakegA, ataH niHsvarUpatAkA prasaMga bhI kaise TAlA jA sakegA ? isIliye ukta ekAnta pakSa grAhya nahIM ho sakatA / prAgabhAvakA apalApa honepara kAryarUpa dravyake anAdi ho jAnekA prasaMga AtA hai / tathA pradhvaMsarUpa dharmakA ( pradhvaMsAbhAvakA ) abhAva honepara vaha anantatA ( avinazvaratA ) ko prApta ho jAvegA / / 12 / / vizeSArtha --- kAryake utpanna honeke pUrva meM jo usakI avidyamAnatA hai use prAgabhAva kahA jAtA hai / isako na mAnanepara ghaTapaTAdi kArya apane svarUpalAbha ( utpatti ) ke pUrva meM bhI vidyamAna hI rahanA cAhiye / isa prakAra prAgabhAvake abhAva meM ghaTAdi kAryoMke anAdi ho jAnekA aniSTa prasaMga AtA hai / kArya ke vinAzakA nAma pradhvaMsAbhAva hai / ise svIkAra na karanepara cUMki ghaTAdi kAryoMkA utpanna hone ke pazcAt kabhI vinAza to hogA hI nahIM, ata eva unake ananta ( anta rahita ) ho jAnekA prasaMga AtA hai / parantu aisA sambhava nahIM hai, kyoMki, ghaTAdi paryAyavizeSoMkA apanI utpatti ke pUrva meM aura vinAzake pazcAt una una AkAravizeSoMmeM avasthAna dekhA nahIM jaataa| ata eva yaha svIkAra karanA cAhiye ki padArtha sarvathA bhAva ( astitva ) svarUpa nahIM hai, kintu apane apane dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA ve kathaMcit bhAvasvarUpa tathA dUsare padArthoMke dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA kathaMcit abhAvasvarUpa bhI haiM / anyApoha ( anyonyAbhAva ) kA ullaMghana honepara vivakSita koI eka tattva saba tattvoM A. mI. 11. ( 29 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM / / 14 / / abhAvaikAntapakSe'pi bhAvApahanvavAdinAm / bodhavAkyaM pramANaM na kena sAdhana- dUSaNam virodhAnnobhayaikAtmyaM syAdvAdanyAyavidviSAm / avAcyataikAnte'pyuktirnAvAcyamiti yujyate, // 15 // svarUpa ho jAvegA / anyatrasamavAya, arthAt jJAnAdi guNavizeSoMkA apane samavAyI ( AtmAdi) ke atirikta dUsare samavAyImeM samavAya honepara arthAt atyantAbhAva ke abhAva meM abhISTa svarUpase kisI bhI tattvakA nirdeza nahIM kiyA jA sakegA / / 13 / / vizeSArtha -- vivakSita svabhAvakI dUsare svabhAvoMse rahanevAlI bhinnatAkA nAma anyonyAbhAva hai, jaise gAyarUpa svabhAva / paryAya ) kI azvAdi svabhAvoMse rahanevAlI bhinnatA / isa anyonyAbhAvako na mAnanepara gAya azvasvarUpa aura azva gAyasvarUpa bhI ho sakatA hai / isa prakAra dravyakI saba paryAyeM sabhI paryAyoM svarUpa ho sakatI haiM / isase lokavyavahArakA virodha hogA / ata eva dravyakI vibhinna paryAyoMmeM paraspara bhedako pragaTa karanevAle anyonyAbhAvako svIkAra karanA hI cAhiye / eka dravyameM dUsare dravyasambandhI asAdhAraNa guNoMke kAlika abhAvako atyantAbhAva kahA jAtA hai, jaise pudgala dravya meM caitanya guNakA abhAva aura jIva dravyameM rahanevAlA rUpAdi guNoM kA abhaav| isa atyantAbhAvako svIkAra na karanese eka dravya guNoMkA dUsare dravyameM samavAya sambhava honepara dUsaroMke dvArA kalpita prakRti-puruSAdirUpa tattvoMkA niyamita svarUpa nahIM bana sakegA / ata eva tattvavyavasthAko sthira rakhaneke liye atyantAbhAvakA bhI apalApa nahIM kiyA jA sakatA hai / 'koI bhI padArtha satsvarUpa nahIM hai' isa prakArase sarvathA abhAva pakSako svIkAra karanepara bhI satsvarUpatAkA apalApa karanevAle zUnyaikAntavAdiyoM ( mAdhyamika ) ke yahAM bodharUpa svArthAnumAna aura vAkyarUpa padArthAnumAna pramANakA bhI sadbhAva nahIM raha sakegA / aisI avasthA meM zUnyatA rUpa svapakSakI siddhi kisa pramANase kI jAvegI, tathA satsvarUpa padArthako svIkAra karanevAle anya vAdiyoMke pakSako dUSita bhI kisa pramANake dvArA kiyA jAvegA ? // 14 // vizeSArtha ---- ' padArthoMkI jisa svarUpase prarUpaNA kI jAtI hai vaha unakA svarUpa vAstava meM ha nahIM, kyoMki, padArthoMke ekAnekarUpatA banatI nahIM hai / ata eva bAhya yA Abhyantara koI bhI padArtha satsvarUpa nahIM hai / ' yaha zUnyaikAntavAdI mAdhyamikoMkA abhimata hai / isa ekAnta pakSako asaMgata batalAte hue yahAM kahA gayA hai ki jo vAdI zUnyamaya jagatko svIkAra karate haiM unake yahAM sat svarUpa kisI bhI padArthake na rahanese apane abhISTa ( zUnyatA ) pakSa ke sAdhaka aura parapakSa ( satsvarUpatA ) ko dUSita karanevAle anumAnAdi pramANakI bhI sattA sambhava nahIM hai / aura aisA honepara pramANake abhAva meM unakA abhISTa tattva bhI siddha nahIM ho sakatA / isaliye yadi svapakSako siddha karaneke liye kisI pramANavizeSakI sattA svIkAra kI jAtI hai| to usake sadbhAvameM 'sarvathA zUnyamaya jagat hai vaha unakA ekAnta pakSa nahIM rahatA / * ' padArtha sat va asat svarUpa haiM' isa prakAra anekAntavirodhiyoM ke yahAM ubhayasvarUpatAkA bhI ekAnta pakSa nahIM banatA, kyoMki, usameM virodha hai / tathA 'padArtha sarvathA vacanake agocara AmI 12 A. mI. 13. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre aNeyaM tasiddhI kathaMcitte sadeveSTaM kathaMcidasadeva tat / tathobhayamavAcyaM ca nayayogAnna sarvathA // 16 // haiM' isa prakArakA bhI ekAnta pakSa sambhava nahIM hai, kyoMki, vaisA honepara ' avAcya haiM' isa vAkyakA prayoga bhI ayukta hogA / / 15 / / 1 vizeSArtha -- jo vAdI padArthako sat va asat ( ubhaya ) svarUpa mAnakara bhI una donoM dharmo paraspara sApekSatA svIkAra nahIM karate unake yahAM ubhayasvarUpatA bhI asambhava hai, kyoMki, jisa svarUpase ve sat haiM usI svarUpase unheM asat mAnanemeM virodha AtA hai / isa prakAra syAdvAda nyAyake vinA ukta prakArase ubhaya svarUpatA bhI nahIM bntii| kintu syAdvAdakA avalambana karanepara padArthako ubhaya ( sat asat ) svarUpa mAnanemeM koI virodha nahIM rahatA kAraNa ki svakIya dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA satsvarUpa vastuko parakIya dravya ' kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA asatsvarUpa bhI mAnanA hI paDegA, kyoMki, isake vinA sabake saba svarUpa ho jAnekA anivArya prasaMga Anese ghaTapaTAdi padArthoMmeM vibhinnarUpatA sambhava nahIM hai / jo vAdI ( bauddha ) sat va asat pakSoMmeM diye gaye doSoMke parihArakI icchAse tattvako avaktavya svIkAra karate haiM ve apane isa abhimatakA parijJAna dUsaroMko kisa prakArase karAveMge ? kAraNa ki svasaMvedanase to dUsaroMko samajhAyA nahIM jA sakatA hai / yadi kahA jAya ki tattva kSaNakSayI va kalpanAtIta honese avAcya hai' ityAdi vAkyoMke dvArA dUsaroMko samajhAyA jA sakatA hai, so yaha bhI ucita nahIM hai; kyoMki, aisA honepara ' sarvathA avaktavya hai yaha siddhAnta svayameva khaNDita ho jAtA hai / yaha kathana to usa vyakti ke samAna svavacanabAdhita ha jo ki 'maiM maunavratI hUM' ina zabdoMke dvArA apane maunavratakI sUcanA detA hai / , ( 31 he bhagavan ! ApakA abhISTa tattva kathaMcit sat svarUpa hI hai, vaha kathaMcit asat svarUpa hI hai, kathaMcit ubhaya ( sat-asat ) svarUpa bhI hai, aura kathaMcit avAcya bhI hai / vaha abhISTa tattva nayake sambandhase aisA hai, sarvathA vaisA nahIM hai // 16 // vizeSArtha -- ukta prakArase sat, asat, ubhaya aura avAcya svarUpa ekAnta pakSoMmeM doSoMko dikhAkara yahAM isa kArikAke dvArA saptabhaMgIko pragaTa kiyA gayA hai / yadyapi kArikAmeM cAra hI bhaMgoM kA nirdeza hai, tathApi usameM prayukta 'ca' zabdake dvArA zeSa tIna bhaMgoMkI bhI sUcanA kara dI gayI hai / praznake vaza eka hI vastumeM vidhi va niSedhakI kalpanA karaneko saptabhaMgI kahA jAtA hai / vaha nayavivakSAke anusAra hI sambhava hai, na ki sarvathA / ve sAta bhaMga nimna prakAra haiM(1) kathaMcit ghaTa sat svarUpa hai / isameM dravyArthika nayakI apekSAse vidhikI kalpanA kI gaI hai, kyoMki, ghaTAdika sabhI padArtha apane apane dravya, kSetra, kAla aura bhAvase sat svarUpa hI haiM / yadi unheM apane dravyAdikakI apekSA sat na mAnA jAya to phira ve kharaviSANake samAna vastu hI nahIM raheMge / (2) kathaMcit ghaTa asat svarUpa hai / isameM paryAyArthika nayakI pradhAnatAse pratiSedhakI kalpanA kI gaI hai, kyoMki, parakIya dravya, kSetra, kAla aura bhAvase ghaTa asat hI hai / yadi parakIya dravyAdikI apekSA vivakSita vastuko asat na svIkAra kiyA jAve to jisa prakAra ghaTa A mI 14 siya asthi Natthi uhahyaM avvattavvaM puNo yatattidayaM / davvaM khu sattabhagaM AdesavaseNa saMbhavadi / / paMcA. 14. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM Na ca eyAdo aNeyANaM kammANaM vuppattI virUddhA, kammaiyavaggaNAe anaMtANaMtasaMkhAe aTukammapAoggabhAveNa aTThavihattamAvaNNAe eyattavirohAdo | Natthi ettha eyaMto, eyAdo ghaDAdo aNeyANaM khapparANamuppattidaMsaNAdo / vRttaM ca-kammaM Na hodi eyaM aNeyavihameya baMdhasamakAle / mUluttarapayaDINaM pariNAmavaseNa jIvANaM / / 17 / / jIvapariNAmANaM bhedeNa pariNAmijja mANakammaithavaggaNANaM bhedeNa ca kammANaM baMdhasamakAle ceva aNeyavihattaM hoditti ghettavvaM / kadhaM muttANaM kammANamamutteNa jIveNa saha saMbaMdho ? Na, aNAdibaMdhaNabaddhassa jIvasta saMsArAvatthAe amuttattAbhAvAdo | aNAdibaMdho / svakIya dravyAdise sat hai, usI prakAra vaha parakIya dravyAdikakI apekSA bhI sat hI ThaharegA / aura vaisA honepara ' yaha ghaTa hai, paTa nahIM hai' isa prakArakA bheda na raha sakanese sabake saba svarUpa ho jAnekA prasaMga anivArya hogA / ataeva apane dravyAdikI apekSA vastu jaise sat hai vaise hI vaha parakIya dravyAdikI apekSA asat bhI hai, yaha mAnanA hI cAhiye / ( 3 ) kathaMcit ghaTa sat va asat ( ubhaya ) svarUpa hai yahAM dravyArthika aura paryAyArthika nayakI apekSA kramase vidhi va pratiSedhakI kalpanA kI gaI hai / kAraNa ki yadi aisA na mAnA jAye to phira ghaTAdi vastuoMmeM kramazaH honevAle sat va asat rUpa vikalpake vyavahArakA virodha hogA / ( 4 ) kathaMcit ghaTa avaktavya hai / isameM yugapat vidhi va pratiSedhakI kalpanA kI gaI hai| cUMki sat va asat rUpa donoM dharmo ko eka sAtha sUcita karanevAlA koI bhI zabda sambhava nahIM hai, ataeva usa avasthAmeM vastuko avaktavya mAnanA ucita hI hai / ca' zabda se sUcita zeSa tIna bhaMga( 5 ) kathaMcit ghaTa sat va avaktavya hai / yahAM vidhike sAtha hI yugapat vidhi va pratiSedha kI kalpanA kI gaI hai / ( 6 ) kathaMcit ghaTa asat va avaktavya hai / yahAM pratiSedhake sAtha yugapat vidhi va pratiSedhakI kalpanA kI gaI hai / ( 7 ) kathaMcit ghaTa sat-asat va avaktavya hai / yahAM kramazaH vidhi va pratiSedhakI kalpanA ke sAtha yugapat bhI vidhi va pratiSedhakI kalpanA kI gaI hai / isa prakAra ye sAta vAkya hI sambhava hai / prathama, dvitIya aura caturtha bhaMgoM meM do athavA tIna ke saMyoga se utpanna vAkya inhIM meM antarbhUta hoMge, unase bhinna sambhava nahIM haiM / " isake atirikta ekase aneka karmoMkI utpatti viruddha hai, aisA kahanA bhI ayukta hai; kyoMki, ATha karmoMkI yogyatAnusAra ATha bhedako prApta huI anantAnanta saMkhyArUpa kArmaNa vargaNAko eka mAnanekA virodha hai / dUsare, ekase aneka kAryoMkI utpatti nahIM hotI; aisA ekAnta bhI nahIM hai, kyoMki, eka ghaTase aneka khapparoMkI utpatti dekhI jAtI hai / kahA bhI hai-karma eka nahIM hai, vaha jIvoM ke pariNAmAnusAra mUla va uttara prakRtiyoM ke bandha samAna kAlameM hI aneka prakArakA hai / / 17 / / jIvapariNAmoMke bhedase aura pariNamAyI jAnevAlI kArmaNa vargaNAoMke bhedase bandhake samakAlameM hI karma anekaprakArakA hotA hai, aisA grahaNa karanA cAhie / zaMkA-- * mUrta karmoMkA amUrta jIvake sAtha sambandha kaise ho sakatA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, anAdikAlIna bandhanase baddha rahaneke kAraNa jIvakA saMsAra tApratI " Na ityetatpadaM nAsti / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakkamANuyogaddAre jIvassa muttAmuttattaviAro kudo gavvade ? jIva-sarIrANaM vttttmaannbNdhnnnnhaannuvvttiido| Na ca vaTTamANabaMdhaghaDAvaNaTheM jIvassa virUvittaM vottuM juttaM, jIva-dehANaM mahAparimANattAdo rUvittaNeNa ca uvaladdhilakkhaNapattANaM rUva-rasa-gaMdha-pAsANaM pudhbhuudaannmuvlNbhppsNgaado| ki caNa jIvadavvamatthi, rUpiNaH pudgalAH' iccedeNa lakkhaNeNa jIvANaM poggalesu aNtbhaavaado| Na ca davvaM davaMtarassa asAhAraNaguNeNa pariNamai, accaMtAbhAveNa nniruddhpvuttiido| kANi davANamasAhAraNalakkhaNANi ? ceyaNalakkhaNaM jIvadavvaM, rUvarasa-gaMdha-pAsalakkhaNaM poggaladavvaM, ogAhaNalakkhaNamAyAsadavvaM, jIva-poggalANaM gamaNAgamaNaNimittakAraNaM dhammadavvaM, tesimavaTThANassa NimittakAraNalakkhaNamadhammadavvaM, davvANaM pariNamaNassa NimittakAraNalakkhaNaM kAladavvaM / ki davvaM NAma ? svakAsAdhAraNalakSaNAparityAgena dravyAMtarAsAdhAraNalakSaNaparihAreNa dravati droSyatyadudruvat tAMstAn paryAyAniti dravyaM / tado jIvo amutto ceva, poggalassa asAhAraNaguNehi tassa pariNAmAbhAvAdo / micchattAsaMjama--kasAya--jogA avasthAmeM amUrta honA sambhava nahIM hai / zaMkA-- anAdibandhakA parijJAna kisa pramANase hotA hai ? samAdhAna-- cUMki jIva aura zarIrakA vartamAna bandha anAdibandhake vinA bana nahIM sakatA hai, ata eva isa anyathAnupapattirUpa hetuse usakA jJAna ho jAtA hai| zaMkA-- vartamAna bandhako ghaTita karAneke liye pudgalake samAna jIvako bhI rUpI kahanA yogya nahIM hai, kyoMki, vaisA svIkAra karanepara jIva aura zarIra donoM cUMki mahAn parimANavAle haiM aura rUpI bhI haiM; ataeva ve indriyagrAhya ho jAte haiM / isalie unake rUpa, rasa, gandha aura sparzake alaga alaga grahaNa honekA prasaMga AtA hai / dUsare, jIva dravyako isa prakArase rUpI svIkAra karanepara usakA astitva hI sambhava nahIM hai, kyoMki, 'jo rUpI haiM ve pudgala haiN| isa sUtrokta lakSaNake anusAra rUpI mAnanese jIvoMkA pudgaloMmeM antarbhAva ho jAtA hai| tIsare, eka dravya dUsare dravyake asAdhAraNa guNarUpase pariNata bhI nahIM ho sakatA, kyoMki, aisI pravRtti atyantAbhAvake dvArA rokI jAtI haiN| dravyoMke asAdhAraNa lakSaNa kaunase haiM? jIva dravyakA asAdhAraNa lakSaNa cetanA; pudgala dravyakA rUpa, rasa, gandha va sparza ; AkAza dravyakA avagAhana, dharma dravyakA jIvoM aura pudgaloMke gamanAgamanameM nimittakAraNatA, adharma dravyakA ukta jIvoM aura pudagaloMke avasthAnameM nimittakAraNatA, tathA kAla dravyakA asAdhAraNa lakSaNa dravyoMke pariNamanameM nimittakAraNa hotA hai / dravya kise kahate haiM ? apane asAdhAraNa svarUpako na choDa. kara dUsare dravyoMke asAdhAraNa svarUpakA parihAra karate hue jo una una paryAyoMkoM vartamAnameM prApta hotA hai, bhaviSyameM prApta hogA va bhUtakAlameM prApta ho cukA hai vaha dravya kahalAtA hai / isaliye jIva amUrtika hI hai, kyoMki, pudgala dravyake jo rUpa aura rasAdika asAdhAraNa guNa haiM unake svarUpase usakA pariNamana ho nahIM sktaa| tathA mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura - kApato 'vi' ityetat padaM noplbhyte| * tattvA0 5-5. yathAsvaM paryAyayante dravanti va tAni dravyANi / sa, si 5-2. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jIvAdo0 apudhabhUdA kammaiyavaggaNakkhaMdhANaM tatto pudhabhUdANaM kadhaM pariNAmAMtaraM saMpAdeti ? NaM esa doso, jalaNaTTidadahaNaguNeNa tellassa vaTTigayassarI kajjalAgAreNa pariNAmuvalaMbhAdo / vuttaM ca-- . rAga-dveSAyUSmA sa yoga*-vAtmadIpa Avarte / skandhAnAdAya punaH pariNamayati tAMzca karmatayA / / 18 // jadi micchattAdipaccaehi kammaiyavaggaNakkhaMdhA aTakammAgAreNa pariNamaMti to egasamaeNa savvakammaiyavaggaNakkhaMdhA kammAgAreNa ki Na pariNamaMti, NiyamAbhAvAvo? Na, davva-khetta-kAla-bhAve tti caduhi Niyamehi NiyamidANaM prinnaamuvlNbhaado| davveNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNAo siddhANamaNaMtabhAgamettAo ceva vaggaNAo egasamaeNa egajIvAdo kammasarUveNa prinnmNti| khetteNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettogAhaNAo jIveNogADhakhettaTTiyAo ceva pariNamaMti, Na sesaao| kAlega egasamayamAdi kAdUNa jAva asaMkhejjalogamettakAla kammaiyavaggaNasarUveNa dvidAo ceva pariNamaMti, Na sesaao| yoga ye jIvase abhinna hokara usase pRthagbhUta kArmaNa vargaNAke skandhoMke pariNAmAntara ( rUpitva ) ko kaise utpanna karA sakate haiM ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, agnimeM sthita dahana guNake nimittase battImeM rahanevAle telakA kajjalake AkArase pariNAma pAyA jAtA hai| kahA bhI hai-- saMsArameM rAga-dveSarUpI uSNatAse saMyukta vaha AtmArUpI dIpaka yogarUpa battIke dvArA ( kArmaNa vargaNAke ) skandhoMko grahaNa karake phira unheM karmasvarUpase pariNamAtA hai / / 18 / / zaMkA-- yadi mithyAtvAdika pratyayoMke dvArA kArmaNa vargaNAke skandha ATha karmarUpase pariNamana karate haiM to samasta kArmaNa vargaNAke skandha eka samayameM ATha karmarUpase kyoM nahIM pariNata ho jAte, kyoMki, unake pariNamana kA koI niyAmaka nahIM hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAra niyAmakoM dvArA niyamako prApta hue ukta skandhoMkA karmarUpase pariNamana pAyA jAtA hai / yathA-vyakI apekSA abhavasiddhika jIvoMse anantaguNI aura siddha jIvoMke ananta meM bhAga mAtra hI vargaNAyeM eka samayameM eka jIvake sAtha karmasvarUpase pariNata hotI haiM / kSetrakI apekSA jIvake dvArA avagAhako prApta kSetrameM sthita aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra avagAhanAvAlI vargaNAyeM hI karmasvarUpase pariNata hotI haiM, zeSa vargaNAyeM karmasvarUpase pariNata nahIM hotIM / kAlakI apekSA eka samayase lekara asaMkhyAta loka mAtra kAlake bhItarakI kArmaNavargaNA svarUpase sthita hI ve vargaNAyeM karmasvarUpase pariNata hotI haiM, zeSa nahIM hotI / bhAvakI apekSA kArmaNavargaNA paryAyarUpase pariNata * tAto 4 mApratI 'jogajIvAdo' iti paatthH| tAto 'vaDigavassa iti pAThaH / 'sayoga- iti paatthH| mapratI Adatte - iti pAThaH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakamANuyogaddAre mUlapayaDipakkamo ( 35 bhAveNa kammaiyavaggaNapajjAeNa pariNadAo ceva kammasarUveNa pariNamaMti, Na nesAo / vuttaM ca-- eyavettogADhaM savvapadesehi kammaNo jogaM / baMdha i jahuttaheU* sAdiyamahaNAdiyaM vA vi // 19 / / so ca evaMvihalakkhaNo pakkamo payaDipakkamo Thidipakkamo aNubhAgapakkamo cedi tiviho / tattha payaDipakkamo duviho-- mUlapayaDipakkamo uttarapayaDipakkamo cedi / tattha mUlapayaDipakkama vttissaamo| taM jahA- savvatthovaM egasamayapabaddhamhi AuadavvaM, NAmA-godadavvaM aNNoNNaM sarisaM hodUNa visesAhiyaM, NANa-daMsaNAvaraNaaMtarAiyANaM davvamaNNoNNaNa sarisaM hodUNa visesAhiyaM / mohaNIyadavvaM visesAhiyaM / veyaNIyadavvaM visesAhiyaM / savvattha visesapamANamaNaMtaraheTThimadavvamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDedUNa tattha egakhaMDamettaM hodi / vuttaM ca-- AuabhAgo thovo NAmA-gode samo tado ahio| AvaraNa-aMtarAe tullo ahio du mohe vi / / 20 / / hI ve karmasvarUpase pariNata hotI haiM, zeSa nhiiN| kahA bhI hai-- jIva ekakSetrameM avagAhako prApta hue tathA karmake yogya sAdi, anAdi athavA ubhaya svarUpa pudgalapradezasamahako yathokta hetuoM ( mithyAtva Adi) dvArA apane saba pradezoMse bAMdhatA hai / / 19 / / isa prakArake lakSaNase saMyukta vaha prakrama prakRtiprakrama, sthitiprakrama aura anubhAgaprakramake bhedase tIna prakArakA hai| unameM prakRtiprakrama mUlaprakRtiprakrama aura uttaraprakRtiprakramake bhedase do prakArakA hai| inameM mUlaprakRtiprakramakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai- eka samayaprabaddhameM AyukA dravya sabase stoka hai / nAma va gotra karmokA dravya parasparameM samAna hokara usase vizeSa adhika hai| jJAnAvaraNa. darzanAvaraNa aura antarAya ina tIna karmokA dravya parasparameM sama mAna hokara nAma va gotrakI apekSA vizeSa adhika hai / mohanIyakA dravya usase vizeSa adhika hai / vedanIyakA dravya usase vizeSa adhika hai| saba jagaha vizeSakA pramANa anantara adhastana dravyako AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karake jo eka khaNDa prApta hotA hai utane mAtra hai| kahA bhI hai-- ___ Ayu karmakA bhAga sabase stoka hai| nAma va gotra karmameM vaha samAna ho karake usase adhika hai| AvaraNa arthAt jJAnAvaraNa va darzanAvaraNa tathA antarAyameM vaha samAna hokara ukta donoM karmokI apekSA vizeSa adhika hai| mohanIyameM unase vizeSa adhika hai| kintu vedanIya te khala pudagalaskandhA abhavyAnantaguNA siddhAnantabhAgapramitapradezA ghanAMgalasyAsaMkhyeyabhAgakSetrAvagAhina eka-dvi-tri-catuH-saMkhyeyAsaMkhyeyasamayasthitikAH pacavaNa-paMcarasa-dvigandha-catuHsparzasvabhAvA aSTavidhakarmaprakRtiyogyAH yogavazAdAtmanAtmasAt kriyanta iti pradezabandhaH samAsato veditavyaH / sa. si. 8-24. tApratI 'jahatta heyo sAdiyamaNAdiyaM ' iti paatthH| eyakkhettogADhaM savapadesehi kammaNo joggaM / baMdhadi sagaherhi ya aNAdiyaM sAdiyaM ubhayaM / go. ka. 185. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma satruvari vedaNIe bhAgo ahio du kAraNaM kiMtu / suha-dukkhakAraNattA ThidiyaviseseNa sesANaM* / / 2 / / evaM sattaviha-chavihabaMdhagesu vi padesapakkamo parUveyatvo, visesAbhAvAdo / evaM mUlapayaDipakkamo smtto| uttarapayaDipakkamo duviho- ukkassauttarapayaDipakkamo jahAgauttarapaDipakkamo cedi / tattha ukkassae payadaM- savvathovaM apaccakkhANakasAyamANapadesaggaM / apaccakkhANakodhe visesAhiyaM / apaccakkhANamAyAe visesAhiyaM / apaccakkhANalohapadesaggaM visesAhiyaM / paccakkhANamANapadesaggaM visesAhiyaM / kohe visesAhiyaM / mAyAe visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / aNaMtANubaMdhimANapadesaggaM visesAhiyaM / kodhe visesAhiyaM / mAyAe visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / micchatte visesAhiyaM / kevaladasaNAvaraNe visesAhiyaM / payalAe visesAhiyaM / NihAe visesAhiyaM / payalApayalAe pakkamadavvaM visesAhiyaM / NiddANihAe visesaahiyN| thoNagiddhIe visesAhiyaM / kevalaNANAvaraNe visesAhiyaM / AhArasarIraNAmAe pakkamadavvaM aNaMtaguNaM / veuvviyasarIraNAmAe pakkamadavvaM visesAhiyaM / karmakA dravya sarvotkRSTa ho karake mohanIyakI apekSA vizeSa adhika hai| isakA kAraNa vedanIyakA sukha va dukhameM nimitta honA hai| zeSa karmoMkA hInAdhika bhAga unakI sthitivizeSase hai||20-21|| isI prakArase sAta sAta prakArake va chaha prakArake karmoMko bAMdhanevAle jIvoMmeM bhI pradezaprakramakA kathana karanA cAhiye, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra mUlaprakRtiprakrama samApta huaa| uttaraprakRtiprakrama do prakArakA hai- utkRSTa uttaraprakRtiprakrama aura jaghanya uttaraprakRtiprakrama / unameM utkRSTa uttaraprakRtiprakrama prakRta hai- apratyAkhyAna kaSAyoMmeM mAnakA pradezAgra sabase stoka hai| apratyAkhyAna krodhameM usase adhika pradezAgra hai| apratyAkhyAna mAyAmeM usase adhika pradezAgra hai / apratyAkhyAna lobhameM usase adhika pradezAgra hai| usase pratyAkhyAna mAnakA pradezAgra vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika pradezAgra hai| mAyAmeM vizeSa adhika pradezAgra hai| lobhameM vizeSa adhika pradezAgra hai| anantAnubandhI mAnakA pradezAgra usase vizeSa adhika hai| krodhameM vizedha adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtvameM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai / vaha prakramadravya pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagaddhimeM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| prakramadravya AhArazarIra nAmakarmameM anantaguNA hai| prakramadravva vaikriyikazarIra nAmakarma meM vizeSa adhika hai| prakramadravya audArikazarIra nAmakarmameM vizeSa adhika hai| prakramadravya tejasazarIra nAmakarmameM * Auga bhAgo thovo NAmA-go desama tado ahiyo dhAditiye vi ya tatto mohe tattI tado tadiye / / suha dukkhaNimittAdo bahuNijnarago ti vedaNIyassa sahiMto bahugaM davva hodi ti Ni iNtt|| sesAga payaindian DINaM ThidipaDi mAgeNa hodi davvaM tu / Avali asakha bhAgo pavibhAgo hodi NiyameNa / / go. ka. 192-194 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakamANuyogaddAre uttarapayaDipakkamo orAliyasarIraNAmAe pakkamadavvaM visesAhiyaM / tejAsarIraNAmAe pakkamadavvaM visesAhiyaM / kammaiyasarIraNAmAe pakkamadavvaM visesAhiyaM / devagai-NirayagaINa pakkamadavvaM saMkhejjaguNaM / maNusagaIe visesAhiyaM / tirikkhagaIe visesAhiyaM / ajasagittIe visesAhiyaM / duguMchAe pakkamadavvaM saMkhejjaguNaM / bhayapakkamadavvaM visesAhiyaM / hassa-sogapakkamadavyaM visesAhiyaM / radi-aradipakkamadavvaM visesAhiyaM / itthi-NavUsayavedapakkamadavvaM visesAhiyaM / dANaMtarAe saMkhejjaguNaM / lAbhaMtarAe visesAhiyaM / bhogaMtarAe visesAhiyaM / paribhogaMtarAe visesAhiyaM / viriyaMtarAe visesAhiyaM / kohasaMjalaNe visesAhiyaM / maNapajjavaNANAvaraNe viseptAhiyaM / ohiNANAvaraNe visesAhiyaM / sudaNANAvaraNe visesAhiyaM / madiNANAvaraNe visesAhiyaM / mANasaMjalaNe visesAhiyaM / ohidasaNAvaraNe visesAhiyaM / acakkhudaMsaNAvaraNe visesAhiyaM / cakkhudaMsaNAvaraNe visesAhiyaM / purisavede visesAhiyaM / mAyAsaMjalaNe visesaahiyN| aNNadaramhi Aue visesAhiyaM / NIcAgode visesAhiyaM / lohasaMjalaNe visesaahiyN| asAde visesAhiyaM / uccAgode jasagittIe visesAhiyaM / sAde visesAhiyaM / evamukkassapayaDipakkamo smtto| jahaNNae payadaM-savvatthovamapaccakkhANamANe pakkamadavvaM / kohe visesAhiyaM / mAyAe visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / paccakkhANamANe visesAhiyoM kodhe visesaahiyN| mAyAe vizeSa adhika hai| prakramadravya kArmaNazarIra nAmakarma meM vizeSa adhika hai| devagati aura narakagatikA prakramadravya saMkhyAtagaNA hai / manuSyagatimeM vizeSa adhika hai / tiryaggatimeM vizeSa adhika hai / ayaza kIti meM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM prakramadravya saMkhyAtaguNA hai / bhayameM prakramadravya vizeSa adhika hai| hAsya va zokameM prakramadravya vizeSa adhika hai| rati va aratimeM vizeSa adhika hai / strIveda va napuMsakavedameM vizeSa adhika hai / dAnAntarAyameM saMkhyAtaguNA hai / lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai / bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai / vIryAntarApameM vizeSa adhika hai / saMjvalana krodhameM vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai / puruSavedameM vizeSa adhika hai / saMjvalana mAyAmeM vizeSa adhika haiM / anyatara AyumeM vizeSa adhika hai| nIca gotrameM vizeSa adhika hai / saMjvalana lobhameM vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyameM vizeSa adhika hai / uccagotra aura yaza:kItimeM vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyameM vizeSa adhika hai / isa prakAra utkRSTa prakRtiprakrama samApta huaa| ___ jaghanya prakRtiprakrama prakRta hai - prakramadravya apratyAkhyAna mAnameMsabase stoka hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai / pratyAkhyAna mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai / mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa 4 pratyorubhayoreva ' mANasaMjalaNe' iti pAThaH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ) chakkhaMDAgame saMtakamma visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / aNaMtANubaMdhimANe visesAhiyaM / kodhe visesAhiyaM / mAyAe visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / micchatte visesAhiyaM / kevaladasaNAvaraNe visesAhiyaM / payalAe visesAhiyaM / NihAe visesAhiyaM / payalApayalAe visesAhiyaM / NiddANiddAe visesaahiyN| thINagiddhIe visesaahiyN| kevalaNANAvaraNe visesAhiyaM / orAliyasarIre annNtgunnN| tejaiyasarIre visesaahiyN| kammaiyasarIre visesAhiyaM / tirikkhagaIe saMkhejjaguNaM / jasAjasagittIe sarisaM visesAhiyaM / maNusagaIe visesaahiyN| durgucchAe saMkhejjaguNaM / bhaye visesAhiyaM / hassa-soge visesAhiyaM / radi-aradIe visesAhiyaM / aNNadaramhi vede visesaahiyN| maannsNjlnnaae| visesAhiyaM / kodhe visesAhiyaM / mAyAe visesAhiyaM / lobhe visesAhiyaM / dANaMtarAie visesAhiyaM / lAhaMtarAie visesAhiyaM / bhogaMtarAie visesAhiyaM / paribhogaMtarAie visesAhiyaM / vIriyaMtarAie visesAhiyaM / maNapajjavaNANAvaraNe visesaahiye| ohiNANAvaraNe visesAhiyaM / sudaNANAvaraNe visesAhiyaM / madiNANAvaraNe visesAhiyaM / ohidaMsaNAvaraNe visesAhiyaM / acakkhudaMsaNAvaraNe visesaahiyN| cakkhudaMsagAvaraNe visesAhiyaM / ucca-NIcAgodesu saMkhejjaguNaM / sAdAsAdesu visesAhiyaM / veuvviyasarIre asaMkhejjaguNaM / devagaIe sNkhejjgunnN| adhika hai| anantAnubandhI mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAma vizeSa adhika hai| lobhameM vizeSa adhika hai| mithyAtva meM vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| pracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAmeM vizeSa adhika hai| pracalApracalAmeM vizeSa adhika hai| nidrAnidrAmeM vizeSa adhika hai| styAnagRddhi meM vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| audArikazarIrameM anantaguNA hai| taijasazarIrameM vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrameM vizeSa adhika hai| tiryaMcagatimeM saMkhyAtaguNA hai| yazakIrti va ayazakItimeM samAna hokara vizeSa adhika hai| manuSyagatimeM vizeSa adhika hai| jugupsAmeM saMkhyAtaguNA hai| bhayameM vizeSa adhika hai| hAsya va zokameM vizeSa adhika haiN| rati va aratimeM vizeSa adhika hai| anyatara vedameM vizeSa adhika hai| saMjvalana mAnameM vizeSa adhika hai| krodhameM vizeSa adhika hai| mAyAmeM vizeSa adhika hai / lobhameM vizeSa adhika hai| dAnAntarAyameM vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyameM vizeSa adhika hai| bhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyameM vizeSa adhika hai| vIryAntarAyameM vizeSa adhika hai / manaHparyayajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNameM vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika haiN| cakSudarzanAvaraNameM vizeSa adhika hai| UMca va nIca gotrameM saMkhyAtaguNA hai / sAtA va asAtA vedanIyameM vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrameM asaMkhyAtaguNA hai / devagatimeM saMkhyAtaguNA hai| manuSya va tiryaca AyukA prakramadravya asaMkhyAtaguNA hai / narakagatikA asaMkhyAtaguNA hai / deva va nAraka tAprato ' aNNadaramhi vise0 vede mANasaMjalaNAe' iti pAThaH / *tApratI 'lAhatarAie visesAhiyaM' ityetada va'kyaM naasti| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakakamANuyogaddAre aNubhAgapakkamo maNusa-tirikkhAuANaM asaMkhejjaguNaM / NirayagaIe asaMkhejjaguNaM / deva-NirayAuANaM asaMkhejjaguNaM / AhArasarIrassa pakkamadavvamasaMkhejjaguNaM / evaM payaDipakkamo smtto| Thidipakkame payadaM- savvatthovaM carimAe TThidIe pakkamidapadesaggaM / paDhamadvidIe pakkamidapadesaggamasaMkhejjaguNaM / apaDhama-aciramAsu TThidIsu pakkamidapadesaggamasaMkhejjaguNaM / apaDhamAe padesaggaM visesAhiyaM / acarimAe TThidIe padesaggaM visesAhiyaM / savvAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM / kudo edamappAbahugaM ? ThidIsu pakkamidadavvAvekkhittAdo / taM jahA- jahaNiyAe TThidIe bahuaM padesaggaM pkkmdi| bidiyAe visesahINaM / evaM visesahINaM hodUNa gacchadi jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, tattha duguNahINaM / evaM NeyavvaM jAva ukkassaTThidi tti / ettha eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asNkhejjdibhaago| NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / evaM Thidipakkamo smtto|| aNubhAgapakkame payadaM jahaNiyAe vaggaNAe bahuaM padesaggaM pakkamadi / bidiyAe visesahINamaNaMtabhAeNa / evamaNaMtANi phaddayANi gaMtUNa duguNahINaM pkkmdi| AyukA asaMkhyAtaguNA hai / AhArazarIrakA prakramadravya asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra prakRtiprakrama samApta huA / sthitiprakrama prakRta hai- carama sthiti meM prakramita pradezAgra sabase stoka hai| prathama sthitimeM prakramita pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / aprathama-acarama sthitiyoMmeM prakramita pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / aprathama sthitimeM prakramita pradezAgra vizeSa adhika hai| acarama sthitimeM prakramita pradezAgra vizeSa adhika hai / saba sthitiyoM meM prakramita pradezAgra vizeSa adhika hai| yaha alpabahutva kyoM haiM ? samAdhAna- kAraNa ki vaha sthitiyoMmeM prakramako prApta hue dravyakI apekSA karatA hai / pathA- jaghanya sthitimeM bahuta pradezAgra prakrAnta hotA hai / dvitIya sthitimeM vizeSahIna pradezAgra prakrAnta hotA hai / isa prakAra vizeSahIna hokara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka jAtA hai| vahAMkI sthitimeM duguNA hIna pradezAgra prakrAnta hotA hai| isa prakAra utkRSTa sthiti taka le jAnA caahiye| ___yahAM ekapradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiN| nAnAdradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM / ekapradezaguNahAnisthAnAntara unase asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra sthitiprakrama samApta huaa| anabhAgaprakrama prakRta hai- jaghanya vargaNAmeM bahuta pradezAgra prakrAnta hotA hai / dvitIya vargaNAmeM anantaveM bhAga rUpa vizeSa hIna pradezAgra prakrAnta hotA hai / isa prakAra ananta sparddhaka jAkara duguNA hIna pradezAgra prakrAnta hotA hai / isa prakAra utkRSTa vargaNA taka le jAnA cAhiye / *tApratI ' dugahINaM' iti pATha: / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 0. chakkhaMDAgame saMtakammaM evaM yavvaM jAva ukkasvaggaNeti / eyaguNahANiTThANaMtare phaddayANi thovANi / NANAguNahANidvANaMtarANi anaMtaguNANi / 40 ettha appA bahuaM vuccade / taM jahA - savvatthovamukkassiyAe vaggaNAe pakkamidadavvaM / jahaNiyAe vaggaNAe anaMtaguNaM / ajahaNNa-aNukkassiyAsu vaggaNAsu pakkadivvamataguNaM / ajahaNNiyAsu visesAhiyaM / aNukkassiyAsu visesAhiyaM / savvAsu visesAhiyaM / saMpahi TThidIsu pakkamidaaNubhAgassa appAbahuaM uccade - savvatthovo jahaNiyAe TThadIe pakkamidaaNubhAgo / apaDhama acarimAsu TThidIsu aNubhAgo anaMtaguNo | acarimAsu TThidIsu aNubhAgo visesAhio / carimAe TThidIe aNubhAgo anaMtaguNo / apaDhamAsu TThidIsu aNubhAgo visesAhio / savvAsu TThidIsu aNubhAgo visesAhio / eso NikkhevAiriyauvaeso / evaM pakkameta samattaNuogaddAraM / ekaguNahAnisthAnAntara meM sparddhaka stoka haiM / nAnAguNahAnisthAnAntara ( meM spardhaka ) ananta - haiN| yahAM alpabahutvakA kathana karate haiM / vaha isa prakAra hai- utkRSTa vargaNA meM - prakramaprApta dravya sabase stoka hai / jaghanya vargaNA meM anantaguNA hai / ajaghanya - anuSkRSTa vargaNAoMmeM prakramaprApta dravya anantaguNA hai / ajaghanya vargaNAoMmeM vizeSa adhika hai / anutkRSTa vargaNAoM meM vizeSa adhika hai / saba vargaNAoMmeM vizeSa adhika hai / aba sthitiyoM meM prakramaprApta anubhAgake alpabahutvakA kathana karate haiM-- jaghanya sthitimeM prakramaprApta anubhAga sabase stoka hai / aprathama - acarama sthitiyoMmeM prakramaprApta anubhAga anantaguNA hai / acarama sthitiyoM meM anubhAga vizeSa adhika hai / carama sthiti meM anubhAga anantaguNA hai / aprathama sthitiyoMmeM anubhAga vizeSa adhika hai / saba sthitiyoM meM anubhAga vizeSa adhika hai / yaha nikSepAcAryakA upadeza hai / isa prakAra prakrama anuyogadvAra samApta huA / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAraM saliMdaviMdavaMdiyamahiNaMdiyabhavva-paumavaNasaMDaM / ahiNaMdaNajiNaNAhaM NamiUNa uvakkama vocchaM // 1 // ettha uvakkamassa tAva Nikkhevo uccde| taM jahA- NAmauvakkamo, ThavaNauvakkamo' davvauvakkamo, khettauvakkamo, kAla uvakkamo, bhAva uvakkamo cedi chavviho uvakkamo' NAma-DhavaNaM gadaM / davvauvakkamo duviho aagm-nnoaagmdvvovkkmbhenn| uvakkamaaNuyogaddAra jANao aNuvajutto aagmdvvovkkmo| NoAgamadavvovakkamo tiviho jaannugsriir-bhviy-tvvdirittbheenn| jANuga-bhaviyaM gdN| tavvadirittadavvovakkamo duviho- kammovakkamo Nokammovakkamo cedi| kammovakkamo attttviho| Nokammovakkamo tiviho scitt-acitt-missbheenn| khettovakkamo* jahA uDDhalogo uvakaMto, gAmo uvakkaMto, NayaramuvakkaMtaM iccevmaadii| kAlovakkamo jahA vasaMto uvakkato, hemaMto uvakkaMto iccevmaadii| bhAvovakkamo duviho Agama-NoAgamabhAvova samasta indrasamUhoMse vandita aura bhavya jIvoM rUpI kamala-vanakhaNDako abhinandita karanevAle abhinandana jinendrako namaskAra karake upakrama anuyogadvArakA kathana karate haiM // 1 // yahAM pahile upakramakA nikSepa kahate haiN| vaha isa prakAra hai- nAmaupakrama, sthApanAupakrama, dravyaupakrama, kSetraupakrama, kAlaupakrama aura bhAva upakrama, isa taraha upakrama chaha prakArakA hai| nAma va sthApanA upakrama avagata haiN| dravyaupakrama Agama aura noAgama dravyaupakramake bhedase do prakArakA hai| upakramaanuyogadvArakA jJAyaka, upayoga rahita jIva Agamadravyopakrama kahalAtA hai| noAgamadravyopakrama jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai| inameM jJAyakazarIra aura bhAvI noAgamadravyopakrama avagata haiN| tadvyatirikta dravyopakrama rakA hai-- karmopakrama aura nokarmopakrama / karmopakrama ATha prakArakA hai| nokarmoprakrama sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| kSetra-upakrama-jaise Urdhvaloka upakrAnta huA, grAma upakrAnta huA va nagara upatrAnta huA itydi| kAlaupakrama jaise- vasanta upakrAnta huA va hemanta upakrAnta huA ityaadi| bhAva-upakrama Agama aura noAgama bhAva-upakramake bhedase do prakArakA hai| upakrama-anuyogadvArakA jJAyaka 7 pratyorubhayoreva uvakkamaNayogaddAra iti pAThaH / se ki taM uvakkame ? chavihe paNNatte / taM jahANAmovakkame ThavaNovakkame damvovakkame khettovakkame kAlovakkame bhAvovakAme nAma-ThavaNAo gayAo se kita dabovakkame ? dabvovakkame duvihe pagaNatte / taM jahA-- Agamao a noAgamao a| jAva jANagasarIrabhaviyasarIra-vaharite damvovakkame tivihe paNNatte / taM jahA- sacitte acitte mIsae / aNa. 60. se ki ta khettovakkame ? jaNNa hala-kuliAIhiM khettAI uvakkamijjati, se taM khettovakkame / aNa. 67. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ) chavakhaMDAgame saMtakammaM kkamabheNa / uvakkamaaNuyogaddArajANago uvajutto AgamabhAvovakkamo - jahA pAhuDamuvakkataM, puvvaM vatthU vA uvakkataM / odaiyAdibhAvovakkamo NoAgamabhAvovakkamo NAma / ettha edesu uvakkamesu keNa payadaM ? kammovakkameNa payadaM / jo so kammovakkamo so cauvviho- baMdhaNauvakkamo udIraNauvakkamo uvasAmaNauvakkamo vipariNAmauvakkamo cedi / pakkama uvakkamANaM ko bhedo ? payaDi-TThidi-aNubhAgesu DhukkamANa padesaggaparUvaNaM * pakkamo kuNai, uvakkamo puNa baMdhabidiyasamayappahUDi saMtasarUveNa TThidakammapoggalANaM vAvAraM parUvedi / teNa atthi viseso / jo so baMdhaNavakkamo so cauvviho- paryADabaMdhaNa uvakkamo, ThidibaMdhaNauvakkamo aNubhAgabaMdhanauvakkamo, padesaMbaMdhaNauvakkamo cedi / jIvapadesehi khIra-NIraM va aNNoSNANugayapayaDINaM baMdhakkamaparUvaNaM payaDibaMdhaNauvakkamo NAma / to saMtapayaDINa megasamayAdi jAva sattarisAgarovamakoDAkoDIo tti kammabhAveNAvaTThANa kAlaparUvaNaM TThidibaMdhaNavakkamo NAma / tAsi cetra saMtapayaDINamaNubhAgasga jIveNa saha eyattaM gayassa phaddaya- vagga - vaggaNA - TThANAvibhAgapaDicchedAdiparUvaNA aNubhAgabaMdhaNa uvakkamo nAma / tAsi ceva payaDINaM khavida-guNidakammaMsiya-taggholamANe assidUNa saMcida upayoga yukta jIva AgamabhAva upakrama kahalAtA hai| jaise- prAbhRta upakrAnta huA, pUrva upakrAnta huA athavA vastu upakrAnta huI / audayika Adi bhAvoMke upakramako noAmagabhAvopakrama kahate haiM / zaMkA-- ina upakramoMmeM yahAM kaunasA upakrama prakRta hai ? samAdhAna -- yahAM karmopakrama prakRta hai / jo vaha karmopakrama hai vaha cAra prakArakA hai -- bandhana- upakrama, udIraNA - upakrama, upazAmanA - upakrama aura vipariNAma - upakrama | zaMkA -- prakrama aura upakramameM kyA bheda hai ? samAdhAna -- prakrama anuyogadvAra prakRti, sthiti aura anubhAga meM AnevAle pradezAgrakI prarUpaNA karatA hai; parantu upakrama anuyogadvAra bandhake dvitIya samayase lekara sattvasvarUpase sthita karma - pudgaloMke vyApArakI prarUpaNA karatA hai / isaliye una donoM meM vizeSatA hai / jo vaha bandhana- upakrama hai vaha cAra prakArakA hai - prakRtibandhana upakrama, sthitibandhana- upakrama, anubhAgabandhana- upakrama aura pradezabandhana - upakrama / dUdhake sAtha pAnIke samAna jIvapradezoM ke sAtha parasparameM anugata ( ekarUpatAko prApta ) prakRtiyoM ke bandhake kramakI prarUpaNA karane ko prakRtibandhana - upakrama kahate haiM / anantara una satvarUpa prakRtiyoM ke eka samayase lekara sattara asrafs sAgaropama kAla taka karmasvarUpase rahaneke kAlakI prarUpaNAko sthitibandhana - upakrama kahate haiN| unhIM sattvaprakRtiyoMke jIvake sAtha ekatAko prApta hue anubhAga sambandhI sparddhaka, varga, vargaNA, sthAna aura avibhAgapraticcheda AdikI prarUpaNAkA nAma anubhAgabandhana- upakrama hai / unhIM prakRtiyoMke kSapitakarmAzika, guNitakarmAzika, kSapitagholamAna aura guNitagholamAna jIvoM kApratau ' duH kamaNa ' iti pAThaH / tApratau ' ( to ) saMtapayaDINa' kApratI 'parUvaNa ' tAnI' parUvaNA ( NaM ' iti pATha: iti pAThaH / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unakamANuyogaddAre utIraNAbhedarUpaNA (43 ukkassANukkassapadesaparUvaNA padesabaMdhaNauvakkamo nnaam| ettha edesi caduNNamuvakkamANaM jahA saMtakammapayaDipAhuDe parUvidaM tahA parUveyavvaM / jahA mahAbaMdhe parUvidaM tahA parUvaNA ettha kiNNa kIrade ? Na, tassa paDhamasamayabaMdhammi ceva vaavaaraado| Na ca tamettha vottuM juttaM, punnruttdosppsNgaado| evaM baMdhaNauvakkamo smtto| udIraNA caunvihA- payaDi-dvidi-aNubhAga-padesaudIraNA cedi / tattha payaDiudIraNA duvihA- mUlapayaDiudIraNA uttarapayaDiudIraNA cedi| tattha mUlapayaDiudIraNaM vttissaamo| taM jahA- kA udIraNA NAma? apkkpaacnnmudiirnnaa| AvaliyAe bAhiraTidimAdi kAdUNa uvarimANaM ThidINaM baMdhAvaliyavadikkaMtapadesaggamasaMkhejjalogapaDibhAgeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgapaDibhAgeNa vA okaTTidUNa udayAvaliyAe dedisA udIraNA |muulpyddi udIraNA duvihA- egegapayaDiudIraNA payaDiTThANa kA Azraya karake saMcayako prApta hue utkRSTa va anutkRSTa pradezakI prarUpaNAko pradezabandhanaupakrama kahA jAtA hai| ina cAra upakramoMkI prarUpaNA jaise satkarmaprakRtiprAbhRtameM kI gaI hai usI prakAra yahAM bhI karanI cAhiye / zaMkA--- jaisI mahAbandhameM prarUpaNA kI gaI hai vaisI prarUpaNA yahAM kyoM nahIM kI jAtI hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, usakA vyApAra prathama samaya sambandhI bandhameM hI hai / aura usakA yahAM kathana karanA yogya nahIM hai, kyoMki, vaisA honepara punarukta doSakA prasaMga AtA hai / isa prakAra bandhana-upakrama samApta huaa| udIraNA cAra prakArakI hai-- prakRti udIraNA, sthiti udIraNA, anubhAgaudIraNA, prdeshudiirnnaa| unameM prakRtiudIraNA mUlaprakRtiudIraNA aura uttaraprakRtiudIraNAke bhedase do prakArakI hai| unameM mUlaprakRti udIraNAkA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai-- zaMkA-- udIraNA kise kahate haiM ? samAdhAna-- nahIM pake hue karmoke pakAnekA nAma udIraNA hai| AvalIke bAhirakI sthitIko lekara AgekI sthitiyoMke bandhAvalI atikrAnta pradezAgrako asaMkhyAta loka pratibhAgase athavA patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga rUpa pratibhAgase apakarSaNa karake udayAvalI meM denA, yaha udIraNA kahalAtI hai| mUlaprakRti udIraNA do prakArakI hai- eka-ekaprakRtiudIraNA aura prkRtisthaanudiirnnaa| 4 kApatI udayAvaliyArA jAdi ' iti pAThaH / * tattha udao NAma kammANaM jahAkAlajaNido phalavivAgo kammodayo udayo tti bhaNidaM hoi| udIraNA puNa aparittakAlANaM ceva kammANamavAyaviseseNa paripAcaNa, apakvaparipAcanamadIraNeti vacanAt / vRttaM ca- kAleNa uvAyeNa ya paccati jahA vaNapphaiphalAI / taha kAleNa taveNa ya paccaMti kayAyiM kamA (mmA) yiM / / jayadha. a. pa. 748. ja karaNeNokaDiya udaye dijjA udIraNA esA pagaha-Thi i-aNubhAga-ppaesamUlattaravibhAgA / / ka.pra. 4, 1. tatra yatparamANvAtmakaM dalika karaNeNa yogasaMjJakena vIyaM vizeSeNa kaSAyasahitena asahitena vA udayAvalikAbahivettinIbhyaH sthitIbhyo'pakRSya udaye dIyate udayAvalikAyAM prakSipyate eSA udIraNA ( malaya. ) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ettha tAva egegapayaDiudIraNAe sAmittaM bhnnissaamo| NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM micchAiDimAdi kAdUNa jAva khINakasAo tti tAva ede udiiryaa| Navari khINakasAyaddhAe samayAhiyAvaliyasesAe edAsi tiNNaM payaDINaM udIraNA vocchinnnnaa| mohaNIyassa micchAiTippahuDi jAva suhumasAMparAio tti udIrayA / Navari caDamANasuhamasAMparAiyaddhAe samayAhiyAvaliyasesAe udIraNA vocchiNNA / veyaNIyassa micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tti udiiryaa| gavari pamattasaMjadassa appamattAhimuhassa carimasamae udIraNA vocchinnnnaa| Auassa micchAiTThI maraNakAle carimAvaliyaM mottUNa sesasavvakAle udiiro| guNaM puNa paDivajjamANo jAva carimasamayaM tAva udIrao / evaM vattavvaM jAva pamattasaMjado tti / uvari udIraNA Auassa ptthi| kudo ? saabhaaviyaado| NAmA-godANaM micchAiTippaDi jAva sajogikevali tti udIraNA* / Navari sajogikevalicarimasamae udIraNA vocchiNNA / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo-- veyaNIya-mohaNIyANamudIrao aNAdio apajjavasido, yahAM pahale eka-eka-prakRti udIraNAke svAmitvakA kathana karate haiM- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAya ina tIna karmoMke mithyAdRSTise lekara kSINakapAya paryanta, ye jIva udIraka haiN| vizeSa itanA hai ki kSINakaSAyake kAlameM eka samaya adhika AvalIke zeSa rahanepara ina tInoM prakRtiyoMkI udIraNA vyucchinna ho jAtI hai / mohanIya karmake mithyAdRSTise lekara sUkSma sAmmarAyika taka udIraka haiN| vizeSa itanA hai ki caDhate samaya sUkSmasAmmarAyikake kAlameM eka samaya adhika AvalIke zeSa rahanepara udIraNA vyucchinna ho jAtI hai| vedanIya karmake mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata taka udIraka haiN| vizeSa itanA hai ki apramatta guNasthAnake abhimukha hue pramattasaMyata jIvake antima samayameM usakI udo raNA vyucchinna ho jAtI hai| maraNakAlameM antima AvalIko choDakara zeSa saba kAla meM AyukA udIraka mithyAdRSTi jIva hotA hai| parantu anya guNasthAnako prApta honevAlA jIva usa guNasthAnake antima samaya taka udIraka hotA hai| isa prakAra pramattasaMyata taka kahanA cAhiye, kyoMki, usake Age AyukI udIraNA nahIM hai| isakA kAraNa svabhAva hai| nAma va gotra karmakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalI taka hai| vizeSa itanA hai ki sayogakevalIke antima samayameM udIraNA vyucchinna ho jAtI hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| eka jIvakI apekSA kAla- vedanIya aura mohanIyakA udIraka jIva anAdi-aparyavasita, 4 ghAINa chaumatthA udIragA rAgiNo ya mohassa / ka. pra. 4,3. ghAtikRtInAM jJAnAvaraNa-darzanAvaraNAntarAyarUpANAM sarve'pi chadmasthAH kSINa mohaparyavasAnA udIrakAH / mohanIyasya tu rAgiNa: saragA: sUkSasAmparAyaparyavasAnA udIrakA: (malaya. ttiikaa)| *taiyAUNa pamattA jogaMtA utti doNha ca / / ka pra.4,4. tRtIyasya vedanIyasya AyuSazca prmttaa| pramattaguNasthAnakaparyantAH srve'pyudiirkaaH| kevalamAyuSaH paryantAvalikAyAM nodIrakA bhavanti tathA dvayoma-gotrayoryogyantAH sayogikevaliparyavasAnAH sarve'pyadaurakA: (mly.ttiikaa)| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAe egajIveNa kAlo ( 45 aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido vaa| jo so sAdio sapajjavasido so jahaNNeNa aMtomuhattaM udIredi, appamatta-uvasaMtakasAyANaM heTThA padidUNa savvajahaNNamaMtomuhuttamacchiya puNo appamattaguNaM gayANaM samayAhiyAtraliya 0 suhamasAMparAiyacarimasamayaapattANaM ca jahAkameNa veynniiy-mohnniiyaannmNtomuttkaalpmaannudiirnnuvlNbhaado| ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM, appamatta-uvasaMtakasAesu heTThA padidUNa uvaDDhapoggalapariyaDheM paribhamiya jahAkameNa saga-sagaguNaM gaMtUNa udIraNAvocchede kade ukkasseNa uvddddhpogglmettkaaluvlNbhaado| Auassa jahaNNaeNa ego vA do vA smyaa| appamatto pamatto hodaNa jahaNNeNa egasamayaM ceva Auassa udIrao hodUNa bidiyasamae Auassa aNudIrao hodi / udayAvaliyametadvidiviseso tti je AiriyA bhaNaMti tesimahippAeNa udIraNakAlo jahaNNao egsmymetto| je puNa doNisamae jahaNNaNa udIredi ti bhaNaMti tesimahippAeNa be samayA tti pruuvidN| ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi AvaliyUNANi / kudo ? udayAvaliyabhaMtare paviTThaTTidINaM udornnaabhaavaado| sesANaM kammANamaNAdio anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita hotA hai / jo sAdi-saparyavasita hai vaha jaghanyase antarmuhurta kAla taka udIraNA karatA hai / isakA kAraNa yaha hai ki apramatta aura upazAntakaSAya guNasthAnase nIce girakara aura sarvajaghanya antarmuhurta kAla taka vahAM rahakara phirase apramatta guNasthAnako prApta hue jIvoMke, tathA eka samaya adhika AvalI svarUpa sUkSmasAmparAyikake anta samayako na prApta hue arthAt sUkSmasAmparAyikake kAlameM eka samaya adhika AvalIke avaziSTa rahaneke pUrva samayavartI jIvoMke, yathAkramase vedanIya aura mohanIya karmakI antarmuhUrta kAla pramANa udIraNA pAyI jAtI hai| utkarSase donoM karmokI upArdha pudgalaparivartana kAla taka udIraNA karatA hai, kyoMki, apramatta aura upazAntakaSAya guNasthAnoMse nIce girakara va upArdha pudgalaparivartana kAla taka paribhramaNa karake yathAkramase apane apane guNasthAnako prApta hokara vahAM udIraNAkI vyucchitti karanepara utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa kAla pAyA jAtA hai / Aya karmakI udIraNAkA kAla jaghanyase eka athavA do samaya hai / kAraNa ki apramatta jIvapramatta ho jaghanyase eka samaya hI AyukA udIraka hokara dvitIya samayameM AyukA anudIraka hotA hai / jo AcArya udayAvalI mAtra sthitivizeSakI prarUpaNA karate haiM unake abhiprAyase udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai / kintu jo AcArya 'jaghanyase do samaya udIraNA karatA hai' aisA kahate haiM unake abhiprAyase do samaya mAtra jaghanya kAlakI prarUpaNA kI gaI hai / AyukA udIraNAkAla utkarSase eka AvalI hIna tetIsa sAgaropama pramANa hai, kyoMki, udayAvalIke bhItara praviSTa sthitiyoMkI udIraNA sambhava nahIM hai / zeSa karmokA udIraka anAdi-aparyavasita 4 kApratI -- samayAhiyAvaliyA ' tAprato 'samayAhiyAvaliyA ( ya ) ' iti pAThaH / * pratyorubhayoreva 'samayaappamattANaM : iti pAThaH / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma apajjavasido / khavagaseDimaNArahaNasahAvANamesa bhaMgo / aNAdio sapajjavasido, khavagaseDimAruhiya viNAsidaudIraNANameseva bhaMgo / evaM kAlo smtto| ___ egajIveNa aMtareNa payadaM- veyaNIya-mohaNIyaudIraNANamaMtaraM jahaNNaNa ego samao / kudo ? appamatta-AvaliyasesasuhamauvasAmayaguNesu egasamayamacchiya bidiyasamae madANaM taduvalaMbhAdo / ukkasseNa aMtomuttaM / kudo ? appamattaguNamuvasaMtakasAyaguNaM ca paDivajjiya savvukkassamaMtomuttamacchiya pamattaguNe sakasAyaguNe ca paDivaNe 0 taduvalaMbhAdo / Auassa udIraNaMtaraM jahaNeNa aavliyaa| kudo ? savvesu bhavesu Avaliyamettasesesu Auassa udiirnnaabhaavaado| ukkasseNa aMtomuhuttaM / kudo ? appamattAdiuvarimaguNaTThANesu sanvukassamaMtomuttamacchiya puNo pamattaguNaM paDivaNNassa taduvalaMbhAdo / sesANaM kammANaM patthi aMtara, khINakasAyaguNaTThANamhi udIraNAe NaTThAe puNo udIraNA'pAdubbhAvAdo* / evamaMtaraM samattaM / ____NANAjIvehi bhaMgavicae aTupadaM- je jaM paDi vedaMti tesu payadaM, avedaesu avvavahArAdo / edeNa aTupadeNa Aua-veyaNIyANaM jIvA NiyamA udorayA aNudIrayA ca / sesANaM kammANaM savve jIvA NiyamA udIrayA, siyA udIrayA ca aNudIrao ca, jIva hotA hai| yaha bhaMga kSapakazreNipara na caDhanevAle jIvoMke sambhava hai / tathA inhIM zeSa karmoMkA udIraka anAdi-saparyavasita jIva bhI hotA hai| kintu kSapakazreNipara caDhakara udIraNAko naSTa karanevAloMke yahI bhaMga hotA hai| isa prakAra kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antara prakRta hai- vedanIya aura mohanIyakI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka samaya hai, kyoMki, apramatta aura AvalI pramANa zeSa sUkSmasAmparAya upazAmaka ina donoM guNasthAnoMmeM kramase eka samaya rahakara dvitIya samayameM maraNako prApta hue jIvoMke ukta antarakAla pAyA jAtA hai| utkarSase vaha antarmuhUrta pramANa hai, kyoMki, apramatta guNasthAna aura upazAntakaSAya guNasthAnako prApta hokara aura vahAM sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla taka rahakara pramatta guNasthAna aura sakaSAya ( sUkSmasAmparAya ) guNasthAnako prApta honepara vaha pAyA jAtA hai / AyukI udIraNAkA antara jaghanyase AvalI kAla pramANa hai, kyoMki, saba bhavoMke AvalI mAtra zeSa rahanepara AyakI udIraNAkA abhAva hotA hai| utkRrSa se vaha anta harta pramANa hai, kyoMki, apramattAdika uparima guNasthAnoM meM sarvotkRSTa antamaharta kAla taka rahakara pazcAt pramatta guNasthAnako prApta hue jIvake vaha pAyA jAtA hai| zeSa pAMca kA~kI udIraNAkA antara nahIM hai, kyoMki, kSINakaSAya guNasthAna ( bArahaveM aura terahaveM ) meM udIraNAke naSTa hone para phira udIraNAkA prAdurbhAva nahIM hai / isa prakAra antara samApta huaa| nAnA jovoMkI apekSA bhaMga vicayameM arthapada- jo jisa prakRtikA vedana karate haiM ve yahAM prakata haiM. kyoMki, avedakoMmeM usakA vyavahAra nahIM hai| isa arthapadase Aya aura vedanIya kamoke nayamase udIraka bhI haiM aura anudIraka bhI haiN| zeSa karmoke saba jIva niyamase udIraka, 4 tAto 'pamattaguNe ca pahivaNe iti paatthH| * tAto pAdubbhAvA (mAvA-, do' iti pAThaH / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47 uvakkamANuyogaddAre udIrayANamappAbahuaM siyA udIrayA ca aNudIrayA ca / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| NANAjIvehi kAlo- savvesi kammANaM udIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIve paDucca savvaddhA / evaM kAlo smtto| aMtaraM Natthi / appAbahuaM payadaM / Auassa udIrayA thovaa| veyaNIyassa udIrayA visesAhiyA / kettiyametteNa ? carimAvaliyAe saMcidaaNaMtajIvametteNa / mohaNIyassa udIrayA visesAhiyA / kettiyametteNa ? appmtt-apuvv-anniyttttisuhmsaaNpraaiyjiivmetnn| NANAvaraNa-dasaNAvaraNa-aMtarAiyANamudIrayA visesaahiyaa| kettiyametteNa ? uvasaMta-khINakasAyametteNa / NAmA-godANamudIrayA visesAhiyA / kettiyametteNa ? sjogikevlimttenn| NirayagaIe raiesu samvesi pi kammANamudIrayA tullA, NiraMtaraM tattha maraMtANamabhAvAdo / kadAci Auassa udIrayA thovA, sesakamANaM sarisA visesAhiyA / kettiyameteNa? carimAvaliyAe saMcidajIvameteNa / evaM savvAsiM gadINaM vattavvaM / Navari tirikkhesu sarisA tti Na vattavvaM / maNussesu oghaM / evamappAbahuaM samattaM / kadAcit bahuta udIraka va eka anudIraka, tathA kadAcit bahuta udIraka va bahuta anudIraka hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| ___ nAnA jIvoMkI apekSA kAla- saba karmoMkI udIraNA kitane kAla taka hotI hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA hotI hai / isa prakAra kAla samApta huaa| ___ nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hai / alpabahutva prakRta hai- Ayu karmake udIraka stoka haiM / vedanIyake udIraka vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM? antima AvalImeM saMcita ananta jIvoMke pramANase adhika haiN| mohanIya karmake udIraka vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? apramatta, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAyika jIvoMke pramANase vizeSa adhika haiM / jJAnAvaraNa darzanAvaraNa aura antarAyake udIraka vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? upazAntakaSAya aura kSINakaSAya jIvoMke pramANase adhika haiN| nAma va gotrake udIraka vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase adhika haiM ? sayogakevaliyoMke pramANase adhika haiN| narakagatimeM nArakiyoMmeM sabhI karmoke udIraka tulya haiM, kyoMki vahAM nirantara maranevAle jIvoMkA abhAva hai / kadAcit vahAM Ayu karmake udIraka stoka haiM aura zeSa karmoMke udIraka samAna hokara Ayu karmake udIrakoMkI apekSA vizeSa adhika hote haiM ? kitane mAtrase vizeSa adhika hote haiM ? antima AvalIke saMcita jIvoMke pramANase ve vizeSa adhika hote haiM / -- sadRza hote haiM ' aisA nahIM kahanA cAhiye / manuSyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / isa prakAra alpabahutva samApta huA / 4 kApratI carimAvaliye', tApratI 'carimAvaliya' iti pAThaH / Jain Education international For Private & Personal use only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ) chakkhaMDAgame saMtakamma bhujagAro padaNikkhevo vaDDhIudIraNA ca Natthi, egegpyddiadhiyaaraado| evamegegapayaDiudIraNA smttaa| saMpahi payaDiTThANasamukkittaNaM kssaamo| aTThaviha-sattaviha-chavviha-paMcavihaduviha-udIraNA tti paMcapayaDiTThANANi udoraNAe hoMti / taM jahA- savvAo payaDIo udIraMtassa aTTavihaudIraNA hodi / AueNa viNA sattavihaudIraNA hoi / AuaveyaNIehi viNA appamattAdisu chavihaudIraNA hodi| mohAua-veyaNIyakammehi viNA khINakasAyamhi uvasaMtakasAe ca paMcavihaudoraNA hodi| NANAvaraNa-dasaNAvaraNaveyaNIya-mohAua-aMtarAiehi viNA sajogakevalimhi doNNamudIraNA hodi / evaM TThANasamukkittaNA smttaa| sAmittaM- aTThaNNamudIrao ko hodi ? aNNadaro pamatto, jassa AuaMNa hodi udyaavliypvitttth| sattaNNamudIrao ko hodi ? aNNadaro pamatto, jassa AuaMudayAvaliyaM pvilN| chaNNamudIrao ko hodi ? appamatto sksaao| paMcaNNamudIrao ko hodi ? chadumattho vIyarAo Avaliyacarimasamayassa hetttthaa| doNNamudIrao ko hodi ? uppaNNaNANa-dasaNaharo sajogikevalI / evaM sAmittaM samattaM / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhiudIraNA nahIM hai, kyoMki, yahAM eka eka prakRtikA adhikAra hai| isa prakAra eka-ekaprakRtiudIraNA samApta huii| aba prakRtisthAnoMkA samutkIrtana karate haiM - ATha karmokI, sAta karmoMkI, chaha karmokI, pAMca karmoMkI aura do karmokI udIraNA isa prakAra udIraNAke pAMca prakRtisthAna haiN| yathA-saba prakRtiyoMkI udIraNA karanevAleke ATha prakRtika udIraNA hotI hai / Ayuke vinA sAta prakRtika udIraNA hotI hai / Ayu aura vedanIyake vinA apramatta Adi guNasthAnoMmeM chaha prakRtika udIraNA hotI hai / mohanIva, Ayu aura vedanIya karmoMke vinA kSINakaSAya aura upazAntakaSAya guNasthAnoMmeM pAMca prakRtika uMdIraNA hotI hai| jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu aura antarAyake vinA sayogakevalI guNasthAnameM do prakRtika udIraNA hotI hai / isa prakAra sthAnasamutkIrtanA samApta huii| ___ svAmitva - ATha karmokA udIraka kauna hotA hai ? unakA udIraka anyatara pramatta jIva hotA hai, jisakA Ayu karma udayAvalImeM praviSTa nahIM hai / sAta karmoMkA udIraka kauna hotA hai ? anyatara pramatta jIva unakA udIraka hotA hai, jisakA Ayu karma udayAvalImeM praviSTa hai / chahakA udIraka kauna hotA hai ? apramatta sakaSAya jIva unakA udIraka hotA hai| pAMcakA udIraka kauna hotA hai ? unakA udIraka chadmastha vItarAga jIva hotA hai, mAtra vaha kSINamohake kAlameM eka AvalIke carama samaya zeSa rahaneke pUrva unakI udIraNA karatA hai| dokA udIraka kauna hotA hai ? utpanna hue jJAna va darzanakA dhAraka sayogakevalI unakA udIrakA hotA hai / isa prakAra svAmitva samApta huaa| 4 ghAINa cha umatthA udIragA rAgiNo ya mohassa / taiyAUNa lamattA jogatA utti doNheM .ca / / ka0 pra04-4. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre egajIveNa aMtaraM ( 49 eyajIveNa kAlo- aTTaNNamudIrao jahaNNaNa ekkaM va do va samae, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi aavliyuunnaanni| sattaNNamudIrao jahaNNeNa ekkaM va do va samae, pamatte udayAvaliyapaviTThaAue bidiyasamae tadiyasamae vA appamattaguNaM gade vedaNIyaudIraNAe NaTAe eg-dosmysttudiirnnaakaaluvlNbhaado| ukkasseNa AvaliyA / chaNNamudIrao jahaNeNa ekkaM va do va samae udoredi, ukkasseNa aMtomuttaM / paMcaNNamudIrao jahaNeNa ekkaM va do va samae udIredi, ukkasseNa aMtomuttaM / doNNamudIrago jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa puvvakoDI desUNA / evaM kAlo smtto| __egajIveNa aMtaraM- aDhaNNamudIraNaMtaraM jahaNNaNa : egAvaliyA, ukkasseNa aMtomuhuttaM / sattaNNamudIraNaMtaraM jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNamAvaliyUNaM, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi AvaliyUNANi / chaNNamudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM / evaM paMcaNNamudIrayANaM pi aMtaraM vattavvaM / doNNamudIrayANaM Natthi aMtaraM / kudo ? aMtaride puNo doNNamudIraNAe paadubbhaavaabhaavaadosh| evamaMtaraM samattaM / eka jIvakI apekSA kAla- ATha karmoMkA udIraka jaghanyase eka va do samaya tathA utkarSase AvalI kama tetIsa sAgaropama kAla taka hotA hai| sAta karmokA udIraka jaghanyase eka va do samaya hotA hai, kyoMki, pramattaguNasthAnavI jIvake Ayu karmake udayAvalImeM praviSTa honepara jaba vaha dvitIya samayameM athavA tRtIya samayameM apramatta guNasthAnako prApta hotA hai taba cUMki vedanIyakI udIraNA naSTa ho jAtI hai, ataH usake eka yA do samaya pramANa sAtakI udIraNAkA kAla pAyA jAtA hai| (tAtparya yaha hai ki jisa pramattasaMyatake Ayukarma udayAvalImeM praviSTa ho gayA usake sAta karmakI udIraNA hotI hai| kintu usake eka samaya bAda yA do samaya bAda apramatta saMyata guNasthAnako prApta ho jAnepara pramattasaMyatake sAta karmakI udIraNAkA jaghanya kAla eka yA do samaya dekhA jAtA hai / ) sAtakI udIraNAkA kAla utkarSase AvalI pramANa hai| chahakA udIraka jaghanyase eka va do samaya unakI udIraNA karatA hai, utkarSase antarmuhurta kAla taka udIraNA karatA rahatA hai| pAMcakA udIraka jaghanyase eka va do samaya unakI udIraNA karatA hai utkarSase antarmuhUrta kAla taka unakI udIraNA karatA hai| dokA udIraka jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase kucha kama pUrvakoTi kAla taka unakI udIraNA karatA hai / isa prakAra kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA-ATha karmokI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka AvalI va utkarSase antarmuhUrta pramANa hai| sAtakI udIraNAkA antara jaghanyataH AvalIse hIna kSudrabhavagrahaNa va utkarSase AvalI kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| chahakI udIraNAkA antara jaghanyase antarmaharta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hai| isI prakAra pAMca karmoke udIrakoMkA bhI antara kahanA cAhie / doke udIrakoMkA antara nahIM hotA, kyoMki, antarako prApta honepara phira dokI udIraNAke prAdurbhAvakA abhAva hai| isa prakAra antara samApta huaa| 4 kApratI ' evaM do', tApratI evaM (gaM ) do' iti paatthH| * tApratau ' aThThaNNamudIraNaMtaraM, jahaNNeNa' iti pAThaH / 8 kApratau pAdubbhAvAdo' iti paarH| For Prive & Personal use only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NANAjIvehi bhaMgavicao- je jaM payaDiTThANamudIreMti tesu payadaM / aTuNNaM sattaNNaM chaNNaM doNNaM dvANANaM NiyamA savve jIvA udiiryaa| siyA ede ca paMcavihaudIrao ca, siyA ede ca paMcavihaudIrayA ca / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| NANAjIvehi kAlo- paMcaNNamudIrayANaM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / sesANamudIrayANaM savvaddhA / evaM kAlo smtto| aMtaraM paMcaNNamudIrayANa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa chmmaasaa| sesANaM Natthi aMtaraM / evamaMtaraM samattaM / appAbahuaM- paMcaNNamudIrayA thovaa| doNNamudIrayA saMkhejjaguNA / chaNNamudIrayA saMkhejjaguNA / sattaNNamudIrayA aNaMtaguNA / aTaNNamudIrayA saMkhejjaguNA / kudo? egAvaliyasaMcidasattaNhamudIraehito saMkhejjAvaliyasaMcita aTaNNamudIrayANaM sNkhejjgunnttuvlNbhaado| evamappAbahuaM samattaM / bhujagAre aTThapadaM- jAo ehi payaDIo udIredi tatto aNaMtaraosakkAvide samae appadariyAo udIredi tti eso bhujgaaro|annNtrvidikktsme bahudariyAo udIredi tti esA appdrudiirnnaa| dosu vi samaesu tattiyAo ceva payaDio udIreMtastara nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- jo jIva jisa prakRtisthAnakI udIraNA karate haiM ve prakRta haiN| ATha, sAta, chaha aura do prakRtika sthAnoMke niyamase saba jIva udIraka hote haiN| kadAcit ye nAnA jIva udIraka hote haiM aura pAMcakA eka jIva udIraka hotA hai| kadAcit ye nAnA jIva udIraka hote hai aura pAMcake bhI nAnA jIva udIraka hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA kAla-pAMca karmoke udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta pramANa hai| zeSa karmoMke udIrakoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antara- pAMca karmoMke udIrakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa hai| zeSa karmoMke udIrakoMkA antara nahIM hai| isa prakAra antara samApta huaa| alpabahutva- pAMcake udIraka jIva stoka haiN| doke udIraka saMkhyAtaguNe haiN| chahake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| sAtake udIraka anantaguNe haiN| AThake udIraka saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, eka AvalI meM saMcita sAtake udIrakoMse saMkhyAta AvaliyoMmeM saMcita hue AThake udIraka saMkhyAtaguNe pAye jAte haiN| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| bhujAkArake viSayameM arthapada- isa samaya jitanI prakRtiyoMkI udIraNA karatA hai usase anantara pichale samayameM unase thoDI prakRtiyoMkI udIraNA karatA hai, yaha bhujAkAra udIraNA hai| isa samaya jitanI prakRtiyoMkI udIraNA karatA hai unase anantara vIte hue samayameM bahutara prakRtiyoMkI udIraNA karatA hai, yaha alpatara udIraNA hai| donoM hI samayoMmeM utanI mAtra prakRtiyoMkI hI udIraNA karanevAleke avasthita udIraNA hotI hai / anudIraNAse udIraNA karanevAleke tApratau ' udIraMtassa' iti pAThaH / ' Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre bhujagarAdINamaMtaraM ( 51 avaTTiudIraNA / aNudIraNAo udIreMtassa * avattavvaudIraNA / edeNa aTThapadeNa uvarimaahiyArA vattavvA / sAmittaM - bhujagAraudIrao, appadaraudIrao avaTThidaudIrao ca ko hodi ? aNNadaro micchAiTThI sammAiTThI vA / avattavvaudIrayA * Natthi / evaM sAmittaM samattaM ? / eyajIveNa kAlo - bhujagAra- appadaraudIrayANaM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa be samayA / taM jahA - uvasaMtakasAe suhumasAMparAie jAde cha udIreMtassa ego bhujagArasamao / puNo bidiyasamae kAlaM kADhUNa deve suppaNNassa paDhamasamae aTTha udIreMtassa bidio bhujagArasamao / evaM bhujagArassa be samayA / pamattasaMjadacarimasamae Aue udayAvaliyaM paviTThe satta udIraMtassa ego appadarasamao / tado bidiyasamae appamattaguNe paviNe vedaNIeNa viNA cha udIreMtassa bidio appadarasamao / evamappadara udIraNAe vi ukkasseNa be caiva samayA / avaTTidaudIraNAe kAlo jahaNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi samayAhiyAe AvaliyAe UNANi, deve suppaNNapaDhamasamao maraNAvaliyA ca / evaM bhujagArakAlo samatto / bhujagAra udIraNAe aMtaraM jahaNNeNa ekko vA do vA samayA / kudo? paMcavihaavaktavya udIraNA hotI hai / isa arthapadake anusAra Ageke adhikAroMkA kathana karanA cAhiye / svAmitva - bhujAkAra udIraka, alpatara udIraka aura avasthita udIraka kauna hotA hai ? anyatara mithyAdRSTi athavA samyagdRSTi jIva unakA udIraka hotA hai / avaktavya udIraka nahIM haiM / isa prakAra svAmitva samApta huA / eka jIvakI apekSA kAla -- bhujAkAra aura alpatara udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya pramANa hai / vaha isa prakArase -- upazAntakaSAya jIvake sUkSmasAmparAyika hokara chaha prakRtiyoMkI udIraNA karanepara bhujAkAra udIraNAkA eka samaya prApta hotA hai / pazcAt dvitIya samaya meM mRtyuko prApta hokara devoMmeM utpanna hue ukta jIvake prathama samayameM ATha karmokI udIraNA karanepara bhujAkAra udIraNAkA dvitIya samaya prApta hotA hai / isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA utkRSTa kAla do samaya hai / pramattasaMyata guNasthAnake antima samayameM Ayuke udayAvalI meM praviSTa honepara sAta karmoMkI udIraNA karanevAleke atpatara udIraNAkA eka samaya kAla hotA hai / pazcAt dvitIya samayameM apramatta guNasthAnako prApta honepara vedanIyake vinA chakI udIraNA karanevAle ke alpatara udIraNAkA dvitIya samaya pAyA jAtA hai / isa prakAra alpatara udIraNAke bhI utkarSase do hI samaya haiM / avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya adhika AvalI se hIna tetIsa sAgaropama pramANa hai / yahAM eka samaya aura eka AvalIse devoMmeM utpanna honekA prathama samaya aura maraNAvalI lI gaI hai / isa prakAra kAla samApta huA / bhujAkAra udIraNAkA antara jaghanyase eka va do samaya hai, kyoMki, pAMca karmoMkA udIraka * tApratI 'udIraMtassa' iti pAThaH / pratyorubhayoreva 'avattavvattaudIraNA' iti pAThaH / tApratI ' avadvida (avattantra ) udIrayA iti pAThaH / tApratau 'samattaM ' ityetat padaM nopalabhyate / kApratI ' kAle' iti pAThaH / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ) chakkhaMDAgame saMtakamma udIrao uvasaMtakasAo heTThA odariya suhumasAMparAiyo hodUNa chavvihaudIrago jAdo, bidiyasamae bhujagAraudIraNA avaTThidaudIraNAe aMtaridA, tadiyasamae kAlaM kAdUNa devesuppajjiya aTTha udIrayamANo bhujagAraM gado, evmegsmyaNtrdsnnaado| ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi samaUNANi / taM jahA--tettIsasAgarovamesu uppaNNapaDhamasamae bhujagAraM kAdUNa samaUNatettIsasAgarovamANi avaTThida-appadaraudIraNAe aMtariya maNussesu uppaNNapaDhamasamae kayabhujagArassa samaUNatettIsaM sAgarovamANi ukkassabhujagAraMtaraM hodi / evamappadaraudIraNAe vi vattavvaM / kudo ? AvaliyakAleNa devesuppajjihadi tti puvvaM ceva appadaraM kAUNa aMtariya devesuppajjiya AvaliyUNatettIsasAgarovamANi gamiya appadare kade tduvlNbhaado| adhavA appadarassa ukkassaM aMtaraM tettIsasAgarovamANi aMtomuhutteNa sAdireyANi / avaTThidaudIraNAe jahaNNaNa aMtaramegasamao, ukkasseNa be smyaa| evaM bhujagAraMtaraM samattaM / NANAjIvehi* bhNgvico| vedaesu payadaM--bhujagAra-appadara-avaTTidaudIrayA NiyamA atthi, avattavvaM Natthi / evamogho smtto| sesAsu gadIsu jANidUNa vattavvaM / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| prApta kaSAya jIva nIce utara kara sakSamasAmparAyika hokara chaha karmoMkA udIraka haA, dvitIya samayameM bhalAkAra udIraNA avasthita udIraNAse antarako prApta haI. tatIya samayameM mata hokara devoMmeM utpanna ho ATha karmoko udIraNA karatA haA bhajAkara udIraNAko prApta haA, isa prakAra bhajAkAra udIraNAkA eka samaya antara dekhA jAtA hai| utkarSase eka samaya kama tetIsa ropama pramANa antara hotA hai| vaha isa prakArase--tetIsa sAgaropama pramANa Aya vAloMmeM utpanna honeke prathama samayameM bhujAkAra udIraNAko karake eka samaya kama tetIsa sAgaropama taka avasthita yA alpatara udIraNAse antarako prApta ho manuSyoMmeM utpanna honeke prathama samaya bhujAkara udIraNAko karanepara eka samaya kama tetIsa sAgaropama pramANa bhujAkara udIraNAkA utkRSTa antara hotA hai / isI prakAra alpatara udIraNAke viSayame bhI kahanA cAhiye, kyoMki, AvalI pramANa kAlake bAda devoMmeM utpanna hogA, isa prakAra pUrva meM hI alpatara udIraNA karake antarako prApta ho devoMmeM utpanna hokara AvalIse kama tetIsa sAgaropamoMko vitAkara alpatara udIraNA karanepara ukta antara pAyA jAtA hai / athavA, alpatara udIraNAkA utkRSTa antara antarmuhUrtase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai / avasthita udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hai / isa prakAra bhujAkAra udIraNAkA antara samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya / vedaka prakRta haiM-- bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase haiM, avaktavya udIraka nahIM haiN| isa prakAra ogha samApta huaa| zeSa gati AdikoMke viSayameM jAnakara kathana karanA caahiye| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| o kApratI ' appa0 u0 amariya, ' tApratI 'apa0 u0 aMtaraM' iti pAThaH / * kApratau 'gAjIveNa ' iti pAThaH Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padaNikkhevo ( 53 bhAgAbhAgo, parimANaM, khettaM, posaNaM, kAlo, aMtaraM, bhAvo ca jANidUNa nnedvvo| appAbahuaM-bhujagAraudIrayA thovA / appadaraudIrayA visesAhiyA / kettiyametto viseso? sNkhejjmaannusjiivmetto| avavidaudIrayAra asaMkhejjaguNA / ko guNagAro? asaMkhejjA smyaa| evaM maNusagadIe vi appAbahua vattavvaM / sesAsu gadIsu bhujagAraappadaraudIrayA tullA thovA / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / evamappAbahuaM samataM / padaNikkhevo- ukkassiyA vaDDhI kassa? jo paMcavihaudIrao uvasaMtakasAo mado, tassa paDhamasamayadevassa aTTa udIrayamANassa ukkassiyA vaDDhI / edassa ceva se kAle ukkassamavaDhANaM / ukkassiyA hANI kassa ? jo aTuNNamudIrago pamatto appamatto jAdo tassa ukkassiyA haannii| paMcaudIraeNa dosu udIridAsu ukkassahANI kiNNa parUvidA ? Na, bahupayaDIhito bahuhANIe ihaggahaNAdo / adhavA eso vi saMbhavo ettha sNgheyvvo| hANI thovA, vaDDhI avaTThANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / evamogho smtto| bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara aura bhAvako jAnakara le jAnA caahiye| alpabahutva-- bhujAkAra udIraka stoka haiN| alpatara udIraka vizeSa adhika hai| zaMkA-- vizeSa kitanA hai ? samAdhAna-- vaha saMkhyAta manuSya jIvoMke barAbara hai| alpatara udIrakoMse avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? guNakAra asaMkhyAta samaya hai| isI prakAra manuSya gatimeM bhI alpabahutva kahanA caahiye| zeSa gatiyoMmeM bhujAkAra aura alpatara udIraka samAna hokara stoka haiN| avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| ___ padanikSepa- utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? pAMcakA udIraka jo upazAntakaSAya jIva mRtyuko prApta huA hai, usake deva honeke prathama samayameM AThakI udIraNA karanepara utkRSTa vRddhi hotI hai| isIke anantara samaya meM utkRSTa avasthAna hotA hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo AThakA udIraka pramatta jIva apramatta huA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| zaMkA-- pAMcake udIraka jIvake dvArA dokI udIraNA karanepara usake utkRSTa hAnikI prarUpaNA kyoM nahIM kI gaI ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, yahAM bahuta prakRtiyoMse bahuta hAniko grahaNa kiyA gayA hai| athavA yaha vikalpa bhI cUMki sambhava hai, ata: usakA bhI yahAM saMgraha karanA cAhiye / __ hAni stoka hai tathA vRddhi va avasthAna donoM hI samAna hokara usase vizeSa adhika haiN| isa prakAra ogha samApta huaa| 4 kApratau -- udIraNA' iti pAThaH / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54) chakkhaMDAgame saMtakamma ___sesAsu gadIsu vaDDhi-hANi-avaTThANANi tiNNi vi tullANi / evaM padaNikkhevo smtto| eto vaDhiudIraNA- saMkhejjabhAgavaDDhI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI avaTTidaudIraNA cedi ettha cattAri ceva padANi hoti / sesaM jANiUNa vattavvaM / evaM mUlapaDiudIraNA smttaa|| uttarapayaDiudIraNA duvihA- egegapayaDiudIraNA payaDiTThANaudIraNA cedi / egegapayaDiudIraNAe sAmittaM uccade- paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM ko udIrago ? aNNadaro chadumattho / Avaliyacarimasamayachadumattho Navari annudiiro| evamuvarimasavve chadumatthA aNudIrayA jAva carimasamayachadumattho tti / evaM cattAridasaNAvaraNIya-paMcaMtarAiya-NiddA-payalAgaM vattavvaM, visesaabhaavaado| NiddANiddA-payalA manuSyagatike sivA zeSa gatiyoMmeM vRddhi, hAni va avasthAna tInoM hI samAna haiN| isa prakAra padanikSepa samApta huaa| ___ Age vRddhiudIraNAkA kathana karate haiM- saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura avasthitaudIraNA, ye cAra hI pada yahAM hote haiN| zeSa kathana jAnakara karanA caahiye| vizeSArtha-- pahale padanikSepakA kathana kara Aye haiN| vahAM utkRSTa hAnikA nirdeza karate samaya pAMcakI udIraNA karanevAleke dokI udIraNA karanepara utkRSTa hAni sambhava hai, utkRSTa hAnike isa vikalpakA bhI nirdeza kiyA hai| aba yadi isa vikalpakI vivakSA kI jAtI hai to saMkhyAtaguNahAnike sAtha cAra pada sambhava haiM aura yadi isakI vivakSA nahIM kI jAtI hai to saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni aura avasthita ye tIna pada hI sambhava hai / __ isa prakAra mUlaprakRtiudIraNA samApta huii| uttaraprakRtiudIraNA do prakArakI hai- eka-ekapratiudIraNA aura prkRtisthaanudiirnnaa| inameM se eka-ekaprakRtiudIraNAke svAmitvakA kathana karate haiM-- * pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMkA udIraka kauna hotA hai ? unakA udIraka anyatara chadmastha hotA hai| vizeSa itanA hai ki chadmasthakAlake antameM jisake AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai aisA chadmastha jIva unakA udIraka nahIM hotA / isI prakAra chadmasthakI antima AvalIke prArambhase lekara antima samaya takake Ageke saba chadmastha jIva anudIraka haiM / isI prakArase cAra darzanAvaraNIya, pAMca antarAya, nidrA aura pracalAke viSayameM kathana karanA cAhiye, kyoMki, unameM inase koI vizeSatA nahIM hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura - sAnA mottaNa khINarAgaM iMdiyapajjattagA udIreMti / NihA-payalA sAyAsAyAI je pamatta ti|| paM. saM. 4, 19. iha karmastavakArAdayaH kSagka-kSINamohayorapi nidrAdvikasyodayamicchanti, udaye ca satyavazyamudIraNA / tatastanmatenoktaM kSINarAgamantAvalikAmAtrakAla mAvinaM muktveti / ye punaH satkarmAbhidha granthakArAdayaste kSapaka-khINamohAn vyatiricya zeSANAmeva nidrAdvikasyodayamicchanti / tathA ca tadgranthaH- 'NiddAgudassa udao Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55 uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe sAmittaM payalA-thI giddhINaM ca udIrao ko hodi ? aNNadaro iMdiyapajjattIe dusamayapajjatto / edamAdi kADhUNa edAsimudIraNAe tAva pAoggo hodi jAva pamattasaMjado tti Navari pamattasaMjadassa uttarasarIraviuvvaNAbhimuhassa carimAvaliyappahuDi uvari jAva AhArasarIramuTThaviya mUlasarIraM pavisadi tAva aNudIrago / thoNagidvitiyassa appamattasaMjadA ca deva NeraiyA ca AhArasarorayA ca uttarasarIraM viuvvidatirikkha maNussA ca asaMkhejjavAsAuA ca aNudIrayA / sAdAsAdANamudIraNAe micchAiTTippahuDi jAva appamattAhimuhacarimasamayapamatto tti pAoggo * / micchattassa micchAiTThI ceva udIrago jAva sammattAhimuhacarimasamayamicchAiTThi ti / vari uvasamasammattaM paDivajjamANamicchAiTThissa micchattapaDhamadvidIe AvaliyasesAe Natthi udIraNA / sammAmicchattassa sammAmicchAiTThI jAva carimasamao tti tAva udIrago / sammattassa asaMjadasammAidvippahuDi jAva appamattasaMjado ti tAvaudIrayA / Navari sammattaM khaveMtuvasAmeMtANaM sammattaTThidIe udayAvaliyapaviTThAe Natthi styAnagRddhi, inakA udIraka kauna hotA hai ? indriya paryAptise paryApta honeke dvitIya samaya meM rahanevAlA anyatara jIva unakA udIraka hotA hai / isako Adi lekara pramattasaMyata guNasthAna taka koI bhI jIva ina prakRtiyoMkI udIraNAke yogya hotA hai / vizeSatA itanI hai ki uttara zarIrakI vikriyA abhimukha hue pramattasaMyatakI antima AvalIse lekara Age jaba taka AhA zarIra utthita ho karake mUla zarIra meM praviSTa nahIM hotA taba taka vaha inakA anudIraka hai / apramattasaMyata, deva, nArakI, AhArakazarIrI, uttara zarIrakI vikriyAko prApta tiryaJca va manuSya, tathA asaMkhyAtavarSAyuSka ye saba ukta styAnagRddhi Adi tIna prakRtiyoMke anudIraka haiM / mithyAdRSTise lekara apramatta guNasthAnake abhimukha huA antima samayavartI pramattasaMyata taka sAtA va asAtAvedanIyakI udIraNAke yogya hotA hai / samyaktva abhimukha hue antima samayavartI mithyAdRSTi taka mithyAdRSTi jIva hI mithyAtva prakRtikA udIraka hotA hai| vizeSa itanA hai ki upazamasamyaktvako prApta honevAle mithyAdRSTi ke mithyAtva kI prathama sthitimeM eka AvalIke zeSa rahanepara udIraNA nahIM hotI / samyagmithyAdRSTi jIva apane antima samaya taka samyagmithyAtvakA udIraka hotA hai / asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka samyaktva prakRtike udIraka hote haiM / vizeSa itanA hai ki samyaktva prakRtikA kSaya athavA upazama karanevAle jIvoMke samyaktvakI sthiti ke udayAvalI meM praviSTa honepara usakI udIraNA sambhava nahIM hai / khavage pariccajja | ' tanmatenodIraNApi nidrAdvikasya kSapaka-kSINamohAn vyatiricya zeSANAmeva veditavyA / tathA coktaM karma prakRtau - iMdiyapajjattIe dusamayapajjattagAe pAuggA / NiddA payalANaM khINarAga-khavage paricacajja / / ( 4-18 ) ( malayagiri TIkA ) / niddAniddAINa vi asaMkhavAsA ya maNuya tiriyA ya / veuvvAhArataNU vajjittA adhyamate ya // ka. pra. veyaNiyANa pamattA xxx // ka. pra. tApratI 'mudIrayA ( NA ) e iti pAThaH / kApratI 'khaiyeMtuvasAmaMtANaM' iti pAThaH / 4, 19 4, 20 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ) chakkhaMDAgame saMtakamma udIraNA / aNaMtANubaMdhicaukkassa micchAiTThI sAsaNasammAiTThI vA udIrago / apaccakkhANacaukkassa micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAidvicarimasamao tti tAva udIrayA / paccakkhANacaukkassa micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadassa carimasamao tti tAva udIrayA / NavaMsayavedassa udIrao ko hodi? savvo nnvNso| Navari khavao uvasAmao vA NavaMsao NavaMsayavedapaDhamaTTidIe udayAvaliyamettasesAe aNudIrago NavaMsayavedassa, avaseso savvo NavUsao udIrago cev| jahA NavaMsayavedassa tahA itthiveda-purisavedANaM pi vattavvaM / hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM micchAidvimAdi kAdUNa jAva apuvvakaraNacarimasamayaM ti tAva udiirgo| Navari sAda-hassaradINaM paDhamasamayadevamAdi kAdUNa jAva aMtomuhuttadevo tti tAva NiyamA udIraNA, uvari bhjjaa| asAda-aradisogANaM paDhamasamayaNeraiyamAdi kAdUNa jAva aMtomuhuttaNeraio tti tAva NiyamA udIraNA / tiNNaM saMjalaNANaM micchAiTThimAdi kAdUNa jAva aNiyaTTiaddhAe saga-sagabaMdhajzavasANANaM carimasamao tti tAva udornnaa| lohasaMjalaNAe micchAiTThimAdi kAdUNa jAva samayAhiyAvaliyacarimasamayasakasAo ti tAva udiirnnaa| NirayAuassa+ savvamhi Neraiyamhi udIraNA / Navari Avaliyacarimasamaya anantAnubandhicatuSkakA mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva udIraka hotA hai| apratyAkhyAnacatuSkake mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTike antima samaya takake jIva udIraka hote haiN| pratyAkhyAnacatuSkake mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAnake antima samaya takake jIva udIraka hote haiN| napusaMkavedakA udIraka kauna hotA hai ? usake udIraka sabhI napuMsaka jIva hote haiN| vizeSa itanA hai ki kSapaka aura upazAmaka napuMsaka jIva napuMsakavedakI prathama sthitike udayAvalI mAtra zeSa rahanepara napuMsakavedake anudIraka hote haiM / zeSa saba napuMsaka jIva usake udIraka hI hote haiN| jisa prakArase napuMsakavedake udIrakoMkA kathana kiyA gayA hai, usI prekArase strI aura puruSa vedoMke bhI udIrakoMkA kathana karanA cAhie / hAsya, rati, arati, zoka bhaya va jugupsA; ina prakRtiyoMkA udIraka mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNake antima samaya taka rahanevAlA jIva hotA hai / vizeSa itanA hai ki devake utpanna honeke prathama samayase lekara antarmuhurta taka sAtAvedanIya, hAsya aura rati inakI udIraNA niyamase hotI hai| Age vaha bhAjya hai| arthAt Age vaha hotI bhI hai aura nahIM bhI hotii| tathA nArakIke utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmuhUrta taka asAtA vedanIya, arati aura zokakI udIraNA niyamase hotI haiN| tIna saMjvalana kaSAyoMkI udIraNA mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNakAlameM apane-apane bandhAdhyavasAnoMke antima samaya taka hotI hai / saMjvalanalobhakI udIraNA mithyAdRSTise lekara antima samayavartI sakaSAya hone meM eka samaya adhika Avali mAtra kAlake zeSa rahane taka hotI hai| nArakAyukI udIraNA saba nArakiyoMmeM hotI hai| vizeSa itanA hai ki jisa nAraka jIvake ka. pra 4, 6.*xxx te te baMdhatagA kasAyANaM / ka. pra. 4, 20. aMtamahattaM tu AimaM devA / iyarANaM neraiyA uDDhaM pariyattaNavihIe // pa. saM. 4, 21. ubhAuassa' tApratI 'NirayAu (Au ) assa' iti paatthH| 4 hAsa-raI-sAyANaM kApratI "NirayA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe sAgittaM (57 tanbhavatthaNeraiyamAdi kADhUNa jAva carimasamayatabbhavatyo tti tAva aNudIrao / jahA riyA assa tahA sesAuANaM pi parUvaNA kAyavvA / Navari tirikkha maNusa - devAuANaM jahAkameNa tirikkha maNusa devAceva udIrayA / maNusAuassa micchAiTThippahuDi jAva pamattasaMjadassa maraNakAle carimAvaliyaM mottUNa aNNattha udIraNA / NirayagaiNAmAe savvo Neraio udIrao / tirikkhagaiNAmAe savvo tirikkhajoNio udIrao / maNusagaiNAmAe ajoiM mottUNa seso savvo maNuso maNusiNI vA udIrao | devagadiNAmAe savvo devo savvadevI vA udIrayA / eiMdiyajAdiNAmAe savvo eiMdiyo, bIiMdiyajAdiNAmAe savvo bIiMdiyo, tIiMdiyajAdiNAmAe savvo tIiMdiyo, caradiyajAdiNAmAe savvo caridiyo, paMcidiyajAdiNAmAe savvo pacidiyo udIrao / Navari paMcidiyajAdiNAmAe ajogimhi Natthi udIraNA / orAliyasa raNAmAe udIrago aNNadaro jo orAliyasarIrassa Nivvattao / veubviyasarIraNAmAe udIrao aNNadaro jo veuvviyasarIrassa Nivvattao / AhArasarIraNAmAe udIrago aNNadaro jo AhArasarIrassa Nivvattao / tejA - kammaiyasarIrANamudIrao aNNadaro jo sajogo / jahA sarIrANaM tahA tesimaMgovaMgaNAmANaM vattavvaM / evaM antima samayavartI tadbhavastha honemeM AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai usase lekara antima samayavartI nAraka taka usakI udIraNA nahIM hotI / jaise nArakAyukI udIraNAkI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI zeSa tIna Ayu karmoMkI bhI udIraNAkI prarUpaNA karanI cAhiye / vizeSa itanA hai ki tiryaMca, manuSya aura deva AyuoMke udIraka yathAkramase tithaMca manuSya evaM deva hI hote haiM | manuSyAyukI mithyAdRSTise lekara pramattasaMyata guNasthAna taka udIraNA hotI hai / mAtra maraNakAlameM antima AvalIko chor3akara anya kAlameM hI udIraNA hotI hai / narakagati nAmakarmake sabhI nArakI udIraka hote haiM / tiryacagati nAmakarmake sabhI tiryaMca yonivAle jIva udIraka hote haiN| manuSyagati nAmakarmake udIraka ayogI jinako choDakara zeSa saba manuSya aura manuSyaniyAM hotI haiM / devagati nAmakarmake udIraka saba deva aura sabhI deviyAM haiN| ekendriyajAti nAmakarma ke saba ekendriya jIva, dvIndriyajAti nAmakarmake saba dvIndriya jIva, trIndriyajAti nAmakarmake saba trIndriya jIva, caturindriyajAti nAmakarma ke saba caturindraya jIva, tathA paMceMndriyajAti nAmakarmake saba paMceMndriya jIva udIraka hote haiM vizeSa itanA hai ki paMcendriyajAti nAmakarmakI udIraNA ayogI guNasthAna meM nahIM hai / audArikazarIra nAmakarmakA udIraka anyatara jIva hotA hai jo ki audArikazarIrakA nirvartaka hai / vaikriyikazarIra nAmakarmakA udIraka anyatara jIva hotA hai jo ki vaikriyikazarIrakA nirvartaka hai | AhArazarIra nAmakarmakA udIraka anyatara jIva hotA hai jo ki AhArazarIrakA nirvartaka hai / taijasa aura kArmaNa zarIroMkA udIraka anyatara jIva hotA hai jo ki yogase sahita hai / jaise zarIroMkI udIraNAkA kathana kiyA gayA hai vaise hI unake aMgopAMga nAmakarmoMkI udIraNAkA bhI kathana karanA XXX kAmato bevviyasarIraNAmassa, tAto 'veubviyasarIrassa NAmassa iti pAThaH / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ) chakkhaMDAgame saMtakamma chasaMThANa-vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNANaM pi vttvvN| sesANaM saMghaDaNaNAmANaM udIrago nnivtto| taM jahA- veuvviyasarIrassa micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThitti udiirnnaa| evaM tdNgovNgss| AhAradugassa pamattasaMjadammi ceva udiirnnaa| vajjaNArAyaNasaMghaDaNa-NArAyaNasaMghaDaNANaM micchAiTippahuDi jAva uvasaMtakasAo tti udiirnnaa| addhaNArAyaNasaMghaDaNa-khIliyasaMghaDaNa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNANaM micchAiTippahuDi jAva appamattasaMjado tti udiirnnaa| paMcabaMdhaNa-paMcasaMghAdANaM pNcsriirbhNgo| vaNNa-gaMdharasa-phAsANaM micchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti udIraNA / NirayagaipAoggANupugviNAmAe paDhamasamayaNeraio dusamayaNeraio vA micchAiTThI asaMjadasammAiTThI vA udiiro| tirikkhagaipAoggANupuvivaNAmAe tirikkho paDhamasamayatabbhavattho bidiyasamayatabbhavattho vA sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI vA, paDhamasamaya-dusamaya-tisamayatabbhatthamicchAiTThI vA udiiro| maNusagaipAoggANupusviNAmAepaDhamasamaya dusamayatabbhavattho sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI micchAiTThI vA udIrao* / devagaipAoggANupuvINAmAe paDhamasamayatabbhavattho dusamayatabbhavattho caahiye| isI prakArase chaha saMsthAnoM aura vajrarSabhavajranArAcasaMhananako udIraNAkA bhI kathana karanA caahiye| zeSa saMhanana nAmakarmoMkA udIraka unakA nivartaka hotA hai| yathA- vaikriyikazarIrakI udIraNA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka hotI hai| isI prakAra vaiRiyikazarIrAMgopAMgakI bhI udIraNA jAnanA caahiye| AhAradvikakI udIraNA pramattasaM yatameM hI hotI hai| vajranArAcasaMhanana aura nArAcasaMhananakI udIraNA mithyAdRSTise lekara upazAntakaSAya guNasthAna taka hotI hai| ardhanArAcasaMhanana, kIlitasaMhanana aura asaMprAptAsapATikAsaMhananakI udIraNA mithyAvRSTise lekara apramattasaMyata taka hotI hai| pAMca bandhana aura pAMca saMghAtoMkI udIraNAkI prarUpaNA pAMca zarIroMke samAna hai| varNa, gandha, rasa aura sparSakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalI taka hotI hai / narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA udIraka prathama samayavartI nAraka athavA prathama aura dvitIya samayavartI nAraka mithyAdRSTi yA asaMyatasamyagdRSTi hotA hai| tiryaggatiprAyogyAnapUrvI nAmakarmakA udIraka prathama samayavartI tadbhavastha athavA prathama aura dvitIya samayavartI tadbhavastha tiryaca sAsAdanasamyagdRSTi yA asaMyatasamyagdRSTi, athavA prathama samaya, dvitIya samaya aura tRtIya samayavartI tadbhavastha mithyAdRSTi hotA hai| manuSyagatiprAyogyAnUpUrvI nAmakarmakA udIraka prathama samaya athavA prathama aura dvitIya samayavartI tadbhavastha sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi hotA hai| devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA udIraka prathama samayavartI tadbhavastha athavA prathama aura dvitIya samayavartI tadbhavastha mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi athavA agaMyata . pratyorubhayoreva 'saMghaDaNANaM ' iti paatthH| * kApratI 'tirikkha' iti pAThaH / kApratau 'sAsaNa sammAilI asaMjadasammAmicchAiTThI vA udIrao', tApratI 'sAsaNasammAiTI asaMjadasammAiTThI micchAiTThI vA paDhamasamayadusamayatisamayatabbhavatthamicchAiTaThI vA udIrao' iti pAThaH / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe gAmittaM micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI vA udiiro| agurualahua-thirAthira-subhAsubha-NimiNaNAmANaM micchAiTippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udiirnnaa| uvaghAdaNAmAe micchAiTippahuDi jAva sajogicarimasamao tti udiirnnaa| Navari AhArao ceva udIredi, nnaannaahaaro| paraghAdaNAmAe micchAiTippahuDi jAva sajogicarimasamao ti udiirnnaa| Navari sarIrapajjattIe pajjattayado ceva udIredi / ussAsaNAmAe micchAiTippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udiirnnaa| Navari ANapANapajjattIe pajjattayado ceva udiiro*| AdAvaNAmAe bAdarapuDhavijIvo sarIrapajjattIe pajjattayado ceva udiiro| ujjovaNAmAe eiMdiyo vA bAdaro sarIrapajjattIe pajjattayado ceva udIrao / pasatthavihAyogadiNAmAe paMcidiyo pajjatto saNNI asaNNI vA micchAiTippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udiirgo| evamappasatthavihAyogaiNAmAe vi vattavvaM / Navari sarIrapajjattIe pajjattayado savvo tasakAiyo sajogI udIrediI / gamyagdRSTi hotA hai| ___ agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha aura nirmANa, ina nAmakarmoMkI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalI guNasthAnake antima samaya taka hotI hai| upaghAta nAmakarmakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| vizeSa itanA hai ki usakI udIraNA AhAraka hI karatA hai, anAhAraka nahIM krtaa| paraghAta nAmakarmakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| vizeSa itanA hai ki zarIraparyAptise paryApta huA jIva hI usakI udIraNA karatA hai| ucchvAsa nAmakarmakI udIraNA mithyAdaSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai / vizeSa itanA hai ki AnaprANaparyAptise paryApta huA jIva hI usakA udIraka hotA hai| Atapa nAmakarmakA udIraka zarIraparyAptise paryApta huA bAdara pRthivIkAyika jIva hI hotA hai| udyota nAmakarmakA udIraka zarIraparyAptise paryApta huA hI ekendriya athavA dvIndriya Adi bAdara jIva hotA hai| prazastavihAyogati nAmakarmakA udIraka paMcendriya paryApta saMjJI aura asaMjJI mithyAdRSTi jIvase lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotA hai| isI prakAra aprazastavihAyogati nAmakarmakI udIraNAkA bhI kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki zarIraparyAptise paryApta hue saba trasakAyika sayogakevalI taka usakI udIraNA karate haiN| 4 tANtAvataH prAka- udIrao ( AdAvaNAmAe bAdarapuDhavijIvo sarIrapajjattIe pajjattayado ceva udIrao ) ityetAvAnayaM pATha upalabhyate koSThAkAntargataH / * ussAsassa sarANa ya pajjattA ANa pANabhAsAsu / savvaNNa NussAso bhAsA vi ya jAna rujjhati // ka. pra. 4, 15. pa. saM. 4, 16. bAyarapuDhavI AyAvassa ya vajjita suhama-suhumatase / ujja yassa ya tirie (o) uttaradeho ya deva-jaI / / ka. pra. 4, 13. pajjatta-bAyare cciya AyavauddIrago bhomo| puDhavI-Au-vaNassai-bAyara-pajjatta uttrtnny| vigalapaNidiyatiriyA ujjova bIragA bhaNiyA / / paM0 saM04, 13-14. | sagalA sugati-sarANaM pajjattAsaMkhavAsa-devA ya / iyarANaM neraiyA nara-tiri susarassa vigalA ya / / paM. saM. 4, 15. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma tasaNAmAe tasakAiyamicchAiTThippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udiirnnaa| bAdaraNAmAe bAdaramicchAiTThippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udiirnnaa| pajjattaNAmAe pajjattamicchAiTThippahuDi jAva sajogikevalivarimasamao tti udIraNA / patteyasarIraNAmAe patteyasarIramicchAiTippaDi jAva sajogikevalicarimasamao ti udiirnnaa| Navari AhArao cetra udIrao, nnaannaahaaro| thAvaraNAmAe thAvaro micchAiTThI udiiro| suhumaNAmAe suhameiMdiyo udiiro| apajjattaNAmAe apajjatto micchAiTThI udiiro| sAhAraNasarIraNAmAe aNNadaro sAhAraNakAiyo AhArao ceva udiiro| jasakittiNAmAe bIiMdiyo tIiMdiyo caridiyo paMcidiyo vA pajjatto ceva udIrao, eiMdiyo vi bAdaro pajjatto teukkAiya-vAukAiyavadiritto udIredi, saMjadAsaMjadA saMjadA ca NiyamA jasagittIe udIrayA jAva sajogikevalicarimasamao tti / jadA paggaheNa paggahido tadA ajasagittivedago vi jasiitta vedayadi, tavvadiritto do vi vedayadi / paragaho NAma saMjamo saMjamAsaMjamo ca / ajasagittiNAmAe micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThi tti udIraNA / subhagAdejjANaM micchAiTippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udIraNA / Navari gabbhovakkaM tiyasaNNi trasa nAmakarmakI udIraNA trasakAyika mithyAdRSTi se lekara sayogakevalI ke antima samaya taka hotI hai| bAdara nAmakarmakI udIraNA bAdara mithyAdRSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| paryApta nAmakarmakI udIraNA paryApta nAmakarmake udayase saMyakta mithyAdaSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| pratyekazarIra nAmakarmakI udIraNA pratyekazarIra mithyAdRSTi se lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| vizeSa itanA hai ki AhAraka jIva hI usakA udIraka hotA hai. anAhAraka nahIM hotaa| sthAvara nAmakarmakA sthAvara mithyAdaSTi udIraka hai| sukSma nAmakarmakA sakSma ekendriya jIva udIraka hai / aparyApta nAmakarmakA aparyApta nAmakarmake udayase saMyukta mithyAdRSTi udIraka hai / sAdhAraNazarIra nAmakarmakA udIraka anyatara sAdhAraNakAyika AhAraka jIva hI hotA hai / yazakIrti nAmakarmakA udIraka dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMvendriya paryApta hI hotA hai; tejakAyika va vAyukAyikako choDakara ekendriya bAdara paryApta jIva bhI usakI udIraNA karatA hai ; tathA saMyatAsaMyata aura sayogakevalIke antima samaya taka saMyata jIva bhI niyamase yazakItike udIraka haiM / jaba pragrahase pragRhIta arthAt saMyamako svIkAra karatA hai taba ayazakIrtikA vedaka bhI yazakIrtikA vedaka hotA hai, zeSa jIva donoMkA vedana karate haiN| pragrahakA artha saMyama aura saMyamAsaMyama hai| ayazakIrti nAmakarmakI udIraNA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka hotI hai| subhaga aura AdeyakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai| vizeSa itanA hai ki anyatara garbhopakAnta saMjJI va asaMjJI 4 tAprata 'pajjattaNAmAe micchAiTippahuDi ' iti paatthH| * kApratI 'saMjadAsajadA saMjado', tApratI 'saMjadAsaMjado saMjado' iti pAThaH / OM neraiyA suhumatasA va'jaya suhamA ya taha apnttaa| jagagitiudIragAijjasU bhaganAnANa saNNi surA / paM. saM. 4, 17. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakka mANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe egajIveNa kAlo ( 61 asaNaNa aNNadarA niyamA devA devIo saMjadAsaMjadAQ saMjadA ca udIreMti / dUbhagaaNAjjANaM micchAiTTippahuDi jAva asaMjatrasammAiTThi tti udIraNA / sussara dussarANaM micchAiTThippa huDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udIraNA / Navari beiMdiyo teiMdiyo cauradiyo paMcidiyo vA bhAsApajjattIe pajjattayado ceva udIredi / titthayaraNAmAe titthayaro uppaNNakevalaNANo sajogI ceva udIrago / uccAgodassa micchAiTThippahuDi jAva sajogikevalicarimasamao tti udI raNA / Navari maNusso vA maNussiNI vA siyA udIredi, devo devI vA saMjado vA NiyamA udIreMti, saMjadAsaMjado siyA udIredi / NIcAgodassa micchAiTThippa huDi jAva saMjadAsaMjadassa udIraNA / Navari devesu Natthi udIraNA, tirikkha Neraiesu thimA udIraNA, maNusesu siyA udIraNA * / evaM sAmittaM samattaM / jIveNa kAlo - AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa udIrao aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido / evaM sesacattAriNANAvaraNIya cattAridaMsaNAvaraNIya tejAkammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa - phAsa - agurualahua-thirAthira- subhAsubha- NimiNa-paMcaM tarAiari doha bhaMgehi kAlaparUvaNA kAyavyA / NiddANiddA- payalApayalA thI giddhINamudIraNAe jIva usakI udIraNA karate haiM; tathA deva va deviyAM, saMyatAsaMyata evaM saMyata jIva niyamase usakI udIraNA karate haiM / dubhaMga va anAdeyakI udIraNA mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka hotI hai / susvara aura dusvarakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalI ke antima samaya taka hotI hai / vizeSa itanA hai ki dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya jIva bhASAparyApti se paryApta hokara hI unakI udIraNA karatA hai| tIrthaMkara nAmakarmakA udIraka jisake kevalajJAna utpanna ho cukA hai aisA sayogI tIrthaMkara hI hotA hai / uccagotrakI udIraNA mithyAdRSTise lekara sayogakevalIke antima samaya taka hotI hai / vizeSa itanA hai ki manuSya aura manuSyanI usakI kadAcit udIraNA karate haiM, deva-devI tathA saMyata jIva usakI udIraNA niyamase karate haiM, tathA saMyatAsaMyata jIva kadAcit udIraNA karate haiN| nIcagotrakI udIraNA mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka hotI hai / vizeSa itanA hai ki devoMmeM usakI udIraNA sambhava nahIM hai, tiryaMcoM va nArakiyoMmeM usakI udIraNA niyamase tathA manuSyoMmeM kadAcit hotI hai / isa prakAra svAmitva samApta huaa| / eka jIvakI apekSA kAla- AbhinIbodhikajJAnAvaraNIyakA udIraka anAdi - aparyavasita aura anAdi saparyavasita jIva hai / isI prakArase zeSa cAra jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya; ina prakRtiyoM (dhruvodayI) ke udIraNAkAlakI prarUpaNA ina do bhaMgoM se karanI cAhiye / nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai, ucca ciya jai devo subhaga e (i) jjAga gabbhavakkaMtio ya ka pra. 4, 16. amarA keI maNuyA va nIyamevaNNe / caugayA dubhagAI titthayaro kevalI titthaM / paM. saM. 4, 18. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kAlo jahaNNeNa egsmo| kudo? aduvodyaado| ukkasseNa aMtomuhattaM / evaM NiddApayalANaM pi vattavvaM / sAdassa jahaNNaeNa eyasamao, ukkasseNa chammAsA / asAdassa jahaNNaeNa egasamao, ukkasseNa tettIsasAgarovamANi aMtomuhattabbhahiyANi / kudo? sattamapuDhavipavesAdo puvvaM pacchA ca asAdassa aNtomuttmettkaalmudiirnnuvlNbhaado| hassa-radINaM kAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa chmaasaa| aradi-sogANaM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsasAgarovamANi aNtomuhuttbbhhiyaanni| micchatassa tiNNi bhaMgA-jo so sAdio sapajjavasido tassa jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttttN| sammattassa jahaNNeNa aMtomuttaM, ukkasseNa chAvaddhisAgarovamANi AvaliyUNANi / sammAmicchattassa jahaNNeNa ukkasseNa vi aMtomuhattaM / sammatta-micchattasammAmicchatANaM jahaNNago udIraNakAlo tllo| sammAmicchattassa ukkassaudIraNakAlo visesaahio| aNaMtANubaMdhikodhassa udIraNakAlo jahaNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhttN| evaM mANa-mAya-lobhANaM pi vattavvaM / jahA aNaMtANubaMdhINaM tahA apaccavakhANacaukka-paccakkhANacaukkANaM pi vattavvaM / kohasaMjalaNAe jahaNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / evaM mANa-mAyA-lobhasaMjalaNANaM vattatvaM / bhaya-duguMchANaM jahaNNeNa kyoMki, ye adhruvodayI prakRtiyAM haiN| unakI udIraNAkA kAla utkarSase antarmuhurta pramANa hai| isI prakArase nidrA aura pracalA ina do prakRtiyoMke udIraNAkAla kathana karanA caahiye| sAtAvedanIyakI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa hai| asAtAvedanIyakI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSata: antarmahurtase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai, kyoMki, sAtavIM pRthivI meM praveza karanese pUrva aura pazcAt antarmuhurta mAtra kAla taka asAtAvedanIyakI udIraNA pAyI jAtI hai / hAsya va ratikA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa hai| arati aura zokakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSataH antarmuhUrtase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| mithyAtvake udIraNAkAlakI prarUpaNAmeM tIna bhaMga haiM- unameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upAdhaM pudgalaparivartana hai| samyaktva prakRtikA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase AvalIse kama chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| samyagmithyAtvakA kAla jaghanyase aura utkarSase bhI antarmuhUrta mAtra hai / samyaktva, mithyAtva aura samyagmithyAtva ina tInoM prakRtiyoMkA jaghanya udIraNAkAla samAna hai| samyagmithyAtvakA utkRSTa udI raNAkAla usase vizeSa adhika hai / anantAnubandhI krodhakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai| isI prakArase anantAnubandhI mAna, mAyA aura lobhake bhI udIraNAkAlakA kathana karanA cAhiye / jaise anantAnubandhI kaSAyoMke udIraNAkAlakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI apratyAkhyAnacatuSka aura pratyAkhyAnacatuSkake bhI udIraNakAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / saMjvalana krodhakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta pramANa hai| isI prakAra saMjvalana mAna, mAyA aura lobhake udIraNAkAlakA kathana karanA cAhiye / bhaya aura jugupsAkA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe egajIyeNa kAlo (63 eyasamao ukkasseNa aMtomuhattaM / kadhaM bhaya-duguMchANamudIraNakAlo egasamao ? apuvvakaraNacarimasamayammi paDhamasamayavedago hodUNa se kAle aNiyaTTiguNaM gadassa udiirnnvoccheddsnnaado| NavaMsayavedassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa asNkhejjpogglpriyttttN| ithivedassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa palidovamasadapudhattaM / purisavedassa jahaNNaNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / NirayAuassa jahaNNeNa dasavAsasahassANi AvaliyAe UNANi, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi AvaliyAe UNANi / evaM devAuassa vi vattavvaM / maNusAuassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNipalidovamANi AvaliyAe UNANi / tirikkhAuassa jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNamAvaliyAe UNaM, ukkasseNa tiNNi palidovamANi AvaliyAe UNANi / NirayagadiNAmAe udIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa dasavAsasahassANi, ukkasseNa tettIsasAgarovamANi / evaM devagadIe vi vattavvaM / tirikkhagadiNAmAe maNusagadiNAmAe ca jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM, ukkasseNa parivADIe aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaE tiNNa palidovamANi puvakoDiyudhatteNabbhahiyANi / ajogivajjA maNusagadIe udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta pramANa hai|| zaMkA-- bhaya aura jugupsAkA udIraNAkAla eka samaya kaise hai ? samAdhAna-- kAraNa ki apUrvakaraNake antima samayameM unakA eka samayake liye vedaka hokara anantara samayameM anivRttikaraNa guNasthAnako prApta honepara ukta prakRtiyoMkI udIraNAkI vyucchitti dekhI jAtI hai / napuMsakavedakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| strIvedakA jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamazatapRthaktva pramANa hai / puruSavedakA udIraNAkAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai| nArakAyukA udIraNAkAla jaghanyase eka AvalI kama dasa hajAra varSa aura utkarSase AvalI kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| isI prakAra devAyuke udIraNAkAlakA bhI kathana karanA cAhiye / manuSyAyukA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalI kama tIna palyopama pramANa hai / tiryaMca AyukA udIraNAkAla jaghanyase AvalI kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase AvalI kama tIna palyopama pramANa hai| narakagati nAmakarmakI udIraNA kitane kAla hotI hai ? usakI udIraNA jaghanyase dasa hajAra varSa aura utkarSase tetIsa sAgaropama kAla taka hotI hai| isI prakArase devagatike bhI udIraNAkAlakA kathana karanA caahiye| tiryaMcagati nAmakarma aura manuSyagati nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase kramazaH asaMkhyAta pudgalaparivartana rUpa ananta kAla tathA pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa hai / ayogakevaliko choDakara zeSa ( saba manuSya va manuSyanI ) manuSyagati nAmakarmake udIraka haiN| Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ) chavakhaMDAgame saMtakamma udiirthaa| eiMdiyajAdiNAmAe jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM, ukkasseNa annNtkaalmsNkhejjpogglpriyttttN| bIiMdiya-tIiMdiya-caridiyajAdINaM jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM, ukkasseNa saMkhejjANi vssshssaanni| paMcidiyajAdiNAmAe jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM, ukkasseNa sAgarovamasahassaM puvakoDipudhatteNabbhahiyaM / orAliyasarIraNAmAe jahaNNeNa egsmo| kudo? uttarasarIraM viubviya mUlasaroraM pavisiya egasamayamorAliyasarIramudIriya bidiyasamae kAlaM kADhUNa viggahaM gadasta tduvlNbhaado| ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| veuvviyasarIraNAmAe jahaNeNa egsmo| kudo? tirivakhamaNussesu egasamayamuttarasarIraM viuvvidUNa bidiyasamae mudassa tduvlNbhaado| uvakasseNa tettIsaM sAgarovamANi saadireyaanni| AhArasarIraNAmAe jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / kudo ? AhArasarIramuTThAveMtassa apajjattaddhAe mrnnaabhaavaado| jahA tiNNaM sarIrANaM tahA tesiM aMgovaMgANaM pi vattavvaM / Navari orAliyasarIraMgovaMgaNAmassa ukkasseNa* tiNNi palidovamANi puvakoDipudhatteNabbhahiyANi / jahA paMcaNNaM sarIrANaM tahA tesi baMdhaNa-saMghAdANaM parUtraNA kAyavvA / samacaurasasaMThANaNAmAe jahaNNeNa egsmo| kudo ? aNappidasaMThANeNa uttara ekendriyajAti nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana rUpa ananta kAla hai| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAti nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai / paMcendriyajAti nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa aura utkarSataH pUrvakoTipRthaktvase adhika hajAra sAgaropama pramANa hai| audArikazarIra nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki, uttara zarIrakI vikriyA kara mUla zarIrameM praviSTa hokara eka samaya audArikazarIrakI udIraNA karaneke pazcAt dvitIya samayameM mRtyuko prApta hokara jo vigrahako prApta huA hai usake uparyukta kAla pAyA jAtA hai| usakA utkRSTa udIraNAkAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki, tiryaMcoM yA manuSyoMmeM eka samaya uttara zarIrakI vikriyA karake dvitIya samayameM mRtyuko prApta hue jIvake ukta kAla pAyA jAtA hai| usakA utkRSTa udIraNAkAla sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| AhArazarIra nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanya va utkarSase antarmuhurta mAtra hai, kyoMki, AhArazarIrako utpanna karanevAle jIvakA aparyAptakAlameM maraNa sambhava nahIM hai / jaise ina tIna zarIroMke udIraNAkAlakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI unake aMgoMpAMgoMke bhI udIraNAkAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki audArikazarIrAMgopAMgakA udIraNAkAla utkarSase pUrvakoTipathaktvase adhika tIna palyopama pramANa hai| jaise pAMca zarIroMke udIraNAkAlakI prarUpaNA kI gaI hai baise hI unake bandhana aura saMghAtoMke udIraNAkAlakI bhI prarUpaNA karanA caahiye| samacaturasrasaMsthAna nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki, 8 pratyorubhayoreva -NAmANa' iti pAThaH / * kApato ' ukkassa tAto 'ukkasse.' iti paatthH| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uktamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe egajIveNa kAlo ( 65 sarIraM viuvviya appidasaMThANamUlasarIraM paviTTha bidiyasamae kAlaM kADhUNa saMThANaMtaraM gadassa egasamayakAluvalaMbhAdo / ukkasseNa tevaTThi-sAgarovamasadaM sAdireyaM / sesANaM saMThANANaM iMDasaThANavajjANaM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa puvvakoDi dhattaM, kammabhUmi paMcidiyatirikkha maNusse mottUNa aNNattha sesasaMThANANaM sNbhvaabhaavaado| huMDaThANaNA jahaNe esao, ukkasseNa aMgulasta asaMkhejjadibhAgo / kudo ? viggahagadIe viNA hiMDamANaeiMdiya-vigaladiesu saMThANaMtarAbhAvAdo / anaMtakAlo kiraNa parUvido ? Na, viggahagadI vaTTamANANaM saMThANudayAbhAvAdo / tattha saMThANAbhAve jIvAbhAvo kiNNa hodi ? Na, ANupuvviNivvattidasaMThANe avaTThiyassa jIvassa abhAvavirohAdo / vajjari sahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmAe jahaNNeNa egasamao, uttarasarIrAdo mUlasarIraM gaMtUNa appidasaMghaDaNeNa * egasamayaM pariNamiya bidiyasamae mudassa taduvalaMbhAdo ! ukkasseNa tiNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNanbhahiyANi / sesANaM saMghaDaNANaM paMcaNaM pi jahaNeNa egasamao, ukkasseNa puvvakoDipudhattaM / avivakSita saMsthAna ke sAtha uttara zarIrakI vikriyA karake vivakSita saMsthAnavAle mUla zarIrameM praviSTa honeke dvitIya samaya meM mRtyuko prApta hokara saMsthAnAntarako prApta hue jIvake eka samaya mAtra kAla pAyA jAtA hai / usakA utkRSTa udIraNAkAla sAdhika eka sau tiresaTha sAgaropama pramANa hai / huNDakasaMsthAnako choDakara zeSa cAra saMsthAnoMkA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se pUrvakoTipRthaktva mAtra hai, kyoMki, karmabhUmija paMcendriya tiryaMcoM aura manuSyoMko choDakara anyatra zeSa saMsthAnoMkI sambhAvanA nahIM hai / huNDakasaMsthAna nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai, kyoMki, vigrahagatike vinA paribhramaNa karanevAle ekendriyoM va vikalendriyoMmeM anya saMsthAnakI sambhAvanA nahIM hai / zaMkA -- anantakAlakI prarUpaNA kyoM nahIM kI ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, vigrahagati meM rahanevAle jIvoMke saMsthAnakA udaya sambhava nahIM hai / zaMkA --- vigrahagatimeM saMsthAnake abhAva meM jIvakA abhAva kyoM nahIM ho jAtA ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, vahAM AnupUrvIke dvArA race gaye saMsthAnameM avasthita jIvake abhAvakA virodha hai vajrarSabhanArAcazarIrasaMhanana nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki, uttara zarIrase mUla zarIrako prApta hokara vivakSita saMhananase eka samaya pariNata hokara dvitIya samaya meM mRtyuko prApta hue jIvake ukta kAla pAyA jAtA hai / usakA udIraNAkAla utkarSa se pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna patyopama pramANa hai / zeSa pAMcoM hI saMhananoM kA udIraNAkAla jaghanyase eka samama aura utkarSa se pUrvakoTipRthaktva pramANa hai / tApratI 'viggahagadIsu' iti pAThaH / pratyorubhayoreva ' saMghAdaNeNa ' iti pATha: / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma -NirayagaipAoggANupugviNAmAe jahaNeNa egasamao, ukkasseNa be smyaa| evaM maNusagai-devagaipAoggANupugviNAmANaM vattavvaM / tirikkhagaipAoggANupusviNAmAe jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi smyaa| uvaghAdaNAmAe jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| paraghAdaNAmAe jahaNNeNa egasamao, uttarasarIraM viuvviya pajjattayadabidiyasamae mudassa egasamao labbhade / ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desuunnaanni| jahA paraghAdaNAmAe parUvidaM tahA ussAsa-pasatthApasatthavihAyagaisussara-dussarANaM paraveyavvaM / AdAvaNAmAe jahaNNaNa aMtomahattaM, ukkasseNa bAvIsavassasahassANi desUNANi, sarIrapajjattIe apajjattayassa aadaavudyaabhaavaado| ujjovaNAmAe* jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi desUNANi / tasaNAmAe jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa besAgarovamasahassANi saadireyaanni| thAvara-bAdara-suhama-pajjatta-apajjatta-patteyasAdhAraNANaM jahaNNago udIraNakAlo aMtomuhattaM / ukkassao thAvaraNAmAe asaMkhejjapoggalapariyaTTA, bAdaraNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, suhumaNAmAe asaMkhejjA logA, pajjattaNAmAe besAgarovamasahassANi, apajjattaNAmAe aMtomuhuttaM, patteya-sAhAraNANaM narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra hai| isI prakAra manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmoMke udIraNAkAlakA kathana karanA cAhiye / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase tIna samaya pramANa hai| upaghAta nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase antarmuharta aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| paraghAta nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya hai, kyoMki, uttara zarIrakI vikriyA kara paryApta honeke dvitIya samayameM mRtyuko prApta hue jIvake eka samaya kAla pAyA jAtA hai| usakA udIraNAkAla utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| jaise paraghAta nAmakarmake udIraNAkAlakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, susvara aura dusvara nAmakarmoke udIraNAkAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / Atapa nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase kucha kama bAIsa hajAra varSa pramANa hai, kyoMki, zarIraparyAptise aparyApta jIvake Atapa nAmakarmakA udaya sambhava nahIM hai| udyota nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase kucha kama tIna palya pramANa hai| trasa nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do hajAra sAgaropama pramANa hai / sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka aura sAdhAraNa nAmakarmokA udIraNAkAla jaghanyase antarmuhUrta pramANa hai / utkRSTa udIraNAkAla sthAvara nAmakarmakA asaMkhyAta pudgalaparivartana, bAdara nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, sUkSma nAmakarmakA asaMkhyAta loka, paryApta nAmakarmakA do hajAra sAgaropama, aparyApta nAmakarmakA antarmuhUrta, tathA pratyeka va 4 upayoreva pratyoH 'maNasagai-devagaiNAmANaM' iti paatthH| *ubhayoreva pratyoH 'ujjova gAmANaM' iti paatt:| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe egajIveNa kAlo ( 67 aMgulassa asNkhejjdibhaago| jasagitti-subhagAdejjaNAmANaM jahaNNaNa egasamao uttaraviuvvaNAe kAlaM kareMtassa, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / ajasagitti-dUbhaga-aNAdejjaNAmANaM jahaNNeNa egsmo| ukkasseNa ajasagittIe asaMkhejjA logA, dUbhagaaNAdejjANaM asaMkhejjA pogglpriyttttaa| kadhamegasamao ? ajasakittimudIrayamANo saMjado jAdo, tAdhe jasagittI udayamAgadA, puNo aMtomuhatteNa sAsaNaM gado, tattha ajasagittIe udIraNAbidiyasamae mudo, tassa egasamao lbbhi| uttaraviuvaNAe vi lbbhde| evaM dUbhaga-aNAdejjANaM pi vattavvaM, priyttttmaannudyttaado| titthayaraNAmAe jahaNNeNa vAsapudhatta, ukkasseNa puvakoDI desuunnaa| NIcAgodassa jahaNNaNa egasamao, uccAgodAdo NIcAgodaM gaMtUNa tattha egasamayamacchiya bidiyasamae uccAgode udayamAgade egasamao labbhade / ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / uccAgodassa jahaNNeNa eyasamao, uttarasarIraM viuvviya * egasamaeNa mudassa tduvlNbhaado| evaM NIcAgodasta vi| ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / evamoghANugamo sAdhAraNa nAmakarmokA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| yazakIrti, subhaga aura Adeya nAmakarmoMkA udIraNAkAla uttara vikriyAse mRtyuko prApta honevAle jIvake jaghanyase eka samaya mAtra hai, utkarSase vaha sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai| ayazakIrti, durbhaga aura anAdeya nAmakarmokA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai| utkarSase vaha ayazakIrtikA asaMkhyAta loka tathA durbhaga va anAdeyakA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| zaMkA-- inakA jaghanya udIraNAkAla eka samaya mAtra kaise hai ? samAdhAna-- ayazakIrtikI udIraNA karanevAlA jIva saMyata ho gayA, usa samaya usake yazakIrtikA udaya huA, phira vaha antarmuhurtameM sAsAdana guNasthAnako prApta huA, vahAM ayazakIrtikI udIraNAke dvitIya samayameM mRtyuko prApta huA, usake ayazakIrtikA udIraNAkAla eka samaya pAyA jAtA hai| yaha kAla uttara vikriyAse bhI pAyA jAtA hai| isI prakAra durbhaga va anAdeya nAmakarmoMke bhI eka samayarUpa udIraNAkAlakA kathana karanA cAhiye, kyoMki, ye parivartamAna udayavAlI prakRtiyAM haiN| tIrthakara nAmakarmakA udIraNAkAla jaghanyase varSapRthaktva aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi pramANa hai| nIcagotrakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki. uccagotrase nIcagotrako prApta hokara vahAM eka samaya rahakara dvitIya samayameM uccagotrakA udaya honepara eka samaya udIraNAkAla pAyA jAtA hai| utkaSase vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa haiM / uccagotrakA udIraNAkAla jaghanyase eka samaya mAtra hai, kyoMki, uttara zarIrakI vikriyA karake eka samayama matyako prApta hue jIvake ukta kAla pAyA jAtA hai| nIcagotrakA bhI jaghanya kAla eka samaya mAtra isI prakArase ghaTita hotA hai| uccagotrakA utkRSTa kAla sAgaropamazatapathaktva pramANa 4 mapratipATho'yam, kA-tApratyoH ' egasamao ukka. uttaraviuThavaNAe kAla kareMtassa sAgarobama ' iti paatthH| 0 pratyorUmayoreva ' udayamAgado' iti paatthH| * kApratI 'viuvida' iti pAThaH / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ) chakkhaMDAgame saMtakamma samatto / Adeso jANiyUNa vattavyo / evaM kAlo samatto / eyajIveNa aMtaraM--paMcaNANAvaraNIya-cadudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIravaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANamudIraNAe aMtaraM Natthi, dhuvodyttaado| NiddA-payalANamaMtaraM jahaNNamukkassaM pi aMtomuhuttaM / NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhINamaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAhiyANi aMtomuhutteNa / sAdassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / sAdassa gadiyANuvAdeNa jahaNNamaMtaramaMtomuttaM, ukkassaM pi aMtomuhuttaM ceva / asAdassa jahaNNamaMtaramegasamao, ukkasseNa chmmaasaa| maNusagadIe asAdassa udIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / micchattassa jahaNNamaMtaraM aMtomuhattaM, ukkasseNa bechAvaTThisAgarovamANi sAdireyANi / sammatta-sammAmicchattANaM jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM desUNaM / aNaMtANubaMdhINaM jahaNNamaMtaraM aMtomuhattaM, ukkasseNa bechAvaDhisAgarovamANi sAdireyANi / apaccakkhANakasAyANaM jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM, ukkasseNa puvvakoDI desuunnaa| evaM ceva paccakkhANAvaraNIyacadukkassa vattavvaM / koha-mANa-mAyAsaMjalaNANaM hai| isa prakAra oghAnugama samApta huaa| AdezakA kathana jAnakara karanA cAhiye / isa prakAra kAla samApta huaa| ___ eka jIvakI apekSA antara--pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa aura pAMca antarAya' ; inakI udIraNAkA antara nahIM hotA, kyoMki, ye dhruvodayI prakRtiyAM haiN| nidrA aura pracalAkI udIraNAkA antarakAla jaghanya va utkRSTa bhI antarmuhUrta mAtra hai / nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikA vaha antarakAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase anvarmuhUrtase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai / sAtAvedanIyakI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hai / gatike anuvAdase sAtAvedanIyakI udIraNAkA antarakAla jaghanya va utkRSTa bhI antarmuhUrta hI hai / asAtAvedanIyakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa chaha mAsa pramANa hai / manuSyagatimeM asAtAkI udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta pramANa hai / mithyAtvakA jaghanya udIraNA-antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa sAdhika do chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA vaha antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase kucha kama upArdha pudgalaparivartana pramANa hai / anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa sAdhika do chayAsaTha sAgaropama kAla pramANa hai / apratyAkhyAna kaSAyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa kucha kama pUrvakoTi pramANa hai| isI prakAra hI pratyAkhyAnAvaraNIyacatuSkake antarakA kathana karanA cAhiye / saMjvalana krodha, mAna aura mAyAkA jaghanya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe egajIveNa aMtaraM (69 jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM, ukkasseNa pi aMtomuhuttaM / lohasaMjalaNAe* jahaNNamaMtaraM egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / jahA sAdassa tahA hassa-radINaM vattavvaM / jahA asAdassa tahA aradi-sogANaM vattavvaM / bhaya-duguMchANamaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / kadha egasamao ? carimasamayaNiyaTTibhayavedago se kAle aNiyaTTiguNaM paviThTho avedago jAdo, tado se kAle mado devo jAdo bhayaM ceva vededi, evaM bhayavedagassa egasamayamaMtaraM / evaM duguMchAe / purisavedassa* udIraNaMtaraM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / itthi-NavaMsayavedANaM jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM / ukkassaM NavaMsayavedassa sAgarovamasadapudhattaM, itthivedassa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| deva-NirayAuANamudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / tirikkhAuassa jahaNNeNa antaramAvaliyA, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / evaM maNussAuassa vi / Navari ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| antara antarmuhurta aura utkRSTa bhI antarmuharta mAtra hai / saMjvalana lobhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antarmuhUrta pramANa hai / jisa prakAra sAtA vedanIyake antarakI prarUpaNA kI gaI hai hai usI prakArase hAsya va ratike antarakI prarUpaNA karanI caahiye| jisa prakAra asAtAvedanIyake antarakA kathana kiyA hai usI prakArase arati aura zokake antarakA kathana karanA cAhiye / bhaya aura jugupsAkA antara jaghanya eka samaya aura utkRSTa antarmuhUrta pramANa hai / zaMkA-- unakI udIraNAkA jaghanya antarakAla eka samaya kaise hai ? samAdhAna-- bhayakA vedaka antima samayavartI apUrvakaraNa anantara samayameM anivRttikaraNa guNasthAnameM praviSTa hokara usakA avedaka huA / pazcAt anantara samayameM mRtyuko prApta hokara deva huA / vaha usa samaya bhayakA hI vedana karatA hai / isa prakArase bhayakA vedana karanevAle ukta jIvake eka samaya antara pAyA jAtA hai / isI prakAra jugupsAke bhI uparyukta eka samaya mAtra antarakA kathana karanA cAhiye / puruSavedakI udauraNAkA antara jaghanya eka samaya aura utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| strI aura napuMsaka vedoMkA jaghanya antara antarmuhurta pramANa hai / utkRSTa antara napuMsakavedakA sAgaropamazatapRthaktva aura strIvedakA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| deva va nAraka AyuoMkI udIraNAkA antara jaghanyase antarmaharta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana hai / tiryaMca AyukA antara jaghanyase eka AvalI aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai / isI prakArase manuSyAyuke bhI antarakA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki usakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / . pratyorubhayoreva 'loisaMjalaNANaM' iti pAThaH / 0 pratyorubhayoreva 'aNiyaTribhayavedago' ti pAThaH / * kApratau 'purisavedayassa ' iti paatthH| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ) chakkhaMDAgame saMtakamma caduNNaM pi gadINamaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa tirikkhagaiNAmAe sAgarocamasadapudhattaM, sesANaM gaINamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| orAliya-veuvviyasarIrANamudIraNaMtaraM jahaNNeNa egsmo| ukkasseNa orAliyasarIrassa tetIsaM sAgarovamANi aMtomuhuttabbhahiyANi veubviyasarIrassa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| ahArasarIrassa jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM / aNNadarassa saMThANassa jahaNNamaMtaraM egasamao ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / Navari huMDasaMThANassa tevaTThi-sAgarovamasadaM sAdireyaM / eiMdiyajAdIe jahaNNamaMtaraM aMtomuhattaM, ukkasseNa besAgarovamasahassANi puvvkoddipudhttennbbhhiyaanni| sesANaM jAdINaM jahaNNamaMtaraM aMtomuhuttaM, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / tiNNamaMgovaMgANaM saga-sagasarIrANaM va jahaNNukkassaMtaMraM vattavvaM / Navari orAliyaaMgovaMgassa veuvviybhNgo| paMcasarIrabaMdhaNa-saMghAdANaM paMcasarIrabhaMgo / chaNNaM saMghaDaNANaM jahaNNamaMtaraM egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| devagai-NirayagaipAoggANupugviNAmANaM jahaNNeNa dasavAsasahassANi saahiyaanni| ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / tirikkhagaipAoggANupugviNAmAe jahaNega khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| maNusagaipAoggANupugviNAmAe jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM dusamaUNaM, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| cAroM gatiyoMkA ukta antara jaghanyase antarmuhUrta hai| utkarSase vaha tiryacagatikA sAgaropamazatapRthaktva aura zeSa gatiyoMkA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| audArika aura vaikriyika zarIroMkA udoraNA-antara jaghanyase eka samaya hai| utkarSase vaha audArikazarIrakA antarmuhurtase adhika tetIsa sAgaropama aura vaikriyikazarIrakA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / AhArakazarIrakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa upArdha pudgalaparivartana pramANa hai| anyatara saMsthAnakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| vizeSa itanA hai ki huNDakasaMsthAnakA utkRSTa antara sAdhika eka sau tiresaTha sAgaropama pramANa hai / ekendriya jAtikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama pramANa hai| zeSa jAtiyoMkA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| tIna aMgopAMga nAmakarmoke jaghanya va utkRSTa antarakA kathana apane apane zarIroMke samAna karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki audArika aMgopAgake antarakI prarUpaNA vaikriyikazarIrake samAna hai| pAMca zarIrabandhanoM aura pAMca saMghAtoMke antarakI prarUpaNA pAMca zarIroMke samAna hai| chaha saMhananoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| devagati aura narakagati prAyogyAnupUrvI nAmakarmoMkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmokA antara jaghanyase tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakA antara jaghanyase do samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakamANuyogaddAre uttarapayaDiudIgNAe egajIveNa aMgaraM ( 7 ? uvaghAdaNAmAe udIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tiNNi samayA / paraghAda-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-sussara-dussarANamudIraNaMtaraM jahaNNamaMtomuhuttaM kevalisamugghAdaM paDucca paMcasamayA / ukkasseNa paraghAdussAsANamaMtomuttaM pasatthApasatthavihAyagai-sussara--dussarANamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / AdAvu-- jjovANaM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlaM* / tasaNAmAe jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / thAvara-bAdara-suhuma-pajjattaapajjattANaM udIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa thAvaraNAmAe tasaTidi0, suhumaNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, bAdaraNAmAe asaMkhejjA logA, pajjattaNAmAe aMtomuhattaM, apajjattaNAmAe tspjjttdvidii| patteyasAhAraNANaM jahaNNaNa egsmo| ukkasseNa patteyasarIraNAmAe NigodadidI, sAhAraNasarIraNAmAe asaMkhejjA logaa| jasagitti-ajasagitti-subhaga-dubhaga-Adejja-aNAdejjANamaMtara jahaNNeNa egsmo| ukkasseNa jasagittIe asaMkhejjA logA, subhaga-AdejjANaM asaMkhejjA poggalapariyaTTA, ajasagitti-dUbhaga-aNAdejjANaM sAgarovamasadapudhattaM / titthayaraNAmAe Natthi ataraM / uccANIcAgodANaM jahaNNeNa egasamao / ukkasseNa NIcA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| upaghAta nAmakarmakI udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase tIna samaya pramANa hai| paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, susvara aura dusvara nAmakarmokI udIraNAkA jaghanya antara antarmuhUrta, mAtra hai, kevalisamudghAtakI apekSA vaha pAMca samaya pramANa hai / utkarSase vaha paravAta va ucchvAsakA antarmuhurta, tathA prazasta va aprazasta vihAyogatiyoM, susvara aura dusvara nAmakarmoMkA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / Atapa va udyotakA antara jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase ananta kAla pramANa hai| trasa nAmakarmakA jaghanya antara antarmuharta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta aura aparyApta nAmakarmokI udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhurta mAtra hai| utkarSase vaha sthAvara nAmakarmakA trasasthiti ( sAdhika do hajAra sAgaropama ), sUkSma nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, bAdara nAmakarmakA asaMkhyAta loka, paryApta nAmakarmakA antarmuhUrta, tathA aparyApta nAmakarmakA trasa paryAptakI sthiti pramANa hai / pratyeka aura sAdhAraNakA antara jaghanyase eka samaya hai / utkarSase vaha pratyekazadIra nAmakarmakA nigodasthiti pramANa tathA sAdhAraNazarIra nAmakarmakA asaMkhyAta loka pramANa hai / yazakIrti, ayazakIrti, subhaga, durbhaga, Adeya aura anAdeyakA antara jaghanyase eka samaya hai / utkarSase vaha yazakIrtikA asaMkhyAta loka, subhaga va AdeyakA asaMkhyAta pudgalaparivartana; tathA ayazakIrti, durbhaga aura anAdeyakA sAgaropamazatapathaktva pramANa hai tIrthakara prakRtikI udIraNAkA antara sambhava nahIM hai / UMca va nIca gotroMkA antara jaghanyase eka samaya hai| utkarSase nIca gotrakI udIraNAkA vaha antara sAgaropama *pratyorubhayoreva 'aNaMtA logA' iti prH|0kaaprtigo'ym / tA-mapratyo: 'tassa didI ' iti paarH| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ) chavakhaMDAgame saMtakamma godassa sAgarovamasadapudhattaM, uccAgodassa udIraNaMtaramukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / evamegajIveNa aMtaraM samattaM / ___NANAjIvehi bhaMgavicao vuccde| tattha aTTapadaM- jesi kammamatthi tesu payadaM, akammehi avvvhaaro| edeNa aTThapadeNa paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM siyA savve jIvA udIrayA, siyA udIrayA ca aNudIrayo ca, siyA udIrayA ca aNudIrayA ca / evaM tiNNi bhNgaa| cadudaMsaNAvaraNIya-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahaa-thirAthira-suhAsuha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM nnaannaavrnnbhNgo| NihAdINaM paMcaNNaM pi udIrayA ca aNudIrayA ca NiyamA asthi / Nirayagai-devagaIsu NiddA-payalANaM siyA savve jIvA aNudIrayA, siyA aNudIrayA ca udIrao ca, siyA aNudIrayA ca udIrayA ca / savve jIvA sAdassa asAdassa ca NiyamA udIrayA ca aNudIrayA c| raiesu sAdassa siyA savve jIvA aNudIrayA, aNudIrayA* ca udIrago ca, aNudIrayA ca udIrayA ca / NeraiyavajjA je pamattA tasA te sAdassa siyA savve udIrayA, udIrayA ca aNudIrago ca, udIrayA ca aNudIrayA ca / raiyA asAdassa siyA savve udIrayA, udIrayA ca aNudIrao ca, udIrayA ca aNudIrayA ca / raiyavajjA sesA je pamattA tasA te zatapRthaktva tathA UMca gotrakI udIraNAkA antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| isa prakAra eka jIvakI apekSA antara samApta huA / nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicayakI prarUpaNA karate haiN| usameM arthapada- jina jIvoMke karmakA astitva hai ve prakRta haiM, karma rahita jIvoMse vyavahAra nahIM hai / isa arthapadase pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMke kadAcit saba jIva udIraka, kadAcit bahuta udIraka va eka anudIraka, tathA kadAcit bahuta udIraka aura bahuta anudIraka bhI, isa prakArase tIna bhaMga haiN| cAra darzanAvaraNIya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurula ghu, sthira, asthira, zubha, azubha, rmANa aura pAMca antarAya, ina karmokI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| nidrA Adi pAMcoMke niyamase bahuta udIraka aura bahuta anudIraka haiM / narakagati aura devagatimeM nidrA aura pracalAke kadAcit saba jIva anudIraka, kadAcit bahuta anudIraka va eka udIraka, tathA kadAcit bahuta anudIraka va bahuta udIraka bhI hote haiN| sAtA va asAtA vedanIyake niyamase saba jIva udIraka aura anudIraka haiN| nAraka jIvoMmeM sAtAvedanIyake kadAcit saba jIva anudIraka, (kadAcit) anudIraka bahuta va udIraka eka, tathA (kadAcit) anudIraka bahuta aura udIraka bhI bahuta hote haiN| nArakiyoMko choDakara jo pramatta (pramAda yukta) trasa jIva haiM ve sAtAvedanIyake kadAcit saba udIraka, udIraka bahuta va anudIraka eka, tathA udIraka bahuta anudIraka bhI hote haiN| nArakI jIva asAtAvedanIyake kadAcit saba udIraka, udIraka bahuta va anudIraka eka, tathA udIraka bahuta va anudIraka bhI bahuta hote haiN| nArakiyoMko choDakara zeSa jo pramatta (pramAda 0 kApratI ' akkamehi ' iti pAThaH / * kApato 'aNudIrayA ca aNudIrayA' iti pH| tAprato 'pama- (jja / ttA' iti pAThaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe NANAjIpehi kAlo (73 asAdassa siyA savve aNudIrayA, aNudIrayA ca udIrao ca, aNudIrayA ca udIrathA* c| __ sammAmicchattassa siyA savve jIvA aNudIrayA, aNudIrayA ca udIrao ca, aNudIrayA ca udIrayA ca / evametya tiNNi bhaMgA vattavvA / sesasattAvIsamohapayaDINaM NiyamA udIrayA ca aNudIrayA ca asthi / evaM samvesimAuANaM / Navari devaNirayAuANaM / aNudIrayA bhynnijjaa| NAmassa pariyattamANapayaDINamAhArasarIraANupugvitiyavajjANaM savvajIvA NiyamA udIrayA ca aNudIrayA ca asthi / AhAraANupugvitiyANaM siyA savve jIvA aNudIrayA, aNudIrayA ca udIrao ca, aNudIrayA ca udIrayA ca / evaM tiNNi bhNgaa| uccA-NIcAgodANaM NiyamA udIrayA ca aNudIrayA ca / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| ___NANAjIvehi kAlo vuccade- AhArasarIra-ANupugvitiya-sammAmicchattaM mottUNa sesasavvakammANaM udIrayA savvaddhaM / AhArasarIrassa udIraA jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / ANupunvitiyassa jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa AvaliyAe asNkhejjdibhaago| sammAmicchattassa jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / sahita ) trasa jIva haiM ve asAtAvedanIyake kadAcit saba anudIraka, bahuta anudI raka va eka udIraka, tathA bahuta anudIraka va bahuta udIraka bhI hote haiM / ___samyagmithyAtvake kadAcit saba jIva anudIraka, anudIraka bahuta udIraka eka, tathA anudIraka bahuta va udIraka bhI bahuta hote haiN| isa prakArase yahAM tIna bhaMgoMko kahanA cAhiye / zeSa sattAIsa mohanIya prakRtiyoMke niyamase bahuta udIraka aura bahuta anudIraka bhI haiN| isI prakAra saba AyuoMke viSayameM kathana karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki devAyu aura nArakAyuke anudIraka bhajanIya haiN| AhArakazarIra aura tIna AnupUviyoMko choDakara nAmakarmakI zeSa parivartamAna prakRtiyoMke saba jIva niyamase udIraka aura anudIraka bhI haiN| AhArakazarIra aura tIna AnupUrviyoMke kadAcit saba jIva anudIraka, anudIraka bahuta va udIraka eka, tathA anudIraka bahuta va udIraka bhI bahuta hote haiN| isa prakArase tIna bhaMga haiN| UMca va nIca gotroMke niyamase bahuta udIraka aura bahuta anudIraka bhI hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai- AhArakazarIra, tIva AnupUrvI aura samyagmithyAtvako choDakara zeSa saba karmoke udIraka saba kAla rahate haiN| AhArakazarIrake udIraka jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla rahate haiN| tIna AnupUrviyoMke udIraka jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahate haiN| samyagmithyAtvake udIraka jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka rahate haiN| nAnA jIvoMkI kApratI 'aNudIrayA' iti pAThaH / * kApratau 'udIriyA' iti gaTha: / kApratI 'devaNirayA uA' iti paatthH| 9 kApratI 'udIraa', tApratI * udIrao'iti pAThaH / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ) ... chakkhaMDAgame saMtakamma NANAjIvehi sammAmicchattassa jahaNNao udIraNakAlo thovo, tasseva davvamasaMkhejjaguNaM' tasseva ukkassao udIraNakAlo asNkhejjgunno| sammAmicchattassa udIraNAe jANAjIvehi ukkassao virahakAlo asNkhejjgunno| evaM NANAjIvehi kAlo smtto| ___NANAjIvehi aMtaraM vuccade-- sammAmicchattassa aMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| AhArasarIrassa udIraNaMtaraM jahaSNeNa egasamao, ukkasseNa saMkhejjANi vassANi / ANupugvitiyassa jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa cauvIsamuhuttA / sesANaM kammANaM Natthi aMtaraM / evamaMtaraM samataM / saNNiyAso duviho- satthANasaNNiyAso paratthANasaNNiyAso cedi| satthANasaNNiyAse payadaM- madiNANAvaraNamudIreMto sesaNANAvaraNIyANi NiyamA udIredi / evaM pudha pudha sesapayaDINaM vattavvaM / cakkhudaMsaNAvaraNIyamudIreMto acakkhu-mohikevaladaMsaNAvaraNIyANaM NiyamA udiiro| sesapaMcaNNaM payaDINaM siyA udiiro| evamacakkhudaMsaNAvaraNIya-ohiTasaNAvaraNIya-kevaladasaNAvaraNIyANaM vattavvaM / NihamudIreMto heTThimANaM caduNNa payaDINaM NiyamA udIrao, sesANamuvarimANaM NiyamA annudiiro| evaM payalAe NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhINaM pudha pudha vattavvaM / apekSA samyagmithyAtvakA jaghanya udIraNAkAla stoka hai| usIkA dravya asaMkhyAtaguNA hai / usIkA utkRSTa udIraNAkAla asaMkhyAtaguNA hai| nAnA jIvoMkI apekSA samyagmithyAtvakI udIraNAkA utkRSTa virahakAla asaMkhyAtaguNA hai| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA samApta huii| nAnA jIvoMkI apekSA antarakA kathana kiyA jAtA hai- samyagmithyAtvakI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAta bhAga pramANa hai| AhArakazarIrakI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSa pramANa hai| tIna AnupUrviyoMkI udIraNAkA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase caubIsa muhUrta pramANa hai| zeSa karmoMkI udI raNAkA antarakAla sambhava nahIM hai / isa prakAra antara samApta huaa| saMnikarSa do prakAra hai-- svasthAna saMnikarSa aura parasthAna saMnikarSa / yahAM svasthAna saMnikarSa prakRta hai-- matijJAnAvaraNIyakI udIraNA karanevAlA zeSa jJAnAvaraNIyoMkI niyamase udI raNA karatA hai| isI prakAra pRthak pRthak zeSa cAra jJAnAvaraNIya prakRtiyoMke Azrayase saMnikarSakA kathana karanA cAhiye / cakSudarzanAvaraNIyakI udIraNA karanevAlA acakSadarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakA niyamase udIraka hotA hai| zeSa pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA kadAcit udIraka hotA hai| isI prakArase acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake Azrayase saMnikarSakI prarUpaNA karanA cAhiye / nidAkI udIraNA karanevAlA pichalI cAra prakRtiyoMkA niyamase udIraka aura zeSa AgekI prakRtiyoMkA niyamase anudIraka hotA hai| isI prakAra pracalA, nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhi prakRtiyoMkA Azraya karake alaga alaga saMnikarSakA kathana karanA caahiye| . pratyorubhayoreva 'daMsaNAvaraNIyaM ' iti pAThaH / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe satthANasaMNiyAso (75 sAdamudIreMto asAdassa aNudIrao, asAdamudIreMto sAdassa annudiiro| micchattaM udIreMto sammatta-sammAmicchattANamaNudIrao, aNaMtANubaMdhissa siyA udIrao siyA aNudIrao, sNjojidagNtaannubNdhiinnmaavliyaamettkaalmudiirnnaabhaavaado| jadi udIrao koha-mANa-mAyA-lohANaM siyA udiirgo| apaccakkhANapaccakkhANa-saMjalaNakasAyANaM NiyamA udiiro| edesi bArasaNhaM kasAyANaM ekkekkaM paDucca siyA udiirgo| tiNNiveda-hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANamekkadarassa vedassa hassa-radi-aradi-sogajugalesu ekkadarassa jugalassa NiyamA udiiro| bhaya-duguMchANaM siyA udiiro| sammattamudIreMto micchatta-sammAmicchattANaM aNaMtANubaMdhINaM ca NiyamA aNudIrago, apaccakkhANa-paccakkhANakasAyANaM siyA udIrao, jadi udIrao aTThaNNaM kasAyANaM siyA udiiro| saMjalaNassa NiyamA udIrao, tasseva caduNNaM kasAyANaM siyA udIrago / tiNNaM vedANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANamekkadarassa NiyamA udiiro| hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, doNNaM jualANamekkadarassa NiyamA udiiro| bhaya-duguMchANaM siyA udiiro| sammAmicchattamudIreMto sammatta-micchatta-aNaMtANubaMdhINaM NiyamA annudiirgo| sAtAvedanIyakI udIraNA karanevAlA asAtAkA anudIraka aura asAtAkI udIraNA karanevAlA sAtAkA anudIraka hotA hai| mithyAtvakI udIraNA karanevAlA samyaktva aura samyagmithyAtvakA anudIraka tathA anantAnubandhIkA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai, kyoMki, anantAnubandhI kaSAyoMkA saMyoga ho jAnepara saMyogake samayase lekara AvalI mAtra kAla taka udIraNA sambhava nahIM hai| yadi unakA udIraka hotA hai to krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kadAcit udIraka hotA hai| apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, va saMjvalana kaSAyoMkA niyamase udIraka hotA hai| phira bhI ina bAraha kaSAyoMmeM eka ekakI apekSA kara kadAcit udIraka hotA hai / tIna veda, hAsya, rati, arati aura zokakA kadAcit udIraka hotA hai| paraMtu tIna vedoMmeMse kisI eka vedakA evaM hAsya-rati aura arati-zoka ina yugaloMmeMse kisI eka yugalakA niyamase udIraka hotA hai| vaha bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai| samyaktva prakRtiko udIraNA karanevAlA mithyAtva, samyagmithyAtva va anantAnubandhiyoMkA niyamase anadIraka hotA hai| parantu apratyAkhyAna va pratyAkhyAna kaSAyoMkA kadAcita udIraka hotA hai / yadi vaha unakA udIraka hai to ATha kaSAyoMkA kadAcit udIraka hotA hai| saMjvalanakA niyamase udIraka hotA hai| kintu vaha usIkI ( saMjvalana ) cAra kaSAyoMkA kadAcit udIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hotA hai, kintu inhIM tInoM vedomeMse kisI eka vedakA niyamase udIraka hotA hai / hAsya, rati, arati aura zokakA vaha kadAcit udIraka hotA hai; kintu ina donoM yugaloMmeM se kisI eka yugalakA niyamase udIraka hotA hai| bhaya va jugupsAkA vaha kadAcit udIraka hotA hai samyagmithyAtvakI udIraNA karanevAlA samyaktva, mithyAtva aura anantAnubandhI kaSAyoMkA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ) chakkhaMDAgame saMtakamma apaccakkhANa-paccakkhANa-saMjalaNaka sAyANaM NiyamA udIrao, tesi bArasaNNaM payaDINaM siyA udiiro| tiNNaM vedANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANaM ekkadarassa NiyamA udiirgo| hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, doNNaM jugalANamekkadarassa NiyamA udiiro| bhaya-duguMchANaM siyA udiiro| ____ aNaMtANubaMdhikodhamudIreMto sammatta-sammAmicchattANamaNudIrao / micchattassa siyA udIrao siyA aNudIrao, udayAvaliyaM paviTumicchattapaDhamaTTidimicchAiTissa sAsaNassa ca udyaabhaavaado| apaccakkhANa-paccakkhANa-sajalaNANaM tiNNaM kohANaM NiyamA udIrao, sesANaM bArasaNaM kasAyANaM NiyamA annudiiro| tiNNaM vedANaM siyA udIrago, tiNNaM vedANamekkadarassa NiyamA udiiro| hassa-radiaradi-sogANaM siyA udiiro| doNNaM jugalANamekkadarassa NiyamA udiiro| bhayaduguMchANaM siyA udiiro| evamaNaMtANubaMdhimANa-mAyA lohANaM vattavvaM / Navari mANe udIrijjamANe caduNNaM mANANaM, mAyAe udIrijjamANAe caduNNaM mAyANaM, lobhe udIrijjamANe caduNNaM lobhANaM NiyamA udIraNA hodi tti vattavvaM / apaccakkhANakasAyassa kodhamudIreMto tivihaM daMsaNamohaNIyaM siyA udIredi / niyamase anudIraka hotA hai / apratyAkhyAna, pratyAkhyAna aura saMjvalana kaSAyoMkA niyamase udIraka hotA hai / kintu inakI bAraha prakRtiyoMkA vaha kadAcit udIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hokara vaha ukta tIna vedoMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai| hAsya, rati, arati va zokakA kadAcit udIraka hokara ina do yugaloMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai / bhaya va jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai| anantAnubandhI krodhakI udIraNA karanevAlA samyaktva va samyagmithyAtvakA anudIraka hotA hai / vaha mithyAtvakA kadAcit udIraka va kadAcit anudIraka hotA hai, kyoMki, udayAvalImeM praviSTa hue mithyAtvakI prathama sthiti yukta mithyAdRSTike aura sAsAdanasamyagdRSTike usakA udaya sambhava nahIM hai / vaha apratyAkhyAna, pratyAkhyAna aura saMjvalana ina tIna krodha kaSAyoMkA niyamase udIraka hotA hai / zeSa bAraha kaSAyoMkA niyamase anudIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hokara ukta tIna vedoMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai| hAsya-rati aura arati-zokakA kadAcit udIraka hokara donoM yugaloMmeMse kisI eka yugalakA niyamase udIraka hotA hai| bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai / isI prakAra anantAnubandhI mAna, mAyA aura lobhake Azrayase kayana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki mAnakI udIraNAke samaya cAra mAna kaSAyoMkI, mAyAko udIraNAke samaya cAra mAyA kaSAyoMkI, aura lobhakI udIraNAke samaya cAra lobha kaSAyoMkI niyamase udIraNA hotI hai| aisA kahanA cAhiye / apratyAkhyAna kaSAyake krodhakI udIraNA karanevAnA tIna prakArake darzanamohakI kadAcit * kApratau ' saMjulaNa' iti pAThaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe satthANasaMNiyAso (77 aNaMtANubaMdhikodhassa siyA udIrao, aNaMtANubaMdhisesIkasAyANaM NiyamA annudiirgo| paccakkhANakodhassa saMjalaNakodhassa NiyamA udiiro| sesANaM NavaNNaM kasAyANaM NiyamA annudiiro| tiNNaM vedANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANamekkadarassa NiyamA udiiro| hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, doNaM jugalANamekkadarassa NiyamA udIrao / bhaya-duguMchANaM siyA udIrao / evaM sesatiNNaM ksaayaannN| paccakkhANakasAyassa kodhamudIreMto tivihaM daMsaNamohaNIyaM siyA udIredi / aNaMtANubaMdhiM pi siyA udIredi, jadi udIredi to kodhaM NiyamA udIredi, sesativihaaNaMtANubaMdhINaM NiyamA aNudIrao / apaccakkhANakasAyassa siyA udIrao, jadi udIrao to NiyamA kodhamudIredi, tasseva sesakasAyANamudIrao / paccakkhANassa sesatiNNaM kasAyANaM NiyamA annudiiro| kodhasaMjalaNassa NiyamA udIrao, sessNjlnnaannmnnudiirgo| tiNNaM vedANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANamekkadarassa NiyamA udiiro| hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, dogaM jugalANamekkadarassa NiyamA udiiro| bhaya-duguMchANaM siyA udiiro| evaM sesapaccakkhANakasAyANaM vattavvaM / udIraNA karatA hai| anantAnubandhI krodha kA kadAcit udIraka hotA hai, zeSa anantAnubandhI mAna Adi kaSAyoMkA vaha niyamase anudIraka hotA hai| pratyAkhyAna krodha aura saMjvalana krodhakA niyamase udIraka hotA hai / apratyAkhyAna, pratyAkhyAna aura saMjvalana mAna, mAyA evaM lobha ina zeSa nau kaSAyoMkA niyamase anudIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hokara vaha ukta tIna vedoMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai / hAsya-rati aura aratizokakA kadAcita udoraka hokara ina do yagaloMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai| bhaya aura jugupsAkA vaha kadAcit udIraka hotA hai| isI prakArase apratyAkhyAna mAna Adi zeSa tIna kaSAyoMke Azrayase prarUpaNA karanA caahiye| pratyAkhyAna kaSAyake krodhakI udIraNA karanevAlA tIna prakArake darzanamohakI kadAcit udIraNA karatA hai| anantAnubandhIkI bhI kadAcit udIraNA karatA hai| yadi usakI udIraNA karatA hai to krodhakI niyamase udIraNA karatA hai / zeSa tIna prakAra anantAnubandhI kaSAyoMkA niyamase anudIraka hotA hai / vaha apratyAkhyAna kaSAyakA kadAcit udIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to niyamase krodhakI udIraNA karatA hai, usIkI zeSa kaSAyoMka vaha anudIraka hotA hai| pratyAkhyAnakI zeSa tIna kaSAyoMkA vaha niyamase anudIraka hotA hai| saMjvalana krodhakA niyamase udI raka hokara vaha zeSa saMjvalana kaSAyoMkA niyamase anudIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hokara ukta tIna vedoMmeMse kisI ekakA niyamase udIraka hotA hai| hAsya-rati aura arati-zokakA kadAcit udIraka hokara ina do yugaloMmeMse kisI eka yugalakA niyamase udIraka hotA hai| bhaya aura jugupsAkA vaha kadAcit udIraka hotA hai| isI prakArase mAna Adi zeSa pratyAkhyAna kaSAyoMke Azrayase prarUpaNA karanA caahiye| 9 ubhayoreva pratyo: 'aNaMtANubaMdhivisesa-' iti pAThaH / 4 ubhayoreva pratyoH 'sesaraMjalaNANamudIrago' iti paatthH| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kodhasaMjalaNamudIreMto tivihadasaNamohaNIyaM siyA udIredi / aNaMtANubaMdhiapaccakkhANa-paccakkhANANaM siyA udIrao, jadi udIrao to edesi kodhANa NiyamA udIrao, sesavArasaNNaM kasAyANaM NiyamA annudiiro| tiNNaM vedANaM siyA udIrao, tiNNaM vedANamekkadarassa vi siyA udIrago / hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrago, doNNaM jugalANamekkadarassa (vi) siyA udIrao*, bhaya-duguMchANaM siyA udIrao / evaM sesatiNNaM kasAyANaM saMjalaNANaM vattavvaM / / purisavedamudIreMto daMsaNamohaNIyaM siyA udIredi / aNaMtANubaMdhi-apaccakkhANa. paccakkhANakasAyANaM siyA udiiro| saMjalaNAe NiyamA udiiro| udIreMto vi solasaNhaM kasAyANaM pi siyA udiiro| itthi-NavaMsayavedANaM NiyamA annudiiro| hassa-radi-aradi-sogANaM siyA udIrao, doNNaM jualANaM pi siyA udiiro| bhayaduguMchANaM siyA udIrao / evamitthi-NavaMsayavedANaM pi vattavvaM / hassamudIreMto radIe NiyamA udiiro| aradi-sogANaM NiyamA aNudIrao / dasaNatiya-solasakasAya-tiNNiveda-bhaya-duguMchANaM siyA udIrao / radimudIreMto hassassa NiyamA udiiro| sesaM hssbhNgo| aradimudIreMto sogassa NiyamA udIrao / hassa saMjvalana krodhakI udIraNA karanevAlA tIna prakArake darzanamohanIyakI kadAcit udIraNA karatA hai| anantAnubandhI, apratyAkhyAna aura pratyAkhyAna kaSAyoMkA vaha kadAcit udIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to inake krodhoMkA niyamase udIraka hotA huA zeSa bAraha kaSAyoMkA niyamase anudIraka hotA hai| tIna vedoMkA kadAcit udIraka hokara una tInoMmeMse kisI eka vedakA bhI kadAcit udIraka hotA hai| hAsya-rati va arati-zokakA kadAcit udIraka hokara donoM yugaloMmeMse kisI ekakA bhI kadAcit udIraka hotA hai| bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai| isI prakAra mAna Adi zeSa tIna saMjvalana kaSAyoMke Azrayase prarUpaNA karanA cAhiye / purUSavedakI udIraNA karanevAlA tIna darzanamohanIyakI kadAcit udIraNA karatA hai| anantAnubandhI, apratyAkhyAnAvaraNa aura pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkA kadAcit udIraka hotA hai / saMjvalanakA niyamase udIraka hotA hai / udIraNA karatA huA bhI vaha solaha kaSAyoMkA bhI kadAcit udIraka hotA hai / strI aura napuMsaka vedoMkA vaha niyamase anudIraka hai / hAsya-rati aura arati-zokakA kadAcit udIraka hotA huA donoM yugaloMkA bhI kadAcit udIraka hotA hai / bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai / isI prakAra strI aura napuMsaka vedoMke Azrayase bhI prarUpaNA karanA caahie| hAsyakI udIraNA karanevAlA ratikA niyamase udIraka hotA hai| arati aura zokakA niya-- mase anudI raka hotA hai / tIna darzanamohanIya, solaha kaSAya, tIna veda, bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka hotA hai| ratiko udIraNA karanevAlA hAsyakA niyamase udIraka hotA hai| zeSa kathana hAsyake samAna hai / aratikI udIraNA karanevAlA zokakA niyamase udIraka hotA hai / hAsya va * pratyorubhayoreva 'NiyamA udIrao' iti paatthH| 0 kApratI 'hassa'tApratI 'hassaM' iti pAThaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvamANuyogaddAre uttarapayaDiudIraNAe satthANasaMgiyAso ( 79 raNadIrao | sesaM radibhaMgo / sogamudIreMto aradIe NiyamA udIrao / sesamarabhiMgo / bhayamudIreMto sesasattAvIsamohaNIyapayaDINaM siyA udIrao / evaM duguMchAe / NirayAuamudIreMto sesaAuANaM NiyamA annudiiro| evaM sesaAuANaM vattavvaM / girayagaimudIreMto NiyamA sesagaINamaNudIrao / evaM sesatiNNaM gaINaM vattavvaM / ediyajAdimudIreMto sesajAdINaM NiyamA anudIrao / evaM caTuNNaM jAdINaM vattavvaM / orAliyasarIramudIreMto veuvviyasarIra AhArasarIrANaM NiyamA aNudIrao, tejAkammaiya-sarIrANaM NiyamA udIrao / veuvviyasarIramudIreMto orAliya-AhArasarIrANaM NiyamA aNudIrao, tejA kammaiyasarIrANaM NiyamA udIrao / AhAsarIramudIreMto orAliyave ubviyasarIrANaM NiyamA aNudIrao, tejA krammaiyasarIrANaM NiyamA udIrao / aNNadarasaMThANamudIreMto sesasaMThANANaM NiyamA aNudIrao / evaM chaSNaM saMghaDaNANaM vattavvaM / evaM cevANupuvvI - tasa - thAvara - bAdara - suhumapajjatApajjatta--pasatthApasatthAvihAyagai - - subhaga- dubhaMga-sussara -- dussara-Adejja-agAdejja - jasagitti- ajasagittINaM vattavvaM / tiNNamaMgovaMgANaM tisarIrabhaMgo / vaNNa---gaMdha-rasa -- phAsANaM sesANaM siyA sagabhedesu aNNadaramudIreMto ratikA anudIraka hotA hai| zeSa kathana ratike samAna hai / zokakI udIraNA karanevAlA aratikA niyamase udIraka hotA hai / zeSa kathana aratike samAna hai / bhayakI udIraNA karanevAlA zeSa sattAIsa mohanIya prakRtiyoMkA kadAcit udIraka hotA hai / isI prakAra jugupsA ke Azrayase prarUpaNA karanA cAhiye / nAraka AyukI udIraNA karanevAlA zeSa Ayu karmoMkA niyamase anudIraka hotA hai / isI prakAra zeSa Ayu karmoMkA Azraya kara prarUpaNA karanA cAhiye / narakagatikI udIraNA karanevAlA niyamase zeSa gatiyoMkA anudIraka hotA hai / isI prakAra zeSa tIna gatiyoMkA Azraya kara prarUpaNA karanA cAhiye / ekendriya jAtikI udIraNA karanevAlA zeSa jatiyoMkA niyamase anuudIraka hotA hai / isI prakAra zeSa cAra jAtiyoM kA Azraya karake prarUpaNA karanA cAhiye / audArikazarIrakI udIraNA karanevAlA vaikriyikazarIra aura AhAraka zarIrakA niyamase anudIraka tathA tejasa aura kArmaNa zarIroMkA niyamase udIraka hotA hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA karanevAlA audArika aura AhAraka zarIroMkA niyamase anudIraka tathA taijasa va kArmaNa zarIroMkA niyamase udIraka hotA hai / AhArakazarIrakI udIraNA karanevAlA audArika aura vaikriya zarIroMkA niyamase anudIraka tathA taijasa va kArmaNa zarIroMkA niyamase udIraka hotA hai / anyatara saMsthAnakI udIraNA karanevAlA zeSa saMsthAnoMkA niyamase anudIraka hotA hai / isI prakAra chaha saMhananoMke Azrayase kathana karanA cAhiye / isI prakArase hI AnupUrvI, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, prazasta va aprazasta vihAyogati, subhaga, dubhaMga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti aura ayazakIrti ke Azraya se prarUpaNA karanA cAhiye / tIna aMgopAMgoM kI prarUpaNA tIna zarIroMke samAna hai / varNa, gandha, rasa va sparzake apane bhedoM meM se Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ) chakkhaMDAgame saMtakam udIrao, virohAbhAvAdo / AdAvamudIreMto ujjovassa NiyamA aNudIrao, ujjovamadIreMto AdAvassa NiyamA annudiiro| Nirayagai-maNusagaIo vedaMto ujjovassa NiyamA aNudIrao / devagaI vedaMto mUlasarIreNa ujjovassa annudiiro| AdAvassa puDhavijIvo ceva adIrago, Na annnno| uccagodamudIreMto NIcAgodassa NiyamA aNudIrago / evaM NIcAgodassa / sesaM jANiyUNa vattavvaM / evaM satthANasaNiyAso samatto / paratthANasaNNiyAso jANiyUNa vattavyo / evaM saNNiyAso smtto| appAbahuaM duvihaM-- satthANappAbahuaM paratthANappAbahuaM cedi / satthANe payadaM-paMcavihassa NANAvaraNassa tullA udorayA / thINagiddhIe udIrayA0 thovA / NiddANiddAe udIrayA saMkhejjaguNA, payalApayalAe udIrayA saMkhejjaguNA, NiddAe udIrayA saMkhejjaguNA, payalAe udIrayA saMkhejjaguNA, sesacaduNNaM daMsaNAvaraNIyA-- NamudIrayA tullA sNkhejjgunnaa|| sAdassa udIrayA thovA, asAdassa udIrayA sNkhejjgunnaa| NirayagaIe sAdassa udIrayA thovA, asAdassa udIrayA asaMkhejjaguNA / sesesu tasesu asAdassa udIrayA kisI ekakI udIraNA karanevAlA zeSa bhedoMkA kadAcit udIraka hotA hai, kyoMki, isameM koI virodha nahIM hai| AtapakI udIraNA karanevAlA udyotakA niyamase anadIraka aura udyotakI udIraNA karanevAlA AtapakA niyamase anadIraka hotA hai| narakagati va manaSyagatikA vedana karanevAlA udyotakA niyamase anudIraka hotA hai / vevagatikA vedana karanevAlA mala zarIrase udyotakA anudIraka hotA hai / AtapakA udIraka pRthivIkAyika jIva hI hotA hai, anya nahIM hotaa| uccagotrakI udIraNA karanevAlA nIcagotrakA niyamase anudIraka hotA hai / isI prakAra nIcagotrake Azrayase kahanA caahiye| zeSa kathana jAnakara karanA cAhiye / isa prakAra svasthAna saMnikarSa samApta huaa| parasthAna saMnikarSakI prarUpaNA jAnakara karanA caahiye| isa prakAra saMnikarSa samApta huaa| alpabahutva do prakAra hai- svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpbhutv| inameM svasthAna alpabahutva prakRta hai--pAMca prakAra jJAnAvaraNakI udIraNA karanevAle parasparameM samAna haiN| styAnagaddhike udIraka jIva stoka haiM, unase nidrAnidrAke udIraka saMkhyAtaguNe haiM, unase pracalApracalAke udIraka saMkhyAtaguNe haiM, unase nidrAke udIraka saMkhyAtaguNe haiM, unase pracalAke udIraka saMkhyAtaguNe haiM, unase zeSa cAra darzanAvaraNIya prakRtiyoMke udIraka parasparameM tulya hokara saMkhyAtaguNe haiN| sAtAvedanIyake udIraka stoka haiM, asAtAke udIraka unase saMkhyAtaguNe haiN| narakagatimeM sAtAke udIraka stoka haiM, asAtAke udIraka unase asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa trasa jIvoMmeM kApratI udIrae' iti pAThaH / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakakamANuyogadAre mohaNIya udIraNaDhANaparUvaNA thovA / sAdassa udIrayA sNkhejjgunnaa| eiMdiesu sAdassa udIrayA thovA, asAdassa udIrayA sNkhejjgunnaa| uvari uvadesaM lahiyaM vttvvN| paratthANappAbahugaM jANiya vattavvaM / evamappAbahuaM samattaM / bhujagAra-padaNikkhevo vaDDhIyo patthi, egegpyddivikvkhttaado| etto udIraNaTThANaparUvaNA kIrade- NANAvaraNIyassa udIraNAe ekkaM ceva TThANaM / ettha ( sAmittaM ) NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM appAbahuaM ca parUveyavvaM / NANAvaraNIyassa hANaparUvaNA samattA / dasaNAvaraNIyassa duve dvANANi caduNNamudIraNA paMcaNNamudIraNA cedi / edesi TANANaM sAmittaM NANAjIvehi bhNgvico| kAlo aMtaramappAbahuaMca kAyavvaM / evaM daMsaNAvaraNassa TANaudIraNA smttaa| veyaNIyassa Natthi tttthaannudiirnnaa| mohaNIyassa TThANaudIraNAe atthi ekkisse pavesao, doNNaM pavesamo, tiNNaM pavesao Natthi, caduNNaM pavesao atthi| etto pAe NiraMtaraM jAva dasaNaM pavesao tti vattavvaM / ekkisse pavesayassa cattAri bhNgaa| taM jahA- kodhasaMjalaNassa udaeNa ego bhaMgo, mANasaMjalaNassa udaeNa bidiyo bhaMgo, mAyAtaMjalaNassa udaeNa tiNNi bhaMgA, lobhassa udaeNa cattAri bhNgaa| doNNaM pavesayassa bArasa bhNgaa| cadugNa padesayassa cduviisbhNgaa| paMcaNNaM pavesayassa cattAri cuviisbhNgaa| asAtAke udIraka stoka aura sAtAke udIraka unase saMkhyAtaguNe haiM / ekendriya jIvoMmeM sAtAke udIraka stoka aura asAtAke udIraka unase saMkhyAtaguNe haiN| Age upadezako prAptakara kathana karanA cAhiye / parasthAna alpavahutvakI jAnakara prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra alpabahutva samApta huaa| bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi anuyogadvAra yahAM nahIM haiM; kyoMki, eka eka prakRtikI vivakSA hai / __ Age yahAM udIraNAsthAnoMkI prarUpaNA kI jAtI hai- jJAnAvaraNIyakI udIraNAkA eka hI sthAna hai| yahAM svAmitva, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura alpabahutvakI prarUpaNA karanA cAhiye / jJAnAvaraNIyakI sthAnaprarUpaNA samApta hii| darzanAvaraNIyake do sthAna haiM- cArakI udIraNAkA eka sthAna aura pAMcakI udIraNAkA eka / ina sthAnoMke svAmitva, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura alpabahutvakA kathana karanA caahiye| isa prakAra darzanAvaraNakI sthAnaudIraNA samApta huii| vedanIyakI sthAna udIraNA nahIM hai| mohanIya kI sthAnaudIraNAmeM eka prakRtikA pravezaka ( udIraka ) hai, do prakRtiyoMkA pravezaka hai, tIna prakRtiyoMkA pravezaka nahIM hai, cAra prakRtiyoMkA pravezaka hai| cAra prakRtiyoMke pravezakako Adi karake dasa prakRtiyoMke pravezaka taka ina sthAnoMkA pravezaka nirantara hai| inameM eka prakRtike pravezakake cAra bhaMga haiN| ve isa prakAra haiM- saMjvalana krodhake udayakI apekSA eka bhaMga, saMjvalana mAnake udayakI apekSA dvitIya bhaMga, saMjvalana mAyAke udayakI apekSA tRtIya bhaMga, aura saMjvalana lobhake udayakI apekSA caturtha bhNg| do prakRtiyoMke pravezakake bAraha bhaMga hote haiN| cAra prakRtiyoMke pravezakake caubIsa bhaMga hote haiM / pAMca prakRtiyoMke 8 jayadha (cU. sU. ) a. pa. 756. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ) chakkhaMDAgame saMtakamma chaNNaM pavesayassa satta cauvIsa bhaMgA / sattaNNaM pavesayassa dasa cauvIsa bhNgaa| aDhaNNaM pavesayassa ekkArasa cauvIsa bhNgaa| NavaNNaM pavesayassa cha caduvIsa bhNgaa| dasaNaM pavesayassa ekko cauvIsa bhNgaa| edesi bhaMgANaM pamANaparUvagaTThamesA gAhA vuccde| taM jahA ekka ya chakkekkArasa dasa satta cadukkamekkayaM cev|| dosu ya bArasa bhaMgA ekkamhi ya hoMti cattAri0 // 1 // evaM TThANasamukkittaNA smttaa| sAmittaparUvaNAe imAo be suttgaahaao| taM jahA-- sattAdi dasukkassaM micche saNa-missae nnukksN| chAdI ya NavukkassaM aviradasammattamAdissa / / 2 // paMcAdi aNihaNA viradAvirade udiirnnddhaannaa| egAdI tiyarahidA sattukkassA ya viradassa // 3 // pravezakake cAra caubIsa ( 2444 ) bhaMga hote haiN| chaha prakRtiyoMke pravezakake sAta caubIsa ( 24x7 ) bhaMga hote haiN| sAta prakRtiyoMke pravezakake dasa caubIsa ( 24410) bhaMga hote haiN| ATha prakRtiyoMke pravezakake gyAraha caubIsa (24411 ) bhaMga hote haiN| no prakRtiyoMke pravezakake chaha caubIsa ( 2446 ) bhaMga hote haiN| dasa prakRtiyoMke pravezakake eka caubIsa ( 2441) bhaMga hote haiN| ina bhaMgoMke pramANakI prarUpaNAke liye yaha gAthA kahI jAtI hai / vaha isa prakAra hai-- dasa, nau, ATha, sAta, chaha, pAMca aura cAra prakRtiyoMke pravezakake kramase eka, chaha, gyAraha, dasa, sAta, cAra aura eka ( itanI zalAkAoMse yukta caubIsa ) bhaMga; do prakRtiyoMke pravezakake bAraha, tathA eka prakRtike pravezakake cAra bhaMga hote hai // 1 // ___ isa prakAra sthAnasamutkIrtanA samApta huii| svAmitvako prarUpaNAmeM ye do sUtra gAthAyeM haiN| yathA sAtako Adi lekara utkarSase dasa ( 7, 8, 9, 10 ) prakRtiyoM takake cAra sthAna mithyAtva guNasthAnameM hote haiM, arthAt ina cAra sthAnoMkA svAmI mithyAdRSTi hai| sAtako Adi lekara utkarSase nau prakRtiyoM takake tIna ( 7, 8, 9, ) sthAna sAsAdana aura mizra guNasthAnameM hote haiN| chaha prakRtiyoMko Adi lekara utkarSase nau takake cAra ( 6, 7, 8, 9) sthAna aviratasamyagdRSTike hote haiN| pAMcako Adi lekara ATha prakRtiyoM takake cAra (5, 6, 7,8) udIraNAsthAna viratAvirata ( dezavirata ) guNasthAnameM hote haiM / ekako Adi lekara utkarSase triprakRtika sthAnase rahita sAta prakRtiyoM takake chaha ( 1, 2, 4, 5, 6, 7) udIraNAsthAna saMyata jIvake hote haiM // 2-3 // vizeSArtha-- yahAM sAta prakRtiyoMko Adi lekara dasa prakRtiyoM takake jo cAra udIraNA "ekkaga-cchekke (chakke) kArasa dasa satta caukka ekakagaM ceva / dosu ca bArasa maMgA ekAmhi ya hoMti cattAri // jayadha. a pa. 758. ekka ya chakkeyAraM dasa-saga-cadurekkayaM apuunnruttaa| ede cavIsagadA bAra duge paMca ekkamhi / / go. ka. 488. tApratau 'Na ukkassaM' iti paatthH| * jayadha a. pa. 759. dasa-Nava gavAdi cau-tiya-tidrANa NavaTra-saga-sagAdi cuu| ThANA chAdi tiyaM ca ya cavIsagadA apavvotti // go.ka.480. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre mohaNIyaudIraNaTThANaparUvaNA edAsu dosu gAhAsu bhAsidAsu mohaNIyasAmittaM samappadi / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo- ekkisse pavesao kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhuttN| doNNaM pavesao jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhuttN| caduNNaM pavesayassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / paMcaNNaM pavesayassa jahaNNeNa sthAna mithyAdRSTike batalAye gaye haiM ve isa prakArase sambhava haiM- mithyAtva, anantAnubandhicatuSkameMse eka, apratyAkhyAnacatuSka meMse eka, pratyAkhyAnacatuSkameM se eka, saMjvalanacatuSkameMse eka, tIna vedoMmeMse koI eka, hAsya rati aura arati-zokameMse eka yugala, tathA bhaya va jugupsA; ina dasa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna mithyAdRSTi guNasthAnameM pAyA jAtA hai| ina dasa prakRtiyomeM bhaya va jugupsAmeMse kisI ekake vinA nau prakRtiyoMkA sthAna hotA hai, bhaya va jugupsA ina donoMke vinA ATha prakRtiyoMkA sthAna hotA hai; tathA bhaya, jugupsA va koI eka anantAnubandhI kaSAya ina tIna prakRtiyoMke vinA sAtakA sthAna hotA hai| ye tIna sthAna bhI mithyAdRSTike hI sambhava haiN| uparyukta dasa prakRtiyoMke sthAnameMse eka anantAnubandhI kaSAyako kama karake mithyAtva prakRtike sthAnameM samyagmithyAtvake grahaNa karanepara nau prakRtiyoMkA sthAna hotA hai / isameM bhaya va jugupsAmeMse ekake vinA AThakA, tathA donoMke vinA sAtakA sthAna hotA hai / ye tIna udIraNAsthAna samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM hI sambhava haiN| ina tInoM sthAnameMse samyagmithyAtvako kama karake anantAnabandhI kaSAyako joDa denepara bhI jo nau, ATha va sAta prakRtiyoMke tIna udIraNAsthAna hote haiM unakA svAmI sAsAdanasamyagdRSTi hotA hai / samyaktva prakRti, eka apratyAkhyAna kaSAya, eka pratyAkhyAna kaSAya, eka saMjvalana kaSAya, eka veda, hAsyAdimeMse eka yugala tathA bhaya va jugupsA prakRtiko grahaNa kara naukA; bhaya va jugupsAmeMse ekake vinA AThakA, ina donoM ke hI vinA sAtakA, tathA upazamasamyagdRSTi evaM kSAyikasamyagdRSTikI apekSA samyaktva prakRtiko bhI choDakara chahakA; ye cAra udIraNAsthAna aviratasamyagdRSTi guNasthAnameM pAye jAte haiN| aviratasamyagdRSTike ina cAra udIraNAsthAnoMmeM se eka apratyAkhyAna kaSAyako kama kara denepara jo ATha, sAta, chaha aura pAMca prakRtiyoMke cAra udIraNAsthAna hote haiM unakA svAmI saMyatAsaMyata hotA hai| isake ukta cAroM sthAnoMmeMse eka pratyAkhyAna kaSAyako kama kara denepara jo sAta, chaha, pAMca aura cAra prakRtiyoMke cAra udIraNAsthAna hote haiM pramatta aura apramattameM ve saba tathA apUrvakaraNameM sAtake binA tIna sthAna pAye jAte haiN| saMjvalanacatuSkameMse eka aura tIna vedoMmeMse eka ina do prakRtiyoMkA sthAna, tathA eka mAtra anyatara saMjvalana prakRtikA sthAna, ye do sthAna anivRttikaraNa guNasthAna meM prApta hote haiN| tIna prakRtiyoMke sthAnakI sambhAvanA hI nahIM hai| tathA sUkSma lobhakI apekSA eka prakRtika sthAna sUkSmasAmparAya guNasthAnameM bhI hotA hai, itanA yahAM vizeSa jAnanA cAhiye / ina do gAthAoMkI prarUpaNA karanepara mohanIya karmakA svAmitva samApta hotA hai / isa prakAra svAmitva samApta huaa| - eka jIvakI apekSA kAla- eka prakRtika sthAnakA udIraka kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta kAla taka rahatA hai| do prakRtika sthAnakA udIraka jaghanyase eka samaya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka rahatA hai / cAra prakRtika sthAnake udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta mAtra hai| pAMca prakRtika sthAnake udIrakakA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha khaMDAgame saMtakamma egasamao, ukkasseNa aMtomuttaM / chaNNaM pavesayassa jahaNNeNa egasamao, usakasseNa aMtomuhuttaM / sattaNNaM pavesayassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / aTThaNNaM pavesayassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuttaM / NavaNNaM dasaNNaM pavesayassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomahattaM / evamegajIveNa kAlo smtto| ___ egajIveNa aMtaraM-- dasaNNaM pavesayassa aMtaraM jahaNNeNa aMtomahattaM, ukkasseNa bechAvaTThisAgarovamANi / NavaNNaM pavesayassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa punvakoDI desUNA / aNNaM pavesayassa jahaNNeNa egasagao, ukkasseNa puvakoDI desUNA / sattaNNaM pavesayassa jahaNeNa egasamao, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttttN| chaNNaM pavesayassa jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttttN| jahA chaNNa tahA paMcaNNaM / cadugNaM pavesayassa jahaNeNa aMtomuttaM, uvakasseNa addhpogglpriyddheN| evaM doNNamekkisse pavesayassa vattavvaM / evamegajIveNa aMtaraM samattaM / ___NANAjIvehi bhaMgavicao- dasaNNaM NavaNNaM aTThaNNaM sattaNNaM chaNNaM paMcaNNaM caduNNaM pavesayA jIvA NiyamA asthi / doNNamekkisse pavesayA jIvA bhjidtvaa| evaM NANA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta pramANa hai| chaha prakRtika sthAnake udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta pramANa hai / sAta prakRtika sthAnake udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai / ATha prakRtika sthAnake udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra haiM / nau aura dasa prakRtika sthAnake udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| isa prakAra eka jIvakI apekSA kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antara- dasa prakRtika sthAnake udIrakakA antara jaghanyase antamahUrta aura utkarSase do chayAsaTha sAgaropama pramANa hai / nau prakRtika sthAnake udIrakakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi kAla pramANa hai| ATha prakRtika sthAnake udIrakakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi kAla pramANa hai / sAta prakRtika sthAnake udIrakakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hai / chaha prakRtika sthAnake udIrakakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hai| jaise chaha prakatika sthAnake udIrakakA antarakAla hai vaise hI pAMca prakRtika sthAnake udIrakakA antara kAla hai| cAra prakRtika sthAnake udIrakakA antarakAla javanyase antarmuharta aura utkarSase ardha pudgalaparivartana pramANa hai / isI prakArase do prakRtiyoMke aura eka prakRtike udIrakake antarakAlakA kathana karanA cAhiye / isa prakAra eka jIvakI apekSA antara samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- dasa, nau, ATha, sAta, chaha, pAMca aura cAra prakRtika sthAnoMke udIraka jIva niyamase haiM / do aura eka prakRtika sthAnoMke udIraka jIva bhajanIya haiN| 4 nApratI evaM NavaNNa iti pAla Private & Personal use only . Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvAphamANuyogadAre mohaNIyaudIraNaDhANaparUvaNA ( 85 jIvehi bhaMgavicao smtto| NANAjIvehi kAlo- ekkisse doNNaM ca pavesayA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / sesANappavesayANaM kAlo savvaddhA / evaM kAlo smtto| NANAjIvehi aMtaraM- ekkisse doNNaM ca pasaMtaraM jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa chammAsA / sesANaM Natthi aMtaraM / evamaMtaraM smttN| saNNiyAso- ekkisse pavesao bennhmppveso,0| evaM sesANaM vattavvaM / evaM savvaTThANANaM parUvaNA kAyavvA* / evaM saNNiyAso smtto| appA bahuaM-savvatthovA ekkisse pvesyaa| doNNaM pavesayA saMkhejjaguNA / caduNNaM pavesayA saMkhejjaguNA / paMcaNNaM pavesayA asaMkhejjaguNA / chaNNaM pavesayA asNkhejjgunnaa| sattaNNaM pavesayA asaMkhejjaguNA / dasaNNaM pavesayA aNaMtaguNA / NavaNaM pavesayA saMkhajjaguNA / aTThaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA / AdeseNa NirayagadIe savvatthovA chaNNaM pvesyaa| sattaNNaM pavesayA asNkhejjgunnaa| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA kAla- eka va do prakRtiyoMke udIraka jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta kAla taka rahate haiN| zeSa sthAnoMke udIrakoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra kAla samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA antara- eka aura do prakRtika sthAnoMkI udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa taka hotA hai| zeSa prakRtika sthAnoMkI udIraNAkA antara sambhava nahIM hai / isa prakAra antara samApta huaa| saMnikarSa- eka prakRtika sthAnakA udIraka do prakRtika sthAnakA udIraka nahIM hotA hai| isI prakArase cAra, pAMca Adi zeSa prakRtika sthAnoMko kahanA cAhiye / isa prakAra saba sthAnoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra saMnikarSa samApta huaa| ___ alpabahutva- eka prakRtika sthAnake udIraka sabase stoka haiN| unase do prakRtika sthAnake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| unase cAra prakRtika sthAnake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| unase pAMca prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| unase chaha prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtagaNe haiN| unase sAta prakRtika sthAnake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| unase dasa prakRtika sthAnake udIraka anantaguNe haiN| unase nau prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| unase ATha prakatika sthAnake udIraka saMkhyAtagaNa haiN| AdezakI apekSA narakagatimeM chaha prakRtika sthAnake udIraka sabase stoka haiN| sAta prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| dasa prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / 8 ubhayoreva pratyo: 'veNhaM pavesao' iti paatthH| * snnnniyaaso| etto saNNiyAso kAyavyo ti ahiyArasaMbhAlaNavakkamedaM / ekkisse pavesago donnhmppvesgo| kudo? propaarviruddhshaavttaado| cauNDa paMcaNhaM chaNNaM sattaNNaM aTThaNha NataNhaM dasaNhaM ca apavesago ti edamatthado labbhade, ekkisse pavesagassa sesAsesaTrAMgANamaravesayabhAvassa desAmAsayabhAveNedassa pyttttttaado| evaM sesANaM / sugamaM / uccAraNAhippAeNa saNiyAso Nasthi tti, tattha sattArasaNhamevANiogaddArANaM pruuvnnaado| jayadha. a. pa. 1763-64. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ) chakkhaMDAgame saMtakamma dasaNNaM pavesayA asaMkhejjaguNA / NavaNaM pavesayA saMkhejjaguNA / aTTaSNaM pavesayA saMkhejjaguNA / evaM savvaNeraiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAre tti / tirikkhesu paMcapavesayA thovA / chappavesayA asaMkhejjaguNA / uvari oghaM / evaM paMcidiyatirikkhatigassa / Navari dasapavesayA asaMkhejjaguNA / paMcidiyatirikkhamaNusaapajjattaesu dasapavesayA thovA, NavapavesayA saMkhejjaguNA, aTThapavesayA saMkhejjaguNA / maNussesu ekkisse pavesayA thovA, doNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, caduNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, paMcaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, chaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, sattaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, dasaNNaM pavesayA asaMkhejjaguNA, NavaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA, aTThaNNaM pavesayA saMkhejjaguNA / evaM maNusa pajjatta-maNusiNIsu / Navari jamhi asaMkhejjaguNaM tamhi saMkhejjaguNaM kAyavvaM / ANadAdi jAva Navagevajja tti dasaNaM pavesayA thovA, chappevasayA saMkhejjaguNA, NavapavesayA saMkhejjaguNA, aTThapavesayA saMkhejjaguNA, sattapavesayA sNkhejjgunnaa| evamaNuddisAdi jAva savaDhe tti / Navari dasapavesayA nntthi| Auassa dvANadIraNA nntthi| NirayagaIe NAmassa. ekkavIsa paMcavIsa sattAvIsa nau prakRtika sthAnake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| ATha prakRtika sthAnake udIraka saMkhyAtaguNe haiM / isI prakArase saba nAraka, sAmAnya deva aura bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake devoMke viSayameM alpabahutvakA kathana karanA cAhiye / tiryaMcoMmeM pAMca prakRtika sthAnake udIraka stoka haiN| chaha prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna kathana karanA cAhiye / isI prakArase paMcendriya tiryaca Adi tInake sambandhameM kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki inameM dasa prakRtika sthAnake udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / paMvendriya tiryaMca aparyAptakoM aura manuSya aparyAptakoMmeM dasa prakRtika sthAnake udIraka stoka, nauke udIraka saMkhyAtaguNe tathA AThake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| manuSyoMmeM eka prakRtika sthAnake udIraka stoka, doke udIraka saMkhyAtaguNe, ( cArake udIraka saMkhyAtaguNe, ) pAMcake udIraka saMkhyAtaguNe, chahake udIraka saMkhyAtaguNe, sAtake udIraka saMkhyAtaguNe, dasake udIraka asaMkhyAtagaNe, nauke udIraka saMkhyAtagaNe, tathA AThake udIraka saMkhyAtagaNe haiN| isI prakAra manaSya paryApta aura manaSyaniyoMke viSayameM kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki jahAM manaSyoMmeM asaMkhyAtagaNA kahA gayA hai vahAM inameM saMkhyAtagaNA kahanA caahiye| Anata svargako Adi lekara nau greveyaka paryaMta devoMmeM dasa prakRtika sthAnake udIraka stoka, chahake udIraka saMkhyAtagaNe, nauke udIraka saMkhyAtagaNe, AThake udIraka saMkhyAtagaNe aura sAtake udIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra anuddizoMse lekara sarvArthasiddhi vimAna taka kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki yahAM dasake udIraka nahIM haiN| Ayu karmakI sthAnaudIraNA nahIM hai / narakagatimeM nAmakarmake ikkIsa, paccIsa, sattAIsa * kApratI 'NirayagaINAmassa ' iti pAThaH / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre NAmakammoudIraNaTThANaparUvaNA ( 87 aTThAvIsa eguNatIsaM ti paMca udIraNaTThANANi hoti / 21 / 25/27/28 / 29 / / tattha igivIsapayaDiudIraNaTANaM vuccade / taM jahA- Nirayagai-paMcidiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-NirayagaipAoggApuputvI-agurualahua- tasa-bAdara-pajjattathirAthira-subhAsubha-dUbhaga-aNAdejja-ajasagitti-NimiNANi tti edAo payaDIo ghetUNa ekkavIsAe dvANaM hodi / edassa DhANassa ko sAmI? viggahagadIe vaTTamANo Neraiyo sammAiTThI micchAiTThI vaa| edassa kAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be smyaa| __ANupuvvImavaNedUNa veubviyasarIra-huMDasaMThANa-veuvviyasarIraaMgovaMga-uvaghAdapatteyasarIresu puvvuttapayaDIsu pakkhittesu paNuvIsAe udIraNaTThANaM hodi / taM kassa ? sarIragahidaNeraiyassa / taM kevaciraM kAlAdo hodi ? sarIragahidapaDhamasamayamAdi kAdUNa jAva sarIrapajjattIe aNillevidacarimasamao tti, aMtomuttamidi vuttaM hodi| paraghAda-appasatya vihAyagadIsu pugvillapaNuvIsapayaDIsu pakkhittAsu sattAvIsapayaDINamudIraNaTThANaM hodi / taM kevaciraM kAlAdo hodi ? sarIrapajjattIe pajjattayadapaDhamasamayamAdi kAdUNa jAva ANapANapajjattIe aNillevidacarimasamao tti / eso vi kAlo jahaNNukkasseNa aNtomuttmetto| aTThAIsa aura unatIsa prakRtiyoMke pAMca ( 21, 25, 27, 28, 29 ) udIraNAsthAna hote haiN| unameM ikkIsa prakRtiyoMke udIraNAsthAnakI prarUpaNA karate haiN| yathA- narakagati, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, narakagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazakIti aura nirmANa; ina prakRtiyoMko grahaNa kara ikkIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai| zaMkA-- isa sthAnakA svAmI kauna hai ? samAdhAna-- vigrahagatimeM vartamAna samyagdRSTi aura mithyAdRSTi nAraka jIva ukta sthAnakA svAmI hai| isakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hai| pUrvokta prakRtiyoMmeMse AnupUrvIko kama karake vaikriyikazarIra, huNDakasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, upaghAta aura pratyekazarIra, ina pAMca prakRtiyoMko milA denepara paccIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai| vaha kisake hotA hai ? vaha jisane zarIra grahaNa kara liyA hai aise nAraka jIvake hotA hai| vaha kitane kAla taka hotA hai ? zarIra grahaNa karane ke prathama samayako Adi karake zarIraparyAptike pUrNa honeke upAntya samaya taka hotA hai / abhiprAya yaha ki vaha antamuhUrta kAla taka rahatA hai| pUrvokta paccIsa prakRtiyoMmeM paraghAta aura aprazasta vihAyogati ina do prakRtiyoMko milA denepara sattAIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai| vaha kitane kAla rahatA hai ? vaha zarIraparyAptise paryApta honeke prathama samayako Adi lekara AnaprANa paryAptike pUrNa honeke upAntya samaya taka hotA hai / yaha bhI kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| 4 kApratI 'paraghAdapasattha-', tApratI 'paraghAda- ( a-) pasattha-' iti pAThaH / Jain Educatioernational For Private & Perschal use only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ) chakkhaMDAgame saMtakamma pugvillasattAvIsapayaDIsu ussAse pakkhitte aTThAvIsapayaDINaM udIraNaTThANaM hodi / taM kevaciraM kAlAdo hodi? ANapANapajjattIe pajjattayadapaDhamasamayamAdi kAdUNa jAva bhAsApajjattIe aNillevidacarimasamao ti / eso vi kAlo jahaNNuvakasseNa aNtomuhuttmetto| puTivallaaTThAvIsapayaDIsu dussare pavikhatte eguNatIsapayaDINamudIraNaTThANaM hodi| edassa addhANaM bhAsApajjattIe pajjattayadassa paDhamasamayamAdi kAdUNa jAva appappaNI AudvidIe carimasamao tti / tassa kAlo jahaNeNa dasavassasahassANi aMtomuhuttUNANi, ukkasseNa aMtomuttUNatettIsaM sAgarovamANi / tirikkhagadIe ekkavIsa-vauvIsa-paMcavIsa-chavIsa-sattAvIsa-aTThAvIsa-egaNatIsatIsa-ekkattIsaM ti Nava udIraNaDhANANi / tattha eiMdiyANamekkavIsa-ca uvIsa-paMcavIsachavvIsa-sattAvIsaM ti paMca udiirnntttthaannaanni| AdAvujjovANamaNudaeNa eiMdiyassa sattAvIsaTThANeNa viNA cattAri udiirnntttthaannaanni| AdAvujjovudaeNa sahidae iMdiyassapaNuvIsaTThANeNa viNA cattAri udIraNaTThANANi / tattha AdAvujjovudayavirahidaeiMdiyassa bhaNNamANe tirikkhagai-eiMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagaipAoggANupuvI--agurualahua-thAvara-bAdara-suhumANamekkadaraM pajjattApajjattANamekakadaraM thirAthiraM subhAsubhaM dUbhagaM aNAdejjaM jasa-ajasakittINamekkadaraM NimiNamedAhi pUrvokta sattAIsa prakRtiyoMmeM ucchvAsake milA denepara aTThAIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai| vaha kitane kAla taka rahatA hai ? AnaprANaparyAptise paryApta hone ke prathama samayako Adi karake bhASAparyAptike pUrNa hone ke upAntya samaya taka rahatA hai| yaha bhI kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| pUrvokta aTThAIsa prakRtiyoMmeM dusvarake milA denepara unatIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai| isakA adhvAna bhASAparyAptise paryApta hone ke prathama samayako Adi karake apanI apanI Aya:sthitike antima samaya taka hai| usakA kAla jaghanyase antarmuharta kama dasa hajAra varSa aura utkarSase antarmuhUrta kama tetIsa sAgaropama pramANa hai / tiryaggatimeM ikkIsa, caubIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa aTThAIsa, unatIsa, tIsa aura ikatIsa prakRtiyoMke nau udIraNAsthAna haiN| unameM ekendriya jIvoMke ikkIsa, caubIsa, paccIsa, chabbIsa aura sattAIsa prakRtiyoMke pAMca udIraNAsthAna sambhava haiN| unameM se Atapa va udyotake udayase rahita ekendriya jIvake sattAIsake vinA cAra udIraNAsthAna hote haiN| Atapa va udyotake sahita ekendriya jIvake paccIsa prakRti rUpa sthAnake vinA cAra udIraNAsthAna hote haiM / unameM Atapa va udyotake udayase rahita ekendriya jIvake ukta cAra sthAnoMkA kathana karanepara tiryaggati, ekendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, sthAvara, bAdara va sUkSmameM se eka, paryApta va aparyAptameMse eka, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, yazakIti aura ayazakItimeM se eka tathA nirmANa, ina ikkIsa Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakamANuyogaddAre NAmakammoudIraNaTTANaparUvaNA ( 89 ekkavIsapayaDIhi egamudIraNATThANaM hodi / taM kattha ? viggahagadIe vaTTamANaeiMdi yami hodi / taM kevaciraM ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi samayA / puvvilla ekkavIsapaDI ANupuvvImavaNeNa orAliyasa rIra-huMDaThANa - uvaghAda-patteyasAhAraNasarIrANamekkadare pakkhitte cauvIsAe udIraNaTThANaM hodi / taM katthaM ? gahidasarIrapaDhamasamaya pahuDi jAva sarorapajjattIe aNillevidacarimasamao ti edammi addhA Q / taM ciraM ? jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / puNo apajjattamavaNiya sesacauvIsapayaDIsu paraghAde pakkhitte paMcavIsapayaDINamudIraNaTThANaM hodi / taM kattha ? sarIrapajjattIe pajjattayadapaDhamasamayamAdi kADhUNa jAva ANapANapajjattIe aNillevidaaftaaroti / taM kevaciraM ? jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / tasseva ANapANapajjattIe pajjattayadassa puvvillapaMcavIsapayaDIsu usAse pakkhitte chanvIsapayaDINamudIraNaTThANaM hodi / taM kassa ? ANapANapajjattIe pajjattayadassa / taM kevaciraM ? jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa aMtomuhuttUNabAvIsavassasahassANi / AdAvujjovudayasahidaeiMdiyassa vuccade- ekkavIsa - cauvIsaudIraNaTThANANaM putraM va parUvaNA kAyavvA / puNo sarIrapajjattIe pajjattayadassa paraghAda-AdAvujjo vANamekkadare prakRtiyoMkA eka udIraNAsthAna hotA ekendriya jIvake hotA hai / vaha kitane utkarSa se tIna samaya taka hotA hai / pUrvokta ikkIsa prakRtiyoMmeMse AnupUrvIko kama karake audArikazarIra, huNDasaMsthAna, upaghAta tathA pratyeka va sAdhAraNa zarIrameM se eka, ina cAra prakRtiyoMko milA denepara caubIsa prakRtiyoM kA udIraNAsthAna hotA hai / vaha kahAMpara hotA hai ? vaha zarIra grahaNa karaneke prathama samayase lekara zarIraparyApti ke pUrNa honeke upAntya samaya taka isa adhvAnameM hotA hai / vaha kitane kAla taka hotA hai ? vaha jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotA hai / phira inameM se aparyAptako kama karake zeSa caubIsa prakRtiyoMmeM paraghAtako milA denepara paccIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai / vaha kahAMpara hotA hai ? vaha zarIraparyApti se paryApta honeke prathama samayako Adi karake AnaprANaparyApti ke pUrNa honeke upAntya samaya taka hotA hai / vaha kitane kAla taka hotA hai ? vaha jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotA hai / AnaprANaparyApti se paryApta hue ukta ekendriya jIvakI pUrvokta paccIsa prakRtiyoMmeM ucchvAsake milA denepara chabbIsa prakRtiyoMkA udIraNAsthAna hotA hai / vaha kisake hotA hai ? vaha Ana-prANaparyApti se paryApta hue ekendriya jIvake hotA hai / vaha kitane kAla taka hotA hai ? vaha jaghanyase antarmuhurta aura utkarSa se antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSa taka hotA hai / / vaha kahAM para hotA hai ? vaha vigrahagatimeM vartamAna kAla taka hotA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura aba Atapa va udyotake udayase sahita ekendriya jIvake udIraNAsthAnoMkA kathana karate haiM- ikkIsa aura caubIsa prakRti rUpa sthAnoMkI prarUpaNA pahileke hI samAna karanA cAhiye / punaH zarIraparyApti se paryApta hue jIvakI pUrvokta caubIsa prakRtiyoM meM paraghAta aura Atapa udyota meM se XXX kApratI addhANaM iti pAThaH / 1 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM ca puvvillacaduvIsa payaDIsu pakkhittesu paNuvIsaTThANamullaMghiya chaTavIsapaya DiTThAnamuppajjadi / taM kassa ? sarIrapajjattIe pajjattayadassa / taM kevaciraM ? jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / tasseva ANapANapajjattIe pajjattayadassa chabbIsapayaDIsu ussAse pakkhitte sattAvIsapayaDINamudIraNaTThANaM hodi / vigalidiyANaM sAmaNNeNa ekkavIsa-chavvIsa aTThAvIsa - egUNatIsa-tIsa - ekkattI saM ti chaudIraNaTThANANi / ujjovaudayavirahidavigalidiyANaM paMca udIraNaTThANANi, ekkattIsaudIraNaTThANAbhAvAdo / ujjovudayasaMjuttavigilidiyassa vi paMcevudIraNaTThANANi, paraghAdujjova-appasatthavihAyagadINamakkamapaveseNa aTThAvIsa TThANANuppattIdo / ujjovudayavirahidabeiM diyassa tAva uccade / taM jahA - tirikkhagai - beiMdiyajAdi tejA -kammaiyasarIra vaNNa-gaMdha-rasa - phAsa - tirikkhagaipAoggANupuvvI - agurualahua-tasabAdara pajjattApajjattANamekkadaraM thirAthira -- ra- subhAsubha- dUbhaga- aNAdejja jasa-ajasagittImekkadaraM NimiNaNAmaM ca edAsimekkavIsapayaDINamegaM TThANaM / taM kassa ? beiMdiyassa viggahagadI vaTTamANassa / taM kevaciraM ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be samayA / edAsu ekkavIsa payaDI ANupuvvImavaNevaNa gahidasarIrapaDhamasamae orAliyasarIra kisI ekake milAne para paccIsa prakRtika sthAnakA ullaMghana karake chabbIsa prakRtiyoMkA sthAna utpanna hotA hai / vaha kisake hotA hai ? vaha zarIraparyApti se paryApta hue jIvake hotA hai / vaha kitane kAla taka rahatA hai ? vaha jaghanya aura utkarSa se antarmuhUrta taka rahatA hai / AnaprANaparyApta paryApta hue ukta jIvakI chabbIsa prakRtiyoMmeM ucchvAsake milA denepara sattAIsa prakRtiyoM kA udIraNAsthAna hotA hai / vikalendriya jIvoMke sAmAnyase ikkIsa, chabbIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa, aura ikatIsa prakRti rUpa ye chaha udIraNAsthAna hote haiM / parantu udyotake udayase rahita vikalendriya jIvoMke pAMca udIraNAsthAna hote haiM, kyoMki, unake ikatIsa prakRti rUpa udIraNAsthAna nahIM hotaa| udyotake udayase saMyukta vikalendriyake bhI pAMca hI udIraNAsthAna hote haiM, kyoMki, unake paraghAta, udyota aura aprazasta vihAyogati ina tIna prakRtiyoMkA yugapat praveza hone se aTThAIsa prakRtiyoMkA sthAna utpanna nahIM hotA / udyotake udayase rahita dvIndriya jIvake udIraNAsthAnoMkA kathana karate haiM / yathA - ( tiryagati ) dvIndriyajAti, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta va aparyApta meM se eka, sthira, asthira, zubha, azubha, dubhaMga, anAdeya; yazakIrti aura ayazakIrti meM se eka tathA nirmANa nAmakarma; ina ikkIsa prakRtiyoMkA eka sthAna hotA hai / vaha kisake hotA hai ? vaha vigrahagati meM vartamAna dvIndriya jIvake hotA hai / vaha kitane kAla taka rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya rahatA hai / ina ikkIsa prakRtiyoMmeMse AnupUrvIko kama karake zarIra grahaNa karaneke prathama samaya meM audArikazarIra, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre NAmakammodI raNadvANaparUvaNA ( 91 huMDaThANa - orAliyasa rIraMgovaMga asaMpattasevaTTasaMghaDaNa uvaghAda-patteyasarIresu pakkhittesu chavIsAe TThANaM hodi / taM kassa ? beiMdiyassa sarIrapajjattIe apajjattayadassa / taM kevaciraM ? jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / sarIrarpajjattIe pajjattayadassa puvvuttapayaDIsu apajjattamavaNiya paraghAda- appasatthavihAyagadIsu pakkhittAsu aTThAvIsAe dvANaM hodi / ANApANapajjattIe pajjattayadassa puvvuttapayaDIsu usAse pakkhitte eguNatIsaTThANaM hodi / bhAsApajjattIe pajjarAyadassa puvvuttapayaDIsu dusare pakkhitte tIsAe TThANaM hodi / saMpahi ujjovudayasaMjuttabeiMdiyassa bhaNNamANe ekkavIsa-chabbIsAo jadhA punvaM vuttAo tadhA vttvvaao| puNo chabbIsAe uvari paradhAdujjova - appasatthavihAyagadIsu pakkhittAsu eguNatIsAe TThANaM hodi / ANApANapajjattIe pajjattayadassa ussAse pakkhite tIsAe TThANaM hodi / bhAsApajjattIe pajjatayadassa dusare pakkhitte ekkatIsA TThANaM hodi / edassa kAlo jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa aMtomuhutUNabArasavAsANi / evaM teiMdiya- cauridiyANaM pi vattavvaM / Navari tIsevakattI sANaM kAlo jahAkameNa eguNavaNNarAdidiyANi chammAsA aMtomuhuttUNA / huNDakasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, upaghAta aura pratyekazarIra; ina chaha prakRtiyoM ko milA denepara chabbIsa prakRtika sthAna hotA hai / vaha kisake hotA hai ? vaha zarIraparyApti se paryApta na hue dvIndriya jIvake hotA hai| vaha kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanya va utkarSa se antarmuhUrta rahatA hai| zarIraparyApti se paryApta hue dvIndriya jIvakI pUrvokta prakRtiyoMmeM aparyApta ko kama karake arthAt paryApta ke sAtha paraghAta aura aprazasta vihAyogatiko milA denepara aTThAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / AnaprANaparyApti se paryApta hue ukta jIvakI pUrvokta prakRtiyoMmeM ucchvAsa ke milA denepara unatIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / bhASAparyApti se paryApta hue ukta jIvakI pUrvokta prakRtiyoM meM dusvarako milA denepara tIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / aba udyotake udayase saMyukta dvIndriya jIvake sthAnoMkA kathana karate samaya ikkIsa aura chabbIsa prakRti rUpa sthAnoMkI prarUpaNA jaise pahile kI gaI hai vaise hI karanA cAhiye / punaH chabbIsa prakRti rUpa sthAnake Upara paraghAta, udyota aura aprazasta vihAyogati ina tIna prakRtiyoMko milA denepara una tIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / AnaprANaparyApti se paryApta hue jIvake eka ucchvAsa prakRtike milA denepara tIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / bhASAparyAptise paryApta hue ukta jIvake dusvara prakRtike milA denepara ikatIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / isakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se antarmuhUrta kama bAraha varSa pramANa hai / isI prakAra trIndriya aura caturindriya jIvoMke bhI sthAnoMkA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki tIsa aura ikatIsa prakRti rUpa sthAnoMkA kAla yathAkramase antarmuhUrta kama unaMcAsa rAtri - divasa aura antarmuhUrta kama chaha mAsa pramANa hai / " Jain Education Inted kApratI pajjattayadassa " tA Pro Poll a.) pajjata yadassa' iti pAThaH / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ) - chakkhaMDAgame saMtakamma ..... paMcidiyatirikkhassa sAmaNNaNa ekkavIsa-chavvIsa-aTThAvIsa-eguNatIsa-tIsaekkattIsa-ti chaudIraNaTThANANi / ujjovudayavirahidapaMcidiyatirikkhassa paMca udIraNaTThANANi / kudo? tattha ekkattIsAe udyaabhaavaado| ujjovudayasaMjuttacidiyatirikkhassa vi paMcevudIraNaTThANANi / kudo ? tattha atttthaaviistttthaannaabhaavaado| ujjovudayavirahidapaMcidiyatirikkhassa bhaNNamANe tattha idamekkavIsAeTThANaM*-tirikkhagai-paMcidiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagaipAoggANupuvI-agurualahua-tasa-bAdara-pajjattApajjattANamekkadaraM thirAthira-subhAsubha-subhagadubhagANamekkadaraM Adejja-aNAdejjANamekkadaraM jasakitti-ajasakittINamekkadaraM NimiNaNAmaMca, edAsimekkavIsapayaDINamekkaM ceva hANaM / sarIre gahide ANupuvvImavaNiya orAliyasarIraM chaNNaM saMThANANamekkadaraM orAliyasarIraaMgovaMgaM chaNNaM saMghaDaNANamekkadaraM uvaghAdaM patteyasarIramidi chasu payaDIsu pakkhittAsu chanvIsAe TThANaM hodi / sarIrapajjattIe pajjattayadassa apajjattamavaNiya paraghAde doNNaM vihAyagadINamekkadare ca pakkhitte aTThAvIsAe ThANaM hodi| ANapANapajjattIe pajjattayadassa ussAse pakkhitte eguNatIsAe ThANaM hodi| bhAsApajjattIe pajjattayadassa sussara-dussaresu ekkadare pakkhitte tIsAe TThANaM hodi| edisse tIsAe kAlo jahaNNeNa aMtomuhuttaM, paMcendriya tiryaMcake sAmAnyase ikkIsa, chabbIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa, aura ikatIsa prakRti rUpa chaha udIraNAsthAna hote haiN| udyotake udayase rahita paMcendriya tiryaMcake pAMca udIraNAsthAna hote haiM, kyoMki, usake ikatIsa prakRtirUpa udIraNAsthAnakI sambhAvanA nahIM hai| udyota udayase saMyukta paMcendriya tiryaMcake bhI pAMca hI udIraNAsthAna hote haiM, kyoMki, vahAM aTThAIsa -prakati rUpa sthAnakI sambhAvanA nahIM hai| udyotake udayase rahita paMcendriya tiryacake sthAnoMkI prarUpaNA karate samaya unameM ikkIsa prakRti rUpa sthAna yaha hai-tiryaggati, paMcendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta va aryAptameMse eka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga aura durbhagameMse eka, Adeya va anAdeyameMse eka, yazakIrti aura ayazakIrtimeMse eka tathA nirmANa nAmakarma; ina ikkIsa prakRtiyoMkA eka hI sthAna hotA hai / zarIrake grahaNa kara lenepara AnupUrvIko kama karake audArikazarIra, chaha saMsthAnoMmeMse eka, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhananoMmeMse eka, upaghAta aura pratyekazarIra, ina chaha prakRtiyoMko milA denepara chabbIsa prakRtiyoMkA sthAna hotA hai| zarIraparyAptise paryApta hue ukta jIvakI una chabbIsa prakRtiyoMmeMse aparyAptako kama karake arthAt paryAptake sAtha paraghAta aura do vihAyogati meM se eka, ina do prakRtiyoMko milA denepara aTThAIsa prakatiyoMkA sthAna hotA hai| ukta jIvake AnaprANaparyAptise paryApta ho jAnepara ukta prakRtiyoM meM ucchavAsake milA denepara unatIsa prakRtiyoM kA sthAna hotA hai| bhASAparyAptise paryApta honepara uparyata prakRtiyoM meM susvara aura dusvarameM se kisI ekako milA denepara tIsa prakRtiyoM kA sthAna * kAtrau 'pavitA' iti pAThaH / * kApratI 'idamekakavIsaTThAgANaM' iti paatthH| tApratau 'paraghAda' iti pAThaH / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre NAmakammodIraNaTThANaparUvaNA ukkasseNa aMtomuttUNatiNNipalidovamANi / ujjovudayasaMjuttapaMcidiyatirikkhassa ekkavIsa-chavvIsaudIraNaTThANANi puvvaM va vttvaanni| puNo sarIrapajjattIe pajjattayadassa paraghAdujjovesu pasatthApasatthavihAyagadINamevakadare ca paviThesu egaNatIsAe TThANaM hodi / ANApANapajjattIe pajja yadassa ussAse pakkhitte tIsAe TThANaM hodi / bhAsApajjattIe pajjattayadassa sussaradussarANamekkadare paviThe ekkattIsAe TThANaM hodi / edassa ThANassa kAlo jahaNNeNa aMtomuttaM, ukkasseNa aMtomuhuttUNatiNNipalidovamANi / / maNussANaM sAmaNNaNa vIsekkavIsa-paMcavIsa-chavvIsa-sattAvIsaaTThAvIsa-eguNatIsa-tIsa-ekkattIsa idi Nava udIraNaTThANANi / sAmaNNamaNussA visesamaNussA visesavisesamaNussA cedi tivihA maNussA hoMti / tattha sAmaNNamaNussANaM vuccde| taM jahA- maNusagai-paMciMdiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdharasa-phAsa-maNusagaipAoggaNupuvvI-agurualahua-tasa-bAdara pajjattApajjattANamekkadaraM thirAthira-suhAsuha subhaga-dubhagANamekkadaraM Adejja-aNAdejjANamekkadaraM jasakittiajasakittINamekkadaraM NimiNaNAmaM cedi edAsi payaDINamekkamudIraNaTThANaM / gahidasarIrassa0 maNusagaipAoggANupuvvImavaNedUNa orAliya--- hotA haiN| tIsa prakRti rUpa isa sthAnakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase antarmuhUta kama tIna palyopama pramANa hai| udyotake udayase saMyukta paMcendriya tiryaMcake ikkIsa aura chabbIsa prakRti rUpa sthAnoMkA kathana pahileke samAna hI karanA cAhiye / punaH zarIraparyAptise paryApta hue paMcendriya tiryaMcakI ukta chabbIsa prakRtiyoMmeM paraghAta, udyota aura prazasta va aprazasta vihAyogatiyoMmeMse eka, ina tIna prakRtiyoMke praviSTa honepara unatIsa prakRtiyoMkA sthAna hotA hai| AnaprANaparyAptise paryApta ho jAnepara unameM eka ucchvAsake milA denese tIsa prakRtirUpa sthAna hotA hai / bhASAparyAptise paryApta ho jAnepara susvara aura dusvarameMse kisI eka prakRtike uparyukta prakRtiyoMmeM praviSTa honepara ikatIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| isa sthAnakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase antarmuhUrta kama tIna palyopama pramANa hai| _manuSyoMke sAmAnyase bIsa, ikkIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa aura ikatIsa; ye nau udINAsthAna hote haiM / sAmAnya manuSya, vizeSa manuSya aura vizeSavizeSa manuSya isa prakArase manuSyoMke tIna bheda haiN| unameM sAmAnya manuSyoMke udIraNAsthAnoMkA kathana karate haiM / yathA- manuSyagati, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza manuSyAtiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta va aparyAptameMse eka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga va durbhagameMse eka, Adeya va anAdeyameM se eka, yazakIrti va ayazakIrtimese eka tathA nirmANa nAmakarma, ina prakRtiyoMkA eka udIraNAsthAna hotA hai| zarIrake grahaNa kara lenepara manuSyagatiprAyogyAnupUrvIko kama karake audArikazarIra, chaha saMsthAnoMmeMse eka, audArika JainEducation intApratI 'gahidassa sarIrassa' iti pAPates Pers neKUMST' gAhavasta sa rassa hAtaPrivate &Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sarIraM chaNNaM saMThANAmamekkadaraM orAliyasarIraaMgovaMgaM chaNNaM saMghaDaNANamekkadaraM uvaghAda-patteyasarIraM ca ghettUNa pakkhitte chanvIsAe TThANaM hodi| sarIrapajjattIe pajjattayadassa apajjattamavaNiya paraghAdaM pasatthApasatthavihAyagadINamekkadaraM ca ghettUNa pakkhitte aTThAvIsAe ThANaM hodi| ANApANapajjattIe pajjattayadassa ussAse pakkhitte eguNatIsAe TThANaM hodi / bhAsApajjattIe pajjattayavassa sussara-dussarANamekkadare pakkhitte tIsAe TThANaM hodi| saMpahi AhArasarIrodaillANaM visesamaNassANaM bhaNNamANe tesi paMcavIsasattAvIsa-aTThAvIsa-eguNatIsaM cedi cttaariudiirnnddhaannaagi| maNusagai-paMcidiyajAdiAhAra-tejA*-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa--AhArasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-agurualahua-uvaghAda-tasa--bAdara-pajjatta-pattayasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-- Adejja-jasagittiNimiNaM cedi edAsi paNuvIsapayaDINamekkamudIraNaTThANaM / sarIrapajjatIe pajjattayadassa paraghAda-pasatthavihAyagadIsu pakkhittAsu sattAvIsAe dvANaM hodi / ANApANapajjattIe pajjattayadassa ussAse pakkhitte aTThAvIsAe TThANaM hodi| bhAsApajjattIe pajjattayadassa sussare pakkhitte eguNatIsAe TThANaM hodi / visesavisesamaNussANaM vIsa-ekkavIsa-chavvIsa-sattAvIsa-aTThAvIsa-egUNatIsa-tIsa zarIrAMgopAMga, chaha saMhananoMmeM eka, upaghAta aura pratyekazarIra ina prakRtiyoMko grahaNa karake milA denese chabbIsa prakRtiyoMkA sthAna hotA hai / zarIraparyAptise paryApta ho jAnepara aparyAptako kama karake paraghAta aura prazasta va aprazasta vihAyogatiyoMmeMse eka, ina do prakRtiyoMko grahaNa karake milA denepara aTThAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| AnaprANaparyAptise paryApta ho jAnepara ucchvAsake milA denese unatIsa pravRtti rUpa sthAna hotA hai| bhASAparyAptise paryApta honepara susvara aura dusvarameMse kisI eka prakRtike milA denese tIsa prakRtirUpa sthAna hotA hai / __aba AhArazarIrake udayase saMyukta vizeSa manuSyoMke udIraNAsthAnoMkA kathana karanepara unake paccIsa, sattAIsa, aTThAIsa aura unatIsa prakRti rUpa cAra udI raNAsthAna hote haiN| manuSyagati, paMcendriya jAti, AhAraka, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, AhArakazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti aura nirmANa nAmakarma ; ina paccIsa prakRtiyoMkA eka udIraNAsthAna hotA hai| zarIraparyAptise paryApta honepara uparyukta prakRtiyoMmeM paraghAta aura prazastavihAyogatike milA denese sattAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| AnaprANaparyAptise paryApta honepara ucchvAsake milA denese aTThAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| bhASAparyAptise paryApta honepara susvarake milA denese unatIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / vizeSavizeSa manuSyoMke bIsa, ikkIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa aura * kApratI 'jAdi-tejA' iti pAThaH / . Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre NAmakammodIraNaTTANaparUvaNA ekkattIsaM cedi aTTha udiirnntttthaannaanni| taM jahA- maNusagai-paMcidiyajAdi-tejA-kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-tasa-bAdara-pajjatta-thirAthira-subhAsubhasubhaga-Adejja-jasagitti-NimiNaM cedi edAsi vIsaNNaM payaDINamegaM ceva DhANaM / taM kassa? padara-logavUraNagadasajogikevalissa / jadi titthayaro to titthayareNa saha ekkavIsAe TThANaM hodi| kavADaM gadassa orAliyasarIraM samacaurasasaMThANaM, titthayarudayarahiyANaM chaNNaM saMThANANamekkadaraM, orAliyasarIraMgovaMgaM vajjarisahasaMghaDaNaM uvaghAdaM patteyasarIraM ca vIsAe ekkavIsAe vA pakkhitte chavvIsAe sattavIsAe vATANaM hodi| daMDaM gadassa paraghAdaM pasatthApasatthavihAyagadINamekkadaraM ca ghettUNa chavvIsAe sattavIsAe ca pakkhitte aTThavIsAe eguNatIsAe vA dvANaM hodi / Navari titthayarANaM pasatthavihAyagadI ekkA ceva udedi| ANApANapajjattIe pajjattayadassa ussAse pakkhi te eguNatIsAe tIsAe ca TThANaM hodi| bhAsApajjattIe pajjattayadasta sussara-dussaresu ekkadare paviDhe tIsAe ekkatIsAe vA hANaM hodi / Navari titthayarANaM dussara-appasatthavihAyagadINamudao Nasthi / saMpahi ekkattIsaMpayaDINaM NAmaNiddeso kiirde| taM jahA- maNusagai-paMcidayajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa--orAliyasarIraMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa ikatIsa, ye ATha udIraNAsthAna hote haiN| yathA- manuSyagati, paMvendriyajAti, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, sabhaga, Adeya, yazakIrti aura nirmANa : ina bIsa prakRtiyoMkA eka sthAna hotA hai| vaha kisake ha pratara va lokapuraNa samadaghAtagata sayogakevalIke hotA hai| vaha yadi tIrthakara hotA hai to tIrthaMkara prakRtike sAtha ikkIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| kapATasamadaghAtaka kevalIke audArikazarIra, ( yadi vaha tIrthakara hai to) samacaturasrasaMsthAna, tIrthaMkara prakRtike udayase rahita kevaliyoMke chaha saMsthAnoMmeMse koI eka, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, upaghAta aura pratyekazarIra; ina chaha prakRtiyoMko bIsa athavA ikkIsa prakRti rUpa sthAnameM milA denepara chabbIsa athavA sattAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| daNDasamudghAtako prApta kevalIkI apekSA paraghAta aura prazasta va aprazasta vihAyogatimeMse kisI ekako grahaNa kara chabbIsa ayavA sattAIsa prakRti rUpa sthAnoMmeM milA denese aTThAIsa athavA unatIsa prakRti rUpa sthAna hote haiN| vizeSa itanA hai ki tIrthaMkaroMke eka prazasta vihAyogatikA hI udaya hotA hai / AnaprANaparyAptise paryApta honepara ukta do sthAnoMmeM eka ucchvAsa prakRtiko milA denese kramaza: unatIsa aura tIsa prakRti rUpa sthAna hote haiM / bhASAparyAptise paryApta honepara ukta prakRtiyoMmeM susvara va dusvarameMse kisI ekake praviSTa honepara tIsa athavA ikatIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / vizeSa itanA hai ki tIrthaMkaroMke dusvara aura aprazastavihAyogatikA udaya nahIM hotaa| aba ikatIsa prakRtiyoMke nAmoMkA nirdeza kiyA jAtA hai / yathA- manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabha Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa- agurualahua - uvaghAda - paraghAda- ussAsa-pasatyavihAyagai-tasa - bAdarapajjatta - patteyasarIra-thirAthira - suhAsuha-subhaga-sussara Adejja- jasakittiNimiNa- titthayaraM cedi edAo ekkattIsapayaDIo titthayaro udIredi / edassa kAlo jahaNeNa vAsapudhattaM, ukkasseNa gabbhAdiaTTavassehi UNA puvvakoDI / sesANaM dvANANaM kAlo + for araat | devagadIe ekkavIsa-paMcavIsa- sattAvIsa (aTThAvIsa - eguNatIsa udIraNaTThANANi hoMti / tattha ekkavIsAe payaDiparUvaNaM kassAmo / taM jahA- devagaDa paMcidiyajAditejA - kammaiyasarIra-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa - devagaipAoggANupubbI - agurualahua-tasabAdara- pajjatta-thirAthira - suhAsuha-subhaga-Adejja - jasagitti- NimiNaM cedi / edassa ThANassa kAlo jahaNeNa egasamao, ukkasseNa be samayA / sarIre gahide ANupuvvImavaNeNa veDavviyasarIra-samacaurasasaMThANa ve uvviyasarIraMgovaMga-uvaghAda-patteyasarIresu pakkhittesu paNuvIsAe TThANaM hodi / sarIrapajjatIe pajjattayadassa paraghAda-pasatthavihAyagadI pakkhittAsu sattAvIsAe TThANaM hodi / ANApANapajjattIe pajjatrAyadassa usAse paviTThe aTThAvIsAe TThANaM hodi / bhAsApajjattIe pajjattayadassa sussare paviTThe eguNatosAe TThANaM hodi / edassa TThANassa kAlo jahaNNeNa aMtomuhUtUNadasavassasahassANi, ukkasseNa aMtomuhuttUNatettIsaM sAgarovamANi / esi saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa aura tIrthaMkara; ina ikatIsa prakRtiyoMkI udIraNA tIrthaMkara karate haiM / isakA kAla jaghanyase varSapRthaktva aura utkarSataH garbhase lekara ATha varSoMse hIna eka pUrvakoTi pramANa hai / zeSa sthAnoMke kAlakA kathana jAnakara karanA cAhiye / devagati meM ikkIsa, paccIsa, sattAIsa, aTThAIsa aura unatIsa; ye pAMca udIraNAsthAna hote haiM / unameM ikkIsa prakRti rUpa sthAnakI prakRtiyoMkI prarUpaNA karate haiM / yathA- devagati, paMcendriya jAti, tejasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, trasa, bAdara, paryApta, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti aura nirmANa / isa sthAnakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra hai| zarIrake grahaNa kara lenepara AnupUrvIko kama karake vaikriyikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, upaghAta aura pratyekazarIra; ina pAMca prakRtiyoMko milAnepara paccIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai| zarIraparyAptise paryApta honepara paraghAta aura prazasta vihAyogati, ina do prakRtiyoMko uparyukta prakRtiyoMmeM milA dene se sattAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / AnaprANaparyApti se paryApta honepara ucchvAsa prakRtike praviSTa honese aTThAIsa prakRti rUpa sthAna hotA hai / bhASAparyApti se paryApta honepara susvarake praviSTa hone se unatIsa prakRtirUpa sthAna hotA hai / isa sthAnakA kAla jaghanyase antarmuhUrta kama dasa hajAra varSa aura utkarSa se antarmuhUrta kama tetIsa sAgaropama pramANa hai / ina sthAnoM kA eka jIvakI apekSA kApratau ' sesANaM kAlo' iti pAThaH / kApratau ' sattAvisa iti pAThaH / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 97 uvakkamANuyogaddAre bhujagArudIraNA DhANANameyajIveNa aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaramappAbahuaMca jANidUNa vattavvaM / godassa patthi TThANaudIraNA / aMtarAiyassa ekkaM ceva dvANaM / evaM TThANaparUvaNA samattA / etto bhujagArudIraNA vuccade / taM jahA- daMsaNAvaraNIyassa atthi bhujagAraappadara-avaTThidaudIraNAo, avattavvaudIraNA Natthi / evaM parUvaNA smttaa| ettha sAmittaM-bhujagAra-appadara-avaTTidANaM ko udIrago? aNNadaro micchAiTThI sammAiTThI vaa| evaM sAmittaM samattaM / kAlo- bhujagAra-appadarANaM jahaNNukkasseNa egsmo| avaTThidassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / evaM kAlo smtto| ___ aMtaraM- eyajIveNa bhujagAra-appadarANamaMtaraM jahaNNukkasseNa aMtomuhattaM / avaTTidaudIraNaMtaraM jahaNNukkasseNa egasamao / evamaMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicao vuccade / taM jahA- bhujagAra-appadara-avaTTidaudIrayA NiyamA atthi / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| kAlo- bhujagAra-appadara-avaTThidANaM savvaddhA / evaM kAlo smtto| antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura alpabahutvako jAnakara prarUpaNA karanA cAhiye / gotra karmakI sthAnaudIraNA sambhava nahIM hai / antarAya karmakA eka hI sthAna hai| isa prakAra sthAnaprarUpaNA samApta huii| yahAM bhujAkAra udIraNAkA kathana karate haiM / yathA- darzanAvaraNIya karmakI bhujAkAra alpatara aura avasthita udIraNAyeM hai; avaktavya udIraNA nahIM hai| isa prakAra prarUpaNA samApta huii| yahAM svAmitva-bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraNAoMkA udIraka kauna hai ? anyatara mithyAdaSTi aura samyagdaSTi jIva unakA udIraka hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| kAla-bhujAkAra aura alpatara udIraNAoMkA kAla jaghanya aura utkarSase eka samaya mAtra hai| avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta pramANa hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antara-eka jIvakI apekSA bhujAkAra aura alpatara udIraNAoMkA antara jaghanyase va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / avasthita udIraNAkA antara jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| isa prakAra antara samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA-bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| kAla- bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraNAoMkA kAla sarvadA hai / isa prakAra kAla samApta huaa| .tApratI ' bhujagAraappadarANamaMtaraM jahaNukkasseNa egasamao' iti paarH| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM aMtaraM bhujagAra - appadara avaTTidANaM Natthi aMtaraM / evamaMtaraM samattaM / appA bahuaM - bhujagAra - appadaraudIrayA tullA thovA / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / evamappA bahugaM samattaM / mohaNIyassa sAmittaM vuccade - bhujagAra- appadara avaTTidANamudIrao ko hodi ? aNNadaro sammAiTThI micchAiTThI vA / avattavvaudIrao ko hodi ? maNuso vA masaNI vA devo vA sammAiTThI / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo - bhujagAraudIrao jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa cattAri samayA / kudo? veda- kasAya-bhaya-dugaMchAsu kameNa udiNNAsu caduSNaM samayANamuvalaMbhAdo / adhavA seDIdo parivadamANassa hassa- radIhi saha ekko, bhaeNa ekko, dugaMchAe ekko, kAlagadassa ekko, evaM cattAri samayA / appadarassa jahaNNamegasamao, ukkassaM tiNNi samayA / avaTThidassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / avattavvassa Store se egasamao / evaM kAlo samatto / eyajIveNa aMtaraM bhujagArassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / evamappadara-avaTTidANaM / avattavvaM jahaNamaMtomuhuttaM, ukkassamuvaDDhapoggalapariyahaM / evamaMtaraM samattaM / antara- bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraNAoMkA antara nahIM hai / isa prakAra antara samApta huA / alpabahutva - bhujAkAra aura alpatara udIraka donoM tulya hokara stoka haiM / avasthita udIraka unase asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra alpabahutva samApta huA / mohanIyakarmake svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI haiM- bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraNAoMkA udIraka kauna hotA hai ? anyatara samyagdRSTi aura mithyAdRSTi unakA udIraka hotA hai / avaktavya udIraka kauna hotA hai ? samyagdRSTi manuSya, manuSyanI aura deva usakA udIraka hotA / isa prakAra svAmitva samApta huA / eka jIvakI apekSA kAla- bhujAkAra udIrakakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya hai, kyoMki, veda, kaSAya, bhaya aura jugupsA prakRtiyoMkI kramase udIraNA honepara cAra samaya pAye jAte haiM / athavA zreNise nIce girate hue jIvake hAsya va ratike sAtha eka samaya, bhaya ke sAtha eka samaya, jugupsAke sAtha eka samaya, tathA maraNako prApta huekA eka samaya isa prakAra cAra samaya pAye jAte / alpatarakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase tIna samaya hai| avasthitakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta pramANa hai / avaktavyakA jaghanya va utkRSTa kAla eka samaya hai / isa prakAra kAla samApta huA / eka jIvakI apekSA antara- bhujAkArakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai / isI prakAra alpatara aura avasthita udIraNAkA antara hai / avaktavya udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hai / isa prakAra antara samApta huA / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre payaDiudIraNAe padaNikkhevo NANAjIvehi bhaMgavicao- bhujagAra-appadara-avavidaudIrayA NiyamA asthi / siyA ede ca avatavvaudIrao ca, siyA ede ca avattavvaudIrayA ca dhuvasasahiyA tiNNi* / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| kAlo- avattavvaudIrayANaM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa saMkhejjA smyaa| sesANaM savvaddhA / evaM kAlo smtto| aMtaraM avattavvaudIrayaMtaraM jahaNNeNa egsmo| ukkasseNa saMkhejjANi vassANi / sesANaM Natthi aMtaraM / evamaMtaraM samattaM / appAbahuaM- avattavvaudIrayA thovA / bhujagAraudIrayA aNaMtaguNA / appadaraudIrayA visesAhiyA khavagaseDi paDucca / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / evamappAbahuaM samattaM / padaNikkhevo- ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo uvasAmao egapayaDiudIrao mado devo jAdo, tAdhe aTTha udIredi, tassa ukkassiyA vaDDhI / tasseva ukkassamavaTThANaM / ukkassiyA hANI kassa ? jo micchAiTThI se kAle saMjamaM paDivijjahidi, saMpahi bhaya duguMchANaM vedago, se kAle paDhamasamayasaMjado jAdo bhaya-duguMchANamavedago, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya-- bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase haiM / kadAcit ye va avaktavyaudIraka eka, kadAcit ye va avaktavyaudIraka bahuta, isa prakAra ina do bhaMgoMmeM dhruvabhaMgako milAnepara tIna bhaMga hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| kAla- avaktavya udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samayapramANa hai| zeSa udIrakoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antara- avaktavya udIrakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSaprasANa hai / zeSa udIrakoMkA antara sambhava nahIM hai / isa prakAra antara samApta huaa| ___ alpabahutva- avaktavya udIraka stoka haiN| unase bhujAkAraudIraka anantaguNe haiN| unase kSapakazreNikI apekSA alpataraudIraka vizeSa adhika haiN| arthAt kSapakazreNimeM mohanIyakA alpatara pada hI hotA hai, bhujAkAra pada nahIM hotA; isa apekSAse bhujAkAra udIrakoMse alpatara udIraka vizeSa adhika kahe gaye haiN| inase avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| padanikSepa- utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo upazAmaka eka prakRtikA udIraka hotA huA mRtyuko prApta hokara deva huA hai, taba vaha AThakI udIraNA karatA hai, usake utkRSTa vRddhi hotI hai| usIke (anantara samayameM) utkRSTa avasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai? jo mithyAdRSTi anantara samayameM saMyamako prApta hogA vaha abhI bhaya va jugupsAkA vedaka hai, anantara samayameM vaha prathamasamayavartI saMyata hokara unakA avedaka ho jAtA hai, usa mithyAtvase bhaja0 appa0 avaDhi0 udIra0 Niya0 asthi / siyA ede ca avattambao ca siyA ede ca avattabvagA ca bhaMgA tiNi 3 / jayadha. a. pa. 767. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (0 chakkhaMDAgame saMtakammaM tassa micchattapacchAyadassa paDhamasamaya saMjadassa ukkassiyA hANI / evaM sAmittaM samattaM / hANI thovA, vaDDhI avaTThANaM ca visesAhiyaM / jahaNNiyA vaDDhI jahaNNiyA hANI jahaNNamavadvANaM ca eyA payaDI / sesaM citiya vattavvaM / evaM padaNikkhevo samatto / . eto vaDDhiudIraNA -- atthi saMkhejjabhAgavaDDhi - saMkhejjaguNavaDDhiudIrao, edesi ceva hANIo avaTThANamavattavvaM ca / avattavvaudIrayA thovA / saMkhejjaguNahANiudIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjaguNaudIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA anaMtaguNA / saMkhejjabhAgahAfortcut visesAhiyA / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / evaM NAmakammassa vi jANiUNa vattavvaM / payaDiudIraNA samattA / ThidiudIraNA duvihA- mUlapayaDiTThidiudIraNA uttarapayaDiTThi diudIraNA cedi / mUlapaya DiTThidiudIraNA duvihA- jahaNiyA ukkassiyA cedi / tattha ukkassiyA ThidiudIraNA NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya-veyaNIya- aMtarAiyANaM tIsaM sAgarovamakoDAhtto behi AvaliyAhi UNAo / evaM NAmA-godANaM / Navari vIsaM sAgarovama Aye hue prathama samayavartI saMyatake utkRSTa hAni hotI hai / isa prakAra svAmitva samApta huA / hAni stoka hai, usase vRddhi aura avasthAna donoM samAna hokara vizeSa adhika haiM / jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna eka prakRti svarUpa haiM / zeSa prarUpaNA vicAra kara karanA cAhiye / isa prakAra padanikSepa samApta huA / yahAM vRddhiudIraNA - saMkhyAta bhAgavRddhiudIraka aura saMkhyAtaguNavRddhiudIraka haiM / inakI hI hAniyoMke udIraka arthAt saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni udIraka, avasthAnaudIraka tathA avaktavya udIraka haiM / avaktavyaudIraka stoka haiN| unase saMkhyAtaguNahAniudIraka saMkhyAtaguNa haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAta bhAgavRddhiudIraka anantaguNe haiM / isI prakArase nAmakarmakI bhI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye / prakRtiudIraNA samApta huI / sthitiudIraNA do prakArakI hai - mUlaprakRtisthitiudIraNA aura uttaraprakRtisthitiudIraNA / mUlaprakRtisthitiudIraNA do prakArakI hai- jaghanya aura utkRSTa / unameM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAyakI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse hIna tIsa koDA koDi sAgaropama pramANa hai / isI prakAra nAma aura gotra karmakI bhI sthitiudIraNA samajhanA cAhiye / saMpatti ya udae paogao dissae uIraNA sA / secI ( vI ) kA ThiihiMtA jAhiM to tigA esA / ka. pra. 4, 29. tathA cAha-- yA sthitirakAlaprAptApi satI prayogata udIraNAprayogeNa saMprAptyRdae pUrvoka svarUpe prakSiptA satI dRzyate kevala cakSuSA sA sthityudIraNA ( malayagiri ) / tatrodaye sati yAsAM prakRtInAmutkRSTo bandhaH sambhavati tAsAmutkarSata AvalikAdvikahInA sarvApyutkRSTA sthitirudIraNAprAyogyA / ka. pra. 4, 29 ( malaya ) / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre ThidiudIraNA ( 101 koDAkoDIo behi AvaliyAhi uunnaao| ukkassiyA dvidiudIraNA mohaNIyassa* sattarisAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi uunnaao| Auassa ukkassiyA ThidiudIraNA tettIsaM sAgarovamANi egAvaliyAe UNANi / evamukkassiyA ThidiudIraNA smttaa| jahaNiyA ThidiudIraNA- NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM jahaNNaTThidiudIraNA eyA tthtthidii| sA kassa? smyaahiyaavliycrimsmykhiinnksaayss| mohaNIyassa jahaNiyA TThidiudIraNA egA tthtthidii| sA kassa? smyaahiyaavliycrimsmysuhmsaaNpraaiykhvgss| vedaNIyassa jahaNiyA dvidiudIraNA sAgarovamassa tiNi satta bhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNA / NAmA-godANaM jahaNiyA dvidiudIraNA aMtomuttamettA samayUNAvaliyAe UNA, ajogiaddhA carimaphAlI ca hodi ti bhaNidaM hodi| Auassa jahaNiyA TThidiudIraNA egA TThidI / taM kattha? maraNakAle samayAhiyAvaliyasese / evaM mUlapayaDiTThidiudIraNA smttaa| uttarapayaDIsu ukkassiyA ThidiudIraNA paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNa.yaasAdAveyaNIya-paMcaNNamaMtarAiyANaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi vizeSatA yaha hai ki unakI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| mohanIya karmakI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse hIna sattara koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| Ayu karmakI utkRSTa sthitiudIraNA eka AvalIse rahita tetIsa sAgaropama pramANa hai| isa prakAra utkRSTa sthitiudIraNA samApta huI / jaghanya sthitiudIraNA- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI jaghanya sthiti udIraNA eka sthiti mAtra hai| vaha kisake hotI hai ? vaha jisake antima samayavartI kSINakaSAya hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai usake hotI hai| mohanIyakI jaghanya sthitiudIraNA eka sthiti mAtra hai| vaha kisake hotI hai ? vaha jisa jIvake antima samayavartI sUkSmasAmparAyika kSapaka hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai usake vedanIyakI jaghanya sthiti udIraNA palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hIna sAgaropamake tIna baTe sAta bhAga (3) pramANa hotI hai / nAma aura gotrakI jaghanya sthitiudIraNA eka samaya kama AvalIse hIna antarmuhUrta mAtra hotI hai / abhiprAya yaha ki vaha ayogakevalIke kAla aura antima phAli rUpa hotI hai|| AyakarmakI jaghanya sthitiudIraNA eka sthiti mAtra hai| vaha kahAMpara hotI hai ? vaha maraNasamayameM eka samaya adhika AvalIke zeSa rahanepara hotI hai| isa prakAra mUlaprakRtisthitiudIraNA samApta huii| uttara prakRtiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya aura pAMca antarAyakI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoM (bandhAvalI aura udayAvalI) se kama tIsa koDAkoDi tApro 'TridiudIraNA / mohaNIyassa' iti pAThaH / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ) chavakhaMDAgame saMtakamma uunnaao| sAdassa tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo tIhi AvaliyAhi uunnaao| micchattassa ukkassiyA ThidiudIraNA sattarisAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi UNAo / sammatta-sammAmicchattANamukkassaTThidiudIraNA sattarisAgarovamakoDAkoDIo aNtomuhuttuunnaao| solasaNNaM kasAyANaM ukkassaTThidiudIraNA cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi uunnaao| NavaNokasAyANaM cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIotIhi AvaliyAhi uunnaao| giraya-devAuANaM ukkassiyA TThidiudIraNA tettIsasAgarovamANi AvaliUNANi / tirikkha-maNussAuANaM tiNi palidovamANi AvaliyUNANi / Nirayagai-tirikkhagai eiMdiya-cidiyajAdi-orAliya-veumviya-tejA-kammaiyasarIrahuMDasaMThANa-orAliya-veubviyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevaThThasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdharasa-phAsa-Nirayagai-tirikkhagaipAoggANupuvI--agurualahua-uvaghAda--paraghAda-- ussAsa-ujjova--appasatthavihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-pajjatta--patteyasarIra-athiraasubha-dUbhaga-dussara-aNAvejja-ajasagitti-NimiNa-NIcAgodANamukkassiyA TThidiudIraNA vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi UNAo / maNusagai sAgaropama pramANa hai| sAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti udIraNA tIna AvaliyoM ( bandhAvalI, saMkramaNAvalI aura udayAvalI ) se hona tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| mithyAtvakI utkRSTa sthiti udIraNA do AvaliyoMse hIna sattara koDAkoDi sAgaropamapramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiudIraNA antarmuharta kama sattara koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse hIna cAlIsa koDAkoDi sAgaropamapramANa hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitiudIraNA tIna AvaliyoMse hIna cAlIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| nArakaAyu aura devAukI utkRSTa sthitiudIraNA eka AvalI kama tetIsa sAgaropamapramANa hai / tiryagAyu aura manuSyAyukI utkRSTa sthiti udIraNA eka AvalI kama tIna palyopamapramANa hai| narakagati, tiryaggati, ekendriya va paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, tejasa va kArmaNa zarIra, haNDakasaMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga, asaMprAptAsapATikAsaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, narakagati va tiryaggati prAyogyAnupUrvI, agurulaghU, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIti, nirmANa aura nIcagotra; inakI utkRSTa sthitiudIraNA do AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| manuSyagati, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, prazasta vihAyo " yeSAM ta karmaNAM manajagati-sAtAvedanIya... ekonatriMzatsaMkhyAkAnAmadae sati saMkrameNotkaSTA sthiti.. teSAmAvalikAtrikahInA sarvA sthitirudIraNAprAyogyA, kevalaM tAni karmANi vezyamAnAnAM veditvyaa| ka. pra (malaya) 4. 32 / ogheNa miccha0 ukkassipA TidiudIraNA sattarisAgarovamakoDAkoDIo Jain Educatiodohi AvaliyAhi U gaao| samma0 sammAmi.......jayavaa. pa. 793 / . Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre chidIudIraNA paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-pasatthavihAyagai-thirAdichakka-uccAgodANamukkassadidiudIraNA vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo tIhi AvaliyAhi uunnaao| devagadi-beiMdiya-teiMdiya-caridiyajAdi-deva-maNussagaipAoggANupuvI-AdAva-suhama apajjatta-sAharaNANamukkassadvidiudIraNA vIsa koDAkoDisAgarovamANi aMtomuhuttUNANi / AhAradugassa aMtokoDAkoDisAgarovamANi udIraNA / titthayarassa ukkassiyA TThidiudIraNA palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / evamukkasso addhAcchedo smtto| jahaNNae payadaM-paMcagANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-micchatta-sammatta-tiNNivedacattArisaMjalaNa-cattAriAua-paMcatarAiyANaM jahaNiyA dvidiudIraNA egA dvidi / thoNagiddhitiya-sAdAsAda-bArasakasAya-chaNNokasAya eiMdiya-beiMdiya-teiMdiya-caridiyajAdi-paMcasaMghaDaNa-tirikkhagai-tirikkha-maNussagaipAoggANupuvvI-AdAvujjovathAvara-suhuma-apajjata--sAhAraga--dUbhaga--aNAdejja--ajasakitti--NIcAgodANaM jahagiyA TidiudIraNA sAgarovamasta tiNi satta bhAgA cattAri satta bhAgA be satta bhAgA palidovamassa* asaMkhejjadibhAgeNa UNayA / maNusagai----paMcidiyajAdi----orAliya---tejA----kammaiyasarIra---- gati, sthira, Adi chaha aura uccagotra; inako utkRSTa sthiti udIraNA tIna AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDI sAgaropama pramAga hai / devagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya jAti, devagati va manuSyagati prAyogyAnupUrvI, Atapa, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra inakI utkRSTa sthiti udIraNA antarmuharta kama bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai / AhAradvikakI utkRSTa sthiti udIraNA antaHkoDAkoDi sAgaropama pramANa hai| tIrthaMkara prakRtikI utkRSTa sthitiudIraNA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| isa prakAra utkRSTa addhAccheda samApta huaa| jaghanya addhAccheda prakRta hai-pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, mithyAtva, samyaktva tIna veda, cAra saMjvalana, cAra Ayu aura pAMca antarAya ; inakI jaghanya sthitiudIraNA eka sthiti mAtra hai| styAnagaddhi Adi tIna, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, chaha nokaSAya, ekendriya, dvIndriya, vIndriya va caturindriya jAti, pAMca saMhanana, tiryaggati, tiryaggati va manuSyagati prAyogyAnupUrvI, AtA, udyota, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, durbhaga, anAdeya, ayazakIti aura nIcagotra; inakI jaghanya sthitiudIraNA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeMse tIna, cAra aura do bhAga ( :, 3, ) pramANa hai| arthAt darzanAvaraNa va vedanIyakI prakRtiyoMkI palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama eka sAgarake tIna baTe sAta bhAga pramANa, mohanIyako uttara prakRtiyoMkI palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama eka sAgarake cAra baTe sAta bhAga pramANa tathA nAmakarma aura gotra karmakI uttara prakatiyoMkI palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama eka sAgarake do baTe sAta bhAga pramANa jaghanya sthitiudIraNA hotI hai / manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, tApratI 'cattArikasAyasaMjalaNa-' iti paatthH| .ogheNa miccha0 samma0 cadUsaMjala0 tiNiveda jaha* Tridi udI. eyA didi samayAhiyAvaliyadidI / jayadha a. pa. 793. . bArasaka0 chaNNoka0 jaha. TridiudI0 sAgarovamassa cattAri satta bhAgA palido0 asaMkhe0 bhAgeNaNA / jayadha. a. pa. 793. * maprati gaTho'yam / ubhayoreva pratyo: 'sAgarovamassa tiNi satta bhAgA palidovamaH' iti pAThaH / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ) chakkhaMDAgame saMtakamma chaptaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahuauvavAda-paraghAda-ussAsa-dovihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-subhAsuma-subhaga-sussara-dussara-Adejja-jasagitti-NimiNa-titthayara-uccAgodANaM jahaNiyA ThidiudIraNA aMtomuttaM / sA kattha? sjogicrimsme| vegunviyachakkassa jahaNiyA TidiudIraNA sAgarovamasahassa-besattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa uunnyaa| Navari veuvviyasarIrassa sAgarovamassa be satta bhAgA desUNA / uvvelaNaM paDucca sammAmicchattassa jahaNiyA ThidiudIraNA sAgarovamaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayaM / sA puNa uvellamANeNa sammAmicchattapAoggajahaNNaTThidisaMtakamma kAdUNa sammAmicchatte paDivaNNe tassa carimasamae jahaNiyA dvidiudIraNA / AhAradugassa jahaNiyA TThidiudIraNA aMtokoDAkoDI / evaM jahaNNaTThidiaddhAchedo smtto| etto sAmittaM-paMcaNANAvaraNIyANaM ukkassadvidiudIrao ko hodi? jo ukkassadidi baMdhidUNa AvaliyAdikkato eiMdio vA paMcidio vA pajjatto vA apajjatto vaa| jadi apajjatto jAva Avaliyatabbhavattho tti ukkassadidiudIrago / apajjatto tti vutte kassa gahaNaM? Neraio vA bAdarapatteyasarIraeiMdio gabbhovakkaMtio NavaMsao vA chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthaMkara aura uccagotra ; inakI jaghanya sthitiudIraNA antarmuhurta kAla pramANa hai / vaha kahAMpara hotI hai ? vaha sayogakevalIke antima samayameM hotI hai| vaikriyikazarIra Adi chaha prakRtiyoMkI jaghanya sthitiudI raNA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka hajAra sAgaropamoMke sAta bhAgoMmeMse do bhAgapramANa hai| vizeSa itanA hai ki vaikriyikazarIrakI jaghanya sthitiudIraNA eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeM se kucha kama do bhAga pramANa hai| udvelanAkI apekSA samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udIraNA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropama pramANa hai| parantu vaha jaghanya sthitiudIraNA udvelanAko karanevAle jIvake samyagmithyAtva guNasthAnake yogya jaghanya sthitisattvako karake samyagmithyAtvako prApta honepara usake antima samayameM hotI hai| AhAradvikako jaghanya sthitiudIraNA antaHkoDAkoDi sAgaropama pramANa hai| isa prakAra jaghanya sthitiaddhAccheda samApta huaa| yahAM svAmitva- pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? utkRSTa sthitiko bAMdhakara jisane AvalI mAtra kAlako vitAyA hai aisA ekendriya aura paMcendriya, paryApta va aparyApta jIva usakA udIraka hotaa| yadi aparyApta hai to vaha AvalI kAlavartI tadbhavastha hone taka utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / __ zaMkA-- 'aparyApta ' kahanepara kisakA grahaNa kiyA gayA hai ? samAdhAna-- nAraka, bAdara pratyekazarIra ekendriya aura garbhopakrAntika napuMsakakA grahaNa Jain Education InternatasammAmi0 jaha0 TridiudI0 sAgaronamadhattaM / jayadha a.pa. 793. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre ThidiudIraNA ( 105 ghettavyo / jahA NANAvaraNIyassa parUvidaM tahA cattAridasaNAvaraNIya-asAdAvedaNIyamicchatta-solasakasAya-aradi-soga-bhaya-duguMchA-NavaMsayaveda-tejA-kammaiyasarIra-vaNNagaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-NimiNa-DaMDasaMThANa-NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca vattavvaM / sAdassa ukkassiidaudIrago ko hodi ? jo asAdassa ukkassiyaM hidi baMdhedUNa paDibhaggo saMto sAdaM baMdhamANo AvaliyUNamasAdukkassadvidi paDicchiya saMkamaNAvaliyakAlaM gamiya udayAvaliyabAhirasamvavidIo okaDDiya udae nnisiNcmaanno| evaM hassa-radi-purisa-itthivedANaM / thINagiddhitiya-NiddA-payalANamukkassaTidiudIrao ko hodi? jo ukkassiyaM ddhidi baMdhiyUNa paDibhaggo saMto paMcaNNamekkadarapayaDIe pavesao udayAvaliyabAhirasavvadvidIo baMdhAvaliyAdikkatAo okaDDiyUNa udae sNchuhmaanno| thINagiddhitiyassa ukkassaTidiudIrao* NiyamA pjjtto| sammattassa ukkassaTThidiudIrao ko hodi? jo micchattassa ukkassadidi baMdhiyUNa aMtomutteNa paDibhaggo ceva sammattaM paDivaNNo tassa bidiyasamayasammAiTThissa / sammAmicchattassa so ceva sammAiTThI sammAmicchAiTThI jAdo, tassa ukkssdvidiudiirnnaa*| karanA caahiye| jisa prakAra jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthiti-udIraNAke svAmitvakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra cAra darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, ati, zoka, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, taijasa va kArmaNa zarIra, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, nirmANa, huNDakasaMsthAna, nIcagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke bhI svAmitvakI prarUpaNA karanA caahiye| sAtA vedanIyakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA haiM ? jo asAtA vedanIyakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara pratibhagna hokara sAtA vedanIyakI bAMdhatA huA eka AvalIse hIna asAtAkI utkRSTa sthitiko sAtArUpa sakrAnta kara va saMkramaNAvalIkAlako vitAkara udayAvalIke bAharakI saba sthitiyoMkA apakarSaNa karake udayameM detA hai vaha sAtA vedanIyakI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| isI prakAra hAsya, rati, puruSa aura strI vedake svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye / styAnagRddhi Adika tIna, nidrA aura pracalAkI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai? jo utkRSTa sthitiko bAMdhakara pratibhagna hotA huA ukta pAMca prakRtiyoMmeMse kisI ekakA udIraka hokara bandhAvalIse atikrAnta udayAvalIke bAhirakI saba sthitiyoMkA apakarSaNa kara udayameM de rahA hai vaha unakI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / styAnagRddhi Adi tInakI utkRSTa sthitikA udIraka niyayase paryAptaka jIva hotA hai / samyaktva prakRtikI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai? jo mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhaka ra antarmuhurtameM pratibhagna hokara samyaktvako prApta huA hai usake samyagdRSTi honeke dvitIya samayameM samyaktvakI utkRSTa sthitikI udIraNA hotI hai| vahIM samyagdRSTi sambagmithyAdRSTi ho gayA, taba usake samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiudIraNA hotI hai| * kApratau 'TidiudIraNA NiyamA', tApratI 'Tidi udIraNA (o)' iti paatthH| * tathA saptatisAgaropama dRSTinA satA bddhaa| tato'ntarmahata kAlaM yAvanmithyAtvamanabhaya Jain Educatio samyaktvaM pratipadyate / tataH samyaktve sAmyagmithyAtve cantarmuhUrtAnAM mithyAtvasthiti sakalAmapi saMkramayati helibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ) chakkhaMDAgame saMtakamma caduNNamAuANamukkassaTThidiudIrago ko hodi ? jo appappaNo ukkassAuTiTIsu uvavaNNo paDhamasamayatabbhavattho so ukkassiyAe dvidoe udiiro| NirayagadiNAmAe ukkassadvidIe udIrao ko hodi ? jo ukkassaTTidi baMdhiyaNa NirayagadIe uvavaNNo jahaNNeNa paMcamAe puDhavIe ukkasseNa sattamAe puDhavIe paDhamasamayatabbhavattho dusamayatabbhavattho tisamayatabbhavattho cadusamayatabbhavattho vi evaM jAva Avaliyatabbhavattho tti ukkassadvidIe udiiro*| tirikkhagaiNAmAe ukkassiyAe TidIe udIrao ko hodi? NiyamA pajjatao devagaipacchAyadae iMdiyo vA deva -NirayagadipacchAyadagabbhovavakaM tiyatirikkhajoNiNaqsayavedo vaa| evmeiNdiyjaadiie| Navari devapacchAyadaeiMdiyasseva / paMcidiyajAdIe nnaannaavrnnbhNgo| Navari eiMdio tti Na vattavvaM / cAra Ayu karmoMkI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai? jo apanI apanI utkRSTa AyusthitimeM utpanna hokara prathama samayavartI tadbhavastha hai vaha usa usa AyukI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| narakagati nAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai? jo usakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara narakagatimeM utpanna huA hai, vaha jaghanyase pAMcavIM aura utkarSase sAtavIM pRthivImeM tadbhavastha honeke prathama samayameM, dvitIya samayameM, tRtIya samayameM, caturtha samayameM ; isa prakAra tadbhavastha hone ke AvalI mAtra kAla taka narakagatikI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| tiryaggati nAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? niyamase devagatise lauTakara AyA huA ekendriya paryApta, athavA devagati va narakagatise lauTakara AyA huA garbhopakrAntika tiryaMcayonivAlA napuMsakavedI jIva tiryaggatikI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| isI prakArase ekendriya jAti nAmakarmakI utkRSTa sthitiudIraNAke svAmIkA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki deva paryAyase pa.che Aye hue ekendriya jIvake hI usakI udIraNA sambhava hai| paMcendriya jAtikI utkRSTa sthiti-udIraNAke svAmIkA kathana jJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki yahAM 'ekendriya' yaha nahIM kahanA cAhiye / manuSyagati saMkramAvalikAyAM cAtItAyAmudIraNAyogyA, tatra sakramAvalikAtikrame'pi sAntarmuhUrvotava / tana: samyaktvamanubhavataH samyaktvasyAntarmuhurtonA saptatisAgaropamakoTIkoTIpramANotkRSTA sthi irudiirnnaayogyaa| tataH kazcita samyaktve'pyantarmuhUrta sthitvA sampagmithyAnvaM pratipadyate / tataH samyagmithyAtvamanubhavataH samyagmithyAtvasyAntarmuharta dvikonA saptatisAgaropamaka TIkoTIpramANotkRSTA sthitirudIraNAyogyA bhvti| ka. pra. (malaya.) 4,32. X tApratau ' vi / evaM ' iti paatthH| * addhAccheo sAmittaM pi ya ThihasaMkame jahA navaraM ri| tavveisu nirayagaIe vA vi tisu hi (he) Trima khiIsu // ka. pra. 4, 32. narakagateH, apizabdAnnarakAnapUAzca tiryapaMcendriyo manaSyo votkRSTAM sthiti baddhvA utkRSTasthitibandhAnantaraM cAntamaharte vyatikrAnte sati timadhvadhastanapRthivISu madhye'nyatarasyAM pRthivyAM samunmannaH, tasya prathamasamaye narakagaterantamahartahInA sarvApi sthitiviMzatimAgaropamakoTIkoTIpramANA udIraNAyogyA bhvti| ......... adhastanapRthivItrayagrahaNe kiM prayojanamiti cedUcyate- iha narakagatyAdInAmutkRSTAM sthiti bandhanavazyaM kRSNalezyApariNAmopeto bhavati / kRSNalezyA gariNAmopetazca kAlaM kRtvA narakeSutpadyamAno jaghanyakRSNalezyApariNAnaH paMcamapRthivyAmutpadyate, madhyamakRSNa lezyApariNAmaH SaSThapRthivyAm, utkRSTakRSNalezyApariNAmaH saptamapRthivyAmityadhastanapathivItraya grahaNam / (malaya. TIkA ) * kApratau 'devA' iti pAThaH / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 107 maNusagadiNAmAe ukkassaTThidiudIrago ko hodi ? jo maNusso NirayagaiNAmAe ukkassiyaM TThidi baMdhidUNa paDibhaggo saMto maNusadi baMdhadi tassa AvaliyAdikkaMtassa paDicchidaNirayagadiukkassaTThidissa maNusa gadiNAmAe ukkassaTThidiudIraNA / devadiNAmAe ukkassaTThidiudIrago ko hodi ? maNusso vA tirikkho vA NirayagadisaMjuttamukkassadvidi baMdhidUNa paDibhaggo saMto tAdhe ceva jo devargAda baMdhidUNa aMtomuhutteNa devo jAdo tassa pddhmsmytbbhvtthss| jahA tirikkhagaiNAmAe tahA oraaliysriirnnaamaae| veubviyasarIrassa nnirygibhNgo| AhArasarIraNAmAe ukkassaTTidiudIrao ko hodi ? AhArasarIrassara tappAoggaukkassaTThidisaMtakammio paDhamasamayaAhArasarIrao* orAliyasarIra nAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo manuSya narakagati nAmakarmakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara usase bhraSTa hotA huA manuSyagatiko bAMdhatA hai usake narakagatikI utkRSTa sthitikA manuSyagati rUpase saMkraNama honepara eka AvalI kAlake pazcAt manuSyagati nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNA hotI hai| devagati nAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo manuSya yA tiryaca hotA hai, vaha narakagatikI utkRSTa sthitiko bAMdhakara bhraSTa hotA huA usI samayameM devagatiko bAMdhakara antarmuhUrtameM deva ho jAtA hai / usake deva hone ke prathama samayameM devagatikI utkRSTa sthitikI udIraNA hotI hai| jisa prakAra tiryaggati nAmakarmakI utkRSTa sthitikI udIraNAke svAmIkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra audArikazarIrakI bhI prarUpaNA karanA caahiye| vaikriyikazarIrakI utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA narakagatike samAna hai| AhArakazarIranAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? AhArakazarIrakA udIraka tatprAyogya utkRSTa sthitike sattvavAlA samayavartI AhAraka * tApratI '-ukkassaTridimaNusa-' iti gtthH| 2 mapratiNaTho'yam / ubhayoreva pratyoH 'aMtomuttUNa devo' iti paatthH| 6 devagati-deva-maNayANapuvI aayaav-vigl-suhmtige| aMtomahattabhaggA tAvayaguNaM tadukkassaM // ka. pra. 4, 33. devagani tti- devagati-devAnapUrvI-manuSyAnapUrvINAmAtapasya vikalatrikasya dvIndriyatrIndriya-caturindriyajAtirUpasya sUkSmatrikasya ca sUkSma-sAdhAraNAparyAptakalakSaNasya (10) sva-svodaye vartamAna antarmuharta bhagnA utkRSTasthitibandhAdhyavasAyAdanantaramantamahataM kAlaM yAvat paribhraSTA: sntstaavduunaamntrmuhtonaaN tadutkRSTAM devagatyAdInAmutkRSTAM sthitimadIrayanti / yamatra bhAvanA- kazcittathAvidhapariNAmavizeSabhAvato narakagateutkRSTAM sthiti viMzatisAgaropamaka TIkoTIpramANAM badhvA tataH zabhapariNAmavizeSabhAvato devagaterukaSTAM sthiti dazasAgaropamakoTIkoTIpramANAM badghamArabhate / tatastasyAM devagatisthitI badhyamAnAyAmAvalikAyA upari bandhAvalikAhInAmAvalikAta uparitanI sarvAmapi narakagati sthiti saMkramayati / tato devagaterapi viMzatisAgaropamakoTIkoTIpramANA sthitirAvalikAmAtrahInA jaataa| devagati ca badhnan jaghanyenApyantamahataM kAlaM yAvad badhnAti / bandhAnantaraM ca kAlaM kRtvA'nantarasamaye devo jaatH| tatastasya devatvamanubhavato devagaterantarmaharlonA biMzatisAgaropamakoTIko TIpramANA utkRSTA sthitirudIraNAyogyA bhavati / (malaya. TIkA). 4 ubhayoreva pratyoH 'AhArasarIradugassa' iti pAThaH / tApratI 'AhArasarIra (? / ' iti paatthH| ...tathAhArakasaptakamapramattena satA tadyogyotkRSTasaMklezeno kaSTasthitikaM baddhan, tatkAlotkRSTa sthitika ( sva ) mUlaprakRtyabhinnaprakRtyantaradalikaM ca tatra sNkrmitm| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aMgovaMgaNAmAe ukkassaTThidiudIrao ko hodi ? devo raio vA ukkassiida baMdhidUNa tirikkhajoNigabbhovakkaMtiyaNasae uvavaNNo tassa jAva Avaliyatabbhavatthasse tti orAliyaMgovaMgaNAmAe ukkassiyA tttthidiudiirnnaa| jahA veuvviyAhArasarIrANaM tahA tesimaMgovaMgaNAmANaM / jahA paMcaNNaM sarIrANaM tahA paMcabaMdhaNa-saMghAdANaM pi parUvaNA kAyavvA / ___paMcasaMThANesu jassa jassa icchijjadi tassa tassa saMThANassa vedago ukkassiyaM Thidi kAdUNa aavliyaadikkNtmudiiredi| jahA orAliyasarIraaMgovaMgaNAmAe tahA asaMpattasevaTTasaMghaDaNaNAmAe vattavvaM / sesANaM paMcaNaM saMghaDaNANaM jahA paMcaNNaM saMThANANaM kadaM tahA kAyavvaM / jahA NirayagaI tahA nniryaannupuviie| jahA tirikkhagaI tahA tirikkhaannupuviie| jahA devagaI tahA devANupuvvIe maNusANupuvIe c| jahA dhuvaudIrayANaM payaDINaM tahA uvaghAdaNAmAe paraghAdaNAmAe ussAsaNAmAe c| ukkassiyaM dvidi baMdhidUNa amaraMto ceva AvaliyAdikkaMtamudIredi tti zarIrI hotA hai| audArikazarIrAMgopAMga nAmakarmakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka deva athavA nAraka jIva hotA hai, jo utkRSTa sthitiko bAMdhakara tiryaMca yonivAle garbhApakrAntika napuMsakameM utpanna huA hai usake ukta bhavameM sthita honeke AvalI mAtra kAlake bhItara audArikazarIrAMgopAMga nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNA hotI hai| jisa prakAra vaikriyika aura AhArakazarIra sambandhI utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase unake AMgopAMga nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA karanA caahiye| jase pAMca zarIroMko utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI pAMca bandhana aura pAMca saMghAta nAmakarmoM ke sambandha meM bhI prarUpaNA karanA caahiye| pAMca saMsthAnoMmeMse jisa jisakI vivakSA ho usa saMsthAnakA vedaka jIva utkRSTa sthitiko karake AvalI mAtra kAlako bitAkara usakA udIraka hotA hai| jaise audArikazarIrAMgopAMga nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kayana kiyA gayA hai vaise hI asaMprAptAsRpATikAsaMhananakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kathana karanA cAhiye / zeSa pAMca saMhananoMkA kathana pAMca saMsthAnoMke samAna karanA cAhiye / narakagatyAnupUrvIko prarUpaNA naraka gatike samAna hai| tiryaggatyAnupUrvIkI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna hai| devagatyAnupUrvI aura manuSyagatyAnupUrvIkI prarUpaNA devagatike samAna hai| upaghAtanAmakarma, paraghAta nAmakarma aura ucchvAsa nAmakarmako prarUpaNA dhruvaudIraNAvAlI prakRtiyoMke samAna hai| mAtra unakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara maraNase rahita hotA huA eka AvalIke tatastatsarvotkRSTAntaHsAgaropamakoTIkoTIsthi taka jaatm| bandhAnantara caantmhrtmtikrmyaahaarkshriirmaarbhte| taccArabhamANo labdhyapajIvanenautsukyabhAvataH pramAdabhAgbhavati / tatastasya pramattasya sata AhArakazarIramutpAdayata AhArakazarIrasaptakasyAntarmuhUrtonotkRSTA sthitirudiirnnaayogyaa| atra pramattasya sata AhArakazarIrArambhakatvAdutkRTasthityadIraNAsvAmI pramattasaMyata evaM veditavyaH / ka. pra. ( malaya. ) 4, 33. 4 devagati-deva-maNuyANupubbI AyAva-vigala-suhumatige / aMtomuhuttabhaggA tAvayagUNaM tadukkassaM // ka pra.4,33. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 109 vattavvaM / evmujjovnnaamaae| Navari uttrviuvviddevss| AdAvassa devapacchAyadapuDhavikAiyassa sarIrapajjattIe pajjattayadassa tppaaoggmukkssdvidimudiiremaannss| pasatthApasatthavihAyagaiNAmAe ussAsabhaMgo / Navari edAsi payaDINaM jo vedao tattha vattavvaM / tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIraNAmANaM jahA dhuvaudoraNApayaDINaM parUvidaM tahAparUveyavvaM / thAvaraNAmAe ukassaTTidiudIraNA kassa hodi ? jo devo ukkassiyaM TThidi baMdhidUNa mado eiMdiesu uvavaNNo tassa jAva Avaliyatabbhavattho ti tAva ukkassaTThidiudIraNA / suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ukkassaTidimudIrao ko hodi ? jo vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo baMdhidaNa paDibhaggo saMto appidapayaDIo baMdhiya ukkassiyaM paDicchiya aMtomahattamacchiya savvalahuM suhama-apajjatta-sAhAraNasarIresuppaNNapaDhamasamayatabbhavattho ukkassaTTidiudIrago / evaM beiMdiya-teiMdiyacaridiyaNAmANaM pi vattanvaM / bAda usakI-udIraNA karatA hai, aisA kahanA cAhiye / isI prakArase udyota nAmakarma sambandhI utkRSTa sthiti udIraNAkI prarUpaNA karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki usakI udIraNA uttara vikriyAyukta devake hotI hai / Atapa nAmakarma sambandhI utkRSTa sthitikI udIraNA deva paryAyase pIche Aye hue pRthivIkAyika jIvake zarIraparyAptise paryApta hokara tatprAyogya utkRSTa sthitikI udIraNA karate samaya hotI hai| prazasta aura aprazasta vihAyogati nAmakarmokI prarUpaNA ucchvAsa nAmakarmake samAna hai| vizeSatA itanI hai ki ina prakRtiyoMkA jo jIva vedaka hai usake kahanA caahiye| trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra nAmako sambandhI utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA jaise dhruva-udIraNAvAlI prakRtiyoMkI kI gaI hai vaise karanA cAhiye / sthAvara nAmakarmakI utkRSTa sthitikI udIraNA kisake hotI hai ? jo deva utkRSTa sthitiko bAMdhakara maraNako prApta ho ekendriyoMmeM utpanna huA hai usake AvalI mAtra kAlavartI tadbhavastha rahane taka usakI utkRSTa sthiti udIraNA hotI hai / sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmoMkI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo jIva bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa sthitiko bAMdhakara pratibhagna hotA huA vivikSita prakRtiyoMko bAMdhakara utkRSTa sthitiko saMkrAnta kara antarmuhUrta sthita rahakara sarvalaghu kAlameM sUkSma aparyApta sAdhAraNazarIravAloMmeM utpanna hokara prathama samayavartI tadbhavastha huA hai vaha ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / isI prakArase dvIndriya, trIndriya aura caturindriya nAmakarmokI bhI utkRSTa sthiti-udIraNAkI prarUpaNA karanA caahiye| evamAtapAdInAmapyantarmuhUrtonA utkRSTA sthitirudIraNA bhAvanIyA / nanvRdayasaMkramotkRSTasthitInAM prakRtInAmantamuhUrtonA utkRSTa sthitirudIraNAyogyA bhavatu, AtapanAma tU bandhotkRSTama, tatastasya bandhodayAvalikA dvikarahitavotkRSTA sthitirudIraNAprAyogyA prApnoti, kathamacyate'nta maharmoneti ? ucyate-iha deva evotkRSTe saMkleze vartamAna ekendriyaprAyogyANAmAtapa-sthAvaraikendriyajAnInAmatkaSTA sthiti badhnAti, nAnyaH / sa ca tAM vadhvA tatrava devabhave'ntamahata kAlaM yAvadavatiSThate / tataH kAlaM kRtvA bAdarapRthivIkAyikeSu madhya smutpdyte| samutpannaH san zarIraparyAptyA paryApta AtapanAmodaye vartamAnastadudIrayati / tata evaM sati tasyAntamaharlonavotkRSTA sthitirudIraNAyogyA bhavati (malaya. ttiikaa)| kApatau 'ukkassabhaMgo' iti pAThaH / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ) chakkhaMDAgame saMtakamma thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasagittINamukkassaTThidiudIrago ko hodi ? jo ukkassaTidi baMdhidUNa paDibhaggo hodUNa baMdhAvaliyAdikkataM paDicchiya saMkamaNAvaliyAdIdamudayAvaliyabAhiramokaDDiyUNa udae dedi so ukksstttthidiudiiro| athira-asuhadUbhaga-dussara-aNAdejja-ajasagittINaM jahA dhuvaudIrayANaM tahA kAyavvaM / Navari sussaradussarANamapajjattakAle patthi udiirnnaa| titthayarassa ukkassaTThidi udIrago ko hodi? jo paDhamasamayakevalI tppaaoggukkssttidisNtkmmio| uccAgodassa ukkassaTidiudIrago ko hodi ? jo NIcAgodassa ukkassaTTidi baMdhiyUNa paDibhaggo saMto? uccAgodasseva vedao tassa ukkassadvidiudIraNA / evaM uvakassasAmittaM / etto jahaNNasAmittaM uccde| taM jahA-paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM jahaNNaDhidiudIrago ko hodi? jo samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthokhINakasAyammiNiddA-payalANamudIraNA patthi tti bhaNaMtANamabhippAeNa NihANiddA-payalApayalA-thoNagiddhIhi * saha jahaNgasAmittaM vattavvaM * / tiNNaM daMsaNAvaraNIyANaM jahaNNa sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo utkRSTa sthitiko bAMdhakara va usase pratibhagna hokara bandhAvalIse atikrAnta sthitiko saMkrAnta kara saMkramaNAvAlIke bAda udayAvalIse bAhya sthitikA apakarSaNa kara udayameM detA hai vaha unakI utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, aura ayazakIti ; inakI utkRSTa sthitikI udIraNAkA kathana dhruvaudIraNAvAlI prakRtiyoMke samAna karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki susvara aura dusvarakI udIraNA aparyAptakAlameM nahIM hotii| tIrthakara prakRtikI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai ? tatprAyogya utkRSTa sthitisattvavAlA prathaya samayavartI kevalI tIrthaMkara prakRtikA udIraka hotA hai| uccagotrakI utkRSTa sthitikA udIraka kauna hotA hai? jo uccagotrakA hI vedaka nIcagotrakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara usase pratibhagna haA hai usake uccagotrakI utkRSTa sthiti-udIraNA hotI hai| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| yahAM jaghanya svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI haiN| vaha isa prakAra hai-pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jisake antima samayavartI chadmastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai aisA chadmastha jIva uparyakta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA udIraka hotA hai / kSINakaSAya guNasthAnameM nidrA aura pracalAkI udIraNA nahIM hai, aisA kahanevAle AcAryoM ke abhiprAyase unakI udIraNAke jaghanya svAmitvakA kathana nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhi prakRtiyoMke sAtha karanA caahiye| tIna * titthayarassa ya pallAsaMkhijjaime xxx // ka. pra. 4, 34 iha pUrva tIrthakaranAmnaH sthiti zubhairadhyavasAyarapavalpavayaM palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrA shessiikRtaa| tato'nantarasamaye utpannakevalajJAnaHsana tAmadIrayati / udIrayatazca prayamamamaye utkRssttodiirnnaa| sarvadaiva ceyanmAtraiva sthitirutkRSTA tIrthakaranAmta udIraNAprAyogyA prApyate, nAdhiketi / (malaya.) 8tApratI 'pa DebhAge saMte ' iti pAThaH / chaumatthakhINarAge caudasa samayAhigAligadiIe / ka. pra. 4, 42. * kApratau '-mabhippAraNa giddhIhi', tApratI 'mabhipAeNa ( thINa-) giddhIhi' iti paatthH| * iMdiyAjjatIe dusamayapajjattagAe (u) pAuggA / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 111 dvidiudIrao ko hodi? jo pajjatto hadasamuppattiyakammeNa savvaciraM kAlaM jahaNNadvidisaMtakammassa heTThA baMdhidUNa tado taM ceva jahaNNasaMtakammaM baMdhiya puNo tatto uvarillaTThidi baMdhamANassa Avaliyamette kAle gade tiNNaM daMsaNAvaraNIyANaM jahaNNadidiudIraNA / sAdassa jahaNNaTThidiudIrago ko hodi ? jo bAdaraeiMdio hadasamuppattieNa kammeNa savvaciraM jahaNNaDhidisaMtAdo heTThA baMdhidUNa se kAle uri baMdhihidi tti tado mado saNNIsu uvavaNNo, tattha asAdaM savvaciraM baMdhiyaNa sAdassa baMdhago jAdo, tassa sAdaM baMdhamANassa gamidAvaliyakAlassa sAdassa jahaNiyA dvidiudiirnnaa| evamasAdassa vi vattavvaM / Navari saNNIsuppaNNo saMto sAdaM baMdhAveyavvo, tado sAdabaMdhagaddhAe ukkassiyAe gadAe asAdaM baddhaM, tado AvaliyamadhicchidUNa jahaNNaTThidimasAdassa udIredi tti vattavvaM / darzanAvaraNIya prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo paryApta jIva hatasamutpattika karmake sAtha sarvacirakAla ( dIrgha antarmuhurta kAla ) taka jaghanya sthitisattvase kama bAMdhakara, punaH usI jaghanya sthitisatkarmako bAMdhakara, tatpazcAt UparakI sthitiko bAMdhatA huA jaba AvalI mAtra kAla bitAtA hai taba usake tIna darzanAvaraNIya prakRtiyoMkI jaghanya sthitikI udIraNA hotI hai / sAtAvedanIyakI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo bAdara ekendriya jIva hatasamutpattika karmake sAtha sarvacirakAla jaghanya sthitisattvase kama bAMdhakara, anantara kAlameM adhika sthitiko bAMdhegA ki isI bIcameM marakara saMjJI jIvoMmeM utpanna huA, phira unameM sarvacirakAla taka asAtA vedanIyako bAMdhakara sAtA vedanIyakA bandhaka huA hai, usake sAtAko bAMdhate hue AvalI mAtra kAlake bItanepara sAtA vedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| isI prakAra asAtA vedanIyake viSayameM bhI kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki saMjJiyoMmeM utpanna hote hue use sAtA vedanIyakA bandha karAnA cAhiye, tatpazcAt utkRSTa sAtAbandhakakAlake bItanepara jo asAtAkA bandhaka huA hai vaha AvalI mAtra kAlako bitAkara asAtA vedanIya sambandhI jaghanya sthitikI udIraNA karatA hai, aisA kahanA cAhiye ? NihA-payalANaM khINarAga-khavage pariccajja / / ka pra.4, 18. diya tti- indriyaparyAptyA paryAptAH santo dvitIyasamayAdArabhyendriyaparyAptyanantarasamayAdArabhyetyarthaH; nidrA-pracalayorudIraNAprAyogyA bhavanti / ki sarve'pi? netyAha-kSINarAgAn kSapakAMzca parityajya / udIraNA hi udaye sati bhavati, nAnyathA / na ca kSINarAga-kSapakayonidApracalodayaH sammavati, "NihAdugassa udao khINaga-khavage pariccajja" iti vacanaprApANyAt / tatastAn vajayitvA zaMSA nidrA-pracalayorudIrakA vedtvyaaH| (malaya. TIkA ). 4 thAvarajahannasaMteNa samaM aha ( hI ) gaM va baMdhano // gaMtUNAvalimittaM kasAyabArasaga-bhaya-durga (guM)chANaM / NiddAya (i) paMcagassa ya AyAvujjoyaNAmassa // ka pra. 4, 34-35. . * bhAvanA tviyam- ekendriyo jaghanyasthitisatkarmA ekendriyabhavAduddhRtya paryApta-saMjJipaMceMdriyeSu madhye samutpannaH, utpattiprathamasamayAdArabhya ca sAtAvedanIyamanabhavan asAtAvedanIyaM bRhattaramantarmuhUrtakAlaM yAvad badhnAti / tataH punarapi sAtAM badadhumArabhate / tato bandhAvalikAyAzcaramasamaye pUrvabaddhasya sAtAvedanIyasya jaghanyAM sthityudoraNAM karoti / evamasAgavedanIyasyApi drssttvym| kevalaM sAtAvedanIyasthAne'sAtAvedanIya maccAraNIyam, asAtAvedanIyasthAne sAtavedanIyamiti / ka. pra (malaya.)4,37. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112) chakkhaMDAgame saMtakamma micchattassa jahaNNaTThidiudIrago ko hodi ? jo daMsaNamohaNIyauvasAmago samayAhiyAvaliyacarimasamayamicchAiTThI / sammattassa jahaNNaTidiudIrago ko hodi ? jo samayAhiyAvaliyacarimasamayaakkhINadaMsaNamohaNijjo / sammAmicchattassa jahaNNadvidiudIrago ko hodi ? jo aTThAvIsasaMtakabhimao micchAiTThI eiMdiya gaMtUNa tattha palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettakAleNa sammatta-sammAmicchattANi uvvelliya tado tasesu uvavaNNo, tattha aMtomuttamacchiya palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNUNasAgarovamaTidisaMtakammeNa saha sammAmicchattaM paDivaNNo tassa carimasamayasammAmicchAiTThissa jahaNiyA ThuidiudIraNA / tasesu ceva uvvellAviya sammAmicchattaM kiNNa NIdo? Na, eiMdiesu uvvellidasammAmicchattaTThidisaMtakammasseva palidovamassa asaMkhejjadi mithyAtvakI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo jIva darzanamohanIyakA upazAmaka hai usake mithyAdRSTi rahane ke antima samayameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahanepara mithyAtvakI jaghanya sthitikI udIraNA hotI hai / samyaktva prakRtikI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jisake darzanamohanIyake kSINa hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai vaha usakI jaghanya sthiti kA udIraka hotA hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo aTThAIsa prakRtiyoMke sattvavAlA mithyAdRSTi jIva ekendriyoMmeM jAkara vahAM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAlake dvArA samyaktva va samyagmithyAtvakI udvelanA karake pazcAt trasoMmeM utpanna huA hai, vahAM antarmuhUrta kAla rahakara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropama pramANa sthitisattvake sAtha samyagmithyAtvako prApta huA hai; usa antima samayavartI samyagmithyAdRSTike usakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| zaMkA-- trasa jIvoMmeM hI udvelanA karAkara samyagmithyAtvako kyoM nahIM prApta karAyA ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, jisane ekendriyoM meM samyagmithyAtvake sthitisattvakI udvelanA kI hai usake hI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropama mAtra sthitisattvake zeSa rahanepara micchattassa jahaNiyA dvidiudIraNA kassa? aNNadarassa micchAidissa uvasamasammatAhimahassa samayAhiyAvaliyaNDhamaTThidiudIragassa tassa jahaNiyA TThidiudINA / sammattassa jahaNiyA ThidiudIraNA kassa? aNNadarassa saNamokkhavayassa smyaahiyaanliyudiirgss| jayadha. a. pa. 794. samayahigAligAe paDhamariIe u sesavelAe / micchatte veesu ya saMjalaNAsu vi ya sammatte (tN)|| ka. pra. 4,39. sammAmicchattajahaNiyA ThidiudIraNA kassa ? aNNadaro jo micchAiTThI vedagapAoggajahaNNaTridisaMtakammio sammAmicchattaM paDivaNNo aMtomuhuttaM vigaTTha sammAmicchattaddhamaNupAliya carimasamayasammAmicchAiTrissa tassa jahaNiyA didiudiirnnaa| jayadha. a pa.794. pallAsaMkhiyabhAgU NudahI egidiyA gahe misse / ka pra. 4, 40. palyopamAsaMkhyeyabhAgena nyUnaM yadekaM sAgaropamaM tAvanmAtrasampamithyAtvasthitisatkarmA ekendriyabhavAduddhatya saMjJipaMcendriyamadhye samAyAtaH / tasya yataH samayAdArabhyAntarmuhurtAnantaraM sampagmithyAtvasyodIraNApagamiSyati tasmina samaye samyagmithyAtvapratipannasya caramasamaye samyagmithyAtvasya jaghanyA sthityudiirnnaa| ekendriyasatkajaghanya sthitimatkarmaNazca sakAzAdadho vartamAna sampagmithyAtvamudIraNAyogyaM na bhavati, tAvanmAtrasthitike tasminnavazyaM Jan Education mithyAtvAdayasambhavatastadudvalanasambhavAt (malaya.) Dect ubhayoreva pratyoH 'veuvvellAviya' iti pAThaH / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 113 bhAgeNa UNasAgarovamametadidisaMtakamme sese sammAmicchattaggahaNapAoggassuvalaMbhAdo / jo puNa tasesu eiMdiyaTThidisaMtasamaM sammAmicchattaM kuNai so puvvameva sAgarovamapudhatte sese ceva tadapAoggo hodi / / bArasaNaM kasAyANaM jahaNNadidiudIrago ko hodi ? jo bAdareiMdiyo pajjatto savvavisuddho hadasamuppattiyakameNa jahaNNaDhidisaMtakammassa heTThA savvaciraM baMdhiUNa se kAle samarzida vA uri vA baMdhiya tado Avaliyamara gadassa jahaNiyA dvidiudIraNA bArasaNNaM kasAyANaM hodi / kodhasaMjalaNassa jahaNNaDhidiudIraNA kassa hodi? khavao vA uvasAmao vA jo kodhavedao se kAle udaya-udIraNAo vocchijihiMti tti tassa jahaNiyA ddidiudiirnnaa| mANasaMjalaNassa jahaNNadidiudIraNA kassa? khavago vA uvasAmago vA mANavedao se kAle udaya-udIraNAo vocchijihiMti tti tassa jhnnnndvidiudiirnnaa| mAyAsaMjalaNAe jahaNNadvidiudIraNA vi evaM ceva vttvvaa| lobhasaMjalaNassa jahaNNaTidiudIrao ko hodi ? smyaahiyaavliycrimsmysksaao| samyagmithyAtvake grahaNakI yogyatA pAyI jAtI hai / parantu jo trasa jIvoM meM ekendriyake sthitisattvake barAbara samyagmithyAtvake sthitisattvako karatA hai vaha pahile hI sAgaropamapRthaktva pramANa sthitike zeSa rahanepara hI usake grahaNake ayogya ho jAtA hai / bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo bAdara ekendriya paryApta sarvavizuddha jIva hatasamutpattika kramase jaghanya sthitisattvake nIce sarvacira kAla taka bAMdhakara anantara samayameM samAna sthiti athavA adhika sthitiko bAMdhakara usase Age eka AvalI mAtra kAla Upara gayA hai usake bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti udIraNA hotI hai| saMjvalanakrodhakI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai ? jo kSapaka athavA upazAmaka krodhavedaka jIva anantara kAlameM udaya va udIraNAkI vyucchitti karegA usake usakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| saMjvalanamAnakI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai ? jo kSapaka athavA upazAmaka mAnavedaka jIva anantara kAlameM udaya va udIraNAkI vyucchitti karegA usake usakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| isI prakArase saMjvalanamAyAkI jaghanya sthitike udIrakoMkA bhI kathana karanA caahiye| saMjvalanalobhakI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jisake antima samayavartI sakaSAya rahane meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai vaha usakI jaghanya sthitikA udIraka hotA hai| hAsya va rati sambandhI jaghanya sthitikI 4 pratyorubhayoreva -'pAoggANuvalaMbhAdo'iti paatthH| vArasaka0 jaha0 TidiudI0 kassa? aNNada0 bAdareiMdiyassa hadasamuppattiyassa jAvadi sakkaM tAva saMtakammassa hedA baMdhidUNa samadvidi vA baMdhidUNa saMtakamma voledUNa vA AvaliyAdIdassa / jayagha. a. pa. 794. * tApatau 'udIrayA tti' iti pAThaH / 0 cadusaMja. jaha0 TidiudIra0 kassa ? aNNada0 uvasAmagassa vA khavagassa vA appappaNo kasAehiM seDhimArUDhassa samayAhiyAvaliyaudI0 tassa jh| jayadha. a. pa. 794. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ) chakkhaMDAgame saMtakamma hassa-radINaM saadbhNgo| ardi-sogaannmsaadbhNgo| bhaya-duguMchANaM baarsksaaybhNgo| tiNNaM vedANaM kodhasaMjalaNassa bhNgo| Navari jassa jassa vedassa icchijjadi tassa tassa vedassudaeNa khavaguvasAmagaseDIyo caDhAviya samayAhiyAvaliyacarimasamayasavedassa jahaNNaTThidiudIraNA vattavvA / AuANaM jahaNNadvidiudIraNA kassa ? smyaahiyaavliycrimsmytbbhvtthss| NirayagaiNAmAe jahaNiyA TidiudIraNA kassa ? jo asaNNipaMcidiyo tappAoggajahaNNadvidisaMtakammio tappAoggukkassiyAe dvidIe paDhamapuDhaviNeraiesu uvavaNNo tassa carimasamayaNeraiyassa jahaNiyA didiudiirnnaa| tirikkhagaiNAmAe jahaNiyA TidiudIraNA kassa ? jo teukAiyo vA vAukAiyo vA hadasamuppattikameNa savvaciraM jahaNNa dvidisaMtakammassa heTThA baMdhidUNa saNNipaMcidiyatirikkhesuvavagNo, uppaNNapaDhamasamae ceva maNusagaibaMdhago jAdo, puNo taM savvaciraM baMdhiUNa tado tirikkhagaI baddhA tassAvaliyakAlaM baMdhamANassa tirikkhagaIe jahaNiyA dvidiudiirnnaa| teukAiya-vAukAiyapacchAyado tirikkhagaI udIraNAkA kathana sAtAvedanIyake samAna hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNAkA kathana asAtAvedanIyake samAna hai| bhaya va jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNAkA kathana bAraha kaSAyoMke samAna karanA cAhie / tIna vedoMkI prarUpaNA saMjvalanakrodhake samAna hai| vizeSa itanA hai ki jo jo veda abhISTa ho usa usa vedake udayase kSapaka athavA upazama zreNipara caDhAkara antima samayavartI saveda rahane meM eka samaya adhika Avalike zeSa rahanepara jaghanya sthiti-udIraNAkA kathana karanA caahiye| Ayu karmoMkI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai? antima sayamavartI tadbhavastha hone meM jisake eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai usake Ayu karmoMkI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai / narakagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai? jo tatprAyogya jaghanya sthitisatkarmavAlA asaMjJI paMceMdriya jIva tatprAyogya utkRSTa Ayu sthitike sAtha prathama pRthivIke nAraka jIvoMmeM utpanna huA hai usa antima samayavartI nAraka jIvake usakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| tiryaMcagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai? jo tejakAyika athavA vAyukAyika jIva hatasamutpattika karmake sAtha sarvacira kAla taka jaghanya sthitisatvake nIce bAMdhakara saMjJI paMceMdriya tithaMca jIvoMmeM utpanna huA hai tathA utpanna honeke prathama samayameM hI manuSyagatikA bandhaka huA hai, pazcAt sarvacira kAla taka use bAMdhakara jisane tiryaMcagatikA bandha kiyA hai, AvalI mAtra kAla taka bAMdhanevAle usake tiryaMcagatikI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| tejakAyika aura vAyukAyika 8 kApratau 'baddho' iti paatthH| * tathA tejaskAyiko vAyukAyiko vA bAdaraH sarvajaghanyasthitisatkarmA paryApta-saMjJi-tiryakpaMcendriyeSu madhye samatpannaH / tato bRhattaramantarmuhUrtakAlaM yAvanmanujagati badhnAti / tadabadhnAnantara ca tiryaggati baddhamAramate / tato bandhAvalikAyAzcaramasamaye tasyAstiryaggate jaghanyAM sthitya dIraNAM karoti / ka. pra. (malaya.) 4, 37.se Only Jain Education Internatid . Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukka mANuyogaddAre TThadiudIraNA ( 115 ceva aMtomuhuttaM baMdhaditti bhaNaMtabaMdhasAmitteNa Nedassa viroho, tattha niyamAbhAvAdo | maNusagaIe jahaNNiyA TThidiudIraNA kassa ? carimasamayasajogissa / jahA freegaIe tahA devagaIe vattavvaM / Navari tatpAoggeNa jahaNNaTThidisaMtakammeNa asaforpacadiyo tappA oggaukkassaTThidisaMtakammiesu devesu uppAdedavvo / cadujAdiNAmANaM bAdareiMdiyaM savvasisuddhapariNAmeNa kayajahaNNaTThidisaMtakammaM saga-sagajAdimuppAdiya paDivakkhabaMdhagaddhAo volAviya appidajAdi baMdhamANassa paDhamAvaliyacarimasamae jahaNNaTThidiudIraNA vattavvA / pacidiyajAdi-orAliya-tejA - kammaiyasarIrANaM jaha diudIrago ko hodi ? carimasamayasajogikevalI / veuvviyasarIrassa jahaNNafararrao ko hodi ? jo eiMdiyo veuvviyasarIrassa tappA oggajahaNNaTThidisaMtakammio viuvviduttarasarIro tassa carimasamae jahaNNiyA TThidiudIraNA / jIvoM se pIche AyA huA jIva antarmuhUrta kAla taka tiryaMcagatiko hI bAMdhatA hai, isa prakArakI prarUpaNA karanevAle bandhasvAmitvake sAtha isakA koI virodha nahIM hai, kyoMki, vahAM aisA niyama nahIM hai | manuSyagatikI jaghanya sthiti - udIraNA kisake hotI hai ? usakI udIraNA antima samayavartI . sayogakevalI ke hotI hai / jaise narakagatikI jaghanya sthiti udIraNA kahI gaI hai vaise hI devagati sambandhI jaghanya sthiti udIraNAkA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki tatprAyogya jaghanya sthitisattvake sAtha asaMjJI paMcendriya jIvako tatprAyogya utkRSTa AyusthitisattvavAle devoM meM utpanna karAnA cAhiye / sarvavizuddha pariNAmake dvArA kiye gaye jaghanya sthitisattva se saMyukta bAdara ekendriyako usa usa jAtivAle jIvoMmeM utpanna karAkara pratipakSa jAtiyoMke bandhakakAlako bitAkara vivakSita jAti nAmakarmako bAMdhanevAle usa usa jIvake prathama AvalIke antima samayameM ekendriya Adi cAra jAti nAmakarmakI jaghanya sthiti udIraNA kahanA cAhiye / paMcendriya jAti, audArika, tejasa va kArmaNa zarIra inakI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? antima samayavartI sayogakevalI jIva unakI jaghanya sthitikA udIraka hotA hai| vaikriyikazarIra sambandhI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? vaikriyikazarIrake tatprAyogya sthitisattvavAle jisa ekendriya jIvane uttara zarIrakI vikriyA kI hai usake uttara zarIrakI vikriyAke antima samayameM vaikriyikazarIrakI jaghanya sthiti - udIraNA hotI haiM / AhArakazarIrakI jaghanya sthiti - udIraNA tirikkhagai-orAliyaduga-tirikkhagaipAoggANuputhvI-NIcAgodANaM sAMtara- NiraMtarI, teu vAukAiyANaM u-bAukAiya-sattamapuDhavINeraie hito AgaMtUNa paMcidiyatirikta-tappajjatta jogiNIsu uppaNNaNaM saNakkumArA-deva-rahito tirikkhe suppaNNANaM ca niraMtarabaMdhadaMsaNAdo / Sa. khaM. pu. 8, pR. 121. amaNAgayassa ciraThi aMta (te) sura-narayagaha uvaMgANaM | aNupuvvItisamaige narANa egidiyAgayage / ka. pra. 4, 38. ubhayoreva pratyo: 'jahaNNaoTThidi' iti pAThaH / ubhayoreva pratyoH 'viunviduttarasarIrottarassa' iti pAThaH / * etaduktaM bhavati - bAdaravAyukAyikaH palyopamAsaMkhyeya bhAgahIna sAgaropamadvi-saptabhAgapramANavaiyiSaTkajaghanya sthitisatkarmA bahuzo vaikriyamArasya carame vaikriyArambhe caramasamaye vartamAno jaghanyAM sthityudIraNAM karoti / anantarasamaye ca vaikriyikaSaTkame ke ndriyasatkajaghanyasatkarmApekSayA stokataramiti kRtvA udIraNAyogyaM na bhavati kintudvalanAyogyam / ka. pra. ( malaya ) 4, 40. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ) chakkhaMDAgame saMtakamma AhArasarIrassa jahaNiyA dvidiudIraNA kassa ? jo AhArasarIrassa tappAogeNa jahaNNeNa TidisaMtakammeNa AhArasarIramuTThAveMtassa savvamahaMtIe uttaraviuvvaNaddhAe carimasamae hodi / kassa puNa jahaNNaTThidisaMtakammaM vuccade? jo cattArivAre kasAe uvasAmedUNa pacchA daMsaNamohaNIyaM khavedUNa devesu tettIsasAgarovamiesu uvavaNNo tatto cudo maNussesu saMjamaM puvakoDikAlamaNupAleUNa tado puvvakoDIe aMtomuttAvasesAe AhAraeNa uttaraM viuvvido savvamahaMtIe viuvvaNaddhAe carimasamaye jahaNNadidisaMtakammaM |jdhaa AhArasarIrassa tathA tadaMgovaMgassa vi vattavvaM / jahA orAliyasarIrassa tahA tadaMgovaMgassa sajogicarimasamae vattavvaM / veunviyaaMgovaMgassa nnirygdi-bhNgo| jahA paMcaNNaM sarIrANaM tahA tesiM baMdhaNa-saMghAdANaM paraveyavvaM / chasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNANaM jahaNNaTidiudIraNA kassa ? carimasamayasajogissa / paMcaNNaM saMghaDaNANaM bhaNNamANe eiMdiesu tappAoggajahaNNaTTidi kAdUNa saNNIsu appidasaMghaDaNeNuppAdiya avedijjamANasaMghaDaNANi savvaciraM baMdhAviya tado jaM vededi taM pacchA kisake hotI hai ? - jo jIva AhArakazarIrake tatprAyogya jaghanya sthitisattvake sAtha AhArakazarIrako utpanna kara rahA hai usake sabase mahAn uttara vikriyAkAlake antima samayameM usakI jaghanya sthiti-udIraNA hotI hai| zaMkA-- jaghanya sthitisattva kisa jIvake hotA hai ? samAdhAna-- jo jIva cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara pazcAt darzanamohanIyakA kSaya karake tetIsa sAgaropama sthitivAle devoMmeM utpanna huA hai, tatpazcAt vahAMse cyuta hokara manuSyoMmeM pUrvakoTi kAla taka saMyamakA pAlana karake pUrvakoTi meM antarmuhartake zeSa rahanepara jo AhArakazarIrake sAtha uttara vikriyAko prApta huA hai, usake sabase mahAn vikriyAkAlake antima samayameM usakA jaghanya sthitisattva hotA hai| jisa prakAra AhArakazarIra sambandhI jaghanya sthiti- udIraNAkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase usake aMgopAMgakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / jaise audArikazarIrakI jaghanya sthitiudIraNA kahI gaI hai vaise hI usake aMgopAMgakI jaghanya sthiti-udIraNA sayogakevalIke antima samayameM kahanI caahiye| vaikriyikazarIrAMgopAMgakI prarUpaNA narakagatike samAna karanA caahiye| pAMca zarIroM sambandhI bandhanoM aura saMghAtoMkI prarUpaNA una pAMca zarIroMke hI samAna karanA caahiye| chaha saMsthAnoM aura vajrarSabhasaMhanana sambandhI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai ? unakI jaghanya sthiti-udIraNA antima samayavartI saMyogakevalIke hotI hai| pAMca saMhananoMkI prarUpaNA karate samaya ekendriya jIvoMmeM tatprAyogya jaghanya sthitiko karake saMjJI jIvoMmeM vivakSita saMhananake sAtha utpanna karAkara udayameM na AnevAle saMhananoMko sarvacira kAla taka baMdhAkara pazcAt jisa saMhanana vedana karatA hai use pIche baMdhAnA cAhiye, usake prathama 4 cauruvasamettu peja pacchA micchaM khavettu tettiisaa| ukakosasaMjamadA aMte sutaNU-uvaMgANaM / / ka. pra. 4, 41. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aremANuyogaddAre diudIraNA ( 117 baMdhAveyadhvaM paDhasamayapabaddhassa AvaliyakAle gade tassa jahaNiyA dvidiudIraNA / vaNa-gaMdha-rasa- phAsANaM jahaNNaTThidiudIraNA kassa ? carimasamayasajogissa / NirayANupuvIe jahaNNaTThidiudIraNA kassa ? asaNNipacchAyadassa tappA oggajahaNNaTThidisaMtakammassa dusamayaNeraiyassa / maNussANupuvvIe jahaNNaTThidiudIraNA kassa? jo bAdareiMdio hadasamutpattiyakammeNa savvaciraM jahaNNaTThidisaMtakammAdo heTThA baMdhina se kAle saMtakammassa uvari baMdhihidi tti maNusso jAdo tassa dusamayamaNusassa jahaNaTThidiudIraNA / jahA devagadiNAmAe jahaNNasAmittaM paruvidaM tahA devagaipAoggANupuartNAmAe parUdeovaM / Navari devesuppaNNabidiyasamae jahaNNasAmittaM vattavvaM / tiri- ipAoggANupuvvIjahaNNa dvidiudIraNAe ko sAmI ? jo teukAiyo vAukAiyo vA savvavisuddha savvajahaNNeNa dvidisaMtakammeNa mado saNNitirikkhajoNiesu viggahagadI ubavaNNo tassa bidiyasamayatanbhavatthassa / agurualahua -uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatyApasatya vihAyagadi tasa - bAdara - pajjatta - patteyasarIra-thirAthira - suhAsuha samaya meM bAMdhane ke pazcAt AvalI mAtra kAlake bItanepara usake vivakSita saMhanana sambandhI jaghanya sthiti - udIraNA hotI hai| varNa, gandha, rasa aura sparza sambandhI jaghanya sthiti udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogakevalIke hotI hai / narakagatyAnupUrvI sambandhI jaghanya sthiti- udIraNA kisake hotI hai ? vaha asaMjJI jIvoMmeMse pIche Aye hue aise tatprAyogya jaghanya sthitisattva yukta dvitIya samayavartI nAraka jIvake hotI hai / manuSyagatyAnupUrvI sambandhI jadhanya sthiti udIraNA kisake hotI hai ? jo bAdara ekendriya jIva hatasamutpattika karmake sAtha sarvacirakAla taka jaghanya sthitisattvase karmako bAMdhakara anantara kAlameM ukta sthitisattvake Upara bAMdhegA ki isa bIca meM jo manuSya huA hai usake manuSya bhavake dvitIya samayameM jaghanya sthiti- udIraNA hotI hai / jisa prakAra devagati nAmakarmake jaghanya svAmitvakI prarUpaNA kI gaI haiM usI prakAra se devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmake jaghanya svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki devoMmeM utpanna honeke dvitIya samaya meM jaghanya svAmitva kahanA cAhiye / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI sambandhI jaghanya sthiti - udIraNAkA svAmI kauna hai ? jo sarvavizuddha tejakAyika athavA vAyukAyika jIva sarvajaghanya sthitisattva ke sAtha marakara vigrahagati dvArA saMjJI tiryaMcayoni jIvoMmeM utpanna huA hai usake tadbhavastha honeke dvitIya samaya meM tiryaggatiprAyogyAnupUrvI sambandhI jaghanya sthiti - udIraNA hotI hai / agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, veyaNiyA ( ya ) nokasAyA sammatta saghaDaNapaMca-nIyANaM / tiriyaduga- ayasa dubhaMgaNA ijjANaM ca sanigae / ka. pra. 4, 37. sahananapaMcakasya tu madhye vedyamAna saMhananaM muktvA zeSasaMhananAnAM pratyekaM bandhakAlo'tidIrgho vaktavyaH / tato vedyamAna saMhananasya bandhe vandhAvalikAcaramasamaye jaghanyA sthityudIraNA / ( malaya. ) ekendriyaH sarvajaghanyamanuSyAnupUrvIsthiti satkarmA ekendriyabhavAduddhRtya manuSyeSu madhye utpadyamAno'pAntalagatau vartamAna manuSyAnupUrvyAstRtIyasamaye jaghanyasthitityudIraNAsvAmI bhavati / ka. pra. ( malaya ) 4, 38. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ) chakkhaMDAgame saMtakamma subhaga-sussara-dussara-Adejja-jasagitti-titthayara-NimiNaNAmANaM jahaNNaDhidiudIrao ko hodi ? crimsmysjogii| AdAvaNAmAe jahaNNadidiudIrao ko hodi ? jo bAdarapuDhavijIvo pajjattao hadasamuppattieNa savvaciraM heDhA badhiyUNa tado urvAra vA samaTTidiyaM vA baMdhiya AvaliyAdikkaMtassa AdAvaNAmAe jhnnnnddhidiudiirnnaa| ujjovaNAmAe jahaNNaTThidiudIraNA kassa ? jo bAdareiMdio pajjattayado hadasamuppattiyakammeNa savvaciraM heDhado baMdhiya puNo uvari samadvidiyaM vA baMdhiya AvaliyAdikkaMtassala / thAvara-suhama-apajjatta-sAhAraNaNAmakammANaM jahaNNadidiudoraNAe eiMdiyassa* sAmittaM vattavvaM / dubhaga-aNAdejja-apajjatta-ajasagittINameiMdiyassa hadasamuppattiyakammeNa paMcidiesuppAiya paDivakkhabaMdhagaddhAo gAliya tado AvaliyAdIdassa vattavvaM / NIcAgodasta tirikkhagaibhaMgo / uccAgodassa jahaNNaTTidiudIraNA asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, yazakIrti, tIrthaMkara aura nirmANa; ina nAmakarmoMkI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? unakA udIraka antima samayavartI sayogakevalI hotA hai / Atapa nAmakarma sambandhI jaghanya sthitikA udIraka kauna hotA hai ? jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIva hatasamutpattika karmase sarvacira kAla taka kamako bAMdhakara pazcAt usase adhika athavA samAna sthitiko bAMdhakara AvalI mAtra kAlako vitAtA hai usake Atapa nAmakarma sambandhI jaghanya sthitikI udIraNA hotI hai| udyota nAmakarma sambandhI javanya sthitikI udIraNA kisake hotI hai ? jo bAdara ekendriya paryApta jIva hatasamutpattika karmase sarvacira kAla karmako bAMdhakara, phira usase adhika athavA samAna sthitiko bAMdhakara AvalI mAtra kAlako vitAtA hai usake udyota sambandhI jaghanya sthitikI udIraNA hotI hai| sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa nAmakarmoMkI jaghanya sthiti sambandhI udIraNAkA svAmitva ekendriyake jIvake kahanA cAhiye / durbhaga, anAdeya aparyApta aura ayazakIrtikI jaghanya sthiti sambandhI udIraNAke svAmitvakA kathana aise ekendriya jIvake karanA cAhiye jisane hatasamutpattika karmake sAtha paMvendriyoMmeM utpanna hokara pratipakSa prakRtiyoMke bandhakakAloMko galAkara pazcAt AvalI mAtra kAlako vitAyA hai| nIca gotra sambandhI jaghanya sthiti-udIraNAkI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna karanA caahiye| uccagotra sambandhI jaghanya sthiti-udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogakevalIke hotI hai| gatiyoMmeM jAnakara jaghanya sthiti-udIraNAkI prarUpaNA karanA cAhiye / isa X sesANudIraNate bhiNNamuhutto ThiIkAlo // ka pra. 4, 42. zeSAgAM ca prakRtInAM manujagati-paMcendriyajAti-prathamasaMhananaudArikasaptaka-saMsthAnaSaTkopadhAna-paraghAtocchvAsa-prazastAprazastavihAyogati-trasa-bAdaraparyApta-pratyeka-subhaga-susvarAdeya-yazaHkIni-tIrthakarocvaMrgotra duHsvaralakSaNAnAM dvAtriMzatprakRtInAM pUrvoktAnAM ca nAmadhruvodIraNAnAM trayastrizatprakRtInAM sarvasaMkhyayA paMcaSaSTisaMkhyAnAM sayogike balicaramasamaye jaghanyA sthityudIraNA / tasyAzca jaghanyAyAH kAlo bhinnamuhUrto'ntarmuhurnamityarthaH / ( malaya.) 4 tArato 'AvaliyAdikkaM ( to-) tasma' iti paauH| * kApratI 'udIraNA eiMdiyassa', tApratI -- udIraNA0 eiMdiyassa' iti paatthH| * kApratI 'samae sajogissa ' iti pAThaH / . Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA / ( 119 kassa ? carimasamayajogissa / gadIsu jANidUNa NedavvaM / evaM jahaNNaTThidiudIraNA smttaa| eyajIveNa kAlo- paMcaNANAvaraNIyassa ukkassaTidiudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / aNukkassaTidiudIraNAe kAlo jahaNNaNa aMtomuhuttaM ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / jahA NANAvara. NIyassa tahA savvAsi dhuvaudIraNApayaDINaM vattavvaM / dasaNAvaraNapaMcayassa ukkassaaNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuttaM / Navari ukkassassa * egAvaliyA, ukkassaTThidibaMdhakAle giddAdi paMcayassa udyaabhaavaado| sAdassa ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa chmmaasaa| jahA sAdassa tahA hassa-radINaM vattavvaM / asAdassa ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomutt| aNukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / jahA asAdassa tahA aradi-sogANaM vattavvaM / solasakasAya-bhaya-dugucchANamukkassANukkassaThidINAmudIraNakAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhutt| sammattassa ukkassaTThidiudIraNakAlo jahaNNukkasseNa egsmo| prakAra jaghanya sthiti-udIraNA samApta huii| ___ eka jIvakI apekSA kAla-pAMca jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthiti-udIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta kAla taka hotI hai| inakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartanasvarUpa ananta kAla hai / jaise jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakA kathana kiyA gayA hai vaise hI saba dhruvodayI prakRtiyoMkI bhI utkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakA kathana karanA cAhiye / pAMca darzanAvaraNIyakI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta hai / vizeSa itanA hai ki inakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla eka AvalI pramANa hai, kyoMki, utkRSTa sthitibandhake kAlameM nidrA Adi pAMca darzanAvaraNIya prakRtiyoMkA udaya sambhava nahIM hai / sAtAvedanIyakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa hai| jisa prakAra sAtAko utkRSTa sthiti-udIraNAkA kathana kiyA hai usI prakAra hAsya aura rati prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakA kathana karanA caahiye| asAtAvedanIyakI utkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase attarmuhUrta hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama hai| jaise asAtAvedanIyakI utkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI arati aura zokakI utkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakI bhI prarUpaNA karanA caahiye| solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitiyoMkI udIraNA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai / samyaktva prakRtikI utkRSTa sthiti-udIraNAkA 4 tApratI 'dhuvauttarapayaDINaM' iti paatthH| * tApratI -- ukkassa0 ' iti pAThaH / ___ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa chAvaddhisAgarovamANi desuunnaanni| sammAmicchattassa ukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa aMtomuhattaM / NavaMsayavedassa ukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomuttN|annukksstttthidiudiirnnaakaalo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / ithivedassa ukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudI raNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa palidovamasadapudhattaM / purisavedassa ukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassadidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / .. caduNhamAuANamukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNuvakassaTidiudIraNAkAlo giraya-devAuANaM jahaNNaNa dasavassasahassANi AvaliyUNANi, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi samayAhiyaAvaliyAe UNANi / tirikkhAuassa aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNamAvaliyUNaM, ukkasseNa tiNNi palidovamANi samayAhiyaAvaliyAe UNANi / maNussAuassa aNukkassadidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi samayAhiyAvaliyAe UNANi / kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama chayAsaTha sAgaropama hai / samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase va utkarSase eka samaya mAtra hai / usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / napuMsakavedakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai / usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pusalaparivartana pramANa hai / strIvedakI utkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI pramANa hai / usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamazatapRthaktva pramANa hai| puruSavedakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai| cAra Ayu karmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase va utkarSase eka samaya mAtra hai / nArakAyu aura devAyukI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyataH eka AvalIse kama dasa hajAra varSa aura utkarSata: eka samaya adhika AvalIse hIna tettIsa sAgaropama hai| tiryaMcaAyukI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase AvalI kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna tIna palyopama hai / manuSyaAyukI anutkRSTa sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya dhika AvalIse hIna tIna palyopama pramANa hai| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 121 girayagaiNAmAe ukkassaTidiudIraNA kevaciraM kAlo hodi ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aavliyaa| aNukkassadvidiudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi / tirikkhagaiNAmAe ukkassadvidiudIraNA kevaciraM kAlAdohodi? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyhaa| maNusagadiNAmAe ukkassaTidiudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassadvidiudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ?. .. jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi / devagaiNAmAe ukkassaTidiudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTidiudIraNA jahaNNaNa dasavAsasahassANi samayUNANi, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi / eiMdiyajAdiNAmAe tirikkhgibhNgo| beiMdiya-teiMdiya-caridiyaNAmANaM ukka- .. ssadidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahapaNeNa khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukkasseNa saMkhejjANi vaasshssaanni| paMcidiyajAdiNAmAe. ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM aMtomuhattaM vA, ukkasseNa narakagati nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalI mAtra kAla taka hotI hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase tetIsa sAgaropama kAla taka hotI hai| tiryaMcagati nAmakarmakI utkRSTa sthitikI udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI taka hotI hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| manuSyagati nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI kAla taka hotI hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha javanyase eka samaya aura utkarSase pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa kAla taka hotI hai| devagati nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNA kitane kAla taka hotI hai? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya taka hotI hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNA jaghanyase eka samaya kama dasa hajAra varSa aura utkarSase tetIsa sAgaropama kAla taka hotI hai| ekendriyajAti nAmakarmakI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna hai| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAtinAmakarmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| unakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase saMkhyAta hajAra varSa hai| paMcendriyajAti nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase 4 tApratau 'udIraNAkAlo'' iti pAThaH / tApatau 'aNakassaTradiudIraNakAlo' iti paatthH| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAgaromavasahassaM puvvakoDipudhatteNabbhahiyaM / / orAliyasarIraNAmAe ukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNgeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| veuvviyasarIraNAmAe ukkassaTThidiudIraNAkAlo jahapaNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuttaM / aNukkassaTThidiudoraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi saadireyaanni| AhArasarIraNAmAe ukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTidiudoraNAkAlo jahaNNukakasseNa aMtomuhattaM orAliyasarIraaMgovaMgaNAmAe ukkassaTTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi sAdireyANi / veuvviya-AhArasarIraaMgovaMgaNAmANaM veugviya-AhArasarIraNAmANaM bhgo| paMcabaMdhaNa-paMcasaMghAdaNAmANaM pNcsriirbhNgo| paMcaNNaM saMThANANaM ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo samacaurasasaMThANassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tevaDhisAgarovama-sadaM sAdireyaM / sesANaM caduNNaM saMThANANaM jahaNNeNa egasamao, kSudra bhavagrahaNa athavA antarmuhUrta tathA utkarSase pUrvakoTipRthaktvase adhika eka hajAra sAgaropama hai / audArikazarIra nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AbalI mAtra hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakI utkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| AhArakazarIra nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta hai / audArikazarIrAMgopAMga nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tIna palyopama mAtra hai| vaikriyika aura AhAraka zarIrAMgopAMga nAmakarmoMkI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakI prarUpaNA vaikriyika aura AhAraka zarIranAmakarmoke samAna hai| pAMca baMdhana aura saMghAta nAmakarmoMkI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAke kAlakI prarUpaNA pAMca zarIroMke samAna hai| pAMca saMsthAna nAmakarmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| unameM samacaturasrasaMsthAnakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika eka sau tiresaTha sAgaropamapramANa hai| zeSa cAra saMsthAnoMkI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase pUrvakoTipRthaktva pramANa hai / 0 tApratI ' agukka0 ttidiudiirnnkaalo| samacaurasasaMTANassa' iti pAThaH / Jain Education Internetonal Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamAguyogaddAre TThidi udIraNA ( 123 ukkasseNa puvvakoDipudhattaM / huMDasaMThAgassa ukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| chaNNaM saMghaDaNA gamukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egAvaliyA / agukkassaTidiudIraNAkAlo vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNassa jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi puvakoDipudhatteNa sAdireyANi / sesANaM paMcaNNaM saMghaDaNANamaNukkassaTTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa puvvakoDipudhattaM / tiNNamANupuvINAmANamukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be samayA / Navari maNussa-devANupuvINamukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| tirikkhagaipAoggANupuvINAmAe ukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be smyaa| aNukkassaTTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi smyaa| uvaghAda-paraghAda-ussAsa-ujjova-appasatthavihAyagai-tasa-patteyasarIra-dubhagaaNAdejja-dussaraNAmANaM NIcAgodassa ukkassaTidiudIraNAkAlojahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / aNukkassaTidiudoraNAkAlo jahaNNeNa egasamao; dubhaga-aNA huNDa saMsthAnakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUta mAtra hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtoM bhAga mAtra hai| chaha saMhananoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| inameM vajrarSabhavajranArAcasaMhananakI anutkRSTa sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSataH pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama mAtra hai| zeSa pAMca saMhananoMkI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase pUrvakoTipRthaktva pramANa hai| tIna AnupUrvI nAmakarmoMkI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hai| vizeSa itanA hai ki manuSyAnupUrvI aura devAnupUrvIkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya hai| tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hai| usakI anutkRSTa sthiti-urIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase tIna samaya hai / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, pratyekazarIra, durbhaga, anAdeya aura dusvara nAmakarmokI tathA nIcagotrakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNA kAla jaghanyase eka samaya hai, kyoMki, inameM durbhaga, anAdeya va nIcagotrako choDakara zeSa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikI JainEducation antApratI ' NIcAgodavajjaeNa' iti pATha: A Pers. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ) chakkhaMDAgame saMtakamma dejjaNIcAgodavajjANamukkassaTThidimudIredUNa tado aNukkassamegasamayamudIriya kAlagadassa viggahagadassa ca, dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM puNa uttaraviuvvidassa tduvlNbhaado| Navari tasaNAmAe aMtomuhuttaM / ukkasseNa uvaghAdaNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, paraghAda-ussAsa-appasatyavihAyagai-dussarANaM ca tettIsaM sAgarovamANi desUNANi, ujjovaNAmAe desUNatiNipalidovamANi, tasaNAmAe be sAgarovamasahassANi sAdireyANi, pattayasarIraNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, dubhagaaNAdejja-NIcAgodANamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / . AdAva-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANamukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTidiudIraNAkAlo AdAvaNAmAe jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa bAbIsavAsasahassANi desuunnaanni| suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM jahaNNakAlo aMtomuttaM / ukkasseNa suhumaNAmAe asaMkhejjA logA, apajjattaNAmAe aMtomuhuttaM, sAhAraNasarIraNAmAe aMgulassa asNkhejjdibhaago| pasatthavihAyagai-jasagitti-subhagAdejjaNAmANamuccAgodassa ya edesi kammANamukkassadvidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidi udoraNAkAlo pasatthavihAyagai--jasagitti--subhagAdejjANaM jahaNNeNa egsmo| udIraNA karake tatpazcAt unakI anutkRSTa sthitikI eka samaya udIraNA karake kAlako prApta hokara vigrahako prApta hue jIvake unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA uparyukta eka samaya mAtra kAla pAyA jAtA hai; tathA durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakI anatkRSTa sthitikI udIraNAkA vaha eka samaya rUpa kAla uttara zarIrakI vikriyAko prApta hae jIvake pAyA jAtA hai| vizeSa itanA hai ki trasa nAmakarmakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhurta hai| utkarSase anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla upaghAta nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga; paraghAta, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati aura dusvarakA kucha kama tetIsa sAgaropama; udyota nAmakarmakA kucha kama tIna palyopama, basa nAmakarmakA sAdhika do hajAra sAAropama, pratyekazarIra nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga; tathA durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| Atapa, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa nAmakarmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya hai| unameM anutkRSTa sthitikI udIraNAkA kAla Atapa nAmakarmakA jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase kucha kama bAIsa hajAra varSa pramANa hai ; sUkSma aparyApta va sAdhAraNa nAmakarmoMkI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuharta hai| utkRrSase vaha sUkSma nAmakarmakA asaMkhyAta loka, aparyApta nAmakarmakA antarmuhurta, tathA sAdhAraNazarIra nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga hai| prazasta vihAyogati, yazakIti, subhaga va Adeya nAmakarmokI tathA uccagotra ina karmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI mAtra hai| anutkRSTa sthitiudIraNAkA kAla prazasta vihAyogati, yazakIrti, subhaga aura Adeya nAmakarmoMkA jaghanyase Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 125 uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ukkasseNa pasatthavihAyagaIe tettIsaM sAgarovamANi desUNANi, jasagitti-subhagAdejjANaM sAgarovamasadapudhattaM / uccAgodassa jahaNeNa egasamao, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / ___ thAvaraNAmAe ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egaavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| bAdara-pajjattANAmANamukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa aNtomuhuttNch| ukkasseNa bAdaraNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, pajjattaNAmAe besaagrovmshssaanni| thirasubhANamukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aavliyaa| aNukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| titthayarassa ukkassaTidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa vAsapudhattaM ukkasseNa punvakoDI desUNA / evamukkassaTThidiudIraNAkAlo smto| jahaNadvidiudIraNAkAlo buccde| taM jahA-paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-sammatta-micchatta-sammAmicchatta-cadusaMjalaNANi tiNNiveda-hassa-radi-aradi eka samaya hai| utkarSase vaha prazasta vihAyogatikA kucha kama tetIsa sAgaropama tathA yazakIti, subhaga aura Adeya nAmakarmoMkA sAgaropamazatapRthaktva mAtra hai| uccagotrakI anutkRSTa sthitiudIraNA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai| sthAvara nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalI hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai| bAdara aura paryApta nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA ka.la jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| inakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai / tathA utkarSase vaha bAdara nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura paryApta nAmakarmakA do hajAra sAgaropama hai| sthira aura zubha nAmakarmoMkI utkRSTa sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalI pramANa hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana rUpa ananta kAla hai / tIrthaMkara prakRtikI utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya hai| usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase varSapRthaktva aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi mAtra hai / isa prakAra utkRSTa sthiti-udIraNAkA kAla samApta huaa| jaghanya sthiti-udIraNAke kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, samyaktva, mithyAtva, samyagmithyAtva 4 aNukkassaTidiudIraNakAlo jahaNNeNa aMtomuhUtaM' ityetAvAnaya pATha ubhayoreva pratyoranupalabhyaInternatio mAno mapratito'tra yojitaH / For Pipratyorubhayoreka AvaliyAe ' iti pATha: Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ) chakkhaMDAgame saMtakamma soga-cattArigadi-paMcajAdi-paMcasarIra-tiNNiaMgovaMga-paMcasarIrabaMdhaNaM-paMcasaMghAda-chasaMThANa-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-cattAriANupuvvI-agurualahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAdi-chajugalA titthayara-NimiNa-ucca-NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM caduNNamAuANaM jahaNNaTThidiudIraNAkAlo jahaNNukkasseNa egasamao / ajahaNNaDhidiudIraNAkAlo paMcaNANAvaraNIya-caurdasaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyatejA-kammaiyasarIra-vaNNacaukka-thirAthira-suhAsuha-agurualahua-NimiNaNAmapayaDINaM aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido vA / sAdAsAdANaM ajahaNNaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao / ukkasseNa sAdassa chammAsA, asAdassa tettIsasAgarovamANi aMtomuhuttabbhahiyANi / micchattassa aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasidotti tiNNi bhNgaa| tattha jo sAdio sapajjavasido tassa jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttttN| causaMjalagANamajahaNNadvidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttA hassa-radi-arari-sogANaM ajahaNNadidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egsmo| ukkasseNa hassa-radINaM chammAsA, aradi-sogANaM tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / itthivedassa ajahaNNadidiudoraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, cAra saMjvalana, tIna veda, hAsya, rati, arati, zoka, cAra gatiyAM, pAMca jAtiyAM, pAMca zarIra, tIna aMgopAMga, pAMca zarIrabandhana, pAMca saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, cAra AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, sthira Adi chaha yugala, tIrthaMkara, nirmANa, uccagotra nIcagotra aura pAMca antarAya tathA cAra Ayu karma; inakI jaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya hai| ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca antarAya, taijasa va kArmaNa zarIra, varNAdika, cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu aura nirmANa nAmakarmakA anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita hai| sAtA va asAtA vedanIyakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai / utkarSase vaha sAtAvedanIyakA chaha mAsa aura asAtAvedanIyakA antarmuhUrtase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| mithyAtvakI ajaghanya sthiti-udIraNAke kAlake anAdi-aparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita, ye tIna bhaMga haiN| inameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase upAdhaM pudgalaparivartana hai / cAra saMjvalana kaSAyoMkI ajaghanya sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| hAsya, rati, arati aura zokakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai| utkarSase vaha hAsya va ratikA chaha mAsa tathA arati va zokakA sAdhika tetIsa sAgaropamapramANa hai| strIvedakI ajaghanya sthiti Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvamANuyogaddAre dvidiudIraNA ( 127 ukkasseNa palidovamasadapudhattaM / purisavedassa jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / NavaMsayavedassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / sammattassa ajahaNNaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa chAvaTTisAgarovamANi samayAhiyAvaliyUNANi / sammAmicchattassa jahaSNukkase aMtomuttaM / NirayAuassa jahaNeNa dasavAsasahassANi samayAhiyAvaliyUNANi, ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi samayAhiyAvaliyUNANi / deAuassa NirayAuabhaMgo / maNusAuassa ajahaNNaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiSNi palidovamANi samayAhiyAvaliyUNANi / tirikkhAuassa jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM samayAhiyAvaliyaNaM, ukkasseNa tiNNi palidovamANi samayAhiyAvaliyUNANi / Niraya- devagaiNAmANamajahaNNaTThidiudIraNAkAlo jahaNNeNa dasavassasahassANi, ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi / tirikkha maNusagaiNAmANaM jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM, ukkasseNa jahAkameNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA tiSNi palidovamANi puvvakoDipudhatte - udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se palyopamapRthaktva pramANa hai / ukta kAla puruSavedakA jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se sAgaropamazatapRthaktva mAtra hai / napuMsakavedakA ukta kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / samyaktva prakRtikI ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna chyAsaTha sAgaropama pramANa hai / samyagmithyAtvakI ajaghanya sthiti - udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta hai / nArakA kI ajaghanyasthiti - udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya adhika AvalI hIna dasa hajAra varSa aura utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna tetIsa sAgaropama pramANa hai / devAyukI ukta prarUpaNA nArakAyuke samAna hai| manuSyaAyukI ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna tIna palyopama pramANa hai / tiryaMca AyukI ajaghanya sthiti - udIraNAkA kAla jaghanyataH eka samaya adhika AvalIse hIna kSudrabhavagrahaNa aura utkarSa se eka samaya adhika AvalIse hIna tIna palyopama pramANa hai / narakagati aura devagati nAmakarmoMkI ajaghanya sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase dasa hajAra varSa aura utkarSataH tetIsa sAgaropama pramANa hai / tiryaMcagati aura manuSyagati nAmakarmokI ajaghanya sthiti - udIraNAkA kAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase kramazaH asaMkhyAta pudgalaparivartana tathA pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna patyopama pramANa hai / ekendriyajAti tApratI 'samayAhiyAvaliUNANi tetIsaM sAgarovamANi ' iti pAThaH / tApratI 'samayAhiyA valiyaNANitiSNi palidovamANi iti pAThaH / z Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128) chakkhaMDAgame saMtakamma bhahiyANi / eiMdiyajAdiNAmAe ajahaNNaTidiudIraNAkAlo jahaNNaNa khuddAbhavagahaNaM, ukkasseNa asaMkhejjA logaa| bIiMdiya-tIiMdiya-caridiya-cidiyajAdINaM jahaNNeNa aMtomuhattaM, saMkhejjANi vssshssaanni| Navari paMcidiyajAdiNAmAe saMkhejjANi sAgarovamANi / orAliyasarIraNAmAe ajahaNNaTThidaudIraNAkAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| veuvviyasarIraNAmAe jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / AhArasarIraNAmAe jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / tinnnnmNgovNgaannmnnukkssbhNgo| paMcasaMghAda-paMcabaMdhaNANaM pi0 saga-sagasarIrabhaMgo / samacaurasasaMThANaNAmAe jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tevaTThi-sAgarovamasadaM sAdireyaM / huMDasaMThANaNAmAe jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| sesANaM saMThANANaM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa puvvakoDipudhattaM / vajjarisahavairaNArAyaNaNAmAe jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi puravakoDipudhatteNabbhahiyANi / sesANaM saMghaDaNANaM ajahaNNaDhidiudIraNAkAlo jahaNNaNa egasamao, - nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase kSudrabhavagraha aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMvendriya jAtinAmakarmoMkI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai| vizeSa itanA hai ki paMcendriyajAti nAmakarmakI ukta udIraNAkA kAla utkarSase saMkhyAta sAgaropama pramANa hai| audArikazarIra nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / vaikriyikazarIra nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| AhArazarIra nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| tIna aMgopAMga nAmakarmokI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla unakI anutkRSTa sthitiudIraNAke kAlake samAna hai| pAMca saMghAtoM aura pAMca bandhanoMkI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla apane apane zarIranAmakarmake samAna hai| samacaturasrasaMsthAna nAmakarmakI ajaghanya sthitikI udIraNAkA jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika eka sau tiresaTha sAgaropama pramANa hai| haNDakasaMsthAna nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samayaM aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| zeSa saMsthAnoMkI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanya eka samaya aura utkarSase pUrvakoTipRthaktva pramANa hai| vajrarSabhavajranArAcasaMhananakI nAmakarmakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa hai| zeSa saMhananoMkI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya 4 mapratipATho'yam / kApratI 'pasavAdaracasaghaDaNAgaM pi', tApratI 'paMcasaMghAda-paMcasaMghaDaNANaM pi Jain Education Internation: 1781194991 (paMcabaMdhaNa-paMcasaMghAdANaM pi)' iti pAThaH / ..... 199) S ve: Personal Use Only . Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aremANuyogaddAre diudIraNA ukkasseNa puvvakoDipudhattaM / Nirayagai - devagaDa - maNusa gaipAoggANupuvvINAmANaM ajahaNNaTThidiudIraNakAlo jahaNeNa egasamao, ukkasseNa be samayA / evaM tirikkhagaipAoggANupuvvINAmAe vattavvaM / Navari ukkasseNa tiriNa samayA / uvaghAdaNAmAe jahaNNeNa aMtomuhuttaM ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo / paraghAdaNAmAe jahaNNeNa egasamao ukkasseNa tettIsa sAgarotramANi desUNANi / ussAsa pasatthApasatthavihAyagai-sussaradussarANaM paraghAdabhaMgo / tasaNAmAe jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa besAgarovamasahassANi sAdireyANi / thAvara - bAdara-suhuma-pajjatta - apajjatta patteya-sAhAraNasarIrANaM ajahaNaTThidiudIraNakAlo jahaNNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa thAvaraNAmAe asaMkhejjA logA, bAdaraNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, suhumaNAmAe asaMkhejjA logA, pajjattaNAmAe be-sAgarovamasahassANi sAdireyANi, apajjattaNAmAe aMttomuhuttaM, patteya--sAhAraNANamaMgulassa asaMkhejjadibhAgo / jasakitti - - subhagAdejjaNAmANaM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / ajasagitti- dubhagaaNAdejjaNAmANaM * jahaNeNa egasamao / ukkasseNa ajasagittIe aura utkarSa se pUrvakoTipRthaktva pramANa hai / narakagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnupUrvI aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmoMkI ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya pramANa hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI ajaghanya sthiti - udIraNAke kAlakI bhI prarUpaNA isI prakAra hai / vizeSa itanA hai ki usakA utkRSTa kAla tIna samaya pramANa hai / upaghAta nAmakarmakI ajaghanya sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai / paraghAta nAmakarmakI ajaghanya sthiti udIraNA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se kucha kama tetIsa sAgaropama pramANa hai / ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, susvara aura dusvara; inakI ajaghanya sthiti - udIraNAkI prarUpaNA paraghAta nAmakarmake samAna hai / trasa nAmakarmakA ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase sAdhika do hajAra sAgaropama pramANa hai / sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIra nAmakarmoMkI ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai | utkarSa se sthAvara nAmakarmakA asaMkhyAta loka, bAdara nAmakarmakA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, sUkSma nAmakarmakA asaMkhyAta loka, paryApta nAmakarmakA sAdhika do hajAra sAg2aropama, aparyApta nAmakarmakA antarmuhUrta, tathA pratyeka va sAdhAraNa zarIranAmakarmoMkA uparyukta ka aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / yazakIrti, subhaga aura Adeya nAmakarmoMkI ajaghanya sthiti- udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai / ayazakIrti, durbhaga aura anAdeya nAmakarmoMkI ajaghanya sthiti udIraNAkA kAla jaghanyase eka 6 kApratau ' NAmANaM ja0 kAlo', tApratI 'NAmANaM kAlo' iti pAThaH / prayorubhayoreva ' - NAmAe' iti pATha: / ( 129 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ) chakkhaMDAgame saMtakamma asaMkhejjA logA, sesANamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / titthayaraNAmAe jahaNNeNa vAsapudhattaM, ukkasseNa puvvakoDI desUNA / NIcAgodassa jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / uccAgodassa jahaNNeNa egasamao aMtomuhuttaM vA, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / __ saNAvaraNIyapaMcayassa jahaNNa-ajahaNNaTThidiudIraNakAlo jahaNNeNa egasamao. ukkasseNa aMtomuhuttaM / bArasakasAya-bhaya-duguMchANaM jahaNNaTThidiudIraNakAlo ajahaNNaTidiudIraNakAlo ca jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / AdAvujjovANaM jahaNNaDhidiudIraNakAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhutt| ajahaNNa dvidiudIraNakAlo jahaNNaNa egsmo| ukkasseNa AdAvaNAmAe bAvIsaM vAsasahassANi desUNANi, ujjovaNAmAe tiNNi palidovamANi desUNANi / evaM jahaNNaTThidiudIraNA smttaa| aMtarANugameNa ukkassaTidiudIraNaMtaraM uccde| taM jahA-paMcaNNaM NANAvaraNIyANaM chaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM ukkassaTidiudIraNaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / thoNagiddhitiyassa ukkassaTidiudIraNaMtaraM samaya hai| ukta kAla utkarSase ayazakIrtikA asaMkhyAta loka tathA zeSa dokA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| tIrthaMkara nAmakarmakI ajaghanya sthitikI udIraNAkA kAla jaghanyase varSapRthaktva aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi mAtra hai| nIcagotrakI ajaghanya sthitiudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| uccagotrakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya athavA antarmuhurta aura utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai| nidrA Adika pAMca darzanAvaraNaprakRtiyoMkI jaghanya va ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNAkA kAla aura ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| Atapa va udyotakI jaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| unakI ajaghanya sthiti-udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai / ukta kAla utkarSase Atapa nAmakarmakA kucha kama bAIsa hajAra varSa tathA udyota nAmakarmakA kucha kama tIna palyopama pramANa hai| isa prakAra jaghanya sthiti-udIraNA samApta huii| aMtarAnugamake dvArA utkRSTa sthiti-udIraNAke aMtarakA kathana karate haiN| yathA- pAMca jJAnAvaraNa aura chaha darzanAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antarakAla kitanA hai ? vaha jaghanyase antarmuharta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana rUpa ananta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antamuhUrta mAtra hotA hai| styAnagRddhi Adi tIna darzanAvaraNIya prakRtiyoMkI ukRSTa sthiti-udIraNAkA tApratI ' ( uka:0- ) ' iti pAThaH / : Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 13.2 jahaNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| aNukkassadvibiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, upakasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / sAdAsAdavedaNIyANamukkassaTidiudIraNaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa aMtomuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi chmmaasaa| micchattassa ukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be-chAvaddhisAgarovamANi desUNANi / sammatta-sammAmicchattANaM ukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM ukkasseNa addhapoggalapariyaDheM / aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao aMtomahattaM ca, ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM / caduNNaM saMjalaNANamukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudoraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / aNaMtANubaMdhicaukkassa ukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa be-chAvaTTisAgarovamANi desUNANi / aTukasAyANamukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA Irket aMtara jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hotA hai / sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara kAle kitanA hai ? vaha jaghanyase aMtarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa aMtara kAla hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAtAvedanIyakA sAdhika tetIsa sAgaropama tathA asAtAvedanIyakA chaha mAsa pramANa hotA hai| mithyAtvakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase aMtarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta padagalaparivartana mAtra anaMta kAla hai| usakI anatkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase samaya aura utkarSase kucha kama do chayAsaTha sAgaropama pramANa hotA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase aMtarmuharta aura utkarSase ardha pudgalaparivartana pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura aMtarmuhUrta tathA utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hotA hai| cAra saMjvalana kaSAyoMkI utkRSTa sthitikI udIraNAkA aMtara jaghanyase antarmuharta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkaSase antarmuhUrta mAtra hotA hai / anantAnubandhicatuSkakI ukRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama do chayAsaTha sAgaropama pramANa hotA hai / ATha kaSAyoMkI utkaSTa sthitikI udAraNAkA antara aint Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa puvvakoDI desUNA / aradi- soga - bhaya - duguMcha - - - NavaMsayavedANa mukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudIrataraM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa chammAsA aMtomuhuttaM, NavuMsayavedassa sAgarovamasadapudhattaM / itthaveda - purisaveda - hassa - raDhINamukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNaNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA vari hasta- radIrNa tettIsa sAgarovamANi sAdireyANi / maNusa - tirikkhAuANaM ukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa tiSNi palidovamANi sAdireyANi, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTTi diudIraNaMtaraM jahaNeNa gAvaliyA / ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM maNussAuassa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / NirayAuassa ukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa tettIsaM sAgarovamANi mAsaydhatteNa bhahiyANi, mAsapudhattAdo heTThA ukkassaNirayAuassa * baMdhAbhAvAdo; ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa jaghanyate antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai / unakI anutkRSTa sthiti udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama eka pUrvakoTi mAtra hotA hai / arati, zoka, bhaya, jugupsA aura napuMsakavedakI utkRSTa sthiti udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai / unakI anutkRSTa sthiti udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase arati va zokakA chaha mAsa tathA bhaya aura jugupsAkA antarmuhUrta pramANa hotA hai / napuMsakavedakI anutkRSTa sthiti udIraNAkA yaha aMtara utkarSase sAgaropamazatapRthaktva pramANa hotA hai / strIveda, puruSaveda, hAsya va ratikI utkRSTa sthiti udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai / unakI anutkRSTa sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya va utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA haiM / vizeSa itanA hai ki ukta antara hAsya aura ratikA utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama pramANa hotA hai / manuSya va tiryaMca AyukI utkRSTa sthiti udIraNAkA aMtara jaghanyase sAdhika tIna palyopama aura utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti udIraNAkA aMtara jaghanyase eka AvalI mAtra hotA hai / utkarSate vaha tiryaMca AyukA sAgaropamazatapRthaktva aura manuSyAyukA asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai| nArakAyukI utkRSTa sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase mAsapRthaktvase adhika tetIsa sAgaropama pramANa hotA hai, kyoMki, ( aise jIvake tiryaMca honepara ) mAsapRthaktva se nIce utkRSTa nArakAyukA bandha sambhava nahIM hai / ukta antara usakA utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana nAtra anantakAla pramANa hotA hai / usakI anutkRSTa sthitiudIraNAkA aMtara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase vaha ekendriyakI sthiti ke * kApratau ' NirayAuajIvassa', tAto 'NirayAua (jIva ) ssa ' iti pATha: / . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre dvidiudIraNA ( 133 aMtomahattaM, ukkasseNa eiNdiydvidii| devAuassa ukkassadvidiudIraNaMtaraM Natthi / aNukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| Nirayagai-tirikkhagaiNAmAe ukkassadidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi, NirayagaIe sattArasa sAgarovamANi sAdireyANi vA jhnnnnNtrN| ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa jahAkameNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA sAgarovamasadapudhattaM / devagaiNAmAe ukkassANukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi aMtomuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / maNusagaiNAmAe ukkassANukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa egasamao, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / eiMdiya-bIiMdiyateiMdiya-caridiyajAdiNAmANaM ukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi aMtomuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidi udIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao aMtomuttaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| Navari eiMdiyajAdiNAmAe aNukkassaTidiudIraNaMtaraM besAgarovamasahassANi puvakoDipudhatteNabbhahiyANi / paMcidiyajAdiNAmAe ukkassaTidiudIraNaMtaraM barAbara hotA hai| devAyukI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara nahIM hotaa| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa narakagati aura tiryaggati nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa pramANa hotA hai / athavA, narakagatikI utkRSTa sthiti-udIraNAkA jaghanya antara sAdhika sattaraha sAgaropama pramANa hotA hai| ukta donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase kramazaH asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra anantakAla aura sAgaropamazatapRthaktva pramANa hotA hai / devagati nAmakamaMkI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAoMkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa va antarmuhUrta tathA utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| manuSyagati nAmakarmakI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa anantakAla mAtra hotA hai| ekendriya, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAtinAmakarmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa va antarmuhUrta tathA utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra anaMta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya va antarmuhurta tathA utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra anaMta kAla pramANa hotA hai| vizeSa itanA hai ki ekendriya jAtinAmakarmakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama Jain Educal pramANa hotA hai / paMcendriya jAtinAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase anta-jainelibrary.org Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ) chakkhaMDAgame saMtakamma . jahaNNaNa aMtomuhattaM / aNukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao / ukasseNa doNNaM pi pamANamaNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyaa|| orAliyasarIrassa ukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudoraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi aMtomuttabbhahiyAgi / veubviyasarIrassa ukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassadidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| AhArasarIrassa ukkassa-aNukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttheN| tejA-kammaiyasarIrANaM ukkassadidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa aMtomuhattaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / jahA sarIraNAmANaM tahA tesimaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM pi vattavvaM / Navari orAliyaaMgovaMgaaNukkassadvidiudIraNaMtaraM kmmiysriir-eiNdiytttthidii| chaNNaM saMThANANamukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egsmo| Navari huMDasaMThANassa maharta hai| usakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai| utkarSase utkRSTa sthiti-udIraNA aura anutkRSTa sthiti-udIraNA ina donoMke hI antarakA pramANa asaMkhyAta padagalaparivartana mAtra ananta kAla hai| audArikazarIra nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase asaMkhyAta pUdagalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai| usakI anakRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka, samaya aura utkarSase antarmuhUrta adhika tetIsa sAgaropama pramANa hotA hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra ananta kAla pramANa hotA hai / usakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai| AhArakazarIra nAmakarmakI utkRSTa va anutkRSTa sthiti-udIraNAoMkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hotA hai| taijasa aura kArpaNa zarIranAmakarmoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla mAtra hotA hai| unakI anutkaSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hotA hai| jaise zarIranAmakarmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti-udIraNAoMke aMtarakI prarUpaNA kI gaI hai vaise hI unake AMgopAMga, baMdhana aura saMghAta nAmakarmoMkI bhI ukta donoM udIraNAoMke aMtarakI prarUpaNA karanI caahie| vizeSa itanA hai ki audArikazarIra AMgopAMgakI anutkRSTa sthitikI udIraNAkA aMtara kArmaNazarIra arthAt karmaNakAyayogake do samaya adhika ekendriyako kAyasthiti pramANa hotA hai / __ chaha saMsthAnoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai| vizeSa itanA hai ki huNDakasaMsthAnakA ukta aMtara antarmuhUrta pramANa hotA hai| utkarSase chahoM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 135 aNtomuhtt| ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| aNukkassaTidiudIraNaMtaraM (jahaNNeNa egasamao ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| Navari huMDasaMThANassa tevaTThi-) sAgarovamasadaM lAdireyaM / chaNNaM saMghaDaNANaM ukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao / Navari asaMpattasevaTTasaMghaDaNassa dasavAsahassANi sAdireyANi / ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / agukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa asNkhejjaapogglpriyttttaa| vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-ujjova-appasatthavihAyagadi-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-athira-asuhapaMcaya-NimiNa-NIcAgodaMtarAiyANamukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa aMtomuhattaM, ukkasseNa asaMkhajjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa vaNNa-gaMdha-rasaphAsa-agurualahua-suhasussara-Adejja-NimiNaMtarAiya-uvaghAda-paraghAda-ussAsANamaMtomuhuttaM, appasatthavihAyagai-dussara-tasANamasaMkhejjA poggalapariyaTTA, ujjova-bAdaraNAmANamasaMkhejjA logA, pajjattassa aMtomuttaM, patteyasarIrassa aDDhAijjA poggalapariyaTTA, dubhaga-aNAdejja-ajasagitti-NIcAgodANaM sAgarovamasadapudhattaM / tiNNamANuputvINaM jahA gadiNAmANaM tahA vattavvaM / Navari tirikkhagaipAoggANusaMsthAnoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra anaMta kAla pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara (jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai, utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai| vizeSa itanA hai ki huNDakasaMsthAnakA utkarSase antara ) sAdhika sau sAgaropama pramANa hotA hai| chaha saMhananoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai| vizeSa itanA hai ki asaMprAptAsRpATikAsaMhananakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa pramANa hotA hai| utkarSase chahoM saMhananoMkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai| unakI anatkRSTa sthiti-udIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai| varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paradhAta, ucchvAsa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubhAdika pAMca, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAya; inakI utkRSTa sthitikI udIraNAkA aMtara jaghanyase aMtarmuhUrta aura utkarSate asaMkhyAtapudgalaparivartana pramANa hotA hai| unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai| utkarSase vaha varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, zubha, susvara, Adeya, nirmANa, antarAya, upaghAta, paraghAta aura ucchvAsakA antarmuhurta mAtra; aprazastavihAyogati, dusvara aura trasakA asaMkhyAta pudgalaparivartana; udyota aura bAdara nAmakarmoMkA asaMkhyAta loka, paryAptakA antarmuhurta, pratyekazarIrakA aDhAI pudgalaparivartana; tathA durbhaga anAdeya, ayazakIti aura nIcagotrakA sAgaropamazatapRthaktva pramANa hotA hai| tIna AnupUrviyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti-udIraNAke aMtarakA kathana gatinAmakarmoke samAna karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI anutkRSTa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ) chakkhaMDAgame saMtakamma puvIe aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukkasseNa aMgulassa asNkhejjdibhaago| devagai-NirayagaipAoggANupuvvIgaM aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi tti vattavvaM / maNusagaipAoggANupuvvIe ukkassaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNamaMtomuhuttaM, ukkassaTidi baMdhidUNa paDibhaggo hodUNa maNussesuppajjiya maNussANupuvvIe ukkassaTidi vediya tado aMtomuhutteNa patti samANiya ganbhe ceva ukkassasaMkilesaM gaMtUNa puNo tadukkassadidi kAdUNa maNussesuppaNassa tduvlNbhaado| NedamasiddhaM, sattamAe puDhavIe uppajjaMtassa maNussesuppatti paDi virohAbhAvado / ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM dusamaUNaM* ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| AdAva-suhama-apajjatta-sAhAraNANamukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattINavari AdAvassa dasavassasahassANi sAdireyANi / ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| aNukkassaTidiudIraNaMtaraM jahaNeNa aMtomuhattaM Navari sAhAraNasarIrassa egsmo| ukkasseNa AdAva-sAhAraNasarIrANaM jahAkameNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA asaMkhejjA logaa| suhumassa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, apajjattassa be sAgarovamasahassaM sAdiregaM / thAvarassa eiNdiybhNgo| jahA paMcaNNaM saMThANANaM tahA pasatthavihAyagai-uccAgodasthiti-udIraNAkA antara jaghanyase tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai, tathA devagatiprAyogyAnupUrvI aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkI anutkRSTa sthitiudIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa pramAga hotA hai, aisA kahanA cAhiye / manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai, kyoMki, utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura pratibhagna hokara manuSyoMmeM utpanna ho manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkI utkRSTa sthitikA vedana karake tatpazcAt antarmuhurta kAlake dvArA paryAptiko pUrNa kara garbhameM hI utkRSTa saMklezako prApta hokara phirase usakI utkRSTa sthitiko karake manuSyoMmeM utpanna hue jIvake uparyukta antara pAyA jAtA hai| yaha asiddha bhI nahIM kyoMki, jo jIva sAtavIM pRthivImeM utpanna honevAlA hai usake manuSyoM meM utpanna honekA koI virodha nahIM hai| usakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai| manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase do samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai / Atapa, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa nAmakarmokI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhurta mAtra hotA hai| vizeSa itanA hai ki Atapa nAmakarmakA vaha antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa pramANa hotA hai / una sabakI utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai unakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhurta mAtra hotA hai / vizeSa itanA hai ki sAdhAraNazarIra nAmakarmakI anutkRSTa sthitiudIraNAkA vaha antara eka samaya mAtra hotA hai / utkarSase vaha antara Atapa aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA yathAkramase asaMkhyAta pudgalaparivartana aura asaMkhyAta loka, sUkSma nAmakarmakA aMgulake ___Jain Education Int* kApratI 'dusamaUgANaM', tApratau 'dusamau (NA) file Only . Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkamANuyogaddAre dvidiudIraNA ( 137 thira-suhapaMcayANaM / Navari uccAgodaukkassadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuttaM / thira-suha-aNukkassaTidiudIraNaMtaraM ukkasseNa egAvaligA, jasagitti aNukkassadvidiudIraNaMtaraM asaMkhejjA logaa| titthayarassa ukkassANukkassaTidiudIraNaMtaraM patthi / evamukkassaTidiudIraNaMtaraM samattaM / / jahaNNae payadaM- paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-AhArasarIra-titthayaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM jahaNNadidiudIraNaMtaraM Natthi / NiddA-payalANaM pi jahaNNadidiudIraNaMtaraM Natthi ti ettha Na parUvidaM / kudo? edassAiriyassa uvadeseNa khINakasAyamhi jhnnnndidiudiirnnaabhaavaado| esi * NAmapayaDINaM sajogicarimasamae jahaNNaTThidiudIraNA tAsi pi aMtaraM patthi / paMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM jahaNNadvidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomahattaM, ukkasseNa asaMkhejjA logaa| micchattassa jahaNNaDhidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| sammattassa jahaNNaTThidiudIraNaMtaraM Natthi / uvasAmagaM paDucca jahaNNaNa aMtomuttaM / sammAmicchattassa jahaNNaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| asaMkhyAtaveM bhAga, tathA aparyApta nAmakarmakA sAdhika do hajAra sAgaropama pramANa hotA hai / sthAvara nAmakarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti-udIraNAke antarakI prarUpaNA ekendriyajAti nAmakarmake samAna hai| jaise pAMca saMsthAnoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti-udIraNAke antarakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI prazasta vihAyogati, uccagotra tathA sthira Adi pAMca prakRtiyoMke bhI ukta antarakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki uccagotrakI utkRSTa sthitiudIraNAkA vaha antara jaghanyase antarmuhurta mAtra hotA hai| sthira aura zubha nAmakarmakI anutkRSTa sthiti-udIraNAkA utkarSase antara eka AvalI pramANa hai tathA yazakIrtikA anutkRSTa sthitiudIraNAkA antara asaMkhyAta loka pramANa hai| tIrthaMkara prakRtikI utkRSTa aura anutkRSTa sthitiudIraNAoMkA antara nahIM hotaa| isa prakAra utkRSTa sthiti-udIraNAkA antara samApta huaa| jaghanya sthiti-udIraNAkA antara adhikAraprApta hai--pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, AhArazarIra, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakI jaghanya sthitiudIraNAkA antara nahIM hotaa| nidrA aura pracalAkI bhI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara nahI hotA, yaha yahAM nahIM kahA gayA hai; kyoMki, ina AcAryake upadezase kSINakaSAya guNasthAnameM ina donoMkI jaghanya sthiti-udIraNA nahIM hotii| jina nAma prakRtiyoMkI jaghanya sthitiudIraNA sayogakevalI guNasthAnake antima samayameM hotI hai unakI bhI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara nahIM hotA / nidrA Adi pAMca darzanAvaraNIya prakRtiyoMkI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hotA hai| mithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara jaghanya palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / samyaktva prakRtikI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara nahIM hotaa| parantu upazAmakakI apekSA usakA ukta antara jaghanyase aMtarmuhUrta pramANa hotA hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitiudIraNAkA antara jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai| ina tInoM hI prakRtiyoM* tApratI 'suha-paMcatarAiyANaM ' iti paatthH| * kApratI 'edAsiM ' iti pAThaH / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138) chakkhaMDAgame saMtakamma ukkasseNa tiNNaM pi jahaNadvidiudIraNaMtaramuvaDDhapoggalapariyaDheM / bArasaNNaM kasAyANaM jahaNNadvidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa aMtomuttaM, ukkasseNa asaMkhejjA logaa| sAdAsAda-hassa-radi-aradi-sogANaM jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriyttttaa| bhaya-duguMchANaM baarsksaaybhNgo| tiNNaM vedANaM caduNNaM saMjalaNANaM jahaNNaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa uvddddhpogglpriyttrN| deva-NirayAuANaM jahaNNaNa dasavAsasahassANi sAdireyANi, ukkasseNa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / maNusa-tirivakhAuANaM jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM / ukkasseNa maNussAuassa asaMkhejjA poggalapariyaTTA, tirikkhAuassa sAgarovamasadapudhattaM / tiNaM gaiNAmANaM jahaNNaTidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa annNtkaalN| maNusagaIe Natthi aMtaraM, sajogicarimasamae jhnnnnttidiudiirnndsnnaado| veuvviyasarIraNAmAe jahaNNaDhidiudIraNaMtaraM jahaNNaNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa aNaMtakAlaM / tiNNaM sarIrANaM jahaNNadvidiudIraNaMtaraM jahaNNukkasseNa Natthi aNtrN| evaM doNNamaMgovaMgaNAmANaM veuvviyasarIraaMgovaMgassa kI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hotA hai / bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hotA hai / sAtA va asAtA sedanIya, hAsya, rati, arati aura zokakI jaghanya sthitiudIraNAkA antara jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura utkarSase vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai / bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti udIraNAke antarakI prarUpaNA bAraha kaSAyoMke samAna hai / tIna vedoM aura cAra saMjvalana kaSAyoMkI jaghanya sthitiudIraNAkA antara jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hotA hai| devAyu aura nArakAyukI jaghanya sthitikI udIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai| manuSyAyu aura tiryaMcaAyukI jaghanya sthitikI udI raNAkA antara jaghanyase eka samaya kama kSudrabhavagrayaNa pramANa hotA hai / utkarSase ukta antara manuSyAyukA asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa tathA tiryaMcaAyukA sAgaropama zatapRthaktva pramANa hotA hai| tIna gatinAmakarmoMkI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa tathA utkarSase vaha ananta kAla pramANa hotA hai| manuSyagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNAkA antara nahIM hotA, kyoMki, jaghanya sthitikI udIraNA sayogakevalIke antima samayameM dekhI jAtI hai / vaikriyikazarIra nAmakarmakI jaghanya sthiti udIraNAkA antara jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkarSase ananta kAla pramANa hotA hai / tIna zarIroMkI jaghanya sthiti-udIraNA antara jaghanya va utkarSase hotA hI nahI hai / isI prakArase do aMgopAMga nAmakarmoke ukta antarakA kathana karanA cAhie / vaikriyika ___Jain Education InternationtAprano 'hassa-radi-sogANaM' iti pATha: IPersonal use Only . Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakka mANuyogaddAre dvidiudIraNA ( 139 devagaibhaMgo | paMcasarIrabaMdhaNa-saMghAdANaM paMcasarIrabhaMgo / eiMdiyajAdiNAmAe jahaTThidiudIraNaMtaraM jahRNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa asaMkhejjA logA / beiMdiyateiMdiya - cauridiyajAdiNAmANaM jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa anaMtakAlaM / paMcidiyajAdiNAmAe Natthi aMtaraM / chasaMThANa vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNANaM ca Natthi aMtaraM / paMcaNNaM saMghaDaNANaM jahaNNaTThidiudIraNaMtaraM jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa anaMtakAlaM / girayagai - devagaipAoggANupuvviNAmANaM jahaNNaTThidiudIraNaMtaraM jahaNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa anaMtakAlaM / tirikkhagai - maNussagaipAoggANupuvvINAmANaM jahaNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, ukkasseNa anaMtakAlaM / AdAvaNAmAe jahaNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa anaMtakAlaM / evmujjovnnaamaae| thAvara - suhuma-sAhAraNANaM jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkasseNa asaMkhejjA logA / dubhaga- aNAdejja-ajasa gitti-apjjttnniicaagodaannmsaadbhNgo| evamaMtaraM samattaM / terrataha bhaMgavicao duviho- jahaNNapadabhaMgavicao ukkassapadabhaMgavicao zarIrAMgopAMgakI jaghanyasthitikI udIraNAkA antara devagatike samAna hai| pAMca zarIrabandhana aura pAMca zarIrasaMghAta nAmakarmoMkI jaghanyasthiti - udIraNAke antarakI prarUpaNA pAMca zarIranAmakarmoM ke samAna hai / ekendriya jAtinAmakarmakI jaghanya sthiti udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hai / dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAtinAmakarmoMkI jaghanya sthiti udIraNAkA antara javanyase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA utkarSase ananta kAla pramANa hai / paMcendriya jAtinAmakarmakI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara nahIM hotA / chaha saMsthAnoM aura vajrarSabhavajranArAcasaMhananakI jaMgha ya sthitikI udIraNAkA antara nahIM hotA hai| pAMca saMhanana nAmakarmoMkI jaghanya sthitikI udIraNAkA antara jaghanyase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkarSa se ananta kAla pramANa hotA hai / narakagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmoMkI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkarSase ananta kAla pramANa hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmoMkI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkarSase ananta kAla pramANa hai / Atapa nAmakarmakI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase ananta kAla pramANa hai / isI prakAra udyota nAmakarmakI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara bhI samajhanA cAhiye / sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa nAmakarmoMkI jaghanya sthiti - udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hai| durbhaga, anAdeya, ayazakIrti, aparyApta aura nIcagotrakI jaghanya sthiti - udIraNAke antarakI prarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai / isa prakAra antara samApta huA / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya do prakArakA hai- jaghanyapadabhaMgavicaya aura utkRSTapada Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ) chakkhaMDAgame saMtaka.mma / cedi| tattha aTTapadaM- je ukkassiyAe dvidIe udIrayA te aNukkassiyAe aNudIrayA, je aNukkassiyAe didIe udIrayA te ukkassiyAe annudiiryaa| je jaM payaDimudIreMti tesu pydN| aNudIraesu avvvhaaro| edamettha aTThapadaM kAdUNa uvarimaparUvaNA kAyavvApaMcaNNaM NANAvaraNIyANaM ukkassadvidIe siyA savve jIvA aNudIrayA, siyA aNudIrayA ca udIrao ca, siyA aNudIrayA ca udIrayA ca / evmnnukkssiyaae| Navari tappaDi. lomeNa tiNNi bhaMgA vttvvaa| evaM sesasavvakammANaM pi vattavvaM / Navari sammAmicchattaAhAraduga-ANupunvItigANaM paadekkmttubhNgaa| ukkassANukkassaTidiudIrayAaNudIra. yANaM savvabhaMgasamAso solasa 16 / evamukkassao NANAjIvabhaMgavicao smtto| ..jahaNNapadabhaMgavicae tAva aTupadaM vuccade-je jahaNiyAe udIrayA te ajahaNNiAe dvidIe NiyamA aNudIrayA, je ajahaNiyAe udIrayA jIvA te jahaNiyAe dvidIe NiyamA aNudIrayA / edeNa aTTapadeNa jahaNNapadabhaMgavicao uccade / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sAdAsadavedaNIya-dodasaNamohaNIya-cadusaMjalaNa-tattaNokasAya-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM jesi NAmANaM tasA jahaNNaM kareMti tesiM ca kammANaM jahaNNapadabhaMgavicae chacceva bhaMgA hoti| taM jahA- edesi kammANaM jahaNNaTTidIe siyA bhaMgavicaya / unameM arthapada-- jo jIva utkRSTa sthitike udIraka haiM ve anutkRSTa sthitike anudIraka hote haiM, jo jIva anutkRSTa sthitike udIraka hote haiM ve utkRSTa sthitike anudIraka hote haiN| jo jisa prakRtikI udIraNA karate haiM ve prakRta haiN| anudIraka jIvoMkA vyavahAra nahIM hai| yahAM isa arthapadako karake AgekI prarUpaNA karate haiM-- pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike kadAcit saba jIva anudIraka hote haiM, kadAcit bahuta jIva anudIraka aura eka jIva udIraka hotA hai, kadAcit bahuta jIva anudIraka va bahuta jIva udIraka hote haiN| isI prakArase unakI anutkRSTa sthitike viSayameM bhI prarUpaNA karanI caahiye| vizeSa itanA hai ki unake viparIta kramase tIna bhaMgoMkA kathana karanA caahiye| isI prakArase zeSa darzanAvaraNAdi saba karmoMke sambandhameM prakRta prarUpaNA karanI cAhiye / vizeSa itanA hai ki samyagmithyAtva, AhArAdika aura tIna AnupUviyoMmeMse pratyekake ATha bhaMga kahanA caahiye| isa prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitike udIrakoMke saba bhaMgoMkA joDa solaha (16) hotA hai| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa bhaMgavicaya samApta huaa| jaghanyapadabhaMgavicayake viSayameM pahile arthapadakA kathana karate haiM- jo jIva jaghanya sthitike udIraka hote haiM ve ajaghanya sthitike niyamase anudIraka hote haiM, tathA jo jIva ajaghanya sthitike udIraka haiM ve jaghanya sthitike niyamase anudIraka hote haiN| isa arthapadake anusAra jaghanyapadabhaMgavicayakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai-- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, do darzanamohanIya, cAra saMjvalana kaSAya, sAta nokaSAya, nIca va UMca gotra, pAMca antarAya tathA jina nAmakarmaprakRtiyoMkA trasa jIva jaghanya karate haiM una nAmakarmaprakRtiyoMke bhI jaghanyapadabhaMgaviSayaka chaha hI bhaMga hote haiN| ve isa Jain Educath prakArase - ina karmoMkI javanya sthitike kadAcit saba jIva anudIraka hote haiM, kadAcit bahuta Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 141 savve jIvA aNudIrayA, siyA aNudIrayA ca udIrao ca, siyA aNudIrayA ca udIrayA c| evaM tiNNi bhaMgA 3 / ajahaNassa vi tiNNi ceva bhaMgA labhaMti 3 / edesi samAso chabhaMgA hoMti 6 / paMcadaMsaNAvaraNIya-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-tirikkhAuAdAvujjova-thAvara-suhama-sAhAraNaNAmANaM jahaNNaTTidIe NiyamA udIrayA aNudIrayA ca asthi / maNussagai-devagai-NirayagaipAoggANupuvINAmANaM jahaNNaDhidiudIraNAe solasa-solasa bhNgaa| maNusa-deva-NirayaAuANaM ca jahaNNaDhidiudIrayANaM cha bhaMgA hoti| sammAmicchatta-AhArasarIrANaM solasa bhNgaa| evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| NANAjIvehi kAlo aMtaraM ca NANAjIvehi bhaMgavicayAdo sAhedNa vattavvaM / evaM kAlaMtaraparUvaNA smttaa| saNNiyAso vuccade- madiNANAvaraNIyassa ukkassadvidimudIreMto sudaNANAvaraNIyadidIe kimudIrao aNudIrao? NiyamA udiiro| jadi udIrao kimukkassiyAe TThidIe udIrao Aho aNukkassiyAe ? ukkassiyAe aNukkassiyAe vaa| ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kANa jAva ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaagennuunnaa| evaM sesatiNNiNANAvaraNIya caudaMsaNAvaraNIyANaM vaa| paMcadaMsaNAvaraNIyANaM asAdassa ca aNu jIva anudIraka aura eka jIva udIraka hotA hai, kadAcit bahuta jIva anudIraka aura bahuta jIva udIraka bhI hote haiM / / isa prakAra tIna (3) bhaMga hue / ajaghanya sthitike bhI tIna (3) hI bhaMga prApta hote haiN| inake joDase chaha (6) bhaMga hote haiN| pAMca darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryaMcaAyu, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa nAmakarmoMkI jaghanya sthitike niyamase bahuta jIva udIraka aura anudIraka bhI hote haiN| manuSyagatiprAyogyAnupUrvI; devagatiprAyogyAnupUrvI aura narakagatiprAyogyAnupUrvIkI jaghanya sthiti-udIraNAke solaha-solaha bhaMga hote haiM / manuSyAyu, devAyu aura nArakAyukI jaghanya sthitike udIrakoMke chaha bhaMga hote haiN| samyagmithyAtva aura AhArakazarIrake solaha bhaMga hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura antarakI prarUpaNA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayase siddha karake karanI cAhiye / isa prakAra kAla aura antarakI prarUpaNA samApta huii| ___ saMnikarSakI prarUpaNA kI jAtI hai- matijJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthitikI udIraNA karanevAlA jIva zrutajJAnAvaraNIyakI sthitikA kyA udIraka hotA hai yA anudIraka? vaha niyamase usakA udIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to vaha kyA utkRSTa sthitikA udIraka hotA hai yA anutkRSTa sthitikA? vaha utkRSTa yA anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to usake utkRSTakI apekSA yaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitiko Adi karake utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama taka hotI hai / isI prakAra zeSa tIna jJAnAvaraNa aura cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke viSayameM kahanA caahiye| vaha pAMca darzanAvaraNa aura asAtA vedanIyakA anudIraka aura udIraka bhI hotA hai / yadi unakA udI raka Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ) chakkhaMDAgame saMtakamma dIrao udIrao vaa| jadi udIrao ukkassiyAe aNukkassiyAe vA TidIe udiiro| ukkasAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asNkhjjdibhaagennuunnaa| sAdassa siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao NiyamA annukkssaa| ukkassAdo aNukkassA aMtomuttUNamAdi kAdUNa jAva saMkhejjaguNahINA / sammattasammAmicchattANaM NiyamA annudiiro| micchattassa NiyamA udIrao, taMtu samaUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa uunnaa| solasakasAya-bhaya-duguMchANavaMsayaveda-aradisogANaM siyA annudiirgo| jadi udIrago taM tu samaUNamAdi kAdUNa jAtra palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa hoNA ti| Navari kasAyavajjANaM samaUNamAdi kariya palidovamassa asaMkhejjabhAgahINa-vIsaM-sAgarovamakoDAkoDIo tti| itthipurisaveda-hassaradINaM siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao NiyamA aNukkassadvidimudIredi aMtomuhattaNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDIo ti| NirayAuassa siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao ukkassA aNukkassA vaa| ukkassAdo aNukkassA cauTThANapadidA / maNusa-tirikkhAuANaM siyA udIrao siyA hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoM sthitiyoMkA udIraka hotA hai| yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to usake utkRSTakI apekSA anutkRSTa sthiti eka samaya kamako Adi lekara utkarSate palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama taka hotI hai / sAtAvedanIyakA kadAcita udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to niyamase anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| utkRSTakI apekSA yaha anutkRSTa sthiti antarmuhurta kamako Adi lekara saMkhyAtagaNI hIna taka hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA vaha niyamase anudIraka hotA hai| mithyAtvakA niyamase udIraka hotA hai / vaha utkRSTa sthitise eka samaya kamako Adi lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama taka hotI hai / solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, napuMsaka veda, arati aura zokakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udoraka hotA hai to vaha unakI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamako Adi lekara palyopamake asaMkhyAta bhAgase kama taka hotI hai / vizeSa itanA hai ki kaSAyoMkA chor3akara zeSa prakRtiyoMkI eka samaya kama sthitiko Adi lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama taka sthiti hotI hai strIveda, puruSaveda, hAsya va ratikA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to vaha niyamase utkRSTase antarmuharta kama sthitiko Adi lekara antaHkoDAkoDi sAgaropama taka anutkRSTa sthitikI udIraNA karatA hai| nArakaAyukA vaha kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai| yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to utkRSTakI apekSA anutkRSTa sthiti catuHsthAnapatita hotI hai| manuSyAyu va tiryaMcaAyukA kadAcit udIraka aura kadAcita pratyorumayoreva 'udIrayA' iti pAThaH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umANuyogaddAre udIraNA ( 143 aNudIrao / jadi udIrao NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA / devAuassa siyA udIraosiyA aNudIraA / jadi udIrao NiyamA aNukkassA sAdireyaaTThArasasAgarovamamAdi kADhUNa jAva samayAhiyAvaliyA tti / NirayagaiNAmAe siyA udIraosiyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / jadi aNukassA samaUNamAdi kADhUNa jAva aMtosAgarovamasahassassa / maNusagadiNAmAe siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao NiyamA aNukkassA | ukkassAdo aNukkassA aMtomuhuttUNamAdi kADhUNa jAva saMkhejjaguNahINA / tirikkhagadiNAmAe siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA vA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / devagadiNAmAe siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao NiyamA aNukkassA | ukkassAdo aNukkassA aMtomuhuttUNamAdi kADhUNa jAva aMtosAgarovamasahassassa / eiMdiya-paMcididiyajAdiNAmANaM siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgo * ti / beiMdiya-teiMdiya- cauridiyajAdINaM NiyamA aNu anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to vaha niyamase asaMkhyAtaguNI hIna anutkRSTa sthitikA udIra hotA hai / devAyukA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to vaha niyamase sAdhika aThAraha sAgaropamako Adi lekara eka samaya adhika AvalI mAtra taka anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| narakagati nAmakarmakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoM sthitiyoMkA udI hotA hai| yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to vaha anutkRSTa utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamako Adi lekara hajAra sAgaropamake bhItara taka hotI hai / manuSyagati nAmakarmakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to usake niyamase anutkRSTa sthiti hotI hai / yaha anutkRSTa sthiti utkRSTakI apekSA antarmuhUrta kamako Adi lekara saMkhyAtaguNI hIna taka hotI hai / tiryaggati nAmakarmakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai / yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to yaha anutkRSTa sthiti utkRSTakI apekSA eka samaya kamako Adi lekara antaHkoDAkoDi sAgaropama pramANa taka hotI hai / devagati nAmakarmakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hai to niyamase anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / yaha anutkRSTa sthiti utkRSTakI apekSA antarmuhUrta kamako Adi lekara hajAra sAgaropamake bhItara taka hotI hai / ekendriya aura paMcendriya jAtinAmakarmoMkA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai / yaha anutkRSTa sthiti utkRSTakI apekSA eka samaya kamako Adi lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka hotI hai / dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tApratI aNukkassA (vA)' iti pAThaH / " tApratI ' bhAgA' iti pAThaH / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ) dIrao / orAliyasarIrassa siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkosti / veuvviyasarIraNAmAe NirayagaibhaMgo | tejA -kammaiyasarIrANaM sudaNANAvaraNabhaMgo | paMcasaMThANa - paMcasaMghaDaNANaM sAdabhaMgo / huMDaThANassa asAdabhaMgo / asaMpatta sevaTTasaMghaDaNassa tirikkhagaibhaMgo / NirayagaipAoggANupuvvIe* siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdi kADhUNa jAva pallassa asaMkhejjadibhAgo UNo tti / evaM tirikkhagaipAoggANupuvvIe / maNusagai - devagaipAoggANupuvvINamaNudIrao / uvaghAda--paraghAda-- ussAsa -- apasatthavihAyagai ---tasa - - bAdara -- pajjatta -- pttey-sriiraannmsaadbhNgo| Navari bAdara - pajjattANaM NiyamA udIrao / ujjovaNAmAe siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva aMtokoDAkoDIe / AdAvassa aNudIrao / pasatthavihAyagadi-thira-subha-subhaga sussara - Avejja-jasa kittINaM saadbhNgo| Navari thira chakkhaMDAgame saMtakammaM jAtinAma kA vaha niyamase anudIraka hotA hai / audArikazarIrakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai / utkRSTa sthitikI apekSA anutkRSTa sthiti eka samaya kamako Adi karake antaHkoDAkoDi sAgaropama pramANa taka hotI hai / vaikriyikazarIra nAmakarmakI prarUpaNA narakagatike samAna hai / taijasa aura kArmaNa zarIranAmakarmoMkI prarUpaNA zrutajJAnAvaraNake samAna hai| pAMca saMsthAnoM aura pAMca saMhanana kI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai / huMNDakasaMsthAnakI prarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai / asaMprAptAsRpATikAsaMhananakI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna hai / narakagatiprAyogyAnupUrvIkA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTakA udIraka hotA hai / utkRSTakI apekSA yaha anutkRSTa eka samaya kamako Adi karake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka kama hotI hai| isI prakAra tiryaggatiprAyogyAnupUrvI prarUpaNA samajhanA cAhiye / manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvIkA vaha anudIraka hotA hai / upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra, inake saMnikarSakI prarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai| vizeSa itanA hai ki vaha bAdara aura paryAptakA niyamase udIraka hotA hai / udyota nAmakarmakA vaha kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoM kA udIraka hotA hai / utkRSTakI apekSA anutkRSTa eka samaya kamako Adi karake antaH koDAkoDi sAgaropama taka hotI hai / vaha Atapa nAmakarmakA anudIraka hotA hai / prazasta vihAyogati, thira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai / vizeSa itanA hai ki sthira aura zubhakA vaha niyamase udIraka hotA | asthira, ubhayoreva pratyo: 'Niraya igadevANupubbIe' iti pATha: / for Private & Personal Use On tApratI ' vA ' ityetatpadaM nAsti / . Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 145 subhANaM NiyamA udiiro| athira-asuha-dubhaga-dussara-aNAdejja-ajasakitti-gIcAgodANaM asaadbhNgo| Navari athira-asuhAgaM NiyamA udiiro| agurualahua-NimiNANaM sudnnaannaavrnnbhNgo| apjjtt-suhum-saahaarnnaannmnnudiiro| vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM sudnnaannaavrnnbhNgo| uccAgodassa saadbhNgo| evamAbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa NirohaNaM kAUNa parUvaNA kdaa| evaM savvAsi dhuvabaMdhapayaDINaM kAyavvaM / etto samAseNa kAsi pi payaDINaM saNNiyAsaM vttissaamo| taM jahA- NANAvaraNIyassa NiyamA udiiro| udIreMto vi NiyamA aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva.. palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNUNaM ti| evaM savvAsi dhuvabaMdhapayaDINaM vattavvaM / hassaradi-itthi-purisavedANaM siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao ukkassA aNukkassA vaa| ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / Naqsayaveda-aradi-sogANaM siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao ukkassA aNukkassA vaa| ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNUNa-vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo ti / bhaya-duguMchANaM siyA - azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIcagotrakI yaha saMnikarSaprarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai| vizeSa itanA hai ki asthira aura azubhakA niyamase udIraka hotA hai / agurulaghu aura nirmANake saMnikarSakI prarUpaNA zrutajJAnAvaraNake samAna hai / aparyApta, sUkSma aura sAdhAraNakA anudIraka hotA hai| varNa, gandha, rasa aura sparzakI yaha prarUpaNA zrutajJAnAvaraNake samAna hai| uccagotrakI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai / isa prakAra AbhinibodhikajJAnAvaraNIyakI vivakSA karake yaha saMnikarSakI prarUpaNA kI gayI hai| isI prakArase saba dhruvabandhI prakRtiyoMkI vivakSA karake saMnikarSakI prarUpaNA karanA caahiye| yahAM saMkSepase kucha prakRtiyoMke saMnikarSakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-- ( sAtAvedanIyakI utkRSTa sthitikI udIraNA karanevAlA ) jJAnAvaraNIyakA niyamase udIraka hotA hai| udIraka hokara bhI vaha utkRSTase eka samaya kamako Adi karake palyopamake asaMkhyAta bhAgase hIna taka anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai| isI prakArase saba dhruvabandhI prakRtiyoMke viSayameM kahanA cAhiye / hAsya, rati, strIveda aura puruSavedakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoM sthitiyoMkA udIraka hotA hai| utkaSTakI apekSA anatkRSTa sthiti eka samaya kamako Adi karake antaHkoDAkoDi sAgaropama taka hotI hai| napuMsakaveda, arati aura zokakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai| utkRSTakI apekSA anutkRSTa eka samaya kamako Adi karake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama bIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa taka hotI hai| bhaya aura jugupsAkA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura _Jain Educationing kApato 'bhAgegUNaM' iti pAThaH | Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM - udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNUNa- cattAlIsaMsAgarovamako DAkoDIo tti / NirayAuassa siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao NiyamA aNukkassA aMtomuhuttamAdi kADhUNa jAva samayAhiyAvaliyA tti / maNusa - tirikkhAuANaM siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao niyamA asaMkhejjaguNahINadvidIe udIrao / devAuassa siyA udIrao siyA * aNudIrao / jadi udIrao sAdireyaaTThArasasAgarovamANi Adi kADhUNa jAva ( samayAhiyAvaliyA ta / Nirayagai devagaiNAmANaM siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao *NiyamA aNukkassA aMtomuhuttamAdi kADhUNa jAva ) sAgarovamasahassaaMto / maNusagadIe siyA udIrao siyA aNudorao / jadi udIrao ukkassA aNukkassA vA / jadi aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / tirakkhagadIe siyA udIosiyA aNudIrao / jadi udIrao NiyasA aNukkassA samaUNamAdi kA jAva aMtokoDAkoDi tti / evaM sesAo vi savvaNAmapayaDIo jANivaNa pruuveyvvaao| jahA sAdeNa saha saNNiyAso kado tahA itthi purisaveda-hassa-radINaM pariyattamANasuha anutkRSTa donoM sthitiyoM kA udIraka hotA hai / utkRSTakI apekSA anutkRSTa eka samaya kamako Adi lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama cAlIsa kor3AkoDi sAgaropama pramANa taka hotI hai / nAkAkA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to niyamase anutkRSTa sthitikA udIraka hotA huA antarmuhUrtako Adi lekara eka samaya adhika AvalI mAtra anutkRSTa sthiti takakA udIraka hotA hai| manuSya va tiryaMca AyukA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to niyamase asaMkhyAtaguNI hInasthitikA udIraka hotA hai / devAyukA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / -yadi usakA udIraka hotA hai to sAdhika aThAraha sAgaropamoMko Adi karake eka samaya adhika - AvalI mAtra sthiti takakA udIraka hotA hai / narakagati va devagati nAmakarmo kA kadAcit udIraka va kadAcit anudIraka hotA hai| yadi udIraka hotA hai to niyamase antarmuhUrtako Adi karake hajAra sAgaropamoMke bhItara taka anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / manuSyagatikA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa donoMkA udIraka hotA hai / yadi anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai to utkRSTase eka samaya kama sthitiko Adi karake antaH kor3AkoDi sAgaropama pramANa taka anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / tiryaMcagatikA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi udIraka hotA hai to niyama se eka samaya kamako Adi karake antaHkoDA koDi sAgaropama taka anutkRSTa sthitikA udIraka hotA hai / isI prakAra se zeSa sabhI nAmaprakRtiyoMkI jAnakara prarUpaNA karanA cAhiye / jisa prakAra sAtAvedanIyake sAtha saMnikarSakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase strIveda, puruSaveda hAsya Q tAprato' udIrao (Na) niyamA' iti pAThaH / * kApratau ' devAuassa udIrayA priya ', tApratI 'devAuassa (siyA ) udIrayA (o) siyA Person koNaDakastho'yaM pAThastApratI nopalabhyate Jain Education nati . Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA (147 NAmakammapayaDINaM ca saNNiyAso kaayvvo| jahaNNapadasaNNiyAso vi citiya vttvyo| evaM saNNiyAso smtto| appAbahuaM uccade- savvatthovA titthayarukkassaTidiudIraNA / maNusa-tirakkhAuANaM ukkassaTidiudIraNA asNkhejjgunnaa| deva-NirayAuANamukkassaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA / AhArasarIrassa ukkassaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA / jahaNNadvidiudIraNA* visesAhiyA / devagadIe ukkassaTidiudIraNA saMkhejjaguNA / jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| maNusagadi-uccAgoda-jasagittINaM ukkassadvidiudIraNA visesAhiyA / edAsi ceva payaDINaM jahaNNaTridiudIraNA* visesaahiyaa| Nirayagai---tirikkhagai--cadusarIra---ajasagittiNIcAgodANamukkassaTThidiudIraNA sarisA , jahaNNa dvidiudIraNA visesAhiyA / sAdassa ukkassiyA dvidiudIraNA visesAhiyA / sAdassa jahaNNaTTidiudIraNA visesAhiyA / paMcaNANAvaraNIyaNavadaMsaNAvaraNIya--asAdAvedaNIya-paMcaMtarAiyANaM ukkassadidiudIraNA sarisA / edAsiM ceva jahaNNaTidiudIraNA visesaahiyaa| NavaNNaM NokasAyANamukkassaTThidiudIraNA visesAhiyA / edesi ceva kammANaM jahaNNaTTidiudIraNA visesAhiyA / solasaNhaM kasAyANaM ukkassadvidiudIraNA sarisA ti| edesi kammANaM va rati tathA parivartamAna zubha nAmakarmakI prakRtiyoMkI mukhyatAse bhI saMnikarSakI prarUpaNA kahanA cAhiye / jaghanya padaviSayaka saMnikarSakI bhI vicArakara prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra saMnikarSa samApta huaa| . alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai- tIrthaMkara prakRtikI utkRSTa sthiti-udIraNA sabase stoka hai| manuSyAyu aura tiryaMcaAyukI utkRSTa sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| devAyu aura nArakAyukI utkRSTa sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai| AhArakazarIrakI utkRSTa-sthiti-udIraNA saMkhyAtagaNI hai| usase usIkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| devagatikI utkRSTa sthitiudIraNA saMkhyAtaguNI hai| usase usIkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| manuSyagati, uccagotra aura yazakIrtikI utkRSTa sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| inhIM prakRtiyoMkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| narakagati, tiryaMcagati, AhArakako choDakara zeSa cAra zarIra, ayazakIrti aura nIcagotrakI utkRSTa sthiti-udIraNA sadRza hai| inakI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI utkRSTa sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyakI ja-sthiti udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura pAMca antarAya ; inakI ukRSTa sthiti-udIraNA sadRza hai| inhIMkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| inhI karmoMkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti-udIraNA sadRza hai / ina karmoMkI ja-sthiti-udIraNA / pratyorubhayoreva ' jahaNNaTThidiudIraNA' iti paatthH| * kApratau 'ja0 didi-', tApratau ' jahaNNaTridi' iti paatthH| *tApratI 'jaha0 TridiudIraNA' iti pAThaH / agretvatra kApratI prAyazaH 'ja. Tridi' tathA tApratau 'jaha0 Tridi0 ' ityevaMvidha: pATha uplbhyte|4 kApratI 'sarisA hoti' iti pAThaH / For Private & Persoal Use Only ' Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jahaNNaTThidiudIraNA visesaahiyaa| sammAmicchattassa ukkassaTidiudIraNA visesaahiyaa| jahaNNaTThidiudIraNA visesaahiyaa| sammattassa ukkassiyA dvidiudIraNA visesaahiyaa| ja0TidiudIraNA visesaahiyaa| micchattassa ukkassiyA dvidiudIraNA visesaahiyaa| ja0TThidiudIraNA visesaahiyaa| evamoghukkassaappAbahuaM samattaM / eva gadiyAdisu vi ukkassadaMDao kAyanvo / ____ jahaNNappAbahugaM uccade / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sammattamicchatta-cadusaMjalaNa-tiNNiveda-cattAriAua-paMcaMtarAiyANaM jahaNiyA TidiudIraNA thovA / jaTThidiudIraNA asNkhejjgunnaa| maNusagai-orAliya-tejA-kammaiyasarIrajasagittiuccAgodANaM jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| veuvviya0 jahaNNadidiudIraNA asaMkhejjaguNA, ja.dvidiudIraNA visesaahiyaa| ajasagitti vise0 ja0Tidi0 vise0| tirikkhagadi0 jaha0 dvidi0 vise / ja0 didi vise / NIcAgodassa jaha0 TidiudIraNA vise0 / jaTTidi0 vise0 / sAdassa jahaNNadidiudIraNA visesaahiyaa| ja0dvidi0 vise / asAdassa jahaNNadidiudIraNA visesaahiyaa| ja.dvidi0 visesaahiyaa| paMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| jaTidi0 visesaahiyaa| hassa-radIgaM jahaNNaTThidiudIraNA visesaahiyaa| vizeSa adhika hai| samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai / samyaktvakI utkRSTa sthiti udIraNA vizeSa adhika hai| ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai| mithyAtvakI utkRSTa sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai| isa prakAra ogha utkRSTa alpabahutva samApta huaa| isI prakArase gati Adi mArgaNAoMmeM bhI utkRSTa daNDaka karanA caahiye| jaghanya alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, samyaktva, mithyAtva, cAra saMjvalana, tIna veda, cAra Ayu aura pAMca antarAya; inakI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai| ja-sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai / manuSyagati, audArikazarIra, tejasazarIra, kArmaNazarIra, yazakIti aura uccagotra, inakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrakI jaghanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ayazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| tiryaMcagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nIcagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca darzanAvaraNIya prakRtiyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa athika hai / hAsya va ratikI jaghanya-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA 4 kApro 'NI vAgadasta' ityAdivAsadvayaM naasti| Jain Education international . Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakka mANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 149 ja.didi visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, / ja0dvidi visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| ja0Tridi visesAhiyA / bArasaNaM kasAyANaM jahaNiyA didiudIraNA tattiyA ceva / ja0Tidi visesaahiyaa| sammAmicchattassa jahaNNaDhidiudoraNA visesaahiyaa| jaTThidi visesaahiyaa| devagadIe jahaNNaDhidiudIraNA sNkhejjgunnaa| ja0 dvidi visesAhiyA / devagadipAoggANu0 vise0| jaTidi visesaahiyaa| Nirayagai0 vise / ja0dvidi vise0 / NirayagaipAoggANu0 vise0 / ja.didi vise0 / AhAraduga0 sNkhejjgunnaa| jadvidi visesaahiyaa| evamoghajahaNNappAbahuaM samattaM / NirayagaIe sammatta-micchatta-NirayAuANaM jahaNNadvidiudIraNA thovA, jaTidiudI0 asNkhejjgunnaa| sammAmicchattassa jahaNNaTidiudIraNA asaMkhejjaguNA, jaTThidi visesaahiyaa| veubviyasarIra-NirayagaINaM jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTidi visesaahiyaa| ajasagittIe jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, ja0TThidi visesaahiyaa| NIcAgodassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, ja0 TThidiudIraNA visesaahiyaa|tejaakmmiyaannN jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jachidi, visesaahiyaa| sAdassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, ja0TThidi visesAhiyA / asAdassa jahaNNaTThidi vizeSa adhika hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA utanI mAtra hI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / devagatikI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtagaNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| devagatiprAyogyAnapUrvIkI jaghanya sthiA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| narakagatikI jaghanya sthiti-udIra vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| narakagatiprAyogyAnupUrvIkI jaghanyasthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / AhAradvikakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| isa prakAra ogha jaghanya alpabahutva samApta huaa| narakagatimeM samyaktva, mithyAtva aura nArakAyakI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai; jasthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIra aura narakagatikI jaghanya sthitiudIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / ayazakIrtikI jaghanya sthitiudIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / nIcagotrakI jaghanya sthitiudIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| taijasa aura kArmaNa zarIrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / asAtAvedaw.jainelibrary.org Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ) chakkhaMDAgame saMtakamma udIraNA visesAhiyA, jahaNNaDhidi visesaahiyaa| paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNaTThidi visesAhiyA / hassaraTIgaM jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNadvidi visesAhiyA / NavaMsayavedassa* jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNadidi visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNadvidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNaDhidi visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNNachidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNaTThidi visesaahiyaa| solasaNaM kasAyANaM jahaNNachidiudIraNA tattiyA ceva, tesi ceva jahaNNachidiudIraNA visesAhiyA / NihApayalANaM jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jahaNNachidi visesAhiyA / evaM NirayagaijahaNNaTThidiudIraNAdaMDao smtto| tirikkhagaIe sammatta-micchatta-tirikkhAuANaM jahaNNaThidiudIraNA thovA, jahaNNachidiudIraNA asaMkhejjaguNA / veuvviyasarIraNAmAe jahaNNaTThidiudIraNA asaMkhejjaguNA, jahaNNaTThidi visesAhiyA / jasagittIe jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNahidi visesAhiyA / ajasagittIe jahaNNaTThidiudoraNA visesAhiyA, jahaNNaTThidiudIraNA visesaahiyaa|tirikkhginnaamaae jahaNNahidiudIraNA visesAhiyA, jahaNNahidi visesAhiyA / NIcAgodassa jahaNiyA nIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai; ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya va ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati aura zokako jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya sthitiudIraNA utanI mAtra hI hai, unhIMkI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nidrA aura pracalAkI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagatimeM jaghanya sthiti-udIraNAdaNDaka samApta huaa| tiryaMcagatimeM samyaktva, mithyAtva aura tiryaMcaAyukI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai, ja-sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika haiN| yazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / ayazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| tiryaMcagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai. ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nIcagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| audArika, taijasa aura kArmaNa * tAto 'Na samavedasa' iti paatthH| kAso 'sa naguNA ' iti paatthH| ___ Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANiyogaddAre TThidiudIraNA ( 151 jahaNNadiditejA-kammaiyasarIrANaM jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesAhiyA / sAdassa jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesAhiyA / asAdassa jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesAhiyA / paMcaNANAvaraNIyaNavadaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| purisavedassa jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jaTridi0 visesaahiyaa| hassa-radINaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaDhidi0 visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| NavaMsayavedassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, eiMdiesu ceva paDivakkhabaMdhagaddhaM gAliya jahaNNaDhidi udornnaavihaannaado| paMcidiyatirikkhapaDivakkhabaMdhagaddhAo kiNNa galidAo? NavaMsayavedapAoggavisohIe NavaMsayavede. bajjhAmANe taTThidIe bahuttappasaMgAdo / jaTThidi0 visesAhiyA / bhaya-duguMchANaM jahaNNaTThidiudoraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| solasakasAyANaM jahaNNaTThidiudIraNA sarisA, jaTThidi0 visesAhiyA / ithivedassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA / kudo kasAyaTThidIdo itthivedahridIe galidapaDivakkhabaMdhagaddhAe visesAhiyattaM ? Na, itthivedozarIroMkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIya jaghanya sthitikI-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / puruSavedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya va ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati va zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| napuMsakavedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, kyoMki, ekendriya jIvoMmeM hI pratipakSabhUta prakRtiyoMke bandhakakAlako galA kara jaghanya sthitikI udIraNAkA vidhAna hai| zaMkA- paMcendriya tiryaMcoM meM pratipakSabhUta prakRtiyoMke bandhakAla kyoM nahIM galate ? samAdhAna- kAraNa ki napuMsakavedake bandhayogya vizuddhike dvArA napuMsakavedake vAMdhe jAnepara cUMki usakI sthitike bahuta honekA prasaMga AtA hai, ataeva ve vahAM nahIM galate / napuMsakavedakI jaghanya sthiti-udIraNAse usakI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya sthiti udIraNA samAna hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| strIvedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| zaMkA- kaSAyasthitikI apekSA pratipakSa prakRtiyoMke bandhakakAlase rahita strIvedakI sthiti vizeSa adhika kyoM hai ? Jain Education Internatio samAdhAna- nahIM, kyoMki strIvedake udaya yukta jIvameM strIvedake udayake samutpAdanArtha ainelibrary.org Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ) chakkhaMDAgame saMtakamma daille samuppAyaNaDhaM itthivedavisohIe ithivedeNa saha bajjhamANakasAyANamahiyadvidIdo paDivakkhabaMdhagaddhAo vi bahuttuvalaMbhAdo / jaTThidi0 visesaahiyaa| sammAmiccha-tassa jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTTidi0 visesaahiyaa| uccAgodassa jahapaNaDhidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTThidi0 visesaahiyaa| tirikkhesu NIcAgodassa ceva udIraNA hodi tti savvattha parUvidaM / ettha puNa uccAgodassa vi parUvaNA paravidA, teNa puvAvaraviroho tti bhaNide- Na, tirikkhesu saMjamAsaMjamaM parivAlayaMtesu uccaagodttuvlNbhaado| uccAgode desa-sayalasaMjamaNibaMdhaNe saMte micchAiTThIsu tadabhAvo tti NAsaMkaNijja, tattha vi uccAgodajaNidasaMjamajogattAvekkhAe uccAgodattaM paDi virohaabhaavaado| evaM tirikkhagadIe jahaNNaDhidiudIraNAdaMDao smtto| tirikkhaNIsu micchatta-tirikkhAuANaM jahaNNaTidiudIraNA thovA, jaTidiudI0 asNkhejjgunnaa| jasagittIe jahaNNaTThidiudIraNA asaMkhejjaguNA, jaTThidi0 visesaahiyaa| ajasagittIe jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| tirikkhagaiNAmAe jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| NIcAgodassa strIvedake bandha yogya vizuddhike dvArA strIvedake sAtha bandhako prApta honevAlI kaSAyoM kI adhika sthitise pratipakSa prakRtiyoMkA vandhakakAla bhI bahuta pAyA jAtA hai / strIdhedakI jaghanya sthiti-udIraNAse usakI ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| uccagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / zaMkA- tiryaMcoMmeM nIcagotrakI hI udIraNA hotI hai, aisI prarUpaNA sarvatra kI gayI hai| parantu yahAM uccagotrakI bhI unameM prarUpaNA kI gayI hai, ataeva isase pUrvApara kathanameM virodha AtA hai ? samAdhAna- aisA kahanepara utara dete haiM ki isameM pUrvApara virodha nahIM hai, kyoMki, saMyamAsaMyamako pAlanevAle tiryaMcoMmeM ucvagotra pAyA jAtA hai / yadi uccagotrake kAraNa dezasaMyama aura sakalasaMyama haiM to phira mithyAdRSTiyoM meM usakA abhAva honA cAhiye ? samAdhAna- aisI AzaMkA karanA yogya nahIM hai, kyoMki, unameM bhI uccagotrake nimittase utpanna huI saMyamagrahaNakI yogyatAkI apekSA uccagotrake hone meM koI virodha nahIM hai| isa prakAra tiryaMcagatimeM jaghanya sthiti-udIraNAdaNDaka samApta huaa| tiryaMca striyoMmeM mithyAtva aura tiryaMca AyukI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai, ja-sthitiudIraNA asaMkhyAtaguNI hai| yazakIrtikI javanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai, ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai| ayazakItiko javanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai / tiyaM cagati nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai. ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / nIcagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA - ( 153 jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi visesaahiyaa| orAliya-tejA-kammaiyANaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi visesaahiyaa| sAdassa jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, ja0TThidi visesaahiyaa| asAdassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jachidi visesaahiyaa| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcatarAiyANaM jahaNiyA TidiudIraNA visesAhiyA, ja.hidi visesaahiyaa| itthivedassa jahaNiyA dvidiudIraNA visesAhiyA, ja0TThidi visesaahiyaa| hassa-radINaM jahaNNiyA dvidiudIraNA visesAhiyA, ja.didi visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNadvidiudIraNA visesAhiyA, ja.didi visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNiyA TThidiudoraNA visesAhiyA, ja0TThidi visesaahiyaa| solasaNaM kasAyANaM jahaNiyA TidiudIraNA tattiyA ceva, jaTidiudIraNA visesAhiyA / sammAmicchattassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, ja0Tidi visesAhiyA / dasaNAvaraNapaMcayassa jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA ja0Tidi visesaahiyaa| veubviyasarIraNAmAe uccAgodassa ca jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA, ja. dvidi visesaahiyaa| evaM paMcidiyatirikkhajoNiNI0 jahaNNaTThidiudIraNAdaMDao smtto| ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| audArika, taijasa aura kArmaNa zarIroMkI jaghanya sthitiudIraNA vizeSa adhika hai; ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udI raNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, jasthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| strIvedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, jasthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya aura ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya sthitiudIraNA utanI mAtra hI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| samyaktva prakRtikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIra nAmakarma aura uccagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtagaNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| isa prakAra paMcendriya tiryaMca yonigatiyoMmeM jaghanya sthiti-udIraNAdaNDaka samApta huaa| tApratau -- udIraNasaMkamo daMDao' iti pAThaH / Personal use Only Jain Education A nal | Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ) chakkhaMDAgame saMtakamma - maNusagadIe paMcaNANAvaraNIya-cattAridasaNAvaraNIya-sammatta-micchatta-cadusaMjalaNatiNNivedAuANaM paMcaMtarAiyANaM jaha0 TidiudIraNA thovA, jaTTi0 udo0 asNkhejjgunnaa| maNusagai-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-jasagitti-uccAgodANaM jaha0 didiudoraNA saMkhejjaguNA, jaTTi0 visesaahiyaa| ajasagattIe jaha0 didiudIraNA asaMkhejjaguNA, jaTThi0 visesaahiyaa| NIcAgodassa jahaNiyA TThidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| sAdassa jahaNiyA dvidiudIraNA visesAhiyA, jaTri0 visesaahiyaa| asAdassa jahaNiyA TThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| hassaradINaM jahaNiyA dvidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNiyA ThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNiyA ThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| bArasaNNaM kasAyANaM jahaNiyA ThidiudIraNA tattiyA ceva, jaTThi0 visesaahiyaa| sammAmicchattassa jahaNiyA vidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| daMsaNAvaraNapaMcayassa jahaNiyA TThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTThi0 visesaahiyaa| AhArasarIraNAmAe jahaNiyA ThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTThi0 visesaahiyaa| veubviyasarIrassa jahaNiyA TThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesAhiyA / evaM maNusagaIe jahaNNaTThidiudIraNAdaMDao smtto| manaSyagatimeM pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, samyaktva, mithyAtva, cAra saMjvalana, tIna veda aura Ayu karmokI tathA pAMca antarAyakI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai; jasthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| manuSyagati, audArika, taijasa, kArmaNa zarIra, yazakIrti aura uccagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ayazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nIcagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtA vedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya aura ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthitiudIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA utanI mAtra hI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| AhArakazarIra nAmakarmakI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizaSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / isa prakAra manuSyagatimeM jaghanya sthiti-udIraNA-daNDaka samApta huaa| 4 tApatau ' evaM ' ityetatpadaM nAsti / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre vidiudIraNA ( 155 devagaIe sammata-micchata-devAuANaM jahaNadvidiudIraNA thovA, jaTTi0 udo0 asaMkhejjaguNA / sammAmicchajjassa jahaNNaTidiudIraNA asaMkhejjaguNA, jaTThi0 visesaahiyaa| devagai-veubviyasarIraNAmANaM jahaNNaDhidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTTi0 visesAhiyA / uccAgodassa jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| jasakittIe jahaNNadidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 udI0 visesaahiyaa| ajasagittIe jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThidi0 visesaahiyaa| tejA-kammaiyANaM jahaNNaDhidiudoraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| sAdassa jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi. visesaahiyaa| asAdassa jahaNiyA TidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaDhi0 visesaahiyaa| puritavedassa jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| hassa-radINaM jahaNNadvidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesAhiyA / bhaya-duguMchANaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa|solsnnN kasAyANaM jahaNiyA TridiudIraNA tattiyA ceva, jaTThi0 visesaahiyaa| itthivedassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| NiddA-payalANaM jahaNNachidiudIraNA saMkhejjaguNA, devagatimeM samyaktva, mithyAtva aura devAyakI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai, jasthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti udIraNA vizaSa adhika hai| devagati aura vaikriyikazarIra nAmakarmokI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| uccagotrakI jaghanya sthitiudIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| yazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ayazakI tikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| taijasa aura kArmaNa zarIroMkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAya, inakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai; ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| puruSavedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya aura ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA utanI hI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| strIvedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nidrA aura pracalAkI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtagaNI hai, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jaTThi0 visesaahiyaa| devagaIe jahaNNaTThidiudIraNAdaMDao smtto| . asaNNIsu Auassa jahaNNaTTidiudIraNA thovA, jaTThidi0 udI0 asNkhejjgunnaa| jasagittIe jahaNNadidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaDhi0 visesaahiyaa| tirikkhagaIe jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| NIcAgodassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| orAliya-tejA-kammaiyANaM jahaNNadidiudoraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| ajasa gittIe jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| sAdassa jahaNNaTThidiudoraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| asAdassa jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTTi0 visesaahiyaa| paMcaNANAvaraNIya-cattAridasaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| purisavedassa jahaNNaTThidiudIraNA visetAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| hassa-radINaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNaDhidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesaahiyaa| solasakasAyANaM jahaNiyA TidiudIraNA tattiyA ceva, jaTThi0 visesAhiyA / itthivedassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 visesAhiyA / NavaMsayavedassa jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA, jaTThi0 viseja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / devagatimeM jaghanya sthiti-udIraNA-daNDaka samApta huaa| asaMjJI jIvoMmeM Ayu karmakI jaghanya sthiti-udIraNA stoka hai, ja-sthiti-udIraNA asaMkhyAtaguNI hai| yazakIrtikI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| tiryaMcagatikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| nIcagotrakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai / audArika, taijasa aura kArmaNa zarIroMkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai; ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| ayazakIrtikI sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja. sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asAtAdhedanIyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai ; ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| puruSavedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| hAsya aura ratikI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA utanI hI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| strIvedakI jaghanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| napuMsakavedakI javanya sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika tApratau ( ja0 Tuidi0 vise0- ) iti pAThaH / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 157 saahiyaa| paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM jahaNNaThidiudIraNA saMkhejjaguNA, jaTThi0 visesaahiyaa| asaNNIsu jahaNNaTThidiudIraNAdaMDao smtto|| bhujagAraudIraNAe aTThapadaM- appadarAo dvidIo udIredUNa aNaMtarauvarimasamae bahudarAsu Thidisu udIridAsu esA bhujgaarudiirnnaa| bahudarAo dvidIo udIredUNa aNaMtarauvarimasamae thovAsu udIridAsu appadaraudIraNA / jattiyAo dvidIo eNhi udoridAo aNaMtarauvarimasamae tittiyAsu cevau dIridAsu esA avtttthidudiirnnaa| aNudIraeNa udIride bhujagAra-appadara-avaTTidaudIraNAhi pudhabhUdattAdo esA avattavvaudIraNA / edamettha atttthpdN| saMpahi sAmittaM vuccde| bhujagAraudIrao ko hodi ? annnndro| appadara-avaTThida-avattavvaudIrao ko hodi ? annnndro| Navari dhuviyANamavattavvaudIrago patthi / evaM sAmittaparUvaNA gdaa| eyajIveNa kAlo- paMcaNANAvaraNIyassa bhujagAraudIraNA kebaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa saMkhejjANi samayasahassANi / eiMdiyassa appidaNANAvaraNIyapayaDIe uvari aNappidasaMkhejjasahassapayaDiTTidINaM saMkameNa saMkaMta hai| pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti-udIraNA saMkhyAtaguNI hai, ja-sthiti-udIraNA vizeSa adhika hai| asaMjJiyoM meM jaghanya sthiti-udIraNA-daNDaka samApta huaa| bhujAkAraudIraNAmeM arthapada- alpatara sthitiyoMkI udIraNA karake Ageke anyatara samayameM bahutara sthitiyoMkI udIraNA karanepara yaha bhujAkAra udIraNA hotI hai| bahutara sthitiyoMkI udIraNA karake Ageke anantara samayameM stoka sthitiyoMkI udIraNA karanepara alpatara udIraNA hotI hai| jitanI sthitiyoMkI isa samaya udIraNA kI gayI hai Ageke anantara samayameM utanI hI sthitiyoMkI udIraNA karanepara yaha avasthita udIraNA hotI hai| anudIrakake dvArA udIraNA kI jAnepara yaha avaktavya udIraNA kahI jAtI hai, kyoMki, vaha bhujAkAra, alpatara va avasthita udIraNAoMse bhinna hai| yaha yahAM arthapada huaa| aba svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai| bhujAkAra udIraNA karanevAlA kauna hotA hai ? anyatara jIva bhujAkAra udIraka hotA hai / alpatara, avasthita aura avaktavya udIraka kauna hotA hai ? anyatara jIva unakA udIraka hotA hai| vizeSa itanA hai ki dhruvodayI prakRtiyoMkA avaktavya udIraka nahIM hotaa| isa prakAra svAmitva prarUpaNA samApta huii| eka jIvakI apekSA kAla-pAMca jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI bhujAkAra udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya va utkarSase saMkhyAta hajAra samayoM taka hotI hai| ekendriyake vivakSita prakRtisthitike Age avivakSita saMkhyAta hajAra prakRtisthitiyoMke saMkramase saMkrAnta 4 kApratI 'eso' iti paatthH| * karaNodaya-saMtANaM pagaihANesu sesagatige ya / bhUyakkArappayaro avaTrio taha avattavyo / egAdahige paDhamo egAIUNagammi biio u / tattiyameto taio paDhame samaye avattabvo // ka. pra. 7, 51-52. pratyorubhayoreva 'duviyANamavattavvA udIrago' iti pAThaH / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ) chakkhaMDAgame saMtakamma payaDimettA ThidibhujagArasamathA eiMdiesu laddhaNa puNo appidapayaDIe * addhAkkhaeNa ekko, saMkilesakkhaeNa sanvAsu vaDDhidAsu aNNego, puNo saNNipaMcidiesuppaNNayassa viggahagadIe asaNNiTThidIe avaro gahidasarIrassa saNNiTThidIe aNNego, evaM vaDhidaTiThadIsukameNudIrijjamANAsu bhujagArarudIraNAe kAlo saMkhejjANi smyshssaanni| caduNNaM daMsaNAvaraNIyANaM bhujagAraudIraNA jahaNNega egasamao, ukkasseNa bArasa smyaa| taMjahA- eiMdiyassa aNappidaaTupayaDoNaM jahAparivADIe saMkameNa aTTha bhujagArasamayA, puNo appidapayaDIe addhAkkhaeNa ekko, saMkilesakkhaeNa savvAsu vaDhidAsu aNNego, puNo saNNIsuppaNNassa viggahagadIe avaro, gahidasarIrassa saNNiTThidIe aNNago; evaM bArasa smyaa| paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM bhujagAraudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa Nava samayA atyado dasa samayA vaa| sAdAsAda-micchattANaM bhujagAraudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa cattAri smyaa| solasaNNaM kasAyAgaM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa egUNavIsa smyaa| NavaNaM NokasAyANaM bhujagAraudIraNA jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa atttthaaviissmyaa| atthado egUNavIsa samayA dIsaMti / huI prakRtiyoMke barAbara sthitibhujAkAra samayoMko ekendriyoMmeM prApta karake pazcAt vivakSita prakRtike addhAkSayase eka, saMklezakSayase sabake vRddhiko prApta honepara anya eka samaya, punaH saMjJI paMcandriyoM meM utpanna honepara vigrahagatimeM asaMjJI sthitikA anya eka samaya, zarIrake grahaNa kara lenepara saMjJI sthitikA anya eka samaya, isa prakAra vRddhiprApta sthitiyoMkI kramase udIraNA karanepara bhajAkAra udIraNAkA kAla saMkhyAta hajAra samaya pramANa hotA hai| cakSudarzanAvaraNa Adi cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMkI bhujAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase bAraha samaya taka hotI hai| vaha isa prakArase- ekendriyake avivakSita ATha prakRtiyoMke paripATI anusAra saMkramaNa dvArA ATha bhujAkAra samaya, punaH vivakSita prakRtike addhAkSayase eka samaya, saMklezakSayase saba prakRtiyoMke vRddhiMgata honepara anya eka samaya, punaH saMjJiyoMmeM utpanna honepara vigrahagatimeM eka, zarIrake grahaNa kara lenepara saMjJI sthitikA anya eka samaya ; isa prakAra uparyukta bAraha samaya prApta hote haiN| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI bhujAkAra udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase nau samaya athavA arthataH dasa samaya hotI hai / sAtA va asAtA vedanIya tathA mithyAtvakI bhujAkAra udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya taka hotI hai| solaha kaSAyoMkI bhujAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase unnIsa samaya hotI hai| nau nokaSAyoMkI bhujAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase aTThAIsa samaya hotI hai / athavA arthataH usake unnIsa samaya dikhate haiM / ka'pratau 'samayAsu eIdiesu', tApratI 'papayA (su) eiMdiesu' iti pAThaH / tApratI 'aNappidayaDIe' iti pAThaH / .tApratau 'Didesu TridIsu' iti paatthH| * kApratI 'dasaNAvaraNIya' tApratI 'daMsaNAvaraNIya (yANaM)' iti pAThaH / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 159 AuANaM bhujagAraudIraNA Natthi / NAmANamaNNadarapayaDIe bhujagAraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa saMkhejjANi smyshssaanni| uccAgoda-NIcAgodANaM bhujagAraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa paMca smyaa| atthado cattAri samayA diisNti| paMcaNNamaMtarAiyANaM bhujagAraudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aTTha smyaa| paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIyANaM NAmamhi dhuvodayapayaDINaM paMcaMtarAiyANaM ca appadaraudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be-chAvaTThisAgarovamANi saadireyaanni| paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANamappadaraudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhttN| sAdassa appadaraudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa chammAse samaUNe / asAdassa appadaraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa sammAviTThIsu asaMjadesu palidovamassa asNkhejjdibhaago| edesi puvuttasavvakammANamavaThThiyassa kAlo jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / micchattaappadaraudIraNA jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago| avaTThidaudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / sammattassa bhujagAro avaTThido jahaNNukkasseNa eysmo| appadaraudIraNA jahaNNaNa aMtomuttaM, Ayu karmoMkI bhujAkAra udIraNA nahIM hotii| nAma karmakI prakRtiyoMmeM anyatara prakRtikI bhujAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta hajAra samaya taka hotI hai| uccagotra aura nIcagotrakI bhajAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase pAMca samaya hotI hai| arthataH usake cAra samaya dIkhate hai| pAMca antarAya prakRtiyoMkI bhujAkAra udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase ATha samaya hotI hai| pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, nAmakarmakI dhruvodayI prakRtiyoM tathA pAMca antarAya prakRtiyoMkI alpatara udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama kAla taka hotI hai| pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI alpatara udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta taka hotI hai| sAtAvedanIyakI alpatara udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya kama chaha mAsa taka hotI hai / asAtA vedanIyakI alpatara udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMyata samyagdRSTiyoMmeM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka hotI hai| pUrvokta ina saba karmokI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| mithyAtvakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| samyaktva prakRtikI bhujAkAra aura avasthita udIraNAoMkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya mAtra hai| usakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase.. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ukkasseNa chAvaTThisAgarovamANi desuunnaanni| sammAmicchattassa bhujagAra-avaTThidaudIraNAo patthi / appadaraudIraNA jahaNNukkasseNa aMtomuttaM / solasaNNaM kasAyANaM bhaya-dugaMchANa ca appadaraudIraNA avaTridaudIraNA ca jahaNNaNa eMgasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / jahA asAdassa tahA aradi-sogANaM / jahA sAdassa tahA hassa-radINaM / NavaMsayavedassa appadaraudIraNA jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi / avaTThidaudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM itthivedassa appadaraudIraNA jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa paNavaNNapalidovamANi saadireyaanni| avavidaudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / purisavedassa appadaraudIraNA jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa be-chAvaTThisAgarovamANi sAdireyANi / avaTThidaudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhattaM / kuDho? edAsu payaDIsu bajjhamANAsu kasAyaavaTThidabaMdhassa aMtomuttamettakAluvalaM naado| AuANamappadaraudIraNA jahaSNeNa saga-sagajahaNNaTThidI samayAhiyAvaliyAe uunnaa| Navari magussAuassa eyo smyo| ukkasseNa saga-sagaukkassaTidI samayAhiyAvaliyAe hiinnaa| antarmaharta aura utkarSase kucha kama chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| samyagmithyAtvakI bhujAkAra aura avasthita udIraNA nahIM hotii| usakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| ___ solaha kaSAyoMkI tathA bhaya va jugupsAkI alpatara udIraNA aura avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| jisa prakAra asAtAvedanIyakI ina prakRta udIraNAoMke kAlakI prarUpaNA kI gayI hai usI prakAra arati va zoka kI ukta udIraNAoMke kAlakI prarUpaNA karanA caahiye| jisa prakAra sAtAvedanIyakI una udIraNAoMke kAlakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra hAsya va ratikI bhI una udI raNAke kAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / napuMsakavedakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| strIvedakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika pacavana palya pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| puruSavedakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuharta mAtra hai| isakA kAraNa yaha hai ina prakRtiyoMke baMdhanepara kaSAyake avasthita bandhakA antarmuhurta mAtra kAla pAyA jAtA hai| Ayu karmoMkI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya adhika AvalIse hIna apanI apanI jaghanya sthiti hai| vizeSa itanA hai ki manuSyAyukI ukta udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai| unakI uparyukta udIraNAkA kAla utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| 4 kAprato 'khayA' iti paatthH| Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 161 NirayagaIe appadaraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi samaUNANi / avaTThiyassa jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa smuunnaavliyaa| tirikkhagaIe appadaraudIraNA jahaNeNa egasamao, ukkasseNa tiNi palidovamANi sAdireyANi / avaTThidaudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / maNusagaIe appadaraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tiNNi palidovamANi sAdireyANi / avaThThidaudIraNA jahaNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / devagaIe NirayagaibhaMgo / sesANaM pi NAmANaM jANidUNa NeyavvaM / NIcAgodassa appadaraudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desuunnaanni| avaTThidaudIraNA jahaNNeNa eyasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / uccAgodassa appadaraudIraNA jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa be-chAvaTThisAgarovamANi desUNANi / avaTThidaudIraNA jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / evameyajIveNa kAlo smtto| eyajIveNa aMtaraM kAlAdo sAdhedUNa bhANiyavvaM / NANAjIvehi bhaMgavicao- je jaM paDi vedaMti tesu payadaM / avedaehi avvvhaaro| NANAvaraNIyapaMcayassa bhujagAraappadara-avaTThidaudIrayA NiyamA atthi| savvAo payaDIo NANAjIvehi evaM jANi narakagati nAmakarmakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka samaya kama AvalI pramANa hai| tiryaggati nAmakarmakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tIna palyopama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| manuSyagatikI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAdhika tIna palya pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| kI prarUpaNA narakagatike samAna hai| zeSa nAmakarmokI bhI ukta udIraNAoMke kAlakI prarUpaNA jAnakara le jAnA caahiye| nIcagotrakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta hai| UMca gotrakI alpatara udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama do chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta pramANa hai| isa prakAra eka jIvakI apekSA kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA kAlase siddha karake kahalAnA caahiye| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- jo jIva jisa prakRtikA vedana karate haiM ve prakRta haiN| avedakoMkA vyavahAra nahIM hai| pAMca jJAnAvaraNIyake bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase haiN| isI prakArase , 4 kApratI 'devagaIe NirayagaI sesANaM', tApratI 'devagaIe NirayagaIe sesANaM' iti pAThaH / * a-A pratyoH 'sAdireyANi ' iti paatthH| Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 ) chakkhaMDAgame saMtakamma dUNa bhaannidvaao| NANAjIvehi kAlo aMtaraM ca jANidUNa bhANidavvaM / appAbahugaM- savvatthovA NANAvaraNapaMcayassa bhujagAraudIrayA jIvA, avaTTidaudIrayA saMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| evaM cattAridasaNAvaraNIyapaMcaMtarAiyANaM dhuvodayaNAmapayaDINaM ca vattavvaM / savvatthovA NihAe bhujagAraudIrayA, avattavvaudIrayA saMkhejjaguNA, avavidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA saMkhejjaguNA / evaM sesacaduNNaM daMsaNAvaraNoyANaM / sAdAsAdANaM NiddAbhaMgo / micchattassa savvatthovA avattavvaudIrayA, bhujagAraudIrayA aNaMtaguNA, avaTTidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA asNkhejjgunnaa| sammattassa savvatthovA avaTThidaudIrayA, bhujagAraudIrayA asaMkhejjaguNA, avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA asNkhejjgunnaa| sammAmicchattassa savvatthovA avattavvaudIrayA appadaraudIrayA asNkhejjgunnaa| solasaNNaM kasAyANamaNNadarassa kasAyassa savvatthovA bhujagAraudIrayA, avattavvaudIrayA saMkhejjaguNA, avavidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA saMkhejjaguNA / evaM hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM / itthi-purisavedANaM savvatthovA saba prakRtiyoMke. viSayameM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA kathana jAnakara karanA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura antarakA kathana bhI jAnakara karanA cAhiya / ___ alpabahutva- pAMca jJAnAvaraNIya prakRtiyoMke bhujAkAra udIraka jIva sabase stoka haiM, unase avasthita udIraka saMkhyAtaguNe haiM, unase alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra cAra darzanAvaraNIya, pAMca antarAya aura dhruvodayI nAmaprakRtiyoMke viSayameM bhI prakRta alpabahutvakA kathana karanA caahiye| nidrA darzanAvaraNake bhujAkAra udIraka sabase stoka haiM, unase avaktavya udIraka saMkhyAtaguNe haiN| unase avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, unase alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra zeSa cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke viSaya meM prakRta alpabahutva kahanA cAhiye / sAtA va asAtA vedanIyakI prakRta alpabahutvaprarUpaNA nidrA darzanAvaraNake samAna hai| mithyAtvake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka unase anantaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| samyaktvake avasthitaudIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, alpa tara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| solaha kaSAyoMmeM anyatara kaSAyake bhujAkAra udIraka sabase stoka haiM, avaktavya udIraka saMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara-udIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAke viSayameM isa alpabahutvakA kathana karanA cAhiye / strI aura puruSa vedake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, 4 tApratau 'avattavvaudIrayA, ( appadaraudIrayA) asaMkhe0 guNA, bhujAgAraudIrayA aNaMtaguNA, avaTrida udIrayA asNkhejjgnnaa| sampattassa' iti paatthH|| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 163. avattavvaudIrayA bhujagAraudIrayA sNkhejjgunnaa| avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| NavaMsayavedassa savvatthovA avattavvaudIrayA, bhujagAraudIrayA aNaMtaguNA, avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| ____ AuANaM savvatthovA avattavvaudIrayA, appadaraudIrayA asNkhejjgunnaa| NirayagaiNAmAe savvatthovA bhujagAraudIrayA, avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA, avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| maNusagaiNAmAe savvatthovA avattavvaudIrayA, bhujagAra udIrayA saMkhejjaguNA, avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| jahA NavaMsayavedassa tahA tirikkhginnaamaae| devagaIe nnirygibhNgo| orAliyasarIraNAmAe savvatthovA avattavvaudIrayA, bhujagAraudIrayA asaMkhejjaguNA, avaTTidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| veuvvivivayasarIraNAmAe devgdibhNgo| saMThANa-saMghaDaNANaM oraaliysriirbhNgo| NirayANupunvINAmAe savvatthovA bhujagAraudIrayA, avadvidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadaraudIrayA saMkhejjaguNA, avattavvaudIrayA visesaahiyaa| evaM maNusa-devANupuvvINaM / tirivakhANupuvvINAmAe savvatthovA bhujagAraudIrayA, avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA, avattavvaudIrayA saMkhejjagugA, appadaraudIrayA visesaahiyaa| uvaghAdabhujAkAra udIraka saMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| napuMsakavedake avaktavya udI raka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka anantaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| Ayu karmoke avaktavya udIraka sabase stoka haiM, alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| narakagati nAmakarmake bhujAkAra udIraka sabase stoka haiM, avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNa haiN| manuSyagati nAmakarmake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka saMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| jaise napuMsakavedake viSayameM prakRta alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI tiryaMcagati nAmakarmake viSayameM bhI use karanA cAhiye / devagatikI prakRta prarUpaNA narakagatike samAna hai / audArikazarIra nAmakarmake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNa haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| vaikriyikazarIra nAmakarmakI yaha prarUpaNA devagatike samAna hai| saMsthAnoM aura saMhananoMkI yaha prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai| narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakake bhujAkAra udIraka sabase stoka haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtagaNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtagaNe haiM, avaktavya udIraka vizeSa adhika haiN| isI prakArase manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvIke viSayameM prakRta prarUpaNA karanA cAhiye / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmake bhujAkAra udIraka sabase stoka haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, avaktavya udIraka saMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka vizeSa adhika haiN| 4 tApratI 'savvasthovA avattavdha udIrayA, bhajagAra. asaMkhe0 guNA, avadvida0' iti paatthH| Jain Education international For Poate & Personal use only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ) chakkhaMDAgame saMtakamma paraghAda-ussAsa--AdAvujjova--pasatthApasatthavihAyagadi-tasa-bAdara-suhuma--pajjattApajjatta-patteya-sAhAraNa-suhaduhapaMcaya-uccAgodANaM savvatthovA avattavvaudIrayA, bhujagAraudIrayA asaMkhejjaguNA, avaTThidaudIrayA asNkhejjgunnaa| appadaraudIrayA sNkhejjgunnaa| thAvara-NIcAgodANaM savvatthovA avattavvaudorayA, bhujagAraudIrayA aNaMtaguNA, avaTTidaudIrayA asaMkhejjaguNA, appadara udIrayA sNkhejjgunnaa| sesaavuttapayaDINaM pi jANiUNa bhANiyavvaM / evaM bhujagAro smtto| padaNikkhevo vuccade- savvatthovA ukkassiyA hANI / kudo ? ukkssttidikhNddygghnnaado| ukkassiyA vaDDhI avaTThANaM ca visesaahiyaa| kudo ? ukkassaTidikhaMDayAdo dvidivaMdhukkassavaDDhIe visesaahiydNsaado| jahaNiyA vaDDhI hANI avaTThANaM ca tiNNi vi tullANi, egddhidipmaannttaado| vaDDhi-udIraNAe sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca jANidUNa kAyavvaM / - appAbahua kIrade / taM jahA- savvatthovA NANAvaraNIyassa asaMkhejjaguNahANiudIrayA / saMkhejjaguNahANiudIrayA asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA aNaMtaguNA / avaTThidaudIrayA sNkhejjgunnaa| upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka va sAdhAraNa zarIra, suha-duhapaMcaka ( subhaga, susvara, dusvara, Adeya aura yazakIrti ) aura UMca gotra; inake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| sthAvara aura nIcagotrake avaktavya udIraka sabase stoka haiM, bhujAkAra udIraka anantaguNe haiM, avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, alpatara udIraka saMkhyAtaguNe haiN| yahAM jina zeSa prakRtiyoMkA ullekha nahIM kiyA gayA hai unake viSayameM bhI uparyukta alpabahutvakA jAnakara kathana karanA caahiye| isa prakAra bhujAkAra samApta huaa| padanikSepakA kathana karate haiM- utkRSTa hAni sabase stoka hai, kyoMki, utkRSTa sthitikAMDakakA grahaNa hai| utkRSTa vRddhi va avasthAna vizeSa adhika haiM, kyoMki, utkRSTa sthitikAMDakakI apekSA sthitibandhakI utkRSTa vRddhi vizeSa adhika dekhI jAtI hai| jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna ye tInoM hI samAna haiM; kyoMki, ve eka sthiti pramANa haiN| vRddhiudIraNAke svAmitva, kAla, antara aura nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla tathA antarakA kathana jAnakara karanA caahiye| alpabahatvakA kathana kiyA jAtA hai| vaha isa prakAra hai- jJAnAvaraNIyakI asaMkhyAtaguNahAnike udIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAnike udIraka asaMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhike udIraka anantaguNe haiN| avasthitaudIraka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra pAMca jJAnAvaraNIya, 4 mapratau 'sakhejjabhAgavaDiudIrayA asaMkhe0 guNA saMkhejjabhAgavaDDiudIrayA saMkhejjaguNA asaMkhejnabhAgavaDDiudIrayA asaMkhejjaguNA' iti paatthH| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 165 asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / evaM paMcaNANAvaraNIya-caudasaNAvaraNIyapaMcaMtarAiyANaM dhuvaudIraNAsavvaNAmapayaDINaM ca vattavvaM / __NiddAe vedao TidighAdaM Na kredi| NihAe vedao didibaMdhaM baMdhadi / asAdassa cauDhANiyajavamajjhAdo saMkhejjaguNahINaM aMtokoDAkoDIe heDhado baMdhato vi sAdassa tiDhANiya-caduDhANiyANi Na baMdhadi, duDhANiyANi ceva baMdhadi / evaM NiddATidiudIraNAvaDDhiappAbahuassa sAhaNaM bhaNidaM / appaabhuaN| taM jahA- savvatthovA NidAe sNkhejjbhaagvddhiudiiryaa| saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA aNaMtaguNA / avattavvaudIrayA sNkhejjgunnaa| avaTTidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / evaM payalA-NiddANiddApayalApayalA-thINagiddhINaM pi vattavvaM / savvatthovA sAdassa sNkhejjgunnhaanniudiiryaa| saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjaguvaNaDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA aNaMtaguNA / avattavvaudIrayA saMkhejjaguNA / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / asAda-solasakasAya-hassa-radi-aradi-sogabhaya-duguMchANaM saadbhNgo| Navari cadusaMjalaNANamasaMkhejjaguNavaDDhi-hANiudIrayA cAra darzanAvaraNIya, pAMca antarAya aura dhruva udIraNAvalI saba nAmaprakRtiyoMke viSayameM prakRta alpabahutvakA kathana karanA cAhiye / / nidrAkA vedaka sthitighAtako nahIM karatA hai| nidrAkA vedaka sthitibandhako bAMdhatA hai| vaha asAtAvedanIyake catu:sthAnika yavamadhyase saMkhyAtaguNe hIna antaHkoDAkoDike nIce bandhako bAMdhatA huA bhI sAtAvedanIyake tristhAnika va catUsthAnika sthitibandhako nahIM bAMdhatA hai, kiMtu usake dvisthAnako hI bAMdhatA hai| yaha nidrAkI sthiti-udIraNAvRddhike alpabahutvakA sAdhana kahA hai| usakA alpabahutva kahA jAtA hai| yathA- nidrAke saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNavRddhike udIraka asaMkhyAtagaNe haiN| asaMkhyAtabhAgavaddhi udIraka anantaguNe haiN| avaktavyaudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthita udIraka asakhyAtagaNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakArase pracalA, nidrAnidrA, pracalApracalA, aura styAnagRddhike viSayameM bhI prakRta alpabahutva kahanA caahiye| sAtAvedanIyake saMkhyAtaguNahAniudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhiudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavaddhiudIraka anantaguNe haiN| avaktavyaudIraka saMkhyAtagaNe haiN| avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNa haiN| asAtAvedanIya, solaha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI yaha prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| vizeSa itanA hai ki cAra saMjvalana kaSAyoMke asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni Jain Education unApatI ' evaM ' iti paatthH| Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ) vi atthi / te ettha Na vivakkhiyA / micchattassa savvatthovA avattavvaudIrayA / saMkhejjaguNahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhi udIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA aNaMtaguNA / avadvidaudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / sammAmicchattassa savvatthovA avattavvaudIrayA / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhe-jjaguNA / sammattassa savvatthovA asaMkhejjabhAgahANiudIrayA / avaTTidaudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / ede palidovamassa asaMkhejjadibhAgachedaNaehi ovaTTidasammattapavesaNarAsipamANaM / saMkhejjaguNahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / kudo ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgacchedaNaehi ovttttpsmmttpvesnnraasipmaannttaado| avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / kudo ? sammattapavesaNarAsigahaNAdo / saMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / avattavvaudIrayA NAma egasamayapavesayA, saMkhejjabhAgahANiudIrayA puNa savvo paviTTharAsI aMtomuhuttassaMto saMkhejjavAraM saMkhejjabhAgavaDDhikhaMDayaghAdao, teNa saMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejja - guNA / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / chakkhaMDAgame saMtakammaM udIraka bhI hote haiM / parantu unakI yahAM vivakSA nahIM kI gayI hai / mithyAtvake avaktavya udIraka sabase stoka haiM / saMkhyAtaguNahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta bhAgahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNavRddhiudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta bhAgavRddhiudoraka saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta bhAhAniudIraka anantaguNe haiM / avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta bhAgavRddhiudIraka anantaguNe haiM / samyagmikhyAtvake avaktavya udIraka sabase stoka haiM / asaMkhyAta bhAgahAni udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / samyaktva prakRtike asaMkhyAta bhAgaguNahAniudIraka sabase stoka haiM / avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta guNavRddhiudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / ye palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra ardhacchedoMse apavartita samyaktvameM praviSTa honevAle jIvoMkI rAzi pramANa haiM / saMkhyAtaguNahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, ve Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra ardhacchedoMse apavartita samyavatvameM praviSTa honevAle jIvoM kI rAzi pramANa hai / avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, yahAM samyaktva meM praviSTa honevAle jIvoMkI rAzikA grahaNa hai / saMkhyAta bhAgahAniutIraka asaMkhyAtaguNe haiM / isakA kAraNa yaha hai ki avaktavyaudIraka eka samaya meM praviSTa honevAle jIva haiM, parantu saMkhyAtabhAgahAniudIraka antarmuhUrta ke bhItara saMkhyAta vAra saMkhyAtabhAgavRddhikANDakoMkI ghAtaka saba praviSTa rAzi hai / isaliye saMkhyAta bhAgahAniudIraka unase saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta bhAgahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 167 itthivedassa savvatthovA asNkhejjgunnhaanniudiiryaa| avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNahANIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe udIrayA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhIe udIrayA sNkhejjgunnaa| avaTTidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| purisavedassa ithivedbhNgo| Navari asaMkhejjaguNavaDDhiudIrayA vi asthi, te ettha Na vivkkhiyaa| gaMthAhippAo jANiya vttvvo| NavaMsayavedassa savvatthovA asNkhejjgunnhaanniudiiryaa| saMkhejjaguNahANIe asaMkhejjaguNA / avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe udIrayA sNkhejjgunnaa| kudo? asaNNipaMcidiya-bIiMdiya-bIiMdiya-caridiyesu saNNipaMcidiyesu ca saMkhejjabhAgahANIe sNbhvuvlNbhaado| saMkhejjaguNavaDDhoe asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgavaDDhIe udIrayA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhIe aNaMtaguNA / avaTThidaudIrahA asaMkhejjaguNA / asaMsaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| deva-NirayAuANaM savvatthovA avttvvudiiryaa| asaMkhejjabhAgahANiudIrayA asNkhejjgunnaa| tirikkha-maNussAuANaM cattAri padANi, tesi jANiya vattavvaM / NirayagaIe savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhIe udiiryaa| saMkhejjaguNahANiudIrayA sNkhejjgunnaa*| saMkhejjabhAgahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA strIvedake asaMkhyAtaguNahAni udIraka sabase stoka haiM, / avaktavya udIraka asaMkhyAguNe haiM / saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhike udIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNahAnike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| puruSavedakI yaha prarUpaNA strIvedake samAna hai| vizeSa itanA hai ki usake asaMkhyAtaguNavRddhiudIraka bhI haiN| kintu unakI vivakSA yahAM nahIM kI gayI hai| granthake abhiprAyakA jAnakara kathana karanA cAhiye / napuMsakavedake asaMkhyAtaguNahAniudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAnike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| avaktavyaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNa haiN| kAraNa yaha ki asaMjJI paMcendriya, dvIndriya, trIndriya va caturindriya tathA saMjJI paMcendriyoMmeM saMkhyAtabhAgahAnikI sambhAvanA pAyI jAtI hai / saMkhyAtaguNavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhi ke udIraka anantaguNe haiM / avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe hai| devAyu aura nArakAyuke avaktavya udI raka sabase stoka haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| tiryaMcAyu aura manuSyAyuke cAra pada haiM, unakA jAnakara kathana karanA cAhiye / narakagatinAmakarmake saMkhyAtaguNavRddhi ke udIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka 4 kApratau ' asakhejjaguNahANi', tApratI 'asaMkhe0 / gaNA) gaNahANi' iti pAThaH / * ka pratau ' sabvatthoSA saMkhejjaguNavaDDhIe udIrayA saMkhenaguNA' iti pAThaH / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sNkhejjgunnaa| avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| avaThThidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA, saMkhejjavAsAuarAsIe paahnniyaado| devagadiNAmAe nnirygibhNgo| tirikkhagaiNAmAe savvatthovA saMkhejjaguNahANIe udiiryaa| avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNavaDDhIe asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgavaDDhIe sNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhoe aNaMtaguNA / avavidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| maNusagadIe savvatthovA asaMkhejjaguNahANIe udiiryaa| saMkhejjaguNahANiudIraA sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / avadvidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| orAliyasarIrassa savvatthovA asaMkhejjaguNahANIe udiiryaa| saMkhejjaguNahANIe asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgahANIe asaMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhIe asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgavaDUDhIe saMkhejjaguNA / avattavvaudIrayA annNtgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhIe saMkhejjaguNA / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgahANIe saMkhejjaguNA / veuvviyasarIrassa nnirygibhNgo| AhArasarIrassa asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avaktavyaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiM, kyoMki, yahAM saMkhyAtavarSAyuSka rAzikI pradhAnatA hai| devagati nAmakarmakI yaha prarUpaNA narakagatike samAna hai| tiryaMcagati nAmakarmake saMkhyAtaguNahAni udIraka sabase stoka haiM / avaktavya udIraka asaMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhi udIraka asaMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka anantaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| manuSyagati nAmakarma ke asaMkhyAtaguNahAnike udIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavaddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| audArikazarIrake asaMkhyAtaguNahAniudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAnike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAnike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka saMkhyAtaguNe haiM / avaktavyaudIraka anantaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhike udIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| vaikriyikazarIrakI prarUpaNA narakagatike samAna hai / AhArakazarIrake avaktavyaudIraka sabase stoka haiN| asaMkhyAtabhAgahAnike udIraka saMkhyAtaguNe kApratAvataH prAk 'saMkhejjaguNA' ityetadadhika padamupalabhyate / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre TThidiudIraNA ( 169 savvatthovA avttvvudiiryaa| asaMkhejjabhAgahANIe saMkhejjaguNA / orAliyasarIraaMgovaMgassa samvatthovA asaMkhejjaguNahANIe udIrayA / saMkhejjaguNahANIe asNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe asaMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDhIe asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhIe saMkhejjaguNA / avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhIe saMkhejjaguNA / avaTTidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| AhArasarIraaMgovaMgassa aahaarsriirbhNgo| veuvviyasarIraaMgovaMgassa veuvviysriirbhNgo| samacaurasasaMThANassa savvatthovA asNkhejjgunnhaannii0| ( saMkhejjaguNahANI0 ) asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhIe asNkhejjgunnaa| avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNavaDDhoe sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhIe sNkhejjgunnaa| avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| NaggohaparimaMDalasaMThANassa savvatthovA asNkhejjgunnhaanniudiiryaa| avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDDhIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNavaDDhIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNahANIe sNkhejjgunnaa| saMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhIe sNkhejjgunnaa| avaTThidaudIrayA asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe sNkhejjgunnaa| evaM saadiy-vaamnn-kujjsNtthaannaannN| huMDasaMThANassa oraaliysriirbhNgo| haiN| audArikazarIraaMgopAMgake asaMkhyAtaguNahAnike udIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAnike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgahAnike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNavRddhiudIraka asaMkhyAtaguNa haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avaktavyaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAni udIraka saMkhyAtaguNe haiN| AhArakazarIraaMgopAMgakI prarUpaNA AhArakazarIrake samAna hai| vaikriyikazarIraaMgopAMgakI prarUpaNA vaikriyikazarIrake samAna hai| samacaturasrasaMsthAnake asaMkhyAtaguNahAniudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtaguNahAniudIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / avaktavyaudIraka asaMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtagaNavRddhiudIraka saMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtagaNe haiN| asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| nyagrodhaparimaMDalasaMsthAnake asaMkhyAtaguNahAniudIraka sabase stoka haiM / avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtaguNahAni udIraka saMkhyAtagaNe haiN| saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgavRddhi udIraka saMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra svAti, vAmana aura kubjaka saMsthAnoMkI prarUpaNA karanA cAhiye / huNDakasaMsthAnakI prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai| vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhananakI prarUpaNA nyagrodhaparimaMDalasaMsthAnake samAna hai| zeSa saMhananoMkI 4 tApratI ' asaMkhe0 (guNA-)' iti paatthH| * kApratau 'savvatthovA asakhejjaguNahANI asaMkhejjaguNA', tApratau 'savvatthovA asaMkhe0 guNahANI0 asaMkhe0 guNA ?' iti pAThaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNassa nnggohprimNddlsNtthaannbhNgo| sesANaM saMghaDaNANaM pi nnggohprimNddlsNtthaannbhNgo| Navari asaMkhejjaguNahANI Natthi / NirayadevANupuvvINaM savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA / saMkhejjabhAgavaDDhIe asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhIe asaMkhejjaguNA hedunnaa| uvadeseNa puNa saMkhejjaguNA / avavidaudIrayA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / avattatvaudIrayA visesaahiyaa| maNussANupuTavIe devaannupuvviibhNgo| tirikkhANupuTavIe savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhIe udiiryaa| saMkhejjabhAgavaDDhIe asNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgavaDDhIe annNtgunnaa| avaTTidaudIrayA asNkhejjgunnaa| avattavvaudIrayA sNkhejjgunnaa| asaMkhejjabhAgahANIe visesaahiyaa| edeNa bIjapadeNa sesAo vi payaDIo jANidUNa bhaannidvvaao| evaM TThidiudIraNA smttaa| etto aNubhAgaudIraNA duvidhA- mUlapayaDiudIraNA uttarapayaDiudIraNA cedi| tattha mUlapayaDiudIraNA jANidUNa bhaannidvvaa| uttarapayaDiudIraNAe payadaM- tattha imANi cauvIsa aNuyogaddArANi / taM jahA- saNNA, savvaudAraNA, NosavvaudIraNA, ukkassaudIraNA, aNukkassaudIraNA, jahaNNaudIraNA, ajahaNNaudIraNA, sAdiudIraNA, aNAdiudIraNA, dhuvaudIraNA, ardhavaudIraNA, egajIveNa sAmittaM, kAlo, aMtaraM, NANAjIvehi bhaMgavicao, bhAgAbhAgANugamo, parimANaM, khettaM, phosaNaM, NANAjIvehi kAlo, bhI prarUpaNA nyagrodhaparimaMDalasaMsthAnake samAna hai| vizeSa itanA hai ki unake asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| narakagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvIke saMkhyAtaguNavRddhi udIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| kintu ve hetupUrvaka upadezase saMkhyAtaguNe haiN| avasthitaudIraka asaMkhyAtaguNa haiM / saMkhyAtabhAgahAniudIraka saMkhyAtaguNe haiN| avaktavya udIraka vizeSa adhika hai / manuSyagatiprAyogyAnupUrvIkI prarUpaNA devagatiprAyogyAnupUrvIke samAna hai| tiryaggatiprAyogyAnupUrvI ke saMkhyAtaguNavRddhiudIraka sabase stoka haiN| saMkhyAtabhAgavRddhike udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtabhAgavRddhike udIraka anantaguNe haiN| avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| avaktavyaudIraka saMkhyAtaguNe haiN| asaMkhyAtabhAgahAni udIrakake vizeSa adhika hai / isa bIjapadase zeSa prakRtiyoMkI bhI jAnakara prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra sthiti-udIraNA samApta huii| yahA anubhAgaudIraNA mUlaprakRtiudIraNA aura uttaraprakRti udIraNAke bhedase do prakArakI hai| inameM mUlaprakRtiudIraNAkA kathana jAnakara karanA caahiye| uttaraprakRtiudIraNA prakRta hai- usameM ye caubIsa anuyogadvAra haiN| yathA- saMjJA, sarva udIraNA, nosarvaudIraNA, utkRSTaudIraNA, anutkaSTaudIraNA, jaghanya udIraNA, ajaghanya udIraNA, sAdiudI raNA, anAdiudIraNA, dhruva udIraNA, adhruvaudIraNA, eka jIvakI apekSA svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAgAnugama, pariNAma, kSetra, sparzana, 4 kApratau ' hoduNA uvadeseNa' tApratI 'hodu NA ? uvadeseNa ' iti pAThaH / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAga udIraNA ( 171 aMtaraM, bhAvo, appAbahuaM, saNNiyAso cedi| edANi bhaNidUNa puNo bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ThANaM ca? vattavvaM / tattha tAva saNNA vuccde| sA duvihA ghAdisaNNA TANasaNNA cedi / tattha ghAdisaNNA uccde| taM jahA-AbhiNibohiya-sudaNANAvaraNIyANamukkassA savvaghAdI, aNukkassA savvaghAdI vA desaghAdI vaa| ohi-maNapajjavaNANAvaraNIyANamukkassA savvaghAdI, aNukkassA savvaghAdI vA desaghAdI vaa| kevalaNANAvaraNIyassa ukkassA aNukkassA ca udIraNA svvghaadii| acakkhudaMsaNAvaraNIyassa ukkassA aNukkassA ca desghaadii| cakkhu-ohidasaNAvaraNIyANamukkassA savvaghAdI, aNukkassA savvaghAdI vA desaghAdI vaa| kevaladasaNAvaraNa-NiddANiddA-payalApayalA-thoNagiddhi-NiddA-payalANamukkassA aNukkassA ca svvghaadii| sAdAsAdAucaukkassa savva NAmapayaDINaM uccANIcAgodANaM ukkassA aNukkassA ca udIraNA aghAdI svvghaadipddibhaago| micchatta-sammAmicchatta-bArasakasAyANamukkassA aNukkassA ca svvghaadii| sammattassa paMcaMtarAiyANaM udIraNA ukkassA aNuvakassA ca desghaadii| cadusaMjalaNa-Nava-NokasAyANamudIraNA ukkassA savvaghAdI, aNukkassA savvaghAdI vA desaghAdI vaa| jesikammANamudIraNAe desaghAdittaM savvaghAdittaM ca saMbhavadi tesiM nAnA jIvoMkI apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, bhAva, alpabahutva aura saMnikarSa / inakI prarUpaNA karake pazcAt bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAnakA kathana karanA caahie| unameM pahile saMjJAkA kathana karate haiM / vaha do prakArakI hai- ghAtisaMjJA aura sthaansNjnyaa| unameM ghAtisaMjJAkI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- AbhinibodhikajJAnAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAgaudIraNA sarvaghAtI tathA anutkRSTa aNubhAgaudIraNA sarvaghAtI aura dezaghAtI hai| avadhijJAnAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNakI utkRSTa udIraNA sarvaghAtI tathA anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI aura dezaghAtI hai| kevalajJAnAvaraNakI utkRSTa va anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI hai| acakSudarzanAvaraNakI utkRSTa va anutkRSTa udIraNA dezaghAtI hai| cakSudarzanAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa udIraNA sarvaghAtI tathA anutkRSTa udIraNA sarvaghAti aura dezaghAti hai / kevaladarzanAvaraNa, nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagaddhi nidrA aura pracalAkI utkRSTa va anutkRSTa udIraNA sarvaghAti hai| sAtA va asAtA vedanIya, Ayu cAra, saba nAmaprakRtiyoM, tathA UMca va nIca gotrako utkRSTa va anutkRSTa udIraNA aghAtI hai jo sarvaghAtike pratibhAga svarUpa hai| mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa va anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI hai / samyaktva va pAMca antarAya prakRtiyoMkI utkRSTa evaM anutkRSTa udIraNA dezaghAtI hai| cAra saMjvalana aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa udIraNA sarvaghAtI tathA anutkRSTa udIraNA sarvaghAtI aura dezaghAtI hai| jina karmoMkI udIraNAmeM dezaghAtIpanA aura sarvaghAtIpanA sambhava hai una karmoMkI jaghanya udIraNA niyamase . tApato ' puNo padaNikkhevo' iti paatthH| 8 kApratI ' va ' iti pAThaH / * kApratI caukkasanna ' iti paamH| kApratI / tesiM 'iti pAThaH / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172) chakkhaMDAgame saMtakamma kammANaM jahaNiyA udIraNA NiyamA desaghAdI, ajahaNiyA desaghAdI vA savvaghAdI vaa| jesi kammANamukkassiyA udIraNA NiyamA desaghAdI tesi kammANaM jahaNiyA ajahaNiyA vi udIraNA NiyamA desghaadii| jesi kammANamukkassamaNukkassaM pi savvaghAdI tesi jahaNNamajahaNNaM pi svvghaadii| bhavovaggahiyANamudIraNA jahaNNA ajahaNNA ca NiyamA aghAdI ghaadipddibhaagiyaa| ____ etto sAmitta bhaNNamANe tattha imANi cattAri aNuyogaddArANi / taM jahApaccayaparUvaNA vivAgaparUvaNA ThANaparUvaNA suhAsuhaparUvaNA cedi| paMcaNANAvaraNIyaNavadaMsaNAvaraNIya-tidaMsaNamohaNIya-solasakasAyANamudIraNA prinnaampcciyaa| ko pariNAmo ? micchattAsaMjama-kasAyAdI NavaNhaM NokasAyANaM udIraNA puvANupuvIe asaMkhejjadibhAgo pariNAmapaccaiyA, pacchANupuvIe asaMkhejjA bhAgA bhvpcciyaa| sAdAsAdavedaNIya-cattAriAua-cattArigadi-paMcajAdINaM ca udIraNA bhavapaccaiyA / orAliyasarIrassa udIraNA tirikkha-maNussANaM bhavapaccaiyA / veuvviyasarIrassa udIraNA deva-NeraiyANaM bhavapaccaiyA, tirikkha-maNussANaM prinnaampcciyaa| AhArasarIrassa udIraNA prinnaampcciyaa| tejA-kammaiyasarIrANamudIraNA deva-NeraiyANaM bhavapaccaiyA, tirikkha-maNussesu prinnaampcciyaa| tiNNamaMgovaMgANaM saMghAda-baMdhaNANaM dezaghAtI tathA ajaghanya udIraNA dezaghAtI aura sarvaghAtI hotI hai| jina karmoMkI utkRSTa udIraNA niyamase dezaghAtI hotI hai una karmokI jaghanya aura ajaghanya bhI udIraNA niyamase dezaghAtI hotI hai| jina karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa bhI udIraNA sarvaghAtI hotI hai una karmoMkI jaghanya va ajaghanya bhI udIraNA sarvaghAtI hotI hai / bhavopagRhIta ( Ayu ) prakRtiyoMkI jaghanya va ajaghanya udIraNA niyamase aghAtI hokara ghAtipratibhAgasvarUpa hotI hai / yahAM svAmitvake kathanameM ye cAra anuyogadvAra haiN| yathA- pratyayaprarUpaNA, vipAkaprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA aura shubhaashubhprruupnnaa| pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, tIna darzanamohanIya aura solaha kaSAya ; inakI udIraNA pariNAmapratyayika hai / zaMkA-- pariNAma kise kahate hai ? samAdhAna-- mithyAtva, asaMyama evaM kaSAya Adiko pariNAma kahA jAtA hai| ra nau nokaSAyoMkI asaMkhyAtaveM bhAga pramANa udIraNA pariNAmapratyayika tathA pazcAdAnupUrvI ke anusAra asaMkhyAta bahubhAga pramANa udIraNA bhavapratyayika hai| sAtA va asAtA vedanIya, cAra Ayukarma tathA cAra gati aura pAMca jAti nAmakarmokI ubIraNA bhavapratyayika hotI hai / audArikazarIrakI udIraNA tiryaMcoM va manuSyoMke bhavapratyayika hotI hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA devoM va nArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMcoM va manuSyoMke pariNAmapratyayika hotI hai| AhArakazarIrakI udIraNA pariNAmapratyayika hotI hai| taijasa va kArmaNa zarIroMkI udIraNA devoM va nArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMcoM va manuSyoMke pariNAmapratyayika hotI hai| tIna aMgopAMga, pAMca saMghAta va pAMca bandhana prakRtiyoMkI prarUpaNA apane apane zarIra ke 4 kApratI truTito'tra pAThaH, mapratau 'kasAyAdiyAgaM NavaNha' iti pAThaH / * kApratI 'maNassa-' iti pAThaH / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umANayogaddAre aNubhAga udIraNA ( 173 sgsriirbhNgo| samacaurasasaMThANassa udIraNA mUlasarIre bhavapaccaiyA AhArasarIrassa uttarasarIraM viuvvidatirikkha- maNussANaM ca savrvvesi pariNAmapaccaiyA / sesapaMcasaMThaNANamudIraNA bhavapaccaiyA / chaNNaM saMghaDaNANamudIraNA bhavapaccaiyA / vaNNa-gaMdharasaNAmANamudIraNA deva - NeraiyAgaM bhavapaccaiyA, tirikkha- maNussANaM pariNAmapaccasar | sIgor-frddha hukkhANamudIraNA deva NeraiyANaM bhavapaccaiyA, tirikkha- maNussANaM pariNAmapaccaiyA / kakkhaDa - garuANaM udIraNA eyaMtabhava : paccaiyA / maua-lahuAmudIraNA AhArasarIrassa uttaraM viuvvidassa pariNAmapaccaiyA, sesANaM bhavapaccaiyA / caduNNamANupuvvINamudIraNA bhavapaccaiyA / agurualahua-thirAthira - suhAsuhANamudIraNA deva NeraiyANaM bhavapaccaiyA, tirikkha - maNussANaM pariNAmapaccaiyA / uvaghAdAdAvussAsa- appasatthavihAya gai-tasa thAvara - bAdara - suhuma-sAhAraNa-pajjattApajjattadubhaga- dussara - aNAdejja - ajasakitti -- NIcAgodANa- mudIraNA eyaMtabhavapaccaiyA / paraghAdudIraNA AhArasarIrassa uttaraM viubvidassa ca pariNAmapaccaiyA, aNNattha bhavapaccaiyA / ujjovudIraNA uttaraM viuvvidassa pariNAmapaccaiyA, sesANaM bhavapacca / patthavihAyagai-patteyasarIra-sussarANaM prghaadbhNgo| NimiNa- titthayara- paMcatarAiyANamudIraNA pariNAmapaccaiyA / subhaga-Adejja - jasagitti Q - uccAgodANamudIraNA anusAra hai | samacaturasrasaMsthAnakI udIraNA mUla zarIrameM bhavapratyayika hotI hai, aura AhArakazarIrI tathA uttara zarIrakI vikriyA karanevAle sabhI tiryaMcoM va manuSyoMke usakI udIraNA pariNAmapratyayika hotI hai| zeSa pAMca saMsthAnoMkI udIraNA bhavapratyayika hotI hai| chaha saMhananoMkI udIraNA bhavapratyayika hotI hai / varNa, gandha va rasa nAmakarmoMkI udIraNA devoM va nArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMcoM va manuSyoMke pariNAmapratyayika hotI hai / zIta, uSNa, snigdha aura rUkSakI udIraNA devoM va nArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMcoM va manuSyoMke pariNAma pratyayika hotI hai / karkaza aura guru sparzanAmakarmoMkI udIraNA sarvathA bhavapratyayika hai / mRdu aura laghu nAmakarmoMkI udIraNA AhArakazarIrI tathA uttarazarIrakI vikriyA karanevAle ke pariNAmapratyayika aura zeSa jIvoMke bhavapratyayika hotI hai / cAra AnupUrviyoMkI udIraNA bhavapratyayika hotI hai / agurulaghu, sthira, asthira, zubha aura azubha prakRtiyoMkI udIraNA devoM aura nArakiyoMke bhavapratyayika tathA tiryaMcoM aura manuSyoMke pariNAmapratyayika hotI hai / upaghAta, Atapa, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, sAdhAraNa, paryApta, aparyApta, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIcagotrakI udIraNA sarvathA bhavapratyayika hai / paraghAtakI udIraNA AhArakazarIrI evaM uttara zarIrakI vikriyA karanevAleke pariNAmapratyayika tathA anyatra bhavapratyayika hotI hai / udyotakI udIraNA uttara zarIrakI vikriyA karanevAle jIvake pariNAmapratyayika tathA zeSa jIvoMke bhavapratyayika hotI hai / prazasta vihAyogati, pratyekazarIra aura susvarakI prarUpaNA paraghAtake samAna hai / nirmANa, tIrthaMkara aura pAMca antarAyakI udIraNA pariNAmapratyayika hai / subhaga, Adeya, yazakIrti aura UMca gotrakI udIraNA guNapratipanna jIvoMmeM pariNAma - kApratau ' pariNAmapaccayA Na, tApato 'pariNAmapaccayA (Na) / ' iti pAThaH / kApratI ' evaM tabbhava' iti pAThaH / * tApratI ' ajagitti' iti pATha: / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ) chavakhaMDAgame saMtakammaM guNapaDavaNe pariNAmapaccaiyA, aguNapaDivaNNesu bhavapaccaiyA / ko puNa guNo ? saMjamo saMjamAsaMjamo vA / evaM paccayaparUvaNA gadA / vivAgaparUvaNAgadAe jahA NibaMdho puvvaM parUvido tahA ettha vivAgo vi parUveyavvo, bhedAbhAvAdo / ThANaparUvaNadAe AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa ukkassiyA udIraNA niyamA cauTThANiyA / aNukkassA cauTThANiyA tiTThANiyA biTThAniyA eyaTThANiyA vA / sudaNANAvaraNa - ohiNANAvaraNa ohidaMsaNAvaraNa-cadusaMjalaNa - NavuMsayavedANamAbhiNivohiyaNANAvaraNabhaMgo / maNapajjavaNANAvaraNa- kevaladaMsaNAvaraNa- NiddANiddA- payalApayalAthI giddha - NiddA - payalA-sAdAsAdavedaNIya-micchatta- bArasakasAya chaSNokasAya- Niraya-devAu- Niraya-- devagai - paMcidiyajAdi-cadusarIra - ve ubviya - AhAra aMgovaMga - veDa vviyaAhAra - tejA - kammaiyapAoggabaMdhaNa-saMghAda - samacaurasa- huMDaThANa - vaNNa-gaMdha-rasa-sIdusuNa- giddha - lhukkha-maa-lahua - agurualahua - uvaghAda - paraghAda -- ujjovussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasa - bAdara - pajjatta - patteyasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-- sussaraAdejja - jasakitti dubhaga- dussara - aNAdejja- ajasakitti - NimiNaNIcuccAgodANamukkassiyA udIraNA cauTThANiyA / aNukkassA cauTThANiyA tiTThANiyA duTTANiyA vA / pratyayika aura aguNapratipanna jIvoMmeM bhavapratyayika hotI hai / zaMkA- guNase kyA abhiprAya hai ? samAdhAna - guNase abhiprAya saMyama aura saMyamAsaMyamakA hai / isa prakAra pratyayaprarUpaNA samApta huI / vipAkaprarUpaNAkI vivakSA honepara jaise pahile nibandhakI prarUpaNA kI gaI hai vaise yahAM vipAkakI bhI prarUpaNA karanI cAhie, kyoMki, unameM koI vizeSatA nahIM hai / sthAnaprarUpaNAmeM AbhinibodhikajJAnAvaraNakI utkRSTa udIraNA niyamase catuH sthAnika tathA anutkRSTa udIraNA catu:sthAnika, tristhAnika, dvisthAnika aura ekasthAnika hotI hai / zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura napusaMka vedakI prarUpaNA AbhinibodhikajJAnAvaraNake samAna hai / mana:paryayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, bAraha kaSAya, chaha nokaSAya, nArakAyu, devAyu, narakagati, devagati, paMceMdriyajAti, cAra zarIra, vaiyika va AhAraka aMgopAMga, vaikriyika, AhAraka, tejasa va kArmaNa zarIroMke yogya baMdhana va saMghAta; samacaturasrasaMsthAna, huNDakasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, zIta, uSNa, snigdha, rUkSa, mRdu, laghu, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti, nirmANa tathA nIca va Uca gotra, inakI utkRSTa udIraNA catu. sthAnika tathA anutkRSTa udIraNA catuHsthAnika, tristhAnika aura dvisthAnika tAnI ' guNagAro' iti pATha / ' Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 175 cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNa-sammatta-itthi-purisavedANaM paMcaMtarAiyANaM ca ukkassiyA udIraNA duDhANiyA, aNukkassiyA duDhANiyA eyavANiyA vA / cakkhu-acakkhudaMsaNANamudao jassa vi egamakkharamasthi tassa NiyamA egaTThANiyA udiirnnaa| sammAmicchattassa ukkassiyA aNukkassiyA vA NiyamA duTThANiyA ekkmmitttthaanne| tirikkhamaNussAu-tirikkha-maNusagai-caujAdi--orAliyasarIratadaMgovaMga-orAliyasarIrabaMdhaNa-saMghAda-causaMThANa-chasaMghaDaNa-kakkhaDa-garu-ANupuvvIcaukkaAdAva-thAvara-suhumaapajjatta-sAhAraNANamukkassA aNukkassA vA udIraNA dutttthaanniyaa| titthayarassa ukkassA aNukkassA cdutttthaanniyaa| evamukkassiyA hrANaparUvaNA samattA / jahaNaTThANasamukkittaNaM vttissaamo| taM jahA- savvakammANaM pi aNukkassiyAe udIraNAe jaM jassa jahaNNiyaTThANaM abhivAharidaM taM ceva jahaNNaTThANaM udIraNAe TThANamabhivAhariyavvaM ajahaNNAe annukkssbhNgo| bhavovaggahiyANaM duDhANiyapaDibhAgiyaM tiDhANapaDibhAgiyaM cauDhANapaDibhAgiyaM cedi abhivAhiriyavvaM / duDhANiya-tiDhANiyacauTThANiyaM ti ca Na bhANiyavvaM / evaM ThANaparUvaNA smttaa| etto suhAsuhaparUvaNaM vttissaamo| taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIyaasAdAvedaNIya-aTThAvIsamohaNIya-NirayAu-Nirayagai-tirikkhagai--eiMdiya-beiMdiyateiMdiya-caridiyajAdi-paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNa-appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-NirayagaihotI hai| cakSu va acakSu darzanAvaraNa, samyaktva, strI va puruSa veda tathA pAMca antarAya; inakI utkRSTa udIraNA dvisthAnika tathA anutkRSTa udIraNA dvisthAnika aura ekasthAnika hotI hai| cakSu va acakSu darzanAvaraNakA udaya jisake bhI eka akSara hai usake niyamase unakI ekasthAnika udIraNA hotI hai| samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa udIraNA eka sthAnameM niyamase dvisthAnika hotI hai| tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaMcagati, manuSyagati, cAra jAtinAmakarma, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikazarIrabandhana, audArikazarIrasaMghAta, cAra saMsthAna, chaha saMhanana, karkaza, guru, cAra AnupUrvI, Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra; inakI utkRSTa aura anutkRSTa udIraNA dvisthAnika hotI hai| tIrthaMkara prakRtikI utkRSTa va anutkRSTa udIraNA catuHsthAnika hotI hai| isa prakAra utkRSTa sthAnaprarUpaNA samApta huii| jaghanya sthAnasamutkIrtanakA kathana karate hai| vaha isa prakAra hai-- sabhI karmoMkI anutkRSTa udIraNAmeM jisakA jo jaghanya sthAna kahA gayA hai vahI jaghanya sthAna udIraNAkA sthAna kahanA caahiye| ajaghanya udIraNAkI prarUpaNA anutkRSTa udIraNAke samAna hai| bhavopagRhIta prakRtiyoMke dvisanapratibhAgika, tristhAnapratibhAgika aura catu:sthAnapratibhAgika kahanA cAhiye ; unake dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika nahIM kahanA cAhiye / isa prakAra sthAnaprarUpaNA samApta huii| yahAM zubhAzubhaprarUpaNA kahate haiN| vaha isa prakAra hai pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, aTThAIsa mohanIya, nArakAyu, narakagati, tithaMcagati, ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, aprazasta, varNa, gandha, rasa, sparza, naraka Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tirikkhagaipAoggANupuvI--upadhAda--appasatthavihAyagadi-thAvara-suhuma--apajjattasAhAraNasarIra-athira-asubha-dubhaga-dussara-aNAdejja--ajasakitti-NIcAgoda-paMcatarAiyapayaDIo asuhAo / sAdAvedaNIya-Autiya-maNusagai--devagai-paMcidiyajAdiorAliya-veuvviya-AhAra-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliya-veutviyaAhArasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-pasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagai-devagaipAoggANupuvI-agurualahua-paraghAdussAsa-AdAvujjova--pasatthavihAyagai-tasabAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitta-NimiNa-titthayara uccAgodapayaDIo suhaao| evaM suhAsuhaparUvaNA smttaa| etto sAmittaparUvaNA kiirde| taM jahA- AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa ukkassiyA aNubhAgaudIraNA kassa? saNNissa pajjattayadassa ukkassasaMkiliTThassa / sudmnnpjjv-ohi-kevlnnaannaavrnnaannmaabhinnibohiynnaannaavrnnbhNgo| cakkhudaMsaNAvaraNIyassa ukkassaudIraNA kassa? tIiMdiyapajjattayassa svvsNkilittuss| ohikevaladasaNAvaraNANaM ukkassiyA kassa? saNNipajjattayassa svvsNkilitttthss| Navari ohiNANa-dasaNAvaraNIyANaM ukkassudIraNA ohilaMbheNujjhiyassa vattavvA / acakkhu gatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, upaghAta, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIti, nIcagotra aura pAMca antarAya; ye prakRtiyAM azubha haiN| sAtAvedanIya, zeSa tIna Ayu, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, AhAraka, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika, vaikriyika va AhAraka zarIrAMgopAMga, vajrarSabhavajranArAcasaMhanana, prazasta varNa, gandha, rasa va sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnapUrvI, agurulaghu, paraghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthaMkara aura UMca gotra; ye prakRtiyAM zubha haiN| isa prakAra zubhAzubhaprarUpaNA samApta huii| __ yahAM svAmitvaprarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- AbhinibodhikajJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha saMjJI, paryApta evaM utkRSTa saMklezako prApta jIvake hotI hai / zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNakI prarUpaNA AbhinibodhikajJAnAvaraNake samAna hai| cakSudarzanAvaraNakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha trIndriya paryApta sarvasaMkliSTa jIvake hotI hai| avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha saMjJI paryApta sarvasaMkliSTa jIvake hotI hai| vizeSa itanA hai ki avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa udIraNA avadhijJAna aura avadhidarzanakI prAptise rahita jIvake kahanA caahiye| acakSudarzanAvaraNakI utkRSTa xxxx cakkhuNo puNa teiMdiya savapajjatte / / ka. pra. 4, 58. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 177 dasaNAvaraNIyassa ukkassiyA aNubhAgudIraNA kassa? suhamassa paDhamasamayatabbhavatthassa jhnnnnlddhiyss.| sesapaMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM ukkassaudIraNA kassa ? saNNipajjattayassa majjhimapariNAmassa tappAoggasaMkiliTThassa+ / sAdassa0 kassa? devassa tettIsaMsAgarovamiyassa pajjattayassa / asAdassa raiyassa tettIsaMsAgarovamiyassa pajjattassa micchAiTissa majjhimapariNAmassa / ki kAraNaM ? ukkassasaMkiliTTho vedaNIyaM * Na bujjhadi + tti / / - sammattassa kassa ? sammAidvissa se kAle micchattaM pddivjjmaanntppaaoggsNkilitttthss| sammAmicchattassa kassa? sammAmicchAidvissa se kAle micchattaM gacchaMtassa tppaaoggsNkilitttthss| micchatta-solasakasAyANaM kassa ? ukkassasaMkiliTThassa micchAiTThissa / NavaMsayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM kassa ? tettIsasAgarovamiyaNeraiyassa pajjattayassa majjhimapariNAmassa tappAoggasaMkiliTThassa / hassa-radINaM kassa? sahassAra-devassa pajjattayassa micchAiTThissa tppaaoggsNkilittuss| ithiveda udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya labdhivAle sUkSma jIvake tadbhavastha honeke prathama samayameM hotI hai| zeSa pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tatprAyogya saMklezase sahita madhyama pariNAmavAle saMjJI paryApta jIvake hotI hai| sAtAvedanIyakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle paryApta devake hotI hai / asAtAvedanIyakI utkRSTa anubhAgaudIraNA tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle madhyama pariNAmayukta paryApta mithyAdRSTi nArakIke hotI hai zaMkA-- isakA kAraNa kyA hai ? samAdhAna-- isakA kAraNa yaha hai ki utkRSTa saMklezako prApta huA jIva vedanIyake utkRSTa anubhAgakA anubhavana nahIM karatA hai / samyaktva prakRtikI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha anantara samayameM mithyAtvako prApta honevAle aise tatprAyogya saMklezako prApta hue samyagdRSTi jIvake hotI hai| samyagmithyAtvakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha anantara samayameM mithyAtvako prApta honevAle aise tatprAyogya saMklezako prApta hue samyagmithyAdRSTi jIvake hotI hai| mithyAtva va solaha kaSAyoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai? vaha utkRSTa saMklezako prApta hue mithyAdRSTi jIvake hotI hai / napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle nAraka paryApta jIvake hotI hai jo madhyama pariNAmoMse yukta hotA huA tatprAyogya saMklezako prApta hai| hAsya va ratiko utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tatprAyogya saMklezako prApta hue sahastrAra kalpavAsI paryApta mithyAdRSTi devake hotI hai / strIveda - 4 kApratAvato'gre ' saNNi rajjattayassa sabvasaMkilissa' ityetAvAnayamadhikaH paTho'sti / dANA acakkhUNaM jeTThA Ayammi hINala ddhissa / suhumassa xxx // ka. pra. 4, 58. . nidAipaMcagassa ya majjhimapariNAmasaMkiliTussa / ka. pra. 4, 59. * pratyorubhayoreva 'vedaM' iti paatthH| 4 mapratipAThoya'm, kA-tApratyoH 'vajjhadi' iti paatthH| sammatta-mIsagANaM se kAle gahihitti micchattaM / ka.pra.4, 61. hAma-raINa sahassAragassa pajjattadevassa // ka. pra. 4, 61. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ) chakkhaMDAgame saMtakamma purisavedANaM kassa? tirikkhassa aTThavAsAuassa aTThavassajAdassa svvsNkilitttthss| NirayAuassa kassa? raiassa tettIsaMsAgarovamiyassa pajjattassa micchAidvissa ukkassasaMkiliTThassa / maNusa-tirikkhAuANaM kassa ? tipalidovamiyassa pajjattayassara / devAuassa kassa ? tettIsaMsAgarovamiyassa pjjttss| _NirayagaiNAmAe kassa ? tettIsaMsAgarovamiyassa pajjattassa ukksssNkilittuss| majjhimapariNAmassa vaa| tirikkhagaiNAmAe kassa ? tirikkhassa aTThavAsAuassa aTuvassajAdassa tappAoggasaMkiliTThassa / maNusagadiNAmAe kassa? maNussassa tipalidovamiyassa pjjttss| devagadiNAmAe kassa? devassa tettIsaMsAgarovamiyassa pajjattassa / orAliyaNAmAe ukkassiyA udIraNA kassa? maNussassa tipalidovamiyassa pajjattassa / veubviyasarIraNAmAe kassa? devassa tettIsaMsAgarovamiyassa pjjtss| AhArasarIraNAmAe kassa? pajjattassa aahaarsriirmutttthaavidsNjdss| tejAkammaiyasarIrANamukkassiyA udIraNA kassa? carimasamayasajogissa / tiNNiaMgovaMga aura puruSavedakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha ATha varSa pramANa AyuvAle aSTavarSIya sarvasaMkliSTa tiryaMca jIvake hotI hai / nArakAyukI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMklezako prApta hue tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle mithyAdRSTi paryApta nArakI jIvake hotI hai / manuSyAyu aura tiryaMcaAyukI utkRSTa anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha tIna palyopama pramANa AyuvAle paryApta jIvake hotI hai| devAyukI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai / vaha tetIsa sAgaropamakI AyuvAle paryApta devake hotI hai| narakagati nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMklezako prApta athavA madhyama pariNAma yakta tetIsa sAgarovamakI AyavAle paryApta jIvake hotI hai| tiryaggati nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tatprAyogya saMklezase yukta ATha varSa pramANa AyuvAle aSTavarSIya tiryaMca jIvake hotI hai| manuSyagati nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tIna palyopamakI AyuvAle manuSya paryAptake hotI hai| devagati nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropamakI AyuvAle deva paryAptake hotI hai| audArikazarIra nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tIna palyopamakI AyuvAle manuSya paryAptake hotI hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropama AyuvAle deva paryAptake hotI hai| AhArakazarIra nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha AhArakazarIrako pUrNa karanevAle saMyata paryAptake hotI hai| taijasa aura kArmaNa zarIroMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogI kevalIke hotI hai| tIna AMgopAMga, bandhana aura saMghAta nAmakarmokI prarUpaNA apane 4 tApratI 'pajjattayassa' ityetatpadaM nAsti / . niyagaThiI ukkosso pajjatto AugANaM pi / / ka. pra. 4, 64. * kApratI 'sAgarovameyassa pajjatassa udIraNAsakiliTThassa' iti pAThaH / . Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 179 baMdhaNa-saMghAdaNAmANaM sarIrabhaMgo / pasatthavaNNa-gaMdha-rasANaM kassa? carimasamayasajogissa / appasatthANaM kassa? ukkassasaMkiliTThassa / Niddha-uNhANaM kassa? carimasamayasajogissa / sIda-lhukkhANaM kassa ? ukkassasaMkilissa / maua-lahuANaM kassa ? AhArasarIreNa pajjattayadassa saMjadassa / kakkhaDa-garuANaM kassa ? tirikkhassa aTThavAsAuassa aTThavAsANamaMte vttttmaannss| NirayANupuvvINAmAe kassa ? tettIsaM sAgarovamiyassa raiyassa bisamayatabbhavatthassa tppaaoggsNkilitttthss| maNusANupuvINAmAe kassa? tipalidovamiyassa maNussassa bisamayatabbhavatyasta / tirikkhANupuvINAmAe kassa ? tirikkhassa aTTavassiyassa bisamayatabbhavatthassa / devANupuvINAmAe kassa? devassa tettIsaM sAgarovamiyassa bisamayatabbhavatthassa / agurualahua-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasagitti-titthayara-NimiNuccAgodANamukkassiyA udIraNA kassa? crimsmysjogiss*| uvaghAdaNAmAe kassa? tettIsaM apane zarIrake samAna hai| prazasta varNa, gandha aura rasakI utkRSTa udIraNA kisake hotI haiM ? vaha antima samayavartI sayoga kevalIke hotI hai / una aprazasta varNAdikoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai? vaha utkRSTa saMklezako prApta jIvake hotI hai| snigdha aura uSNa sparzakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotI hai / zIta aura rUkSakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMkleza yukta jIvake hotI hai / mRdu aura laghukI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha AhArazarIrase paryApta hue saMyata jIvake hotI hai / karkaza aura gurukI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha ATha varSakI AyuvAle va ATha varSoM ke antameM vartamAna tiryaMca jIvake hotI hai| ___ narakAnupUrvI nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai? vaha tatprAyogya saMklezase saMyukta tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle nArakI jIvake tadbhavastha honeke dvitIya samayameM hotI hai| manuSyAnupUrvI nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai? vaha tIna palyopama pramANa AyuvAle manuSyake tadbhavastha honeke dvitIya samayameM hotI hai / tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha ATha varSakI AyuvAle tiryaMca jIvake tadbhavastha honeke dvitIya samayameM hotI hai| devAnupUrvI nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle devake tadbhavastha honeke dvitIya samayameM hotI hai| ___ agurulaghu, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, tIrthakara, nirmANa aura UMca gotrakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayoga kevalIke hotI hai / * tApratI 'pajjattayadasaMjadassa iti paamH| 4 kakkhA -garu-gaMdhayaNA-sthI-puma-saMThANa-tiriyaNAmANaM / / paMcidio tirikvo amavA naTunAsAo / / ka. pra. 4, 63. jogate sesANaM subhANamiyarAsi causu vi Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAgarovamiyassa raiyassa pajjattassa / paraghAda-pasatthavihAyagai-patteyasarIrANaM kassa? saMjadassa AhArasarIramuTThAvidassa pjjttss| AdAvaNAmAe kassa ? bAvIsaM vassasahassAuassa puddhvikaaiypjjttyss| ujjovaNAmAe kassa? saMjadasta viuvviduttarasarIrassa pati gyss| bIiMdiya-tIiMdiya-caridiyajAdiNAmANaM kassa ? jahaNNapajjattaNivattIe* NivvattidUNa aMtomuhuttapajjattassa * / eiMdiyajAdiNAmAe kassa? jahaNNapajjattaNivattIe Nivvattiya aMtomuhuttapajjattayassa eiMdiyassa / paMcidiyajAdi-ussAsasasa-bAdara-pajjattaNAmANaM kassa? devassa tettIsaM sAgarovamiyassa / appasatthavihAyagai-dubbhaga-dussara-aNAdejja-ajasagitti-NIcAgodANaM kassa ? raiyassa tettIsaM sAgarovamiyassa pjjttyss| athira-asuhaNAmANaM kassa ? ukkassasaMkiliTrassa / thAvaraNAmAe kassa? jahaNiyAe pajjattaNivattIe uvavaNNassa bAdareiMdiyassa upaghAta nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle paryApta nArakIke hotI hai| paraghAta, prazasta vihAyogati aura pratyekazarIrakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha AhArakazarIrako utpanna kara lenevAle saMyata paryAptake hotI hai| Atapa nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha bAIsa hajAra varSakI AyuvAle pRthivIkAyika paryApta jIvake hotI hai| udyota nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha uttara zarIrako vikriyA karanevAle saMyata paryAptake hotI hai / dvIndriya, trIndriya, aura caturindriya jAtinAmakarmokI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? unakI utkRSTa udIraNA jaghanya paryApta nirvRttise nivRtta hokara antarmuhurtavartI paryApta hue una una jIvoMke hotI hai| ekendriyajAti nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryApta nirvRttise nivRtta hue antarmuhurtavartI paryApta ekendriyake hotI hai / paMcendriyajAti, ucchvAsa, trasa, bAdara aura paryApta nAmakarmoMkA utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? unakI utkRSTa udIraNA tetIsa sAgaropamakI AyuvAle devake hotI hai| aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIcagotrakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? unakI utkRSTa udIraNA tetIsa sAgaropamakI AyavAle naraka paryAptake hotI hai| asthira aura azabha nAmaprakRtiyoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMklezayukta jIvake hotI hai / sthAvara nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai? vaha jaghanya paryApta nirvRttise utpanna gii| pajjattakkaDamicchassohINamaNohiladdhissa // ka. pra. 4, 68. je gaMte tti- yoginaH sayogakevalino'nte sarvApavartanarUpe vartamAnasya zeSANamaktavyatiriktAnAM zubhaprakRtInAM taijasasaptaka-mRdu-laghuvarjazubhavarNAdyekAdazakAgarulagha-sthira-zama-subhagAdeya-yazaHkIti-nirmANoccairgotratIrthakaranAmnAM (25) paMcaviMzatisaMkhyAnAmatkRSTa nabhAgodIraNA bhavati / ( malayagiriTIkA ). * tAto 'jahaNNapajjattIe' iti paatthH| hassaThiI pajjattA tannAmA vigalajAi-suhumANaM / ka. pra. 4, 65. .paMcidiya-tasa-bAdara pajjattaga-sAi-sussara-gaINaM / ve uvvusmAsANaM devo jeTuTTiisamattA / / ka. pra. 4,60. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAga udIraNA ( 181 aMtomuhuttapajjattayassa* ukkassasaMkiliTThassa / suhumaNAmAe kassa ? jahaNiyAe pajjattaNivvattIe uvavaNNassa aMtomuhuttapajjattayassa ukkassasaMkiliTThassa / apajjattaNAmA kassa ? maNussassa ukkassiyAe apajjattaNivvattIe carimasamae ukkassasaMkilesaM gadassa / sAhAraNasarIraNAmAe kassa ? bAdaraNigodassa jahaNNiyAe pajjattaNivvattIe aMtomuhuttaM pajjattayassa ukkassasaMkiliTThassa samacaurasasaMThANassa ukkassiyA udIraNA kassa ? saMjadassa AhArasarIrassa aMtomuhuttaM pajjattayassa / sesANaM huMDasaMThANavajjANaM saMThANANaM paMcaNaM saMghaDaNANaM ca ukkassiyA kassa ? tirikkhassa aTThavAsiyassa aTThavAsate vaTTamANassa / huMDaThANassa kassa ? Neraiyassa agadI ubavaNNaaMtomuhuttaM pajjattayassa* / paDhamasaMghaDaNassa kassa ? maNusassa tipalidovamiyarasa aMtomuhuttaM pajjattayadassa / aMtarAiyapaMcayassa acakkhudaMsaNabhaMgo / edANi savvANi sAmittAni appappaNo saMtakammeNa ukkasseNa vA chaTTANaguNa 1 tathA utkRSTasaMklezako prApta hue antamuhUrtavartI paryApta bAdara ekendriya jIvake hotI hai / sUkSma nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryApta nirvRttise utpanna tathA utkRSTa saMklezako prApta hue antarmuhUrtavartI paryApta sUkSma jIvake hotI hai / aparyApta nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa aparyApta nirvRttike carama samaya meM utkRSTa saMklezako prApta hue manuSya hotI hai / sAdhAraNazarIra nAmakarmakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryApta nirvRttise antarmuhUrtavartI paryApta hue utkRSTa saMkleza yukta bAdara nigoda jIvake hotI hai / samacaturasrasaMsthAnakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha antarmuhUrtavartI paryApta hue AhArazarIrI saMyata jIvake hotI hai / huNDaka saMsthAnako chor3akara zeSa cAra saMsthAnoMkI tathA vajrabhanArAca saMhananako choDakara zeSa pAMca saMhananoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha ATha varSoMke antameM vartamAna aSTavarSIya tiryaMcake hotI hai / huNDakasaMsthAnakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa sthiti ke sAtha utpanna hokara antarmuhUrtavartI paryApta hue nArakIke hotI hai / prathama saMhananakI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? vaha tIna palyopamakI AyuvAle aMtarmuhUrtavartI paryApta manuSya ke hotI hai| pAMca antarAya karmokI utkRSTa anubhAgaudIraNAkI prarUpaNA acakSudarzanAvaraNa ke samAna hai / ye saba svAmitva apane apane utkRSTa satkarmake sAtha athavA SaTsthAna tathA' * tApratI 'aMtomuddattaM pajjattayassa ' iti pATha: / D kApratI 'samaya' iti pATha: / paryAptanAmno manuSyo'paryAptazcarimasamaye vartamAnaH sarvasaMkliSTa utkRSTAnabhAgodIraNAsvAmI / saMjJitiryakpaMcendriyAdaparyAptAnmanuSyo'paryApto'timaM kliSTatara iti manuSyaprahaNam / ka. pra. ( malaya ) 4,62. kakkhaDa - guru-saMghayaNA-tthIpuma-saMThANa - tiriyaNAmANaM / paMcidio tirikkho aTTamavAsaTuvAsAo / ka. pra. 4, 63. * gaDa-huMDuvadhAyANiTThakhagai NIyANa duhacaukkassa / niraukkassa-samatte asamattAe naraste / ka. pra. 4, 62. gati - nairayika utkRSTa sthatau vartamAnaH sarvAbhiH paryAptibhiH paryAptaH sarvotkRSTa saM klezayukto narakagatihuM#saMsthAnopaghAtAprazasta vihAyogati - nIcairgotrANAM 'duhacaukkassa tti' durbhagacatuSkasya durbhaga- duHsvarAnAdeyAyaza kIrtirUpasya sarvasaMkhyayA navAnAM prakRtInAmutkRSTAnu bhAgodIraNAsvAmI / malaya. maNu-orAliya- vajjarisahANa maNuo tipallapajjatto 1 ka. pra. 4, 64. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ) chakkhaMDAgame saMtakamma hoNeNa vA hoMti tti daTTavvANi / evamukkassANubhAgudIraNA smttaa| jahaNNayaM sAmittaM uccade / taM jahA--AbhiNibohiya-sudaNANAvaraNIya-cakkha acakkhudaMsaNAvaraNIyANaM jahaNiyA aNubhAgaudIraNA kassa? coddasapubviyassa samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / ohiNANa-ohidasaNAvaraNANaM jahaNiyA udIraNA kassa ? paramohissa samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / maNapajjavaNANAvaraNIyassa jahaNiyA udIraNA kassa ? viulamadissa samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa* / kevalaNANa-kevaladasaNAvaraNIyANaM jahaNiyA kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / NiddA-payalANaM jahaNiyA kassa ? uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthassala / NihANiddA-payalA-payalA-thoNagiddhINaM jahaNiyA udIraNA kassa ? pamattasaMjadassa tappAoggavisuddhassaka / sAdAsAdANaM jahaNiyA udIraNA kassa? aNNadaro raiyo tirikkho maNusso devo vA ukkassa-majjhima-jahaNNAsu didIsu vaTTamANo majjhimapariNAmo* / patita guNahAnisvarUpa satkarmake sAtha hote haiM, aisA jAnanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa-anubhAgaudIraNA samApta huii| jaghanya svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai--AbhinibodhikajJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaNa aura acakSudarzanAvaraNakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha caudaha pUrvadhArIke chadmastha avasthAke antasamayameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahanepara hotI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI jaghanya udIraNA kisake hotI haiM ? vaha paramAvadhijJAnIke chadmastha avasthAke antasamayameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahanepara hotI hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha vipulamatimana:paryayajJAnIke chadmastha avasthAke antasamayameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahanepara hotI hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI jaghanya udoraNA kisake hotI hai ? unakI jaghanya udIraNA chadmasthakAlameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahanepara hotI hai| nidrA aura pracalAkI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha upazAntakaSAya vItarAga chadmasthake hotI hai / nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikI jaghanya udrIraNA kisake hotI hai ? vaha tatprAyogya vizuddhiko prApta hue pramattasaMyatake hotI hai / sAtA va asAtA vedanIyakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai? jo anyatara nArakI, tiryaMca, manuSya athavA deva utkRSTa, madhyama yA jaghanya sthitimeM vartamAna hokara madhyama pariNAmase yukta hotA hai usake * suyakevaliNo mai-suya-acakkhu cakkhaNadIraNA mNdaa| vipula-paramohigANaM maNaNANohIdugassAvi // ka pra. 4, 69. BkhavaNAe vigdha-kevala-saMjaleNANa ya sanokasAyANaM / saya-sayaudIraNaMte niddA-payalANamuvasaMte / / ka. pra. 70. kSapaNAyotthitasya paMcavidhAntarAya-kevalajJAnAvaraNa-kevaladarzanAvaraNa-saMjvalanacatuSTaya-navanokapAyarUpANaM viMzatiprakRtInAM sva-svodIraNAparyavasAne jaghanyAnubhAgodIraNA / tatra paMcavidhAntarAya-kevalajJAnAvaraNa-kevaladarzanAvaraNAnAM kSINakaSAyasya xxx sva-svodIraNAparyavamAne / tathA nidrA-pracalAyorupazAntamohe jadhanyAnubhAgodIraNA labhyate / (ma.TIkA) NihANiddAINaM pamattavirae visujjhamANammi / ka.pra. 4,71. 4 kApratI 'aNNadarA raiyA tirikkhamaNatso', tApratau 'aNNadaraNeraiyo tirikkho maNusso' iti pAThaH / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 183 * micchattassa jahaNiyA udIraNA kassa? micchAidvissa savvavisuddhassa punvuppaNNeNa sammatteNa se kAle sammattaM saMjamaM ca paDivajjihidi ti TThidassa jhnnnnaannubhaagudiirnnaa| sammattassa jahaNiyA udIraNA kassa? samayAhiyAvaliya akkhiinndsnnmohnnijjss| sammAmicchattassa jahaNiyA udIraNA kassa? se kAle sammattaM paDivajjihidi ti dviyassa sammAmicchAiTThissa* / aNaMtANubaMdhINaM jahaNiyA udIraNA kassa? micchAiTThissa savvavisuddhassa se kAle sammattaM saMjamaM ca paDivajjihidi tti tttthiyss| apaccakkhANAvaraNacadukkassa jahaNiyA udIraNA kassa? sammAiTThissa savvavisuddhassa se kAle saMjamaM paDivajjihidi tti TTiyassa / paccakkhANAvaraNacadukkassa jahaNiyA udIraNA kassa? una donoM prakRtiyoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai / mithyAtvakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? jo sarvavizuddhamithyAdRSTi jIva pUrvotpanna samyaktvase anantara kAlameM samyaktva va saMyamako prApta karegA, isa prakArase avasthita hai usake mithyAtvakI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai| samyaktva prakRtikI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? jisake darzanamohanIyake akSIga rahane meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai usake samyaktva prakRtikI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM samyaktvako prApta karegA, isa avasthAmeM sthita hai aise samyagmithyAdRSTi jIvake usakI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai| anantAnubandhI kaSAyoMkI javanya udIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM samyaktva va saMyamako prApta karegA, isa prakArase sthita usa sarvavizuddha mithyAdRSTi jIvake unakI jaghanya udIraNA hotI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai? antara kAlameM saMyamako prApta karegA, isa prakArase sthita sarvavizuddha samyagdRSTi jIvake apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI jaghanya udIraNA hotI hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM saMyamako prApta 4 sesANa pagaiveI majjhimapariNAmapariNI hojjaa| ka. pra. 4, 79. sesANa ti- zeSANAM sAtAsAtavedanIya-gaticatuSTaya-xxx catutriMzatsaMkhyAnAM prakRtInAM tattaprakRtyaye varnamAnA: sarve'pi jIvAmadhyamapariNAmapariNatA jaghanyAnubhAgodIraNAsvAmino bhavanti (malaya. ttiikaa)| * se kAle sammattaM sasaMjamaM giNhao ya terasagaM / ka. pra. 4, 72. se tti- anantare kAle dvitIye yaH samyaktvaM sasaMyama saMyamasahitaM gRhISyati tasya trayodazAnAM mithyAtvanantAnubandhicaStuyApratyAkhyAta-pratyAkhyAnAvaraNaprarUpANAM prakRtInAM jaghanyAnubhAgodIraNA / ayamiha saMpradAya:- yo'nantarasamaye samyakttraM saMyamasahitaM gahIpyati tasya mithyAdRSTemithyAtvAnubandhinAM jaghanyAnubhAgodIraNA / (ma.TIkA). . veyagasamyattassa u sagakhavaNodIraNAcarime / ka. pra. 4, 71. tathA kSAyikasamyaktvamatpAdayato mithyAtva-samyagmithyAtvayoH kSapitayorvedakasamyaktvasya kSAyopazamikasya sampatvasya kSagNakAle caramodIraNAyAM mamayAdhikAbalika zeSAyAM sthitau satyAM pravartamAnAyAM jaghanyAnubhAgodIraNA bhavati / sA ca catugatikAnAmanyatasya veditavyA ( ma ttiikaa)| sammattameva mIse xxx // ka.pra. 4, 72. tathA 'sammattameva mIse' iti yaH sambagmithyAdaSTiranantarasamaye saMyama pratipatsyate tasya sampammithyAtvasya jaghanyAnubhAgodIraNA / sampagmithyAdRSTiyugapat samyaktvaM saMyamaM ca na pratipa padyate, tathA vizuddherabhAvAta, kintu kevalaM samyaktvameveti kRtvA tadeva kevalamuktam (ma ttiikaa)| Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ) chakkhaMDAgame saMtakamma saMjadAsaMjadassa savvavisuddhassa se kAle saMjamaM paDivajjihidi tti / ___ kodhasaMjalaNAe jahaNiyA udIraNA kassa ? kodhodaeNa khavagaseDimuvaTTiyassa carimasamayakodhavedayassa / mANasaMjalaNAe jahaNiyA udIraNA kassa ? kodhodaeNa mANodaeNa vA khavagaseDhimArUDhassa crimsmymaannvedgss| mAyAsaMjalaNAe jahaNiyA udIraNA kassa ? carimasamayamAyavedassa khvgss| lobhasaMjalaNAe jahaNiyA udIraNA kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayasakasAyassa khavayassa / NavaMsayavedassa jahaNiyA udIraNA kassa ? smyaahiyaavliycrimsmynnqsyvedykhvyss| purisavedassa jahaNiyA udIraNA kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayapurisavedakhavayassa / itthivedassa jahaNiyA udIraNA kassa ? samayAhiyAvaliyaitthivedassa khavayassa / hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM jahaNiyA udIraNA kassa ? cararimasamayaapuvvakaraNakhavagassa svvvisuddhss| NirayAuassa jahaNiyA udIraNA kassa ? dasavassasahassiyAe didIe uvavaNNassa gairaiyassa paDhame vA carime vA aNNamhi vA kamhi vi egasamae vttttmaannss| karegA, isa prakArase sthita sarvavizuddha saMyatAsaMyatake usakI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai| saMjvalanakrodhakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha krodhodayake sAtha kSapaka zreNipara ArUDha hue antima samayavartI krodhavedaka jIvake hotI hai| saMjvalanamAnakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha krodhake udayake sAtha athavA mAnake udayake sAtha kSapaka zreNipara ArUDha hue antima samayavartI mAnavedakake hotI hai| saMjvalanamAyAkI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI mAyAvedaka kSapakake hotI hai| saMjvalana lobhakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai| jisakI sakaSAya avasthAke antima samayameM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai aise kSapaka jIvake saMjvalanalobhakI jaghanya udIraNA hotI hai| napuMsakavedakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? jisake antima samayavartI napuMsakavedaka hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai aise kSapakake napuMsakavedakI jaghanya udIraNA hotI hai / puruSavedakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? jisake antima samayavartI puruSavedI hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai aise kSapaka jIvake usakI jaghanya udIraNA hotI hai / strIvedakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? strIvedavedaka kSapakake usake vedanameM eka samaya adhika AvalI mAtra kAlake zeSa rahanepara strIvedakI jaghanya udIraNA hotI hai| hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha sarvavizuddha antima samayavartI apUrvakaraNa kSapakake hotI hai| nArakAyukI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha dasa hajAra varSakI Ayu sthitike sAtha utpanna hue nArakIke prathama, antima athavA anya kisI bhI eka samayameM vartamAna rahanepara hotI 4 kApratau 'veyaNIyakhavayassa', tApratI 'vedaNIyakhavayasta ' iti pAThaH / * kApratI 'devassa sahassiyAe ', tApratau 'devassa (dasavassa) sahassiyAe ' iti pAThaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA (185 maNusa-tirikkhAuANaM jahaNiyA udIraNA kassa ? jahaNiyAsu apajjattaNivattIsu uvavaNNassa paDhame apaDhame vA carime acarime vA samae vaTTamANassa mnnus-tirikkhss| devAuassa jahaNiyA udIraNA kassa ? dasavassasahassiyAe TThidIe uvavaNNassa paDhamasamayadevassa vA carimasamayassa vA tavvadirittassa vA / NirayagaiNAmAe jahaNNANubhAgaudIraNA kassa ? Neraiyassa aNNadarisse puDhavIe vaTTamANassa pajjattassa apajjattassa vA majjhimapariNAmassa / tirikkhagadiNAmAe jahaNNANubhAgaudIraNA kassa? eiMdiya-bIiMdiya-teiMdiya-caridiya-paMcidiesu aNNadarassa pajjattassa apajjattassa vA tipalidovamaTThidiyassa aNNadarassa vaa| maNusagadiNAmAe jahaNiyA udIraNA kassa ? aNNadarassa saMkhejjavAsAuassa asaMkhejjavAsAuassa pajjattassa vA maNussassa majjhimapariNAmassa / devagadiNAmAe jahaNiyA udIraNA kassa ? aNNadarassa kappopapAdiyassa vA aNuttaropapAdiyassa vA devassa majjhimapariNAmassa / paMcaNNaM jAdiNAmANaM jahaNNANubhAgaudIraNA kassa ? aNNadarassa payaDivedayassa / hai| manuSyAyu aura tiryaMca AyukI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya aparyApta nirvRttiyoMmeM utpanna aura prathama-aprathama athavA carama-acarama samayameM vartamAna manuSya aura tiryaMcake hotI hai| devAyukI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha dasa hajAra varSakI Ayusthitike sAtha utpanna hue devake utpanna honeke prathama samayayeM, carama samayameM athavA unase bhinna kasI bhI samayame sthita rahanepara hotI hai / narakagati nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha anyatara pRthivImeM vartamAna madhyama pariNAmavAle paryApta athavA aparyApta nArakIke hotI hai| tiryaMcagati nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya jIvoMmeM anyatara paryApta athavA aparyAptake tIna palyopama pramANa sthitise athavA anyatara Ayusthiti yukta hote hue hotI hai| manuSyagati nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha anyatara saMkhyAtavarSAyuSka athavA asaMkhyAtavarSAyuSka paryApta athavA aparyApta madhyama pariNAmavAle manuSyake hotI hai| devagati nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha anyatara kalpopapAdika athavA anuttaropapAdika madhyama pariNAmavAle devake hotI hai| pAMca jAtinAmakarmoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha usa usa prakRtike vedaka anyatara jIvake hotI hai| + AUNa jahannagaThiIsu / / ka.pra. 4, 72. tayA caturNAmAyuSAmAtmIyAtmIyajaghanyayasthitau vartamAno jaghanyamanubhAgama dIrayati / tatra trANAmAyuSAM saMklezAdeva jayanyasthitibandho bhavatIti kRtvA jaghanyAnabhAgora tatraiva labhyate tathA nArakAyuSo vizuddhavazAjjaghanyaH sthitibandhaH, tato jaghanyAnabhAgo'pi nArakAyaSastatraiva labhyate / tathA ca sati trayANAmAyaSAmatisaMkliSTo jaghanyAna bhAgodIrakaH nArakAyaSastvativizuddha iti / ( ma. TIkA). Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ) chakkhaMDAgame saMtakamma orAliyasarIraNAmAe jahaNNANubhAgaudIraNA kassa ? suhamassa jahaNiyAe apajjattaNivattIe uvavaNNassa paDhamasamayatabbhavatthassa aviggahagadIe uvavaNNassa / veuvviyasarIraNAmAe jahaNNANubhAgaudIraNA kassa vA jIvassa? jahaNiyAe uttaraviuvvaNaddhAe pddhmsmyaahaaryss| AhArasarIraNAmAe jahaNNANubhAgaudIraNA kassa? jahaNiyAe AhAraviuvaNaddhAe paDhamasamayaAhArayassa / tejAkammaiyANaM jahaNNANubhAgaudIraNA kassa? aNNadarassa ukksssNkilitttthss| orAliyasarIraaMgovaMgaNAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? beiMdiyassa jahaNiyAe apajjattaNivvattIe uvavaNNassa paDhamasamayaAhArayassa / veuvviyaaMgovaMgaNAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? paDhamasamayaNeraiyassa asaNNipacchAyadassa paDhamasamayaAhArayassa tapAoggaukkassiyAe vidoe uvavaNNassI / AhArasarIraaMgovaMgassa AhArasarIrabhaMgo / paMcasarIrabaMdhaNa-- audArikazarIra nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya aparyApta nirvattise evaM Rjugatise utpanna hue sUkSma jIvake tadbhavastha honeke prathama samayameM hotI hai / vaikriyikazarIra nAmakarma jaghanya anubhAga udIraNA kisa jIvake hotI hai ? vaha jaghanya uttaravikriyAkAlameM prathama samayavartI AhArakake hotI hai| AhArakazarIra nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya AhArakatrikriyAkAlameM prathama samayavartI AhArakake hotI hai| taijasa aura kArmaNa zarIrakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMklezako prApta hue anyatara jIvake hotI hai ? audArikazarIraaMgopAMga nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya aparyApta nirvRttise utpanna aise dvIndriya jIvake AhAraka hone ke prathama samayameM hotI hai| vaikriyikazarIraaMgopAMga nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha asaMjJI jIvoMmeMse pIche Akara tatprAyogya utkRSTa sthitike sAtha narakameM utpanna hue prathama samayavartI nArakIke AhAraka honeke prathama samayameM hotI hai| AhArakazarIrAMgopAMgakI jaghanya udIraNAkI prarUpaNA AhArakazarIrake samAna hai| pAMca zarIrabandhanoM aura 4 tApratI ' kassa ? vA jIvassa ? ' iti paatthH| poggalavivAgiyANaM bhavAisamae visesamavi cAsi / AitaNaNaM doNNaM suhamo vAU ya appAU // ka. pra. 4, 73. xxx tata etaduktaM bhavati- audArikazarIraudArikasaMghAtaudArikabandhanacatuSTayarUpasyaudArikaSaTkasyApyaparyAptasUkSmaikendriyo vAyukAyiko vaikriyikaSaTakasya ca paryApto bAdaro vAyukAyiko'lNayujaghanyAnubhAgodIrako bhavati / (ma. TIkA) xxx tata AhArakasaptakasya yaterAhArakazarIramutpAdayataH saMkliSTasyAlpe kAle, prathamasamaya ityartha;, jaghanyAnubhAgodIraNA / ka. pra. 4, 74. (ma. TIkA ) tathA tejasasaptaka-ma du-laghavarjazubhavarNAdyekAzadakAgurulaghusthira-zabha-nirmANarUpANAM (20) vizatiprakRtInAM saMkliSTo'pAntarAlagatau vartamAno'nAhArako mithyAvRSTijaghanyAnubhAgodIraNAsvAmI veditavyaH / ka pra 4, 76 (ma. TIkA) 2 iyamatra bhAvanA-dvIndriyo'lpAyurodArikAMgopAMganAnma udayaprathamasamaye jaghanyamanubhAgamudIrayati / tathA'saMjipaMcendriyaH pUrvodalitavaikriyo vaikriyAMgopAMgaM stokakAlaM baddhvA svabhUmikAnusAreNa cirasthitiko nairayiko jAtastasta kriyAMgopAMganAmna udayaprathamamamaye vartamAnasya jaghanyAnubhAgodIraNA / ka. pra. 4, 74. (ma. TIkA). Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 187 saMghAdANaM sg-sgsriirbhNgo| samacaurasasaMThANaNAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa? jahaNNiyAe pajjattaNivattIe uvavaNNassa paDhamasamayatabbhavatthassa asaNNissa / huMDasaMThANavajjANaM sesANaM saMThANANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa? puvakoDAuassa paDhamasamayaAhAra-paDhamasamayatabbhavatthassa / huMDasaMThANassa jahaNNANubhAgudIraNA kassa? suhumeiMdiyassa ukkassiyAe pajjattaNivvattIe uvavaNNassa paDhamasamayaAhAra-paDhamasamayatabbhavatthassa / paDhamasaMghaDaNassa paDhamasaMThANassa bhaMgo / caduNNaM saMghaDaNANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? maNussassa puvvakoDAuassa paDhamasamayaAhAra- paDhamasamayatabbhavatthassa* / asaMpattasevaTTasaMghaDaNassa jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? beiMdiyassa bArasavassAudvidIe uvavaNNassa pddhmsmyaahaar-pddhmsmytbbhvtthss| vaNNa-gaMdha-rasANamappasatthANaM sIda-lhukkhANaM ca jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? carimasamayasajogissA edAsiM ceva paDivakkhANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa? ukkassasaMkiliTThassa / kakkhaDa-garuANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa? kevalissa maMthagadassa pAMca saMghAtoMkI prarUpaNA apane apane zarIranAmakarma ke samAna hai| samacaturasrasaMsthAna nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryApta nirvRttise utpanna hue asaMjJI jIvake tadbhavastha hone ke prathama samayameM hotI hai / huNDakasaMsthAnako choDakara zeSa saMsthAnoMkI jaghanya anabhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha pUrvakoTi varSa pramANa AyuvAle prathama samayavartI AhArakake tadbhavastha hone ke prathama samayameM hotI hai / huNDakasaMsthAnakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa paryApta nirvRttise utpanna hokara prathama samayavartI AhAraka va prathama samayavartI tadabhavastha hae sakSma ekendriya jIvake hotI hai| prathama saMhananakI jaghanya anubhAgaudIraNAkI prarUpaNA prathama saMsthAnake samAna hai| cAra saMhananoMkI jaghanya anabhAgaudIraNA kisake hotI hai? vaha prathama samayavartI AhAraka va prathama samayavartI tadbhavastha hue pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyake hotI hai| asaMprAptAsapATikAsaMhananakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha bAraha varSa pramANa Ayusthitike sAtha utpanna hue prathama samayavartI AhAraka va prathama samayavartI tadbhavastha hae dvIndriya jIvake hotI hai| aprazasta varNa, gandha va rasa tathA zIta evaM rukSa sparzakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotI hai| inakI hI pratipakSa prakRtiyoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa saMkleza yukta jIvake hotI hai| karkaza aura guru sparzanAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha maMthasamudghAtagata . * amaNo cauraMsusabhANappAU sagaciraTriI sese / saMghayaNANa ya maNao haMDavaghAyANamavi sUhamo / ka. pra. 4, 75. sevaTTassa biiMdiya bArasavAsassa xxx // ka. pra. 4, 76.: kApratau' sIdullalhukkhANaM, tApratau 'sIdalla-lhukkhANaM' iti paarH| Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 188) chakkhaMDAgame saMtakamma NiyattamANassa. / lahua-mauANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa? saNNissa aNAhArayayassa tppaaoggvisuddhss+| NirayANupugviNAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa ? Neraiyassa aNNadarisse puDhavIe vaTTamANassa paDhamasamayatabbhavatthassa dusamayatabbhavatthassa vaa|tirikkhgipaaoggaannupuvviinnaamaae jahaNNANubhAgudIraNA kassa? aNNadarassa tirikkhassa paDhamasamayatabbhavatthassa dusamayatanbhavatthassa tisamayatabbhavatthassa vaa| maNusagaipAoggANupuvINAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa? aNNadarassa maNussassa paDhamaviggahe bidiyaviggahe vA vaTTamANassa? devANupuvINAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa? aNNadarassa dasavassasahassiyassa vA tettIsaM sAgarovamiyassara vaa| agurualahua-thira-subha-NimiNaNAmAe jahaNNANubhAgudIraNA kassa? ukakssasaMkiliTThassa / athira-asuhANaM jahaNNANubhAgudIraNA kassa? sajogicarimasamae / ukghAdaNAmAe jaha0 kassa? suhameiMdiyassa ukkassiyAe pajjattaNivattIe uvavaNNassa pddhmsmyaahaar-pddhmsmytbbhvtthss*| paraghAdaNAmAe jaha0 kassa? suhamassa jahaNiyAe pajjattaNivattIe vaTTamANassa pddhmsmypjjttyss| kevalIke usase pIche haTanekI avasthAmeM hotI hai| laghu aura mRdukI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha tatprAyogya vizuddhiko prApta saMjJI anAhAraka jIvake hotI hai / nArakAnupUrvI nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha anyatara pRthivImeM vartamAna nArakIke tadbhavastha hone ke prathama samayameM athavA usake dvitIya samayameM hotI hai| tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha prathama samayavartI tadbhavastha, dvitIya samayavartI tadbhavastha, athavA tRtIya samayavartI tadbhavastha anyatara tiryaMca jIvake hotI hai| manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha prathama vigraha athavA dvitIya vigrahameM vartamAna anyatara manuSyake hotI hai / devAnupUrvI nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI haiM ? vaha dasa hajAra varSakI AyuvAle athavA tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAle anyatara devake hotI hai / ___ agurulaghu, sthira, zubha aura nirmANa nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai? vaha utkRSTa saMklezako prApta hue jIvake hotI hai / asthira aura azubhakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha sayoga kevalIke antima samayameM hotI hai| upaghAta nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa paryApta nirvRttise utpanna hue prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha sUkSma ekendriya jIvake hotI hai| paraghAta nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryApta nirvattimeM vartamAna sUkSma jIvake paryApta honeke prathama samayameM hotI hai| kakkhaDa-garUNa maMte (the) niyattamANassa kevlinno|| ka. pra. 4, 78. .xxx mauya / sannivisuddhANAhAragassaxxx // ka.pra. 4, 76. 3 aprato' sAgarovameyassa', kApratI 'sAgarovamANi', tApratI 'saagrovmaanniyss'| * haMDavaghAyANamavi suhmo||k. pra.4,75. tathA sUkSma kendriyaH sudIrghAyuHsthika AhArakaH prayamasamaye huMDopaghAtanAmnorjaghanyAnubhAgodIrakaH / ma. TIkA. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 189 AdAvaNAmAe jaha0 kassa? bAdarapuDhavijIvassa jahaNiyAe pajjattIe uvavaNNassa sarIrapajjattIe pajjattayadapaDhamasamae vttttmaannss| ujjovaNAmAe aadaavbhNgo| ussAsaNAmAe jaha0 kassa ? aNNadarassa devassa raiyassa eiMdiya-beiMdiya-tIiMdiyacaridiya-paMcidiyassa vaa| pasatthApasatthavihAyagadINaM jaha0 kassa? aNNadarassa tadudaillassa / tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjattANaM jaha0 kassa? edAsi payaDIyaM jo vedao so samvo pAoggo jahaNNANubhAgaudIraNamudIre, / patteyasarIraNAmAe jaha0 kassa? suhamassa jahaNiyAe apajjattaNivattIe uvavaNNassa pddhmsmyaahaar-pddhmsmytbbhvtthss| sAhAraNasarIraNAmAe jaha0 kassa? suhumassa paDhamasamayaAhArayassa ukkassiyAe pajjattaNivvattIe uvavaNNassa / subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNA dejja-jasagitti-ajasagitti-NIcuccAgodANaM jaha0 kassa? edAsi payaDINaM jo vedao so savvo pAoggo jahaNiyaaNubhAgaudIraNamudIre, / titthayaraNAmAe jaha0 ko hodi? paDhamasamayakevalippahuDi jAva kevalasamugdhAdassa carimasamayaaNAvajjidago tti tAva jhnnnnaannubhaagudiiro|pNcnnnnmNtraaiyaannN jaha0 kassa ? samayAhiyAvaliya Atapa nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya paryAptise utpanna hue bAdara pRthivIkAyika jIvake zarIraparyAStise paryApta honeke prathama samayameM vartamAna honepara hotI hai| udyota nAmakarmakI prarUpaNA Atapa nAmakarmake samAna hai| ucchvAsa nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha anyatara deva, nArakI athavA ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya va paMcendriyake hotI hai| prazasta va aprazasta vihAyogatikI jaghanya anubhAgaudIraNA kisake hotI hai ? vaha unake udayase saMyukta anyatara jIvakeM hotI hai| trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta aura aparyAptakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai? jo jIva ina prakRtiyoMke vedaka haiM ve saba unakI jaghanya anubhAgaudIraNA karaneke yogya hote haiN| pratyekazarIra nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha jaghanya aparyApta nirvRttise utpanna hue prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha sUkSma jIvake hotI hai / sAdhAraNazarIra nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? vaha utkRSTa paryApta nirvattise utpanna hokara prathama samayavartI AhAraka hue sUkSma jIvake hotI hai / subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIti, nIcagotra aura UMcagotra ; inakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai? jo ina prakRtiyoMke vedaka haiM ve saba unakI jaghanya anubhAgaudIraNA karaneke liye yogya hote haiN| tIrthakara nAmakarmakI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? prathama samayavartI kevalIse lekara kevalasamudghAtake pUrva anAvajitakaraNa avasthAke antima samaya taka usakI jaghanya anubhAgaudIraNA hotI hai| pAMca antarAya karmoMkI jaghanya udIraNA kisake hotI hai ? chadmastha avasthAmeM eka tathA AtapodyotanAmnostadyogyaH pRthivIkAyikaH zarIraparyApyA paryAptaH prathamasamaye vartamAnaH saMkliSTo jaghanyAnubhAgodIrakaH / ka. pra. (ma. TIkA) 4, 77.4 pratiSu 'ajahaNNANubhAgaudIrao' iti paatthH| jA nAujjiyakaraNaM titthayarassa xxx / ka. pra. 4, 78. ja ti- AyojikAkaraNaM nAma Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ) carimasamayachadumatthassa / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo / taM jahA -- AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa ukkassANubhAgaudIraNakAlo jahaNNeNa egasamao, ukkaNa besamayA / aNukkassa0 jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / suda--ohimaNapajjava - kevalaNANAvaraNIyANaM AbhiNibohiyaNANAvaraNabhaMgo / cakkhu - acakkhu - ohi --- kevaladaMsaNAvaraNIya---micchatta--athira-- asuha--- dubhaga-- aNAdejja --- NIcAgoda -paMcatarAiyANaM ukkassaaNubhAgudIraNakAlo jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / Navari acakkhudaMsaNa ---paMcatarAiyANamukkassANubhAgaudIraNA jahaNNukkasseNa egasamao / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggasapariyaTTA / vari acakkhudaMsaNa- paMcatarAiyANaM jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukkasseNa chakkhaMDAgame saMtakammaM samaya adhika AvalI mAtra zeSa raha jAnepara hotI hai / isa prakAra svAmitva samApta huA / eka jIva kI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- AbhinibodhikajJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hai / usakI anutkRSTa anubhAga udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya va utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai | zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAga udIraNA ke kAlakI prarUpaNA AbhinibodhikajJAnAvaraNake samAna hai| cakSudarzanAvaraNa, acakSudarNanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, mithyAtva, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, nAcagotra aura pAMca antarAya; inakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya pramANa hai / vizeSa itanA hai ki acakSudarzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI utkRSTa anubhAga udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSa se eka samaya mAtra hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / vizeSa itanA hai ki acakSudarzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya kama kSudrabhavagrahaNa aura utkarSa se kevalasamudghAtAdarvAg bhavati / tatrAG maryAdAyAm / A maryAdayA kekalidRSTyA yojanaM vyApAraNaM Ayojanam / taccAtizubhayogAnAmavaseyam / AyojagamAyojikA, tasyAH karaNaM AyojikAkaraNam / kecidAvarjitakaraNamAhuH / tatrAyaM zabdArtha:-- Avarjito nAma abhImukhIkRtaH / tathA ca loke vaktAraHAvajito'yaM mayA, saMmukhIkRta ityarthaH / tatazca tathA bhavyatvenAvajitasya mokSagamanaM pratyabhimukhIkRtasya karaNaM zubhayogavyApAraNaM AvarjitakaraNam / apare 'jA nAussayakaraNaM' iti paThanti / tatrAyaM zabdasaMskAraH-AvazyakakaraNamiti / anvarthazcAyaM AvazyakenAvazyaM mAvena karaNamAvazyakakaraNam / tathAhi-- samudghAtaM kecit vurvanti, kecicca na kurvanti / ida tvAvazkakaraNaM sarve'pi kebalinaH kurvantIti / taccAyojikAkaraNamasaMkhyeyasamayAtmakamantarmuhUrtapramANam / x x x tadyAvavannAdyApyArabhyate tAvatIrthaMkarakevalinastIrthaMkaranAmno jaghanyAnubhAgodIraNA / ( ma. TIkA ) kApratI 'mukkassANukkassajahaSNukka 0 ' tApratI 'mukkassA Nukkassa 0 ( mukkassANubhAgu0 ) jahaNNukkasta0', iti pAThaH / " Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 191 asaMkhejjA logaa| dasaNAvaraNapaMcayassa ukka0 aNubhAgu0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / / sammatta-sammAmicchattANamukkassANubhAga0 jahaNNukka0 egasamao / aNukka0 jaha0 aMtomuhuttaM / ukka0 sammAmiccha0 aMtomu0 sammatta0 chAvaTThisAgarovamANi AvaliyUNANi / sAdAsAda-solasakasAya-NavaNokasAyANamukkassaaNubhAgudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa egasamao, ukka0 besmyaa| aNukka0 aNubhAgaudIraNA sAda-hassa-radINaM jaha0 egasamao, ukka0 chmmaasaa| asAda-aradi-sogANaM jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / solasakasAya-bhaya-duguMchANaM jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / NavaMsayavedassa jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / purisavedassa jaha0 egasamao, uka0 sAgarovamasadapudhattaM / itthivedassa jaha0 egasamao, ukka0 plidovmsdpudhttN| NirayAu-devAuANamukkassaaNubhAgaudIraNA jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi AvaliyUNANi / tirikkha asaMkhyAta loka pramANa hai| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra hai| unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkA samyaktva aura sampagmithyAtvakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase eka samaya pramANa hai| unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase antarmuhUrta pramANa hai / utkarSa vaha samyagmithyAtvakA antarmuhUrta aura samyaktvakA eka AvalIse kama chayAsaTha sAgaropama pramANa hai| sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya aura nau nokaSAya ; inake utkRSTa anubhAgakI udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya taka hotI hai / anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla sAtAvedanIya, hAsya va ratikA jaghanyase eka samaya va utkarSase chaha mAsa; asAtAvedanIya, arati aura zokakA jaghanyase eka samaya va utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama; solaha kaSAya, bhaya va jugupsAkA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta ; napuMsakavedakA jaghanyase eka samaya va utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana; puruSavedakA jaghanyase eka samaya va utkarSase sAgaropamazatapRthaktva; tathA strIvedakA jaghanyase eka samaya va utkarSase palyopamazatapRthaktva pramANa hai / ___ nArakAya va devAyukI utkRSTa anubhAga udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hotI hai| inakI anutkRSTa anubhAga udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalIse tApratau ' agukaka0 (bhA0 )' iti paatthH| tApratau ' egasamao ...... / ' iti pAThaH / * sampattassa ukkassANabhAgudIrago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukakasse ga egsmo| aNukkassANabhAgaudaurago kevaciraM kAlAdohodi? jahaNNeNa aNtomuhtN| uksse Na chAvaTrisAgarovamANi AvaliyaNA'Na / sammA maccha tassa ukAssANu bhAgaudIrago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNukakasseNa eyasamayo / aNukkassA Nu mAgudIrago kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNagukakasseNa aNtomuhusN| ka. pA. ( cU. sU.) pra.ba.pR. 5435. Jain Education international Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM maNu sAuANamukkassaaNubhAgudIraNA jaha0 egasamao, ukka0 besamayA tirNaNa cattAri samayA vA / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 tiSNa palidovamANi AvaliyUNANi / caduSNaM pi gaINamukkassamaNubhAgudIraNA jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 Niraya devagaINaM tettIsaM sAgarovamANi, maNusagaIe tiSNi palidovamANi puvvako DipudhatteNa bhahiyANi, tirikkhagaIe asaMkhejjA poggalapariyaTTA / paMcaNaM jAdoNamukka0 kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 saga-sagukka sadvidIo / orAliya-veuvviyaAhAra-sarIrANamukkassaaNubhAgudIraNA0 kevaciraM0 ? jahaNeNa egasamao, ukkasseNa besamayA / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 orAliyasarIrassa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, ve uvviyasarIrassa tettIsa sAgarovamANi sAdireyANi AhArasarIrassa aMtomuttaM / tejA - kammaiyANamukkassa aNubhAgudIraNA kevaciraM0 ? jahaNNukka0 egasamao / aNukka0 aNAdi-apajjavasidA aNAdi sapajjavasidA vA / tiNNi aMgovaMgapaMcasarIrabaMdhaNa - saMghAdANaM ca saga-sagasarIrabhaMgo / Navari orAliyaaMgovaMga 0 kama tetIsa sAgaropama pramANa hotI hai / tiryacAyu aura manuSyAyukI utkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSa se do samaya athavA tIna cAra samaya hotI hai / inakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase eka AvalIse kama tIna palyopama pramANa hotI hai / cAroM gati nAmakarmoMkI utkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya mAtra hotI hai / inakI anutkRSTa udIraNA jaghanya se eka samaya hotI hai / utkarSa se vaha naraka va devagatikI tetIsa sAgaropama kAla, manuSyagatikI pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama, tathA tiryaMcagatikI asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotI hai / pAMca jAtinAmakarmoMkI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hotI hai / audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrakI utkRSTa anubhAga udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se do samaya hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya hotI haiM / utkarSase vaha audArikazarIrakI aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, vaikriyikazarIra kI sAdhika tetIsa sAgaropama, tathA AhArakazarIrakI antarmuhUrta kAla taka hotI hai| tejasa va kArmaNa zarIrakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? va jaghanya va utkarSa se eka samaya hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAga udIraNA anAdi-aparyavasita athavA anAdi - saparyavasita hotI hai| tIna aMgopAMga, pAMca zarIrabandhana aura pAMca saMghAta nAmakarmoMkI prarUpaNA apane apane zarIrake samAna hai / vizeSa itanA hai ki audArikazarI rAMgopAMgakI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla utkarSase pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna patyopama XXX tApratI ( aNukka0 )' iti pAThaH / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakka mANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA aNukka sukkassassa tiSNi palidovamANi puvvako DipudhatteNabbhahiyANi / chasaMThANa - chasaMghaDaNANaM ca ukka0 aNubhAgudIraNA kevaciraM0 ? jahaNeNa egasamao, ukka0 besamayA / aNukka0 jaha0 egasamao / ukka0 samacaurasasaMThA Nassa be-chAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi, iMDasaMThANassa aMgulassa asaMkhe0 bhAgo sANaM saMThANANaM puvvako DipudhattaM / vajjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNassa tiSNi palidovamANi puvvako DipudhatteNabbhahiyANi, sesANaM saMghaDaNANaM puvvakoDipudhattaM / pasatthavaNNa-gaMdharasa- NiGghaNNANaM tejA - kammaiyasarIrabhaMgo / appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-sIda lhukkhakakkhaDa-garuANaM nnaannaavrnnbhNgo| maua - lahuANamukkassaaNubhAgaudIraNA kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukkasseNa besamayA / aNukka0 aNAdi - apajjavasidA aNAdisapajjavasidA sAdi sapajjavasidA / tattha sAdi-sapajjavasidA jahaNeNa egasamao' ukka 0 addhapoggalapariyaTaM / (193 caduNNamANupuvvINamukkassaaNubhAgudIraNA kevaciraM0 ? jahaSNukka0 egasamao / aNukka0 aNubhAgudIraNA kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / Navari tirikkhANupuvvIe tiSNisamayA / adhavA tirikkhANuputhvIe cattArisamayA sesANaM tiNisamayA / agurualahua-thira- subha- NimiNaNAmANaM tejA - kammaiyabhaMgo / uvaghAda pramANa hai / chaha saMsthAnoM aura chaha saMhananoMkI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya taka hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya hotI hai / utkarSa se vaha samacaturasra saMsthAnakI sAdhika do chyAsaTha sAgaropama, huNDakasaMsthAnakI aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, tathA zeSa saMsthAnoM kI pUrvakoTipRthaktva kAla taka hotI hai / ukta udIraNA vajrarSabhavajranArAcasaMhananakI pUrvakoTipthaktvase adhika tIna palyopama tathA zeSa saMhananoMkI pUrvakoTipRthaktva kAla taka hotI hai / prazasta varNa, gandha, usakI tathA snigdha aura uSNa sparzakI prarUpaNA taijasa va kArmaNa zarIrake samAna hai / aprazasta varNa, gandha, rasa tathA zIta, rUkSa, karkaza va guru sparza nAmakarmokI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / mRdu aura laghukI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se do samaya taka hotI hai| unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla anAdiaparyavasita, anAdi saparyavasita aura sAdi - saparyavasita bhI hai / unameM sAdi saparyavasitakA pramANa jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama ardha pudgala - parivartana hai / cAra AnupUrviyoMkI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai| vaha jaghanya va utkarSa se eka samaya hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai / vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se do samaya taka hotI hai| vizeSa itanA hai ki tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkI ukta udIraNA tIna samaya taka hotI hai / athavA tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkI ukta udIraNA kAla cAra samaya aura zeSa AnupUrviyoMkA tIna samaya hai| agurulaghu, sthira, zubha aura nirmANa nAmakarmakI prarUpaNA taijasa va kArmaNa zarIrake samAna hai / upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, prazasta Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194) chakkhaMDAgame saMtakamma paraghAda-AdAva-ujjova-ussAsa--pasatthApasatthavihAyagai--tasa-thAvara--bAdara-suhumapajjattApajjatta-patteya-sAhAraNa-dussara-ajasakittINamukkassANubhAgaudIraNA kevaciraM? jahaNNaNa egasasao, ukkasseNa besmyaa| aNukka0 jahaNNaNa eyasamao, ukkasseNa jacciraM payaDiudIraNA tacciraM kAlaM / jasagitti-subhaga-sussara-AdejjauccAgodANaM ukka0 aNubhAgudIraNA kevaciraM0? jahaNNukka0 egsmo| aNukkassaM jacciraM payaDiudIraNA tacciraM kAlaM / titthayaraNAmAe ukkassaaNubhAgaudIraNA kevaciraM0? jahaNNukkasseNa egsmo| aNukkassA0 kevaciraM0? jaha0 vAsapudhattaM, ukkasseNa pucakoDI desUNA / evamukkassaaNubhAgaudIraNAe kAlo smto| etto jahaNNANubhAgaudIraNakAlo vuccde| taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM jahaNNAgubhAgaudIraNA jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNANubhAgaudIraNA aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vA / NiddApayalANaM jahaNNANubhAgudoraNA jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / ajahaNNaudIraNAe jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / NiddANiddA-payalApayalA-thoNagiddhoNaM jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| ajahaNNa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / va aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa dasvara aura ayazakIrtikI utkRSTa anabhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hotI hai| unakI anatkRSTa anabhAga udIraNA jaghanyase ekasamaya aura utkarSase jitane kAla unakI prakRtiudIraNA hotI hai utane kAla hotI hai| yazakIrti, subhaga susvara, Adeya aura UMca gotrakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jitane kAla prakRti udIraNA hotI hai utane kAla hotI hai| tIrthakara nAmakarmakI utkRSTa anubhAgaudI raNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| usakI anutkRSTa anubhAga udIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase varSapRthaktva va utkarSase kucha kama pUrvakoTi kAla taka hotI hai| isa prakAra utkRSTa anubhAgaudIraNAkA kAla samApta haa| yahAM jaghanya anubhAga udIraNAkA kAla kahA jAtA hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya karmokI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita bhI hai| nidrA aura pracalAkI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikI jaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hotI hai / unakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta taka hotI hai| sAtA va asAtA vedanIyake jaghanya anu Jain Education international Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 195 sAdAsAdANaM jahaNNANubhAgassa jaha0 egasamao, ukka0 cttaarismyaa| ajahaNNa jaha0 egsmo| ukka0 sAdassa chammAsA, asAdassa tettIsaM sAgarovamANi aMtomuhuttabbhahiyANi / micchatta-sammatta-sammAmicchattANaM jaha0 kevaciraM0? jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNa0 micchattassa tiNNibhaMgA / tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvddddhpogglpriyttttN| sammattassa jaha0 aMttomuhuttaM, ukka0 chAvaTThisAgarovamANi samayAhiyAvaliyUNANi / sammAmicchattassa jahaNNukka0 atomuhuttaM / solasaNaM kasAyANaM jahaNNANubhAgaudIraNA* kevaciraM? jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / NavaNaM NokasAyANaM jahaNNANubhAgudIraNA kevaciraM0? jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNa0 hassa-radINaM jaha0 egasamao, ukka0 chammAsA / aradi-sogANaM jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarotramANi sAdireyANi / bhaya-duguMchANaM jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / Naqsayavedassa jaha0 eyasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / itthivedassa jaha0 egasamao, ukka0 palidovamasadapudhattaM / purisavedassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / bhAgakI udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya mAtra hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya hai| utkarSase vaha sAtAvedanIyakA chaha mAsa aura asAtAvedanIyakA antarmuhUrta adhika tetIsa sAgaropama pramANa hai| mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai / mithyAtvakI jaghanya udIraNAke viSayameM ( anAdi-aparyavasita, anAdi-saparyavasita va sAdi-saparyavasita ye ) tIna bhaMga haiN| unameM jo sAdi-saparyavasita bhaMga hai usakA kAla jaghanyase antarmahurta va utkaSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hai| samyaktvakI ajaghanya udIraNA jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase eka samaya adhika AvalIse hIna chayAsaTha sAgaropama kAla taka hotI hai| samyagmithyAtvakI ajaghanya udIraNA jaghanya va utkarSase antarmuhurta kAla taka hotI hai| solaha kaSAyoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| unakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta kAla taka hotI hai| nau nokaSAyoMko jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai / ajaghanya udIraNA hAsya va ratikI jaghanyase eka samaya va utkarSase chaha mAsa, arati va zokakI jaghanyase eka samaya va utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama, bhaya va jugupsAkI jaghanyase eka samaya va utkarSase antarmuhUrta, napuMsakavedakI jaghanyase eka samaya va utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana, strIvedakI jaghanyase eka samaya va utkarSase palyopamazatapRthaktva, tathA puruSavedakI jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase sAgaropamazatapRthaktva kAla taka hotI hai / * mapro 'jahaNNANubhAgaudIraNA aNubhAgaudIraNA' iti pAThaH / | Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 ) chakkhaMDAgame saMtakamma AuANaM jahaNNANubhAgudIraNA kevaciraM ? jaha0 egasamao, ukkasseNa cttaarismyaa| ajahaNNa0 jaha0 egasamao, ukka0 Niraya-devAuANaM tettIsaM sAgarovamANi AvaliyUNANi, tirikkha-maNussAuANaM tiNi palidovamANi aavliynnaanni| caduNNaM gadINaM jahaNNANubhAgudIraNA kevaciraM ? jaha0 egasamao, ukka0 cattArilamayA / ajahaNNa0 jahaNNaNa egsmo| ukkasseNa Niraya-devagaINaM tettIsaM sAgarovamANi, maNusagadIe tiNipalidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi, tirikkhagaie asaMkhejjA logA / orAliya-veuvviya-AhArasarIrANaM jahaNNANubhAgaudIraNA kevaciraM0? jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNa0 orAliyasarIrassa jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhAgo; veumviya jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi; AhArasarIrassa jahaNNukkasseNax aMtomuhattaM / tejA-kammaiyasarIrANaM jahaNNANubhAgaudIraNA kevaciraM? jaha0 egasamao, ukka0 be smyaa| ajahaNNa. jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA pogglpriyttttaa| tiNNiaMgovaMga-paMcasarIrabaMdhaNa-paMcasarIrasaMghAdANaM sg-sriirbhNgo| Ayu karmokI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya taka hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudAraNA jaghanyase eka samaya hotI hai| utkarSase vaha nArakAyu va devAyukI eka AvalIse kama tetIsa sAgaropama, tathA tiryaMcAyu aura manuSyAyukI eka AvalIse kama tIna palyopama pramANa hotI hai| cAra gati nAmakarmoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya taka hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya hotI hai| utkarSase vaha narakagati va devagatikI tetIsa sAgaropama, manuSyagatikI pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama, tathA tiryaMcagatikI asaMkhyAta loka pramANa kAla taka hotI hai| audArika, vaikriyika aura AhAraka zarIrakI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| ajaghanya anubhAgaudIraNA audArikazarIrakI jaghanyase eka samaya va utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, vaikriyikazarIrakI jaghanyase eka samaya va utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama, tathA AhArazarIrakI jaghanya va utkarSase antarmuharta kAla taka hotI hai / taijasa va kArmaNa zarIrakI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya taka hotI hai| unakI ajaghanya anabhAgauvIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotI hai| tIna aMgopAMga, pAMca zarIrabaMdhana aura pAMca zarIrasaMghAta prakRtiyoMkI ukta udIraNAkI prarUpaNA apane apane zarIrake samAna hai| vizeSa itanA hai ki audArikazarIraaMgopAMgakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA 4 pratiSu 'AhArasarIrassa jaha* aNu (a. jahaNNukka0 ) kevaciraM ? jaha0 ukka0 egsmo| ajaha0 jahaNakassega' iti pAThaH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 197 Navari orAliyaaMgovaMga0 anahaSNukkassa tiNNi palidovamANi punvakoDipudhatteNa bhahiyANi / ___ chasaMThANa-chasaMghaDaNANaM jahaNNANubhAgudIraNA kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNa samacaurasasaMThANassa jahaNNaNa egasamao, ukka0 be-chAvaTTisAgarovamANi / huMDasaMThANassa jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhaago| vajjarisahavairaNArAyaNa0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi / sesANaM saMThANANaM saMghaDaNANaM ca jaha0 egasamao, ukka0 puvakoDipudhattaM / kAla-NIlaya-titta-kaDua-duggaMdha-sIda-lhukkhANaM jahaNNANubhAgudIraNA jahaNNukkasseNa egasamao / ajahaNNa. aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido vA / pasattha-vaNNa-gaMdha-rasANaM-NidhuNhANaM ca jahaNNANubhAgaudoraNA jaha0 egasamao, ukka0 be-smyaa| ajahaNNa0 jaha0 egasa0 ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / maua-lahuANaM jahaNNANubhAgudI0 kevaciraM0 ? jahaNNu0 egasamao / ajahaNNaaNubhAgudIraNA jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA poMggalapariyaTTA / kakkhaDa-garuANaM jahaNNANu0 kevaciraM0 ? jahaNNukka egsmo| ajahaNNANubhAgaudIraNA aNAdiya-apajjavasidA aNAdiyasapajjavasidA sAdisapajjavasidA vA / jA sAdi-sapajjavasidA sA jahaNNukka0 aMtomuhuttaM / utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa hai| chaha saMsthAnoM aura chaha saMhananoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| ajaghanya anubhAgaudIraNA samacaturasrasaMsthAnakI jaghanyase eka samaya va utkarSase do chayAsaTha sAgaropama, huMNDakasaMsthAnakI jaghanyase eka samaya va utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, vajrarSabhavajranArAcasaMhananakI jaghanyase eka samaya va utkarSase pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama, tathA zeSa saMsthAnoM aura saMhananoMkI jaghanyase eka samaya va utkarSase pUrvakoTipRthatva kAla taka hotI hai| kRSNa va nIla varNa, tikta va kaTu rasa, durgandha tathA zIta va rUkSa sparza nAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNA kAla anAdi-aparyavasita aura anAdi-saparyavasita bhI hai| prazasta varNa, gandha aura rasa nAmakarmokI tathA snigdha va uSNa sparza nAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya taka hotI hai| unakI ajaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana kAla taka hotI hai| mRdu aura laghu sparzanAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| inakI ajaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana kAla taka hotI hai| karkaza aura guru sparzanAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| unakI ajaghanya anubhAga-udIraNA anAdi-aparyavasita, anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita hotI hai| unameM jo sAdi-saparyavasita hai vaha jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotI hai| Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198) chakkhaMDAgame saMtakamma caduNNamANupunvINAmANaM jahaNNANubhAga0 ajahaNNANubhAgaudI0 ca kevaciraM0? jahaNNeNa egasamao, ukka0 besamayA / Navari tirikkhagaipAoggANupuvINAmAe tinnnnismyaa| kesi pi AiriyANaM ahippAeNa savvAsimANupunvINamukkassakAlo tiNNisamayA, tirikkhagaipAoggANupuvIe cattArisamayA / agurualahua-thira-subhaNimiNaNAmANaM tejaa-kmmiybhNgo| athira-asuha-uvadhAda-parabAda-patteya-sAhAraNasarIra-AdAvujjovaNAmANaM jahaNNANubhAgudI0 jahaNgukka0 egasamao / ajahaNNANubhAgudI0 athira-asuhANaM aNAdiyA apajjavasidA aNAdiyA sapajjavasidA / uvaghAdaNAmAe jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 aMgulassa asNkhe0bhaago| paraghAdaNAmAe jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi desUNANi, patteyasAhAraNasarIrANaM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 aMgulassa asNkhejjdibhaago| AdAvaNAmAe jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 bAvIsavAsasahassANi desUNANi / ujjovaNAmAe jaha0 egasamao, ukka0 tipalidovamANi desUNANi / jAdipaMcaya-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhama-pajjattApajjatasubhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-uccA-NIcAgodANaM jahaNNANubhAgudIraNA jaha0 egasamao, ukk0cttaarismyaa| ajahaNNANubhAgudI0 cAra AnupUrvI nAmakarmokI jaghanya anubhAgaudIraNA aura ajaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase do samaya hotI hai| vizeSa itanA hai ki tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI udIraNAkA kAla utkarSase tIna samaya mAtra hai| kinhIM AcAryoMke abhiprAyase saba AnupUrviyoMkA utkRSTa kAla tIna samaya aura tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA cAra samaya hai| agurulaghu, sthira, zubha aura nirmANa nAmakarmakI ina udIraNAoMke kAlakI prarUpaNA taijasa va kArmaNa zarIrake samAna hai|| - asthira, azubha, upaghAta, paraghAta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, Atapa aura udyota nAmakarmoMkI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanya va utkarSase eka samaya hotI hai| ajaghanya anubhAgaudIraNA asthira aura azubhakI anAdi-aparyavasita va anAdi-saparyavasita, tathA upaghAta nAmakarmakI jaghanyase antarmuhUrta va utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, paraghAta nAmakarmakI jaghanyase eka samaya va utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama, pratyeka va sAdhAraNa zarIrakI jaghanyase antarmuhurta va utkarSase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga, Atapa nAmakarmakI jaghanyase antamuhUrta va utkarSase kucha kama bAIsa hajAra varSa, tathA udyota nAmakarmakI jaghanyase eka samaya va utkarSase kucha kama tIna palyopama kAla taka hotI hai| ___ pAMca jAtiyAM, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, UMcagotra aura nIcagotra; inakI jaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase cAra samaya taka tApratI 'jAdipaMcayassa' iti pAThaH / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA jaha0 ussAsa-pasatthavihAyagai-sussara-dussarANaM egasamao, ukka0 tettIsa sAgarovamANi desUNANi / tasaNAmAe jahaNNaNa egasamao, ukka0 besAgarovamasahassANi sAdireyANi / thAvara-eiMdiyaNAmANaM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| caduNNaM jAdINaM jaha0 egasamao, ukka0 sagar3hidI / bAdara-suhuma-pajjattApajjattANaM jaha0 egasamao; ukka0 bAdaraNAmAe aMgulassa asaMkhejjadibhAgo, suhumaNAmAe asaMkhejjA logA, pajjattaNAmAe besAgarovamasahassANi, apajjattaNAmAe aMtomuhuttaM / jasagitti-subhaga-AdejjANaM jaha0 egasamao, ukka0 saagrovmshpudhttN| ajasagitti-dubhaga-aNAdejjANaM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| uccAgodassa jaha0 egasamao, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / NIcAgodassa jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| titthayaraNAmAe jahaNNANubhAgudI0 kevaciraM0 ? jaha0 vAsapudhattaM, ukka0 puvvakoDI desUNA desUNacaurAsIdilakkhamettapuvvANi vaa| ajahaNNa0 jahaNNukka0* aMtomuttaM / evameyajIveNa kAlo smtto| eyajIveNa aMtaraM / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-aTThadasaNAvaraNIya-asAdAvedaNIya hotI hai| ajaghanya anubhAgaudIraNA ucchvAsa, prazasta vihAyogati aura susvarakI jaghanyase eka samaya va utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama kAla taka hotI hai| trasa nAmakarmakI ajaghanya anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya va utkarSase sAdhika do hajAra sAgaropama kAla taka hotI hai| ukta ajaghanya udIraNA sthAvara aura ekendriya nAmakarmakI jaghanyase eka samaya va utkarSase asaMkhyAta loka mAtra kAla taka hotI hai| cAra jAti nAmakarmakI vaha udIraNA jaghanyase eka samaya va utkarSase apanI sthiti pramANa hotI hai / bAdara, sUkSma, paryApta va aparyAptakI jaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya hotI hai| utkarSase vaha bAdara nAmakarmakI aMgalake asaMkhyAtaveM bhAga, sUkSma nAmakarmakI asaMkhyAta loka, paryApta nAmakarmakI do hajAra sAgaropama, tathA aparyApta nAmakarmakI antarmuhUrta kAla taka hotI hai| yazakaM ti, subhaga aura AdeyakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya va utkarSase sAgaropamazatapRthaktva kAla taka hotI hai / ayazakIrti, durbhaga aura anAdeyakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka kAla taka hotI hai| UMca gotrakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase sAgaropamazata pRthaktva kAla taka hotI hai| nIcagotrakI ajaghanya udIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra kAla taka hotI hai| tIrthaMkara nAmakarmakI jaghanya anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai ? vaha jaghanyase varSapRthaktva tathA utkarSase kucha kama pUrvakoTi kAla athavA kucha kama caurAsI lAkha mAtra pUrva taka hotI hai| usakI ajaghanya anubhAgaudIraNA jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotI hai / isa prakAra eka jIvakI apekSA kAla samApta huaa| eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, ATha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, nArakAyu, 0 apratI 'aNukaka0' iti paatthH| 8 apratau 'aMtaraM jahA' iti pAThaH / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ) chakkhaMDAgame saMtakamma micchatta-solasakasAtha-NavaNokasAya-Niraya-tirikkha-maNusAua-Niraya-tirikkhamaNusagaiorAliyasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-paMcasaMThANa-chasaMghaDaNa-appasatthavaSNagaMdha-rasa-phAsa-viliMdiyajAdi-uvaghAda-appasatthavihAyagai-athira-asuha-dUbhaga-dussaraaNAdejja-ajasakitti-NIcAgodANaM ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTThA / acakkhudaMsaNAvaragIyassa aMtarAiya paMcayassa ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukka0 asaMkhejjA logaa| sAdAvedaNIya-devAu-devagai-paMcidiyajAdi-AhAra-veubviyasarIrANaM tadaMgovaMga-baMghaNasaMghAdaNAmANaM samacaurasasaMThANa-maua-lahuga-paraghAda-ujjova-pasatthavihAyagai-tasabAdara-pajjatta--patteyasarIra--ussAsaNAmANaM ca ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha 0 egasamao, ukka0 uvddddhpogglpriyttheN| Navari sAda-devAu-devagadi-veudivayacaukkacidiya-ussAsa-tasa-bAdara-pajjattANaM tettIsaM sAgarovamANi desUNANi / tejAkammaiyasarIra-pasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja jasakitti-titthayaraNimiNuccAgodANamukkassANubhAgaudIraNAe Natthi aNtrN| NirayANupuvIe ukkassANubhAgudI0 jaha0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / tirikkhANupuvIe aTTavassANi samaUNANi / maNussANupuvvIe tiNNi palidovamANi tiryagAyu, manuSyAyu, narakagati, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, audArikaaMgopAMga, audArikabandhana, audArikasaMghAta, pAMca saMsthAna, chaha saMhanana, aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, vikalendriya jAti, upaghAta, aprazasta vihAyogati, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya ayazaHkIrti aura nIcagotra; inakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / acakSudarzanAvaraNa kI tathA pAMca aMtarAyakI utkRSTa anabhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya kama kSadrabhavagrahaNa va utkarSase asaMkhyAta lokamAtra hotA hai / sAtAvedanIya, devAyu, devagati, paMcendriyajAti, AhArakazarIra, vaikriyikazarIra, una donoM zarIroMke aMgopAMga, bandhana va saMghAta nAmakarma, samacaturasrasaMsthAna, mRdu, laghu, paraghAta, udyota, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra aura ucchavAsa nAmakarma; inakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya vautkarSase upArdha pudagalaparivartana kAla taka hotA hai| vizeSa itanA hai ki sAtAvedanIya, devAya, devagati, vaikriyikacatuSka, paMcendriyajAti, ucchvAsa, trasa, bAdara aura paryAptakA uparyakta antara utkarSase kucha kama tetIsa sAgaropama kAla taka hotA hai / taijasa va kArmaNa zarIra, prazasta varNa, gandha, rasa va sparza, agurulaghu, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, tIrthaMkara, nirmANa aura uccagotra; inakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara nahIM hotaa| utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase nArakAnupUrvIkA sAdhika tetIsa sAgaropama, tiryaggatiprAyogyAnupUrvIkA eka samaya kama ATha varSa, aura manuSyAnupUrvIkA sAdhika tIna palyopama 4 micchattassa ukkassAgabhAgudoragataraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNNaNa egsmo| ukkasseNa asaMkhejjA pogglpriydd'aa| aNukkassANubhAgudIraNaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa egsmo| ukkasseNa be-chAvaTrisAgarovamANi sAdireyANi / ka. pA. (ca.sU.) pre. ba. pR. 5448-49. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uaremANuyogaddAre dvidiudIraNA ( 201 sAdireyANi / ukkassaM tiSNaM pi eiMdiyaTThidI / devANupuvvIe jahaNNukkasseNa Natthi aMtaraM / sammatta-sammAmicchattANaM ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, uvaka0 uvaDDhapoggalapariyaTTaM / aNukkassassa paryADiudIraNaMtarabhaMgo Q / AdAvaNAmAe ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / eiMdiyajAdi thAvara - suhuma-sAhAraNasarIrANaM ukkassANubhAga udIraNaMtaraM jaha0 egasamao ukka0 asaMkhe0 logA / apajjattaNAmAe ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhe 0 poggalapariyaTTA / evamoghukkassaM samattaM / jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM / taM jahA - paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya NavaNokasAya--cadusaMjalaNa-sammatta appasatthatraNNa-gaMdha-rasa- phAsa athira-asubha - paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM Natthi / NiddA- payalA-micchatta- sammAmicchattabArasakasAyANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvaDDhapoggala - pariyahaM / NiddANiddA- payalApayalA thINagiddhINaM jahaNNANubhAga0 jaha0 aMtomu0, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaTTaM / sAdAsAdANaM jaha0 udIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / mAtra kAla taka hotA hai / utkRSTa antara ina tInoMhI kA ekendriyakI sthiti pramANa hotA hai / devAnupUrvIkI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase va utkarSa se bhI nahIM hotA / samyaktva aura samyagyithyAtvakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgala parivartana mAtra hotA hai / inakI anutkRSTha anubhAgaudIraNAke antarakI prarUpaNA prakRtiudIraNA ke antara jaisI hai| Atapa nAmakarmakI utkRSTa anubhAga udIraNAkA antara jagha - nyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai / ekendriyajAti, sthAvara, sUkSma aura sAdhAraNa zarIrakI utkRSTa anubhAga udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hotA hai| aparyApta nAmakarmakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase agtarmuhUrta aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / isa prakAra ogha utkRSTa samApta huA / jaghanya anubhAgaudIraNAke antarakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, nau nokaSAya, cAra saMjvalana, samyaktva, aprazasta varNa, gaMdha, rasa va sparza, asthira, azubha aura pAMca aMtarAya; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA aMtara nahIM hotA / nidrA, pracalA, mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAya; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikI jaghanya udIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se upArdha pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / sAtA va asAtAvedanIyakI jaghanya udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSa se asaMkhyAta loka mAtra kAla taka hotA hai / evaM se sANaM kammANaM sammatta sammAmicchatavajjANaM / navari aNukkassANUbhAgudIraNaMtaraM payaDiaMtaraM kAdavvaM / sammatta-sammAmicchattANamukkassANukkassANubhAgudIraNaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNeNa aMtomuhuttaM / ukkasseNa addhapoggalapariyaTTaM desUNaM / ka. pA. ( ca. sU ) pre. ba. pU. 5450-51 . a-kApratyoH cadusaMjaNaappasattha' iti pAThaH / 4 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakammaM 202 ) 1 caduNNamAuANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao / ukka0 tiNNamAuANamasaMkhejjA poggalapariyaTTA, tirikkhAuassa asaMkhejjA logA / caduSNaM gaINaM saga-saga AuabhaMgo / orAliya- veubviya- AhArasarIrANaM orAliya-veubviya-AhArasarIraMgo vaMgANaM tesi baMdhaNa-saMghAdANaM uvaghAda-paraghAda-AdAvujjova-patteya-sAhAraNANaM ca jahaNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM / ukka0 orAliyasarIrabaMdhaNa-saMghAda-uvaghAdaparaghAda-sAhAraNasarIrANamasaMkhejjA logA, veuvviyasarIra - orAliya- veDavviyasarIraMgovaMgatabbaMdhaNa-saMghAda-patteya 0 - AdAvujjovANaM ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA, AhArasarIraAhArasarIraaMgovaMga-tabbaMdhaNa-saMghAdANaM ukka0 uvaDDhapoggalapariyahaM / Navari vevviya aMgovaMgaNAmAe jahaNNeNa palido0 asaMkhe0 bhAgo, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / huMDaThANassa orAliyasarIrabhaMgo / paMcasaMThANa chasaMghaDaNANaM jahaNNANubhAgaudIraNaMtaraM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka 0 asaMkhe 0 poggalapariyaTTA / maua - lahuANaM saMghaDaNabhaMgo / Niraya devagaipAoggANupuvvINaM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi, ukka 0 asaMkhe0 po0 pariyaTTA / adhavA, jahaNNANubhAgaMtara megasamao, deva-geraiesu aNAhAra cAra AyukarmoMkI jaghanya udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya hotA hai / ukta antara utkarSase tIna AyukarmoMkA asaMkhyAta pulaparivartana aura tiryaMcaAyukA asaMkhyAta loka pramANa kAla taka hotA hai / cAra gatiyoMke ukta antarakI prarUpaNA apanI apanI Ayuke samAna hai / audArika, vaiyika va AhAraka zarIra; audArika, vaikriyika va AhAraka aMgopAMga; unake bandhana va saMghAta tathA upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIra; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukta antara utkarSa se audArikazarIra, audArikabandhana, audArikasaMghAta, upaghAta, paraghAta aura sAdhAraNazarIrakA asaMkhyAta loka mAtra; vaikriyikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyikabandhana, vaikriyakasaMghAta, pratyekazarIra, Atapa aura udyotakA vaha antara utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa; tathA AhArakazarIra, AhArakaaMgopAMga, AhArakabandhana aura AhAraka saMghAtakA vaha antara utkarSase upArdha pudgalaparivartana pramANa hotA hai / vizeSa itanA hai ki vaikiaMgopAMgakA ukta antara jaghanyase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / huNDakasaMsthAnake isa antarakI prarUpaNA audArikazarIra ke samAna hai| pAMca saMsthAnoM aura chaha saMhananoMkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hotA hai / mRdu aura laghuke prakRta antarakI prarUpaNA saMhananoMke samAna hai / narakagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvIkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ha tA hai / athavA unakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanya se eka samaya mAtra hotA hai, kyoMki, devoM Jain Education In apratI AyuH sambaddhasaMdarbho'yamagre 'paraghAda-sAdhAraNa sarIrANamasaMkhejjA ogA' ityataH pazcAdupalabhyate Jainelibrary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 203 kAlassa tismypmaannbbhuvgmaado| maNusANupuvIe jahaNNANubhAgaMtaraM jaha0 egasamao, adhavA khuddAbhavaggahaNaM dusamaUNaM, ukka0 asaMkhe0 po0 priyttttaa| tirikkhANupuvvIe jahaNNANubhAgaMtaraM jaha0 egasamao adhavA khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM cadusamaUNaM vA, ukka0 asaMkhejjA logA |eiNdiyjaadi ussAsa-thAvara-bAdara-suhumapajjattApajjatta-jasa-ajasakitti-dUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| cadujAdi dovihAyagai-tasa-subhagAdejjasaraduga-tejA-kammaiyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-pasattha-vaNNa-gaMdha-rasa- NidhuNha-agurualahua-thira-subha-NimiNuccAgodANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA / titthayarassa jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM Natthi / evamaMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicao duviho ukkassapadabhaMgavicao jahaNNapadabhaMgavicao cedi| ukkassapadabhaMgavicayassa aTThapadaM / taM jahA- jo ukkassaaNubhAgassa udIrao so aNukkassaaNubhAgassa aNudIrao, jo aNukkassaaNubhAgassa udIrao so ukkassaaNubhAgassa annudiiro| je je paryADa vedaMti tesu payadaM, avedaesu avvvhaaro| edeNa aTupadeNa paMcaNNaM NANAvaraNIyapayaDINaM ukkassANubhAgassa siyA savve jIvA va nArakiyoMmeM anAhArakAlakA pramANa tIna samaya svIkAra kiyA gayA hai| manuSyAnupUrvIkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya athavA do samaya kama kSudrabhavagrahaNa pramANa hotA hai, utkarSase vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai / tiryagAnupUrvIkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya mAtra athavA tIna samaya kama yA cAra samaya kama kSudrabhavagrahaNapramANa hotA hai, utkarSase vaha asaMkhyAta loka mAtra kAla taka hotA hai| ekendriyajAti ucchvAsa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, yazakIrti, ayazakIrti, durbhaga, anAdeya aura nocagotra ; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hotA hai| cAra jAti, do vihAyogatiyAM, basa, subhaga, Adeya, svaradvika, taijasazarIra, kANazarIra, una donoMke bandhana va saMghAta, prazasta varNa, gandha, rasa, snigdha, uSNa, agurulaghu, sthira, zubha, nirmANa aura UMcagotra; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai| tIrthaMkara prakRtikI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara nahIM hotaa| isa prakAra antara samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya do prakAra hai- utkRSTa-pada-bhaMgavicaya aura jghny-pdbhNgvicy| inameM utkRSTa-pada-bhaMgavicayakA arthapada kahA jAtA hai| yathA- jo utkRSTa anubhAgakA udIraka hotA hai vaha anutkRSTa anubhAgakA anudIraka hotA hai / jo anutkRSTa anubhAgakA udIraka hotA hai vaha utkRSTa anubhAgakA anudIraka hotA hai| jo jisa prakRtikA vedana karate haiM ve prakRta haiM, avedakoMkA vyavahAra nahIM hai| isa arthapadake anusAra pAMca jJAnAvaraNa prakRtiyoMke utkRSTa anubhAgake kadAcit saba jIva anudIraka hote haiM, kadAcit bahuta jIva anudIraka va eka jIva tApratau 'udIraNA ( o ,' iti paatthH| maprati gATho'dham / a-ka-tApratiSu ' ukkassaaNubhAgassa udIrao Natthi ' iti pAThaH / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM aNudIrayA, siyA aNudIrayA ca udIrao ca, siyA aNudIrayA ca udIrayA ca / evamaNukkassa vi paDilomeNa tiNNibhaMgA vattavvA / aTThatrihasta daMsaNAvaraNIyassa NANAvaraNabhaMgo | acakkhudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM ca ukkassaaNubhAgassa niyamA udIrayA aNudIrayA ca atthiM / sAdAsAdANaM mohaNijjasta sattAvIsaM payaDIgaM cavvihassa Auassa AhAracaukkavajjANaM NAmapayaDINaM NIcuccAgodANaM ca jahA NANAvaraNassa chabhaMgA paruvidA tahA parUvedavvA / sammAmicchatta- AhAracaukkatiNNamANupuvvINaM ca solasa bhaMgA vattavvA / jahaNapadabhaMgavicae aTThapadaM jahA ukkassapadabhaMgavicae kaDhaM tahA kAyavvaM / paMcaNANAvaraNIya - NavadaMsaNAvaraNIya sattAvIsamohaNIya- tiNNiAu-tiSNigadi-jAdicakkaveubviya-tejA-kammaiyapayaDINaM tabbaMdhaNa-saMghAda - aMgovaMgANaM paMcasaMThANa - chasaMghaDaNa vaSNa-gaMdha-rasa- phAsa - AdAva - tasa - agurualahu - pasatthApasatya vihAyagai-thirAthira-subhAsubha-subhaga-Adejja- sussara dussara - titthayara - NimiNuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ca jahaNaNAbhAgassa siyA savve jIvA aNudIrayA, siyA aNudIrayA ca udIrao ca, siyA udIraka hotA hai, tathA kadAcit bahuta jIva anudIraka aura bahuta jIva udIraka bhI hote haiM / isI prakArase anutkRSTa anubhAgake sambandhameM bhI pratiloma svarUpase ina tIna bhaMgoMko kahanA cAhiye / ATha prakAra darzanAvaraNake bhaMgavicayakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / acakSudarzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoM sambandhI utkRSTa anubhAgake niyamase bahuta jIva udIraka aura bahuta jIva anudIraka bhI hote haiN| sAtA va asAtA vedanIya, mohanIyakI sattAIsa prakRtiyoM, cAra prakAra Ayukarma, AhArakacatuSkako choDakara zeSa nAmaprakRtiyoM tathA nIca va UMca gotrake viSayameM jaise jJAnAvaraNake chaha bhaMgokI prarUpaNA kI gayI hai, vaise hI unakI prarUpaNA karanA cAhiye / samyagmithyAtva AhArakacatuSka aura tIna AnupUrviyoMke solaha bhaMga kahanA cAhiye / jisa prakAra utkRSTa -pada-bhaMgavicayameM arthapada batalAyA gayA hai usI prakAra jaghanya-padabhaMgavicayameM bhI batalAnA cAhiye / pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sattAIsa mohanIyaprakRtiyAM, tIna Ayu tIna gati, cAra jAtiyAM, vaikriyika, taijasa va kArmaNa prakRtiyAM evaM unake bandhana, saMghAta va aMgopAMga, pAMca saMsthAna, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, Atapa, trasa, agurulaghu, prazasta va aprazasta vihAyogati, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, susvara, dusvara, tIrthakara, nirmANa, UMcagotra aura pAMca antarAya; inake jaghanya anubhAgake kadAcit saba jIva anudIra, kadAcit bahuta jIva anudIraka va eka udIraka, tathA kadAcit bahuta jIva anudIraka aura bahuta hI jIva udIraka bhI hote haiM / vizeSa itanA hai ki tIrthaMkara prakRtike ajaghanyakI prarUpaNA 1 a-kApratyoH 'palidovameNa ' tApratI ' (palidovamega ) ' iti pATha: / * apratI paMpaMnarAiyassa ukkassa....udIrayA ca aNudIrayA ca ' iti pAThaH / * oSeNa miccha0 solapaka0 samma0 NavaNoka0 ukka0 aNubhAgudIraNAe siyA save aNadIragA, siyA aNudIragA ca udIrago ca, siyA aNadIragA ca udIragA ca / evamRNukka0 / Navari udIragA puvvaM va vattavyaM / sammAmi0 ukka0 aNukka0 aNubhAgudI 0 adubhaMgA / jayadha pre. ba. pR 5467 jayadha. pR. 88. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakka mANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 205 aNudIrayA ca udIrayA ca / Navari titthayarassa ajahaNNaM puvvaM vattavvaM / evamajahaNNassa vi tiNibhaMgA vattavvA / Navari titthayarassa jahaNNaM puvvaM va vattavvaM / sAdAsAdatirikkhA u-tirikkhagai eiMdiyajAdi - orAliyasarIra - tabbaMdhaNa-saMghAdahuMDaThANa - tirikkhANupuvvI-uvaghAda - paraghAdujjova - ussAsa - thAvara - bAdara - suhuma-pajjattApajjatta- patteya-sAhAraNa jasakitti - ajasakitti - ta- dubhaga- aNAdejja - NIcAgodANaM jahaNNAjahaNNANubhAgassa udIrayA aNudIrayA ca NiyamA atthi / sammAmicchattatiNNiANupuvvI -- AhArasarIrANaM jahaNNAjahaNNANubhAgaudIraNAe solasa bhaMgA vattava / evaM bhaMgavicao samatto / jIvehi kAlo / taM jahA - paMcagANAvaraNIya - aTThadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda- aTThavIsamohaNIya - NirayAu - - devagai - Nirayagai -- tirikkhagai -- jAicauNiraya--tirikkhANupunvI - paMcasaMThANa- paMca saMghaDaNa -- appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-- phAsauvaghAda-- AdAva- ussAsa- appasatthavihAyagai-tasa - bAdara - pajjattApajjatta- athira-- asuhadUbhaga-aNAdejja-ajasagitti-dussaraNIcAgodANaM ukkassANubhAgudIraNA kevaciraM0 ? NANAjIve paDucca jahaNeNa egasamao, ukkasseNa AvaliyAe asaMkhe 0 bhAgo / aNukkasaudIraNA kevaciraM * ? savvaddhA / Navari sammAmicchattassa pahile karanA cAhiye / isa prakAra ajaghanyake bhI tIna bhaMga kahane cAhiye / vizeSa itanA hai ki tIrthaMkara prakRti kI jaghanya anubhAga udIraNAviSayaka bhaMgoM kA kathana pahileke samAna karanA cAhiye / sAtA va asAtAvedanIya, tiryaMcaAyu, tiryaMcagati, ekendriya jAti, audArikazarIra, audArikabandhana, audArikasaMghAta, huNDakasaMsthAna, tiryagAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchvAsa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, yazakIrti, ayazakIrti, durbhaga, anAdeya aura nIcagotra ; inake jaghanya va ajaghanya anubhAga ke niyamase bahuta jIva udIraka aura bahuta adaraka bhI hote haiM / samyagmithyAtva, tIna AnupUrviyoM aura AhArakazarIrakI jaghanya aura ajaghanya anubhAga udIraNA ke viSaya meM solaha bhaMga kahane cAhiye / isa prakAra bhaMgavicaya samApta huA / nAnA jIvoMkI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai- pAMca jJAnAvaraNa, ATha darzanAvaraNa, sAtA va asAtAvedanIya, aTThAIsa mohanIya, nArakAyu, devagati, narakagati, tiryaggati, cAra jAtiyAM, narakAnupUrvI, tiryagAnupUrvI, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, upaghAta, Atapa, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, aparyApta, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazakIrti, dusvara, aura nIcagotra, inakI utkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai? vaha nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya aura utkarSa se AvalI asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka hotI hai| inakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla taka hotI hai? vaha sarvakAla hotI hai / vizeSa itanA hai ki samyagmithyAtvakI vaha udIraNA jaghanyase 8 a-kApratyo: ' ahaNNapubvaM vattavvaM, ' tApratI ' ajahaNaNaM puvvaM va vattabvaM' iti pAThaH / " apratI 'jahaNaM puvvaM vattavvaM, kApratI 'jaNapubvaM battavvaM ' iti pAThaH / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / NirayANupuvIe aNukkassaM pi AvaliyAe asaMkhe0 bhAgo / acakkhudaMsaNAvaraNIya eidiya thAvara-suhuma-sAhAraNapaMcaMtarAiyANamukkassANukkalsa aNubhAgudIraNA kevaciraM0 ? savvaddhA / maNusa - tirikkhAu - maNusagai - devAu-paMcasarIra-tiNNiaMgovaMga-baMdha Na-saMghAdasamacaurasasaMThANa - vajjarisa havairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa - pasatthavaNNa-gaMdha- rasa- phArUmaNusagai - devagaipAoggANupuvvI- agurualahu- paraghAda-ujjova-pasatthavihAyagai-patteyasarIra-thira - subha-subhaga- sussara - Adejja- jasagittiNimiNa- titthayara - uccAgodANa ukkassaaNubhAgaudIraNA NANAjIvehi jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / aNu kkassa0 savvaddhA / Navari AhArasarIra tadaMgovaMga- baMdhaNaM- saMghAdANaM aNukka0 udIraNA jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / deva - maNusagaipAoggANupuvvINAmANaM aNukkassANubhAga 0 jaha0 egasamao ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / evamukkassakAlo samatto / ve hANubhAgaudIraNAkAlo / taM jahA - paMcaNANAvaraNIya - sattadaMsaNAvaraNIya - sattAvIsa mohaNIyANaM jahaNNANubhAgaudIraNAkAlo jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / ajahaNNassa sambaddhA / NiddA- payalANaM jahaNNANubhAga udIraNAkAlo jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / ajahaNNassa savvaddhA / sammAmicchattassa jahaNNANu antarmuhUrta aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka hotI hai| narakAnupUrvIkI anutkRSTa anubhAga udIraNAkA bhI kAla kevalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotI hai / acakSudarzanAvaraNa, ekendriya jAti, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa aura pAMca antarAya; inakI utkRSTa va anutkRSTa anubhAgaudIraNA kitane kAla hotI hai ? vaha sarvakAla hotI hai | manuSyAyu, tiryagAyu, manuSyagati, devAyu, pAMca zarIra, tIna aMgopAMga, bandhana, saMghAta samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhavajranArAcazarIra saMhanana, prazasta varNa, gandha, rasa, va sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, paraghAta, udyota, prazasta vihAyogati, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthaMkara aura uccagotra, inakI utkRSTa anubhAga udIraNA nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta samaya taka hotI hai / unakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA sarvakAla hotI hai| vizeSa itanA hai ki AhArakazarIra, AhAraka aMgopAMga, AhArakazarIrabandhana aura AhArakazarIrasaMghAtakI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotI hai| devagatiprAyogyAnupUrvI Ara manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmokI anutkRSTa anubhAgaudIraNA jaghanyase eka samaya aura utkarSa se AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka hotI hai| isa prakAra utkRSTa kAla samApta huA / nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla kahA jAtA hai / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, sAta darzanAvaraNa aura sattAIsa mohanIya; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / inakI ajaghanya udIraNAkA kAla sarvakAla hai / nidrA aura pracalAkI jaghanya anubhAga udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai| unakI ajaghanya anubhAga udIraNAkAkA kAla sarvakAla hai / samya For Private Use Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 207 bhAgudIraNakAlo jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| ajahaNNa0 jaha0 aMtomu0 ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| sAdAsAda-tirikkhAuANaM jahaNNAjahaNNANubhAgaudIraNakAlo savvaddhA / Niraya-deva-maNussAu-Niraya-deva-maNussagadi-caujAdi-veubviya-tejA-kammaiyasarIraorAliya-veuvviyaaMgovaMga-veuviya-tejA-kammaiyasarIrabaMdhaNa-saMghAda-pasatthavaNNa-gaMdharasa-phAsa-Niraya-deva-maNussANupuvvI-agurualahua-AdAva-pasatthApasatthavihAyagai-tasathira-subha-subhaga-sussara-dussara-Adejja-NimiNuccAgodANaM jahaNNANubhAgaudIraNakAlo jaha0 egasamao, uvaka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| ajahaNNANubhAgudoraNAe svvddhaa| Navari tiNNamANupuvvINaM jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaM0 bhaago| tirikkhagai-tirikkhagaipAoggANupuvvI-eiMdiyajAdi-orAliyasarIra-tabbaMdhaNasaMghAda-huMDasaMThANa-uvaghAda-paraghAda-ujjova-ussAsa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjattApajjattapatteya-sAhAraNasarIra-jasakitti--ajasakitti-dubhaga-aNAdejja-NIcAgoda-titthayarANaM jahaNNa-ajahaNNaaNubhAgaudIraNakAlo svvddhaa| Navari titthayarassa ajahaNNANubhAgaudIraNakAlo jahaNNukkasseNa aNtomuhuttN| AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-tabbaMdhaNa-saMghA. dANaM jahaNNANubhAgaudIraNakAlo jaha0 egasamao, ukka0saMkhejjA smyaa| aja0 jahaNNugmithyAtvakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase aMtarmuhUrta aura utkarSase palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| sAtA va asAtA vedanIya aura tiryaMcaAyukI jaghanya va ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla sarvakAla hai| nArakAyu, devAyu, manuSyAyu, narakagati, devagati, manuSyagati, cAra jAtiyAM, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, audArika va vaikriyika aMgopAMga, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIrake bandhana aura saMghAta, prazasta varNa, gandha, rasa va sparza, narakAnupUrvI, devAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, agurulaghu, Atapa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthira, zubha, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, nirmANa aura UMcagotra; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| inakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla sarvakAla hai| vizeSa itanA hai ki tIna AnupUrviyoMkI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| tiryaggati, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, ekendriyajAti, audArikazarIra, audArikabandhana, audArikasaMghAta, huNDakasaMsthAna, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchvAsa, sthAvara, bAdara, sUkSma paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, yazakIrti, ayazakoti, durbhaga, anAdeya, nIcagotra aura tIrthaMkara; inakI jaghanya va ajaghanya udIraNAkA kAla sarvakAla hai| vizeSa itanA hai ki tIrthaMkara prakRtikI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase aMtarmuhurta mAtra hai / AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, tathA usake bandhana va saMghAta, inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra hai / inakI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase antarmuhUrta mAtra hai| pAMca saMsthAnoM aura chaha Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kkasseNa aNtomu0| paMcasaMThANa-chasaMghaDaNANaM jahaNNANubhAgaudI0 jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| ajahaNNa0 savvaddhA / appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsaathira-asubhANaM jahaNNANubhAga0 jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA smyaa| ajahaNNa0 savvaddhA / evaM kAlo smtto| __NANAjIvehi aMtaraM / taM jahA-paMcaNANAvaraNIya-amRdaMsaNAvaraNIya-sAdAsAdaaTThAvIsamohaNIya-Niraya-deva-tirikkha--maNussAu--cattArigadi-cattArijAdi-orAliya-veuvviya-AhArasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-chasaMThANa-chasaMghaDaNa-appasatyavaNNagaMdha-rasa-phAsa maua-lahua-cattAriANupuvvI-udaghAda-paraghAda-AdAvujjova-ussAsapasatthApasatthavihAyagai--tasa-bAdara--pajjattApajjatta-patteyasarIra-athira-asuha--dUbhagadussara-aNAdejja-ajasakitti-NIcAgodANaM ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / aNukka0 Natthi aNtrN| Navari sammAmicchatta-AhAracaukka-tiNNiANupuvINaM jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo vAsapudhattaM cauvIsaaMtomuhuttaM acakkhudaMsaNAvaraNa uskassANukkassa0 patthi aMtaraM / tejA-kammaiyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-pasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-NidhuNNa-agurualahua saMhananoMkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| inakI ajaghanya anubhAga udIraNAkA kAla sarvakAla hai| aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, asthira tathA azubha ; inakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta samaya mAtra hai| inakI ajavanya anubhAga udIraNAkA kAla sarvakAla hai| isa prakAra kAla samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, ATha darzanAvaraNa, sAtA va asAtA vedanIya, aTThAIsa mohanIya, nArakAyu, devAyu, tiryagAyu, manuSyAyu, cAra gatiyAM, cAra jAtiyAM, audArika, vaikriyika va AhAraka zarIra tathA unake agopAMga bandhana va saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, aprazasta varNa, gandha, rasa tathA mRdu va laghu sparza napaviyAM. upaghAta. paraghAta, Atapa udyota. ucchavAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati trasa, bAdara, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazakIti aura nIcagotra; inakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hotA hai| unakI anutkRSTa udIraNAkA aMtara nahIM hotaa| vizeSa itanA hai ki samyagmithyAtva, AhArakacataSka aura tIna AnapaviyoMkI anatkaSTa anabhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya tathA utkarSase kramazaH samyagmithyAtvakA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga, AhArakacatuSkakA varSapRthaktva, aura tIna AnupUrviyoMkA caubIsa antarmuhUrta mAtra hotA hai / acakSudarzanAvaraNakI utkRSTa va anutkRSTa udIraNAkA antara nahIM hotA / taijasa va kArmaNa zarIra, unake baMdhana va saMghAta. prazasta varNa, gaMdha, rasa tathA snigdha va uSNa * apratau'ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgavAsapudhataM',kApratI 'ukkala pali. vAsapUdhattaM',tApratI 'ukkA palidokamavAsapudhattaM' iti paatthH| ogheNa savvapayaDI ukka0 aNubhAgadI0 aMtaraMjaha0 egasa0 ukka usaMkhejjA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 209 thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNuccAgodANaM ukkassANubhAgudIraNaMtaraM jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa chmmaasaa| aNukkassAe patthi aMtaraM / evaM titthayarassa / Navari ukkassANu0 udo0 ukkasseNa vAsapudhattaM / thAvara-suhumeiMdiyajAdi-sAhAraNasarIrapaMcaMtarAiyANaM upakassANukkassaaNubhAgudIraNaMtaraM patthi / evamukkassaMtaraM samattaM / ___ etto jahaNNaaNubhAgaudIraNaMtaraM / taM jahA- AbhiNibohiyaNANAvaraNIya-sudaNANAvaraNIya-maNapajjavaNANAvaraNIya-cakkhudaMsaNAvaraNIyANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjANi vassANi / ohiNANAvaraNIya-ohidasaNAvaraNIyANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM pi jaha0 egasamao, ukka0saMkhejjANi vstaanni| kevalaNANAvaraNIya-kevaladasaNAvaraNIya--lohasaMjalaNa--appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsaathira-asuha-paMcaMtarAiyANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao ukka0 chmmaasaa| NiddA-payalANaM jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjavassANi / sammattassa jaha0 egsm| ukka0 chammAsA / itthi-NavaMsayavedANaM jaha0 egasamao, ukka0 saMkhe0 vassANi / sparza, agurulaghu, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIti, nirmANa aura UMcagotra; inakI utkRSTa anabhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa pramANa hotA hai| inakI anutkRSTa udIraNAkA antara nahIM hotaa| isI prakArase tIrthakara prakRtike sambandhameM bhI kahanA cAhie / vizeSa itanA hai ki usakI utkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara utkarSase varSapRthaktva mAtra hotA hai| sthAvara, sUkSma, ekendriyajAti, sAdhAraNazarIra aura pAMca antarAya; inakI utkRSTa va anutkRSTa anubhAgaudIraNAkA antara nahIM hotA / isa prakAra utkRSTa antara samApta huaa| yahAM jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara kahA jAtA hai / yathA- AbhinibodhikajJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa aura cakSudarzanAvaraNakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSa mAtra hotA hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara bhI jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSa mAtra hotA hai / kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, saMjvalanalobha, aprazasta varNa gaMdha, rasA va sparza, asthira, azubha, aura pAMca antarAyakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa pramANa hotA hai / nidrA aura pracalAkI jaghanya udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSa mAtra hotA hai / samyaktva prakRtikI ukta udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa pramANa hotA hai| strIveda aura napuMsakavedakI ukta udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta varSa mAtra hotA hai / puruSaveda aura saMjvalana krodha, mAna va mAyAkI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura logaa| aNukka0 Natthi aMtaraM / Navari sammA'ma0 NaNakka0 jaha0 egasa., ukka0 palido0 asaM0 bhAgo / jayadha. pre. ba. pU. 5488. 0 a-kApratyoH 'jada' iti paatthH|.taaprtau saMkhejjANi vassasahassANi' iti paam:| Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ) chakkhaMDAgame saMtakamma purisaveda-kodha-mANa mAyA saMjalaNANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 vAsaM sAdireyaM / NihANihA-payalApayalA-thINagiddhi-micchatta-sammAmicchatta-bArasakasAya-chaNNokasAya-Niraya-deva-magusAu-Nirayagai-maNusagai-devagai-cadujAdi-Niraya-deva-maNussANupuvvI-veuviya-tejA-kammaiyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-tiNNiaMgovaMga --paMcasaMThANa-chasaMghaDaNapasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsamaua-lahua-agurualahua -AdAva-pasatyApasatthavihAyagai-tasa-thira-subha-subhaga-sussara-dussara-Adejja-NimiNuccAgodANaM jahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| kakkhaDa-garuANaM jaha0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / tirikkhAu-tirikkhagai-eiMdiyajAdi-tirikkhagaipAogANupuvvI-orAliyasarIra--tabbaMdhaNa-saMghAda-huMDasaMThANa-uvaghAda-paraghAda--ujjovaussAsa-thAvara-suhuma-bAdara-pajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-jasagitti-ajasagitti-dubhagaaNAdejja-NIcuccAgoda-titthayarANaM jahaNNAjahaNNa0 Natthi / Navari titthayarI. ajahaNNANubhAgudIraNaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / evamaMtaraM samattaM / / saNNiyAso duviho ukkassapadasaNiyAso jahaNNapadasaNNiyAso cedi / tattha* ukkassapadasaNNiyAso duviho stthaann-prtthaannsnnnniyaasbhedenn| tattha satthANe pydN| utkarSase sAdhika eka varSa mAtra hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya, chaha nokaSAya, nArakAyu, devAyu, manuSyAyu, narakagati, manuSyagati, devagati, cAra jAtiyAM, narakAnupUrvI, devAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra tathA unake bandhana aura saMghAta, tIna aMgopAMga, pAMca saMsthAna, chaha saMhanana, prazasta varNa, gandha, rasa va mRdu-laghu sparza, agurulaghu, Atapa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthira, zubha, subhaga, susvara, dusvara, Adeya, nirmANa aura UMca gotrakI jaghanya anubhAgaudIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka mAtra hotA hai| karkaza aura gurukI ukta udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase varSapRthaktva mAtra hotA hai| tiryagAyu, tiryaggati, ekendriya jAti, tiryaggatiprAyogyAnapUrvI, audArikazarIra va usake bandhana-saMghAta, huNDakasaMsthAna, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchavAsa, thAvara, sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, yazakIrti, ayazakIrti durbhaga, anAdeya, nIcagotra, UMcagotra aura tIrthaMkara; inakI jaghanya va ajaghanya udIraNAkA aMtara nahIM hotaa| vizeSa itanA hai ki tIrthaMkara prakRtikI ajaghanya anubhAgaudIraNAkA aMtara jaghanyase eka samaya aura utkarSase varSapRthaktva mAtra hotA hai / isa prakAra antara samApta huaa| saMnikarSa do prakAra hai- utkRSTapadasaMnikarSa aura jaghanyapada saMnikarSa / unameM utkRSTapadasaMnikaSa svasthAnasaMnikarSa aura parasthAnasaMnikarSake bhedase do prakArakA hai| unameM svasthAnasaMnikarSa prakRta * apratau 'phAsa-mahuraalahuagurualahu', tApratau 'phAsa-agurualahu-ma (hura) u-lahaa', mapratI 'phAsa-mahualahuagurualahua ' iti paarH| 8 apratau 'titthayarANaM', tApratI 'titthayara-' iti pAThaH / a-kApatyoH 'jattha' iti paarH| Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 211 taM jahA-- AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa ukkassamudIreMto sudaNANAvaraNassa ukkassamaNukkassaM vA udIredi / jadi aNuvakarasaM, chaTThANapadidaM / evamohiNANAvaraNIya-maNapajjavaNANAvaraNIya-kevalaNANAvaraNIyANaM pi vattavvaM / sesacaduNNaM aabhinnibohiynnaannaavrnniiybhNgo| cakkhudaMsaNAvaraNIyassa ukkassamudIreMto acakkhu-ohi-kevaladasaNAvaraNANaM NiyamA aNukkassamudIredi aNaMtaguNahINaM / acakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassANubhAgamudIreMto sesANaM tiNNaM pi NiyamA annNtgunnhiinnmudiiredi| sesapaMcaNNaM dasaNAvaraNIyANa NiyamA aNudIrao / ohidasaNAvaraNassa ukkassANubhAgaM udIreMto paMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM udiiro| kevaladasaNAvaraNassa* NiyamA, taM tu chaTThANapadidaM / sesANaM doNNaM daMsaNAvaraNIyANaM NiyamA aNukkassANubhAgassa aNaMtaguNahINassa udiiro| kevaladasaNAvaraNIyassa ohidsnnaavrnnbhNgo| NihAe ukkassANubhAgamudIreMto daMsaNAvaraNacaukkassa NiyamA aNataguNahINamudIredi / sesANaM caduNNaM daMsaNAvaraNIyANaM NiyamA annudiiro| sesacaduNNaM daMsaNAvaraNIyANaM NihAe bhNgo| hai / yathA- AbhinivodhikajJAnAvaraNake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA zrutajJAnAvaraNake utkRSTa aura anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai / yadi anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI karatA hai / isI prakAra avadhijJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNake sambandhameM bhI kahanA cAhiye / zeSa cAra jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI mukhyatAse saMnikarSakI prarUpaNA Abhinibodhika jJAnAvaraNake samAna hai| ___ cakSudarzanAvaraNake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake niyamase anantaguNe hIna anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai / acakSudarzanAvaraNake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA zeSa tInoM hI prakRtiyoMke niyamase anantaguNe hona anubhAgakI udIraNA karatA hai / vaha zeSa pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA niyamase anudIraka hotA hai / avadhidarzanAvaraNake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA ( kadAcit ) udIraka hotA hai / kevaladarzanAvaraNakA niyamase udIraka hotA huA SaTsthAnapatitakA udIraka hotA hai| zeSa do darzanAvaraNa ( cakSudarzanAvaraNa va acakSudarzanAvaraNa ) prakRtiyoMkA udIraka hokara vaha niyamase unake anantaguNe hIna anutkRSTa anubhAgakA udIraka hotA hai / kevaladarzanAvaraNake saMnikarSakI prarUpaNA avadhidarzanAvaraNake samAna hai / nidrAke utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA cakSudarzanAvaraNAdi cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke niyamase anantaguNe hIna anubhAgakA udIraka hotA hai / zeSa cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMkA vaha niyamase anudIraka hotA hai / pracalA Adi zeSa cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke saMnikarSakI prarUpaNA nidrA darzanAvaraNake samAna hai| sAtAvedanIyakI udIraNA karanevAlA asAtAvedanIyakA niyamase anudIraka hotA hai| isI prakAra asAtAke bhI sambandhameM kahanA cAhiye / * apratau 'kevaladaMpaNAvaraNaM' kAprasau 'kevaladaMsagAvarage', tApatau 'kevanadaMgAvara. 'iti paarH| tApratau '-padidA' iti paatthH| For Private &Personal use only JainEducation intetApratI '-padidA' iti paatthH| Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM sAdAvedaNIyamudIreMto asAdAvedaNIyassa NiyamA annudiiro| evamasAdassa vi vattavvaM / micchattassa ukkassANubhAgamudIreMto solasakasAya-NavuMsayaveda- aradi-sogabhaya-durguchANaM siyA udIrao, siyA aNudIrao / jadi udIrao ukkassamaNussaM vA udIredi / jadi aNukkassa0 to chaTTANapadidamudIredi / itthi - purisavedANaM pi evaM ceva vattavvaM / hassa- radINaM siyA aNudIrao / jadi udIrao NiyamA aNukkasaM* NiyamA anaMtaguNahINamudIredi / solasaraNaM kasAyANaM micchattabhaMgo / Navari kodhe Niruddhe mANAdINamudIraNA Natthi / evaM mANAdINaM pi vattavvaM / NavuMsayavedassa micchattabhaMgo / Navari itthi - purisavedANamudIraNA Natthi / aradi-soga-bhaya-duguMchANaM micchattabhaMgo | Navari aradi-sogamudIreMto hassa radINamaNudIrao / itthi - purisavedANaM micchattabhaMgo / vari egavede Niruddhe sesavedANamaNudIrao / hassa radINamukkassANubhAgamudIreMto jAsi payaDINamudIrao NiyamA tAsimaNukkassamukkassAdo anaMtaNahINamudIredi / sammattassa ukkassANubhAgamudIreMto bArasakasAyaNavaNokasAyANa siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi udIrao, NiyamA aNukkassaM NiyamA anaMtaguNahINaM udIredi / evaM sammAmicchattassa vattavvaM 1 mithyAtvake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya aura jugupsakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi vaha udIraka hotA hai to utkRSTa aura anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai| vaha yadi anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai / strIveda aura puruSavedakI udIraNAke sambandha meM bhI isI prakAra kahanA cAhiye / hAsya va ratikA kadAcit udIraka hotA hai aura kadAcit anudIraka / yadi udIraka hai to vaha niyamase anutkRSTa aura niyamase anantaguNa hIna anubhAgakI udIraNA karatA hai / solaha kaSAyoMke saMnikarSakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai / vizeSa itanA hai ki krodhakI vivakSA honepara mAnAdikI udIraNA nahIM hotI / isI prakAra mAnAdikoM kI vivakSA meM bhI kahanA cAhiye / napuMsakavedake saMnikarSakI prarUpaNA mithyAtvake samAna haiN| vizeSa itanA hai ki napuMsaka vedake udIrakake strIveda aura puruSavedakI udIraNA nahIM hotI hai / arati va zoka, bhaya va jugupsA ke saMnikarSa kI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai / vizeSa itanA hai ki arati va zokakI udIraNA karanevAlA hAsya va ratikA anudIraka hotA hai / strI aura puruSa vedoM ke saMnikarSa kI prarUpaNA mithyAtva ke samAna hai / vizeSa itanA hai ki eka vedake vivakSita honepara zeSa vedoMkA vaha anudIraka hotA hai / hAsya va ratike utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA jina prakRtiyoM kA udIraka hotA hai unake niyamase utkRSTa anubhAgakI apekSA anantaguNe hIna anutkRSTa anubhAgakA udIraka hotA hai / samyaktvakI utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA Xxx tAto 'aNukkassA bhAgamadIreMto' iti pATha: / a- kApratyoH '-vedANaM pi caiva vattavvaM' tApratau ' - vedANaM pi ceva ( evaM ) vattavvaM ' iti pAThaH / tApratau ' hassa radINaM NiyamA udIraosiyA aNudIo tApratau ' - maNudIredi' iti pATha: / iti pATha: / * tApratI ' aNukkaspA' iti pATha: / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 213 NirayagaiNAmAe ukkassANubhAgamudIreMto huMDasaMThANa-appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsasIda-lhukkha-uvadhAda-appasatthavihAyagadi-athira-asubha-dubhaga-dussara-aNAdejja-ajata - gittINamukkassANubhAgassa siyA udIrao siyA agudiiro| jadi aNukkassamudIredi to tassa chaTThANapadidassa udiiro| evaM sesaNAmapayaDINaM pi jANiyUNa vattavvaM / dANataraiyassa ukkassANubhAgamudIreMto lAbha-bhoga-paribhoga-vIriyaMtarAiyANamakassANabhAgassa siyA udIrao siyA aNudIrao / jadi aNuvakassamudIredi to NiyamA chaTThA nnpdidmudiiredi| jahA sAdAsAdANaM tahA godAuANaM / evaM satthANasaNNiyAso smtto| etto paratthANasaNNiyAso vuccade / taM jahA--AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa ukkassANubhAgamudIreMto cauNANAvaraNIya-ohi-kevaladasaNAvaraNIya-asAda-micchatta-solasakasAya-tiNNiveda-aradi-soga-bhaya-duguMcha-NirayAu-Nirayagai-tirikkhagai-paMcasaMThANacattArisaMghaDaNa-NIcAgodANamaNNesi ca jesimasubhANamudIrao tesimukkassANubhAgassa siyA udIrao siyA aNuudIraojadi aNukkassamudIredi to chtttthaannpdid|abhinni bAraha kaSAya aura nava nokaSAyakA kadAcit udIraka hai tathA kadAcit anudIraka hai| yadi vaha udIraka hotA hai to niyamase anantaguNAhIna, aise anutkRSTa anubhAgakA udIraka hotA hai / isI prakAra samyagmithyAtva prakRtikA bhI kahanA caahie| narakagati nAmakarmake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA huNDakasaMsthAna, aprazasta varNa, gandha, rasa va zIta-rUkSa sparza, upaghAta, aprazastavihAyogati, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya aura ayazakIrtike utkRSTa anubhAgakA kadAcit udIraka aura kadAcita anadIraka hotA hai| yadi anatkaSTa ana bhAgakI udIraNA karatA hai to vaha usake SaTasthAnapatitakA udIraka hotA hai| isI prakArase zeSa nAmakarmakI prakRtiyoMke sambandhameM bhI jAnakara kathana karanA caahiye| dAnAntarAyake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA lAbhAntarAya, bhogAntarAyaH paribhogAntarAya aura vIryAnta rAyake utkRSTa anubhAgakA kadAcit udIraka va kadAcit anudIraka hotA hai / yadi anutkRSTakI udIraNA karatA hai to vaha niyamase SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai| jaise sAtA va asAtA vedanIyake saMnikarSakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI donoM gotroM aura cAroM Ayukarmoke saMnikarSakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra svasthAnasaMnikarSa samApta huaa| yahAM parasthAna saMnikarSakI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai- AbhinibodhikajJAnAvaraNake utkRSTa anubhAgakI udIraNA karanevAlA zeSa cAra jJAnAvaraNIya, avadhi va kevala. darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, tIna veda, arati. zoka, bhaya, jugupsA, nArakAyu, narakagati, tiryaggati, pAMca saMsthAna, cAra saMhanana aura nIca gotra; inakA tathA anya bhI jina azubha prakRtiyoMkA udIraka hotA hai unake utkRSTa anubhAgakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA haiN| yadi unake anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai / AbhinibodhikajJAnAraraNake anutkRSTa anubhAgakI * pratiSa 'aNukkassa mudIreMto' iti pATha: Livate & Personal use Only Jain Educatiot pratiSa 'aNukkassa mudIreMto' iti pa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214.) chakkhaMDAgame saMtakamma bohiyaNANAvaraNIyassa ukkassamaNubhAgamudIreMto sAda-hassa-radi-tiNNiAua-maNussa gai-devagai-uccAgoda-paMcaMtarAiyANamaNNesiM ca pasatthapayaDINaM jAsimudIrao NimayA tAsi maNukkassamukkassAdo aNaMguNahINamudIredi / evamedIe disAe aNNesi pi kammANaM paratthANasaNNiyAso jANiyUNa kaayvvo| evaM paratthANukkassasaNNiyAso smtto| etto jahaNNao stthaannsnnnniyaaso| taM jaha-AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa jahaNNANubhAgamudIreMto suda-kevalaNANAvaraNIyassa NiyamA jhnnnnymnnubhaagmudiiredi| ohimaNapajjavaNANAvaraNANaM siyA jahaNNaM siyA ajahaNNamudIredi / jadi ajahaNNaM to chaTThANapadidamudIredi / sudaNANAvaraNIyassa aabhinnibohiynnaannaavrnnbhNgo| ohiNANAvaraNassa jahaNNANubhAgamudIreMto suda-madiAvaraNANaM siyA jahaNNaM siyA ajahaNNaM vA udIredi / jadi ajahaNNaM NiyamA aNaMtaguNaM / maNapajjavaNANAvaraNIyassa siyA jahaNNaM siyA ajahaNNaM vA udIredi / jadi ajahaNaM to chtttthaannpdid| kevalaNANAvaraNa NiyamA jahaNNamudIredi / maNapajjavaNANAvaraNassa ohinnaannaavrnnbhNgo| kevalaNANAvaraNassa jahaNNANubhAgamudIreMto sesANaM caduNNaM picha jahaNNamajahaNNaM vA udiiredi| udIraNA karanevAlA sAtAvedanIya, hAsya, rati, tIna Ayukarma, manuSyagati, devagati, ucjagotra aura pAMca antarAya; inakA tathA anya bhI jina prazasta prakRtiyoMkA udIraka hotA hai vaha niyamase unake utkRSTakI apekSA anantaguNe hIna anutkRSTa anubhAgakI udIraNA karatA hai| isa prakAra isI rItise anya karmoMke bhI parasthAna saMnikarSakI jAnakara prarUpaNA karanA cAhiya / isa prakAra parasthAna utkRSTa saMnikarSa samApta huaa| yahAM jaghanya svasthAna saMnikarSakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-AbhinibodhikajJAnAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA zrutajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNake niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / vaha avadhijJAnAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNake kadAcit jaghanya anubhAgakA aura kadAcit ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / yadi vaha inake ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai| zrutajJAnAvaraNakI vivakSAse saMnikarSakI prarUpaNA AbhinibodhikajJAnAvaraNake samAna hai / avadhijJAnAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA zrutajJAnAvaraNa aura matijJAnAvaraNake kadAcit jaghanya aura kadAcit ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / yadi ajaghanyakI udIraNA karatA hai to niyamase anantaguNe ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| manaHparyayajJAnAvaraNake kadAcit jaghanya aura kadAcit ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / yadi usake ajaghanyakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai / kevalajJAnAvaraNake vaha niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI vivakSAse saMnikarSakI prarUpaNA avadhijJAnAvaraNake samAna hai| kevalajJAnAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA zeSa cAroM hI jJAnAvaraNa prakRtiyoMke jaghanya va ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / yadi ajaghanyakI udIraNA karatA hai to vaha zrutajJAnAvaraNa va *tApratau 'jesimudIrao NiyamA tesi-' iti pAThaH / 4 tApratau 'sesANaM pi caduNNaM' iti pATha : / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvavakamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 215 ajahaNNaM to suda-madiAvaraNANaM NiyamA aNaMtaguNamudIredi / ohi-maNapajjavaNANAvaraNANaM chtttthaannpdidmudiiredi| cakkhudaMsaNAvaraNassa jahaNNANu * bhAgamudIreMto acakkhudaMsaNAvaraNa-kevaladasaNAvaraNANaM NiyamA jahaNNamudIredi / ohidasaNAvaraNassa siyA jahaNNaM siyA ajahaNNamudIredi / jadi ajahaNNamudIredi to chaTANapadidaM / sesapaMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM annudiiro| acakkhudaMsaNAvaraNIyassa ckkhudNsnnaavrnniiybhNgo| ohidaMsaNAvaraNIyassa jahaNNANubhAgamudIreMto0 cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNIyANaM jahaNNamajahaNNaM vA udiiredi| jadi ajahaNNaM to NiyamA aNaMtaguNaM / kevaladasaNAvaraNassa NiyamA jhnnnnmudiiredi| kevaladaMsaNAvaraNassa jahaNNANubhAgamudIreMto cakkhu-acakkhu ohidaMsaNAvaraNIyANaM jahaNNamajahaNNaM vA udIredi / jadi ajahaNNaM to cakkhu-acakkhu0 aNaMtaguNaM, ohidasaNAvaraNassa chaTThANapadidaM / Aua-vedaNijja-godANaM Natthi stthaannsnnnniyaaso| mohaNijja-NAmANaM. jANidUNa NeyavvaM / dANaMtarAiyassa jahaNNANubhAgamudIreMto sesANaM cadugNaM NiyamA jahaNNamudIredi / sesacaduNNamaMtarAiyANaM dANaMtarAiya matijJAnAvaraNake niyamase anantaguNe ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / vaha avadhijJAnAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNake SaTsthAnapatita ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / cakSudarzanAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| vaha avadhidarzanAvaraNake kadAcit jaghanya aura kadAcit ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| yadi ajaghanyakI udIraNA karatA hai to SaTsthAnapatitakI udIraNA karatA hai| zeSa nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA vaha anudIraka hotA hai / acakSudarzanAvaraNake saMnikarSakI prarUpaNA cakSudarzanAvaraNake samAna hai| avadhidarzanAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA cakSudarzanAvaraNake aura acakSudarzanAvaraNake jaghanya va ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| yadi vaha ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai to niyamase anantaguNe anubhAgakI udIraNA karatA hai| kevaladarzanAvaraNake niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| kevaladarzanAvaraNake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNake jaghanya va ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| yadi vaha unake ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai to cakSudarzanAvaraNa va acakSudarzanAvaraNa ke anantaguNe tathA avadhidarzanAvaraNake SaTsthAnapatita ajaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| ___ Ayu, vedanIya aura gotra karmoke svasthAna saMnikarSa sambhava nahIM hai| mohanIya aura nAmakarmake saMnikarSako jAnakara le jAnA caahiye| dAnAntarAyake jaghanya anubhAgakI udIraNA karanevAlA zeSa cAra antarAya prakRtiyoMke niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai| zeSa cAra antarAya prakRtiyoMkI vivakSAse saMnikarSakI prarUpaNA dAnAntarAyake samAna hai| isa prakAra * apratau '-varaNassa jahaNa gassa jahaNNANu-' iti paatthH| 8 aprayo: 'baraNIyassamudIreMto' iti paatth:| * a-kAprayo: 'mohaNijjamANANaM' iti pa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ) chakkhaMDAgame saMtakamma bhNgo| evaM satthANasaNNiyAso smtto| prtthaannjhnnnnaannubhaagsnnnniyaaso|| taM jahA-AbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa jahaNNANubhAgamudIreMto suda-kevalaNANAvaraNa-kevaladasaNAbaraNa-cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNIyANaM-NiyamA jhnnnnmudiiredi| edeNa kameNa paratthANasaNNiyAso jANidUNa yavvo / evaM saNNiyAso smtto| ___ evaM sesANi aNuyogaddArANi jANidUNa NeyavANi / appAbahuaM duvihaM jahaNNamukkassaM ca / ukkassae pydN| taM jhaa-svvtivvaannubhaagNsaadaavednniiyaannN| jasagitti-uccAgodANubhAgaudIraNA aNaMtaguNahINA / kammaiya0 annNtgunnhiinnaa| tejAsarIra0 aNaMtaguNahINA / AhArasarIra0 annNtgunnhiinnaa0| veuvviya0 annNtgunnhiinnaa| micchatta0 aNaMtaguNahINA / kevalaNANAvaraNa-kevaladaMsaNAvaraNa-asAda0 udIraNA annNtgunnhiinnaa| aNaMtANubaMdhIsu aNNadaraudIraNA aNaMtaguNahINA / saMjalaNesu aNNadaraudI0 aNaMtagu0 hINA / paccakkhANAvaraNesu aNNadarau0aNaMtaguNahINA / apaccakkhANAvaraNesu aNNadaraudI0 aNaMtagu0 hINA / madiNANAvaraNaaNaM0 gu0 hINA / sudaNANAva0aNaM0 gu0 - - svasthAna saMnikarSa samApta huaa| . parasthAna jaghanya anubhAgake saMnikarSakA kathana karate haiM / yathA- AbhinibodhikajJAnAvaraNake jaghanya anubhAga udIraNA karanevAlA zrutajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa aura acakSudarzanAvaraNake niyamase jaghanya anubhAgakI udIraNA karatA hai / isa kramase parasthAna saMnikarSako jAnakara le jAnA cAhiye / isa prakAra saMnikarSa samApta huaa| isI prakArase zeSa anuyogadvAroMko le jAnA cAhiye / alpabahutva do prakAra hai- jaghanya alpabahutva aura utkRSTa alpabahutva / inameM utkRSTa alpabahutva prakRta hai / yathA- sAtAvedanIyakI anubhAgaudIraNA sabase tIvra anubhAgavAlI hai / yazakIrti aura uccagotrakI anubhAgaudIraNA usase anantaguNI hIna hai / kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai / taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| AhArakazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai / mithyAnvakI udIraNA anantaguNI hIna hai / kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa aura asAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / anantAnubandhI kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| saMjvalana kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / avadhi iti ptthH| tApratI ' kevaladasaNAvaraNa 0-cakkhudasaNAvaraNIyANaM' iti paatthH| 4 tApratI 'aNaMtagaNA tApratI 'madiNANAvaraNesu aNNa0 u0 aNaMta hINA' iti paatthH| Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (217 uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA honnaa| ohiNANAva0 ohidasaNAva0 aNaM0 gu0 hiinnaa| maNapajjavaNANAva0 aNaMtaguNahINA / NavaMsayaveda0 aNaMta0 hINA / thoNagiddhi0 aNaM0 gu0 hiinnaa| aradi0 agaM0 gu0 hoNA0 / soga0 annNtgunnhonnaa| bhaya0 agaMtaguNahINA / duguMchA0 agNtgunnhiinnaa| NiddANiddA0 agNtgunnhiinnaa| payalApayalA0 aNaMtaguNahINA / NiddA0 aNaMtaguNahINA / payalA0 annNtgunnhiinnaa| NIcAgodaajasagitti0 annNtgunnhiinnaa| Nirayagai0 annNtgunnhiinnaa| devagai annNtgunnhiinnaa| radi annNtgunnhonnaa| hassa0 aNaMtaguNahINA / devAu0 aNaM0 gu0 hINA / NirayAu0 aNaMtagu0 honnaa| maNugagai0 aNaM0 gu0 hINA / orAliya0 aNaM0 gu honnaa| maNusAu0 aNaM0 gu0 honnaa| tirikkhAu0 aNaMtaguNahINA / ityiveda0 annNtgunnhiinnaa| purisaveda0 annNtgunnhiinnaa| tirikkhagai0 aNaMtaguNahINA / cakkhudaM0 a0 gu0 hiinnaa| sammAmicchatta0 a0 gu0 hINA / dANaMtarAiya0 a0 guNa hINA / lAhaMtarAiya0 a0 guNahINA / bhogaMtarAiya0 aNaMtaguNahINA / paribhogaMtarAiya0 aNaMtaguNahINA / acakkhudaM0 a0 gu0 honnaa| vIriyaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| smmtt0annNtgunnhiinnaa| NirayagaIe Neraiesu savvativvANubhAgaM micchattaM / kevalaNANAvaraNa0 kevaladaMsaNA jJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| styAnagRddhikI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAnidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nIcagotra aura ayazakI tikI udIraNA anantaguNI hIna hai / narakagatikI udIraNA anantaguNI hIna hai| devagatikI udIraNA anantaguNI hIna hai / devAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai / ratikI udIraNA anantaguNo hIna hai| hAsyakI udIraNA anantagaNI hIna hai| devAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai| nArakAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai| manuSyagatikI udIraNA anantaguNI ha na hai| audArikazara rakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manuSyAyukI udaM raNA anantaguNI hIna hai| tiryagAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai| strIvedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| tiryapAtikI udIraNA anantaguNI hIna hai / cakSudarzanAvaraNa kI udIraNA anantaguNI hIna hai| samyagmithyAtvakI udoraNA anantaguNa hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| lAbhAntarAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhogAnta rAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vIryAntarAyako udIraNA anantaguNI hIna hai| samyaktvakIudI raNA anantaguNI hIna hai| ___ narakagatimeM nArakiyoMmeM sabase tIvra anubhAgavAlI mithyAtva prakRti hai| kevalajJAnA___Jain Education in+tAprato 'bhaya0 aNaMtaguNahINA' iti nAstIdaM vAkyam / only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ) chakkhaMDAgame saMtakamma varaNa0 asAdAvedaNIya 0 aNaMtaguNahINA / aNaMtANubaMdhIsu* aNNadaraudIraNA aNaMtaguNahINA / cadusaMjalaNammi aNNadara0 aNaM gu0 hINA / paccakkhANacaukkammi aNNadara0 aNaM0 gu0 hoNA / apacca0 caukka0 aNNadara0 a0 gu0 honnaa| madiNANAvara0 aNaMtaguNahINA / sudaNANAvara0 a0 gu0 hINA / maNapajjavaNANAvaraNa0 a0 gu0 hINA / NavaMsayaveda0 a0 gu0 honnaa| aradi0 aNaM0 gu0 hINA / soga0 a0 gu0 honnaa| bhaya0 a0 gu0 hINA / duguMchA a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 gu0 hINA / payalA0 a0 guNahINA / NIcAgoda0 ajasagitti0 a0 gu0 hINA / Nirayagai0 a0 gu0 honnaa| NirayAu0 a0 gu0 honnaa| sAdAvedaNI0 a0 gu0 hINA / radi0 a0 guNa0 hoNA / hassa0 a0 gu0 honnaa| kammaiya0 a0 gu0 hINA / tejaiya0 a0 gu0 hINA / veu0 a0 gu0 hINA / ohiNANAva0 ohidasaNAva0 a0 gu0 hINA / sammAmicchatta0 a0 gu0 hoNA / dANaMtarAiya0 a0 guNahINA / lAhaMtarAiya0 a0 gu0 hoNA0 / bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / acakkhudaM0 a0 gu0 hINA / cakkhu0 a0 gu0 varaNa, kevaladarzanAvaraNa aura asAtAvedanIyakI utkRSTa anubhAga udIraNA usase anantaguNI hIna hai / anantAnubaMdhI kaSAyoMmeM anyatara prakRtikI udIraNA anantaguNI hIna hai| cAra saMjvalana kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| cAra pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| cAra apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMmeM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nIcagotra aura ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai| narakagatikI udIraNA anantaguNI hIna hai| nArakAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| ratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| tejasazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anantaguNI hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| samyaktvakI * tApratI ' asAdavedaNI0 aNatANubaMdhIsu' iti paatthH| tApratAvato'gre vakSyamANaprakRtibodha kapadAnAM madhye 'aNaMtagaNahINA' ityetatpadaM nopasabhyate tattu prAyaH sadarbhasyAnta evaikavAramupalabhyate / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudI raNA ( 219 hINA / vIriyaMtarAiya0 a0 gunnhiinnaa| sammatta0 annNtgunnhiinnaa| paDhamAe puDhavIe savvativvANubhAga micchattaM / kevalaNANAvaraNa-kevaladaMsaNAva0 a0 gu0 honnaa| aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hiinnaa| saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hINA / paccavakhANacaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hINA / apacca0 caukka0 aNNada0 a0 gu0 hINA / madiNANAvaraNa0 a0 gu0 hINA / sudaNANAva0 a0 gu0 hINA / maNapajjavaNANAva0 a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 gu0 hINA / payalA0 a0 gu0 hINA / asAda0 aNaMtaguNahINA / Naqsayaveda0 a0 gu0 hINA / aradi0 a0 gu0 hINA / soga0 a0 gu0 hINA / bhaya0 a0 gu0 hINA / duguMchA0 a0 gu0 hINA / NIcAgoda0 ajasagi0 a0 gu0 honnaa| Nirayagai0 a0 gu0 hINA0 / NirayAu0 a0 gu0 hINA / sAda0 a0 gu0 hiinnaa| radi0 a0 gu0 hINA / hassa0 a0 gu0 hINA / kammaiya0 a0 gu0 hINA / tejaiya0 a0 gu0 hINA / veubviya0 a0 gu0 hINA / ohiNANa0 ohidaMsaNa0 a0 gu0 hiinnaa| sammAmicchatta0 a0 gu0 hINA / dANaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / lAhaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / acakkhu0 a0 gu0 hINA / cakkhu0 a0 gu0 hINA / voriyaMtarAiya0 a0 gu0 udIraNA anantaguNI hIna hai| prathama pRthivImeM sabase tIvra anubhAgavAlI yithyAtva prakRti hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| anantAnubandhicatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| zrutajJAnAvaraNakI udI raNA anantaguNI hIna hai| manaHparyarajJAnAvaraNakI udIraNA annataguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantagaNI hIna hai| pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| asAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNo hIta hai / napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratikI udIraNA anantagaNI hIna hai| zokakI udoraNA anantaguNI hIna hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai / jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / nIcagotra aura ayazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| narakagatikI udIraNA anantaguNI hIna hai / nArakAyukI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| ratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| hAsyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| taijasazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / lAbhAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220) chakkhaMDAgame saMtakamma honnaa| sammatta0 annNtgunnhonnaa| tirikkhagadIe savvativvANubhAgaM sAdavedaNIyaudIraNA / jasagitti-uccAgoda0 a0 guNahINA / kammaiya0 a0 guNahINA / tejaiya0 a0 gu0 hoNA0 / veu0 a0 gu0 hINA / micchatta0 a0 gu0 honnaa| kevalANANa0 a0 gu0 honnaa| kevaladasaNa0 a0 gu0 hINA / aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 a0 gulahINA / saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hiinnaa| paccakkhANacaukkammi0 aNNadara0 a0 gu0 honnaa| apacca0 caukka0 aNNa0 aNaMtaNuhINA / madiAvaraNa a0 gu0 hINA / sudaAva0 a0 gu0 hiinnaa| ohiNANAva0 ohidasaNAva0 a0 gu0 honnaa| maNapajjava0 a0 gu0 hiinnaa| thINagiddhi0 a0 gu0 hiinnaa| NiddANiddA a0 gu0 honnaa| payalApayalA0 a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 gu0 hINA / payalA0 a0 gu0 hiinnaa| radi0 a0 gu0 hINA / hassa0 a0 gu0 hINA / orAliya0 a0 gu0 hINA / tirikkhAu0 a0 gu0 hINA / asAda0 a0 gu0 hINA / NavaMsaya0 a0 gu0 hINA / itthiveda0 a0 gu0 hINA / purisa0 a0 gu0 hINA / aradi0 a0 guNahINA / soga0 a0 gu0 honnaa| bhaya0 a0 gu0 hINA / duguMchA0 a0 gu0 hINA / NIcAgoda0 annNtgunnhiinnaa| vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / samyaktvako udIraNA anantaguNI hIna hai / tiryaggatimeM sabase tIvra anubhAgavAlI sAtAvedanIya prakRita hai| usase yazakIrti aura UMca gotrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / taijasazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| mithyAtvakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kevalajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| anantAnubandhicatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantagaNI hIna hai| styAnagaddhikI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAnidrAkI udIraNA anaMtagaNI hIna hai| pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / nidrAkI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| pracalAkI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / ratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| audArikazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| tiryagAyukI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| asAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| strIvedakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI 'hIna hai| aratikI udIraNA anantaguNI hIna hai / zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai / bhayakI udIraNA anantagaNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nIcagotrakI udIraNA ananta Jain Education internationa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 221 ajasakitti a0 gu0 hINA / tirikkhagai0 a0 gu0 hINA / cakkhu0 a0gu0 honnaa| sammAmicchatta0 a0 gu0 hINA / dANaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / lAhaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| acakkhu0 a0 gu0 honnaa| vIriyaMtarAiya0 a0 gu0 honnaa| smmtt0annNtgunnhiinnaa| maNussesu lavvativvANubhAgA sAdAvedaNIya / uccAgoda0 jasakitti0 annNtgunnhiinnaa| kammaiya0 a0 gu0 hINA / tejaiya0 a0 gu0 hiinnaa| AhAra0 a0 gu0 hiinnaa| veuvi0 a0 gu0 hiinnaa| micchatta a0 gu0 hINA0 / kevalaNANa0 kevaladasaNa0 a0 gu0 hINA / aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 annNtgunnhiinnaa| saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hINA / paccakkhA0 caukka0 aNNa0a0 gu0 honnaa| apacca0 caukka0 aNNadara0 a0 gu0 honnaa*| madiAvaraNa0 a0 gu0 hINA / sudaNANAva0 a0 gu0 hiinnaa| ohiNANAva0 ohidaM 0a0 gu0 honnaa| maNapajjava0 a0 gu0 hiinnaa| thINagiddhi0 a0 gu0 honnaa| NiddANihA0 a0 gu0 hiinnaa| payalApayalA0 a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 guNahINA / payalA a0 gu0 hINA / radi0 guNI hIna hai / ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai| tiryaggatikI udIraNA anantaguNI hIna hai / cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anantaguNI hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| vIryAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / samyaktvakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| __ manuSyoMmeM sAtAvedanIyakI udIraNA sabase tIvra anubhAgavAlI hai| usase uccagotra va yazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| AhArakazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| mithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| anaMtAnubandhicatuSkama anyatarakI udIraNA antaguNI hIna hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / zrutajJAnAvaraNakI udoraNA anantaguNI hIna hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| styAnagRddhikI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAnidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / ratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / hAsyakI udIraNA anaMtaguNI Jain Education indiatApratI ' aNaM guNA0' iti pATha: Privates Pere Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ) chakkhaMDAgame saMtakamma a0 gu0 hINA / hassa0 a0 gu0 hINA / maNusagai0 a0 gu0 hINA0 / orAliya0 aNaMtaguNahINA / maNusAu0 aNaMtaguNahINA / asAda0 a0 gu0 hoNA0 / NavaMsayave0 a0 gu0 hINA / itthi0 a0 gu0 hINA / purisa0 a0 gu0 hoNA0 / aradi0 a0 gu0 hINA / soga0 a0 gu0 hINA / bhaya0 a0 gu0 honnaa| duguMchA0 a0 gu0 hINA / NIcAgoda0 a0 gu0 hINA / ajasakitti0 a0 gu0 hINA / sammAmicchatta0 a0 gu0 honnaa| dANaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| lAhaMtarAia0 a0 gu0 hINA / bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / paribhogaMtarAiya0 a gu0 hINA / acakkhu0 a0 gu0 hINA / cakkhu0 a0 gu0 hINA / voriyaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| smmttannNtgunnhiinnaa| devagadIe savvativvANubhAgaM sAdAvedaNIyaM / uccAgoda0 jasagitti0 a0 gu0 honnaa| micchatta0 a0 gu0 honnaa| kevalANaNa0 a0 gu0 hINA / kevaladasaNa0 a0 gu0 hiinnaa| aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 a0 gunnhiinnaa| saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gu0 hINA / paccakkhANacaukka0 aNNada0 a0 gu0 hiinnaa| apacca0 caukka0 aNNada0 a0 gu0 honnaa*| madiAvaraNa0 a0 gu0 hINA / suda0 a0 gu0 hINA / hIna hai| manuSyagatikI udIraNA anantaguNI hIna hai / audArikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / manuSyAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai / asAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| strIvedakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai / bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nIcagotrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| ayazakIrtikI udoraNA anantaguNI hIna samyagmithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vIryAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| samyaktvakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| devagatimeM sAtAvedanIya sabase tIvra anubhAgavAlI prakRti hai| usase uccagotra va yazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai / mithyAtvakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kevalajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| anantAnubandhicatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyaya tApratau 'aNaM guNA0' iti paatthH| Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraNuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 223 maNapajjava0 a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 gu0 hINA / pacalA0 a0 gu0 hINA / devagai0 a0 gu0 hoNA / radi0 a0 gu0 hINA / hassa0 a0 guNahINA / kammaiya0 a0 gu0 hINA / tejaiya0 a0 gu0 hINA / veuvvi0 a0 gu0 hINA / devAu0 a0 gu0 hINA / asAda0 a0 gu0 hINA / itthiveda0 a0 gu0 hoNA / purisa0 a0 gu0 hoNA / aradi0 a0 gu0 hINA / soga0 a0 gu0 hoNA / bhaya0 a0 gu0 hINA / dugaMchA0 a0 gu0 hINA / ajasagitti0 a0 gu0 hINA / ohiNANAva0 a0 gu0 hINA / ohidaMsa0 a0 gu0 hoNA / sammAmicchatta0 a0 gu0 hoNA / dANaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / lAhaMtarAiya0 a0 guNahINA / bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / acakkhu0 a0 gu0 hoNA / cakkhu0 a0 gu0 hINA / vIriyaMtarAiya0 a0 gu0 hoNA / sammatta0 anaMtaguNahINA / bhavaNavAsiyadevesu savvativvANubhAgaM micchattaM / kevalaNANa0 kevaladaMsaNa 0 ataguNahINA / atANubaMdhica ukkammi aNNadara0 a0 gu0 hoNA saMjalaNacakka 0 aNNada0 a0 gu0 hINA / paccakkhANacaukka0 aNNada0 a0 gu0 hINA / apacca 0 jJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / nidrAdarzanAvaraNako udIraNA anantaguNI hIna hai / pracalAdarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| devagatikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / ratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / hAsyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / kArmaNazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / taijasazarIrako udIraNA anaMtaguNI hIna hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / devAyukI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / asAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hona hai / strIvedakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / puruSavedakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai | aratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / zokakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / bhayakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / jugupsAkI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / ayazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / avadhijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hona hai / avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / samyagmithyAtvakI udIraNA anaMtaguNo hIna hai / dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / bhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / samyaktvakI udIraNA anantaguNI hIna hai / bhavanavAsI devoM meM mithyAtva prakRti sabase tIvra anubhAgavAlI hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / anantAnubandhicatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM kApratau 'ohiNANa0 ohidaMsaNa anaMtaguNahINA' iti pAThaH / For Preate & Personal Use Only Jain Education national Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ) chakkhaMDAgame saMtakamma caukka0 aNNadara0 a0 gu0 hiinnaa| madiAvaraNa0 a0 gu0 hINA / suda0 a0 gu0 hINA / maNapajjava0 a0 gu0 hINA / NiddA0 a0 gu0 hiinnaa| payalA0 aNaMtaguNahINA / sAda0 a0 gu0 hINA / uccAgoda0 a0 gu0 hoNA / jasagitti0 a0 gu0 hINA / radi0 a0 gu0 hINA / hasta a. gu0 honnaa| kammaiya0 a0 gu0 hINA / tejaiya0 a0 gu0 honnaa| veu0 a0 gu0 hINA / devAMu0 a0 gu0 hiinnaa| asAda0 a0 gu0 honnaa| ityi a0 gu0 hINA / purisa a0 gu0 honnaa| aradi0 a0 gu0 honnaa| soga a0 gu0 honnaa| bhaya0 a0 gu0 hINA / duguMchA0 a0 gu0 honnaa| ajasa0 a0 gu0 hINA / ohiNANA0 a0 gu0 honnaa| ohidaM a0 gu0 hINA / sammAmicchatta a0 gu0 hoNA / dANaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / lAhaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hogA / paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 honnaa| acakkhu a0 gu0 hINA / cakkhu0 a0 gu0 hiinnaa| voriyaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| sammatta0 a0 gu0 hINA / eiMdiesu savvativvANabhAgaM micchattaM kevalaNANa* kevaladasaNa0 a0 gu0 honnaa| aNaMtANubaMdhicauvakammi aNNadara0 a0 gu0 honnaa| saMjalaNacauvaka0 aNNa0 a0 gu0 anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| uccagotrako udoraNA anantaguNI hIta hai / yazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai| ratikI udIraNA anantaguNI hIna hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA anantagaNI hIna hai / devAyukI udIraNA anantaguNI hIna hai / asAtAvedanIyakI udIraNA ananta guNI hIna hai / strIvedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratiko udIraNA anantaguNI hIna hai| zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai / avadhijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai / avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantagaNI hIna hai / samyagmithyAtvakI udIraNA anantaguNI hIna hai / dAnAntarAyakI udIrA anantaguNI haM na hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / bhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantagugI hIna hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hIna hai / samyaktvakI udIraNA anantaguNI hIna hai| ekendriya jIvoMmeM mithyAtva prakRti sabase tIvra anubhAgavAlI hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| anantAnubandhicatuSkameM anyatarakI udIraNA anantagaNI hIna hai| saMjvalanacatuSko anyatarakI udIraNA anantagaNI hIna hai| pratyAkhyAnA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 225 hINA / paccakkhANacaukkammi aNNa0 a0 gu0 hINA / apaccakkhANacaukkammi aNNa0 a0 gu0 hiinnaa| madiAvaraNa0 a0 gu0 hiinnaa| cakkhu0 a0gu0 hoNA / suda0 a0 gu0 hiinnaa| ohiNANa0 a0 gu0 hiinnaa| ohidaMsa0 a0 gu0 hINA / maNapajjava0 a0 gu0hiinnaa| thINagiddhi0 a0 gu0 hINA / NiddANiddA0 a0 gu0 hINA / payalApayalA0 a0 gu0 hiinnaa| NiddA0 a0 gu0 honnaa| payalA a0 gu0 honnaa| asAda0 a0 gu0 hiinnaa| NavaMsaya0 a0 gu0 hiinnaa| aradi0 a0 gu0 hiinnaa| soga0 a0 gu0 hiinnaa| bhaya0 a0 gu0 hINA / duguMchA0 a0 gu0 hINA / NIcAgoda0 ajasagitti a0 gu0 hiinnaa| tirikkhagai0 a0 gu0 hiinnaa| sAda0 a0 gu0 honnaa| jasakitti0 a0 gu0 honnaa| radi0 a0 gu0 honnaa| hassa0 a0 gu0 honnaa| kammaiya0 a0 gu0 hiinnaa| tejaiya0 a0 gu0 honnaa| veu0 a0 gu0 honnaa| orAliya0 a0 gu0 hiinnaa| tirikkhAu0 a0 gu0 hiinnaa| dANaMtarAiya0 a0 gu0 hiinnaa| lAhaMtarAiya0 a0 gu0 honnaa| bhogaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / paribhogaMtarAiya0 a0 gu0 honnaa| acakkhu0 a0 gu0 hINA / varaNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hIna hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| avadhijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| avadhidarzanAvaraNa kI udIraNA anantaguNI hIna hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hIna hai| styAnagRddhikI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAnidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| pracalAkI udIraNA anantaguNI hIna hai| asAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNA hIna hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hIna hai| aratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| zokakI udIraNA anantaguNI hIna hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hIna hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hIna hai / nIcagotra aura ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hIna hai| tiryaggatikI udIraNA anantaguNI hIna hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / yazakItikI udIraNA anantaguNI hIna hai / ratikI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hIna hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| taijasazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / audArikazarIrakI udIraNA anantaguNI hIna hai| tiryagAyukI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai / paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| acakSudarzanAvaraNakI udI raNA anaMtaguNI hIna hai| vIryAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hIna hai| isI * a-kA-tApraniSvanupalabhyamAnaM vAkAmidaM mapratito'tra yojitam / 8 apratAvato'gre 'tirikkhagai0 a0 gu0 hINA' ityAdhikaH pATho'sti / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226) chakkhaMDAgame saMtakamma vIriyaMtarAiya0 a0 gu0 hINA / evaM vilidiesu vi / Navari pasatthakammaMsANamuvari kAyavvaM / evamukkassappAbahuaM samattaM / savvamaMdANubhAgaM lohasaMjalaNaM / mAyAsaMjalaNaM aNaMtaguNA / mANasaMja0 aNaMtaguNA / kodhasaMja0 aNaMtaguNA / vIriyaMtarAiya0 annNtgunnaa| sammatta0 aNaMtaguNA / cakkhudaMsa0 sudaNA0 aNaMtaguNA / madi0 annNtgunnaa| acakkhu0 aNaMtaguNA / ohiNANa0 ohidaMsa0 aNaMtaguNA / paribhogaMtarAiya0 aNaMtaguNA / bhogaMtarAiya0 aNaMtaguNA / lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNA / dANaMtarAiya0 aNaMtaguNA / purisave0 aNaMtaguNA / itthi0 aNaMtaguNA / NavUsa a0 guNA maNapajjava0 a0 guNA / hassa0 a0guNA / radi0 a0 guNA / duguMchA0 a0 guNA / bhaya0 a0 guNA / soga0 a0 gunnaa| aradi0 a0 gunnaa| kevalaNANa kevaladasaNa0 a0 gunnaa| payalA0 a0 gunnaa| NiddA0 a0 gunnaa| payalApayalA0 annNtgunnaa| NihANiddA a0 guNA / thINagiddhi a0 guNA / paccakkhANacaukkammi aNNadara0 a0 guNA / apacca0 caukka0 aNNa0 a0 guNA / sammAmicchatta0 a0 guNA / aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 annNtgunnaa| micchatta0 prakArase vikalendriyoMmeM bhI prakRta alpabahutvakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki prakRta karmAzoMkA alpabahutva Upara karanA cAhiye / isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| saMjvalanalobha sabase maMda anubhAgavAlI prakRti hai| usase saMjvalanamAyAke jaghanya anubhAgakI udIraNA anantaguNI hai| saMjvalanamAnakI udIraNA anantaguNI hai| saMjvalanakrodhakI udIraNA anaMtaguNI hai| vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| samyaktvakI udIraNA anaMtaguNI hai| cakSudarzanAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai / matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai / acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanANakI udIraNA anantaguNI hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI hai / strIvedakI udIraNA anaMtaguNI hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hai| ratikI udIraNA anaMtaguNI hai| jugupsAkI udIraNA anaMtaguNI hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hai| zokakI udIraNA anantaguNI hai / aratikI udIraNA anantaguNI hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / pracalAkI udIraNA anantaguNI hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hai / pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hai| nidrAnidrAkI udIraNA anaMtaguNI hai| styAnagRddhikI udIraNA anaMtaguNI hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hai / anantAnubandhicaSkameM anyatarakI udIraNA . a-kApratyo: 'radi0 ' iti pAThaH / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 227 a0 gunnaa| orAliya0 a0 guNA / veunviya0 a0 gunnaa| tirikkhAu0 a0 gunnaa| maNusAu0 a0 gunnaa| AhAra0 a0 gunnaa| tejaiya0 a0 guNA / kammaiya0 a0 guNA / tirikkhagai0 a0 gunnaa| Nirayagai0 a0 guNA / maNusagai a0 guNA / devagai0 a0 guNA / NIcAgoda0 a0 guNA / ajasa0 a0 guNA / asAdAvedaNIya0 a0 gunnaa| uccAgoda0 a0 guNA / jasagitti0 a0 gunnaa| sAda0 a0 guNA / NirayAu0 a0 guNA / devAu0 aNaMtaguNA / NirayagaIe savvamaMdANubhAgaM sammattaM / cakkhudaM0 a0 gunnaa*| acakkhu0 a0 gunnaa| hassa0 a0 gunnaa| radi0 a0 gunnaa| duguMchA0 a0 gunnaa| bhaya0 a0 gnnaa| soga0 a0 gunnaa| aradi0 a0 gunnaa| NavaMsaya0 a0 gunnaa| saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gunnaa| vIriyaMtarAiya0 a0 guNA / paribhogaMtarAiya0 a0 guNA / bhogaMtarAiya0 a0 gunnaa| lAhaMtarAiya0 a0 gunnaa| dANaMtarAiya0 a0 gunnaa| ohiNANa--ohidasaNa0 a0 guNA / maNapajjava0 a0 gunnaa| sudAvaraNa0 a0 guNA / madiAva0 a0 guNA / apaccakkhANa0 aNNadara0 a0 guNA / paccakkhA0 caukka0 anaMtaguNI hai| mithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hai| audArikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / tiryagAyukI udIraNA anantaguNI hai| manuSyAyukI udIraNA anantaguNI hai| AhArakazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai| taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / tiryaggatikI udIraNA anaMtaguNI hai / narakagatikI udIraNA anaMtaguNI hai| manuSyagatikI udIraNA antaguNI hai / devagatikI udIraNA anaMtaguNI hai| nIcagotrakI udIraNA anantaguNo hai| ayazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hai / asAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai / uccagotrakI udIraNA anaMtaguNI hai / yazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai| nArakAyuko udIraNA anantaguNI hai / devAyukI udIraNA anaMtaguNI hai| narakagatimeM samyaktva prakRti sabase manda anubhAgavAlI hai / usase cakSudarzanAvaraNakI jaghanya anabhAga udIraNA anantagaNI hai| acakSadarzanAvaraNakI udIraNA anantagaNI hai| hAsyakI udIraNA anantagaNI hai| ratikI udIraNA anantagaNI hai| jagapsAkI udIraNA anantagaNI hai| bhayakI udIraNA anantaguNI hai| zokakI udIraNA anantagaNI hai| aratikI udIraNA anantaguNI hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hai| saMjvalanacatuSka meM anyatarakI udIraNA anantagaNI hai / vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / paribhogAntarAyakI udIraNA anantagaNI hai| bhogAntarAyakI udIraNA anaMtagaNI hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantagaNI hai / dAnAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantagaNI hai| manaHparyayajJAnAvaraNakI udIraNA anantagaNI hai| zratajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anya tApratI 'cakkha0 aNNa0 aNaMtaguNA' iti pAThaH / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228) chakkhaMDAgame saMtakamma aNNa0 a0 gunnaa| kevalaNANa0 kevaladasaNa0 a0 gunnaa| payalA0 aNaMtaguNA / NiddA0 a0 gunnaa| sammAmicchatta0 a0 gunnaa| aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 a0 gunnaa| micchatta0 a0 gunnaa| veunvi0 a0 gunnaa| tejaiya0 a0 gunnaa| kammaiya0 a0 guNA / Nirayagai0 a0 gunnaa|| ajasagitti0 a0 guNA / NIcAgoda0 a0 guNA / asAda0 a0 guNA / sAda0 a0 gunnaa| NirayAu0 aNaMtaguNA / evaM doccAe vi| Navari vIriyaMtarAiyassa paribhogaMtarAiyassa majjhe sammattaM kAyavvaM / tirikkhagadIe savvamaMdANubhAgaM smmttN| cakkhu0 annNtgunnaa| acakkhu0 a0 gunnaa| ohiNANa0 ohidaMsa0 a0 guNA / hassa0 a0 gunnaa| radi0 a0 gunnaa| duguMchA a0 gunnaa| bhaya0 a0 gunnaa| soga0 a0 gunnaa| aradi0 a0 gunnaa| purisa0 a0 gunnaa| itthi0 a0 guNA / NavaMsaya0 a0 guNA / saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 gunnaa| vIriyaMtarAiya0 a0 guNA / paribhogaMtarAiya0 a0 guNA / bhogaMtarAiya0 a0 guNA / lAhaMtarAiya0 a0 gunnaa| dANaMtarAiya0 a0 guNA / tarakI udIraNA anantaguNI hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anaMtaguNI hai . kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| pracalAkI udIraNA anantaguNI hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anantaguNI hai| anantAnubandhicatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| mithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anantaguNI hai| taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hai| narakaga kI udIraNA anantaguNI hai / ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hai| nIcagotrakI udIraNA anantaguNI hai| asAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai| nArakAyukI udIraNA anantaguNI hai| isI prakAra dUsarI pRthivImeM bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki samyaktva prakRtiko vIryAntarAya aura paribhogAntarAyake madhyameM karanA caahie| tiryaMcagatimeM samyaktva prakRti sabase manda anubhAgavAlI hai| cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNako udIraNA anantaguNI hai| hAsyakI udIraNA anantaguNI hai| ratikI udIraNA anantaguNI hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hai / bhayakI udIraNA anantaguNI hai| zokakI udIraNA anantaguNI hai| aratikI udIraNA anaMtaguNI hai| puruSavedakI udIraNA anantaguNI hai| strIvedakI udIraNA anaMtaguNI hai| napuMsakavedakI udIraNA anantaguNI hai / saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| vIryAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai / paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai / bhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / dAnAntarAyako udIraNA anaMtaguNI hai / manaHparyayajJAnAvaraNakI . a-kApratyo: "NirayAu aNNadara aNaMtaguNA', tApratau -- NirayAu0 aNNadara aNaMtaguNA ' iti pAThaH / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 229 maNapajjava0 a0 gunnaa| suda0 a0 guNA / madiNANa0 a0 guNA / paccakkhANacaukkammi aNNadara0 a0 guNA / kevalagANa0 kevaladaMsa0 a0 guNA / paMyalA0 a0 gunnaa| NiddA0 a0 guNA / payalApayalA0 a0 gunnaa| NihANiddA0 a0 guNA / thINagiddhi a0 gunnaa| apaccakkhANacaukkammi aNNadara0 a0 gunnaa| sammAmicchatta0 a0 gunnaa| aNaMtANubaMdhicaukkammi aNNadara0 annNtgunnaa| micchatta0a0 gunnaa| orAliya0 a0 gunnaa| veuvvi0 annNtgunnaa| tirikkhAu0 a0 gunnaa| teja0 a0 guNA / kammaiya0 a0 guNA / tirikkhagai0 a0 guNA / NIcAgoda0 ajasagitti0 annNtgunnaa| asAda0 a0 guNA / jasagitti0 a0 guNA / sAda0 a0 gunnaa| uccAgoda0 aNaMtaguNA / maNussesu oghaM / Navari tirikkhAu-tirikkhagai-NiraAu-Nirayagai-devAudevagaINamudIraNA Natthi / devagadIe savvamaMdANubhAgaM sammattaM / cakkhu0 a0 gunnaa| sudAvaraNa0 a0 gunnaa| madiAvaraNa0 a0 gunnaa| acakkhu0 a0 gunnaa| ohiNANa0 ohidaMsa0 udIraNA anantaguNI hai| zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai / matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / pracalAkI udIraNA anantaguNI hai| nidrAkI udIraNA anantaguNI hai| pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hai| nidrAnidrAkI udIraNA anaMtaguNI hai / styAnagRddhikI udIraNA anaMtaguNI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| samyagmithyAtvakI udIraNA anaMtaguNI hai| anantAnabandhicataSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai| mithyAtvakI udIraNA anantaguNI hai| audArikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai| vaikriyikazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai| tiryagAyukI udIraNA anantaguNI hai| taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hai| kArmaNazarIrakI udIraNA anantagaNI hai| tiryaggatikI udIraNA anantaguNI hai| nIcagotra va ayazakIrtikI udIraNA anaMtagaNI hai| asAtAvedanIyakI udIraNA anaMtaguNI hai| yazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hai| sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai / uccagotrakI udIraNA anantaguNI hai| manaSyoMmeM jaghanya anubhAgaudIraNAke alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSa itanA hai ki tiryagAyu, tiryaggati, nArakAyu, narakagati, devAyu aura devagatikI udIraNA unameM sambhava nahIM hai| devagatimeM samyaktva prakRti sabase maMda anubhAgavAlI hai| usase cakSudarzanAvaraNakI jaghanya anubhAgaudIraNA anantaguNI hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai| matijJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai| hAsyakI udIraNA anaMtaguNI hai| tApratI 'uccAgoda0 aNNa aNaM taguNA' iti pAThaH / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM a0 guNA / hassa a0 guNA / radi0 a0 guNA / duguMchA0 a0 guNA / bhaya0 a0 guNA / soga0 anaMtaguNA / aradi0 a0 guNA / purisa0 a0 guNA / itthi0 a0 guNA / saMjalaNacaukkammi aNNadara0 a0 guNA / vIriyaMtarAiya0 a0 guNA / paribhogaMtarAiya0 anaMtaguNA / bhogaMtarAiya0 a0 guNA / lAhaMtarAiya0 a0 guNA / dANaMtarAiya0 a0 guNA / maNapajjava0 a0 guNA / apaccakkhANacakka aNNadara0 anNtgunnaa| paccakkhANacaukka aNNadara0 a0 guNA / kevalaNANa0 kevaladaMsaNa0 a0 guNA / payalA a0 guNA / NiddA0 a0 guNA / sammAmicchatta a0 guNA / anaMtANubaMdhiarrafmma aNNadara0 a0 guNA / micchatta0 a0 guNA / veu0 a0 guNA / teja anaMtaguNA / kammaiya0 a0 guNA / devagai0 a0 guNA / ajasagitti0 a0 guNA / asAda0 a0 guNA / uccAgoda0 jasagitti0 a0 guNA / sAda0 a0 guNA / devAu0 anaMtaguNA / eiMdiesu savvamaMdANubhAgaM hassa0 / radi0 a0 guNA / duguMchA0 a0 guNA / bhaya0 a0 guNA / soma0 a0 guNA / aradi0 a0 guNA / NavuMsa0 a0 guNA / tI udIraNA anantaguNI hai| jugupsAkI udIraNA anantaguNI hai / bhayakI udIraNA anantaguNI hai| zokakI udIraNA anantaguNI hai / aratikI udIraNA anantaguNI hai / puruSavedakI udIraNA anantaguNI hai / strIvedakI udIraNA anantaguNI hai / saMjvalanacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / vIryAntarAyako udIraNA anantaguNI hai / paribhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| bhogAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai| lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / dAnAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai / mana:paryayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / kevaladarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anaM guNI hai / pracalAkI udIraNA anaMtaguNI hai / nidrAkI udIraNA anaMtaguNI hai / samyagmithyAtvakI udIraNA anantaguNI hai / anantAnubandhicatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / mithyAtvakI udIraNA anantaguNI hai / vaikriyakazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / taijasazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai / kArmaNazarIrakI udIraNA anaMtaguNI hai / devagatikI udIraNA anantaguNI hai / ayazakIrtikI udIraNA anantaguNI hai / asAtAvedanIyako udIraNA anaMtaguNI hai / uccagotra aura yazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hai / sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai / devAyukI udIraNA anantaguNI hai / ekendriyoM meM hAsya prakRti sabase maMda anubhAgavAlI hai| usase ratikI udIraNA anaMtaguNa hai / jugupsAkI udIraNA anantaguNI hai / bhayakI udIraNA anantaguNI hai / zokakI udIraNA anaMtaguNI hai | aratika udIraNA anantaguNI hai / napuMsakavedakI udIraNA anaMtaguNI hai / a- kApratyoH 'radi0 ' iti pATha: / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uatemANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 231 saMjaNaca ukkammi aNNadara0 anaMtaguNA / vIriyaMtarAiya0 a0 guNA / acakkhu 0 a0 guNA / paribhogaMtarAiya0 a0 guNA / bhogaMtarAiya0 a0 guNA / lAhaMtarAiya0 aNaMtaguNA / dANaMtarAiya0 a0 guNA / maNapajjava0 a0 guNA / ohiNANa0 ohidaMsa 0 a0 guNA / sudaAvaraNa0 a0 guNA / cakkhudaM0 a0 guNA / madiAvara0 a0 guNA / apaccakkhANacakka0 aNNa0 a0 guNA / paccakkhA0 caukka0 aNNa0 a0 guNA / baMdhicakka aNNa0 a0 guNA / kevalaNANa0 kevaladaMsaNa0 a0 guNA / micchatta0 a0 guNA / payalA0 a0 guNA / NiddA0 a0 guNA / payalApayalA0 a0 guNA / NiddANiddA0 a0 guNA / zrINagiddhi0 a0 guNA / orAliya0 aNaMtaguNA / area a0 guNA / tirikkhAu0 a0 guNA / tejaiya0 a0 guNA / kammaiya0 a0 guNA / NIcAgoda0 a0 guNA / ajasagitti0 a0 guNA / asAda0 a0 guNA / jasagitti0 anaMtaguNA / sAda0 anaMtaguNA / evamaNubhAga udIraNAe appAbahuaM samattaM / etto bhujagAraudIraNAe aTThapadaM- aNaMtaravidikkate samae appadarANi phaddayANi saMjvalanacatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / vIryAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / acakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai| paribhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai / bhogAntarAyakI udIraNA anaMtaguNI hai / lAbhAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / dAnAntarAyakI udIraNA anantaguNI hai / mana:paryayajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / zrutajJAnAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / cakSudarzanAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai / matijJAnAvaraNakI udIraNA anaMtaguNI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkrameM anyatarakI udIraNA anaMtaguNI hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakI udIraNA anaMtaguNI hai / anantAnubandhicatuSka meM anyatarakI udIraNA anantaguNI hai / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI udIraNA anantaguNI hai / mithyAtvakI udIraNA anantaguNI hai / pracalAkI udIraNA anantaguNI hai / nidrAkI udIraNA anantaguNI hai / pracalApracalAkI udIraNA anantaguNI hai / nidrAnidrAkI udIraNA anantaguNI hai / styAnagRddhikI udIraNA ana guNI hai / audArikazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / vaikriyikazarIrakI udIraNA ananta - guNI hai / tiryagAyukI udIraNA anantaguNI hai / taijasazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / kArmaNazarIrakI udIraNA anantaguNI hai / tiryaggatikI udIraNA anantaguNI hai / nIcagotrakI udIraNA anantaguNI hai / ayazakIrtikI udIraNA anaMtaguNI hai / asAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai / yazakIrtikI udIraNA anantaguNI hai / sAtAvedanIyakI udIraNA anantaguNI hai / isa prakAra anubhAgaudIraNA alpabahutva samApta huA / yahAM bhujAkAra udIraNAkA arthapada kahA jAtA hai-- anantara atIta samaya meM alpatara a-kApratyoH " sAda0 aNNadara anaMtaguNA' iti pAThaH / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM udIreNa jadi ehiM bahudarANi phaddayANi udIredi to esA bhujagAraudIraNA / jadi aNaMtaravidikkate samae bahudarANi phaddayANi udIredraNa ehiM thovANi udIredi to esA apadara udIraNA / jadi tattiyANi tattiyANi ceva phaddayANi udIredi to esA udIraNA | aNudIraeNa udIride esA avattavvaudIraNA / edeNa aTThapadeNa sAmittaM bhujagAra0 appadara0 avadvida0 avattavva0 udIraNANaM vattavvaM / eyajIveNa kAlo buccade -- paMcaNANAvaraNIya - chadaMsaNAvaraNIya - paMcatarAiyANaM ca bhujagAra - appavaraudIragANaM kAlo jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / avaTThida0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / NiddANiddApayalAyalA thI giddhi -- sAdAsAdaveyaNIya-- solasakasAya - NavaNokasAya---micchattasammatta sammAmicchatta Aucaukka cattArigadi-paMcajAdi-orAliya--veuvviya-AhArasarIra-tiNNiaMgovaMga-orAliya- veubviya- AhArasarIra- pAoggabaMdhaNa-saMghAda-chasaMThANasaMghaDaNakakkhaDa-garua-lahua-uvaghAda- paraghAda-AdAvujjovaussAsa-pasatthApa satthavihAyagai-tasa thAvara- bAdara-suhuma- pajjattApajjatta- patteya-sAhAraNa- dUbhaga-sussara dussara-aNAdejja - ajasa gitti--NIcAgodANaM bhujagAra -- appadaraudIraNakAlo jaha0 egasamao, ukka 0 aMtamuttaM / avaTTidaudIraNakAlo jaha0 egasamao, ukka0 sparddhakoMkI udIraNA karake yadi isa samaya bahutara sparddhakoMkI udIraNA karatA hai to yaha bhujAkAraudIraNA hai / yadi anantara atIta samaya meM bahutara sparddhakoMkI udIraNA karake isa samaya stoka sparddhakoMkI udIraNA karatA hai to yaha alpataraudIraNA hai / yadi utane utane mAtra hI sparddhakoMkI udIraNA karatA hai to yaha avasthitaudIraNA hai / yadi pUrva meM udIraNA nahIM kI hai aura aba udIraNA karatA hai to yaha avaktavyaudIraNA hai / isa arthapadake anusAra yahAM bhujAkAra, alpatara avasthita aura avaktavya udIraNAoMke svAmitvakA kathana karanA cAhiye / eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA karate haiM- pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI bhujAkAra aura alpatara udIraNAoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / avasthitaudIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, nau nokaSAya, mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, cAra Ayukarma, cAra gatiyAM pAMca jAtiyAM, audArikazarIra, vaikriyikazarIra. AhArakazarIra, tIna aMgopAMga, audArika, vaikriyika va AhArakazarIrake yogya bandhana evaM saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, karkaza, guru, laghu, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, durbhaga, susvara, dusvara, anAdeya, ayazakIrti aura nIcagotra ; ina prakRtiyoMkI bhujAkAra aura alpatara udIraNAoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se antarmuhUrta mAtra hai / unakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSa se sAta samaya mAtra hai / taijasa va kArmaNa zarIra tathA tatprAyogya bandhana va saMghAta, varNa, gandha, rasa, X tApratI ' aNudIraNA udIredi iti pATha: / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA (233 sttsmyaa| tejA-kammaiyasarIra-tappAoggabaMdhaNa-saMghAda-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-thirAthira-subhAsubha-subhaga-Adejja-jasagitti-NimiNuccAgodANaM bhujagAraappadaraudIraNAkAlo jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahattaM / avaTTidaudIraNAkAlo jaha0 egasamao, ukka0 pubvakoDI desuunnaa| caduNNamANupuvvINaM bhujagAra-appadaraavaTThidakAlo jo jisse payaDIe udIraNAkAlo so samaUNo hodi / titthayaraNAmAe bhujagAraudIraNAkAlo jaha0 ukkasseNa vi aMtomahattaM / Natthi0 appadaraudIraNA / avaTThidaudIraNAkAlo jaha0 vAsapudhattaM, ukka0. puvakoDI desUNA desUNaculasIdi puvvasadasahassANi vaa| egajIveNa aMtaraM / taM jahA- NANAvaraNIyassa* bhujagAra-appadaraudIraNANamaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / avaTThidamaMtaraM jaha0 eyasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / evaM savvAsi dhuvodayapayaDINaM / Navari kakkhaDa-garuvavajjaasuhaNAmANaM* appadaraudIraNaMtaraM maua-lahuavajjasuhaNAmANaM bhujagArudIraNaMtaraM ca ukkasseNa puvvakoDI desUNA / micchattassa bhujagAra-appadaraudIraNANamaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 be-chAvaTThisAgarovamANi sAdireyANi / titthayarassa Natthi aNtrN| sparza, agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIti, nirmANa aura uccagotrakI bhujAkAra va alpatara udIraNAoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| inakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase eka samaya utkarSase kucha kama pUrvakoTi mAtra hai| cAra AnupUviyoMkI bhujAkAra, alpatara avasthita udIraNAoMkA kAla, jo jisa prakRtikA udIraNA kAla hai usase eka samaya kama hai| tIrthaMkara nAmakarmakI bhujAkAra udIraNAkA kAla jaghanya va utkarSase bhI antarmuhurta mAtra hai| usakI alpatara udIraNA nahIM hotii| usakI avasthita udIraNAkA kAla jaghanyase varSapRthaktva aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi athavA kucha kama caurAsI lAkha varSapUrva pramANa hai / eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA karate haiM / yathA- jJAnAvaraNIyakI bhujAkAra va alpatara udIraNAoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hotA hai / usakI avasthita udIraNAkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta loka pramANa hai| isI prakArase samasta dhruvodayI prakatiyoMkI udIraNAke antarakA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki karkaza va guruko choDakara zeSa azubha nAmaprakRtiyoMkI alpatara udIraNAkA antara tathA mRdu va laghuko choDakara zeSa zubha nAmaprakRtiyoMkI bhujAkAra udIraNAkA antara utkarSase kucha kama pUrvakoTi mAtra kAla taka hotA hai| mithyAtva prakRtikI bhujAkAra va alpatara udIraNAoMkA antara jaghanyase eka samaya va utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama pramANa hotA hai| tIrthaMkara prakRtikI udIraNAkA antara nahIM hotaa| jo karma udayakI apekSA parivartamAna haiM unakI B a-kApratyo: 'samaUNA' iti pAThaH / 4 tApratau ' Na (a) tthi' iti paatthH| .tApratI (ukka0 ) iti paatthH| * apraptau ' desUNA cUlasIdi', kApratI desUNacUlasIdi ' iti pAThaH / Jain Education * pratiSu 'NANAjIvassa ' iti pAThaH / * tApatau kakkhaDagaru aM vajja asuhaNAmANaM iti pAThaH Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jANi kammANi udaeNa pariyattamANayANi tesi bhujagAra-appadaraudIraNaMtaraM jahA payaDiudIraNAe aMtaraM paravidaM tahA parUveyavvaM / evamaMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhNgvico| taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-cattAridasaNAvaraNIya paMcatarAiyANaM jAo NAmapayaDIo dhuvamudIrijjaMti tAsi carsa bhujagAra-appadara avaTTidaudIrayA NiyamA atthi| micchatta-tirikkhagai-eiMdiyajAdi-Naqsayaveda-thAvaradUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM bhujagAra-appadara-avaTTidaudIrayA NiyamA asthi / avattavvaudIrayA bhajiyavvA- siyA ede ca avattavvaudIrao ca, siyA ede ca avattavvaudIrayA ca, dhuvasahiyA ettha tiNi bhaMgA / sammAmicchatta-AhArasarIrANaM AhArasarIrapAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM tiNNamANupuvvINaM ca asidIbhaMgA, dhuvbhNgaabhaavaado| 80 / sammatta-itthi-purisaveda-tiNNiAu-tiNNigai-jAdicaukka-orAliyasarIraaMgovaMga-veubviyasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-paMcasaMThANa-chasaMghaDaNa-pasatyApasatthavihAyagai-tasa-subhaga-sussara-dussara-Adejja-uccAgodANaM bhujagAra-appadaraudIrayA NiyamA atthi / avaTThida-avattavvaudIrayA bhajiyavvA / teNettha Nava bhaMgA hoti 9 / paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-hassa-radi-aradi-soga--bhaya-duguMchA-tirikkhAu--orAliyasarIra--tappAoggabaMdhaNa-saMghAda--huMDasaMThANa--tirikkhANupuvI-- bhujAkAra va alpatara anubhAgaudIraNAke antarakI prarUpaNA prakRtiudIraNAke antarake samAna karanA cAhiye / isa prakAra antara samApta huaa| ___ nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA kathana karate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya aura pAMca antarAyake tathA jina nAmaprakRtiyoMkI dhruva udIraNA hotI hai unake bhI bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase hote haiN| mithyAtva, tiryaggati, ekendriya jAti, napuMsakaveda, sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake bhujAkAra, alpatara aura avasthita udIraka niyamase hote haiN| avaktavya udIraka bhajanIya haiM-- kadAcit uparyukta ye tIna udIraka bahuta va avaktavya udIraka eka hotA hai, kadAcit ye tIna udIraka bahuta aura avaktavya udIraka bhI bahuta hote haiM, inameM dhruvabhaMgake milA denese yahAM tIna bhaMga hote haiN| samyagmithyAtva, AhArakazarIraprAyogya AMgopAga, bandhana va saMghAta tathA tIna AnupUrvI ; inake assI (80) bhaMga hote haiM, kAraNa dhruva bhaMgakA abhAva hai| samyaktva, strIveda, puruSaveda, tIna Ayukarma, tIna gatiyAM, cAra jAtiyAM, audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, vaikriyika bandhana va saMghAta, pAMca saMsthAna, chaha saMhanana, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, subhaga, susvara, dusvara, Adeya aura uccagotra ; inake bhujAkAra va alpatara udIraka niyamase hote haiM / avasthita va avaktavya udIraka bhajanIya haiN| isa kAraNa yahAM ( 9) bhaMga hote haiM / pAMca darzanAvaraNa, sAtA va asAtAvedanIya, solaha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryagAyu, audArikazarIra, tatprAyogya 4 tApratau 'ca' ityetatpadaM naasti| * tApratau -- aMgovaMgANaM' iti pAThaH / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 235 uvaghAda-paraghAda-AdAva-ujjova-ussAsa-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-patteyasarIrasAhAraNa-jasagitti-ajasagittINaM bhujagAra-appadara-avaTTida-avattavvaudIrayA NiyamA asthi / Navari patteyasarIrassa avadvidaudIrayA bhajiyavvA / teNettha tinnnnibhNgaa| NANAjIvehi kAlo-- jesi kammANaM bhaMgavicae ekko bhaMgo tesiM bhujagAraappadara avaTThida-avattanvaudIrayakAlo svvddhaa| jesi tiNNibhaMgA tesimavattavvaudIrayANa kAlo jaha0 egasAo, ukka0 Avali. asaMkhe0 bhaago| sesANaM savvaddhA : jesi NavabhaMgA tesi avattavva-avavidaudIrayakAlo jaha0 egasamao, ukka0 Ava0 asaMkhe0 bhaago| asIdibhaMgaesu sammAmicchattassa bhujagAra-appadarANaM jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| avattavva-avavidaudIrayANaM jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| tiNNamANapuvvINaM bhajagAra-appadara-avaTrida-avattavvaudIrayANaM jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| AhAracaukka0 bhujagAraappadara0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / avaTThidAvattavva udIrayANaM jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| evaM NANAjIvehi kAlo smtto| bandhana va saMghAta, huNDakasaMsthAna, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, yazakIrti aura ayazakIrti ; inake bhujAkAra, alpatara, avasthita aura avaktavya udIraka niyamase hote haiM / vizeSa itanA hai ki pratyekazarIrake avasthita udIraka bhajanIya haiM / isaliye yahAM tIna bhaMga hote haiM / __nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA kathana kiyA jAtA hai- jina karmoMkA bhaMgavicayameM eka bhaMga hotA hai unake bhujAkAra, alpatara, avasthita aura avaktavya udIrakoMkA kAla sarvakAla hotA hai| jina karmoke tIna bhaMga hote haiM unake avaktavya udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hotA hai| zaSa karmoMkA sarvakAla hotA hai| jina karmoke nau bhaMga hote haiM unake avaktavya va avasthita udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / assI bhaMgavAle karmoMke samyagmithyAtvake bhujAkAra udIrakoM aura alpatara udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / avaktavya va avasthita udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai| tIna AnupUrviyoMke bhujAkAra, alpatara, avasthita aura avaktavya udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai| AhArakacatuSkake bhujAkAra aura alpatara udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hotA hai / AhAracatuSkake avasthita va avaktavya udIrakoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta samaya mAtra hotA hai| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA kAla samApta huaa| tApratI '-udIraNakA lo' iti pAThaH / * a-kApratyoH 'avaTTidAvatta bvA' iti paatthH| Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM NANAjIvehi aMtaraM / taM jahA- jesi kammANamavaTTidaudIrayA bhajjA tesimavaTThidaudIrayaMtaramasaMkhejjA logA / sammattassa avattavvaudIrayaMtaraM bArasa ahorattA / cadurgAda paDucca satta rAdidiyANi / bhujagAra - appadaraudIrayaMtaraM Natthi / micchattasammAmicchattANaM avattavvaudIrayaMtaraM jahaNNamegasamao, ukka 0 cavIsamahoratte sAdirege palido 0 asaMkhe 0 bhAgo / tiSNaM vedANamavattavvaudIrayaMtaraM aMtomuhuttaM / cattArigadi-paMcajAdi veDavviyasarIra- paMcasaMThANa orAliya- ve ubviyaaMgovaMga-chasaMghaDaNa tiNNiANupuvvI - dovihAyagai-tasa thAvara - subhaga- dUbhaga- sussara - dussara - Adejja-aNAdejja - uccA-NIcAgodANaM avattavva0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtamuttaM / appA bahuaM / taM jahA - AbhiNibohiyaNANAvaraNassa avaTThidaudIrayA thovA / appadaraudIrayA asaMkhejjaguNA / bhujagAraudIrayA visesAhiyA / viseso sagasaMkhejjadibhAgo / suda-ohi maNapajjava kevalaNANAvaraNa-cakkhu ohi kevaladaMsaNAvaraNANaM abhigibohiyaNANAvaraNabhaMgo / paMcadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda- solasakasAya - aTThaNokasAyANaM savvatthovA avaTThidaudIrayA / avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 visesAhiyA / jesi NAmakammANamavattavvaudIrayA asaMkhe 0 nAnA jIvoMkI apekSA antarakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA - jina karmoMke avasthita udIraka bhajanIya haiM unake avasthita udIrakoMkA antara asaMkhyAta loka mAtra kAla taka hotA hai / samyaktva prakRtike avaktavya udIrakoMkA antara bAraha ahorAtra pramANa hotA hai / cAra gatiyoMkI apekSA vaha sAta rAtridina pramANa hotA hai / usake bhujAkAra aura alpatara udIrakoM kA antara sambhava nahIM hai / mithyAtva va samyagmithyAtva ke avaktavya udIrakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSa se kramazaH sAdhika cobIsa ahorAtra aura palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai| tIna vedoMke avaktavya udIrakoMkA antara antarmuhurta mAtra hotA hai / cAra gatiyAM, pAMca jAtiyAM, vaikriyikazarIra, pAMca saMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, chaha saMhanana, tIna AnupUrviyAM, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, subhaga, dubhaMga, susvara, dusvara, Adeya. anAdeya, uccagotra aura nIcagotra ; inake avaktavya udIrakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hotA hai / alpabahutva kI prarUparaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai- AbhinibodhikajJAnAvaraNa ke avasthita udIraka stoka haiN| unase usake alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra udIraka vizeSa adhika haiN| vizeSakA pramANa apanA saMkhyAtavAM bhAga hai| zrutajJAnAvaraNa avadhijJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa; inake alpabahutva kI prarUpaNA AbhinibodhikajJAnAvaraNa ke samAna hai| pAMca darzanAvaraNa, sAtA va asAtAvedanIya, solaha kaSAya aura ATha nokaSAya; inake avasthita udIraka sabase stoka haiM / avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra udIraka vizeSa adhika haiN| jina nAmakarmoMke avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe bhAga mAtra Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 237 bhAgo tesi NAmakammANamavaTThida0 thovaa| avattanva0 asaMkhe0 gunnaa| appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 visesaahiyaa| micchatta-NavaMsayaveda-tirikkhagai-eiMdiyajAdi-thAvaradUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANamavattavva0 thovA / avaTThiya0 aNaMtaguNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra visesAhiyA / acakkhudaMsaNAvaraNa-sammatta-paMcaMtarAiyANaM avadvidaudIrayA thovA / jattha avattavvayA atthi te asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / appadara0 visesAhiyA / sammAmicchattassa avaDhi0 thovA / avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 vise0 / sammAmicchattaguNaTANe satthANe bhujagAra-appadaraudIrayA tullaa| micchattAdo sammAmicchattaM gacchaMtajIvA thovA / sammattAdo gacchaMtA asaMkhe0 guNA / je sammattAdo sammAmicchattaM gacchaMti te sammAmicchattassa bhujagAraudIrayA hoti / kudo? sNkilesttaado| je micchattAdo sammAmicchattaM gacchaMti te sammAmicchattassa appadaraudIrayA hoMti, visujjhamANapariNAmAdo / teNa appadaraudIraehito bhujagAraudIrayANaM visesAhiyattaM siddhaM / padaNikkheve sAmittaM / taM jahA- madiAvaraNassa ukka0 aNubhAgaudIraNavaDDhI kassa? jo saMtakammeNa ukkassaudIraNApAoggeNa tappAoggasaMkilesAdo ukkassasaMkilesaM haiM una nAmakarmoke avasthita udIraka stoka haiM / avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe hai| alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAraudIraka vizeSa adhika haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, tiryaMcagati, ekendriyajAti, sthAvara. durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake avaktavya udIraka stoka haiM / avasthina udIraka anantaguNe haiM / alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAraudIraka vizeSa adhika haiN| acakSudarzanAvaraNa, samyaktva aura pAMca anta rAyake avasthita udIraka stoka haiN| jahAM avaktavya udIraka haiM ve asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara udIraka vizeSa adhika haiN| samyagmithyAtvake avasthita udIraka stoka haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra udIraka vizeSa adhika haiN| samyagmithyAtva guNasthAnameM svasthAna meM bhujAkAra aura alpatara udIraka donoM tulya haiM / mithyAtvase samyagmithyAtvako prApta honevAle jIva stoka haiM, parantu samyaktvase samyagmithyAtvako prApta honevAle jIva unase asaMkhyAtaguNe haiM / jo jIva samyaktvase samyagmithyAtvako prApta hote haiM ve samyagmithyAtvake bhujAkAra udIraka hote haiM, kyoMki ve saMkleza pariNAmoMse yukta hote haiM / jo mithyAtvase samyagmithyAtvako prApta hote haiM ve samyagmithyAtvake alpatara udIraka hote hai, kyoMki, ve vizudhyamAna pariNAmoMse saMyukta hote haiM; isIliye usake alpatara udIrakoMkI apekSA bhujAkAraudI rakoMkA vizeSa adhika honA siddha haiN| padanikSepameM svAmitvakA kathana kiyA jAtA hai| vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakI utkRSTa anubhAga-udIraNA-vRddhi kisake hotI hai ? jo utkRSTa udIraNAke yogya satkarmake sAtha tApratI nopalabhyate padametat / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM go tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? jo ukkassamudIraNamudIreNa mado eiMdio jAdo tassa ukkassiyA hANI / tattheva ukkassamavaTThANaM / sudamaNapajjavaNANAvaraNa - kevalaNANa - kevaladaMsaNAvaraNa- micchatta- solasa # kasAyANaM mdiaavrnnbhNgo| ohiNANa ohiMdaMsaNAvaraNANa mukkassiyAe vaDDhIe madiAvaraNabhaMgo / vari ohilaMbho Natthi / ukkassiyA hANI kassa ? jo viNA ohilaMbheNa ukkassamudIraNamudIreNa mado Neraiyo jAdo tassa ukkassiyA hANI / ukkassamavadvANaM kassa ? jo ukkassamudIraNamudIreMto saMto sAgArakkhaeNa paDibhaggo tappA oggajahaNNaudae padido se kAle tattheva avaTThido tassa ukassamavaTThANaM / cakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo tIiMdiyo tappA oggavisuddho saMto saMkilesa gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? jo teiMdiyo tappA oggasaMki liTTho saMto mado eiMdiyo jAdo tassa ukkassiyA hANI / tasseva ukkassamavadvANaM / acakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo puvvaharo micchAiTThI tappA oggasaMkiliTTho saMto mado suhumeiMdio jahaNNakhaovasamo jAdo tatprAyogya saMklezake utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai / usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa udIraNApUrvaka udIraNA karake mRtyuko prApta hotA huA ekendriya huA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / vahIMpara utkRSTa avasthAna bhI hotA hai| zrutajJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa vRddhikI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki avadhijJAnakI prApti sambhava nahI hai / una donoM prakRtiyoMkI utkRSTa anubhAga- udIraNA-hAni kisake hotI hai ? jo jIva avafujJAnakI prApti ke binA utkRSTa udIraNApUrvaka udIraNA karake mRtyuko prApta hotA huA nArakI huA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo utkRSTa udIraNA pUrvaka udIraNA karatA huA sAkAra upayogake kSayase pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya udayameM A paDatA hai va anantara kAlameM vahIM para avasthita hotA hai usake utkRSTa avasthAna hotA hai / cakSudarzanAvaraNakI utkRSTa anubhAga- udIraNA-vRddhi kisake hotI hai ? jo trIndriya jIva tatprAyogya vizuddha hokara saMklezako prApta hotA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo trIndriya jIva tatprAyogya saMklezako prApta hokara mRtyuko prApta hotA huA ekendriya hotA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / usIke utkRSTa avasthAna hotA hai / acakSudarzanAvaraNakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? jo pUrvadhara mithyAdRSTi jIva tatprAyogya saMklezako prApta hotA huA mRtyuko prApta hokara jaghanya kSayopazamase saMyukta sUkSma ekendriya hotA hai usake pratiSu micchattassa solasa' iti pAThaH / a- kApratyo: 'tI iMdiya-' iti pAThaH / saMkilesa ' iti pAThaH / aprato * a-kApratyoH 'bhaMgo' iti pAThaH / mapratipAchoyam / a-kAta pratiSu ' ukkarasatassa ukkassa ukkassiyA' iti pAThaH / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 239 tassa ukkassiyA vaDDhI / acakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassiyA hANI kassa ? suhameiMdiyassa jahaNNaladdhissa se kAle tappAoggavisohIe savvavisuddhassa ukkassiyA hANI / ukkassamavaTThANaM kassa? jo bAdareiMdio ukkassasaMkiliTTho sAgArakkhaeNa tappAoggavisuddho jAdo tattheva avaTTido tassa ukkassayamavaDhANaM / dasaNAvaraNapaMcayassa ukkassiyA vaDDhI kassa? jo NiddAvedao tappAoggavisuddho saMto tappAoggaukkassasaMkiliTTho jAdo tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? jo NiddAvedao ukkassasaMkiliTTho sAgArakkhaeNa tappAoggajahaNNae udae padido tassa ukkassiyA hANI / tasseva se kAle ukkassamavaDhANaM / evaM sesANaM caduNNa pi vattavvaM / sAdassa ukkassiyA vaDDhI kassa? jo devo tettIsasAgarovamadvidIo tappAoggajahaNNasAdodayAdo ukkassayaM sAdodayaM gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa? jo devo ukkassasAdavedao mado maNusso tappAoggajahaNNasAdAvedao jAdo tassa ukkassiyA hANI / tattheva ukkassamavaDhANaM / asAdassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo Neraio tettIsasAgarovamadvidIo tappAoggajahaNNaasAdodayAdo ukkassayaM asAdodayaM gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? ukkassaasAdodae vaTTautkRSTa vRddhi hotI hai| acakSudarzanAvaraNakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? anantara kAlameM tatprAyogya vizuddhise sarvavizuddha honevAle aise jaghanya kSayopazama saMyukta sUkSma ekendriya jIvake usakI utkRSTa hAni hotI hai / utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo bAdara ekendriya jIva utkRSTa saMklezako prApta hokara sAkAra upayogake kSayase tatprAyogya vizaddhiko prApta hotA haA vahIMpara avasthita rahatA hai usake utkRSTa avasthAna hotA hai| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkI utkRSTa vaddhi kisake hotI hai ? jo nidrAkA vedaka jIva tatprAyogya vizaddha hokara phira tatprAyogya utkRSTa saMklezako prApta hotA hai usake nidrA prakRtikI utkRSTa anubhAga-udIraNA vRddhi hotI hai| isakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo nidrAkA vedaka jIva utkRSTa saMklezako prApta hokara sAkAra upayogake kSayase tatprAyogya jaghanya udayameM A paDatA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai| usake hI anantara kAlameM utkRSTa avasthAna hotA hai| isI prakArase pracalA Adi zeSa cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke sambandhameM bhI kahanA caahiye| ___ sAtAvedanIyakI utkRSTa anubhAga-udIraNA-vRddhi kisake hotI hai? tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA jo deva tatprAyogya jaghanya sAtAke udayase utkRSTa sAtAke udayako prApta hotA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? utkRSTa sAtAvedanIyakA vedaka jo deva mRtyuko prApta hokara tatprAyogya jaghanya sAtAkA vedaka manuSya hotA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai| vahIM para usakA utkRSTa avasthAna hotA hai| asAtAvedanIyakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA jo nArakI jIva tatprAyogya jaghanya asAtAke udayase utkRSTa asAtAke udayako prApta hotA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? utkRSTa asAtAke udayameM vartamAna jo jIva marakara tatprAyogya asAtAke Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ) chakkhaMDAgame saMtakamma mANao mado tappAoggajahaNNaasAdodae padido tassa* ukkassiyA hANI / se kAle ukkassamavaTThANaM / __ aradi-soga-bhaya-duguMchA-NavaMsayavedANaM asaadbhNgo| sammatta-sammAmicchattANaM ukkassiyA vaDDhI kassa? jo tappAoggajahaNNasaMkilesAdo ukkassasaMkilesaM gado tassa ukkassiyA vddddhii| ukkassiyA hANI kassa ? jo ukkassasaMkilesAdo tappAoggajahaNNasaMkilesaM gado tassa ukkassiyA haannii| tasseva se kAle ukkassamavaDhANaM / hassa radINaM sAdabhaMgo / Navari sahassArao ti vattavvaM / itthi-purisavedANaM ukkassiyA vaDDhI kassa hodi? jo tirikkho aTTavarasio aTuvassao* jAdo tappAoggajahaNNavedoeNa ukkassasaMkilesaM gaMtUNa ukkassayaM vedodayaM tado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa? jo tirikkho avassio aTThavassao jAdo ukkassavedodayAdo sAgArakkhaeNa tappAoggajahaNNasaMkilesaM jahaNNavedodayaM gado ca tassa ukkassiyA hANI / tasseva ukkassayamavaDhANaM / / NirayAuassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo tettIsasAgarovamaTTidIo tappAoggajahaNNasaMkilesAdo ukkassasaMkilesaMgado tassa ukkassiyA vddddhii| ukkassiyA jaghanya udayameM AyA hai usase usakI utkRSTa hAni hotI hai / anantara kAlameM usake usakA utkRSTa avasthAna hotA hai| __ arati, zoka, bhaya, jugupsA aura napuMsakavedakI prarUpaNA asAtAvedanIyake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya saMklezase utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa saMklezase tatprAyogya jaghanya saMklezako prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| usake hI anantara kAla meM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai / hAsya aura ratikI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| vizeSa itanA hai ki yahAM tetIsa sAgaropama sthitivAle devake sthAnameM sahasrAra kalpavAsI devakA kathana karanA cAhiye / strIveda aura puruSavedakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo ATha varSakI AyuvAlA tiryaca ATha varSakA hokara tatprAyogya jaghanya vedodayake sAtha utkRSTa saMklezako prApta hokara utkRSTa vedodayako prApta hotA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo ATha varSakI AyuvAlA tiryaca ATha varSakA hokara utkRSTa vedodayase sAkAra upayogake kSayake sAtha tatprAyogya jaghanya saMkleza aura jaghanya vedodayako bhI prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai / usIke unakA utkRSTa avasthAna hotA hai / __ nArakAyukI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA jo jIva tatprAmogya jaghanya saMklezase utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI 4 tApratau ' vaDaDhamANao' iti paatthH| a-kApratyoH 'palidovamassa tassa', tApratau 'pali dovamassa (padido ) tassa' iti paatthH| * a-kApratyoH 'vassa' iti pAThaH / | Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA (241 hANI kassa ? jo tettIsasAgarovamadvidIo ukkassasaMkiliTTho sAgArakkhaeNa tappAoggajahaNNe saMkilese padido tassa ukkassiyA haannii| tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / maNusa-tirikkhAuANamukkassiyA vaDDhI kassa ? jo tiNNipalidovamAudvidIo tappAoggajahaNNavisohIdo tappAoggaukkassavisohi gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? jo tappAoggaukkassavisohIdo sAgArakkhaeNa tappAoggajahaNNavisohi gado tassa ukkassiyA hANI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / devAuassa ukkassiyA vaDDhI kassa ? jo tettIsasAgarovamAudvidIo tappAoggajahaNNavisohIdo tappAoggaukkassavisohiM gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukkassiyA hANI kassa ? tasseva ukkassaAuodayAdo jo sAgArakkhaeNa paDibhaggo tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / NirayagaIe NirayAubhaMgo / maNusagaIe mnnusaaubhNgo| devagaIe devaaubhNgo| tirikkhagaIe itthivedabhaMgo / oraaliysriir-oraaliyaNgovNg-bNdhnn-sNghaadaannNmnnusgibhNgo| AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ukkassiyA vaDDhI kassa ? tappAoggajahaNNavisohIdo jo ukkassavisohi gado tassa ukka0 vaDDhI / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA jo jIva utkRSTa saMklezako prApta hokara sAkAra upayogake kSayase tatprAyogya jaghanya saMklezameM A paDA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM usakA utkRSTa avasthAna hotA hai| manuSyAyu aura tiryagAyukI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tIna palyopama pramANa AyuvAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya vizuddhise tatprAyogya utkRSTa vizuddhiko prApta huA hai usake ukta do Ayu karmokI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo tatprAyogya utkRSTa vizuddhise sAkAra upayogakA kSaya honese tatprAyogya jaghanya vizuddhiko prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| devAyukI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya vizuddhise tatprAyogya utkRSTa vizuddhiko prApta huA hai usake devAyukI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo sAkAra upayogake kSayapUrvaka Ayuke utkRSTa udayase pratibhagna huA hai usake usakI utkRSTa hAni hotI hai / anantara kAlameM usake hI usakA utkRSTa avasthAna hotA hai / __ narakagatikI vRddhi-hAnikI prarUpaNA nArakAyuke samAna hai| manuSyagatikI ukta vRddhi-hAnikI prarUpaNA manuSyAyuke samAna, devagatikI devAyuke samAna, aura tiryaMcagatikI strIvedake samAna hai| audArikazarIra, audArikaaMgopAMga tathA audArika bandhana va saMghAtakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai| AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga evaM AhAraka bandhana va saMghAtakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya vizuddhise utkRSTa vizuddhiko prApta huA hai usake a-kApratyoH 'palidovamassa tassa', tApratI 'palidovamassa (padido tassa ' iti paatthH| apato 'paDibhAgo' iti pAThaH I cation Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ukka0 hANI kassa? jo ukkassavisohIdo sAgArakkhaeNa* jahaNNavisohi gado tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / veuvviyasarIracaukkasamacaurasasaMThANa-paraghAda-pasatthavihAyagai-patteyasarIrANaM aahaarsriirbhNgo| tejA-kammaiyasarIra-tejA-kammaiyasarIrabaMdhaNa-saMghAda-pasatthavaNNa-gaMdha-rasa-NiddhuNNa-agurualahua-thira-subha-jasakitti-subhaga-Adejja-NimiNa-uccAgodANaM ukka0 vaDhDhI kassa? caramasamayajogissa / ukka0 hANI kassa ? paDhamasamayasakasAyassa / jeNedAo tirikkha-maNusANaM pariNAmapaccaiyAo teNa Na devassa,suhumasAMparAiyasseva / ukkassayamavaDhANaM kassa? jo appamattasaMjado savvavisuddho sAgArakkhaeNa abaDhANaM gado tassa / cadusaMThANa-paMcasaMghaDaNANaM tirikkhagadibhaMgo / vajjarisahassa maNusso tiplidovmio| appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-sIda-lhukkhANaM micchattabhaMgo / mua-lhuaujjovaannmaahaarsriirbhNgo| kkkhdd-gruaannmitthivedbhNgo| athira-asubha-dUbhagaaNAdejja-ajasakittINaM miccha tbhNgo| paMcidiyajAdi-ussAsa-tasa-bAdara-pajjattasussarANaM devgibhNgo| una cAroM prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai? jo utkRSTa vizuddhise sAkAra upayogake kSayapUrvaka jaghanya vizuddhiko prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| vaikriyikazarIrAdi cAra, samacaturasrasaMsthAna, paraghAta, prazasta vihAyogati aura pratyekazarIra; inakI vRddhi va hAnikI prarUpaNA AhArakazarIrake samAna hai| taijasazarIra, kArmaNazarIra, tejasazarIra bandhana va saMghAta, kArmaNazarIra bandhana va saMghAta, prazasta varNa, gandha va rasa, snigdha, uSNa, agurulaghu, sthira, zubha, yazakirti, subhaga, Adeya, nirmANa aura uccagotrakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotI haiN| inakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? unakI utkRSTa hAni prathama samayavartI sakaSAya prANIke hotI hai| cUMki ye tiryaMcoM aura manuSyoMke pariNAmapratyayika hotI haiM, isIlie ve devake sambhava na hokara sUkSmasAmparAyika manuSyake hI sambhava haiN| inakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo sarvavizuddha apramattasaMyata sAkAra upayogake kSayase avasthAnako prApta huA hai usake unakA utkRSTa avasthAna hotA hai / cAra saMsthAnoM va pAMca saMhananoMkI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna hai / vajarSabhanArAcasaMhananakI utkRSTa vRddhi Adi tIna palyopama pramANa AyuvAleke hotI hai| aprazasta varNa, gandha va rasa tathA zIta va rukSa sparzoko prarUpaNA mithyAtva prakRtike samAna hai| mRdu, laghu aura udyotakI prarUpaNA AhArakazarIrake samAna hai| karkaza aura guru sparzoko prarUpaNA strIvedake samAna hai / asthira, azubha, durbhaga, anAdeya aura ayazakItikI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai / paMcendriya jAti, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta aura susvarakI prarUpaNA devagatike samAna hai / * apratau ' sAgarakvaeNa' iti paatthH| 8 a-kApratyoH 'saMkiliTra' iti pAThaH / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 243 thAvaraNAmAe ukka 0 vaDDhI kassa ? jo bAdaro tappA oggajahaNNasaMkilesAdo TeraikilesaM gado tassa ukkassiyA vaDDhI / so ceva mado tappA oggajahaNNasaMkilese padido tassa ukkassiyA hANI / tasseva se kAle ukkassayamavadvANaM / ediya-vigaladiya- suhuma-sAhAraNaNAmANaM thAvarabhaMgo | Navari vedao kAyavvo / sAhAraNaNAmAe bAdarasAhAraNakAio kAyavvo / apajjattaNAmAe ukkassiyA vaDDhI kassa ? maNussassa apajjattayassa ukkassiyAe apajjattaNivvattIe uppajjiya carimasamayatanbhavatthassa / so ceva mado suhumeiMdiyaapajjattaesu uvavaNNo tassa ukkassiyA hANI / tasseva se kAle ukkassamavadvANaM / appasatthavihAyagadi-dussaraNIcAgodANaM NirayagaibhaMgo / paMcaNamaMta rAyANa mukkassiyA vaDDhI kassa ? jo saSNipaMcidio tappA oggussiyAe laddhIe saMjutto mado suhumeiMdiesu jahaNNaladdhisaMjutto jAdo tassa ukkassiyA vaDDhI / tasseva ukkassasaMkiliTThassa sAgArakkhaeNa tappA oggajahaNNasaM kilese padidassa tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukkassamavadvANaM / AdAvaNAmAe ukkassavaDDhi - hANi-avaTThANANaM thAvarabhaMgo / Navari bAdarapuDhavikAiesu visohIe vattavvaM / titthayaraNAmAe ukka 0 vaDDhI kassa ? carimasamayajogissa evaM ukkassa sAmittaM samattaM / sthAvara nAmakarmakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo bAdara jIva tatprAyogya jaghanya saMkleza se utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake sthAvara nAmakarmakI utkRSTa vRddhi hotI hai / vahI marakara saba tatprAyogya jaghanya saMklezameM AtA hai taba usake usakI utkRSTa hAni hotI hai / usIke anantara kAlameM usakA utkRSTa avasthAna hotA hai / ekendriya, vikalendriya, sUkSma aura sAdhAraNa nAmakarmoMkI prarUpaNA sthAvara nAmakarmake samAna hai / vizeSa itanA hai ki vivakSita prakRtikA vedaka kahanA cAhiye / sAdhAraNa nAmakarmakI prarUpaNAmeM bAdara sAdhAraNakAyika kahanA cAhiye / aparyApta nAmakarmakI ukRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha manuSya aparyApta ke hotI hai jo utkRSTa aparyApta nirvRttise utpanna hokara carama samayavartI tadbhavastha hotA hai / vahI marakara jaba sUkSma ekendriya aparyAptoMmeM utpanna hotA hai taba usake usakI utkRSTa hAni hotI hai / usIke anantara kAlameM usakA utkRSTa avasthAna hotA hai / aprazasta vihAyogati, dusvara aura nIcagotrakI prarUpaNA narakagatike samAna hai / pAMca antarAya karmoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo saMjJI paMcendriya jIva tatprAyogya utkRSTa kSayopazamase saMyukta hotA huA mRtyuko prApta hokara sUkSma ekendriya jIvoMmeM jaghanya kSayopazama se saMyukta hotA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / utkRSTa saMklezako prApta vahI jaba sAkAra upayogake kSayase tatprAyogya jaghanya saMklezameM AtA hai taba usake unakI utkRSTa hAni hotI hai / usIke anantara kAla meM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai / Atapa nAmakarmakI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnakI prarUpaNA sthAvara nAmakarmake samAna hai / vizeSa itanA hai ki bAdara pRthivIkAyikoM meM vizuddhike dvArA svAmitva kahanA cAhiye / tIrthaMkara nAmakarmakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha carama samayavartI sayogIke hotI hai / prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA isa / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtaka maM madiAvaraNassa jahaNiyA vaDDhI kassa? jo coddasapuvvaharo udaeNa anaMtabhAgavaDDhI vaDDhido tassa jaha0 vaDDhI / teNeva jahaNNavaDDhimettaM caiva hAidUNa udIri tassa jaha0 hANI / egadarattha avadvANaM / sudAvaraNassa madiAvaraNabhaMgo / cakkhu - acakkhudaMsaNANaM pi madiAvaraNabhaMgo ceva coddasapuvvaharamhi cakkhu acakkhudaMsaNAvaraNANamukkassakhaovasamadaMsaNAdo / ohiNANa ohidaMsaNAvaraNAgaM jahaNNavaDDhi - hANi - avaTThANANi kassa ? paramohiNANissa jahaNNavaDDhIe vaDDhiyassa vaDDhI, teNeva hAidassa hANI, egadaratthamavadvANaM / maNapajjavaNANAvaraNassa jahaNNa-vaDDhi - hANi avadvANANi kassa ? viulamaissa / kevalaNANa - kevaladaMsaNAvaraNANaM jaha0 hANI kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayachdumatthassa / jaha0 vaDDhI kassa? paDhamasamaya sakasAyarasa saMjadassa / avaTThANaM kassa? uvasaMtakasAyassa / NiddA - payalANaM goras - hANi - avadvANANi kassa ? tappA oggavisuddhassa appamattasaMjadassa udaeNa savvajahaNNANaMtabhAgavaDDhIe vaDDhidassa jahaNNiyA vaDDhI / taM caiva hAidUNa udIride jahaNiyA hANI / egadaratthamavadvANaM / NiddANiddA -- payalApayalA - thI giddhINaM 244 ) 1 matijJAnAvaraNakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo caudaha pUrvokA dhAraka udayakI apekSA anantabhAga vRddhise vRddhiko prApta hai usake matijJAnAvaraNakI jaghanya vRddhi hotI hai / vahI jaba jaghanya vRddhi mAtra hI hAniko prApta hokara udIraNA karatA hai taba usake usakI jaghanya hAni hotI hai / donoMmeM se ekatara meM usakA jaghanya avasthAna hotA haiM / zrutajJAnAvaraNakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / cakSudarzanAvaraNa aura acakSudarzanAvaraNakI prarUpaNA bhI matijJAnAvaraNa hI samAna hai, kyoMki, caudaha pUrvoke dhAraka prANIke cakSudarzanAvaraNa aura acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa kSayopazama dekhA jAtA hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hotA hai ? jaghanya vRddhi dvArA vRddhiko prApta hue paramAvadhijJAnIke unakI vRddhi, jaghanya hAnise hAniko prApta hue usake hI unakI hAni, tathA donoMmeM se kisI ekameM avasthAna hotA hai / mana:paryayajJAnAvaraNakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hotA hai ? ve vipulamatimana:paryayajJAnIke hote haiM / kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jisake antima samayavartI chadmastha honemeM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai usake una donoM prakRtiyoMkI jaghanya hAni hotI hai / unakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? vaha prathama samayavartI sakaSAya saMyatake hotI hai / unakA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? upazAntakaSAyake unakA jaghanya avasthAna hotA hai / nidrA aura pracalAkI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hote haiM ? jo udayakI apekSA sarvajaghanya anantabhAgavRddhike dvArA vRddhiko prApta huA hai aise tatprAyogya vizuddhiko prApta apramattasaMyata ke unakI jaghanya vRddhi hotI hai / utanI hI hAniko prApta hokara udIraNA karanepara usake unakI jaghanya hAni hotI hai / donoM meM se kisI ekameM unakA jaghanya avasthAna hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA a-kApratyoH ' savvajahaNNANaMta mAgavaDDhIe', tApratI 'savvajahaNNANaM tabbhAgavaDDhiIe' iti pAThaH / tApratau ' egadaratthamavANaM' iti pAThaH / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 245 NiddAbhaMgo / Navari pamattasaMjado sAmI / sAdAsAdANaM jahaNNavaDDhi-hANI-avaTThANANi kassa? annnndrss| micchattassa jahaNNiyA hANI kassa? carimasamayamicchAiTThissa se kAle saMjamaM paDivajjaMtassa / vaDDhi-avaTThANANi kassa? adhApavattamicchAihissa* tappAoggavisuddhassa udayAdo aNaMtabhAeNa vaDDhiyassa jaha0 vaDDhI / tasseva se kAle jahaNNamavaTThANaM / aNaMtANubaMdhicaukkassa micchattabhaMgo / sammattassa jahaNiyA hANI kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / vaDDhi-avaDhANANi kassa ? adhApamattasammAiTThissa tappAoggavisuddhassa udayAdo aNaMtabhAgeNa vaDDhiyassa tassa jahaNiyA vaDDhI avaTThANaM ca / sammAmicchattassa jahaNiyA vaDDhI kassa ? jo adhApamattasammAmicchAiTThI tappAoggavisuddho aNaMtabhAeNa udayAdo vaDhido tassa jahaNiyA vaDDhI / tasseva se kAle jahaNNamavaTThANaM / sammAmicchattassa jaha0 hANI kassa? se kAle sammattaM paviDajjaMtassa / apaccakkhANakasAyANaM jahaNiyA hANI kassa? sammAidvissa asaMjadassa se aura styAnagRddhikI prarUpaNA nidrA darzanAvaraNake samAna hai / vizeSa itanA hai ki unakA svAmI pramattasaMyata hotA hai| sAtA va asAtA vedanIyakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hote hai ? ve kisIke bhI hote haiN| mithyAtvakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM saMyamako prApta honevAlA hai aise antima samayavartI mithyAdRSTike mithyAtvakI jaghanya hAni hotI hai| usakI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hote haiM ? tatprAyogya vizuddha va udayakI apekSA anantabhAgavRddhi dvArA vRddhiko prApta aise adhaHpravRtta mithyAdRSTike usakI jaghanya vRddhi hotI hai| usI ke anantara kAlameM usakA jaghanya avasthAna hotA hai| anantAnubandhicatuSkakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai| samyaktvakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jisake darzanamohanIyake akSINa rahane meM eka samaya adhika AvalI mAtra kAla zeSa rahA hai usake samyaktva prakR jaghanya hAni hotI hai| usakI jaghanya vRddhi va avasthAna kisake hote haiM ? jo adhaHpravRtta samyagdRSTi tatprAyogya vizuddhise saMyukta hai va udayakI apekSA anantaveM bhAgase vRddhiko prApta huA hai usake usakI jaghanya vRddhi va avasthAna hotA hai| samyagmithyAtvakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo adhaHpravRtta samyagmithyAdRSTi tatprAyogya vizuddhise saMyukta va udayakI apekSA anantaveM bhAgase vRddhiMgata hai usake usakI jaghanya vRddhi hotI hai| usIke anantara kAlameM usakA jaghanya avasthAna hotA hai / samyagmithyAtvakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? anantara kAlameM jo samyaktvako prApta honevAlA hai usake usakI jaghanya hAni hotI hai| apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo avirata samyagdRSTi - * tApratI ' adhApama va ) tamicchAiduissa' iti pAThaH / 4 tApratI 'sammatte' iti pAThaH / * ato'gre a-kApratyoH paccakkhANAvaraNakasAyANaM jahaNiyAhANI kassa' ityetAvatparyanta: paatthstrttito'sti| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ) chakkhaMDAgame saMtakamma kAle saMjamaM paDivajaMtassa / vaDhi-avaTThANANi kassa ? adhApavattaasaMjadasammAiTThissa / paccakkhANAvaraNakasAyANaM jahaNiyA hANI kassa ? saMjadAsaMjadassa se kAle saMjamaM pddivjjNtss| vaDDhi-avaTANANi kassa ? adhaapvttsNjdaasNjdss| caduNNaM saMjalaNANaM jahaNiyA hANI kassa ? koha-mANa-mAyANaM khavao carimasamayavedao sAmI / lobhassa puNa samayAhiyAvaliyacarimasamayasakasAyassa khavayassa jahaNiyA hANI / lobhassa jahaNiyA vaDDhI kassa? parivadamANassa dusamayasuhumasAMparAiyassa / mAyAe jaha0 vaDDhI kassa ? parivadamANassa dusamayamAyAvedassa / mANassa jaha0 vaDDhI kassa ? parivadamANassa dusamayamANavedayassa / kodhassa jaha0 vaDDhI kassa? parivadamANassa dusamayakodhavedayassa* / caduNNaM pi saMjalaNANaM jahaNNabhavaTThANaM kassa ? adhApavattasaMjadassa tappAoggavisuddhassa aNaMtabhAeNa vaDDhidUNa hAidUNa vA avaTThiyassa / tiNNaM pi vedANaM jaha0 hANI kassa ? khavayassa samayAhiyAvaliyacarimasamayavedayassa appidavedodayajuttassa jaha0 hANI / jaha0 vaDDhI kassa ? appidavedodaeNa anantara kAlameM saMyamako prApta honevAlA hai usake unakI jaghanya hAni hotI hai| unakI jaghanya vaddhi va avasthAna kisake hotA hai ? adhaHpravatta asaMyata samyagdaSTike unakI jaghanya vaddhi aura avasthAna hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai? anantara kAlameM saMyamako prApta karanevAle saMyatAsaMyata jIvake unakI jaghanya hAni hotI hai| unakI jaghanya vaddhi aura avasthAna kisake hote haiM? ve adhaHpravatta saMyatAsaMyatake hote haiN| cAra saMjvalana kaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? usakA svAmI saMjvalana krodha, mAna aura mAyAke kSapaNameM udyata unakA antima samayavartI vedaka jIva hotA hai| parantu saMjvalana lobhakI jaghanya hAni, jisa kSapakake antima samayavartI sakaSAya hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai, usake hotI hai| saMjvalana lobhakI jaghanya vaddhi kisake hotI hai ? upazamazreNise girate hue dvitIya samayavartI sUkSmasAmparAyikake usakI jaghanya vRddhi hotI hai| saMjvalana mAyAkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai| vaha upazamazreNise girate hue dvitIya samayavartI mAyAvedakake hotI hai| saMjvalana mAnakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? vaha upazamazreNise girate hue dvitIya samayavartI mAnavedakake hotI hai| saMjvalana krodhakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? vaha upazamazreNise girate hue dvitIya samayavartI krodhavedakake hotI hai| cAroM hI saMjvalana kaSAyoMkA jaghanya avasthAna kisake hotA hai? vaha anantaveM bhAgase vRddhi athavA hAniko prApta hokara avasthita hue tatprAyogya vizuddha adhaHpravRttasaMyatake hotA hai| tInoM hI vedoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? vivakSita vedake udayase saMyukta kSapakake usake antima samayavartI vedaka hone meM eka samaya adhika AvalIke zeSa rahanepara unakI jaghanya hAni hotI hai| unakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai| vivakSita vedake udayake sAtha zreNise 4 a-kApratyo: ' savvaTuabaDhAgANi ' iti paatthH| * apratau ' kodhavedaeNa' iti pAThaH / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAga udIraNA ( 247 parivadamANassa dusamayavedayassa / tiNNaM vedANaM jahaNNamavadvAgaM kassa ? adhApavattasaMjadassa / chaNNokasAyANaM jaha0 hANI kassa? carimasamayaapuvvakhavayassa / vaDDhI odaramANa vidiyasamayaapuvvassa / avadvANaM satthANasaMjadassa / caduNNamAuANaM jahaNNavaDDhi - hANi avadvANANi kassa ? appappaNo jahaNNiyAe NivvattIe uvavaNNANaM jahaNNiyA vaDDhI hANI avadvANaM ca / NirayagaiNAmAe jaha0 vaDDhI kassa ? aNNadarassa aNNadarisse puDhavIe jahaNNavaDDhIe vaDDhiyassa / hAidassa hANI / egadarattha avadvANaM / tirikkhagai - maNusa gai - devagaipaMcajAdINaM ca NirayagaibhaMgo / orAliyasarIraNAmAe jahaNiyA vaDDhI kassa ? suhumeiMdiyassa jahaNNiyAe apajjattaNivvattIe uvavaNNassa dusamayaAhArayassa dusamayatabbhavatthassa jaha0 vaDDhI / jaha0 hANI vA kassa ? tassa ceva khuddAbhavaggahaNaM jIviNa madassa suhumesuvavaNNassa paDhamasamayaAhArayassa jaha0 hANI / jahaNNamavadvANaM kassa ? jahaNNiyAe vaDDhIe hANIe vA aNa hAiNa avaTThiyassa suhumeiMdiyassa pajjattassa / orAliyasarIrabaMdhaNaorAliyasa rIrasaMghAda- huMDasaMThANa-uvaghAdANaM orAlisarIrabhaMgo / girate hue unake dvitIya samayavartI vedakake unakI jaghanya hAni hotI hai| tIna vedoMkA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? vaha adhaHpravRtta saMyatake hotA hai| chaha nokaSAyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? unakI jaghanya hAni antima samayavartI apUrvakaraNa kSapakake hotI hai / aura unakI jaghanya vRddhi zreNise utarate hue dvitIya samayavartI apUrvakaraNake hotI hai| unakA jaghanya avasthAna svasthAna saMyatake hotA hai / cAra Ayu karmoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna kisake hote hai ? apanI apanI jaghanya nirvRttise utpanna jIvoMke unakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna hote haiM / narakagati nAmakarmakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? vaha anyatara pRthivImeM jaghanya vRddhi vRddhiko prApta anyatara nAraka jIvake hotI hai / usIke hAniko prApta honepara usakI jaghanya hAni aura donoMmeMse kisI eka meM jaghanya avasthAna hotA hai / tiryaggati, manuSyagati, devagati aura pAMca jAti nAmakarmoMkI prarUpaNA narakagatike samAna hai / audArikazarIra nAmakarmakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jaghanya aparyApta nirvRttise utpanna hokara dvitIya samayavartI AhAraka aura dvitIya samayavartI tadbhavastha hue sUkSma ekendriya jIvake usakI jaghanya vRddhi hotI hai / usake jaghanya hAni kisake hotI hai ? kSudrabhavagrahaNa mAtra jIvita rahakara mRtyuko prApta ho sUkSma ekendriyoMmeM utpanna hue uparyukta jIvake hI prathama samayavartI AhAraka honepara usakI jaghanya hAni hotI haiM / usakA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? jaghanya vRddhi dvArA vRddhiko prApta hokara athavA jaghanya hAni dvArA hAniko prApta hokara avasthAnako prApta hue sUkSma ekendriya paryAptake usakA jaghanya avasthAna hotA hai / audArikazarIrabandhana, audArikazarIrasaMghAta, huNDakasaMsthAna aura upaghAta nAmakarmoMkI prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai / audArikazarIrAMgopAMga aura asaMprAptAsRpATikAsaMhananakI jaghanya tApratI 'aNNadarassa ' ityetatpadaM nAsti / * a-kApratyo: 'hANIe ' iti pATha: / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ) chakkhaMDAgame saMtakamma orAliyasarIraaMgovaMga-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNANaM jaha0 vaDDhI kassa? dusamayabeiMdiyassa / Navari saMghaDaNassa bArasavAsAudusamayabeiMdiyo saamii| orAliyasarIraaMgovaMgassa jahaNiyAe apajjattaNivattIe uvavaNNo dusamayabeiMdiyo saamii| jahaNiyA hANI kassa? jo esu ceva khuddAbhavaggahaNaM jIvidUNa mado edAsura ceva dvidIsu uvavaNNo paDhamasamayaAhArao paDhamasamayatabbhavattho tassa jaha0 haagii| jahaNNamavaTThANaM kassa? beiMdiyassa bahusamayapajjattayassa / veuvviyasarIrassa jaha0 vaDDhI kassa? bAdaravAujIvassa bhusmyuttrviuvviyss| hANi-avaTThANANi kassa? tassa ceva bAdaravAujIvassa veuvviyasarIreNa dusamayapajjattayassa / veuvviyasarIraaMgovaMgabaMdhaNa-saMghAdANaM veuvviysriirbhNgo| AhAracaukkassa veunviycukkbhNgo| paMcasaMThANa-paMcasaMghaDaNANaM jahaNiyA vaDDhI kassa? jA jassa jahaNiyA aNubhAgaudIraNA tatto se kAle savvajahaNiyAe vaDDhIe DDhidassa jaha0 vaDDhI / teNeva hAidassa jahaNiyA hANI / egadarattha avaDhANaM / caduNNamANupuvINaM jahaNNavaDDhi-hANi-avaTThANANi kassa? aNNadarassa viggahagadIe vaTTamANassa jahaNNavaDDhi-hANi-avaTThANANi kuNaMtassa / tejA-kammaiyasarIra-pasatthavRddhi kisake hItI hai ? vaha dvitIya samayavartI dvIndriya jIvake hotI hai| vizeSa itanA hai ki ukta saMhananakI jaghanya vRddhikA svAmI bAraha varSa pramANa Ayu vAlA dvitIya samayavartI dvIndriya hotA hai| audAkirazarIrAMgopAMgakI jaghanya vRddhikA svAmI jaghanya aparyApta nirvattise utpanna dvitIya samayavartI dvIndriya hotA hai| usakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo inameM hI kSudrabhavagrahaNa pramANa jIvita rahakara mRtyuko prApta ho inhIM sthitiyoMmeM utpanna huA hai usa prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavasthake usakI jaghanya hAni hotI hai| usakA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? bahusamayavartI paryApta dvIndriyake usakA jaghanya avasthAna hotA hai| vaikriyikazarIrakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai? vaha bahuta samaya uttara zarIrakI vikriyA karanevAle bAdara vAyukAyika jIvake hotI hai / usakI jaghanya hAni va avasthAna kisake hotA hai? ve vaikriyikazarIrake dvArA dvitIya samayavartI paryApta hue usI bAdara vAyukAyika jIvake hote haiN| vaikriyikazarIraaMgopAMgabandhana aura saMghAtakI prarUpaNA vaikriyikazarIrake samAna hai| AhArakacatuSkakI prarUpaNA vaikriyikacatuSkake samAna hai| pAMca saMsthAnoM aura pAMca saMhananoMkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo jisakI jaghanya anubhAgaudIraNA hai usake anantara kAlameM sarvajaghanya vRddhike dvArA vRddhi gata jIvake unakI jaghanya vRddhi hotI hai| usIse hAniko prApta hue jIvake unakI jaghanya hAni hotI hai / donoMmeMse kisI ekameM unakA jaghanya avasthAna hotA hai| cAra AnupUrviyoMkI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hotA hai ? vigrahagatimeM vartamAna hokara jaghanya vRddhi, hAni va avasthAnako karanevAle anyatarake unakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna hotA hai| taijasa va kArmaNa zarIra, prazasta varNa, gandha, va rasa, snigdha, uSNa * a-kApratyo:'-sarIrassasaghaDaNANaM', tApratau (marIrassa ) saMghaDaNANa' iti paatthH| 9 a-kApratyoH 'veiMdiyANi',tApratI 'veiMdiyANi (veiMdiyo)' iti paatthH| 4 aprato 'edos' kA-tApratyoH 'edesu' iti paatthH| 4 apratau nopalabhyate padamidam / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 249 vaNNa-gaMdha-rasa-Niddha-uNha-agurualahua-thira-subha-NimiNaNAmANaM jahaNNavaDDhi-hANiavaTThANANi kassa? ukksssNkilittuss| appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-sIda-lhukkha-athiraasuhaNAmANaM jahaNiyA hANI kassa ? carimasamayasajogissa / jahaNiyA vaDDhI kassa ? paDhamasamayasuhumasAMparAiyassa parivadamANayassa / avaTThAgaM kassa ? dusmyuvsNtksaayss| kakkhaDa-garuANaM jaha0 hANI kassa ? NiyattamANamaMthe vttttmaannyss| vaDDhi-avaTThANANi kassa ? saNNissa dusmytbbhvtthss| evaM maua-lahuANaM / Navari hANI saNNissa AhArayassa tppaaoggvisuddhss| ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-thAvara-bAdara-suhama-pajjattApajjatta-patteyasAhAraNa-jasagitti-ajasagitti-subhaga-dubhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-uccaNIcAgodANaM jaha0 vaDDhI hANI avaTThANaM vA kassa? aNNadarassa appidpyddivedyss| AdAva-ujjovANaM vihaaygibhNgo| titthayarassa jahaNNavaDDhi-avaTThANANi kassa ? sajogikevalissa / paMcaNNamaMtarAiyANaM kevlnnaannaavrnnbhNgo| etto appAbahuaM / taM jahA- madiAvaraNassa savvatthovA ukkassiyA vaDDhI / agurulaghu, sthira, zubha aura nirmANa nAmaprakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hotA hai ? ukta prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi Adi utkRSTa saMklezako prApta jIvake hotI haiN| aprazasta varNa, gandha va rasa, zIta, rUkSa, asthira aura azubha nAmaprakRtiyoMkI jaghanya hAni kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI sayogIke hotI hai| unakI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? vaha zreNise girate hue prathama samayavartI sUkSmasAmparAyikake hotI hai| unakA jaghanya avasthAna kisake hotA hai ? dvitIya samayavartI upazAntakaSAyake unakA jaghanya avasthAna hotA hai| karkaza aura gurukI jaghanya hAni kisake hotI hai ? vaha nivartamAna avasthAmeM mantha (pratara ) samudghAtameM vartamAna kevalIke hotI hai| unakI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hotI hai ? dvitIya samayavartI tadbhavastha saMjJI jIvake unakI jaghanya vRddhi aura avasthAna hotA hai| isI prakArase mRdu aura laghu sparza nAmakarmokI prarUpaNA karanA caahiye| vizeSa itanA hai ki unakI hAni tatprAyogya vizuddhiko prApta saMjJI AhArakake hotI hai| ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, apapti, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, yazakIrti, ayazakIrti, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, uccagotra aura nIcagotrakI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna kisake hotA hai ? vivakSita prakRtike vedaka anyatara jIvake ukta prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi Adi hotI haiN| Atapa aura udyotakI prarUpaNA vihAyogatike samAna hai| tIrthakara prakRtikI jaghanya vRddhi aura avasthAna kisake hotA hai ? ve sayogakevalI hote haiN| pAMca antarAya karmoMkI prarUpaNA kevalajJAnAvaraNake samAna hai / aba yahAM alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakI 8 mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu ' majjhe' iti pAThaH / / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ) chakkhaMDAgame saMtakamma hANi-avaTThANANi do vi tullANi visesAhiyANi / suda-maNapajjava-kevalaNANAvaraNakevaladasaNAvaraNa-cakkhudaMsaNAvaraNa-NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-NiddA-payalAsAdAsAda-micchatta-solasakasAyANaM NavaNokasAya-Niraya-tirikkha-maNusa-devAuNirayagai-tirikkha-maNusa-devagai-paMcajAdi-orAliya--veuvviya--AhArasarIra orAliya-veuvviya-AhAra-sarIraaMgovaMga-tiNNibaMdhaNa-saMghAda-chasaMThANa--chasaMghaDaNacattAriANupuvI-uvaghAda-paraghAda-AdAvujjova-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasathAvara-bAdara-suhama-pajjattApajjatta-patteya?-sAhAraNasarIra-athira-asuha-ajasagittidubhaga-sussara-dussara--aNAdejja-NIcAgodANaM ukkassapadaNikkhevappAbahuassa madiNANAvaraNabhaMgo / ohiNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNANaM ukka0 vaDDhI thovA / avaTThANaM visesAhiyaM / hANI visesaahiyaa| acakkhudaMsaNAvaraNassa savvatthovamukkassamavaTThANaM * / hANI aNaMtaguNA / vaDDhI aNaMtaguNA / paMcaNNamaMtarAiyAgaM acakkhudaMsaNAvaraNabhaMgo sammatta-sammAmicchattANaM ukkassahANi-avaTThANANi do vi tullANi thovANi / ukka0 vaDDhI aNaMtaguNA / tejA-kammaiyasarIra-pasatthavagNa-gaMdha-rasa-NidhuNhaagurualahua-thira-subha-jasagitti-subhaga-Adejja-uccagodANaM ukkassiyA hANI thovA / avaTThANamaNaMtaguNaM / ukka0 vaDDhI aNaMtaguNA / appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-sIdautkRSTa vRddhi sabase stoka hai| usakI hAni aura avasthAna donoM hI tulya va vizeSa adhika haiN| zrutajJAnAvaraNa, manaHparyajJAyanAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA, sAtA va asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, nArakAyu, tiryagAyu, manuSyAyu, devAyu, narakagati, tiryaggati, manuSyagati, devagati, pAMca jAtiyAM, audArika, vaikriyika va AhAraka zarIra audArika, vaikriyika va AhAraka zarIrAMgopAMga; tIna bandhana aura saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, cAra AnupUrviyAM, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa sthAvara, bAdara, sUkSma. paryApta va aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, ayazakIrti, durbhaga susvara, dusvara anAdeya aura nIcagotra; inake utkRSTa-pada-nikSepaviSayaka alpabahutvakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa vRddhi stoka hai| avasthAna usase vizeSa adhika hai / hAni vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa avasthAna sabase stoka hai / hAni anantaguNI hai / vRddhi anantaguNI hai| pAMca antarAyoMkI prarUpaNA acakSadarzanAvaraNake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkaSTa hAni va avasthAna donoM hI tulya va stoka haiN| utkRSTa vRddhi anantaguNI hai / taijasa va kArmaNa zarIra, prazasta varNa, gandha va rasa, snigdha, uSNa, agarulagha, sthira, zabha, yazakIrti sabhaga, Adeya aura uccagotrakI utkaSTa hAni stoka hai| unakA utkaSTa avasthAna anantagaNA hai| utkRSTa vRddhi anantaguNI hai| aprazasta varNa, gandha va rasa, zIta, rUkSa, karkaza, guru, mRdu aura laghu; inake ukta 0 apratau 'devAu vi Nirayagai' iti paatthH| * tApratI 'dussara-pussara-' iti pAThaH / 8 a-kApratyoH 'pajjattApatteya' iti pAThaH / * apratau ---muvANaM' iti pAThaH / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre aNubhAgaudIraNA ( 251 lhukkha-kakkhaDa-garua-maua-lahuANaM ca mdinnaannaavrnnbhNgo| apajjattaNAmAe ukka0 vaDDhI thovA / hANi-avaTThANANi do vi tullANi visesaahiyaanni|| jahaNNapadaNikkheve appaabhuaN| taM jahA- AbhiNi-suda-ohi-maNapajjavaNANAvaraNIya-cakkhu-acakkhu-ohidasaNAvaraNIyANaM jaha0 vaDDhI jaha0 hANI jahaNNamavaTThANaM ca tiNi vi tullANi, teNettha appAbahuaM Natthi / kevalaNANa-kevaladaMsaNAvaraNANaM jahaNiyA hANI thovaa| avaTThANamaNaMtaguNaM / vaDDhI annNtgunnaa| paMcadaMsaNAvaraNa-sAdAsAdANaM jahaNNavaDDhi-hANi-avaDhANANi tullANi, teNettha appAbahuaMNatthi / micchattasammatta-sammAmicchatta-kakkhaDa-maua-lahuANaM jahaNiyA hANI thovaa| vaDhi-avaTThANANi do vi tullANi annNtgunnaanni| bArasakasAyANaM micchttbhNgo| cadusaMjalaNatiNNiveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM jaha0 hANI thovA / vaDDhI annNtgunnaa| avaTThANamaNaMtaguNaM / caduNNamAuANaM caduNNaM gadINaM paMcaNNaM jAdINaM saadbhNgo| orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jaha0 vaDDhI thovaa| hANI annNtgunnaa| avaTThANamaNaMtaguNaM / veuviyaAhArasarIra-veuvviya-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghA-- dANaM jaha0 vaDDhI thovaa| hANi-avaTThANANi do vi tullANi annNtgunnaanni| chasaMThANachasaMghaDaNa-uvaghAda-patteya-sAhAraNasarIrANaM oraaliysriirbhNgo| tejAkammaiyasarIra pasattha-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaANupuvvIcaukka-aguruvalahua-ussAsa-pasatthApasatthaalpabahutvakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| aparyApta nAmakarmakI utkRSTa vRddhi stoka hai| usakI hAni va avasthAna donoM hI tulya va vizeSa adhika haiN| jaghanya-pada-nikSepake viSayameM alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- Abhinibodhika jJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna tInoM hI tulya haiM; isIliye unameM alpabahutva sambhava nahIM hai| kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI jaghanya hAni stoka hai| unakA jaghanya avasthAna usase anantaguNA hai / vRddhi anantaguNI hai / pAMca darzanAvaraNa tathA sAtA va asAtA vedanIyakI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna tInoM hI tulya haiM; isaliye inameM alpabahutva nahIM hai| mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, karkaza, mRdu aura laghu; ina prakRtiyoMkI jaghanya hAni stoka hai| vRddhi va avasthAna donoM hI tulya va anantaguNe haiN| bAraha kaSAyoMke alpabahutvakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai| cAra saMjvalana, tIna veda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI jaghanya hAni stoka hai / vRddhi anantaguNI hai| avasthAna anantaguNA hai| cAra Ayu karmoM, cAra gatiyoM aura pAMca jAtiyoMkI prarUpaNA sAtAvedanIyake samAna hai| audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabandhana va audArikasaMghAtakI jaghanya vRddhi stoka hai| hAni anantaguNI hai| avasthAna anantaguNA hai / vaikriyika va AhAraka zarIra, vaikriyika va AhAraka zarIrAMgopAMga tathA unake bandhana aura saMghAtakI jaghanya vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna donoM hI tulya va anantaguNe haiN| chaha saMsthAna, chaha saMhanana, upaghAta, pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIrakI prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai / taijasazarIra, kArmaNazarIra, prazasta varNa, gandha, rasa va sparza, cAra Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vihAyagai-tasa-thAvara--bAdara-suhuma--pajjattApajjatta-thira-subha-subhaga-dUbhaga-sussaradussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgodANaM jahaNNavaDDhi-hANi-avaTThANANi tiNi vi tullANi / appasatthavaNNa-gaMdha-rasa-phAsaathira-asuhaNAmANaM jahaNiyA hANI thovA / avaTThANamaNaMtaguNaM / vaDDhI aNaMtaguNA / paMcaNNamaMtarAiyANaM jaha0 vaDDhi-hANi-avaTThANANi sarisANi / evaM padaNikkhevo smtto| etto vddhiudiirnnaa| taM jahA- madiNANAvaraNassa atthi aNaMtabhAgavaDDhiudIraNA asaMkhejjabhAgavaDiDhaudIraNA saMkhejjabhAgavaDhiudIraNA saMkhejjaguNavaDDhiudIraNA asaMkhejjaguNavaDDhiudIraNA aNaMtaguNavaDDhiudIraNA aNaMtabhAgahANiudIraNA asaMkhejjabhAgahANiudIraNA saMkhejjabhAgahANiudIraNA saMkhejjaguNahANiudIraNA asaMkhejjaguNahANiudIraNA aNaMtaguNahANiudIraNA avaTTidaudIraNA cedi / evaM savvesi kammANaM terasa padANi hoti / avattavvaudIraNAe saha kesi cio coddasa padANi / evaM samukkittaNA smttaa| etto sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM appAbahue tti edANi aNuyogaddArANi jahA aNubhAgavaDDhibaMdhe parUvidANi tahA ettha parUveyavANi / puNo aNubhAgaudIraNaTThANaparUvaNA jIvasamudAhAro ca pruuveyvvo| evamaNubhAgaudIraNA smttaa| AnupUrvI nAmakarma, agurulaghu, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara' sUkSma, paryApta, aparyApta, sthira, zubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca aura UMca gotra; inakI jaghanya hAni, vRddhi aura avasthAna tInoM hI tulya haiM / aprazasta varNa, gandha, rasa va sparza, asthira aura azubha nAmakarmokI jaghanya hAni stoka hai / avasthAna anantaguNA hai / vRddhi anantaguNI hai| pAMca antarAya karmokI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAna sadRza haiN| isa prakAra padanikSepa samApta huaa| isake Age vRddhi-udIraNAkI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNako anantabhAgavRddhiudIraNA, asaMkhyAtabhAgavRddhiudIraNA, saMkhyAtabhAgavRddhiudIraNA, saMkhyAtaguNavRddhi udIraNA, asaMkhyAtaguNavRddhi udIraNA anantaguNavRddhi udIraNA, anantabhAgahAniudI raNA, asaMkhyAtabhAgahAni udIraNA, saMkhyAtabhAgahAniudIraNA, saMkhyAtaguNahAniudIraNA, asaMkhyAtaguNahAniudIraNA, anantaguNahAniudauraNA aura avasthita udIraNA bhI hotI hai| isa prakAra saba karmoke ye teraha pada hote haiN| kinhI karmoMke avaktavya udIraNAke sAtha caudaha pada bhI hote haiN| isa prakAra samutkIrtanA samApta huii| yahAM svAmitva, kAla, antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya', kAla, antara aura alpabahutva; ina anuyogadvAroMkI prarUpaNA jisa prakAra anubhAgavRddhibandhameM kI gayI hai usI prakArase yahAM bhI prarUpaNA karanA cAhiye / tatpazcAt anubhAgaudIraNAsthAnaprarUpaNA aura jIvasamudAhArakI prarUpaNA karanA caahiye| isa prakAra anubhAgaudIraNA samApta huii| . apragai 'kesi pi' iti pAraH / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ( 253 etto padesaudIraNA duvihA mUlapayaDipadesaudIraNA uttarapayaDipadesaudIraNA cedi / mUlapayaDipadesaudIraNaM cauvIsaaNuyogaddArehi maggidUNa bhujagAra-padaNikkhevavaDDhIsu parUvidAsu mUlapayaDipadesaudIraNA samattA hodi / uttarapayaDipadesaudIraNAe sAmittaM / taM jahA- madiAvaraNassa ukkassapadesa. udIraNA kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / sudAvaraNa-kevalaNANakevaladasaNacakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNa-maNapajjavaNANAvaraNANaM madiNANAvaraNabhaMgo / evamohiNANaohidasaNAvaraNANaM pi ukkassapadesaudIraNA vattavvA / Navari viNA ohilaMbheNa, pamattApamattaddhAsu ohiNANasahejjukkassavisohIhi okaDDiya suhumIkayaudayagovacchattAdo / NihA-payalANamukkassiyA padesaudIraNA kassa ? uvasaMtavIyarAgassa / NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-sAdAsAdANaM ukkassiyA udIraNA kassa ? pamattasaMjadassa se kAle appamattaguNaM paDivajjihidi tti tttthiyss| micchatta-aNaMtANubaMdhINaM ukka0 udIraNA kassa? carimasamayamicchAidvissa se kAle sammattaM saMjamaM ca paDivijjahidi tti dvidassa / sammattassa ukka0 udIraNA kassa? samayAhiyAvaliyakadakaraNijjassa / sammAmicchattassa ukka0 udI0 kassa? carima yahAM pradezaudIraNA do prakArako hai- mUlaprakRtipradeza udIraNA aura uttrprkRtiprdeshudiirnnaa| inameM mUlaprakRtipradezaudIraNAko caubIsa anuyogadvAroMke dvArA khojakara bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI prarUpaNA kara cukanepara mUlaprakRtipradezaudIraNA samApta ho jAtI hai / uttaraprakRtipradezaudIraNAmeM svAmitvakI prarUpaNA karate hai| vaha isa prakAra hai-- matijJAnAvaraNakI utkRSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? jisake antima samayavartI chadamastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai usake matijJAnAvaraNakI utta udIraNA hotI hai| zrutajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNa sambandhI ukta udIraNAkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| isI prakAra avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI bhI ukaSTa pradezaudIraNAkA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki usakA kathana avadhilabdhike binA karanA cAhiyaM, kyoMki, pramatta va apramatta kAloMmeM avadhijJAnase sahakRta utkRSTa vizaddhiyoMke dvArA apakarSaNa karake udayagopUcchAoMko sUkSma kiyA gayA hai| nidrA aura pracalAkI utkaSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? vaha upazAntakaSAya vItarAgake hotI hai| nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagaddhi, sAtAvedanIya va asAtAvedanIyakI utkRSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? jo pramattasaMyata anantara kAlameM apramatta guNasthAnako prApta hogA, isa avasthAmeM sthita hai; usake ukta prakRtiyoMkI utkRSTa pradezaudIraNA hotI hai| mithyAtva aura anantAnubandhI kaSAyoMkI utkRSTa udIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAla meM samyaktva va saMyamako prApta hogA, isa sthitiyukta antima samayavartI mithyAdRSTike unakI utkRSTa pradezaudIraNA hotI hai| samyaktvakI utkRSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? jisake kRtakaraNIya hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai usake samyaktva prakRtikI Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM . . . . . samayasammAmicchAiTThissa se kAle sammattaM paDivajjihidi tti TThiyassa / - apaccakkhANacaukkassa ukka0 udI0 kassa? carimasamayaasaMjadasammAiTissa se kAle saMjamaM paDivajjihidi tti dviyss| paccakkhANacadukkassa ukka0 udI0 kassa? carimasamayasaMjadAsaMjadassa se kAle saMjamaM paDivajjihidi tti TThiyassa / saMjalaNakohassa ukkassapadesaudIraNAe ko sAmI ? khavao crimsmykodhvedo| mANassa0 carimasamayamANavedao khvo| mAyAe0 khavao crimsmymaayaavedo| lobhassa0 khavao smyaahiyaavliycrimsmysksaao| tiNNaM vedANaM padesaudIraNAe, ukkassiyAe ko sAmI ? khavao appappaNo vedassa smyaahiyaavliycrimsmyvedgo| chaNNaM NokasAyavedaNIyANamukkassaudIraNAe" ko sAmI ? khavao savvavisuddho crimsmyapuvvkrnno| NirayAuassa ukkassapadesaudIrao ko hodi ? jo tettIsasAgarovamAudvidIo raio ukkassae asAdodae vttttmaanno| maNusa-tirikkhAuANaM ukkassapadeudIrao utkRSTa pradezaudIraNA hotI hai| samyagmithyAtvako utkRSTa pradeza udIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM samyaktvako prApta hogA, aisI sthiti yukta antima samayavartI samyagmithyAdRSTike usakI utkRSTa pradezaudIraNA hotI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI utkRSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAla meM saMyamako prApta hogA, aisI sthitiyukta antima samayavartI asaMyata samyagdRSTike ukta udIraNA hotI hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI utkRSTa pradezaudIraNA kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM saMyamako prApta hogA, aisI sthitiyukta antima samayavartI saMyatAsaMyatake ukta udIraNA hotI hai| saMjvalanakrodhakI utkRSTa pradezaudIraNAkA svAmI kauna hotA hai ? usakA svAmI antima samayavartI krodhakA vedaka kSapaka hotA hai| saMjvalanamAnakI utkRSTa pradezaudIraNAkA svAmI antima samayavartI mAnakA vedaka kSapaka hotA hai| saMjvalanamAyAkI utkRSTa pradezaudIraNAkA svAmI antima samayavartI mAyAkA vedaka kSapaka hotA hai| saMjvalanalobhako utkRSTa pradeza udIraNAkA svAmI aisA kSapaka jIva hotA hai jisake antima samamavartI sakaSAya rahane meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai| tIna vedoMkI utkRSTa pradezaudIraNAkA svAmI kauna hotA hai ? usakA svAmI aisA kSapaka jIva hotA hai jisake apane apane vedake antima samayavartI vedaka hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai| chaha nokaSAya vedanIyoMkI utkRSTa pradezaudIraNAkA svAmI kauna hotA hai ? usakA svAmI sarvavizuddha antima samayavartI apUrvakaraNa kSapaka hotA hai| nArakAyakA utkRSTa pradezaudIraka kauna hotA hai ? tetIsa sAgaropama pramANa AyasthitivAlA jo nArakI jIva utkRSTa asAtodayameM vartamAna hai vaha usakA utkRSTa pradezaudIraka hotA hai| manuSyAyu aura tiryagAyukA utkRSTa pradeza udIraka kauna hotA hai ? ATha varSa pramANa AyuvAlA a-kApratyoH 'udIraNA' iti pAThaH / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ( 255 ko hodi / jo avassio aduvassao jAdo ukkassae* asAdodae vttttmaanno| devAuassa ukkassapadesaudIrao ko hodi ? jo dasavassasahassAuo ukkassaera asAdodae vttttmaanno| NirayagaiNAmAe ukkassapadesassa udIrago ko hodi ? raio sammAiTThI samvavisuddho / tirikkhagaiNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? saMjadAsajado smvvisuddho| devagaiNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? devasammAiTThI savvavisuddho / maNusagai-paMcidiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-tappAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-chasaMThANa-paDhamasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvadhAdaparaghAda-pasatthApasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-subhAsubhasubhaga-Adejja-jasagitti-titthayara-NimiNuccAgodANaM ukkassapadesaudIrao ko hodi ? crimsmysjogikevlii| veubviya-AhArasarIra-veuvviya-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANamukkassapadesaudIrao ko hodi ? saMjado svvvisuddho| paMcaNNaM saMghaDaNANamukkassapadesaudIrao ko hodi / saMjado tppaaoggvisuddho| caduNNamANupuvvINamukkassapadesaudIrao ko hodi ? tappAoggavisuddho smmaaitttthii| jo jIva ATha varSakA hokara utkRSTa asAtodayameM vartamAna hai vaha unakA utkRSTa pradezaudIraka hotA hai| devAyukA utkRSTa pradezaudIraka kauna hotA hai ? dasa hajAra varSa pramANa AyuvAlA jo deva utkRSTa asAtodayameM vartamAna hai vaha devAyukA utkRSTa pratezaudIraka hotA hai / narakagati nAmakarma sambandhI utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka sarvavizuddha nAraka samyagdRSTi hotA hai| tiryaggati nAmakarma sambandhI utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka sarvavizuddha saMyatAsaMmata ( tiryaMca ) hotA hai| devagati nAmakarma sambandhI utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka sarvavizuddha deva samyagdRSTi hotA hai| manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra tathA tatprAyogya aMgo. pAMga, bandhana va saMghAta, chaha saMsthAna, prathama saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, tIrthaMkara, nirmANa aura uccagotra; inake utkRSTa pradezakA udI raka kauna hotA hai ? unake utkRSTa pradezakA udIraka carama samayavartI saMyogakevalI hotA hai| vaikriyika va AhAraka zarIra tathA unake yogya aMgopAMga, bandhana va saMghAtake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? unake utkRSTa pradezakA udIraka sarvavizuddha saMyata jIva hotA hai| pAMca saMhananoMke utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha tatprAyogya vizuddhiko prApta saMyata hotA hai| cAra AnupUrviyoMke utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha tatprAyogya pratiSu 'aTThavassa' iti paatthH| * bha-kApratyoH ' asAdodaeNa', tApratau ' asAdoeNa (Na)' iti paatthH| 8 a-kApratyoH ' ukkassa' iti paatthH| 6 apratI ' udIraNA' iti pAThaH / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ) chakkhaMDAgame saMtakamma AdAvaNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? puDhavIjIvo svvvisuddho| ujjovaNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? veunviyauttarasarIro saMjado svvvisuddho| ussAsaNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? carimasamayaussAsagirohakArao* sjogii| ajasagitti-dubhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM ukkassapadesaudIrao ko hodi ? savvavisuddho asaMjadasammAmicchAiTThI se kAle saMjamaM paDivajjihidi tti / beiMdiya-tIiMdiya-caridiyajAdiNAmANamukkassapadesaudIrao ko hodi ? jahAkameNa beiNdiy-tiiiNdiy-cridiysvvvisuddho| eiMdiya-thAvara-sAhAraNasarIrANamukkassapadesaudIrao ko hodi? baadreiNdiysvvvisuddho| suhumaNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? suhumeiMdiya-savvavisuddho * / apajjattaNAmAe ukkassapadesaudIrao ko hodi ? maNusso ukkassiyAe apajjattaNivattIe uvavaNNo carimasamayatabbhavattho svvvisuddho| paMcaNNamaMtayAirANamukkassapadesa0 ko hodi? smyaahiyaavliycrimsmychdumttho| sussara-dussaraNAmANaM ukkassapadesa0 ko hodi ? vacijogassa carimasamayaNiroha vizuddhiko prApta samyagdRSTi hotA hai| Atapa nAmakarmake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha sarvavizuddha pRthivIkAyika jIva hotA hai / udyota nAmakarmake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? jisane uttara zarIrakI vikriyA kI hai aisA sarvavizuddhasaMyata jIva udyotake utkRSTa pradezakA udIraka hotA hai| ucchvAsa nAmakarmake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? ucchvAsanirodhake antima samayameM vartamAna sayogakevalI usake utkRSTa pradezake udIraka hote haiN| ayazakIrti, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka sarvavizuddha asaMyata samyagdRSTi hotA hai jo ki anantara kAlameM saMyamako prApta hogaa| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAtinAmakarmoke utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? unake utkRSTa pradezake udIraka yathAkramase sarvavizuddha dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIva hote haiN| ekendriya, sthAvara aura sAdhAraNazarIrake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha sarvavizuddha bAdara ekendriya jIva hotA hai / sUkSma nAmakarmake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai? vaha sarvavizuddha sUkSma ekendriya jIva hotA hai| aparyApta nAmakarmake utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? jo utkRSTa aparyApta nirvRttise utpanna hokara tadbhavastha rahane ke antima samayameM vartamAna hai aisA sarvavizuddha manuSya aparyAptake utkRSTa pradezakA udIraka hotA hai| pAMca antarAya karmoke utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? jisake carama samayavartI chadmastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai aisA jIva unake utkRSTa pradezakA udIraka hotA hai / susvara va dusvara nAmakarmoMke utkRSTa pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vacanayoganirodhake antima samayameM vartamAna sayogakevalI una do prakRtiyoMke utkRSTa pradezake udIraka 4 a-kApratyoH 'ukkassAsamANAe' ini pAThaH / * a-kApratyoH 'NirohokArao' . iti pAThaH / * tApratI 'iMdio savvavisuddho' iti pAThaH / For Private & Personal use only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aremANuyogaddAre padesaudIraNA kArao sajogikevalI / evamukkassaM sAmittaM samattaM / eto jahaNNayaM sAmittaM / taM jahA - madi- suda-maNapajjava - kevalaNANAvaraNacakkhu - acakkhu - kevala daMsaNAvaraNANaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? ukkassasaMkiliTTho / ohiNANAvaraNa - ohidaMsaNAvaraNANaM jahaNNapadesudIrao ko hodi ? paMcidiyo ukkassasaMkiliTTho jassa ohilaMbho atthi so jahaNNapadesaudIrao / daMsaNAvaraNapaMcayassa jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? saNipaMcidio pajjatto tappA oggasaMkiliTTho / sAdAsAda- micchatta- solasakasAya NavaNokasAyANaM jahaNNapadesa udIrao ko hodi ? ukkassasaMkiliTTho / sammattassa jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? vedagasammAiTThI asaMjado se kAle micchattaM paDivajjaMtao / sammAmicchattassa jahaNNapadesa0 ko hodi ? sammAmicchAiTThI se kAle micchattaM paDivajjaMtao / NirayAuassa jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? dasavassasahassAuo ukkassae sAdodae vaTTamANao Neraiyo / tirikkhamagussA ANaM jahaNapadesaudIrao ko hodi ? jahAkameNa maNussa - tirikkhA tipalido hote haiM / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA / yahAM jaghanya svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNa, zruta jJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? unake jaghanya pradezakA udIraka utkRSTa saMklezako prApta huA jIva hotA hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? jisake avadhilabdhi hai aisA utkRSTa saMklezako prApta huA jIva una do prakRtiyoMke jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoM ke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha tatprAyogya saMklezako prApta huA saMjJI paMcendriya paryApta jIva hotA hai / ( 257 sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai / utkRSTa saMklezako prApta huA jIva inake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / samyaktva ke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? anantara kAlame mithyAtvako prApta honevAlA vedakasamyagdRSTi asaMyata jIva samyaktvake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / samyagmithyAtva ke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udoraka anantara kAlameM mithyAtvako prApta honevAlA samyagmithyAdRSTi jIva hotA hai / nArakAyuke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka dasa hajAra varSakI AyuvAlA va utkRSTa sAtodaya meM vartamAna nAraka jIva hotA hai / tiryagAyu va manuSyAyuke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? tIna palyopama pramANa AyusthitivAle evaM utkRSTa sAtodaya meM tApratI maNussa 'a-kApratyo: ' udIraNA ' iti pAThaH / aprato' udIraNA' iti pAra: / ( so ) tirikkha (kkho ' iti pATha: / Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vamAuTridIyA ukkassae sAdodae vaTTamANA* / devAuassa jahaNNapadesaudIrao ko hodi? devo tettIsasAgarovamAuo ukkassae sAdodae vtttthmaanno| cattArigadi-paMcajAdi-cattArisarIra-tappAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-vaNNa-gaMdharasa-phAsa-agurualahua-uvadhAda-paraghAda--ujjova0--ussAsa-pasatthApasatthavihAyagaitasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-AdejjaaNAdejja-jasagitti-ajasagitti-NimiNa-NIcaccAgoda-paMcaMtarAiyANaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi? saNNipaMcidio pajjattao ukksssNkilittuo| Navari gadijAdINaM appappaNo jAdivedao savvasaMkiliTTho / chasaMTThANa-chasaMghaDaNANaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? appida--appidasaMThANa+--saMghaDaNANaM vedao ukksssNkilittttho| AhArasarIra-tappAoggaaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? pamattasaMjado uTTAvidaAhArasarIro tppaaoggsNkilittttho| caduNNamANupuvvINaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi? tappAoggasaMkiliTTho viggahagadIe vttttmaanno| AdAvaNAmAe jahaNNapadesaudIrao ko hodi? puDhavIjIvo pajjatto svvsNkilittttho| thAvaravartamAna manuSya va tiryaMca yathAkramase una do AyakarmoMke jaghanya pradezake udIraka hote haiM / devAyuke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA? usakA udIraka tetIsa sAgaropama pramANa AyuvAlA va utkRSTa sAtodayameM vartamAna aisA deva hotA hai| __cAra gatinAmakarma, pAMca jAtinAmakarma, cAra zarIra aura tatprAyogya AMgopAMga, bandhana evaM saMghAta nAmakarma, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, asa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, nIca gotra, UMca gotra aura pAMca antarAya; inake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? utkRSTa saMklezako prApta huA saMjJI paMcendriya paryApta jIva ukta prakRtiyoMke jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / vizeSata: itanI hai ki gati va jAti nAmakarmoMke apanI apanI jAtikA vedaka sarvasaMkliSTa jIva unake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai| chaha saMsthAnoM aura chaha saMhananoMke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vivakSita vivakSita saMsthAna va saMhananakA vedaka prANI utkRSTa saMklezako prApta hotA huA unake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / AhArakazarIra aura tatprAyogya AMgopAMga, bandhana va saMghAtake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka AhArakazarIrako utpanna karanevAlA tatprAyogya saMklezako prApta huA pramattasaMyata jIva hotA hai / cAra AnupUrvI nAmakarmoke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? usakA udIraka tatprAyogya saMklezako prApta huA vigrahagatimeM vartamAna jIva hotA hai / Atapa nAmakarmake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? sarvasaMkliSTa pRthivIkAyika paryApta O a-kApratNe: '-TridIyAdiukkassae', tApratau '-dvidIyAdi (yo) ukkassae' iti pATaH / * tApratau vaTTamANao' iti paatthH| tApratI 'uvadhAda-ujjova ' iti paatthH| tApratau 'appidaaNappidasaMThANa-' iti pAThaH / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkamANuyogaddAre padesa udIraNA ( 259 sAhAraNaNAmANaM jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? bAdareiMdio savvasaMkiliTTho / suhumaNAmAe jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? suhumeiMdio savvasaMkiliTTho / apajjattaNAmAe jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? maNusso ukkassiyAe apajjattaNivvatIe uvavaNNo carimasamayatabbhavattho ukkassasaMkiliTTho / titthayarassa jahaNNapadesaudIrao ko hodi ? paDhamasamayakevalimAdi kADhUNa jAva AvajjidakaraNassa akAtti / evaM jahaNNasAmittaM samattaM / egajIveNa kAlo aMtaraM ca sAmittAdo rao sAhedUNa bhANiyavvaM / NANAjIvehi bhaMgavicao duviho ukkassapadabhaMgavicao jahaNNapadabhaMgavicao cedi / edesi doNNaM pi bhaMgavicayANaM aTThapadaM sAmittAdo sAhedUNa bhANiyavvaM / gANAjIvehi kAlo aMtaraM ca sAmittAdo sAhedUNa bhANidavvaM / eto sANisayAso duviho satthANasaNNiyAso paratthANasaNNiyAso cedi / tattha satthAsaNAsa / taM jahA --madiAvaraNassa uvakassapadesamudIreMto suda-maNapajjavakevalaNANAvaraNANaM NiyamA ukkassapadesamudIredi / ohiNANAvaraNassa siyA ukkassaM siyA aNukkassaM udIredi / jadi aNukkassaM NiyamA asaMkhejjaguNahINaM / evaM sesa jIva Apake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / sthAvara aura sAdhAraNa nAmakarmoMke jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha sarvasaMklezako prApta huA bAdara ekendriya jIva hotA hai / sUkSma nAmakarmake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? vaha sarvasaMklezako prApta huA sUkSma ekendriya jIva hotA hai| aparyApta nAmakarmake jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? jo utkRSTa aparyApta nirvRttise utpanna hokara tadbhavastha rahaneke antima samayame vartamAta hai aisA utkRSTa klezako prApta huA manuSya aparyAptake jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / tIrthaMkara prakRti jaghanya pradezakA udIraka kauna hotA hai ? prathama samayavartI kevalIko Adi karake jaba taka vaha Avarjita karaNako nahIM karatA hai taba taka tIrthaMkara prakRtike jaghanya pradezakA udIraka hotA hai / isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huA / eka jIvakI apekSA kAla aura antarakI prarUpaNA svAmitva se siddha karake kahalAnA cAhiye yA paDhavAnA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya do prakAra hai- utkRSTa-pada-bhaMgavicaya aura jaghanya-padabhaMgavicaya / ina donoM hI bhaMgavicayoMke arthapadakA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA kAla aura antarakA bhI kathana svAmitvase siddha karake ( ziSyoMse kahalAnA cAhiye | yahAM saMnikarSa do prakAra hai- svasthAna saMnikarSa aura parasthAna saMnikarSa / inameM syasthAna saMnikarSa prarUpaNA karate haiM / yathA -- matijJAnAvaraNake utkRSTa pradezakI udIraNA karanevAlA niyamase zrutajJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNake utkRSTa pradezakI udIraNA karatA hai / vaha avadhijJAnAvaraNake kadAcit utkRSTa aura kadAcit anutkRSTa pradezakI udIraNA karatA hai| yadi vaha usake anutkRSTa pradezakI udIraNA karatA hai to niyamase asaMkhyAtaguNe hInakI karatA hai / isI prakAra zeSa cAra jJAnAvaraNa prakRtiyoMkI vivakSAmeM bhI saMnikarSakA kathana * pratiSu ' AkArao ' iti pATha: / tAto 'ukkassapadamudIredi ' iti pATha: / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ) chakkhaMDAgame saMtakamma caduNNamAvaraNANaM pi vattavvaM / micchattassa ukkassapadesamudIreMto aNaMtANubaMdhikodhassa siyA udIrao siyA annudiiro| jadi udIrao ukkassamaNukkassaM vA udIredi / jadi aNukkassaM asaMkhejjabhAgahINaM saMkhe0 bhAgahINaM saMkhe0 guNahINaM asaMkhe0 guNahINaM vA udIredi / evamukkassasaNNiyAso jANidUNa nnedvvo| jahaNNapadasaNNiyAsaM vttissaamo| taM jahA--madiAvaraNassa jahaNNapadesaudIrao* sudaAvaraNassa jahaNNamajahaNNaM vA udIredi / jadi ajahaNaM to caudvANapadidamudIredi / edeNa bIjapadeNa jahaNNapadasaNNiyAso vttvvo| evaM paratthANasaNNiyAso vi jahaNNukkassapadabheyabhiNNo Neyavyo / evaM saNNiyAso samatto / ettheva appAbahuaM jANidUNa bhANiyavvaM / / __padesabhujagAraudIraNAe aTThapadaM-aNaMtaraheTThimasamae udIrida padesaggAdo eNhi* mudIrijjamANapadesaggaM jadi bahuaM hodi to esA bhujagAraudIraNA / aNaMtarAdikkate samae udIridapadesaggAdo jameNNimudIrijjamANapadesaggaM jai thovaM hodi to esA appdrudiirnnaa| jadi dosu vi samaesu tattiyaM ceva udIredi to esA avvidudiirnnaa| karanA caahiye| mithyAtvakI utkRSTa pradezakI udIraNA karanevAlA anantAnubaMdhI krodhakA kadAcit udIraka aura kadAcit anudIraka hotA hai / yadi vaha udIraka hotA hai to utkRSTa pradezakA udIraka hotA hai| yadi vaha anRtkRSTakI udIraNA karatA hai to asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna saMkhyAtaguNahIna athavA asaMkhyAtaguNahInakI udIraNA karatA hai / isa prakAra utkRSTa saMnikarSako jAnakara le jAnA cAhiye / jaghanya-pada-saMnikarSakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-matijJAnAvaraNake jaghanya pradezakA udIraka zrutajJAnAvaraNake jaghanya athavA ajaghanya pradezakI udIraNA karatA hai / yadi vaha ajaghanya pradezakI udIraNA karatA hai to vaha catuHsthAnapatita ( asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna va asaMkhyAtaguNahIna ) kI udIraNA karatA hai / isa bIjapadase jaghanyapada-saMnikarSakA kathana karanA caahiye| isI prakArase jaghanya va utkRSTa padabhedoMmeM vibhakta parasthAna saMnikarSako bhI le jAnA cAhiye / isa prakAra saMnikarSa samApta huaa| yahIMpara alpabahutvakI bhI jAnakara prarUpaNA kahalAnA cAhiye / pradeza-bhujAkAra-udIraNAmeM arthapada--anantara adhastana samayameM udIrita pradezAgrase isa samaya udIyamANa pradezAgra yadi bahuta hotA hai to yaha bhujAkara udIraNA kahI jAtI hai| anantara atIta samayameM udIrita pradezAgrase yadi isa samaya udIryamANa pradezAgra stoka hotA hai to yaha alpatara udIraNA kahalAtI hai / yadi donoM hI samayoMmeM utane mAtra hI pradezAgrakI udIraNA kI 4 tApratau ' asaMkhe0 bhAgahINaM saMkhe. gaNahINaM' iti paar:| * apratau 'padepamadIrao' iti pAThaH / a-kApratyoH 'udIredi' iti pAThaH / * a-kApratyoH 'eNNi-' iti pAThaH / | Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyoga ddAre padesaudIraNA ( 261 aNudIrao hodUNa jadi udIrago hodi to esA avattavvaudIraNA / sAmittaM- madiAvaraNassa bhujagAraudIrao appadaraudIrao avaTThidaudIrao vA ko hodi ? annnndro| evaM savvesi kammANaM / Navari avattavvaudIrao kesiMci kammANaM bhANiyanvo / evaM sAmittaM samattaM / eyajIveNa kAlo jahA aNubhAgaudIraNAe tahA vttvyo| Navari bhavapaccaie jahA ceva pariNAmapaccaesu tahA kaaynvo| taM jahA- maNusagadiNAmAe padesaudIraNAe avaTTidaudIrao puvakoDi desUNaM / bhavapaccaiyANamavaTTidaudIrayakAlaM mottUNa sesANa kammANameyajIveNa kAlo aMtaraM gANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM ca jahA aNubhAgaudIraNAe tahA padesaudIraNAe+vi bhujagAro kaayvvo| appAbahuaM / ta jahA- madiAvaraNassa avaTTidaudIrayA thovA / bhujagAraudIrayA asaMkhe0 guNA / appaparaudIrayA visesaahiyaa| sesacaduNNaM NANAvaraNIyANaM caduNNaM daMsaNAvaraNIyANaM ca mdiaavrnnbhNgo| paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM evaM ceva / Navari avaTThidaudIrayA thovaa| avattavvaudo0 asaMkhe0 guNA / sammattassa savvatthovA jAtI hai to yaha avasthita udIraNA hotI hai / anudIraka ho karake yadi udIraka hotA hai to yaha avaktavya udIraNA kahalAtI hai| svAmitva- matijJAnAvaraNakA bhujAkAra udIraka, alpatara udIraka aura avasthita udIraka kauna hotA hai ? anyatara jIva ukta prakArakA udIraka hotA hai| isI prakArase saba karmoke sambandhameM kahanA caahiye| vizeSa itanA hai ki avaktavya udIraka kinhIM vizeSa karmoMkA kahanA cAhiye / isa prakAra svAmitva samApta huaa| eka jIvakI apekSA kAlakA kathana jaise anubhAgaudIraNAmeM kiyA gayA hai vaise hI yahAM bhI karanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki jisa prakAra bhavapratyayika prakRtiyoMkA kAla kahA hai usI prakAra yahAM pariNAmapratyayika prakRtiyoMkA kahanA caahie| yathA- manuSyagati nAmakarmakI pradezaudIraNAke avasthitapadakA kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai| bhavapratyayika prakRtiyoMke avasthita padake udIrakakAlako choDakara zeSa karmokA eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antara; inakA kathana jisa prakAra anubhAgaudIraNAmeM kiyA hai usI prakAra yahAM pradeza udIraNAmeM bhI bhujAkAra padakA Azraya lekara karanA caahie| alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNake avasthita udIraka stoka haiN| bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara udIraka vizeSa adhika haiM / zeSa cAra jJAnAvaraNa aura cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke alpabahutvakI bhI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMke alpabahutvakI bhI prarUpaNA isI prakAra hI hai| vizeSa itanA hai ki inake avasthita udIraka stoka haiN| avaktavya udIraka unase asaMkhyAta kA-tApratyoH 'tahA kAyavvo' iti paatthH| * apratau 'bhavAcca rasu' iti pAThaH / 4 a-kApratyo: 'udIrayAkAlaM', tApratau 'udIrayA (ya) kAlaM' iti paatthH| tApratI 'kAlo ca ataraM' iti paatthH| pratiSu 'udIraNAe tappadesaudIraNAe ' iti pAThaH / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262) chakkhaMDAgame saMtakamma avavidaudI0 / avattavvau0 asaMkhe0 guNA / appadarau0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 visesAhiyA / sammAmicchattassa avaTThidaudIrayA thovaa| avattavvau0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra-appadaraudIrayA tullA asaMkhe0 guNA / aNubhAgaudoraNAe* vi sammAmicchattassa bhujagAra-appadaraudIrayA tullA kAyavvA / keNa kAraNeNa bhujagAra-appadaraudIrayANaM tullattaM uccade? jattiyA micchattAdo sammAmicchattaM gacchati tattiyA ceva sammAmicchattAdo micchattaM gcchNti| jattiyA sammattAdo sammAmicchattaM gacchati tattiyA ceva sammAmicchattAdo sammattaM gacchati / edeNa kAraNeNa bhujagAraudIraehito appadaraudIrayANaM tullattaM / puvvamaNubhAgaudIraNAe appadarudIraehito bhujagArudIrayA visesAhiyA tti jaM bhaNidaM teNedassa kadhaM Na viroho? saccaM viroho ceva, kiMtu doNNamuvadesANaM thappattaparUvaNaTheM tadubhayaNiddeso Na virujjhade / sAdAsAdasolasakasAya-aTTaNokasAya-Niraya-deva-maNusagai-bIiMdiya-tIiMdiya-caridiya-paMcidiyajAdi--orAliya--veuvviyasarIra---orAliya---veuvviyasarIraMgovaMga---baMdhaNasaMghAda---chasaMThANa---chasaMghaDaNa----uvadhAda----paraghAda--AdAvujjova--- ussAsa-- pasatthApasatthAvihAyagai----tasa---bAdara---suhuma---pajjattApajjatta---patteya--- guNe haiN| samyaktvake avasthita udIraka sabameM stoka haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra udIraka vizeSa adhika haiN| samyagmithyAtvake avasthita udIraka stoka haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra va alpatara udIraka donoM tulya va asaMkhyAtaguNe haiN| anubhAgaudIraNAmeM bhI samyagmithyAtvake bhujAkAra udIrakoM va alpatara udIrakoMko tulya karanA cAhiye / zaMkA-- bhujAkAra va alpatara udIrakoMkI samAnatA kima kAraNase kahI jAtI hai ? samAdhAna--- jitane jIva mithyAtvase samyagmithyAtvako prApta hote haiM utane hI jIva samyagmithyAtvase mithyAtvako prApta hote haiN| jitane jIva samyaktvase samyagmithyAtvako prApta hote haiM utane hI samyagmithyAtvase samyaktvako prApta hote haiN| isa kAraNa bhujAkAra udIrakoMse alpatara udIrakoMkI samAnatA kahI gayI hai| zaMkA-- pahile anubhAudIraNAmeM " bhujAkAra udIraka alpatara udIrakoMse vizeSa adhika haiM" aisA jo kahA gayA hai, usase isakA virodha kaise na hogA? samAdhAna-- sacamuca hI usase isakA virodha hotA hai, kintu donoM upadezoMko sthApita karanekI prarUpaNA karaneke liye una donoMkA nirdeza karanA viruddha nahIM hai| sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, ATha nokaSAya, narakagati ; devagati, manuSyagati, dvIndriya, trIndriya, caturindriya va paMcendriya jAti, audArika va vaikriyika zarIra tathA unake aMgopAMga, baMdhana va saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, upaghAta, paraghAta, Atapa, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, 4 pratiSa 'udIrayAe ' iti paar:| pratiSa 'tullaM' iti paatthH| .tApratI 'jattiyA sammAmicchattAdo sammattaM gacchaMti tattiyA sampattAdo sammAmicchataM gacchati' iti paatth:| Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA sAhAraNa-subhaga-sussara-dussara-ajasagitti-uccAgodANaM avaTTidaudIrayA thovA / avatavvaudo0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra0 asaMkhe0 gunnaa| appadarau0 visesA0 / micchatta-Naqsayaveda-tirikkhagai-eiMdiyajAdi-thAvara-dUbhaga--aNAdejja--NIcAgodANaM avattavva0 thovaa| avaTThida0 annNtgunnaa| bhuja0 asaMkhe0 guNA / appadara0 visesaa0| jahA madiAvaraNassa tahA dhuvaudIrayANaM paMcaNNamaMtarAiyANaM ca vattavvaM / caduNNamAuANaM avaDiya0 thovA0 / avatta0 asaMkhe0 gunnaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra0 visesA0 / keNa kAraNeNa AuANaM bhujagAraudIrayA bahuA? je asAdaapajjattA te asAdodaeNa bahuayarA vaDDhaMti* / je sAdA apajjattayA te bahuyarA tAdo. daeNa parihAyaMti, thovayarA vaDDhaMti / edeNa kAraNeNa AuANaM appadara0 thovA, bhujagAra0 bhuaa| cauNNamANupuvINaM avaTThiya0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avatavva0 visesA0 / appadara0 visesA0 / Adejja-jasagittINaM uccAgodabhaMgo / sAdhAraNa, subhaga, susvara, dusvara, ayazakIrti aura uccagotra; inake avasthita udIraka stoka haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpataraudIraka vizeSa adhika haiN| mithyAtva, napuMsakaveda, tiryaggati, ekendriya jAti, sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIca gotrase avaktavya udIraka stoka haiN| avasthita udIraka anantaguNe haiN| bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara udIraka vizeSa adhika haiN| jaise matijJAnAvaraNake alpabahutvakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI dhruva udIraNAvAlI prakRtiyoMke evaM pAMca antarAya prakRtiyoMke bhI alpabahutvakI prarUpaNA karanA cAhiye / cAra Ayu karmoMke avasthita udIraka stoka haiN| avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| alpatara udIraka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAra udIraka vizeSa adhika haiN| zaMkA-- Ayu karmoke bhujAkAra udIraka bahuta kisa kAraNase haiM ? samAdhAna-- jo jIva asAtArUpa saMkleza pariNAmase sahita hote hue paryAptiyoMse aparipUrNa hote haiM unameM adhikatara jIva du:khAnubhavarUpa asAtAke udayase saMyukta hokara baDhate haiM, arthAta Ayake bhujAkArako karate haiN| tathA jo jIva sAtArUpa madhyama vizuddhi pariNAmoMse pariNata hote hue aparyApta hote haiM unameM adhikatara sukhAnubhavanarUpa sAtAke udayase saMyukta hokara hIna hote haiM, arthAt Ayuke alpatarako karate haiM; kucha thoDese jIva saMkleza pariNAmoMse pariNata hote hue aparyApta hokara baDhate haiM, arthAt bhujAkArako karate haiN| isa kAraNase Ayu karmoke alpatara udIraka stoka va bhujAkAra udIraka bahuta hote haiN| ___ cAra AnupUrvI nAmakarmoM ke avasthita udIraka stoka hote haiN| bhujAkAra udIraka asaMkhyAtagaNe hote haiM / avaktavya udIraka vizeSa adhika hote haiN| alpatara udIraka vizeSa adhika hote haiN| Adeya aura yazakIrti nAmakarmoM ke alpabahutvakI prarUpaNA uccagotrake samAna haiN| tIrthaMkara * aprato 'bahuayarA bhavaMti', kApratI 'bahuayarA havaMti', tApratI 'bahu ( a ) yarA havaMti' iti pAThaH / pratiSu 'baTuMti' iti pAThaH / Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ) chakkhaMDAgame saMtakamma titthayara0 avattavva0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avaDhi0 asaMkhe00 (?) guNA / evaM bhujagAraudIraNA samattA / etto padaNikkhevo / tattha sAmittaM- madiAvaraNIyassa ukkassiyA vaDDhI kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa / ukkassiyA hANI kassa? paDhamasamayadevassa vIyarAyapacchAyadassa / ukkassamavaTTANaM kassa ? bidiyasamayadevassa vIyarAyapacchAyadassa suda-maNapajjava-kevalaNANAvaraNa-cakkhu-acavakhu-kevaladasaNAvaraNANaM madiAvaraNabhaMgo / ohiNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNANaM ukkassiyA vaDDhI kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayachadumatthassa jassa tAdhe ceva ohilaMbho nnttttho| hANiavaTThANANaM mdiaavrnnbhNgo| adhavA ohiNANa-ohidasaNAvaraNANaM vaDDhIe vi madiNANAvaraNabhaMgo hodi tti kesi pi aairiyaannmuveso| NiddA-payalANamukkassiyA vaDDhI kassa? jo adhApamattasaMjado tappAoggajahaNNavisohIdo tappAoggaukkassavisohiM gado tassa ukkassiyA vddddhii| ukka0 hANI kassa? jo ukkassavisohIdo sAgAra kkhaeNa ukkassasaMkilesaM gado tassa ukkassiyA prakRtike avaktavya udIraka stoka hote haiN| bhujAkAra udIraka asaMkhyAtaguNeM hote haiM / avasthita udIraka asaMkhyAtaguNe hote haiN| isa prakAra bhujAkAra udIraNA samApta huii| yahAM padanikSepakI prarUpaNA karate haiN| usameM svAmitva isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisake carama samavavartI chadmastha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai? vItarAga ( upazAntamoha ) se pIche Aye hue prathama samayavartI devake usako utkRSTa hAni hotI hai| usakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? vItarAgase pIche Aye hue dvitIya samayavartI devake usakA utkRSTa avasthAna hotA hai / zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake alpabahutvakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNako utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisake antima samayavartI chadmasya hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa rahI hai tathA usI samaya hI jisakI avadhilabdhi naSTa huI hai usake una donoM prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai| inakI utkRSTa hAni evaM avasthAnakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| athavA, avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa vuddhikA kathana bhI matijJAnAvaraNake hI samAna hai, aisA kitane hI AcAryoMkA upadeza hai| nidrA aura pracalA darzanAvaraNakI utkRSTa vRddhi kisake hotI haiM ? jo adhaHpravRttasaMyata tatprAyogya jaghanya vizuddhise tatprAyogya utkRSTa vizuddhiko prApta huA hai usake nidrA saura pracalAkI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa vizuddhise sAkAra upayogake kSayapUrvaka utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| jaba vaha 4 Apratau / saMkheja ' iti paatthH| a-kApratyoH 'sAgara-' iti pAThaH / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ' ( 265 haannii| hAidUNa avaTThANaM gayassa ukkassamavaTThANaM / NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhINaM ukkassiyA vaDDhI kassa? jo pamattasaMjado tappAoggajahaNNavisohIdo tappAoggaukkassavisohi * gado tassa ukkassiyA vaDDhI / ukka0 hANI kassa? jo ukkassavitohIdo sAgArakkhaeNa ukkassasaMkilesaM gado tassa ukkassiyA hANI / se kAle avaTThANaM gayassa ukkssmvtttthaannN| sAdassa ukka0 vaDDhI kassa? jo saMjado carimasamayapamato savvavisuddho tassa ukka0 vddddhii| ukka0 hANI kassa? so ceva carimasamayapamatto savvavisuddho mado devo jAdo tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / asAdassa ukka0 vaDDhI kassa? jo saMjado carimasamayapamatto savvatrisuddho tassa ukka0 vaDDhI / hANI avaTTANaM ca tasseva ukkassavisohIdo tappAoggaukkassasaMkilesaM gayassa / micchattassa ukka0 vaDDhI kassa? jo micchAiTThI se kAle saMjamaM paDivajjadi tti dvido tassa ukka0 vddddhii| hANI avaTThANaM ca kassa? jo micchAiTThI tappAoggavisuddho hIna hokara avasthAnako prApta hotA hai taba usake unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo pramattasaMyata tatprAyogya jaghanya vizuddhise tatprAyogya utkRSTa vizuddhiko prApta hotA hai usake unakI utkRSTa vuddhi hotI haiN| unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa vizuddhise sAkAra upayogake kSayake sAtha utkRSTa saMklezako prApta hotA hai usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| anannara kAlama avasthAnako prApta honepara usake unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| sAtAvedanIyakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo antima samayavartI pramattasaMyata jIva sarvavizaddhiko prApta usake sAtAvedanIyakI utkRSTa vaddhi hotI hai| usakI utkaSTa hAni kisake hotI hai ? vahI antima samayavartI pramatta sarvavizuddha saMyata jIva maraNako prApta hokara jaba deva ho jAtA hai taba usake ukta sAtAvedanIyakI utkaSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM usakA utkRSTa avasthAna hotA hai| asAtAvedanIyakI utkRSTa vaddhi kisake hotI hai? jo antima samayavartI pramatta saMyata sarvavizaddhiko prApta hai usake asAtAvedanIyakI utkaSTa vRddhi hotI hai| utkRSTa vizuddhise tatprAyogya utkRSTa saMklezako prApta honepara usIke usakI hAni va avasthAna bhI hotA hai / mithyAtvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo mithyAdRSTi jIva anantara kAlameM saMyamako prApta hogA, aisI sthitimeM vartamAna hai usake mithyAtvakI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni aura avasthAna kisake hotA hai ? tatprAyogya vizuddhiko prApta jo mithyAdRSTi sAkAra upayogake 8 apratau 'ukassa hiM' iti paatthH| apratau 'sAgara' iti pAThaH / 4 apratau ' se .. kAle avadANaM mado devo jAdo tassa uka0 hANI tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM' iti pAThaH / 0 a-kApratyoH 'saMjadA. (do)' iti pAThaH / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM sAgA rakkhaNa tappA oggukkassasaMkilesaM gado tassa ukkassiyA hANI avadvANaM ca / sammattassa ukka0 vaDDhI kassa ? samayAhiyAvaliyacarimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / hANi - avadvANANi kassa / jo adhApamattasammAiTThI savvavisuddho sAgArakkhaeNa tappA oggasaMkilesaM gado tassa ukka0 hANi avaTTANANi / sammAmicchattassa ukka 0 vaDDhI kassa ? sammAmicchAiTThissa se kAle sammattaM paDivajjihidi ti TThiyassa | sammAmicchatta0 ukka0 hANI avadvANaM ca kassa? jo sammAmicchAiTThI tappA oggavisuddha pariNAmakkhaeNa tappA oggajahaNNavisohIe padido tassa ukka0 hANI avadvANaM ca / vaDDhI vaDDhI / atANubaMdhicakkassa micchattabhaMgo / apaccakkhANakasAyANaM ukka 0 kassa? jo asaMjadasammAiTThI se kAle saMjamaM gAhaditti dvido tassa ukka0 hANi - avANANi kassa ? adhApamattasammAiTThissa savvavisuddhassa sAgA rakkhaeNa se kAle tappA oggajahaNNa visohiM gayassa / paccakkhANakasAyANaM apaccakkhANakasAyabhaMgo / vari saMjadAsaMjadesu parUvaNA kAyavvA / saMjalaNANamukkassiyA vaDDhI kassa ? kohamANa- mAyANaM khavagassa carimasamayavedayassa tassa ukkassiyA vaDDhI / lobhassa ukka0 kSayase tanprAyogya utkRSTa saMklezako prApta huA hai usake usakI utkRSTa hAni aura avasthAna hotA hai / samyaktva prakRtikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisake carama samayavartI akSINadarzana moha hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai usake samyaktvakI utkRSTa vRddhi hotI hai / usakI utkRSTa hAni aura avasthAna kisake hotA hai ? jo adhaHpravRtta samyagdRSTi hokara sAkAra upayogake kSayase tatprAyogya saMklezako prApta huA hai usake usakI utkRSTa hAni ora avasthAna hotA hai / samyagmithyAtvakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo anantara kAlameM samyaktvako prApta hogA, aisI sthiti meM sthita hai usa samyagmithyAdRSTi jIvake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai / samyagmithyAtvakI utkRSTa hAni va avasthAna kisake hotA hai ? jo samayamithyAdRSTi jIva tatprAyogya vizuddha hokara pariNAmakSayase tatprAyogya jaghanya vizuddhimeM A paDA hai usake usakI utkRSTa hAni va avasthAna hotA hai / anantAnubandhicatuSkakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai / apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo asaMyata samyagdRSTi anantara kAlameM saMyamako prApta karegA, aisI avasthA meM sthita hai usake unakI utkRSTa bRddhi hotI hai / unakI utkRSTa hAni aura avasthAna kisake hotA hai ? jo sarvavizuddha adhaHpravRtta samyagdRSTi sAkAra upayogake kSayase anaMtara kAlameM tatprAyogya jaghanya vizuddhiko prApta huA hai usake unakI utkRSTa hAni aura avasthAna hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkI prarUpaNA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoM ke samAna hai / vizeSa itanA hai ki usakI prarUpaNA saMyatAsaMyata jIvoM meM karanA cAhiye / saMjvalana kaSAyoM ( krodha, mAna va mAyA ) kI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo krodha, mAna va mAyAkA kSapaka antima samayavartI tadvedaka hotA hai usake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai / saMjvalana lobhakI apratau 'gahidi ' iti pAThaH / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ( 267 vaDDhI kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayasakasAyakhavagassa / edesi hANI kassa? jo uvasAmago appidakasAyassa ukkassaudayaTThANaM patto saMto mado devo jAdo tassa paDhamasamayadevassa ukka0 haannii| tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / chaNNokasAyANamukkassiyA baDDhI kassa ? carimasamayaapuvvakhavagassa / hANI kassa? tasseva uvasAmayassa kAlaM kADhUNa devesu uvavaNNassa / tasseva se kAle ukkassamavaTThANaM / Navari aradi-sogANaM paDivadamANassa dusamayavedagassa ukkassiyA haannii| ukkassamavaTThANaM kassa? adhApamattasaMjadassa kadaukkassAvaTThANassa / purisavedassa sNjlnnbhNgo| itthi-NavaMsayavedANamukkassiyA vaDDhI kassa? samayAhiyAvaliyacarimasamayavedagassa khavagassa / ukka0 hANI kassa? uvasamaseDIdo paDivadamANassa dusmyvedyss| avaTThANaM kassa ? satthANasaMjadassa sAgArakkhaeNa ukkassamavaTThANaM gadassa / NirayAuassa ukka0 vaDDhI kassa? NirayagaIe jassa raiyassa asAdodayassa aNubhAgaudIraNAe ukkassiyA vaDDhI tassala NirayAuassa padesaudIraNAe ukka0 vddddhii| ukka0 hANI kassa? NirayagaIe Neraiyassa asAdodayassa aNubhAguudIraNAe ukka0 utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisa kSapakake antima samayavartI sakaSAya hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai usake usakI utkRSTa vRddhi hotI hai| ina cAroMkI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo upazAmaka jIva vivakSita kaSAyake utkRSTa udayasthAnako prApta hotA huA mRtyuko prApta hokara deva huA hai usake deva hone ke prathama samayamameM unakI utkRSTa hAni hotI hai| usI ke anantara kAla meM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| ___ chaha nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha antima samayavartI apUrvakaraNa kSapakake hotI hai ? unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? maraNako prApta hokara devoMmeM utpanna hue usI apUrvakaraNa upazAmakake unakI utkRSTa hAni hotI hai / usIke anantara kAlameM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| vizeSatA inanI hai ki arati aura zokakI utkRSTa hAni zreNise giranevAle dvitIya samayavartI tadvedakake hotI hai| utkRSTa avasthAna kisake hotA hai vaha utkRSTa avasthAnako prApta adhaHpravRttasaMyatake hotA hai| puruSavedakI prarUpaNA saMjvalana kaSAyake samAna hai| strI va napuMsaka vedakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai| jisa kSapakake unake antima samayavartI vedaka hone meM eka samaya adhika AvalI mAtra zeSa hai usake una do vedoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai / unakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? upazamazreNise giranevAle dvitIya samayavartI tadvedakake unakI utkRSTa hAni hotI hai| unakA ukRSTa avasthAna kisake hotA hai ? vaha sAkAra upayogake kSayase utkRSTa avasthAnako prApta hue svasthAna saMyatake hotA hai / / nArakAyukI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? narakagatimeM jisa nArakIke anubhAgaudIraNAmeM asAtodayakI utkRSTa vRddhi hotI hai usake nArakAyukI pradezaudIraNAkI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? narakagatimeM jisa nArakIke asAtAvedanIyakI anubhAga D kApratau 'kassa' iti pAThaH / Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ) chakkhaMDAgame saMtakamma hANI tassa NirayAuassa padesaudIraNAe ukka0 hANI / ukkassamavaTThANaM kassa? Neraiyassa ukkassiyaM hANi kAdUNa avaTThiyassa / tirikkhAuassa ukka0 padesavaDDhI kassa ? jassa tirikkhassa aNubhAgudIraNAe asAdodayavaDDhI ukkassiyA tassa tirikkhassa tirikkhAuassapa padesaudIraNAe. ukka0 vaDDhI / ukka0hANI kassa? jassa tirikkhassa aNubhAgaudIraNAe asAdodayahANI ukka0 tassa ukka0 padesahANI / ukkassaavaTThANaM kassa ? jassa tirikkhassa aNubhAgaudIraNAe asAdodayassa ukkassamavaTANaM tassa tirikkhAuassa padesaudIraNAe ukkassamavaTThANaM / maNusAuassa tirikkhAuabhaMgo / Navari maNussesu vattavvaM / devAuassa ukkassiyA vaDDhI kassa? jassa devassa aNubhAgudIraNAe asAdodayavaDDhI ukka0 tassa padesaudIraNAe devAuassa ukka0 vaDDhI / ukka0 hANI kassa? jassa devassa aNubhAgudIraNAe asAdodayahANI ukkassiyA tassa padesaudIraNAe devAuassa ukka0 hANI / ukkassamavaTThANaM / kassa ? jassa devassa aNubhAgudIraNAe asAdodayassa uvakassamavaTThANaM tassa devAuapadesaudIraNAe ukkassamavaTThANaM / udIraNAmeM utkRSTa hAni hotI hai usake nArakAyakI pradezaudIraNAkI utkRSTa hAni hotI hai / usakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? vaha utkRSTa hAniko karake avasthAnako prApta hue nAraka jIvake hotA hai| tiryaMcaAyukI utkRSTa pradezavRddhi kisake hotI hai ? jisa tiryaMcake anubhAgaudIraNAmeM asAtodayakI utkRSTa vRddhi hotI hai usa tiryaMcake tiryaMcaAyu sambandhI pradezaudIraNAkI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jisa tiryaMcake anubhAgaudIraNAma asAtodayakI utkRSTa hAni hotI hai usake tiryaca AyukI utkRSTa pradezahAni hotI hai| usakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jisa tiryaMcake anubhAgaudIraNAma asAtodayakA utkRSTa avasthAna hotA hai usake tiryaMcaAyukI pradezaudIraNAkA utkRSTa avasthAna hotA hai| manuSyAyukI prarUpaNA tiryaca Ayuke samAna hai| vizeSa itanA hai ki manuSyAyukI pradezaudIraNAkI vRddhi AdikA kathana manuSyoMmeM karanA cAhiye / devAyukI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jisa devake anubhAga udIraNAmeM asAtodayakI utkRSTa vRddhi hotI hai usake pradeza udIraNAmeM devAyukI utkRSTa vRddhi hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jisa devake anubhAgaudIraNAmeM asAtodayakI utkRSTa vRddhi hotI hai usake pradezaudIraNAmeM devAyukI utkRSTa hAni hotI hai| usakA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jisa devake anubhAgaudIraNAmeM asAtodayakA utkRSTa avasthAna hotA hai usake devAyukI pradezaudIraNAkA utkRSTa avasthAna hotA hai| * apratau truTito jAto'tra pAThaH, kA-tApratyoH ' vaDDhI' iti paatthH| 0 aprato 'kassa tirikkhassa tirikkhAuassa', kApratI 'kassa tirikkhAuassa' iti paatthH| . a-kApratyI: 'padesaudIraNA' iti paatthH| a-kApratyo: 'kassa avaTThANaM', tAratau ' (kassa) / avaTThANaM ' iti pAThaH / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ( 269 NAmakammarasa jAo payaDIo subhAo asubhAo vA kevalI vedayadi tAsi carimasamayasajogimhi ukkassiyA vaDDhI ? NAmapayaDIo suhAo asuhAo vA uvasaMtakasAo vededi tAsimukkassiyA hANI paDhamasamayadevassa uvasaMtakasAyapacchAyadassa hodi / tAsiM ceva se kAle ukkassamavaTThANaM / Navari maNusagai-orAliyacadukka-saraduga-vihAyagaidugANamukkassiyA hANI odaramANapaDhamasamayasuhumasAMparAissa, avaTThANaM bidiyasamayauvasaMtakasAyassa / jAsi NAmapayaDINaM kevalI udIrao Na hodi tAsi tappAoggajahaNNavisohIdo ukkassavisohiM gadassa saMjadassa ukka0 vddddhii| ukka0 visohIdo jahaNNavisohi gadassa sAgArakkhaeNa bhavakkhaeNa vA tassa uka0 hANI hANI kaaduunn| avaTTiyassa* ukkassamavaTThANaM / NIcAgodadUbhaga-aNAdejja-ajasagittINaM ukka0 vaDDhI kassa ? carimasamayaasaMjadassa ukka0 vaDDhI / ukka0 hANI kassa? (NIcAgodassa) sammAiTThissa savvukkassavisohIdo jahaNNavisohi gayassa tassa ukkassiyA haannii| tasseva se kAle ukkassamavaDhANaM / uccAgodassara ukka0 vaDDhI kassa ? carimasamayasajogissa / ukkassiyA hANI kassa? paDhamasamayadevassa uvasaMtakasAyassa pacchAyadassa / tasseva se kAle ukkssmvtttthaannN| paMcaNNamaMtarAiyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / evamukkassa nAmakarmakI jina zubha athavA azubha prakRtiyoMkI vedana kevalI karate haiM unakI utkRSTa vRddhi aMtima samayavartI sayogakevalIke hotI hai| jina zubha-azubha nAmaprakRtiyoMkA upazAMtakaSAya vedana karatA hai unakI utkRSTa hAni upazAMtakaSAyase pIche Aye hue prathamasamayavartI devake hotI hai| unhIMkA anaMtara kAla meM usake utkRSTa avasthAna hotA hai| vizeSa itanA hai ki manuSyagati, audArikacatuSka, svaradvika aura donoM vihAyogatiyoMkI utkRSTa hAni zreNise utarate hue prathama samayavartI sUkSmasAMparAyikake hotI hai ; tathA unakA utkRSTa avasthAna dvitIya samayavartI upazAMtakaSAyake hotA hai| jina nAmaprakRtiyoMke kevalI udIraka nahIM hote haiM unakI utkRSTa vRddhi tatprAyogya jaghanya vizuddhise utkRSTa vizuddhiko prApta hue saMyatake hotI hai| sAkAra upayogake kSayase athavA bhavake kSayase utkRSTa vizuddhise jaghanya vizuddhiko prApta hue ukta jIvake unakI utkRSTa hAni hotI hai| unakI utkRSTa hAniko karake anaMtara kAlameM avasthAnako prApta hue ukta jIvake hI unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| nIcagotra, durbhaga, anAdeya aura ayazakIrtikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? caramasamayavartI asaMyata jIvake unakI utkRSTa vRddhi hotI hai| unakI utkRpTa hAni kisake hotI hai? sarvokRSTa vizuddhise javanya vizuddhiko prApta hue ukta (nIca gotravAle) samyagdRSTi jIvake unakI utkRSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| uccagotrakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vaha aMtima samayavartI sayogIke hotI hai| usakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? upazAntakaSAyase pIche Aye hue prathama samayavartI devake usakI utkRSTa hAni hotI hai| usIke anantara kAlameM unakA utkRSTa avasthAna hotA hai| pAMca antarAya * a-tApratyo: 'hANI kAdUNa avaTTiyassa ' iti pAThaH / tApratI 'NIcAgodassa ' iti pAThaH / a-kApratyoH 'NIcAgodassa', tApratau 'NIcA (uccA) godassa ' iti pAThaH / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ) chakkhaMDAgame saMtakamma sAmittaM samattaM / ___madiAvaraNassa jahaNiyA padesaudIraNAvaDDhI kassa? jo ukkassasaMkiliTTho tatto aNaMtabhAgeNa hINo tassa jahaNiyA vddddhii| jahaNiyA hANI kassa? ducarimAdo saMkilesAdo jo ukkassasaMkilesaM gado tassa jaha0 hANI / egadarattha avaTThANaM / suda-maNapajjava- kevalaNANAvaraNa-cakkhu-acakkhu-kevaladasaNAvaraNa-sAdAsAda-micchattasolasakasAya-NavaNokasAyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / ohinnaann-ohidsnnaavrnnaannN| pi madiNANAvaraNabhaMgo / Navari deva-Neraiesu jahaNNasAmittaM dAdavvaM / paMcaNNaM daMsaNAvaraNIyANaM madiNANAvaraNabhaMgo / Navari tappAoggasaMkiliche jahaNNasAmittaM dAdavvaM / NirayA uassa jahaNiyA vaDDhI kassa? jo ukkassAdo sAdodayaTThANAdo ducarimasAdodayaTThANaM gado raio tassa NirayAuassa jaha0 vddddhii| jaha0 hANI kassa? jo ducarimasAdodayAdo carimasAdodayaM gado tassa jahaNiyA hANI / egadarattha avaTThANaM / tirikkha-maNusa-devAuANaM NiravAubhaMgo Navari tirikha maNusadevesu-aNukkassasAdodaesu jahAkameNa sAmittaM vattavvaM / savvaNAmapayaDINaM jahaNNavaDDha-hANI-avaTThANANi bhaNNamANe mdinnaannaavrnnbhNgo| Navari appida-appidaNAmapayaDINamudayasaMbhavapadesamhi ukkassa-aNukkassasaMkilesujahaNNa karmokI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| matijJAnAvaraNakI jaghanya pradezaudI raNAvRddhi kisake hotI hai ? utkRSTa saMklezako prApta huA jo jIva usake anantaveM bhAgase hIna hotA hai usake usakI jaghanya vRddhi hotI hai| usakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo dvicarama saMklezase utkRSTa saMklezako prApta hotA hai usake usakI jaghanya hAni hotI hai / donoMmeMse kisI ekameM usakA jaghanya avasthAna hotA hai / zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI yaha prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI bhI ukta prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki unakA jaghanya svAmitva deva-nArakiyomeM denA caahiye| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki tatprAyogya saMkleza yukta jIvameM unakA jaghanya svAmitva denA cAhiye / nArakAyukI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo nArakI jIva utkRSTa sAtodayasthAnase dvicarama sAtodayasthAnako prApta huA hai usake nArakAyukI jaghanya vRddhi hotI hai| usakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo dvicarama sAtodayasthAnase carama sAtodayasthAnako prApta huA hai usake usakI jaghanya hAni hotI hai| donoMmeMse kisI bhI ekameM usakA jaghanya avasthAna hotA hai| tiryagAyu, manuSyAyu aura devAyukI prarUpaNA nArakAyuke samAna hai| vizeSa itanA hai ki utkRSTa va anutkRSTa sAtodaya yukta tiryaMca, manuSya aura devameM yathAkramase unakA jaghanya svAmitva kahanA cAhiye / saba nAmaprakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAnakI prarUpaNA karanepara vaha matijJAnAvaraNake samAna karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki vivakSita vivakSita nAmaprakRtiyoMke udayakI. Hngalnelibrary.org Jain Education Internation Vates Personal SeOilmy Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 271 uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA sAmittaM dAdavvaM / ucca-NIcAgoda-paMcaMtarAiyANaM jaha0 vaDDhI kassa? jo ukkassasaMkilesAdo ducarimasaMkilesaM gado tassa jaha0 vaDDhI / jaha0 hANI kassa ? jo ducarimasaMkilesAdo ukkassasaMkilesaM gado tassa jaha0 hANI / egadaratthamavaTThANaM / evaM jahaNNasAmittaM samattaM / appAbahuaM / taM jahA- madiAvaraNassa ukkassiyA hANI avaTThANaM ca do vi tullANi thovANi / ukka0 vaDDhI asNkhejjgunnaa| suda-maNapajjava-ohi-kevalaNANAvaraNa-cakkhuacakkhu-ohi-kevaladasaNAvaraNa-sammatta-micchatta-sammAmicchatta-solasakasAya-hassaradi-bhaya-duguMchA-purisaveda-paMciMdiyajAdi-tejA--kammaiyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-samacaurasasaMThANa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra thirAthira-subhAsubha-subhaga-Adejja-jasagitti-NimiNaccAgoda-paMcaMtarAiyANaM padesaudIraNAe ukkassiyA hANI avaTThANaM ca do vi tullANi thovANi / ukkassiyA vaDDhI asaMkhe0guNA / asAdassa ukka0hANI avaTThANaM ca do vi tullANi thovaanni| vaDDhI asNkhe0gunnaa| daMsaNAvaraNapaMcayassa ukka0 vaDDhI thovaa| hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesaahiyaanni| sAdassahANI-avaTThANANi thovaa|vddddhiiasNkhe0gunnaa / itthi-Naqsayaveda sambhAvanA yukta aise utkRSTa va anutkRSTa saMklezavAle jIvoMmeM unake jaghanya svAmitvako denA caahiye| ucca va nIca gotra tathA pAMca antarAya prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai? jo utkRSTa saMklezase dvicarama saMklezako prApta hotA hai usake unakI jaghanya vRddhi hotI hai| unakI jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo dvicarama saMklezase utkRSTa saMklezako prApta hotA hai usake unakI jaghanya hAni hotI hai| donoMmeM se kisI ekameM unakA jaghanya avasthAna hotA hai| isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huaa| alpabahutvakI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakI utkRSTa hAni aura avasthAna donoM hI tulya va stoka haiN| usakI utkRSTa vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / zrutajJAnAvaraNa, mana.paryayajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, samyaktva, mithyAtva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, puruSaveda, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra tathA unake baMdhana aura saMghAta, samacaturasrasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakI pradezaudIraNAkI utkRSTa hAni va avasthAna donoM hI tulya evaM stoka haiN| unakI utkRSTa vRddhi usase asaMkhyAtaguNI hai / asAtAvedanIyakI utkRSTa hAni va avasthAna donoM hI tulya va stoka haiM / usase usakI vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| nidrAdika pAMca darzanAvaraNa prakRtiko utkRSTa vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna donoM hI tulya va vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIyakI hAni va avasthAna donoM stoka haiM / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| strIveda, napuMsakaveda, * tApratau -sarIra-baMdhaNa' iti pAThaH / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272) chakkhaMDAgame saMtakamma aradi-sogANaM savvatthovamavaTThANaM / hANI asaMkhe0guNA / vaDDhI asNkhejjgunnaa| AuANaM vaDDhI thovaa| hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / tiNNaM gaINaM caduNNaM jAdoNaM ca ukkassiyA vaDDhI thovaa| hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesA0 / maNusagaiNAmAe ukka0 hANI thovaa| avaTThANamasaMkhe0 guNaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-paMcasaMThANa-vajjarisahasaMghaDaNa-paraghAda--ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-dussara-dussarANaM ukkassiyA hANI thovA / avaTThANamasaMkhe0guNaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / veunviyaAhArasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAda-AdAvujjova-thAvara-suhama-apajjatta- sAhAraNANaM ukka0 vaDDhI thovA / hANI avaDhANaM ca visesAhiyaM / caduNNamANupuvINamukka0 hANI avaTThANaM ca thovA / vaDDhI asaMkhe0 guNA / uvasamaseDhimhi udayasaMbhavasaMghaDaNANaM vaDDhI avaTThANaM thovaM / hANI vise0 / sesANaM saMghaDaNANaM vaDDhI thovA / hANI avaTThANaM ca vise0 / ajasagitti-dUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANaM ukka0 hANI avaTThANaM ca thove / vaDDhI asaMkhejjaguNA / evamukkassappAbahu samattaM / padesaudIraNAe madiAvaraNassa jahaNNavaDDhi-hANi-avaTThANANi tiNi vi tullANi / jadhA madiAvaraNassa tadhA savvakammANaM pi appAbahuaM atthi*, savvakammajahaNNavaDDha-hANi-avaTThANANaM tullttuvlNbhaado| Navari sammatta-sammAcchittANaM jahaNiyA arati va zokakA avasthAna sabameM stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / Ayu karmoMkI vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna donoMhI tulya va vizeSa adhika haiN| tIna gatiyoM va cAra jAtiyoMkI utkRSTa vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna donoM hI tulya va vizeSa adhika hai / manuSyajAti nAmakarmakI utkRSTa hAni stoka hai| avasthAna asaMkhyAtaguNA hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, audArikabandhana, audArikasaMghAta, pAMca saMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, susvara aura dusvara; inakI utkRSTa hAni stoka hai / avasthAna asaMkhyAtaguNA hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| vaikriyika va AhAraka zarIra tathA unake aMgopAMga, bandhana va saMghAta; Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma aparyApta aura sAdhAraNakI utkRSTa vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna vizeSa adhika haiN| cAra AnupUrviyoMkA utkRSTa hAni aura avasthAna donoM stoka haiN| vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| upazamazreNimeM jinakA udaya sambhava hai una saMhananoMkI vRddhi aura avasthAna donoM stoka haiM / hAni vizeSa adhika hai / zeSa saMhananoMkI vRddhi stoka hai| hAni va avasthAna vizeSa adhika haiN| ayazakIti, dubhaMga, anAdeya aura nIcagotrakI utkRSTa hAni va avasthAna donoM stoka haiM / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| pradezaudIraNAmeM matijJAnAvaraNakI jaghanya ddhi, hAni va avasthAna tInoM hI tulya haiM / jaise matijJAnAvaraNake alpabahutvakI prarUpaNA kI hai vaise hI sabhI karmoM ke alpabahutvakI prarUpaNA karanA cAhiye, kyoMki, saba karmoMkI jaghanya vRddhi, hAni aura avasthAnameM tulyatA pAyI jAtI hai / kA-tApratyoH 'pudhaasaMbhava' iti paaH| * a-kApratyoH 'Natyi', tApatau 'Na(a) tthi' iti pAThaH / Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre padesaudIraNA ( 273 hANI thovA / vaDDhI avaThThANaM ca doNNi vi tullANi asaMkhe0guNANi / titthayaraNAmAe hANi-avaTThANANi Natthi, vaDDhI ekkA ceva / etto vaDhiudIraNA0 / tattha samukkittaNA- madiAvaraNassa atthi asaMkhe0 bhAgavaDDhI saMkhe0 bhAgavaDDhI saMkhe0 guNavaDDhI asaMkhe0 guNavaDDhI asaMkhejjabhAgahANI saMkhe0 bhAgahANI saMkhe0 guNahANI asaMkhe0 guNahANI avaTThANaM cedi / evaM savvakammANaM / Navari kesiMci sAdAdINaM avattavveNa saha dasa hoti / titthayaraNAmAe asaMkhe0 guNavaDDhI avaTTidamavattavvaM ca tiNNi ceva hoti| samukkittaNA gdaa| ___ sAmittaM vuccade / taM jahA- cauvihAe vaDDhIe caunvihAe hANIe avaTThANassa ya ko sAmI? aNNadaro / evaM savvakammANaM vattanvaM / eyajIveNa kAlo- tiNNivaDDhi-tiNNihANINaM jaha0 egasamao, ukka Avali0 asaMkhe0 bhaago| asaMkhejjaguNavaDDhi-asaMkhejjaguNahANoNaM jaha0 * egasamao, ukka0 aNtomuhuttN| jANi kammANi uvasAmago udIredi tesi kammANamavaTThANassa ukkassakAlo aMtomahattaM / jANi kevalI udIredi tesimavaTThiyassa ukkassakAlo puvvakoDI desuunnaa| eyajIveNa aMtaraM vizeSa itanA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya hAni stoka hai| vRddhi va avasthAna donoM hI tulya va asaMkhyAtaguNe haiN| tIrthaMkara nAmakarmakI hAni va avasthAna sambhava nahIM hai| usakI eka mAtra vRddhi hI hotI hai| yahAM vRddhiudIraNAkI prarUpaNA karate haiN| usameM samutkIrtanA- matijJAnAvaraNake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avasthAna bhI hotA hai| isI prakAra saba karmoMke sambandhameM kahanA caahiye| vizeSa itanA hai ki kinhIM sAtAvedanIya Adi vizeSa karmoke avaktavyake sAtha ve dasa pada hote haiN| tIrthaMkara nAmakarmake asaMkhyAtaguNavRddhi, avasthita aura avaktavya ye tIna hI pada hote haiN| samutkIrtanA samApta huI / svAmitvakA kathana karate haiM / yathA- matijJAnAvaraNakI cAra prakArakI vRddhi, cAra prakArakI hAni aura avasthAnakA svAmI kauna hai ? unakA svAmI anyatara jIva hai| isI prakAra saba karmoMke kahanA caahiye| eka jIvakI apekSA kAlakA kathana karate haiM- tIna vRddhiyoM aura tIna hAniyoMkA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hai| jina karmoMkI upazAmaka udIraNA karatA hai una karmoM ke avasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta mAtra hai| jina karmokI kevalI udIraNA karate haiM unaka avasthAnakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi mAtra tApratI ' vaDDiudIraNA' iti pAThaH / * apratau 'hANINaM jahaNNINaM' iti pAThaH / * a-kApratyoH 'uvasamago' iti paatth:|| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ) kAle sAdheNa yavvaM / to NANAjIvehibhaMgavicao kAlo aMtaraM ca bhANiyatvaM / etto appAbahuaMmadiAvaraNassa avaTThidaudIrayA thovA / asaMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhe0 bhAgahANiudIrayA visesAhiyA / saMkhe0 bhAgavaDDhiu0 saMkhe0 guNA / saMkhe0 bhAgahANiu0 visesA0 / saMkhe0 guNavaDDhi u0 saMkhe0 guNA / saMkhejjaguNahANiudI0 vise0 / asaMkhe0 guNavaDDhiu0 asaMkhe0 guNA / asaMkhe0 guNahANiudIrayA visesAhiyA / evaM savvakammANaM kAyavvaM / chakkhaMDAgame saMtakammaM jesi kammANaM avattavvayA aNaMtA tesa appAbahuaM / taM jahA - avaTThidaudIrayA thovA / asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhe0 guNA / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA vimeAhiyA / saMkhejjabhAgavaDDhiu0 saMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgahANiu0 visesA0 / saMkhejjaguNavaDDhi udIrayA saMkhejjaguNA / saMkhejjaguNahANiu0 visesA0 / avattavva0 asaMkhe 0 0 guNA / asaMkhejjaguNavaDDhi u0 asaMkhe0 guNA / asaMkhejjaguNahANiu 0 visesA0 / parittajIviyANaM kammANaM jiyA * atthi tesi eso ceva appAbahugAlAvo kAyavvo / jANi kammANi anaMtajIviyANi parittA jesi avattavvayA tesiM hai| eka jIvakI apekSA antarako kAlase siddha karake le jAnA cAhiye / } yahAM nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya, kAla aura antarakA kathana karanA cAhiye yahAM alpabahutva - matijJAnAvaraNake avasthita udIraka stoka haiM / asaMkhyAtamAga vRddhiudIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta bhAgahAniudIraka vizeSa adhika haiM / saMkhyAta bhAgavRddhi udIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta bhAgahAni udIraka vizeSa adhika haiM / saMkhyAtaguNavRddhi udIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNahAni udIraka vizeSa adhika haiM / asaMkhyAtaguNavRddhi udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtaguNahAni udIraka vizeSa adhika haiM / isa prakAra saba karmoM ke sambandha meM alpabahutva karanA cAhiye / jina karmoMke avaktavya udIraka ananta haiM unakA alpabahutva kahA jAtA hai / vaha isa prakAra hai- unake avasthita udIraka stoka haiM / asaMkhyAta bhAgavRddhi udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta bhAgahAni udIraka vizeSa adhika haiM / saMkhyAta bhAgavRddhi udIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta bhAgahAni udIraka vizeSa adhika haiM / saMkhyAtaguNavRddhiudIraka saMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAtaguNahAni udIraka vizeSa adhika haiM / avaktavya udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAta - guNavRddhi udIraka asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtaguNahAni udIraka vizeSa adhika haiM / jina karmoMke udIraka parIta saMkhyAvAle jIva haiM unake yahI alpabahutva AlApa karanA caahiye| jina karmoM ke udIraka ananta haiM, unameM bhI jinakA avaktavya pada parItasaMkhyAka jIvoMke hotA hai, una tApratI ' bhANiyavko' iti pAThaH / * apratau 'udIraNA' iti pAThaH / * mapra tipATho'yam / a-kApratiSu ' jeyA ' iti pAThaH / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uvasAmaNAuvakkamo ( 275 kammANaM avattavvayAdisesANaM padANaM jahAparivADIe appAbahuaM vattanvaM / evaM padesaudIraNA samattA / evamudIraNAuvakkamo smtto| uvasAmaNAuvakkame uvasAmaNA NikkhividavvA / taM jahA-NAma-DhavaNA-daviyabhAvuvasAmaNA cedi uvasAmaNA cauvvihA / NAma-TThavaNaM gadaM / AgamabhAvuvasAmaNA ca gadA / NoAgamabhAvuvasAmaNA uvasaMto kalaho juddhaM vA iccevmaadi| Agamado davvuvasAmaNA sugamA, NoAgamado davvuvasAmaNA duvihA kammauvasAmaNA gokammauvasAmaNA cedi / kammauvasAmaNA duvihA karaNuvasAmaNA akaraNuvasAmaNA cedi / jA sA akaraNuvasAmaNA tisse duve NAmANi--akaraNuvasAmaNA ti ca aNudiNNovasAmaNA ti caLa / sA kammapavAde savitthareNa parUvidA / jA sA karaNuvasAmaNA sA duvihA desakaraNuvasAmaNA savvakaraNuvasAmaNA cedi / tattha savvakaraNuvasAmaNAe aNNANi duve NAmANi guNovasAmaNA ti ca pasatthuvasAmaNA tti ca / esA savvakaraNuvasAmaNA kasAyapAhuDe parUvijjihidi / jA sA desakaraNuvasAmaNA tisse aNNANi dube NAmANi aguNovasAmaNA karmoke avaktavya udIraka Adi zeSa padoMke alpabahutvakA kathana paripATIkramake anusAra karanA cAhiye / isa prakAra pradeza udIraNA samApta huI / isa prakAra udIraNA-upakrama samApta huaa| upazAmanAupakramameM upazAmanAkA nikSepa karate haiM / yathA-nAma, sthApanA, dravya aura bhAva upazAmanAke bhedase upazAmanA cAra prakArakI hai / unameM nAma va sthApanA avagata haiM / AgamabhAvopazAmanA bhI avagata hai / noAgamabhAvopazAmanA--jaise kalaha upazAnta ho gayA, athavA yaddha upazAnta ho gayA, ityAdi / AgamadravyopazAmanA sugama hai| noAgamadravyopazAmanA do prakArakI hai-karmadravyopazAmanA aura nokrmdrvyopshaamnaa| inameM karmadravyopazAmanA do prakArakI hai-karaNopazAmanA aura akaraNopazAmanA / jo vaha akaraNopazAmanA hai usake do nAma haiM-akaraNopazAmanA aura anudiirnnopshaamnaa| usakI karmapravAdameM vistArake sAtha prarUpaNA kI gayI hai jo vaha karaNopazAmanA hai vaha do prakAra hai-dezakaraNopazAmanA aura sarvakaraNopazAmanA / unameM sarvakaraNopazAmanAke do nAma aura hai--guNopazAmanA aura prazastopazAmanA / isa sarvakaraNopazAmanAkI prarUpaNA kaSAyaprAbhatameM kareMge / jo vaha dezakaraNopazAmanA hai usake do nAma aura haiM--aguNopazAmanA aura aprazastopazAmanA / 6 karaNakayA akaraNA vi ya duvihA uvasAnaNa ttha biiyAe / akaraNa-aNainnAe aNuyogadhare paNivayAmi / / ka. pra. 5, 1 karaNakaya tti-iha dvividhA upazamanA karagakRtA'karaNakRtA ca / tatra karaNaM kriyA yathApravRttApUrvAnivRttikaraNasAdhyaH kriyAvizeSaH, tena kRtA karaNakRtA / tadviparItA'karaNakRtA / yA saMsAriNAM jIvAnAM giri-nadIpASANa vRttatAdisaMbhavavadyathApravRttAdikaraNa kriyAvizeSamantareNApi vedanAnubhavanAdibhi kAraNarupazamanopajAyate sA'karaNakRtetyarthaH / idaM ca karaNakRtAkaraNakRtatvarUpaM dvaividhyaM dezopazAmanAyA eva drssttvym| na sarvopazAmanAyAH; tasyAH karaNebhya eva bhAvAt / malaya. tApatau'jA karaNavasAmaNA' iti pAThaH tApratau 'gaNovasAmayA ti' iti pAThaH / For Private & Personal use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tti ca appasatthuvasAmaNA ti c| edAe payadaM / tattha appasatthuvasAmaNAe attttpdN| taM jahA- appasatthuvasAmaNAe jamuvasaMtaM padesaggaM tamokaDDi, pi+ sakkaM, ukkaDDidaM pi sakka; payaDIe saMkAmidaM pi sakkaM, udayAvaliyaM pavesi, * Na u sakkaM / vuttaM ca-- udae saMkama-udae cadusu vi dAeM kameNa No sakkaM / uvasaMtaM ca NidhattaM NikAcidaM cAvi jaM kammaM / / 4 / / edeNa aTThapadeNa sAmittaM tattha puvvaM gamaNijjaM / sAmittaNiddesassa payadakaraNaM vttissaamo| taM jahA- savvakammANi carittamohaNIyakkhatraga-uvasAmagANa*maNiyaTTipaDhamasamayaM paviTThassa ceva appasatthauvasAmaNAe aNuvasaMtANi / dasaNamohaNIyakhavagauvasAmagANaM aNuyaTTikaraNapaDhamasamayapaviTThasseva daMsaNamohaNIyaM appasatthauvasAmaNAe aNuvasaMtaM hodi| sesANi savvakammANi tattha uvasaMtANi aNuvasaMtANi ca / aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAe aNuyaTTipaDhamasamae paviThaMtakAle * ceva aNaMtANubaMdhicaukkamappasasthauvasAmaNAe annuvsNtN| sesANi savvakammANi uvasaMtANi aNuvasaMtANi ca / Natthi yaha yahAM prakRta hai| unameM se aprazastopazAmanAmeM apraipadakA kathana karate haiN| yathA- aprazastopazAmanAke dvArA jo pradezAgra upazAnta hotA hai vaha apakarSaNake liye bhI zakya hai, utkarSaNake lie bhI zakya hai, tathA anya prakRtimeM saMkramaNa karAne ke liye bhI zakya hai| vaha kevala udayAvalIma praviSTa karAneke liye zakya nahIM hai| kahA bhI hai jo karma udayameM nahIM diyA jA sakatA hai vaha upazAnta, jo saMkramaNa va udaya donoMma nahIM diyA jA sakatA hai vaha nidhatta, tathA jo cAroM ( udaya, saMkramaNa, apakarSaNa va utkarSaNa ) meM bhI nahIM diyA jA sakatA hai vaha nikAcita kahA jAtA hai / / 4 / / __ isa arthapadake anusAra prathamataH svAmitvakA parijJAna karAnA yogya hai / svAmitvanirdezapUrvaka prakRta karaNakA kathana karate haiN| yathA- cAritramohanIyake kSapaka va upazAmakoMmeMse anivRttikaraNake prathama samayameM praviSTa hue jIvake hI saba karma aprazasta upazAmanAke dvArA anupazAnta hote haiN| darzanamohanIyake kSapaka va upazAmakoMmeMse anivRttikaraNake prathama samayameM praviSTa hue jIvake hI darzanamohanIyakarma aprazasta upazAmanAke dvArA anupazAnta hotA hai| zeSa saba kama vahAM upazAnta aura anupazAnta bhI hote haiN| anantAnubandhIke visaMyojanameM anivRttikaraNake prathama samayameM praviSTa hone ke kAla meM hI anantAnubandhicatuSka aprazasta upazAmanAse anupazAnta hotA hai / zeSa saba karma upazAnta aura anupazAnta hote haiN| kisI bhI karmakA saba pradezAgra 4 savvassa ya depassa ya karaNuvasamagA dunni evikkaa| sabassa guNa pasatyA desassa vi tAsi viva. riiyaa|| ka. pra. 5, 2. mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSa 'tamokAidaM vari' iti pAThaH / tApratau ' ukkaDDidaM va sakkaM ' iti paatthH| a-kApratyoH 'padesidaM ' iti paatthH| / ka. 440. * apratau ' -kkhavaNauvasAmagANa', kA-tAztyoH 'kkhaeNa uvasAmaNAga' iti paa5:| apratau 'paviThaMtakkAle', tApratI 'pavitakAle' iti pAThaH, kApratI truTito'tra pAThaH / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre uvasAmaNA uvakkamo ( 277 kassa vi kammassa padesaggaM savvamuvasaMtaM NAma adhavA savvamaNuvasaMtaM NAma, savvamuvasaMtaM ca aNuvasaMtaM ca / edeNa payadakaraNeNa sAmittaM gadaM hodi / . etto eyajIveNa kAlo / taM jahA--NANAvaraNassa uvasAmago aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido vA / tattha jo so sAdio sapajjavasido tassa jahaNNeNa aMtomuhattaM, ukkasseNa uvaDDhapoggalapariyaDheM / sesasattaNNaM kammANaM nnaannaavrnnbhNgo| eyajIveNa aMtaraM jaha0 * egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / evamaDhaNNaM pi muulpyddiinnN| NANAjIvehi bhNgvico| saMtakammiesu payadaM--NANAravaNassa siyA savve jIvA uvasAmayA, siyA uvasAmayA ca aNuvasAmayA ca, siyA uvasAmayA*ca aNuvasAmao ca / evaM tiNNaM ghAdikammANaM tiNNi tiNNi bhaMgA / aghAdINaM uvasAmayA aNuvasAmayA ca NiyamA asthi / __NANAjIvehi kAlo-- aTaNNaM pi payaDINaM uvasAmayA savvaddhA / NANAjIvehi Natthi aMtaraM / appAbahuaM--aTTaNNaM pi uvasAmayA tullA / bhujagArauvasAmayA nntthi| padaNikkheva-vaDDhiuvasAmaNA ca Natthi / evaM mUlapayaDiuvasAmaNA smttaa| upazAnta athavA saba anupazAnta nahIM hotA, kintu saba pradezAgra upazAnta bhI hotA hai aura anupazAnta bhI hotA hai / isa prakRta karaNake sAtha svAmitva samApta hotA hai| __ yahAM eka jIvakI apekSA kAlakA varNana karate haiN| vaha isa prakAra hai-jJAnAvaraNakA upazAmaka jIva anAdi-aparyavasita. anAdi-saparyavasita aura sAdi-sapayavasita hotA hai| unameM jo sAdi-saparyavasita hai usakA kAla jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArtha pudgalaparivartana mAtra hai / zeSa sAta karmokI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / eka jIvakI apekSA usakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhUrta mAtra hotA hai / isI prakArase AThoM hI mUla prakRtiyoMke sambandhameM kahanA cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavica yakI prarUpaNA karate haiN| satkarmika jIva prakRta haiM-- jJAnAvaraNake kadAcit saba jIva upazAmaka, kadAcit bahuta upazAmaka va bahuta anupazAmaka, tathA kadAcit bahuta upazAmaka aura eka anupazAmaka hotA hai / isa prakAra se tIna ghAtiyA kamoM ke tIna tIna bhaMga hote haiM / aghAtiyA kamoM ke bahuta upazAmaka aura bahuta anupazAmaka niyamase hote haiN| nAnA jIvoMkI apekSA kAla--AThoM hI prakRtiyoMke upazAmaka sarva kAla hote haiM / nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA / alpabahutva--AThoM hI karmoMke upazAmaka tulya hote haiM / bhujAkAra upazAmaka nahIM hote| padanikSepa va vRddhi upazAmanA bhI nahIM hai / isa prakAra mUlaprakRtiupazAmanA samApta huii| * a-kApratyo: 'aMtaraM jahA jaha* ' iti paatthH| * pratiSu ' ubasAmao ' iti pAThaH / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ) chakkhaMDAgame saMtakamma uttarapayaDiuvasAmaNA vuccade / taM jahA-sAmittaM teNeva pAyadakaraNeNa puvaparUvideNa paraveyadhvaM / taM jahA--savvakammANamuvasAmao ko hodi ? annnndro| eyajIveNa kAlo / taM jahA--sammatta-sammAmicchattANaM jahaNNaNa aMtomuhuttaM, ukka0 be-chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / maNusa-tirikkhAuANaM jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM saadirey| ukkasseNa maNussAuassa tiNNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi, tirikkhAuassa asaMkhejjA poggalapariyaTTA / deva-NirayAuANaM jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / Niraya-maNusadevagai-tadANupuvI-veuvviya-AhArasarIra-veuvviya-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdatitthayara-uccAgodANaM jahA* saMtakammiyassa kAlo parUvido tahA pruuveyvvo| sesANaM savvakammANaM uvasAmayakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido vA / jo* so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 uvaDDhapoggalapariyaDheM / eyajIveNa aMtaraM-jesi kammANaM aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido vA uvasaMtakAlo tesi kammANamuvasAmayaMtaraM jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomuhattaM / jesi uttaraprakRti upazAmanAkI prarUpaNA karate haiN| vaha isa prakAra hai-svAmitvakI prarUpaNA pUrvaprarUpita usI prakRta karaNake anusAra karanA cAhiye / yathA-saba karmoMkA upazAmaka kauna hotA hai ? saba karmoMkA upazAmaka anyatara jIva hotA hai| eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA kI jAtI hai / yayA-samyaktva aura samyagmithyAtvake upazAmakakA kAla jaghanyase antarmuhurta aura utkarSase sAdhika do chayAsaTha sAgaropama mAtra hai| manuSyAyu aura tiryagAyukA ukta kAla jaghanyase sAdhika kSudrabhavagrahaNa mAtra hai| utkarSase vaha manuSyAyukA pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna patyopama aura tiryagAyukA asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hai / ukta kAla devAyu aura nArakAyukA jaghanyase sAdhika dasa hajAra varSa aura utkarSase sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hai| narakagati, manuSyagati, devagana, ve tInoM AnupUrvI prakRtiyAM, vaikriyika va AhArakazarIra, vaikriyika va AhAraka zarIrAMgopAMga, unake bandhana va saMghAta, tIrthakara tathA uccagotra; inake kAlakI prarUpaNA jaise satkamikake kAlakI kI gayI hai vaise karanA cAhiye / zeSa saba karmoMkA upazAmakakAla anAdi-aparyavasita, anAdisaparyavasita aura sAdi-saparyavasita hai| jo sAdi-saparyavasita hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hai| eka jIvakI apekSA antara-jina karmoMkA upazAntakAla anAdi-saparyavasita aura sAdi-saparyavasita hai una karmoMke upazAmakakA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase * mapratipATho'yama / a-kA-tA- 'jahAkameNa ' iti pAThaH / * tApratau 'vaa| uvasaMrakAlo tepi kammANaM jo' iti pAThaH / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uva+mANiyogaddAre uvasAmaNA ukkamo ( 279 kammANaM sAdiyasaMtakammio jIvo tesi kammANamuvasAmayaMtaraM jaha0 egasamao, ukka0 jaM jisse payaDIe saMtakammassa aMtaraM ukkasseNa parUvidaM taM parUveyavvaM / Navari devAuavajjANamAuANaM jaha0 aMtomuhuttaM / pANAjIvehi bhaMgavicao--madiAvaraNassa siyA savve jIvA uvasAmayA' siyA uvasAmayA ca aNuvasAmao ca, siyA uvasAmayA ca aNusAmayA ca / jahA madiAvaraNassa tiNi bhaMgA paruvidA tahA savvapayaDINaM pi tiSNi tiSNi bhaMgA parUveyavvA / Nari jAsi payaDisaMtaM sajogimmi atthi tAsimuvasAmayA aNuvasAmayA ca NiyamA atthi / kAlo -- NANAjIve paDucca savvaddhA / aMtaraM-- NANAjIve * paDucca Natthi aMtaraM / appA bahuaM / taM jahA -- savantyovA AhArasarIraNAmAe uvasAmayA / sammattassa uvasAmayA asaMkhe0 guNA / sammAmicchattassa uva0 visesAhiyA / maNumAuassa asaMkhejjaguNA / NirayAuassa asaMkhe0 guNA / devAuassa asaMkhe0 guNA / devagaiNAmAe saMkhe0 guNA / NirayagaiNAmAe visesA0 / veuvviyasarIraNAmAe trisesA0 veubviyachakkamuvvelliUNa puvvaM devadugabaMdhagepa DuccA uccAgodassa anaMtaguNA / maNusagaiNAmAe antarmuhUrta mAtra hotA hai| jina karmoMkA upazAmaka sAdisatkarmika jIva hai una karmoM ke upazAmakakA antara javanyase eka samaya aura utkarSa se jisa prakRti ke satkarmakA jo antara utkarSa se batalAyA gayA hai usako kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki devAyuko chor3akara zeSa Ayu karmoMke upazAmakakA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai / nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- matijJAnAvaraNake kadAcit saba jIva upazAmaka hote haiM, kadAcit bahuta upazAmaka va eka anupazAmaka, tathA kadAcit bahuta upazAmaka va bahuta anupazAmaka hote haiM / jisa prakAra ye matijJAnAvaraNake tIna bhaMga kahe gaye haiM usI prakAra saba hI prakRtiyoMke tIna bhaMga kahanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki jinakA prakRtisattva sayogakevalI meM hai unake bahuta upazAmaka va bahuta anupazAmaka niyamase hote haiM / kAla - nAnA jIvoM kI apekSA upazAmakoMkA kAla sarvakAla hai / antara- nAnA jIvoMkI apekSA antara sambhava nahIM hai / alpabahutva kI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai - AhArazarIra nAmakarmake upazAmaka sabameM stoka haiM / samyaktvake upazAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / samyagmithyAtva ke upazAmaka vizeSa adhika haiM / manuSyAyuke upazAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / nArakAyake upazAmaka asaMkhyAtaguNe haiM | devAyuke upazAmaka asaMkhyAtaguNe haiM / devagati nAmakarmake saMkhyAtaguNe haiM / narakagati nAmakarmake upazAmaka vizeSa adhika haiM / vaikriyikazarIra nAmakarmake upazAmaka vizeSa adhika haiM / isakA kAraNa yaha hai ki vaikriyikaSaTkakI udvelanA karake pahile devadvikake bandhakoMkI apekSA yaha alpabahutva kahA hai / uccagotra ke upazAmaka anantaguNe haiM / manuSyagati nAmakarmake upazAmaka vizeSa adhika haiM / tiryagAyake upazAmaka pratiSu 'nAgAjIveNa ' iti pATha: / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ) chakkhaMDAgame saMtakamma visesA0 / tirikkhAuassa visesA0 / aNaMtANubaMdhINaM visesA0 / micchattassa visesA0 / sesANaM kammANamuvasAmayA tullA visesAhiyA / ettha bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ca Natyi / payaDiTTANuvasAmaNA- NANAvaraNa-dasaNAvaraNa-veyaNIya-aMtarAiyANamekkaM ceva TANaM / godAuANaM doNNi dvANANi / mohaNIyassa atthi aTThAvIsa-sattAvIsa-chavvIsapaNuvIsa-cauvIsa-ekkavIsapayaDiuvasAmaNaTANANi / edesi DhANANaM eyajIveNa sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM appAbahuraM bhujagArapadaNikkhevavaDDhiuvasAmaNAo kaayvvaao| NAmassa tiuttarasadaM viuttarasadaM chaNNavudipaMcANaudi-tiNaudi-caurAsIdi-vAsIdi ti sattaNNaM dvANANamuvasAmaNA atthi, sesANaM Natthi / evaM payaDiuvasAmaNA smttaa| ThidiuvasAmaNA duvihA mUlapayaDididiuvasAmaNA uttarapayaDididiuvasAmaNA cedi / tattha mulapayaDiTridiuvasAmaNAe tAva addhAcchedo vccde| taM jahA- NANAvaraNassa ukkassaTidiuvasAmaNA tIsasAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi uunnaao| jaTTidiuvasAmaNA tIsasAgarovamakoDAkoDIo AvaliyAe uunnaao| evaM dasaNAvaraNIya-veyaNIya-aMtarAiyANaM / mohaNIyassa sattarisAgarovamakoDAkoDIo dohi upazAmaka vizeSa adhika haiM / anantAnubandhI kaSAyoMke upazAmaka vizeSa adhika haiN| mithyAtvake upazAmaka vizeSa adhika haiM / zeSa karmoMke upazAmaka tulya va vizeSa adhika haiM / yahAM bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi kI sambhAvanA nahIM hai| prakRtisthAna upazAmanA- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakA eka hI upazAmanAsthAna hai / gotra va Ayuke do upazAmanAsthAna haiN| mohanIyake aTThAIsa, sattAIsa, chabbIsa, paccIsa, caubIsa aura ikkIsa prakRtiyoMke upazAmanAsthAna haiM / eka jIvakI apekSA ina sthAnoMke svAmitva, kAla va aMtara evaM nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla va antara tathA alpabahutva, bhujAkAra, padanikSepa va vRddhi upazAmanAko karanA cAhiye / nAmakarma sambandhI eka sau tIna, eka sau do, chayAnave, paMcAnavai, terAnavai caurAsI aura byAsI prakRtiyoM rUpa ina sAta sthAnoMkI upazAmanA hai / zeSa sthAnoMkI upazAmanA nahIM hai| isa prakAra prakRtiupazAmanA samApta huii| sthitiupazAmanA do prakAra hai- mUlaprakRtisthitiupazAmanA aura uttrprkRtisthitiupshaamnaa| unameM pahile malaprakRtisthitiupazAmanAke addhAchedakI prarUpaNA kI jAtI vaha isa prakAra hai- jJAnAvaraNakI utkRSTa sthitiupazAmanA do AvaliyoMse kama tIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra kAla taka hotI hai / usakI jasthitiupazAmanA eka AvalIse kama tIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra kAla taka hotI hai| isI prakAra darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakI utkRSTa sthitiupazAmanA tathA jasthi upazAmanAkA kathana karanA caahiye| moha nIyakI utkaSTa sthitiupazAmanA do AvaliyoMse kama sattara koDAkoDi sAgaropama mAtra ne jAtI hai| Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakamANuyogaddAre uvasAmaNAuvakkamo ( 281 AvaliyAhi uunnaao| Auassa puvakoDitibhAgeNa sAdireyatettIsaMsAgarovamANi doAvaliUNANi / jadvidI aavliuunnaa| NAmA-godANaM vIsasAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi uunnaao| jahaNNaaddhAcchedo--NANAvaraNa-daMsaNAvaraNa-veyaNIya-aMtarAiyANaM jahaNNaTThidiuvasAmaNA sAgarovamassa tiNNi-sattabhAgA palido0 asaMkhe0 bhAgeNa UNayA |mohnnii. yassa sAgarovamaM palido0 asaMkhe0 bhAgeNa UNayaM / NAmA-godANaM sAgarovamassa be-sattabhAgA palido0 asaMkhe0 bhAgeNa uunnyaa| Auassa khuddAbhavaggahaNasaMkhejjadibhAgo / evamaddhAchedo smtto| saamittN| taM jahA- savvakammANaM jahA ukkassaTidiudIraNAe sAmittaM kadaM tahA ettha vi kAyavvaM / jahA abhavasiddhiyapAoggajahaNNaTTidiudIraNAsAmittaM kadaM tahA dvidiuvasAmaNAsAmittaM oghajahaNNammi kAyavvaM / eyajIveNa kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraMsaNNiyAso appAbahuaMcedi edANi aNuyogaddArANi jahA abhavasiddhiyapAoggadidiudIraNAe kadANi tahA ettha kAyavvANi / bhujagAro* padaNikkhevo vaDDhI ca jahA TThidiudIraNAe kadA tahA TidiuvasAmaNAe vi kaayvvaa| uttarapayaDi kAla taka hotI hai| Ayu karmakI utkRSTa sthiti upazAmanA do AvaliyoMse kama aura pUrvakoTitribhAgase sAdhika tetIsa sAgaropama kAla taka hotI hai| usakI jasthiti upazAmanA eka AvalIse kama utanI mAtra hotI hai| nAma va gotrakI utkRSTa sthitiupazAmanA do AvaliyoMse kama bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra hotI hai / __ jaghanya addhAccheda- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakI jaghanya sthitiupazAmanA eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna tIna bhAga pramANa hotI hai| vaha mohanIyakI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropama mAtra kAla taka hotI hai| nAma va gotra karmakI eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna do bhAga mAtra hotI hai| AyukI jaghanya sthitiupazAmanA kSudrabhavagrahaNake saMkhyAtaveM bhAga mAtra hotI hai| isa prakAra addhAccheda samApta huaa| svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai-jaise utkRSTa sthitiudIraNAmeM saba karmokA svAmitva kiyA gayA hai vaise hI use yahAM bhI karanA caahiye| jisa prakArase abhavya siddhika prAyogya jaghanya sthitiudIraNAkA svAmitva kiyA gayA hai usI prakArase ogha jaghanyameM sthitiupazAmanAsvAmitvako karanA caahiye| eka jIvakI apekSA kAla va antara nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa aura alpabahutva ; ina anuyogadvAroMko jaise abhavyasiddhika prAyogya sthitiudIraNAmeM kiyA gayA hai usI prakAra yahAM bhI karanA caahiy| bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI prarUpaNA jase sthitiudIraNAmeM kI gayI hai vaise sthitiupazAmanAmeM bhI karanA 0 mapratipATho'yam / a-kA-tApratiSu 'AvaliUNANi' iti pAThaH / * apratau 'tahA kAyavvANi ettha bhujagAro' iti pAThaH / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282) chakkhaMDAgame saMtakamma TThidiuvasAmaNAe jahA uttarapayaDiTThidiudIraNAe parUvaNA kadA tahA kAyavvA / evaM dvidiuvasAmaNA smttaa| aNubhAgauvasAmaNA duvihA mUlapayaDiaNubhAguvasAmaNA uttarapayaDiaNubhAguvasAmaNA cedi / mUlapayaDiaNubhAguvasAmaNA sugmaa| uttarapayaDiaNubhAguvasAmaNAe payadaM- tattha ukkasseNa jahA ukkassao aNubhAgasaMtakammassa pamANANugamo kado tahA ukkassao aNubhAguvasAmaNApamANANugamo kaayvvo| jahA akkhavaya-aNuvasAmayapAoggo jahaNNao aNubhAgasaMtakammapamANANugamo kado tahA jahaNNago aNubhAguvasAmaNApamANANugamo kaayvvo| sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso ca jahA aNubhAgasaMtakammassa parUvido tahA aNubhAguvasAmaNAe vi parUveyavvo / etto aNubhAguvasAmaNAe tivvN-mNdppaabhuaN| taM jahA- ukkasseNa causadruipadehi jahA ukkassae aNubhAgabaMdhe appAbahuaM kadaM tahA ettha vi kAyavvaM / evaM jahaNNaM pi kAyavvaM / evamaNubhAgauvasAmaNA samattA / padesauvasAmaNA jANidUNa parUveyavvA / vipariNAmauvakkamo cauviho pagadivipariNAmaNA dvidivipariNAmaNA aNubhAgavipari0 padesavipari0 cedi / payaDivipariNAmaNA duvihAra mUlapayaDivipariNAmaNA cAhiye / uttaraprakRtisthitiupazAmanAkI prarUpaNA jaise uttaraprakRtiudIraNAmeM kI gayI hai vaise hI yahAM bhI karanA cAhiye / isa prakAra sthiti upazAmanA samApta huI / anubhAga upazAmanA do prakArakI hai- mUlaprakRtianubhAgaupazAmanA aura uttrprkRtianubhaagupshaamnaa| inameM mUlaprakRtianubhAgaupazAmanA sugama hai| uttaraprakRtianubhAgaupazAmanA prakRta hai- usameM utkarSase jaise ukRSTa anubhAgasatkarmakA pramANAnugama kiyA gayA hai vaise hI utkRSTa anubhAgaupazAmanAke pramANAnugamako karanA caahiye| jisa prakAra akSapaka aura anupazAmaka prAyogya jaghanya anubhAgasatkarmakA pramANAnugama kiyA gayA hai usI prakArase jaghanya anubhAgaupazAmanAke pramANAnugamako karanA caahiye| svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla va antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnikarSakI prarUpaNA jaise anubhAgasatkarmameM kI gayI hai vaise hI use anubhAgaupazAmanAmeM bhI karanA caahiye| yahAM anubhAgaupazAmanAmeM tIvra-mandatAke alpabahutvakI prarUpaNA karate haiN| yathA- utkarSase causaTha padoMke dvArA jisa prakAra utkRSTa anubhAgabandhameM alpabahutva kiyA gayA hai vaise hI yahAM bhI use karanA cAhiye / isI prakArase usake jaghanya alpabahutvako bhI karanA cAhiye / isa prakAra anubhAgaupazAmanA samApta huI / pradeza upazAmanAkI prarUpaNA jAnakara karanA cAhiye / vipariNAma upakrama cAra prakArakA hai- prakRtivipariNAmanA, sthitivipariNAmanA, anubhAgavipariNAmanA aura pradezavipariNAmanA / inameM prakRtivipariNAmanA do prakAra hai- mUlaprakRti 0 a-kA-tApratiSu truTito'yaM agrima 'duvihA ' padaparyantaH pATho mapratito'tra yojitaH / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvakkamANuyogaddAre ripariNAmovavakamo ( 283 uttarapaDivipariNAmaNA tti / tattha mUlapayaDivipariNAmaNA duvihA desavipariNAmaNA savvavipariNAmaNA cedi / ettha aTThapadaM--jAsi payaDINaM deso Nijjarijjadi adhaTThidigalaNAe sA desapayaDivipariNAmaNA NAma / jA payaDI savvaNijjarAe Nijjarijjadi sA savvavipariNAmaNA nnaam| edeNa aTTapadeNa mUlapayaDivipariNAmaNAe sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso vipariNAmayANamappAbahuaM ca NeyatvaM / bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ca ettha Nasthi / / uttarapayaDivipariNAmaNAe aTTapadaM / taM jahA--NijjiNNA payaDI deseNa savvaNijjarAe vA, aNNapayaDIe desasaMkamaNeNa vA sanvasaMkamaNeNa vA jA saMkamijjadi esA uttarapayaDivipariNAmaNA NAma / edeNa aTThapadeNa sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso vipariNAmayANamappAbahuaM ca kAyavvaM / bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ca Natthi / puNo payaDiThThANavipariNAmaNA parUveyavvA / evaM payaDivipariNAmaNA smttaa| dvidivipariNAmaNAe aTThapadaM--dvidI ovaTTijjamANA vA uvvaTTijjamANAvA aNNaM paryADaM saMkAmijjamANA vA vipariNAmidA* hodi / edeNa aTThapadeNa jahA ThidisaMkamo tahA aviseseNa dvidivipariNAmaNA kAyavvA / vipariNAmanA aura uttaraprakRtivipariNAmanA / unameM mUlaprakRtivipariNAmanA do prakAra hai--deza vipariNAmanA aura sarvavipariNAmanA / yahAM arthapada--jina prakRtiyoMkA adhaHsthitigalanake dvArA eka deza nirjarAko prApta hotA hai vaha dezaprakRtivipariNAmanA kahI jAtI hai / jo prakRti sarvanirjarAke dvArA nijarAko prApta hotI hai vaha sarvavipariNAmanA kahI jAtI hai / isa arthapadake anusAra mUlaprakRtivipariNAmanAke svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa aura vipariNAmakoMke alpabahutvako bhI le jAnA caahiye| bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi yahAM nahIM haiN| uttaraprakRti vipariNAmanAmeM arthapada / yathA-dezanirjarA athavA sarvanirjarAke dvArA nirjIrNa prakRti athavA jo prakRti dezasaMkramaNa yA sarvasaMkramaNake dvArA anya prakRti meM saMkramaNako prApta karAyI jAtI hai yaha uttaraprakRtivipariNAmanA kahalAtI hai / isa arthapadake anusAra svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa aura vipariNAmakoMke alpabahutvako bhI karanA cAhiye / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi yahAM nahIM haiM / tatpazcAta prakRtisthAnavipariNAmanAkI prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra prakRtivipariNAmanA samApta huI / sthitivipariNAmanAmeM arthapada--apavartamAna, udvartamAna athavA anya prakRtiyoMmeM saMkramaNa karAyI jAnevAlI sthiti vipariNAmitA / sthitivipariNAmanA ) kahalAtI hai| isa arthapadake anusAra jaise sthitisaMkrama kiyA gayA hai vaise hI nivizeSa svarUpase sthitivipariNAmanAko bhI karanA cAhiye / a-kApratyoH 'uvaTTijjamANA', tApratau ' ( u ) vaDDhi jamAgA' iti pAThaH / * apratau 'vipariNAmadA' iti pAThaH / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ) chakkhaMDAgame saMtakamma aNubhAgavipariNAmAe aTThapadaM- okaDDido vi ukkaDDido vi aNNapaDi NIdo vi aNubhAgI vipariNAmido hodi / edeNa aTThapadeNa jahA aNubhAgasaMkamo tahA hiravayavaM aNubhAgavipariNAmaNA kAyavvA / padesavipariNAmaNAe aTThapadaM- jaM padesaggaM NijjiNNaM aNNapaDi vA saMkAmidaM sA padesavipariNAmaNA NAma / edeNa aTThapadeNa jAriso padesasaMkamo tArisI pdesprinnaamnnaa| Navari jaMNijjarijjamANaM udaeNa tamadiregaM padesasaMkamAdo vipariNAmaNAe / evamukkamo tti samattamaNuogaddAraM / anubhAgavipariNAmanAmeM arthapada- apakarSaNaprApta, utkarSaNaprApta athavA anya prakRtiko prApta karAyA gayA bhI anubhAga vipariNAmita hotA hai| isa arthapadake anusAra jaise anubhAgasaMkrana kiyA gayA hai vaise hI pUrNatayA anubhAgavipariNAmanAko karanA cAhiye / pradezavipariNAmanAmeM arthapada- jo pradezAgra nirjarAko prApta huA hai athavA anya prakRtimeM saMkramaNako prApta huA hai vaha pradezavipariNAmanA kahI jAtI hai| isa arthapadake anusAra jaise pradezasaMkrama kiyA gayA hai vaise hI pradezavipariNAmanAko karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki jo pradezAgra udayake dvArA nirjIryamANa hai vaha pradezasaMkramase vipariNAmanAmeM adhika hai| isa prakAra upakrama anuyogadvAra samApta huaa| Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAraM 10 paNamiya saMtijiNidaM ghAiyaNissesadosasaMghAyaM / udayANuyogadAraM kiMci samAseNa vaNNehaM // 1 // etto udao kAyanvo- NAmAdiudaesu ettha keNa udaeNa payadaM ? NoAgamo kammadavvaudaeNa payadaM / so kammadavvudao cauvi ho| taM jahA- payaDiudao didiudao aNubhAgaudao padesaudao cedi / tattha payaDiudao duviho malapayaDiudao uttarapayaDiudao cedi / mUlapayaDiudao citiya vttvyo| uttarapayaDiudae payadaM / tattha sAmittaM / taM jahA- paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-paMcaMtarAiyANaM ko vedao? savvo chadumattho / paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM ko vedao? sarIrapajjattIe dusamayapajjattamAdi kAdUNa uvarimo aNNadaro tappAoggo vedo| Navari thINagiddhitiyassa deva-Neraiya-appamattasaMjadA AhArasarIramuTThAviyapamattasaMjadA ca avedyaa| aNNesimuvadeseNa ede puvvuttA avedayA hodaNa asaMkhejjavassAuA ca uttaraviuvvidatirikkha-maNussA ca avedyaa| sAdAsAdANamaNNadaro saMsArattho tappAoggo vedo| micchattaM savvo micchAiTThI vedayadi, sammAmicchattaM savvasammAmicchAiTThI sammattaM samasta doSasaMghAtako naSTa kara denevAle zAMti jinendrako namaskAra karake maiM kucha saMkSepase udayAnuyogadvArakA varNana karatA hUM / / 1 / / yahAM udayakI prarUpaNA kI jAtI hai-- nAma udayAdikoMmeM yahAM kaunasA udaya prakRta hai ? yahAM noAgamakarmadravya udaya prakRta hai / vaha karmadravya udaya cAra prakArakA hai / yathA--prakRtiudaya, sthiti udaya, anubhAgaudaya aura pradeza udaya / unameM prakRtiudaya do prakAra hai--mUlaprakRtiudaya aura uttaraprakRtiudaya / mUlaprakRtiudayakA kathana vicAra kara karanA cAhiye / uttaraprakRtiudaya prakRta hai / usameM svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA--pAMca jJAnAvaraNa, cakSu Adi cAra darzanAvaraNa, aura pAMca antarAyakA vedaka kauna hotA hai ? inake vedaka sabhI chadmastha jIva hote haiN| nidrA Adi pAMca darzanAvaraNa prakRtiyoMkA vedaka kauna hotA hai ? zarIraparyAptise paryApta honeke dvitIya samayavartIko Adi karake AgekA koI bhI tatprAyogya jIva unakA vedaka hotA hai| vizeSa itanA hai ki deva, nArakI, apramattasaMyata tathA AhArakazarIrako utpanna karanevAle pramattasaMyata bhI styAnagaddhitrikake avedaka hote haiN| anya AcAryoMke upadezake anusAra ye pUrvokta jIva styAnagRddhitrikake avedaka hote haiM, inake atirikta asaMkhyAtavarSAyuSka tathA uttara zarIrakI vikriyA karanevAle tiryaMca va manuSya bhI usake avadaka hote haiM / sAtA va asAtA vedanIyakA vedaka tatprAyogya anyatara saMsArI jIva hotA hai| mithyAtvakA vedana saba hI mithyAdRSTi jIva karate haiN| samyagmithyAtvakA vedana saba Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vedayasammAiTThI savvo / aNaMtANubaMdhINaM micchAiTThI sAsaNasammAiTThI vA vedo| apaccakkhANakasAyANaM asaMjado vedo| paccakkhANavaraNIyassa ko vedao? asaMjado saMjadAsaMjado vA vedo| tiNNaM saMjalaNANaM appappaNo baMdhajjhavasANesu vttttmaanno| lohasaMjalaNAe ko vedao ? aNNadaro sksaao| chaNNaM NokasAyANaM ko vedao ? aNNadaro NiyaTTimha0 vttttmaanngo| Navari paDhamasamayadevo NiyamA sAda-hassa-radINaM vedgo| paDhamasamayaNeraio NiyamA asAda-aradi-sogANaM vedao / purisavedaM puriso, itthivedamitthI, NavaMsayavedaM NavaMsao vededi / ___ maNusAuaM savvo maNusso, NirayAuaM savvo raio, tirikkhAuaM savo tirikkho, devAuaM savvo devo vededi / maNusagaiM maNusso, NirayagaI Neraio, tirikkhagaI tirikkho, devagaI devo vededi| jAdiNAmANaM gdibhNgo| orAliyasarIrassa ko vedago ? orAliyasarIro sjogo|oraaliysriirbNdhnn-sNghaadaannN oraalilysriirbhNgo| orAliyasarIraaMgovaMga-veuvviya-AhArasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM ko vedago ? satthANe aahaaro| samyagmithyAdRSTi aura samyaktvakA vedana saba vedakasanyagdRSTi karate haiN| anantAnubandhI kaSAyoMkA vedaka mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi hotA hai| apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMkA vedaka asaMyata hotA hai / pratyAkhyAnAvaraNakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka asaMyata aura saMyatAsaMyata hotA hai| tIna saMjvalana kaSAyoMkA vedaka apane apane bandhAdhyavasAnoMmeM vartamAna jIva hotA hai| saMjvalanalobhakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka anyatara sakaSAya jIva hotA hai| chaha nokaSAyoMkA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka nivRtti avasthAmeM vartamAna ( mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNa taka ) anyatara jIva hotA hai| vizeSa itanA hai ki prathama samayavartI deva niyamase sAtAvedanIya, hAsya aura ratikA vedaka hotA hai| prathama samayavartI nArakI niyamase asAtAvedanIya, arati aura zokakA vedaka hotA hai| puruSavedakA vedana puruSa, strIvedakA vedana strI, aura napuMsakavedakA vedana napuMsaka karatA hai| manaSyAyakA vedana saba manuSya, nArakAyakA vedana saba nArakI, tiryagAyukA vedana saba tiryaMca aura devAyukA vedana saba deva karate haiM / manuSyagatikA vedana manuSya, narakagatikA vedana nArakI, tiryaggatikA vedana tiryaMca aura devagatikA vedana deva karatA hai / jAti nAmakarmoke udayakI prarUpaNA gatinAmakarmoMke samAna hai| audArikazarIrakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka audArikazarIrase saMyukta sayoga jIva hotA hai| audArikazarIrabandhana aura saMghAtake udayakI prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai| audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, ina donoMke aMgopAMga, bandhana aura saMghAtakA vedaka kauna hotA hai ? inakA vedaka svasthAnameM vartamAna AhAraka jIva hotA hai| taijasa aura 4 a-tApratyo: 'aNiyaTTimhi ' iti pAH / Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre sAmittaM ( 287 tejA-kammaiya-tappAoggabaMdhaNa-saMghAdANaM-ko vedao? savvo sjogo| chaNNaM saMThANANaM ko vedao? AhArao* sajogo / chaNNaM saMghaDaNANaM ko vedao? jo jeNa AhArao so NiyamA vedo| vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM ko vedao? savvo sajogo / tiNNamANupuvINaM ko vedao ? paDhamasamayatabbhavattho bidiyasamayatabbhavattho traa| tirikhkhANupuvIe vedao ko hodi ? paDhamasamaya-dusamaya-tisamayatabbhavattho vA / agurualahua-thirAthira-suhAsuha-NimiNaNAmANaM ko vedao ? savvo sjogo| uvaghAdassa ko vedao ? AhArao / paraghAdassa ko vedao ? sarIrapajjattIe pajjattayado sjogo| AdAvujjovANaM ko vedao? sarIrapajjattIe pajjattayado tppaaoggo| ussAsassa ANApANapajjattIe pajjattayado jAva carimasamayaussAsaNirohakArao tti tAva vedo|pstthaapstthvihaaygiinnN ko vedago? taso sarIrapajjattIe pajjattayado sjogo|ts-baadr-pjjttnnaamaannN ko vedao? sajogo ajogo vaa| patteyasarIrassa ko vedao? aahaaro| thAvara-suhuma-apajjattaNAmANaM ko vedao ? thAvara-suhuma kArmaNa zarIra tathA tatprAyogya bandhana va saMghAtakA vedaka kauna hotA hai ? inake vedaka sabhI sayoga prANI hote haiN| chaha saMsthAnoMkA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka yogasahita AhAraka jIva hotA hai| chaha saMhananoMkA vedaka kauna hotA hai ? jo jisa saMhananase AhAraka hai vaha niyamase usakA vedaka hotA hai / varNa, gandha, rasa aura sparzakA vedaka kauna hotA hai ? unake vedaka yoga sahita saba jIva hote haiN| tIna AnupUrvI nAmakarmoMkA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka prathama samayavartI tadbhavastha athavA dvitIya samayavartI tadbhavastha jIva hotA hai / tiryagAnupUrvIkA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka prathama samayavartI, dvitIya samayavartI athavA tRtIya samayavartI tadbhavastha jIva hotA hai / agurulaghu, sthira, asthira, zubha, azubha aura nirmANa nAmakarmokA vedaka kauna hotA hai ? inake vedaka saba yoga sahita prANI hote haiN| upaghAtakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka AhAraka jIva hotA hai / paraghAtakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka zarIraparyAptise paryApta huA sayoga prANI hotA hai| Atapa aura udyotakA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka zarIraparyAptise paryApta huA tatprAyogya jIva hotA hai| ucchvAsakA vedaka AnaprANaparyAptise paryApta huA jIva jaba taka carama samayavartI ucchvAsanirodhakAraka hai taba taka hotA hai| prazasta va aprazasta vihAyogatiyoMkA vedaka kauna hotA hai? unakA vedaka zarIraparyAptise paryApta huA yogase saMyukta trasa jIva hai| trasa, bAdara aura paryApta nAmakarmoMkA vedaka kauna hai? unakA vedaka yogase sahita aura usase rahita bhI jIva hotA hai| pratyekazarIrakA vedaka kauna hai ? usakA vedaka AhAraka jIva hotA hai / sthAvara, sUkSma aura aparyApta nAmakarmoMkA vedaka kauna hotA hai ? unake vedaka kramazaH sthAvara, sUkSma aura aparyApta * tApratau ' AhAro' iti pAThaH / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ) chakkhaMDAgame saMtakamma apjjttyaa| sAhAraNasarIrassa ko vedao? aahaaro| jasakitti -subhaga-AdejjANaM ko vedao ? sajogo ajogo vaa| ajasakitti-bhaga aNAdejjANaM ko vedao ? aguNapaDivaNNo aNNadaro tppaaoggo| titthayaraNAmAe ko vedao ? sajogo ajogo vaa| uccAgodassa titthyrbhNgo| NIcAgodassa annaadejjbhNgo| sussaradussarANaM ko vedao ? bhAsApajjattIe pajjattayado jAva bhAsANirohassa akArao tti / evaM sAmittaM samattaM / / egajIveNa kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso tti edANi aNuyogaddArANi sAmittAdo sAhedUNa vattavvANi / etto appAbahuaM pi jahA payaDiudIraNAe kadaM tahA kAyavvaM / Navari NANattaM-maNusagaiNAmAe maNussAuassa ca tullA vedyaa| evaM sesANaM pi gadi-AuANaM ca / pavAijjateNa uvaeseNa hassaradivedaehito sAdavedayA jIvA visesA0 / kettiyametteNa? saMkhejjajIvametteNa / aNNeNa uvaeseNa sAdavedaehito hassa-radivedayA visesA0 asaMkhe0 bhAgametteNa / juttIe ca visesAhiyattaM nnvvde| taM jahA--savvo AuaghAdao NiyamA jeNa asAdavedao hassa-radIsu bhajjo teNa sAdavedaehito hassa-radivedayA asaMkhejjA* bhAgA jIva hote haiN| sAdhAraNazarIrakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka AhAraka jIva hotA hai / yazakIti, subhaga aura AdeyakA vedaka kauna hotA hai ? inakA vedaka yoga sahita aura usase rahita bhI jIva hotA hai| ayazakIti, durbhaga aura anAdeyakA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka guNapratipannase bhinna tatprAyogya anyatara jIva hotA hai| tIrthakara nAmakarmakA vedaka kauna hotA hai ? usakA vedaka sayoga va ayoga jIva hotA hai| uccagotrake udayakA kathana tIrthaMkara prakRtike samAna hai| nIcagotrake udayakA kathana anAdeyake samAna hai| susvara aura dusvarakA vedaka kauna hotA hai ? unakA vedaka bhASAparyAptise paryApta huA jIva jaba taka bhASAke nirodhako nahIM karatA taba taka hotA hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| eka jIvakI apekSA kAla, antara tathA nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnivarSa; ina anuyogadvAroMkA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / alpabahutva bhI jaise prakRtiudIraNAmeM kiyA gayA hai vaise hI use yahAM bhI karanA cAhiye / paraMtu yahAM itanI vizeSatA hai- manuSyagati nAmakarma aura manuSyAyuke vedakoMkI saMkhyA samAna hai| isI prakAra zeSa bhI gatinAmakarmoM aura Ayu karmoke sambandhameM kahanA cAhiye / parasparAprApta upadezake anusAra hAsya aura ratike vedakoMse sAtAvedanIyake vedaka jIva vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase ve vizeSa adhika haiM ? saMkhyAta jIva mAtrase vizeSa adhika haiN| anya upadezake anusAra sAtAvedanIyake vedakoMkI apekSA hAsya va ratike vedaka asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase vizeSa adhika haiN| inakI vizeSAdhikatA yuktise bhI jAnI jAtI hai| yathA- Ayuke ghAtaka saba jIva niyamase asAtA vedaka hokara bhI cUMki hAsya va ratike vedanameM bhajanIya haiM isIlie sAtAvedakoMkI + pratiSa -- ajasakitti- ' iti paarH| * kApratI ' asaMkhejjadi' iti pAThaH / a-kApratyoH 'aNeNa' iti pAThaH / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre ThidiudayapamANANugamo ( 289 visesA0 / aradi-sogavedayA thovA / asAdavedayA vise0 / ke0 metteNa? pavAijjateNa uvadeseNa saMkhejjajIvametteNa vise0 / aNNaNa : uvadeseNa asaMkhe0 bhAgametteNa vise0 / edANi payaDiudIraNaappAbahuAdo payaDiudayaappAbahuassa NANatANi / bhujagArapadaNivakheva -vaDDhIo Natthi / jahA payaDiTThANaudIraNA tahA payaDiTThANaudao vi kaayvvo| evaM payaDiudao smtto| etto Tidiudao duviho mUlapayaDiTidiudao uttarapayaDididiudao cedi / mUlapayaDiTidiudae aTThapadaM--udao duviho paoasA TidikkhaeNa cedi / didikkhao udao sugamo / jo so paoasA udao so duvihI saMpattIdo secIyAdo c| saMpattIdo* egA didI udiNNA, saMpahi udiNNaparamANU NamegasamayAvaTThANaM mottUNa dusmyaadiavtttthaannNtraannuvlNbhaado| secIyAdo aNegAo dvidIo udiNNAo, eNhi jaM padesaggaM udiNNaM tassa davvaTTiyaNayaM paDucca pubvillbhaavovyaarsNbhvaado| edeNa aTThapadeNa dvidiudayapamANANugamo caunviho ukkasso aNukkasso jahaNNo ajahaNNo cedi / NANAvaraNassa ukkassao Tidiudao tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi samaUNAhi uunnaao| dasaNAvaraNa-veyaNIya-aMtarAiyANaM NANA apekSA hAsya va ratike vedaka asaMkhyAtaveM bhAgase vizeSa adhika haiM / arati va zokake vedaka stoka haiM / unase asAtAvedanIyake vedaka vizeSa adhika haiN| kitane mAtrase ve adhika haiM ? pAramparita upadezake anusAra ve saMkhyAta jIva mAtrase vizeSa adhika haiN| anya upadezake anusAra ve asaMkhyAtaveM bhAga mAtrase vizeSa adhika haiM / prakRti udIraNA sambandhI alpabahutvase prakRti udaya sambandhI alpabahutvameM ye hI kucha vizeSatAyeM haiM / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi yahAM nahIM haiN| jaise prakRtisthAna udIraNA kI gayI hai vaise hI prakRtisthAna udayako bhI karanA cAhiye / isa prakAra prakati udaya samApta haa| yahAM sthitiudaya do prakArakA hai-mUlaprakRtisthitiudaya aura uttaraprakRtisthitiudaya / mUlaprakRtisthitiudayake viSayameM arthapada-prayogajanita aura sthitikSayajanitake bhedase udaya do prakArakA hai / unameM sthitikSayajanita udaya sugama hai| jo vaha prayogajanita udaya hai vaha do prakArakA hai-saMprAptijanita aura niSekajanita / saMprAtipkI apekSA eka sthiti udIrNa hotI hai, kyoMki, isa samaya udayaprApta paramANuoMke eka samaya rUpa avasthAnako chor3akara do samaya Adi rUpa avasthAnAMtara pAyA nahIM jAtA / niSekakI apekSA aneka sthitiyAM udIrNa hotI haiM, kyoMki, isa samaya jo pradezAgra udIrNa huA hai usake dravyAthika nayakI apekSA pUrvIyabhAvake upacArakI sambhAvanA hai| isa arthadapake anusAra sthiti udayapramANAnugama cAra prakAra hai-utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya / jJAnAvaraNakA utkRSTa sthitiudaya eka samaya kama do AvaliyoMse hIna tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa hai / darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyake sthitiudayakA pramANa jJAnAvaraNake * a kApratyoH 'aNega' iti paatthH| 4 pratiSa 'NANatANaM' iti paatthH| a-kApratyo: *Nikkhevo' iti pAThaH / a-kApratyoH 'ce dvidikkhAodao' iti paatthH| tApratau'saMpattI' iti paatthH| Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vrnniiybhNgo| mohaNIyassa sattarisAgarovamakoDAkoDIo dohi AvaliyAhi sama - UNAhi uunnaao| Auassa tettIsaM sAgarovamANi samaUNAe AvaliyAe UNANi / NAmA-godANaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo behi AvaliyAhi samaUNAhi uunnaao| jahaNNa ttidiudypmaannaannugmo| taM jahA- aNNaM pi? mulapayaDINaM jahaNNao dvidiudao egA tttthidii| etto sAmittaM / taM jahA- ukkassaTThidiudayasAmittaM jahA ukkassaTidiudIraNAe parUvidaM tahA parUveyavvaM / jahaNNadvidiuda0 sAmI* uccadeNANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM jahaNNaDhidiudao kassa? carimasamayachadumatthamAdi kAdUNa jAva Avaliyacarimasamayachadumattho tti / mohaNIyassa jahaNNaTThidiudao* kassa? carimasamayasakasAyassa, tamAdi kAUNa jAva AvaliyacarimasamayasakasAo ti| NAmA-godANaM jahaNNaDhidiudao kassa? paDhamasamayaajogissa, tamAdi kAdUNa jAva carimasamayabhavasiddhio ti| Aua-vedaNIyANaM jahaNNaTThidiudao kassa ? paDhamasamayaappamattassa, tamAdi kAdUNa jAva carimasamayabhavasiddhio tti / Auassa aNNo vi jahaNNaTidiudao asthi jassa AuamudayAvaliyaM pvilN| samAna hai| mohanIyakA utkRSTa sthitiudaya eka samaya kama do AvaliyoMse hIna sattara koDAkoDi sAgaropama pramANa hai| AyukA utkRSTa sthitiudaya eka samaya kama eka AvalIse hIna tetIsa sAgaropama pramANa hai| nAma va gotrakA utkRSTa sthiti udaya eka samaya do AvaliyoMse hIna bIsa koDAkoDi sAgaropama mAtra hai| jaghanya sthiti udayake pramANAnugamakA kathana karate haiM / yathA- AThoM hI mUla prakRtiyoMke jaghanya sthiti udayakA pramANa eka sthiti hai| aba yahAM svAmitvakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- utkRSTa sthitiudayake svAmitvakI prarUpaNA jaise utkRSTa sthitiudIraNAmeM kI gayI hai vaise hI yahAM bhI karanA caahiye| jaghanya sthitiudayake svAmitvakA kathana karate haiM-- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakA jaghanya sthitiudaya kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI chadmasthako Adi lekara jisake antima samayavartI chadmastha hone meM AvalI mAtra kAla taka zeSa hai usake hotA hai| mohanIyakA jaghanya sthiti udaya kisake hotA hai ? vaha aMtima samayavartI sakaSAya jIvake tathA usako Adi lekara jisake carama samayavartI sakaSAya hone meM AvalI mAtra kAla taka zeSa hai usake hotA hai| nAma va gotrakA jaghanya sthitiudaya kisake hotA hai ? vaha prathama samayavartI ayogIke tathA usako Adi karake carama samayavartI bhavyasiddhika takake hotA hai / Ayu aura vedanIyakA jaghanya sthitiudaya kisake hotA hai ? vaha prathama samayavartI apramattake tathA usako Adi karake carama samayavartI bhavyasiddhika takake hotA hai / AyukA anya bhI jaghanya sthitiudaya usake hotA hai jisakA Ayu karma udayAvalImeM praviSTa hai / 4 tApratI ( sama ) iti pAThaH / * 'eto sAmittaM' ityataH prAkAno'yaM pAThastApratau nAsti / 0 aprato 'aThaM pi' iti paatthH| * a-kA-pratyoH '-Tidiudao sAmI.' iti pAThaH / tAratI -TThidi ( o ) udao' iti pAThaH / _Jain Education i Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre egajIveNa aMtaraM ( 291 jIveNa kAlo / taM jahA jahA ukkassaTThidiudIraNAkAlo parUvido tahA ukkassaTThidiudayakAlo vi parUveyavvo / jahaNNaTThidiudao / taM jahA - NAmA- godavedaNijjANaM jahaNaTThidiudao ! kevaciraM0 ? jahaNNukka aMtomuhuttaM / navari veyaNIya0 jaha0 eyasamao, ukka0 puvvakoDI desUNA / Auassa jaha0 TThidiudao keva0 ? jaha0 egAvaliyA, ukka0 puvvakoDI desUNA / caduSNaM pi ghAikammANa jaha0 kevaciraM0 ? jahaNNukka0 AvaliyA / sattaNNaM kammANamajahaNNaTThidiudayakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido / mohaNIyaM veyaNIyaM ca paDucca sAdio sapajjavasido / tassa jo so sAdio sapajjavasido tassa jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 ubaDDhapoggalapariyahaM / Auassa ajahaNNaTThidivedayakAlo jaha0 aMtamuttamegasamaovA, ukka0 tettIsasAgarovamANi AvaliyUNANi / jIveNa aMtaraM / jahA - jahAQ ukkassaTThidiudIrayaMtaraM parUviyaM tahA ukkassaTThidivedayaMtaraM parUveyavvaM / Auassa jahaNNadvidivedayaMtaraM jaha0 khuddAbhavaggahaNaM AvaliyUNaM egasamao vA, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi AvaliyUNANi / paMcagNa kammANaM jahaNNadvidivedayaMtaraM Natthi / mohaNIya-vedaNIyANaM jahaNNaTThidivedayaMtaraM jaha0 eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA karate haiM / yathA- jaise utkRSTa sthitiudIraNA ke kAlakI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI utkRSTa sthitiudaya ke kAlakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / jaghanya sthitiudayakI prarUpaNA kI jAtI hai / yathA nAma, gotra aura vedanIyakA jaghanya sthitiudaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanya va utkarSa se antarmuhUrta rahatA hai| vizeSa itanA hai ki vedanIyake jaghanya sthitiudayakA kAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama pUrvakoTi mAtra hai / AyukarmakA jaghanya sthitiudaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka AvalI aura utkarSa se kucha kama pUrvakoTi mAtra rahatA hai| cAroM hI ghAtiyA karmoMkA jaghanya sthitiudaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanya va utkarSa se eka AvalI mAtra rahatA hai| sAta karmoMke ajaghanya sthitiudayakA kAla anAdi aparyavasita va anAdi saparyavasita hai| mohanIya va vedanIyakI apekSA vaha sAdi saparyavasita hai / usakA jo sAdi saparyavasita kAla hai usakA pramANa jaghanyase antarmuhUrta aura utkarSa se upArdha pudgalaparivartana mAtra hai / AyukI ajaghanya sthitikA vedakakAla jaghanyase antarmuhUrta athavA eka samaya aura utkarSa se AvalI kama tetIsa sAgaropama mAtra hai / eka jIvakI apekSA antarakA kathana karate haiN| yathA- jisa prakAra utkRSTa sthitiudIrakake antarakI prarUpaNA kI gayI hai usI prakAra utkRSTa sthitivedakakeM antarakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye | Ayukarmake jaghanya sthitivedakakA antara jaghanyase AvalI kama kSudrabhavagrahaNa athavA eka samaya aura utkarSase AvalI kama tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai| pAMca karmoMke jaghanya sthitivedakakA antara nahIM hotaa| mohanIya aura vedanIyake jaghanya sthitivedakakA aMtara jaghanya pratiSa -dvidiudIrao' iti pATha: / D pratiSu aNakka iti pAra: / 'AvaliyAe', kApatI' AvaliyA iti pATha: / sapajjavasido ityetAvAn pATho nopalabhyate / T 2 7 " , * apratI 4 a-kApratyoH tassa jo so sAdio ) tApratI nopalabhyate padamidam / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292) chakkhaMDAgame saMtakamma aMtomuttaM, ukka0 uvddddhpogglpriyttttN| NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso tti edANi aNuyogaddArANi jahA ukkassaTidiudIraNAe kadANi tahA ukkassaTidiudae kAdadhvANi / edANi ceva jahaNNaTThidiudae vttissaamo| taM jahA-bhaMgavicae tAva adrupadaM / jo jahaNNaTThidIe vedao so ajahaNNadvidIe NiyamA avedao, jo ajahaNNadvidIe vedago so jahaNNadvidIe NiyamA avedao, / jAo payaDIo vedayadi tAsu payadaM, avedaesu abvvhaaro| edeNa aTupadeNa Aua-vedaNijjANaM jahaNiyAe dvidIe NANAjIvA vedayA NiyamA asthi / sesANaM kammANaM jahaNNadidIe siyA satve jIvA avedayA, siyA avedayA ca vedao ca, siyA avedayA ca vedayA ca / evaM tissnnibhNgaa| ajahaNiyAe* dvidIe vedayANaM tanvivarIeNa tiNNibhaMgA vattavvA / NANAjIvehi kAlo-Aua-vedaNijjANaM jahaNNaDhidivedayA kevaciraM0? svvddhaa| NAmA-godANaM jahaNNaTThidivedayA kevaciraM0? NANAjIve paDucca jahaSNukkasseNa aMtomuhattaM / sesANaM kammANaM jahaNNaDhidivedayA jaha0 AvaliuvasAmagaM paDucca mohaNIyassa egasamao vA, ukka0 aMtomuhuttaM / aDhaNNaM pi kammANaM ajahaNNaDhidivedayANaM NANA se antarmuhUrta aura utkarSase upArdha pudgalaparivartana mAtra hotA hai| nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnikarSa; ina kathana anuyogadvAroMkA jaise utkRSTa sthiti udIraNAmeM kiyA gayA hai vaise hI utkRSTa sthitiudayameM bhI karanA caahiye| inhIMkA kathana jaghanya sthitiudaya meM kiyA jAtA hai| yathApahile bhaMgavicayameM arthapada batalAte haiN| jo jIva jaghanya sthitikA vedaka hotA hai vaha ajaghanya sthitikA niyamase avedaka hotA hai. jo ajaghanya sthitikA vedaka hotA hai vaha jaghanya sthitikA niyamase avedaka hotA hai| jina prakRtiyoMkA vedana karatA hai ve prakRta haiM, avedakoMmeM vyavahAra nahIM hai / isa arthapadake anusAra Ayu aura vedanIyakI jaghanya sthitike vedaka nAnA jIva niyamase haiN| zeSa karmokI jaghanya sthitike kadAcita saba jIva avedaka, kadAcit bahuta avedaka va eka vedaka, tathA kadAcit avedaka bhI bahuta aura vedaka bhI bahuta ; isa prakAra tIna bhaMga haiN| inakI ajaghanya sthitike vedakoMke tIna bhaMga pUrvokta bhaMgoMkI apekSA viparIta ( kadAcit saba jIva vedaka, kadAcit bahuta vedaka va eka avedaka, tathA kadAcit bahuta vedaka aura bahuta avedaka bhI ) kramase kahane cAhiye / nAnA jIvoMkI apekSA kAla-Ayu aura ghedanIyakI jaghanya sthitike vedaka kitane kAla rahate haiM ? sarvakAla rahate haiN| nAma va gotra karmokI jaghanya sthitike vedaka kitane kAla rahate haiM ? ve nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya va utkarSase antarmuhUrta kAla taka rahate haiM zeSa karmokI jaghanya sthitike ghedaka jaghanyase AvalI mAtra, athavA upazAmakakI apekSA mohanIyakI ukta sthitike vedaka jaghanyase eka samaya tathA utkarSa se antarmuhUrta mAtra rahate haiN| AThoM hI karmoM sambandhI 4 a-kApratyo: 'udIraNA' iti paatthH| mapratipATho'yam / a-kA-nApatiSa 'ca tipiNabhaMgA ajahaNiyAe 'iti pAra: / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre saNNiyAso ( 293 jIve paDucca savvaddhaM / ___NANAjIvehi aMtaraM- Aua-vedaNijjANaM jahaNNaDhidivedayANaM Natthi aNtrN| sesANaM kammANaM jahaNNaTThidivedagaMtaraM* jaha0 egasamao, ukka0 chmmaasaa| snniyaaso| taM jahA- NANAvaraNassa jahaNNadvidivedao mohaNIyassa avedao, NAmA-godANaM NiyamA ajahaNNaDhidivedao, jahaNNAdo ajahaNNA asNkhejjgunnbbhhiyaa| sesANaM kammANaM NiyamA jhnnnnddhidivedo| dasaNAvaraNaMtarAiyANaM nnaannaavrnnbhNgo| vedaNIyassa jahaNNadvidivedao caduNNaM ghAdikammANaM siyA vedao siyA nnovedo| jadi vedao siyA jahaNNaM siyA ajahaNNaM vededi| jadi ajahaNNaM duguNamAdi kAdUNa NiraMtaraM jAva asaMkhe0 guNaM vededi| Auassa NiyamA jahaNNaM vededi| NAmAgodA jahaNNamajahaNNaM vA vededi / jadi ajahaNNaM NiyamA asaMkhe0 guNaM vededi| jahA veyaNIyaM ghAikammehi saNNikAsidaM tahA AuaM pi ghAikammehi saNNikAsiyavvaM / / Auassa jahaNaDhidivedao NAmA-goda -vedaNijjANaM jahaNNaTidimajahaNNadidi vA vededi| jadi ajahaNNaM NiyamA asaMkhe0 gunnN| NAmA-godANaM jahaNNaTThidivedao ajaghanya sthitike vedakoMkA kAla nAnA jIvoMkI apekSA sarvakAla hai| nAnA jIvoMkI apekSA antara- Ayu aura vedanIyakI jaghanya sthitike vedakoMkA antara nahIM hotaa| zeSa karmoMkI jaghanya sthitike vedakoMkA antara jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa pramANa hotA hai| aba saMnikarSakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- jJAnAvaraNakI jaghanya sthitikA vedaka mohanIyakA avedaka tathA nAma va gotrakI niyamase ajaghanya sthitikA vedaka hotA hai| jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya sthiti asaMkhyAtaguNI adhika hai| vaha zeSa karmoMkI niyamase jaghanya sthitikA vedaka hotA hai| darzanAvaraNa aura antarAyake saMnikarSakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / vedanIyakI jaghanya sthitikA vedaka cAra ghAti karmoMkA kadAcit vedaka aura kadAcit novedaka hotA hai| yadi vaha vedaka hotA hai to kadAcit jaghanya aura kadAcit ajaghanya sthitikA vedana karatA hai| yadi vaha ajaghanya sthitikA vedana karatA hai to duguNI sthitiko Adi karake nirantara asaMkhyAtaguNI takakA vedana karatA hai| vaha Ayu karmakI niyamase jaghanya sthitikA vedana karatA hai, nAma va gotrakI jaghanya athavA ajaghanyakA vedana karatA hai / yadi vaha ajaghanyakA vedana karatA hai to niyamase asaMkhyAtaguNIkA vedana karatA hai| jisa prakAra ghAtiyA karmoM ke sAtha vedanIyakA saMnikarSa batalAyA gayA hai usI prakArase ghAtiyA karmoMke sAtha Ayu kA bhI saMnikarSa batalAnA cAhiye / Ayu karmakI jaghanya sthitikA vedaka jIva nAma, gotra aura vedanIyakI jaghanya sthiti athavA ajaghanya sthitikA vedana karatA hai| yadi vaha ajaghanya sthitikA vedana karatA hai to niyamase 4 pratiSa 'vedaNIyANaM' iti paatthH| * apratau 'vedagaMtaM ' , kApratau ' vedagaM', tApatau ' vedagataM' iti paatthH| a-kA-tApratiSu 'jahaNNAdo ajahaNNA asNkhejjgnnbbhhiyaa| sesANaM kampANaM NiyamA jahaNNadvidivedao' ityayaM pATho nAsti, mapratito'tra yojitaH sH| * apratau 'godANaM ' iti pAThaH / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ) chakkhaMDAgame saMtakamma Aua-vedaNijjANaM NiyamA jahaNNaTTidi vededi| sesANamavedago / mohaNijjassa jahaNNaTThidivedao Aua-vedaNijjANaM NiyamA jhnnnntttthidivedgo| sesANaM kamprANaM NiyamA ajahaNNaM asaMkhejjaguNaM vedgo| evaM saNNiyAso smtto|| eto appaabhuaN| taM jahA- jahA ukkassaTidiudIraNAe appAbahuaM kadaM tahA ukkassaTThidaudIe kAyavvaM / jahaNNaDhidiudae appaabhuaN| taM jahA- aTaNNaM pi kammANaM jahaNNaTThidiudao tattiyo* cev| evaM appaabhuaNgdN| jahA dvidiudIraNAe bhujagAro padaNikkhevo vaDDhI ca kadA tahA ettha vi dvidiudae kAyavvA / evaM mUlapayaDiTThidiudao smtto| etto uttarapayaDiTidiudao- tattha aTThapadaM puvvaM va kAyavvaM / jahA ukkassaTidiudIraNAe pamANANugamo kado tahA ukkassaTidiudae vi pamANANugamo kaayvvo| Navari udayaTTidIe abbhahiyaM / jahaNNaTThidiudayapamANANugamaM vattaissAmo / taM jahApaMcaNANAvaraNIya-cadudaMsaNAvaraNIya-sAdAsAdavedaNIya-lobhasaMjalaNa-tiNNiveda-sammattamicchatta-Aucadukka--maNusagai-paMcidiyajAdi-tasa-bAdara-pajjatta-jasakitti-subhagAdejja-titthayara-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM jahaNNachidiudao egA dvidI egsmykaalo| asaMkhyAtaguNIkA vedana karatA hai| nAma va gotrakI jaghanya sthitikA vedaka jIva Ayu aura vedanIyakI niyamase jaghanya sthitikA vedana karatA hai, zeSa karmoMkA vaha avedaka hai| mohanIyakI jaghanya sthitikA vedaka jIva Ayu aura vedanIyakI niyamase jaghanya sthitikA vedaka tathA zeSa karmokI niyamase asaMkhyAtaguNI ajaghanya sthitikA vedaka hotA hai| isa prakAra saMnikarSa samApta huA / yahAM alpabahutvakA kathana karate haiN| yathA- jaise utkRSTa sthitiudIraNAmeM alpabahutva kiyA gayA hai vaise hI utkRSTa sthiti udayameM bhI use karanA caahiye| jaghanya sthitiudayameM alpabahutvakA kathana karate haiN| yathA- AThoM hI karmoMkI jaghanya sthitikA udaya utanA hI hai arthAt samAna hai| isa prakAra alpabahutva samApta huA / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikA kathana jaise sthiti udIraNAmeM kiyA gayA hai vaise hI yahAM sthitiudayameM bhI karanA caahiye| isa prakAra mUlaprakRtisthitiudaya samApta huaa| yahAM uttaraprakRtisthitiudayakI prarUpaNA kI jAtI hai- usameM arthapada pahileke hI samAna karanA caahiye| jaise utkRSTa sthitiudIraNAmeM pramANAnugama kiyA gayA hai vaise hI utkRSTa sthitiudayameM bhI pramANAnugama karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki udayasthitimeM adhika hai| jaghanya sthitike udayakA pramANAnugama kahate haiN| vaha isa prakAra hai-pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, saMjvalanalobha, tIna veda, samyaktva, mithyAtva, cAra Ayu karma, manuSyagati, paMcendriyajA ta, trasa, bAdara, paryApta, yazakIti, subhaga, Adeya, tIrthaMkara, uccagotra ora pAMca antarAya; inakI jaghanya sthitikA udaya eka samaya kAlavAlI eka sthiti mAtra hai| sNjvlnkrodh| * a-kApranyo: 'tattiyA' iti paatthH| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre aNubhAgodayaparUvaNA ( 295 koha -mANa - mAyAsaMjalaNANaM jahaNNaTThidiudao donnnnidvidiio| jaTThidiudao AvaliyA samayAhiyA / sesANaM kammANaM jahA jahaNNadvidiudIraNAe pamANANugamo kado tahA jahaNaTThidiudae vi kAyavvo / evamaddhAchedo samatto / to sAmittaM kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso appA bahuaM cedi edANi aNuogaddArANi jahA ukkassaTThidiudIraNAe kadANi tahA ukkassaTThidiudae vi kAyavvANi / jahaNNaTThidiudIraNAdo jaM kiMci NANattaM pi samatA sAdhe kAyavvaM / bhujagAra - padaNikkheva vaDDhi udao ca jahA TThidiudIraNAe kado tahA TThidiudae vi kAyavvo / evaM TThidiudao samatto / to aNubhAgaudao duviho mUlapayaDiudao uttarapayaDiudao cedi / tattha mUlapayaDiaNubhAga udae cauvvIsa aNuyogaddArANi parUviya puNo bhujagAra-padaNikkhevavaDDhI paruvidAsu mUlapayaDiudao samatto bhavadi / etto uttarapayaDiaNubhAgudae tattha pANAgamo jahA aNubhAgudIraNAe paruvido tahA ettha vi parUveyavvo / paccayaparUvaNA ThANaparUvaNA suhAsuhaparUvaNA tti edehi aNuyogaddArehi aNubhAga parUvaNaM kAU to sAmittaM jahA aNubhAgaudIraNAe kadaM tahA kAyavvaM / Navari jahaNNasAmita NAttaM vattassAma / taM jahA - paMcaNANAvaraNIya cattAridaMsaNAvaraNIya-sammatta mAna aura mAyAkI jaghanya sthitikA udaya do sthiti mAtra hotA hai / jasthitiudaya eka samaya adhika AvalI mAtra hotA hai / zeSa karmoMke pramANAnugamakA kathana jaise jaghanya sthitiudIraNA meM kiyA gayA hai vaise hI jaghanya sthitiudaya meM bhI karanA cAhiye / isa prakAra addhAcheda samApta huA 1 yahAM svAmitva, kAla, antara nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa aura alpabahutva; ina anuyogadvAroMkA kathana jaise utkRSTa sthitiudIraNA meM kiyA gayA hai vaisehI utkRSTa sthitiudaya meM bhI karanA cAhiye / yahAM jaghanya sthitiudIraNAkI apekSA jo kucha vizeSatA hai use bhI svAmitvase siddha karake kahanA cAhiye / bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhiudaya jaise sthitiudIraNA meM kiyA gayA hai vaise hI use sthitiudaya meM bhI karanA cAhiye / isa prakAra sthitiudaya samApta huA / yahAM anubhAga udaya do prakAra hai- mUlaprakRtiudaya aura uttaraprakRti udaya / unameM se mUlaprakRtianubhAgaudaya meM caubIsa anuyogadvAroMkI prarUpaNA karake pazcAt bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhikI prarUpaNA kara denepara mUlaprakRtianubhAga udaya samApta ho jAtA hai / yahAM uttaraprakRtianubhAgaudayameM unameMse pramANAnugamakI prarUpaNA jaise anubhAgaudIraNA meM kI gayI hai vaise hI yahAM bhI karanA cAhiye / pratyayaprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA aura zubhAzubhaprarUpaNA ina tIna anuyogadvAroMke dvArA anubhAgakI prarUpaNA karake talazcAt svAmitva jaise anubhAga udIraNAmeM kiyA gayA hai| vaise hI use yahAM anubhAga udayameM bhI karanA caahiye| bizeSa itanA hai ki jaghanya svAmitva meM kucha vizeSatA hai, use kahate haiM / yathA- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, samyaktva, tIna veda, saMjvalana Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ) chakkhaMDAgame saMtakamma tiNNiveda-lohasaMjalaNa-paMcaaMtarAiNaM jahaNNao aNubhAgaudao kassa ? jo edesi kammANaM jahaNNaaNubhAgaudI o hodUNa tado AvaliyAe adikkaMtAe so ceva jahaNNA. NubhAgavedao hodi / evaM jahaNNANubhAgudIraNAsAmittAdo jahaNNANubhAgaudayassa sAmittassa NANattaM / eyajIveNa kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso appAbahuaM bhujagAro padaNikkhevo vaDhi tti edehi aNuyogaddArehi aNubhAgaudIraNAdo aNubhAgaudayassa NANattAbhAvAdo jahA ededi aNiyogaddArehi aNubhAgaudIraNA parUvidA tahA aNubhAgaudao pruuveyvvo| evamaNubhAgaudao smtto| etto padesaudao duviho mUlapayaDipadesa udao uttarapayaDipadesaudao cedi / tattha mUlapayaDipadesaudao savvANuoNadArehi jANiUNa prveyvvo| uttarapayaDiudae payadaM / sAmittaM jANAvaNaTheM imAo etya dasa guNaseDIo parUvedavvAo / taM jahA-- sammattuppattIe sAvaya virade annNtkmmmse| dasaNamohavakhavae kasAyauvasAmae ya uvasaMte // 1 // khavae ya khINamohe jiNe ya NiyamA bhave asaMkhejjA / tavvivarIo kAlo saMkhejjaguNAe seDIe // 2 // edAhi dohi gAhAhi dasaNNaM guNaseDINaM parUvaNaM NikkhevaM ca parUvedUNa tado lobha aura pAMca antarAya, inakA jaghanya anubhAgaudaya kisake hotA hai ? jo jIva ina karmokA jaghanya anubhAgaudIraka hokara tatpazcAt eka AvalIko bitAtA hai vahI ukta AvalIke vItanepara unake jaghanya anubhAgakA vedaka hotA hai| isa prakAra jaghanya anubhAgaudIraNAke svAmIkI apekSA jaghanya anubhAgaudayake svAmImeM vizeSatA hai / eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara, saMnikarSa, alpabahutva, bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi; ina anuyogadvAroMmeM anubhAgaudIraNAkI aSekSA cUMki anubhAgaudayameM koI bheda nahIM hai, ata eva ina anuyogadvAroMke dvArA jaise anubhAgaudIraNAkI prarUpaNA kI gayI hai vaise hI anubhAgaudayakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye / isa prakAra anubhAgaudaya samApta huaa| yahAM pradezaudaya do prakArakA hai-mUlaprakRtipradeza udaya aura uttaraprakRtipradeza udaya / unameM mUlaprakRtipradezaudayakI prarUpaNA saba anuyogadvAroMke dvArA jAnakara karanA cAhiye / uttaraprakRtiudaya prakRta hai / svAmitvake jJApanArtha yahAM ina dasa guNazraNiryoMkI prarUpaNA kI jAtI haiN| yathA samyaktvotpatti, zrAvaka, virata (saMyata), anantakAMza ( antAnubandhivisaMyojaka ), darzanamohakSapaka, kaSAyopazAmaka, upazAntakaSAya, kSapaka, kSoNamAha aura jina; inake kramazaH uttarottara asaMkhyAtaguNI nirjarA hotI hai / kintu isa nirjarAkA kAla saMkhyAtaguNita zreNi rUpase viparIta hai| jaise-jina bhagavAnakI gaNazreNinirjarAkA jitanA kAla hai usase kSINakaSAkakI guNazreNinirjarAkA kAla saMkhyAtaguNA hai, ityAdi / / 1-2 / / ina do gAthAoMke dvArA dasa guNazreNiyoMkI prarUpaNA aura nikSepakI prarUpaNA karake tatpazcAt jo O Sa. kha. pu. 12 pR. 78. | Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 297 jAo guNaseDIo aNNabhavaM saMkAmaMti tAo vattaissAmo / taM jahA- uvasamasammattaguNaseDI saMjadAsaMjadaguNaseDI adhApamattaguNaseDI edAo tiNNiguNaseDIo appasatthamaraNeNa vi madassa parabhave dissaMti / sesAsu guNaseDIsu jhINAsu appaatthamaraNaM bhave / etto sAmittaM kAyavvaM / taM jahA- AbhiNibohiyaNANAvaraNassa ukkassapadesaudao kassa ? jo guNidakammaMsio maNusso gabbhAdiaTTavassehi saMjamaM paDivaNNo, tattha aMtomuttamacchiya savvalahuM carittamohakkhavaNAe uvaTTido tassa carimasamayachadumatthassa AbhiNibohiyaNANAvaraNassa ukkassao pdesudo| suda-maNapajjava-kevalaNANAvaraNANaM cakkhu-acakkhu-kevaladasaNAvaraNANaM ca madiAvaraNabhaMgo / ohiNANa-ohidasaNANaM pi madiAvaraNabhaMgo ceva / Navari jassa ohilaMbho Natthi tassa ukkarasaM sAmittaM dAdavvaM / NihA-payalANaM ukkassao padesaudao kassa? guNidakammaMsiyassa uvasaMtakasAyassa / thINagiddhiti yassa ukkassao padesaudao kassa ? doNNiguNaseDisIsagagaNida kammaMsiyassa / __sAdAsAdANaM ukkassapadesao kassa ? guNidakammaMsiyassa carimasamayabhavasiddhiyassa / micchattassa ukkassao padesaudao kassa? guNidakammaMsiyassa doguNaguNazreNiyAM anya bhavameM saMkramaNako prApta hotI haiM unako batalAte haiM / yathA - upazamasamyaktva guNazreNi, saMyatAsaMyata guNazreNi aura adhaHpramatta guNazreNi; ye tIna guNazreNiyAM aprazasta maraNase bhI mRtyuko prApta hue jIvake parabhavameM dikhatI haiM / zeSa guNazreNiyoMke kSINa honepara aprazasta maraNa hotA hai / ___ yahAM svAmitvakA kathana karate haiM / yathA- AbhinibodhikajJAnAvaraNake utkRSTa pradezakA udaya kisake hai ? jo guNitakarmAzika manuSya garbhase lekara ATha varSoM meM saMyamako prApta huA hai tathA usa avasthAmeM antarmuhUrta rahakara sarvalaghu kAlameM cAritramohanIyake kSapaNameM udyata huA hai usa antima samayavartI chadamasthake AbhinibodhikajJAnAvaraNake utkRSTa pradezakA udaya hotA hai / zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNa tathA cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake utkRSTa pradeza udayakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNake bhI utkRSTa pradeza udayakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake hI samAna hai / vizeSa itanA hai ki jisake avadhilabdhi nahIM hai usake unakA utkRSTa svAmitva cAhiye / nidrA aura pracalAkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA haiM ? vaha guNitakarmAMzika upazAntakaSAyake hotA hai| styAnagRddhi Adi tInakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai? vaha do guNazreNizIrSaka guNitakarmAzikake hotA hai / sAtA aura asAtA vedanIyakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai? jo guNitakarmAzika jIva antima samayavartI bhavya siddhika hai usake unakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai| mithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha do guNazreNizIrSavAle guNitakarmAzikake hotA hai / Dka pra. 5, 10. 0 mapratipATho'yam / apratau 'sI guNida', kAprasau 'sIsa pamsa guNada', tApratau 'sIsa ( yassa- ) gaNida ' iti pAThaH / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM seDisIsayassa / sammAmicchattassa ukkassao padesaudao kassa ? guNidakammaMsiyassa udiNNasaMjamA saMjama - saMjamaguNa se DisIsayassa / sammattassa ukkassao padesaudao kassa ? guNidakammaM siyassa carimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa / atANubaMdhicakkassa micchattabhaMgo / aTThaNNaM pi kasAyANamukkassao padesaudao kassa ? jo kasAya uvasAmao se kAle aMtaraM kAhidi tti mado devo jAdo tassa aMtomuhuttamuvavaNNassa jAdhe guNase DisIsaya mudiSNaM tAdhe ukkassao udao * / hassa - radi - aradi - soga - bhaya - duguMchANaM ukkassao padesaudao kassa ? jo kasA uvasAmao se kAle aMtaraM kAhidi tti mado devo jAdo tassa jAdhe apacchimaM guNaseDisIsayamudayamAgadaM tAdhe ukkassao udao / apajjattapAoggajahaNiyA hassa~radivedagaddhA thovA / jeNa kAlena guNaseDisIsagamudayamedi so kAlo saMkhejjaguNo / ukkassiyA hassa- radivedagaddhA sakhejjaguNA / edeNa kAraNeNa jassa hassa- radINamukkassao udao tassa ceva aradi-sogANaM pi ukkassao udao kAyavvo / adhavA chaNNamedAsi hassAdiyANaM ukkassao padesudao carimasamayaapuvvakaraNakhavayassa / tiSNaM vedANaM ukkassao udao kassa ? carimasamayaudae vaTTamANassa khavayassa guNidakammaMsiyassa / tiSNaM saMjalaNANa samyagmithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha saMyamAsaMyama aura saMyama guNazreNizIrSake udaya yukta guNitakarmIMzika ke hotA hai / samyaktvakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai? jo antima samayavartI akSINadarzanamoha hai aise guNitakarmAzika jIvake samyaktvakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / anantAnubandhicatuSkakI prarUpaNA mithyAtva ke samAna hai / AThoM hI kaSAyoM kA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? jo kaSAyaupazAmaka jIva anantara kAlameM antarako karegA, isa sthiti meM vartamAna rahakara maraNako prApta hotA huA deva utpanna huA hai usake utpanna hone ke antarmuhUrta meM jaba guNazreNizIrSaka udIrNa hotA hai taba usake unakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? jo kaSAya upazAmaka jIva anantara kAlameM antarako karegA, isa sthitimeM maraNako prApta hokara deva utpanna huA hai usake jaba antima guNazreNizIrSaka udayako prApta hotA hai taba usake unakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / hAsya aura ratikA aparyApta yogya jaghanya vedakakAla stoka hai / jisa kAla meM guNazreNiza rSaka udayako prApta hotA hai vaha saMkhyAtaguNA hai / utkRSTa hAsya-rativedakakAla saMkhyAtaguNA hai / isa kAraNa jisake hAsya va ratikA utkRSTa pradeza udaya hotA hai usake hI arati aura zokakA bhI utkRSTa udaya karanA cAhiye / athavA ina hAsyAdi chaha prakRtiyoMkA utkRSTa pradeza udaya antima samayavartI apUrvakaraNa kSapakake hotA hai| tIna vedoMkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha udaya ke antima samaya meM vartamAna kSapaka guNitakarmAzikake hotA hai / aprata 'guNaseDIe sIsaya-', kA-tApratyoH 'guNaseDIsIsaya-' iti pAThaH / * a-kAgtyoH 'ukkassaodaio' iti pAThaH / ata 'asakhejjaguNo' iti pAThaH / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 299 mukkassao udao kassa ? saga-sagaudaeNa khavagaseDiM caDiya sagacarimodae vaTTamANassa / lobhasaMjalaNassa ukkassao udao kassa ? khavagassa guNidakammaMsiyassa carimasamayasa rAgassa / NirayAuassa ukkassao udao kassa ? saNNiNA ukkassa jogeNa ukkassiyAe baMdhagaddhAe ukkassaAbAdhAe dasasahassANi jeNa AuaM NibaddhaM jahaNiyAe fate kadaNisegukkassapadaM tassa paDhamasamayaNeraiyassa ukkassao udao / devAuassa nirayAubhaMgo / maNussa-tirikkhAuANaM ukkassao padesaudao kassa ? ukkassi - yAe baMdhagaddhAe tappAoggeNa ukkassajogeNa ca AuaM baMdhidUNa kameNa kAlaM kariya tipalidovamisu uvavaNNo savvalahuM AuaM pabhiNNo savvajahaNNagaM jIvidavvaM mottUNa sesaM ovaTTidaM, jamhi samae ovaTTijjamANamovaTTidaM tattha ukkassao padesaudao tirikkha maNussAuANaM / freegaiNAmAe ukkassapadesaudao kassa ? jo saMjadAsaMjado savvukkassa visohI guNaseDiNijjaraM kuNamANo saMjamaM paDivajjiya saMjamaguNaseDiNijjaraM kArTu payaTTo tIna saMjvalana kaSAyoMkA utkRSTa udaya kisake hotA hai ? apane apane udayake sAtha kSapakazreNi caDhakara apane udayake antima samaya meM vartamAna jIvake unakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / saMjvalanalobhakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI sarAgI kSapaka guNitakarmAzika hotA hai / nArakAyukA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? utkRSTa yoga yukta jisa saMjJI jIvane utkRSTa bandhakakAlameM utkRSTa AbAdhA ke sAtha dasa hajAra varSa mAtra Ayuko bAMdhakara jaghanya sthiti niSekakA utkRSTa pada kiyA hai aise usa prathama samayavartI nArakIke usakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / devAyukI prarUpaNA nArakAyuke samAna hai| manuSya va tiryaca AyukA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? jo utkRSTa bandhakakAla meM tatprAyogya utkRSTa yogake dvArA Ayuko bAMdhakara kramase mRtyuko prApta ho tIna palyopama pramANa AyuvAle jIvoMmeM utpanna huA hai tathA jisane sarvalaghu kAlameM Ayuko prabheda kara sarvajaghanya jIvitavya ( antarmuhUrta mAtra ) ko choDakara zeSakA apavartana kiyA hai usake jisa samaya meM apavartyamAna Ayu apavartita ho cukatI hai usa samaya meM tiryaca Ayu aura manuSyAyukA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / narakagati nAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? sarvotkRSTa vizuddhike dvArA nirjarAko karanevAlA jo saMyatAsaMyata jIva saMyamako prApta hokara saMyamaguNazreNinirjarAko a-kApratyo: 'saNNiyAsauvakassa-' iti pAThaH / OM addhA jogukkoso baMdhitA bhogabhumigesu lahuM / savva ppajIvimaM vajjahattu ovaTTiyA dohaM // ka. pra. 5, 16 addha tti utkRSTe bandhakAle utkRSTe ca yoge vartamAno bhogabhUmisu tiryakSu manaSyeSu vA viSaye kazcittiye gAyuH kazcinmandhyAyuH utkRSTaM tripalyopamasthitikaM badhvA laghu zIghraM ca mRtvA tripalyopamAyuSkeSvekastiryakSvaparo manaSyeSu madhye samatpannaH tatra ca sarvAlpajIvitamantarmuhUrta - pramANaM varjayitvA'ntarmuhurtamekaM dhRtvetyarthaH, zeSamazeSamapi ( to dvAvapi ) sva-svAyurapavartanAkaraNenApavartayataH / tato'pavartanAnantaraM prathamasamaye tayostiryaG-manuSyayoyathAsaMkhyaM tiryaG - manuSyAyuSorutkRSTaH pradezodayaH / malaya. * tApratI 'paviTTho' iti pAThaH / Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ) tattha aMtomuhuttamacchiya micchattaM gaMtUNa NirayAuaM baMdhiya sammattaM ghettuNa puNo daMsaNamohaNIyaM khaiya aMtomuhuttassuvari saMjamAsaMjama - saMjama - daMsaNamohaNIyakkhavaNaguNaseDIsu udayamAgacchamANAsu Neraiesu uvavaNNo, tassa NirayagaiNAmAe ukkassao padesaudao / tirikkhagadiNAmAe NirayagadibhaMgo / maNusagadiNAmAe ukkassao padesaudao kassa ? carimasamayabhavasiddhiyassa / devargAdiNAmAe ukkassao padesaudao kassa ? uvasaMtakasAyassa paDhamaguNaseDisIsayassa se kAle udao hohidi tti madassa devesuppajjiya paDhamasamayadevassa ukkassao padesudao / chakkhaMDAgame saMtakammaM vevviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga- baMdhaNa-saMghAdANaM devagaibhaMgo / AhArasarIra - AhArasarIraaMgovaMga baMdhaNa-saMghAdANaM ukkassao padesaudao kassa? pamattasaMjadassa uTThAvidaAhArasarIrassa tappA oggavisuddhassa jAdhe guNaseDisIsayaM udayaM asaMpattaM tAtesi ukkassao padesaudao, Natthi aNNA guNaseDI | orAliya- tejA - kammaiyasarIra orAliya sarIra aMgovaMga-orAliya- tejA - kammaiya- sarIrabaMdhaNa-saMghAda - chaThANa - paDhamasaMghaDaNa -- vaNNa-gaMdha-rasa - phAsa agurualahua- karane ke lie pravRtta huA hai, vahAM antarmuhUrta rahakara mithyAtvako prApta ho nArakAyuko bAMdhakara va samyaktvako grahaNa kara punaH darzanamohakA kSaya karake antarmuhUrtake Upara saMyamAsaMyama, saMyama aura darzana mohakSapaka guNazreNiyoMse udaya meM Anepara nArakiyoM meM utpanna huA hai usake narakagatinAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / tiryaggati nAmakarmake utkRSTa pradeza udayakI prarUpaNA narakagati nAmakarmake samAna hai| manuSyagati nAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha carama samayavartI bhavyasiddhikake hotA hai / devagatinAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? anyatara kAlameM jisake prathama guNazreNizIrSakakA udaya hogA, isa sthitimeM vartamAna jo upazAntakaSAya maraNako prApta hokara devoMmeM utpanna huA hai usa prathama samayavartI devake devagati nAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga evaM usake bandhana aura saMghAtakI prarUpaNA devagatike samAna hai / AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga evaM usake bandhana va saMghAtakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? jisane AhArakazarIrako utpAdita kiyA hai tathA jo tatprAyogya vizuddhise saMyukta hai aise pramattasaMyata jIvake jaba guNazreNizIrSaka udayako prApta nahIM hotA taba usake unakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai, anya guNazreNi nahIM hotI / audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, audArikazarI rAMgopAMga, audArika, taijasa va kArmaNazarIrabandhana evaM saMghAta, chahasaMsthAna, prathama saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, OM uvasaMtapaDhamaguNaseDhIe niddAdugassa tasseva / pAvai sIsagamudayaM ti jAya devassa suranavage // ka. pra. 5, 12. xxx tathA tasyaivopazAntakaSAyasyAtmIyaprathamaguNazreNIzIrSakodayamanantarasamaye prApsyatIti tasmin pAzcAtye samaye jAte devasya tataH prathamaguNazreNI zirasi vartamAnasya suranavakasya vaikriyikasaptaka- devadvikarUpasyotkRSTaH pradezodayaH / malaya. XXX AhAraga ujjoyANuttarataNa appamattassa / ka. pra. 5, 18. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 301 uvaghAda-paraghAda-pasatyApasatthavihAyagai-patteyasarIra-thirAthira - suhAsuha--1 ha-- NimiNaNAmAmukkassao padesa udao kassa ? carimasamayasajogissa / paMcaNNaM saMghaDaNANaM ukkassao padesaudao kassa ? saMjamAsaMjama - saMjama - aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaguNaseDIo tiNNi vi egaTThe kADhUNa TThiyasaMjadassa jAdhe guNaseDisIsayANi tiSNi vi udayamAgadANi tAdhe paMcaNaM saMghaDaNANaM ukkassao padesaudao / NirayANupubvIe NirayabhaMgo / tirikkhApuvvIe tirikkhagaibhaMgo / devANupuvvIe devagaibhaMgo / maNusANupuvvIe ukkassao padesaudao kassa ? saMjamAsaMjama saMjama daMsaNamohaNIyakkhavaNaguNaseDIo tiNi vi egaTThe kADhUNa maNussesu viggahaM kAdRNuvavaNNassa / ujjovaNAmA ukkassao padesaudao kassa ? jo saMjado uttarasarIraM viuvvido appamattabhAvaM gado tassa ukkassao padesaudao AdAvaNAmAe ukkassao padesaudao * kassa ? jo guNidakammaMsio mado bIiMdiesu bIiMdiyasamagaM ThidisaMtakammaM kAdUNa iMditaM gado, tattha vi savvalahuaM eiMdiyasamagaM ThidisaMtakammaM kADhUNa bAdarapuDhavIjIvesu uvavaNNo tassa paDhamasamayapajjattayassa ukkassao padesaudao / ussAsassa prazasta va aprazasta vihAyogati, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha aura nirmANa; ina nAmakarmoMkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha carama samayavartI sayogIke hotA hai / zeSa pAMca saMhananoMkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? saMyamAsaMyama, saMyama aura anantAnubaMndhavisaMyojana rUpa tInoM hI guNazreNiyoMko ekatra karake sthita saMyatake jaba tInoM hI guNazreNizIrSaka udayako prApta hote haiM taba una pAMca saMhananoMkA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / nArakAnupUrvIkI prarUpaNA narakagati ke samAna hai / tiryagAnupUrvIkI prarUpaNA tiryaggati ke samAna hai / devAnupUrvIkI prarUpaNA devagatike samAna hai / manuSyAnupUrvIkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? saMyamAsaMyama, saMyama aura darzanamohanIyakSapaNa svarUpa tInoM hI guNazreNiyoMko ekatra karake manuSyoM meM vigraha karake utpanna hue jIvake usakA utkRSTa pradezaudaya hotA hai / udyota nAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? jo saMyata jIva uttara urIrakI vikriyA karake apramatta avasthAko prApta huA hai usake usakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / Atapa nAmakarmakA utkRSTa pradezaudaya kisake hotA hai ? jo guNitakarmAzika maraNako prApta hokara dvIndriyoM meM dvIndriyake samAna sthitisattvako karake bAdara pRthivIkAyika jIvoM meM utpanna huA hai, usa prathama samayavartI paryAptakake usakA utkRSTa pradeza udaya hotA hai / ucchvAsakA beiMdiya thAvarago kammaM kAUga tassamaM khiSpaM / AyAvassa u tabvei paDhamasamayammi vaTTato // ka. pra 5, 19. guNitakarmAzaH paMcendriyaH sampradRSTirjAtaH, tataH samyaktvanimittAM guNazreNi kRtavAn / tatastasyA guNazreNItaH pratipatito mithyAtvaM gataH / gatvA ca dvIndriyamadhye samutpannaH / tatra ca dvIndriyaprAyogyAM sthiti muktvA zeSAM sarvAmadhyavartayati / tatastato'pi mRtvA ekendriyo jAtaH / tatraikendriyasamAM sthiti karoti / zIghrameva ca zarIraparyAptyA paryAptaH, tasya tadvedina Atapavedina kharabAdarapRthvIkAdhikasya zarIraparyAptyanantaraM prathama samaya Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302) chakkhaMDAgame saMtakamma ukkassao padesaudao kassa? carimasamayaussAsaNirohakArayassa / sussara-dussarANaM ukkassao padesaudao kassa? crimsmyvcijognnirohkaaryss| paMcidiyajAdi--tasa--bAdara--pajjatta--jasakitti-subhaga-Adejja-uccAgodANaM ukkassao padesaudao kassa? carimasamayabhavasiddhiyassa / savva * kammANaM pix jamhi jamhi guNidakammaMsio tti Na bhaNidaM tamhi tamhi guNidakammaMsio tti vattavvaM / cadujAdi-thAvara-suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIrANamukkassao padesaudao kassa? saMjamAsaMjamasaMjamaguNaseDIo egaLaM kADhUNa appidesuppnnnnss| ajasakittidUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANamukkassao padesaudao kassa ? saMjamAsaMjama-saMjamadasaNamohaNIyakkhavagaguNaseDisIsayANi tiNNi vi egaTTha kAdUNa TThiyassa jAdhe guNaseDisIsayANi udayamAgadANi tAdhe ukkassao pdesudo| paMcaNNamaMtarAiyANaM ukkassao padesaudao kassa? carimasamayachadumatthassa / titthayaraNAmAe ukkassao padesaudao kassa? guNidakammaMsiyassa carimasamayabhavasiddhiyassa / evamukkassaM sAmittaM samattaM / __ etto jahaNNasAmittaM / taM jahA- madiAvaraNassa jahaNNao padesaudao kassa? jo utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI ucchavAsanirodhakake hotA hai| susvara aura dusvarakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI vacanayoganirodhakake hotA hai| paMcendriya jAti, trasa, bAdara, paryApta, yazakIrti, subhaga, Adeya aura uccagotra; inakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai? vaha antima samayavartI bhavyasiddhikake hotA hai| sabhI karmoke jahAM jahAM 'guNitakarmAzika ' nahIM kahA hai vahAM vahAM 'guNitakarmAzika' kahanA caahiye| cAra jAti nAmakarma, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIrakA utkRSTa pradezaudaya kisake hotA hai ? saMyamAsaMyama aura saMyama guNazreNiyoMko ekatra karake vivakSita jIvoMmeM utpanna hue jIvake unakA utkRSTa pradezaudaya hotA hai| ayazakIrti, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakA utkaSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? saMyamAsaMyama, saMyama aura darzanamohanIyakSapaka: ina tInoM hI guNazreNizIrSakoMko ekatra karake sthita jIvake jaba guNazreNizIrSaka udayako prApta hote haiM taba ukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradeza udaya hotA hai| pAMca antarAya karmoMkA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha antima samayavartI chadamasthake hotA hai| tIrthaMkara nAmakarmakA utkRSTa pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha gaNitakauzika antima samayavartI bhavya siddhikake hotA hai / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| yahAM jaghanya svAmitvakA kathana karate haiN| yathA- matijJAnAvaraNakA jaghanya pradeza udaya AtapanAmnaH utkRSTa: prdeshodyH| ekendriyo dvIndriyasthiti jhaTityeva svayogyAM karoti, na trIndriyAdisthitimiti dvIndriyagrahaNam / malaya. * a-kApratyoH 'bhavasiddhiyasavva' iti paatthH| 8. tApratau nopalabhyate padamidam / 0 tAprato '-saMjamaguNa seDIo-dasaNamohaNIyakkha vagasIsayANi' iti pAThaH / Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 303 suhamaNigodajIvesu kammaDhidimacchidAuo samvehi AvAsaehi abhavasiddhiyapAoggajahaNNayaM kAUNa tado saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca bahuso ladhdUNa cattArivAre kasAe uvasAmedUNa eiMdiesu suhamesu gado, tattha ya asaMkhejjANi vassasahassANi acchidUNa maNussesu Agado puvakoDi* saMjamamaNupAledUNa aMtomahattAvasese micchattaM gado dasavAsasahassiesu devesu uvavaNNo puNo tattha sammattaM ghettUNa AuamaNupAliya aMtomuhuttAvasese micchattaM gado viyaTTidAo dvidIo ukkassasaMkiliTTho eiMdiesu gado tassa paDhamasamayassa madiAvaraNassa jahaNNago padesaudao / suda-maNapajjavakevalaNANAvaraNa-cakkhu-acakkhu-kevaladasaNAvaraNANaM mdinnaannaavrnnbhNgo| ohiNANaohidaMsaNAvaraNANaM jahaNNao padesaudao kassa ? jo madiAvaraNassa apacchime saMjamabhavaggahaNe vaTTamANago so ceva aparivaTTideNa sammatteNa vemANiesu uvavaNNo micchattaM gado aMtokoDAkoDIdo tIsaMsAgarovamakoDAkoDIo pabaddhAo jAdhe ukka0 didI AvaliyapabaddhA tAdhe ohiNANa--ohidasaNAvaraNANaM jahaNNao padesaudao / NiddA-payalANaM jahaNNao padesa--- kisake hotA hai ? jo sUkSma nigoda jIvoMmeM karmasthiti mAtra sUkSma nigodakI Ayuke sAtha rahakara saba AvAsoM dvArA abhavyasiddhika prAyogya jaghanya karake, tatpazcAt saMyamAsaMyama aura saMyamako bahuta vAra prApta karake, cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara sUkSma ekendriyoMmeM gayA hai aura vahAM asaMkhyAta hajAra varSa rahakara manuSyoMmeM AyA hai, yahAM pUrvakoTi kAla taka saMyamako pAlakara antarmuharta zeSa rahanepara mithyAtvako prApta hokara dasa hajAra varSa mAtra AyuvAle devoM meM utpanna huA hai, punaH vahAM samyaktvako grahaNakara Ayuko pAlakara usake antarmuhUrta zeSa rahanepara mithyAtvako prApta hokara sthitiyoMkA vikarSaNa karatA huA utkRSTa saMklezako prApta ho ekendriyoMmeM pahuMcA hai usake prathama samayameM matijJAnAvaraNakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| zrutajJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNake jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jo matijJAnAvaraNake antima saMyamabhavagrahaNameM vartamAna hai vahI aparivartita samyaktvake sAtha vaimAnika devoMmeM utpanna hokara mithyAtvako prApta ho antaHkoDAkoDise tIsa koDAkoDi sAgaropamoMko bAMdhatA hai jaba utkRSTa sthiti AvalI samayaprabaddha mAtra hotI hai taba usake avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradeza udaya hotA hai / nidrA aura pracalAkA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jo jIva *a-kApratyoH 'putvakoDI' iti paatthH| pagayaM tu khaviyakamme jahannasAmI jahannadevaThi / bhinnamahate sese micchatagatI atikiliTaTho / kAlagaegidiyago paDhame samaye va mai-suyAvaraNe / kevaladuga-maNapajjavacakkha-acakkhUNa aavrnnaa|| ka. pra. 5, 20-21. 0 kA-jApratyo: 'acchima' iti paatthH| * ohINasaMjamAo devattagae gayassa micchattaM / ukkosaTiibaMdhe vikaDDaNA AligaM gaMtu / / ka. pra. 5, 22. ohINa tti-kSapitakarmAzaH saMyama pratipannaH samutpannAvadhi jJAnadarzano'pratipatitAvadhijJAnadarzana eva devo jAtaH, tatra cAntarmuharta gate mithyAtvaM pratipannaH / tato mithyAtvapratyayenotkRSTAM sthiti baddhamArabhate, Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304) chakkhaMDAgame saMtakamma udao kassa? jo ohiNANAvaraNassa jahaNNapadesavedao tassa ceva jAdhe ukkassadidibaM. dhagaddhA puNNA tAdhe jo ukkassadidibaMdhAdo paDibhaggo saMto NiiM payalaM vA pavedayadi tassa NihA-payalANaM jahaNNao pdesudo| NihANihA-payalApayalA-thINagiddhoNaM jahaNNao padesudao kassa ? jo madiAvaraNassa jahaNNao padesaudao diTTho so ceva jAdhe patti go (tAdhe) tassa eiMdiyapajjattIe paDhamasamayapajjattayassa thINagiddhitiyaM vedayamANassa jahaNNao padesaudao+ / sAdAsAdANaM ohiNANAvaraNabhaMgo / micchattassa jahaNNago padesaudao kassa? udIraNaudayAdo* uvari AvaliyaM gdss| sammAmicchattassa sammattasta ya miccha tbhNgo| aNaMtANubaMdhoNaM jahaNNago padesaudao kassa? abhavasiddhiyapAoggajahaNNasaMtakamma kAdUNa sammattaM saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca bahuso lakSNa cattArivAre kasAe uvasAmedUNa puNo visaMjoidaM saMjuttaM kAdUNa bechAvaTThIo sammattamaNupAliya micchattaM gado, tassa AvaliyamicchAiTThissa aNaMtANu avadhijJAnAvaraNake jaghanya pradezakA vedaka hai usIkA jaba sthitibandhakakAla pUrNa hotA hai taba jo utkRSTa sthitibandhase pratibhagna hokara nidrA athavA pracalAkA vedana karatA hai usake nidrA aura pracalAkA jaghanya pradeza udaya hotA hai| nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhikA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jisake matijJAnAvaraNakA jaghanya pradeza udaya kahA gayA hai vahI jaba paryAptiko prApta hotA hai ( taba ) ekendriya paryAptise paryApta hone ke prathama samayameM usake styAnagaddhitrikakA vedana karate hae unakA jaghanya pradeza udaya hotA hai / sAtA aura asAtA vedanIyakI prarUpaNA avadhijJAnAvaraNake sama mithyAtvakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? udIraNAudayase Upara AvalIko prApta hue jIvake mithyAtvakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| samyagmithyAtva aura samyaktvake jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai| anantAnubandhI kaSAyoMkA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? abhavyasiddhikake yogya jaghanya satkarmako karake; samyaktva, saMyamAsaMyama aura saMyamako bahuta bAra prApta karake ; cAra vAra kaSAyoMko upazamAkara, phirase bhI visaMyojita saMyukta karake ( anantAnubandhI kaSAyoMko bAMdhakara ) do chayAsaTha sAgaropama taka samyaktvako pAlakara jo mithyAtvako prApta huA hai usa AvalI kAlavI mithyAdRSTike anaMtAnubaMdhI kaSAyoM prabhataM ca dalika vikarSayati udvartayatItyarthaH / tata AvalikAM gatvA'tikramya bandhAvalikAyAmatItAyAmityarthaH' avadhyoravadhijJAnAvaraNAvadhidarzanAvaraNAyojaghanyaH pradezodayaH / palaya. tApratau 'NihA-payale ' iti paatthH| nidrA-pracalayorapi tathana / kevalamatkRSTasthitibandhAta prati bhagnasya pratipatitasya nidrA pracalayoranabhavituM lagnasya ceti draSTavyam / uskRSTasthitivandho hi atizayena saMkliSTasya bhavati, na cAtisaMkleze vartamAnasya nidrodayasambhavaH / tata uktaM utkRSTasthibandhA-pratibhagnasyeti / ka pra 5, 23. ( malaya.) nidrAnidrAdayo'pi tisraH prakRtayo jaghanyapradezodayaviSaye mtijnyaanaavrnnvdbhaavniiyaaH| navaramindriyaparyAptyA paryAptasya prathamasamaye iti draSTavyam, tato'nantarasamaye udIraNAyA sambhavena jaghanyapradezodayasambhabAta, ka. pra. 5, 24. ( malaya.). * tApatau 'udIra gAudayAdo' iti paatthH| 4 saNa mohe tivihe udI raNudaye AligaM gaMtuM / ka. pra. 5, 25. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 305 baMdhINaM jahaNNao pdesudo*| aTaNNaM kasAyANaM caduNNaM saMjalaNANaM purisavedahassa-radi-bhaya-duguMchANaM jahaNNao padesaudao kassa ? jo uvasaMtakasAo mado devo jAdo tassa Avaliyatabbhavatthassa jahaNNao pdesudo| aradi-sogANaM jahaNNao padesaudao kassa ? edAsi payaDINaM jahA ohiNANAvaraNassa parUvaNA kadA tahA kAyavvA / itthivedassa jahaNNao padesaudao kassa ? jAva apacchimasaMjamabhavaggahaNe tti tAva jahA madiAvaraNassa parUvidaM tahA parUveyavvaM / tado apacchime saMjamabhavagahaNe desUNapuvvakoDi saMjamamaNupAledUNa savvajahaNNae jIvidasese micchattaM gado, tado devIsu uvavaNNo, uppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomuhattaM gaMtUNa aMtokoDAkoDibaMdhAdo paNNArasasAgarovamakoDAkoDIo pabaddhAo, tado tAe devIe jAdhe paNNArasasAgarovamakoDAkoDididI pabaddhA tado* baMdhAvaliyacarimasamae ithivedassa jahaNNao pdesudo| gaQsaya vedassa madiAvaraNabhaMgo / kA jaghanya pradeza udaya hotA hai / ATha kaSAya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya aura sAkA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai? jo upazAntakaSAya mara karake deva haA hai sa AvalI kAlavartI tadabhavasthake unakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| arati aura zokakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? ina prakRtiyoMke jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA jaise avadhijJAnAvaraNake sambandhameM kI gayI hai vaise karanA caahiye| strIvedakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? antima saMyamabhavagrahaNa taka jaise matijJAnAvaraNake sambandhameM prarUpaNA kI gayI prarUpaNA karanA caahiye| tatpazcAta apazcima saMyamabhavagrahaNameM kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyamako pAlakara jIvitake sabase jaghanya zeSa rahanepara mithyAtvako prApta haA, pazcAta deviyoMmeM utpanna haA, vahAM utpanna hone ke prathama samayase lekara jAkara aMtaHkoDAkoDi mAtra bandhakI apekSA paMdraha koDAkoDi sAgaropama pramANa bandha kiyA. pazcAt ukta devIke dvArA jaba paMdraha koDAkoDi sAgaropama mAtra sthiti bAMdhI jAtI hai taba baMdhAvalIke aMtima samayameM strIvedakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| napuMsakavedako prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| * cauruvasamitta pacchA saMjoiya diihkaalsmmttaa| micchattagae AvaligAe saMjoyaNANaM tu // ka. pra. 5, 26. 0 sattarasaNha vi evaM uvasamaittA gae devaM / / ka. pra. 5, 25. tathA'nantAnubandhivajaMdvAdazakaSAyapuruSaveda-hAsya-rati-bhaya-jugupsArUpA: saptadaza prakRtIrupazamayya devalokaM gatasya evameveti udIraNodayacaramasamaye tAsAM saptadazaprakRtInA jaghanyaH pradezodayaH / malaya. *tApratau'-koDAkoDIo pabaddhAo vidIo tado' iti pAThaH / itthIe saMjamabhave savvaNiruddha mmi gaMtu micchattaM / devIe lahumicchI jeThi i AligaM gaMtuM // ka. pra. 5, 27. xxxx iyamatra bhAvanA- kSapitakarmAzA kAcit strI dezonAM pUrvakoTiM yAvatsaMyamamanupAlyAntarmuhurte AyuSo'vazeSa mithyAtva gatvA ananarabhave devI samutpannA, zIghrameva ca paryAptA // tata utkRSTa saMkleze vartamAna strIvedasyotkRSTAM sthiti badhnAti, pUrvabaddhAM cortayati / tata utkRSTabandhArambhAn parata AvalikAyAzcaramasamaye tastha: strIvedasya jayanyaH pradezodayo bhavati / malaya: Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame saMtakamma NirayAuassa jahaNNao padesaudao kassa ? jeNa tappAoggajahaNNehi jogaTThANehi tappAoggajahaNiyAe baMdhagaddhAe AuaM pabaddhaM, heDhilloNaM TThidINaM Niseyassa ukassapadaM kadaM, evaM baMdhidUNa mado* tettIsasAgarovamiesu uvavaNNo savvamahaMtaasAdodae vaTTamANasta tassa carimasamayaNeraiyassa: jahaNNapadesaudao / maNussAuassa jahaNNao padesaudao kassa? jeNa tappAoggajahaNNajogaTTANehi tappAoggajahaNNabaMdhagaddhAe maNussAuaM pabaddhaM heDillINaM dvidINaM Niseyassa ukkassapadaM kadaM, evaM baMdhidUNa mado tipalidovamAudvidio maNusso jAdo, asAdodayA savvabahuA savvaciraM sAdodayA vi maMdANubhAgA, tassa tipalidovamiyassa carimasamayatanbhavatthassa jahaNNao pdesudo| tirikkhAuassa maNusAuabhaMgo / devAuassa vi mnnusaauabhNgo| Navari devesu tettIsaMsAgarovamiesu uvavaNNassa carimasamayatabbhavatthassa vattavvaM / NirayagaiNAmAe jAva dasavassasahassiesu uvavaNNo tti tAva mdiaavrnnbhNgo| tado dasavassasahassiesu uvavaNNeNa puNo sammattaM laddhaM, aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoidaM, aMtomuhuttAvasese micchattaM gado vikaTTidAo dvidIo mado eiMdiesu uvavaNNo, tatto nArakAyukA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jisane tatprAyogya jaghanya yogasthAnoMke bandha kiyA hai tathA adhastana sthitiyoM ke niSekakA utkRSTa pada kiyA hai, isa prakAra bAMdhakara maraNako prApta ho jo tetIsa sAgaropama AyavAle nArakiyoMmeM utpanna hotA huA sabase mahAn asAtA vedanIyake udayameM vartamAna hai aise nArakIke antima samayameM nArakAyukA javanya pradeza udaya hotA hai| manuSyAyukA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jisane tatprAyogya jaghanya yogasthAnoMke dvArA tatprAyogya jaghanya bandhakakAlameM manuSyAyukA bandha kiyA hai tathA avastana sthitiyoMke niSekakA utkRSTa pada kiyA hai, isa prakAra bAMdhakara jo maraNako prApta ho tIna palyopama pramANa AyavAle manaSyoMmeM utpanna haA hai, jisake asAtodaya sabameM bahuta va sarvacira kAla rahanevAle tathA sAtodaya bhI manda anubhAgavAle haiM; usa na palyopama pramANa AyuvAle manuSyake tadbhavastha rahane ke antima samayameM manuSyAyakA pradeza udaya hotA hai| tiryagAyuke jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA manaSyAyake samAna hai| devAyukI bhI prarUpaNA manuSyAyuke samAna hai| vizeSa itanA hai ki tetIsa sAgaropama AyuvAle devoMmeM utpanna hue usake tadbhavastha rahane ke antima samayameM kahanA caahiye| narakagati nAmakarmake jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA ' dasa hajAra varSa pramANa AyuvAloMmeM utpanna hone ' taka matijJAnAravaNake samAna hai / tatpazcAt dasa hajAra varSa pramANa AyuvAloMmeM utpanna hokara phirase samyaktvako prApta ho jisane anantAnubandhicatuSkakA visaMyojana kiyA hai, antarmuhurta zeSa rahanepara jo mithyAtvako prApta ho sthitiyoMko vikarSita karake marakara tApatau 'tado' iti pAThaH / 4tApratI 'mahatta ' iti paatthH| a-tApratyoH 'cArisamae Neraiyassa' iti paatthH| tApratau' samvaciraM.' iti paatthH| appaddhA-jogaciyANAUgussagaThiINate / uri thovanisege cirativvAsAyaveINaM / / ka. pra. 5, 28. tApatau 'viokaDiDadAo' iti pAThaH / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA mado asaNNIsu uvavaNNo, tatto aMtomutteNa Neraio jAdo, tassa savvAhi pajjattIhi pajjattayadassa NirayagaiNAmAe jahaNNao padesaudao* / tirikkhagaiNAmAe mdiaavrnnbhNgo| Navari igitIsavedaesu uvvjjaavedvvo| maNusagaiNAmAe jAva eiMdiesu uvavaNNo tti tAva mdiaavrnnbhNgo| tado eiMdiyabhavaggahaNAdo maNusso jAdo, savvAhi pajjattIhi pajjattayado, tassa maNusagaiNAmAe jahaNNao pdesudo| devagadiNAmAe ohinnaannaavrnnbhNgo| Navari jAdhe dvidIo vikaTTidAo tAdhe uttarasarIraM viuvvido, ujjovaNAmAe vedao, tassa devagadiNAmAe jahaNNao pdesudo| veubviyasarIrassa* mdiaavrnnbhNgo| Navari so eiMdio saNNitirikkho hodUNa ujjovudaeNa uttaraM viuvido, jAdhe dvidIo vikaTTidAo tAdhe jhnnnnpdesudo|oraaliysriirnnaamaae jAva eiMdiesu uvavaNNo tti tAva mdiaavrnnbhNgo| puNo eiMdiehito tasesu uvavajjAveyavvo jesu uvavaNNo tIsaNNaM payaDINaM vedao hodi / tado jAdhe tIsaM vedayadi tAdhe orAliyasarIrassa jahaNNao pdesudo| cadujAdi-tejA-kammaiya ekendriyoM meM utpanna huA hai, unameM se marakara asaMjJiyoM meM utpanna huA hai, pazcAt antarmuhurtameM nArakI haA hai, usake saba paryAptiyoMse paryApta honepara narakagati nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| tiryaggati nAmakarmakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki ikatIsa sAgaropama pramANa AyakA vedana karanevAle devoMmeM utpanna karAnA cAhiye / manaSyagati nAmakarmakI prarUpaNA 'ekendriyoMmeM utpanna huA' taka matijJAnAvaraNake samAna hai| pazcAt ekendriya bhavagrahaNase manuSya utpanna huA, saba paryAptiyoMse paryApta huA, usake manuSyagati nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| devagati nAmakarmakI prarUpaNA avadhijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki jaba sthitiyAM vikarSita kI jAtI haiM taba uttara zarIrakI vikriyAko prApta hotA huA udyota nAmakarmakA vedaka hotA hai, taba usake devagati nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| vaikriyikazarIra nAmakarmakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki vaha ekendriya jIva saMjJI tiryaMca hokara udyotake udayake sAtha uttara zarIrakI vikriyA karatA hai, vaha jaba sthitiyoMko vikarSita karatA hai taba usake unakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| audArika zarIra nAmakarmake jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA 'ekendriyoMmeM utpanna huA' paryanta matijJAnAvaraNake samAna hai| pazcAt ekendriyoMmeMse trasoMmeM utpanna karAnA cAhiye, jinameM utpanna hokara tIsa prakRtiyoMkA vedaka hotA hai| pazcAt jaba vaha tIsaMkA vedana karatA hai taba usake audArikazarIrakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| cAra jAtiyAM, taijasa va kArmaNa zarIra, tejasa * saMjoyaNA vijojiya devabhavajahannage aniruddhe / baMdhiya ukssa ThiI gaMtUNegidiyA sannI / / savvalahaM narayagae nirayagaI tammi savvapajjatte / ka. pra. 5, 29-30. devagaI ohisamA navari ujjovaveyago tAhe / / ka. pra. 5, 31. a-kApranyo: 'veuvviyasattayassa' iti pAThaH / Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308) chakkhaMDAgame saMtakamma -sarIra-tejA-kammaiyasarIrabaMdhaNa-saMghAda-chasaMThANa-chasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ujjova-ussAsa-pasatthApasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dUbhaga-sussara-dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNaNAmANaM oraaliysriirbhNgo| AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdaNAmANaM jahaNNaudao kassa? abhavasiddhiyapAoggajahaNNayaM kAdUNa cattArivAre kasAe uvasAmedUNa apacchime bhavaggahaNe desUNapuvakoDi saMjamamaNupAleUNa AhAraeNa uttarasarIraM viuvvido savvAhi pajjattIhi pajjattayado, tassa jahaNNao pdesudo| caduNNamANupunvINaM jahaNNao padesaudao kassa ? paDhamasamayatabbhavatthassa / AdAvaNAmAe jahaNNao udao kassa ? madiAvaraNassa khavidakammaMsiyavihANeNa AgaMtUNa jo AdAvaNAmAe vedaesu uvavaNNo ANApANapajjattIe pajjattayado tassa paDhamasamayapajjattayadassa jahaNNago pdesudo| eiMdiya-thAvara-apajjatta-NIcAgodANaM madiAvaraNabhaMgo / Navari eiMdiya-thAvarANaM svvpjjttydo| suhamaNAmAe jahaNNago padesaudao kassa? jo madiAvaraNassa jahaNNapadesavedao so tamhi bhave khuddAbhavaggahaNaM jIvidUNa suhameiMdiesu pajjattaesu uvavaNNo ANApANapajjatIe pajjattayado, tassa paDhamasamae suhumaNAmAe jahaNNago pdesudo| sAhAraNaNAmAe va kArmaNa zarIroM sambandhI bandhana va saMghAta, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, udyota, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara. paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazakIti, ayazakIrti aura nirmANa; ina nAmakarmoMke jaghanya pradeza udayakI prarUpaNA audArikazarIrake samAna hai| AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga, AhArakazarIrabandhana va saMghAtakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? abhavyasiddhika prAyogya jaghanya [ satkarma ] ko karake, cAra vAra kaSAyoMko upazamA kara antima bhavagrahaNameM kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyamakA pAlana kara AhArakazarIrarUpameM uttara zarIrakI vikriyA karake jo saba paryAptiyoMse paryApta huA hai usake unakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| cAra AnupUrvI nAmakarmoMkA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? vaha prathama samayavartI tadbhavasthake hotA hai / Atapa nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? matijJAnAvaraNa saMbaMdhI kSapitakarmAzikake vidhAnase Akara jo Atapa nAmakarmake vedakoMmeM utpanna hokara AnaprANaparyAptise paryApta huA hai usa prathama samayavartI paryAptake usakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| ekendriya, sthAvara, aparyApta aura nIcagotrakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| vizeSa itanA hai ki ekendriya aura sthAvarakA jaghanya pradeza udaya sarva paryAptiyoMse paryApta hue jIvake hotA hai / sUkSma nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jo matijJAnAvaraNake jaghanya pradezakA vedaka usa bhavameM kSudrabhavagrahaNa kAla jIvita rahakara sUkSma ekendriya paryAptakoMmeM utpanna ho AnaprANaparyAptise paryApta huA hai usake prathama samayameM sUkSma nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya hotA hai| Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 309 jahaNNago padesaudao kassa ? jo madiAvaraNassa jahaNNapadesavedao khuddAbhavaggahaNaM jIviUNa mado sAhAraNakAiesu ujjovaNAmAe vedaesu uvavaNNo ANApANapajjattIe pajjattayado tassa pajjattayadassa paDhamasamae sAhAraNasarIraNAmAe jahaNNao padesaudao / titthayaraNAmAe jahaNNago padesaudao kassa ? tappA oggeNa jahaNNaeNa jogeNa baMdhiya savvakkassiyAhi guNaseDiNijjarAhi gAliya kevalaNANamuppAiya sajogi paDhamasama vaTTamANassa jahaNNago padesaudao / uccAgoda-paMcatarAiyANaM ohiNANAvaraNabhaMgo / evaM sAmittaM samattaM / etto eyajIveNa kAlo aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao kAlo aMtaraM saNNiyAso cedi aNuyogaddArANi sAmittAdo sAhedUNa bhANiyavvANi / to appA bahuaM / ghukkassapadesudayadaMDao - micchattassa padesudao thovo / sammAmicchattassa visesAhio / payalApayalAe saMkhejjaguNo / NiddANiddAe visesAhio / thI giddhI visesA0 / anaMtANubaMdhIsu aNNadarasta0 vise0 / apaccakkhANa 0 asaMkhe 0 guNa | paccakkhANAvaraNijja0 vise0 / payalAe asaMkhe0 guNo / NiddAe vise 0 | sammatte asaMkhe0 guNo / kevalaNANAvaraNe saMkhe0 guNo / kevaladaMsaNAvaraNe vise 0 | devA assa anaMtaguNo / NirayAu assa vise0 / maNuslAuassa saMkhe0 guNo / tirikkhAuassa sAdhAraNa nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? jo matijJAnAvaraNake jaghanya pradezakA vedaka kSudrabhavagrahaNa kAla jIvita rahakara mRtyuko prApta hotA huA udyota nAmakarma ke vedaka sAdhAraNakAyikoMmeM utpanna hokara AnaprANaparyAptise paryAptaka huA hai usake paryAptaka honeke prathama samaya meM sAdhAraNazarIra nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya hotA hai / tIrthaMkara nAmakarmakA jaghanya pradeza udaya kisake hotA hai ? tatprAyogya jaghanya yogase use bAMdhakara va sarvotkRSTa guNazreNinirjarAoM dvArA galAkara kevalajJAnako utpanna kara sayogakevalI ke prathama samaya meM vartamAna jIvake tIrthaMkara prakRtikA jaghanya pradeza udaya hotA hai / uccagotra aura pAMca antarAya karmoMkI prarUpaNA avadhijJAnAvaraNa ke samAna hai / isa prakAra svAmitva samApta huA / yahAM eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, kAla, antara aura saMnikarSa; ina anuyogadvAroMkA kathana svAmitvase siddha karake karanA cAhiye / yahAM alpabahutvakI prarUpaNA kI jAtI hai / usameM ogha utkRSTa pradeza udayakA daNDakamithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / samyagmithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA saMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnagRddhikA vizeSa adhika hai / anantAnubaMdhI kaSAyoM meM anyatarakA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / pratyAkhyAnAvaraNa meM anyatarakA vizeSa adhika hai / pracalAkA asaMkhyAtaguNA hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA saMkhyAtaguNA hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / devAyukA anantaguNA hai / narakAkA vizeSa adhika hai / manuSyAyukA saMkhyAtaguNA haiM / tiryagAyukA vizeSa adhika Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise / AhArasarI NAmAe asaMkhe0 gunno| NirayagaiNAmAe asaMkhe0 gunno| tirikkhagaiNAmAe vise0 / ajasagittIe vise0 / NIcAgodassa saMkhe0 gunno| veuvviyasarIraNAmAe asaMkhe0 guNo / devagaiNAmAe saMkhe0 gunno| duguMchAe asaMkhe0 guNo / bhaya0 tattiyo cetra / hassa-soga0 visesA0 / radi-aradi0 vise0 / itthivede0 asaMkhe0 guNo / NavaMsayavede 4 visesA0 / purisaveda0 asaMkhe0 gunno| kodhasaMjalaNAe asaMkhe0 gunno| mANasaMjalaNAe asaMkhe0 gunno| mAyA0 asaMkhe0 gunno| orAliyasarIra0 asaMkhe0 guNo / tejAsarIra0 visesAhio / kammaiyasarIra0 vise0 / magusagaI0 asaMkhe0 gunno| dANaMtarAiyassa asaMkhe0 gunno| lAhaMtarAiyassa vimesA0 bhogatarA0 vise0 / paribhogaMtarA0 vise0 / viriyaMtarAiyassa visesA0 / ohiNANAvaraNa vise0 / maNapajjavaNANAvaraNa0 vise0 / ohidasaNAvaraNa vise0 / sudaNANAvaraNa0 vise0 / madiNANAvaraNa vise0 / acakkhudaMsaNAvaraNa vise0 / jasagittiNAmAe visesA0 / uccAgodassa vise0 / lobhasaMjalaga0 vise0 / sAdAsAdANaM vise0 / oghukkassapadesudayadaMDao smtto| NirayagaIe ukkassao padesaudao sammAmicchattassa thovo| payalAe saMkhejja hai| AhArakazarIra nAmakarmakA asaMkhyAtagaNA hai / narakagati nAmakarmakA asaMkhyAtagaNA hai| tiryaggati nAmakarmakA vizeSa adhika hai / ayazakIrtikA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA saMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIra nAmakamakA asaMkhyAtaguNA hai| devagati nAmakarmakA saMkhyAtaguNA hai| jugupsAkA asaMkhyAtaguNA hai| bhayakA utanA mAtra hI hai| hAsya va zokakA vizeSa adhika hai| rati va aratikA vizeSa adhika hai / strIvedakA asaMkhyAtaguNA hai| napuMsakavedakA vizeSa adhika hai / puruSavedakA asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalanakrodhakA asaMkhyAta hai| saMjvalanamAnakA asaMkhyAtagaNA hai| saMjvalanamAyAkA asaMkhyAtagaNA hai| audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai| manuSyagatikA asaMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyakA asaMkhyAtaguNA hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAnta rAyakA vizeSa adhika hai |pribhogaantraaykaa vizeSa adhika hai vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / yazakIrti nAmakarmakA vizeSa adhika hai / uccagotrakA vizeSa adhika hai| saMjvalanalobhakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai / ogha-utkRSTa-pradeza-udayadaNDaka samApta huaa| narakagatimeM samyammithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / pracalAkA saMkhyAtaguNA hai / 4 a-kApranyo: 'vedo' iti pAThaH / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA gunno| NihAe vise0 / micchattassa asaMkhe0 gunno| aNaMtANubaMdhi0 saMkhe0 guNo / kevalaNANAvaraNa0 asaMkhe0 guNo / kevaladasaNAvaraNa0 visesA0 / apaccakkhANAva0 visekApaccakkhANAvaraNa0 vise0 sammatte asaMkha0 guNoNirayAu0 aNaMtaguNo samayapabaddhassa saMkhe0 bhAgo0 / ohiNANAvaraNa0 saMkhe0 guNo / ohidasaNAvara0 vise0 / veuvviyasarIra0 asaMkhe0 gunno| tejAsarIra0 vise0 / kammaiyasarIra0 vise0 / NirayagaI0 saMkhe0 guNo / ajasakitti0 visesA0 / NavaMsayaveda0 saMkhe0 gugo / dANaMtarAiya0 vise0| lAhaMtarAiya0 vise| bhogaMtarAiya0 vise0| paribhogaMtarAiya0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 vise0 / bhaya-duguMchA0 vise0 / hAssa0 vise0 / soga0 vise0 / radi0 vise0 / aradi0 visesA0 / maNapajjava0 vise0 / sudaNANAvaraNa vise0 / madiNANAvaraNa vise0 / acakkhu0 vise0 / ( cakkhu0 vise0 / ) saMjalaNakasAya0 aNNadara0 vise0 / NIcAgoda0 vise / sAda0 vise0 / asAda. vise0 / evaM NirayagaIe ukkassao padesaudao smtto| tirikkhagaIe ukkassao sammAmicchattassa padesaudao thovo| payalAe saMkhe0 gunno| NiddAe visesA0 / payalApayalA0 vise0 / NiddANiddA0vise0 / thoNagiddhIe nidrAkA vizeSa adhika hai / mithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhIkA saMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / nArakAyukA anantaguNA hai jo samayaprabaddhake saMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / avadhijJAnAvaraNakA saMkhyAtaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasa zarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNa zarIrakA vizeSa adhika hai| narakagatikA saMkhyAtaguNA hai / ayazakIrtikA vizeSa adhika hai / napuMsakavedakA saMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhaya aura jugupsAkA vizeSa adhika hai / hAsyakA vizeSa adhika hai| zokakA vizeSa adhika hai| ratikA vizeSa adhika hai / aratikA vizeSa adhika hai / manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / ( cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / ) saMjvalanakaSAyoMmeM anyatarakA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA vizeSa adhika hai| sAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai| asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagatimeM utkRSTa pradezaudaya samApta huaa| tiryaggatimeM samyagmithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / pracalAkA saMkhyAtaguNA hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai| Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise| micchatte asaMkhe0 gunno| aNaMtANubaMdhi0 saMkhe0 gunno| kevalaNANAvaraNa asaMkhe0 gunno| kevaladasaNAva0 vise0 / apaccakkhANAvara0 vise0 / paccakkhANa0 vise0 / sammatta0 asaMkhe0 gunno| tirikkhAu0 annNtgunno| veuvviyasarIra0 asaMkhe0 guNo / ajasagitti0 asaMkhe0 gunno| itthi-NavaMsayaveda0 saMkhe0 gunno| uccAgoda0 saMkhe0 guNo / orAliyasarIra0 asaMkhe0 gunno| tejAsarIra0 vise0 / kammaiya0 vise0 / tirikkhagadi0 saMkhe0 gunno| jasagitti0 vise / purisaveda0 saMkhe0 gunno| dANaMtaraiya0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 / paribhogaMtarAiya0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 visesA0 / bhaya-duguMchA0 vise0 / hassa-soga0 vise0 / radi-aradi0 vise0 / ohiNANAvaraNa. vise0 / maNapajjava0 visesaahio| ohidaMsaNa0 vise0 / sudaNANa0 vise0 / madiNANa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise / saMjalaNAe aNNadarisse vise0 / NIcAgoda0 vise0 / sAdAsAda0 do vi tullA vise0 / evaM tirikkhagaIe ukkassadaMDao smtto| tirikkhajoNiNIsu ukkassapadesaudao sammAmicchatte thovo| payalAe saMkhe0 gunno| NidAe visesaahio| payalApayalAe vise0 / NihANiddAe vise0 / thINa styAnagRddhikA vizeSa adhika hai| mithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI kaSAyoMmeMse anyatarakA saMkhyAtaguNA hai| kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai| kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnavaraNakA vizeSa adhika hai| pratyAkhyAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / tiryagAyukA anantaguNA hai / vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / ayazakIrtikA asaMkhyAtaguNA hai / strI va napuMsakavedakA saMkhyA naguNA hai / uccagotrakA saMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrakA vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai / tiryaggatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrtikA vizeSa adhika hai| puruSavedakA saMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAnta rAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhaya va jugupsAkA vizeSa adhika hai| hAsya va zokakA vizeSa adhika hai| rati va aratikA vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / mana:paryayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / saMjvalana kaSAyoMmeMse anyatarakA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIya donoMkA hI tulya va vizeSa adhika hai / isa prakAra tiryaggatimeM utkRSTa daNDaka samApta huaa| tiryaMca yonimatiyoMmeM samyagmithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai| pracalAkA saMkhyAtaguNA hai| nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA maprati pATho'yam / a-kA tyoH 'sammAmicchattAdo', tAto 'sampAmicchatAdo (tassa ) iti pAThaH / Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 313 giddhIe vise0 / micchatte asaMkhe0 guNo0 / anaMtANubaMdhI0 saMkhe0 guNo / sammatte asaMkhe0 guNo / kevalaNANa0 saMkhe0 guNo / kevaladaMsaNa 10 vise0 / apaccadakhANa0 vise0 / paccakkhANa 0 vise0 / tirikkhAu0 anaMtaguNo / veuvviyasarIra0 asaMkhe 0 guNo / orAliya sarIra0 asaMkhe0 gugo | tejA0 vise0 / kammaiya0 vise0| tirikkhai0 saMkhe0 guNo / jasakitti ajasakittINaM udao tullo visesAhio / itthaveda 0 saMkhe0 guNo / dANaMtarAiya vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 / paribhogaMtarA 0 vise0 / viriyaMtarA0 vise0 / bhaya-dugaMchA0 vise0 / hassa - soga0 vise0 0 / radi-aradi0 vise0 / ohiNANa0 vise0 / maNapajjava 0 vise0 / ohidaMsaNa vise0 / sudaNANa0 vise0 / madiNANa0 vise0 / acakkhudaM0 vise0 / cakkhu 0 vise0 / saMjalaNa0 vise0 / ucca NIca0 udao tullo vise0 / sAdAsAdANaM vise0 / tirikkhajoNiNIsu ukkassao padesudayadaMDao samatto / 2 maIe ukkasao padesudao micchatte thovo / sammAmicchatte vise0 / payalApayalA0 saMkhe0 guNo / NiddANiddAe vise0 / thINagiddhIe vise0 / anaMtANubaMdhINaM I vizeSa adhika hai / styAnaguddhikA vizeSa adhika hai / mithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhicatuSka meM anyatarakA saMkhyAtaguNA hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA saMkhyAtaguNA hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / tiryagAyukA anantaguNA hai / vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taM sazarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai / tiryaggatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti aura ayazakIrtikA udaya tulya va vizeSa adhika haiM / strIvedakA saMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhaya aura jugupsAkA vizeSa adhika hai / hAsya va zokakA vizeSa adhika hai / rati va aratikA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / mana:paryayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / saMjvalanacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / ucca va nIca gotrakA udaya tulya va vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai / tiryaMca yonimatiyoM meM utkRSTa pradeza udaya- daNDaka samApta huA / manuSyagati meM mithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / samyagmithyAtva meM vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA saMkhyAtaguNA hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnagRddhikA vizeSa adhika hai / anantAnubandhI kaSAyoM kA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoM meM tAto 'anaMtANubaMdhI 0 saMkhe0 guNo / kevaladaMsaNa0' iti pATha: / Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314) chakkhaMDAgame saMtakamma vise0 / apaccakkhANakasAesu asaMkhe0 gunno| paccakkhANakasAesu vise0 / payalAe asaMkhe0 guNo / NiddAe vise0 / sammatte asaMkhe0 gunno| kevalaNANa0 saMkhe0 guNo / kevaladasaNa vise0 / maNussAu0 annNtgunno| veuvviyasarIraNAmAe asaMkhe0 gunno| AhArasarIrassa vise / ajasakittIe asaMkhe0 guNo / NocAgode saMkhe0 gunno| bhaya-duguMchA0 asaMkhe0 gunno| hassa-soga visesA0 / radi-aradIsu vise0 / itthiveda0 asaMkhe0 guNo / NavaMsayaveda0 vise0 / purisaveda0 asaMkhe0 gunno| kodhasaMjalaNAe asaMkhe0 guNo / mANa0 asaMkhe0 guNo / mAyA0 asaMkhe0 gunno| orAliyasarIraNAmAe asaMkhe0 guNo / tejAsarIra0 vise0 / kammaiya0 vise0 / maNusagai0 asaMkhe0 guNo / dANaMtarAiya0 saMkhe0 gunno| lAhaMtarA0 vise0 / bhogatarAiya0 vise0 / paribhogaMtarAiya0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 vise0 / ohiNANa0 vise0 / maNapajjava0 vise0 / ohidasaNa. vise0 / sudaNANa. vise0 / madiNANa. vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / jasakitti0 vise0 / uccAgode vise0 / lohasaMjalaNAe vise / sAdAsAdANaM vise / evaM maNusagadIe ukkassapadesaudao smtto| devagadIe ukkassao padesaudao sammAmicchatte thovo / payalAe saMkhe0 guNo / anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyoMmeM anyatarakA vizeSa adhika hai| pracalAkA asaMkhyAtaguNA hai / nidrAkA vizeSa adhika hai| samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai| kevalajJAnAvaraNakA saMkhyAtaguNA hai / kekaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| manuSyAyukA anantaguNA hai / vaikriyikazarIra nAmakarmakA asaMkhyAtaguNA hai / AhArazarIrakA vizeSa adhika hai| ayazakIrtikA asaMkhyAtaguNA hai / nIcagotrakA saMkhyAtaguNA hai| bhaya aura jugupsAkA asaMkhyAtaguNA hai / hAsya va zokakA vizeSa adhika hai| rati va aratimeM vizeSa adhika hai| strIvedaka asaMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedakA vizeSa adhika hai| puruSavedakA asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalanakrodhakA asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalanamAnakA asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalanamAyAkA asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIra nAmakarmakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIra nAmakarmakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIra nAmakarmakA vizeSa adhika hai| manuSyagati nAmakarmakA asaMkhyAtaguNA hai / dAnAntarAyakA saMkhyAtaguNA hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| paribhogAnta rAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| yazakIrtikA vizeSa adhika hai| uccagotrakA vizeSa adhika hai / saMjvalanalobhakA vizeSa adhika hai| sAtA va asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai| isa prakAra manuSyagatimeM utkRSTa pradeza-udaya samApta huaa| devagatimeM samyagmithyAtvakA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / pracalAkA saMkhyAtaguNA hai / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 315 giddAe vise0 / micchatte asaMkhe0 gunno| aNaMtANubaMdhi0 saMkhe0 gunno| apaccakkhANakasAe asaMkhe0 gunno| paccakkhANakasAe vise0 / kevalaNANa0 asaMkhe0 gunno| kevaladasaNa. vise0| sammatte asaMkha0 gunno| devAu0 annNtgunno| ohiNANAvaraNa. saMkhe0 gunno| ohidaMsaNAva. vise0 / ajasagitti0 asaMkhe0 gunno| ithiveda0 saMkhe0 gunno| bhaya-duguMchA0 asaMkhe0 guNo / soga0 vise0 / hassa vise0 / aradi0 vise / radi0 vise0| purisaveda0 asaMkhe0 gunno| kohasaMjalagAe asaMkhe0 guNo / mANassa asaMkhe0 gunno| mAyassa asaMkhe0 gunno| lobhassa asaMkhe0 gunno| veuvviyasarIra0 asaMkhe0 gunno| tejA0 vise0 / kammaiya0 vise0 / devagaI0 saMkhe0 gunno| jasagitti0 vise0 / dANaMtarAiya0 saMkhe0 gunno| lAhaMtarAiya0. vise0 / bhogaMtarAiya0 vise / paribhogaMtarA0 vise0 / viriyaMtarAiya0 vise0 / maNapajjava0 vise0 / sudaNANa0 vise0| madiNANa0 vise0| acakkhudaM0 vise0 / cakkhadaM0 vise0 / uccAgoda0 visesAhio / asAda0 vise0 / sAda0 vile0 / evaM devagadIe ukkassao padesudayadaMDao smtto| asaNNIsu ukkassao padesudao payalAe thovo| NihAe vise0 / payalApayalAe nidrAkA vizeSa adhika hai / mithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhI kaSAyoMmeM anyatarakA saMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai| pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyameM anyatarakA vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai| kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai| devAyukA anantaguNA hai| avadhijJAnAvaraNakA saMkhyAtaguNA hai| avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| ayazakItikA asaMkhyAtaguNA hai / strIvedakA saMkhyAtaguNA hai / bhaya va jugupsAkA saMkhyAtaguNA hai| zokakA vizeSa adhika hai| hAsyakA vizeSa adhika hai| aratikA vizeSa adhika hai| ratikA vizeSa adhika hai / puruSavedakA saMkhyAtaguNA hai / saMjvalanakrodhakA asaMkhyAtaguNA hai / saMjvalanamAnakA asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalanamAyAkA asaMkhyAtaguNA hai| saMjvalanalobhakA asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrakA vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai| devagatikA saMkhyAtaguNA hai| yazakIrtikA vizeSa adhika hai| dAnAntarAyakA saMkhyAtaguNA hai| lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai| bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNA vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvara vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| uccagotrakA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai| isa prakAra devagatimeM utkRSTa pradeza-udaya daNDaka samApta huaa| asaMjJiyoMmeM pracalAkA utkRSTa pradeza udaya stoka hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalA * apratau 'saMkhe0 guNo' iti pAThaH / Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ) chakkhaMDAgame saMtakamma vise| NiddANiddAe vise0 / thoNagiddhIe visesA0 / micchatte asaMkhe0 guNo / kevalaNANa0 vise0 / kevaladaMsaNa0 vise0 / apaccavakhANa0 vise0 / paccakkhANa0 vise| aNaMtANubaMdhi0 vise0 / NirayagaI0 aNaMtaguNo / devagaI vise0| maNusagaI0 vise0 / devAu0 asaMkhe0 gunno| NirayAu0 vise0 / maNusAu0 saMkhe0 guNo / uccAgoda0 asaMkhe0 gunno| tirikkhAu0 saMkhe0 guNo / Niraya-deva-maNusagaINa deva-Niraya-maNussAuANamuccAgodassa ya kadhamasaNNIsudao ? Na, asaNNipacchAyadANaM NeraiyAdINa muvayAreNa asaNNittabbhuvagamAdo / maNusagaipadesodayAdo devAuAdINaM padesodayassa kudo asaMkhejjaguNattaM ? Na, vilidie mottUNa payadaasaNNipaMcidiesu ceva saMcidadavvaggahaNe tadavirohAdo / maNussAuaukkassodayAdo uccAgoda-tirikkhAuANamukkassodayassa kudo asaMkhejjaguNattaM ? Na, baMdhagaddhAe asaMkhejjaguNatteNa ca AvaliyAe asaMkhejjadibhAgassa aMtomuhuttattamasiddhaM, edamhAdo ceva suttAdo tassa tbbhaavsiddhiido| pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnaguddhikA vizeSa adhika hai / mithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai| anantAnubaMdhicatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai| narakagatikA anantaguNA hai / devagatikA vizeSa adhika hai| manuSyagatikA vizeSa adhika hai| devAyukA asaMkhyAtaguNA hai / nArakAyukA aizeSa adhika hai / manuSyAyukA saMkhyAtaguNA hai| uccagotrakA asaMkhyAtaguNA hai / tiryagAyukA saMkhyAtaguNA hai / zaMkA- narakagati, devagati, manuSyagati, devAyu, nArakAyu, manuSyAyu aura uccagotrakA udaya asaMjJI jIvoMmeM kaise sambhava hai ? samAdhAna- nahI, kyoMki, asaMjJI jIvoMmeMse pIche Aye hue nArakI AdikoMko upacArase asaMjJI svIkAra kiyA gayA hai| ___ zaMkA- manuSyagatike pradezodayakI apekSA devAyu AdikoMkA pradezodaya asaMkhyAtaguNA kase ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, vikalendriyoMko choDakara prakRta asaMjJI paMcendriyoMmeM hI saMcita dravyakA grahaNa karanepara usameM koI virodha nahIM hai| zaMkA- manuSyAyuke utkRSTa pradezodayase uccagotra aura tiryaMcaAyukA utkRSTa pradezodaya asaMkhyAtaguNA kaise hai ? __ samAdhAna- nahIM, bandhakakAlake asaMkhyAtaguNe honese bhI AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgake antarmuhUrtatA asiddha hai, isI sUtrase hI usake asaMkhyAtaguNatva siddha hai| 0 apratau 'NirayagaI0' iti paatthH| * apratau 'NerayadINa', kApratI 'NirayAdINa'. tApratI 'NerayAdINa' iti paatthH| *tApratI 'asaMkhejjaguNataM ' iti pAThaH / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 317 savvamedaM hodu NAma, Na uccAgodAdo tirikkhAuassa saMkhejjaguNattaM; saMkhejjAvaliyamettuccAgodasamayapabaddhesu divaDDhaguNahANIe chiNNesu egasamayapabaddhassa asaMkhe0 bhAguvalaMbhAdo saMkhejjAvaliyachiNNatirikkhAuamhi samayapabaddhassa sNkhejjdibhaagttuvlNbhaado| Na ca uvvelaNAcarimaphAlidave vi gahide saMkhejjaguNattaM jujjade, tisse palidovamassa asaMkhe0 bhaagpmaannttaado| jadi asaNNIsu uccAgodassa ukkassasaMcayaM kariya vAukkAiesuppajjiya aMtomuhattuvellaNAe saMkhejjAvaliyamettaTTidi Thaviya asaNNIsuppajjiya uccAgododaillesupappajjadi to edaM ghddde| Na ca uvvellaNakAlo jahaNNao vi aMtomuttametto atthi, eiMdiehi ADhattadvidikhaMDayANamAyAmassa palidovamassa asaMkhe0 bhAgaNiyamuvalaMbhAdo tti ? Na, sayalasudavisayAvagame payaDijIvabhedeNa NANAbhedabhiNNe asaMte edaM Na hodi ti vottumskkiyttaado| tamhA suttANusAriNA suttAviruddhaM vakkhANamavalaMbeyavvaM / / __ orAliya0 saMkhe0 guNo / tejA0 vise0 / kammaiya0 vise0 / tirikkhagai0 saMkhe0 gunno| jasakitti-ajasakitti0 visesA0 / aNNadaravede vise0 / dANaMtarAiya0 vise / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 / paribhogaMtarA0 vise0 / vari0 zaMkA-- yaha saba vaisA ho, kintu uccagotrakI apekSA tiryaMca Ayake saMkhyAtagaNatva sambhava nahIM hai; kyoMki, saMkhyAta AvaliyoM mAtra uccagotrake samayaprabaddhoMmeM DeDha guNahAnikA bhAga denepara eka samaya prabaddhakA asaMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai, tathA saMkhyAta AvaliyoMse bhAjita tiryaca AyumeM samayaprabaddhakA saMkhyAtavAM bhAga pAyA jAtA hai| yadi kahA jAya ki udvelanAkI antima phAlike dravyako grahaNa karanepara tiryaMca Ayuke saMkhyAtaguNatva bana sakatA hai, to yaha bhI ThIka nahIM hai; kyoMki, vaha ( phAli ) palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| yadi asaMjJI jIvoMmeM uccagotrake utkRSTa saMcayako karake phira vAyakAyika jIvoMmeM utpanna hokara antarmuhurta udvelanA dvArA saMkhyAta AvalI mAtra sthitiko sthApita kara asaMjJiyoMmeM utpanna hokara uccagAtrake udaya yukta jIvoM meM utpanna hotA hai to yaha ghaTita ho sakatA hai, parantu udvelanAkA kAla jaghanya bhI antarmuhurta mAtra nahIM hai; kyoMki, ekendriyoM ke dvArA prArambha kiye gaye sthitikANDakoMke AyAmake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra honekA niyama pAyA jAtA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, prakRtiyoM aura jIvoMke bhedase nAnA bhedoMko prApta hue samasta zrutaviSayaka jJAnake na hone para yaha nahIM ho sakatA' aisA kahanA zakya nahIM hai| isa kAraNa sUtrakA anusaraNa karanevAle prANIko sUtrase aviruddha vyAkhyAnakA avalambana karanA caahiye| __ tiryaMca Ayake utkRSTa pradezodayakI apekSA audArikazarIrakA utkRSTa pradezodaya saMkhyAtaguNA hai| usase taijasazarIrakA vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai| tiryacagatikA saMkhyAtaguNA hai| yazakIrti va ayazakIrtikA vizeSa adhika hai| anyatara devakA vizeSa adhika hai| dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai| 0 a-kApratyoH 'uccAgodaillesu-' iti paatthH| 8 a-kApratyoH 'Adatta' iti pAThaH / kA-tApratyornoglabhyate vAkyamidam / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ) chakkhaMDAgame saMtakamma yaMtarAiya0 vise0 / bhaya-duguMchA0 vise0 / hassa-soga vise0 / radi-aradi0 vise0| maNapajjava0 vise0 / ohiNANa0 vise0 / sudaNANa. vise / madiNANa. vise / ohidasaNa. vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / saMjalaNANaM aNNayarassa vise / NIcAgoda0 vise0 / sAdAsAda0 visesAhio / evamasaNNIsukkassapadesudayadaMDao smtto| etto jahaNNago- jahaNNapadesudao micchatte thovo| sammAmicchatte asaMkhe0 gunno| sammatte asaMkhe0 gunno| apaccakkhANa asaMkha0 gunno| paccakkhANa0 vise0| aNaMtANubaMdhi0 asaMkhe0 gunno| payalApayalA0 asaMkhe0 gunno| NiddANiddAe vise0| thoNagiddhI0 vise0| kevalaNANa0 vise0| payalAe vise0 / NiddAe vise0 / kevaladasaNa. vise0 / duguMchA0 annNtgunno| bhaya0 vise0| hassa0 vise0| radi0 vise0| purisaveda0 vise| saMjalaNassa aNNadarassa vise0 / ohiNANa. asaMkhe0 guNo ohidasaNa vise0 / NirayAu0 asaMkhe0 gunno| NedaM jujjade, eiMdiyasamayapabaddhamettaohidaMsaNAvaraNa-jahaNNudayAdo aMgulassa asaMkhejjadibhAgeNovaTTidaegasamayapabaddhamettaNirayAuajahaNNudayassa bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| paribhogAnta rAyakA vizeSa adhika hai| vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhaya aura jugupsAkA vizeSa adhika hai / hAsya va zokakA vizeSa adhika hai| rati va aratikA vizeSa adhika hai / manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| saMjvalana kaSAyoMmeM anyatarakA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai / isa prakAra asaMjJI jIvoMmeM utkRSTa pradezodaya-daNDaka samApta huaa| yahAM jaghanya pradezodaya daNDaka adhikAra prApta hai / vaha jaghanya pradezodaya mithyAtvameM stoka hai / samyagmithyAtvameM asaMkhyAtaguNA hai| samyaktvameM asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai / anantAnubandhicatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / pracalApracalAkA asaMkhyAtagaNA hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnagRddhikA vizeSa adhika hai| kevalajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAkA vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / jugupsAkA anantaguNA hai| bhayakA vizeSa adhika hai / hAsyakA vizeSa adhika hai / ratikA vizeSa adhika hai / puruSavedakA vizeSa adhika hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / nArakAyukA asaMkhyAtaguNA hai| zaMkA- yaha yogya nahIM hai, kyoMki, ekendriyake samaya prabaddha mAtra jo avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradezodaya hai usakI apekSA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase apavartita eka samayaprabaddha Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 319 asaMkhejjaguNattavirohAdo ? Na okaDDukkaDDaNAe viNA avaTThidaTThidipadesa saMtakamme aara viDDhaguNahANibhAgahAruvavattIe / Na ca eso attho pAramatthio, okaDukkaDuNAhi heTThavari pakkhitte padesaggaNisegassa asaMkhejjalogabhAgahAre saMte viro hAbhAvAdo / tamhA ubhayatya jadi vi bhAgahAro aMgulassa asaMkhejjadibhAgo to vi bhAgahArassa thovabahuttaM suttabaleNa atragaMtavvaM / - / devAu 0 vise0 / tirikkhAu0 asaMkhe0 guNo / maNussAu0 vise0 / orAliya0 asaMkhe0 guNo | tejA0 vise0| kammaiya0 vise0 / veuvviya0 vise0 / AhAra0 vise0| tirikkhagai0 saMkhe0 guNo / jasakitti ajasagitti0 do vi tullA vise0 / devagai0 vise0 / maNusagai0 vise0 / Nirayagai0 vise0 / soga0 saMkhe0 guNo / aradi0 vise0 / ityiveda0 vise0 / NavuMsayaveda0 vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarA0 vise0 / paribhogaMtarA 0 vise0 / vIriyaMtarA0 vise0 / maNapajjava0 vise0 / sudaNANa0 vise0 / madiAvaraNa0 vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu 0 vise0 / uccAgode 0 vise0 / NIcAgode0 vise0 / sAdAsAdesu0 vise0 / evamoghajahaNapade sudayadaMDao samatto / mAtra nArakAyuke jaghanya pradezodaya ke asaMkhyAtaguNe hone meM virodha hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, apakarSaNa- utkarSaNa ke vinA avasthita sthitivAle pradezasaskarmakI vivakSA honepara DeDha guNahAni bhAgahAra bana jAtA hai / parantu yaha artha pAramArthika nahIM hai, kyoMki, apakarSaNa- utkarSaNa dvArA nIce Upara prakSepa karanepara pradezAgra sambandhI niSekakA asaMkhyAta loka bhAgahAra hone meM koI virodha nahIM hai / isa kAraNa donoM sthAnoM meM yadyapi bhAgahAra aMgulakA asaMkhyAtavAM bhAga hai to bhI unameM sUtrabala se stokatA va adhikatA samajhanI cAhiye / nArakAyuke jaghanya pradezodayase devAyukA jaghanya pradezodaya vizeSa adhika hai / tiryaMca AyukA asaMkhyAtaguNA hai / manuSyAyukA vizeSa adhika hai / audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasa zarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIrakA vizeSa adhika hai / AhArakazarIrakA vizeSa adhika hai / tiryacagatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti va ayazakIrti donoMkA tulya vizeSa adhika hai / devagatikA vizeSa adhika hai / manuSyagatikA vizeSa adhika hai / narakagatikA vizeSa adhika hai / zokakA saMkhyAtaguNA hai / aratikA vizeSa adhika hai / strIvedakA vizeSa adhika hai / napuMsakavedakA vizeSa adhika hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / manaH ryayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / uccagotrakA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIyakA vizeSa adhika hai / isa prakAra ova jaghanya pradezodaya - daNDaka samApta huA / T Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ) chakkhaMDAgame saMtakamma NirayagaIe jahaNNao padesudao micchatte thovo / sammAmicchatte asNkhe0gunno| sammatte asaM0 gunno| aNaMtANubaMdhi0 asaMkhe0 guNo / kevalaNANa0 asaMkhe0 guNo0 / kevaladasaNA0 vise0 / payalAe trise0 / NihAe vise0 / apaccakkhANa vise0 / paccakkhANa0 vise0 / ohiNANAvaraNa0 annNtgunno| ohidasaNAvaraNa0 vime0 / NirayAu0 asaMkhe0 gunno| veuvviya0 asaMkhe0 gunno| tejA0 vise0 / kammaiya0 visesA0 / Nirayagai0 saMkhe0 guNo / ajasakitti0 vise0 / duguMchA0 saMkhe0 guNo / bhaya0 vise0 / soga vise0| hassa0 vise0 / aradi0 vise0 / radi0 vise0| NavUpsayaveda0 vise0 / dANaMtarAiya0 vise / lAhaMtarA0 vise0 / bhogaMtarA0 vise| paribhogaMtarAiya0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 vise0 / maNapajjava0 vise0 / sudaNANa0 vise / madiNANa0 vise0 acakkhudaM0 visesA0 / cakkhudaM0 vise0 / saMjalaNa vise0 / NIcAgoda0 vise0 / asAda0 vise0 / sAda0 visesaahio| evaM NirayagaIe jahaNNao padesudayadaMDao smtto| tirikkhagaIe jahaNNago padesudao micchatte thovo| sammAmicchatte asaMkhe0 guNo / sammatte asaMkhe0 guNo / aNaMtANubaMdhi0 asaMkhe0 gunno| kevalaNANa0 asaMkhe0 narakagatimeM mithyAtvakA jaghanya pradezodaya stoka hai| samyagmithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubaMdhicatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNakA anantaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / narakAyukA asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai| taijasazarIrakA vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai| narakagatikA saMkhyAtaguNA hai / ayazakItikA vizeSa adhika hai / jugupsAkA saMkhyAtaguNA hai / bhayakA vizeSa adhika hai| zokakA vizeSa adhika hai| hAsyakA vizeSa adhika hai / aratikA vizeSa adhika hai| ratikA vizeSa adhika hai| napuMsakavedakA vizeSa adhika hai| dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai| bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizaSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai| nIcagotrakA vizeSa adhika hai| asAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai / sAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai / isa prakAra narakagatimeM jaghanya pradezodayadaNDaka samApta huaa| tiryaMcagatimeM mithyAtvakA jaghanya pradezodaya stoka hai / samyagmithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhicatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - udayAnuyogaddAre padesodayaparUvaNA (- 321 l guNo / palAe vise0 / NiddA0 bise0 / payalApayalA 0 vise0 / NiddANiddAe vise0 | thI giddhI0 vise0 / kevaladaM0 vise0 / apaccakkhANa0 vise0 / paccavakhANa0 vise0 / ohiNANa0 anaMtaguNo / ohidaMsa0 vise0 / tirikhakhAu0 asaMkhe 0 guNo / orAliya0 asaMkhe0 guNo / tejA0 vise0 / kammaiya0 vise0 / veu0 vise0 / tirikkhagai0 saMkhe0 guNo / jasakitti - ajasagitti0 vise0 / dugaMchAe saMkhejjaguNo / bhaye vise0 / hassa vise0 / soge vise0 / radi-aradIsu vise0 / sayavede vise 0 / itthi purisadeve vise0 / dANaMtarAiya0 visesA / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 / paribhogaMtarA0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 visesA / maNapajjava0 vise0 / sudaNANa0 vise0 / madiNANa0 vise0 / acakkhu 0 vise0 / cakkhu 0 vise0 / saMjalaNa0 vise0 / NIcAgoda0 vise0 / uccAgoda0 visesA0, khavidakammaMsiyalakkha geNAgatUNa saNNIsuppajjiya saMjamAsaMjama ghettUNa puNA micchattaM paDivajjiya guNaseDIo gAliya puNo vi saMjamAsaMjama paDivajjiya AvaliyasaMjadA 1 hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnagRddhikA vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / avadhi - jJAnAvaraNakA anantaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / tiryaMcaAyukA asaMkhyAta - guNA hai / audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai / vaikriyikazarIrakA vizeSa adhika hai / tiryaMcagatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti aura ayazakIrtikA vizeSa adhika hai / jugupsAkA saMkhyAtaguNA hai / bhayakA vizeSa adhika hai / hAsyakA vizeSa adhika hai / zokakA vizeSa adhika hai / rati aura aratikA vizeSa adhika hai / napuMsakavedakA vizeSa adhika hai / strI aura puruSa vedakA vizeSa adhika hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / mana:paryaya jJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / saMjvalanacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / nIcagotrakA vizeSa adhika hai / uccagotrakA vizeSa adhika hai, kyoMki kSapitakarmAzikasvarUpase Akara, saMjJiyoMmeM utpanna hokara, saMyamAsaMyamako grahaNakara, phira mithyAtvako prApta hokara, guNazreNiyoMko galAkara, phirase bhI saMyamAsaMyamako prApta hokara Avali mAtra saMyatAsaMyatakI udayasthiti yahAM grahaNa kI gayI hai / uccagotrake jaghanya pradezodayase sAtA va asAtA vedanIyakA jaghanya pradezodaya vizeSa adhika hai / isa prakAra mapratipATho'yam / apratau 'dugaMchAe0 vise0 soge 0 ' tApratau ' dugaMchAe saMkhejjaguNo / soge' iti pAThaH / w arat 'duchAe visesaM gae soge ! 3 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM saMjadassa udytttthidigghnnaado| sAdAsAdANaM visesAhio / evaM tirikkhagadIe jahaNao padesudayadaMDao samatto / / gadI jahaNao padesudao micchatte thovo / sammAmicchatte asaMkhe0 guNo / sammatte asaMkhe0 guNo / anaMtANubaMdhi asaMkhe0 guNo / kevalaNANa0 asaMkhe0 guNo / payalAe vise0 / biddAe vise0 / payalApayalAe vise0 / NiddANiddAe vise0 / rtofrate vise0 / kevaladaMsaNAvaraNa 0 vise0 / apaccakkhANa0 vise0 / paccavakhANa0 vise0 0 / ohiNANa0 anaMtaguNo / ohidaMsa0 vise0 / maNussAua0 asaMkhe0 guNo / orAliyasarIra0 asaMkhe0 guNo / veu0 vise0 / teyA0 vise0 / kammaiya0 vise0 / maIe saMkhe0 guNa / jasakitti - ajasa kitti0 visesAhiyo / dugaMchAe saMkhe0 guNo / bhaya0 vise0 / hassa soge vise0 / radi- aradi0 vise0 / aNadaravede tullA vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 | paribhogaMtarA0 vise0 / vIriyaMtarA 0 vime0 / maNapajjavaNANAvaraNe vise0 ! sudaNANAvaraNe vise0 / madiAvaraNe vise0 / acakkhu0 vise0 / cakkhu 0 vise0 / uccaNIca0 vise0 / sAdAsAda0 vise0 / AhArasarIra0 asaMkhe0 guNo / titthayara0 asaMkhe0 guNo / evaM maNusagadIe jahaNNao padesudayadaMDao samatto / tiryaMcagatimeM jaghanya pradezodayadaNDaka samApta huA / manuSyagati meM mithyAtvakA jaghanya pradezodaya stoka hai / sanyamagmithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / anantAnubandhi catuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai / styAnagRddhikA vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSka meM anyatarakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA anantaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / manuSyAyukA asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrakA vizeSa adhika hai / taijasazarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika | manuSyagatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti aura ayazakIrtikA vizeSa adhika hai / jugupsAkA saMkhyAtaguNA hai / bhayakA vizeSa Aafan hai | hAsya va zokakA vizeSa adhika hai / rati va aratikA vizeSa adhika hai / anyatara vedakA tulya vizeSa adhika hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai / mana:paryayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| UMca va nIca gotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtAvedanIyA vizeSa adhika hai / AhArakazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / tIrthaMkaraprakRtikA asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra manuSyagati meM jaghanya pradezodayadaNDaka samApta huA / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 323 devagadIe jahaNNao padesudao micchatte thovo / sammAmicchatte asaMkhe0 gunno| sammatte asaMkhe0 guNo / apaccakkhANe asaMkhe0 guNo / paccakkhANe visesA0 / aNaMtANubaMdhi0 asaMkhe0 gunno| kevalaNANAvaraNe asaMkhe0 gunno| payalAe vise0 / NihAe vise| kevaladaMsa0 vise0| duguMchAe annNtgnno| bhaya0 vise| hassa0 vise| radi0 vise0 / purisavede0 vise0 / saMjalaNAe aNNadara0 vise0 / ohiNANa. asaMkhe0 gunno| ohidasaNa0 vise0 / devAu0 asaMkhe0 gunno| veubviyasarIra0 asaMkhe0 gunno| tejA0 vise0| kammaiya0 vise0 / devagai0 asaMkhe0 guNo / jasakittIe vise0| ajasakittIe vise0| soge saMkhe0 gunno0| aradi0 vise0| itthiveda0 vise0| dANaMtarA0 vise0 / lAhaMtarAiya0 vise0 / bhogaMtarAiya0 vise0 / paribhogaMtarAiya0 vise0 / vIriyaMtarAiya0 vise0 / maNapajjava0 vise0 / sudaNANa0 vise0| madi0 vise / acakkhu0 vise0 / cakkhu0 vise0 / uccAgode vise0 / sAdAsAda0 tullo visesaahio| evaM devagaIe jahaNNapadesudayadaMDao smtto| ___ asaNNIsu jahaNNao padesudao micchatte thovo sAsaNapacchAyadaM paDucca udIraNodao tti / aNaMtANubaMdhi0 asaMkhe0 gunno| kevalaNANa0 asaMkhe0 guNo / payalA0 devagatimeM mithyAtvakA jaghanya pradezodaya stoka hai / samyagmithyAtvakA asaMkhyAtaguNA hai / samyaktvakA asaMkhyAtaguNA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSko anyatarakA vizeSa adhika hai| anantAnubaMdhicatuSkameM anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai| pracalAkA vizeSa adhika hai| nidrAkA vizeSa adhika hai / kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / jugupsAkA anantaguNA hai| bhayakA vizeSa adhika hai| hAsya kA vizeSa adhika hai| rati kA vizeSa adhika hai / puruSavedakA vizeSa adhika hai / saMjvalanacatuSko anyatarakA vizeSa adhika hai| avadhijJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| devAyukA asaMkhyAtaguNA hai / vaikriyikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrakA vizeSa adhika hai| kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai / devagatikA asaMkhyAtaguNA hai / yazakIrtikA vizeSa adhika hai / ayazakItikA vizeSa adhika hai / zoka kA saMkhyAtaguNA hai| aratikA vizeSa adhika hai / strIvedakA vizeSa adhika hai / dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai / lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai| bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| paribhogAnta rAyakA vizeSa adhika hai / vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai / cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| uccagotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtA vedanIyakA tulya vizeSa adhika hai / isa prakAra devagatimeM jaghanya pradezodayadaNDaka samApta huaa| asaMjJI jIvoMmeM mithyAtvakA jaghanya pradezodaya stoka hai, yaha sAsAdana guNasthAnase pIche mithyAtva meM Aye hue jIvakI apekSA udIraNodaya svarUpa hai / anantAnubaMdhicatuSkarma For Private & Personal use only. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324) chakkhaMDAgame saMtakamma vise0 / NiddAe vise0 / payalApayalAe vise0 / NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhIe vise0| kevaladasaNa0 vise0 / apaccakkhANa0 vise0 / paccakkhANa0 vise0 / NirayAu0 annNtgunno| devAu0 vimesA0 / tirikkhAu0 asaMkhe0 gunno| maNusAu0 visesA0 / orAliyasarIra0 asaMkhe0 gunno| tejA0 visesaahio| kammaiya0 vise| veubviya0 vise0 / tirikkhagai0 saMkhe0 gunno| jasakitti-ajasakitti0 vise0 / maNusagai0 vise0 / devagaI0 vise0 / NirayagaI0 vise0 / duguMchAe saMkhe0 gunno| bhaya0 vise0 / hassa-soge vise0| radi-aradi0 visesaa0| aNNadaravede vise0 / dANaMtarAiya0 vise0 / lAhaMtarA0 vise0 / bhogaMtarA0 vise0 / pribhogNtraa0vise0| vIriyaMtarA0 vise / maNapajja0 vise / ohiNANA0 vise0 / sudaNANa0 vise0 / madi0 visesA0 / ohidaMsaga vise0 / acakkhu0 vise / cakkhu0 vise0 / saMjalaNAe vise / NIcAgode0 vise0 / uccAgode vise0 / sAdAsAdANaM visesA0 / eva. masaNNicidiesu jahaNNao padesudayadaMDao smtto| etto bhujgaarpdesudo| tattha aTThapadaM-jameNhi padesaggamudiNNaM tatto anyatarakA asaMkhyAtaguNA hai / kevalajJAnAvaraNakA asaMkhyAtaguNA hai| pracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAkA vizeSa adhika hai / pracalApracalAkA vizeSa adhika hai / nidrAnidrAkA vizeSa adhika hai| styAnagRddhikA vizeSa adhika hai| kevaladarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSko anyatarakA vizeSa adhika hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai / nArakAyukA anantaguNA hai / devAyukA vizeSa adhika hai| tiryaMcaAyukA asaMkhyAtaguNA hai| manuSyAyukA vizeSa adhika hai| audArikazarIrakA asaMkhyAtaguNA hai / taijasazarIrakA vizeSa adhika hai / kArmaNazarIrakA vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrakA vizeSa adhika hai / tiryaMcagatikA saMkhyAtaguNA hai / yazakIrti aura ayazakItikA vizeSa adhika hai| manuSyagatikA vizeSa adhika hai / devagatikA vizeSa adhika hai| narakagatikA vizeSa adhika hai / jugupsAkA saMkhyAtaguNA hai / bhayakA vizeSa adhika hai| hAsya va zokakA vizeSa adhika hai| rati va aratikA vizeSa adhika hai| anyatara vedakA vizeSa adhika hai| dAnAntarAyakA vizeSa adhika hai| lAbhAntarAyakA vizeSa adhika hai / bhogAntarAyakA vizeSa adhika hai / paribhogAntarAyakA vizeSa adhika hai| vIryAntarAyakA vizeSa adhika hai| manaHparyayajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / zrutajJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / matijJAnAvaraNakA vizeSa adhika hai / avadhidarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| acakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| cakSudarzanAvaraNakA vizeSa adhika hai| saMjvalanacatuSkameM anyatarakA vizeSa adhika hai| nIcagotrakA vizeSa adhika hai / uccagotrakA vizeSa adhika hai / sAtA va asAtAvedanIyakA vizeSa adhika hai / isa prakAra asaMjJI paMcendriya jIvoMmeM jaghanya pradezodayadaNDaka samApta huaa| .. yahAM bhujAkAra pradezodayakA adhikAra hai| usameM arthapada kahA jAtA hai- isa samaya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 325 atarauvarimasamae bahupadesagge udide eso bhujagAro NAma / jame hipadesaggamudidaM anaMtarauvarimasamae tatto thovadare padesagge udayamAgade eso appadaraudao NAma / tattie tattie ceva padesagge udayamAgade avaTTidaudao NAma / aNaMtarAdIdasamae udaeNa viNA eNNimudayamAgade eso avattavvaudao NAma / edeNa aTThapadeNa sAmittaM / taM jahA - madiAvaraNassa bhujagAra - appadara avaTTidaudao kassa ? aNNadarassa / evaM savvakammANaM / Navari jAsi payaDINamavattavvamatthi taM jANiya vattavvaM / eyajIveNa kAlo / taM jahA - madiAvaraNassa bhujagAraudao kevaciraM kAlAdo appadaraudao hodi ? jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / haciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / avaTTidavedago kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / suda-maNapajjava ohi - kevalaNANAvaraNANaM madiAvaraNabhaMgo / (cakkhu ) acakkhu - ohi kevaladaMsaNAvaraNANaM pi mdiaavrnnbhNgo| NiddAe avaTTidavedago kevaciraM0 ? ' jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / bhujagAra - appadaravedago kevaciraM0 ? jo pradezAgra udayako prApta hai usase anantara Age ke samaya meM bahuta pradezAgra ke udita honepara yaha bhujAkAra pradezodaya kahA jAtA hai / jo isa samaya pradezAgra udita hai usase anantara Age ke samayamaiM stokatara pradezAgra ke udayako prApta honepara yaha alpatara pradezodaya kahalAtA hai| utane utane mAtra pradezAgra ke udayako prApta honepara avasthita pradezodaya kahalAtA hai / anantara vIte hue samayameM udayake binA isa samaya udayako prApta honepara yaha avaktavya udaya kahA jAtA hai / isa arthapadake anusAra svAmitvakA kathana kiyA jAtA hai / vaha isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakA bhujAkAra, alpatara aura avasthita udaya kisake hotA hai ? vaha anyatara jIvake hotA hai / isI prakArase saba saba karmoMke sambandhameM svAmitvakA kathana karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki jina prakRtiyoMkA avaktavya pradezodaya hai usakA kathana jAnakara karanA cAhiye / eka jIvakI apekSA kAlakI prarUpaNA isa prakAra hai- matijJAnAvaraNakA bhujAkAra udaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatA hai / usakA alpatara udaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatA hai / usakA avasthitavedaka kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta samaya mAtra rahatA hai / zrutajJAnAvaraNa, mana:paryayajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNakI prarUpaNA matijJAnA - varaNa ke samAna hai | ( cakSudarzanAvaraNa ) acakSudarzanAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI bhI prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke samAna hai / nidrAkA avasthitavedaka kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSa se saMkhyAta samaya mAtra rahatA hai| usakA bhujAkAra aura alpatara vedaka kitane kAla * tApratau C matthittaM ' iti pAThaH / Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 ) chakkhaMDAgame saMtakamma jaha0 egasamao, ukka0 aNtomuhutto| evaM sesacaduNNaM daMsaNAvaraNIyapayaDINaM / solasakasAya-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM nniddaabhNgo| sAdassa bhujagAraappadaraudao kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka chmmaasaa| avaTTidaudao kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 saMkhe0 smyaa| asAdassa bhujagAra-appadaravedago kevaciraM0 ? jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| avaTThida0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / sammAmicchattassa bhujagAra-appadara0 jahaNNaNa egasamao, ukka0 aMtomuttaM / avavida0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| sammatta0 bhujagAravedaga0 jaha0 egasamao, ukka0 aNtomuhttN| appadara0 jaha0egasamao, ukka0 chAvaTThisAgarovamANi desuunnaanni| micchattassa bhujagAra-appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuttaM / tiSNaM pi vedANaM mdiaavrnnbhNgo| NirayAuassa appadara-avattavvapadANi asthi, sesapadANi Natthi / teNa tattha kAlo sugmo| maNussAuassa bhujagAravedao* jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 visesAhiyaM, govuccharayaNAe ukkassiyAe vi aNtomuhuttdiihttaado| avaTThidavedago jaha0 egasamao, ukka0 aTThasamayA / maNussAuassa appadarao jaha0 rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra rahatA hai| isI prakAra zeSa cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke sambandhameM kahanA caahiye| solaha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI prarUpaNA nidrAke samAna hai / sAtAvedanIyakA bhujAkAra va alpatara udaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase chaha mAsa rahatA hai / usakA avasthita udaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra rahatA hai / asAtA vedanIyakA bhujAkAra va alpatara udaya kitane kAla rahatA hai ? vaha jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatA hai| usakA avasthita udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase asaMkhyAta samaya mAtra hotA hai / samyagmithyAtvakA bhujAkAra aura alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hotA hai| usakA avasthita udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya mAtra rahatA hai| samyaktva prakRtikA bhujAkAra udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase aMtarmahataM mAtra rahatA hai| usakA alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase kucha kama chyAsaTha sAgaropama mAtra hotA hai / mithyAtvakA bhujAkAra aura alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase antarmuhurta mAtra hotA hai| tInoM bhI vedoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nArakAyuke alpatara aura avaktavya ye do pada haiM, zeSa pada nahIM haiN| isa kAraNa usake viSayameM kAlaprarUpaNA sugama hai / manuSyAyukA bhujAkAra udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSata: antamuhUrta vizeSa adhika kAla taka rahatA hai, kyoMki, utkRSTa bhI gopuccharacanA aMtarmuhUrta dIrgha hotI hai| usakA avasthita udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase ATha samaya mAtra rahatA hai / manuSyAyu 8 apratau ' ukka0 aMtomuhutaM chammAsA' iti paatthH| * apratau 'bhujagAraudao' iti pAThaH / Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 327 egasamao, ukka0 tiSNi palidovamANi samaUNANi / tirikkhAuassa maNusAuabhaMgo / devAuassa NirayAuabhaMgo / NirayagaiNAmAe bhujagAra0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe 0 bhAgo / avaTThida0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / maNusagai-tirikkhagai devagaiNAmANaM NirayagaibhaMgo / orAliya-veuvviya-tejA - kammaiyasarIrANaM mdiaavrnnbhNgo| AhArasarIrassa giddAe bhaMgo / samacaurasasaMThANa vajjarisahaNArAyaNasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa agurualahua -- uvaghAda - paraghAda - - ussAsa -- pasatthApasatyavihAyagai - - tasa -- bAdara - pajjattapatteyasarIra-thirAthira - suhAsu ha- subhaga- dUbhaga-sussara dussara Adejja- aNAdejja-jasa kitti - ajasa kittiNimiNuccAgoda--paMcaMtarAiyANaM mdiaavrnnbhNgo| cadusaMThANa-paMca saMghaDANaM bhujagAra - appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 puvvakoDI desUNA / avaTThidaM sugamaM / huMDasaMThANa NIcAgodANaM madiAvaraNabhaMgo / ujjovaNAmAe bhujagAra- appadara0 jaha0 egasamao, ukka0 palido 0 asaMkhe 0 bhAgo / AdAva-yAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNANaM bhujagAro appadaro vA ukka0 aMtomuhuttaM / sesaM sugamaM / esuvadeso nAgahatthisamaNA / kA alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSa se eka samaya kama tIna palyopama mAtra rahatA hai / tiryaMca AyukI prarUpaNA manuSyAyuke samAna hai / devAyukI prarUpaNA nArakAyuke samAna hai / narakagati nAmakarmakA bhujAkAra udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga rahatA hai / usakA alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSa se palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga rahatA hai / usakA avasthita udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase saMkhyAta samaya rahatA hai / manuSyagati tiryaMcagati aura devagati nAmakarmoM kI prarUpaNA narakagatike samAna hai / audArika, vaikriyika, taijasa aura kArmaNa zarIranAmakarmoM kI prarUpaNA matijJAnAvaraNa ke samAna hai / AhArakazarIra kI prarUpaNA nidrAke samAna hai / samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, Adeya, anAdeya, yazakIrti, ayazakIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; ina prakRtiyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| cAra saMsthAna aura pAMca saMhananoMkA bhujAkAra aura alpatara udaya jaghanyase eka samaya utkarSase kucha kama eka pUrvakoTi mAtra rahatA hai / unake avasthita udayakI prarUpaNA sugama hai / huNDakasaMsthAna aura nIcagotrakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai / udyota nAmakarmakA bhujAkAra aura alpatara udaya jaghanyase eka samaya aura utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra rahatA hai| Atapa, sthAvara, sUkSma aparyApta aura sAdhAraNa nAmakarmoMkA bhujAkAra aura alpatara udaya utkarSa se antarmuhUrta mAtra rahatA hai / zeSa prarUpaNA sugama hai / yaha upadeza nAgahastI zramaNakA hai / a-kApratyo: ' khavagANaM ' tApratau ' khavaNANaM ' iti pATha: Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3328 ) 'chakkhaMDAgame saMtakamma aNNaNa uvaeseNa madiAvaraNassa bhujagAraudao tettIsaM sAgarovamANi desUNANi svvle*| appadaravedao tettIsaM sAgarovamANi saMkhejjavassabbhahiyANi Neraiyassa sNkilesenn| suda maNapajjava-ohi-kevalaNANAvaraNANaM caduNNaM dasaNAvaraNANaM ca mdiaavrnnbhNgo| asAdassa bhujagAravedao tettIsaM sAgarovamANi desUNANi / appadara0 palido0 asNkhejjdibhaago| NirayagaiNAmAe bhujagAravedao appadaravedao vA tettIsaM sAgaro0 desuunnaanni| NirayagaiNAmAe appadaravedayakAlassa sAhaNaM vuccde| * taM jahA- NiseyaguNahANiTThANANaMtaraM thovN| jogaTThANesu jIvaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / maNusagaiNAmAe tirikkhagaiNAmAe ca bhujagAro appadaro* ca tiNNi palidovamANi desuunnaanni| devagaiNAmAe bhujagAro appadaro ca tettIsaM sAgaro0 desuu| nnaanni| orAliyasarIra-tadaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM paDhamasaMghaDaNassa mnnusgibhNgo| veuvviyasarIra-veuvviyasarIraaMgovaMga-baMdhaNa-saMghAdANaM devgibhNgo| savvAsi dhuvabaMdhapayaDINaM paraghAdussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subhasubhaga-sussara-Adejja-jasakittINaM ca devgibhNgo| appasatthavihAyagai--athiraasubha--dubhaga---dussara--aNAdejja---jasakittINaM NirayagaibhaMgo / ujjova---- NAmAe orAliyasarIrabhaMgo / uccAgoda----paMcaMtarAiyANaM NANAvaraNa-- ___ anya upadezake anusAra matijJAnAvaraNake bhujAkAra vedakakA kAla sarvArthasiddhi meM kucha kama / tetIsa sAgaropama pramANa hai| usake alpatara vedakakA kAla nArakIke saMklezake kAraNa saMkhyAta varSa adhika tetIsa sAgaropama mAtra hai |shrutjnyaanaavrnn, manaHparyayajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa aura cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMkI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| asAtA: vedanIyake bhujAkAra vedakakA kAla kucha kama tetIsa sAgaropama mAtra hai| usake alpatara vedakakA kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai| narakagati nAmakarmake bhujAkAravedaka va alpatara vedakakA kAla kucha kama tetIsa sAgaropama mAtra hai| narakagati nAmakarmake alpatara vedakake kAlakA sAdhana kahA jAtA hai| vaha isa prakAra hai- niSekaguNahAnisthAnoMkA antara stoka hai| yogasthAnoMmeM jIva* guNahAnisthAnoMke aMtara asaMkhyAtaguNe hai| manuSyagati nAmakarma aura tiryacagati nAmakarmakA bhujAkAra aura alpatara udaya kucha kama tIna palyopama kAla mAtra rahatA hai| devagati nAmakarmakA bhujAkAra aura alpatara udaya kucha kama tetIsa sAgaropama kAla mAtra rahatA hai| audArikazarIra va usake aMgopAMga, bandhana aura saMghAtakA tathA prathama saMhananakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai| vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIraaMgopAMga, vaikriyikabandhana aura vaikriyikasaMghAtakI prarUpaNA devagatike samAna hai| saba dhruvabandhI prakRtiyoMkI tathA paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, vasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura yazakIrtikI prarUpaNA bhI devagatike samAna hai| aprazasta vihAyogati, asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya aura ayazakItiko prarUpaNA narakagatike samAna hai| udyota nAmakarmakI prarUpaNA audArikazarIrake samAna OP apratau 'aNeNa' iti paatthH| *tApratI 'desuunnaanni| samvaTThe' iti pAThaH / 4tApratI 'vassabbhahiyANi raiyassa' iti paatthH| mapratau 'sAhaNaM' iti paatthH| * a-kApatyoH 'bhajagAraappadaro' iti pAThaH / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 329 udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA bhNgo| NIcAgodassa bhujagAro appadaro ca tettIsaM sAgaro0 desUNANi / edamhi uvadese jANi kammANi Na bhaNidANi tesi kammANaM Natthi do uvadesA, paDhameNa ceva uvadeseNa tANi yavvANi / eyajIveNa aMtaraMja pavAijjateNa uvaeseNa vttissaamo| taM jahA- NANAvaraNassa bhujagAravedayaMtaraM appadaravedayaMtaraM vA jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| avaTThidavedayaMtaraM jaha0 eyasamao, ukka0 annNtkaalN| caduNNaM dasaNAvaraNIyANaM nnaannaavrnnbhNgo| savvakammANamavaTTiyavedayaMtarassa vi NANAvaraNabhaMgo / sesANaM kammANaM bhujagAra-appadaravedayaMtaraM pagadiudayAdo bhujagArakAlAdo ca sAdhedUNa bhANiyavvaM / NANAjIvehi kAlo aMtaraM saNNiyAso ca ettha kaayvvo| etto appaabh| taM jahA- madiAvaraNassa avaDhidavedayA thovaa| appadaravedayA aNaMtaguNA / bhujagAravedayA saMkhejjaguNA / suda- maNapajjava-ohi-kevalaNANAvaraNANaM cakkhu-acakkhu-ohi-kevaladasaNAvaraNANaM ca mdiaavrnnbhNgo| NihAe avaTTidavedayA thovaa| avattavvavedayA annNtgunnaa| appadaravedayA asaMkhe0 guNA / bhujagAravedayA saMkhe0 hai| uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| nIcagotrakA bhujAkAra aura alpatara udaya kucha kama tetIsa sAgaropama kAla mAtra rahatA hai| isa upadezama jina karmoMkA kathana nahIM kiyA gayA hai una karmoMke viSayameM do upadeza nahIM haiM, unako prathama hI upadezake anusAra le jAnA cAhiye / / eka jIvakI apekSA antarakI prarUpaNA pravAhasvarUpase Aye hue upadezake anusAra kI jAtI hai| vaha isa prakAra hai-- jJAnAvaraNake bhAjakAravedaka aura alpataravedakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai| usake avasthitavedakakA antarakAla jaghanyase eka samaya aura utkarSase ananta kAla pramANa hotA hai| cAra darzanAvaraNa prakRtiyoMke antarakAlakI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / saba karmoke avasthitavedakake antarakAlakI bhI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai| zeSakarmoMke bhujAkAra va alpatara vedakoMke antarakAlakA kathana prakRti udaya aura bhujAkArakAlase siddha karake karanA caahiye| nAnA jIvoMkI apekSA kAla, antara aura saMnikarSakA bhI kathana yahAMpara karanA cAhiye / yahAM alpabahutvakA kathana karate haiN| vaha isa prakAra hai-- matijJAnAvaraNake avasthitavedaka stoka haiN| alpataravedaka anantaguNe haiN| bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiN| zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI prarUpaNA matijJAnAvaraNake samAna hai| nidrAke avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka anantaguNe haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / 4 tApratI 'ceva ( do) uvadeseNa ' iti paatthH| a-kApratyoH 'aMtare ' iti pAThaH / * pratiSa 'kAlo' iti pAThaH / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ) chavakhaMDAgame saMtakamma gunnaa| payalA-NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-sAdAsAda-solasakasAya-hassa-radiaradi-soga-bhaya-duguMchANaM nniddaabhNgo| micchattassa avattavvavedayA thovaa| avaTTidavedayA annNtgnnaa| appadara0 annNtgnnaa| bhajagAra0 saMkhe0 gnnaa| sammattassa avadidavedayA thovaa| bhujagAravedayA saMkhe0 guNA / avattavvavedayA asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 gunnaa| sammAmicchattassa avaTThida0 thovaa| bhujagAra0 asaMkhe0 gunnaa| avattavva0 asaMkhe0 gunnaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| NavaMsayavedassa* micchttbhNgo| itthipurisavedANaM avaTThidavedayA thovA / avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 visesA0 / deva-NeraiyAuANaM avattavvavedayA thovaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| maNusAuassa avaTThida0 thovA / avattavvavedayA asaMkhe0 guNA / bhujagAra0asaMkhe0 guNA / appadaravedayA saMkhe00 guNA / tirikkhAuassa avattavvavedayA thovA / avaTThidavedayA annNtgunnaa| bhujagAravedayA aNaMtaguNA / appadara0 saMkhe0 guNA / NirayagaiNAmAe avaTThida0 thovaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| avattavva0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / tirikkhagaiNAmAe avattavva thovA / avaTThida0 annNtgunnaa| appadara0 annNtgunnaa| bhujagAra0 saMkhe0 guNA / maNusagaiNAmAe avaTThida0 bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / pracalA, nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, sAtAvedanIya asAtAvedanIya, solaha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI prarUpaNA nidrAke samAna hai / mithyAtvake avaktavyavedaka stoka haiN| avasthitavedaka anantaguNe haiN| alpataravedaka anantaguNe haiM / bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / samyaktvake avasthitavedaka stoka haiM / bhujAkAravedaka, saMkhyAtaguNe haiN| avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| samyagmithyAtvake avasthitavedaka stoka haiN| bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNa haiN| avakAvyavedaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe hai| napuMsakavedakI prarUpaNA mithyAtvake samAna hai| strIveda aura puruSavedake avasthitavedaka stoka haiN| avaktavyadhedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAravedaka vizeSa adhika hai| . devAyu aura nArakAyuke avaktavyavedaka stoka haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| manuSyAyuke avasthitavedaka stoka haiN| avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| alpataravedaka saMkhyAtaguNe haiN| tiryaMcaAyuke avaktavya vedaka stoka haiN| avasthitavedaka anantaguNe haiN| bhujAkAravedaka anantaguNa haiM / alpataravedaka saMkhyAtaguNe haiN| narakagati nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiN| alpataravedaka saMkhyAtaguNe haiN| avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| tiryaMcagati nAmakarmake avaktavyavedaka stoka haiM / avasthitavedaka anantaguNe haiN| alpataravedaka anantaguNe haiN| bhujAkAra * satkarmapaMjikAyAM ' asaMkhejjaguNA ' iti paatthH| 8 a-kApratyoH ' NavaMsayavedayassa' iti pAThaH / tApratau ' asaMkhe0 gunnaa| ......... / maNusAuassa' iti paatthH| a-kApratyoH 'uccAgoda0', tApratau 'uccAgoda0 (avaTTida0)' iti paatthH| OM satkarmapajikAyAM ' asaM0' iti pAThaH / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA thovaa| avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 vise0 / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / devagadiNAmAe avaDhida0 thovA / avattavva0 asaMkhe0 gunnaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra0 vise0| orAliyasarIra-huMDasaMThANa-paraghAda-ujjova-ussAsa-bAdara-suhuma sAhAraNa-jasakitti-ajasakittINaM avaTTida0 thovA / avattavva0 aNaMtaguNA / appadara0 asaMkhe0 gunnaa| bhujagAra0 saMkhe0 gunnaa| veuvviyasarIra-samacaurasasaMThANANaM devgibhNgo| jAo payaDIo dhuvabaMdhIo tANamavadvidavedayA thovA / appadara0 aNaMtaguNA / bhujagAra0 saMkhe0 guNA / asaMpattasevaTTa0 avaTThida0 thovaa| appadara0 asaMkhe0 gunnaa| avatavva0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / caduNNaM saMThANANaM paMcaNNaM saMghaDaNANaM ca avaTTiya0 thovaa| avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 saMkhe0 guNA / NirayANupuvvINAmAe avaTTida. thovaa| appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 vise0 / avattavva0 vise0 / evaM devgipaaoggaannupuviinnaamaae| maNussANupuvINAmAe avaTThiya0 thovA / bhujagAra0 asaMkhe0 guNA / avattavva0 vise0 / appadara0 visesaa0| evaM tirikkhANupuvvINAmAe / Navari bhujagAra0 annNtgunnaa| AdAva-appasatthavihAyagai-dussaraNAmANaM avaTThidavedayA thovA / avatta0 asaMkhe0 vedaka saMkhyAtaguNe haiN| manuSyagati nAmakarmake avasthitavedaka stoka hai / avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka vizeSa adhika hai / bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| devagati nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAravedaka vizeSa adhika haiM / audArikazarIra, huMDaka saMsthAna, paraghAta, udyota, ucchvAsa, bAdara, sUkSma, sAdhAraNa, yazakIrti aura ayazakIrtike avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka anantaguNe haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / vaikriyikazarIra aura samacaturasrasaMsthAnakI prarUpaNA devagatike samAna hai / jo prakRtiyAM dhruvabandhI haiM unake avasthitavedaka stoka haiM / alpataravedaka anantaguNa haiN| bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / asaMprAptasRpATikAsaMhananake avasthitavedaka stoka haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / cAra saMsthAnoM aura pAMca saMhananoMke avasthitavedaka stoka haiN| avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNa haiM / bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiN| nArakAnupUrvI ke avasthitavedaka stoka haiN| alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| bhujAkAravedaka vizeSa adhika haiN| avaktavyavedaka vizeSa adhika haiM / isI prakAra devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prarUpaNA karanA caahiye| manuSyAnupUrvI nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiN| bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / avaktavyavedaka vizeSa adhika haiM / alpataravedaka vizeSa adhika haiN| isI prakAra tiryagAnapUrvI nAmakarmakI prarUpaNA hai / vizeSa itanA hai ki usake bhujAkAravedaka anantaguNe haiN| Atapa, aprazasta vihAyogati aura dusvara nAmakarmoke avasthitavedaka stoka haiM / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 ) chavakhaMDAgame saMtakammaM guNA / appadara asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 saMkhe0 guNA / thAvara dUbhaga-aNAdejjaNIcAgodANaM tirikkhagaibhaMgo / apajjattaNAmAe avadvida0 thovA / avattavva0 aNaMtaguNA / bhujagAra asaMkhe0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / sussaraNAmAe avaTTiya0 thovA / avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra0 saMkhe 0 guNA / pajjattaNAmAe avaTTida0 thovA / avattavva0 anaMtaguNA / bhujagAra0 asaMkhe 0 guNA / appadara0 saMkhe0 guNA / dvidInaM baMdheNa okaDDukkaDDuNAe (ca ) padesudayassa vaDDhI hANI vA hotri, edeNa heduNA padesudayabhujagAre aNNArisaM appAbahuaM bhavadi / taM jahA - NirayagaiNAmAe thovA avaTTiya0 / avattavva0 asaMkhe0 guNA / appadara0 asaMkhe0 guNA / bhujagAra asaMkhe0 guNA / edeNa aNumANeNa maggidUNa savvakammANaM NeyavvaM / evaM puNo duNA appAbahuaM Na pavAijjadi / evaM padesabhujagAro samatto / eto padaNikkhavo-- madiNANAvaraNassa ukka0 asDhI kasa ? jo guNidakammaMsio appAe sammattaddhAe saMjamaddhAe ca savvalahuM carimasamayachadumattho jAdo tassa carima avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrakI prarUpaNA tiryaMcagatike samAna hai / aparyApta nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka anantaguNe haiM / bhujAkAravedaka asaMkhyAta haiM / alpataravedaka saMkhyAtaguNe haiM / susvara nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAravedaka saMkhyAtaguNe haiM / paryApta nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka anantaguNe haiM / bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka saMkhyAtaguNe haiM / sthitiyoMke bandha, apakarSaNa aura utkarSaNase pradezodayakI vRddhi aura hAni hotI hai; isa hetuse pradezodaya sambandhI bhujAkArake viSaya meM anya prakAra alpabahutva hotA hai / yathAnarakagati nAmakarmake avasthitavedaka stoka haiM / avaktavyavedaka asaMkhyAtaguNe haiM / alpataravedaka asaMkhyAtaguNe haiM / bhujAkAravedaka asaMkhyAtaguNe haiN| isa anumAna se khojakara saba karmoMke ukta alpabahutvako le jAnA cAhiye / parantu yaha hetuprarUpita alpabahutva paramparAgata nahIM hai / isa prakAra pradezabhujAkAra samApta huA / yahAM padanikSepakI prarUpaNA kI jAtI hai- matijJAnAvaraNa kI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo guNitakarmAzika jIva alpa samyaktvakAlameM aura alpa saMyamakAlameM zIghra hI antima tApratI ' saMkhe0 guNA / guNaTThidINaM' bhujagAra0 aNNAsi' iti pAThaH / iti pATha: / padamupalabhyate / " " iti pAThaH / * a-kApratyoH ' bhujagAraNNArisaM ' tApratau apratau nAstIdaM vAkyam / D satkarmapajikAyAM tu ' saMkhe0 ' pratiSu ' majjhidUNa' iti pAThaH / satkarmapaMjikAyAmetasya sthAne 'aNumANeUNa ' ityeta " pratiSu 'pAvijjadi ', satkarmapaMjikAyAM tu vAijjadi iti pAThaH / " Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayANuyogaddAre padesodayaparUvaNA ( 333 samayachadumatthassa paDhamasamayaohiladdhissa ukka0 madiAvaraNassa pdesudyvddddhii| kudo? ohiNANavuDDhIe aNahimuhassa* guNase DipadesaguNagArAdo tadahimuhaguNaseDipadesaguNagArassa asaMkhe0 gunnttaado| kadhamedaM Navvade? suttnnnnhaannuvvttiido| ohiNANaohidasaNAvaraNANaM puNa jhIyamANohikkhaovasamANaM*tatto tagguNayAravaDDhI asaMkhe0 guNA / evaM suda-maNapajjava-kevalaNANAvaraNa-cakkhu-acakkhu-kevaladaMsaNAvaraNANaM ca vattavvaM / ohiNANa-ohidasaNAvaraNANaM ukka0 vaDDhI kassa? carimasamayachadumatthassa, jassa paDhamasamayaNaTThA ohI, tassa / NiddA-payalANamukkassiyA vaDDhI kassa? uvasaMtakasAyassa jAdhe sagapaDhamasamayaguNaseDisIsayaM pavededi* tassa ukkassiyA vaDDhI / NiddANiddA-payalApayalA--thINagiddhINamukkassiyA vaDDhI kassa ? jo adhApavattasaMjado tappAoggasaMkiliTTho hodUNa se kAle savvavisuddho jAdo tassa savvavisuddhassa jaM guNaseDisIsayaM tamhi udayamAgade jo thINagiddhitiyassa aNNadarisse payaDIe paDhamasamayavedago tassa samayavartI chadmastha huA hai usa samaya prathama samayavartI avadhilabdhiyukta antima samayavartI chadmasthake matijJAnAvaraNa sambandhI utkRSTa pradezodayavRddhi hotI hai / isakA kAraNa yaha hai ki jo jIva avadhijJAnakI vRddhike abhimukha nahIM hai usake guNazreNi rUpa pradezaguNakArakI apekSA tadabhimukha jIvakA guNazreNi rUpa pradezaguNakAra asaMkhyAtaguNA hotA hai / zaMkA- yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna- vaha sUtrakI anyathAnupattise jAnA jAtA hai| parantu hIyamAna avadhikSayopazama yukta avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI ukta guNakAravRddhi usase asaMkhyAtaguNI hai| isI prakAra ( matijJAnAvaraNake samAna ) zrutajJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNakI utkRSTa vaddhike svAmIkA kathana karanA caahiye| ___ avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? usa antima samayavartI chadmasthake jisakI avadhilabdhi prathama samayameM naSTa huI hai, usako hotI hai / drA aura pracalAkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? vaha upazAntakaSAya jIvake hotI hai, jaba vaha apane prathama samaya saMbaMdhI guNazraNizISakA vedana karatA hai, taba usake una donoM prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi hotI hai / nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhi kI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai? jo adhaHpravRttasaMyata jIva tatprAyogya saMklezase saMyukta hokara anantara kAla meM sarvavizuddhiko prApta hotA hai usa sarvavizuddha jIvakA jo guNazreNizIrSa hai usake udayako prApta honepara jo styAnagRddhi Adi tInameMse anyatara prakRtikA prathama samayavartI vedaka hotA hai usake unakI utkRSTa * apratau ' ahimAhassa', kApratI 'aNahippAyassa', tApratau ' aNahimA (ma) hassa' iti pAThaH / * tApratau 'ohiNANohidasaNAvara (NA0) NaM puNa jjhIyamANehi khaovasamANaM' iti pAThaH / 4 tApratI 'kevalaNANAvara (NA) NaM cakbu' iti pAThaH / tApratI 'vededi ' iti pAThaH / Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ) chakkhaMDAgame saMtakamma ukka0 vddddii| ___ caduNNaM NANAvaraNIyANaM tiNNaM dasaNAvaraNIyANaM ukka0 hANI kassa ? jo paDhamasamayauvasaMtakasAo mado saMto se kAle devo jAdo tassa aMtomuhuttadevassa jAdhe guNaseDisosayaM paDhamasamayaNijjiNNaM tAdhe ukka0 haannii| ohiNANa-ohidaMsaNAvaraNANaM ukka0 hANI kassa? parivadamANayassa suhamasAMparAiyassa jAdhe apacchimaM uvasaMtakasAya guNaseDisIsayaM NijjarijjamANaM NijjiNNaM tAdhe tassa ukka0 hANI / Navari paDhamasamayauppaNNaohiNANasse tti vattavvaM / paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIyANamukkassamavaDhANaM kassa? jo adhApavattasaMjado tappAoggajahaNNasaMkilesAdo tappAoggamajjhimapariNAmukkassavisohiM gado se kAle vi tArisiM visohi gado palido0 asaMkhe0 bhAgapaDibhAgabbhahiyA guNaseDI jAdo, jAve edANi guNaseDisIsayANi pavededi tAdhe tassa ukkssmvddhaannN| evaM sesANaM pi kammANaM ukkassavaDDhi-hANi-avaTThANANaM sAmittaM jANiUNa vattavvaM / jahaNiyA vaDDhI hANI avaTThANaM ca savvakammANamekko padeso aNNadarassa bhave / Navari devaNirayAuaM-titthayaraNAmakammANi mottUNa vattavvaM / vRddhi hotI hai| cAra jJAnAvaraNIya aura tIna darzanAvaraNIyakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo prathama samayavartI upazAntakaSAya jIva marakara anantara kAlameM deva ho jAtA hai usa antarmuhUrtavartI devakA guNazreNizIrSa jaba prathama samaya nirjarAprApta hotA hai taba usake ukta prakRtiyoMkI utkRSTa hAni hotI hai| avadhijJAnAvaraNa aura avadhidarzanAvaraNakI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? zreNise girate hue sUkSmasAmparAyika jIvakA jaba nirjIryamANa antima upazAntakaSAya guNazreNizIrSa nirjIrNa ho cukatA hai taba usake unakI utkRSTa hAni hotI hai| vizeSa itanA hai ki avadhijJAna utpanna honeke prathama samayameM, yaha kahanA cAhiye / pAMca jJAnAvaraNIya aura nau darzanAvaraNIya prakRtiyoMkA utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo adhaHpravRtta saMyata jIva tatprAyogya jaghanya saMklezase tatprAyoga madhyama pariNAma rUpa utkRSTa vizuddhiko prApta hotA hai va anantara kAla meM bhI vaisI vizuddhiko prApta hotA hai jisase gaNazreNi palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga rUpa pratibhAgase adhika ho jAtI hai, jaba vaha ina gaNazreNizIrSakoMkA vedana karatA hai taba usake uparyukta prakRtiyoMkA utkRSTa avasthAna hotA hai / isI prakArase zeSa karmoMkI bhI utkRSTa vRddhi, hAni va avasthAnake svAmitvakA jAnakara kathana karanA caahiye| saba karmoMkI jaghanya vRddhi, hAni va avasthAna eka pradeza svarUpa hokara anyatara jIvake hote haiN| vizeSa itanA hai ki devAyu, nArakAyu aura tIrthaMkara nAmakarma ko choDakara yaha kathana karanA caahiye| // apratau 'mado saMte se kAle deve' iti paatthH| Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAnuyogaddAre padesodaya parUvaNA ( 335 eto appA bahuaM- paMcaNANAvaraNa- caudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANamukkassamavaTThANaM thovaM / kyA hANI asaMkhejjaguNA / ukkassiyA vaDDhI asaMkhe 0 guNA / NiddA payalANaM pi ukkastamavadvANaM thovaM / ukka0 hANI asaM0 guNA / vaDDhI asaMkhejjaguNA / NiddANiddA - payalA-payalA-thINagiddhi-micchattANatANubaMdhica ukkANamukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaM0 guNA / hANI visesA0 / aTThaNNaM kasAyANamukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe 0 guNA / hANI visesA0 / sammatta - NavaNokasAya - cadusaMjalaNANaM gaannaavrnnbhNgo| sammAmicchattassa micchattabhaMgo | deva- NirayAuANaM ukka0 hANI kassa? dasavassasahassAuTThI deva-raiesa uvavaNNassa dusamayatanbhavatthassa / vaDDhI avadvANaM vA Natthi / maNusa - tirikkhAuANaM ukkassamavadvANaM thovaM / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI visesAsAhiyA / tiSNaM gaiNAmANamukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / hANI vise0 / maNusagaiNAmAe ukkassamavadvANaM thovaM / hANI asaMkhe0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 guNA orAliya sarIraNAmAe maNusagaibhaMgo | tejA - kammaiyasarIra chasaMThANa- paDhamasaMghaDaNavaNNa-gaMdha-rasa-- phAsa --- agurualahua-:--uvaghAda--paraghAda -- ussAsa -- pasatthApasatthavihAyagai - tasa - bAdara - pajjatta- patteyasarIra--thirAthira - suhAsuha - jasakitti - subhagaAdejja --- sussara --- dussara --- NimiNuccAgodANaM ukkassamavadvANaM thovaM 1 asaMkhe 0 guNA / vaDDhI asaMkhe0 guNA 1 ve ubviya --- AhAra hANI yahAM alpabahutvakA kathana karate haiM- pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAya karmoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / utkRSTa hAni asaMkhyAtaguNI hai / utkRSTa vRddha asaMkhyAtaguNI hai / nidrA va pracalAkA bhI utkRSTa avasthAna stoka hai / utkRSTa hAni asaMkhyAta - guNa hai / utkRSTa vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, mithyAtva aura anantAnubaMdhicatuSkakA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai / ATha kaSAyoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai / samyaktva, nau nokaSAya aura cAra saMjvalana kaSAyoMkI prarUpaNA jJAnAvaraNake samAna hai / samyagmithyAtvakI prarUpaNA mithyAtva ke samAna hai / devAyu aura nArakAyukI utkRSTa hAni kisake hotI hai ? vaha dasa hajAra varSakI Ayusthitise yukta devoM va nArakiyoMmeM utpanna hue jIvake tadbhavastha hone ke dvitIya samaya meM hotI hai / unakI vRddhi va avasthAna nahIM hai| manuSyAyu aura tiryagAyukA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai | vRddhi vizeSa adhika hai / tIna gati nAmakarmoMkA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / hAni vizeSa adhika hai | manuSyagati nAmakarmakA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI haiM / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / audArikazarIra nAmakarmakI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai / taijasazarIra, kArmaNazarIra, chaha saMsthAna, prathama saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta va aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra sthira, asthira, zubha, azubha, yazakIrti, subhaga, Adeya, sussara, dusvara, nirmANa aura uccagotra ; inakA utkRSTa avasthAna stoka hai / hAni asaMkhyAtaguNI hai / vRddhi For Private Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ) chakkhaMDAgame saMtakammaM sarIra -- paMcasaMghaDaNa -- caduANupuvvI - AdAvujjova - thAvara - suhuma - - apajjatta-sAhAraNaajasakitti - dUbhaga aNAdejja-NIcAgodANamukkassamavadvANaM thovaM / vaDDhI asaMkhe0 guNA / hANI vise0 / deva- NirayAua-titthayaravajjANaM savvakammANaM pi jahaNNavaDDhi - hANi - avaTTaNANi tullANi, egapadesapamANattAdo / titthayaraNAmAe jaha0 hANI adhApamakevalaguNase DisIsaesu udayamAgadesu / jaha0 vaDDhI dusamayakevalissa / tado hANI thovA / jaha0 vaDDhI asaMkhe0 guNA / avadvANaM jahaNNamukkassaM vA Natthi / titthayaraNAmAe jaha0 hANI thovA / ukka0 hANI visesA0 / jaha0 vaDDhI asaMkhe0 guNA / ukka0 vaDDhI asaMkhe0 guNA / evaM padaNikkhevo smtto| etto vaDDhi udae appAbahue kade tado udae tti aNuyogaddAraM samattaM hodi / asaMkhyAtaguNI hai / vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, pAMca saMhanana, cAra AnupUrvI, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, ayazakIrti, durbhaga, anAdeya aura nocagotrakA utkRSTa avasthAna stoka hai / vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| hAni vizeSa adhika hai / / devAyu, nArakA aura tIrthakara prakRtiyoMko chor3akara sabhI karmoMkI jaghanya vRddhi hAni aura avasthAna tulya haiM; kyoMki, ve eka pradeza pramANa haiM / tIrthaMkara nAmakarmakI jaghanya hAni adhaHpravRtta kevala guNazreNizIrSakoMke udayaprApta honepara hotI hai / usakI jaghanya vRddhi dvitIya samayavartI kevalI hotI hai / isa kAraNa usakI hAni stoka hai aura jaghanya vRddhi usase asaMkhyAtaguNI hai / usakA jaghanya va utkRSTa avasthAna nahIM hai / tIrthaMkara prakRtikI jaghanya hAni stoka hai / utkRSTa hAni vizeSa adhika hai / jaghanya vRddhi asaMkhyAtaguNI hai / utkRSTa vRddhi asaMkhyAtaguNI / isa prakAra padanikSepa samApta huA / yahAM vRddhiudaya viSayaka alpabahutva ke karanepara udaya-anuyogadvAra samApta hotA hai udayAnuyogadvAra samApta huA / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ............. vocchAmi saMtakamme paMci ( ji ) yarUveNa vivaraNaM sumahatthaM / / 1 / / mahAkammapayaDipAhuDassa kadi - vedaNAo ( i ) cauvvIsa maNuyogaddAresu tattha kadavedaNA tti jANi aNuyogaddArANi vedaNAkhaMDammi, puNo pa ( passa-kamma- payaDi baMdhaNa tti ) cattAriaNuogaddAresu tattha baMdha-baMdhaNijjANAmANuyogehi saha vaggaNAkhaMDammi, puNo baMdhavidhANamANuyogaddAro mahAbaMdhammi, puNo baMdhagANuyogo khudda baMdhammi ca sappavaMceNa parUvidANi / puNo tehita sesadvArasANuyogaddArANi saMtakamme savvANi parUvidANi / to vi tassAigaMbhIrattAdo atthavisamapadANamatthe thorutthAyeNa paMjiyasarUveNa bhaNNissAmo / taM jahA -- 1 tattha paDhamANuogaddArassa NibaMdhaNa ( ssa ) parUvaNA sugamA / Navari tassa Nikkheo chavvihasarUveNa parUvido / tattha tadiyassa davvaNikkhevassa sarUvaparUvaNaThThe Airiyo evamAha jaM davvaM jANi davvANi assidUNa pariNamadi jassa vA davvassa sahAo vvaMtarapaDibaddho taM davvaNibaMdhaNamidi / pR0 2. edassattho uccade - jaM davvamidi utte jIva - poggala - dhammAdhammAgAsa - kAlabhedeNa chavi davvesu jassa jassa davvassa pariNamaNaNibaMdhaNaM vivakkhidaM taM taM ghettUNa tassa tassa davvassa jANidavvANi assiUNa pariNamadi tti pariNamaNavihANaM uttaM / taM jahA- tattha tAva jIvadavvassa poggaladavvamavalaMbiya pajjAyesu pariNamaNavihANaM uccade - jIvadavvaM duvihaM saMsArijIvo mukkho ( kko ) cedi / tattha micchattAsaMjama kasAya jogehi pariNadasaMsArijIvo jIva-bhava - khettapoggalavivAisarUvakammapoggale baMdhiUNa pacchA tehito puvvuttacauvvihaphalasarUvapajjAyaM ayabhebhiNNaM saMsaraMto jIvo pariNamadi tti edesi pajjAyANaM pariNamaNaM poggalaNibaMdhaNaM hodi / puNo mukkajIvasa evaMvidhaNibaMdhaNaM Natthi, kiMtu satthANeNa pajjAyaMtaraM gacchadi / puNo jassa vA davvassa sahAvo davvaMtarapaDibaddho idi edassattho - ettha jIvadavvassa sahAvo NANadaMsaNANi / puNo duvihajIvANaM NANasahAvo vivakkhidajIvehiMto vadirittajIva- poggalAdisavvadavvANaM paricchedaNasarUveNa pajjAyaMtaragamaNaNibaMdhaNaM hodi / evaM daMsaNaM pi vattavvaM / taM pi kudo ? vivakkhidajIvehiMto vadirittajIva - poggalAdibAhiradavvesu NibaMdhassa sarUvaparicchedaNe 88 "" NibaddhattAdo | puNo jIvadavvassa dhammatthikAyAdo pariNamaNavihANaM uccade / taM jahA - saMsAre bhamaMtajIvANaM ANupuvvikammodaya - vihAyagadikammodayavaseNa mukkamAraNaMtiyavaseNa ca gadipajjAyeNa pariNadANaM gamaNassa saMbhavo puNo kammavirahidajIvANaM uDDhagamaNapariNAmasaMbhavo ca dhammatthikAyassa sahAvasahAya sarUvaNimittabhedeNa hodi / taM kathaM jANijjade ? puha puha pajjAyapariNadasaMsArijIvANaM puha puha khettasu NibaMdhaNativihasarUvagamaNANaM heduttAdo dhammatthiyavirahidakhette su puvvattaca uvhisarUvagamaNAbhAvAdo ca / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ) pariziSTa puNo adhammatthiyakAyamassiya jIvadavvassa pariNamaNavihANaM uccade- thAvaraNAmakammodayavaseNa mAraNaMtiyavirahidatasa-thAvarakammodayavaseNa ANupusvikammodayavirahidatasa-thAvaraNAmakammodayavaseNa maMdANubhAgodayavihAyagadikammavaseNa paravasA (sI) bhUdAMsArijIvANaM puNo NimmUlakammakalaMkavirahidasiddhajIvANaM ca dvidipajjAyeNa prinnmdi| ... micchattapurisassa divvasayaNAsaNa-chAyAdINi acchaNaNimittANi hoti tahA ceva puNo kAdavvamassiya ji .... NibaMdhaNaM dhammatthiyakAyo tti / saddavva ( AgAsadavva ) massidUNa jIvaNibaMdhaNaM uccade-saMsAri-mukkajIvANaM saga-sagogAhaNapamANammi TThidasaga-sagasavvapadesu vivakkhidajIvehito puha puha aNaMtANaMtasuhumajIvANa tattha pAyoggogAhaNasahidANaMtANaMtAsaMkhejjabAdarajIvANaM kammamalavirahidANaMtasiddhajIvANaM ca ogAsaM dAdUNa TThidANamAgAsadavvamavaTThANasarUveNa NibaMdhaNaM hodi / puNo etto poggaladavvamassiya NibaMdhaNattho uccade / taM jahA- tattha tAva jIvadavvamassiya uccade- saMsArijIvo NokammasarUveNa NANApayAreNa puvvagala ( puggala ) davve gahiUNa gaMdha-dhUvadIva-vatthAbharaNa-dhaDa-paDa-thaMbhAuha-pAsAdAdipajjAyaMtarasarUvaM kuNadi tti edassa edesu pajjAyesu gamaNassa jIvo ceva NibaMdhaNaM hodi / puNo micchattAsaMjama-kasAya-jogapaccayehi kammasarUveNa gahidapoggalANaM takkhaNe ceva aNaMtaguNasattisahidavaNNa-gaMdha-rasa-phAsAdipajjAyagamaNaM jIvaNibaMdhaNeNa hodi / puNo poggalassa poggalaMtaraM pi NibaMdhaNaM hodi| jahA jalavarisaNe sukkamaTTiyassa addha (adda) bhaavaadidsnnaado| puNo poggalasahAo NAma rUva-rasa-gaMdha-phAsA tu saMsArijIvammi suha-dukkhaphalupAyaNammi paDibaddhA hoti| kesi pi khettesu kAlesu vi sahAvapaDibaddhA hoti / puNo dhammadavvamassiya puggaladavvassa pariNamaNaM uccde| taM jahA- puggaladavvANaM lahugaguNaM vA gurugaguNaM vA agurugalahugaguNaM vA vattAvattasarUvANeyapajjAyapariNadANaM saga-parapayogeNa gamaNapajjAyaM hodi / tesiM NiyamidANiyamidakhettesu gamaNaM gamaNaNi mittadhammadavveNa hodi tti tesiM poggalANaM gamaNapajjAyassa taNNibaMdhaNaM hodi / puNo adhammadavvamassiya uccade / taM jahA- gurugaguNapajjAyapariNadANaM agurugalahugaguNapariNadANaM ca puggalANaM TThidipajjAyapariNadANaM ahavA payogavaseNa TThidipajjAyapariNadANaM ca TThidI adhammadavvassa sahAvaNibaMdhaNaM hodi / puNo kAlAgAsadavvANi assiya puggaladavvassa pariNamaNavihANaM jahA jIvadavvamassiya uttaM tahA vattavvaM / / puNo dhammadavvassa sesadavvANi assiUNa NibaMdhaNattho uccade / taM jahA- "jaM davvaM jANi davvANi assiyUNa pariNamadi" tti edasatthe bhaNNamANe tAva jIva-poggalehito edassa dhammadavvassa davvaMtaraNibaMdhaNaM pariNAmaMtaragamaNaM Na vattavvaM, tattha tassarUveNa gamaNAsaMbhAvAdo / puNo sahAvaNibaMdhaNapariNAmo atthi| taM kathaM? jIva-poggalANamaNeyapajjAyapariNadANaM bhedeNa NiyadANiyadasarUvANaM gamaNANaM NibaMdhaNaM dhammatthiyadavvassa sahAvo, taM ceva tassa sahAvassa pajjAyaMtaragamaNaM, taM ceva tassa davvassa pajjAyaMtaragamaNaM hodi tti vattavvaM / puNo adhammadavvamAgAsadavvaM ca assiya NibaMdhaNaM uccade-ghaNalogamettadhammadavvapadesANaM muttAmuttadavvAvagAhe (hi) dANaM? avaTThANAvagAhaNa pajjAyapariNAmo adhammatthiya-AgAsadavvANaM NibaMdhaNeNa hodi / puNo dhammadavvassa kAladavva . Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA massiya NibaMdhaNaM uccade- dhammadavvapadesANaM agurulahugAdiguNANaM avibhAgapalicchedaMtaragamaNaM kAladavvaNibaMdhaNaM hodi / puNo adhammadavvassa pajjAyaMtaragamaNaNibaMdhaNaM 'jaM davvaM jANi davvANi assiduNe tti' edaM parUvaNaM Nanthi / puNo sahAvaparUvaNamatthi / taM uccade- jIva puggaladavvANamagamaNapajjAyapariNadANamavaTThANassa adhammadavvassa sahAvo jeNa sahAo hodi teNa adhammadavvassa TThidikaraNapajjAyapariNAmaNibaMdhaNamedehi davvehi hodi / puNo adhammadavvassa dhammadavvehito NibaMdhaNaparUvaNaM Natthi / kudo ? sahAvado / gadilakkhaNeNa dhammadavveNa edassa agurulahugAdipajjAyaMtaresu gamaNaM hodi tti edamhAdo edassa NibaMdhaNamatthi tti kiM Na uccade ? Na, tassa kaalnnibNdhnnttaado| puNo adhammadavvassa kAladavvamassiya Ni baMdhaNaM uccade- adhammadavvassa agurulahugAdiguNANamavibhAgapalicchedaMtaresu gamaNaM kAladavvasahAvaNibaMdhaNaM / puNo edassa sahAvaNibaMdhaNaM logAgAsamettakAladavvapadesANamaNegadavvamavagAhidANamavaTThANaM hodi / puNo AgAsadavvamavalaMbiyUNa adhammadavvassa davvaNi baMdhaNaM Nasthi / puNo edassa sahAvaNibaMdhaNamavagAhidANeyadavvANaM AgAsapadesANaM avaTThANakaraNapajjAe hodi / puNo ettha dvidaadhammadavvaM alogAgAsapadesANamavaTThANaNibaMdhaNaM hodi / puNo kAladavvassa NibaMdhaNaM uccade- logamettakAlANaNaM davvaMtarapaDibaddhaNibaMdhaNaM Natthi / kudo? sahAvado ceva tahANuvalaMbhAdo / puNo kAladavvassa sahAvaNibaMdhaNaM jIvapoggaladhammAdhammAgAsadavANamattha-vaMjaNapajjAyesu gacchaMtANaM sahAyasarUveNaM Ni baMdhaNaM hodi jahA kaMbhagAraheTrimasilo vva / Navari alogAgAsassa pajjAyaMtaragamaNaM ettha diyakAlo ceva karedi / taM kathaM ? dUraTThiyasUrabiMbaNa paumavidANaM vikasaNaM va kaDuyapatthareNa lohakaDaNaM va thevovlNbhaado| puNo AgAsadavvassa sarUvaNibaMdhaNaM uccade- edassa davvaMtarapaDibaddhassa NibaMdhaNaM Natthi / ahavA evaM vA atthi tti vattavvaM / taM jahA- jIva-puggaladavvANaM gamaNAgamaNacchaNapajjAyapariNadANamaNaMtANaMtamuttadavvANamavagAhaMtANamaNeyapayAreNa acchaNAdipajjAehi AgAsadavvassa pajjAyaMtaragamaNaNibaMdhaNaM hodi tti / puNo sahAvaNibaMdhaNaM pi evaM ceva / Navari AgAsadavvassa sahAvaM ceva pahANaM kADhUNa vattavvaM / evaM dhammAdhamma-kAladavvANi ca assiyUNa davvaNibaMdhaNaM sahAvaNibaMdhaNaM ca saga-sagapaDibaddhapAyoggeNa jANiya vattavvANi / Navari AlogAgAsassa avagAhaNalakkhaNasattI ceva, Na vattI; tatto gaahijjmaanndvvaannmbhaavaado| saMpahi pakkabhAhiyArassa ukkassapakkamadavvassa uttappAbahugammi vivaraNaM kssaamo| taM jahA apaccakkhANamANassa ukkassapakkamadavvaM thovaM / pR0 36. kudo ? ukkassajogi-saNNi-micchAiTTiNA sattavihabaMdhayeNa baddhamohaNIyaukkassadavva - megasamayapabaddhassa sattamabhAgo kiMcUNo hodi tti taM desaghAdiphaddayavaggaNabbhaMtaraNANAguNahANisalAgAo desaghAdiphaddayasavva kammANaM samANAdo viraliya viguNiya aNNoNNabbhattheNuppaNNANaMtarAsiNA khaMDeduNekkakhaMDaM kiMcUrNa ghettavyaM / / ettha codago bhaNadi- evaM gheppamANe savvaghAdiphaddayAdivaggaNAdo aNaMtaguNahANiphaddayavaggaNAo gaMtUNa micchattAdiphaddayavaggaNAe TThidattAdo micchattadavveNa sesasavvaghAdINaM Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ) pariziSTa dabvAdo aNaMtaguNahINeNa hodavvaM / Na ca evaM, tatto edassa visesAhiyassa dNsnnaado| tado tappAoggANaMtarUvehi khaMDidegakhaMDa savaghAdidavvaM hodi tti ghettavyamidi? Na evaM gheppamANe sammattadesaghAdiphaddayavaggaNANamaNaMtaguNasahidANaM racaNaM kAdUNa tassa carimavaggaNAdo tadaNataruvarimavaggaNappahuDiracidANaM sammAmicchattaphaddayavaggaNadavvANamaNaMtaguNehi hINeNa hodavvaM / evaM sammAmicchattadavvAdo micchattadavveNa aNaMtaguNahINeNa hodavvaM / Na ca evaM, sammattadavvAdo tesiM davANamasaMkhejjagaNamasaMkhejjagaNakameNa addha (va) dANAdo / baMdhapayaDINaM esa kamo, Na saMtANamiti ce-Na, evaM saMte micchattassAdiphadayAdivaggaNAdo heTumasavvaghAdi-desaghAdiphaddayANaM aNNapayaDisaMbaMdhINaM astiUNa uttadoso Na saMbhavadi to vi saMbhavamicchijjayamANe sammatta nANi assidaNa uttadoso saMbhavadi, doNThamaNNapayaDisaMbaMdheNa tavaruvari tesi racaNANaM saMbaMdhitaNeNa ca smaannttaado| tado sAdireyamicchattadavvaM ghettaNa sesasavvaghAdikammANa jahaNNavaggaNAdo aNaMtaguNahANimettaddhANaM gaMtUNa TThidatesiM vaggaNehi saha micchattassAdivaggaNassegaparamANugadANubhAgo jeNa sarisaM hodi teNa kAraNeNa tadaNubhAgavaseNa micchattaM appaNo AdivaggaNappahuDiracide doso Natthi tti siddhaM / / puNo puvillakiMcUNagahidegakhaMDamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa ghAdidUNa eyakhaMDamavaNiya sesabahukhaMDaM micchatta-solasakasAyA idi sattArasapayaDIhiM khaMDiya sattArasaTThANesu Thaviya puNo puvvagahidegakhaMDaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDidUNegakhaMDa rahidabahukhaMDe paDhamapuMje pakkhiviya seseyakhaMDaM edeNa vidhANeNa sesapuMjesu sesaM pakkhiviyavvaM jAva sattArasamapuMje tti / Navari sattArasamapuMje egabhAgo pakkhiviyavyo / puNo keiM evaM bhaNaMti--AvaliyAe asaMkhejjadimabhAge ( khaMDaNabhAgahAro ) Na hodi, kiMtu palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM khaMDaNabhAgahAramidi bhaNaMti / tado uvadesaM laddhaNa doNhamekkadaraNiNNavo kAyavyo / puNo evamuppaNNapuMjesu sambatthovaM apaccakkhANamANe ukkassadavvaM jAdaM / kudo ? tatthaM timapuMja (pa) mANattAdo / kohe0 visesAhiyaM / pR 0 36. kudo ? payaDiviseseNa / / mAyAe. visesAhiyaM / lohe. visesAhiyaM / paccakkhANamANe. visesAhiyaM / kohe0 visesAhiyaM / mAyA0 visesAhiyaM / lohe. visesAhiyaM / pR0 36. puNo mANa ( ? ) saMjalaNa-koha-mANa-mAyA-lohANaM kameNattha visemAhiyA hoti / kathamauttasaMjalaNacaukkANaM etthuddese vihaMjaNaM hodi tti jANijjade ? Na, aNubhAgamAhappAdo / taM kathaM ? paccakkhANANubhAgAdo edassa aNubhAgassa aNaMtaguNattAdo Najjade / puNo tANi ettha Na ghidaanni| kudo ? uvarimadesaghAdidavvesu pavesidattAdo / Navari bajjha mANaNokasAyasavvaghAdidavvANi etthuddese paviTThANi / kudo ? doNhaM egbhaagttaado| aNaMtANubaMdhimANe0 visesAhiyaM / kohe0 visesAhiyaM / mAyA0 visesAhiyaM / kohe visesAhiyaM / ( micchatte visesAhiyaM ) / kevaladaMsa0 visesAhiyaM / pR 36. ettha codago bhaNadi--cauNANAvaraNa-tiNNidasaNAvaraNa-ca usaMjalaNa-NavaNokasAyANaM aNaMtarovaNidA (dhA ) aNubhAgavaggaNAsu tummehiM vibhaMjidakameNa NedaM Na skkijjde| kudo ? ede ( dA ) siM payaDIgaM saga-sagAdivaggaNAdo agaMtabhAgahINa krameNa desaghAdiphaddayavaggaNANa Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA carimavaggaNe ti gaMtUNa savvaghAdiphaddayAdivaggaNAdimmi saMkhejjabhAgahANIyo saMkhejjaguNahANIyo jAdAo tti aNaMtarovaNidhA tattha NaTThA tti| tado evaM vihavibhaMjaNaM Na ghaDadi tti? Na esa doso| kathaM ? mUlapayaDiTidIsu mohaNIyassAdigiseyAdo asaMkhejjabhAgahINakameNa aNaMtarovaNidhA gaMtUNeyavAraM saMkhejjagaNaM hodaNa pUNo vi saMkhejjabhAgahINakameNa gaMtuNa NokasAyaTridIsU thakkAsu saMkhejjabhAgahINaM jAdaM / tado NokasAyadvidIsu thakkAsu aNaMtaguNahINattadaMsaNAdo, puNo NANAvaraNadasaNAvaraNa-mohaNIyamaMtarAiyANaM mUlapayaDINaM baMdhavaggaNAsu aNaMtabhAgahINasarUveNa aNaMtarovaNidhA gaMtUNa puNo hINANubhAgapayaDINaM vaggaNAsu TidAsu tatthANaMtarovaNidhAe viNAsuvalaMbhAdo c| tado jattha jattha avirodho tattha tattha tappadesaM mottaNa pUNo uvari vi aNaMtarovaNidhA bhavadi / kUdo ? malattarapayaDINa annNtrovnnidhaasmaannttaado| puNo ettha codago bhaNadi- edamappAbahugaM Na ghddde| kudo edesi payaDINaM uttukkassasAmitteNa saha viruddhttaado| kathaM sAmitteNa saha viruddhamappAbahuAmidi ce uccde| taM jahAsavvatthovamaNaMtANubaMdhimANe0 / kudo ? sAsaNasammAdidvimmi bajjhamANamaNaMtANubaMdhammi avajja( jjha ) mANamicchattadavvaM gacchadi tti / kudo? mohaNIyukkassasavvaghAdidavvaM puvvaM va sattArasesu vibhaMjiya TThiyassa paMcamabhAgattAdo / kohe. vise0 / mAyA* vise0 / mohe0 vise0 / micchatte0 vise0 payaDiviseseNa / apaccakkhANamANe0 vise0 sNkhejj0| kudo? asaMjada0 baMdhukkassadavvaM puvvaM va baDDa (bajjha) mANabArasakasAyesu vibhNjidttaado| kohe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lohe vise0 / pacalApacalA0 vise0 saMkhejjadibhA0 / kudo ? micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIhi badhdukkassa davvaM puvvaM va vibhaMjide nnvmbhaagttaado| NihANiddA0 vise0 / thINagiddhIe. vise0 / paccakkhANamANe0 vise0 saMkhejja0 / kudo ? saMjadAsaMjadabadhdukkassadavvaM puvvaM va bhajjamANaTThapayaDIsu vibhaMjidattAdo / kohe0 vise / mAyA0 vise / lohe. vise0 / payalA0 vise0 saMkhejjadi0 / kudo ? sammAmicchAdidi-sammAdiTThI hi badhdukkassadavvasa (ssa) chbbhaagttaado| NiddA0 vise0 / kevalaNANa0 vise0 saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? chaviha0 NANAvaraNadavvassa aNaMtimabhAgassa pNcmbhaagttaado| ettha Airiyadesiyo bhaNadi- pugvilladesaghAdiphaddayavaggaNabbhaMtaraNANAguNa hANisalAgANaM aNNoNNabbhattarAsIdo tatto aNaMtaguNahINetthataNadesaghAdiphaddayavaggaNabhaMtaraNANAguNahANisalAgANaM aNNoNNabbhattarAsI aNaMtaguNahINo tassa ettha bhAgahArovalaMbhAdo kevalaNANAvaraNadavveNa aNaMtaguNahINeNa hodavvamidi ? Na esa doso, pubilladesaghAdiphaddayavaggaNaracaNuddesamullaMghiya puvvillasavvaghAdiphadyuddese ceva etthtnnsvvghaadiphddyrcnnuvlNbhaado| puvillaNNoNNabbhattharAsI ceva ettha vi bhaaghaarovlNbhaado| puNo kevaladaMsaNAvaraNaM vise0 / pR0 36. sNkhejjdibhaagenn| kudo? chavvihabaMdhagassa daMsaNAvaraNadavvassa aNaMtimabhAgassa cautthabhAgattAdo / kathaM desaghAdibaMdhaNakaraNeNa NaTTacakkhu-acakkhu-ohidasaNAvaraNasavvaghAdidavvANaM ettha vibhaMjaNamidi ce-- Na, bajjhamANakevalaNANa-kevaladasaNAvaraNANaM punvillabhAgahArapaDibhAgeNa davvANi hoti tti / ahavA doNhaM pi samANA hoMti tti vA vattavbamedamaviruddhamappAbahugamidi / Na esa doso| kudo ? vIsaNaM sabaghAdipayaDINaM jahAsarUveNa ukkassasAmittANurUvaM appAbahugametta (ttha ) Na vivakkhidaM hodi / taM kathamevAM pruuvidvidhaannaagmviruddhttaado| tumhehiM parUvidhaM (daM ) kathaM sAmittavirodha Na bhave ? Na, ettha edesi payaDINaM micchAiTThiNA badhdukkassadanaM ghettUNa parUvidattAdo virodho patthi / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ahA (ha) vA edesi payaDoNaM jahAsarUvasAmittamassiyUNa evaM cevappAbahugaM evaM sAheyavvaM / taM jahA- micchAiTThigA baddhakkassadavvaM puvvillavibhaMjaNamhi ceva micchatANatANubaMdhINamukkassaM hodi / kimaLaM sAsaNeNa baddhANatANubaMdhINaM davvamassiyUNukkassasAmittamaNaMtANubaMdhINaM Na uccade ? dosu vi gaNaTThANesu edassa smaannpkkmdbttaado| ahavA evaM vA vihaMjaNavihANaM vattavvaM / taM jahA- miccha iTThimmi badhdukkassamoha - NIyadavvaM Avali0 asaM0 bhAgeNa khaMDedUNegakhaMDarahide bahukhaMDANi sattArasabhAgaM kAdavvANi / kimahra bajjhamANabAvIsapayaDIo bhAgahAro Na dijjade ? Na, saMjalaNacaukkabhAgesu Noka sAyabhAgANaM sNpvesuvlNbhaado| evaM kAdUNa puvvaM va seseyakhaMDaM pakkhiviya sattArasesu ThANesu Thidesu sagasagAdivaggaNappahuDivaggaNaracaNaM kADhUNa NedavvaM jAva saga-sagaMtimavaggaNe tti / Navari apaccakkhANa mAga-koha-mAyA-loha-paccakkhANamANa-koha-mAyA-loha-saMjalaNamANa-koha-mAyA--lohANaMtANubaMdhimANakoha-mAyA-loha-micchattANaM kameNukkassabaMdhavaggaNAo thavati / puNo desaghAdisaMbaMdhisavvapaMtIo egaThe kade desaghAdimohaNIyadavvaM hodi / puNo savvaghAdisaMbaMdhINaM sattArasapayaDINaM davyANi vaggaNANusArINi micchattAdisattArasapayaDINaM hoti / tattha micchattANatANubaMdhicaukANaM ukkassANi hoti / puNo asaMjadasammAdiTThINa vadhdukkassadavvassa vibhaMjaNavihANe bhaNNamANe micchAiTTimmi puvvavibhaMjidadavvammi micchattadavvaM ghettUNa desaghAdimmi pavikhaviya aNaMtANubaMdhicaukkANaM davvaM ghetUNa puvvillANaMtarUveNa khaMDiya tattha bahukhaMDANi desaghAdIsu pakkhiviya seseyakhaMDaM Avali0 asaMkhe0 bhAgeNa khaMDedUNegakhaMDarahidabahukhaMDANi bArasakhaMDANi kAdUNa seseyakhaMDe punavihANega pavikhattesuppaNNabArasapuMjANi ghettUNa micchAiTThimmi puvva vibhaMjidesu gahidasesabArasapuMjesu saMjalaNAdIsu kameNa pakkhittesu vibhaMjidaM hodi / ettha puNo apaccakkhANa ca ukkANaM ukkassaM hodi, etthtnnpugvillpyddivisesaado| saMpahi pakkhittadavvamaNaMtaguNahINaM hodi tti puvvillavisesAhiyakamo ceva aNaMtANubaMdhimANAdINaM edehito hodi| edaM vibhaMjaNaM hodi tti kathaM Navvade ? Na, sammAiTThipariNAmesu svvghaadidvvaavttttaannaado| taM kathaM paricchijjade ? Na, pamattApamattasaMjadesu saMjalaNANaM savvaghAdidavANaM nnimmuulovttttnndNsnnaado| puNo saMjadAsaMjadesu vi edeNa kamega aTThakasAyANaM vibhaMjaNavihANaM jANiya vattavyaM / puNo dasaNAvaraNe bhaNNamANe micchAiTThi-sAsaNasammAiTThIhiM badhdukkassadasaNAvaraNadavbe puvvaM va vibhaMjide thINagiddhitiyANamukkassaM hodi / puNo sammAmicchAiTThi-sammAiTThIhi badhdukkassadavve puvaM vibhaMjidapayAreNetya pAyogaM jANiya vibhajide payalA-NiddANamukkassadavvaM hodi / puNo suhamasAMparAyigesu baddhadasaNAvaraNadavvassANaMtimabhAgaM besadabAvaNNarUvehi khaMDiya cauvvIsakhaMDesu aNaMtabhAgabhahiyapamANesu gahidesu tANi kevaladasaNAvaraNamukkassadavvaM hodi / sesaTThAvIsa-baMsadakhaMDANi desUNANi desaghAdisarUveNa pariNamaMti tti tANi tammi pkkhividvvaanni| kathamedaM paricchijjade ? cakkhu-acakkhu-ohidasaNAvaraNANamettha bhajjha (jja) mANANaM puvameva nntttthsvvghaadibNdhttaado| tesiM ettha bhAgo Nayi tti bhajjha ( jja ) mANassa vi suThThadabovaTThANAdo (?) / puNo ettha puvvaM va visase ( vise ) sAhiyakamo hodi tti vttvyo| ____ puNo etya baddhaNANAvaraNadazvavibhaMjaNe kIramANe tatthataNadavvassa aNaMtimabhAgaM paMcatIsakhaMDANi kAdUNa chakhaMDesu aNaMtabhAgavahide ( e ) su gahides tANi kevalaNANAvaraNabhAgo hodi / sesakiMcUNugutIsakhaMDANi desaghAdisarUveNa pariNamaMti / kudo? desaghAdibaMdhaNakaraNaTThANe cauNANA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA varaNaM ( varaNANaM ) nntttthsvvghaadibNdhttaado| kevalaNANAvaraNamekka ceva savvaghAisarUveNa bajjhai, tassa visutttthsvvghaadidvvovttttnnaado| eso attho ukkassasAmittANusArikaraNaLaM iTheNa pruuvido| atthado puNa puvvillo va pahANamidi geNhidanaM / kudo? ettha NANadaMsaNAvaraNANaM chavvihabaMdhagukkassadavvANi micchAiTThibaMdhukkassadavvANusArIe ovaTThaNAdo / AhArasarIrapakka0 maNaMtaguNaM / 10 36. kudo ? sattavihabaMdhagukkassadavvassa chavvIsadimabhAgassa cubbhaagttaado| taM pi kudo? apamattApuvakaraNasaMjadANaM tIsabaMdhaeNa badhdukkassaNAmakammasamayapabaddhaM vibhaMjamANe thovlNbhaado| kathaM vibhaMjijjadi? uccade- savvukkassasamayapabaddhamAvaliyAe asaM0 bhAgeNa khaMDeduNegakhaMDarahidabahukhaMDANi bajjhamANatIsapayaDIsu cattAri sarIrANi egabhAgaM doNNi aMgovaMgANi egabhAgaM lahaMti tti chappayaDIo avaNiya sesaca uvIsapayaDIsu dopayaDisaMkhe pakkhitte chanvIsAo hoti| tehiM khaMDiya chavvIsaTTANesu Thaviya seseyakhaMDaM puvvavihANeNa pavikhaviyavvaM jAva carimakhaMDAdo paDa (Dha) makhaMDe tti| tattha paDhamakhaMDo gadibhAgo hodi, bidiyakhaMDaM jAdibhAgo visesAhio hodi, evaM visesAhiyakameNa NedavvaM jAva NimiNo tti / puNo ettha visesAhiyaM hodi tti kathaM Navvade ? tirikkhagadIdo uvari ajasakittI visesAhiyA tti uttappAbahugAdo / puNo tattha sarIrabhAgaM ghettUNa Avali0 asaM0 bhAgeNa khaMDeduNegakhaMDarahidabahukhaMDANi cattarikhaMDANi kAdUNa sesakiriyaM puvvaM va kade tattha savvatthovaM vegubbiya0 / AhArasarI0 vise / teja0 vise / kamma0 vise0 / puNo etyataNaAhArasarIraM ukkassaM hodi / evamuvari vi vibhaMjavihANaM jANiya vattavyaM / puNo begumviyasarIra0 vise0 / pR0 36. saMkhejjAdibhAgeNa / kudo? ukkassasamayapabaddhassa sattamabhAgassa chavvIsadimabhAgassa tibhaagttdo| orAliya0 vise0 / pR0 36. saMkhe0 bhAgeNa / kudo? samayapabaddhassa satta0 ekakavIsadimabhAgassa tibhAgattAdo / teja. vise0 / kamma0 vise0 / pR0 37. kudo? payaDiviseseNa / AhArasarIraMgovaMga vise0 saMkhejja0 / kudo? samayapabaddhassa sattama0 chabbIsadima0 dubhaagttaado| edIe payaDIe auttamappAbahugaM kathamettha parUvijjade ? Na, uttappAbahugeNa suucidttaado| puNo majjhimacausaMThANANaM AdillapaMja (paMca) saMghaDaNANaM titthayarassa ca pakkama0 vise0 saMkhe0 / kudo ? samaya0 sattamabhA0 sttaaviisdimbhaagttaado| Navari puvillAdo cauThANANi sarisANi hoUNa vise0 / paMca saMghaDaNANi sarisANi hodUNa vise0 / tado titthayaraM vi0 payaDiviseseNa / puNo NirayagadI devagadI vise0 (mU0 saMkhejjaguNaM ) / pR0 37. sNkhejj0| kudo? samayapabaddhasattamabhAgassa chabbIsadimabhAgattAdo / kathamettha vibhaMjaNaM karide? aTThAvIsapayaDibaMdhammi puvvaM va vibhaMjaNakiriyamacukkateNa kIrade / ettha sUcidadasapayaDINa appAbahugaM uccade / taM jahA- samacaura0 visesa0 / vegumviyasarIraMgovaMgaM vise0 / Nirayagadi-devagadipAoggA0 sarisaM hoUNa vise0 / pasatthApasattha vihA0 sarisaM0 vise0 / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa subhaga0 vise0 / sussara-dussara0 sarisaM0 vise / Adejja. vise0 pagadiviseseNa / kudo? saha vibhNjidttaado| puNo vi sUcidANaM uccade- AdAva-ujjovANaM doNhaM sarisa0 vise0 saMkhe0 / kudo ? samayapabaddhassa sattama0 cuviisdimbhaagttaado| puNo maNusagadi0 vise0 / pR0 37. kudo? samayapa0 sattama0 tevIsa0 bhAgattAdo / ettha sUcidapayaDINaM appAbahugaM0vigalidiya-sagaliMdiyajAdIo sarisAo0 vise0 / orAliyaMgovaMga0 vise0 / asaMpatta0 vise0| maNusANu0 vise0 / paraghAda0 vise0 / ussAsa0 vise0 / tasa0 vise0 / pajjatta vise0 / thira0 vise0 / subha0 vise0 / edAo savvAo payaDIo payaDiviseseNa visesaahiyaao| kudo? saha vibhNjidttaado| puNo tirikkhagadi0 vise0 / pR0 37. saMkhe0 / kudo? samayapa0 sattamapa0 ( bhA0 ) ekkviisdimbhaagttaado| ettha sUcidapayaDINaM appAbahugamuccade- eiMdi0 vise0 / haMDasaMThANa vise0 / vaNNasAmaNNaM0 vise0 / gaMdhasAmaNNaM0 vise0 / rasasAmaNNaM0 vise0 / phAsasAmaNNaM0 vise0 / tirikkhagaipA. vise0 / aguru0 vise0 / uvaghAda. vise0| thAvara0 vise / bAdara-suhamANaM pakkama sarisaM vise0 / apajjatta0 vise0| pattega-sAdhAraNANaM pakka0 sarisa0 vise0 / athira0 vise0| asuha0 vise0| dUbhaga0 vise0 / aNAde0 vise0 / edAsi savvAsi payaDINaM payaDiviseseNa visesAhiyANi / puNo ajasakitti0 vise0 / pR0 37. ___ edeNappAbahugapadeNa jANijjadi NAmakammapayaDINaM payaDiparivADIe visesAhiyaM hodi tti / puNo edeNa sUcidapayaDINamappAbahugamuccade- NimiNa vise / puNo duguMchAe saMkhejjaguNaM / pR0 37. - kudo ? samaya0 satta0 dubhAgassa0 pNcmbhaagttaado| bhaya0 vise0 / hassa-soga0 vise0 / aradi-radINaM0 vise0 / itthi-Nausa0 sarisa0 vise0 / pR0 37. payaDiviseseNa / NavUsayavedAdo micchattadavvassa saMkhejjadibhAgapaDibhAgaladdhasAsaNasammAiTThimmi bajjhamANaitthivedadavvaM visesAhiyaM kathaM Na bhave ? Na, vedabhAgesu micchattadavvapayaDibhAgaM Na gacchadi tti / kaya medaM Navvade ? edamhAdo ceva appaabhugaado| dANaMtarAyiyaM saMkhe0 guNaM / pR0 37. kudo / chavvihabaMdhageNa baddhaMtarAyiyadavvassa pNcmbhaagttaado| lAbhAMta0 vise0 / bhogAMta0 vise0 / paribho0 vise0 / voriyA0 vise0 / payaDiviseseNa edesi payaDINaM payaDiparivADIe visesAhiyaM jAdaM / kodhasaMja0 vise0 / pR0 37. saMkhejja0 / kudo ? samaya0 sattama0 cubbhaagttaado| maNapajjava0 vise0 / pR0 37. __ saMkhejja0 / kudo? chabbhAgassa cutthbhaagttaado| ohiNA0 vise0 / sudaNA0 vise0| madiNANa. vise0 / pR0 37. . Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA mANasaMja0 vise0 / pR0 37. saMkhejja / kudo ? samaya0 sattama0 tadiyabhAga0 / ohidaM0 vise0 / pR0 37. saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? samaya0 chabbhAga0 tadiyabhAgattAdo / acakkhudaM0 vise0 / cakkhudaM0 vise0 / pR0 37. payaDiviseseNa / purisa0 vise0 / pR0 37. __ saMkhejja0 / kudo ? sattama0 dubhAga0 / mAyA0 saMja0 vise0 / pR0 37. payaDiviseseNa / cattAriAuANi0 vise0 / pR0 37. saMkhejja0 / kudo ? aTThamabhAgattAdo / NIcAgoda0 vise0 / pR0 37. kudo ? satta0 / lohasaMjala0 vise0 / pR0 37. . payaDiviseseNa / asAdaveda0 vise0 / jasakitti-uccAgodANaM sarisaM0 vise0 / pR0 37. saMkhejja0 / kudo ? chaTThabhAgattAdo / sAdave0 vise0 / pR0 37. payaDiviseseNa / puNo vIsasavvaghAdINaM paNuvIsadesaghAdINaM sAdAsAda0-cattAriAugANaM NIcuccAgodANaM puNo ekakArasaNAmapayaDINaM sagasesachappaNNabaddhaM (baMgha) payaDisUcayANamidi causadvipayaDINaM appAbahugaM gaMthayArehiM parUvidaM / amhehi puNo sUcidapayaDINamappAbahugaM gaMtha uttappAbahugabale Na parUvidaM / kudo? vIsuttarasayabaMdhapayaDIo idi vivkkhaado| taM pi kudo? paMcabaMdhaNapaMcasaMghAdANaM payaDi-dvidi-aNubhAgehiM paMcasarIrehiM sarisANaM puNo padesabaMdheNa kiMci visarisANaM sarIresu davvaTThiyaNayeNa pavesiya saMkhA avnnidaa| puNo vaNNa-rasa-gaMdha-phAsANaM davvaTThiyaNayeNa sAmaNNarUveNa ettha gahaNAdo / tesi saMkhammi cattAri-egacattAri-satta ceva saMkhANi avaNidA / puNo sammatta-sammAmicchattANi ca abaddha (abaMdha) payaDIo ceva, saMtamhi uppnnnnttaado| tAo do vi avaNidAo / evaM savvAo aTThAvIsa payaDIo avaddha (abaMdha) payaDIo idi savvapayaDIsu avaNidattAdo / puNo chAdAla-sayapayaDIo baMdhapayaDIo idi vivakkhAe sUcidappAbahugaM uccadesavvaghAdikammANamappAbahugaM punvaM va parUviya puNo kevalaNANAvaraNAdo vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM sAmaNNabhAge ghettUNa saga-saguttarapayaDINaM puvaM va vibhaMjidammi tattha kakkhaDa0 aNaMtaguNaM / Navari payaDiTThANamassiyUNa puvvuttabhAgahAresu baMdhaNasaMghAdANamidi doNNibhAgahArakhAo pvesiyvaao| maugaM vise0 / gurugaM vise0 / lahugaM vise0 / NidaM vise0 / lukkhaM vise0 / sIdaM Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ) pariziSTa vise0 / vasuNaM vise0 payaDiviseseNa / kiNNa0 vise0 saMkhejja 0 / lINa 0 ( NIla0 ) vise0 , ruhira0 vise0 / hali0 vise0 / seda0 vise0 / titta0 vise0 / kudo ? sAmaNNamUlabhAgAhiyatAo / kaDuga0 vise0 / kasAya0 vise0 / AMbala0 ( aMbila0 ) vise0 / mahura0 vise0 / AhAra0 vise0 / AhArasarIrabaMdhana0 vise0 / AhArasarIrasaMghAda0 vise0 / veguvviyasarIra * vise0 / veguvviyasarIrabaMdha vise / veguvviyasarIrasaMghAda0 vise0 / orAli0 vise 0 / teja0 vise0 / kammaiyasarI 0 vise / orAliyabaMdha0 vise0 / tejaigasarIrabaMdhaNa0 vise0 / kammaiyabaMdhana0 vise0 / orAliyasaMghAda0 vise0 / tejaiyasaMghAda0 vise0 / kammaiyasaMghAda0 vise / tatto AhArasarIraMgovaMga 0 vise0 / surabhigaMdha 0 vise0 / durabhigaMdha vise0 / etto causaMThANAdiuvarimapadANi savvANi puvvaM va vattavvANi / 0 puNo gaMthAlAvANaM causaTThipayaDINaM gaMthe sUcidAvIsuttarasayapayaDINaM uccAraNANaM chAdAlasayapayaDINaM uccAraNANaM ca kameNedANi tiNi vi saMdiTThIo hoMti / AhArasa veguvviyasarIra sa 328 / sa 328 7 kha 917 7 kha 917 vedaNIya gaMthAlAvaM | ma 328 sa 32 sa 32 7263 7213 sa 32 726 sa 32 7263 naraka - deva | sa 732 | maNusa | sa 32 | tirikhakhagadi sa 32 sa 32 721 721 726 723 duguccha / bhaya / 0 hassa / * soga / 0 radi- aradi / itthi NauMsaya 0 bhogaM / * upabhogaM / 0 vIriyaM kIdhasaMjalaNa lAbhaM / adhiNANaM / * sudaNANaM / madiNANaM |sa 32 73 ma 32 oooooooooo 7 kha 9 7 kha 917 co sa 32 7213 sa 32 | lobhasaMjalaNaM / sa 32 | asAtaM | sa 32 | jasakitti - uccAgodANaM 7 7 10 sa 32 sa 32 7262 | 727 orAliyaM / tejayigaM / kammaigaM ajasa kitti sa 74 00000 daMsaNaM / cakkhudaMsaNaM | sa 32 | purisavedaM / 0 mAyAsaMjalaNaM | sa 32 | cattAriAugaM | sa32 | nIcAgoda 72 8 7 sa 32 65 sa 32 64 000000000000 sa 32 7 kha 5 sa 32 7 kha 9 mANasaMjalaNaM | sa 32 adhidaMsaNaM / 0 acakkhu - 63 00000 ma 32 710 dANaMtarAyi0 / ma 32 7264 sa 32 726 maNapajjava / sa 32 6 Naraka-devagadi samacadura | sa 32 | vegubviyaMgovaMga / jaraka devANupubvI / 724 sa 32 7 kha 5 sa 32 7264 causaMThANANaM / 0 paMca saMghaDaNANaM / titthayarANaM pasatthagai / 0 subhagaM / sussara dussaraM / AdejjaM sa 32 | AdAujjovaM sa 32 726 723 sAtA 1 o pasatthA - masadi / vigaliMdiya-sagaliMdiyANi / 0 orAliyaMgovaMga / 0 maNussANupuvvI / 0 paraghAda / * ussAsaM / * tasa - pajjattaM / 0thiraM / 0 sa 32 tirikkhargAdi / 00000000000000000 721 ) subhaM | Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA / 710 sa32 | ajasagitti | sa32 | Nimiga | sa32 / dugucch| uvari puvvaM v| esA vIsuttara ( saya ) 721 payaDINaM uccAraNa saMdiTThI | sa328 000000000000 sa 3200000 sa 32 | sa32 7kha 917 7kha 9 7kh5| 7238 0000000 sa32 10000 sa 32 0000/ sa32 00/ sa32 | sa32 |sa32 | sa32 | 7235, 7235 7 284 / 7283 / 7283 | 7283 | 7233 00 sa32 00/ sa32 /00 sa32 / sa32 | 0 | Navari causaMThA gAdINaM puvvaM va / 7233 / 7233 7283 / 7232 esA chAdAla-sayapayaDINaM sNditttthii|| etto payaDIsu jahaNNapakkamadavvANaM appAbahugaM uccade / taM jahA-- savvatthovamapaccakkhANamANe pakkamadavvaM / pR0 37. / kudo? suhumaNigodaladdhiapajjattayassa uppaNNapaDhamasamayajahaNNuvavAdeNAgayasamayapabaddhasattakammANaM vibhaMjide tattha mohaNIyaladdhadavvaM puvvaM va aNaMtakhaMDaM kAdUNa kiMcUNegakhaMDaM ghettUNa puvvaM va sattArasapayaDINaM vibhaMjidesu tatthaMtimapamANaM apaccakkhANamANadavvaM hodi / tado __ kohe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lohe0 vise0 / paccakkhANamANe vise / kohe0 vise0 / mAyA0 vise0 / lohe0 vise0 / pR0 37. ___ ettho ( etto ) saMjalaga mANa-koha-mAyA-lohasavvaghAdidavvaM bajjhamANapaMcaNokasAyasavvaghAdidavvasahAgadaM ettheva visesAhiyakameNa ThidaM puvvaM va desaghAdidavvesu pavesidavvaM / _puNo aNaMtANu0 mANe0 vise0 / kohe0 vise0 / mAyAe0 vise0 / lohe0 vise / micchatte0 vise0 / pR0 38. edAo savvapayaDIo payaDiviseseNa visesaayiaao| kevaladasaNa0 davvaM vise0 / pR0 38. saMkhejja0 / ettha puvvaM va vibhaMjide puvvuttasamayapabaddhassa sattarUveNAhAdA (hadA) gaMtarUveNa bhajidassa nnvmbhaagovlNbhaado| pacala0 pakka0 vise0 / NiddA0 vise0 / pacalApacalA. vise| NiddANiddA0 vise0 / thINagiddhi0 vise0 / kevalaNANa0 vise0 / pR0 38. saMkhejjadi0 / kudo? samaya0 sattama0 aNaMtimabhAgassa paMcabhAgovalaMbhAdo / puNo edesi vIsaNaM savvadhAdINaM jahaNNukkassappAbahugAlAvo micchAiTThimmi baMdha(baddha)jahaNNukkassadavvaM ghetaNa bhaNidamiti siddhaM / puNo orAliyassa0 davvamaNaMtaguNaM / pR0 38. kudo? tasseva suhumeiMdiyasamayapabaddhassa sattamabhAgassa aTThAvIsadimabhAgassa tibhaagttaado| taM pikUdo? bajjhamANa desaghAdINaM pUvvaM va bajjhamANaaghAdINaM bhAgahArovala teja0 vise0 / kamma0 vise0 / tirikkhaga0 saMkhejjaguNaM / pR0 38. kudo ? tibhaagaabhaavaado| edeNa sUcidapayaDINaM appAbahagaM uccade- viliMdiya-sagalidiyajAdINaM0 sarisaM0 vise0 / chassaMThANANi sarisANi vise / orAliyagovaMga0 vise chassaMghaDa. vise0 / vaNNa0 vise0 / gaMdha0 vise0 / rasa0 vise / phAsa0 vise0 / tirikkha Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ) pariziSTa vise 0 gaiANu0 vise0 / agurugalahuga0 vise0 / uvaghAda 0 vise0 / paraghAda0 vise0 / ussAsa0 vise0 0 / ujjova0 vise0 / dovihAyagadi0 vise0 / tasa0 vise0 / bAdara vise0 / pajjatta 0 0 / pattega0 vise0 / thirAthira0 sarisa0 vise0 / subhAsubha0 sarisa0 vise0 / subhagadUbhaga0 sarisa0 vise0 / sussara dussara0 sarisa0 vise0 / AdejjANAdejja0 sarisa0 vise0 / edesi payaDINaM payaDiviseseNa visesAhiyANi jANidANi / kudo ? edAsi tedAlIsapayaDINaM jahA saMbhaveNa saha bajjhamANattuvalaMbhAdo / jasAjasa0 sarisa0 vise0 / pR0 38. eNa sUcidaNimiNa0 vise0 / puNo maNusagadi0 vise0 / pR0 38. saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? puvvillasamayapabaddhassa sattama0 sattavIsadima0 / edeNa sUcidapayaDI appA bahuga0- maNusANu0 vise0 / eiMdiya0 vise0 saMkhejja0 / kudo ? satta0 cauvIsa0 / AdAva0 vise0 / thAvara0 vise0 / suhuma0 vise0 saMkhejja0 / kudo ? satta0 tevIsadimabhA0 / apajja0 vise0 / sAdhAraNa0 vise / puNo dugaMchA0 vise0 saMkhejjaguNaM / pU0 38. kudo ? sattama dasamabhAgattAdo / bhaya0 vise0 / hassa - sogANaM 0 vise0 / radi-aradIgaM0 vise0 / itthipurisa - NapuMsaka0 vise0 / mANasaMja0 vise0 / pR0 38. saMkhejjadibhA0 / kudo ? sattama0 dubhAgassa cautthabhAgattAdo | O kohe0 vise0 / mAyA 0 vise0 / lohe0 vise0 / dANaMtarAya0 vise0 / pR0 380 saMkhejja0 / kudo ? sattamabhA0 paMcamabhAgattAdo / 0 lAhAMta vise0 / bhogAMta 0 vise0 / upabhoga0 vise0 / voriya0 vise0 / maNapa0 vise0 / pR0 38. saMkhejja0 / kudo ? satta0 caubbhAgattAdo / ohi 0 vise0 / suda0 vise0 / madi vise0 / ohidaMsa0 vise0 / / saMkhejja0 / kudo ? sattama0 tibhAgattAdo | akkhu 0 vise0 / cakkhu 0 vise0 / ucca NIcAgodANaM saMkhejjagu0 / pR0 38. kudo ? samaya 0 sattamabhAgattAdo / sAdAsAda0 pakka0 vise0 / pR0 38. payaDiviseseNa / veguvviyasarIra asaMkhejjaguNaM / pR0 38. kudo ? eiMdiyauvavAdajogAdo asaMkhejjaguNasaSNipaMcidiyapajjattuvavAdajahaNNajogeNa asaMjadasammAiTTiNA baddhasamayapa0 sattama0 sttaaviisdimbhaagttaado| ettha sUcidappA bahugaM uccade-- titthayara0 saMkhejjaguNaM / kudo ? deve suppaNNapaDhamasamaye hoditi / devadi0 vise 0 ( mU0 saMkhejjaguNaM ) / pR0 38. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 13 saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? do ( ? ) titthayarabaMdhassa maNussesuppaNNassa hodi tti / veguvviyaaMgovaMga0 vise0 / devagadi0 pA. vise0 payaDivise0 / kudo? teNa saha bNdhttaado| maNussa-tirikkhAuga0 asaMkhejjaguNaM / pR0 38. kudo? saNNipaMciMdiyapajjattANaM jahaNNuvavAdajogAdo suhumeiMdiyaladdhiapajjattajahaNNapariNAmajogeNa asNkhejjgunnennaagdttaado| puNo NirayAgadi0 davvaM asaMkhejjaguNaM ( mU0 asaMkhejjagu0) / pR0 38. kudo? asaNNipaMciMdiyapajjattajahaNNapariNAmajogeNAgadadavvassa sattama0 cauvIsa 0 / ettha sUcidaNirayagaipA0 vise0 / puNo Niraya-devAuga0 saMkhejjagu0 ( mU0 asaMkhejja0 ) / pR0 38. kudo ? atttthmbhaagttaado| AhArasarIra0 asaMkhejjaguNaM / pR0 38. kudo ? saNNipaMcidiyapajjattayassa jahaNNapariNAmeNAgadadavvassa sattAvIsadimabhAgassa cutthbhaagttaado| ettha sUcidAhArasarIraMgovaMga0 saMkhejja0 / puNo chAdAlasayapayaDINa appAbahugaM jANiya vattavvaM / tesiM tiNNaM pi 000000000000 sa 00000 / 7 kha 9 / 7 kha 5 / kI-sa 8 7 kha 917 | sa |orAliyasarIraM / 0 tejaiyasarIraM / 0 kammaigaM | sa | tirikkhagadi | sa / 7283| 728 728 jasa-ajasakitti | sa / maNusagadi | sa. | duguMchaM / 0 bhayaM / 0 hss-sog|0 radi-aradi-inthipurisa-NapuMsaka | sa | mANasaMjalaNaM / 0 kodhaM / 0 mAyaM / 0 lobhaM / | sa | dANaM / 0 lAbhaM / ' bhogaM / 0 paribhogaM / * vIriyaM | sa | maNa0 / * odhi / * suda / 0 madiNANANaM | sa | 710 / 78 / 75 74 |73 / odhidaMsaNaM / 0 acakkhu / 0 ca vegaviya sa / ucca-NIcAgodaM / sa | sAdAsAda| sa 2 | vega 7273 sarIraM / 2 // devagadi |s22| tirikkha-maNurasAuaga / 12 / narakagadi / sa 2222 / 000000000000 kha 5 / 728 |3 728 deva-NirayAugaM | pa 2222kha | AhArasarIraM gaMthAlAvaM | sa 8 / 727 / 4 / 7 kha 917 | sa 00000 / sa sa.., orAliyasarIraM tejaiga / * kammaiga / sa... tirikkhagadi / 0 vigaliMdiya-sagaliMdiya-chassaMThANANaM / 0 orAliyaMgovaMga0 / chassaMghaDaNaM / 0 vaNaM / * gaMdhaM / * rasaM / 0 phAsaM / 0 tirikkhANu0 aguru0 / 0 lahugaM / 0 uvaghAdaM / 0paraghAdaM / 0 ussaasN| 0 ujjovaM / 0 dovihaaygi| * tasa / 0 bAdara / 0 pajjattaM / 0 pattegaM / 0 thirAthiraM / * subhaasubhN| * subhg-duubhgN| 0 sussara-dussaraM / aadejjaannaadejj| | sa | jasAjasagitti / / 728 | Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ) pariziSTa 0 NimiNaM / | sa | mnnussgdi| 0 maNusANupuvI | sa / eiMdiyaM / 0 AdAvaM / 0 thAvaraM |724 | sa | suhumaM / 0 apajjatta / 0 sAdhAraNaM | sa | duguMchA / 0 bhaya / 0 hassa-sogaM / 0radi 710 ardi| * itthi-purisa-NauMsagaM | sa | mANasaMjalaNaM / 0 kodhaM / 0 mAyaM 10 lohaM / | sa / 723 dANaM / 0 lAbhaM / 0 bhogaM / 0 paribhogaM / 0 vIriyaM / / sa maNa / 0 odhi / sudaM / 0 madi 74 | sa odhidasaNaM / 0 acakkhu / 0 cakkhu | sa / uccA-NIcAgodaM | sa | sAdAsAdaM | sa 2 / 7273 veguvviya | sa 2 | titthayara| sa 2 | devagadi / * vegubviyaMgovaMga--davagadipAogga | sa 22 // 728 727 tirikkha-maNussAu | sa 222 / Narakagati-tappAogga | sa 222 | Niraya-devAu | sa 2222 726 7 7224 224 / AhAraM sa 2222| aMgovaMga / vIsuttarasayapayaDINamuccArANaM | sa 8000000000000 | 7272 7kha 917| sa 00000 / sa sa 80000000 sa 0000/ sa 0000 | sa3 orA| 7 kha 9 7 kha 5 / 7 / 30 / / 7 / 30 / 5 / 7 / 30 / 5 | 7 / 30 / 5 / liyasarIraM te jaigaM kammaigaM | sa orAliyasarIrabadhaNaM / 0 tejaigabaMdhaNaM / 0 kmmigN| |7303 | sa orAliyasaMghAda / 0 tejaigaM kammaigaM / sa | uvaritirikkhagadiAdINaM pulAM | 7 / 30 / 5 / va / eso chAdAla-sarapayaDINaM aalaavo| puNo Tidi-aNubhAgesu pakkamidakammadavvassa appAbahugaM gaMthasiddhaM sugamamidi tamaparUviya puNo ThidiNiseyappaDi pakkamidANubhAgamsappAbahugaM NikkhevAiriyeNa evaM parUvidaM -samayAdhikAbAhaTTidIe ThidaNiseyassa aNubhAgo thovo / puNo tatto tadaNaMtara uvarimaThidIe NiseyassaNubhAgo aNaMtaguNo / evaM tatto uvarimuvarimaThidINaM TThidiNiseyANaM aNubhAgA aNaMtaguNANaMtaguNakameNa gacchaMti jA uppadidukkassaTidiNiseyassa aNubhAgo tti / edassa kAraNaM kiMci vttissaamo| taM jahA--TThidiaNubhAgANaM baMdhassa kAraNaM kasAyodayajaNidapariNAmo ceva / sa ca pariNAmo NANa-dasaNalakkhaNassa jIvassa kammakkhaeNa pattappasarUvassa sabbavatthaparicchittIe saha jAdANaMtasuhassa tivihakevaliruvassa uvasaMta-khINakasAyarUvassa ca sAhAviyo vIdarAgapariNAmo hodi / taM ca viNAsiyaaNAdikammasaMbaMdhaM jIvassa kasAyodaya micchattodayasahido NoiMdiyaNANotra jogajattapaMcidiye vAvArasahiyo aNAgArovajogasahido vA asaMkhejjalogamettasarAga-dosa-mohapariNAmabhedamuppAedi / taM kathaM ? micchattaM cauNhaM kasAyacaukkANaM tiNNaM vedANaM doNhaM jagalANaM bhaya-dUgaMchANaM pUha-pUhANaM jagalANaM udayANamaNadayANa midi kameNa mohakUla Thaviya akkhasaMcAreNa udayaviyappesu uppAidesu chaNNa udimettudaye viyappA hoti / puNo tattiyamettaTANe kasAya-NokasAyodayapayaDisamUhassa aNubhAgamegegapattIe Thaviya tatthataNabaMdhukkassANubhAgassa aNaMtANubaMdhilobha-mAyA-loha-mANapayaDINaM kameNekkekANaM ca uvIsabhedabhiNNapaMtINamukkassANu - Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 15 bhAgehito kameNAtaguNahINANi saMjalaNalobha- mAyA koha- mANANa baMdheNa jAdANubhAgA hoMti / tehito kameNAnaMtaguNahINA paccakkhANa loha-mAyA koha- mANANamaNubhAgA hoMti / tehito apaccakkhANaloha-mAyA koha- mANANaM ca anaMtaguNahINA hoMti / puNo tehiMto jahaNNA icchAvaNametaM heTThA osariya TThadANubhAgodayo saga-sagapaDhamakasAyodayo hodi / kudo ? udayANusArI udIraNA hoditti gurUvadesAdo / ukkANubhAgAdo saMjalaNa - NokasAyANaM AdivaggaNA ti egapaMtIe abhiNNa.... dattAdo...... NokasAyodayANi micchattodayasahidANi goiMdiyaNANovajoga juttapaMcidiehi saha vIdarAgabhAvaM NAsiya adIva vivari ( rI ) datamabhAvamuppAdeti tti te saMkilessA idi bhaNijjaMti / taM kathaM Navvade ? saSNipaMcidiyapajjattamicchAiTThI savvasaMki liTTho ukkassaTThidi vaMdhaditti ArasAdo / hito kameNa chavvihahANIe puvvattakameNa saMkilesA asaMkhejjalogamettA asAdAdiappatta (ttha ) parAvattaNapayaDibaMdhakAraNA hoMti / puNo tehito heTThA kesi pi jIvANaM puvvuttakAraNasAmaggIe vIrAgabhAvaM NAsiya adIya ( va ) vavari ( rI ) yabhAvamuppAyayaMti / tado si parimANA ( NAmANaM ) kameNa saMkilesa - visohi tti saNNA / erisANi asaMkhejjalogamettadvANANi gacchati / puNo tatto paraM aNatANubaMdhINaM udayavirahidaa saMkhejjaloga mettasaM kilesaTTANANi AvaliyakAlapaDibaddhANi hoMti / puNo tatto paraM anaMtANubaMdhINamudayasa hidANi pAoggakAraNasamavedANi saMkilesa - visodhiNibaMdhaNANi asaMkhejjalogamettadvANANi hoMti / pi subhANi asaMkhe logamettavisohidvANANi ca puNo kahiM pi sukka ( saMki ) lesaTTANANi asaMkhejjalogamettANi hoMti / puNo micchattavirahidANi sAsaNasammAdiTThi ( mha) micchattANatANubaMdhivirahidANi sammAmicchAiTThI (TThi) asaMjadasammAiTThIsu, puNo tehiM sahApaccakkhANavirahidANi saMjadAsaMjadammi, puNo puvvattahiM saha paccakkhANavirahidANi vi pamattamaMjadammi puha puha saMkilesavisohidvANANi asaMkhejjalogamettANi hoMti / puNo appamatta - apUva- ( apuvva ) karaNasuddhisaMjadesu visoasaMkhejjalogamettANi hoMti / puNo aNiyaTTimmi ubhayaseDhIsu savedicarimasamayotta putrayapaya viddhadvANANi bArasapaMtIsu puha puha aMtomuhuttAni hoMti / Navari uvasamaseDhIe carisamayaaNi TTi pajjavasANaM jAva puvvaphaddayapaDibaddhadvANANi hoti / puNo tatto paraM khavagaseDhIe apuvvaphaddayavaggaNa-bAdara kiTTi suhuma kiTTipaDibaddhaTThANANi kameNa caducadu-tiga-duga- egapaMtIsu aMtomuttamettANihoMti / puNo evamuppaNNANi ettiyamettANi savvapariNAmaTThANANi hoMti / Navari micchattasahagadacarimasaMkilesa - visohiTThANesu saSNipaMcidiya micchA iTThi asaNipaMcidiesu cauriMdisu tIiMdie bIiMdiesu eiMdie (ya) jIvesu ca uppaNNesu kameNa NoiMdiya-soiMdiyacakkhi diyaghANidiya jibbhidiya ( - tugaMdiya / NANagadA, ega-do- tiNi cattAri-paMca-sahAya vi. hittado / aSpaSpakasAyodayaTThANANi puh puha asaMkhejjaloga mettANi / tANi saMkilesavisohinAmadheyesu pavidvAni hoMti / puNo evamuppaNNaca ukasAyapaDi baddhachaNNa udipaMtIyo saga-sagapAoggadvANe pavisiya egapaMtI kAyavvA / evamuppA idakasAyodayaTThANesu ukkassaTThidibaMdhamAdi kADhUNa samayUNAdikameNa aMtokoDA koDimettadhuvaTThidibaMdho tti puha puha asaMkhejjalogamettANi kasAyodaya saMkilesaNAmadheyANi visesahINANi kameNa hoMti / Navari visohiNAmadheyakasAyodayaNi sAduksaTThidibaMdhapAyoggappahu Divise sAhiyakameNa gacchati jAva sagadhuvaTThaditi / tatto miTThadiviyappesu vi micchA0 -sAsaNa0 - sammAmicchA0 - asaMjada0-saMjadAsaMjada0 - pamattApamatta0 apuvvesu labbhamANANi asaMkhejjalogamettadvANANi hoMti / Navari micchAiTThiasaMjadasammAiTThi-saMjadAsaMjada pamattApamattasaMjadaguNaTThANesu adhApavatta-avvANi yaTTikaraNA... Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa kIramANesujaM tatthANiyaTTikaraNANi baMdaNa ( ? ) ThidibaMdhesu aMtomuttamettakasAyodayaTThANANi hoti / gavari jattha saMkhejjabhAgahINaM-saMkhe0 guNahINa-asaMkhejjaguNahINesu NiyameNa ThadibaMdhosaraNeNa ThidibaMdhesu jAdesu tattha tesimaMtarAlaNiseyANaM vatti (tta) ThidibaMdhANaM (baMdhA Na)saMti / kiMtu aNNaThidibaMdhehi saha avvattaThidibaMdhattaNeNa / tesiM kAraNabhUdakasAyodayaTThANANi puvvuppAidaTThANesu uppaNNANi saMti, kiMtu tesi vattisarUvodayA Na sati / aNNakasAyodayabhaMtaresu pavesiya udayaM deMti tti / Navari asaMkhejjaguNahINaThidibaMdhosaraNamaNiyaTTimmi ceva saMbhavadi / puNo evamuppaNNakasAyodayaTThANesu ukkassaThidibaMdhahedubhUdANi kasAyodayaTThANANi sahAyasavvapekkhANi asaMkhejjalogamettANi hoti / jadi evaM (to) tehi ukkassaThidimmi bajjhamANammi tattha baddhasamayapabaddhaparamANUNaM savvesimukkassaTThidibaMdhasaMbhave saMte kathaM tassa samayapabaddhassabbhaMtaraparamANUNaM samayUNAdiTThidibaMdhANaM saMbhavo? Na esa doso| kathaM? ukkassakasAyodayassa AdivaggaNaAdipa(pha)ddayappahuDiM asaMkhejjalogamettakasAyodayaTThANANaM abhiNNasarUveNa egapaMtIe racaNA kAyayA jA ukkassapa(phodaya ukkassavaggaNe tti / edANi savvANi ekkasamaye Na udayaM kareMti / puNo tattha ukkassavaggaNappahuDi heTThimANaM asaMkhejjalogamettakasAyodayaTThANANaM vaggaNehi ukkassaTThidi baMdhadi / tatto heTThimANaM asaMkhejjalogamettakasAyodayaTThANANaM vaggaNehi samaUNahidi baMdhadi / evaM heTThA vi jANiyUNa kasAyodayaTThANANi vattavvANi jAva sagasamayAhiyAbAhA tti / puNo evaM samayUNa-dusamayUNAdiTThidIyo avalaMbiya NedavvaM jAva savedicarimasamayakasAyodayo tti / evaM baMdhe samayAdhikaAbAhApajjavasANasavva TThidIyo vi uppaNNAo hoti / puNo tattha heTThimaTThidIyo kiNNa bajhaMti? Na, apuvvapa[phayavaggaNakiTTisarUveNa NokasAyodayavirahidakasAyodayeNa ca uppaNNa(jja) mANakajjANaM micchatta-NokasAyodayasahidativvakasAyodaeNa sNbhvaabhaavaado| tesiM saMbhavAbhAve kathaM AbAhakhaMDayeNUNa ukkassaTThidibaMdhapahuDi heTThimadvidibaMdhaTThANANaM ukkassabAdhappahuDi samayUNAdikameNa jAvaMtomuhuttamettAo ThidIyo tti paDhamaNiseyANamuvalaMbhaNiyamo? tesiM ThidINamuppattIe Niyamassa aNNaM kAraNamasthi / taM kathaM ? ukkassAdidvidiTThANesu patteyaM patteyaM asaMkhejjalogametabhiNNamabhiNNasarUvakasAyodayaTThANANi saMti / tesi Thidi paDiTThidiM paDi TThidANaM puha puha aNukkaDDi ( kaTThi addhANamettakhaMDagadANaM visesAhiyakameNa gadANaM tattu (tthu) kkassakhaMDaM mottUNa sesakhaMDehi samayUNukkassaTidippahuDi samaUNAbAhAkhaMDayeNUNukkassaTThidi tti egegakhaMDaparihINehi bajjhamANaTThidIyo hoti / edehi ceva uvarimuvarimaTTidIyo kimaLaM Na bajjati samANaTThidibaMdha kAraNesu savvesu saMtesu ? Na esa doso / ettha tassa kAraNaM uccade- micchattativvodaeNa adIvamaNNANasarUvaNoiMdiya-paMciMdiyaNANAsahAeNa ukkassakhaMDappahuDi savvAMDe hi ukssaTThidi baMdhadi / puNo ukkassakhaMDaM mottUNa sesakhaMDehi maMdasarUvehi pariNadapuvvuttakAraNasahAehi samayUNaTThidi baMdhadi tti / evamegegakhaMDeNUNasesAsesakhaMDehi puvuttakAraNANaM maMda-maMdAdikamehi juttehi UNaTThidIyo baddha (jjhaM)ti jAva samayUNAbAhalaMDamettacarimaheTThimaTThidi tti / tado heTThimaTThidIyo Na bajjhAMti / kudo ? kAraNANaM tattiyamettakajjuppAyaNasattIdo, adhiyakajjuppAyaNasattIe abhaavaado| puNo heTThima heTThimaaNukkaDDi (kahi) viyappesu evaM ceva kAraNaM vattavvaM jAva aNukkaDDisaMbhavo asthi tAva / puNo tatto heTThimANaM uvarimegegeNAbAdhakhaMDaeNaNajAdapadesaTThidIo avalaMbiya AbAhAe egegaTThidIo hoMti puvuttkaarnnvsenn| kathaM micchattodaya-NoiMdiya-paMcidiyaNANasahAeNa Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 17 kasAyodayeNa evaM vihakajjamuppajjadi tti Najja (vva )de ? dasa-NavapuvadhArijIvassa jhANamuppajjadi tti ArisAdo NimmaNANeNa visohI hodi tti Navvade / tado samayUNAdiheTimaTThidIo uppajjati tti siddhaM / puNo jANi jANi vaggaNapa (pha) ddayANi puha puha puvillaTThidikajjANi kareMti tANi tANi kAraNasAmaggIe kareMti tti geNhidavvANi / puNo aNukkaDDipariNAme samANe saMte vi aNubhAgANaM sarisaM Natthi / kudo ? uvarimadvidimmi bajjhamANe tassaMbaMdhiTThidibaMdhajjhavasANANaM saMbaMdhiaNubhAgaM baMdhadi, takkAle aNukkaDDipariNAmehi heTTimaTTidINaM puha puha bNdhaabhaavaado| puvvaM va puvvillakasAyodayassa vaggaNAdibhedeNa heTThima-heTThimaTThidIsu bajjhamANesu bajjhavasANasaMbaMdhiaNubhAgaM baMdhati / tado ceva uvarimAdo heTThima-heTThimANaMtaguNahINANaMtaguNasarUveNa aNubhAgA jAdA / puNo heTThima-heTThimaTThidIyo bajjhamANakAle uvarima-uvarimaThidIo Na bajjhaMti tti vA aNukkaDDiaNubhAgA Na saMti / puNo ukkassaTThidibaMdhakAle ukkassANabhAgaM baMdhadi / puNo takakAle samayUNaTThidisaMbaMdhivaggaNa-phaddayaThANehi uttehi aNaMtaguNahINaM baMdhadi / evaM ThidiaNusAreNa aNubhAgA aNaMtaguNahINasarUveNa bajhaMti tti NikkhevAriyavayaNaM siddhaM / kudo ? ThidibaMdhajjhavasANesu aNubhAgabaMdhajjhavasANANi avassaM saMti tti abhippAyeNa / kiMtu aNubhAgavaggaNANaM etya aNaMtarovaNidhA asaMkhe0 TThANesu asaMkhe0 bhAgahINeNa, saMkhe0 TThANesu saMkhejjabhAgahINeNa, ekkammi ThANe saMkhejNaguNahINeNa, ahavA asaMkhejjesu ThANesu aNaMtaguNa-aNaMtaguNahINeNa, khalitaM ( khalidaM ) hodUNa gacchadi / kudo evaM ? jattha paDhamAdiNiseyavaggaNAo thakkaMti tattha asaMkhejjabhAgahINeNaMtaradi jAva saMkhejjA NiseyA avasesA tti / tado saMkhejjabhAgahINeNaMtaradi / carimaNiseye saMkhejjaguNeNaMtaradi / jadi puNa abhAvaNiseyANaM davvANi saga-sagacarimavaggaNAe NikkhivijjaMti to aNaMtaguNa-aNaMtaguNeNaMtaridUNa gacchadi / NedaM pi, suttviruddhttaado| sesAiriyANamabhippAyeNa paDhamAdiNiseesu pakkamidaNubhAgo samayAdhikAbAhappahuDi ukkassaTThidi tti TThidaNiseyANaM saMbaMdhIyo savvattha sriso| tassa kiMci kAraNaM vttissaamo| taM jahA--ukssaTThidisaMbaMdhiyasamayapabaddhammi samayUNAdiTThidINaM saMbhave kAraNaM puvvaM va vattavvaM / puNo ukkassaTidibaMdhahedubhUdukkassakasAyodae asaMkhejjaloyabhedabhiNNANi aNubhAgabaMdhajjhavasANANi hoti / puNo tatthataNukkassANubhAgabaMdhajjhavasANAdo ukkassATThidi (ssaThidi) saMbaMdhiaNubhAgabaMdhajjhavasANaDhANANi chavivahahANIhiM asaMkhe0 logamettaTThANANi gaMtUNa samayUNaTThidisaMbaMdhiaNubhAgabaMdhajjavamANaTThANANi asaMkhe0 logamettANi hoti / evaM dusamayUNAdiTThidisaMbaMdhINi asaMkhejjalogamettANi puha puha aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi gacchaMti jAva jahaNNaDhidisaMbaMdhijahaNNANubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe tti / edANi puNo ukkassANubhAgabaMdhajjhavasANa savvaheTThimaTThANANi avagAhiya egapaMtIe TThidattAdo abhiNNarUveNa egaM hodi tti / teNa bajjhamANasamayapabaddhassa ukkassANubhAgukkassavaggaNappahuDi jahaNNavaggaNe tti baddhAo tado savvaTThidIsu TThidaNi seyANaM abhiNNapariNAmattAdo sarisANubhAgo hodi / samayUNAdidiThadINaM aNubhAgabaMdhajjhavasANANaM tattha saMbhavo patthi, tattha tesi bhiNNapariNAmANamegasamae saMbhavAbhAvAdo / tado savvaNiseyaTThidIsu ukkassANubhAgo tti siddhaM / puNo ettha vaggaNANamaNaMtarovaNidhA saMbhavadi, subhapayaDINaM ukkassANubhAgasaMtassa kAlapamANaparUvaNA vi saMbhavadi / evaM pakkamaNiyogI gdo| Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ) pariziSTa uvakkamo caumviho- baMdhaNovakkamo udIraNovakkamo uvasAmaNovakkamo vipariNAmovakkamo cedi / x x x x tattha baMdhaNovakkamo cauviho payaDi-dvidiaNubhAgappadesabaMdhaNovakkamaNabhedeNa / x x x x puNo edesi cauNhaM pi baMdhaNovakkamANaM attho jahA saMtakammapAhuDammi utto tahA vattavvo / pR0 42. saMtakammapAhuDaM NAma taM kadha (da) maM? mahAkammapayaDipAhuDassa cauvIsamaNuyogaddAresu bidiyAhiyAro vedaNA NAma / tassa solasaaNuyogaddAresu cauttha-cha?ma-sattamANuyogaddArANi davva-kAla-bhAvavihANaNAmadheyANi / puNo tahA mahAkammapayaDipAhuDassa paMcamo payaDI NAmahiyAro / tattha cattAri aNuyogaddArANi aTukammANaM payaDi-TThidi-aNubhAgappadesasattANi parUviya sUciduttarapayaDi-TThidi-aNubhAga-ppadesasattattAdo / edANi satta (saMta) kammapAhuDaM NAma / mohaNIyaM paDucca kasAyapAhuDaM pi hodi / puNo udIraNovakkamo payaDi-dvidi-aNubhAga-ppadesaudIraNovakkamaNabhedeNa cauviho / tattha payaDi udIraNovakkamo duviho maluttarapayaDiudIraNovakkamaNabhedeNa / x x x x tattha mUlapayaDiudIraNovakkamo duviho- egegapayaDiudIraNovakkamo payaDiTThANodIraNovakkamo cedi / pR0 43. tattha egegapayaDiudIraNovakkamaNammi sAmittaparUvaNaM sugamaM / egajI vakAlaparUvaNaM pi sugamaM / Navari Augassa udIraNakAlo jahaNNaNa egasamao dosamao vA tti parUvido / taM kathaM ? egasamayAdhikAvaliyamettaM vA dhuva (du)samayAdhikAvaliyamettaM vA Auge sese apamatto (tte) pamattaguNaTThANaM gade hodi / edassa attho tattha gaMthe AiriyANamabhipyAyaMtaramidi muttakaMThaM bhnnido| tado viyappaTTho idi Na bhANidavo / jadi viyappaTTho bhaNijjadi to egasamayAdhikamAvaliyaM vA dusamayAdhikamAvaliyaM vA evaM tisamayAdhikamAvaliyaM vA Adi kAdUNa NedavvaM jAva AvaliyUNapamattajahaNNaddheNabbhahiyaAvaliyA tti bhaNejja / Na ca evaM bhaNidaM, tado abhippAyaMtaramidi siddhaM / pUNo edAe parUvaNAe pamattagaNadANakAlo samayAdhikAvaliyametto vA dusamayAdhikAvaliyametto vA hodi tti siddhaM / evaM saMtte evaM jIvadANassa kAlAhiyAreNa uttapamattajahaNNakAleNa a . . . . . saha virujjhade / edaM pi aMtomuhuttamidi ce- Na, tattha saMkhejjAvalimettakAlo aMtomuhuttamidi parUvaNovalaMbhAdo / taM pi kathaM Navvade? edeNa kasAyapAhuDagAhAsutteNa ( ka0 pA0 15-17 ) saMjadANaM jahaNNaddhA aMtomuhuttamidi parUvayeNa taM / jahA AvaliyamaNAyAre cakkhi diy-sod-ghaann-jibbhaae| maNa-vayaNa-kAya-phAse avAya-IhA-sudussAse // 1 // kevaladasaNa-NANe kasAsukkekkae pudhatte ya / paDivAduvasAtaya khatae saMparAe ya / / 2 // mANaddhA kohaddhA mAyaddhA taha ya ceva lohaddhA / khuddabhavaggahaNaM pi ya (puNa) kiTTIkaraNaM ca boddhavvA / / 3 / / idi etta (ttha) taNatadiyagAhAe uttakhuddAbhavaggahaNaM saMkhejjAvaliyamidi uttattAdo, sAsaNasammAdiTThiaddhAdo khuddAbhavaggahaNaM saMkhejjaguNamidi parUvayasuttAdo, AiriyANaM saMkhejjAvaliya Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA yaMtomuttamidi taduppAyiya parUvayaviyappadaMsaNAdo ca sa Navvade / " tatto kiTTikaraNaddhA dugunnaa| tatto aNiyaTTiaddhA sNkhejjgunnaa| tatto apuvakaraNaddhA sNkhejjgunnaa| tatto appamattAddhA sNkhejjgunnaa| tatto pamattaddhA dugunnaa|" idi Airiyehi parUvidattAdo, puNo micchittaddhA sammAmicchattaddhA sammattaddhA asaMjamaddhA saMjamAsaMjamaddhA saMjamaddhA idi chaNNaM pi addhANaM jahaNNakAlo samANo hodUNa aMtomuhuttapamANamidi parUvaNAe virohovalaMbhAdo ca / saccaM viroho ceva, kiMtu abhippAyaMtareNa parUvijjamANe virodho Natthi / kudo ? pamattApamattasaMjadANaM vAghAdavisae NaM va egsmyovlNbhaado| pUNo NivvAghAdavisayammi edesi saMjadANaM aMtomahattaddhA rUvidA / ta katha ! asajado sajadAsajado vA sajama paDivajjiya saMjamadAe atomahattakAla pamattApamattaddhA parAvataNasarUveNa chaNNaM puNo dIhAueNa saMjadeNa pamattApamattaddhAsarUveNa chaNNaM ca NiccayeNa aMtomuhuttaM hodi / (pR0 46) puNo egajIvaMtaraparUvaNaM pi sugamaM / Navari vedaNIyakammassa udIraNaMtaraM egasamayamidi parUvidaM / teNa jANijjadi apamattakAlo vAvAdavisayo egasamayo hodi, NivvAghAdavisayo aMtomuhutto tti| puNo NANAjIvabhaMgavicaya-kAlaMtarappAbahugANi sugamANi / puNo payaDiTThANaudIraNA duvihA- abbho (avvo) gADha udIraNA bhujagArapayaDiudIraNA cedi / tattha avvoghA (gA) DhapayaDiudIraNammi samukkittaNa-sAmitta-egajIvakAlaMtara-NANAjIvabhaMgavicayAdINaM appAbahugANuyogaddArapajjavasANANaM parUvaNA sugamA / puNo bhujagAraTThANudIraNAe sAmitta-kAlaMtaraNANAjIvabhaMgavicayAdINi appAbahugapajjavasANANi bhujagAreNa sUcidapadaNikkheva-vaDDhINaM kameNa tiNi terasANuyogaddArANi ca sugamANi / ( pa0 54-55 ) puNo uttarapayaDINaM egegapayaDidIraNAe mAmittaparUvaNA sugmaa| Navari thINagiddhitiyANaM udIraNAsAmittassa jo iMdiyapajjattayadadusamayappahu Di jAva pamattasaMjado tAva te pAoggA hoti / Navari viguvvaNAhimuhacarimAvaliyapamattasaMjade mottUNa / puNo AhArasarIraM uTThAvidapamatto viguvvaNamuTThA vidatirikkha-maNusso asaMkhejjavassAugatirikkha-maNusso deva-Nerayige ca aNadIrago idi / kimaLaM eso Niyamo karide paMcavidhaNiddAdidaMsaNAvaraNassa ? tehi kiM cakkhudaMsaNaM pacchAijjadi kiM acakhudaMsaNaM pacchAijjadi kiM ohidasaNaM pacchAijjadi kiM tiNi vi dasaNANaNi pacchAijjati Aho kiM tANi Na pacchAijjati ? ki cAdo jai tANi pacchAijjhaM ( jjaM )ti to tiNi vi daMsaNAvaraNANi takkAle Nippa (ppha)lANi hoti, edANaM kajjANaM aNNehi kiirmaannttaado| aha Na pacchAijjati to dasaNAvaraNe edANi Na paDi ( Dhi)jjaMtu, tANaM aNNakajjassANuvalaMbhAdo tti? Na esa doso, saNAvaraNabhaMtare tesiM pAde (Dha) NNahANuvavattIdo tANi tattha kajjaM kareMti tti jANijjadi / taM jahA- tivihANi vi daMsaNANi patteyaM patteyaM duvihANi khaovamagadasaNaM-uvajogagadadaMsaNamidi / tattha khaovasamagadadaMsaNANi tiNNi vi tihi daMsaNAvaraNIehiM pacchAijjati, uvajogagadadaMsaNANi puNo kahi pipaMcavihaNiddAhi pcchaaijjti| kathamedaM Navvade? addhavodayattAdo dasaNAvaraNattaNNahANuvavattIdo c| tado tthINagidhditiyANaM udIraNAo tiNNaM pi daMsaNANaM sadhdatovajogaM pacchAdetti (deMti) / pacchAdeMto vi NimmUlaM pacchAdeti / kudo? micchattodayaM va savva Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20) pariziSTa ghaadittaado| so ca suddhattovajogo iMdiyapajjattIe pajjattayadassa hodi tti tappaDi (taM paDi)sAmitta diNNaM / puNo edAo pacchAli (di) dadasaNovajogaM puvvaM ka (kA) UNuppajjamANaNANovajogasuddhi pi NAseMti / Na ca NimmUlaM viNAseMti, tahA jIvassabhAvappasaMgAdo / puNo NiddA-payalANamudIraNAo vattAvattadaMsaNovajogaM savvattha jAyamANaM kahiM pi kahiM pi pacchAdeti / pacchAdeMtA vi dasaNovayogasuddhi pacchAdeMti, Na NimmUlaM pacchAdeMti / tathA sati kathaM savvadhAdimidi ce- Na, savvaghAdisammAmicchattodayo vva saMpuNNattaghAdaNaM paDi svvghaadidttaado| evaM saMte NiddA-payalANa parAvattodayANaM udIraNAkAlA divaso (sA)dayo dissamANA uvlNbhNti| kudo? doNhaM uvajogANa tattha uvlNbhaado| kathamedaM Navvade ? jhANakAle vi NiddA-payalANaM udiirnnsNbhvlNbhaado| pUNo kimaLaM sthINatiyANaM udIraNA appamattasaMjadesu tivihakAraNANuppaNNAhAradidI(riddhi) esu pamattesu viguvvaNamuTThAvidesu asaMkhejjavassAugatirikkha-maNussesu deva-Neraiesu ca Natthi ? Na, NANeNa bahiraMgatthovajogeNa kasAya ( ? ) maMdakasAeNuppaNNavisohIe jAdaappamattapamattaviguvvagAhAraTThidI (riddhI)su tadatthittavirohAdo, asaMkhejjavassAugatirikkha-maNussesu savvahA suhIsu suhabahuladevesu dukkhabahulaNAraesu ca tdsthittvirohaado| edesimesA Natthi tti taM pi asthi / taM kathaM? tikaraNapariNAmANaM visohisarUvANaM pAraMbhaNiyamA sudotajogo jAgAro tti parUvayANamuvalaMbhAdo / puNo viguvvaNAhArariddhiuTThAvaNAhimuhANaM carimAvalimmi vi udIraNA Natthi ceva / kudo ? teNa uppajjamANakAraNapayatteNa / puNo sAdAsAdavedaNIya-maNusAugANaM ca micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado tAva udIraNA hodi, uvari Nasthi tti| kudo Niyamo? uccade- dANa-lAbha-bhogopabhoga-vIriyaMtarAyANaM khaovasamAvisesamAhappeNa bAhirabhaMtaravatthupajjAyANaM paMcidiya-NoiMdiyANaM palhAdakaraNasamatthANaM saMpAdaNeNuppaNNaM jIvassa jaM suhaM taM sAdAvedaNIyassa phalaM / puNo tesiM ceva khaovasamavisesahANIe bAhirabbhaMtare (ra)vatthupajjAyANaM iMdiyapalhAdakaraNasamatthANaM saMpAdaNavigamehi jIvassa jamuppaNaM dukkhaM taM asAdavedaNIyaphalaM / evaMvihadoNhaM kammANaM phalANi rAgissa dosissa hoti / kudo ? pariNAmAyattAdo / appamattAdi-uvarimaguNaTThANajIvANaM tivvavisohipariNadANaM cittasaMtosamasaMtosaM ca kAuM tesiM doNha phalANaM saamtthiyaabhaavaado| kado? tesa uvajoga jAde jhANANavavattIdo tattha tesimadayANa phalaM NipphalaM jAdaM / pUNo udayassa phalaviroDijAdavisohi (hI) udayANusAriudIraNassa virohI kiNNa bhave ? bhavadi ceva / tado ceva kAraNAdo okaDDidaparamANUNaM udayAvaliyambhaMtare pavesidaM Na diNNaM / evaM NavaNokasAya-cadusaMlaNodaya-udIraNANaM puvvaM phalabhAvo vttbo| tesimudIraNA evaM saMte tattha kiM Na pali (Di)sehijjadi ? Na, tesimudaya-udIraNANa phalANi sAdAsAdodaesu uppajjati / tatthuppaNNodIraNakajjaM Na pariNAmANaM virohittaM jAdaM / puNo asAdassa udIraNeNa vi savedaNarattakkhayAdidukkhasarUveNa tivva-tivvatamAdisaMkilesAviNAbhAviNA Augassa kadalIghAdo uppajjadi / puNo asAdassa udIraNeNa sAmaNNadukkhasarUveNa maMda-maMdatamAdisaMkilesAviNAbhAviNA tivva (maMda)-maMdatamAdiudIraNA hoti / puNo sAdassa udIraNAe suhasarUvAe maMdamaMdatamavisohIe maMda-maMdatamaudIraNAo hoti / puNo appAmattAdINaM tivvavisohIe tado ceva kAraNAdo NimmUlaudIraNA gaTThA / puNo AhAradaMsaNeNa ya tassuvajogeNa ova (ma) kotttthaae| sAdidarudIraNAe havadi du AhArasaNNA ya / / 4 // [ go. jI. 134 ] Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 21 idi kimaLaM udaya-udIraNANaM egarUvo(ve) aNubhAge saMte udIraNAe AhArasaNNA hodi tti Niyamo? uccade- udayo duviho dvidikkhayodaya-sthiukkodayabhedeNa / tattha thiukkodayaphalaM sagasarUveNa Natthi tti NiphalaM jAdaM / puNo TThidikhayodayaphalaM sagasarUvaphalattAdo saphalaM / tassa udayANurUva udIraNA vi hodi / bidiyamudayANurUvA, tado do vi aviNAbhAviyo idi ettha kaTu tassa pahANattaM diNNaM / (pR0 59) puNo uvaghAdaNAmassa udIraNA sarIragahidapaDhamasamayappahuDi hodi tti| kudo esa Niyamo ? Na, amuttassa jIvassa aNAdikammasaMbaMdheNa muttattamuvagayassa kammaiyasarIrodayasaMbaMdheNa puNo adIva suhumattamuvagayassa tado ceva bAdhAvajjidassa puNo NokammasarIrodayasaMbaMdheNa bAdhAsahagadaM tassa sarIraM jAdaM / tado tatha uvaghAdakammassa udIraNA hodi tti sAmitraM diNNaM / tassa phalaM vattAvattasarUveNa vAda-paitta-semhAdibAdhAo? uvacidAvayavaparehiM ghAdahedabhUdapoggalovacao hodi / puNo paraghAdaNAmassa udIraNA sarIrapajjattayassa hodi tti / kudo esa Niyamo ? Na, pajjattAvayavehi paraghAhedubhUdapoggalovacayANaM ettha dissamANattAdo / puNo ussAsaNAmassa micchAiTippahuDi jAva sajogikevalicarimasamayo tti udIraNA / Navari ANapANapajjattIe pajjattayado saMto sajogo udIredi idi / pR0 59. edassa atyo uccade / taM jahA- ettha jAva sajogikevasicarimasamayo tAussAsamudIredi tti utte ussAsaNirohaM kareMtakevalicarimasamao jAva tAvedassussAssudINA jIvapadesANa paripphaMdamussAsarUvaM ca karedi / tatto paraM te doNNi vi kajjANi karedumasatthA hodUNa tattha phala sagarUveNa padesaNijjaraM Na karedi tti vattavvaM / evaM bhAsAkammudIraNAphalaM pi vattavvaM / puNo kevalisamugdhAdaM kareMtakeMvalissa kavADa-padara-logapUraNAsu TThidassa udayaM NAgacchaMtapayaDINamevaM ceva kamo hodi tti jANiya vattavyo / tesimaMtadIvaya tti vA ghettavvaM / puNo ussAsaNAmassa udIraNA ANApANapajjattIe pajjattayadamicchAiTippahuDi sajogikevali tti / kudo eso Niyamo ? Na, jIvavivAisuhapayaDiussAsassa udIraNA jIvapadesaparipphaMdassa kAraNaM hodUNa tattha padesaparipphaMdayammi tappadesaTThiyakamma-NokammANaM vissAsaparamANUNaM vattAvattasarUveNa gAlaNaM karedi tti jANAvaNaThaM Niyamo kdo| mAraNaMtiyAdikiriyAhi jIvapadesaparipphaMdaNibaMdhaNAhi viNA saMtaTThiyajIvANaM padesArapphaMdo hodi tti kathaM Navvade ? Na, siyA ThiyA siyA aTThiyA siyA TThiyATThiyA tti aarisaado| puNo padesaparipphaMdo vissAsaparamANaNaM gAlaNaM karedi tti kudo Navvade ? Na, daMDa-kavADa (padara-)logapUraNesu jAdajIvapadesaparipphaMdo jahA asaMkhejjagaNaseDhIe kammaNijjaraNa heda jAdo tahA ettha vi hodi tti nnvvde| kathaM vIyarAehi kadakajjeNa sarAgehi kadakajjassa samANattaM ? Na, vissAsaparamANagAlaNAdo kammaparamANagAlaNANaM smaannttaabhaavaado| kathaM vattasarUveNa gAlaNaM? ussAsAdivAdasarUveNa khedamuppAiya galatavissAsaparamANUNaM paassruuvennuvlNbhaado| edaM khedo idi kudo Navvade ? suhI (hi) devesu cirakAleNussAsovalaMbhAdo kamma-NokammANaM sammissidavissAsaparamANUNaM phalattAdo vaa| puNo evaM vihaparipphaMdo tasakammodIraNAe hodi tti ce- Na, tasesu padesaparipphaMdaNiyame saMte thAvarajIvapadesaparipphaMdAbhAvo pasajjade / Na ca evaM, tattha vi pdespripphNduvlNbhaado| tado tasakammodIraNAe ThANacalaNAdi (dI) hodi tti ghettavyaM / jadi evaM (to) ussAsodaehiM padesa Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22) pariziSTa paripphaMdaNiyame saMte ussAsodIraNAvirahidajIvANaM jIvapadesANaM paripphaMdo kathaM hodi tti ceNa, poggalavivAisarIrakammodaeNa teNuppAidaNokammodayeNa tehiM samuppAidapajjattaNippattIe ca idi tihiM vi kAraNehiM jIvapadesANaM paripphaMdeNassa tattha ussAsodIraNAdiuvaramesu vi ublNbhaado| taM kathaM uvalabbhadi ( tti ) ce uccade- viggahagahi (i)mmi TThidacodasajIvasamAsANaM kammaigasarIrodIraNA hodi / tIe udIraNAe saha jesi jIvasamAsANaM udIraNApAoggaNAmapayaDIo hoMti tAsiM payaDINamudIraNAe sahakArikAraNatteNuppAidasaga-sagapAyoggajIvasamAsANaM jahaNNapadesaparipphaMdo hodi / puNo tattho (tto)kameNa jAvo[o]jAvo (o) jIvasamAsapaDibaddhapayaDiudIraNAo jAda (dA)o tAsi tAsi payaDINaM jAdiviseseNuppAidajogavaDDhiNibaMdhaNajIvapadesANaM paripphaMdeNuttaraM hodUNa codasapaMtIo gacchaMti jAva saga-sagajIvasamAsANaM rijugadIe uppaNNANaM jahaNNapadesaparipphaMdo hodi tti / puNo vi vaDDhIhi uttaraM hodUNa gacchaMta jAva sagasagapaMtINamukkassajIvapadesaparipphaMdo tti / puNo ede uvavAdajogaTThANaNibaMdhaNapadesaparipphaMdaNANi / puNo edANamegapaMtIe racaNA appAbahugANi ca jahA uvavAdajogaTThANe DattANi tahA vattavvANi / puNo codasajIvasamAsANaM viggahagadIe uppaNNANaM bidiyasamaye saga-sagajAsaDibaddhapayaDi udIraNAsahakArikAraNattaNeNa sahidasarIrakammudIraNAe saga-sagajIvapadesapaDibaddhajahaNNapadesaparipphaMdo uppajjaMti / Navari pubillehito bahugAo hoti / puNo tatto vaDDhI hiM uttarA hodUNa gacchaMti jAva rijugadIe uppaNNANaM bidiyasamae sarIrakamma-NokammudIraNAhiM sahakAripayaDi udIraNAvekkhAhiM uppAidajahaNNapadesaparipphaMdo tti / evaM etto uvarI vi vaDDhIhiM vaDDhAviya NedavvA jAva coddasapaMtINaM saga-sagukkassapadesaparipphaMdo tti / ede eyaMtANuvaDDhi jogaTThANaNibaMdhaNA, edANaM puNa racaNAdI ca appAbahugANi ca eyaMtANuvaDDhijogaTThANesu uttakameNa vattavvANi / puNo sattA jIvasamAsesu saga-sagAugabaMdhapariNAmeNuppAidasaga-sagajIvasamAsapaDibaddha - payaDiaNubhAgavaDDhi udIraNehiM puNo satta-pajjattajovasamAsANaM AhArapajjattIe pajjattayadammi puvvaM va saga-sagajAdIe paDibaddhapayaDINaM udIraNAe pajjattaNivattIe uppAida-saga-sagajAIe jahaNNapadesaparipphaMdaM hodi| puNo tatto puvvaM va coddasapaMtIyo vaDDi uttaraM kAdUNa NedavvaM jAva saga-sagapaMtIe ukkassapadesaparipphaMdo tti / Navari sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe ANApANapajjattIe bhAsApajjattIe maNapajjattIe pajjattayadaTThANesu puha puha padesaparipphaMdo bahugo hodi tti gehiNa (geNhi) davvaM / puNo AugabaMdhapariNAmeNuppAidasatta-apajjattajIvasamAsapadesaparipphaMdappahuDi ukkassapadesaparipphaMdo tti edANi pariNAmajogaTThANA (Na) NibaMdhaNANi / edANaM racaNANaM appAbahugANaM sarUvapariNAmajogaTThANANaM vattavvaM / puNo uttasavvapadesapariphaMdANaM racaNANaM appAbahugaM savvajogaTThANesu uttakameNa vattavvaM / / puNo evamuppaNNapadesaparipphaMdeNuppAidajIvapadesANaM kammAdANasattI jogaM NAma / Na ca esa sattI kammANaM khaovasameNa khaeNa vA jAdA, kiMtu kmmaannmudennuppnnnnaa| tado ceva kAraNAdo kammAdANasattI jAdA / tesiM sattINaM uvavAdeyaMtANuvaDDhi-pariNAmajogaTTANaNAmadheyamidi guNANusAriNAmANi jAdANi / puNo ussAsa-bhAsApajjattI hi pajjattayadammi kameNa ussAsa-bhAsakammadaeNa puNo maNapajjattIe maNapajjattayade ca jIvapadesANaM bahugo pariphaMdo hodi tti kathaM Navvade ? jogaNirodhakevalimmi maNa-vacijogANaM ca ussAsa-kAyajogANaM ca bahugAdo appappakameNa gadANa NirodhaNNahANuvavattIdo nnvvde| tokkhai paMciMdiyAdi tattha saMbhavaMtapayaDINaM Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 23 padesaparipphaMdaNibaMdhaNANaM tesiM Nirodho kiNNa kIrade ? Na, paripphaMdassa upAdANakAraNasarIrodayAdo tesimudIraNANaM puvaM vinnaasaabhaavaado| sarIrodae NaThe tesi paripphaMdasahakArikAraNANaM tesimudIraNehito paripphaMduppAyaNasattIe abhaavaado| ( pR0 60 ) puNo jasakittIe bAdareiMdiyapajjattappahuDi jAva' asaMjadasammAdiTThi tti siyA udIrayA, uvari sajogikevali tti NiyamA udIrayA / Navari ajasakittivedayamANamicchAiTThi-asaMjadasammAdiTThiNo saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca paDivaNNe Niya mA jAsakitti vedayaMti tti| kimaTTha mesa giyamo kado ? uccade- jasassa kittaNaM jasakittaNaM / taM ca jasaM duvihaM va (vA)vahAriyaM pAramatyiyaM cedi| tattha vAvahAriyaM jasaM dhamma dANaM saccaM saucaM (saucaM) udAraM abhimANaM NibbhayaMtA(yattA) diguNANi sama (mma)ttarahihANi avisiTThaloyajaNapUjaNijjANi jadA tadA hodi / puNo te ceva guNANi sammattahidANi hodUNa jadA visaTThijaNapUjaNIyaM saMjamAsaMjama-jamANa AvibbhAvaM kareMti tadA pAramatthiyaM jasaM hodi / tado tattha Niyama, sesesu bhayaNijjattaM bhaNidaM / ( pR0 60 ) puNo subhagAdejjapayaDINaM saNNipaMcidiya-gabbhajamicchAiTTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi tti siyA udIrayA, uvari sajogikevali tti NiyamA udiiryaa| devA devI (o) ca NiyamA udIrayA idi / kudo Niyamo ? Na, sammucchimesu NapuMsakavedesu subhagAdejjANaM sNbhvaabhaavaado| jadi saMbhavAbhAvo to sammucchimatirikkhesu kathaM saMjamAsaMjamANaM uvalaMbho ? Na, saMjamAsaMjamaguNa nnibNdhnnsubhgaadejjaannmuvlNbhaado| puNo gabbhovakkaMtiyatthI-purisavedesu asaMjadesu siyA udiirnnaa| Navari dUbhagaNAdejjavedayANaM micchAiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM puvvaM va saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca paDivaNNesu tesiM udIraNANaM NiyamuvalaMbhAdo / puNo dussara-sussarANaM bhAsApajjattIe pajjattayadANaM bIiMdiya-saNNipaMcidiyamicchAiTrippahaDi jAva sajogikevali tti tAudIrago hodi tti kudo Navvade? Na, jIvavihAisuhAsuhasarakammodaeNa bhAtApajjattiNippattisahAeNa jIvapadesANaM mahAparipphaMdaM kuNadi / teNa paripphaMdeNa bhAsAvaggaNasarUvassa vissAsaparamANUNaM kahiM pi kahiM pi kAle maNa-vaci-kAyajogesu aNNadarajogapariNado hodUNa bhAsAuppattIe vacijogapariNamaNavelAe gahidUNadvArasadesabhAsa-sattadasa(sada) kubhAsasarUveNa pariNamAviya takkhaNe gAlaNaM kuvvaM ti tti Niyamo kdo| tado ceva tappahaDi vacijogaNibaMdhaNajogaparipphaMdo vi pAoggo hodi tti siddhaM / puNo maNapajjattIe pajjattayadassa maNapajjattisarUveNa NippaNNaNokammodaehi jIvapadesaparipphaMdaM mahadamuppajjadi / tado ceva etthuddese savvukkassapariNAmajogasaMbhavo hodi / tado etto ppahuDi tiNNi vi jogaNaM saMbhavo hodi tahA uvajogaM ca / puNo egajIvakAlANiyogaddAraparUvaNA sugamA / Navari NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhoNaM udIraNakAlo jahaNNaNa egsmyo| kudo ? aduvodyttaado| pR0 61. idi kAraNaM bhaNidaM / aduvodayaM NAma kiM? kAraNaNiravekkheNa udIraNakAlassa avaTThANaM egsmyaadiaNtomuhuttmettuvlNbhaado| ahavA, kAraNasahAya (yA)vekkhAe edesimudIraNakAlo jahaNeNa egasamayo hodi / taM kathaM ? edANamudIragajIvo puNa edesimudIramo hodUNa egasamayaM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24) pariziSTa diLaM, bidiyasamae mudassa apajjattakAle vi nnttuNdiirnnttaado| evaM bisamaya-tisamayAdiaMtomuttakAlAvaTThANaM sakAraNAvekkhAe vi vattavvaM / evaM saMte micchatta-NauMsayaveda-itthivedAdi kesi pi payaDINaM aMtomuttamegasamayAdi (samayamAdi)kAdUNa (jAva) saga-sagukkassakAlo tti udIraNANuvalaMbhAdo edesimaDuvodayattaM pAvade ? Na, egasamayAdiaMtomuttamettakAlAvaTThANasseva ardhvodyvivkkhaado| puNo sAdassa udIraNakAlo jahaNNaNa egsmyo| pR0 62. kathaM ? maraNeNa guNaparAvattaNeNa kAraNaNiravekkha vodaeNa ca idi tivihapayAreNegasamayaM labbhadi / taM kathaM ? sAdassa aNudIrago saMto puNo udIrayabidiyasamae Nirayagadi gado, asAdudIrago jaado| edaM kAraNAvekkhAe egasamayo jaado| ahavA, pamattAdiheTThimaguNaTThANaTThiyo asAdudIrago sAdamudIriya bidiyasamae appamatto jAdo, jAde NaTTha (TThA) udIraNA tti egasamayo jAdo gunnpraavttiiyo| ahavA, gadi paDucca sAdassudIraNamadhuvodayattAdo egasamayaM vattabvaM / taM kathaM ? uccade- sAdassudIraNaMtaraM gadi paDucca bhaNNamANe duvihamuvadesaM hodi / tatthekkuvadeseNa maNusagadIe sAdassudI raNaMtaraM egasamayamidi gaMthe parUvidattAdo aMtarabhUdegasamayaM sAdudIraNakAlo hodi tti Navvade / aNNekkuvadeseNa Niraya-tiriya-maNusagadIe egasamayaM vattavvaM / tattha asAdassegasamayayaMtaraparUvaNAdo sAdassudIraNaM egasamayaM hodi, tatthedassa ardhvodyttaado| edesi doNhamuvadesesu kadhamavisiTThamidi ce- NevaM jANijjade, taM sudakevalI jaannijjdi| kiMtu paDhamaMtaraparUvaNAe bidiyaMtaraparUvaNaM atthavivaraNamidi mama maiNA pddibhaasdi| ukkasseNa chmmaasN| pR0 62. kudo sAdassudIraNakAlassukkasseNa chammAsaNiyamo? uccade- iMdiyasuhAvekkhAe saMsArijIvesu suhI devA ceva, tattha vi sadara-sahassAradevA ceva adIva suhI hoti / kudo ? tatto uvarimakappaTThiyadevANaM sukkalessiyANaM vIyarAyasuhANurattANaM sAdodaeNa jAdadavvisuhAbhAvAdo, puNo heTThimakappaTThiyadevANaM taarispunnnnaabhaavaado| tado tattha sadara-sahassAra iMdA ceva suhI hoti / tado iMdANaM puNNama (mA)happeNa jAdadANa-lAbha-bhogovabhoga-bIriyaMtarAyakammANaM khaovasamiya (samA)savidiyANaM palhAdakaraNasamatthANaM davvapajjAyANaM saMpAdaNaM kareMti / kathaM jIvavivAikammANi bAhiravatthusaMpAdaNaM kareMti ? Na kammodaeNa edAo jAdAo, kiMtu tesiM khaovasameNa jAdAo hoti / puNo tattha davvaM duvihaM sacittamacittamidi / tattha sacittasaMpAdidadavvamavaTThANaM hodi kathaM ? padi (Di) da-samANiga-tettIsasaMkhAtAyatIsa-logapAla-pArisadeva-aMgarakkha-sattANIgakibbhisa-padAti-aTThamahAdevI-sesasavvadevI-sesasavvadevasamUhaM titthayarasaMtakammiyattAdo sagakappAdo tatto heTrima-uvarimadevANaM puujaannimittmaagdaannmidi| pUNo acedaNANamegaM, vigavaNAdipajjAyANa egaM, evaM savvANi saTrisaMkhANi hoti / edANi egegasamayovasamayapaDibaddhANi uppAdidANi hoti / taM kathaM ? edesi saMtosa-dANAdINaM uvalaMbhAdo edesi AgamaNalAbhAdo puNo edesi pAse kei keiM payAraeNa egavAreNa saMtosamappAijjamANattAdo edesi pAse jesiM jesi payAre uppaNNasaMtosaM puNNo puNotesiMtesi payArehiM uppajjamANattAdo dANAdisattINaM uvalaMbhAdo ca / puNo edANi paMcavihakhaovasameNa guNidANi tiNNisayANi hoti / edANi ekkekkidiyANaM palhAdayaMti Jain Education international Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 25 tti chahi iMdiehi guNide aTThArasasayaM hodi / tANi maNa vaci kAyANaM puha puha saMtosaM kati titiguNide cauvaNNasayaM dodi / puNo edANi NANa daMsaNovajogeNa vi labbhaMti tti tANaM parAvattaNasaMkhejjavAraM aNusaMghANaM hoditti saMkhejjarUvehi guNidavvANi / puNo edANamekke - kkANaM kAlo muhuttassa asaMkhejjadibhAgo hodi tti tehiM guNide tesi savvakAlasamUho hodi / puNo tANi muhutte kade cauvaNNasayamuhuttANi hodi / tANi NavasaehiM bhAge hide chammAsANi tittiniyamo do| etto uvarimedesi saMghANaM Na labbhaditti kudo Navvade ? edamhAdo ceva ArisavayaNAdo / edaM parUvaNamudAharaNamettaM chammAsasAdhaNaTThe parUvidaM / tado evaM ceva hodittiNAggaho kAyavvo / ahavA, saTTasaMkhaM evaM vattavvaM / taM jahA -- sadara sahassAraiMdo hodUna uppaNNassa sAdodayaniyamo apajjattaddhamaMtomuhutteNa samANiya 1 avadhiNANeNa aMtomuhuttakAlaM pariNA (Na) - miya 2 tattha puTThiya devehiM puNNapahakahaNeNa aMtomuhuttaM gamiya 3 evaM abhiseyakaraNeNa 4 jiNAhise karaNeNa 5 pasAhaNagahaNeNa 6 tassa paTTabaMdhakaraNeNa 7 tammi olaggaMta dipadi (DiM) dassa saMtosakaraNeNa 8 evaM sAmANiyassa 9 tAyattIsadevANaM puha puha pIdimuppAyaMteNa 42 evaM logapAla 43 pArisadeva 44 aMgarakkha 45 Abhiyoga 46 kibbhisa 47 padAti 48 aTThamahAdevapamuhadevI 56 titthayarasaMtakammamAhappeNAkaDidasagakappAdo heTThima uvarimakappadevANaM pUjAkaraNa mAgadANaM 57 AbharaNasahidasagadehANaM 58 accittadavvANaM 59 viubvaNAdipajjA - yANaM ca 60 idi saTThisaMkhANi uppajjaMti / etto uvarimakiriyaM puvvaM va vattavvaM / evamaNNehi vipayArehi jANavattavtraM / evaM hassa - radINaM pivattavvaM / puNo asAdassudIraNAe jahaNNakAlo egasamayo / pR0 62. kathaM ? maraNeNa guNaparAvattaNeNa kAraNaNiravekkhANamadhduvodaeNa idi tivipayAreNa labbhadi / taM kathaM ? asAdassa vedago tirikkha maNusso hoDhUNa bidiyasamae devalogaM gadassa hodi, tattha sAdAvedaNIyodayaNiyamAdo | ahavA, asAdassa vedago maNusso vedago hodUNa bidiyasamae appamattaguNaM gado / tattha udIraNANavRttAdo hodi / ahavA, devagadIe asAdamadhduvodayattAdo egasamayaM vattatvvaM / taM kathaM ? gadiM paDucca aMtaraparUvaNAe paruvidattAdo / puNo asAdassukkassuDhIraNAe kAlo tettIsaM sAgarovamaM sAdhi (di) reyaM hodi / kudo ? pAviTTha jIvANaM aMtarAyiyakammodaeNa iMdiyadukkhuppAdayadavvapajjAyANaM saMpAdaNANuvasaMdhANakAlassa tettiyamettapamANANamuvalaMbhAdo / ( pR0 62 ) tabaMdhaka-mANa- mAyA lohANaM udIraNakAlo jahaNaNeNa egasamayo / kudo ? esi vedago vedago hodUNa bidiyasamaye sammAmicchattaM sammattaM saMjamAsaMjama saMjamaM ca paDivaNe tthudiirnnttaado| evamapaccakkhANANaM ca vattavvaM / Navari saMjamAsaMjamaM saMjamaM ca paDivajjAveyavvaM / evaM paccakkhANANaM ca / Nari saMjamaM paDivajjAveyavvaM / ahavA maraNeNa vi vAghAdeNa vi saMbhava jANivattAM / puNo saMjalaNANaM egasamayaM maraNeNa vi vAghAdeNa vi saMbhavaM jANiya vattAM / puNo NIcA godasmudIraNakAlo jahaNNeNa egasamayo / pR0 67. kudo? NIcAgovedago apaccakkhANaM paccakkhANaM ca paDivaNNe uttarasarIraM viubvide ca Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ) pariziSTa uccAgodassa udIraNaM hodi / puNo te kameNa sAsaNaguNaM paDivaNNe va (vA) malasarIraM paviThe va (vA) egasamayaM diLeM / bidiyasamae kAlaM kAdUNa paDivakkhodaye uppaNNassa hodi / puNo uccAgodassa udIraNakAlo jahaNNaNa egasamayo / pR0 67. kathaM ? puvamavedago uttarasarIraM viguvvide uccAgodavedago jaado| jAdabidiyasamae mUlasarIraM paviTThassa vA mudassa vA hodi / (pR0 68) puNo aMtarANugamo sugmo| Navari sAdassudIraNaMtaraM gadi paDucca jahaNNukkassaM aMtomuhuttamidi bhnnidN| edamaMgAbhippAyaM aNNekAbhippAyeNa Niraya-tirikkha-maNusagadIe jahaNNukkassamaMtomuhuttaM devagadIe jahaNNamegasamayaM ukkassamaMtomuhuttaM / puNo asAdassaMtaraM gardi paDucca bhaNNamANe maNusagadIe jahaNNamegasamayaM, aduvodyttaado| ukkassamatomuhuttaM / . . . . . . . . . . (pR0 68 ) eNa Niraya-tirikkha-maNusagadIesu ca jahaNNeNegasamayo, ukkssennNtomuhutto| devagadIe jahaNNukkassamaMtomuhuttaM / kudo ? sadara-sahassAressu (su)ppaNNassa iMdassa paDhamasamayappahuDi sAdassudIraNakAlassa chmmaasnniymaado| aNNahA ukkassaMtaraM chammAsaM hodi / edANaM doNhamabhippAyANaM puvvaM va kAraNaM vattavvaM / puNo bhaya-duguMchANaM aMtaraM jahaNeNegasamayamukkasseNaMtomuhattaM / kathamega ( samao ? carima ) samayaNiyaTTibhayavedago se kAle uvasAmayaaNiyaTTiguNaM paviTTho avedago jaado| tado se kAle vedago devo jAdo hodi tti gaMthe bhaNidaM / edeNa jANajjadi edamadhuvodayaM Na hodi tti / pR0 69. (pR0 70 ) puNo chassaMThANANaM egasamayamaMtaraM viggahe vA viuvvaNAe vA jANiya vattavvaM / ( pR0 71 ) puNo pattega-sAdhAraNANaM egasamayiyaM viggahe ceva vattavyaM / dUbhagANAdejja-ajasagittiNIcAgodANamegasamayaM viguvvaNAe vattavvaM / puNo subhagAdejja-jasagitti-uccAgodANaM viguvvaNAe vA edesi paDivakkhodayasaMjado jIvo saMjamAsaMjamaM paDivajjiya puNo sAsaNaguNe paDivaNNe vA bidiyasamae kAlaM kADhUNa edesi udaesu uppaNNe egasamayo hodi / ( pR0 72-73 ) puNo NANAjIvehi bhaMgavicayANugamo sugmo| Navari cauNhamAugANaM udIrayANamaNudIrayANa NiyamA atthi| taM kudo idi utte uccade . AugaM duppayAraM parabhaviyabaddhAugaM bhuMjamANAugaM cedi / tattha bhuMjamANaAugaM duvihaM udiirijjmaannmnnudiirijjmaannmidi| tattha udIrijjamANabaddhaparabhaviyAugANaM cauNhaM pi puNo maNussa-tirikkhAugANaM aNudIrijjamANANaM ca saMtakammeNa NiyameNa atthi tti Niyamo kdo| deva-NeraiyAugANaM aNudIrijjamANaM (mANANaM) bhayaNijjattamatthi / tamappahANaM / to vi tANi vivakkhijjamANe tiNNi bhaMgA vattabvA, tahA kahiM vi putthae didvttaado| puNo NANAjIvakAlANugamo sugmo| Navari sammAmicchattudIraNesu NANAjIvANaM jahaNNakAlo thovo tti utte tamaMtomuhuttamidi ghettavvaM / 27 / tasseu[va]kkassadavvamasaMkhejjaguNo tti - Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 27 utte palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettassa uvasamasammAdiTThi ukkassarAsipamANassa asaMkhejjadibhAgapamANamidi ghettavvaM |tN cedaM pa / / edANi do vi vayaNAiM sugamANi / puNo NANAjIvaukkassakAlo asNkhejjgunno|| 2722 / idi kathamedaM paricchijjade ? Na, vedagasammattapAoggamicchAiTThIdo vA vedagasammAiTThIdo vA kadAci uvasamasammAdiTThINaM saMbhave saMte tesiM uvasamasammAdiTThIdo vA sammAmicchattagahaNaddhamaMtomuttamaMtariya egAdie guttarakameNa jIvA NissaraMti jAva sammAmicchattukkassadavvaM saguvakkamaNakAleNa khaMDideyakhaMDametapamANaM tisu vi paMtIsu patto tti / Navari egasamayAdiaMtomuttamettaraM pi saMbhavadi / kiMtu etthataNukkassaMtaraM gahidaM / puNo egasamayAdukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettuvakkamaNakAlassa saMbhave saMte etthataNukkassuvakkramaNakAlaviyappaM pddighidN| pUNo tANi parAvattaNasarUveNa NissaridaNa sammAmicchattaM paDivajjati / pUNo egAdiegattaravaDiDhakameNa sammAmicchattaM paDivaNNavArANi vi tettiyANi ceva hoti / tado edANi vArANi terAsieNa aMtomahattaNa gaNide NANAjIva ukkassakAlaM sagajIvadavvapamANAdo asaMkhejjaguNamettapamANaM hodi tti sNdehaabhaavaado| taM cedaM |pa 27 / 27222 puNo NANAjIvaukkassaMtara asNkhejjgunnmidi| kudo ? vedagasammattapAoggamicchAiTThirAsIdo egAdieguttarakameNa Na vedagasammattarAsiM saguvakkamaNakAle Na khaMDideyakhaMDamettajIvA NissaridUNa vedagasammattaM paDivajjati / puNo AyANusArI vayo hodi tti NAyAdo sammattAdo tettiyamettANi NissaridUNa micchattaM pddivjjti| Navari do vi paMtIo egAdeguttarakameNa jAva sammAmicchattaM paDivajjamANarAsipamANaM tAva pattA ti / edANi kameNa sammatta-sammAmicchatta (?) puNo micchatta-sammAmicchattANaM sAdharaNANi hoti / puNo etthataNasammatta-micchattapAoggajIvANi sammAmicchattagahaNapAoggajIvasaMkhAdo uvarimasaMkhahi NissaridUNa vidajIvehiM saha parAvattaNasarUvehi Na bahuvAraM pallaTThiya sammatta-micchattapaDivajjaNavArakAlANi tANi hoti tti / tado paDivajjaNavAraM terAsieNa aMtomuhuteNa guNide sammAmicchattavirahidavedagasammatta-micchattANaM kAlANi hoti / tado tANi tassaMtarapamANaM hoti / puNo puvvuttakAlAdo edamasaMkhejjaguNapamANattAdo | pa 27 / / | 233 ( pR0 74 ) puNo aMtarANugamo sugmo| saNNikAsANugamo vi summo| Navari satthANasaNNikAsesu vaNNa-gaMdha-rasaphAsANaM sagabhedesu aNNadaramudIreMto sesANaM siyA udIrayo birohAbhAvAddo, idi gaMthe bhaNidaM / ( pR0 79) edeNa aNNadaraudIraNe saMte sesANaM udIraNaM paDisehApaDisehAbhAveNa kimaLaM jANAvidaM? uccade- vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaNAmakammANi sa (sA) maNNAvekkhAe dhuvodayANi / puNo tesiM visesAvekkhAe vaNNa-gaMdha-rasakammesu puha puha saga-sagabhedesu egegaM pi udIrijjadi, puNo sagasagasesapayaDINaM egAdisaMjogeNa vi udIrijjati / evamudIraNasavvaviyappANikameNa ekkattIsANi tiNi ekkattIsANi hoti tti jANavidaM / puNo vi phAsassa cattAri jugalANi hoti tti tattha egegajugalassa puha puha joijjamANe egegapayaDINaM vA dopayaDINaM vA saMjogehi Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28) pariziSTa udIreMti tti tiNi udIraNabhaMgANi hoti tti / ahavA cattArijagalANaM saMjogeNa solasANi udIraNabhaMgANi hoti tti vA jANAvidaM / Na kevalamedaM vayaNamettaM ceva, kiMtu suhumadiTThIe joijjamANe ega-du-tisaMjogAdipayaDINamudIraNANaM ega-du-ti-cau-paMcidiyajAdIsu dissadi, jahA devANaM titthayarakumArANaM ca surabhigaMdho Neraiesu durabhigaMdho AgamabhedeNa dissadi / __NedaM saNNikAsaM ghaDade / kudo ? aNubhAgudIraNAe egajIvakAlANugameNa saha viruddhttaado| taM kathaM ? pasatthavaNNa-gaMdha-rasANaM NidhdaNNANamukkassANubhAgANaM udIraNakAlo jahaNNukkasseNa egasamayo / kudo ? sajogicarimasamae ukkassANubhAgaudIraNaM jAdaM / tado aNuvakassANubhAgassa udIraNakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido idi uttaM / puNo mauga-lahugANamukkassANubhAgudIraNakAlo kevaciraM? jahaNNeNegasamayamukkasseNa besamayamidi uttN| taM kudo? AhArariddhIe jaadttaado| aNukkassANubhAgassudIraNakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdi-sapajjavasido idi parUvidaM / puNo kAla-pIla-titta-kaDuga-duggadhasIdullu- (dalhu) kkhANaM jahaNNANubhAgassudIraNakAlo jahaNNukkasseNegasamayo / kudo ? sajogicarimasamaye jahaNNANubhAgudIraNaM jaadttaado| ajahaNNANubhAgudIraNakAlo aNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido ca / puNo kakkhaDa-garuvANaM jahaNNANubhAgudIraNakAlo jahaNNukkasseNegasa(ma) yo| kudo ? matthe (maMthe) jahaNNudIraNaM jAdattAdo / ajahaNNANubhAgudIraNakAlo aNNAdio apajjavasido aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido idi parUvidaM / puNo edehi vayaNehiM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM saga-sagabhedesu aNNadarassa egamudIrijjamANe sesANi NiyameNuppajjati tti siddhaM / tado edesi dhuvodaeNa hodavvamidi siddhaM / viruddhaM ceva tokkhahi / kathaM viruddhANaM doNhaM parUvaNA karide ? Na, bhinnnnaabhippaayttaado| taM kathaM ? paMcasarIrANamakammANi poggalavivAI ceva / tado saga-sagodayaeNa NokammaparamANUNaM savissAsovacayANaM ca AgamaNaM kareMti / puNo vissAsovacayasahagadaNokammaparamANUNaM baMdhaNa-saMghAdaguNe poggalavivAI (i) baMdhaNa-saMghAdaNAmakammANi kareMti / vissAsovacayANi vi kareMti tti kudo Navvade ? tesi baaNdhnn-sNghaadgunnaannmghaannuvvttiido| puNo orAliyasarIravissAsovacayaNokammaparamANUNaM ceva saMThANaMgovagaM-saMghaDaNANaM jAdivaseNANeyabhedabhiNNaNibaMdhaNANaM poggalavivAisaMThANaMgovaMga-saMghaDaNaNAmakammANi NippajjaNavAvAraM kareMti / puNo veuvviyaAhArasarIraNokammaparamANaNaM savissAsovacayANaM saMThANaMgovaMgaNAmakammANi puvvaM va joggasaMThANaMgovaMgANaM vAvAraM kreNti| puNo tejA-kammaiyAga NokammaparamANaNaM savissAsovacayANaM saMThANAdisarUvuppAyaNavAvAramedANi Na kareMti / puNo poggalavivAivaNNa-gaMdha-rasa-phAsakammANi orAliya-veuvviya-AhArasarIraNokammaparamANaNaM savissasovacayANaM jAdipaDibaddhANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM puvvuttakameNuppAyaNaM kareMti / puNo tejAkammaiyasarIraNokammaparamANUNaM savissasovacayANaM jahAsaMbhaveNa paMcavaNNa-dogaMdha-paMcarasa-aTTaphAsANaM NippattIe savvakAlaM kareMti / kudo evaM Navvade ? viggahe vi tadudayANaM atthittadasaNAdo / tamhA orAliya-veuvviya-AhArasarIraNokammaparamANUNaM savissasovacayANaM vapNagaMdha-rasa-phAsasarUvaphalANi kammeNuppAidANi / joyiyasaNNi kAsaparUvaNA kadA, puNo tejAkammaiyasarIraNokammaparamANUNaM savissasovacayANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaphaladAyikammAvekkhAe kAlANuyogaddAro pruuvido| tado Na doso tti siddhaM / tado abhippAyaMtaramidi vattavvaM / kathaM viggahAvatthAe kammayiyasarIraNokammaparamANUNaM savissasovacayANaM paMcavaNNa Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 29 saMjuttANaM dhavalattaM ? Na, kammANaM vissasovacaeNavagAhidANaM dhvlttuvlNbhaado| kathaM sarIragahidapaDhamasamayappahuDi aMtomuhuttamettamapajjattakAle sarIrassa kavodavaNNaNiyamo? Na, tejAkammaiyasarIraNokammaparamANUNaM savissasovacayANaM saMjuttakammaparamANUNaM savissAsovacaeNa sahidasesasarIraNokammaparamANUNaM savissAsovacayeNa sNpunnnnttaabhaavaado| saMpuNNatte jAde sagasagodayasarUvaM uppAyaM (eM) ti tti / ( pR0 80 ) puNo appAbahugANugamo sugamo / Navari sthINagiddhIe udIrayA thovaa| NihANiddAe udIrayA saMkhejjaguNA / payalApayalAe udIrayA sNkhejjgunnaa| NiddAe udIrayA saMkhejjaguNA / payalAe udIrayA saMkhejjaguNA / sesecauNhaM pi daMsaNAvaraNIyANaM udIrayA sarisA saMkhejjaguNA tti bhaNide ettha saMkhejjaguNassa kAraNaM udIraNaddhAviseseNANugaMtavvaM / (pR0 80) taM pi kathaM ? uccade- thINagiddhIe udIraNaM daMsaNovajogaM pacchAdiya kiM va (?) kasAo vva vivarIdaNANuppAyaNA karedi, tado sithilaphalattAdo tassa udIraNattho (ddho) thovA jAdo / puNo NiddANiddAe tivvANubhAgAdaeNa dasaNovajogaM pacchAdiya aTTha (va)ttatamaM NANovajogaM karedi tti tadaddhA saMkhejjaguNA jAdA / puNo payalApayalAe NihANi hANubhAgAdo maMdANubhAgAe daMsaNaM pacchAdiya avvattataraM NANovajogaM karedi tti tadaddhA saMkhejjagaNA jAdA / pUNo NihAe pUvvillAdo maMdANabhAgAe dasaNassa aMsaM Na NAsaMto daMsaNaM pacchAdayadi i saMkhejjaguNA jAdA / puNo tatto payalAe maMdANubhAgAe daMsaNassa aMsaM Na NAsaMto tatto tthovayaraM pacchAdayadi tti tadaddhA saMkhejjaguNA jAdA / puNo sesaM caduNhaM pi daMsaNANaM ( daMsaNAvaraNIyANaM ) udIraNaddhA doNhamuvajogANaM parAvattaNasarUveNa . . . . . . . . . damidi saMkhejjaguNaM jAdaM / ( pR0 81) puNo etto DhANaparUvaNadAe savvo pavaMco sugamo / (pR0 88 ) Navari NAmakammassa dvANaparUvaNadAe eiMdiyassa AdAujjovodayavirahidudayaTThANANi ekkavIsaca uvvIsa-paMcavIsa-chabbIsaTANANi hoti / AdAujjovodayasahidANamekkavIsa-cauvvIsa chavvIsa-sattAvIsaTThANANi hoti / edesi payaDINaM parUvaNA . . . si kameNudIraNabhaMgANi ettiyaanni-| 5 / 9 / 5 / 5 / 2 / 2 4 / 4 / / puNo viuThavaNamuTThAviya eiMdiesu viguvvaNappayamorAliyasarIraM ceve tti edehito pudhabhUdaTThANANi Natthi tti ettiyANaM ceva parUvaNA kadA / puNo eyajIvakAlANugameNa veubviyasarI rassa eiM diesu vi udIraNAsAmittaM diNNaM / tado eiMdiesu aNNANi TANANi saMbhavaMti tti Navvade / taM kathaM ? veuvviyamuTThAvidaeiMdiesu pubillaca uvvIsa-paMcavIsa-cchavvIsudIraNaTThANesu puNo cauvIsa-chavvIsa-sattAvIsudIraNaTThANesu ca orAliyamavaNiya veuvviyasarIraM pakkhiviya hyANaparUvaNA payaDiyadeNa vttvvaa| Navari AdAva-suhuma-pajjatta-sAdhAraNa-jasakittiNAmANi ettha Natthi tti vattavvaM / tado ceva kAraNAdo kameNa bhaMgANi ettiyANi / 1 / 1 / 1 / 1 / 1 / 1 / / (pR0 92 ) puNo paMcidiyatirikkhANaM ekkavIsa-chavvIsa aTThAvIsa-egUNatIsa-tIsa-ekkattIsapayaDi Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ) pariziSTa udIraNaTThANANaM ujjovassaNudaya-udayasarUveNa paDiparUvaNA gaMthasiddhA ceva / edesi TThANANamujjovarahida-sahidANamudIraNabhaMgANi kameNa ettiyANi hoti / 9 / 289 / 576 / 576 / 1152 / 8 / 288 / 576 / 576 / 276 / 1152 / puNo udIraNakAlANugamabaleNa viguvvaNamuTThAvidassa pajjattaNAmakammodayasahidachanvIsAdiTThANesu ujjovodayarahida-sahidANamorAliyadugaM saMghaDaNaM ca avaNiya veuvviyadugaM pavikhaviya payaDiTThANANa parUvaNA kAyavvA / tesi kameNudIraNabhaMgANi ettiyANi hoti / 48 / 96 / - 96 / 192 / 48 / 96 / 96 / 192 / / ... (pR0 93 ) ettha maNussagadissudIraNaTThANANi ekkavIsa-paMcavIsAdiekakattIsaDhANe tti aTTha dvANANi hoMti / puNo sAmaNNamaNussesu visesamaNussa-visesavisesamaNussANAM ca udIraNaTThANANi / puNo sAmaNNamaNussANaM viguvvaNuTThAvideNuppaNNaTThANehiM payaDibhedeNa saha gadehimuvarimaTThidisAmittabaleNa vattavvaM / puNo sAmaNNamaNussANaM aviuvvaNA-viguvvaNANamudIraNaTThANabhaMgANi kameNedANi / 9 / 289 / 576 / 576 / 1152 / 48 / 96 / 96 / 192 / / (pR0 96 ) puNo devagadIe paMca udIraNaTThANANi / puNo viuvvaNamujjoveNa saha uTThAvidassa aTThAvIsa-egUNatIsamettaTThANehiM saha vattavvaM / / (pR0 100 ) puNo ThidiudIraNAe mUluttaraTThidiaddhacchedo sugamo / ( pR0 104 ) ukkassaudIraNAsAmittaM pi sugmN| Navari suhumApajjatta-sAhAraNANaM ukkassadidiudIrago ko hodi? jo vIsasAgarovamakoDAkoDIo baMdhiUNa paDibhaggo saMto appidapayaDIo baMdhiya ukkassadidi paDicchiya tattaM (tthaM)tomuttamacchiya savvalahuM suhumApajjattasAdhAraNasarIresuppaNNapaDhamasamayatabbhavattho ukkassaTidiudIrao tti bhaNidaM / pR 109. ettu (tthu ) kassaTThidi paDicchiya aNtomuhuttcchnnnniymo| kudo? ukkassaTThidisaMkileseNa saha mudatirikkha-maNussANaM nniresuppttinniymaado| tado saMkilesAdo paDibhaggo hoNaMtomuhuttamacchiya mado (de)ceva edesimuppattisaMbhavo hodi tti jANAvaNaTheM Niyamo kdo| (pR0 110 ) puNo jahaNNaTThidiudIraNA sugamA / Navari tirikkhagadiNAmAe jahaNNadidiudIraNA kassa ? jo teukAyio vAukAyio vA hadasamuppattiyakameNa savvaciraM jahaNNaTidisaMtakammassa heTThA baMdhidUNa saNNi-paMcidiesuvavaNNo, uvavaNNapaDhamasamae ceva maNusagadibaMdhago jAdo, taM savvaciraM baMdhidUNa tado tirikkhagai baMdhatassAvaliyakAlaM baMdhamANassa idi / pR0 114. ettha teu-vAukAyiesu ceva kudo hadasamuppattiNiyamo ? Na, aNNakAyiesu hadasamuppattiya Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ttiyaM kAdUNa saMtassa hevA visohIe baMdhamANe maNusagaiM suhapaDi adIva NovaTTato baMdhadi, maNusagaiM bajjha (baMdha) mANo saNNipaMciMdiyatirikkhesu Na upajjati tti vA jANAvaNaTheM, jadi uppajjati tti vivakkhA atthi to saddhasaNNipaMcidiesu maNusagadibaMdhagaddhAdo eiMdiyasaNNipaMcidiesu maNusagadibaMdhagaddhA thovA, taM gAlijjamANe jahaNNa TThidI Na hodi tti jANAvaNaTuM vA / kathaM teu-vAukAiehiMto sesatirikkhesuppaNNANaM paDhamasamayAdiaMtomuttakAlabhaMtare maNusagadibaMdhasaMbhavo? Na, gaMthe tassa parihAraM dinnnnttaado| puNo vagevviyaMgovaMgassa NirayagadibhaMgo idi / pR0 116. kUdo Niyamo ? Na, asaNipaMcidiehito devesuppaNNamAuAdo NiraesuppaNNamAugaM visesAhiyaM, devagadiNAmakammassa hadasamuppattiyaTThidIdo NirayagadiNAmakammANaM vegumviyaMgovaMgAMNa hadasamuppattiyaTThidIyo bahugAo idi jANAvaNaTheM / ( pR0 119. ) puNo ukkassaTThidiudIraNakAlaparUvaNA sugmaa| Navari daMsaNAvaraNapacca (paMca) yassa aNukkassudIraNakAlo jahaNNeNegasamao idi / kudo ? Na, aNukkassamudIriya bidiyasamae mudassa vA bidiyasamae ukkassaTThidimudIride vA hodi tti jANAvidaM / puNo uvaghAda-paraghAdussAsa-ujjova-appasatthavihAyagadi-tasa-patteyasarIra-dUbhagaaNAdejja-dussara (NAmANaM) NIcAgodassa ya ukkassaTidiudIraNakAlo jahaNNeNa egasamao ukkasseNaMtomuhattaM / pR0 123. sugamamedaM / aNukkassaTidiudIraNakAlo jahaNNeNa egsmo| pR0 123. kudo ? uccade- uvaghAda-patteyasarIrAMNaM puvamukssaTThidimudIredUNa aNukkassamegasamayamudIra[riya kAlaM kAUNa viggahagadassa / evaM paraghAdussAsa-appasatthavihAyagadINaM / Navari kAlagadasse tti bhANidavvaM / puNo dUbhaga-aNAdejja-NIcAgodANamuttaraM vigumbidaspa vattavyaM / Navari tasaNAmAe aMtomahattamidi bhANidavvaM / taM kudo ? tirikkha-maNassamicchAiTriNo tasaNAma NirayagadisaMjuttaM ukassaTThidi baMdhiya puNo ukkassaTThidimudIriya paDibhaggo hoduNa saMkhejjAvaliyamettakAle gade ceva ukkAsahidi baMdhadi thAvaresu ca uppajjadi tti vA nniymaado| (pR0 125. ) puNo jahaNNa TThidIe udIraNakAlaparUvaNA sugamA / ( pR0 129. ) Navari paraghAdaNAmAe ajahaNNa TThidi udIraNakAlo jahaNNeNa egasamayamidi utte uttarasarIraM vigumviya pajjattIe pajjatayadassa egasamayaM diLeM bidiyasamae kAlaM kAdUNa aNudIrago jAdo tti vattavvaM / (pR0 130. ) puNo ukkassaTThidiudIraNaMtaraM sugamaM / ( pR0 137. ) jahaNNaTThidiudIraNaM (taraM) pi sugamaM / (pR0 138.) Navari vegubviyasarIrassa jahaNNaTThidiudIraNaMtarassa jahaNeNa palidovamassa asaMkhejjadi | Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ) pariziSTa bhAgo idi uttaM / taM kimaLaM ? uccade-teu-vAukAiesu hadasamuppattiyaM kAUNa vegubviyasarIrassa jahaNNaTThidi kariya vigubvaNamuTThaviya cirakAleNa mUlasarIraM pavissaMtacarimasamae jahaNNaTiThadiudIraNaM hodi / puNo te asaNNipaMcidiesuSpajjiya vegubviyasarIraM baMdhiya puNo vi teu-vAukAyiesuppajjiya hadasamuppattiyaM kareMtassa tettiyamettarakAluvalaMbhAdo / puNo edeNa jANijjadi orAliyasarIra (raM) vigubbaNappayaM Na hodi tti| (pR0 139. ) puNo NANAjIvabhaMgavicayANugamo duviho ukkassae jahaNNae cedi / te (taM) duvihaM pi sugamaM / (pR0 141. ) NANAjIvakAlaMtarANugamaM pi sugamaM / saMNikAsaM pi sugamaM / ( pR0 147. ) ukkassaTThidiudIraNappAbahugaM pi sugamaM / ( pR0 148. ) puNo jahaNNaDhidiudIraNappAbahugaM uccade / taM jahA- tattha tAva jahaNNaDhidiudIraNappAbahugAvagamaNaTheM parAvatta . . . . . . . mAyapayaDINaM baMdhagaddhAppAbahugaM uccade- jahaNNa baMdhagaddhA devagadiAdisattarasaNNaM payaDINaM thovaM / 2 / / AucaukkANaM saMkhejjaguNaM / 4 / / AuANaM ceva ukkassa saMkhejjaguNaM / 8 / / devagadi saMkhejjaguNaM / 16 / / uccAgodaM saMkhejjagaNa / 32 / / maNusagadIe saMkhejjaguNaM / 64 / / purisavede saMkhejjaguNaM / 128 / / itthivede saMkhejjaguNaM / 256 / / sAda-hassa-radi-jasakitti saMkhejjaguNaM / 512 / / tirikkhagadi saMkhejjaguNaM / 1024 / / Nirayagadi saMkhejjaguNaM / 2992 / / asAdAvedaNIya-soga-aradi-ajasakitti visesAhiyA / / 3584 / / NauMsakavede visesAhiyA / 3712 / / NIcAgode visesaahiyaa| 4064 / / parAvattamANapayaDibaMdhasamAso eso / 4096 / / puMvedabaMdhagaddhA 5 ) / itthivedabaMdhagaddhA / / NausakavedabaMdhagaddhA 10 / bhogabhUmIsu puMvedabaMdhagaddhA / itthivedabaMdhagaddhA. " / athavA purisavedabaMdhagaddhA 4 / itthivedabaMdhagaddhA 10 / hassa-radibaMdhagaddhA 3 / aradi-sogabaMdha0 11 / tasabaMdhagaddhA 14 / thAvarabaMdhagaddhA 56 / evaM baMdhagaddhAppAbahugaM jahAjoggaM jojiya payadajahaNNaTThidiappAbahugaM uccade / taM jahA _paMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa-sammatta-micchatta-cadusaMjalaNa-tiNNiveda-cattAriAugaM paMcaMtarAiyANaM jahaNNaTThidiudIraNA tthovA / pR0 148. kudo ? egtttthidittdo|| jahaNNaDhidiudIraNA asaMkhejjaguNA / pR0 148. kudo ? samayAdhiyAvaliyapamANattAdo / maNusagai-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-jasagitti-uccAgodANaM jahaNNadidiudIraNA saMkhejjaguNA / pR0 148. kudo ? saMkhejjAvaliyapamANattAdo / puNo edehiM sUcidapayaDINaM samANAsamANa TThidINa majjhe tAva samANaTThidipayaDIo uccade / taM jahA-paMcidiya-orAliya-tejA-kammaiyasarIrabaMdhaNasaMghAdANaM chassaMThANANaM orAliyaMgovaMga-bajjarisahasahaDa (saMhaDaNa-)vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-agurualaga-uvaghAda-paraghAda-dovihAyagadi-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhagAdejjaNimiNa-titthayaramidi edesi paNatIsasaMkhA ekkAvaNNaM vA payaDIo hoti / edesimappAbahugaM puvvillehi saha vattavvaM / / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA jaTidiudIraNA visesaahiyaa| pR0 148. AvaliyametteNa / puNo sUcidapayaDINaM asAmaNNaTThidIe sahidANamappAbahugaM uccade-- ussAsassa jahaNNa TThidiudIraNA sNkhejjgunnaa| kudo? sajogicarimasamayAdo heTThA saMkhejjaTThidikhaMDayametaddhANaM udIraNaM nndvttaado| jaTidiudIraNA visesAhiyA / puNo vi sUcidasussaradussarANaM jahaNNaTThidiudIraNA saMkhejjaguNA / kudo? tatto heTThA puvvaM va jhodaridassa udIraNaM nndvttaado| jaTTi diudI0 visesAhiyA / vegumviyasarIrassa jahaNNaDhidiudIraNA asaMkhejjaguNA / pR0 148. kudo? pallAsaMkhejjadibhAgUNasAgarovama-be-sattabhAgamettameiMdiyANaM sespyddibNdhtttthidismaannaannmuvvellnntttthidighidttaado| jaDhidiudI0 visesAhiyA / ajasagittIe jahaNNaDhidi0 visesAhiyA / kudo ? annuvvellijjmaannpyddittaado| puNo edeNa sUcidabhagANAdejjapayaDINaM ajasagittIe samANappAbahugaM hodi tti vattavvaM / / jaTThidiudo0 visesAhiyA / tirikkhagadIe jahaNNaTThidi0 visesAhiyA / kudo ? hadasamuppattie kade teu-vAukAiyapacchAyadasaNNipaMcidieNa maNusagadibaMdheNa maNusagadibaMdhaMgAliUNa TThiditirikkhagadissa jahaNNaTThidIdo tatthataNajasagittibaMdhagaddhaM puzvillabaMdhagaddhAdo bahugaM gAliUNa TThidibaMdhagaddhAdo ajasagittIe jahaNNaTThidIe pamANaM thovttaado| jadvidiudI0 visesaahiyaa| puNo NIcAgodajahaNNaDhidiudI0 visesaahiyaa| kudo? maNusagadibaMdhagaddhAdo uccAgodabaMdhagadhdAe thovAe gAliUNa chidattAdo / jaDhidiudI0 visesaahiyaa| pR0 148. puNo ettha sUcidapayaDIo uccde| taM jahA- thAvara-suhuma-sAdhAraNasarIrANaM jahaNNiyA TThidiudIraNA visesaahiyaa| kudo ? thAvarakAiyesu ceva gAlidapaDivakkhabaMdhagadhdAdo / jaTThidiudI0 visesaahiyaa| apajjattadvidiudIraNA visesAhiyA / kudo ? suThTha appstthttaado| jaTThidiudI0 visesAhiyA / puNo tirikkhagadipAoggANupuvIe jahaNiyA TThidiudI0 visesAhiyA / kudo ? agaalidbNdhgdhdaado| jaTThidiudI0 visesAhiyA / maNu - sagadipAoggANupuvIe jahaNiyA TThidiudIraNA visesaahiyaa| kudo ? pstthpyddittaado| jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| sAdassa jahaNNadvidiudoraNA visesaahiyaa| pR0 148. kudo ? hadasamuppattIeNuppaNNasAgarovama-ti-sattamabhAgapamANassa kiMcUNassa gaaliysnnnniinnmsaadbNdhgdhdaado| jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| asAdassa jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| kudo ? hadasamuppattiyaTThidimmi gAlidasaNNisAdabaMdhagadhdattAdo / jadidiudIraNA visesAhiyA / puNo paMcaNNaM daMsaNAvaraNANaM jahaNNadidiudIraNA visesaahiyaa| pR0 148. kudo? agaalidtttthidibNdhgdhdttaado| kadhaM NiddA-payalANaM payaDisAmitteNa NANAvaraNeNa samANANaM thINagidhdIe saha jahaNNa TThidiudIraNappAbahugaM uttaM ? Na, NiddA-payalANaM udIraNammi Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ) pariziSTa duviho uvdeso| tatthekkovaeso- khINakasAyAvaliyavajjasesavve ca (cha) dumatthANa sNbhvo| aNNekkeNovaeseNa sarIrapajjattIe pajjattayadabidiyasamayappahuDithINagiddhitiyANaM va hodi / Navari deva-Neraiya-bhogabhUmijamaNuva-tirikkhANaM viguvvaNamuTThAvidamaNusANaM tirikkhANaM AhArariddhIesu ca vAraNA Natthi / tattha bidiyovaeseNedaM parUvidaM / uvarimacaugaiappAbahugamidi avlNbidN| puNo hassa-radINaM jahaNiyA didiudIraNA visesAhiyA / jaTidiudIraNA visesaahiyaa| aradi-sogANaM jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| jaTTidiudIraNA visesaahiyaa| bhaya-duguMchANaM jahaNNa TThidiudIraNA visesaahiyaa| jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| bArasakasAyANaM jahaNNaDhidiudIraNA tattiyA ceva / jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| sammAmicchattajahaNNadvidiudIraNA visesaahiyaa| jaDhidiudIraNA visesAhiyA / puNo devagadIe jahaNNaTThidiudIrayA (NA) saMkhejjaguNA / pR0 148. ___ kudo ? hdsmuppttiysNtkmmiyasnnnnipNcidiypcchaaydtppaaoggukkssdevaaugcrimsmytttthidittaado| jaTTidiudIraNA visesaahiyaa| devagaipAoggANupuvIe jahaNNaTThidiudIraNA visesAhiyA / pR0 149. kudo ? uppaNNabidiyasamayammi TThidadevassa tttthidittaado| jaTThidiudoraNA visesaahiyaa| NirayagadIe jahaNNaTidiudIraNA visesaahiyaa| kudo ? hadasamuppattiyaasaNNipacchAyadadevagadassa jahaNNaTThidisaMtAdo puNo hadasamuppattiyaNirayagadissa jahaNNaTThidisaMtaM visesAhiyaM, appstthttaado| kettiyametteNa visesAhiyaM ? etthataNadevAugehito NirayAugaM visesAhiyaM / tatto evaM abbhahiya tti ghettavyaM / kathamedaM paricchijjade ? edamhAdo cevappAbahugAdo paricchijjade / ettha sUcidavegumviyaMgovaMgaM pi edeNa sarisaM ti vattavyaM / kadhameda Navvade ? Na, jahaNNaTThidisAmitteNa doNhaM smaannsaamittaado| ____ jaTThidiudIraNA visesAhiyA / NirayagaipAoggANupuvIe jahaNNaTidiudIraNA visesaahiyaa| pR0 149. sugamaM / jadvidiudIraNA visesAhiyA / pR0 149. sugamaM / AhArasarIrajahaNNaDhidiudIraNA saMkhejjaguNA / pR0 149. sugamedaM ( sugamamedaM ) / edeNa sUcidatadaMgovaMgassa vi ettheva vattavvaM / jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| pR0 149. puNo NirayagadIe jahaNNappAbahugaM sugamaM / Navari gaMthuttapayaDIo avaNiya sesodaillasUcidaca uvvIsapayaDINamappAbahugaM jammi jammi uddese saMbhavadi tammi tammi uddesa jANiya vattavvaM / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 35 ( pR0 150. ) kimaTThametta (tya) NihA-payalANajahaNNadidi udIragA savvappAbahugapadehito bahugaM jAdaM? Na, tappAoggajahaNNa TidisaMjuttA khaiyasammAiTThINaM Niraesuppajjiya tappAoggukkassaNirayAugacarimasamae TThidassaMtokoDAkoDimettaTThidIe ghnnaado| taM pi kudo? sarIrapajjattIe apajjattakAle edesimudIraNA Natthi tti abhippAeNa tatthataNajahaNNaTThidI Na gahidA / puNo sarIrapajjattIe pajjattayadassa vi baMdhaTThidIdo saMtaTThidI bahugI hodi / sA puNa gAlidaukkassAugapamANAdo Neraiyacarimasamae vaTTamANakha iyasammAdiTThidvidIdo sagukkassAugapamANeNabbhahiyattAdo Na gahidA / puNo pajjattANaM jahaNNaTThidIdo khaiyasammAdiTThINaM jahaNNaTThidI saMkhejjaguNA hodi tti gahidA / (pR0 150-52 ) ___ puNo tirikkhagadIe tirikkhajoNiNie ca appAbahugaM sugamaM / Navari sUcidaNAmakammapayaDINamappAbahugaM jANiya vattavvaM / ( pR0 154 ) puNo maNusagadIe appAbahugaM jANiyUNa vattavvaM jAva sammAmicchattassa jahaNNaTThidiudIraNaM pattA tti| Navari sUcidapayaDINamappAbahugaM pi jANiya vattavvaM / puNo tatto daMsaNAvaraNa-pacca (paMca) yassa jahaNNaTidiudIraNA saMkhejjaguNA tti / pR0 154. kudo ? cattArivAramuvasamaseDhiM caDiya tettIsAugadevesuppajjiya adhadvidIyo gAliya pacchA maNussesuppajjiya khaiyasammAiTThI hoUNaMtomuhutteNa khavagaseDhiM (Dhi ) caDhaNapAoggo hohadi tti TThidassa jahaNNaTThidiudIraNaM jAdaM / tado jaDhidiudIraNA visesaahiyaa| AhArasarIrassa jahaNNaDhidiudIraNA sNkhejjgunnaa| kudo? doNhaM samANasAmitte saMte vi visohiNA appasatthANaM kammANaM TThidisaMta bahugaM ghAdijjadi, pasatthANaM thovaM ghAdijjadi tti NAyAdo saMkhejjaguNaM jAdaM / puNo jaTThidiudIraNA visesaahiyaa| puNo vegubviyasarIrassa jahaNNaDhidiudIraNA visesaahiyaa| pR0 154. kudo ? samANasAmitte saMte vi khavagaseDhicaDaNapAoggakAlAdo heTThA puvvameva aMtomuhuttakAle viguvvaNapAogge viguvvaNamuTThAviya pacchA tatto uvari aMtomuhuttakAleNa AhArasarIramuTThAvidattAdo aMtomuhutteNa visesAhiyaM jAdaM / puNo devagadIe appAbahugaM sUcidapayaDIe saha jANiya vattavvaM / ( pR0 157 ) puNo bhujagArudIraNAe sAmittaparUvaNA sugmaa| tassa kAlANugama pi sugamaM / (pR0 158 ) Navari paMcadaMsaNAvaraNANaM udIraNakAlo jhnnennegsmo| sugamamedaM / ukkasseNa Nava samayA / pR0 158.. taM kathaM ? uccade- ThidIe bhujagArassa kAraNaM duvihaM addhAkhayaM saMkilesakhayaM cedi / tattha addhAkhayaM NAma egaTThidibaMdhakAlo egasamayamAdi kAdUNa jAukkasseNa aMtomuhuttamettaM hodi / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa tesiM khao addhAkhao NAma / edamegasamayamAdi kAdUNa jAva AbAdhAkhaMDayamettasamayANaM TidibaMdhasarUveNa vaDDhIe hANIe vA kAraNaM hodi| evaM saMte kadhaM tikaraNapariNAmapariNadakAle aMtomuttapariNadamettaTThidibaMdhakAlaNiyamo? Na, bhinnnnjaadittaado| ahavA, egaDhidibaMdhakAlo jahaNNukkasseNaMtomuhuttaM cev| tathA sadi kathamegasamayAdidvibaMdhakAla (lA) NaM saMbhavo ? Na, micchattudIraNasahidaaNNoNNapajjayabhedeNa baMdhagaddhAkhayasaMbhavAdo ekasamayAdikAlo sNbhvdi|| puNo vi vivakkhidaTThidIe asaMkhejjalogamettakasAyapariNAmesu tattha jaM pariNAmijjamANaM khao saMkilesakhavo NAma / edammi didibaMdhauDDhIe hANIe egasamayamAdi kAdUNa jAva saMkhejjaguNapamANadvidIe kAraNaM hodi tti tattha addhAkhae jAde saMkilesakhavoNa hodi / kudo ? tattha aNukaDhipariNAmANamuvalaMbhAdo / puNo saMkilesakhae jAne avassamaddhAkhavo hodi / kudo? vivakkhidahridIe savvapariNAmakhaye saMte tassa baMdhaTThidIe baMdhaiyaM hodi tti nnaayaado| evaM saMte vivakkhidapayaDIdo sesaTupayaDIo egegavAraM kameNa addhAkkhaeNa vaDhiyaNa baMdhiya AvaliyamettakAle gade kameNa vivakkhidapayaDimmi saMkAmiya puNo savvapayaDINamaddhAkkhayAviNAbhAvisaMkilesakhae jAde Nava bhujagArudIraNasamayA hoti tti ettha vivakkhidaM / kadhaM edAe puNo addhAkkhayeNa vaDDhI Na gahidA ? dosamayesu aNusaMdhANeNa egapayaDIe addhAkkhao Na hodi tti Na gahidA / kadhamedaM nnvvde| edamhAdo ceva aarisaado| aNNahA puNa vivakkhidapayaDIe sesa?payaDIo puvvaM va addhAkkhaeNa vaDDhiyUNa baMdhiya saMkAmiya puNo vivakkhidapayaDIe addhAkhaeNa vaDDhiya savvapayaDINaM addhAkhaeNa saha saMkilesakhaye vaDhide bhujagArudIraNasamayA dasa hoti / edaM punvillaNiyameNa kadhaM Na viroho ? Na, ettha evaMvihaaddhAkhayANaM doNhaM samae aNusaMdhANauDDhI Na doso tti vivkkhidttaado|| atthado dasa samayA tti uttaM / taM sugama / / puNo NavaNokasAyANaM bhujagArudIraNakAlo jahaNNeNegasamayo / pR0 158. sugamamedaM / ukkasseNa aTThAvIsa smyaa| pR0 158. taM kathaM ? uccade- solasakasAyANi kameNa addhAkhayeNa vaDhiyUNa bajjhamANe solasa samayA havaMti / puNo TThidibaMdhagaddhAkhayeNa vaDDhidUNa baMdhapubillasolasapayaDoNaM majjhe carimapayaDiM mottUNa sesapaNNA rasapayaDIsu aNNadaradasapayaDIo vaDDhidUNa baMdhide sesakasAesu tappAoggaTTi dabaMdhagaddhAe pariNamiya baMdhesu[baddhe sudasa samayA labbhaMti / puNo baMdhAvaliyakAle gade vivakkhidaNokasAyassuvari jahAkameNa puvvuttasolasa-dasakasAyaTThidIyo saMkAmiya saNNIsu egaviggahaM kAdUNuppajjiya uppaNNapaDhamasamae asaNNipaDibhAgigaM TThidi baMdhiya sarIragahidapaDhamasamae saNNipaDibhAgigaTThidiM baMdhiUNa puNo uppaNNa paDhamasamayappahuDi chabbIsasamayUNAvaliyakAlaM bolAviya pubuttahidIsu kameNudIrijjamANigAsu vivakkhidaNokasAyAsa bhujagAraDhidiudIraNasamayA aTThAvIsA labbhaMti / puNo TThidibaMdhagadhdAsu aNeyapayArehi labbhamANAsu bhujagArasamayA aTThAvIsehito bahugA kiNNa hodi tti utte- Na, sahAvado ceva / jahA kiMcUNapuvvakoDimettasaMcayaNimittakAle saMto te (vi) sajogibhaDArayassa takkAlasaMcao Na lahadi tahA ettha vi aTThAvIsasamayapamANAdo ahiyasamayA Na takkAlasaMcayeNa labmati tti uttaM hoi / ahavA NokasAyANaM sagasagukkassaTThidibaMdhAdo ukkassaThidibaMdhAdo ca heTTimaTTidibaMdhamANakasAya-NokasAyabaMdha-saMtehito jAdivaseNa eiMdisu www.jalitelibrary.org Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 37 kAraNavaseNa sAmaggIe kasAya NokasAyA putaNo kasAyaTThadibaMdha saMtAdo vaDDhidUNa baMdhaM lahaMti / jahA purado bhaNNamANauccAgodaTThadibaMdho vva idi ahippAraNa uttaM / puNo dehippAraNa aTThAvIsabhujagArasamayANaM pauttI uccade / taM jahA- vivakkhidagommaTThadibaMdha saMtAdo heTThA sesadRNokasAya - solasakasAyANaM TThidi baMdhamANo jo jIvo so vivakkhidaNokasAyaTThidibaMdha saMtAdo uvari sesaTTaNokasAe solasakasAe ca kameNa addhAkkhayeNa vaDDhiyUNa baMdhiya baMdhAvaliyaM bolAviya vivakkhidaNokasAyassuvari jahAkameNa saMkAmiya vivakkhidaNokasAyaM pi addhAkkhaeNa vaDDhiyUNa baMdhiya puNo saMkilesakhayeNa savvesi pi kasAya - NokasAyANaM dvidIe vaDDiyUNa baMdhiya kAlaM kAUNa egaviggaheNa saNNIsuppajjiya asaNNipaDibhAgaTThidi baMdhiya sarIramahidapaDhamasamae saNNipaDibhAgaTThidi baMdhiya chavvIsasamayUNAvaliyametta kAlamadicchidUNa vivakkhidaNokasAyaTThidi kameNokaDDhidUna udIremANassa aTThAvIsa bhujanA rudIraNakAlA labbhaMti / atthado puNa egUNavIsa samayA / pR0 158. kudo ? kasAyaTThidibaMdhAdo samANakAle bajjhamANaNokasAyaTThidisavvakAlaM duguNahINaM baMdhaditi NAyAdo / tesiM bhujagArasamayANaM uSpattivihANamevaM vattAM / taM jahA - solasakasAe addhAkkhaeNa vaDDhidUNa baMdhiya puNo tadanaMtarasamae saMkilesakkhaeNa savve vi kasAe ekkasarAhe as baMdhi baMdhAvaliyaM bolAviya vivakkhidaNokasAyassuvari tANaM kasAyANaM dvidIyo kameNa saMkAmiya tadaNaMtarasamae egaviggahaM kAUNa saNNIsuppajjiya viggahagadIe asaNNipaDibhAgaTThidi baMdhiya sarIragahidapaDhamasamae saNNipaDibhAgaTThidi baMdhiya sattArasasamaehi solasakasAehi addhakkhayeNa niraMtaraM vaDDhidUNa baMdhato tadanaMtarasamae saMkilesakkhaeNa vaDDhidUNa baMdheditti ahippAeNa labbhadi / puNo NIcuccAgodANaM bhujagArudIraNakAlo jahaNeNegasamayo / pR0 159. sugamamedaM / ukkasseNa paMcasamao / pR0 159. taM kathaM ? uccAgodassukkassaTThidibaMdhAdo heTThimatappA oggaThThidibaMdha saMta saMjuttaNIcAgodassuvari vaDDhidUna ThidauccAgodassa ThidisaMtaM saMkAmiya tadaNaMtarasamae NIcAgodaM addhAkkhaeNa tappAoggaThidiM uccAgodasaMtassuvari vaDDhidUNa baMdhiya puNo saMkilesakkhaeNa tatto uvari jaya saNIsu egavigraheNa viggahagadIe asaSNipaDibhAgaTThidi baMdhiya sarIragahidapaDhamasamae saNipaDibhAgaTThidi baMdhiya dusamayUNAvaliyamettakAlaM bolAviya puNo puvvattaTThidI udIrijjamANAsu NIcAgodassa paMca bhujagArasamayA labbhaMti / evaM uccAgodassa vi paMca bhujagArasamayA citiyA vattavvA / atthado donhaM pi cattAri samayA / pR0 159. taM ca sugamaM / puNo micchattassa appadarudIraNakAlo jahaNNeNa egasamao / pR0 159. sugamamedaM / ukkasseNa padidovamassa asaMkhejjadibhAgo / pR0 159. do? eiMdie hadasamuppattiyakaraNakA laggahaNAdo / taM pi kudo ? bhujagArapadarAvadi Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38) pariziSTa padANi tiNNi vi jammi maggaNAe saMbhavaMti tammi uttamedaM / aNNahA ekkattIsasAgarovamANi sAdireyANi saMkileMsiyakAlaM uvarimagevejjadevesu micchassukkassappadarudIraNakAlo labbhai / so ca ettha Na vivkkhiyo| (pR0 162 ) puNo appAbahugANugamo sugamo / Navari savvatthovA NihAe bhajagArudIrayA tti utte evaM vattavvaM / taM jahA- thINagiddhitiyassa tAva aNadIragAsaMbhave sahameiMdiyA devA raiyA bhogabhamijatirikkhA maNussA bAdareiMdiyaladdhiapajjattA tasakAiyaladdhiapajjattA ca puNo ede savve vi ekkado milide suhumeiMdiyarAsipamANAdo sAdireyamettA hotti (hoti|| te vi NiddApayalANaM ceva udIraNapAoggA hoti / tado taM rAsi | 138 / savvatthovA NiddA-payalANamudI raNaddhA / 27 / 2 / aNudIraNaddhA saMkhejjaguNA / 27 / 4 / / puNo edAsiM doNhamaddhANaM samAseNa / 27 / 5 / bhAgaM ghettUNa laddhaM NiddA-payalANaM udIraNaddhAe guNide suhumeiMdiyarAsissa saMkhejjadibhAgo hodi / tassa pamANamedaM | 128 / puNo savvatthovA NiddAe udIraNaddhA / payalAe udIra (Na) ddhA saMkhejjaguNA tti / edAsi doNhamaddhAsamAseNedassa rAsissa bhAgaM ghettUNa NiddudIraNAe guNie puvvuttasaMkhejjadibhAgarAsissa' saMkhejjadibhAgo hodi / so ca eso | 138 / edassuvari bAdareiMdiyapajjattarAsi (siM) kammabhUmijatirikkha-maNussapajjattarAsi | 855 ca ekka do kAdUNa edassa rAsissa savvatthovA NihApaMcayassa udIraNadhdA. aNadIraNadhdA saMkhejjagaNA tti / edesiM doNhamadhdANaM samAseNa bhAgaM ghetUNa ladhdaM NiddApacca (paMca) yassa udIraNadhdAhi guNide bajjhamANarAsissa saMkhejjadibhAgo hodi / tassa pamANamedaM | 13 / / ____ savvatthovA thINagidhdIe udiirnndhdaa| giddANidAe udI raNaddhA saMkhejjaguNA / payalApayalAe udIraNaddhA saMkhejjaguNA / NiddAe udIraNadhdA saMkhejjaguNA / payalAe udIraNadhdA saMkhejjaguNA tti | 27256 | / edAsi paMcaNhamaddhANa samAseNa / 27 / 342 / ettiyametteNa puvvutta ekkado kadarAsi | 2764 | bhAgaM ghettUNa NidudIraNaddhAe guNiya puvvANidaNiddudIraNarAsissuvari pakkhitte | 2716 | savvo NidudIragarAsI ettiyo hodi | 138 | NiddadIraerArAsI 274 271 puNo savvatthovA NiddAe bhujagArudI rnnddhaa| avaTThidaudIraNaddhA asaMkhejjaguNA / 27 / / apparaddhA saMkhejjaguNA tti / 274 / / edAsiM tiNhamaddhANaM samAseNa ettieNa / 2 / puvvuttaNi dudIraNarAsi bhAgaM ghettUNa laddhaM puvuttabhujagArAvaTThidappadaradvAhi guNide bhujagArAvaTThidappadararAsayo Agacchati / ___ puNo ettha savvatyovA NihAe bhujagArudIrayA tti ( pR0 162. ) __ appAbahugapadeNa ettA (tthA)NidabhujagArarAsI (su) ghidesu|138|3 / / puNo avattavvudIrayA saMkhajjaguNA tti ( pR0 162 ) bhaNide NidudIraga-959275 savvajIvANa NiddadIraNasavvaddhAe bhAge hide bhAgaladdhamattA tti vattavvaM / taM ceda| 138 / / ettha dusamayasaMcidabhujagArarAsIdo egasamayasaMcidaavattavarAsI kadhaM saMkhejja-95527/ guNA ? Na esa doso, bhujagArarAsi AgamaNaThaM NiddadIraNarAsissa bhAgahAratteNa ThavidaukkassabhAgahArAvadvida Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 39 46 57/ 24 appadaraddhANaM samAsado avattavbarAsiAgamaNaTheM NidudoragarAsissa bhujagArattaNeNa dRvidajahaNNaNiddudIraNaddhAe sNkhejjgunnhiinnttaado| kudo evaM gheppade ? avattavvarAsissa ukkassabhAvapaduppAyaNaTuM avaTTidapadarAsINaM ukkassabhAvapaduppAyaNaThaM ca / evaM ca saMte avatavvapuvvabhujagArarAsI kiNNa gheppade ? Na, savve avattavyaM kareMtajIvA bhujagAraM ceva kuNaMti tti nniymaabhaavaado| evaM ceva gheppadi tti kudo Navvade ? edamhAdo cevappAbahugAdo / (pR0 162 ) puNo uvarima-do-padANi sugamANi / evamasAdamaradi-sogANaM vattavvaM / Navari ettha sAdAsAdANaM udIraNadhdANANaM bhujagArAdipadANaM udIraNaddhANANaM ca kameNesA saMdiTThI | 274 / 27 / 4 || sese kiriyaM jANiya vattavvaM / puNo itthi-purisa-vedANaM savva- 20 0 / tthovA avattavvaudIragA (pR0 162 ) tti utte saMkhejjayassAugadevitthi-purisavedarAsIo saMkhejjavassAugambhaMtarauvakkamaNakAleNovaTTide itthi-purisavedesuppajjamANarAsIyo AgacchaMti / puNo edAsu itthivedehito itthivedesuppajjamANapurisavedehito purisavedesuppajjamANA avattavvaM Na kareMti tti tesimavaNayaNaTuM kiMcUNIkadAsu itthi-purisavedavattavvudIragarAsIyo hoti / tesi pamANamedaM | = 32 % 46 / tado bhujagArudIragA saMkhejjaguNA / pR0 163. taM kudo ? itthi-purisavedarAsiM bhujagArAvaTThidappadaraddhehi | 33 | 33 kameNa besamayAvaliyAe asaMkhejjadibhAgaM, tatto saMkhejjaguNamettANamettiyANaM 27 27 pakkhevasaMkhevehi bhajiya saga-sagasaMbhavehi guNidamettA tti geNhidavvaM / kathaM bhujagArAdINamevamadhdANANi hoti tti Navvade ? majjhimadhdANANaM vivakkhAdo uccAgodAdi uvari uccamANapayaDINamappAbahugaNNahANuvavattIdo ca nnvvde| ahavA, eiMdiya-vigaliMdiesu addhAkkhaeNa saMkilesakkhavaNaviggahe vA sarIragahide ca vaDDhadi tti bhujagArasaMcayakAlo cattArisamayA hoti caugguNaM vattavvaM / puNo NirayagadiNAmAe savvatthovA bhujagArudIrayA / pR0 163. kudo ? bhujagAraTTidibaMdhayA paMciMdiyapajjattatirikkhehito NiraesuppaNNapaDhamAvaliyamettakAle TThidajIvassa dosamayasaMcayagahaNAdo / avvattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 163. tti bhaNide bhujagArAvaTThidappadaraTThidibaMdhayANaM paMciMdiyatirikkhajIvANamettu (tthu)ppaNNANaM ghnnaado| avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA tti (pR0 163 ) utte aavliykaalbhNtrsNcyghnnaado| appadaraudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 163. kudo ? svvnneriyraasighnnaado| taM pi kudo Navvade ? NiraesuppajjamANatirikkhANaM besamae gAliya saMkhejjAvaliyamettabhujagArAvaTThidappadaraddhANaM ghnnaado| raiesu satthANe ceva NirayagadiNAmAe bhujagArAvaTThidappadararAsIo ki Na gahidAo ? Na, raiesu NirayagadiNAmAe baMdhAbhAveNa bhujagArAvaTTidappadarapadANaM sNbhvaabhaavaado| Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ) pariziSTa puNo tirikkhagadipAoggANupuvvIe savvatthovA bhujagArudIrage tti uttaM / pR0 163. kudo? tirikkhabhujagArarAsIe sagAueNa khaMDideyakhaMDassa tirikkhesuppajjamANadevaNeraiya-maNussehi sAdireyassa ghnnaado| avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 163. kudo? avaTThidaTThidibaMdhagatirikkharAsiM sagAueNa khaMDideyakhaMDassa sAdireyassa ghnnaado| avattavvaudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 163. kudo ? bhujagArAvaTThidappadararAsisamUhaM sagAueNa khaMDiya visesaahiykymettttdo| appadaraudIrayA visesaahiyaa| pR0 163. kudo ? appadaradidibaMdhayatirikkharAsiM sagAueNa khaMDiya dosaMcayagahaNaThaM duguNi(ya) sAdireyakayapamANattAdo / kudo sAdireyattaM ? duguNidarAsissa guNagArabhUdaappaparadhdaM guNiya heTThimabhAgahArabhUdabhujagArAvaTThidappadaradhdANaM samUheNovaTTide kiMcUNadorUvamettaguNagAruvalaMbhAdo / puNo uvaghAda-paraghAdussAsa--AdAvujjova--dovihAyagadi--tasa--bAdara--suhamapajjattApajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-suhaduhapaMcaya-uccAgodANaM savvatthovA avattavvaudIrayA / pR0 163. ettha suhaduhapaMcae tti utte subhaga-sussara-dussara-Adejja-jasagittINaM gahaNaM kAyavvaM / edesi payaDINamavattavvaudIrayANaM kudo tthovattaM ? saga-sagaudIraNANa sulahakAleNa bhjidsgsgudiirnnpaaoggjiivghnnaado| Navari AdAvujjova-dovihAyargAda-suhaduhapaMcaya-uccAgodANaM saga-saguvakkamaNakAleNa khaMDidasaga-sagarAsimettaM hodi / (pR0 164) puNo uvarimabhujagArAdipadANi sugamANi / Navari AdAvujjovAdINaM bhujagArAdipadANaM adAo mekaNa besamayAo, AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo, tatto saMkhejjaguNamettAo ca gaheyavvAo; aNNahA edesi payaDINaM nnirygdibhNgppsNgaado| puNo jattha jattha NAmapayaDINamavattavva udIragAdo bhujagArudIragA saMkhejjaguNA tti uttaM tattha tattha asaMkhejjamettANupuvvIpayaDIsu saMkhejjasahassamettapayaDIyo kameNa bhujagArahidi baMdhAviya vivakkhidapayaDIe uvari baMdhAvaliyAdhi (di)kkataM jahAkameNa saMkAmiya saMkamaNAvaliyAdhi (di)kaMtaM kameNudIremANassa saMkhejjasahassamettA guNagArabhUdabhujagArasamayA labbhaMti / ( pR0 164 ) puNo padaNikkhevANugamo sugamo / vaDDhiaNuyogaddAssa terasaaNuyogaddArasahagadassa parUvaNA sugamA / Navari tatthappAbahugammi atthaparUvaNaM kassAmo / taM jahA paMcaNANAvaraNassa savvatthovA asaMkhejjaguNahANiudIrayA [ pR0 164. ] tti utta baM kathaM ? khavagaseDhIe asaMkhejjaguNahANiudIraNaM kareMtajIvANamaTThasamayANaM gahaNAdo / puNo saMkhejjaguNahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 164. kudo ? saNNipaMcidiehito AgaMtUNa eiMdiya-vigaliMdiya-asaNNipaMcidiesu caupaMciMdiya (?) tattha saMkhejjavAraM saMkhejjaguNaM kareMti tti / edaM pi kudo Nabade ? uccade - saNNi - Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakam paMjiyA ( 41 saMkhejjavassAugauvakkamaNakAleNa saMkhejjavassA ugasaNNijIve khaMDidegakhaMDaM sAdireyaM tatto nissatajIvA hoMti, tassa asaMkhejjA bhAgA igi vigaliMdiya asaNNI suppajja mANajIvA hoMti / puNo uppaNNapaDhamasamaya pahuDi tivihasarUvaTThidikhaMDayapaDibaddhaaMtomuhutta saMcayagahaNaTThe tatthataNauvakkamaNakAleMNa uppajjamANajIvA guNijjaMti / kima mato muhutta kAlabbhaMtare caiva saMcayaM gheppadi ? Na, tappA oggsnnnnipNcidiypjjttstthaanntttthidmicch| iTThi ukkassaTThidibaMdheNuppaNNukka ssaTThidisaMtaM tivihasarUvaTThidikhaMDayaghAdeNaMto muhuttakAleNa tappAoggaMtokoDA koDimettaM jahaNNaTThidisaMtaM vedi / puNo taM jahaNamaMtokoDAko - DiTThidisataM tettieNa kAleNa dvidibaMdhauDDhIe ukkastadviditaM kareditti AiriyANamuvadeso atthi / tado satthANasaNNijIvesu jahA tivihasarUveNa dvidikhaMDayaghAdaNiyamo atthi tahA iMdiyAdiNANato muhuttametakAlabbhaMtare saMbhavaMti tti AiriyANamabhippAyo jANAviya tado tappA oggukkassaTThidisataM saMkhejjaguNahANikhaMDayaghAdeNa pahANIbhUdeNa aMtomuhuttakAlena aMtokoDiTThidisaMtakaraNaM saMbhavaditti aMtomuhuttakAlabbhaMtarasaMcayagahaNaM kadaM / 1 puNa savvatthovA saMkhejjaguNahANikhaMDayasalAgAo, saMkhejjabhAgahANikhaMDayasa lAgAo saMkhejjaguNAo, asaMkhejjabhAgahANikhaMDayasalAgAo saMkhejjaguNAo tti edAsi tinhaM salAgANaM pakkheve saMkheveNa puvvRttaMtomuhutta sUcidarAsibhAgaM ghettUNa laddhaM saMkhejjaguNahANi khaMDayasalAgAhi guNide saMkhejjaguNahANiudIragarAsI hodi / tassesA saMdiTThI | 27 1 Navari eguvakkamaNakhaMDayakAlapamANaM AvaliyaM sagacchedaNaehi khaMDiya- 46552772127 metto tti ghettavva | ahavA igi vigaliMdiya asaNNIsu satthANeNa saMkhejjaguNahANI Natthi tti bhaNatANamabhippAeNa saNipaMcidiyapajjattarAsibhujagA rAvadvidaappadaradvANaM samUhehiM bhajiya saga-sagaddhAhi guNiya tattha bhujagArarAsi saMkhejjaguNavaDDhi -saMkhe jja bhAgavaDDhi asaMkhejjabhAgavaDDhINaM vA dvANaM samUheNa bhajiya tattha saga-sagavArehi guNiya tatya saMkhejjaguNavaDDhIhiM saMkhejjaguNahANIyo sarisA ti edaM vadihANi tti TThaviya puNo ukkIraNaddhA visesabbhaMtarauvakkamaNakAlehi guNide saMkhejjaguNahANi udIragA hoMti / tassa TThavaNA 2272 46527521 puNo saMkhejjabhAgahANiudIragA saMkhejjaguNA / pR0 164. kudo? bi-ti cauridiya asaNNipaMcidiyapajjattANaM saga-sagapAoggukkassaTThidibaMdhasamANadviditakammaM saMkhejjabhAgahANikhaMDe ghAdeNa (khaMDayaghAdeNa) puvvaM va aMtomuhuttakAleNa saga-sagapAoggajahaNadviditANi kareMti / puNo taM jahaNNadviditaM puvvaM va aMtomuhuttakAleNa tappAodibaMdha uDDhI ukkassaTThidisaMtamuppAyaMti / ettha vi taNNiyamo atthi, puvvaM va tasapajjattarAsa saguvakkamaNakAleNa khaMDidegakhaMDamettaM eiMdiesuppajjiya tattha vi puvvillakhaMDayaghAdaNa - niyamo saMbhavaditi / tado saMkhejjabhAgahANikhaMDayaghAdeNa tattha bi-ti cauridiya asaNasaNI pAoggajahaNaTThidisaMtakammaM hodi / tatto heTThA uvvelaNapAraMbhI hodi / puNo takkAlabbhaMtaruvakkramaNakAleNa takkAlasaMcayAgamaNaTThaM guNiya puNo jahaNNukkassukkIraNaddhAvisesabbhaMtaruvakkramaNakAleNa bhajide saMkhejjabhAgahANiudIMrayA hoMti / tesiM saMdiTThI- = 227 / / athavA khejjaguNahANi udIrayANaM va saMkhejjabhAgahANi udIrayANaM ca satthANe 42777527 ceva vattavvaM / tassa TThavaNA = 227 42775 5 I Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ) pariziSTa puNo saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 164. kudo? uccade- tasarAsimaMtomahattabbhataruvakkamaNakAleNa khaMDideyakhaMDamettA maraMtajIvA hoti / tesi pi asaMkhejjA bhAgA eiMdiesuppajjiya tattaM (tthaM) tomahutte kAle gade hadasamuppattiyaM pAraMbhiya dvidi ghAdijjamANe jammi jammi ghAdidasesasaMteNa saha tase suppaNNe saMte asaMkhejjabhAgavaDhivisao hodi / tammi tiNNibaMdhaNadidINaM ghAdeNuppaNNahadasamuppattiyakAlo tthovo| puNo jammi jammi ghAdidasesaTTidIhi saha Nissariya tasesuppaNNesu saMkhejjabhAgavaDDhiTThidI hodi, tammi taNNibaMdhaNaTTidighAdeNuppaNNahadasamuppattiyakAlo tatto saMkhejjaguNo hodi| puNo jammi jammi ghAdisesaTThidIhi saha puvvaM va Nissariya tasesuppaNNe saMte saMkhejjaguNavaDDiudIraNaM hodi, tammi taNNibaMdhaNaTThidighAdeNuppaNNahadasamuppattiyakAlaM pacchillANaMtarakAlAdo visesahINaM hodi / - puNo aMtomuttakAlabbhaMtare di AvaliyAe asaMkhejjabhAgamettuvakkamaNakAlaM labbhadi to puvvuttativihahadasamuppattiyakAle kiM labhAmo tti terAsie kade tippayArANamuvakkamaNakAlo kameNa labbhadi / pUNo tANi tiNNi vi kAlANi egapaMtIe raciya pUNo vi tattha saga-sagapatIe pamANaM pahapara Taviya jiNadidasaMkhejjasarUvehi khaMDide saga-sagegagaNa hANINaM addhANamappajjadi / puNo puvvillasamayapaMtINaM paDhamasamayappahaDi jAva carimasamayo tti tAva jIvANamavaTThidakamo uccde| taM jahA- tasajIvehiMto eiMdiesuppajjiya aMtomuttakAle gade hadasamuppattiyaM paarbhdi| pAraddha saMte taM doguNahANIe khaDidesu viseso aagcchdi| taM doguNahANIe guNide paDhamasamayaTThidajIvA hoti / taM paDirAsi Traviya visese avaNide bidiyasamayaNiseyaM hodi| puNo taM paDirAsiM dvaviya egavisesamavaNide tadiyasamayaNiseyaM hIdi / evaM visesahINaM visesahINaM hodUNa kameNa racidasamayaM paDi Niseyo(yA)AgacchaMti jAva egaguNahANimettaddhANesu racidasamaesu gado tti / puNo paDhamaNiseyAdo egamaddhaM hodi evamuvaruvari jANiya vattavyaM jAva saMkhejjabhAgavaDDhi udIraNasamayahadasamuppattiyakAlamapaDhamasamayo tti / tamAdimaNiseyAdo saMkhejjaguNahINaM hodi / puNo taM tatthataNadogaNahANIe khaDiya visesamappAiya paNo dogaNahANIe gaNiya tatthataNapaDhamaNiseyamappAiya puNo tatto uvarimaNiseyANaM racidasamayaM paDi puAM va visesahINa-visesahINakameNa NedavyaM jAva saMkhejjagaNavaDiDhavisayahadasamappattiyakAlapaDhamaNiseyo tti / edaM NiseyaM saMkhajjabhAgavaDiDhaNibaMdhaNahadasamappattiyakAlapaDhamaNiseyAdo saMkhejjagaNahINaM hodi / - puNo ettha vi doguNahANIyo Dhaviya puSvaM va racidasamaesu NiseyANi uppAiya NedavvANi jAva hadasamuppattieNa NippaNNakAlacarimasamayAdo aNaMtarassa aNuvellijjamANakAlapaDhamasamayo tti / puNo evaM NiseyaM puvvaM va pugvillapaDhamasamaryANaseyAdo khejjaguNahINo tti vattavvaM / puNo evaM dviditippayArANaM hadasamuppattiyakAlapaDibaddhaNi seesu savvesu vi puha puha egegavisesA eIdiehito Nissariya tasesuppajjati tti / tado tANi tiNNi vi hadasamuppattiyakAlapaDibaMdhA[baddhA]Ni puha puha melAvide saMkhejjaguNahINakameNeiMdiyAdo nnissrNti| tANi saMdiTThie ettiyANi hoti | = | = | / / | 43 | 4374377 puNo tivihesu hadasamuppattiyakAlapaDibaddhaNiseesu samayaM paDi samayaM paDi puha puha AdiNiseyaM pvisrNti| carimaNiseyA puNa puvillA NissariyUNa gacchaMti, aNNA apubbA pvisNti| tado te savve melAvide divaDDhaguNahANimettasaga-sagapaDhamaNiseyA dhuvarUveNa savvakAlaM hoMti tti Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 43 geNNiyavvaM / kathamedaM Navvade ? edamhAdo cevappAbahugavayaNAdo nnvvde| puNo evaM dvidahadasamuppattiyajIvesu tasesuppaNNaNesu saMkhejjaguNavaDDhi kareMtattha jIvA ettha hoMti tti geNhiyavvaM / tassasaMdiTa ! = 4277 || [437 puNo saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA (muu0asNkhejjgunnaa)|pR0 164. kudo? saMkhejjabhAgavaDDhivisayahadasamuppattiyakAlammi TThidipubvillakameNa bahudhA eiMdiyAdo aviNa?tasasaMsakArAdo puvvaM va Nissariya tasesuppajjamANarAsI saMkhejjabhAgavaDDhi kareMti tti geNhidavvamidi uttaM hodi / taM cettiyaM / 3 = || puNo uvagmitiNNipadANi | 3 / sugamANi / ahavA TThidikhaMDayaM duvihapayAraM lacchiyaNa dvidatasajIve eiMdiesuppaNNe mottUNa sese eiMdiesu saMkhejjabhAgahANI Natthi tti abhippAyeNa satthANeNa saNNIsu saMkhejjaguNahANiudIrayANaM saMkhejjabhAgahANiudIrayANa pamANaM evaM vattavvaM / taM jahA- tattha saNNipaMciMdiyapajjattajIvA pahANA tti kaTTa taM rAsi chaviya avaTThidisaMtAdo heTThimaTThidibaMdhaMtasAdAsAdabaMdhagajIvA (vi) saMkhamavaNiya puNo bhujagAravaTThidappadaraddhANANaM pakkhevANaM saMkhevehi bhajiya bhujagArapakkheveNa guNiya puNo vaTTamANasamae jIvehi saMkilesakkhaeNa saMkhejjaguNavaDhipariNAmapariNadA te thovA, tatto saMkhejjabhAvaDhi udIraNaNibaMdhaNapariNAmapariNadA saMkhejjaguNA, tatto asaMkhejjabhAgavaDDhi udIraNaNibaMdhaNapariNAmapariNadA te saMkhejjaguNA hoNti| tehiM pakkhevasaMkhevehiM bhajiya tehiM ceva pakkhevehi gaNide saga-sagarAsayo Agacchati / puNo tattha saMkhejjaguNavaDhi-saMkhejjabhAgavaDhi udIrayANaM duppaDarAsiM puha puha Thuviya jahaNNukkassukkIraNaddhAvisesabhaMtaruvakkamaNakAleNa bhajide doNhaM hANiudIsyA hoti / tesiM TThavaNA / = 22 / 2 2 4 / puNo saMkhejjaguNavaDDhikhejjabhAgavaDDhiudIrayA / etto uva-|4652252137/4652752137 | ri pUrva va vattavvaM / ahavA etthataNasakhejjaguNavaDDhI saMkhajjabhAvaDDhI ca ghettvvaao| uvaripadANi puvvaM va vattavvANi ahavA vArANi dhariya aannedvaao| taM jahA- puvvANidabhujagArarAsiM Thaviya puNo govA saMkhejjagaNavaDhi udIraNavArAo, saMkhejjabhAgavaDiDhaudIraNAo saMkhejjagaNAo, asaMkhejjabhAgavaDiDhaudIraNavArAo saMkhejjagaNAo idi / edehiM pakkheva-saMkhevehi bhajiya sagasagapakkhevehiM guNiya puNo saMkhajjaguNahANi-saMkhejjabhAgahANi udIrayA saga-sagavaDDhi udIraehiM aNusarisAo hoti tti kAraNaM / edesi TThavaNA ettiyA / = 2 2 / = 2 2 4 / etto uvarimapadANaM kiriyA puvvaM va jANiya vattavvaM / 46527521 | 46527521 ! puNo NiddAe vedago TidighAdaM Na kredi| ( pR0 165 ) tti utte ettha TThidighAdaM NAma saMkhejjabhAgahANIe NibaMdhaNaTTidINaM saMkhejjaguNahANIe NibaMdhaNadidINaM ca ghAdo dvidighAdo NAma / tANi Niddodae Natthi ti uttaM hodi| kimaLaM te tattha Nasthi ? puvuttaduvihapayArakhaMDayadhAdaNibaMdhaNativvavisohINaM NihodayeNa saMbhavaMti tti / puNo edaM khavaguvasamaseDIe NihAe udae Natthi ti bhaNaMtAbhippAeNa uttaM, aNNahA jahaNNANubhAgaudIraNAsAmitteNa virohppsNgaado| puNo asaMkhejjabhAgahANiNibaMdhaNaTThidikhaMDayaghAdo asthi tti (taM ? ) kudo Navvade? hada__ samuppattiyaM kareMtaTThidaeiMdiesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettakAlesu NiddudIraNAe paDisehAanelibrary.org Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44) pariziSTa bhAvAdo, NidIraNAe saMbhave saMte tattha hadasamuppattiyakiriyapaDisehANuvalaMbhAdo ca / puNo didibaMdhaM baMdhadi / pR0 165. tti utte tivvasaMkilesaNibaMdhaNabhujagArappadarAvaTTidadidibaMdhaM mottaNa sesapariNAmaNibaMdhaNabhujagArappadarAvaTThidasarUvadidi saMtassa tivihasarUvavaDhiNibaMdhaNaM NidudIraNAe saMbhavadi tti uttaM hodi| taM kudo Navvade? Na, tesi NibaMdhaNamaMdasaMkilesANaM NidudIraNAe sNbhvovlNbhaado| puNo bajjhamANaTThidipamANaparUvaNaThaM vaDDhINaM saMbhavavihANaparUvaNaThaM ca uttaragaMthamAha-- puNo asAdassa cauTThANiyajavamajjhAdo saMkhejjaguNahINo tti / pR0 165. edassatyo uccade- asAdassa cauTThANajavamajjhamajjhimajIvaNi seyaTTidadvidIdo saMkhejjaguNahINaM hodUNa TThidaasAdabiTThANiyajavamajjhaNibaMdhaNaTThidibaMdhANi baMdhadi tti uttaM hodi / Navari edeNa vayaNeNa asAdabiTThANiyajavamajjhamajjhimaNiseyAdo heTThA guNahANIe aAMkhejjabhAgamettamosariyUNa TThidaasAdaTThidisaMtAdo samANaTThidibaMdhaTThidajIvaNiseyappahuDi jAva javamajjhAdo uvari vi guNahANIe asaMkhejjabhAgamettANaM asAdabiTThANajavamajjhaTThidINaM bajhaMtarido asaMkhejjabhAgavaDDhi-saMkhejjabhAgavaDDhiNibaMdhaNANaM urimaTThidIyo baMdhati / tatto uvarimaTThidIyo baMdhato asaMkhejjabhAgavaDDhibaMdhaNaTThidIyo baMdhati, Na saMkhejjabhAgavaDDhiNibaMdhaNaTThidIyo baMdhadi / kudo ? tatto uvarimaTThidibaMdhaNibaMdhaNapariNAmavivegasahAyasuhasarUvaNiddodayammi Na saMbhavaMti / tatto uvarimaTThidibaMdhANi asAdassa Natthi tti nnvde| ettha codago bhaNadi- asAdacauTThANajavamajjhAdo heTThimaTThANANi sAgarovamasadapudhattamettANi / puNo tassa tiTThANajavamajjhassa heTuvarimaTThANANi kameNa sAgarovamapudhattaM 2 ceva / evaM biTThANiyANaM pi| evaM saMte edesi samUhaM pi sAgarovamasadapudhattaM ceva hodi / hoto vi dhuvaTTidIe saMkhejjabhAgamettANi hoti / puNo tANi dhuvaTThidimmi saMjoihe sAdireyaM hodi tANi cevAvaNide kathaM saMkhejjaguNahINaM hodi tti? Na, asAdaca uTThANajavamajjhAdo heTThimaTThANANi vi icchANiddeseNa saMkhejjasAgarovamasadapudhattamettANi tti gaMyakattArAbhippAyeNa ghidttaado| pUNo aMtokoDAkoDIe heTAdo tti / pR0 165. edameva saMbaMdheyavvaM-- sAdaM baMdhato tappAoggukkassaMtokoDAkoDIe heTThado ceva didibaMdhaM baMdhadi, Na uvrimmidi| puNo baMdhaMto sAdassa tihANiya-cauDhANiyaM Na baMdhadi tti / pR0 165. edassattho-- NihassudIraNAe vivegavirahidAe tivvavisohI Na saMbhavadi tti edeNa asAdassa dhuvaTTidisaMtAdo heTThimANi jANi sAdassa biThThANiyANaM dvidIyo tANi Na baMdhadi tti edaM pi sUcidaM / kadhamedaM Navvade ? jiddodaeNa saMtassa heTThimaTThidibaMdhakAraNavisohIe (o)micchAiTThissa Na hoti tti / puNo sAdassa duDhANiyA Na (-Ni) bajjhadi / pR0 165H edassattho uccade-- sAdassa biTThANiyajavamajjhANi majjhimavisohiNibaMdhaNativihavaDhisarUveNa bajjhadi tti uttaM hodi / puNo evaM NihADhidiudIraNavaDDhi appAbahugassa sahANaM (sAhaNaM)bhaNidApR0165. evaM sugamaM / kathamasAdassa TThidibaMdhe asaMkhejjabhAgavaDDhi saMkhejjabhAgavaDDhIe biTTANiyajavamajhaMbbhaMtare ceva sAdassa TThidibaMdhe tivihasarUvavaDDhIe sagabiTTANiyajavamajjhabhaMtare ceva hodi tti pruuvnnaado| For Private & Personal use only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 45 appA bahugaM / taM jahA - savvatthovA NiddAe saMkhejjaguNavaDDhi udIrayA / pR0 165. kudo ? asAdassa biTThANiyajavamajjhamajjhimaNiseyAdo heTThA uvari ca guNahANIe asaMkhejjabhAgamettaNiseyaTThidIsu dvidaNidudIrayajIvo tassa savvadvANiyajIvANamasaMkhejjadibhAgattA hodi / tattha jadi biTTANiyajavamajjhajIvapamANaM jANijjadi / Navari ettha tAva javamajjhajIvapamANaM ceva Na jANijjadi / puNo tassa asaMkhejjadibhAgamettajItrapamANaM sutarAmeva jANijjadi / taM puNo etthudde se sAdAsAdANaM tiSNaM javamajjhANaM jIvaNiseyaracaNaM appAbahugasAhaTTaM vattaissAmA / taM jahA- savvatthovA sAdabaMdhagA / 27 / / asAdabaMdhagaddhA saMkhejjaguNA / 274 / / puNo edAsi donha addhANaM pakkhevasaMkheveNettiyametteNa / 375 / saNNipaMcidiyapajjattarAsimovaTTiya appappaNI addhAhi guNiya sarisaguNagAra-bhAgahArANaM avaNayaNe kade sAdAsAdANa baMdharAsIyo hoMti / tesimesA asAda / cau TuvaNA = = TThANa 4655 | 4655 jovA saMkhejjaguNA 4 / puNo edesi doNheM pakkhebasaMkheveNettiyametterNa 5 puvvA di- asAdhagarAsimovaTTiya appappaNI pakkhevehi guNide biTThANajava majjha tiTThANajavamajjhajIvA hoMti / te simesA TUvaNA | = massa asaMkhejja- |46555 46555 ! dibhAgeNa khaMDedUNegakhaMDaM puha TThaviya bahukhaMDANi sarisabepuMje = 44 | | puNo edaM tiTThANa - caudvANajavamajjhajIvANaM pamANaM palidova565 46555 / kariya avaNideyakhaMDaM paDhamapuMje pakkhitte tiTThANajavamajjhajIvapamANaM hodi / bidiyapuMjA ( jo ) vi ca uTThANajavamajjhajIvapamANaM hodi / tesi dRvaNA | 8655592 | 4655592 = = 44 8 1 puNo ettha tAva biTThANiyajavamajjhajIvANaM javamajjhAgAreNa NisegaracaNaM bhaNissAmo / taM jahA - ede savve vi biTThANiyajava majjhajIvA javamajjhamajjhimaNise pamANeNa kade tiNNiguNahANimettA javamajjhamajjhimaNiseyA hoMti tti tIhi guNahANIhi edesi jIvANaM bhAge hide java - majjhamajjhimajIvaNiseyapamANaM hoi / puNo javamajjhaTThimaNANAguNahAjisa lAgANamaNNoNNabbhattarAsiNA bhAge hide javamajjhajahaNNaTThidipaDibaddhajIvapamANaM hoi / puNo guNahANi viraliya javamajjhajahaNNaTThidipaDibaddhajIvapamANaM samakhaMDa kariya dipaNe rUvaM paDi egegavisesapamANaM pAvadi / tattha paDhamarUvada (dha) ridaM ghettUNa paDirAsidajavamajjha jahaNadvANajIvapamANamhi pakkhitte pibaddhaTThANajIvapamANaM hodi / taM pi paDirAsiya bidiyarUvadharide pakkhitte tadiyaTThANajIvamANaM hodi / evamuppaNNuppaNNarAsi paDirAsi kariya tadiyAdirUvadharidANi pakkhitriya davvaM jAva sayalarUvadharidANi NiTThidANiti / evaM kade paDhamaguNahANi bolAviya bidiya guNahANiAdiNisego tti racaNA jAdA / puNo tisse ceva avadvidaviralaNAe bidiya - guhA piDhamaNiyamANaM samakhaMDaM kariya diNNe rUvaM paDi bidiyaguNahANipaDibaddha pakkhepamA paDhamaguNa (hANi) pakkhevapamANAdo duguNamettaM hodUNa pAvadi / tado bidiyaguNahANipaDhamaNiseyaM paDisiya viralaNAe paDhamarUvadharidaM pakkhitte bidiyaguNahANibidiyaNiseyapamANaM pAvadi / taM piparAsiya bidiyarUpadharide pakkhitte tadiyaNiseyaM hodi / evamuppaNNuppaNNaNisege paDirAsiya tadiyAdisavvaviralaNarUvadharidapakkhevarUvANi jahAkameNa pakkhitte bidiyaguNahANi boliyUNa tadiyaguNahANipaDhamaNiseyA tti savvANisegANaM racaNA samuppaNNA bhavadi / puNo edeNuvAyeNa uvarimasavvaguNahANINaM NiseyaracaNA avvAmoheNa kAyavvA jAva javamajjhamajjhimaNisegaM pattA tti | puNo javamajjhAdo uvari NisegaracaNe kIramANe doguNahANIo viraliya javamajjhamajjhima Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa Nisegassa samakhaMDaM kariya diNNe viralaNarUvaM paDi javamajjhaurimapaDhamaguNahANipakkhevaM pAvadi / puNo javamajjhamajjhimaNisegaM paDirAsiya viralaNapaDhamarUvadharide avaNide tadaNaMtarauvarimaNisego hoi / taM pi paDirAsiya viralaNabidiyarUvadharide avaNide tadiyaNisego hoi / evamuppaNNuppaNNarAsiM paDirAsiya viralaNatadiyAdirUvadharidANi avaNedavvANi jAva viralaNAe addhaM gadaM ti / tAhe javamajjhauvarimapaDhamaguNahANipaDhamaNisego uppaNNo puNo guNahANimettauvvaridavilaNAe upari TThidirUvANi acchiya aNAdeyaviralaNarUvesu diNNesu savvaviralaNAe javamajjhapakkhevassa addhapamANaM paavdi| puNo bidiyaguNahANipaDhamaNiseyaM paDirAsiya viralaNAe paDhamarUvadharide avaNide bidiyaguNahANibidiyaNisego uppajjeja / taM pi paDirAsiya viralaNabidiyarUvadharide ( avnnide| tadiyaNisego hoi / evamuppaNNuppaNNa rAsi paDirAsiya tadiyAdiviralaNArUvadharidANi avaNedavvANi jAva viralaNAe addhamettaM gadA tti / tAhe bidiyaguNahANi boliyUNa tadiyaguNahANIe paDhamaNisego umpajjadi / evaM tadiyaguNahANippahuDi jAva carimaguNahANi tti uvarimasavvaguNahANINaM NisegaracaNA jANidUNa kAyavvA / tado tiDhANiya-cauDhANiyajavamajjhANaM pi edeNa kameNa appappaNo paDibaddhajIvarAsiM NirUMbhiya NisegaracaNA kAyavvA / sAdassa vi evaM ceva javamajjhaNisegaparUvaNA kAyavvA / Navari cauDhANiya-tihANiyabiDhANiyajavamajjhasarUveNa uvaruvari parUvaNA kAyavvA / jIvarAsivibhaMjaNamevaM kAyavvaM / taM jahA. savvatthovA sAdassa cauTThANabaMdhayA jiivaa| 1 / / tiTThANabaMdhayA jIvA saMkhejja saMkhejjaguNA / 4 / / biTThANabaMdhayA jIvA saMkhejjaguNA / 16 / / edesi tiNhaM pakkhevANaM saMkheveNa sAdabaMdhagarAsimovaTTiya laddhamappappaNo pakkhevehiM guNide jahAkameNa cauTThANa-tiTThANa-biTThANabaMdha (ya) jIvA hoti / edesi tiNhaM pi javamajjhajIvANaM javamajjhAgAreNa NisegaracaNaM jahA asAdassa parUvidaM tahA vattavyaM / puNo pacchA sAdAsAdapaDibaddhachaNNaM javamajjhANaM saMdiTThiyAdiracaNaM savvaM kAlavihANammi uttakameNa vattavvaM / puNo evamANidasAdabiTThANiyajavamajjIvarAsiM puSa chaviya asAdabiTThANiya jIvarAsi tiNNiguNahANIhimovaTTide javamajjhamajjhimajIvaNiseyapamANaM hodi / edamhAdo heTThA uvari ca guNahANIe asaMkhejjabhAgamettajIvaNisegANamAgamaNa8 guNahANIe asaMkhejjadibhAgeNa kiMcUNeNa javamajjhamajjhimajIvaNisegaM guNide etthataNaNidudIrayabhujagArappadarAva TudarAsipamANaM hodi / tassesA sNditttthii| 4 / / puNo savvatthovA bhujagArudIraNaddhA / 2 / / avaTThida udIraNaddhA 4655533 // asaMkhejjaguNA / 27 / / appadarudIraNaddhA saMkhejjaguNAtti / 274 / / edAsi tiNhamaddhANaM pakkhevasaMkheveNettimeteNa / 275 / / puvvANidarAsiM bhAgaM ghettUNa appappaNo pakkhehiMguNide bhujagAravaTThidapadararAsayo havaMti / tesimesA DhavaNA - 4 | 22 / % 27 4| 2 | = 2744| 2 || |4655532/225/4655530/2757655533| 275/ puNo bhujagArarAsiM Thaviya tassa savvatthovAo sNkhejjbhaagvddddhiudiirnnvaaraao| saMkhejjabhAgavaDDhiudIraNavArA (o) saMkhejjaguNa (nnaa)o| 4 / / edesiM pakkhevasaMkheveNa bhAgaM ghettUNa laddhaM duppaDirAsiM kariya appappaNo pakkhevehiM guNide tatvegabhAgo saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA hoti| teNede uvari uccamANaappAbahugapadehito thovo tti subhaNidaM / tesiM pamANamedaM - 4 / 22 / / 4655532 2755 / Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 / saMtakammapaMjiyA ( 47 puNo savvatthovA bhujgaarbNdhgddhaa| 2 / / avaTThida0 / 27 / / appadara0 | 4 || edesi tiNhaM pakkheva-saMkheveNettiyametteNa - tassa puha vidarAsissa bhAgaM ghettUNa laddhamappaNo pakkhevaddhAhi guNide bhujagArAdirAsayo hoti // 275 tesimesA DhavaNA = 16 22 | 27 16 20%2242622|| puNo etthataNabhujagArarAsi tappAoggaM(gga-)asaMkhejja-465521275/065521275465521275/ rUvehi khaMDide bahukhaMDANi saMkhejjaguNavaDDhi udIrayA hoti / kudo ? maMdavisohiNA jaadttaado| tesiM saMdiTThI | = 5 16220 puNo sesegakhaMDa pi saMkhejjarUvehi khaMDiya tassa bahukhaMDANi saMkhejjabhAgavaDiDha- | 4645212756 udIrayA hoti| sesegakhaMDaM pi asaMkhejjabhAgavaDiDhaudIrayA hoti / kathame thovattaM? Na, NiddodaeNa suhasarUvapariNayajIvehi sAdabiDhANiyajavamajjhaTTidIyo baMdhamANehiM pariNadapariNAmA jeNa maMdavisohIyo bhaNaMti teNa kAraNega sAdassa tiDhANa-cauDhANANi NiddodaeNa bajjhaMti, tesiM tivvavisohIe bjjhmaannttaado| ado ceva kAraNAdo saMkhejjaguNavaDhipAoggauvarimamaMdavisohIhito heTThimasuddha-suddhatarapariNAmaNibaMdhaNANaM do vaDDhIyo kareMtajIvANaM adIva tthovattaM jAdaM / kathamedaM Navvade ? appAbahugasAhaNaparUvaNAdo appAbahugAdo c| tesiM doNhaM pi saMdiTThI | = 16 2 2 4] = 16 22 / / 46552127595 | 44552127595 / edamaNeNAvahAriya agpAbahugaM (ga) suttA (va)yAro bhaNadi / taM jahA savvatthovA sNkhejjbhaagvddddhiudiiryaa| saMkhejjaguNavA (va)DDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 165. sugamaM / aNNattha samvattha vi saMkhejjabhAgavaDDhiudIraehito saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNahINA tti uttaM / kathamettha tehito asaMkhejjaguNA jAdA ? Na, suhasarUvaNiddodayasahagadabaMdhajoggavisohipariNAmesu pariNamiya sAda (daM) baMdhamANANaM gahaNAdo / ( pR0 165 ) puNo uvarimaasaMkhejjabhAgavaDDhi-avattavva-avaTThidappadarAdINaM udIraNappAbahugapadANi sugmaanni| puNo micchattassa savvatthovA avttvvudiiryaa| pR0 166. kudo ? palidovamassa asNkhejjdibhaagpmaannttaado| taM kathaM Navvade ? Avali. asaMkhejjabhAgamettaappaNo uvakkamaNakAlehiM uvavaTThida (ovaTTida)sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdidi-asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsajadarAsINaM samUhassa pamattasaMjadarAsIe saMkhejjadibhAgahiyassa saha ghnnaado| puNo saMkhejjaguhANiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 166. ____ kudo ? saNNipaMciMdiyapajjattApajjattANaM satthANeNa TThidANaM saMkhejjaguNahANi kareMtANaM iha ghnnaado| taM kadhaM? saNNipaMciMdiyarAsiM Thuviya / 465 / edaM bhujagArAvaTThidappadaraddhAhi ettiyamettAhiM | 2 | bhAgaM ghettUNa laddhamappappaNo addhAhi guNide bhujagArAdirAsiyo hoti / tesimesA TravaNA | 275 % 22% 27 2] = 2742 / / |465275465275/465275 | puNo satthANe saNNipaMciMdiyapajjattajIvANaM saMkhejjaguNahANikhaMDayavArAo thovaao| 1 / / sAMkhejjabhAgahANikhaMDayavArAo sNkhejjgunnaao| 4 / / asaMkhejjabhAgahANikhaMDayavArAo saMkhejja Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ) pariziSTa guNAo tti / 16 / / edAsi tinhaM bArasalAgANaM pavakheva-saMkheveNa puvvANidabhujagArarAsi bhAga ghettUNa laddhamappappaNI salAgAhiM guNide tiNi vi rAsao hoMti / tesimesA TThavaNA = 22 | = 224 = 2 2 26| | puNo ettha saMkhejjaguNahANi khaMDayaghAdaM kareM jIva (vA) | 46527521 | 46527521 / 46527521 saMkhejjaguNahANi udIrayo (yA) tti ghettavtraM / tesi pamANa= 2 2 1 | medaM / puNo padarassa saMkhejjadibhAgametta (ttA) esa rAsI puvvuttapalidovamassa asaM46527521 | khejjadibhAgamettAvattavvudIragarAsI do asaMkhejjaguNA tti Natthi saMdeho / puNo saMkhejjabhAgahANiudIrayA (a) saMkhejjaguNA / pR0 166. kudo ? satthANaTThidasa kasAiyapajjattApajjattarAsimmi saMkhejjabhAgahANi kuNaMtajIvANaM pahANabhAveNa bhuvagamAdo / taM kathaM ? bhujagArAvadvidappadaraddhAhiM sa (sA) maNNatasarAsiM bhAgaM ghettUNa laddhamappappaNI addhAhi guNide bhujagArAdirAsayo hoMti / puNo savvatthovAo saMkhejjabhAgahANikhaMDayasalAgAo / 1 / / asaMkhejjabhAgahANikhaMDayaghAdasalAgAo saMkhejjaguNAo ti / 4 / / edAsi salAgANaM pakkheva saMkheveNa puvvANidabhujagArarAsi bhAgaM ghettUNa laddhamappappaNI salAgAhi guNasaMkhejjabhAgahANa asaMkhejjabhAgahANi rAsIo hoMti / tesimesA TThavaNA = 22 | = 224|| puNo ettha paDhamarAsi (sI) saMkhejjabhAgahANiudI raMgarAsipamANaM hoMti tti 42755 42755 ghettavvaM / puNo eso rAsI puvvattasaNNipajjattarAsissa asaMkhejjabhAgamettasaMkhejjaguNahANi (Ni) udIgararAsIdo asaMkhejjaguNo tti Natthi ettha saMdeho / jadi evaM gheppadi to NANAvaraNAdInaM pi esattho kiM Na parUvido ? Na, tattha vi esatyo parUvedavvo / | 3 43 ( pR0 166 ) tado uvarimappA bahugapadANi jANiya puvvaM va vattavvANi / puNo sammattassa savvatthovA asaMkhejjaguNahANiudIrayA / pR0 166. kudo ? daMsaNamohakkhavaya saMkhejjajIvagahaNAdo | puNo avadvidaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 166. kudo ? vedagasammattassa dvidIdo samauttaraM baddhamicchattadvidIe ghAdeNuppaNNa tadvidIe vA dhariya dvidajIvANaM sammatte paDivaNNe avaTThidaudIrayA hoMti / tado teNa sarUveNa sammattaM paDivajjamANANaM asaMkhejjaviyappANaM asaMkhejjapamANANaM majjhe tAva micchattamavaTThidIe samANasammattasammAmicchattaTThidI hi saha sammattaM paDivajjamANajIvapamANaM tAva uccade / taM jahA - aMtomuhutabbhaMtare jadi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgaM uvakkamaNakAlaM labbhadi to asaMkhe0 AvaliyamettasammAiTThisaMcayakAlabbhaMtare kiM labhAmo tti terAsieNANidAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa veda sammAdiTThirAsi khaMDide tatthegakhaMDaM micchattaM gacchamANajIvapamANaM hodi / te ca micchattaM gaMtUNaMtomuhuttakAlamuvvellaNAe appAoggA hodUNa acchamANe kahiM saMkhejjaguNahANIe kahi saMkhejjabhAgahANIe kahiM asaMkhejjabhAgahANIe caTThidikhaMDayANi acchiUNa sammatte paDivaNNe tivihahANIe sammattassa udIrayA hoMti / puNo satyANeNa micchAiTThiNA tivihakammANaM tivihahANIe TThadikhaMDa ghAdiya sammatte paDivaNNe avaTThidaudIrayA hoMti / puNo sammatta samma micchattANaM dvidIhito micchattaTThidiM tivihasarUveNa vaDDhiyUNa baMdhiya TThido saMto sammatte paDivaNNe tivihavaDDhisarUveNa sammattassudIrayA hoMti / evaM aMtomuhutte kAle gade uvvellaNakiriyaM pArabhadi / puNo pArabhiya palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa kAleNa puvvillaghAdidasesANamaMtokoDAkoDiAdiTThidIe uSvellijjati / taM jahA -- palidovamaddhacchedaNayassa Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 49 asaMkhejjadibhAgamettuvvellaNaTThidikhaMDaeNa aMtomuhuttaddha(bbha)hieNa tAva sammattamavaTThidimeva avaTThiya aMtomuhutteNa guNide uvvellaNakAlo ettiyo hojja ! a27|| o edaM uvvelaNakhaMDayapamANaM |che | pallAsaMkhejjadibhAgamettaM uvvellaNakhaMDayaM| p| 27] idi parUvayagaMtheNa saha virujjhadi / _I kiMtu gaMthaMtarAbhippAyamidi parUvedavvaM / 2 | puNo edammi kAle sammattAdo micchattamuvakkamiya ujvellijjmaannjovpmaannmaannijjte| taM jahA- aMtomuttakAle jadi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettauvakkamaNakAlo labbhadi to puvuttuvvelaNakAlammi kiM labhAmo tti terAsieNANide ettiMyamavakkamaNakAlaM hodi | a || puNo edaM terAsieNegasamaya uvakkamaMtapallAsaMkhejjadibhAgeNa guNide ettiyaM hodi | che | pa a / edamaMtokoDAkoDimettaTTidiviyavve(ppe)hiM bhAge hide tattha laddhamettamegega-| 222Le 22 TridIe TridajIvA hoti| te cettiyA / pa | ch|| pUNo ettiyA ceva / ra micchattadhuvaTTidIe samANasammattaTTidIe dvidjiivaa|222|22| hoti / puNo uvvelaNakiriyamapa..... dha aMtomuttakAleNa saMcidamicchAiTijIvA ettiyA hoti / pa / 27 / / puNo edehiM jIvehi asuNNaM hodUga dvidadidipamANaM ukkasseNa ettha saMcidajIva- 222 / pamANamettaM hodi / edamasA (ma) NNasarUvaM cev| puNo sarisaTThidIe hridajIvA sAmaNNA NAma / te ettha Natthi / puNo dosAmaNNaTThidIe saMte sesA durUUNamasAmaNNA TThidI hodi / puNo sAmaNNaTThidIe egeguttaraM kAdUNa vaDDhAviyamasAmaNNaTThidIyo egegahINaM kariya NedavvaM jAva' sAmaNNaTThidi (dI)tappAoggukkassapamANaM pattA tti| te ca kettiyA ? dhuvaTThidIe dvidajIvasaMkhAdo thovamettA hoNti| taM kudo Navvade ? Na, tattu (tthu )vvellaNaTThidajIvasaMkhAdo etthataNajIvasaMkhAe tthovattAdo puNo tatthataNaTThidisaMtANaM bhuttuvlNbhaado| tado tatyatagajIvasaMkhaM appAbahugeNa asaMkhejjarUveNa khaMDidamettaM hoti / puNo.. .... Na dvidIe TThidajIveNa sAdireyaM kariya puNo edaM puvvANiduvakkamaNakAleNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa DidegakhaMDametaM avaTTidaudIrayA hoti / taM cedN| pa |che 2 | 222/ 22 puNo asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 166. kudo? uccade- dhuvaTThidIdo heTTimaTThidIsu TidAsesajIvA majjhe ?viya terAsiyamevaM kAyavvaMpuvvuttuvvellaNakAleNa jadi heTThimaTTidIsu dvidajIvapamANaM labbhadi to dhuvaTTidIe asakhejjabhAgavaDDhi-saMkhejjabhAgavaDiDha-khejjaguNavaDDhINaM visayabhUdadhuvaTTidIe jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDidegakhaMDassa uvvellaNakAleNa dhuvaTThidIe addhassa uvvellaNakAleNa puNo dhuvaTThidIe uvvellaNakAleNa ca puha puha ki labhAmo tti terAsiyaM kAUNa ANide saga-sagavisayarAsayo aagcchNti| tesiM pamANamedANi | pa a pa a | pa |ache | / puNo edANi tappAogguvakkamaNakAleNa palidovamassa | 2kha cha 16 222| che | 222 // 22 asaMkhejjadibhAgeNa bhAge hide sammattaM paDivajjamANativiha / 22 . / 22 vaDhisarUveNa rAsapo hoti| Navari saMkhejjaguNavaDDhi-saMkhejjabhAgavaDDhINaM ettha saMkhejjaguNaM kAyavvaM / taM kimaLaM ? Na, dhuvaTThidIe abhaMtaraTThidIyo tAo dhariya dhuvaTThidIe uvarimaTThidiviyappAo avalaMbhi (bi)ya edesi doNhaM joijjamANe bahuvisayovalaMbhAdo, puNo ettha asaMkhejjavaDDhivisayajIvANaM gahaNAdo| pa a | 162/ puNo saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 166. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ) pariziSTa kudo ? ettha puvvuttsNkhejjgunnvddddhivisyjiivghnnaado| puNo saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 166. kUdo ? puvvuttarAsigahaNAdo || a77 / / paNo saMkhejjaguNahANiudIrayA | 323 | che 22 asNkhejjgunnaa|kudo? AvaliyAe 22 asaMkhejjabhAgacchedaNehi uvajjida (ovaTTida)sammattapavesaNarAsimANattAdo |pR0166. ___ taM pi kudo ? uccade / taM jahA- aMtomuttakAlabbhAMtare AvaliyaM sagacchedaNaehiM bhajiyamettavivakkhidamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgamavakkamaNakAlaM labbhadi to asaMkhejjAvaliyamettaasaMjadasammAdihirAsissa saMcayakAlammi ki labhAmo tti terAsieNa guNiya ANide ettiyaM hodi | 22 / puNo edeNa sammattarAsiM khaMDide micchattaM paDivajjamANarAsI aagcchdi| te cettiyA che / hodi tti | pa cha / idaM micchAdiTThirAsiM bhujagArAvaTThidappadarabaMdhagaddhAsamUheNa bhajiya sg-sgpkkhe| ve)- | 22 2 | hiM guNide micchattassa tivihapayAraDhidivaDDipariNadajIvA hoti / puNo edehiMto sammattaM paDivajjiya sammattassa tivihaTThidivaDhi kAUNa kiM Na gahido? Na, tahA pariNayajIvANamadIva dullhttaado| taM pi kudo Navvade ? Na, sAMkileseNa pariNamiyUNa didivaDDhi baMdhiya tappariNayakilesakhayeNa puNo aNaMtarama vissamiya visohIe pariNamaMtANa adIva dullhttaado| puNo visohiM pariNamiya micchatta-sammatta-sammAmicchattANaM dvidikhaMDayaghAdeNa ghAdijjamANajIvA bahudhA hoti / tado tattha bhujagArarAsi saMkhejjaguNavaDDhiyAdINaM vArasalAgANaM pakkheva-khevehiM bhajiya saga-sagapakkhevehiM guNide saga-sagarAsayo Agacchati / puNo tattha laddhasaMkhejjaguNavaDDhINaM aNusArI saMkhejjaguNahANiudIrayA hoti / taM rAsiM hraviya aNuvellijjamANaMtomuttakAlabhaMtaruvakkamaNakAleNettieNa | 27 | saMcayagahaNaTuM guNide ettiyaM hodi |pa 22 27 / / che 2327521che puNo ettha sarisaguNagAra-bhAgahAre avaNide ettiyaM hodi tti gaMthe uttaM | pa / / puNo avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| kudo ? sammattapavesaya- | che 7 savvarAsINaM gahaNAdo / puNo saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA (muu0asNkhejjgunnaa)| kudo? vedagasammattapavijeMtomuhuttamuhutta (? , kAlabbhaMtare visohipariNAmeNa saMkhejjavAraM saMkhejjabhAgahANi kareMti tti / tado avattavvudIrayarAsiM Thuviya aMtomuhuttabhaMtaruvakkamaNakAleNettiyametteNa | 27 / guNide ettiyaM hodi | pa 27 / / 223che paNo asaMkhejjabhAgahANiudIrayA asNkhejjgunnaa| pR0 166. kudo ? vedagasammattudIrayasavvajIvagahaNAdo | pa / / paNo itthivedassa savvatthovA asNkhejjgunnhaanniudiiryaa| pR0 167. kudo ? khvguvsaamgsNkhejjjiivghnnaado| puNo avvattavvudIrayA asaMkhe0guNA / pR0 167. For Private & Personal use only : Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA kudo? itthivedasaMkhejjavassAugarAsi Tuviya saMkhejjavassAugambhaMtaruvakkamaNakAleNa khaMDide tatthegakhaMDaM saMkhejjavassAugaitthivedesuppajjamANajIvA hoti / puNo evaM tirikkhi tthirAsi sagAsaMkhejjadibhAgeNa sAdireyamappaNo pamANeNegasalAgaM kariya edeNa pamANeNa purisavedeNabbhahiyapaMcidiyapajjattaNauMyavedarAsikhejjasalAgaM hodi tti edANaM (siM) salAgANaM pakkheva-saMkheveNa bhAgaM ghetUNa saMkhejjasalAgAhiM guNiya asaMkhejjavAsAugabhaMtaraavattavvaitthirAsIhiM sAdireya kariya pamANattAdo / taM cedaM ........ / puNo saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayaM (yA) saMkhejjaguNaM (nnaa)| pR0 167. / kudo? avattavvudIrayANaM asaMkhejjANi bhAgANi asaNNIhiMto devIsuppajjamANA hoti' te ce uppaNNasamayappahuDi aMtomuttakAlabhatare saMkhejjavAraM khejjaguNavaDDhi kariya sahiM saMkhejjabhAgavaDDi kreNti| puNo edeNa kame ga sakhejja bhAgavaDDI vi saMkhejavAraM kareMti tti / Navari saNNipaMciMdiyapajjataesu ityivedarAsi (sI) satthANaNa saMkhejja bhAgaDDi kareMtA vi rAddhi (atthi), teca thovA hoti / tado te ettha pahANA Na hoti / tado sAdireyaM kariya ghettAM / te cettiyA |4658110278 pUNo saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 167. kathaM savvattha saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayAdo saMkhejjaguNavaDDhi udIrayA saMkhejjaguNahINA hotA te ettha saMkhejjaguNA jAdA? Na, asaNNipaMciMdiyapajjattehito devIsuppaNNaMtomuhutta kAlesu ega vAraM saMkhejjabhAgavaDhi kariya bahuvAraM saMkhejjaguNavaDDi kareMti ti puvvaM uttttaado| te ca puNa sAdireyaM kariya geNhidavvaM / te cettiyaM | ........10 / / No khejjaguNahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 167. kudo ? satthANaTTidasaNNisthivedarAsi bhujagArAvaTThidappadarabaMdhagaddhAsamUheNa bhajiya sagasagapavakhevehiM guNiya puNo tattha bhujagArarAsi saMkhejjaguNavaDDhi-saMkhejjabhAgavaTi-asaMkhejja mAgavaDDivArANaM samUheNa bhajiya-saga-sagavArANaM pakkhevehiM guNide saga-sagapaDibaddhavaDDhi udIraNarAsayo aagcchNti| tattha khejjaguNaDDi-asaMkhejjabhAgavaDDhi udIrayarAsao Tuviya aMtomuhuttukkIraNaddhAvisesabbhaMtaruvakkamaNakAleNa guNide kameNa saMkhejjaguNahANi-sAMkhejjabhAgahANiudIrayA uppajjati / taM kathaM? visohiyaddhAdo saMkilesaddhA sNkhejjgnnaa| tado saMkilesaddhAe tivihavaDDhINaM saMcayaM kAdUNa egavAreNa visohivAgae tivihahANIe kareMti tti / puNo tattha saMkhejjaguNahANiudIrayA ettiyA hoti / = 322 237 / / puNo ettha bhAgahAragadaviseso jaanniyvvo| etthAvaliyapaDhamavagga| 4653327521 / mUlamuvakkamaNakAlaM hodi / puNo saMkhejjabhAgahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 167. kudo? satthANaTThidasaNNipaMcidiyapajjattarAsissa saMjjabhAgavaDhDhirAsiM puvvaM va Dhaviya puvaM va uvakkamaNakAlamANiya guNideNuppaNNettiyamettarAsigahaNAdo | = 32 2 0427 | / ahavA, / 463327521 puvvuttasaMkhejjaguNavaDDhi udIrayavArAdo puvvuttakameNa saMkhejjaguNahANiudI rayavAvA saMkhejjaguNA, Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52) pariziSTa tatto saMkhejjabhAgahANiudIraNavArA saMkhejjaguNA, asaMkhejjabhAgahANiudIraNavArA saMkhejjaguNA tti / edamatthapadaM dhariya puvvaM va saMkhejjavassAugaM ca dhariya ANedavvaM / puNo asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 167. kudo? asaMkhejjabhAgavaDDhi bahuvAraM kariya sahiM (saI saMkhejjabhAgavaDDhi saMkhejjavassAulammi kareMti tti ghettavvaM / tassa pamANamettiyaM 3 0 32448 / / 465811033279 puNo avaTTidaudIrayA asNkhejjgunnaa| pR0 167. kudo ? savvitthivedarAsissa saMkhejjadibhAgattAdo | = 3 2222 7 / | 46533279 / puNo asaMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 167. kudo ? savvitthivedarAsissa saMkhejjadibhAgattAdo | = 322274 | / 46533275 / puNo Nava'sayavedassa savvatthovA asNkhejjgunnhaanniudiiryaa| pR 0167. sugamamedaM / saMkhejjaguNahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 167. kudo? saNNipaMcidieNa saMkhejjagugahANIe khaMDayaM acchiyUNeiMdiesuppajjiya ukkIraNaddhAvisesaMtomuhuttakAlammi sNcidttaado| = 0 22 27 / / ahavA satthANa TThidasaNNipaMcidiyapajjattaNauMsayavedatirikkheNa | 4658110 27521777 sabavisuddhaNasaMkhejjaguNahANikhaMDayaM ghAliyUNa TThidajIvANaM gahaNaM kAyaLAM / = 22 / / / 46532410777pu227521 / puNo avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| pR0 167. kudo? saMkhejjavassAugapurusitthivedagarAsi Tuviya saMkhajjavassAugabhaMtaruvakkamaNakAleNa khaMDidegakhaMDassa sAdireyaasaMkhejjabhAgapamANattAdo | = 10 21 / / | 4658102772 puNo saMkhejjabhAgahANie udIrayA saMkhejjaguNA / pR0 167. kudo ? asaNipaMciMdiya-bi-ti-cauridiyasaNNipaMcidiesu ca khejjabhAgahANINa sNbhvlNbhaado| taM pi kudo Navvade? ede paMcaviha uttatasarAsIsu pajjattarAsi bhujagArAvaTThidApadaraddhAhiM AvaliyAe asaMkhejjabhAgapaDibaddhaM vA (hi) pakkhevasaMkhevehiM bhajiya saga-sagadvAhi guNiya puLa va ANi dattAdo | = 22|| ahavA tesiM pajjattApajjattajIvesu saMkhejjabhAgahANimaMtomuhuttaddhAhi punaM va 4255 | ANide ettiyaM hodi / | = 22 / / Navari ettha bhAgahAragadaviseso jaanniyvvo||5| 42755 puNo tirikkha-maNussAugANaM cattAri padANi, tesiM jANiya vattavvANi / tattha tAva tirikkhAuvassa uccde| taM jahA- tirikkhAuvassa savvatthovA saMkhejjaguNahANi udIrayA / kudo ? saMkhejjaguNahANiudIraNAe NimittabhUdapariNAmANamaIva dullahattAdo, puNo : Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 53 tesi pamANaM savvajIvANamasaMkhejjadibhAgattAdo | 13 ||akhejja bhAgahANi udIrayA asNkhjjgunnaa| kudo? tagghAdakaraNapariNAmANaM sulahattuvalaMbhAdo / 22 / | 13 | avattava udIrayA asaMkhejjaguNA / kudo ? tirikkhArA simatomutteNa khaMDidegakhaMDapamANa- / 2 / tAdo | 1 / / asAMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / kudo ? kiMcUNatirikkharAsigahaNAdo' 27 / / 13 1 | / evaM maNussAugassa jANiya vattavyaM / puNo NirayagadIe savvatthovA sNkhejjgunnvddddhiudiiryaa| pR0 167. kudo? saNNipaMcidiyapajjattatirikkhamicchAiTThINaM Ni raesuppajjamANANaM carimAvaliyakAlabhaMtare saMkhejjaguNavaDDhIyo baMdhiya NiraesuppaNNANaM samayaNapaDhamAvaliyakAlabhaMtare sNcyghnnaado| kathaM thovattaM ? Na, saNipaMcidiyapajjattatirikkhA saMkhejjaguNavaDDhi kareMti / tado saNNipacidiehito uppajjamANakAraNANusArI tthovA hoti tti| te cettiyA hoMti 2 / | 12275 | 212777 29 puNo saMkhejjaguNahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 167. kudo? NeraiesuppaNNapaDhamasamayappahuDi saMkhejjAvaliyamettakAlabhaMtare saiM khejjaguNahANi kariya bahuvAraM saMkhejjabhAgahANiM kareMti / evaM kareMteNa bahuvA saMkhejjaguNahANivArA jAde tti| tesi DhavaNA 2427 / / puNo | pa22752 1277 | saMkhejjabhAgahANiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 167. ___ kudo ? puvuttakameNedassa sulahattuvalaMbhAdo, tattu (tthu)paNNAsaNNINaM saMkhejjabhAgahANI Natthi ti kaarnnaado| te cettiyA 22741 / / | pa 2272521277 saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA | 2 asaMkhejjaguNA / pR0 167. kudo ? asaNNipaMcidiyatirikkhANaM saMkhejjabhAgavaDDhi didi baMdhiya NiraesuppaNNANaM gahaNAdo te cettiyA - 22 27 || 2755277 asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 167. kudo ? sulhttaado| - 2224277 avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| pR0 168. kudo ? uppaNNapaDhamasamayasavvajIvANaM gahaNAdo, te ca appadara-avaTThidapahANattAdo ettiyA | -2 avaTidaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 168. ___ kudo? asaNNipaMcidiyANaM avaTThidabaMdhagANaM NiraesuppaNNANamAvaliyakAlabhaMtare cidANaM gahaNAdo - 222727 / 275277. asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 168. kudo ? kiNcuunnsvvnneriyraasigghnnaado| - 2 / / / ( pR0 168 ) Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ) pariziSTa orAli yasarI rassappAbahugaparUvaNA sugamA / Navari saMkhejjaguNahANi udIragehito saMkhejjabhAgahANiudIrayA asaMkhejjaguNA tti utte saNNipaMcidiyakammabhUmitirikkharAsIhiMto asaNNipaMcidiyarAsINaM asaMkhejjaguNakAraNattAdo hoMti tti jaannijjdi| puNo devesu duvihasarUvakhaMDayaM acchiya eiMdiesuppaNNANaM ghettUNa saMkhejjaguNa hANiudIrahito khejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA tti kiM Na parUvidaM ? (Na,) satthANakhaMDayavivavakhAdo, aNNahA tahA ceva hoti / ahavA tesi ahI dI va thova (tta vivakkhAdo vA / sesANi sugamANi / puNo samacaurasasaMThThANassa samvatthovA asNkhejjbhaaghaanniudiiryaa| pR0169. kudo ? khavage paDucca / ( saMkhejja0 )gRNahANiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 169. kudo? viguvvaNamuvaTThAtapaMcidiyatirikkhANaM asaMkhejjabhAgamettANaM saMkhejjaguNahANikhaMDayaghAdakAraNavisuddhapariNAmeNa pariNadANamettha ettiyamettANaM ceva uvalaMbhAdo tti vippaNNaMtare * uttattAdo guruvadesAdo ca 1265 | athavA, vIsasAgarovamadidi badhiya samasesaNAmapayaDIhiMto samacaurasa saMThANammi saMkAmide! tassukissaTThidisaMtaM hodi| tArisasaNipaMcidiyapajjattANaM pamANaM dvidibhuja. gAraM takkhareMta(?)saNNipaMciMdiyapajjatta jIvarAsi uvakkama gakAleNa khaMDidegakhaMDayametadidikametajIvasaMkhaM hodi| puNo edehi jIvehi sagukkassadidibaMdhAdo ahiyasaMtaM lahaM bahuaMca ghAdedi tti tesi jhavaNA | = 2 2 / / kimaLaM satthANavaDDhimassiyUNa saMkhejjagaNahANiparUvaNA Na kadA ? |465752 1 277, Na, tesiM ahI (dI va dullahattAdo / puNo saMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 169. __ kudo? satthANaTThidasaNNipajjattajIvarAsi samacaurasasaMThANaTidisaMtAdo bhujagAraTidibaMdha vaDDhivArehiM bhajiya saga-sagapakkhevehiM guNiya chassaMTANANaM samacaurasasaMDhANAdikameNa saMkhejjagugANaM baMdhagaddhAsamUheNa bhajiya saga-sagapakkhevehi guNide tattha laddhaM samacaugsasaMDhANANaM ettiya saMkhaM hodi | = 2 2 4 / / kimaLaM parapayaDINaM palicchedaNe saMkhejjabhAgavaDDhI Na kIrade? Na, tesiM / 465275211365 | adIva tthovttaado| avattavvaudIrayA asNkhejjgunnaa| pR0 169. kudo ? devesuppaNNasavvajIvANaM sAdireyamettANaM gahaNAdo | =....... / / saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA sNkhejjgunnaa| pR0 169. kudo ? asaNNipacchAyadasaNNijIvesuppaNNapaDhamasamayappahuDi saMkhejjavAraM saMkhejjaguNadaDDhiudIraNaM kareMtajIvA hoti / tesi TThavaNA | ....... puNo saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / pubuttajIvA ceva saI saMkhejjaguNavaDDhi kariya asaI khejjabhAgahANi kareMti tti tesi DhavaNA | = 0 44 / / |4658110277 * mapratita: saMzodhito'yaM pAThaH, pratau tu ' uppaNNaMtare' iti pATho'sti / Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 169. ettha vi kAraNaM puvvaM va vattavvaM | 044 || puNo uvarimapadANi sugamANi / puNo Naggoda (ha) parimaMDa- |4685110277 | lasarIrasaMThThANassa savvatthovA (a) sNkhejjgunnhaanniudiiryaa| pR0 169. sugmmedN| avattavvaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 169. kudo ? saNNipaMcidiyapajjattakammabhUmiyajIvANaM asaNNipaMciMdiyajIvANaM aNNasaMDhANaTThiyANaM eiMdiya-vigaliMdiyANaM NaggodaparimaMDalasaMTThANesu saNNi-asaNNIsuppaNNANaM paDhamasamae gahagahaNAdo / taM cesA | = 465324107775277 | / ettha saNNijIvA ceva paha (hA) NA, asaNNipaMcidiesu huMDa-___ _saTTANA ceva bahuvA hoMti tti guruuvdesaado| saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA saMkhejjaguNA / pR0 169. NaNaggodaparimaMDala saMTThANaudayasaMjudaasaNNIhito tadudayasaMjudasaNNI saMkhejjaguNA / kudo ? tattha saNNIsuppaNNaMtomuhuttakAlabbhaMtare asaNNI bahuvAraM saMkhejjaguNavaDDi kariya saI saMkhejjabhAgavaDhi kareMti / edeNa kameNa saMkhejjabhAgavaDDhI vi saMkhevAraM labbhatti tti / asaNNIsu vi saMkhejjabhAgavaDDhI labbhaMti / te vi tattha pakkhittamettA hoMti / te cesA | 4 saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 169. 4653241077752277 kudo ? pubuttakAraNattAdo | = 44 / / | 465324107775277 02 saMkhejjaguNahANiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 169. kudo ? saMkhejjaguNavaDDivArehito saMkhejjaguNahANivArA saMkhejjaguNA tti / ahavA satthANeNa saMkhejjaguNavaDDhi kareMtajIvA Tuviya puNo jahaNNukkassukkIraNaddhAvisesabbhaMtaruvakkamaNakAleNa guNidamettattAdo bA 444 | 465324107771277 saMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 169. sugamamedaM / kudo ? puvvaM pruuvidkmttaado| puNo asaMkhejjabhAgavaDDhiudIrayA saMkhejjaguNA / pR0 169. kudo ? saNNIsuppaNNaMtomuhuttakAlabbhaMtare asaNNIsu saMkhejjavAraM asaMkhejjabhAgavaDDhi kariya saiM saMkhejjabhAgahANi kareMti tti / uvarima-do-pA(pa) dANi sugamANi / puNo Nirayagadi-devagadipAoggANupuvINaM savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhiudorayA / pR0 170. kudo ? saNNipaMciMdiyaeNa saMkhejjaguNaTThidi baMdhi tesu dosu vi gadIsu doviggaheNuppaNNANaM bidiyasamae hoMti tti / tesi saMdiTThI | - 222 = 0 22 pa 27521277|4658110527521277 2 For Private &mercemeindse-only -ww.jainelibrary.org Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ) puNo saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 170. kudo ? asaNipaMcidiyapajjatteNa saMkhejjavaDhi kariya Niraya- deve suppaNNANaM bidiyasamae hoMtiti / te cedAo - 22 1 puNo asaMkhejja- 27055272 46521102755277 1 | 46521102755277 || bhAgavaDDhiudI- o pariziSTa yA ( a ) saMkhejjaguNA heduNA / pR0 170. taM kathaM ? je maMdapariNAmA jIvA te bahuvA, tivvapariNAmA jIvA taM tthovA hoMti tti / puNo javamajjhaparUvaNAvalaMbhi (vi)ya joijjamANe asaMkhejjaguNamettaM NAyo ( va ) gadattAdo | uvadeseNa puNA (puNa) saMkhejjaguNA / pR0 170. taM kathaM ? savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhivArA, saMkhejjabhAgavaDDhivArA saMkhejjaguNA, asaMkhejjabhAgavaDDhivArA saMkhejjaguNetti uvadesAdo / avaTThidaudIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 170. sugamamedaM / asaMkhejjabhAgahANiudIrayA saMkhejjaguNA / pR. 170. kudo? addhAsamAseNa bhajiyasagapakkheveNa guNiya puNo uvavakamaNakAlaM bhajiyapamANattAdo / avattavvaudIrayA visesAhiyA / pR. 170. kudo ? vaDDhiavaTThidaudIraehi ahiyattadaMsaNAdo / puNo tirikkhagaipAoggANupuvvINAmAe savvatthovA saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA / pR. 170. cedaM kudo? saNipaMcidieNa saMkhejjaguNavaDDhibaMdhaM kAUNa eiMdie suppajjidassa hoditi / taM | 465211027521277 || puNo saMkhejjabhAgavaDDhi udIrayA asaMkhejjaguNA / pR0 170. kudo? vigalidiya-asaNNi-saNNipaMcidiyajjattApajjattajIvANi ( ? ) saMkhejjabhAgavaDDikAU evaM die supaNe hodi / te taM ) cedaM - 222 / etto uvarimapadANi sagamANi / vari avattavvaudIragehiMto asaMkhejja- 42755677 bhAgahANiudIrayA dusamayasaMcidattAdo visesAhiyaM jAdo (dA) tti vattavvaM / 2 ( pR0 170 ) aNubhAga udIraNaparUvaNAe mUlapayaDiparUvaNA sugamA / pugo uttarapayaDiparUvaNAe cavIsa aNuyogaddArANi hoMti tti / tesi parUvaNA sugamA / Navari tattha ghAdisaNNaparUvaNAe AbhiNibohiyaNANAvaraNIya sudaNANAvaraNIyANaM ukkassANubhAgaudIraNA savvaghAdA ( pR0 171 ) tirUvidaM / daM ghaDade | taM jahA- savvaM ghAdeditti savvaSAdI NAma, AbhiNibohiya mUlagranthe ' asakhejjaguNA' iti pAThaH / OM mUlagranthe 'saMkhejjabhAgahANiudIrayA' iti pAThaH / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (57 sudaNANAvaraNANaM Natthi / kudo ? edesi doNhaM ukkassudIraNaM saNNipaMcidiyapajjattANaM savvasaMkiliDhANaM hodi tti sAmitta bhnnittaado| evaM bhaNide kimaLaM jAdamidi ce Na, saNNipaMcidiyapajjattesu paMcidiya-NoiMdiyANaM khaovasamamatthi, tesimegadarANaM uvajoge vi dissadi / evaM saMte edesi ukkassANubhAgaudIraNaM desaghAdI hodi / evaM saMte puvAvaraviho hodi ? Na, edassattho evaM bhaNijjadi- doNhamAvaraNANaM ukassANubhAgANaM savvaghAdaNasattI paMciMdiyajAdikammodaeNa paDihayaM hodUNa gaTThA, NaThe vi savvaghAdittaM Na Nassadi / jahA aggissa dahaNaguNamaMtosahapahAveNa pacchAdide saMte vi aggissa dahaNaguNaM Na Nassadi, tahA ceva ettha vi / sammAmicchattasseva savvaghAdittaM kiM Na uttaM? Na, evaM saMte aNukkassasavvassa vi savvadhAdittaM pAvadi / puNo aNukkassudIraNA edeNa kameNa savvaghAdI hodUNa gacchadi jAva oghi-maNapajjavaNANAvaraNANaM savvaghAdijahaNNANubhAgeNa aNusarisaM jAde ti| tatto paraM desaghAdi hodi / Navari ettha aNukkassadIraNA desaghAdi-savvaghAdi tti uttakamma (ma)ssa atthaM evaM hodi / taM jahA- kammehi avaharijjamANaguNANaM dissamANattAdo aNukkassudIraNaM desaghAdI hodUNa gacchadi jAva laddhiakkharaM Na pAvadi tAva / puNo patte ya savvaghAdittaM hodi, khaovasamapahANatteNa vivakkhidattAdo tti / edamatthaM jANAvidaM / aNubhAgANaM kamo puvvillo ceva / puNo acakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassANukkassudIraNaM desaghAdi tti / pR0171. kathamedaM ghaDade ? kadhaM Na ghaDade ? uccade- micchattAsaMjama-kasAyasarUvapariNAmapaccaiyassa NANANusAridasaNaM pacchA da) yaMtassa acakkhudaMsaNAvaraNassa madiNANAvaraNaparUvaNAe samANeNa hodavvamidi ? Na, jamaNabhAgudIraNaM jammi paDivakkhaM savvaM ghAdayadi tamaNubhAgaM taM paDucca ukkassaM savvaghAdittaM ca hodi / ettha puNa taM tthi / kudo ? saNNipaMcidieNa badhdukassANubhAgaM taM cevudIrijjamANe khaovasamaviseseNa paMcidiyodaeNa paDihayaM hodUNa aNaMtaguNahINasarUveNa udayAvaliyaM pavisadi, madiNANAvaraNaM va thiraM Na hodi / pUNo jAdivaseNa khaovasamahANIe ca edassaNubhAgaudIraNA vaDDhadi jAva suhumeiMdiyajIvassa laddhiyakkharakhaovasame tti| Navari jammi jammi jAdimmi tammi paDibaddhapariNAmapaccaeNukkassaM hodi, bahiraMtaraMguvaogANaM chadumatthesu samANattAbhAvAdo kajjassa tthovabahuttAdo kAraNassa bahutta (ttaM)tthovattaM ca Na jANijjadi tti doNhaM sarisaparUvaNA Na hodi tti siddhaM / puNo cakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassANubhAgassudIraNA savvaghAdi (pR 171) tti utte savvaM edassatthaM ghAdedi tti savadhAdi tti geNhidavvaM / kadhaM ? tIiMdiyassa tatthataNasavvasaMkiliTThaNibaMdhaNapaccaeNa pariNadassa udIrajjamANacakkhudaMsaNAvaraNeNa NAsidacakkhudaMsaNAvaraNakhaovasamattAdo savvaghAdi hodi tti / puNo saNNIsu kimaTThamukkassasAmittaM Na diNNaM ? Na, edassa paMcidiya-caridiesu khaovasamajAdivaseNa ca aNaMtaguNahANisarUveNa aNubhAgANamudayAvaliyAe pvesuvlNbhaado| puNo sAdAsAda-Aucaukka-savvaNAma-(ucca-)NIcAgodANaM ukkassANubhAgaudIraNA dhAdiyAghAdINaM paDibhAgiyA idi uttaM / pR0 171. malagranthe tvevaMvidho'sti pATha:-- sAdAsAdAucaukssa sadhaNAmapayaDINaM uccANIcAgodANaM ukkassA aNukkassA ca udIraNA aghAdI svvghaadipddibhaago| Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ) pariziSTa taM kathaM ? ghAdikammANi duvidhANi hoti desaghAdi savvadhAdi tti / tattha latA-dAruaTTiselasamANapphaddayANi savvANi vA latA-dArusamANassaNaMtimabhAgANi vA jesimatthi tesiM desaghAdi tti saNNA / jesiM dArugasamANassANaMtimabhAgappahuDi uvarimapphaddayANi asthi tesiM savvaghAdi tti saNNA / edANaM ladAdisavvaphaddayANi AdivaggaNNappahuDisavvaphaddayANaM Adi (avi)bhAgapalicchedasaMkhAe puvutte uttara ( ? ) sadamettANaM aghAdipayaDINamAdi (mavi) bhAgapalicchedasaMkhA samANA hoMti, Na guNaNe tti uttaM hodi / jahA tulAe tolijjamANadavvAvasesa va / " (pR0 172 ) puNo paccayaparUvaNAe tivihapaccayA hoMti pariNAmapaccayA bhavapaccayA tadubhapaccayA cedi / tattha caudAlapayaDINaM aNubhAgudIraNaTThANANaM vaDDhi-hANIe kesi kesi cApuvapayaDINamudayassuppAdaNe uppaNNapayaDINaM aNubhAgudIraNavaDDhi-hANIe kesi payaDINaM avaTThidANubhAgudIraNAe ca kAraNabhUdANi jAdikammodayasavvapevakhANi micchattAsaMjama-kasAyajaNidapariNAma (mA) sarAgasaMjamapariNAmA vIdarAgapariNAmA ca pariNAmapaccayA NAma / edehi pariNAmehi jadi (jAo) udIrijjati tAo pariNAmapaccaiyAo / 44 / / puNo bAvaNNapayaDINaM aNubhAgANaM vaDDhi-hANIe kAraNabhUdasAmaNNabhavA NAraya-tiriya-maNusa-devabhavesu Niyamidega-do vA bhavA pariNAmasavvapekkhA vA asavvapekkhA vA jANi tANi bhavapaccaiyANi hoti / puNo bAvaNNapayaDINaM kahiM kahiM aNubhAgANaM vaDDhi-hANiudIraNAe bhavANi ceva kAraNANi hoti, kahiM kahiM pariNAmANi kAraNANi jANi tANi tdubhypccyaa| edANaM sabbhAvaM gaMthassuvari vattavvaM / (pR0 174 ) puNo dvANaparUvaNadAe cauDhANa-tiTThANa-biTThANa-egaTThANudIraNapayaDINaM saMkhA Nava hoti / puNo cauTThANa-tiTThANa-biTThANudIraNapayaDINaM saMkhA cauNaudI hoti / biTThANegaTThANudIraNapayaDIo dasa saMkhA hoti / biTThANudIraNapayaDINaM saMkhA cautIsANi hoti / egA cauTThANiyA / edesimattho sugmo| Navari cakkhudaMsaNa-acakkhudaMsaNANamudayo jassa vi ekkamakkharamatthi tassa NiyamA egaThThANiyA udIraNA / pR0 175. tti utte edassattho- cakkhu-vacakkhudaMsaNANamudaeNa khaovasameNa vA uvajogo jassa payattApamattAdINaM egakkharasaMbaMdhiyo jai saMpuNNamatthi tassa jIvassa edesimudIraNA egaTThANiyA hoti, Na idresu| kathamedaM Navvade ? Na, bhavaNavAsiyadevANaM jahaNNAppabahugammi biTThANiyasammattANubhAgAdo cakkhu-vacakkhudaMsaNAvaraNANubhAgamaNaMtaguNA tti uttattAdo / (pR0 176 ) puNo sAmittaM sugmN| ( pR0 191 ) egajIvakAlaparUvaNaM pi sugamaM / Navari jahaNNANubhAgodIraNakAlaparUvaNAe (pR0 194.) NihA-payalANaM jaha0 egasamayo tti uttN| kathaM ? etthuvasamaseDhIe edesimudayo atthittAbhippAeNa uvasaMtakasAe egasamayamudIriya bidiyasamae devaloyaM gayassa hodi tti / puNo ukkassaMtomuhuttaM / kudo? pariNAmapaccaiyANamedesiM avtttthidprinnaamennuvsNtksaaennuddittttttaado| Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA puNo thINagiddhitiyANaM jahaNNeNegaM vA do vA samayA ( pR0 194. ) tti uttaM / taM kathaM ? edANi jahaNNANubhAgudIraNapAoggavisohINaM kAle NiddAvasthAe egadoNisamayaM hoMti tti| (pR0 199) puNo aMtaraM pi sugamaM / Navari maNussANupuvIe ukkassANubhAgudIraNaMtaraM vAsapudhattamidi uttaM* (pR0 200 ) / ( taM ) kathaM ? tipalidovamiesu maNussesu doviggahaM kAdUNa uppajjiya dosu samaesu ukkassamudIra (ri ya tisamayappahuDi aMtariya pajjattIo samANiya avamicchu (ccu ) NA cudo, puNo vAsapudhattAugamaNussesuppajjiya kameNa tatthAukkhaeNa mado tipalidovamigesu vigghennuvvnnnno| lddhmNtrN| jAdattAdo ( ? || kadhaM bhogabhUmINaM kadalIghAdassa saMbhavo ? saccaM saMbhavo Natthi tti AiriyA parUvayaMti / kiMtu edaM keimAiriyANamabhippAyaMtareNa AuvaghAdapariNAmA saMbhavaMti tti taM jANAvidaM / puNo acakkhudaMsaNAvaraNassa ukkassANubhAgudIraNaMtaraM ( jaha0 ) khuddAbhavaggaharNa samaUNe tti uttaM ( pR0 200 ) kudo ? NigodesuppaNNapaDhamasamae ukkassudIraNaM jAde tti / puNo ukkassaMtaraM asaMkhejjA logaa| pR0 200. kudo ? puDhavikAyAdisu bhavaM ( maM )tANaM taNNibaMdhaNapariNAmAbhAvAdo, suhumaNigodesu tassa NibaMdhaNapariNAmANaM ceva bahuttuvalaMbhAdo vA / (pR0 203, 205, 208, 210. ) puNo NANAjIva ( bhaMgavicaya-) kAlaMtara-sa piNayAsANaM parUvaNA sugamA / / Navari jahaNNasaNNiyAse ohiNANAvaraNajahaNNANubhAgamudIraMto madi-sudaNANAvaraNANaM siyA jahaNNaM vA ajahaNNaM vA udiiredi| jadi ajahaNNaM to NiyamA aNaMtaguNaM udIrayadi tti uttaM / pR0 214. edassattho evaM vattavvo- laddhiakkharappahuDi jAvegakkharasudaNANakhaovasamaM pAvadi tAva sudaNANakkhaovasamo chavaDDikameNa tttthido| tatto paramakkharavaDDhIe khaovasamaM gaMtUNa sayalasudaNANakhaovasamapamANaM paavdi| puNo tesiM saMbaMdhisudaNANAvaraNassa aNubhAgaTThANaudIraNA vi kameNa chavihahANIe eiMdiyasamaM ( saMbaM dhIsu gaMtUNa beiMdiyasamaM / saMbaM dhIsu eiMdiehito aNaMtaguNesu khaovasamiesu paDibaddhaaNubhAgaudIraNammi eiMdiyAdo aNaMtaguNahINaM hodUNa chavihahANIe beiMdiesu gacchadi / evaM teiMdiya-cauridiya-asaNNi-saNNipaMcidirasu vi vattavvaM jAvegakkharasudaNANe tti / tatto paramANubhAgudIraNamaNaMtaguNahANIe gaMtUNa jahaNNANubhAgudIraNaM jAde tti / (pR0 216 ) puNo appAbahugaparUvaNammi kiMci atthaM bhnnissaamo| taM jahA - tattha ukkassappAbahugaM bhaNNamANe savvativvANubhAgaM sAdAvedaNIyassa udIraNA / pR0 216. kudo ? uvasAmayasuhumasAMparAieNa jaM baMdhA baddhA, NubhAgaM tettIsasAgarovamAugadevesu bhavapaccayeNa udiirittaado| kathaM bahuttaM Navvade ? jIvavivAgittAdo sajogipajjavasANabaMdha* mUlagranthapAThastvevaMvigho'sti- maNusAgupubIe tiNNi palidovamANi sAdireyANi / ukkassaM tiNNaM pi eiMdiyaTThidI / pR0 20.-201. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa saMbhaveNa visiTTattAdo suhamuppAyayasuhapayaDittAdo ca / puNo jasagitti-ucAgodANaM ukka0 udIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? uvasAmagasuhumasAMparAigeNa baddhassAdANubhAgAdo khavagasuhumasAMparAigeNa baddhajasa gittiuccAgodANamaNaMtaguNahINattAdo tado ceva jIvavivAI suhapayaDI hodUNa guNaM paDucca pariNAmapaccayAdiviseseNa sajogimmi udIride tthovaM jAdaM / puNo kammaiyamaNaMtaguNahINaM / pR0 216. kudo ? apuvvakhavagammi badhdukkassANubhAgapoggalavivAikammaiyassa pariNAmapaccaeNa sajogimmi udiiridttaado| puNo ettha sUcidapayaDINamaNumANeNappAbahugaM uccade- kammaiyabaMdhaNasaMghAdANaM doNhaM / 2 / payaDINamudIraNA kammaiyeNa samANA bhavaMti / puNo subhagasussarAdejja-titthayaramidi cattAripayaDINaM / 4 / udIraNA kammaiyeNa samANaM vA adhiyaM vA hIdi tti vattavvaM / puNo apuvvakhavageNa bajjhamANataNeNa jIvavivAittaNeNa suhapayaDittaNeNa pariNAmapaccayeNa sajogimmi udIridattAdo / visesaM jANiya vattavvaM / puNo ratta--pIda-sedasugaMdha-kasAyaMbila-mahura-Nidu (dhdu) NNaagurugalahuga-thira-subha-NimiNamidi terasapayaDINaM / 13 / udIraNA poggalavivAittaNeNa suhapayaDitaNeNa bajjhamANaguNaTThANANameyattaNeNa pariNAmapaccayattaNaNa kammaiyeNa samANaM vA hINaM vA hodi tti vattavyaM / sUcidaM gadaM / puNo tejaiga0 aNaMtaguNahINaM / pR0 216. kudo ? do vi poggalavidAittAdikAraNehi samANate vi kiMtu tejaigAdo kammaigamaNaMtaguNANubaMdheNa savvakammANamAvArattaNeNa ca adhiyaM jAde tti vattavvaM / puNo sUcidapayaDIyo tabbaMdhaNa-saMhA (ghA) dA do vi / 2 / tejaigaNa samANAo hoti / puNo AhArasarIra0 aNaMtaguNahINaM / pR0 216. kudo ? tejaigANubhAgabaMdhAdo uvasamaseDhIe baMdhA (baddhA) NubhAgamaNaMtaguNahINaM hodUNa poggalavivAipariNAmapaccaeNa samANaM hodUNa pamatteNudIridattAdo thovaM jAdaM / puNo sUcidapayaDIyo tabbaMdhaNa-saMghAdaMgovaMgao tinnnnipyddiinnN| 3 / udIraNA AhArasarIrapamANao samANAo hoti / puNo vi samacaurasasarIrasaMDhANa-mahuga-lahuga-paraghAda-pasatthavihAyagadI-pattegasarIramidi chappayaDINaM / 6 / uvasamaseDhIe baMdhA (baddhA ) NubhAgapoggalavivAittaNeNa pariNAmapaccaeNa pamatteNa AhArasarIreNa saha udIridattAdo AhArasarIreNa sarisaM vA hINaM vA hodi tti jANiya vattavvaM / khavagaseDhIe baMdhA (baddhA ) NubhAgaM sajogimmi udIrajjamANaM kiM Na ghe'pade ? Na, bhavapaccaiyANamedesiM tatthudIraNaM thovaM hodi tti Na gheppade / Navari AhArasarIreNa saha pasatthavihAyagadI sarisa vA ahiyaM vA hodi tti vattavvaM / kudo ? jIvavivA ittaado| sUcidaM gadaM / puNo vegubviyasarIramaNaMtaguNahINaM / pR0 216. kudo ? edeNa sUcidavegumviyabaMdhaNa-saMghAdaMgovaMgamidi tiNNi / 3 / saha appuvvuvasAmageNa baddhANubhAgAdo pasatthaguNapayaDibhedeNa aNaMtaguNahINeNa tammi baMdha (baddha ) vegubviyasarIrapoggalavivAipariNAmapaccaeNa udIridattAdo bhavapaccaeNa tettIsasAgarovamAuadeveNave ( ? ) udIridattAdo vaa| puNo sUcidussAsa-tasa-bAdara-pajjattANamidi cattAripayaDINaM / 4 / udI raNA veuvvieNa baMdhAdikAraNehiM sarisatte saMte vi egaMtabhavapaccaiyattAdo samANaM vA hINaM vA Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA hodi tti vattavvaM / puNo vi sUcidaujjovaNAjAe. aNaMtaguNa hINA / kudo ? micchAiTThiNA baddhANubhAgaM pmttsNjdennudiiridttaado| micchattassa0 udIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? vegubviyasarIrabaMdhukkassANubhAgAdo ukkassasaMkiliTumicchAiTThiNA badhdukkassamicchattANubhAgassa aNaMtaguNahINattAdo savvadavvapaDibaddhassa asuhapayaDissa pariNAmapaccaeNu- . dIride vi thovaM ceva jAdaM / puNo kevalaNANAvaraNa-kevaladasaNAvaraNa-asAdavedaNIyANaM udIraNA annNtgunnhiinnaa| pR0 216. kudo ? ukkassasaMkiliTThAdikAraNehi micchatteNa samANANi hodUNa micchattANubhAgabaMdhAdo edesiM tiNhaM pi baMdhA baddhA NubhAgANaMtaguNahINaM hodUNa TidaudIridattAdo / micchatteNa jahANaMtasaMsAraM hodi tahA edehiMto aNaMtasaMsAraM Na hodi tti appasa ttijutto tti jANijjade ca / puNo aNaMtANubaMdhINamaNNadarudIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? jIvalakkhaNaNANapayaDibaMdhayAdo appANammi NibaMdha (Nibaddha) carittapariNAmapaDibaddhayassa thovattaM nnaaiyttaado| puNo saMjalaNesu aNNadara udIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? sammatta-desa-sayalakhaovasamacArittapaDibaMdhayAdo tammimaNuppAiya uvasamakhaiyacArittapaDibaddha baMdha) yassa thovattaM nnaaysiddhttaado| puNo paccakkhANAvaraNesu aNNadaraudIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? apasatthapaya DiviseseNa appANubhAgabaMdhittAdo khaovasamacArittapaDaDibaddha(baMdha) yattAdo ca appasatthavihAyaM jAdamiti / puNo apaccakkhANAvaraNesu vi aNNadaraudIraNA aNaMtaguNahINA / pR0216. kudo ? khaovasamacArittAvaraNAdo desacArittAvaraNassa thovattaM nnaayaado| puNo madiNANAvaraNassa aNubhAgaudIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? puvvillapaya Dissa uttasAmaggIhi saha ettha vi baMdhato vi tehiMto aNaMtaguNahINA aNubhAgA baMdhA (baddhA / tado savvadazvapajjayANaM desaghAdipaDibaddha maNubhAgamudIrayaMto vi thovaM jAdaM / puNo sudaNANAvaraNIyassa aNubhAgaudIraNA aNaMtaguNahINA / pR0 216. kudo ? madipuvvaM sudaNANuppattIdo, doNhaM samANasaMkhe jAde vi kAraNajAdamAhappeNa madiNAhamadhiyaM idaramappaM jAdaM / tado tesimAvaraNANaM pi tadaNusAriyo hoti tti / puNo ohiNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNa0aNuudI0aNaMtaguNahINaM / pR.217. kudo ? sudaNANAvaraNANubhAgabaMdho aNaMtaguNahINANubhAgabaMdhattAdo sesAsesasavvapayAreNa do vi samANe saMte vi rUvidavvapaDibaddhattaNeNa ca aNaMtaguNahINaM jAde tti vA vattavyaM / puNo maNapajjavaNA0 aNaMtaguNahINaM / pR0 217. / kudo ? edaM pi rUvidavvavisayaM ceva, kiMtu edaM tatto appavisayattaM AgameNa siddho tti aNubhAgudIraNaM pi tadaNusArI hodi tti / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 62 ) pariziSTa puNo NauMsa vedassa aNu0 udI0 anaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? NANasattipaccA (cchA) dayaaNubhAgAdo cArittassa pacchAdayamANANubhAga thovattaM NAyagadattAdo / ettha sUcidapayaDINaM kAla-NIla-dugaMdha - titta- kaDuga-sIda lukkha uvaghAdaathirAsubhAmidi dasapayaDINaM / 10 / pariNAmapaccaeNudIrijjamANANa medesi NauMsayudIraNAe samANudIraNakAraNe saMte vi poggalavivAittaNeNa appaM jAdamidi vattavvaM / puNo huMDasaMThANa0 aNu0 udI0 anaMtaguNahINaM hodi / edamegaM / 1 / poggalavivAi bhavapaccayittAdo | sUcidaM gadaM / puNo thINa giddhiudIraNamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? iTThAvAgaggisa mANasaMtAvamuppAyayaNauMsayavedANubhAgAdo daMsaNakhaovasamaM mottUNa daMsaNovajogaM thovakAlaM pacchAdayaMtassa udayAvaliyamaNaMtaguNahINeNa pavissamANassa aNubhAgudIraNassa baMdha saMtehi vi thovaM jAdaM / puNo aradi0 anaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? thI giddhaaNubhAgAdo daMsaNovajogaM viNAsiya avattavvajIvaguNamaviNAsayAdo guNahINANubhAgassa cAritapariNAmammi aradiM uppAdayaaradiaNubhAgassa thovattaM NAyasiddhattAdo / puNo sogassa aNu0 udI0 anaMtaguNahI0 / pR0 217. kuDho ? cAritavisaesa iMdiyavisaesu aradiuppAyayaaradiaNubhAgAdo iTThajaNa vigameNa visayavigameNa ca aradipuvvaM sogamuppAyaya sogANubhAgaM thovattA do / puNo bhayaM0 anaMtaguNahoNaM / pR0 217. kudo ? do vi parAvattaNodaeNa samANatte saMte sogANubhAgudI raNakAlAdo bhayANubhAgudIraNakAlamasaMkhejjaguNahINaM jAde tassaMbaMdhI saMte vi anaMtaguNahINaM hoditi Navvade | puNo dugaMchAe udIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? bhayAdo uppajjamANadukkhAdo duguMchAe upajjamAnaM NaM, kilacchApuvvaM va dukkhamapamidi paDiviseseNa thovaM jAdaM / puNo NiddANiddAe0 udIraNANaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? dukkhuppAyayAdo dugaMchANubhAgAdo dukkhabhAveNa daMsaNovajogamappaM pacchAdayaM tassa aNubhAgassa thovattaNAyasiddhattAdo / puNo payalApayalAe0 anaMtaguNahINaM / puNo NiddAe0 anaMtaguNahINA / puNo payalAe0 anaMtaguNahINA / pR0 217. edANi tiNi vi appAbahugapadANi sugamANi payaDivisesAvekkhAe thovathovANi jAdANi tti / puNo ajasagitti-NIcAgodANaM udIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? daMsaNovajogapacchAdaNa ya pacalAdo uvajogapuvvamANodaeNa pariNadajIvassa ajagatti-NIcA godANubhAgaM dukkhamugpAdayattAdo thovaM jAdaM / etya sUcidappasatthavihAyagadidubhaga dussara-aNAdejjamidi cattAri payaDINaM / 4 / udIraNAe putravattadonhaM payaDINamudIraNAe eyaMtarabhavapaccayAdikAraNasAmaggIe samANaM vA hoNaM vA hodi tti vattavvaM, egadarassa NiNNayakaraNovAyAbhAvAdo / 0 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA puNo NirayagadIe0 udIrayA anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? ajasagitti-NIcA godANubhAgabaMdhAdo anaMtaguNahINassedassa baMdhassa Nirayamattakajjassa appattasiddhIe / devagadIe0 udIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217. kathaM kammaiyANubhAgabaMdhAdo anaMtaguNANubhAgabaMdhadevaga diudIraNaM NirayagadIdo anaMtaguNahINaM jAdaM ? Na, bhavapaccaiyeNa do vi sAmaNNe saMte saMkilesa - majjhimapariNAme NudIraNakayavisesattAdo | puNo radIe0 udIraNA anaMtaguNahINa / / pR0 217. kudo ? paMcANuttara - sadara sahassAradevesu kameNa sAmittasaMbhavAdo subhapayaDINa maNubhAgAdo asuhapayaDINa maNubhAgassa thovattaM NAyagadattAdo / hassassa ukka0 anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo? desaghAdi - aghAdipayaDINaM pariNAmapaccaiya-bhavapaccaiyANaM kayapayaDivisesattAdo / NirayAugassudIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217 kudo ? suhAsuhapayaDivisesAdo micchAiTTiNA baddhANubhAgattAdo vA appaM jAdaM / puNo maNusagadIe udIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217. kathaM baMdheNa NirayagadiaNubhAgAdo anaMtaguNabhUdakevalaNANAvaraNabhAgAdo anaMtaguNassa maNusaga diudIraNA anaMtaguNahINaM jAdaM ? Na, bhavapaccaieNa jAdivaseNa biTThANANubhAgudIraNaM jAdattAdo | puNo ettha sUcidapaMcidiya- vajjari sahasaMghaDaNANaM donhaM payaDINaM / 2 / udIraNA maNusa - gadiudIraNAe samANaM vA hINaM vA hoditti vattavvaM bhavapaccayAdisamANakAraNovalaMbhAdo / orAliyasarIra0 anaMtaguNahINA / pR0 217 kathaM maNusadiaNubhAgabaMdhAdI aNaMdaguNahINabaMdhANubhAgassedassa adIva thovattaM ? jAdivaseNa subhatarapayaDiviseseNa biTThANiyaudIraNAjAdattAdo / ettha sUcidatabbaMdhaNa saMghAdagovaMgamidi tihaM payaDINaM / 3 / udIraNA sarisAdo sarisA tti vattavvaM / ( 63 manussA ugaM0 anaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? sammAdiTThiorAliyasa rIrANubhAgAdo micchAdiTThiNA baddhamaNussA ugamaNaMguNahI hoditi / tirikkhAuga0 udIraNamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? subhatara - subhapaya DivisesAdo / puNo itthivedassa0 anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? appasatyattAdo kammabhUmiyatirikkhesu bhavapaccaieNa udIridattAdo / purisavedassa0 udIraNA anaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? tatto edassa adIva appasattijuttANubhAgattAdo / 44 malagranthe'taH prAk devAu0 aNaM 0 ga0 hINA ' ityetadadhikaM vAkyaM samupalabhyate / Jain Education international " Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa puNo tirikkhagadIe0 aNaMtaguNahINA / pR0 217. kudo ? samANasAmitte saMte vi desghaadi-aghaadipyddivisesnnaado| puNo ettha sUcidakakka (kkha ) Da-garuvANaM doNhaM / 2 / payaDINamudIraNA aNaMtaguNahINA / kudo ? eyNtbhvpcciyttaado| puNo vi sUcidamadamajjhimaca asaMThANa-paMcaMtimasaMhaDaNANamidi / 9 / NavapayaDINaM udIraNA tatto samANaM vA hINaM vA hodi tti vattavyaM, bhavapaccaiyAdikAraNehi smaattaado| puNo kameNa Niraya-deva-maNusa-tirikkhANupubbI idi cattAri / 4 / vi aNaMtaguNahINANi hoti tti vttvaanni| tatto criNdiyjaadii| 1_1 aNaMtaguNahINaM jAdivaseNa hodi tti vattavyaM / puNo cakkhudaMsaNa0udIraNamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo sudaNANAvaraNabaMdhANubhAgAdo aNaMtaguNabhUdacakkhudaMsaNassa baMdhANubhAgaM tirikkhagadIdo aNaMtaguNahINaM jAdaM ? Na, cakkhudaMsaNAvaraNakhaovasamajuttajIvassa takkhayovasamamAhappeNa udayAvaliyaM pavissamANANubhAgaM aggIe dAvidapichokkha (piMDo vva ) adIva ohaTTadi tti taM thovaM jai vi takkhayovasamavirahidatIiMdieNa udIridaaNubhAgamukkassa jAdaM to vi taM thovaM jAdivaseNa jAdaM / tatto AdAvamaNaMtaguNaguNahINaM / tatto eiMdiyA (ya-) thAvarANi sarisANi aNaMtaguNANi / puNo sUcidapayaDi tIiMdiyakamma cakkhudaMsaNeNa srisN| tatto beiMdiyamaNaMtaguNahINaM / tatto kameNa suhama-sAhAraNa-apajjattA ca hINAo hoMti tti vattavvaM / evaM ettha aTTha payaDIyo hoti / 8 / / puNo sammAmicchattukka0 aNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? micchattajahaNNANubhAgAdo cakkhudaMsaNAvaraNamaNaMtaguNamudI redi, sammAmicchataM puNa tatto aNaMtaguNahINaM savvaghAdu (savvadA u-) dIredi tti| puNo dANaMtarAiya0 aNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? khaovasamapayaDINaM jammi jAdimmi khaovasamo vaDDhi tammi jAdimmi aNubhAgo vaDDhadi / Navari madi-sudAvaraNaM mottUNa tado eiMdiesu ukkassANubhAgamudIreMto vi desaghAdibiTThANiyANubhAgaM ceva jAdattAdo / puNo lAbhAMtarAiyamaNaMtaguNahIrNa / bhogAMtarAiyamaNaMtaguNahINaM / paribhogAMtarAiyamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. ___ kudo ? dANa-lAbha-bhoga-paribhogANaM mAhappaNi vicArijjamANe saMsArijIvesu kameNa thov-thovmaahppdNsnnaado| tado tadaNusAripayaDI vi hoMti tti vattavvaM / puNo acakkhudaMsaNassa0 aNaMtaguNahINA / pR0 217. kudo? paribhogAMtarAiya-acakkhudaMsaNANi do vi suhumeiMdiesuppamNapaDhamasamae laddhiyakkharaM jAdaM to vi payaDiviseseNappaM jAdaM / puNo vIriyaMtarAiyamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo? paryADaviseseNa thovaM jaadN| ahavA dasaNaM jIvassa lakkhaNabhUdaM, vIriyassa tadabhAvAdo appaM jAdaM / tado tadaNusAri tesiM ...dhi kammaM pi hodi tti vattavyaM / puNo vedagasammattamaNaMtaguNahINaM / pR0 217. kudo ? desaghAdipphaddayANaM sammAdiTThIhiM udIridattAdo / Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (65) puNo NirayagadIe ekkavacAsapayaDINaM uttappA bahugeNa sUcideka ttIsapayaDINaM, puNo tirikkhagadI gUNasapiDINaM uttappAhugeNa sUcidapaMcahattaripayaDINaM, puNo maNusagadIsu saTThipayaDI uttappA bahugeNa sUcidasattasaTThipayaDINaM, devagadI sutta caDavaNgapaya DINamappAbahugeNa sUcidabattIsapAbahugeNa ca pariNAma-bhavapaJca iyAdikAraNehi jAsiM jammi jammi payaDIe saMbaMdhamatthi tammi tammi tesiM tesiM pavesiya vattavvAo / Navari bhagadIsu subhapayaDIgaM aNubhAgANaM vaDDIe kAraNaM asubhapayaDIe(NaM) ovaDa (dR) NAe ca kAraNaM, puNo asubhagadIsu edesiM vivajjAsANaM ca kAraNaM, adhiNANa-odhidaMsaNAvaraNANaM khaovasama sahagadgadIsu ovaTTaNamidaragadIsu vaDDIe ca kAraNaM jANiya vatavvaM / ( pR0 226 ) puNo jahaNNANubhAgaudIraNappA bahugammi lobhasaMjalaNappahuDi jAva NauMsagavedattA vega (vedaM tAvega) hANiyANaM, maNapajjavaNANAvaraNappahuDibiTThANiyANaM jAva micchattA tti tAva kAraNaM sugamaM / tatto orAliya0 anaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? suhattAdo / vevviya0 aNaMtaguNA / pR0 227. kudo ? tatto veguvviyaM hodUNa dvido vi suhayarattAdo anaMtaguNaM jAdaM / evaM uvari vi davvaM jAva tirikkhagadIdo girayagadi anaMtaguNaM jAdeti / ettha tirikkhagadIdo NirayagadisaMtamaNaMtaguNaM caiva kAraNaM to vi bhavapazcaiyasaMbaMdhiaMtaraMgakAraNasaNgihANabaleNa tahAbhAvavirohAdo / tado uvari devagadi tti vattavvaM, sugamakAraNatAdo / vari puttappA bahugesu guNaTThANa | NamaghAdi ghAdikammANaM pariNAmapazcayANaM suhAsuhapayaDI cayaviseseNa jANiya vattavvaM / do NIcAgodANaM ajasagittIe ca anaMtaguNA / pR0 227. kudo ? saMtabahuttAdo / puNa asAdamaNaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? puvyuttakAraNattAdo / puNo uccAgodamaNaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? jadivi saMtaM thovaM to vi asAdameiMdiyAdisu savvatyamudIredi, udyAgodANaM puNa paMcidie ceva udIredi tti anaMtaguNaM jAdaM / puNo jasagitti aNaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? sattA (saMtA) NusArittaNeNa jAdaM / puNa sAdamaNaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? puvyuttakAraNattAdo / puNo riyA ugamaNaMtaguNaM / devAugamaNaMtaguNaM / pR0 227. kudo ? saMtabahuttAvekkhattAdo / evamoghaparUvaNA gadA / tado aNaMtaramAdesaparUvaNaM gadIsu oghaM ceva aNumaNiya vaktavvaM / Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 (66) pariziSTa puNo bhujagAraparUvaNA sugamA / pR0 231. punne| vi appAbahugammi ( pR0 236 ) kiMci atthaM bhaNissAmo / taM jahA AbhiNibohiya0 avahidaudIrayA thovA / pR0 236. phudo ? evaM vedgsvvjiivraasimsaasNkhejlogmettpddibhaagiyttaado| taM kudo ? aNudIraNakAlabhajidavedagarAsissa avadiudIraNakAlaguNidamettattAdo / appadaraudI0 asaMkhejaguNA / pR0 236. kudo ? visohiaddhAe hidkiNcuunndubhaagmettsvvjiivraasipmaannttaado| puNo bhujagArudIraNA visesaahiyaa| pR0 236. kudo ? saMkilesAe saMcidUTTidajIvarAsimsa sAdine yadubhAgapamANattAdo / ketti yametteNa sAdireyaM ? saMkhejabhAgametteNa / tesiM havaNA 13 / 5 / / evaM sudaNANAvaraNAdisattapayaDINaM 9 vattavyaM / pR0 236. tado daMsaNAvaraNIyaM-sAdAsAda- 134 solasakasAya-aTThaNokasAyANaM savvatthovamavadvidaudIrayA / pR0 236. sugmmedN| 221 avattavvaudI0 asaMkhejaguNA / pR0 236. kudo ? aMtomuhuttapaDibhAgiyattAdo / tado uvarimadopA(pa)dANi (pR0 236) sugamANi / puNo uvari uccamANapayaDINaM appAbahugANi sugamANi / puNo padaNikkhevANaM parUvaNA sugamA (pR0 237 ) / Navari jahaNNavaDisAmitte (pR0 244) vegumviyajahaNNANubhAgudIraNavaDDI kassa ? bAdaravAujIvassa bahusamayaM uttaraM viguvidasse tti (pR0 248) uttaM / __ kimaDhe dusamauttaraviguzvidassa Na dijade, jahaNNavaDi tammi ceva dissamANattAdo ? saJca mevaM hodi, kiMtu bahusamayaM viguzviyamsa maMdapariNAmattAdo etthataNadu samayavaddhiM ghettavvaM ti uttttaado| evaM aNubhAgudIraNA gdaa|| puNo edassu( padesu )dIraNAe (pR0 253) mUlapayaDiudIraNaparUvaNA sugamA / (pR0253) uttarapayaDiudIraNAe ukassasAmittaM paravidasutte paMcaNANAvaraNa-chadasaNAvaraNa-sammattacausaMjalaNa-tiNNiveda - maNusagadi-paMciMdiyajAdi - ArAliya-tejA-kammaiyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAdachassaMThANANaM orAliyaMgovaMga-bajarisahAditiNNisaMghaDaNa-paMcavaNNa-dogaMdha-paMcarasa-aTTaphAsa-aguruga. lahugacaukka-dovihAyagadi-tasa-bAdara-pajjata pattayasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-dussaraAdeja-jasagitti-NimiNa-titthayara-uJcAgoda-paMcatarAiyANaM ukkarasudIraNadavvaM asaMkhejasamayapabaddhapamANamidi ghettavvaM / sesANaM payaDINamasaMkhejalogatappaDibhAgiyaM udIraNadavvamidi vattavvaM / evaM udIridadavvaM ceva pahANabhAveNa bhaNidamaNNahA ohiNANaM ohidasaNAvaraNaM va udayagoucchasahidudIraNadavvaggahaNaM pAvadi / taM kathaM ? edesiM doNhamukkassudIraNamohilAbhe Na hodi tti uttaM' / tassa kAraNaM bhaNidaM / , mUlamanthe 'Navari viNA zrohilaMbheNa' iti pATho'sti / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (67) pamasApamanaddhAma ohiNANamahedu(bru)kammavimohIhi okaDDiya muTThamIkaya[udaya]goucchattAdo idi / pR. 253. edammatho- okaTTidadavvaM pariNAmayanaM (yaM, naM) pahAgaNaM 'pA kada, maMgo ucchaM ceva pahANaM kadaM / evaM saMta savvesi kammANaM AucakAmA unnAvavajANaM mesANamasaMgjasamayapavaddhadAraNaM pAvedi / kudo ? appasatyamaraNeNa savvesi kAmANaM guNamedi udayadaMgaNAdI / puNo bhujagAraparUyaNA sugamA / gari apAbahugammi kiciyatvaM bhaNismAmI / naM jahAmadiAvaraNassa avahida udIrayA thovA idi uttaM / pR. 261. taM kadhaM ? asNkhjlogprinnaampddibhaagiyttaado| kathaM niNNamaddhANaM samAsapaDibhAgiyamidi Na ghepade ? Na, tahA gheppamANe sAdAdiparAvattodaye paya DoNaM purado bhAgamANappAbahugANaM vighddnnaado| bhujagArudIrayA asaMkhejaguNA / pR0 261. kudo ? madiAvaraNavedagasavvagasissa kiNcuunndubhaamettaado| taM pi kudo ? visodhiaddhA vi sNcidttaado| puNo appadaraudIrayA visesAhiyA / pR0 261. kudo ? edassa pAoggasavva jIvagasimsa saadireydubhaagnaado| padaM pi saMkilesaddhAsaMcidamidi ghettavyaM / tasiM dRva gA| 13=5| puNo pacaNhaM daMsaNA- 2 varaNANaM evaM ceva vattavyaM / Navari avAhidaudIrayA thovA / avattavya- 9| udIrayA asaM0guNA / pR0 261. uvari do padANi puvvaM va|_ 137 | va |.12713 | 134 | 135 , edaM gaMthe uttaM / 2 |5=2/27 59] 59 / athavA avattavya udIrayA thovA / aTThida udIrayA asaMkheja guNA / kudo ? advida-bhujagArappadaraaddhAbho kameNa sattasamaya(yA) AvaliyAe asNkhejdibhaago| tatto saMkhejabhAguttarAodha(da)riya puvaM va puha puh paMcaNiodayajAvagasipamANammi ANiya tiviharAsiM haviya puNo sagasagasavvaddhAhi puha puha paMcaNidudIraNarAsiovaTTide avattavva udIrayA hAMti, te puzvilla rAmINa puha paha heTThA haviya joide tahovalaMbhAdo / te cede |1225 / kathametya avavida udIrayANaM maggaNaTuM asaMkhejalogapaDibhAgo Na laddho ? Na, NiddodaeNa / 729 paravasIbhadANaM maMdaparimANaM nArimaNiyamassedesi kmmaannmbhaavaado| puNo sammattassa savvatthovA avahida- udiiryaa| pR0 261. kudo ? asaMkhejalogapaDibhAgiyatappA- oggAsaMkhejabhAgahAramsa vedagasammA didirAsimmi uvlNbhaado| puNo avattavya udIrayA asaMkhejaguNA 13) idi / pR. 262. kudo ? saguvakkamaNakAleNIvadhi(Tri)da- - vedgmmmttgsipmaannttaado| uvarimadopadANi puvvaM va / Navari bhujagArapadamuvari kAdavvaM / kudo ? sammAdiTThIsu 13. za Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. (68) pariziSTa saMkilesaddhAdo visohiaddhA visesAvhiyattavalaMbhAdo / nemi maMdiTThIpa, 24/ / puNo sammAmicchattassa avavidaudIgyA thobA / / 22 avatavya udIrayA asaMkhejaguNA / pR0 262. sugmmedN| puNo bhujagAraudI0 appadaraudI. tullA asaMgveja- | 339 guNA / pR0 262. kudo sarisattaM ? micchatta-sammattapariNAmANaM majhe hid-| pa3 pariNAmANaM pariNAmassedassukalaMbhAdo, tado natya TThidadIhaM kiriyApariNadarjIvANaM / 303 mrimnvlNbhaad|| (pR. 262) puNo sAdAsAda-molasakasAyAdiparUvidagattariyapayaDINamaTTidaudIrayA thovA / kudo ? asaMkhejalogamettarakAlamsa bhAgahArattu valaMbhAdo / puNo avattavyaudIrayA asaMkhe-guNA / pR0 263. kudo ? saga-sagapAoggaMtomuhuttAvaliyAe asaMkhejadibhAgamettaM vA uvkkmnnkaalpttibhaagiyttaado| uvarimadopadANi (pR. 263 ) sugamANi / kathaM parAvatodayapayaDINaM avahidapamANasaMkhejjalogamettaraM saMbhavo ? Na, parAvattodayANaM udayANudayasarUvahidANamavahidapadANaM cevNtrvivkkhaado| puNo micchattAdiparU vidaTThapayaDINaM NAmassa dhuvodayabArasapayaDINaM pR. 263) appAbahugANi sugamANi / ____puNo cauNNamAugANamavadvidA0 thovA / avattavyaudI. asNkhejgunnaa| appadaraudIra0 asaMkhe0guNA / bhujagAraudo0 visesAhiyA / pR0 263. edesimattho sugmo| keNa kAraNeNa AugANaM bhujagAra0 bahuvA ? pR0 263. edisse pucchAe attho uccade-micchAiTTimmi udIrijjamANasavvakammANamAugavajANaM bhujagArudIragAdo appadarudIragA visesAhiyA jAdA / A ugANaM puNa appadarAdo bhujagArA bahuvA keNa koraNeNa jAdA idi pucchidaM hAdi / puNo tassa uttaramAha je asAdA apajjattA te asAdodaeNa bahuvayaravade tti (bahuvayarA baTuMti ) / je saad(saad|) apa[ja]ttA te bahuvayarA sAdodaeNa parihAyaMti, thovayarA vaDati ti / _____edassattho uccade- je jIvA asAdA asAdasaMkilesapariNadA apajatta(ttA) pajjattIhiM asaMpuNNA hodUNa DhidA majjhimasaMkilesapariNadA te jIvA asAdodaeNa dukkhANubhavaNarUvega vidA bahuvayarA bahujIvA vaDhaMti Augassa bhujagAraM kuvaMni / puNo edeNa uvarimasAdodayaparUvarNAmma thovA vaDati tti uttavayagega sUcidatyo uccade-thovA jovA visohipariNadA asAdodayamajhimavisohipariNada(dA) apajattA ca appadaraM kuvaMti tti / puNo je jIvA sAda(dA) visohipariNAmamajjhimavisohipariNada(dA) apajjattA ca te jIvA bahayarA bahadhA(vA) jIvA sAdodaeNa suhANubhavaNarUveNa hidA parihAyaMti- appadaraM kuvvaMti, thovayarA vaiMti-thovA jIvA saMkilesapariNada(dA) apajjattA ca bhujagAraM kurvani tti bhaNidaM hodi / Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (69) edassa bhAvattho- asAdodayammi visohiaddhAdo saMkilesaddhA sAdireyA, sAdodayammi visodhiaddhAdo saMkilesaddhA visesahINA / carimAvaliyAe AuvaudIraNA Natthi tti saMkilesabhAgAughaudIrayA hoMti, tesiM pi saMkhejjA bhAgA asAdodaillA hoti, saMkhejadibhAgo sAdodaillA hoti / apajjattaddhAdo saMkhejaguNAo pajattaddhAo hoti / apajjattagahaNaM majjhimavisohisaMkilesANaM ca gahaNaTuM uvalakkhaNaM bhaNidaM / puNo tattha tirikkhAugassa uttacauvviharAsipaMtINaM saMdiTThI eso(sA) 138775] 13875|13875 | 1385 a 138745 9779bha |bha 775 a 9779/ 9771 / 979 | 138774|13874 13874|1384 bhA13874 9779 a a 9779bha 9779] 9779 / 979 13877 1387 | 1387 / 138 138 9772797727|97727 / 97727 927 13877 / 1387 | 1387 138 / 138 977 =2977=2|977=2977 =2 | 9=2 edeNa kAraNeNa AuvANaM appadaraudIragAdo bhujagArA bahuvA jaadaa| evaM sesatiNNamAugANaM saMdiTThI vattavvaM (vaa)| puNo cauNNamANupuvvINaM apaTThidaudI0 thovA / pR0 263. kudo ? dosamayasaMcidarAsissa tappAoggaasaMkhejasvo vA asaMkhejalogo vA bhaaghaarovlbhaado|" bhujagAra0 asaMkhejaguNA / pR0 263. kudo ? dosamayasaMcidarAsissa kiMcUNadubhAgattAdo / avattavva. visesAhiyA / pR0 263. kudo ? egasama-[ya] saMcidarAsipamANattAdo / appadara0 visesaahiyaa| pR0 263. kudo ? dusamayasaMcidarAsissa saadireydubhaagttaado| ettha codago bhaNadi- edamappAbahugaM tirikkhANupuvvIe ceva ghaDade, Na sesANaM / kudo ? puvvuttappAbahugaM tiviggaheNa viNA Na ghaDadi tti ? Na, tiNNaM viggahANaM savvesimANuputvINaM atthittAbhippAeNa uttattAdo / aNNahA sesaM(sesa-) tiNNamANupuvvINaM avattavvaudIrayA appadaraudIrayANaM uvari visesAhiyaM hoja / puNo Adeja-jasagitti-titthayarANaM ca parUvaNA sugamA / (pR0264) puNo padaNikkhevassa parUvaNA sugamA / Navari appAbahugammi (pR0 271 ) kiMci bhatthaM bhaNissAmo / taM jahA madiAvaraNassa ukkassahANi(NI)avaTThANaM do vi sarisANi thovANi / pR0 271. kudo ? uvasaMtakasAraNa udIridadavvammi puNo devesuppaNNadevesudIridatatthataNadavve avaNide sesamudIraNavirahiyadavvaM hANI avaTThANaM ca hodi / taM cedaM sa 32123 || ukassiyA vaDDI asaMkheaguNA / pR0 271. |74 o 24 / mapratitaH saMzodhito'yaM pATho'sti / tatsaMzodhanAt prAk sa evaMviSa mAsIt- dosamayasaMcidarAsirasa kiNcuunndubhaagttaado| tappAoggaasaMkhejarUvo o vA..." Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) pariziSTa kudo ? samayAhiyAvaliyamboNakasAeNu dIritaki cUNadavvagahaNAdo |sa 321231 / / evaM sudaNANAvaraNAdiparUvide UNAsIdipayaDInaM 7 saga-sagapAoggadatraparibaddhappA bahugaM vattavyaM / 75 bha 22 puNo asAdassa ukkassiyA hANI avadvANaM ca do vi sarimANi thovANi / kudo ? satthANapamattasajadeNukkarasa visoIINa (hiNA) udIridadavvaM kiMcUNIka daudIraNavirahidadavyamANattAda / taM cedaM / sa 329242 | o 2 = 242 ukkassiyA vaDDI asaMkheaguNA / pR0 271. kudo ? appamattAhimuhacarimasamayapamatteNudIrida kiMcUNametta vaDhidavtragahaNAdo sa 321242 / / 75 o = 28 puNo daMsaNAvaraNapaMcayassa ukkassiyA vaDDI thovA / pR0 271. kudo ! sadvANadvidapamattasajadeNa visohIdi udIridettiya / sa 3212 gahaNAdo / 42=28 puNo hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / pR0 271. kudo ? tapAoggukkarasasaMkile seNudArivveNettieNa | sa 3222 tappA oggajahaNavi sohIhi udIridadavvAdo ettiyamettAdI 7 kha 9 o = 228 sa 3212 asaMkhejjaguNahINeNa parihINapullitappA oggukkasa visohI hiMudI7 kha 9 o 2 = 24 |ridettiyamettapamAgattAdo sa 3212 7 kha 9 o 2 = 28 I pusAdassa hANI avadvANaM ca thovANi / pR0 271. kudo ? appamattAhi muhacarimasamayapamatteNudIrida kiM cUdavyamANattAdo / ketieNUNaM ? teNa ceva pamatteNa devesuppaNNapaDha ma samaeNudIridadavvametteNa / taM cakkhussa davvamettiyaM sa 3012 |75 o 2 = 224 | puNo vaDDI asaMkhejjaguNA / pR0 271. metadavya kudo ? khavagaseDhipAoggaappamattAhimuhacarimasamayapamatteNudIri dakiM cUNadavvamettattAdo / taM cedaM | sa 3212 75 o 2=24 puNo itthi - uMsaya veda- aradi-sogANaM savvatthovaM avaTThANaM / pR0 271. kudo ? satthANasaMjadeNukkasaviso [hI] himudIri dadavvagahaNAdo / puNo hANI asaMkhejaguNA / pR0 272. kudo ? uvasamaseDhIe AMdaramANeNa paDhamasamayavedageNudIrida kiMcUNadavvapamANattAdo / baDDI asaMkhejaguNA / pR0 272. kudo ? khavagaseDhIe carimasamayavedageNudIridakiMnUNadavvattAdo / puNo AugANaM vaDDI thovA / pR0 272. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (71) kudo ? saga-sagagadINaM ukkassANubhAgavaDUiM karemANeNudIridasaga-sagAugadavvANaM kiMcUNamettANaM ghnnaado| puNo hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / pR0 272. kudo ? saga sagagadoNaM unakassANubhAgudIraNaM hANI(-dIraNahANi) kadeNudIridakiMcUNadabvapamANattAdosa3227 / / |8 ja2 puNo tiNNaM gadINaM cauNNaM jAdINaM ca parUvaNA sugamA / pR0 272. puNo maNusagadi-orAliyasarIrAdINaM sattarasapayaDINaM vegubbiyasarIrAdicodasapayaDINaM ca parUvaNA sugamA / 31 / / pR0 272. puNo cauNNamANupuvINaM ukkassiyA hANI avaTThANaM ca thovA / pR0 272. kudo ? paDhamaviggahe tappAoggavisohIe udIridadavvammi bidiviggahe tppaaoggsNkilesennudiiridjhnnnndvennuunniikymettttaado| ettha tigamANupuThavINaM avaThThANaM tiNNiviggaNa viNA Na saMbhavadi tti abhippApaNa vattavyaM / vaDDI asaMkhejaguNA / pR0 272. kudo ? kadakarrANajANa bidiyaviggammi udiiridkiNcuugdvvgnnaado| taM pi kudo ? jAva samayAhiyAvaliyakadakaraNijjo tAva asaMkhejaguNadavvamAkaDudi tti / tesiM cauNNaM pi kameNa DhavaNA esA sa 32123 / sa 32123 / sa 32123 | sa 32123 72.6 o= 24 | 723 o = 24 | 723 o= 24 | 726 o = 24 sa 3212 sa 3212 sa 3212 | 726 o = 24 | 723 o = 24 ! 7273 = 25 / 7267 = 24. puNI uvasamaseDhimmi udayasaMbhavaMtasaMhada(Da)NANaM avaTThANaM thovaM / pR0 272. kudo satthANasaMjadammi uktassavaddhiM kudo (?)? Na, bidiyasamayAvaTThida(da) kareMtassa ukssdvvghnnaado| kimahamuvasaMtakasAyammi Na gheApadi ? Na, jammi vaDi-hANi-avaTThANANi tiNi vi saMbhavaMti tammi ceva avaThThANagahaNamidi abhippaayaado| puNo hANI asaMkhejaguNA / kudo ? odaramANuvasaMtakasAraNa suhumasAMparAie jAdeNudIridadavvammi hANidavvaM mottUNa udIrijamANadavvaM ceva ghnnaado| vaDDI asNkhejgunnaa| kudo ? uvasaMteNudIrijamANadavvammi vavidadavvasseva gahaNAdo / puNo sesANaM hANI thovA / pR0 272. kudo ? sesaM (sesa-)tiNNaM saMghA(gha)DaNANaM satthANasaMjadammi ukkrshaannighnnaado| puNo vaDDI avaTThANaM ca do vi visesAhiyANi' / pR0 272. 1 mUlagranthapAThastvatraivaMvidho'sti- uvasamaseDhimhi udayasaMbhavasaMghaDaNANaM vaDDI avaTThANaM thovaM / hANI vise| sesANaM saMghaDaNANaM vaDI thovA / hANI avaThThANaM ca vise / cha. pa. 10 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72 ) pariziSTa ___ kudo ? ukkassahANIe NibaMdhaNaM hodUNa hidaheTTimapariNAmAdo aNaMtaguNahINapariNAme hAidUNa ukkarasavaDDIe vaDidUNa udIridattAdo visesAhiyaM jAdaM / puNo ajasagitti-bhaga-aNAdejANaM (aNAdeja-NIcAgodANaM) ukassiyA hANI avaTThANaM ca thovANi / pR0 272. kudo ? satthAga visohIe TThidaasaMjadasammAdiTThIhiM udI ridukkssdvyttaado| puNo vaDDI asaMkhejaguNA / pR0 272. ___ kudo ? daMsaNamohakkhavaNammi udIridukkassadavvagahaNNAdo, ahavA apamattAhimuhANaM carimasamae udiiriddvvghnnaado| puNo vaDiudIraNappAbahugammi (pR0 274 ) kiMciyatthaM bhnnissaamo| taM jahAmadiAvaraNassa avaDidaudIrayA thovA idi / pR0 274. kudo ? asaMkhejalogamettANaM asamANapadesudIraNaNibaMdhaNANaM sAdAsAdabaMdhakAraNapariNAmANaM chavaDikameNa TThidANaM racaNaM kAdUNa puNo tehiM savva jIvarAsipamANaM ettha pAoggANaM bhAge hide egegapariNAmammi hidajIvA thoruccaeNa Agacchati / puNo tattha egapariNAmaTThida. jIve tAva dhariya ANijamANe avaTidudIraNavisayo egapariNAmo 1 hodi / puNo tappariNAmappahuDi egakhaMDayaM durUvAhiyakhaMDeNa guNidamettapariNAmaTThANANi asaMkhejjabhAgavaTTi udIraNavisayANi hoti 46 / puNo tatto uvari tamaddhANaM rUvAhiyaM kariya jahaNNaparittAsaMkhejayassa tiSNicaubhAgeNa guNidamettANaM saMkhejadibhAgavaTi udIraNavisayaM hodi|_ / / puNo tatto uvari edamaddhANaM jahaNNaparittAsaMkhejayassa rUUNachedaNehi guNidamettapamANaM 46163 saMkhejaguNavadiudIraNavisayaM hodi 46163 cche / puNo tatto uvari heTThimasayala-| | ddhANeNUNavivakkhidegapariNAmAdo a- 41 / saMkhejaguNavaDikAraNatteNa vaDidukkassaTThANANamasaMkhejalogamettANaM asaMkhejaguNavaDivisayaddhANaM pamANaM hodi =3 / puNo edesimaddhANANaM pakkhevasaMkheveNa egapariNAmaTThidajIvassa addhaM kiMcUNavisohipariNadamaMdasAdireyaM saMkilesapariNadamiAMda / tado (te do) vi rAsayo puha puha dvaviya bhAge hide tattha laddhaM puha puha paMcaTThANesu paDirAsiM Thaviya saga-sagapakkhevehiM guNide saga-sagavisayarAsayo AgacchaMti / tesiM sditttthii| 13=5 / 13=24 |edANi terAsieNa asaMkheja logehi guNide savvapariNAmesu / =2=29 / 9E2=2 ! TThidaavahidAdiudIrayA hoti / tattha dosu paMtIsu Trida-13546163 ch|134461632 avaTThidaM melAviya heTThA Dhaviya 22:294 | 9:2328 puNo taduvarimarAsimAha 13461635 / 13461634 | ppeNa kameNa hraviya appAbahugaM bhaNNamANe avaTThidaudIrayA == 294 | 9228 | thovA jAdA tti| puNo asaMkheja-| 134650 / 13464 bhAgavaDDhiudIrayA asaMkhejaguNA / pR0 274. 1315 1314 kudo ? visaya-| =2=29 / 9=2E2 gunngaarmaahppaado| asaMkhejabhAgahANiudIrayA visesaahiyaa| pR0 274. guNagAramAhappe doNhaM sarisatte saMte gunnijmaannraasimaahppaado| evaM saMkhejabhAgavaDDiudIrayA saMkhejaguNA / saMkhejabhAgahANiudIrayA visesAhiyA / Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 73 saMkhejjaguNavaDDhiudIrayA sNkhejjgunnaa| saMkhejjaguNahANiudIrayA visesAhiyA / asaMkhejjaguNavaDDhiudIrayA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjaguNahANiudIrayA visesAhiyA idi / pR0 274. ettha kAraNaM jANiya vattavvaM, sugamattAdo / puNo kesu vi putthaesu madiAvaraNassa avaTTidaudIrayA thovA, asaMkhejjabhAgavaDDhi-asaMkhejjabhAgahANiudIrayA visesAhiyA, saMkhejjabhAgavaDDhi-saMkhejjabhAgahANiudIrayA visesAhiyA / saMkhejjaguNavaDDhi-saMkhejjaguNahANiudIrayA visesaahiyaa| asaMkhejjaguNavaDDhi-asaMkhejjaguNahANiudIrayA visesAhiyA tti bhaNidaM / __ kathaM edassattho uccade ? evamuccade- asaMkhejjabhAgavaDDhisahassaMtoTThida adIyo vihaMtAdissa TThidA (?) tado tammi Adi duviya tesu sUcidakkharANi evaM bha (bhA) NidavvANi 'udI- . ragA aAMkhejjaguNA' idi / evaM saMkhejjabhAgavaDhi-sAMkhejjaguNavaDDhi-asaMkhejjaguNava DDhisaddANaM aMtoAdillacchaNaM Dhaviya teNa sUcidANi udIraNasaddapuvvANi kameNa saMkhejjaguNaM asaMkhejjaguNamidi ghettavyaM / uvarimapadANi sugamANi / evaM bhaNNamANe attho ghaDade / edassa eso ceva attho hodi tti kudo Nabade ? Na, jahAsarUveNa atthe bhaNNamANe puvAvaraviroho hodi tti / taM kathaM ? uccade-- jesi kammANaM avattavvayA aNaMtA tesimappAbahugaM-- avaTThidAdo visesAhiyaM puvvaM va bhaNiya NeyavvaM jAva khejjaguNahINa (hANi ) udIrayA visesAhiyA tti tAva / tatto avattavvaM asaMkhejjaguNaM / tatto asaMkhejjaguNavaDDhi-asaMkhejjaguNahANiudIrayA visesAhiyA tti bhaNidaM / pR0 274. ettha saMkhejjaguNahANiudIraehito visesAhiyANaM avattavvAdo visesAhiyANaM asaMkhejjaguNavaDDhi-hANiudIyANaM kathamasaMkhejjaguNattaM jujjade ? Na, jadi asaMkhejjaguNattamettha jujjadi to puvvillammi kimaTheM visesAhiyattaM bhaNidaM, doNhamappAbahugapaMtINaM samANattaM sadissa (-ttassa dissa) maannttaado| evaM puvAvaravirodho aNNehi vi payArehi ANijjamANe dosA ceva pubvAvareNa disdi| puNo evaM savvakammANaM kAthavvamidi ( pR0 274 ) utte cauNANAvaraNacaudasaNAvaraNa-tejA-kammaiya-tabbaMdhaNa-saMghAda-paMcavaNNa-dogaMdha-paMcarasa-aTThaphAsa-agurugalahuga-thirAthira-subhAsubha-NimiNa-paMcaMtarAiyANaM vattavvaM / etto uvarimapayaDINamappAbahugANi sugamANi / evaM padesudIraNA gadA / (pR. 275 ) puNo uvasAmaNovakkamo sagabhedagado sugamo / Navari payaDiuvasAmayaappAbahugammi ( 279 ) kiMciyatthaM bhnnissaamo| taM jahA-- savvatthovA AhArasarIraNAmAe uvsaamyaa| pR0 279. kudo? vAsapudhattamaMtariya saMkhejjaNamavasAmayajIvANaM pamANaM labbhadi to palidovamavacchedaNayassa asaMkhejjadibhAgeNovaDDi (TTi) dapalidovamamettubvelaNakAlammi kiM labhAmo tti terAsieNa Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ) ANi ettiyamettaM jAdattAdo | pa 7 che 277 2 277 | asaMkhejjaguNA / pR0 279 pariziSTa puNo sammattuvasAmayA kudo ? aMtamuttamaM tariya palladvacchedaNayassa asaMkhejjadibhAgamettajIvA vA sAmaNNapalidovamassa asaMkhejjadibhAgamettajIvA vA labpadi to puvvuttubvellaNakAlAdo asaMkhejja (dibhAga ) mevvellakAlamhi kiM labhAmo tti terAsieNa ladubvellaNajA jI ) vA sammAiTTi - sammAmicchAiTThijIMvA ca hoMti tti / te cedA | pa 1 sammAmicchattassa uvasAmagA che 27 che 2327722 pR0 279. | ahavA pa che 27 visesA- 22277 kudo ? ubvellaNakAlavisesAhiyattAdo / maNusAugassa uvasAmagA asaMkhejjaguNA / pR0 279. kudo? sAmaNNamaNusarA soe sagasaMkhejjadibhAgeNa aNNagadIe dvidajIvANaM maNusA ugabaMdheNa baMdhe ahiyattAdo | 137 / / = 7 puNo NirayAuvassa uvasAmayA asaMkhejjaguNA / devAuvasma uvasAmayA asaMkhejjaguNA / pR0 279. sugamANi dANi / kudo ? puvvuttakAraNattAdo / puNo devagadiuvasAmayA saMkhejjaguNA / pR0 279. kudo? paMcidiyapajjattajIvANaM devagadibaMdheNa sattuppAyayapAoggANaM gahaNAdo kimamuvvellaMtaridajIvA etto asaMkhejjaguNA Na gahidA ? Na, vivakkhAvasattAdo; aNNahA asaMkhejjaguNA ceva hota - 1 4 puNo NirayagadIe uva- |2 sAmagA visesAhiyA / pR0 279. pa 22 | hiyA / kudo ? apuNvabaMdha dijIvametteNa hiya ubvelaNakAleNuvvellaMtajIvametteNa vA / puNo veguvviyasarIraNAmAe uvasAmagA visesAhiyA / pR0 279. kudo ? apuvvadevaga dibaMdhagajIvametteNa / uvarimapadANi sugamANi / ( pR0 282 ) puNo vipariNAmANuvakkamo sugamo / evamuvakkamo gado / udayAnuyogaddAraM ( pR0 285 ) puNo udayANuyogaddAre paryADiudIrayo ( udayo ) sugamo / Navari uttarapayaDIsu pavAijjaMtova - eseNahassa - radiudI rahito sAdavedagA visesAhiyA / kettiyametteNa ? saMkhejjajIvametteNeti / pR0 288. edaM sugamaM / aNeNa uvadeseNa sAdavedagehiMto hassa-radivedagA visesAhiyA asaMkhejjabhAgametteNa / pR0 288. edaM pi sugamaM, AiriyANamuvadesattAdo / juttIe vA - Na kevalaM uvadeseNa visesA Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA hittaM, kiMtu juttIe visesAhiyattaM asaMkhejjabhAgAhiyattaM Navvade jANAvijjade | taM jahA - savvo Augavedago idi utte jIvA duvihA ghAdAuvA AghAdAuA cedi / tattha ghAdAugANaM pamANaM savvAugapariNAmaTTANeNa bhajidasavvajIvarAsI savvapariNAmaTThANANamasaMkhejjabhAgamettaghAdapariNAmadvANehiM guNidamettaM hodi / taM cettiyA | sesA AghAdA uvA / te cettiyA / 13 = 2 1 puNo ghAdakAraNa- = 2 mAuTTidi ( diM ) bhagadi - 13 = 2 NiyamA asAdavedago idi / pR0 288. edassattho uccade - AghAdAuo NiccaeNa asAdavedago ceva hoditi / kudo ? asAdeNa viNA ghAdA ugassa ghAdAbhAvAdo / kimasAdaM NAma ? dukkhaM / taM ca duvihaM sarIragadaM pariNAmagadaM ceva / tattha sarIragadaM bAdarajIvANaM pAoggANaM satyaggi-jalasaNiAdIhi sarIrapiMDeNuppaNNadukkhaM / pariNAmagadaM bAdara-suhumajIvANaM uvaghAdAdikammANaM tivvANubhAgodana - sahAeNuppaNNasaMkilesapariNAmANaM pariNAmagada ( daM dukkhaM / tado duvihaasAdeNa ghAdo saMbhavaditti uttaM hodi / ( 75 puNo hassa radI bhajjaM / pR0 288. 13 edassattho - AuvaghAdakAle hassa- radINaM udayo bhayaNijjo hoditti / kudo? kAulessiyajIvANaM keha maraNammi maraNakaMkhA, evaM hassa - radINamudayamuvalaMbhAdo / tado ghAdAugajIvasaMkhaM viya hassa -radi- aradi-sogANaM vedagaddhAsamUheNa bhajiya saga-sagapakkheveNa guNide duviharAsI samuvalabbhade / te cedANi 184 / puNo addhAsaMkhejjaguNa vivakkhAdo aghAdAugarAsiM sAdAsAdesu vibhajji - 25 = 25 | desu tattha jettiyA sAdavedagA tettiyA hamsa-radivedagA hoMti / puNo tattha jettiyA asAdavedagA tattiyA aradi-sogavedagA hoMti / te sAdavedage to hassa - radivedagA asaMkhejjadibhAgeNa visesAhiyA jAdA / pR0 288. tattha sAdavedayA saMdiTTiyAe ettiyA | 13 = 2 || hassa-radivedayA ettiyA | 13 = 2 / 13 = 25 = 25 = 25 ( pR0 289 ) 1 1 puNo dvidiudIrayo udayo) vi sugamo / Navari jahaNNadvidivedayakAlammi NAmagodavedaNijjANaM jahaNaTThidivedayA kevaciraM kAlAdo hoMti ) ? jahaNNukkasmeNaMtomuttaM / vari vedaNIyassa jahaNNeNegasamayo, ukkasseNa puvvakoDI desuNA ( pR0291 ) idi utte ettha egasamayaM NAma pamatto ceva asaMkhejjaTThidivedago appamatto hodUNa egaTThidivedago jAdo, jAdabidiyasamae devo jAdo / evaM egasamaya laddho / Na sesesu heTThimaguNadvANehiMto paDavaNNo egasamayo hodi / paDavaNNo egasamayo hodi / * mUlagranthe ' AuaghAdao ' iti pATho'sti / 10 mUlagranthe 'hasya-radivedayA asaMkhejjA bhAgA visesA0 / iti pAThAM'sti / For & Personal aNubhAgodapavaNA ( pR0 295 ) sugamA / puNo pade sudayasAmittaparUvaNA ( pR0 296 ) sugamA / Navari ukkassasA mittamhi paMca saMhA Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ) pariziSTa ukkassapadesodayo kassa ? saMjamAsaMjama-saMjama-aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaguNaseDhIyo tiNi vi egaTa kAdUNa TidisaMjadassa jAhe puvvuttaguNaseDhisIsayANi tiNi vi udayamAgadANi tAhe paMcaNhaM saMhaDaNANaM ukkasso padesodayo idi bhaNidaM / pR0 301. edeNa paMcaNhaM saMhaDaNANamudaillANaM jIvANaM daMsaNa mohavakhavaNasattI Natthi tti bhaNidaM hodi / puNo vajjaNArAyaNakAyaNANamudaillANaM (? | pi uvasamaseDhicaDaNasaMbhavaM Natthi ti jANAvidaM / jadi evaM / to puvAvaravirohI (ho) kiM Na bhatre ? Na vA bhave, gaMthAMtaramAiriyANamabhippAyANaM sUcayattAdo / taM kathaM ? abhippAyaM uccade-edesimudayo poggalavivAga karedi / te poggalA jIvANaM rAga-dosANamappAyaNaNimittisattimApAdayaMti / jahA bAhi poggalANa satte vipappo tahA uvasamaseDhoe rAga-do muppAedaM Na sakkinadi tti / tado tapphalAbha(bhA) vAvekkhAe udayo uvasamaseDhIe Natthi tti sUcidaM / idaragaMthesu padesaNijjarAmetta vivakkhiya bhaNidaM / ahavA, uvasamaseDhicaDaNasattI edesi Natthi tti edamabhippAyamidi bha (bhA) Ni davvaM / ( pR0 302, 309 ) puNo jahaNNasAmitta-kAlaMtara-bhaMgavicaya-NANAjIvakAlaMtara-sapNiyAsANi sugamANi / puNo appAbahugamidi ukkassapadesudayadaMDayo uccade / taM jahA-- micchattassa ukkassapadesudayo thovA (vo) / pR0 309. kudo ? udArijjamANukkassadavveNabbhahiyaguNidakammaMsiya ukkassajahANisegagouccheNa saMjuda- (tta) saMjadamAsaMjama-saMjamagugase DhisIsayANaM doNhaM egIbhUdaM hodUNa udayamAgadANaM ghnnaado| tassa TThavaNA | sa 321664 / / kimaThaTaM sammatta-sammAmicchattANaM guNaseDhisIsayANaM AgamaNaTTa tiguNaM Na | 7kha 17opa85 / sakkijjade ? Na, tesiM guNaseDhINaM edassa asaMkhejjadibhAgamettasma ettha saadireykyttaado| puNo sammAmicchattukkkassaM disesAhiyaM pR0 309. kudo ? duvihasaMjamaguNaseDhisIsaehiM ukkamsaguNidakammaMsiyajahANisegagoucchAhiyadoNhaM kammANaM samANe saMte puNo micchattudIraNadavvAdo sammAmicchattudIraNadavvaM pariNAmavaseNa asaMkhejjaguNaM jAdamidi visesAhiyaM jAdaM kudo sesadavvANaM sarisattaM ? sammAmicchattaguNase DhisIsayadavvANaM jahA-goucchANaM ettha thiukkssNkmennaagdttaado| tassa saMdiTTI | sa 321664 / / puNo payalApayalAe saMkhejjaguNaM / pR0 309. 7kha 17o 25 kudo ? puvvalladuvihaguNase DhisIsayANi ukkassaguNidakammaMsiyA jahANiseyasahidapamateNudIrijjamANadavvasaMjudANi hodUNa sesacauNNaM NihANaM guNaseDhisIsayadavvANaM samUhassa paMcamabhAgaM tthi ukkassaMkameNa saMkaMtaM pali (Di cchiyUNa udayamAgadadavvaM ghettUNukkassudayaM jaadttaado| tassa DhavaNA- | sa 321264 / / ko guNagAro ? bepaMcabhAgeNa sAdireyatiNNirUvANi / NihA- 7 kha5o pa25 NiddAe visesAhiyA (yo) / pR0 309. kudo? puravilleNa savvahA (? payAreNa samANe saMte vi puvvillassudIrijjamANadavvAdo edassudIrijjamANadavvaM bahuvaM, tado visesAhiyaM jAdaM / taM kudo ? payaDivisesAdo visohivisesadavvassa hINattAdo / tattha payaDiviseso NAma davvAyittaM / puNo papalApayalAe maMdANu Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA bhAgepaNaNiddA appA, tado tatthataNavisohIdo NiddANiddAe tivvANubhAgeNuSpaNNaNiddammi visohI appaM hodi / tado pubbillAdo udIridadavvAdo edamhAdo udIrijjamANadavvaM visesahINaM hodi / to viparyA DiviseseNa bhahiyattAdo udIridadavvAdo hINapamANaM thovamidi tamettha pahANaM jAdaM / puNa thI giddhIe vimesAhiyaM / pR0 309. kudo ? puvvattakAraNeNa visesAhiyattaM ettha visaMbhavAdo / puNo anaMtANubaMdhicaukkANaM aNNadaraM visesAhiyaM / pR0 309. kudo ? ettha puvvilladuvihaguNa se DhisIsayAhi guNidakammaM siesukkassa jahANisegagouccheNa udIrijjamANadavveNa Na ahiya hodUNa aNNadarase sANaMtANubaMdhikasAyatigANaM davvA Natthi ukkassaM kameNa ( davvANa thiukkasaMkameNa ) saMka (kaM) tANaM melAvaNaTThe ca guNidamettattAdo / taM cedaM | sa 3212644 | kettiyametteNa visesAhiyaM ? bettibhAgabbhahiyapaMcarUveNa khaMDideyakhaMDa 7 kha 17o 15 matteNa / puNo ettha cauNNaM kasAyANaM vedijjamANadavvANaM sarisatteNa jANijjadi cauNNaM kasAyANaM odivammi asaMkhejjalogapaDibhAgaM ghettUNegaTTha kariya vedijjamANakasAsu udIrijjaditi / puNo pacca ( apacca) kkhANAvaraNaca ukkANaM aNNadaraudI0 asaMkhejjaguNA / pR309. kudo? guNidakammaMsiyamsa visaMjoidaanaMtANubaMdhica ukkadavvassa bArasamabhAgaM paDicchidaaNNadara kasAyassa uvasamaseDhi caDhiya se kAle aMtaraM kAhidi tti mado devo hodUNa tassaMtomuhuttuppaNNassuda sAmagaguNaseDhisIsaehiM sahagadaduvihasaMjama guNa se DhisI sayadavvaM guNidakammaMsiyaNiseya udIridadavvaM ca egaTThe kade aNNadaravedijja mANakasAyadavvaM sesaNNadara tinhaM kasAyANaM thiukkassaMkameNa davva melAvaNaTThe caugguNakadamettamukkassudayadaLa hodi ti / tassa saMdiTThI sa 3212644 7 kha 12 o 285 d ( 77 paccakkhANAvaraNaM visesAhiyaM pR0 309. kudo ? mUladavtravisesAhiyattAdo / guNaseDhisIsayadavvANi samANaM hoNa jahANiseya - goucchAdo udIridadavvANi edassa ahiyANi hoditi visesAhiyaM jAdaM / puNo palAe asaMkhejjaguNaM / pR0 309. kudo? uvari uvasaMtakasAyassa paDhamaguNase DhisIsaehi sahAgadapuvvattadu vihaguNa seDhisIsayadavvaM sesacauNNaM NiddANaM thiuvakassaMkamadavvasamUhassa paMcamakAlaM ( ? ) pali Di ) cchiya sagaveNudIritreNa sahidamettamudayamAgadattAdo / taM cedaM sa 321264 1 755 A 285 22 puNo NiddAe0 visesAhiyA / kudo ? puvvaM va payaDiviseseNa / sammatte asaMkhejjaguNaM / pR0 309. pa0 309. kathamedaM ghaDade ? uvasaMta kasAyaguNaseDhidavvAdo daMsaNamohakkhavaNaguNa seDhidavvassa asaMkhejja - guNaM / taM kuMdo? ekkArasaguNaseDhINaM parUvayagAhAe saha virohappasaMgAdo | Na savvadavvANamasaMkhejjabhAga mokaDDiya NimmidekkA rasaguNaseDhINaM ceva esA gAhA uttA, Na puNa savvadavveNa nimmada kesi pi guNaseDhIMNaM carimaNiseyammi uttA; tahA sadi saMtappAbahuasa mANamedesima - bahugaM pAvedi / ettha purNa savvadavvANamasaMkhejjadibhAga mokaDDiUNa NimmiyaguNaseDhi - Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ) pariziSTa davvAdo savvadavvaM ghettUNa NimmidaguNaseDhIe carimaNiseyalsa asaMkhejjaguNattaM vicArijjamANe NayasiddhaM sughaDamidi uttaM / taM cedaM | sa 321364 || ko guNagAro ? asaMkhejjaguNametokkaDDukkaDDaNabhAgahAro| o 25 / / |7 kha 1785 kevalaNANAvaraNaM saMkhejjaguNaM / pR0 309. kudo ? khINakasAeNa kevalaNANAvaraNasavvadavyaM ghetaNa kayagaNase ddhisiisycrimnnisegghnnaado| ko guNagAro ? bepaMcabhAgabbhahiyatiNNi rUvANi / te cettiyA | sa 321264 / kevalaNANAvaraNaNiseyassa ca ubbhAgamettaM odhiNANINaM odhiNANAvaraNaNi sege- 75585 / hito AgacchamANaM palicchiyAhiyaguNagAraM kiM Na uttaM ? Na, tahA sadi (e) Ni rayagadIsu apaccakkhANAvaraNassuvari kevaladasaNAvaraNaM visesAhiyaM paavdi| Na ceda / tado eda sa ettha vayANusArI Ayo tti geNNidavvaM / ___ kevaladasaNAvaraNaM visesAhiyANaM / pR0 309. kudo? aNiyaTTiguNaTThANammi thINagiddhitigassa' ca ubbhAgaM savvasaMkrameNAgacchamANaM palicchiya khINakasAyacarimasamae NihA-payalANaM carimaNiseyaca unbhAgaM pddicchidsgcrimgunnseddhisiisypmaannttaado| kettiyameteNa visesAhiyaM ? caubbhAgametteNa / sa 321264 / / / 7 kha 485 devAugamaNaMtaguNaM / pR0 309. kudo ? sagipaMcidiyapajjattaeNa ukssabaMdhagaddhAe umsAbAhaM kAdUNa dasavassasahassaTididevAugaM baMdhiya NiseyarayaNaM kadapaDha maNiseyagahaNAdo aghAdittAdo aNaMtaguNaM jAdaM / tassa TThavaNA | sa 3227716 / / | 82777169 / puNo NirayAugaM visesAhiyaM / pR0 309. kudo devAugeNa samANasAmitte saMte vi edamsAhiyabhaMtare devAugassa AbAhaaMtarasaMkilesavAreNa jAyamANovalaMbhaNAdo ahiyasaMkilesavAreNa bahuvamovalaMbhaNaM jAdamidi / puNo maNussAugaM saMkhejjaguNaM / pR0 309. kudo ? saNNipaMciMdiyapajjattayassa tappAoggukkassajogissa ukkassabaMdhagaddhAe jahaNNAbAha kariya tipalidovamAugaM baMdhiya kameNa tatthuppajjiya savvalahumAugaM savajahaNNapAoggajIva (vi) davvaM mottaNa ghAdiya tattha kadalIghAdasa pddhmnniseyodydvvghnnaado| taM kudo? bhogabhUmIe kadalIghAdamatthi tti abhippAeNa / taM cedaM / sa 3227716 / / puNo bhogabhUmIe Augassa ghAdaM Natthi tti bhaNaMtAiriyANaM abhippaaenn| 8277716 / puvvaM baddha jalacarAuo jalacaresuppajjiya jalacarAuvaM puvvaM va ghAdiya tatya kadalIghAdassa paDhamagoucchadavvaM gahedavvaM / tirikkhAugaM visesAhiyaM / pa 0 309. kudo ? ettha puvvaM va duvihapayAreNukkassadavvaM hodi tti vattavvaM / kiMtu pariNAmavisese appaNo (va) laMbhabahutte visesAhiyaM jAdaM / puNo ettha sUcidassa AdAvassukkassodayadavvaM saMkhejjaguNaM / kudo? NAmassa guNidakammaMsiyo bIiMdiesuppajjiya sagaDhidisaMtasamANeNa TThidi lahuM ghAdidUNa Tuviya eiMdiyasuppajjiya tattha vi dvidIyo ghAdiya puDhavikAie supajjiya aMtomuhutte gade saMte AdAudayamAgacchadi, tassa paDhamasamayamudaya mAgadadavvapamANattAdo / edassa pamANaM egasamayabaddhassa sattabhAgassa cauvvIsa Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 79 bhAgametta taM ) baMdhaNa-saMghAdeNa saha chabbIsabhAgamettaM vA hodi / tesi TThavaNA | sa32| sa32 / / AhArasarIramasaMkhejjaguNaM / pR0 310. 724 / 724 gaNidakammaMsiyajahANiseyasahidasaMjamaguNaseDhisIsayassa NAmakammaNi baMdhassa tevIsabhAgassa vA paMcavIsabhAgamsa vA tibhAgattAdo | sa321264 sa321264 / / pUNo edeNa sUcidatabbaMdhaNa-saMghAdANaM doNhamevaM ceva vattavyaM 7233 o25 / 7253o 285 / / Navari payaDiviseseNa visesAhiyA hoti / puNo vi sUcidaAhArasarIraMgovaMga saMkhe0 guNaM / kudo ? ettha vi vibhaMjaNaM puvvaM va hodi / Navari tibhAgaM Natthi / tado ceva kAraNAdo saMkhejjaguNaM jAdaM / puNo sUcida ujjovaNAmAe ukka0 visesaahiyaa| kudo ? uttaraviguzvidapamattasaMjadammi ujjovadae jAde saMte pacchA appamattabhAvaM gadammi saMjamaguNase DhisIse davvassa NAmasaMbaMdhiyassa chabbIsabhAgassa vA aThThAvIsabhAgassa vA pmaannttaado| puNo pacchaya ( ? ) viseseNa visesAhiyaM / puNo sUcidasAdhAraNasarIraM visesAhiyaM saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? doNhaM saMjamaguNaseDhipIsayANaM NAmasaMbaMdhINaM bAvIsabhAgassa vA cauvIsabhAgassa vA hoti tti | sa321294 / sa 321264 / / pUNo kettiyametteNadhiyA? sAddhapaMcarUveNa vA charUvehi! | 722 o285, 724 o285 / khaMDidegakhaMDametteNa / puNo eiMdiyAdicattArijAdi-thAvara-suhuma-pajjattamidi satta payaDIo visesAhiyAo saMkhejjadibhAgeNa / kudo ? puvvuttaNAmassa duvihaguNaseDhisIsayassa ettha vi vIsaM bAvIsabhAgaM vA hodi tti / Navari ettha cattAri jAdIyo ekkekeNa sarisAo hoti / tado sesANi visesAhiyANi tti jANiya vattavvaM / tesi DhavaNA / sa 321264 / sa 321264 || puNo vi aMtimapaMcasaMhaDaNANi asaMkhejja- / 720 o 285 / 7222285 guNANi / kudo ? duvihasaMjamaguNase DhisIsaeNabbhahiyamaNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaguNaseDhisIsayANi tti tiNNi vi egaLaM kAUNa NAmakammasaMbaMdhINaM aTThAvIseNa vA tIseNa vA bhajidamettaM hodi tti / TThavaNA | sa3221264 | sa322164 / / kimaLaM daMsaNamohakkhavaNaguNaseDhI Na gheppade ? Na, ta khavaNa- | 728 o 285 / 730 o 285! (takkhatraNa-) sattI edesi saMghaDaNANaM udayasahidajIvANaM Natthi tti abhippaayaado| bidiya-tadiyamidi doNhaM saMghaDaNANaM uvasaMtakasAyaguNaseDhI kiM Na gahidA ? Na, daMsaNamohakkhavaNAsattivirahidANaM uvasamase DhicaDaNasattINaM saMbhavaviroho hodi tti abhippaaenn| jadi evaM (to)aNaMtarAdikkataudIraNaTThANaparUvaNAe Na miyUNeNa ( ? )ca viroho ki Na bhave ? hodi viroho, gaMthaMtarAbhippAeNa doNhaM pi gahaNaM kAyavvaM idi puvaM ceva parihAraM dinnnnttaado| ettha sUcidAo sattArasa payaDIo hoti / 17 / / puNo NirayagadiNAmAe0 asaMkhejjaguNA / pR0 310. kudo? saMjamAjama-saMjamaguNaseDhIyo kameNa kariya micchattaM gaMtUNa NirayAugaM baMdhiya puNo vi sammattaM lahuM ghettUNa daMsaNamohaM khaviya tiNNi vi guNaseDhisIsayamegaLaM kariya Niraesu viggahaM kAdUNuppaNNapaDhamasamae udiNNaNAmakammaM savvadavvassa vIsadibhAgassa bAvIsadimabhAgassa pamANaM hodi tti / tesimaMkANi | sa321264 / sa321264 / / kathaM micchatteNacchaNaM NirayAugabaMdhaNaM sammatteNacchaNaM aNaMtANu- | 720 kha 285 | 122 o 285 / baMdhivisaMjoyaNaM saNamohakkhavaNamidi paMcaNNaM addhANaM samUhAdo doNhaM guNaseDhiaddhANappAbahugami di Navvade? saamittpruuvnnaado| puNo sUcidaNirayagadipAoggANupuSvI visesAhiyA / kudo ? sabvapayAreNa pugvilleNa samANaM hodUNa payaDiviseseNa bahugaM jaadttaado| Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ) pariziSTa puNo tirikkhagadiNAmAe visesAhiyA / pR0 310. kudo ? puvvapayaDIe samANasAmitte saMte vi NirayagadisaMtAdo edassa saMtamasaMkhejjaguNaM / jeNa tado tatto okkaDDiya udIrijjamANamasaMkhejjaguNaM jAdamidi visesAhithaM jAdaM / sUcidatirikha ( gadi pAoggANupuvvI visesAhiyA payaDiviseseNa / puNo vi sUcidadUbhaga aNAdejjANi kameNa visesAhiyANi hoMti / kudo ? edesi tivihaguNase 'DhamIsayAdidavvehiM samANe saMte vi payaDiviseseNa visesAhiyaM jAdaM / ettha sUcidatiSNipayaDIyo hoMti / , ajasagittI visesAhiyA / pR0 310. kudo ? payaDiviseseNa sesasavvapayAreNa samANattAdo / NIcAgodassa saMkhejjaguNaM / pR0 310. kudo ? godakammassa tivihaguNa se DhisIsayadavvANaM sAdireyajahANiseya gouccheNa hiyANaM do | | 321264 / ko guNagAro ? vIsarUvANi bAvA saruvANi vA hoMti / 7o 285 puNo veguvviyasarIraNAmAe asaMkhejjaguNA / pR0 310. kudo? uvasaMtakasAyassa paDhamaguNaseDhisIsayaM sAdireyamettaM deveNa veguvviyasarIrarUveNa vedijja mANapa mANattAdo / taM ca kettiyA ? uvasaMtakasAeNa NAmakammassa kayaguNaseDhisI sayavvassa tevIsabhAgassa vA paMcavIsabhAgassa vA tibhAgattAdo / taM cedaM sa 321264 | sa321264 sUcitabaMdha saMghAdANaM do vi kameNa visesA- 7233o285 / 7253285 hiyANi payaDiviseseNa / veguvtriyaMgovaMga saMkhejjaguNaM / kudo ? edassa davvapamANe puvvilleNa samANe saMtevi ettha tibhAgAbhAvAdo saMkhejjaguNaM jAdaM / puNo vi sUcidadevagadiNAmAe visesAhiyaM / kudo ? viisdimbhaagttaado| devagadipAoggANupuvvI visesAhiyA payaDiviseseNa / dugaMchAe asaMkhejjaguNaM / bhayaM tattiyaM ceva / pR0 310. kathamedaM ghaDade, uvasaMta kasAya guNa seDhidavva / do aNiyaTTiuvasAmayassa se kAle aMtaraM kAhidi ti kAlaM kADhUNa devesuppaNNassa jahaNNassa-radivedagakAlaM boledUNa udiNNa guNa sedisIsayadavvassa asaMkhejjaguNattavirohAdo ? saccaM viroho ceva, kiMtu taM gheppamANe devagadIe edehito asaMkhejjaguNaM hodi / tado taM sAmittaM mottUNa bidiyapayArasAmittamassiya edamappAbahugaM uttamidi taM ghaDade / taM jadA - apuvvakhavagassa carimasamae udayamAgadadavvagaNAdo taM sAttimassiyU edamappAbahugaM parUvidamidi Navvade | kimaTThe duppayArasAmittamaNNoNNavirodhaM parUvidaM ? abhippAyaMtarapayAsaNaTThe parUvidattAdo / taM jahA - udiNNaparamANuNA uppaNNabhaya-duguMchapariNAmaphalaM avekkhiya paDa (Dha) millaM uttaM / bidiyAhippAyaM puNa paramANuNijjaramettamavevikhaya uttaM / edeNa puNa rAga-dosa- mohuppAyayakammANamudayo khavaguvasamaseDhIsu NijjaramettANidaTThANaM tesiM phalamavekkhiya uttamidi ghettavvaM / tattha duguMchAdavamANaM bhayaguNa se DhisIsayadavvaM duguNaM sAdireyamettaM hodi / bhayaM tettiyaM cevetti utte do vi aNNoSNamma thiukkassaMkameNa saMkamidattAdo / kimaThThe payaDiviseseNa visesAhiyaM Na jAdaM ? , doNamokkaDidadadANaM asaMkhejjalogapaya Dibaddha me gaThThe kariya udayAvaliyantare saMchuhidattAdo samANaM jAdamidi uttaM / evaM aNNesu vi payaDIsu saMbhavaM jANiya vattavvaM / tassa TThavaNA * mUlagranthe ' devagaiNAmAe saMkhe0 guNo ' ityetadvAkyaM tadaGgabhUtameva samupalabhyate / Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 81 sa 3212642|| 710 o 285 2222 hassa-soga0 visesAhiyA / pR0 310. kettiyametteNa? dubhaagmettenn| kudo? hassassuvari sogaM sogassuvari hassaM thiukkassaMkameNa saMkamidi, puNo tammi bhaya-duguMchA do vi thiukkeNa saMkamide jAdattAdo / sesaM puvaM va / taM cedaM | sa 3212642|| 710o285 aradi-radI visesaahiyaa| pR0 310 2222 kudo? radIe uvari aradI, aradIe uvari radIyo thiukkasaMkameNa saMkamiya tammi bhaya-duguMchA vi akkameNa saMkamiya udIriyadavveNa sahide kade jaM davvaM taM payaDiviseseNa visesAhiyaM jAdaM / itthivede asaMkhejjaguNaM / pR0 310. kudo ? itthivedacarimasamayaaNiyaTTiguNaseDigoucchAdINaM ghnnaado| Nausayavedo visesaahio| pR0 310. kudo ? payaDiviseseNa / ko payaDiviseso NAma ? uccade- icchidicchidapayaDIyo okaDDiya guNaseDhisarUveNa vA idarasarUveNa idi duvihapayAreNa saMchuhamANo jahANisegagouccheNa tattha jaM jaM thovaM taM taM bahugammi sohide sesaM tadudayadavvAdo bahuvaM vA thovaM vA hodi, taM payaDivisesaM nnaam| ettha puNa itthivedagadavvAdo NauMsakavedadavvaM saMkhejjaguNaM saMtadavveNa jAde vi okaDDidUNa guNaseDhikadadavvaM doNhaM sarisaM saMte vi goucchaviseseNahiyaM jAdaM, idara (dhA) duvihpyaarudiirnnaabhaavaado| edamatyamuvari vi savvattha saMbhavaM jANiya vattavvaM / purisaveda0 asaMkhejjaguNaM / pR0 310. etto uvari aMtomuhuttaM gaMtUNa uppnnnnanniyttttigunnseddhigoucchaado| kodhasaMjalaNAe0 asNkhejjgunnN| mANasaMjalaNAe asaMkhejjaguNaM / mAyAsaMjalaNa0 asaMkhejjaguNaM / pR0 310. sugamaM / Navari saMtadavvassa thovabahuttaM aNavevikhaya okaDDiyUNa kareMtaguNaseDhipariNAmavisesamavekkhiya payaTTadi tti ghettavvaM / ettha puNa sUcidapayaDIsu dussaramAdI0 asaMkhejjaguNA / kudo? vacijogaNirohakArayacarimasamayasajogIhi vedijjmaanndvvghnnaado| tassa pamANaM NAmakammassa guNaseDhidavvassa aTThAvIsabhAgaM vA tIsabhAgaM vA hodi tti / sussara0 visesAhiyA payaDiviseseNa / ussAsa. asaMkhejjaguNA / kudo ? aMtomuttamuvari gNtuunnumsaasnnirohaado| ettha vedijjamANapayaDisaMkhAviseso jaannidvvo| ettha sUcidAo tiNNi / pUNo orAliyasarIra0 asaMkhejjaguNA / pR0 310. kudo ? sajogikevalissa carimasamayammi udayANamakammaguNaseDhissa bigU (gu NacAlIsabhAgassa vA igidAlIsabhAgassa vA tibhaagttaado| taM kathaM ? aNiyaTTiguNaTThANammi tirikkhagadisaMbaMdhiterasapayaDIo khavidANi, tANi savvasaMkameNa jasagittIe uvari saMkamidaM / teNettha vi saMbhavaMtaTThAvIsapayaDIsu tiNNisarIraM jasagittiM ca avaNiya puNo sesapayaDimhi sarIraNimittamegaM jasagittiNimittacoddasaM ca pakkhevaM kAyavvaM / kade uttapaDhamabhAgahAraM Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ) pariziSTa hodi| tamhi baMdhaNa-saMghAdaM pavikhatte idarabhAgahArapamANaM hodi ? kathaM tamettha palicchidapayaDimettabhAgaM lahadi tti Navvade ? Na, tettiyametta tesiM saMjogeNa tassa mAhappa uppnnnnttaado| tejaigasarIraM visesAhiyaM / kammaigaM visesAhiyaM / pR0 310. edANi sugamANi payaDivisesAvekkhANi / puNo sUcida tesiM baMdhaNa-saMghAdANaM chappayaDINaM saga-sagaTTANesu kameNa visesAhiyANi hoti / tesi kAraNaM sugamaM / 6 / / puNo vi sUcidachasaMThANANi orAliyAMgonaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-paMcavaNNa-dogaMdha-paMcarasa-aTTaphAsa-agurugalahugauvaghAda-pagghAda-dovihAyagadi-patteyasarIra-thirAthira-subhAsubha-NimiNaNAmANi saMkhejjaguNANi hodUNa edANi kameNa visesAhiyANi hoti / Navari vaNNa-gaMdha-rasa-phAsabhede assiyaNa bhaNNamANe vaNNa-gaMdha-rasa-phAsabhAgANi assiyUNa egaNacAlIsabhAgassa vA igidAlIsabhAgassa vA bhAgapaDibaddhaguNase DhidavvANi Tuviya saga sagabhedehiM bhAga hide saga-sagapayaDINamudayadavANi payaDiviseseNa visesAhiyANi hoti, jahA tahA vibhNjidttaado| puNo edANi appAbahugapaMtIe ANijjamANAe ussAsaNAmAdo paDhamaphAsamasaMkhejjaguNaM / tatto uvari saga-sagaTTANe kameNa visesAhiyANi / tatto paDhamavaNNaM saMkhejjabhAguttaraM, (uvarima- )payaDIyo payaDivise seNa visesaahiyaao| evaM rasaM pi kameNa visesAhiyaM / tatto orAliyasarIraM sNkhejjbhaaguttrN| puNo tejaigaM visesAhiyaM / (kammaigaM visesAhiyaM / ) tesi bAMdhaNa-saMghAdachakkANi visesAhiyakameNa boliya tatto paDhamagaMdha saMkhejjabhAguttaraM, idaragaMdhaM payaDiviseseNa ahiyaM hodi tti vattavyaM / ettha sUcidasavvapayaDIyo egUNa cAlIsAo / 39 / / puNo maNusagadI asaMkhejjaguNA / pR0 310. kudo ? ajogicarimasamayasIsayassa baaviisbhaagttaado| taM pi kudo ? maNusagadiAdiaTTa payaDIo egegabhAgaM lahaMti, jasagittI coddasabhAgaM lahaMti tti / te savve pakkhave melide bAvIsaM hodi, tehiM bhajidaguNase ddhidvvttaado| puNo edeNa sUcidapaMciMdiyajAdi-tasa-bAdarapajjatta-subhagAdejja-titthayarANamidi satta payaDIo kameNa visesAhiyAo hoti / Navari titthayaraM maNusagadIdo saMkhejjabhAgahINaM hodi / kudo ? teviisbhaagttaado| dANaMtarAiyaM saMkhejjaguNaM / pR0 310. kudo ? savvukkassasaMcayassa kiNcuunnkypmaannttaado| taM cedaM / sa 32:22 / / ko guNagAro ? be paMcabhAgeNabbhahiyacattAri rUvANi / 752 lAbhAMtarAigaM visesAhiyaM / bhogAMtarAigaM visesAhiyaM / paribhogAMtarAiga visesAhiyaM / vIriyaMtarAigaM visesAhiyaM / pR0 310. kudo ? paDiviseseNa visesaahiyttaado| ohiNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 310. kudo ? khayovasamavirahidakhINakasAyammi savvukkassasaMcayaM kiNcuunnmettmudinnnnttaado| tassa davaNA / sa 32122 / / kettiyametteNahiyaM ? caubbhAgametteNa / / 742 / maNapajjavaNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 390 kudo? odhiNANAvaraNaguNase DhidavvaM udayAvaliyaM pavissamANaM jahANisegagoucchapamANaM 4 mUlagranthe ' tu asaMkhe0 guNo' iti pATho'sti / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 83 mattU sesA saMkhejjA bhAgA tivihadesaghAdiNANavaraNaNesu saMkamaMti tti, ettha puNa tibhAgAhiyaM jAdaM / taM cedaM ohikudo 7 1 - sa 32125 | daMsaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 310. payaDiviseseNa / 732 saMtakammapaMjiyA sudaNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 310. do ? adhiNANAvaraNakhaovasameM saMte tassudayAvaliyaM pavissamANaguNa se Dhidavvassa asaMkhejjabhAgaM paDiseDhi, sesA saMkhejjA bhAgA madi suda-maNapajjavaNANAvaraNesu thiukkasaMkameNa saMkramaditti dohaM pi aMkaviNNAseNa samANaM hoNa edaM payaDiviseseNa visesAhiyaM jAdaM / kima kevalaNANAvaraNe Na saMkamadi ? Na, tattha vi saMkamadi / kiMtu taM tattha anaMtimabhAgattAdo appahANamidi uttaM / taM kudo Navvade ? heTThillANamappA bahugANaM uttakamANa aNNA vighaDaNAdo / ThavaNA | sa 32125 2 madiNANA / 73 2 varaNaM visesAhiyaM / pR0 310. kudo ? payaDiviseseNa / acakkhudaMsaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 310. kudo ? ohidaMsaNAvaraNakhaovasame saMte tassa guNaseDidavvaM udayAvaliyaM pavissamANaM puvvaM va saMkhejjA bhAgA acakkhudaMsaNesu saMkramadi, sesegabhAgaM pavisaditti / puNo ettha saMkhejja - bhAguttara jAda | sa 3212 kha 1 puNo 723 cakkhudaMsaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 310. kudo ? payaDiviseseNa / jasagittiNAmAe visesA0 / pR0 310. kudo ? NAmakammukkasaguNa seDhidavvassa bAvIsabhAgassa coddasaguNa kiMcUNamettapamANattado / tettiyame ( ttaM ) gahiyA ? bettibhAge gabbhahiyatirUveNa khaMDidegakhaMDametteNa / tassa TThavaNA sa 3212145 ! 722 2 uccAgoda0 visesAhiyA / pR0 310. kettiyametteNa ? tiNNica unbhAgeNabbha hiya ega rUveNa | 1 | khaMDidegakhaMDametteNa sa32122|| lobhasaMjala visesAhiyaM payaDiviseseNa / 3 72 * pR0 310. sAdAsAdANi sarisANi visesAhiyANi / pR0 310. kudo ? payaDiviseseNa / evamoghukkassApAbahugaM gadaM / puNo NirayagadIe ukkassappAbahugaM uccade ukkassapadesodayo sammAmicchatteNa ( sammAmicchatte ) thovo / pR0 310. kudo ? guNidakammaMsiyaNaraiyo aMtomuhuttAvasese uvasamasammattaM paDivajjiya pacchA sammAmicchattaM gaMtUNAvaliyamettakAlaM gadassa udiSNiguNidakammaMsiyassa ukkassaNi seyagoucchapamANattAdo / taM cedaM | sa 32 7 kha 77 payalA0 saMkhejjaguNA / pR0 310. mUlagranthe tu 'sAdAsAdANaM kise0 ' ityevaMvidhaH pATho'sti / 1 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ) pariziSTa kudo ? so ceba guNidakammaMsiyo NihodayagoucchAe uri sesaNiddAcaukkANaM udayagoucchANaM paMcamabhAgaM palicchaNapayaDiaNusAreNa visesAhiyeNa sthi ukkasaMkateNa (saMkameNa ) saMkamadi tti pakkhite ettiyaM jAdattAdo | sa 32 | sesaNiddAcaukkANaM aNaMtimabhAgaM savvaghAdIsu saMkamadi / sesabahubhAgaM desvaadiisu| 7 gva - saMkamadi tti vayaNeNa viroho kathaM Na bhave? Na bhave / kudo? desaghAdINamesa saMkamaNiyamuvalaMbhAdo, Na savvaghAdINamesa nniymo| jadi evaM to pakkha (kka) mammi kimaLaM Na uttaM ? Na, bNdhodyaannmegshvttaabhaavaado| NiddAe0 visesaahiyaa| pR0 311. kudo? payaDiviseseNa / micchattassa asaMkhe0 guNaM / pR0 311. kudo? udIraNadavveNa sAdireyatappAoggukkassaNisegeNa abhihiyaduvihAMjamaguNaseDhidavvassa apajjattakAle udIraNadavvassa gahaNAdo / taM cedaM / sa 321264 / / aNaMtANubaMdhINaM saMkhejjaguNaM / pR0 311. 0 kha 17o 285/ ____ kudo? sAdireyaduvihasaMjamaNaseDhisIsayadavvaM sagegakasAyapaDibaddhaM duviya sagasesativihakasAya-duvihaguNaseDhidavvaM melAvaNaTuM cauhiM guNidamapajjattakAle udinnnndbghnnaado| tassa 3212644 / | 7kha 17 o 285 / kevalaNANAvaraNaM asaMkhejjaguNaM / pR0 311. kudo ? sAdireyaduvihasaMjamaguNaseDisIsayadavveNapahiyadasaNamohakkhavaNaguNaseDhidavvANaM apajjattakAle udiNNANaM gahaNAdo / taM cedaM | sa 321264 / / kevaladasaNAvaraNaM vimesAhiyaM / / 7 kha o 285] pa0 311. kettiyametteNa ? caubbhAgametteNa ? kudo ? puvvuttasAdireyametativihaguNaseDhisIsayapamANakevaladasaNAvaraNassuvari paMcaNhaM NihANaM tivihaguNaseDhisIsayadavvANaM samUhassa caubhAga thiukksNkmnnsNkmidttaado| taM cedaM | sa 321264 apaccakkhANAvaraNaM visesA- | 7 kha o pa 854 11. kettiyametteNa? saMkhejja bhAgamettaNa / kudo ? asaMjadasammAdiDhimmi aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNAe aNaMtANubaMdhicaukkadavvassa bArasamabhAgaM palicchidakasAyadavvassa daMsaNamohaM khavidassa puvvuttavivihaguNaseDhisIsayadavvaM sagasesakasAyativihaguNaseDhisIsayadavvAgamaNaTuM curuuvgunnidmettpmaannttaado| kathaM ( ? ) aNaMtANubaMdhINa maNaMtimabhAgaM savvaghAdIsu, bahubhAgaM desaghAdIsu saMkamadi tti vayaNeNa viroho ki Na bhave ? Na, tabbaMdhadavvapaDibaddhA Niyama saMtadavvaM hoNaM saMbhavadi tti uttuttrttaado| edeNa appAbahugeNa ohidasaNAvaraNakhaovasamajIvo tassa davvaM kevaladasaNAvaraNe thiukkasaMkameNa thovaM saMkamadi tti jANAvidaM, aNNahA appAbahugaM (ga-) vivajjAsaM hojja / tassa TThavaNA | sa 3212464 / / paccakkhANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 311. 17 kha 173 au 285 / kudo ? ettha pubuttakamo sambo ceva saMbhavadi, kiMtu paDiviseseNa visesAhiyaM jaadN| sammatta0 asNkhejjgunnaa| pR0 311. 22 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA ( 85 kudo ? daMsaNamohaNIyasavvadavveNa kadakaraNijjacarimaguNaseDhisIsagoucchagahaNAdo | sa 321.64 / / | 7 kha 173 o 2855 / NirayAugamaNaMtaguNaM pR0 311. kudo ? oghammi uttakameNappaNNaudayagoucchassa samayapabaddhaM saMkhajjadibhAgamettassa aghaadikmmdvvghnnaado| taM cedaM / sa 32 / / ohiNANAvaraNaM saMkhejja- / 87 guNaM / pR0 311. kudo ? saMpuNNasagasamayapabaddhapamANattAdo / kimaDheM guNaseDhigoucchA Na gheppade ? Na, ohiNANAvaraNakhaovasamajuttajIvesu khaovasamagadIsuppajjaNAhimuhesu ca udayAyaM(udayaM)pavissamANasAdireyaguNaseDhigoucchAe jahANisegagoucchA ceva pavissadi, sesaguNase DhigoucchA puNa sajAdIe uvari thiukkasaMkameNa vibhaMjiya saMkamaMti tti Na gahidA / kathaM esa Niyamo ? Na, edassa kammassa khaovasamo paramANodayabahuttamaNubhAgodayabahuttaM ca Na sahadi tti, sesANaM kammANaM khaovasama (mA)aNubhAgabahuttaM ceva Na sahati tti sahAvaguNo ceve tti aairiyovesaado| evaM samasaMkamamidi kiNNa uttaM? Na, egagoucchasaMkamaNiyamAe thiukkasaMkramavavaesAdo / taM cedaM | sa 32|| | 74/ ohidasaNAvaraNaM visesAhiyaM / pa0 311. kudo? edasta vi tiNiNiyame saMte vi payaDiviseseNa saMkhejjadibhAgeNahiyaM jAdattAdo 18] / puNo sUcidaparaghAdaM asaMkhejjaguNaM / kudo ? annNtaannubNdhivisNjoynngunnseddhighnnaado| tesiM duppAyareNa vibhaMjaNesuppaNNaMkANaM esA TuvaNA | sa 321264 | sa 321264 / / puNo ussAsa-dussarANi vi evaM ceva vattavvaM / Navari payaDi- 727 o 285, 729 o 285 viseseNa visesAhiyANi hoti / veguvyiyasarIramasaMkhejjaguNaM / pR0 311. kudo? puvvuttatippayAraguNaseDhi sIsayadavvassa puvvaM va duppAyAreNa vibhaMjidassa Niraesuppajjiya sarIragahidassa tevIsa-paMcavIsamabhAgassa tti bhaagttaado| taM cedaM| sa 321264 / sa 321264 / / |727 o 285 7253o285] 2 | 22 | 22 puNo sUcidatabbaMdhaNa-saMghAdANaM pi evaM ceva vibhNjnnN| Navari payaDiviseseNa visesaahiyaa| tejaigaM visesAhiyaM / pR0 311. kettiyamettaNa? saMkhejjadibhAgameteNa / kudo? viggahaM kariya NiraesuppaNNassa tivihaguNa seDhisIsayadavvassa vIsa-bAvIsabhAgassa dubhAgapamANattAdo tassa davaNA / sa 321264 / / 7202 o 285 | sa 321264 7222 o 285 / kammaigaM visesAhiyaM / pR0 311. 22 kudo ? payaDiviseseNa / puNo sUcidatesiM baMdhaNa-saMghAdANaM cauNNaM pi evaM ceva vattavvaM / Navari payaDiviseseNa 22 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 86 ) pariziSTa visesAhiyA hoti / puNo sUcidahuMDasaMThANa-vegubviyasarIraMgovaMga-uvaghAda-patteyasarIrANaM kammaigAdo saMkhejjaguNaM ahodUNa visesAhiyANi hoti / NirayagadI saMkhejjaguNaM / pR0 311. kudo ? puvilleNa samANa sAmitte saMte vi ettha dubhaagaabhaavaado| pubillasUcidapayaDIhito visesAhiyaM / puNo sUcidapaMcidiyajAdi-vaSNacaukka-agurulahuga-NirayagadipAoggANupunvItasa-bAdara-pajjatta-thirAthira-subhAsubha-dUbhagaNAdejjANaM ukkassapadasudayo kameNa visesAyiA hoti / puNo vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM bhedaviyappaM jANiya vattavvaM / appAbahugANi ya puNo TuveyavvaM / ajasagittI visesAhiyA / pR0 311. kudo edassa puvilleNa samANasAmitte saMte tri payaDiviseseNa visesAyiM jAdaM / tatthaMkaTTavaNA | sa 321264 / sa 321264 / / ettha sUcidaNimiNaM visesAhiyaM payaDivi- 720 o 285 / 722 o 285 | seseNa / 22 NauMsaka0 sNkhejjgunnN| pR0 311. kUdo ? tiNNaM vedANaM guNaseDhisIsayadavvassa egalai kAdUNa | sa 321.64 / / gahaNAdo kathaM dorUvassa saMkhejjaguNattaM ? Na, evaM mohaNIyapaDibaddha- / 710 o 285 22 davvattAdo sAdireyaduguNaM hodi tti uttaM / / dANaMtarAiyAyaM visesAhiyaM / pR0 311. ___ kudo ? aMtarAiyamUlapaya DidavvAdo mohaNIyamUlapayaDi (davvaM) vise sAhiyamidi evaM visesAhiyaM jAdaM / aNNahA saMkhejjaguNaM dissamANaM hojja / taM cedaM sa 321264 || ahavA eva vA vattavvaM / taM jahA- mohaNIyassa desaghAdisaMbaMdhiegaguNase Dhi- 75 o 285/ goucchaM kasAya-NokasAesu vibhaMjiya puNo vi NokasAyadavyaM paMcaNokasA- 22 / esu vibhajide tattha paDhamaM bahubhAgaM, taM cedaM davvaM hodi / puNo aMtarAiyasaMbaMdhiegaguNaseDhigoucchaM puvvillAdo visesahINaM paMcatarAigesu vibhAjide tatthatimaM savvatthovaM dANAMtarAiyada (rAiya) davaM hodi / tado taM puvvillavedabhAgaM edammi sodhide edaM jAde tti visesAhiyaM jAdaM / tesiM TThavaNA / sa 32126488 | sa 32126488 | sa 3212648 | sa 321264 772859295 |7o 2859299/7o 28595 |7o 28599999 22 / 22 / 22 / 22 lAhaMtarAiyaM visesAhiyaM / bhogaMtarAiyaM visesAhiyaM / parimogAMtarAiyaM visesAhiyaM / vIriyAMta0 visesAhiyaM / pra0 311. ___ edANi payaDivisesAvekkhANi / bhaya duguMchANi visesAhiyANi pR0 311. kudo? bhaya-duguMchANaM aNNoNNassuvari aNNoNNathi ukkasaMkameNa saMkAMte ukkassadavvaM jAdattAdo / duguMchAdo bhayaM paDiviseseNa visesAhiyaM dissamANaM kathaM sarIrasatthaM (sarisattaM) ? Na, bhaeNudIrijjamANadavvamhi duguMchassa okaDDiyadavvamhi duguMchAudIrijjamANadavvamettaM ghettUNa pakkhiviya bhayaM udIride evaM duguMchAudIMridadavvapamANaM parUvedavvaM / tado doNhaM udIraNadavvaM sarisaM ceva hodi tti siddhaM / evaM saga-sagajAdipaDibaddhakasAyacaukkANaM sarIrasattaM (sarisattaM) vattavvaM / evaM saMte hassAdo sogaM, sogAdo radI, radIdo aradINaM visesAhiyaM / taM kathaM ghaDade? Na, uttedANaM Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 saMtakammapaMjiyA ( 87 ceva erisaNiyamo, Na sesANaM / kathamedaM Navvade ? edamhAdo cevaarisaado| tesi DhavaNA / sa 3212642 / / vIripaMtarAieNa samANaM dissamANassedANaM kathaM visesAhiyattaM ? Na, |710 o285 | mohbhaagttaado| ___ hassa0 visesaahiyaa| pR0 311. kudo ? oghammi uttakAraNattAdo / sugamamedaM / tassa TThavaNA | sa3212642 || sogaM visesAhiyaM / pR0 311. 710 o285 22 kudo ? payaDiviseseNa / radIe visesAhiyaM / aradIe visesAhiyaM / pR0 311. edANi puvvillasaMketabaleNa sugamANi hoti / maNapajjavaNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 311. kudo ? puvuttakameNa ohiNANAvaraNaguNaseDhi sIsayadavvassa tibhAgaM palicchidattAdo / tesi DhavaNA | sa321264 / / 73o 285 22 sudaNANAvaraNaM visesAhiyaM / madiNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 311. edANi sugamANi / kudo ? ohidasaNAvaraNasIsayadavvassa dubhAgaM puvvuttakameNa plicchdttaado| taM cedaM | sa321264 || cakkhadaMsaNa | 72o85 | vimesAhiyaM / pR0 311. sugamamedaM / saMjalaNakasAyaM, aNNadaraM visesAhiyaM / pR0 311. kudo ? vivakkhidakasAyassa tivihaguNaseDhisIsayadavvaM cauhi gugiennuppnnnnraasismaannttaado| kiMtu mohaNIyadavvamidi visesAhiyaM jAdaM / ma NIcAgodaM visesAhiyaM / pR0 311. 78 o 285 kudo ? godukkassaguNase DhisIsayadavvapamANa- | 22 tAdo mohadubhAgattAdo visesAhiyaM jAdaM | sa 321264 / / sAdaM / 7o 285 | visesAhiyaM / pR0 311. | 22 kudo? payaDiviseseNa / asAdaM visesAhiyaM / pR0 311. payaDiviseseNa, NirayagadIe asAdaM bahugaM udIride tti vA / evaM girayagadIe ukkAssApAbahugaM gadaM / ( pR0 311) puNo tirikkhagadIe appAbahugaparUvaNA sugamA / Navari sammAmicchatta-payalA-NiddApayalApayalA-NiddANiddA-thINagiddhipayaDINaM tirikkhasaMjadAsaMjadasaMjamAsaMjamaguNaseDhI geNhidavvA / micchattANatANubaMdhINaM duvihasaMjamaguNaseDhI gaheyavvaM / kevalaNANAvaraNa-kevaladasaNAvaraNa--apaccakkhANAvaraNa--paccakkhANAvaraNa--sammattassa ca daMsaNamohakkhavaNaguNaseDhIyo 22 * mUlagrantha pAThastvevaMvidho'sti- madiNANAvaraNa. vise0 / acakkhu0 vise0 / saMjalaNakasAya0 / Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ) pariziSTa ghettvaao| tirikkhA uassa puvvaM va taduvihapayAreNuppaNNasamayapabaddhassa saMkhajjadibhAgaM vattavvaM / vegubviyasarIrassa viguvvaNamuTThAvidasaMjadAsaMjadatirikkhassa saMjamAsaMjamaguNaseDhiM bhANidavvaM / ajasagitti-itthi-Na sayaveda-uccAgodANaM aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaguNaseDhiM gahidUNa vattavyaM / __ kathaM tirikkhesu uccAgodassa saMbhavo? Na, paggaheNa paggahidassa hodi tti puvvameva pruuvidttaado| __ orAliya-tejA-kammaiyasarIra-tirikkhagadi-jasagitti-purisavedANaM ( dANa- )lAbha-- bhoga-paribhoga-vIriyaMtarAiya-bhaya-duguMcha-hassa-soga-radi-aradi-ohiNANAvaraNa--maNapajjavaNANAvaraNa-ohidasaNAvaraNa-sudaNANAvaraNa-madiNANAvaraNa-cakkhu-acakkhudaMsaNAvaraNa-saMjalaNao-NIcAgoda0-sAdAsAdAMNaM duvihasaMjamaguNase Dhi-kadakaraNijjaguNaseDhIe saha tiNNiguNaseDhIyo hoti tti vattavvaM / Navari ohiNANAvaraNa 0-maNapajjavaNANa-ohidaMsaNA0 sudaNANAvaraNa idi tattha tAva edesiM cauNNaM payaDINaM vibhaMjaNakamo uccade-- dasaNAvaraNassa desaghAdiudayagoucchaM puvvuttativihaguNaseDhipamANaM tiNNaM desaghAdipayaDINaM yathAsaMbhavaM vibhaMjide tatthaMtima ohidasaNAvaraNadavvaM hodi / puNo ohiNANAvaraNakhaovasamajuttajIvassa NANAvaraNadesaghAdiudayaM kareMtapuvvuttativihaguNase DhigoucchaM samayapabaddhaparihINaM madi-suda-maNapajjavaNANAvaraNesu jahAkama vibhaMjide tatthaMtimaM maNapajjavaNANAvaraNaM (Na-) bhAgaM hodi / tadA ohiNANAvaraNAdo cauNNaM payaDINaM vibhaMjaNesuppaNNabhedo maNapajjavaNANAvaraNaM visesAhiyaM jaadN| tatto ohidasaNAdaraNaM visesAhiyaM / kettiyametteNa? samayapabaddhassa tibhAgametteNa / tatto sudaNANAvaraNaM visesAhipaM payaDiviseseNa / sugamANi / __Navari ettha tirikkhANaM sAdAsAdANaM doNhaM sarisattaNaM apajjattakAle suha-dukkhANi tirikvagadIe sAdhAraNA tti kAraNaM vattavvaM / ahavA bhaya-duguMchANaM vattavyaM / puNo sUcidapayaDINaM NAmassa tesi duSpayArabhAgahArasarUvaM vA jANiya vattavvaM / (pR0 312 ) puNo tirikkhajogiNIe evaM ceva vattavvaM / Navari sammAmicchattappahaDi jAva thINagiddhi tti tirikkhINa kadamaMjamAsaMjamaguNaseDhIyo, micchattANatANubaMdhINaM duvihsNjmgunnseddhiiyo| puNo sammAmicchattappahuDi jAva sAdAsAde tti payaDINaM aNaMtANubaMdhINaM visaMjojaNaguNaseDhIyo hodi tti vattavvaM / Navari veguviyasarIra-saMjamAsaMjamaguNaseDhI hodi tti bhANidavvaM / ( pR0 313 ) puNo maNusagadoe saMbhavaMtapayaDINaM oghabhaMgo ceva / Navari micchattappahuDi jAva aNaMtANabaMdhicaukke tti duvihasaMjamaguNaseDhisIsayaM, apaccakkhANAvara0 paccakkhANAvara0 duvihasaMjamaguNaseDhi-dasaNamohakkhavaNaguNaseDhi tti tiNNaM guNaseDhINaM, payalA-NiddANaM uvasaMtaguNaseDhINaM, kevalaNANAvaraNANaM kevaladasaNAvaraNANaM khINakasAyaguNaseDhINaM, puNo aghAdINaM maNussA ugassa pUvvaM va duvihapayAre uppaNNagoucchaM, beguvyiya-AhArasarIrANaM maMjamaguNaseDhINaM , ajasagittiNIcAgodANaM dasaNamohakkhavaNaguNaseDhisahidaduvihasaMjamaguNaseDhINaM, chaNNokasAyANaM apuvvakhavagassa carimasamayammi udayagadaguNaseDhINaM, itthi-NauMsaya-purisaveda-kodha-mANa-mAyAsaMjalaNANa aNiyaTTiguNaseDhINaM udiNNANamuvaruvari TThidANaM, orAliyasarIrappahuDi jAva sAdAsAde tti payaDINamoghaparUvidaguNaseDhINaM ca gahaNaM kAyavvaM / ettha sUcidapayaDINaM savvANaM kAraNaM puLAM va jANiya vattavvaM / Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (89) (pR0314) puNo devagadIe appAbahugaparUvaNA sugamA / Navari sammAmicchatta-payalA-NidANaM guNidakammaMsiyagoucchA, micchattANatANubaMdhINaM duvihasaMjamaguNaseDhigAucchaM, apaJcakkhANa-paccakkhANAvaraNa(-varaNANaM) aMtarakaraNaducarimasamayaaNiyaTTimmi kadaguNase DhisIsayagoucchaM, kevalaNANAbaraNa-kevaladaMsaNAvaraNa uvasaMtakasAyassa ukkarasaguNaseDhigoucchaM, sammatta-devAuga-ohiNANAvaraNa-ohidasaNAviraNANaM oghakAraNasiddhagoucchANaM, ajasagitti-itthivedANaM aNaMtANubaMdhivisaMjojaNaguNaseDhigoucchaM, chagokasAyAgamaMtarakaraNaducarimasamayaaNiyaTTINaM kadaguNaseDhINaM, puNo purisaveda0 jAva sAdAsAde tti tAva payaDINaM kameNa aNiyaTTisuhumasAMparAiya-uvasaMtakasAyANaM kadaguNaseDhigoucchANaM saMbhavaM jANiya vattavvaM / vari devagadIe asAdAdo sAdaM visesAhiyaM tti bhANa(bhaNi)dassedassa kAraNaM devagadIe suhapaDibaddhasAdodayaM visesAhie[-Na] ahiyaM hodi tti vattavvaM / puNo sUcidaNAmapayaDINaM tesiM bhAgahArasarUveNa duppayAreNa pavesijjamANapayaDINaM ca jANiya vattavvaM / (pR0 315) ___ asaNNIsu appAbahugaparUvaNaM sugamaM / Navari paMcavihaNiddANaM guNidakammaMsiyassa egagoucchamuvarimapayaDINaM duvihasaMjamaguNaseDhigoucchANaM gahaNaM kAyavvaM / Navari uvacArodayaNibaMdhaNaM Niraya-maNusa-devagadINaM Niraya-maNusa-devAUNaM uccAgodANaM ca udayagoucchapamArNa uccde| taM jahA-tiNNaM gadINaM puha puha saMkhejjAvaliyamettasamayapabaddhANaM baMdhagaddhAvaseNa deva-maNusa-NirayagadINaM kameNa saMkhejaguNANaM divaguNahANIe khaMDidegakhaMDamettANi hoti / puNo tiNNamAugANaM asaNNisaMbaMdhINaM AvaliyAe asaMkhejadibhAgamettabaMdhagaddheNa guNidasamayapabaddhANaM saga-sagajahaNNAugeNa khaMDideyakhaMDamettANaM sAdireyANaM, uccAgodamsa saMkhejAvaliyamettasamayapabaddhANaM aMtomuhuttuvvelaNakAleNuppaNNaMtomuhuttacarimaphAlIe khaMDideyakhaMDamettapamANaM hodi tti vatta vvaM / kathamedaM Navvade ? edameva atthaM gaMthaparUvaNAe siddhattAdo nnvvde| ettha sUcidapayaDINaM pi jANiya vattavvaM / evamukkassappAbahugaparUvaNA gadA / (pR0 318) etto jahaNNapadesudayappAbahugaM uccade / taM jahAjahaNNudayo micchatte thovo / pR0 318. kudo ? uvasamasammAdihitappAoggukkassasaMkileseNa micchattaM gadapaDhamasamae okaDi. yUNa asaMkhejalogapaDibhAgiyadavvaM ghettaNudayasamayappahuDi AvaliyamettakAlaM visesesahINaM(Na) kameNa raciya taduvarimaNisege asaMkhejaguNaM pakkhiviya taduvari visesahINaM(Na)kameNa saMcchuhiya AvaliyaM gadassa udinnnndvvghnnaado| taM pi kudo ? tatthataNagoucchavisesAdo samayaM paDi aNaMtaguNasaMkileseNudIrijamANadavvamasaMkhejaguNahINaM hodi tti uvadesamuvalaMbhiya uttattAdo / tassa saMdiTThI| sa 323 | 7 kha o 24 | sammAmicchatte asaMkhejaguNaM / pR0 318. kudo ? ettha puvvaM va svvkiriysNbhvaado| kathaM ? micchattadavvAdo asaMkhejaguNahINamettasammAmicchattadavvehiMto udIrijamANadavvamasaMkhejaguNaM hodi| uvasamasammAdiTThI sammAmicchattaM geNhamANasamaye micchattapaDivajamANasaMkilesAdo aNaMtaguNahINeNa tappAoggasaMkileseNa daMsagamohagIyamokaDumANA micchattokaDaNabhAgahArAdo asaMkhejaguNahINegokahidU NudayAvaliya Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) pariziSTa bAhire chaviya puNo asaMkhejalogapaDibhAgiyamudayAvaliyambhaMtare racide tti / kettiyo bhAgahAramsa guNahINapamANo ? guNasaMkamaNabhAgahArAdo asNkhejgunno| ahavA, tivihadasaNamohaNIyamokar3iya udayAvaliyabAhire saga-sagasarUveNa raciya puNo vi tivihadasaNamohaNIyadavANamasaMkhenjalogaloga(masaMkhez2aloga)paDibhAgINaM gahiyamegaTuM kariya sammAmicchattasarUveNa udayAvaliyabhaMtare cido tti vattavvaM / kathamevaM racido tti Navvade? apaJcakkhANa-paJcakkhANa-saMjalaNakoha-mANa-mAyA lohANaM puha puha saga sagavaukANaM sarisattaNNahANuvavattIdo Navvade / tassa saMdiTThI| sa 212 . |7 kha gu0 o:23 sammace asaMkhejaguNaM / pR0 318. 2 kudo ? puvvuttaduvihakAraNamettha vi saMbhavAdo / kiMtu puThivallaM saMkilesaM esA visohi tti davvamasaMkhejaguNaM okAidi tti vattavvaM / taM cedaM | 212 apaccakkhANANaM aNNadaramasaMkhejaguNaM / | o kha gu= pR0 318. 22 kudo ? khavidakammaMsiyo uvasaMtakasAyo devalogaM gadI saMto tatto okar3iya udayAvaliyabAhire raciya puNo tattha asaMkhejalogapaDibhAgiyagahidadavvaM udayAvaliyanbhaMtare raciyUNAvaliyaM gadassa jahaNNodayaM jAdattAdo / edeNa cauNgakasAyANaM sarisattaNaM bhaNNamANeNa Navvadi' cauNNaM kasAyANaM asaMkhejalogapaDibhAgigaM egaTuM kAdUNa racedi tti / pacakkhANAvara visesAhiyaM / pR0 318. kudo ? estha vi puvuttAsesakAraNe saMte vi payaDiviseseNa visesAhiyaM jaadN| edeNa khavaguvasamaseDhipariNAmANaM va sesapariNAmANi davavisesamaNavekkhiyUNIkaDadi tti vattavvaM / puNo aNaMtANubaMdhINaM aNNadaraM asaMkhejaguNaM / pR0 318. kudo ? khavidakammaMsiyA(yo) sammattaM paDivanjiya aNaMnANubaMdhicakkaM visaMjora puNo micchattaM gaMtUNa aMtomuhutteNa sammattaM ghettaNa becchATThisAgarovamaM sammattamaNupAliya miccha paDivajjiya AvaliyaM gadassa jahaNNodayaNiseyaM jAdattAdo / taM cedaM | sa 2 payalApayalA0 asaMkhejaguNA / pR0 318. 7 kha 17 u a 662 27127 - ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / kudo ? khavidakammaMsiyasa pazcimadevehiMto eiMdisuppajiya sarIrapajjattiM samANidassa pacalApacalassa udayamAgacchamANasamANagoucchAe uvari sesaasaMkhejadibhAgaM vibhaMjaNabhAgahAramidi vivakkhAbhippAeNa vibhaMjidamidi jAdasamANapuMjesu pakkhittesu sesassa asaMkhejabhAgANi asthi, tANi kameNa thINagiddhi-NiddANiddA-payalApayalA-NiddA-payalA-cakkhu-vacakkhu-ohi kevaladasaNAvaraNe tti asaMkhejaguNahINANi hoti / tattha sesaNiddAcaukkesu pakkhittadavvANaM asaMkhejabhAgANi pakkhiviya tammi paMcaNNaM guNasaMkameNa gadavvamavaNide sesamudayagadaNisegapamANaM hodi tti / tassa DhavaNA | sa 2 / / NiddANiddA0 visesAhiyA / pR0 318. NihANihAye vibhaMjagamhi uppaNasamANadhaNammi sesaNiddAca ukkANaM tassaMbaMdhisamANa hastalikhitapratau 'bhaNNamANe Na Namvadi? ityevaMvidho'tra pAThaH prApyate / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kha / / satakammapAjayA dhaMNANaM paMcamabhAgaM pakkhiviya tANaM pakkhittacauNNaM pakkhevANaM asaMkhejabhAgA ca pakkhitte pugvillehi pakkhittadavvAdo visesAhiyaM hodi / tammi paMcaNihANaM guNasaMkramaNa gadadavvaM parihINe kade udayagadagoucchapamANaM jaadttaado| te kettiyeNahiyaM ? payaDivisesametteNa / tassa evaNA [7 kha 5/ thINagiddhI visesAhiyA / pR0 318. ettha vi puvvaM va visesAhiyattaM vattavvaM / kevalaNANAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 318. kudo ? pakkamammi pugvillAhippAraNa vibhaMjidammi kevalaNANAvaraNasamANadhaNAdo thINagiddhIe samANadhaNamegarUvacaubhAgabbhahiyadurUveNa khaMDideyakhaMDaparihINaM hodi / sesaNiddAcaukkANaM samANadhaNANaM paMcamabhAgaM pakkhitte kevalaNANAvaraNassa samANadhaNeNa sarisaM jaadN| puNo kevalaNANAvaraNassa samANadhaNammi pakkhittapagaDivisesAdo thINagiddhimmi pakkhittapayaDivisesaM sesaNiddAcaukkammi pakkhi tta]pagaDivisesANaM asaMkhnejabhAgasahidaM asaMkhejjaM hodi / kudo ? vibhaMjaNakameNa tahovalaMbhAdo / puNo tammi paMcaNNaM guNasaMkameNa gadadavvamavaNide jaM sesaM taM kevalaNANAvaraNasamANadhaNammi pakkhittavisesAdo appamidi kevalaNANAvaraNaM visesAhiyaM jAdaM / payalA visesAhiyA / pR0 318. kudo ? khavidakammaMsiyo vemANiyadevesuppanjiya pajattIyo samANiya ukkassahidIsu ukkaDiya AvaliyaM gadarasa sesaNidadAcaukkANaM sAdireyapaMcamabhAgaM pli(ddi)cchidsgegnnisegttaado| kathaM pakkamammi(payalammi) thINagiddhIdo visesahINaM (?) visesAhiyakevalaNANAvaraNAdo visesAhiyaM jAdaM ? Na, payalassa samANadhaNammi pavvaM va sesaNiAcaukkANaM samANadhaNANaM paMcamabhAgaM pakkhitte kevala gANAvaraNasamANadhaNeNasarisaM jAdaM / puNo kevalaNANAvaraNammi pakkhittavisesAdo payalammi pakkhittavisesaM sesaNiddAcaukkANaM pakkhevANaM asaMkhejabhAgasahidaM thINagiddhipakkhevasamANaM jAdattAdo asaMkhejaguNaNaM) jAdaM ti tammi paMcaNaM guNasaMkameNa gadaM davvaM sohiya puNa thINagiddhitiyAdo AgadagaNasaMkamavvassa saMkhejabhAgaM pakkhitte kevalaNANAvaraNAdo visesAhiyaM jAdaM / NiddA visesAhiyA / 10 318. kudo ? pullikiriyAdo joijamANe payaDiviseseNa ahiyaM jAdattAdo / kevaladaMsaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 318. kudo ? pavvillamhi pAoggakiriyaM NihAe kevaladasaNAvaraNAe kade tattha kevaladasaNAvaraNaM thovaM jAdaM / jAde paMcavihaNiddAhiMto AgadaguNasaMkamadavvaM pakkhitte visesAhiyaM pacchA jAdaM / taM ceiMdiesuppajjiya sarIragahidassa NihA-payalANaM ekkadareNa saha vedijamANe hodi tti vattavvaM / duguMchA aNaMtaguNaM / pR0 318. ___ kudo ? uvasaMtakasAyo devesuppanjiyUNAvaliyakAlaM gadarasa asaMkhejalogapaDibhAgiyaNiseyagoucchagahaNAdo / edaM puNa desaghAdittAdo aNaMtaguNaM jAdaM / taM cedaM | sa 21216 710 o:2416 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 92 ) pariziSTa bhayaM visesAhiyaM / issaM visesAhiyaM / radi0 visesAhiyaM / purisavedaM visesAhiyaM / pR0 318. dANi mugamANi, paryADatri se sAhiyattAdI | saMjalaNAe visesAhiyA / pR0 318. kettiyamettaMNa ? cabhAgamettaMNa / taM cedaM / sa 21216 ohiNANAvaraNaM asaMmkhekhaguNaM / pR0 | 78 a = 2416 318. ko guNagArI ? asaMkhejJA logA | kuTTo ? svavidakammasiyo vaimANiyadevemupaniya ussaTThidiM baMdhiya tammi ukkar3iya AvaliyaM gadasma jahaNaNago ucchaM hodi ti / nammaM pramANaM bhokaDDukkaDuvaseNa paraparyADisakamavaseNa ukkAmadvidibaMdhammi ukaramaNimeyAdo abelaguNahINaM ho oAiNAvaraNakhaovasamajutta jIvassa udayAvaliyaM pavesiya udayasamatreNa dvidaNiseyapamANaM hodi / tassa saMdiTTI | sa 2 ohidaMsaNAvaraNa 746300 2 9 visesAhiyaM / pR0 318. " kettiyamette ? saMkhejjadibhAgametteNa / taM cedaM | sa 2 7363002 NirayA ugamasaMkhejaguNaM / pR0 318. 9 kudo ? sattamaDhaviNeraiyANaM asAdodaya sahagadANaM carimasamayago ucchagaNAdI | sa 227 / / | 86302 | devAugaM vise sAhiyaM / pR0 319. kudo ? suhapayaDittAdo / sAdabahulANaM olaMbaNabahuttAdo / tirikkhAugaM asaMkhejjaguNaM / pR0 319. kudo ? tipalidIvamassa carimago ucchagahaNAdo ko guNagAro ? tipalidovamAdo uvarimatettIsa sAgarovamaNANAguNahANisalA gANaM aNNAMnbhattharAsI / taM cedaM | sa 2226 sAgaM visesAhiyaM / pR0 319. 863009 kudo ? olaMdarasa appattAdo / orAliya sarIraM asaMkhejaguNaM / pR0 319. kudo ? khavidakamaMsiyoM eiMdiyoM saNipaMcidisumpajjiya chappajatIhi pajjattayado hoNe kattIsaM vedayamANo ukkarasaTTidi vaMdhiya tatthukkaDiya AvaliyaM gadssa jahaSNadavyaM jAdattAdo / taM cedaM | sa 2 1 teja gaM 1252 visesAhiyaM / kammaigaM visesAhiyaM / pR0 319. vattavvaM / kudo ? paryADaviseseNa / puNo sUcidatabbaMdhaNa saMghAdA appA bahugakamaM jANiyUNa doasarIraM visesAhiyaM / pR0 319. kudo ? khavidakammaMsiyo eiMdiyo saSNipaMcidiesuppajjiya pajjattIyo samANiya ujjovodaNuttara sarIraM vigubviya ukkarasaTThidiM baMdhiya tammi ukkaDidassa jahaNNaM hoditi / sa | 3 || kettieNa visesAhiyaM ? saMkhejjabhAgeNa / puNo stha sUcitavbaMdhaNa saMghAdApi | 7283 jANiya vattavvaM / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (93) AhArasarIraM visesAhiyaM' saMkhejadibhA0 / ettha vibhaMjaNakamaM duppayAraM vattavyaM / edassatthavibhaMjaNakamaM jANiya vattavvaM / puNo sUcidatabbaMdhaNa-saMghAdANaM pi jANiya visesAhiyakameNa vattavvaM / taM cedaM | sa 2 || |7273/ tirikkhagadI saMkhejaguNaM / pR0 319. kudo ? khavidakamaMsiyasaNNissa igitIsodayassa ukassahidIe ukkaTTiya AvaliyakAlaM gadassa jahaNNaM jAdattAdo | sa 2 || ko guNagAro ? sAdireyadorUvANi / 7283 | puNo sUcidavigaliMdiya-paMciMdiyajAdINaM charasaMThANANaM ogaliyaMgovaMga-chassaMghaDaNa-vaNacaukka-agurugalahugacaukkaM-dovihAya[ gai-]-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra - thirAthira-subhAsubhasubhaga-dUbhaga-sussara-dussara-Adeja-aNAdejANaM evaM ceva vattavvaM / Navari kameNa visesAhiyapayaDINaM sarisapayaDINaM ca jANiya vattavvaM / tatthekkassa TThavaNA] sa 21 kudo sarisattaM ? Na, bhayaduguMchANaM va sarisaMto (satto)valaMbhAdo / payaDiviseseNa 726/ puNo visesAhiyaM jAdaM | sa 2|| |726 jasagitti-ajasagittI do vi samANA visesAhiyA payaDiviseseNa / pR0 319. puNo edeNa sUcidaNimiNaM visesAhiyaM / devagadI visesAhiyA / pR0 319. kettiyamettega ? sNkhejdibhaagmettenn| kudo ? khavidakammasiyo devaloe uppanjiya ukkarasahidibaMdhassuvari parapayaDIsu ukkaDDiya AvaliyakAlaM gadaM tassa samae ujjoveNa saha viguzviduttarasarIrassa jahaNNaM jAdattAdo / taM cedaM | sa 2 | sRcidavegumviyaMgovaMga visesaahiyaa| puNo maNusagadI visesAhiyA / pR0 728 // 319. kudo ? khavidakammaMsiyo maNumsesuppajjiya pajjattiM samANiya ukkarasahidIe ukkaDDidassa jahaNNaM hodi tti / taM cedaM | sa 2|kathaM visesAhiyattaM ? Na, devagadimmi tirikkhagadi-thAvarasaMjuttaTThidibaMdhasaMkilesAdo! 728 maNusagadisaMjuttapaNNArasasAgarovamakoDAkoDiTThidibaMdhasaMkilesa. maNaMtaguNahINattAdo ukkaDDidapayaDivisesasaMtAdo devagadIe saMghaDaNAdo AgacchamANadavvaM pakkhiviya ujjovAdo maNusagadIe AgacchamANadavvaM visesAhiyaM ti ca visesAhiyaM jAdaM / NirayagadI visesAhiyA / pR0 319. kettiyametteNa ? saMkhejadibhAgamatteNa | sa 2 || puNo sUcideiMdiyAdAva thAvara-sAdhAraNANaM visesAhiyaM | sa 2|| suhumaM tatto vise / 727] sAhiyaM | sa 2 || apajjatta visesAhiyA / ANupuvI- | 725 | caukkANi sarisANi visesAhiyANi / 724 | sa 2|| ettha kiMci saMbhavaMtaM visesAhiyaM jANiya vattavyaM / sUcidaM gadaM / ___ puNo sogo sNkhejgunno| pR0 319. kudo ? khavidakammaMsiyo devaloge uppanjiya ukkassaTThi dibaMdhammi ukkaDDiyAvaliyaM gaMtUNa pali(Di)cchidahassassa thi ukkgoucchshgdsgeggoucchpmaannttaado| tassa saMdiTThI sa 2|| 720 vAkyamidaM nopalabhyate mUlagranthe / Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 (94) pariziSTa aradI visesAhiyA / pR0 319. kudo ? sarisasAmitta saMte vi paryADaviseseNa visesAhiyA jAdA / itthivedaM vise0 / pR0 319. kudo ? khavidakammasiyo paMciMdiyo devesuppanjiya pacchA pagArasasAgarovamakoDAkoDihidi(di) baMghiya ukkaTTidassa maMdasaMkilesAdo paDivisesAdoca visesAhiyaM / taM cedaM | sa 21 edaM tivedodayagocchapamANaM hodi| NauMsayavedaM visesA0 / pR0 319. kudo ? kharidakammaMsiyo devo eiMdiesuppanjiya paDhamasamae jAde jahaNNodayagahaNAdo / payaDiviseseNa visesAhiyaM jAdaM / sa 2|| dANaMtarAiyaM vise0 / / 710 pR0 319. kathaM saMdiTThIe saMkhejaguNaM dissamANaM visesAhiyaM jAdaM ? Na mohaNIyabhAgAdo aMtarAiyabhAgassa tahAvihaNiyame virohAbhAvAdo | sa 2|| lAbhAMtarAigaM visesA0 / ! 75 | bhogAMtarAigaM visesAhiyaM / paribhogAMtarAigaM visesA0 / vIriyaMtarAigaM visesA0 / pR0 319. sugamamedANi payaDivisesakAraNAvekkhANi / maNapajavaNANAvaraNaM vise0 / pR0 319. kudo ? samANasAmitte saMte vibhajjamANabhAgahAravisesattAdo | sa 2|| sudaNANAvaraNaM vise0 / madiNANAvaraNaM vise0 / pR0 / 74 | 319. kudo ? payaDiviseseNa / acakkhudaMsaNAvaraNaM vise0 / pR0 319. kettiyametteNa ? saMkhejadibhAgametteNa | sa 2 / / cakkhudaMsaNANAvaraNaM vise0 / / 73| pR0 319. kudo ? pddiviseseg| uccAgodaM visesA0 / pR0 319. kathaM saMkhejaguNaM dimsamANaM visesAhiyaM hoja ? saccamevaM ceva, kiMtu khavidakammaMsiyo carimeiMdiyavAraparibhamaNakAlasmi teu-vAukAiesuppanjiya uccAgodaM edeNa gaMtheNa uttasarUve. gaMtomahattaNuvvelliya saNNIsuppanjiya maNusammi saMjamamaNupAliya micchattaM gaMtUNa devesuppajiya ukkassahidIe ukkaDDidammi uccAgodassa aigasamayapabaddhassa asaMkhejadibhAgamettesu Nisegesu | 28 baMdhagaddhANusArI NIcAgodarasa Nisegassa samayapabaddhassa addhaM sAdiregamettaM saMkama(mi)da7 a 15 ttaado| taM cedN| sa 29 / kathamedaM Navvade ? micchAdihissa visodhiaddhAdo | 27 / saMkilesaddhassa | 717 | sAdireyamidi ettha pruuvidttaado| tesimaddhANaM sa 28 saMdiTThI | 229 | 7a17 | 278 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (95) NIcAgodassa visesA0 payaDiviseseNa | sa / 29 / / pR0 319. sAdAsAdaM visesAhiyaM / pR0 319.] sa 28 edANi payaDiviseseNa visesAhiyANi / puNo vi ettha sUcidatitthayaramasaMkhejaguNaM, khavidakammaMsiyasajogipaDhamasamayaudaya- NisegagaNAdo / taM cedaM sa 212 / / evaM [ogha ] jahaNNappA-| - bahugaM gadaM / 7 o pa25 (pR0 320) NirayagadIe jahaNNapadesudayassappAbahuaM bhagamANe micchattappahuDi jAva aNaMtANubaMdhikasAyo tti tAva parUvaNo sugmo| kudo ? oghammi uttakAraNANaM ettha vi sNbhvaado| Navari aNaMtANubaMdhINaM ca vayANusArI Ayo tti bhaNaMtANamabhippAeNa bechAvaTThisAgarovamaM sammattasamma(mmA)micchattaM ca aNupAliya micchattaM gaMtUNa NiraesuppaNNANaM sagacaukkagoucchasamUhammi vattavvaM / tassa DhavaNA | sa 24 / / aNNahA khavidakammaMsiyo Niraesuppanjiya tettIsasAgarovamaM kiMcUNaM | 7 khao a662/ sammattamaNupAliya micchattaM gadassa jahaNNaudayo hodi tti vattavvaM / | 2727 tatto kevalaNANAvaraNaM asaMkhejaguNaM / pR0 320. sugamamedaM | s| kha 5 kevaladasaNAvaraNaM vise0 / pR0 320. kudo ? rijugadIe NiraesuppaNNapaDhamasamae NihA-payalANaM udaye asthi tti bhaNaMtANamabhippAeNa paDhamasamae vattavvaM / athavA sarIrapajjattIe pajjattayadassa hodi tti vattavvaM / tassa DhavaNA | sa 2|| kudo visesAhi [ya]ttaM ? Na, doNNaM ca parUvaNAe vicArijamANAsu thovlNbhaado| 7kha 5 payalA visesA0 / pR0 320. kathaM oghammi NihodaehiMto visesAhiyattAdo (visesAhiyaM) kevaladasaNAvaraNaM Niddehito visesahINapacalAdo etthuise visesahoNaM jAdaM ? uccade--khavidakammaMsiyo carimavAramuvasamaseDhi(DhiM) caDiya heTThA odariya micchattaM gaMtUNa devasuppanjiya puNo eiMdiyaM gaMtUNa tattha pAoggakAlaM bhamiya tasesuppajiya NirayAugabaMdhapAoggakAlAdo hehimasaMkilesa-visohijAdokkaDDa(DaDu)kaDDaNaparapayaDisaMkamavaseNa vivakkhidaNiseyamappaM kariya giraesuppaNNANaM paDhamasamae NihA-payalANaM ekkadaraudIrayaM hodi tti vaa| ahavA pajjattiM samANiya ukkassahidiM baMdhiya tammi ukkar3iya AvaliyaM gadammi pacalAe udayamAgacchamANagoucchammi puvvaM va sesaNihAcaukkANaM dhaNANaM paMcamabhAgaM tesiM pakkhevANaM puha puha saMkhejabhAgA ca pakkhittamettaM jahaNNudayaNiseyattAdo / kevaladasaNAvaraNassa puNo evaM ceva / Navari pakkhevANaM asaMkheje bhAge pakkhiviya sesegaM pkkhittmidi| kimaTTha mevaM uvasamaseDhimacaDidassa sAmittaM " uttaM ? Na vivakkhidodayaNiddAgoucchAe thiukasaMkamavaseNa uvasamaseDhicaDidANaM samANagoucchaM dissadi, kiMtu caDidANaM okaDaNavaseNa hINamAgacchadi tti evaM ceva gahedavvaM / cha. pa. 13 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (96) pariziSTa (pR0 320) puNo apancakavANAvaraNappaDi bhayodaya tti tAva paruvaNA sugamA, oghkaarnnaattaado| tatto sogaM vise / hassaM visesA0 / pR0 320. kathaM hassAdo payaDiviseseNabhahiyaM sogo ettha tattI hINaM jAdaM ? Na, sogamuppaNgapaDhamasamae hassassa thiukka saMkamadavvaM pali(Di)cchiya jahaNaM jAdaM, hassaM puNI tattI aMtomuhuttaM gaMtUNa NavakabaMdhagoucchaM khavidakammaMsiyaNiseyavisesAdI asaMkhejaguNatteNa sahagadasoga(ga) thiukka saMkameNa pariNAmaviseseNu dAridadavveNa saha jahaNNaM jAdattAdo visesAhiyaM jAdaM / kudo ? viseseNa jAdahiyavAdI edeNa sarUvehiyadatvamasaMkhe0 guNamidi / aradI visesA0 / radI visesA0 / pR0 320. ettha vi kAraNaM putvaM va vattavvaM / puNo ettho uvari (etthovari) NaqsayavedagappahuDi jAva asAdavedaNiya tti tAva sugamaM / tatto sAdAvedaNIyaM visesA0 / pR0 320. kathaM asAdattAdo saMkhejaguNahINasaMtassa sAdAvedaNIyassa visesAhiyattaM ? Na, ettha vi tattu(tthuppaNNaMtomuhuttakAleNa sAdAvedaNIyamudayaM hodi tti hassa-sogANaM va paryADavisesAhiyadavvAdo baMdhagoucchadavvaM asaMkheja guNamidi kaarnnsNbhvaado| puNo sUcidapayaDIgamappAbahugaM jANiya vattavvaM / (pR0 320) puNo tirikkhagadIe jahaNNapadesudayassappAbahugaM bhaNgamANe micchattappaTuDi jAva kevalaNANAvaraNe tti tAva sugamaM / kudo ? oghakAraNANametta (ttha) vi saMbhavAdo / gari arNatANubaMdhINaM duppayAraM(ra)parUvaNAe tattha AyANusArI vayo Na hodi tti abhippApaNa tipalidovamaAugatirikkhassa sammattaM paDivaNNassa aMte aMtomuhuttakAlasesa(se)micchattaM gadassa jahaNaM hodi tti vattavvaM / puNo pacalA visesA0 / NiddA visesA0 / pacalApacalA visesA0 / NihANihA visesA0 / thINagiddhI visesaahiyaa| pR0 321. sugamamedANi / kudo ? vuccade- ommi NiddA-payalANaM apuvakaraNammi thoNagiddhitiyAdo AgadaguNasaMkamadavvassa bhAgahAraM pagadivisesAgamaNimittabhUda(daM) palidovamassa asaMkhe. jadibhAgAdo hINamettAhippAraNa uttaM / prastha puNa payaDivisesabhAgahArAdo asaMkhejaguNAbhippAeNa vivakkhidamidi payaDiviseseNa ahiyaM hodi tti / kevaladasaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR. 321. kudo ? suhumasAMparAiyammi edassuvari AgadaguNasaMkamadavvassa bhAgahArAdo pagadivisesAgamaNaNimittabhUdapalidovamassa asaMkhejabhAgamasaMkhejamidi bhAgahAragadavisesAvekvAe visesAhiyaM hodi tti / puNo sesasavva kiriyaM puvvaM va vattavvaM / puNo etto uvari jAva sAdAsAde tti tAva sugamaM / kudo ? kiMcivisesANuviddhakAraNANi puvvuttakAraNehi samANattAdo / puNo sUcidapayaDINaM pi jANiya vattavvaM / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (pR0 322) puNo maNusagadIe jahaNa gapadesudae bhaNNamANe micchattappahuDi jAva titthayare ti tAva sugamaM / kudo ? kesi kesimoghammi uttakAraNaM saMbhadi, kesi pi tirikkhagadIe utta kAraNaM saMbhavadi, kesi kesi pi kiMcivisesANu viddhamatthavaseNa jANijadi tti vA / sUcidapayaDINaM pi jANiya vattavvaM / (pR0 323) puNo devagadIe jahaNNapadesudayo micchattappahuDi jAva pacale tti tAva sugamaM / tatto NiddA visesAhiyA / kevaladaMsaNAvaraNaM visesAhiyaM / pR0 323. ettha kAraNaM puvvillaM ceva giravasesaM ciMtiya vattavvaM / ettha uvari jANiya vattavvaM sAdAsAde tti / Navari sAdAsAdANaM sarisattassa kAraNaM uccade-doNhaM pi vedaNIyANaM aNNoNNamsuvari aNNoNNassa thiukkasaMkameNa doNhaM pi sarisaM hodUNa puNo sAdodae asAdodae saMte vi dosuvi ukkassata(tta)ppAoggasaMkilesANaM samANattAdo udIraNadavvaM, puNo doNhaM payaDINamokaDidadavvamhi asaMkhejalogapaDibhAgiyadavvaM, ghettaNegaTuM kariya udIraNeNa pakkhittapamANattAdo / kathaM sAdAsAdodayakAlasaMkilesANaM samANattaM ? Na, pamattasaMjadANaM sAdAsAdodayasaMkilesANaM samANattaM; appamattasaMjadANaM sAdAsAMdI[da]yANaM visohINaM sarisattadasaNAdo chammAsakAlasAdodayasahidadevANaM saMkilesadasaNAdo tettIsasAgarovamaasAdodayaNeraiyammi visohidsnnaado| tado sAdAsAdodayapaDibaddhANi visohi-saMkilesANi hoti tti doNhamudayakAlabhaMtare pAoggasaMkilesA sarisA labhaM(bbha)ti tti / sUcidapayaDINaM pi jANiya vattavvaM / (pR0 323) puNo asaNNIsu jahaNNapadesudayassappAbahugaM bhaNNamANemicchattassa jahaNNapadesudayo savvatthovo / pR0 323. kudo ? khavidakammaMsiyo sammattaM ghettaNa becchAvaTThisAgarovamANi bhamiya pacchA micchattaM gaMtUNa asaNNissa AugaM baMdhiya tammi uppaNNapaDhamasamae jahaNNodayaM jAde tti / tassa TThavagA sa 2 aNaMtANubaMdhIsu7 kha 17 u 662/ aNNadarassa jaha0 asaMkhe0guNA / pR0 323. kudo ? khavidakammaMsio sammattaM paDivajjiya aNaMtANubaMdhiM visaMjojiya puNo micchattaM gaMtUNa aMtomuttamacchiya AugaM baMdhiya asaNNIsuppaNNassa jahaNNaM hodi tti / edamAyANusArI vayo Na hodi tti abhippAeNa uttaM, aNNahA appAbahugaM(ga-) vivajjAsadAsaM(vivajjAsaM) hojja / tassa TThavaNAsa 2 7kha 17 a 7kha5 kevalaNANAvaraNamasaMkhejaguNaM / pR0 323. kudo ? adhApavattabhAgahArAbhAvAdo | sa 2 || puNo etto uvari jAva paJcakkhANe tti tAva sugamaM / puNo tatto uvari uvacAraNibaMdhaNaNirayAugaM aNaMtaguNaM / pR0 324. kudo ? jahaNNabaMdhagaddhAe palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaNirayAuvahidi baMdhiya Niraesuppanjiya tiNNi vi saMkilesabahuleNAugaM gamiyassa tassa carimagoucchassa ghnnaado| tassa | Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 98 ) havaNA | sa 227 86300 devAugaM vise0 / pR0 324. do ? ettha vipuvvattakAraNe saMte vi pariNAmavaseNa olaMbaNadavvaM etthapattAdo, riyA ugahidibaMdhAdo devAu TThadibaMdhaM visesahINaM hoditti vA / puNo tirikkhA ugaM saMkhejaguNaM' / pR0 324. kudo ? puvaM va jahaNNajoga - jahaNNabaMdhagaddhAhiM puvvakoDimentatirikkhA ugAdi baMdhiya tirikkhesuppaNNassa carimagoucchagahaNAdo / taM cedaM | sa 22716 | evamuvari vi jANiya vaktavvaM jAva | 8527 tatto uvari uvacAriyamaNusagadI visesA0 / pR0 324. jasAjasaginti tti / kudo ? maNusagadissa udayagocchammi sesaNAmakammANaM tattha saMbhavaMtANaM thiukkasaMkrameNAgadajahaNadavveNa saha gahaNAdo / taM cedaM / sa 2 || puNo vAridevadIe [ 728 ] udayo visesAhiyo / pR0 324. pariziSTa kudo ? khavidakammasiyo asaNNA devarAdi baMdhatA saMkhejjAvaliyamettasamayapabaddhassa saMcayaM kariya devesupajjiya pajjanti samANiya puNA ujjoveNa saha vigubviya ukkarasaTThidi baMdhiya tammi uDadavasa tassa jahaNaM hodi ti / tasma vA sa 2 | kathaM puvvilleNa saMdiTThIe samANassA (9) visesAhiyattaM ? Na, pariNAmaviseseNa 78 udIrijmANadavvavisesa do baMdhagacchavi se sAdo thiukkasaMkameNAgacchamANaparyA Divi se sAdo hodi tti puvvameva paruvidattAdo / puNo sUcidapayaDI pi jANiya vaktavvaM / padesudayappA bahugaparUvaNA gadA | (g0324 ) puNo bhujagArapadesudayaparUvaNAsAdiyA ugamA / Navari egajIva parUvaNAhiyArammi madiNANAvaraNassa bhujagArodaya kAlAdo [hodi] ? jahaNeNegasamayamidi uttaM / pR0 325. taM sugamaM / ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo idi uttaM / pR0 325. tarasatthavivaraNaM kassAmo / taM jahA- eiMdiyassa guNidakammaMsiyarasa hRdasamuppattiyaM kareMtassa assiya uttakAlaM saMbhavadi / evamappadarassa vi battavvaM / Navari suhumeiMdiyahadasamuppa - ttiyakhavidakammaMsiyaM paDucca vattavvaM / kudo ? saMtassa thovavivakkhAvaseNa ahavA paMcidie satthANeNa bhujagAra padara kAlo palidovamassa asaMkhejadabhAgo hodi (tti) vattavyaM / taM jahA - tattha tAva bhujagAraM uccade -- jahANiseyaM okaDDukkaDDaNaNiseyaM baMdhaNiseyANaM samUha sarUva vedijjJamANaaguNaseDhigoucchAdo tadnaMtara vedijjamANaaguNa se DhigoucchAe okkaDuNagoucchaM baMdhago ucchamidi duvihamAyA (ya) davvaM hodi puNo ukkar3aNago uccharasa saMtago ucchavi se samidi duvihaM vayadavvaM hodi / puNo tattha visohikAle ukkaDDUNagoucchAdo okkaDDuNagoucchA caubvihadAhoti : kilesakAle puNo tattha vi[va]jjAso hodi / puNA devaLa cchAdo tadnaMtara vedijjamA gabaMdha goucchA caugvihavaDIe vaDidA ho| kudo 1 1 mUlagranthe tu 'asaMkhe0 guNo' iti pATho'sti / . Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (99) goucchaguNagArabhUdajogAdo saMpahiyagoucchajogaguNagAro cauvvihavaDIe hANIe vido, tehito baMdhadavvassa ettha vddidNsnnaado| kiMtu saMtagoucchavisesAdo ettiyamettAdo| sAedaM baMdhagoucchaM cauvvihavaDIe hANIe vA TThidaM hodi / puNo tattha visohikAle 26 / bhujagArodayo ceva hodi / kudo ? tatthataNokaDaNeNa jAdaNiseyammi ukkaDDaNaNiseyaM sohide tattha jAdavisesAdo cauvvivaDi-hANIe jAdajogaNibaMdhaNasamayapabaddhaNiseyassa shidaado| puNo satta(saMta)goucchavisesaM thovamidi saMkilesakAle vi bhujagAraM saMbhavadi / kathaM ? maMdasaMkilesamsa edassa jAdokkaDaNammi NiseyaM (-DuNaNiseyaM) ukkaDDuNaNiseyammi sohide tattha visesAdo saMtagoucchavisesasahidAdo puvvaM va jogaviseseNa jAdabaMdhaNiseyamahiyagoucchasesaM jAdamidi / evaMvihANeNa saMsAre kei-keijIvANaM bhujagArakAlANasaMdhANaM palidovamassAsaMkhejadibhAgamettaM hodi ti uttaM hodi / jahA sAsaNasammmAdihissa ukkassakAlANusaMdhANaM puNo tavvivarIdakameNaNusaMdhANeNa appadaravedayakAlaM palidovamassa asaMkhejadibhAgaM hodi tti vattavvaM / __ ahavA khavidakammaMsio vA tappAoggakhavida-guNidagholamANo vA eiMdiye AgaMtUNa Niraesuppanjiya tassudayaNiseyajogaguNagArAdo tasANaM uvavAdajogaM mottUNa sesajogA ettha pariNAmijamAmA NA asaMkhe0 guNA hoti / edehito baMdhadavveNAgadaNisegehiMto udayagoucchavisesA asaMkhejaguNahINaM hoti tti / tado pahuDi bhujagArANi ceva hodUga gacchaMti tti tAva (jAva)pallassa asaMkhe0 bhAgakAlo ni / tatto ahiyakAlaM kiM , labbhade ? Na, khavida-guNidagholamANANaM doNha pi seseNuvvaridadavvAdo baMdhagoucchadavvaM ettiyamettakAlabbhahiyaM hodi ttiguruuvdesttaado| baMdhadavvavivakkhAe ettiyaM ceva kAlaM hodi maNusaapajjattANaM va / evamappadaramma vi vattavvaM / Navari guNidakammaMsiyo vA tappAoggakhavida-guNidagholamANo vA NeraDaesuppaNNama udANaseyajogaguNagAro jIvajavamajjhAdo hehimANaMtarammi hidaegajIvaguNahANiabhaMtaramhi dijogesu aNNadaregajogapamANaM hodi tti vivakkhiya puNo tatto heTThimajogaNemu parAvattiya baMdhamANassa guNida-khavidagholamANaokkaDa DukkaDaNANa visesidadavvANaM puvvaM va appahANAdo appadarakAlaM palidovamassa asaMkhe0 bhAgaM labbhadi ti vattavvaM / puNo avaDidavedayA0 jahaNNeNeyasamaya, ukkasseNa saMkhejasamayA / pR0 325. kudo ? okkaDaNagoucchaM saMtagoucchavisesasahidaM puNo okkaDaNagouccheNa baMdhagoucchasahideNa sarisaM hodUNa vedajamANakAlaM saMkhejasamayaM hodi tti guruuvdesaado| ___ evaM suda-ohi-maNapajava-kevalaNANAvaraNa-cakkhu-acakkhu-ohi-kevaladasaNAvaraNANaM vattavvaM ! puNo NihAe bhujagAraMvedayakAlo appadaraMvedayakAlo jahaNNeNegasamayaM, ukassezaMtomuhuttakAlaM / kudo ? vedijjamANagoucchAdo aNaMtaravedijamANANaM goucchANaM vicAraNaM puvvaM va / tado bhujagArappadarakAlapamANaM NiddAvedayakAlapamANaM ceva hodi tti puvvaM va vattavvaM / puNo avaDhidavedayaM jahaNNeNegasamayaM, ukkasseNa saMkhejasamayaM / pR0 325. edassatthaM puvvaM va vattavvaM / evaM sesaNiddAcaukkANaM solasakasAyANaM hassa-radi-aradi-sogANaM bhaya-duguMchANaM vattavvaM (pR0326)| kimaha hamsa-radi-aradi-sogANaM kameNa ummAsaM, palidovamassa asaMkhe0 bhAgamettakAlaM Na labbhade ? Na labbhade, edesi vedayakAlabhaMtare bhaya-duguMchANaM avedago hodUNa TThido Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) pariziSTa saMto jadi tANi puNo vedayadi to tesiM vedayapaDhamasamae appadaraM adhassaM(avassa) vedayadi / puNo edesiM vedayakAle bhaya-duguMchANaM vedago saMto jadi pacchA avedago hodi to avedagapaDhamasamae adhassa (avassa) bhujagAraM hodi / tado bhaya-duguMchAgaM vedagAvedagakAlabhaMtare bhujagArappadarakAlaNusaMdhANakiriyaM putvaM va vattavvaM / sAdAsAdANaM bhujagArappadaravedayakAlasAhaNaparUvaNaM puvvaM parUvedavvaM / puNo sammAmicchattassa vi tippayArANaM kAlaparUvaNaM jANiya parUvedavvaM, sugamattAdo / sammattassa bhujagAravedayakAlaM jahaNNeNegasamayaM / pR0 326. kudo ? micchattassa NavagabaMdhagoucchamassiyUNa labbhadi tti / ukkassamaMtomuhuttaM / pR. 326. kudo ? aNaMtANubaMdhi visaMjado Na kiriyAdivisohIe taduvalaMbhAdo (?) / appadaravedayakAlo jahaNNeNegasamayo / pR0 326. kudo ? micchattassa NavagabaMdhassiyUNa / puNo ukkassaparUvaNA sugamA / micchattassa bhujagArappadaravedayakAlaM jahaNNeNa egasamayaM, ukkasseNa aMtomuhuttamidi (pR0 326) uttassedassattho uccade NavagabaMdhaNiseyamassiyUNa jahaNakAlo vttvvo| a(u kassaM puNo visohikAlassa okkaD DukkaDDaNANaM visasidadavvado saMkilesakAlassa okaDidukkaDDidANaM visesidadavvAdo ca baMdhagouccha-saMtagoucchavisesANi ca avassaM joijamANe thovaM hodi tti Niyamamavargamiya (gammiya) uttaM / taM kathaM ? okkaDDakkaD DaNabhAgahArassa asaMkhe0 bhAgavaDibhAgahAro ukkasseNa okaDDukkaDaDaNabhAgahArAdo thovo hodUNa asaMkhe0 guNahINo hodi tti abhippAeNa uttaM / tassa DhavaNA | o o / / tado visohikAlamattaM bhujagAraM saMkilesakAlamattaM appadaraM hodi tti ukkassakAla-12 2 | maMtomuhattamidi pvidN| puNo baMdhagouccha-saMtagoucchavisesaM ca bhujagArappadarANaM uvayArakAraNANi hoti tti parUvidaM / edaM micchattaparUvaNamuvalakkhaNaM kAdUNa edeNabhippAeNa sesakammANaM parUvidamidi jaannaavidN| puNo micchattassa palidovamassa asaMkhe0 bhAgakAlaM pubillAbhippAeNa lanbhadi kudo ? tatto(ttho)kkaDakkaDaNabhAgahArassa asaMkhe0 bhAgavadbhiNimittabhAgahAro majjhimapaDivattIe okkaDa DukkaDuNabhAgahAreNa guNahANiM khaMDidegakhaMDaM rUUNa guNidamettaM labhadi tti / tassa TThavaNA | o / edaM okkaDa DukkaDDaNabhAgahArammi pakkhitte ettiyaM hodi / edamAdi kAdaNugu o, vari vi asaMkhe0 bhAgavaDrivisayo vattavyo / gu o o o / | o (pR0 326) puNo tiNhaM vedANaM parUvaNA sugamA / Niraya-devAuANaM parUvaNaM pi (pR0 326 ) sugamaM / maNumsAugassa bhujagAravedayo jahaNNeNegasamayo / pR0 326. kudo ? kadalIghAdapaDhamagoucchAe udiNNe hodi tti / ukkassaMtomuhuttaM, visesAhiyagouccharayaNAe ukkassiyAe vi aMtomuhuttadIha 1 mUlagranthe tu 'visesAhio govuccharayaNAe' (a), 'vise. govuccharayaNAya'(kA), 'visesAhiyA, govuccharayaNAe' (tA.) ca pATho'sti / Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (101) taado| edassattho uccade / taM jahA- maNussAugaM ghAdayamANo jahaNNeNa egasamaeNa ghAdayadi, puNo ajahaNNeNa bisamaeNa, tisamaeNa evaM samayuttarakameNekassaMtomuhunta kAlamAuvaghAdasaMkilesapariNAmeNa pariNamiya padesamokaDiDayaNa AuajahANiseyagoucchAMvasesAdo abbhAhayagoucchadayamAvaliyabAhiragoucchAe saMtuhiya tatto uvari visesahINakameNa saMhadi jAvamAvaliyaM Na patto tti / evaM samayaM paDi samayaM paDi saMchuhaMto gacchadi jAvukkAseNukka [ssa]ghAdapariNadaMtomuhuttakAle tti / puNo tattiyamettakAlaM bhujagArasarUveNa vediya pacchA egasamaeNa kadalIghAdaM karedi tti uttaM hodi| evaM tirikkhAugassa vi vattavvaM / puNo esa kamo Niraya-devAuANaM Nasthi / kudo ? * tattha aaugghaadprinnaamaannmsNbhvaado| okaDDiyUNa visesAhiyagouccharayaNA Natthi ti uttaM hodi / puNo avaDhidavedayakAlo jahaNNaNa egasamayaM, ukkassamaTThasamayaM / pR0 326. kudo ? AugaghAdapariNAmakAlabhaMtare avavidodayaNibaMdhaNapariNAmANaM egasamayaM kAdaNukkasseNaTThasamayapaDiddhANaM uvlNbhaado| puNo appadaravedayakAlo jahaNNaNa egasamayo / pR0 326. kudo ? ghAdapariNAmakAlabhaMtare egalamayamuvalaMbhAdo / ukkasseNa tiNipalidovama(maM)samayUNaM / pR0 327. sugamamedaM / paNo etto uvari NirayagadippahuDi jAva sAdhAraNapayaDi tti parUvaNA sugmaa| kado vivegabaddhINaM puvvillasaMkedabaleNa avgmuvlNbhaado| eso NAgahatthikhavaNANaM uvadeso / aNNeNa ubadeseNa madiAvaraNassa bhujagAravadayakAlo tettIsasAgarovamANi desUNANi / pR0 327. kudo ? savvaTThasiddhimmi tettIsasAgarovamAummi upajiya pajjattiM samANassa puvvaM va baMdhehi okkaDDukkaDaNaNisegehi goucchavisese hiM ca ahavA jogaparAvattIhiM Nisegavisese hiM puvvaM va kiriesu aNusaMdhAraNakAlarasa kade desUNatettIsasAgarovamamettakAlaM hodi tti abhippaayaado| puNo appadaravedayakAlo tettIsasAgarovamANi saMkhejavassabbhahiyANi / pR0 328. kudo ? guNikammaMsiyo saNNI micchAiTThI sattamapuDhavIsu AugaM baMdhiya puNo tatto ppahuDi puvvaM va bhujagArakiriyaM kAlANusaMdhANaM karatasattamapuDhaviNeraiesuppanjiya pajattApajjattesu tattha vi kAlANusaMdhANaM tettIsaM sAgarovamaM kAdUNa Nissariyassa tduvlNbhaado| __ evaM suda-maNapajjava-ohi-kevalaNANAvaraNANaM cauNhaM dasaNAvaraNANaM ca vattavvaM / asAdassa bhujagAravedayakAlo tettIsasAgarovamANi desUNANi / pR0 328. kudo ? sattamapuDhaviNeraiyassa micchAiTThissa puvvillakirieNa puvvaM va aNusaMdhANaM kade tettiyamettakAluvalaMbhAdo / appadaraM palidovamassa asNkhejdibhaago| pR0 328. kudo ? sattamapuDhaviNeraisammAiTThissa majjhimavisohi-saMkilesassa khavidakammaMsiyasa putvaM va aNusaMdhANe kade tattiyamettakAluvalaMbhAdo / NirayagadiNAmAe bhujagAravedago appadaravedago [vA] tettIsasAgarovamANi Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102 ) deNANi / pR0 328. kudo ? dhari pUvvaM va aNusaMdhANaM kade tettiyamettakAluvalaM bhAdo / puNo apparakAlasAhaNa uttaragaMthamAha dussaraNAma kammodayamA gadakAlAdo pariziSTa girayagadiNAmAe appadarakAlasAhaNaM uccade / taM pi jahA ( taM jahA ) NiseyaguNahAhANaMtaraM thovamidi / pR0 328. taM kathaM ? kammaNiseyassa guNahANiTThANaMtaraM palidovamassa asaMkhe bhAgapamANattAdo thovaM jAeM / kimamedaM uccade ? kammaNiseyassa visesAgamaNaGkaM edamhAdo duguNaM NisegabhAgahAraM hodi / tado teNa vedijjamANagoucchaM bhAge hide tadaNaMtaravedijjamAnago ucchassa hANiyA(hANI A) gacchaditti jANAvaNaGkaM / edassa vi jANAvaNe kiM payojaNaM ? bhujagArapadarakAlasAhaNaNimittaM putraM va parUvidaM edamavalaMciya paruvidamidi jANAviya evaM (daM) vihANaM satthassa uvari jattha jattha saMbhavo tattha tattha savvattha parUvedavvamidi jANAvaNe paojaNattAdo / jIvaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM' / pR0 328. kAlapariNatI sasAgarovamANi kudo ? seDhIe asaMkheja bhAgamettapaDhamajogaguNahANiTTaNamsa asaMkhe bhAgapamANattAdo / edassa parUvaNA ettha kamaTThe uccade ? Na, aNeyapayArodayagouchesu vivakkhidu daryANaseyagoucchassa guNagArabhUda jogehiMto tatto heTThA egajIvaguNahANiadvANAdo asaMkhe0 guNajogaTThANANi vivakkhida jogaTThANa pakkheva bhAgahArassa caubhAgamettANi odariyUNadijogehi pariNamiya jogassa vhiDi-hANIhiM baMdhamANassa appadaraM hodi, tatto uvarima jagahANehiM cauvhiDi-hANijogehiM pariNamiya baMdhamANassa bhujagAraM ca hoditti jAgAvaNaGkaM / evaM baddhavyaM kADhUNa bhaNiya puNo paNa okaD DukkaDuNadavvavisesaM pi assiUNa parUvedavvamida sUcadamidi pulliparUvaNaM pi gaMthasiddhaM idi vattavvaM / puNo mamadi0 pahuDave guvviyasarIre ti ekkAra savaya hINa mavabaMdho 'mabaMdho) dagUNatIsa payaDINaM, paraghAdussAsa pahuDiterasasuhapayaDINaM, ujjovappahUDi NIcAgode tti cattAripayaDINaM ca parUvaNA sugamattAdo (sugamA, tado) tapparUvaNaM ciMtiya vattavvaM / puNo egajIvarasaMtara-NANAjIvakAlaMtara-saNNiyAsANaM ca parUtraNA sugamattAdo (sugamA, tado ) Na kiMci vattavvaM / etto appA bahugaM bhaNissAma / taM jahA madiNANAvaraNassa avadivedayA thovA / pR0 329. kudo ? jahaNNaeiMdiyapare sudayadvANaM tattappA ogguka se iMdiyapadesudaTThANammi sohiya sesamma rUpakkhittametta pade soda yA gaviyappeNa tappA oggaegasamayapabaddhametteNa tappA oggamicchAdiTThirAsiM bhAge hide laddhamettapamANattAdo | ahavAM bhujagArapadara kAlaNu saMghANaM anaMtakAlaM gaMtUNa avadvidaM hodi ti tesiM samUheNa micchAdiTThirAsiM bhAge hide Agacchadi tti vaktavyaM / tassa TThavaNA | 13) / okaDaDukaDDa pariNAmehi jogavasehiM ca avadvidodayaM bhadi ti asaMkheja loga sa2 bhAgahAraM ki paruvida ? Na, uvari aNNeNa uvadeseNa appA bahugaM bhaNNamANammi edamatthaM bhaNijjamANattAdo / 1 mUlagranthe 'hANidvANaMtarANi zrasaMkhejaguNAgi' iti pAThosti / . Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (103) appadaravedayA aNaMtaguNA / pR0 329. kudo ? khavida-guNidagholamANeiMdiyaladdhi-NiyattiapajjattANaM udayagoucchAdo aNaMtaravedijamANagoucchANaM hINapamANAdo NavagabaMdheNu dayaM pavissamANagoucchaM asaMkhejaguNahINaM hodi tti appadarodayaM apajattIve hodi tti / laddhi-Ni vvattiapajjattANaM puNa pajattANaM udayaNisegajogAdo heTThimAMgesu puvvaM va vaThTha(Ta)mANajIvANaM ca gahaNAdo / tassa TThavaNA 1344 / / okaDaDukkaDaNavisesamassidUNa bhujagArappadaraM kiNNa parUvidaM ? Na, khavida-guNidagholamANa-555 jIvANaM okaDDukkaDaNavisesagoucchAdo thovA hodi tti puNo baMdhagoucchAdo adhiya-12, okaDaDukkaDaNavisesA te aIva thovAdo Na parUvidaM / ahavA edamatthamuvarimabhikhA-| (kkhA )eNa ucijamANe Na parUvidaM / bhujagAravedayA saMkhejaguNA / pR0 329. kudo ? gvavida-guNidagholamANaNivvattiapajjattajIvANaM udayagadagoucchAdo uvarimajogahANesu cauvivaDi-hANIe acchaNakAlAdo bhujagArakAraNAdo tatto heTThimajogaTTANesu cauvyihavaGkihANIe acchaNakAlo saMkhejaguNahINo tti tado NivvattipajattarAsIe saMkhejjA bhAgA bhujagArarAsI hodi tti gahidattAdo / tassa havaNA 13444 / / evaM cauNANAvaraNa-ca udaMsaNAvaraNANaM vattavvaM / evaM ceva paMcaNhaM NihANaM sAdAsAdasolasakasAyANaM chaNNokasAyANaM / Navari avaTThidapadAdo uvari avattavvapadamaNaMtaguNe tti bhaNiya tatto appadaraM asaMkhe0 guNaM, bhujagAraM saMkhejaguNaM / tANi puvvaM va jANiya vattavANi' / evaM micchattassa vi vattavvaM / Navari avattavvaM heDhillapadaM kAyavvaM / sammattassa avaDidavedayA thovA / pR0 330. kudo ? aNaMtimabhAga-pali(Di)bhAgANusAripamANattAdo / bhujagAravedayA asaMkhejaguNA / pR0 330. kudo ? aNaMtANubaMdhi visaMjojayaMtassa daMsaNamohaNIyaM khatarasa eyaMtANuvaDripariNadasaMjadAsaMjada-pamattApamattasaMjadassa sasthANavisuddhavisohipariNadaasaMjadasammAdihi-desa-sayalasaMjadANaM ca ghnnaado| avattavvavedayA asaMkhejaguNA / pR0 330. kudo ? micchattassa sammAmicchatta-uvasamasammattapacchAyadavedagasammattapaDivaNyapaDhamasamayajIvANaM ghnnaado| apparadaravedayA asaM0guNA / pR0 330. kudo ? sayalavedayasammAiTThINaM puvvuttehiM bahirilAyaM gahaNAdo / tesiM TuvaNA | 2|pa | pa pa / | 33 | 33 | 333 3333 | evaM sammAmicchattassa vi vattavvaM / Navari sammatta-saMjadAsaMjada-saMjadaeyaMtANuvaDiguNaseDhisahidANaM satthAgavisuddhapariNAmehi kadaguNase DhisahagadANaM micchAiTThINaM ca sammAmicchattaM paDijove satthAgavisuddhasammAmicchattajIve ca assiya battavyaM / .... kA. malagranyabhAgaH2 gA' iti pATo'mti / Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudo ? deve-46581106 20yA asgunnaa| pa. (104) pariziSTa NauMsayavedassa micchss(tt)bhNgo| pR0 330. tassa 8vaNA| 13444|| itthi- / 555 purisavedANaM avaDhidavedayA thovA / pR0 330. kudo ? aNaM- 1344 timabhAgANusAripaDibhAgiyattAdo thovaM jAdaM / avattavva- 13 vedayA asaM0 guNA / pR0 330. kudo ? uva-| sa 2 kmnnkaal-pddibhaagiyttaado| appadara- = ...... | vedayA asaM0guNA / pR0 330. 01100 hitoM eiMdiesuppajjiya tattha ppA(tappA)oggakAlasaMcidajIvehiMto lahuM Nissariya asaNNisthi-purisavedesuppaNNANaM puvvakoDikAlasaMcidANaM appadaraM caiva hodi / kudo ? tattha udayaNisegassa guNagArabhUdavivakkhidajIvajavamajjhAdo jogaTThANAdINaM heDhado asaNNissa ukkassajogasaMbhavAdo = / puNo asaNNipaMciMdiyaitthipurisavedayajIvA itthi-purisavedadevesuppanjiya | 4652240 2 tattha guNahANimettaasaMkhejavassAugadevehiMto tattha sesAugammi devi-devANaM| 10 / vivakkhidajIvajavamajhAdINaM heTThimaappadaraNibaMdhaNajogavidajIvahiMto uvarimabhujagAraNibaMdhaNajogahANadvidajIvA visesAhiyA hoMti, tatthappadaraNibaMdhaNajIvANaM puvvillajIvehi sahagadANaM gahaNAdo / / 46553532410deg pa 8 / / ahavA tesiM jIvarAsiM kRviya appadaraNibaMdhaNajogaparAvattaNa 2 17 | kAlAdo bhujagAraNibaMdhaNajogaparAvattaNakAlo visesAhio tti tesiM kAlANaM pakkhevasaMkheveNa bhajiya saga-sagapakkheveNa guNidarAsiM puvvillarAsimhi pakkhiviya puNo saNNipacchAdaeNa (pacchAyadeNa ) saMcidaitthi-purisavedarAsINaM appadarammi pkkhittmettttaado| puNo ? bhujagAravedayA vise0 / pR0 330. kudo ? eiMdiehiMto asaNNi-saNNi-itthi-purisavedesuppanjiya saMcidANaM puNo edehito devesuppanjiya puvvuttaguNahANimettaasaMkhejjavassAugasaMcidANaM puNo taduvarimapavesapuvvuttabhujagArajIvANaM saNNipaccha(cchA)yadasaNNidANaM bhujagArANaM egtttthkdmettttaado| tesiM havaNA ekkassa | = 32 9 / / deva-NeraiyAuANaM parUvaNA sugamA / 465 33 17] = 328 maNussAugassa avahidavedayA thovA / pR0 330. 46 533 17 kudo ? ghAdipariNAmapariNamaNakAlabbhaMtare aNaMtapaDi = 32 0 bhAgANusAriyavaTThidajIvANaM uvlNbhaado| ava-49 | 46 58110 33 28 | ttavvavedayA asaM0 guNA / pR0 330. = 32 kudo / 465 = 33 22 | uvakkamaNakAlabhajiyasagarAsipamANaM satthANeNuppaNNarAsimavaNayaNaTaM kiNcuunnkymettttaado| bhujagAravedayA asaM0 guNA / pR0 330. kudo ? ghAdapariNAmapAraMbhappahuDi aMtomuhuttakAlabhaMtare sNcidttaado| appadaravedayA asaM0 guNA' / pR0 330. , mUlamanthe 'saMkhe0 guNA' iti paatthokti| Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (105) kudo ? ghAdapariNAmaTThida jIvAdo ghAdAbAdA apariNAmaTThidajIvANaM asaM guNataM nnaaysiddhsaado| puNo bhujAgArakAlAdo apadara kAlo saMkhenaguNo tti vivakvAe saMmvejaguNaM hodi tti vattavvaM / kiMtu tametyavivakkhidaM / tesiM 8vagA| - | |220 2 1 || tirikkhAuassa parUvaNApavaMco sugmo| / 130 1307 | 1 3 1 3 21 NirayagadIe avavidavedayA thovA / pR0 330. sugamamedaM / kudo ? puvuttakAraNasaMbhavAdo / appadaravedayA asaM0guNA / pR0 330. [kudo ? ] saNNipaMciMdiehito Niraesuppajiya tattha apajattakAle saMcidajIvANaM ca ghnnaado| avattavvavedayA asaM0 guNA / pR0 330. kudo ? asaNNi-sagipacchAyadapaDhamasamayaSTidajIvarAsigaNAdo / bhujagAravedayA asaMkhe0 guNA / pR0 330 kudo ? asaNNipacchAyadabidiyAdisamae NeraiyANaM saMkhejavarasA ugasaMcidANaM ghnnaado| tesiM 8vaNA || 2 / / / | kkhagadipavaNA sugamA / 12 7 / | maNusagadIe avaTThidavedayA thovA / pR0330. sugama pa 2 | medaM / ava-- 2 | ttavyavedayA asaMkhe0 guNA / pR0 331. kudo |333 / ? uvakkramaNakAleNa khaMDideyakhaMDapamANattAdo / appadaravedayA vise0' / pR0 331. kudo ? maNussesuppaNNajIvANaM palidovamassa asaM0 bhAgeNa khaMDidesu tattha bahubhAgA eiMdiya-vigaliMdiya-asaNNipaMciMdiehito AgadANi hoti, egabhAgo saNiNapaMciMdiehito Agado / tattha saNIhiMto AgadA te appadaraM kareMti tti tesimaMtomuhutta kAlasaMcayamANiya dRviya12 7 puNo sesajIvahiMto AgadajIvANaM asaMkhe0 bhAgaM rijugadIe uppajjati 1327 pa pa / 13 27 pa puNo te bhujagAraM kareMti tti tattha je bahugA te ega-beviggahaM kAUNa 22 4 uppajati / te ca sarIragahidasamae appadaraM kareMti / tado tesiM besamayasaMcidammi ettiyamettammi| 1377papapa1512 pugvillaTTavidarAsiM ANiya pakkhittamettapamANattAdo / te cettiyA / 22_||13| devagadIe avaTThidavedayA thovA / pR0 331. sugamamedaM, bahuso uttttaado| avattavvavedayA asaMkhejaguNA / pR0 331. kudo ? vANaveMtaradevANaM saguvakkamaNakAleNa khaMDidegakhaMDaM saadireypmaannttaado| appadaravedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? khabida-guNirolamANANaM udayaNiseyagoucchANaM jogaguNagArajIvajavamajjogaM 1 mUlamanye'smAtpadAdane 'bhujagAra, asaMkhe. guNA' ityetadapi padamupalabhyate / 1 IN Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (106) pariziSTa tassamaM vA appadaraM vA jogamidivivakkhidaM, tado jIvajavamajhAdo heTThimajIvANaM apadaravedayANaM ghnnaado| bhujagAravedayA vise0 / pR0 331. kudo ? jIvajavamajjhavivakkhidA udayajogAdo uvarimajogajIvANaM gahaNAdo / [ 465%322 | 465810 2 77 | 465 = 17 | 465 = 17 | eiMdiyajAdIe | 10 |tirikkhagadibhaMgo / vigaliMdiya-paMciMdiyajAdINaM mnnusgdibhNgii| orAliyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-huMDasaMThANa-paraghAdujovussAsa-bAdara-suhuma-sAhAraNajasagitti-ajasagittibArasapayaDINaM avadvidavedayA thovA / pR0 331. sugamamedaM / Navari kiMci jIvarAsigadasaMkhavisesaM jANiya vattavvaM / avattavvavedayA aNaMtaguNA / pR0 331. kudo ? aNtomuhuttbhjidsgvedgjiivraasipmaannttaado|| appadaravedayA asaM0 guNA / bhujagAravedayA saMkhejaguNA / pR0 331. edANi do vi padANi sugamANi / kudo ? mdinnaannaavrnnbhNgttaado| tatthekkorAliyassa TThavaNA | 132744 / / vegubviyasarIra-tabbaMdhaNa-saMghAda-samacaurasarIrasaMThANANaM parUvaNA sugmaa| tatthekkassa DhavaNA | - 9 / / | 13274 tejA-kammaigAdIe 46517 | uNatIsapayaDINaM uva(dhuva-)baMdhodayANaM parUvaNA sugamA / 13274 asaMpattasevaTTasa- | 46517 | rIrasaMhaDaNa. avaDidavedayA thovA / pR0331 275 / 274 |465811027 13274 465 22 175 sa 21 | sugamame / - appadaravedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? devehiMto eiMdiesuppanjiya tattha tappAoggasaMkileseNa sUcidaM tatto lahuM hissariya vigala-sagaliMdiesuppaNNANaM jIvANaM sAdireyANaM appadaraM kareMtANaM ghnnaado| avattavvavedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? eiMdiehiMto sesasaMhaDaNodayajIvehito viggahammi vidaasaMghaDaNajIvehiMto ca AgaMtUNa asaMpattasaMghaDaNodayasaMjuttajIvesuppaNNegasamayajIvagahaNAdo / bhujagAravedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? eiMdiehiMto AgaMtUNa tasaapajjattesuppaNNANaM bhujagAraM ceva hodi / Navari saNNIhiMto eiMdiesuSpanjiyasaMcidajIvahiMto uppaNNe mottUNa puNo tammi pajattesu bhujagAraM kareMtarAsiM pakkhaviya geNhidattAdo / tesiM havaNA | 21 || puNo causaMThANa-paMcasaMhaDaNANaM | 2 | avahidavedayA thovA / 0 331. 275 . Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 saMvakammapaMjiyA (107) kudo ? saga-sagapayaDivedaya- =820 | saNgipaMciMdiyaNivyattipajjattayANaM annNtimbhaagaannusaaripddibhaagiyttaado| avattavvavedayA asaM0guNA / = 465811:27 pR0.331. =4 22. kudo ? paMciMdiyatirikkhaapa- 1 2 | jattaesu saga-pagapayaDivedaesuppaNNapaDhamasamayajIvANaM ghnnaado| tesiM paDibhAgo uvkkmnnkaalo| appadaravedayA asaM0 guNA' / pR0 331. kudo ? edAo asaNNipaMciMdiyapajjattaesu bahuvA saMbhavati / puNo tattha jIvajavamajha Natthi, tado savvajogaTThANesu jIvA sarisaacchaNaM labhaMti tti / tado estha vivakkhidamajhimodayaNisegagoucchajogaguNagArAdo heTThimaTThANANaM esthataNasavvajogaTThANANaM saMkhejadibhAgamattANaM puNo tesi TThANesu hidajIvANaM saMkhe0 bhAgamettANi hoti, tammi sarisaM hodUNa TThidajIvANaM ghnnaado| NirayANupuvvIe avaDidavedayA thovA / pR0 331. sugmmedN| appadaravedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? asaNNipaMciMdiyapajattayaguNidagholamANajogaTThANesu majjhi[ma]jogamettudayaNisegassa guNagAramidi vivakkhidattAdo, tado heTThimajogaTThANesu savvesu sarisaM hodUNa dvidaasaNNijIvehiMto saNNINaM puNa jIvajavamajhaheTimajIvehiMto ca AgadajIvANaM ghnnaado| bhujagAravedayA vise0 / pR0 331. kudo ? asaMNNipaMciMdiyagholamANajogaTThANesu puzvavivakkhidajogAdo uvarimajogehito javamAssuvarimajogehiMto AgadajIvANaM ca bidiyaviggahe TThida ghnnaado| avattavvavedagA visesAhiyA / pR0 331. kudo ? egsmyennuppnnnnsvvjiivraasighnnaado| maNusagadi-devagadipAoggANupuvvINaM avaTThidavedayA thovA / pR0 331. sugmmedN| bhujagAravedayA asaM0 guNA / pR0 331. kudo ? khavida-guNidagholamANajIvANaM udayagoucchANeyapayArA labhaMti, tattha vavakkhidudayagoucchassa jogaguNagArAdo heTimajogaTThANehiMto asagipaMciMdiyajogaTThANassa saMbaMdhIdo uvarimajogaTThANANi kiMcUNamidi vivakkhidaM, tado tatthaTTidajIvehiMto AgadajIvANaM puNo saNNipaMciMdiyANaM jIvajavamajhavivakkhidattAdo tatto uvarimajogajIvehiMto ca AgadajIvasahidANaM dosamayasaMcidANaM ghnnaado| avattavvavedayA vise0 / pR0 331. kudo ? viggahaM kariya egasamaeNuppaNNajIvANaM ghnnaado| appadaravedayA vise0 / pR0 331. 1 mUlagranthe'smAtpadAdagre 'bhujagAra0 saMkhe0 guNA' ityetadapi padamuvalabhyate / 2 mUlagranthe devagatiprAyogyAnupUrvIprarUpaNA narakagatiprAyogyAnupUrdhyA samAnA darzitA / Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viggaha-1320 (108) pariziSTa kudo ? puvuttadupayArajIvANaM udayaNise yassa jogaguNagArAdo hehimajogaTThANavidajIve. hiMto AgadANaM dosamayasaMcayagahaNAdo / evaMvihavivakkhA hodi ti kudo Navvade ? tigiviggahe assiUNa bhaNNamANeNa imeNa aarisaado| puNo dogivigahe assiyUNa girayadibhaMgo hodi / puNo NirayagadIe tiNNiviggahe vivakkhide edaM ceva tattha vi vattavvaM / ettha maNussANupuvIe TThavaNA -2 / / | 139717 | paNo tirikkhagadipAoggANupu0vIe evaM ceva vattavvaM, tastha vi tiSNi sNbhvaado| -12 / 8 132017 | Navari bhujagAravedayA aNaMta hoti tti vattavvaM / pR0 331. 331 | 13262 AdAvamappasatthavihAyagadi-dussarANamavadvidavedayA thovA / pR0 kudo ? aNaMtimabhAgapaDibhAgiyattAdo dullahaM hodi tti| avattavvavedayA asaM0guNA / pR0 331. kudo ? uvakkamaNakAlabhajidasagarAsipamANattAdo / appada0 vedayA asaM0 guNA / pR0 332. kudo ? bAdarapuDhavipajjattavigaliMdiya-asaNNipaMciMdiyapajjattANaM saMbhavajogaTThANANaM majhe vivakkhidodayaNisegassa jogaguNagArAdo heTimasaMkhejadimabhAgaTThANesu sarisaM hodUNa vidajIvANaM ghnnaado| bhujagAravedayA saMkhe0 guNA / pR0 332. kudo ? uvarimasaMkhejabhAgajogaTThANesu hridajIvANaM gahaNAdo / thAvara-dUbhaga-aNAdeja-NIcAgodANaM parUvaNA tirikkhagadibhaMgo / pR0 332. sugamamedaM / apajjattaNAmakammAe avaDhidavedayA thovA / pR0 332. kudo ? tatthuppaNNANaM pajjattajIvANaM tatthataNajahaNNAuvakAlabhaMtare saMcidANaM annNtimbhaagghnnaado| avattavvavedayA aNaMta0 / pR0 332. kudo ? aMtomuhuttabhajidasagarAsipamANamettapajjattarAsIdo aagdttaado| bhujagAravedayA asaM0 guNA / pR0 332. kudo ? pajjattajIve bhujagArodayaNibaMdhaNasamayapabaddhANi baMdhiya apajattesuppajjiya AbAdhamettakAlabhaMtare bhujagAraM kareMtajIvANaM sagapariNAmajogaTThANesu bhujagAraM kareMtajIvANaM ca ghidttaado| appadaravedayA saMkhe0 guNA / pR0 332. kudo ? puvvuttajIve sesasavvaapajattajIvagahaNAdo / sussaraNAmAe avaDhidavedayA thovA / pR0 332. sugmmedN| avattabvavedayA asaM0 guNA / pR0 332. . Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA kudo ? uvakkamaNakAlabhajida sagarAsipamANattAdo / appadaravedayA asaM0 guNA / pR0 332. kudo ? saNNINaM jIvajavamajjhAdo heTThA saMkhejjajIvaguNahANIe odariya dvidajogamudayagoucchassa guNagAraM guNidagholamANaM vivakkhidattAdo tatto heTThimajIvANaM gahaNaM / taM pi asaNa susaraM sthiti / bhujagAravedayA saM0 guNA / pR0 332. kudo ? tatto uvarimajIvANaM gahaNAdo / pattaNAmakammAe avadvidavedayA thovA / pR0 332. kudo ? nivvittipajjattANaM anNtimbhaagttaado| 1344 || avatavvavedayA anaMtaguNA / pR0 332. 55sa2 kudo ? sagarAsimaMtomuhutteNa khaMDidegakhaMDapamANaM apajjattehiMto AgadattAdo | 134 || bhujagAravedayA asaM0 guNA / pR0 332. 527 kudo ? khavida - guNidagholamANajIvANaM vivakkhidodayaNiseyarasa guNagAra bhUda jogAdo mANAvaraTThANANi saMkhe gugahINANi hoditti puNo tattha savvattha sarisa hodUNa disavvajIvANaM gahaNAdo | 134 || appadaravedayA 55 saMkhe0 guNA / pR0 332. kudo ? tattha vivakkhid jogAdo heTThimapariNAmajogaTThANesu eyaMtANuvaDhijogaTThANaM avadijIvANaM ca gahaNAdo / puNo ettha jogaTThANe aNNadaramajjhimajogaTThANANaM vivakkhAe avalaMbaNaM kADhUNedamappAbahugaM bhaNidaM / kathamedaM (vaM ) vihavivakkhA jogaTThANesu hodi tti ? Na, ukkarasadavvaparUvaNa (Ne) ukkassajoga-tassaMbaMdhijIvANaM, jahaNNadavvaparUvaNe jahaNNa jogaM (ga) tassaMbaMdhijIvANaM ca jahA vivakkhA, Na tahA ajahaNNANuka karasadavvANaM parUvaNe duppayAraM (ra) gholamANajIvapaDi baddhANeyapayArA labbhadi ti abhippAraNa aNeyapayArajogaTThANANi tattha paDibaddhajIvAdi (dI) paruvidA, tado Navvade | ( 109 ) puNo dvidibaMdheNa okkaDDukkaDaNeNa ca padesavaDDi-hANI hodi ti edeNa heduNA padesudayabhujagAre aNNArisamappA bahugaM bhavadi idi / pR0 332. dasttho sugamo / kudo ? TThidibaMdhauDIe Niseyassa suhumahidibaMdhahANIe Niseyassa thUlattaM / puNo visohIe okkaDuNabahutta ( ttaM ) ukkaDDaNAe thovattaM, saMkileseNa puNo ukkaNA bahutaM okkaDuNAe thovattaM ca hodi tti jANAvidaM / taM jahA NirayagaiNAmAe avaTThidavedayA thovA / pR0 332. kudo ? khavida-guNidagholamANANaM okkaDDukkaDuNapariNAmavaseNa baMdhavaseNa ca asaM0 logapaDibhAgiya tappA oggabhAgahAro hoditi / avattavyavedayA asaM0 guNA / pR0 332. kudo ? uppaNNapaDhama samayasayala jIvANaM gahaNAdo / appadaravedayA asaM0 guNA / pR0 332. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa __ kudo ? guNidakammaMsiyamicchAdiTThINaM visohikAlAdo saMkilesakAlo saMkhe0 guNo, puNo khavidakammaMsiyANaM taM vivajjAso ( tamvivajjAso) hodi; tANi dullahANi / puNo sulahANaM khavida-guNidagholamANANaM dukkhAbhibhUdANaM visohikAlAdo saMkilesakAlaM saMkhe0 guNahINaM hodi tti, tattha saMjadajIvANaM ghnnaado| bhujagAravedayA saMkhe0 guNo (nnaa')| pa0 332. kudo ? puvajammammi kayaaNNa(Nu)TThANeNa dayeNa ? jiMdaga-garahaNAdisuppaNgamajhimavisohikAlammi saMcidabahUNaM jIvANaM ghnnaado| puNo puThivallappAbahugammi avaTThidaM thovaM, appadaramasaM guNaM, avattavvaM saMkhe0 guNaM, bhujagAraM saMkhe guNamidi bhaNidaM / tado tatto edassa bhedo jaanniymvo|| edeNa aNumANeNa aNumANeUNa savvakammANaM NedavvaM / pR0 332. edassattho uccade sUcidasarUveNa / taM jahA- madiNANAvaraNassa avaDhidA thovA / kudo ? asaMkhe logapaDibhAgiyattAdo / appadaravedayA asaM guNA / kudo ? khavida-guNidagholamANANaM saMkileseNa saMcidattAdo / bhujagAravedayA saMkhe guNA / kudo ? tesiM visAhikAleNa sNcidttaado| evaM savvakammANamappAbahugaM a(ta)ppAoggasarUveNa jANiya vattavvaM / edaM puNo heduNA appAbahugaM Na pavAijjadi / ' pR0 332. edassattho sugmo| evaM padesabhujagAro gado / pR0 332. " (pR0 332) padaNikkhevaparUvaNapabaMdho sugamo / Navari jahaNyapadaNikkhevammi jahaNiyA vaDDI hANI avadvANaM ca savvakammANa megpdeso"| Navari deva-NirayAuga-titthayaraNAmakammANi mottaNa vattavyamidi / pR0 334. etthedassatthavivaraNaM kssaamo| taM jahA- vivakimbadavaTTamANodayaguNaseDhigoucchAdo tadaNaMtarasamae vedijjamANago uccharacaNa(NA-) kameNa egavisesaM Na ( -viseseNa ) hINaM hodi / tamhi Na pamANaM baMdhadavvassa paDhamago ucchAe paDipUridaM hodi, paDipUride samANaM hodi / evaM sarisatte saMbhave saMte puNo tammi okkaDDukkaDaNavaseNa egaparamANuvaGki-hANiavaTThANaM(Na)saMbhave viroho Natthi tti AiriyANaM sammadattAdo egaparamANUNaM vavi-hANi-avaThThANANaM savvakammANaM vattavvamidi uttaM / Navari deva-NirayAuANaM samayapabaddhaM saMkhe0 bhAgahANI carica-(ma-)ducarimagoucchavisesammi gahedavvaM / titthayagssa puNa hANIe (hANI) egagoucchaviseso vaDI puNa bidiyasamayakevalissa guNaseDhigoucchaM hodi tti edANi mottaNa tado sesANaM vattavamidi uttaM / puNo ke vi egapadese idi utte jogavaseNa jahaNNeNa vaDidavyamegapakkhevamattaM egapadesamidi bhaNiya evaM vaTi-hANi-avaTThANANaM jahaNNaM hodi tti bhave yassiyUNa bhaNaMti / taM pi jANiya vattavyaM / mUlagranthe 'asaMkhe guNA' iti pATho'sti / 2 mUlagranthe'sya sthAne 'maggidaNa' iti pATho'sti / 3 mUlagranthe 'pAvijjadi' iti pAThaH / 4 mUlagranthe 'gado' ityetasya sthAne 'samatto' iti pAThaH 5 mulagranthe'to gre 'aNNadarassa bhave' ityetAvAnadhikaH pAThaH prApyate / Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtakammapaMjiyA (111) puNo appAbahugamidi kiciyatthaM bhaNissAmo / taM jahApaMcaNANAvaraNa-caudaMsaNAvaraNa-paMcaMtarAiyANaM ukkassaM avaTThANaM thovaM / pR0 335. kudo ? appamattasaMjadassa sasthAgaTThi dassa tappAoggamaMdavisohiNA okkaDiyUNa guNaseDhiM kareMteNa pucillaguNase DhisIsayAdo asaM0 guNaM kariya puNo vi tadaNaMtarasamae puzvillaokaDaNadavvAdo asaM0 bhAgabhahiyadavvokkaDaNaNibaMdhaNapariNAmeNokaDyUiNa puThivallaguNaseDhisIsaeNa samANaguNaseDhisIsayaM kariya athavA baMdhadavvavaseNa goucchaviseseNahieNa kadeNa samANaM hodi / puNo vi aMtomuhuttakAla(laM) tappAoggasaMcayaM kariya puNo tANi kameNa vedijjamANe vaDiputvamavaTThANaM asaM0 samayapabaddhamettANi hodi tti tANi gahidattAdo / tatyekassa madiNANAvaraNassa DhavaNA | sa 3212645 / / |74opa 852 | 22 ukkassiyA hANI asaM0 guNA / pR0 335. kudo ? uvasaMtakasAeNa agadarasamayaTThieNa guNaseDhiM kariya devesumpanjiya tatthaMtomuhutta. kAlaM gaMtUNa guNaseDhisIsayaM vedadi, tatto tammi tadaNaMtarajahANiseyagoucchamavaNide tattha sesamettaM ghidttaado| tadekkassa DhavaNA | sa 321264 / / 74 o pa85 2 2 ukkassavahI asaM0 guNA / pR0 335. kudo ? khINakasAyacarimaguNaseDhisIsayadavvaM kiMcUgamettaM ghidttaado| tassekkassa TravaNA| sa 321264 / / NiddA-payalANaM ukkassamavaTThANaM thovaM / pR0 335. kudo ? puvvaM va appamattasaMjadeNa kadaguNaseDhigoucchaM vaDipubvamavaTThANaM jAdamidi tgghnnaado| tatthekkassa DhavaNA / sa 321264 / / | 7 kha 5 opa85 7485 2 2 ukkassiyA hANI asaM0 guNA / pR0 335. kudo ? uvasaMtakasAeNa kadacarimaguNaseDisIsayaM suhumasAMparAiyammi vedijamANImu vedidammi tammi tadaNaMtara uvarimagoucchamaNide tattha besm[y]pmaannttaado| tatyekkassa TThavaNA / sa 3212642 7kha 5 Apa852 22 ukkassiyA vaDDI asaM0 guNA / pR0 335. kudo ? khINakasAyaticarimaguNase digoucchaM ducarimaguNaseTigo ucchammi sohide suddhasesapANattAdo / tatthekkassa havaNA | sa 321264 / / | 7 kha 985 puNo tattha puvuttakkarasasAmittavivavAe appAbagaM bhaNNamANe ahidaM thovaM / su [gamamedaM / vaDDI asaM0 guNA / kudA ? paDhamasamae uvasaMtakasAraNa kadaguNasADhasIsayaM uvasaMta cha.pa. 15 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 2 (112) pariziSTa kasAyammi udiNgammi tammi tamsa iMTimagoucchamavaNide tattha sespmaannttaado| hANI vise / kudo ? uvasaMtakasAyarasa carimaguNaseDhisIsayaM suhumasAMparAiyammi udiNNammi tammi tadaNaMtaragoucchamavaNida sespmaannttaado| tesiM havaNA sa 321264 / sa 3212642 / / sa 3212642 / / 7kha 5 o pa85 | 7 kha 5 opa85 | 7 kha 5 o pa 852 222 NiddANidA-payalApayalA-thINagiddhi-micchattANatANubaMdhicaukkANaM ukkassaM avahANaM thovaM / pR0 335. ___kudA ? appamattasaMjadeNa puvvaM va kadaguNase DhiNA saha pamattaguNaM paDivaNNe thINagiddhitiyANaM, puNA teNa pamattasaMjamaM paDivaNgeNa micchattaM paDivaNNe micchattANatANubaMdhicaukkANaM ca avahitaM hAdi tti / pUNAM tesiM tippayArANaM esA TravaNA| sa 3212641 / sa 3212644 / sa 3212644 / 7 kha 5 o 285 | 7 kha 1 o 2 85 |7 kha 17 o2 85 2 ukkassabaDDI asaMkhe0 guNA / pR0 335. kudo ? appamattasaMjadega tappAoggamaMdavisohi videNa pughillavaTThANakAraNavisohIdo aNaMtaguNasasthANukkassavisohipariNadeNa kadaguNaseDhisIsayaM puvvaM va puvvuttaguNaTThANamhi udayamAgadammi tammi tassa heDimaNiseyaM sohide tattha sesapamANattAdo / tesiM tthtthvnnaa| ma 321264 / sa 321264 / sa 3212644 / / 7 kha 5 o285 | 7 kha 17 o2 85 7 kha 17 o 2 85 22 22 ukkassiyA hANI vise0 / pR0 335. kudo ? pubuttacarimagugaseDhigoucchammi taduvarimajahANiseyagoucchaM sohide tattha sesapamANattAdo / tesiM DhavaNA puvvaM va / aTThaNNaM kasAyANaM ukkassamavaTThANaM thovaM / pR0 335. kudo ? puvaM va appamattasaMjadeNa kadaguNaseDhisIsaeNa saha saMjadAsaMjada-asaMjadasammAdihiguNANi kameNa paDivaNNe paJcakkhANApaJcakkhAgakasAyANamavaTThidaM hodi tti / tesiM TThavagA | sa 3212646 / saM 32126416 / / 7 kha 17 o 285] 7517 o 285 22 vaDDI asaMkhejjaguNA / pR0 335. kudo ? aNiyaTTiuvasAmago aMtarakaraNamakareMtacarimasamae mado devo jAdo, puNo tatto aMtomuhutta kAlaM gaMtUNa guNaseDhisIsae udiNNe tammi ducarimaguNase DhigoucchaM sohide tattha sesapamANattAdo / tassa TThavagA | sa 3212 / 18 / 44 | sa 321248 / 44 || | 7 kha 17 o 2 85 | 7 kha 17 o 853 22 puNo hANI visesAhiyA / pR0 335. 22 22 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 113 kudo ? anaMtara uttacarimaguNaseDhisIsayadavvesu vedidammi tadaNaMtaravedijja mANajahANise goucchaM sohide tattha sesapamANattAdo / saMtakammapaMjiyA sammatta - NavaNokasAya cadusaMjalaNANaM NANAvaraNabhaMgo / pR0 335. sugamamedaM / kudo ? appA bahugucchA (ccA ) raNAe samANattAdo, Navari davvaviseso atthitaM vattaissAma / taM jahA sammattassa avadvidadavvaM puvvaM va / ukkassahANi (NI) aNaMtANubaMdhivisaMjojaNacarimaguNase DhisIsayadavvammi tadaNaMtarajahAgisegagoucchaM sohide tatthuvaridadavvamettaM hodi / uvakarasavaDDhI puNa daMsaNamohakkha vagaguNa seDhisI sayacarimaNiseyammi ducarimaguNaseDhigoucchaM sohide tattha sesapamANaM hodi / puNo vaNokasAya-cadusaMjalaNANaM avadvidadavvaM puvvaM va / hANidavvaM puNo aNiyaTTikaraNauvasAmagassa aMtarakaraNaM akareMtANaM carimasamae mado devesuppaNNANaM aMtomuhuttakAlacarimasamae puvvaM va vattavvaM / Navari tiNNiveda- causaMjalaNANa saga-sagavedA ugauvarimasamayauvasAmago devesupaNa AvaliyakAlaM gadammi vattavvaM / ukkassavaDDhidavvaM puNa khavagaseDhIe jANiya vattavvaM / edamappAbahugaM davvaNijjara mettamavekkhiya uttaM / puNo paDha ( da ) mavekkhiavaTThidaparUvaNaM puvvaM va thovaM hodi / vaDDhI asaM0 guNA / hANI vise0 / edANi do vi padANi uva (sama ) - Dhado su (devesu) paNNassa hodi tti jANiya vattavvaM / sammAmicchattassa micchattabhaMgo / pR0 335 deva- NirayAugANaM parUvaNA sugamA, joijjamANe subohattAdo / masa-tirikkhA ugANaM ukkassamavadvANaM thovaM / pR0 335. kudo? puvvakoDAugaM kadalIghAdaM kareMta eNNida okaDDiyUNa udayAvaliyabAhire goucchAe AugagoucchavisesAdo asaM0 bhAgaM saMchuhiya uvari visesahINakameNa saMchuhRdi jAva carimagoucchaM AvaliyamettakAlaM Na pAvaditi / evamaM to muhuttamukkassaghAdapariNAmamettakAlaM kareMteNa asoodaM karediti / tassa duvaNA | sa3227 | | o 8 gha ukka sahANI asaMkhe0 guNA / pR0 335. kudo ? tipalidovamA ugassa kadalI ghAdakadacarimagoucchammi taduvarimatipalidovamassa paDhamagoucchamaNNabhavasaMbaMdhi sohide sesapamANattAdo / ukkasavaDDhI visesA0 / pR0 335. kudo ? tipalidovamassa kadalIghAdeNuppaNNapaDhamagoucchammi tadanaMtaraheTTimagoucchaM egasamayaM kadalIghAda saMpariNAma saMbaMdhiyamavaNide tattha sesapamANattAdo / evaM ( edaM ) bhogabhUmIsu ghAdA ugamatthi tti abhippAeNa uttaM / puNo tattha taNNatthi tti abhippAeNa puvvakoDAuvaghAdaM cessiya evaM ceva hANi vaDDhIyo vattavvAo / to gadiyAdiuvarimapayaDINaM avaTThidAdipadANaM appAbahugaM sugamattAdo attho Na uccade / kudo ? appamattasaMjadaguNaseDhIyo uvasAmaga uvasaMtaguNaseDhIyo ajo giguNaseDhIyo sajogissa satthANasamugdhAdaguNaseDhIyo daMsaNamohakkhavaNaguNa seDhi -- aNatANubaMdhivisaMjojaNaguNaseDhIyo ca jaM jaM jassa payaDINaM saMbhavadi taM taM joiya bhaNNamANe subohattAdo / Navari AdAvassa bhaNNamANe Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ) pariziSTa bAdarapuDhavikAiyaNivvattiapajjattadvANAdo appamattasaMjada-saMjadAsaMjadANaM kadaguNaseDhiaddhANANi micchattaM gaMtUNa AugaM baMdhiya vissamidasesakAlaM bahugamidi ahippAeNa vattavvaM, aNNahA edassa vaDDhI thovA / kudo? khavidakammaMsiyo AdAodaeNa sahido sagapAoggukkassajogeNa bradhidadavvassa paDhamaNiseyaM kiMcUNayapamANattAdo | sa 2 | hANi avadvANaM asaMkhejjaguNaM / kudo ? guNika maMsiyassa chavvissodayasahida - 72412 | puDhavikAyassa sattAvIsodae jAde hANidaMsaNAdo / tadanaMtaramavadvANaM pibaMdhavaseNa saMbhavaditi / sa 22 72425 // evamudayANuogaddAraM gadaM / / // samApto'yamudgraMthaH // zrImanmAghanaMdisiddhAntadevarge satkarmadapaMjiyaM zrImadudayAdityaM varedaM / maMgalamahaH / // zrI // asyAMtyaprazasti // kannaDakaMdapadyaM // jinapadakamalamadhuvrata- / manupamasatpAtradAnanirataM samyak- // tvanidAnaM kitte vadhU manasijanene zAMtinAthanesedaM dhareyola punajidanupamaM cArucAritranAdu / nnutadhairya sAdiparyaMtara diyanenisi peMpi guNAnIkadi sadbhaktiyAdi satkarmadApaMjiyaM vistaradi zrI mAghanaMdivratige baresidaM rAgadiM zAMtinAthaM // kadaM padya // udavidamudadi satkarmadapaMjiya nanupamAna nirvANasukha / pradamaM bareisi zAMtaM madarahitaM mAghanaMdiyatipatittiM // // iti zaM // // ciraM jayatu jina zAsanam // *** *** Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________